Beyers naude pws wondermiddel of kwakzalverij klaske houtsma en wiepkje tijsma vwo by LC topwerkstukken

PROFIELWERKSTUK

Wondermiddel of kwakzalverij? -

Klaske Houtsma & Wiepkje Tijsma 21-12-16

Inhoudsopgave Voorwoord................................................................................................................................... 5 Inleiding ....................................................................................................................................... 7 Hoofd- en deelvragen ................................................................................................................... 9 Het bedrijf AlkaVitae .................................................................................................................. 10 Over AlkaVitae ................................................................................................................................... 10 Verzuring en ontzuring ...................................................................................................................... 11 Zuur-base kuur .................................................................................................................................. 11 Bronvermelding bij informatieverschaffing door Alka ...................................................................... 11 Het product: AlkaÂŽ Tabs Original ................................................................................................. 13 IngrediĂŤnten ...................................................................................................................................... 13 Dosering en gebruik .......................................................................................................................... 13 Beloftes.............................................................................................................................................. 14 Zuren en basen........................................................................................................................... 15 Zuren ................................................................................................................................................. 15 Basen ................................................................................................................................................. 15 Sterke en zwakke zuren ................................................................................................................. 15 Sterke en zwakke basen ................................................................................................................ 16 Bijzonderheden bij zuren en basen ............................................................................................... 17 De pH-schaal .................................................................................................................................. 18 Evenwichtsreacties ..................................................................................................................... 20 De evenwichtsreactie in het algemeen ............................................................................................. 20 Veranderingen in een evenwicht ...................................................................................................... 20 Concentratie .................................................................................................................................. 20 Drukverandering/volumeverandering bij gassen .......................................................................... 20 Temperatuur.................................................................................................................................. 21 Evenwicht bij zuren en basen ........................................................................................................ 21 De bicarbonaat-buffer ................................................................................................................ 22 Over bicarbonaat ............................................................................................................................... 22 Het zuurbase-evenwicht in het menselijk lichaam........................................................................... 22 De buffer in het algemeen............................................................................................................. 23 De bicarbonaatbuffer .................................................................................................................... 24 2

Eiwitbuffer: hemoglobine .............................................................................................................. 24 De Henderson-Hasselbalch-vergelijking ........................................................................................ 26 Stoornissen in het zuur-base evenwicht ........................................................................................... 31 Respiratoire acidose ...................................................................................................................... 32 Metabole acidose .......................................................................................................................... 32 Respiratoire alkalose ..................................................................................................................... 33 Metabole alkalose ......................................................................................................................... 33 Rekenen aan de hoeveelheid bicarbonaat in de Alka Tab ............................................................ 33 Toetsing op basis van theorie en literatuuronderzoek ................................................................. 35 Inleiding ............................................................................................................................................. 36 De toetsing ........................................................................................................................................ 36 Samenvatting gesprekken artsen en specialisten ......................................................................... 45 Samenvatting..................................................................................................................................... 45 Samenvatting gesprek DA drogisterij en parfumerie Tineke ......................................................... 50 Samenvatting belgesprek AlkaVitae met ontzuringscoach ........................................................... 51 Experimenten 1 tot en met 3 ...................................................................................................... 52 Algemene inleiding ............................................................................................................................ 52 Experiment 1:

Vertering van de Alka Tab Original ........................................................................ 52

Inleiding ......................................................................................................................................... 52 Onderzoeksvraag ........................................................................................................................... 52 Hypothese ..................................................................................................................................... 52 Materiaal en methode................................................................................................................... 52 Resultaten...................................................................................................................................... 53 Conclusie ....................................................................................................................................... 53 Experiment 2:

De Alka Tab Original in het bloed .......................................................................... 53

Inleiding ......................................................................................................................................... 53 Onderzoeksvraag ........................................................................................................................... 53 Hypothese ..................................................................................................................................... 53 Materiaal en methode................................................................................................................... 54 Waarnemingen .............................................................................................................................. 54 Verwerking .................................................................................................................................... 55 Conclusie ....................................................................................................................................... 55 Experiment 3:

De Alka Tab Original in speeksel en zoutzuur ....................................................... 56

Inleiding ......................................................................................................................................... 56 3

Onderzoeksvraag ........................................................................................................................... 56 Hypothese ..................................................................................................................................... 56 Materiaal en methode................................................................................................................... 57 Waarneming .................................................................................................................................. 58 Conclusie deel 1............................................................................................................................. 59 Materiaal en methode................................................................................................................... 59 Waarnemingen .............................................................................................................................. 59 Conclusie deel 2............................................................................................................................. 59 Conclusie totaal ............................................................................................................................. 60 Experiment 4:

De invloed van de Alka Tab Original op de urine ............................................ 61

Algemene inleiding ................................................................................................................................ 61 Onderzoeksvraag 1: ........................................................................................................................... 61 Onderzoeksvraag 2: ........................................................................................................................... 61 Onderzoeksvraag 3: ........................................................................................................................... 61 Hypothese ......................................................................................................................................... 61 Materiaal en methode en resultaten ................................................................................................ 61 Verwerking ........................................................................................................................................ 62 Conclusie experiment 4 totaal .......................................................................................................... 66 Conclusie ................................................................................................................................... 67 Discussie .................................................................................................................................... 69 Toetsing op basis van theorie en literatuuronderzoek................................................................. 69 Gesprekken doktoren en specialisten ............................................................................................ 69 Experiment 1 .................................................................................................................................... 69 Experiment 2 .................................................................................................................................... 69 Experiment 3 .................................................................................................................................... 70 Discussie experiment 4 ................................................................................................................... 71 Discussie beantwoording hoofd- en deelvragen ............................................................................... 72 Vervolgonderzoeken ......................................................................................................................... 73 Algemeen....................................................................................................................................... 73 Experiment 1 ................................................................................................................................. 73 Experiment 2 ................................................................................................................................. 73 Experiment 3 ................................................................................................................................. 74 Experiment 4 ................................................................................................................................. 74 Nawoord .................................................................................................................................... 75 4

Logboeken ................................................................................................................................. 77 Literatuurlijst ............................................................................................................................. 81

Voorwoord Voor u ligt ons profielwerkstuk: het werkstuk waar we sinds begin mei 2016 tot eind december 2016 hard aan hebben gewerkt. De eerste stap was het kiezen van een geschikt en interessant onderwerp. Onder andere literatuuronderzoek verrichten, experimenten uitvoeren, gesprekken voeren met specialisten en samenwerken volgden elkaar op en wisselden elkaar af. Tijdens dit traject hebben we geprobeerd alle vaardigheden die we in de afgelopen vijf en een half jaar op het Beyers NaudĂŠ hebben geleerd, in de praktijk te brengen in dit PWS. We willen graag een aantal mensen bedanken voor hun hulp bij het schrijven van ons profielwerkstuk. Allereerst willen onze begeleider mevrouw de Reus bedanken voor haar hulp en adviezen. We willen mevrouw van der Meer bedanken voor haar assistentie bij de experimenten en we willen meneer Wessels bedanken voor zijn ondersteuning bij het verwerken van de statistiek. Ten slotte willen we alle artsen en specialisten bedanken voor hun tijd om onze vragen te beantwoorden en voor hun tijd om met ons in gesprek te gaan.

Wij wensen u veel leesplezier toe. Klaske Houtsma & Wiepkje Tijsma

21 december 2017

Inleiding ‘Zuur is ongezond, basisch is gezond.’ Het begrip verzuring is onlosmakelijk met deze uitspraak verbonden. ‘Verzuring’ wint de afgelopen jaren steeds meer terrein in onze beleving van gezondheid. Er wordt veelvuldig beweerd dat onze huidige, ongezonde manier van leven schadelijk is voor de gezondheid. Deze manier van leven heeft als gevolg dat iedereen verzuurt. De oorzaken van verzuring lopen uiteen: van ongezond voedsel met verzurende elementen tot stress en te weinig of te veel lichaamsbeweging. Bedrijven en organisaties maken goed gebruik van het opkomende fenomeen verzuring. Tal van hen bieden producten in alle soorten en maten aan met hetzelfde doel: ze claimen het lichaam te ontzuren zodat de zuur-base balans weer volledig wordt hersteld. Het ene bedrijf verkoopt machines met basisch water, terwijl het andere bedrijf ontzurende voeding aanbiedt. De advertenties van deze bedrijven blijven niet onopgemerkt. In kranten en internetadvertenties worden de ontzurende producten aangeboden. In mei dit jaar viel ons oog op een poster van het bedrijf Alka® met het opschrift: ‘Een fit en gezond leven met Alka, zuur-base in balans!’ De ontzurende producten en het fenomeen verzuring op zichzelf riepen vragen bij ons op en wekten tegelijkertijd onze interesse. Na het zien van deze poster en na ons globaal georiënteerd te hebben op het begrip verzuring, besloten we ons profielwerkstuk te wijden aan dit onderwerp. We hebben ons specifiek gericht op één van de vele ontzurende producten die het bedrijf Alka aanbiedt, de Alka® Tab Original. Het doel van dit PWS is om erachter te komen of het innemen van bovenstaand ‘ontzurende product’ daadwerkelijk resulteert in datgene waar het product voor staat, namelijk het ontdoen van zure afvalstoffen in het lichaam en een verhoogd gevoel van vitaliteit. Om deze probleemstelling zo goed mogelijk te kunnen onderzoeken, hebben we één hoofdvraag opgesteld. Daarnaast hebben we een aantal deelvragen opgesteld, om op deze manier aan het einde van dit werkstuk een zo kloppend en volledig mogelijk eindantwoord op de hoofdvraag te verkrijgen. Zowel de hoofd- als de deelvragen zijn te vinden op de pagina na deze inleiding. Het beantwoorden van de deelvragen vereiste het doen van onderzoek, op zeer uiteenlopende wijzen. Allereerst hebben we de basiskennis- en begrippen die nodig zijn om de informatie van dit PWS goed te begrijpen verwerkt. Vervolgens hebben we ons verdiept in de medische literatuur. Dit leverde een informatieve theorie over het zuur-base evenwicht op. Hierdoor kregen we een beter inzicht in hoe het zuur-base evenwicht werkt in het menselijk lichaam. We 7

zijn de afgelopen tijd in gesprek geweest met enkele artsen en specialisten. Een ander deel van de artsen en specialisten hebben voor ons een vragenlijst ingevuld. Hun antwoorden en bovenal medische kennis hebben we verwerkt en meegenomen om de hoofdvraag te beantwoorden. Hun verschillende visies en denkwijzen gaven ons nieuwe inzichten, wat aanvankelijk ook ons doel was. Er zijn niet alleen gesprekken gevoerd met artsen en specialisten, maar ook met de eigenares van de drogisterij DA en met een medewerker van het bedrijf Alka zelf. We hebben besloten deze gesprekken aan te gaan om dezelfde reden die geldt bij de artsen en specialisten, nameljik om verschillende visies en denkwijzen te horen en tot nieuwe inzichten te komen. Deze gesprekken zijn eveneens verwerkt. Ten slotte hebben we berekeningen gemaakt en meerdere experimenten uitgevoerd. De resultaten en uitkomsten zijn terug te vinden in tabellen, grafieken en statistiek. Hierdoor konden we met concrete bewijzen antwoord geven op onze deelvragen. Alle bovenstaande elementen zijn verwerkt in het hoofddeel. Voor de exacte volgorde van de onderdelen, verwijzen we naar de inhoudsopgave. Na het hoofddeel volgt de conclusie van dit PWS, waarin we antwoord geven op de deelvragen om daarna de hoofdvraag te beantwoorden. De discussie volgt na de conclusie. Hierin vertellen we alle open aanmerkingen op ons onderzoek. We eindigen dit PWS met een nawoord.

Verantwoording afbeelding voorpagina: de afbeelding die te zien is op onze voorpagina, is de verpakking van de Alka Tab Original. We hebben voor deze afbeelding gekozen omdat we ons in dit PWS hebben gefocust op dit product. https://www.alka.nl/Alka-tabs-original (20-12-16)

Hoofd- en deelvragen De hoofdvraag van dit PWS luidt: Is het aan te raden om als vrouwelijke 17/18-jarige 3 maal per dag AlkaÂŽ Tabs Original te slikken, met betrekking tot de werking en effecten van de aanwezige hoeveelheid bicarbonaat in het product en de onderbouwing van het bedrijf zelf? De deelvragen van dit PWS luiden: Deelvraag 1: In hoeverre is wetenschappelijke onderbouwing van Alka aanwezig? Deelvraag 2: Verstrekt Alka duidelijke, juiste en volledige informatie over de werking van verzuring met betrekking tot het menselijk lichaam aan eventuele toekomstige klanten? Deelvraag 3: Raden artsen en specialisten het aan Alka Tabs te slikken? Deelvraag 4: Wat is rekenkundig gezien de maximale pH-stijging die plaatsvindt bij de inname van de toegevoegde gram bicarbonaat dat in het bloed komt bij de aanbevolen dagdosering van drie Alka Tabs per dag? Deelvraag 5: Wordt de hoeveelheid bicarbonaat die aanwezig is in de Alka Tab opgenomen in het bloed van het menselijk lichaam? Deelvraag 6: Resulteert de inname van de hoeveelheid gram bicarbonaat die je binnenkrijgt met het drie keer daags slikken van de Alka Tabs in een significante pH verandering in het bloed? Deelvraag 7: Resulteert de aanbevolen dagdosering van drie Alka Tabs over een tijdsbestek van 6 dagen in een significante schommeling in de pH van de urine van vrouwelijke 17- en 18jarigen?

Het bedrijf AlkaVitae Over AlkaVitae AlkaVitae, The Original AlkaCompany, is een B.V opgericht in 2012. Het bedrijf verkoopt zowel gepatenteerde voedingssupplementen als andere producten, zoals crèmes en thee, op het gebied van lichaamsontzuring door heel Europa. Haar oorsprong ligt in Amerika. In Amerika bestaat het bedrijf onder de naam Alkalife, dat dezelfde producten verkoopt als AlkaVitae.2 De oprichter van Alkalife is meneer Sang Wang, een electrical engineer, onderzoeker en uitvinder. Hij heeft onderzoek gedaan naar verzuring en heeft aan de hand hiervan producten ontworpen.3 Alkalife breidde rond 2012 haar productlijn uit en maakte gebruik van merk herpositionering. Zo werden de Alkalife producten in Nederland opnieuw geïntroduceerd, maar onder een andere naam, namelijk Alkavitae.4 Alka doet zelf geen (biotechnologisch)onderzoek naar ontzuring.5 Alka produceert en verkoopt de ontzurende producten. Van de voedingssupplementen die beide bedrijven verkopen, hoeft niet worden aangetoond of ze werken. Er moet alleen worden aangetoond dat het voedingssupplement niet schadelijk is voor de mens.6 Het bedrijf heeft tot op heden geen placebo onderzoek hoeven doen om de producten op de markt te brengen. Dit zorgt ervoor dat er geen wetenschappelijke onderbouwing aanwezig is, welke aangeeft dat de supplementen echt werken.7 Vandaag de dag bevindt het hoofdkantoor van AlkaVitae zich in Eindhoven en er zijn hier 11 mensen werkzaam.8 Hieronder bevinden zich onder andere coaches die klanten advies geven over het gebruik van de producten. De doelgroep van Alka zijn (top)sporters, mensen die werken aan hernieuwde gezondheid en vitaliteit door te ontzuren en gezonde mensen, die de risico’s van verzuring inzien en ook op langere termijn gezond willen blijven. De verkoop loopt via de webshop van Alka, drogisterijen, therapeuten en een netwerk van distributeurs. Zo kan men de producten van Alka gewoon in lokale winkels, zoals bijvoorbeeld een DA, in Nederland tegenkomen.

http://www.alkalife.com/ (11-12-16) http://www.sangwhang.org/?page_id=28 (11-12-16) 4 http://www.drogisterijjasmijn.nl/519/collection/Alka-Vitea.aspx (06-12-16) 5 KvK: SBI-code 72193- Speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van gezondheid en voeding (niet biotechnologisch) 6 http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedingssupplementen.aspx (18-12-2016) 7 https://nl.wikipedia.org/wiki/Voedingssupplement (08-11-16) 8 Zie bijlage nummer 14. 2 3

Verzuring en ontzuring Volgens de Nederlandse encyclopedie betekent verzuring: ‘daling van de zuurgraad (pH) in of de spieren of in het oppervlaktewater en bodem’. Daarnaast wordt verzuring ook gedefinieerd als: ‘het zuurder worden van iets’. In de medische wereld wordt gesproken van verzuring in termen van ‘acidose’: ‘wanneer er sprake is van een te hoog zuurgehalte van het bloed door ophoping van zuur in het bloed of verdwijnen van bicarbonaat uit het bloed (metabole acidose) of door ophoping van kooldioxide in het bloed als gevolg van een slechte longfunctie of langzame ademhaling (respiratoire acidose)’.9 Volgens Alka wordt verzuring van het lichaam veroorzaakt door onze huidige, ongezonde leefstijl. In de Westerse wereld is er steeds meer sprake van een ongezond voedselpatroon, zo stelt Alka. Tot het ongezonde voedingspatroon behoren onder andere voedsel met veel dierlijke eiwitten, junkfood, cafeïne, koolzuurhoudende en alcoholische dranken. Ook roken, medicijngebruik, roken, straling, luchtverontreiniging, stress en overmatige spierbelasting worden genoemd als oorzaak voor verzuring. De zure afvalstoffen moeten het lichaam verlaten om de zuurgraad zo constant mogelijk te houden. Alka stelt dat de hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in ons bloed vrijkomt te groot is om via de normale uitscheidingsorganen ons lichaam te verlaten. Een ophoping van zuren in het lichaam is het gevolg, onder andere in de vorm van zogenaamde ‘zuurkristallen’. Bovendien stelt Alka dat de hoeveelheid bicarbonaat daalt na het 40e levensjaar. De buffer in het lichaam kan daardoor minder zuren neutraliseren. Er volgt wederom een toename in zuurresten in het lichaam. Volgens Alka is iedereen vandaag de dag verzuurd omdat iedereen blootgesteld is aan de bovenstaande verzurende factoren. De producten van Alka zijn gemaakt met als doel het menselijk lichaam te ontzuren, oftewel het lichaam ontdoen van een te grote hoeveelheid zuren. Na de inname van de producten worden de zure afvalstoffen afgebroken, opgelost en afgevoerd. De opgehoopte zuurresten in het lichaam worden door de producten op deze manier geneutraliseerd. Zo herstellen de producten de zuur-base balans in het lichaam volgens Alka.

Zuur-base kuur Alka biedt een zuur-base kuur aan van 21 dagen. Dit is speciaal voor de mensen die actief willen ontzuren en daardoor een nog hogere vitaliteit en verbeterde fysieke conditie willen bereiken. Alka raadt dit aan klanten aan omdat met deze kuur de optimale ontzuring bereikt kan worden.

Bronvermelding bij informatieverschaffing door Alka Er is op de site van Alka één afbeelding met wetenschappelijke bronvermelding. Het gaat hier om de volgende afbeelding: 9

http://www.encyclo.nl/begrip/verzuring (18-12-2016)

Hier gaat het om een onderzoek van Lynda Frassetto, een nefroloog, en Sebastian Anthony, tevens nefroloog. Het onderzoek is gepubliceerd in 1996 in de Journal of Gerontology. The Journal of Gerontology valt onder Oxford Journals en is afkomstig uit Amerika. 10 Het publiceert wetenschappelijke artikelen die ingaan op het â&#x20AC;&#x2DC;ouder wordenâ&#x20AC;&#x2122;. In dit onderzoek zijn resultaten uit vorige onderzoeken geanalyseerd. Uit dit onderzoek is gebleken dat naarmate men ouder wordt, de concentratie H+ in het bloed van het menselijk lichaam stijgt en de hoeveelheid bicarbonaat daalt. Het is echter zo dat ze onderzoeken hebben geanalyseerd vanaf het jaar 1934 tot en met het jaar 1975. Dit is inmiddels al 41 jaar geleden. 11 We hebben contact opgenomen met onderzoekster Lynda Frasetto zelf. Voor het mailcontact met haar, verwijzen we naar de bijlage nummer 1. In haar mail naar ons is ze niet voor honderd procent positief over de producten van Alka.

10 11

http://www.oxfordjournals.org/our_journals/gerona/about.html (22-11-16) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8548506 (22-11-16) 12

Het product: Alka® Tabs Original We richten ons op het onderzoeken van één specifiek product van Alka®, namelijk het voedingssupplement Alka® Tabs Original. Alka® Tabs Original is de originele formule geproduceerd volgens US patent no. 5914130.

Ingrediënten Eén verpakking van Alka® Tabs bevat 90 tabletten. Een pakje kost 24,99 euro. De totale netto hoeveelheid bedraagt 45 gram. De aanbevolen dagdosering is drie tabletten per dag. De aanbevolen dagdosering bevat aan mineralen het volgende: Mineraal Zink (zinkcitraat) * = referentie-inname

Hoeveelheid 1,5 mg

RI* 15%

Overige ingrediënten: Zuurteregelaars (kaliumbicarbonaat 40%, natriumbicarbonaat 15%) Verdikkingsmiddel (xanthaamgom) Vulstoffen (cellulose, hydroxypropylcellulose, maltodextrine) Antiklontermiddelen (tricalciumfosfaat, siliciumdioxide) Glansmiddelen (hydroxypropylmethylcellulose, glycerol, talk) Stabilisator (magnesiumstearaat) Het product bevat geen dierlijke ingrediënten.

Dosering en gebruik Voor volwassenen is de aanbevolen dagdosering 3 tabletten per dag. Voor kinderen onder de 12 jaar is de aanbevolen dosering 1 tablet per dag. Er wordt aanbevolen de aangegeven dagdosering niet te overschrijden. Alka® Tabs is een voedingssupplement. Dit houdt in dat Alka® Tabs dient als een aanvulling op de dagelijkse voeding en niet dient als vervanging voor de dagelijkse voeding. Het wordt aanbevolen de tabletten in te nemen vlak na het nuttigen van een maaltijd met behulp van een glas water. Bij de aanbevolen dagdosering van 3 tabletten per dag, houdt het in dat er na het ontbijt, de lunch en het avondeten een tablet moet worden ingenomen. Het product dient buiten bereik van jonge kinderen te worden gehouden. Het product dient droog en bij kamertemperatuur te worden bewaard.

Beloftes De hoofdbestanddelen van de Alka® Tabs zijn natriumbicarbonaat, kaliumbicarbonaat en het mineraal zink. Het tablet wordt omhuld door een maagsapresistentie coating. Deze coating zorgt ervoor dat het tablet de zure omgeving van de maag kan passeren, zonder daarbij aangetast te raken. Vervolgens worden de bicarbonaten via de darmwand aan het bloed afgegeven. Alka® Tabs Original tabletten zouden hierdoor een gezond zuur-base evenwicht ondersteunen. De Alka® Tab Original bestaat uit de juiste verhouding natrium- en kaliumbicarbonaat, zodat de natuurlijke verhouding natrium/kalium (1:3) van het lichaam gehandhaafd blijft. De bovenstaande twee alinea’s komen rechtstreeks van de site www.alka.nl.

Afbeelding: De verpakking van de Alka Tabs Original.12

https://www.google.nl/search?q=alka+tab&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiAdWqiYbRAhUcMFAKHelWCg0Q_AUICCgB&biw=1600&bih=754#imgrc=uhAuZh74egTxiM%3A (20-12-16)

Zuren en basen Zuren Een zuur is een stof die een H+ deeltje, een proton, af kan geven aan een ander deeltje. Wanneer het proton wordt afgestaan aan een watermolecuul, wordt er een H3O+-deeltje gevormd. Dit H3O+-deeltje wordt het oxoniumion genoemd. Nadat een zuur deeltje (HZ) zijn proton heeft afgegeven, blijft er een zuurrestion over (Z-). Een zuur-basereactie is een reactie waarbij protonen worden overgedragen. De algemene reactie van een zuur (HZ) met water: HZ (aq) + H2O (l) → Z- (aq) + H3O+ (aq)

Basen Een base is een stof die een proton van een ander deeltje kan opnemen. Een base neemt een proton op van een watermolecuul op het moment dat een base oplost in water. Er wordt een OH--deeltje gevormd, het hydroxide-ion. De algemene reactie van een base (B-) met water is: B- (aq) + H2O (l) → HB (aq) + OH- (aq) Sterke en zwakke zuren Sterke zuren

Hoe gemakkelijker een zuur een proton afstaat, hoe sterker dit zuur is. In een oplossing met water hebben alle zuurdeeltjes een proton afgestaan aan water. We zeggen ook wel dat sterke zuren in water voor 100% geïoniseerd zijn. Het zuur splitst volledig in ionen. Ter verduidelijking volgt hieronder een zuurbasereactie van een sterk zuur, in dit geval waterstofbromide (HBr), met water: HBr (g) + H2O (l) → H3O+ (aq) + Br- (aq) Ieder HBr-molecuul geeft zijn proton af aan een H2O-molecuul. Hierdoor ontstaan als reactieproducten oxoniumionen en bromide-ionen. Na verloop van tijd bevinden zich in de oplossing alleen nog oxoniumionen en bromide-ionen. Omdat alle HBr-moleculen volledig zijn geprotoniseerd, zullen deze dus niet meer aanwezig zijn in de oplossing na verloop van tijd. Een reactie van een sterk zuur met water is een aflopende reactie. Een aflopende reactie wordt gekenmerkt door een enkelvoudige reactiepijl (→). 15

In bovenstaand voorbeeld is HBr het zuur en dient H2O als base. HBr geeft dus zijn proton af aan H2O. Op het moment dat een zuur een proton heeft afgestaan, wordt een nieuw deeltje gevormd dat op zijn beurt weer een proton kan opnemen: een base. Elk zuur heeft een bijbehorende base, de zogenaamde ‘geconjugeerde’ base. In dit geval is Br- de geconjugeerde base van HBr. Bij een sterk zuur hoort een zeer zwakke base. Zwakke zuren

Zwakke zuren reageren niet volledig met water. Er is dus niet sprake van een volledige ionisatie zoals bij sterke zuren, maar een slechts een deel van de beginstoffen ioniseren. Als voorbeeld nemen we de reactie van het zwakke zuur HF, waterstoffluoride, met water. Er stelt zich een evenwicht in. Dit levert een evenwichtsreactie, die wordt gekenmerkt door een evenwichtspijl (⇌): HF (aq) + H2O (l) ⇌ H3O+ (aq) + F- (aq) Omdat het evenwicht in deze reactie links ligt, zijn er in deze oplossing voornamlijk waterstoffluoride-moleculen en waterstofmoleculen aanwezig. Daarnaast zijn er ook fluoride- en oxoniumionen aanwezig. De ligging van evenwichten komt in het volgende hoofdstuk Evenwichten aan bod. Zoals gezegd is HF het zuur in deze reactie. HF heeft als geconjugeerde base F-. Bij een zwak zuur hoort een sterke geconjugeerde base. Sterke en zwakke basen Sterke basen

Sterke basen nemen in een oplossing met water alle protonen op van de watermoleculen. Evenals bij zuren is hier sprake van een aflopende reactie met een enkele reactiepijl. Bij een sterke base hoort een zwak geconjugeerd zuur. Hoe sterker de base, hoe zwakker het geconjugeerde zuur. O2- + H2O (l) → OH- (aq) + OH- (aq)

geeft

O2- + H2O (l) → 2 OH- (aq)

Zwakke basen

Zwakke basen, in oplossing met water, zullen een deel van de protonen van de waterstofmoleculen opnemen. Dit resulteert in een evenwichtsreactie met een evenwichtspijl. Het

geconjugeerde

zuur

van

een

zwakke

base

zelf

ook

zwak.

CN- (aq) + H2O (l) ⇌ HCN (aq) + OH- (aq)

Bijzonderheden bij zuren en basen Amfolyten Sommige deeltjes kunnen reageren als zuur én als base, omdat ze zowel een proton kunnen opnemen als afstaan. Deze deeltjes heten amfolyten. HSO3- is een voorbeeld van een amfolyt. HSO3- (aq) + H2O (l) ⇌ SO32- (aq) + H3O+ (aq)

Reactie met HSO3- als zuur

HSO3- (aq) + H2O (l) ⇌ H2SO3 (aq) + OH- (aq)

Reactie met HSO3- als base

De Kz- en Kb-waardes bepalen of een amfolyt voornamelijk als zuur of als base reageert. De Kz/Kb, de zuur/baseconstante, is een kwantitatieve aanduiding voor de mate waarin een zuur/base sterk of zwak is. Hoe sterker een zuur/base, hoe groter de Kz/Kb-waarde. Meer informatie over de zuur- en baseconstante volgt in het hoofdstuk Evenwichtsreacties. Kz van HSO3Kb van HSO3-

6.2×10-8 7.1×10-13

Uit bovenstaande kan afgeleid worden dat Kz > Kb. HSO3- zal in een oplossing met water voornamelijk reageren als zuur. Kortom, wanneer Kz > Kb reageert een amfolyt voornamelijk als zuur in water. En andersom, wanneer Kb > Kz reageert een amfolyt voornamelijk als base in water. Meerwaardige zuren en basen Er bestaan zuren die twee of meer protonen kunnen afstaan per molecuul. Dit zijn de meerwaardige zuren. Een tweewaardig zuur kan twee protonen afstaan, bijvoorbeeld. Een driewaardig zuur kan drie protonen afstaan. Naast de meerwaardige zuren bestaan er ook meerwaardige basen. Ter verduidelijking van bovenstaand, volgt hieronder de drie reactievergelijkingen die kunnen ontstaan wanneer het driewaardige zuur fosforzuur (H3PO4) reageert met water. H3PO4 (aq) + H2O (l) ⇌ H2PO4- (aq) + H3O+ (aq) H2PO4- (aq) + H2O (l) ⇌ HPO42- (aq) + H3O+ (aq) HPO42- (aq) + H2O (l) ⇌ PO43- (aq) + H3O+ (aq) Een oplossing van een meerwaardig zuur in water levert, zoals hierboven te zien is, meerdere evenwichten op. Instabiele zuren

Zwaveligzuur (H2SO3) is een voorbeeld van een instabiel zuur. Zwaveligzuur bestaat in feite alleen als oplossing van SO2. Zodra dit instabiele zuur wordt gevormd, valt het uiteen in water en het oxide, in dit geval SO2: H2SO3 (aq) ⇌ H2O (l) + SO2 (g) De pH-schaal De pH is een maat voor de zuurgraad van een oplossing in water. De pH-waarde geeft aan of een oplossing zuur, neutraal of basisch is. Een zure oplossing geeft een lage pH en wordt gekenmerkd door [H3O+] > [OH-]. Een basische oplosing geeft een hoge pH en wordt gekenmerkd door [OH-] > [H3O+]. Voor neutrale oplossingen geldt logischerwijs dat [H3O+] = [OH-]. De pHschaal loopt van 0 t/m 14. Kort en overzichtelijk samengevat: Zure oplossing:

[H3O+] > [OH-]

pH < 7

Basische oplossing:

[OH-] > [H3O+]

pH > 7

Neutrale oplossing:

[H3O+] = [OH-]

pH = 7

De pH-schaal is een logaritmische schaal. De pH van een waterige oplossing is de negatieve logaritme van de [H3O+]: pH = - log[H3O+]

hieruit volgt dat

[H3O+] = 10-pH

Uit het volgende rekenvoorbeeld blijkt dat de pH-schaal daadwerkelijk een logaritmische schaal is. Stel, er zijn twee oplossingen. De eerste oplossing heeft een [H3O+] = 5.0×10-2 M. De tweede oplossing heeft een [H3O+] = 5.0×10-3 M. Dan geldt: Voor oplossing 1:

pH = - log(5.0×10-2) = 1.30

Voor oplossing 2:

pH = - log(5.0×10-3) = 2.30

Hieruit blijkt dat wanneer de [H3O+] afneemt met een factor 10, de pH-waarde toeneemt met één eenheid. Naast de pH-waarde bestaat er ook een zogenaamde pOH-waarde. De pOH-waarde is een evenals de pH-waarde een manier om de sterkte van een oplossing uit te drukken in een getalswaarde, in dit geval de sterkte van een basische oplossing. De pOH-waarde is op dezelfde wijze gedefinieerd als de hier bovenstaande pH: pOH = - log[OH-]

hieruit volgt dat

[OH-] = 10-pH 18

Voor elke oplossing, ongeacht of deze zuur/neutraal/basisch is, geldt de volgende regel bij een temperatuur van 298 K: pH + pOH = 14,00

Afbeelding: een versimpelde versie van de pH-schaal.

Bronnen: Voor dit hoofdstuk hebben we uitsluitend gebruik gemaakt van twee boeken. Zie de voetnoten.13 14

NB: In dit PWS gebruiken we de begrippen H+ en H3O+ door elkaar. We bedoelen met beide begrippen hetzelfde, namelijk een proton. In dit PWS gebruiken we meerdere malen de versimpelde schrijfwijze van zoutzuur, namelijk zoutzuur/HCl. We bedoelen hiermee de H+ en Cldie ontstaat bij de volgende reactievergelijking: HCl (g) + H2O (l) â&#x2020;&#x2019; Cl- (aq) + H+ (aq).

R.E.A. Bouwens (red.), Binas. Informatieboek havo / vwo voor het onderwijs in de natuurwetenschappen. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv, 2013, tabel 49. 14 I. Landa, NOVA Scheikunde. Den Bosch: Malmberg, p. 13 t/m 23.

Evenwichtsreacties De evenwichtsreactie in het algemeen Een evenwichtsreactie is een chemische reactie waarbij de heengaande als de teruggaande reactie met eenzelfde snelheid verlopen. Bij het chemische evenwicht, ook wel dynamische evenwicht genoemd, is het zo dat de concentraties van de stoffen niet meer veranderen, maar er treden nog wel steeds reacties op. Een evenwichtsreactie wordt aangegeven met een dubbele pijl, omdat de reacties beide kanten op verlopen in tegenstelling tot een aflopende reactie, waarbij een enkele pijl wordt gebruikt. Evenwichten kunnen zich voordoen in zowel homogene als heterogene mengsels. Homogene mengsels zijn mengsels van stoffen die zich allemaal in dezelfde fase bevinden. Een heterogeen mengsel bevat stoffen die niet allemaal in dezelfde fase voorkomen, bijvoorbeeld een mengsel van een gas en een vloeistof. 15 Veranderingen in een evenwicht Evenwichten kunnen veranderen door verschillende factoren. Je kunt het evenwicht verstoren door een extra hoeveelheid van een stof uit de reactie toe te voegen of weg te halen. Daarnaast kan je het volume veranderen de druk of de temperatuur verhogen of verlagen. Het evenwicht wordt enige tijd verstoord, maar zal zo snel mogelijk proberen weer zijn evenwicht te bereiken. Concentratie Als je in een evenwicht een concentratie van een bij de reactie betrokken stof verhoogt zorgt dit er voor dat aan een van beide kanten van de reactie de reactiesnelheid toeneemt en het evenwicht verstoord raakt. Je hebt meer deeltjes per volume-eenheid wat ervoor zorgt dat de kans van een botsing groter wordt en er meer botsingen per tijdseenheid zijn. Hetzelfde principe geldt als een concentratie van een bij de reactie betrokken stof afneemt. De reactie verloopt een ogenblik trager en je hebt geen evenwicht meer. Daarna zullen de reactiesnelheden weer naar elkaar toe gaan, zodat het evenwicht weer wordt behaald. Drukverandering/volumeverandering bij gassen In een gasevenwicht kun je het evenwicht beĂŻnvloeden door druk en volume te veranderen. Bij een drukverhoging en/ of een volumeverkleining verschuift het evenwicht zich naar de kant van de minste deeltjes. Hierdoor komen er minder deeltjes in de ruimte en zal de druk weer afnemen en wordt het evenwicht weer hersteld.

I. Landa, NOVA Scheikunde. Den Bosch: Malmberg, p. 162.

Temperatuur Bij een stijging van de temperatuur zullen beide reactiesnelheden toenemen. Bij een daling van de temperatuur gebeurt het tegenovergestelde, beide reactiesnelheden nemen af. Het is echter zo dat bij een stijging van de temperatuur het evenwicht verschuift naar de endotherme kant en bij een temperatuurdaling naar de exotherme kant. Als je van een evenwichtsreactie een aflopende reactie wil maken moet je een van de stoffen uit het evenwicht te halen. Het evenwicht loopt af naar de kant waarbij je de stof verwijdert. Evenwicht bij zuren en basen Zuren en basen komen tevens in evenwichtsreacties voor. Voor zuur-base-evenwichten gelden dezelfde regels als voor andere evenwichten. Je kunt een evenwichtsvoorwaarde opstellen en je weet van vele zuren en basen de bijbehorende constante. Hierbij noem je de evenwichtsconstante ofwel de zuurconstante ofwel de baseconstante. Alleen zwakke zuren en basen reageren in een evenwichtsreactie. Sterke zuren en basen zorgen voor een aflopende reactie. 16

I. Landa, NOVA Scheikunde. Den Bosch: Malmberg, p. 175-177.

De bicarbonaat-buffer Over bicarbonaat Bicarbonaat, ook wel (mono)waterstofcarbonaat-ion genoemd, is een negatief geladen ion. De molecuulformule van bicarbonaat is HCO3-. HCO3- is een zwakke base en tevens een amfolyt. De Kb van HCO3- bedraagt 2.2×10-8 en de Kz van HCO3- bedraagt 4.7×10-11. HCO3- gedraagt zich dus voornamelijk als base, aangezien Kb > Kz. Bicarbonaat staat, hoewel in een iets andere vorm, ook wel bekend als ‘baking soda’. De molecuulformule

van

baking

soda

luidt

NaHCO3

(natriumwaterstofcarbonaat/natriumbicarbonaat). Baking soda wordt onder andere gebruikt als rijsmiddel en als zogenaamd ‘zuiveringszout’, een bestanddeel van tabletten tegen brandend maagzuur.17 Structuurformule van waterstofbicarbonaat

HCO3- is volop in het menselijk lichaam aanwezig. Bijvoorbeeld in verschillende spijsverteringssappen, namelijk in het speeksel, het alvleessap en het dikkedarmsap. In het speeksel en in de dikke darm heeft HCO3- als hoofdzakelijke functie het neutraliseren van H3O+, ofwel het neutraliseren van zuren. HCO3- van het alvleessap neutraliseert het zoutzuur (HCl (g) + H2O (l) → Cl- (aq) + H+ (aq)) uit de maag.18

Het zuurbase-evenwicht in het menselijk lichaam Het H+-ion heeft als eigenschap dat het snel aan andere moleculen kan hechten. Eiwitten in de cel kunnen al van ruimtelijke structuur veranderen door een kleine verandering in de zuurgraad, zowel bij een daling of stijging van de pH. Dit heeft vervolgens gevolgen voor hun functie. Een grote hoeveelheid metabole- en transportprocessen van de cel gaan anders verlopen, met alle gevolgen van dien. Zo kunnen er onder andere verlies van bewustzijn, motorische aandoeningen aan de spieren, coma en uiteindelijk de dood optreden.19 Een verandering in de pH heeft ook gevolgen voor de enzymen. Enzymen zijn eiwitten met een bufferwerking. Afhankelijk van hun omgeving geven enzymen een H+-ion af of ze nemen een H+ion op. Er zijn veel verschillende soorten enzymen aanwezig in het menselijk lichaam met 17

https://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumwaterstofcarbonaat (03-12-2016) R.E.A. Bouwens (red.), Binas. Informatieboek havo / vwo voor het onderwijs in de natuurwetenschappen. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv, 2013, tabel 82F. 19 R.J. Ouelette, Introduction to general, organic, and biological chemistry. New Jersey: Pearson Education, 1997, p. 279. 18

uiteenlopende functies. Elk enzym kent zijn eigen optimumtemperatuur. Bij deze temperatuur verrichten alle werkzame enzymen het hoogste aantal omzettingen per tijdseenheid. Bij koorts zorgt een kleine temperatuurverhoging ervoor dat het enzym denatureert. Dit houdt in dat de ruimtelijke structuur van het enzym verandert en dat het enzym vervolgens zijn werking verliest. Het is dus van belang dat de temperatuur constant de juiste waarde heeft.20 Ook heeft elk enzym een pH-optimum. Dit is de pH-waarde waarbij de enzymactiviteit het hoogst is. Zodra de pH afwijkt van een bepaald optimum, zal de ruimtelijke structuur van het enzym veranderen. De enzymen zullen hun taak minder of helemaal niet uitvoeren. Het is daarom van levensbelang dat de zuurgraad binnen nauwe grenzen gehandhaafd blijft. In allerlei delen van het menselijk lichaam heersen, onder andere afhankelijk van de functie van de enzymen, in zeer verschillende pH-waardes. Zo heerst er in de maag door het maagsap een erg zuur milieu (pH = 1.5 – 3.5), terwijl het dikkedarmsap alkalisch is (pH = 7.5 – 8.0).21 In het bloedplasma van arterieel bloed dient de pH tussen strikte waarden gehouden te worden, namelijk tussen pH 7.35 – pH 7.45. De [H+] in het bloed is normaal gesproken 40 nmol/L. Deze waarde kan variëren van 30 nmol/L tot 50 nmol/L. Onder extreme omstandigheden kan de waarde variëren van de laagst mogelijke waarde van 10 nmol/L tot de hoogst mogelijke waarde 160 nmol/L, zonder dat de dood volgt.22 Vullen we de waarde van 40 nmol/L (= 0.00000004 mol/L) in de reeds bekende logaritmsiche formule in, dan volgt: pH = - log (0.00000004) = 7.40

De buffer in het algemeen Een buffer bestaat uit een oplossing van een zwak zuur met de geconjugeerde base of een zwakke base met het geconjugeerde zuur. De concentraties van ofwel het zwakke zuur met de geconjugeerde base ofwel de zwakke base met het geconjugeerde zuur zijn relatief hoog. Buffers zorgen ervoor dat pH-schommelingen worden tegengegaan wanneer er een hoeveelheid zuur of base aan de oplossing wordt toegevoegd. De werking van een buffer is optimaal wanneer de concentraties van het zuur met de geconjugeerde base of de base met het geconjugeerde zuur gelijk zijn. De effectiviteit van een buffer hangt ook af van de pK van het bufferende systeem en de pH van de omgeving van de buffer.23 De pK is de negatieve logaritme van de zuurconstante.24

M. Bouwman (red.), Nectar biologie. Houten: Noordhoff Uitgevers bv, 2014, p.87. Bouwens (red.), Binas, tabel 82F. 22 J.E. Hall, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016, p. 410. 23 I. Landa, NOVA Scheikunde. Den Bosch: Malmberg, p.30. 21

Voor het constant houden van de pH van slagaderlijk en aderlijk bloed heeft ieder mens een bicarbonaat-buffer. De bicarbonaatbuffer is de belangrijkste extracellulaire buffer van het menselijk lichaam. De bicarbonaatbuffer De [H+] van 40 nmol/L in lichaamsvloeistoffen is vrij laag tegenover de [H+] die we dagelijks binnenkrijgen door voedsel en door het zelf te produceren. Deze laatstgenoemde concentratie bedraagt namelijk ongeveer 80 mmol/L. Zonder de werking van de bicarbonaatbuffer in het bloed zou de concentratie [H+] van 80 mmol/L al dodelijk zijn. Daarom dient deze buffer de pH van arterieel bloed tussen de stricte waarden te houden, namelijk tussen pH 7.35 – pH 7.45. In aderlijk bloed dient de pH tussen de waarden van pH 7.32 – 7.42 gehouden te worden. ‘De buffercapaciteit van de bicarbonaatbuffer is gigantisch. In een experiment werd zuur toegevoegd aan plasma met een pH van 7.44 in een hoeveelheid van 14 millimol H+ per liter. De pH daalde tot 7.14, dat wil zeggen dat [H+] slechts steeg van 36 naar 72 nanomol per liter of 0.002% van het toegevoegde zuur.’ 25 Naast de bicarbonaatbuffer zijn er nog meer buffers aanwezig in het lichaam. Voorbeelden hiervan zijn de hemoglobine-, ammonia- en fosfaatbuffer. Deze buffers werken voornamelijk intracellulair en zijn minder krachtig dan de bicarbonaatbuffer. Eiwitbuffer: hemoglobine Het lichaam beschikt over een overvloed aan eiwitbuffers. Ze zijn namelijk in hoge concentraties aanwezig in het lichaam, met name in de cellen. De pH in de cellen verandert bijna helemaal in verhouding tot de pH-waarde van de extracellulaire vloeistof. Er vindt een kleine diffusie van de ionen H+ en HCO3- plaats door het celmembraan. Dit zorgt er voor dat de pH in de cellen verandert zodra er verandering van de pH buiten de cellen plaatsvindt. De eiwitbuffer biedt hulp wanneer er een verandering in de pH buiten de cellen plaatsvindt. Het duurt echter enkele uren voordat de eiwitbuffer een maximale werking heeft wanneer er een stoornis in het zuur-base evenwicht aan de orde is. Elke rode bloedcel bevat ongeveer 200 tot 300 miljoen hemoglobinemoleculen. Een hemoglobinemolecuul (Hb) bestaat uit vier eitwitketens, de globinen. Elke eiwitketen bevat één heemgroep.26 Hemoglobine is een belangrijke buffer die binnenin de cel werkt. In tegenstelling

https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuurconstante (21-12-2016) J.A. Groenink, Pathofysiologie. Een inleiding tot de interne geneeskunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2007, p.187. 26 Bouwens (red.), Binas, tabel 67H2. 25

tot de overige eiwitbuffers, bewegen de ionen H+ en HCO3- wel snel door het celmembraan. Hemoglobine is als volgt in staat een H+ te binden: 27 H+ + Hb ⇌ HHb De evenwichtsreactie van het bicarbonaat-buffersysteem Het bicarbonaatbuffersysteem bestaat uit een waterige oplossing. De waterige oplossing wordt gevormd door twee onderdelen. Het eerste bestanddeel is het zwakke zuur H2CO3 ( = koolzuur). Het

tweede

bestanddeel

een

‘bicarbonaatzout’,

bijvoorbeeld NaHCO3-.

Voor

bicarbonaatbuffer gelden de volgende twee deelreacties en de uitendelijke, totale evenwichtsreactie: 1. CO2 + H2O ⇌ H2CO3 H2CO3 wordt gevormd door de reactie tussen koolstofdioxide en water. Deze reactie verloopt erg langzaam. Er worden erg kleine hoeveelheden H2CO3 gevormd. Met behulp van het enzym carboanhydrase verloopt de reactie stukken sneller en wordt er meer H2CO3 gevormd. Carboanhydrase is rijkelijk aanwezig in de longblaasjes en in de tubulus van de nier. Hier wordt respectievelijk CO2 uitgestoten en H2CO3 gevormd. 2. H2CO3 + H2O ⇌ H+ + HCO3In de tweede deelstap zien we dat H2CO3 zwak ioniseert. Er worden kleine hoeveelheden van H+ en HCO3- geproduceerd. HCO3- komt in extracellulaire vloeistof overwegend voor in de vorm van het bicarbonaatzout NaHCO3-. NaHCO3- ioniseert in intracellulaire vloeistof bijna volledig tot HCO3- en Na+ volgens: NaHCO3- ⇌ Na+ + HCO3Voegen we de twee deelstappen bij elkaar, dan krijgen we de totale vergelijking van de bicarbonaatbuffer: CO2 + H2O ⇌ H2CO3 ⇌ H+ + HCO3De [H+] is erg klein in bovenstaande reactievergelijking. Het evenwicht ligt hier links (CO2 + H2O). Dit wordt veroorzaakt door de zwakke ionisatie van H2CO3. 28

27 28

Hall, Textbook of medical psysiology, p. 413. Hall, Textbook of medical psysiology, p.411.

Toevoeging van een zuur Het volgende proces vindt plaats wanneer een sterk zuur wordt toegevoegd aan het buffersysteem. Als sterk zuur nemen we in dit geval HCl, zoutzuur (HCl (g) + H2O (l) → Cl- (aq) + H+ (aq)). De toegenomen [H+] wordt gebufferd door HCO3-. Daarbij hoort de volgende reactie: ↑ H+ + HCO3- → H2CO3 → CO2 + H2O Dit heeft als gevolg dat er meer H2CO3 gevormd wordt. Het sterke zuur wordt als het ware vervangen door een zwak zuur. De toename van H2CO3 resulteert weer in een toenemende productie van CO2 en H2O. De overmaat aan koolstofioxide stimuleert de drang tot ademhaling. Via uitademing wordt het te veel aan koolstofdioxide verwijderd uit de extracellulaire vloeistof.

Toevoeging van een base Het volgende proces vindt plaats wanneer een sterke base wordt toegevoegd aan het buffersysteem. Als sterke base nemen we in dit geval NaOH, natriumhydroxide. Het hydroxideion van NaOH reageert in dit geval met H2CO3. Daarbij hoort de volgende reactie: NaOH + H2CO3 → NaHCO3- + H2O De sterke base OH- wordt vervangen door een zwakkere base, namelijk NaHCO3. Wanneer NaHCO3 wordt opgelost in bijvoorbeeld lichaamsvloeistof of bloed, ontstaat er HCO3-. De concentratie H2CO3 daalt tegelijkertijd. Het reageert immers met een sterke base. Om de hoeveelheid H2CO3 op peil te houden, laat het lichaam meer CO2 reageren met H2O. CO2 + H2O → H2CO3 → ↑ HCO3- + H+ + + NaOH Na Het gevolg hiervan is dat er minder CO2 in het bloed aanwezig is. De ademhaling wordt hierdoor geremd, om nog meer verlies van CO2 te voorkomen. Dit alles resulteert uiteindelijk in een stijging van HCO3- in het bloed. Om dit overschot aan HCO3- te compenseren, scheiden de nieren meer HCO3- uit.29 De Henderson-Hasselbalch-vergelijking Om de pH van een buffer te berekenen wordt de Henderson-Hasselbalch-vergelijking, ook wel de formule van Henderson, gebruikt. De onderstaande Henderson-Hasselbalch-vergelijking heeft betrekking op de bicarbonaatbuffer:30

29 30

Hall,Textbook of medical psysiology, p. 411. https://nl.wikipedia.org/wiki/Henderson-Hasselbalch-vergelijking (18-12-2016)

pH = pK + log ([HCO3-] / 0,03 x pCO2) De pK van de bicarbonaatbuffer bedraagt 6.1.31 Het getal 0,03 wordt verderop in dit hoofdstuk verklaard. De teller met HCO3- geeft de nierfunctie aan. De noemer (pCO2 ofwel H2CO3) geeft de longfunctie weer. Kortom, er zijn dus drie hoofdsystemen/linies die de evenwichtsreacties van de bicarbonaatbuffer beïnvloeden. Eerste linie: de bicarbonaatbuffer De eerste linie betreft de bicarbonaatbuffer zelf. Zodra er een verandering in de [H+] is, reageert het buffersysteem binnen enkele seconden. Het buffersysteem verwijdert geen H+ uit het lichaam en het buffersysteem voegt ook geen H+ toe aan het lichaam. De buffer houdt de H+-ionen als het ware ‘vast’ totdat de balans weer volledig is hersteld.32 De algemene reactievergelijking van de bufferfunctie luidt:33 Buffer + H+ ⇌ HBuffer In bovenstaand voorbeeld is te zien hoe een vrije H+, dus een sterk zuur, wordt gebonden aan de buffer. Zo wordt er een zwak zuur gevormd, hier ‘Hbuffer’. De reactievergelijking betreft een evenwichtsreactie. Dit betekent dat het zwakke zuur zowel gebonden kan blijven aan de buffer in de vorm van ‘Hbuffer’ als dat het zwakke zuur terug kan vallen in de ‘losse vorm’, namelijk in ‘Buffer’ en H+. Aan de hand van bovenstaande evenwichtsreactie is de bufferfunctie beter te begrijpen. Zodra er een toename van [H+] is, verschuift het evenwicht in bovenstaande reactie naar rechts. Er wordt dan meer H+ aan de buffer gebonden, waardoor ‘Hbuffer’ toeneemt. De hoge concentratie van het sterke zuur verandert in een concentratie van een zwak zuur. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat dit proces alleen kan plaatsvinden zolang als de buffer beschikbaar is. Bij een enorm hoge concentratie van een zuur in het lichaam, kent de buffer een zeker limiet qua functioneren. Is er een afname van de [H+] in het lichaam, dan vindt het omgekeerde proces plaats. De reactie verschuift naar links. Nu wordt de H+ losgekoppeld van ‘Hbuffer’ waardoor de [H+] toeneemt tot de gewenste waarde.34 Tweede linie: de longen De tweede linie betreft de al eerder genoemde longfunctie. De longen hebben enkele minuten nodig om in actie te komen. De longen reguleren de pH door het vasthouden of het uitademen van CO2. Dit gebeurt door het veranderen van frequentie en volume van het uitademen. 31

Groenink, Pathofysiologie. Een inleiding tot de interne geneeskunde, p.187. Hall, Textbook of medical psysiology, p.410. 33 Hall, Textbook of medical psysiology, p. 410. 34 Hall, Textbook of medical psysiology, p. 410. 32

Neemt de ademhaling toe, dan wordt er meer CO2 uitgestoten. De [CO2] neemt af in het lichaam. Hierdoor neemt ook de [H2CO3] af. Gebeurt dit op grote schaal, dan zal de [H+] afnemen. Neemt de ademhaling af, dan wordt er minder CO2 uitgestoten. De [CO2] neemt toe in het lichaam. Hierdoor neemt ook de [H2CO3] toe. Gebeurt dit op grote schaal, dan zal de [H+] toenemen. Een toename in [H+] boven de normale waarden stimuleert de ademhaling zodat de [H+] uiteindelijk zal afnemen. Een afname in [H+] onder de normale waarden remt de ademhaling zodat de [H+] toeneemt. Er is dus bij de longen sprake van negatieve terugkoppeling.35 Derde linie: de nieren De derde en laatste linie wordt gevormd door de nierfunctie. De nieren zijn het langzaamste zuur-base regelsysteem van de drie regelsystemen. De reactietijd van de nieren strekt zich uit over een periode van enkele uren tot enkele dagen. Ondanks de traagheid van de nieren, is de nierfunctie verreweg het meest sterke zuur-base regelsysteem. De nieren reguleren de pH door het uitscheiden van zuur, door het re-absorberen van HCO3- uit het filtraat van de glomerus, een netwerk van haarvaten, en door nieuwe HCO3- te produceren. De pH van de urine varieert daarom dagelijks tussen de 4.0 – 8.0. De nieren halen H+ uit het bloed door het te laten reageren met NH3. Wanneer receptoren in het bloed ‘merken’ dat het bloed aan het verzuren is, wordt er door zowel de hersenen als de hormonen aldosteron en ADH een signaal afgegeven.36 Dit signaal zorgt er voor dat cellen extra veel NH3 afgeven aan het bloed. Bij een te lage pH wordt er meer H+ naar de urine vervoerd. Het inmiddels gekoppelde zuur verlaat het lichaam via de urine in de vorm van NH4+. Er wordt tijdelijk geen HCO3- uitgescheiden, maar er wordt juist HCO3- gereabsorbeerd. Daarnaast wordt er meer HCO3- geproduceerd. Deze processen vinden plaats totdat de balans weer is hersteld. Dreigt het bloed te basisch te worden, dan wordt er H+ vastgehouden en er wordt tijdelijk geen H+ uitgescheiden. De nieren scheiden via de urine in dit geval meer HCO3- uit. Er is nu minder HCO3- aanwezig om de H+ weg te bufferen. Op deze manier neemt de [H+] ook toe. Deze processen vinden plaats totdat de balans weer is hersteld.37

Hall, Textbook of medical psysiology, p. 414. M. Bouwman (red.), Nectar biologie. Houten: Noordhoff Uitgevers bv, 2014, p.58. 37 Hall, Textbook of medical psysiology, p. 415. 36

De totstandkoming van de Henderson-Hasselbalch-vergelijking Door het opstellen van zowel een reactievergelijking als een evenwichtsvoorwaarde en daarnaast het combineren van formules, rekenregels en gegevens, kunnen we de HendersonHasselbalch beter begrijpen. De Henderson-Hasselbalch-vergelijking kunnen we als volgt vormen: Te beginnen met de volgende evenwichtsreactie, die deel uitmaakt van de totaalreactie van de bicarbonaatbuffer: H2CO3 (s) + H2O (l) ⇌ H+ (aq) + HCO3- (aq) Voor elk zuur geldt dat de concentratie van het zuur verwant is aan de ionen waar het zuur in uiteenvalt. De dissociatieconstante, de Kd-waarde, beschrijft de mate van dissociatie van een bepaald zuur. Voor bovenstaande reactie kan de volgende Kd-waarde worden opgesteld:38

Kd =

[H+ ] × [HCO− 3]

(1)

[H2 CO3 ]

Kruislings vermenigvuldigen geeft: [H+] × [HCO3-] = Kd × [H2CO3] Dit geeft: [H+] =

Kd × [H2 CO3 ] [HCO− 3]

Dit kunnen we ook schrijven als: [H+] =

Kd 1

[H+] = Kd ×

[H2 CO3 ] 1 [H2 CO3 ] [HCO− 3]

1 [HCO− 3]

(2)

H2CO3 kan eigenlijk niet als [H2CO3] genoteerd worden, aangezien H2CO3 erg snel uiteenvalt in ofwel CO2 en H2O ofwel H+ en HCO3-. Omdat de hoeveelheid opgeloste CO2 recht evenredig is met de hoeveelheid niet-gesplitste H2CO3, kunnen we de vergelijking omschrijven naar: [H+] = K ×

[CO2 ] [HCO− 3]

(3)

De K van vergelijking 3 is 1/400 van de Kd van vergelijking 2. Dit komt omdat de richtingscoëfficient tussen H2CO3 en CO2 1:400 is.39 In laboratoria meet men met name de partiële druk van de concentratie CO2, de pCO2. In plaats van [CO2] spreken we daarom vanaf nu 38 39

https://nl.wikipedia.org/wiki/Dissociatie_(scheikunde) (03-12-2016) Hall, Textbook of medical psysiology, p.411.

over pCO2. In het bloed van het menselijk lichaam is de hoeveelheid CO2 een lineaire functie van de

pCO2

vermenigvuldigd

met

oplosbaarheidsconstante

van

CO2.

Bij

een

lichaamstemperatuur van 37 ℃ luidt de oplosbaarheidsconstante 0.03 mmol/mm Hg. Oftewel: [CO2] = oplosbaarheidsconstante × pCO2 [CO2] = 0.03 × pCO2 Nu kan de vergelijking geschreven worden als: [H+] = K ×

0.03 × pCO2

(4)

[HCO− 3]

In plaats van de [H+] uit te drukken in een bepaalde molariteit, is het gebruikelijker de [H+] uit te drukken via de pH. Hierop is de rekenregel pH = - logH+ van toepassing. Vergelijking 4 kan uitgedrukt worden in de pH door van vergelijking 4 de negatieve logaritme te nemen. Hierbij gebruiken we naast de rekenregel pH = - logH+ ook de rekenregel pK = - logK: - logH+ = - logK – log

0.03 × pCO2 [HCO− 3]

(5)

Schrijven we dit om, dan volgt: pH = pK – log

0.03 × pCO2

(6)

[HCO− 3]

Gebruiken we de volgende rekenregel voor logartimes, dan: 1

- log (x) = log (x) – log

0.03 × pCO2 [HCO− 3]

= log ( 0.03 × pCO2 ) [HCO− 3]

Delen met een breuk is vermenigvuldigen met het omgekeerde: 1

log ( 0.03 × pCO2 ) = log (1 × [HCO− 3]

[HCO− 3] 0.03 × pCO2

) = log

[HCO− 3] 0.03 × pCO2

Alles bij elkaar samengevoegd, levert de uiteindelijke Henderson-Hasselbalch-vergelijking: pH = pK + log pH = 6.1 + log

[HCO− 3] 0.03 × pCO2 [HCO− 3] 0.03 × pCO2

Wanneer twee waarden bekend zijn, kan de pH of [HCO3-] of pCO2 berekend worden.

Rekenen aan de Henderson-Hasselbalch-vergelijking Waarden van arterieel bloed bij 37 °C40: pH pCO2 (mm Hg) HCO3- (mmol/L) Totaal CO2 gehalte (mmol/L) pO2 (mmol/L) SO2 (%) O2Hb (%)

7.35 – 7.45 35 – 45 22 – 26 23 – 27 80 – 110 > 95 > 95

Vullen we de bovenstaande (gemiddelde) gegevens in de Henderson-Hasselbalch-vergelijking in: pK [HCO3-] pCO2 Dan volgt:

= 6.1 = 24 mmol/L = 40 mm Hg pH = pK + log [HCO3-] / 0,03 x pCO2 pH = 6.1 + log (24 / 0,03 x 40) = 6.1 + log (20) = 6.1 + 1.30 = 7.40

De gevonden pH van 7.40 komt inderdaad overeen met de waarde die in het bloed aanwezig dient te zijn. Uit de formule van Henderson en Hasselbalch blijkt tevens het volgende: Daling van de pH Stijging van de pH Constante pH

Teller wordt kleiner Noemer wordt groter Teller wordt groter

[HCO3-] neemt af pCO2 neemt toe [HCO3-] neemt toe

Noemer wordt kleiner Teller en noemer nemen in gelijke mate toe/af

pCO2 neemt af [HCO3-] en pCO2 nemen in gelijke mate toe/af

Stoornissen in het zuur-base evenwicht Stoornissen in het zuur-base evenwicht van het menselijk lichaam kunnen op basis van de uitkomst van de Henderson-Hasselbalch-vergelijking worden ingedeeld als respiratoir, op basis van ademhaling, of als metabool, op basis van stofwisseling. Bij deze verstoringen treden compensatiemechanismen in werking.41 Alle compensatiemechanismen hebben als uiteindelijke doel om de [HCO3-] en pCO2 uiteindelijk weer naar de normale waarden te brengen. We spreken van acidose wanneer de pH van het arterieel bloed onder de pH-waarde van 7.35 daalt en we spreken van alkalose wanneer de pH van het arterieel bloed boven de pH van 7.45 stijgt. 40

M.L. Bishop (red.), Clinical chemistry. Principles, procedures, correlations. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins, 2005, p. 348. 41 Groenink, Pathofysiologie. Een inleiding tot de interne geneeskunde, p. 188.

Wanneer we een deel van de reactievergelijking van de bicarbonaatbuffer hierbij betrekken, kunnen we twee conclusies trekken op basis van het Principe van Le Chatelier. Dit principe gaat uit van de ‘kleinste dwang’. Bij een verstoring van het evenwicht zal het evenwicht zo gaan reageren dat de invloed van de verstoring zo klein mogelijk is. Het streven is altijd om aan de evenwichtsvoorwaarde te voldoen, ofwel de K-waarde te bereiken. Onder ‘verstoring’ verstaan we een verandering in temperatuur, volume, concentratie of druk. H2CO3 + H2O ⇌ H+ + HCO3Volgens het Principe van Le Chatelier zal een toename van [H2CO3] of een afname van [HCO3-] leiden tot een verhoging van de [H+]. Wanneer de [H+] zo hoog is dat het leidt tot een pH van onder de 7.35, spreken we zoals gezegd van een acidose.42 Respiratoire acidose Respiratoire acidose ontstaat wanneer er sprake is van een hypoventilatie. Bij een hypoventilatie is er sprake van een tekortschietende ademhaling. Hierdoor wordt de pCO2 hoger. Het gevolg van een stijging van de pCO2 is een daling van de pH. Het lichaam zal daarom de [HCO3-] moeten verhogen om de acidose ongedaan te maken. Er bestaat een acute en een chronische vorm van respiratoire acidose. Enkele oorzaken van respiratoire acidose: 43 - Tekortschietende ademhaling door drugs en bepaalde medicijnen; - Longziekten; - Aandoening waarbij de ademhalingsspieren niet meer optimaal functioneren; - Longefmyseem; - Vetzucht. Metabole acidose Door een vermindering van bicarbonaat daalt de pH. Om de pH weer te doen laten stijgen, is er compensatie nodig in de vorm van hyperventilatie. De pCO2 zal door de hyperventilatie dalen, waardoor het quotiënt van de Henderson-Hasselbalch-vergelijking weer gelijk wordt. Oorzaken van metabole acidose kunnen zijn:44 - Verhoogd verlies van HCO3- door middel van urine of ontlasting; - Onvermogen van de nier om HCO3- te produceren; - Vorming van zuren door bijvoorbeeld diabetes mellitus type 1; - Opname van grote hoeveelheden zuur, zoals bijvoorbeeld methanol en ethyleenglycol.

R.J. Ouelette, Introduction to general, organic, and biological chemistry. New Jersey: Pearson Education, 1997, p. 278. 43 Groenink, Pathofysiologie: een inleiding tot de interne geneeskunde, p.190. 44 Groenink, Pathofysiologie: een inleiding tot de interne geneeskunde, p.190.

Respiratoire alkalose Bij respiratoire alkalose treedt het omgekeerde effect op van respiratoire acidose. Door hyperventilatie wordt de pCO2 verlaagd, waardoor de pH lichtelijk stijgt. Om de pH-stijging te compenseren zal de [HCO3-] verlaagd moeten worden. De verlaging van de [HCO3-] gebeurt door de uitscheiding van HCO3- via de nieren. Oorzaken voor respiratoire alkalose:45 - Verblijf op grote hoogte; - Longontsteking - Longembolie - Longoedeem; - Angst; - Aandoeningen aan de hersenstam (CVA, tumor, infectie); - Bepaalde medicijnen. Metabole alkalose Metabole alkalose ontstaat wanneer er sprake is van een verhoging van de [HCO3-]. De bijbehorende stijging van de pCO2 is echter niet voldoende om de pH tussen de â&#x20AC;&#x2DC;gezonde grenzenâ&#x20AC;&#x2122; te houden. De oorzaak van metabole alkalose kan bij verschillende aandoeningen aan de nier liggen. Door de aandoening is de nier niet in staat om de verhoogde hoeveelheid bicarbonaat uit te scheiden.46

Rekenen aan de hoeveelheid bicarbonaat in de Alka Tab In de Alka Tab bevindt zich een bepaalde hoeveelheid bicarbonaat. Deze hoeveelheid heeft invloed op de pH van het bloed in je lichaam. In het menselijk lichaam bevindt zich gemiddeld 5 tot 6 liter bloed.47 De hoeveelheid bicarbonaat uit de Alka Tab die je dagelijks binnenkrijg bij de aanbevolen dagdosering van 3 Tabs (+/- 8.67 mmol), zal als het goed is in een hoeveelheid van 5 tot 6 liter bloed terecht komen. Door te rekenen met behulp van de Henderson-Hasselbalchvergelijking (zie bijlage 15) kan gekeken worden naar de invloed van bicarbonaat uit de Tabs op je pH.

Groenink, Pathofysiologie: een inleiding tot de interne geneeskunde, p.190. Groenink, Pathofysiologie: een inleiding tot de interne geneeskunde, p.192. 47 http://www.dokteronline.com/blog/hoeveel-liter-bloed-heeft-een-mens/ (19-12-16) 46

In onderstaande tabel staan in de eerste kolom de normaalwaardes, in de tweede kolom de pH die je normaliter zou hebben bij de gegeven normaalwaardes van concentratie bicarbonaat. In de derde en vierde kolom staat de pH die je bloed zou hebben wanneer je de Tab zou slikken en je 5 liter bloed hebt en wanneer je 6 liter bloed hebt. Hieruit blijkt dat de maximum stijging van de pH bij het nemen van 3 Tabs per dag gelijk is aan 0,03. Concentraties đ??&#x2021;đ??&#x201A;đ??&#x17D;â&#x2C6;&#x2019; đ?&#x;&#x2018; (mmol/L)

pH pH waarde bij normaal toegevoegde Alka Tab (5 liter bloed)

pH waarde bij toegevoegde Alka Tab (6 liter bloed)

7,36

7,40

7,39

7,40

7,43

7,44

7,46

In onderstaande grafiek is weergegeven hoeveel de pH omhoog gaat na het nemen van de dagelijks aanbevolen dosering van 3 Tabs. Je ziet hierbij dat de pH kan stijgen tot boven normaalwaarde van pH 7.45 van het bloed.

pH waarden bloed na toevoeging van 3 Alka Tabs 7,47

pH -->

7,45 7,43 7,41 7,39 7,37 7,35 22

Concentratie HCO3 pH normaal

26 -

(mmol/L) --->

pH waarde bij toegevoegde Alka Tab

Toetsing op basis van theorie en literatuuronderzoek

Inleiding Alka verschaft op verschillende manieren informatie aan potiëntele klanten: via hun site en via folders. Beide verschaffen dezelfde informatie. Hieronder zijn enkele stukken informatieve tekst van de site van Alka aangehaald door middel van citaten. In deze stukken tekst geeft Alka uitleg over verzurende factoren en verzuring aan klanten. Er is geprobeerd om deze stukken tekst te controleren op waarheid, inhoud en duidelijkheid. Op het einde van elke toetsing staat een korte conclusie over de besproken claim van Alka. Omdat de Alka Tab Original een voedingssupplement is en geen medicijn, geldt voor Alka en de Alka Tab Orginal het volgende: ‘Wanneer een product onder de Warenwet valt, is het de verkoper ervan niet toegestaan om het product rechtstreeks in verband te brengen met genezing van, of vermindering van het risico op ziekten. Toch proberen fabrikanten door creatieve taalconstructies toch vaak een dergelijke suggestie te wekken aangezien voedingssupplementen vaak wel voor therapeutische doeleinden worden gebruikt, waardoor een wildgroei aan vage gezondheidsclaims is ontstaan zoals "verhoogt de vitaliteit" en "goed voor de gewrichten".’ 48 Alka kan in feite dus niet anders dan vaag taalgebruik gebruiken. Het is alleen de vraag, ook al is het versimpeld weergegeven, of de versimpelde theorieën overeenkomen met de wetenschappelijke literatuur.

De toetsing Alka vermeldt: ‘Voedsel dat we eten heeft na verbranding ervan een zuurvormende invloed op het lichaam. Met name dierlijke eiwitten, suikers, bepaalde vetten, alcohol, koffie en limonades laten na verbranding veel zuren achter (...).’ Toetsing: Met behulp van O2 ontstaat er bij de verbranding van een koolhydraat de volgende reactieproducten, waarbij C6H12O6 hierbij staat voor het te verbranden koolhydraat: C6H12O6 + 6 O2 = 6 CO2 + 6 H2O Het enzym carboanhydrase zet de gevormde CO2 en H2O om in H2CO3. Het koolzuur valt uiteen in H+ en HCO3- volgens de inmiddels bekende reactievergelijking: CO2 + H2O ⇌ H2CO3 ⇌ H+ + HCO3-

https://nl.wikipedia.org/wiki/Voedingssupplement (18-12-2016)

Zoals uit de bovenstaande evenwichtsreactie is af te leiden, ontstaat er zuurvorming door de H+. De H+-ionen binden aan de hemoglobine van de rode bloedcellen. Het HCO3- verlaat de rode bloedcel en gaat naar de extracellulaire vloeistof. In de longen gaat het HCO3- de bloedcel in en verbindt zich daar aan een aan hemoglobine gebonden H+. De hierboven geschetste reactie vindt omgekeerd plaats: H+ + HCO3- ⇌ H2CO3 ⇌ CO2 + H2O Het H+-ion en het HCO3- worden weer afgebroken tot koolstofdioxide en water. Van het zure deeltje blijft dus niks meer over. De koolstofdioxide verlaat de longen via de ademhaling. Het water wordt op den duur uitgescheiden door de nieren. ‘Alleen wanneer door hypoventilatie de CO2 niet wordt verwijderd, zal de pH dalen. Een eventuele daling van de pH stimuleert echter de ventilatie.’ 49 Het is hier logischerwijs wel van belang dat de longen goed functioneren. Als eiwitten in de lever worden afgebroken, ontstaan er als afvalproducten aminozuren. Een deel van de aminozuren wordt gebruikt voor het opbouwen van nieuwe eiwitten. Het andere gedeelte is niet meer bruikbaar. De lever is niet in staat om de overtollige aminozuren op te slaan. De lever breekt de overtollige aminozuren daarom af volgens een proces, genaamd deanimering. De afbraak van overtollige aminozuren levert via enkele deelstappen uiteindelijk ureum, (NH2)2CO, op. De ureum wordt op zijn beurt weer uitgescheiden door de nieren. De overige aminozuren worden gebruikt om energie uit te halen of om glucose en vetten te maken.50 Omdat alle ureum gevormd wordt in alleen de lever, is het ook niet raar dat bij afwezigheid van de lever of een ernstige nierziekte de NH2, die in elk aminozuur aanwezig is, ophoopt. De ophoping van NH2 is erg giftig en kan daarom erg schadelijke gevolgen veroorzaken.51 Het is hierbij van belang dat de lever goed functioneert. Daarnaast maken we ook onderscheid tussen essentiële aminozuren en ‘gewone’ aminozuren. De mens kan zelf geen essentiële aminozuren vormen door de afbraak en omzetting van andere aminozuren. De mens moet de essentiële aminozuren uit voedsel halen. Dierlijk voedsel is de grootste bron van essentiële aminozuren.52 Op het moment dat de energie inname door het eten van voedsel het energieverbruik overtreft heeft dit gevolgen voor het lichaam. De glycogeenreservoirs van het lichaam zijn nu helemaal

Groenink, J.A. Pathofysiologie: Een inleiding tot de interne geneeskunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2007, p. 186. 50 M. Bouwman (red.), Nectar biologie. Houten: Noordhoff Uitgevers bv, 2014, p.62. 51 J.E. Hall, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016, p. 879. 52 http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/eiwitten.aspx (12-12-16)

gevuld. Het gevolg is dat het energieoverschot wordt opgeslagen in de vorm van vet, je lichaam gaat dus vet aanmaken. Dit zorgt op den duur voor een toename van het lichaamsgewicht.53 Conclusie: We zijn het deels met de claim van Alka eens. Er onstaan inderdaad H+-ionen bij de vertering, maar deze worden of weggebufferd of door organen, indien gezond, verwijderd. Wanneer er een overmaat aan eiwitten en dus aminozuren is, worden deze omgezet naar vet. Alka vermeldt: â&#x20AC;&#x2DC;(...) Voorbeelden van zure afvalstoffen zijn o.a. urinezuren, melkzuren, vetzuren, azijnzuren, looizuren, fosforzuren.â&#x20AC;&#x2122; Toetsing: Zoals eerder genoemd zegt Alka dat zure afvalstoffen puur en alleen een slechte invloed hebben op het menselijk lichaam. We richten ons bij deze toetsing op het fosforzuur. De intracellulaire afbraak van aminozuren zorgt ervoor dat er onder andere het niet-gasvormige fosforzuur ontstaat. In de nieren is het enzym carboanhydrase aanwezig. Het enzym breekt koolstofdioxide met behulp van water af tot waterstofbicarbonaat en een waterstofion. Via verschillende ingewikkelde processen scheiden de nieren door middel van zowel de proximale- als de distale tubulus het fosforzuur uit. Het fosforzuur verlaat het lichaam via de urine, die daardoor ook aantoonbaarder zuur wordt.54 Ook hier is van belang dat de lever goed moet functioneren. Mochten er nog zuurresten van het fosforzuur achterblijven in het lichaam, dan zijn deze resten zeker van nut voor het functioneren van het lichaam. De zuurresten, opgelost in de lichaamsvloeistof, wordt vaak ingezet als buffer.55 Conclusie: Zure afvalstoffen zijn niet per definitie slecht voor de gezondheid. Wij zijn het er niet mee eens dat door Alka deze voorbeelden van zure afvalstoffen gebruikt worden om ze alleen maar slecht voor het lichaam te doen lijken.

http://www.uva.nl/binaries/content/assets/studentensites/fdg/geneeskunde-bachelor-en-master/20162017/decentrale-selectie/voorbeeldvragen-internet-toets-2.pdf?2963792571132 (19-12-2016) 54 Groenink, J.A. Pathofysiologie: Een inleiding tot de interne geneeskunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2007, p. 186 55 https://nl.wikipedia.org/wiki/Fosforzuur (11-12-16)

Alka vermeldt: Waardes urine: ●

Gemiddelde pH-waarde tussen 6.5 en 7.0 = Geen significante verzuring

● Gemiddelde pH-waarde tussen 5.5

en 6.5 = Middelmatige verzuring

● Gemiddelde pH-waarde tussen 4.5

en 5.5 = Hoge mate van verzuring

Toetsing: De urine van een mens verschilt per dag. De pH-waarde die de urine dagelijks aanneemt, hangt af van de hoeveelheid zuren die iemand kwijt moet. Iemand die veel zuur kwijt moet zal een lagere pH-waarde van zijn/haar urine meten, bijvoorbeeld pH 5.0. De pH van de urine varieert daarom dagelijks tussen de 4.0 – 8.0. Het komt het vaakst voor dat de urine lichtelijk zuur is.56 Zelfs onder normale omstandigheden, wanneer iemand in goede gezondheid verkeert, kan de pH een waarde aannemen tussen de pH 4.0 – 5.0.57 Conclusie: Als we kijken naar het derde punt dat Alka maakt over de pH-waardes van de urine, kunnen we concluderen dat iemand niet per se in slechte gezondheid hoeft te verkeren als hij/zij een pHwaarde van 4.5 – 5.5 meet. Iemand in goede gezondheid kan onder normale omstandigheden ook zo’n waarde meten. Alka vermeldt:

Diverse wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat naarmate we ouder worden, de hoeveelheid natriumbicarbonaat in ons bloed significant afneemt. In de grafiek hieronder, uit het onderzoek 56

J.E. Hall, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016, p.418 Groenink, J.A. Pathofysiologie: Een inleiding tot de interne geneeskunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2007, p. 186 57

van Dr. Lynda Frassetto*, ziet u dat een substantiële afname van de bicarbonaatbuffers begint bij de gemiddelde leeftijd van 40 jaar. Vanaf deze leeftijd ontstaat ook veel ophoping van zure afvalstoffen. Bij de leeftijd van 90 jaar is de afname van bicarbonaten in ons bloed 18%. De hoeveelheid bicarbonaat in het bloed daalt naarmate we ouder worden. Toetsing: De normaalwaarden van het bicarbonaat in het lichaam ligt tussen 22 – 26 mmol/L. Vullen we de waarden van de grafiek in in de Henderson-Hasselbach-vergelijking, dan krijgen we de volgende gegevens. Leeftijd (jaar) 0 - 50 60 63 80 96

Gehalte bicarbonaat in het bloed (mmol/L) 24.50 23.50 21.50 20.50 19.00

pH 7.41 7.38 7.35 7.33 7.30

Volgens de grafiek verkeren we vanaf de leeftijd van 63 jaar in gevaar. Uit deze gegevens kunnen we dus concluderen dat wanneer er geen andere mechanismen aanwezig zouden zijn in het menselijk lichaam, het bloed inderdaad te zuur wordt. Dit zou dus betekenen dat iedereen na zijn of haar 63e levensjaar komt te overlijden, aangezien de pH-waarden onder de normaalwaarde van 7.35 komen. Dit is dus in feite niet mogelijk, aangezien er genoeg ouderen met een leeftijd van 64 of hoger in leven zijn. Er moeten dus wel andere compensatiemechanismen aanwezig zijn om de pH alsnog op peil te houden. Alka vermeldt verder niks over de capaciteit van de compensatiemechanismen longen en nieren. Conclusie: Volgens bovenstaand genoemd onderzoek daalt de hoeveelheid bicarbonaat naarmate je ouder wordt. Toch moeten er andere mechanismen aanwezig zijn om de pH op peil te blijven houden, anders zou niemand op oudere leeftijd nog in leven zijn. Alka vermeldt hierbij niks over de longen en/of nieren. We zijn het niet met Alka eens, aangezien het beeld dat hier geschetst wordt niet realistisch is. Alka vermeldt: ‘(...) de hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in het bloed vrijkomt is te groot om via de normale uitscheidingorganen ons lichaam te verlaten.’ Toetsing: Helaas vermeldt Alka niet hoeveel afvalzuren er dagelijks in het bloed vrijkomen. Ook is niet duidelijk wat voor soort afvalzuren er bedoeld worden. De literatuur vermeldt dat we dagelijks 40

ongeveer 80 mmol/L H+ binnen krijgen door de inname van voedsel en door de afbraak van celprocessen. Zonder de werking van de bicarbonaatbuffer in het bloed zou de concentratie [H+] van 80 mmol/L al dodelijk zijn (zie ook theorie ‘de bicarbonaatbuffer’). Stel, bovenstaande claim van Alka klopt, dan kunnen de afvalzuren ook nuttig gebruikt worden voor celprocessen. Een voorbeeld hiervan is het al eerder besproken fosforzuur. Conclusie: We kunnen niet een gegrond oordeel hierover vellen, omdat we niet weten of de hoeveelheid afvalzuren daadwerkelijk te groot is. We zijn het er niet mee eens in welke context Alka dit plaatst. De hoeveelheid afvalzuren die niet kan worden uitgescheiden, kan namelijk in het lichaam gebruikt worden en is niet per se schadelijk.

Alka vermeldt:

Bij de afbeelding vermeldt Alka het volgende onderschrift: ‘In bovenstaand plaatje kunt u zien hoe de opslag van zure afvalstoffen gemiddeld verloopt naarmate we ouder worden. Bij de geboorte bestaat het lichaam uit 70% water en 30% mineralen en sporenelementen. Na het 40ste levensjaar kan het lichaam door verzuring al voor de helft bestaan uit zure afvalstoffen (zowel in vaste vorm als in vloeibare vorm).’ Toetsing: Ieder mens heeft een andere totale hoeveelheid lichaamswater. Deze hoeveelheid hangt af van de leeftijd, het geslacht en het vetpercentage in het lichaam. De hoeveelheid lichaamswater 41

neemt af naarmate iemand ouder wordt. Het verouderingsproces zorgt voor een hoger vetpercentage, wat de hoeveelheid lichaamswater doet dalen. Vrouwen hebben over het algemeen een hoger vetpercentage dan mannen. Vrouwen hebben over het algemeen dus een lagere hoeveelheid lichaamswater dan mannen.58 Extracellulaire vloeistof is een onderdeel van de totale hoeveelheid lichaamswater. Extracellulaire vloeistof is ook aanwezig in het bloed.59 Om goed hun functie te vervullen, is het noodzakelijk dat de cellen drijven in extracellulaire vloeistof. De extracellulaire vloeistof dient een constante en nauwkeurige hoeveelheid elektrolyten en andere stoffen

te bevatten.

Elektrolyten zijn anorganische ionen, zoals onder andere Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Clâ&#x20AC;&#x201C;, die belangrijk zijn voor de osmotische waarde en het bewaren van de juiste pH waarde van het bloed.60 Het is ook van belang dat de concentratie opgeloste stoffen in de extracellulaire vloeistof constant wordt gehouden. Dit is om te voorkomen dat de cellen dusdanig krimpen of opzwellen waardoor ze niet meer goed kunnen functioneren. Het is dus essentieel voor de homeostase dat bovenstaande zaken constant goed gereguleerd wordt. Bij een man van 70 kg is de totale hoeveelheid lichaamswater 60% van het gewicht. Dit is 42 liter. Het extracellulaire vocht bedraagt 20% van het lichaamsgewicht. Dit is 14 liter.61 In onderstaande tabel is berekend wat de waarden van de totale lichaams- en extracellulaire vloeistof wordt. Hierbij is uitgegaan van een man met een gewicht van 70 kg. Ook is er vanuit gegaan dat het gewicht en vetpercentage van de man gedurende alle jaren gelijk is gebleven. Percentage watergehalte Totale lichaamsvloeistof (L) Totale extracellulaire vloeistof lichaam (%) (L) 60 42.00 14.00 49 34.30 11.43 35 24.50 08.17 24 16.80 05.60 14 09.80 03.27 In deze tabel kunnen we zien dat de extracellulaire vloeistof daalt met een percentage van 76.6%. Een van de vele belangrijke elektrolyten in ons lichaam is het natriumion. De normaalwaarden van het natriumion in extracellulaire vloeistof is 135 â&#x20AC;&#x201C; 145 mmol/L. Wanneer de totale hoeveelheid extracellulaire vloeistof in het lichaam afneemt met 76.6% en de hoeveelheid mineralen (waaronder het natriumion) daalt met 24% volgens Alka, dan betekent dit dat de hoeveelheid vloeistof meer daalt dan de hoeveelheid natriumionen daalt in deze vloeistof. De hoeveelheid mol natriumionen per liter stijgt dus. Waar je in eerste instantie 1436 58

J.E. Hall, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016, p. 306 https://nl.wikipedia.org/wiki/Extracellulaire_vloeistof (20-12-2016) 60 https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolyt (12-12-16) 61 J.E. Hall, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016, p. 307 59

mmol tot 1542 mmol, in een hoeveelheid van 14 liter vloeistof zou hebben in je lichaam, heb je bij de afname in vloeistof

dezelfde hoeveelheden in 3.27 liter. Hierbij is er 471.6 mmol

natriumion per liter aanwezig. Dit ligt ver buiten de hoogste normaalwaarde van 145 mmol/L. De normaalwaarde wordt dus overschreden. Hoogstwaarschijnlijk heeft dit schadelijke gevolgen voor de gezondheid. De osmotische waarde is bijvoorbeeld enorm gestegen in het bloed. Ook daalt de totale lichaamsvloeistof met 76.6%, waarbij de eindwaarde qua totale hoeveelheid lichaamsvloeistof 9.80 liter is. We hebben helaas na grondig zoeken geen normaalwaardes voor de totale hoeveelheid lichaamsvloeistof kunnen vinden en kunnen daarom niet met zekerheid stellen 9.80 liter buiten de normaalwaardes valt. Omdat hier sprake is van een erg grote afname, verwachten we wel dat dit schadelijk is voor de gezondheid. Conclusie: We zijn het helemaal niet eens met deze bron. Hier wordt een onrealistisch beeld geschetst van de verandering in het menselijk lichaam door de jaren. Daarnaast heeft Alka geen bron vermeldt bij deze bron.

Alka vermeldt: â&#x20AC;&#x2DC;Bij overmatige spierbelasting moet het lichaam voor de verbranding meer zuurstof en voedingstoffen naar de spieren transporteren dan normaal. Op gegeven moment is de hoeveelheid zuurstof niet meer afdoende om de benodigde energie voor de spieren te produceren waardoor de cellen suikers (glucose) gaan gebruiken. Bij dit proces ontstaan melkzuren.â&#x20AC;&#x2122; Toetsing: Bij inspanning kan het voorkomen dat er op een gegeven moment een gebrek aan O2 ontstaat. Via verschillende ingewikkelde processen vindt er door glycolyse onder andere melkzuurgisting plaats in spieren.62 Er wordt melkzuur gevormd. Een ophoping van melkzuur in de lichaamsvloeistoffen kan door het lichaam weer ongedaan gemaakt worden. Dit is van belang omdat een ophoping van melkzuur kan zorgen voor ernstige vermoeidheid. Zodra er genoeg energie en zuurstof aanwezig is, kan het verwijderen van de overmaat aan melkzuur beginnen. Het lichaam verwijdert de melkzuur op twee manieren:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Glycolyse (18-12-2016)

1. Een klein gedeelte van het melkzuur wordt omgezet naar pyrodruivenzuur. Het pyrodruivenzuur wordt vervolgens door stofwisseling verder afgebroken en verwerkt.63 2. Het overgebleven melkzuur wordt omgezet in glucose door de lever. De glucose dient als aanvulling op de voorraad van glycogeen van de spieren.64 Conclusie Wat Alka hier vermeldt is juist, maar niet volledig. Echter ontbreekt het vervolg. Na het ontstaan van melkzuren, worden de melkzuren nog verwerkt en bijvoorbeeld omgezet in glucose.

J.E. Hall, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016, p. 1088 J.E. Hall, Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016, p. 1088

Samenvatting gesprekken artsen en specialisten In de afgelopen tijd hebben we gesproken met meerdere specialisten en artsen. Tweemaal zijn we in gesprek geweest met een arts: een internist en een nefroloog. Daarnaast hebben we contact gezocht met huisartsen, een mesoloog, een apotheker, een acupuncturiste en een klinisch chemicus. Alle hierboven genoemd hebben we nagenoeg dezelfde vragen gesteld. Doormiddel van deze gesprekken hebben we door de verschillende standpunten en visies van de specialisten meer informatie kunnen verzamelen. Met hun medische en in sommige gevallen universitaire kennis, kunnen we concluderen of de claims van Alka op waarheid berusten of juist onwaar zijn. Voor de volledige uitwerking van de gesprekken en ingevulde vragenlijsten, zie de bijlages 2 t/m 8. Hieronder volgt de samenvatting van de antwoorden en bijbehorende uitleg van de ondervraagden.

Samenvatting Over verzuring tijdens het verouderingsproces De klinisch chemicus is van mening dat de hoeveelheid bicarbonaat kan afnemen wanneer je minder lichaamswater hebt. Hij denkt dat dit bij een gezondere oudere niet voorkomt. Over het algemeen hebben ouderen wel meer nierfunctieproblemen, wat wel effect kan hebben op de zuurgraad. Ouderen nemen vaak om verschillende redenen medicijnen. Deze medicijnen kunnen ook de zuurgraad beĂŻnvloeden. De internist is van mening dat de pH in het bloed altijd gelijk blijft en dat de hoeveelheid bicarbonaat dus ook gelijk blijft. De mesoloog en nefroloog zijn het erover eens dat bepaalde functies in het lichaam achteruit gaan naarmate je ouder wordt. Het zou daarom kunnen dat er minder bicarbonaat aangemaakt wordt en de pH daardoor gaat dalen. De acupuncturist noemt geen reden waarom de hoeveelheid zou kunnen afnemen, maar meent wel dat de hoeveelheid bicarbonaat afneemt naarmate je ouder wordt. De klinisch chemicus, nefroloog, internist en mesoloog denken

dat een afname in de

hoeveelheid bicarbonaat te wijten is aan het disfunctioneren van bijvoorbeeld een orgaan zoals de nier of long. De internist is ook van mening dat de hoeveelheid bicarbonaat kan dalen wanneer er een vorm van verzuring optreedt. Ze denkt echter dat deze verzuring niet schadelijk is, omdat het lichaam de verzuring kan herstellen door bijvoorbeeld de longfunctie goed te

gebruiken. De acupuncturist is van mening dat het lichaam na het 40e levensjaar niet meer in staat is tot het afvoeren van zure afvalstoffen. Over acidose Als oorzaken voor acidose noemen allen, met uitzonder van de acupuncturist, een ziekte, een aandoening aan een orgaan of een andere verstoring in het lichaam. Ook medicijnen kunnen leiden tot acidose. De acupuncturist noemt geen concrete oorzaak van acidose. Over de ophoping van zuren in het lichaam De klinisch chemicus en mesoloog zijn het met elkaar eens dat zuren zich niet ophopen in het lichaam, omdat het lichaam de pH kan handhaven. De nefroloog en internist daarentegen geloven wel dat zuren zich kunnen ophopen. Dit gebeurt volgens hen alleen wanneer er sprake is van een ziekte of een orgaan dat niet juist functioneert. De acupuncturist meent dat de afvalzuren worden afgezet in de vorm van slakken in binden vetweefsel. De klinisch chemicus, apotheker, nefroloog en internist menen allemaal dat het lichaam door buffers en organen al de hoeveelheid afvalzuren goed kan handhaven, zodat er geen ophoping van zuren ontstaat. De klinisch chemicus vermeldt ook nog dat sommige zuren nuttig gebruikt kunnen worden voor chemische reacties en dus het lichaam niet acuut hoeft te verlaten. H + is geen slecht molecuul zoals Alka doet geloven. Het is juist onmisbaar in talloze chemische reacties in het lichaam volgens hem. De internist zegt dat er wel tijdelijke verzuring optreedt, zoals bij overmatig sporten. Er ontstaat dan melkzuur. Het lichaam kan dit melkzuur weer wegwerken, waardoor het niet schadelijk voor de gezondheid is. De nefroloog legt de oorzaak van een eventuele ophoping van zuren alleen bij nierfalen. In het ziekenhuis wordt er dan aan de patiĂŤnten wel bicarbonaat toegediend. De mesoloog durft zonder wetenschappelijk bewijs hier geen uitspraak over te doen. Ze denkt wel dat verzuring in bindweefsels voor klachten kan zorgen. De acupuncturist denkt dat men tot hun 40e levensjaar met een gezonde leefstijl alles zelf aankunnen. Na het 40e levensjaar is het lichaam tot minder in staat. Wanneer er op een bepaald moment te weinig bicarbonaat aanwezig is, dan kan het lichaam overschakelen op het gebruik van de fosfaat- en sulfaatbuffer, volgens de klinisch chemicus. Deze buffers zouden kunnen neerslaan met calcium en magnium uit de botten in vaste vorm. Toch zal dit niet uitmaken in een gezond lichaam volgens hem, aangezien de bijschildklier en nieren de hoeveelheid calcium en magnesium reguleren. Volgens de apotheker kunnen zuren niet neerslaan in vaste vorm en vervolgens mineralen uit de botten roven. De bufferende werking van de bicarbonaatbuffer is voldoende om dit tegen te gaan, tenzij er onderliggende oorzaken zijn voor acidose. De acupuncturist is het niet met de klinisch chemicus en apotheker 46

eens. Zij denkt namelijk wel dat bij een te hoge concentratie zuren basische mineralen uit botten geroofd worden. Ze beredeneert dit verder niet. De acupuncturist gelooft dat het lichaam vloeibare zuren omzet in vaste vorm door kristallisatie en dat het lichaam vocht vasthoudt om de concentraties zuur te verlagen. Daardoor kunnen mensen andere klachten krijgen. De klinisch chemicus denkt daarentegen dat dit alleen gebeurt bij ernstige acidoses. Volgens hem zou je dan al in het ziekenhuis liggen. De apotheker is het met de klinisch chemicus eens: voordat dit gebeurt moet het gaan om erg grote hoeveelheden zuur, dat zal niet zo snel voorkomen. De apotheker zegt dat hoge concentraties van urinezuren jicht kunnen veroorzaken, maar de urinezuren doen weinig met de pH-waarden van het bloed. Over verzuring met betrekking tot een (on)gezonde leefstijl Verzuring kan volgens de internist tijdelijk, door sporten of voeding, optreden, maar zal bij een gezond mens nooit blijvend zijn, omdat hij/zij in staat is de balans telkens de corrigeren. Er is alleen sprake van levensbedreigende verzuring in combinatie met een ziekte of aandoening. De klinisch chemicus, nefroloog en apotheker sluiten zich alle drie aan bij de woorden van de internist. De mesoloog en acupuncturist denken hier anders over. De acupuncturist denkt dat de zuurgraad van het lichaam verstoord kan raken door een ongezonde leefstijl. De mesoloog denkt dit ook. Organen zijn volgens haar in staat om de zuurgraad binnen grenzen te houden, maar dat na verloop van tijd deze handhaving zijn tol eist. Over de afbeelding ‘verzuring van het lichaam gedurende de jaren’ ‘Verzuring van het lichaam gedurende de jaren’ is volgens de mesoloog, internist, nefroloog en apotheker onlogisch. De mesoloog vindt het er giftig uit zien en vindt het plaatje onduidelijk. De internist en nefroloog denken dat met de waterpercentages die genoemd zijn, normaal functioneren niet mogelijk is. De apotheker vindt het onzin omdat hij van mening is dat iemand van 80 nagenoeg dezelfde hoeveelheid lichaamswater heeft als iemand van 20. De klinisch chemicus durft zonder bronvermelding niks met zekerheid aan te nemen. Hij denkt daarnaast dat het een marketingtruc is. De acupuncturist daarentegen is van mening dat het plaatje een helder overzicht geeft van de toename van zuren in het lichaam.

Over de afbeelding ‘Gehalte bicarbonaat in het bloed’ De klinisch chemicus denkt dat dit onderzoek gedaan had moeten worden met grote populaties. Hij denkt dat de inname van bicarbonaat juist zorgt voor verzuring, maar hij is niet op de hoogte van het feit dat de pillen met bicarbonaat een resistente coating hebben. De acupuncturist en 47

mesoloog denken dat een gezonde leefstijl van groter belang is. De internist denkt dat de waarden zo weinig verschillen, dat het geen impact op de gezondheid heeft. Bovendien zegt ze dat de hoeveelheid bicarbonaat per persoon en per dag kunnen verschillen. De nefroloog vindt het slikken van bicarbonaatpillen overbodig voor jonge, gezonde mensen. Maar zodra iemand extra bicarbonaat door ziekte nodig heeft, kan het wel een positief effect opleveren. De apotheker vindt ten eerste de bronvermelding niet duidelijk. Hij zegt ook dat de schrijvers van het onderzoek, die genoemd worden in de bronvermelding, een soortgelijk onderzoek hebben uitgevoerd. Hieruit werd volgens hem geconcludeerd dat de reden van de afname van de hoeveelheid bicarbonaat in het bloed door ouderdom komt. Over het nut van de producten van Alka De apotheker en nefroloog stellen dat het slikken van pillen met bicarbonaat alleen van nut zijn zodra daar een medische oorzaak voor is, zoals een nier- of longproblemen. De acupuncturist is het hier deels eens met de apotheker en nefroloog. Zij is van mening dat het kan helpen, maar dat het leefpatroon eerst moet worden aangepast. De internist weet uit ervaring dat het niet zeker is dat het toedienen van bicarbonaat helpt bij acidose-patiënten. In het ziekenhuis waar zij werkt, wordt alleen bicarbonaat toegediend wanneer het herstel van de patiënt niet goed verloopt. Het is dan nog maar de vraag of het helpt, volgens de internist dus ‘op hoop van zegen’. Volgens de mesoloog beïnvloedt de bicarbonaat de pH van de maag op zo’n manier, dat het gevolgen heeft voor de verloop van de vertering. De klinisch chemicus raadt het slikken van Alka Tabs af, omdat de nieren zelf nieuw bicarbonaat aanmaakt wanneer nodig. De nefroloog dient aan zijn patiënten met nierproblemen af en toe bicarbonaat toe. De apotheker verkoopt tabletten met natriumbicarbonaat aan dialyse patiënten van 500 mg die nog geen 6 cent per stuk kosten. Eindoordeel over de producten van Alka De nefroloog vindt de site van Alka niet duidelijk, sommige stukken tekst kunnen op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Ook lijkt het hem op dat de marketing belangrijker is dan het daadwerkelijke doel van de pillen. Aan nierpatiënten zou hij de pillen aanraden, maar anders niet. Te veel van de pillen van Alka slikken, zou volgens hem ook niet gezond zijn. Ook de klinisch chemicus is niet positief over Alka. Hij denkt dat je beter kunt overstappen naar een gezonde leefstijl. De apotheker geeft geen positief advies. De producten van Alka zijn geen geneesmiddel, maar Alka heeft wel forse claims op zijn website staan. Ook van de internist geen positief advies. Ze heeft het idee dat het adverteren door Alka puur bedoelt is om ‘simpele zielen’ te winnen. Een goed onderbouwd wetenschappelijk artikel dat de werking van de producten ondersteunt, ontbreekt. De mesoloog is positief over de kruidenthee van Alka, 48

maar gebruik van de rest van de producten raadt ze af. De acupuncturist vindt de site van Alka er vertrouwd uit zien. Toch zou ze de supplementen van Alka niet aanraden, omdat het lichaam zelf de balans zou moeten kunnen houden. Wanneer het lichaam dit niet kan, raadt ze de supplementen wel aan, evenals de nefroloog.

Samenvatting gesprek DA drogisterij en parfumerie Tineke De hoofdeigenaresse van de DA vertelde dat ze sinds een half jaar Alka Tabs en andere producten van Alka verkoopt. Ze verkopen het product niet omdat het van het hoofdbedrijf van DA moet, maar omdat ze er zelf van overtuigd zijn dat het werkt. Een vertegenwoordiger van Alka was meerdere malen in de DA langs geweest en vertelde over de producten van Alka. Tot op heden heeft ze al veel positieve reacties gehoord van klanten over de producten van Alka. Het zijn voornamelijk ouderen die Alka Tabs kopen. Ze zegt dat er in haar assortiment geen soortgelijk product bestaat zoals de Alka Tabs. Daarnaast geeft ze aan dat zij zelf en andere werknemers cursussen hebben gevolgd, en nog steeds doen, bij Alka. Ze is van mening dat iedereen verzuurt doordat je elke dag verkeerde voedingsstoffen binnenkrijgt. De â&#x20AC;&#x2DC;zuurcapsulesâ&#x20AC;&#x2122; die hierbij ontstaan slaan neer volgens de eigenaresse. Dit heeft als gevolg dat er reuma, jicht en/of artrose kan optreden. Door de Alka producten wordt het lichaam van deze zuren gereinigd. Ook geeft ze aan dat de opbrengst bij de Alka Tabs vrij hoog ligt. Er zit namelijk een marge van 30% tot 35% op. Verder vindt ze de informatie op de site van Alka duidelijk. Wanneer klanten aan haar vragen of het product daadwerkelijk werkt, geeft ze hierop een instemmend antwoord. Ze maakt daarbij wel de notitie dat je de Alka Tabs enige tijd moet gebruiken voor je een duidelijk effect ziet. Voor het uitgewerkte gesprek, zie bijlage nummer 9.

Samenvatting belgesprek AlkaVitae met ontzuringscoach De ontzuringscoach zegt dat iedereen verzuurt. Dit kan door van alles gebeuren, bijvoorbeeld de straling van WiFi, je mobieltje, voedsel dat aan het opwarmen is in de magnetron of door de uitlaatgassen van auto’s. Ook zegt ze dat de verhoging van de pH van je urine bij het slikken van Alka Tabs lang kan duren. Dit verschilt per persoon. Bij de een duurt het een paar dagen terwijl het bij de ander een aantal weken of maanden kan duren. Op de vraag wat de theorie achter de stelling: ‘De hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in het bloed vrijkomt is te groot om door uitscheidingsorganen verwijderd te worden’ is haar antwoord dat ons lichaam heel veel aankan, maar dat we de laatste tijd steeds meer afvalstoffen binnenkrijgen en dat we op jonge leeftijd al forse klachten zien door verzuring. Daarnaast zegt ze geen ‘ja’ of ‘nee’ op de vraag of de werking van de Alka Tab Original wetenschappelijk is aangetoond. Alka mag geen product koppelen aan een aandoening. Daarbij zegt ze dat er heel veel wetenschappelijke onderzoeken zijn terug te vinden. Ze weet echter niet welke onderzoeken dit zijn. Een ander iets wat ze ons niet kan vertellen, is waar de onderstaande afbeelding vandaan komt. We vroegen ons dit af aangezien er nergens op de site van Alka een bronvermelding bij deze afbeelding te vinden is. Op de vraag of er een doktor of een specialist bij Alka werkt, zegt ze dat de werknemers bij Alka over de medische basiskennis beschikken. Ook meldt ze dat ze intern een studie bij Alka heeft gedaan.

Voor het uitgewerkte gesprek, zie bijlage nummer 10.

Experimenten 1 tot en met 3 Algemene inleiding Er zijn drie experimenten uitgevoerd om te onderzoeken wat er met de Tab gebeurt zodra deze in het lichaam komt. Allereerst is er een experiment gedaan om te testen of de Tab niet onverteerd uit het lichaam komt. Vervolgens is er een proef gedaan om te kijken wat de invloed is van de Tab op de zuurgraad van het bloed. Daarnaast is er geprobeerd het eerste deel van de vertering (mond, slokdarm en maag) na te bootsen om te kijken hoe de Tab zich hier gedraagt. Zie voor resultaten van de experimenten en de uitleg van de statistische toets de bijlage nummer 11.

Experiment 1:

Vertering van de Alka Tab Original

Inleiding De Alka Tab bevat een gepatenteerde coating waardoor de Tab volgens Alka

de maag

ongeschonden passeert. Als dit inderdaad gebeurt, is het de vraag of de Tab wel afbreekt na het passeren van de maag. Om erachter te komen of de Tab onverteerd blijft, moeten uitwerpselen worden onderzocht. Is hier de Alka Tab in te vinden,

dan betekent dit dat de Alka Tab

onverteerd blijft en de stoffen uit de Tab niet worden opgenomen in het lichaam. In een periode dat we Alka Tabs slikten hebben we beide een dag onze uitwerpselen bewaard en gelijk bestudeerd. Omdat we het op een dag deden waarbij we de dag ervoor Alka Tabs hadden geslikt (de vertering duur gemiddeld 24 uur65) en de dag zelf ook nog, konden we kijken of de Alka Tabs eventueel in onze uitwerpselen waren te bekennen. Onderzoeksvraag Blijft de Alka Tab Original onverteerd in het menselijk lichaam? Hypothese De Tab wordt verteerd. Materiaal en methode 1. Eén dag lang 3 maal één Alka Tab slikken (’s ochtends, ’s middags en ’s avonds); 2. De volgende dag 24 uur lang poep opvangen; 3. Poep onderzoeken op aanwezigheid van tablet.

http://www.stomaatje.nl/informatief/spijsverteringurinewegen/spijsvertering.html (20-12-16)

Resultaten 1. Geen Tab 2. Geen Tab Conclusie Omdat er twee maal geen Tab te vinden was, kan er worden gesteld dat de Alka Tab wordt verteerd. Onze hypothese was juist.

Experiment 2:

De Alka Tab Original in het bloed

Inleiding In een gemiddeld menselijk lichaam bevindt zich een minimum van 5 liter bloed. 66 De maximum hoeveelheid Tabs die Alka zegt in te nemen is 3 per dag (1500 mg Tab in totaal). Wanneer je 1500 mg Alka Tab toevoegt bij het minimum aantal liter bloed zal je de hoogst mogelijk stijging van de pH waarnemen, omdat de hoeveelheid toegevoegde Tab per liter dan het grootst is. We hebben echter maar een beperkte hoeveelheid bloed (2 liter) ter beschikking. Omdat we de proef meerdere malen willen uitvoeren hebben we gekozen om steeds een halve liter bloed te gebruiken. Op een halve liter bloed krijg je 0.15 gram van de Alka Tab binnen. Hoeveelheid bloed (L)

Massa Tab (mg)

1500

0.5

We willen erachter komen of de pH verandert na toevoeging van de maximum hoeveelheid Alka Tab.. Om hier achter te komen moet 0.15 gram aan een halve liter bloed worden toegevoegd. Het is echter zo dat wanneer bloed aan lucht wordt blootgesteld het gaat stollen.67 Om dit te voorkomen kan men antistollingsmiddelen gebruiken. Deze middelen zijn echter van zichzelf zuren en kunnen de gemeten pH beĂŻnvloeden. We verwachten door constant te roeren en snel te handelen men het klonteren tegen kan gaan. Onderzoeksvraag Verandert de pH van 0.5 liter arterieel bloed van een mens significant na toevoeging van 0.15 gram Alka Tab? Hypothese De pH zal significant stijgen, omdat de pH theoretisch gezien, volgens onze berekening, ook stijgt.

66 67

https://www.gezondheidsnet.nl/bloed/de-samenstelling-van-het-bloed (06-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloedstolling (20-12-2016)

Materiaal en methode Benodigdheden -

Digitale pH meter 2 liter Arterieel bloed van zoogdier Twee Alka Tabs Original Vier Bekerglazen (0.5 L) Mortier Fles demiwater Extra bekerglas (0.5 L) Weegschaal (min. 2 decimalen) Vier weegschuitjes

Methode -

Zorg ervoor dat de pH meter juist is afgesteld; Verbrokkel één Alka Tab met behulp van een mortier; Weeg 0.15 gram af op een weegschaal en doe het op een weegschuitje; Doe 0.5 liter bloed in een bekerglas van 0.5 liter (roer constant het bloed goed door); Meet met behulp van de digitale pH meter de pH van het bloed (spoel de pH meter steeds af met demiwater); Voeg nu 0.15 gr vermaalde Alka Tab toe aan 0.5 L bloed; Zorg ervoor dat de hoeveelheid goed oplost; Meet met behulp van de digitale pH meter de pH van het bloed (spoel de pH meter steeds af met demiwater).

Herhaal deze methode met 0.5 liter nieuw arterieel bloed nog drie keer. Waarnemingen Aan het begin bevond zich op het bloed een grote schuimlaag. Na ongeveer 2 minuten begon het bloed te klonteren. Ook al bleven we roeren, het bloed werd een grote ‘spons’.

Verwerking pH zonder Tab

pH met Tab

Î&#x201D; pH

7.60

0.00

7.60

0.00

7.50

7.59

0.09

7.56

7.60

0.04

Uit de tabel kan worden berekend dat Î&#x201D;pH (gemiddeld) = 0,03 Uit de statistische toets blijkt dat er een foutkans bestaat van 22.5% bij de waarden van de pH van het bloed waar geen Alka Tab is toegevoegd en bij de pH van het bloed waarbij wel Alka Tab is toegevoegd. Conclusie Er is geen significante verandering in de pH van het bloed, omdat de foutkans groter is dan 5%. Onze hypothese is daarom niet juist.

Experiment 3:

De Alka Tab Original in speeksel en zoutzuur

Inleiding Voordat de werkzame stof uit de Tab terecht komt in ons bloed, moet het eerst de mond, de slokdarm en vervolgens de maag passeren. Alka beweert dat de Alka Tab een speciale coating bevat die maagsapresistent is. Wanneer de werkzame stof zonder coating terecht zou komen in de maag dan zou deze reageren volgens de volgende reactie: NaHCO3 + zoutzuur → Na+ + Cl− + H2O + CO2. Het bicarbonaat zal gaan reageren met zoutzuur, waardoor bicarbonaat niet meer in het bloed terecht komt. Door de coating zal dit niet gebeuren, waardoor de Tab de maag onaangetast passeert. Om te onderzoeken of dit het geval is, moet het eerste deel van de vertering worden nagebootst. Het kauwen speelt hierbij geen rol, omdat Alka zegt dat je de Tab in zijn geheel moet doorslikken.68 Door de Tab bij het enzym amylase te doen en vervolgens bij de laagst mogelijke pH van 1.5 van zoutzuur dat zich in de maag bevindt69, kunnen we het eerste deel van het verteringsproces op versimpelde wijze nadoen. Wanneer de Tab een pH van 1.5 ‘overleeft’ dan is het vrijwel zeker dat hij de hoger pH waardes ook ‘overleeft’. In het eerste deel van het experiment is het doel erachter komen wat er gebeurt met de Tab in bewegingsloze toestand en in het tweede deel wil men erachter komen wat er gebeurt met de Tab wanneer deze bewogen wordt, aangezien de maag de voedselbrij ‘kneedt’.70 Onderzoeksvraag Verlaat de Alka Tab Original de maag intact? Hypothese De Tab verlaat de maag intact, omdat het een maagsapresistente coating bevat. Deel 1 Deelvraag: Blijft de Alka Tab Original intact wanneer de maag niet kneedt?

https://www.alka.nl/Alka-tabs-Original zie deel ‘Gebruiksaanwijzing’ (07-12-16) R.E.A. Bouwens (red.), Binas. Informatieboek havo / vwo voor het onderwijs in de natuurwetenschappen. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv, 2013,tabel 82F. 70 https://www.gezondheidsplein.nl/menselijk-lichaam/maag/item45058 (06-12-16) 69

Materiaal en methode Benodigdheden -

4 bekerglazen (20 ml) met speeksel

4 bekerglazen (200 ml)

800 ml oplossing van zoutzuur met pH = 1.5

4 Alka Tabs Original

Weegschaal (min. 2 decimalen)

4 stukken parafilm

Methode: -

Weeg elk tablet apart van elkaar en noteer het gewicht;

Giet in elk bekerglas van 200 ml, 200 ml zoutzuur en dek het af met parafilm;

Pak vier bekerglazen (20 ml) en doe een laagje speeksel in elk bekerglas;

Doe 1 tablet voor 10 seconden in een bekerglas met speeksel en doe vervolgens de Tab bij een bekerglas met zoutzuur en doe de parafilm er weer goed op;

Herhaal dit voor de andere 3 tabletten en gebruik hierbij de overige bekerglazen met speeksel en zoutzuur;

Laat de pillen 3 uren in de 4 bekerglazen liggen;

Giet na 3 uren het zoutzuur af en je houdt een nat tablet over;

Dep de Tab met een doekje;

Weeg de tabletten apart en noteer het gewicht.

Afbeelding opstelling:

Waarneming De oplossing van zoutzuur was na 3 uur nog steeds doorzichtig. We zagen dat alle 4 tabletten waren opgezwollen en aan de buitenkant zacht waren. Na het opensnijden van de Tabs bleek de binnenkant droog te zijn.

Afbeelding doorgesneden Tab:

Conclusie deel 1 De Tab blijft intact, omdat de binnenkant nog steeds droog was en de buitenkant nog steeds basisch. Dit laatste hebben we gemeten via een lakmoespapiertje.

Deel 2 Deelvraag: Blijft de Alka Tab Original intact wanneer de maag constant kneedt? Materiaal en methode Om te achterhalen of de Tab bestand is tegen bewegingen van de maag is er een Alka Tab 2 uren in zoutzuur gedaan (pH 1.5) en gebruik gemaakt van een magneetroerder en gekeken of de tablet heel bleef. Benodigdheden: -

Magneetroerder

Bekerglas 400 ml

1 Alka Tab Original

1 stuk parafilm

Zoutzuur 100 ml (pH 1.5)

Methode: -

Doe de 100 ml zoutzuur in het bekerglas;

Doe de Alka Tab bij het zoutzuur;

Bekerglas afsluiten met parafilm;

Zet het bekerglas op de magneetroerder (stand 3 van de 8, merk Labinco);

Wacht 2 uur.

Waarnemingen De Tab wordt soms tegen de zijkant van het bekerglas aangeslagen door de magneet en soms tikt de magneet zacht tegen de Tab aan. Aan het einde van de 2 uren was het water troebel en was de vorm van het tablet niet meer te onderscheiden. De Tab was niet meer intact. Conclusie deel 2 De Alka Tab blijft niet intact, omdat de Tab niet in zijn oorspronkelijke staat en vorm terug te vinden was in de oplossing.

Conclusie totaal Het experiment is dus op twee manieren uitgevoerd. Eén keer waarbij de Tab op geen manier werd blootgesteld aan beweging en één keer waarbij de Tab werd blootgesteld aan heftige beweging. Dit waren beide uiterste situaties. In de eerste situatie bleef de Tab intact en bij de tweede situatie niet. Omdat de maag wel ‘kneedt’ (en dus niet ‘stilstaat’) maar niet zo heftig beweegt als bij de tweede situatie, verwachten wij dat de Tab wel heel blijft. Onze hypothese was dus juist.

Experiment 4:

De invloed van de Alka Tab Original op de urine

Algemene inleiding Het is essentieel om de optimale pH-waarde in het lichaam in stand te houden. Er zijn volgens Alka enkele factoren (overmatig sporten, vlees, cafeïne, stress, alcohol) die verzurend werken. Om een idee te krijgen van hoe zuur men is, raadt Alka aan (het liefst 3 keer per dag) de pH van de urine te meten wanneer men bijvoorbeeld Alka Tabs slikt. Alka heeft zelf geen onderzoek gedaan naar het effect van de daadwerkelijke werking van de pil bij mensen. Met dit onderzoek willen we erachter komen of er een significant verschil is in de gemiddelde pH wanneer men wel Tabs slikt en wanneer men niet Tabs slikt. Daarnaast wil men erachter komen of mensen zich gemiddeld gezien vitaler voelen wanneer ze de Tab slikken en of er een significant verschil te zien is in de pH wanneer mensen hebben gesport, vlees hebben gegeten, cafeïne hebben binnen gekregen , stress hebben ervaren of alcohol hebben gedronken. We hebben voor dit experiement een groep van 10 vrouwelijk

proefpersonen gebruikt

waaronder alleen 17-jarigen en 18-jarigen. Voor alle resultaten en analyses, zie bijlage 13.

Onderzoeksvraag 1: Is er een significante verandering in de gemiddelde pH-waarde van vrouwelijke 17- en 18jarigen van hun ochtendurine wanneer zij geen Alka Tab Original slikken en wanneer zij wel Alka Tabs Original slikken?

Onderzoeksvraag 2: Is er een significant verschil in de pH-waardes van vrouwelijke 17- en 18-jarigen wanneer zij blootgesteld zijn aan verzurende factoren, wanneer zij geen Alka Tabs Original slikken en wanneer zij wel Alka Tabs Original slikken?

Onderzoeksvraag 3: Is er een significante verschil in het gemiddelde gevoel van vitaliteit zonder Alka Tab Original en het gemiddelde gevoel met Alka Tab Original bij vrouwelijke 17- en 18-jarigen?

Hypothese Er zal geen significant verschil optreden, omdat de pH van de urine van zichzelf al onstabiel is. De urine kan namelijk dagelijks variëren van een pH van 4.0 – 8.0.

Materiaal en methode en resultaten Zie bijlage.

Verwerking

pH waarden per dag zonder Tab proefpersonen 1-5 7,5

6,5 6 5,5 5 14-okt

15-okt

16-okt

17-okt

18-okt

19-okt

Datum--> Persoon 1

Persoon 2

Persoon 3

Persoon 4

Persoon 5

pH waarden per dag zonder Tab proefpersonen 6-10 pH -->

pH -->

7,5 7 6,5 6 5,5 5 14-okt

15-okt

16-okt

17-okt

18-okt

19-okt

Datum--> Persoon 6

Persoon 7

Persoon 8

Persoon 9

Persoon 10

pH waarden per dag met Tab proefpersonen 1-5

8 7,5

pH -->

7 6,5 6 5,5 5 20-okt

Persoon 1

21-okt

Persoon 2

22-okt

23-okt

Datum-->

Persoon 3

24-okt

Persoon 4

25-okt

Persoon 5

pH waarden per dag met Tab proefpersonen 6-10 7,5

pH -->

7 6,5 6 5,5 5 20-okt

21-okt

22-okt

23-okt

24-okt

25-okt

Datum--> Persoon 6

Persoon 7

Persoon 8

Persoon 9

Persoon 10

In totaal waren bij 5 proefpersonen de gemiddelde pH waardes van de urine wanneer zij de Tab slikten hoger dan wanneer zij niet de Tab slikten. Dit varieert van een pH die 0.7 hoger is (persoon 1) tot 0.1 hoger (persoon 9 en 2). In totaal is bij 4 personen de gemiddelde pH gedaald, variĂŤrend van 1.0 lager (persoon 4) tot 0.1 lager (persoon 10). Bij 1 persoon was de gemiddelde pH van de urine met Tab en zonder Tab gelijk (persoon 8). Gemiddeld gezien stijgt de pH van de proefpersonen bij het slikken van de Tab met 0.00883 (onafgerond). De gemiddelde pH verandering (Î&#x201D;pH) van de gemiddelde pH zonder het slikken van de Tab en het gemiddelde is dus gelijk aan 0.00833. Gemiddeld genomen zien we dus een minieme stijging van de pH van de urine. Uit de statistische test blijkt dat er een foutkans is van 91%.

pH-->

Verschil in gemiddelde van de pH met en zonder Tab 7,5 7 6,5 6 5,5 5 4,5 4

Zonder Tab

Met Tab

Analyse verzurende factoren Wanneer we kijken naar wat het effect is van de verzurende factoren, moet er gekeken worden naar wat het effect is wanneer men geen Alka Tabs slikt en wanneer men wel Alka Tabs slikt op de pH van de urine. Dan moet naar de pH van de proefpersoon worden gekeken de dag dat hij wordt blootgesteld aan verzurende factoren en naar de pH van de dag erna. We zien hierbij dat de pH, wanneer de proefpersonen geen Alka Tabs slikten, 5 keer lager was de dag erna, 4 keer gelijk was, 7 keer hoger. We zien ook dat wanneer de proefpersonen wel Alka Tabs slikten, de pH 6 keer lager werd de dag erna, 5 keer de pH gelijk bleef en 3 keer de pH steeg.

pH lager pH gelijk pH hoger

Zonder Tab 5 maal 4 maal 7 maal

Met Tab 6 maal 5 maal 3 maal

Gemiddelde Δ pH per dag met en zonder Tab bij bepaalde verzurende factoren 1,5

Δ pH -->

0,5

0 Geen

Sport

Vlees

Stress

Sport, vlees

-0,5

Sport, Cafeine, Vlees, Cafeine, Cafeine, Sport, stress vlees stress vlees, vlees, cafeine, alcohol stress vlees, alcohol

-1

-1,5

Verzurende factoren--> Gemiddelde Δ pH zonder Tab

Gemiddelde Δ pH zonder Tab

Uit de statistische toets is gebleken dat er een foutkans is van 88.9% bij het verschil in verandering van de pH wanneer blootgesteld aan verzurende factoren bij het wel slikken van de Alka Tabs en het niet slikken van de Alka Tabs Analyse cijfers vitaliteit Uit de resultaten is gebleken dat er gemiddeld gezien het gegeven cijfer voor vitaliteit is gestegen. De gemiddelde vitaliteit van de tien proefpersonen zonder Tab was onafgerond 6,85 en onafgerond bij het slikken van de Tab 7,16. Het is echter zo dat de personen 3, 4, 5 , 6 , 7 en 9 hun cijfer hebben opgeschreven zonder decimaal. Gelet op de significantie betekent dit dus geen verschil in vitaliteit.

Gemiddelde vitaliteitsgevoel met en zonder Tab 9 8 7

Cijfer -->

6 5 4 3 2 1 0 Persoon 1 Persoon 2 Persoon 3 Persoon 4 Persoon 5 Persoon 6Persoon 7 Persoon 8 Persoon 9 Persoon 10 Zonder Tab

Met Tab

Uit de statistische toets waarbij de cijfers van vitaliteit met Tab en zonder Tab zijn ingevuld komt een foutkans van 22.4%.

Conclusie experiment 4 totaal Is er een significante verandering in de gemiddelde pH waarde van vrouwelijke 17- en 18-jarigen van hun ochtendurine wanneer zij geen Alka Tab Original slikken en wanneer zij wel Alka Tabs Original slikken? Conclusie onderzoeksvraag 1:

Geen significant verschil, want een foutkans van 91%.

Is er een significant verschil in de pH-waardes van vrouwelijke 17- en 18-jarigen wanneer zij blootgesteld zijn aan verzurende factoren, wanneer zij geen Alka Tabs Original slikken en wanneer zij wel Alka Tabs Original slikken? Conclusie onderzoeksvraag 2:

Geen significant verschil, want een foutkans van 88.9%.

Is er een significante verschil in het gemiddelde gevoel van vitaliteit zonder Alka Tab Original en het gemiddelde gevoel met Alka Tab Original bij vrouwelijke 17- en 18-jarigen? Conclusie onderzoeksvraag 3:

Geen significant verschil, want een foutkans van 22.4%.

Onze hypothese was dus juist.

Conclusie Door alle informatie en gegevens die we hebben verzameld in het hoofddeel, kunnen we nu antwoord geven op de deelvragen. Met de antwoorden die we op de deelvragen verzameld hebben, kunnen we een eindantwoord formuleren voor onze hoofdvraag. Deelvraag 1: In hoeverre is wetenschappelijke onderbouwing van Alka aanwezig? Er is gebruik gemaakt van ĂŠĂŠn wetenschappelijk onderbouwde bron. Hierbij moet wel gezegd worden dat de onderzoekster van dit onderzoek ons persoonlijk een vrijwel negatief advies heeft gegeven over de producten van Alka. Uit het belgesprek met Alka is gebleken dat er geen artsen of specialisten werken bij Alka. Daarnaast is er gebleken dat er geen wetenschappelijk onderzoek is verricht naar de werking van de Alka Tab Original. In het belgesprek is ook naar voren gekomen dat de medewerkers van Alka niet kunnen aantonen waar de afbeelding zonder bron vandaan komt. Deelvraag 2: Verstrekt Alka duidelijke, juiste en volledige informatie over de werking van verzuring met betrekking tot het menselijk lichaam aan eventuele toekomstige klanten? Alka verstrekt geen duidelijke, deels onware en onvolledige informatie aan toekomstige klanten. Het bedrijf maakt gebruik van omslachtig taalgebruik, maar Alka mag, zoals al eerder vermeld in het hoofddeel, het product niet rechtstreeks in verband brengen met de genezing van een ziekte. Het

omslachtige

taalgebruik

bevat

alsnog

onwaarheden.

Ook

hebben

bijna

alle

artsen/specialisten iets aan te merken op de informatie van Alka. Deelvraag 3: Raden artsen en specialisten het aan Alka Tabs te slikken? Alle artsen en specialisten raden het af Alka Tabs te slikken zolang je gezond bent, oftewel wanneer je organen (met name longen en nieren) goed werken. Deelvraag 4: Wat is rekenkundig gezien de maximale pH-stijging die plaatsvindt bij de inname van de toegevoegde gram bicarbonaat dat in het bloed komt bij de aanbevolen dagdosering van 3 Alka Tabs per dag? Rekenkundig is gebleken dat bij de aanbevolen dagdosering de pH maximaal met 0.03 pH kan stijgen.

Deelvraag 5: Wordt de hoeveelheid bicarbonaat die aanwezig is in de Alka Tab opgenomen in het bloed van het menselijk lichaam? Uit experiment 1 en 3 is gebleken dat de Tab de maag onaangetast passeert en niet onverteerd het lichaam verlaat. De stoffen uit de Alka Tab worden dus via de darmen in het bloed opgenomen. Deelvraag 6: Resulteert de inname van de hoeveelheid gram bicarbonaat die je binnenkrijgt met het drie keer daags slikken van de Alka Tabs in een significante pH verandering in het bloed? Uit experiment 3 is met behulp van de statistische toets gebleken dat ook in de praktijk er geen significante schommeling te zien is in de pH van het bloed na toevoeging van de Alka Tab. Deelvraag 7: Resulteert de aanbevolen dagdosering van 3 Alka Tabs over een tijdsbestek van 6 dagen in een significante schommeling in de pH van de urine van vrouwelijke 17- en 18-jarigen? Nee. Met behulp van de statistische toets is gebleken dat er geen sprake is van een significante schommeling in de pH van de urine. _________________________________________________________________________________________________________ Hoofdvraag: Is het aan te raden om als vrouwelijke 17/18-jarige 3 maal per dag AlkaÂŽ Tabs Original te slikken, met betrekking tot de werking en effecten van de aanwezige hoeveelheid bicarbonaat in het product en de onderbouwing van het bedrijf zelf? Het is niet aan te raden de Alka Tabs te slikken. Dit is gebaseerd op de volgende argumentatie: Ten eerste omdat er geen enkele specialist/arts het aanraadt Alka Tabs te slikken zolang je organen goed werken en je in gezonde staat verkeert. Ook blijkt uit ons eigen literatuuronzerzoek naar de werking van de bicarbonaatbuffer in het lichaam dat het lichaam, indien gezond, een stijging of daling van de pH kan compenseren. Ten tweede omdat niet wetenschappelijk is aangetoond en door bestaande theorieĂŤn kan worden aangetoond of de Alka Tabs de effecten hebben welke geclaimd worden. Ten derde omdat de informatie op de site van Alka maar ten dele waar, niet (wetenschappelijk) onderbouwd en onduidelijk is.

Ten vierde is er uit geen enkel experiment met behulp van de statistische toets gebleken dat de pH significant veranderde. Met behulp van de statistische toets is ook gebleken dat het gevoel van vitaliteit niet significant veranderde.

Discussie Toetsing op basis van theorie en literatuuronderzoek -

Het zou zo kunnen zijn dat Alka in werkelijkheid wel zeker weet welke farmacologische effecten optreden na inname van de Alka Tabs, maar deze niet heeft vermeld omdat ze geen genezing van een ziekte mogen koppelen aan het product.

Alka gebruikt vage taal, waardoor het interpreteren van de informatie op de site lastig is te verwerken en hierdoor de informatie verkeerd door ons kan zijn geïnterpreteerd.

Gesprekken doktoren en specialisten -

Omdat we enkele doktoren gemaild hebben kan het zo zijn dat ze vragen verkeerd gelezen/ geïnterpreteerd hebben. Dit is namelijk ook gebeurd bij de chemicus, die denkt dat de Alka Tab geen coating bevat.

Een aantal doktoren/specialisten die we gevraagd hadden onze vragenlijst in te vullen, gaven aan dit niet te kunnen omdat ze het te specialistisch vonden.

Experiment 1 -

Het kan zo zijn dat we de aanwezigheid van een Tab gemist hebben.

Het lukte simpelweg niet een logische hypothese op te stellen. We wisten van te voren nog te weinig over de werking van de Tab.

Experiment 2 -

Van de 0.15 gram verbrokkelde Alka Tab kan er wat zijn blijven hangen aan het weegschuitje, waardoor niet de exacte hoeveelheid bij het bloed is gevoegd.

We hebben maar vier keer gemeten, waardoor de uitkomst niet veelzeggend hoeft te zijn.

Er kan CO2 ontsnapt zijn uit het bloed, waardoor de evenwichtsreactie van de bicarbonaatbuffer niet precies overeenkomt met die van het lichaam. De pH waarde kan hierdoor beïnvloed worden.

De digitale pH meter is niet nauwkeurig. Van te voren wel zes keer getest wat de afwijking was met 3 verschillende bufferoplossingen. We zagen dat bij de

bufferoplossing met pH 7.0 de afwijking tweemaal 0.01 was. De gemeten waardes kunnen dus afwijken van de werkelijke pH. -

Het bloed ging erg klonteren, wat betekent dat de hoeveelheid van de Alka Tab misschien in een kleinere hoeveelheid bloed is gekomen, waardoor je een hogere concentratie opgeloste Alka Tab krijgt per ml bloed.

We hebben hoogstwaarschijnlijk niet de exacte hoeveelheid van 0.500 ml bloed gebruikt, want de bekerglazen zijn niet geijkt en het aflezen ging lastig, omdat er een schuimlaag op het bloed zat.

We hebben arterieel bloed van een koe gebruikt in plaats van een mens. Het zou zo kunnen zijn dat de Tab anders reageert in menselijk bloed, hoewel het zo is dat een koe een zoogdier is en zoogdieren hebben globaal dezelfde samenstelling van bloed als mensen.71

Een normaal mens heeft gemiddeld 5 tot 6 liter bloed, terwijl we bij dit experiment gerekend hebben met hoeveelheden van bicarbonaat dat toegevoegd word aan 5 liter bloed. De concentratie toegevoegde hoeveelheid bicarbonaat, wanneer je met 6 liter rekent, zal kleiner zijn. Hier zal de pH een kleinere schommeling veroorzaken dan bij 5 liter.

Experiment 3 Discussie deel 1: -

Het zou kunnen zijn dat er zoutzuur door de coating heen is gegaan en gereageerd heeft met bicarbonaat volgens de vergelijking: NaHCO3 + zoutzuurâ&#x2020;&#x2019; Na+ + Clâ&#x2C6;&#x2019; + H2O + CO2. We hebben echter geen bubbels gezien (CO2 ).

Een slokdarm voert peristaltische bewegingen uit die druk uitoefenen op voedsel72. Hier is geen rekening mee gehouden in het experiment. De Tab kan aangetast raken door de peristaltische bewegingen.

De temperatuur van de maag is normaliter 37 graden Celsius.73 Het experiment is bij kamertemperatuur uitgevoerd.

We hebben de Tab alleen in zoutzuur gedaan, terwijl maagsap in werkelijkheid uit meerdere stoffen bestaat.74

http://wibnet.nl/mens/lichaam/bloedsomloop/verschilt-dierenbloed-van-mensenbloed (06-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Slokdarm (17-11-16) 73 http://nl.nutritionproj.com/water/menselijk-maagdarmstelsel.html (16-11-16) 74 R.E.A. Bouwens (red.), Binas. Informatieboek havo / vwo voor het onderwijs in de natuurwetenschappen. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv, 2013,tabel 82F. 72

We hebben de Tab bij een pH van 1.5 gedaan, terwijl de pH in de maag kan variëren van 1.5 tot 3.5.75

We hebben het experiment slechts uitgevoerd op 4 Tabs uit hetzelfde pakje. Het zou zo kunnen zijn dat Tabs uit een ander pakje door bijvoorbeeld een fabrieksfout anders reageren.*

Discussie deel 2: -

Experiment slechts eenmaal uitgevoerd met één Tab.

Er is in deze situatie een magneetroerder gebruikt, terwijl in het lichaam de maag kneedt. Het kneden gaat op een andere manier dan het bewegen van de Tab in een bekerglas met een magneet. De proef is niet geheel representatief.

De Tab werd enkele malen tegen de zijkant van het bekerglas getikt door de magneet. In het lichaam wordt de Tab niet tegen een harde zijkant aangedrukt. De maagwand is namelijk bedekt met een laag slijm.76 Dus is de proef minder representatief.

*Al de bovengenoemde discussiepunten bij deel 1 (met uitzondering van het laatste discussiepunt).

Discussie experiment 4 -

Er is geen hypothese vermeld voor onderzoeksvraag 3, omdat Alka geen eerdere onderzoeken heeft gedaan naar het gevoel van vitaliteit bij proefpersonen na het slikken van de Alka Tabs.

We hebben maar een kleine groep mensen getest, waardoor de resultaten niet representatief hoeven te zijn. Iedereen kan anders reageren.

We hebben maar 6 dagen gekeken naar de pH waarden van de urine, terwijl Alka voorschrijft een kuur van 21 dagen te doen.77 De stijging van de pH kan dus langer duren dan 6 dagen. We vonden echter dat we niet van onze proefpersonen konden verwachten dat ze 21 dagen zonder en 21 dagen met Tab de pH van hun urine zouden meten. Bovendien was dit qua kosten onhaalbaar.

De proefpersonen hadden de site van Alka kunnen opzoeken (hadden we vermeld) en kunnen opzoeken wat de tabletten doen ( je zou je er beter door moeten gaan voelen). De gegevens van vitaliteit kunnen hierdoor beïnvloed zijn.

Er is niet gebruik gemaakt van placebopillen, waardoor het placebo effect, effect kan hebben gehad op het vitaliteitsgevoel.

Bouwens, R.E.A. (red.). Binas. Informatieboek havo / vwo voor het onderwijs in de natuurwetenschappen. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv, 2013, tabel 82F. 76 https://nl.wikipedia.org/wiki/Maagwand (16-11-16) 77 https://www.alka.nl/Vandaag-beginnen (07-12-16)

Het aflezen van de pH op de pH-strips kan fout zijn gegaan, omdat men de kleur misschien verkeerd heeft waargenomen of omdat men de kleur verschillend heeft geïnterpreteerd.

Op enkele dagen waren proefpersonen ongesteld. Dit heeft de pH kunnen beïnvloeden.

Alle proefpersonen waren vrouwen die allemaal een vrouwelijke cyclus maandelijks doorlopen. Enkele proefpersonen zaten in hun menstruatieperiode terwijl ze de Tabs slikten. De hormoonhuishouding kan in deze periode afwijken. Dit zou de pH, via ingewikkelde reacties, hebben kunnen beïnvloeden.

We hebben geen exact moment afgesproken met de proefpersonen wanneer op te schrijven hoe vitaal ze zich voelden. Het moment kan van invloed zijn op hoe vitaal je je voelt.

We hebben de proefpersonen alleen laten aankruisen of ze waren blootgesteld aan verzurende factoren. We hebben ze niet gevraagd hoelang ze hebben gesport of hoeveel stress ze hebben ervaren. Voor de een is sporten al een rondje lopen terwijl bij de ander sporten bijvoorbeeld 2 uren hardlopen is.

Discussie beantwoording hoofd- en deelvragen Wij stellen nu dat het niet aan te raden is 3 maal per dag Alka Tabs te slikken op 17/ 18 jarige leeftijd, lettend op de werking en effecten van de aanwezige hoeveelheid bicarbonaat en de onderbouwing van het bedrijf zelf. Hier zijn wel wat open aanmerkingen op te maken. Allereerst is dit voedingssupplement niet schadelijk bevonden.78 Anders zou het niet op de Nederlandse markt verkocht mogen worden volgens de Warenwet.79 Supplementen die bij de drogist of apotheker worden verkocht, worden gecontroleerd en zijn bij normaal gebruik veilig. Wanneer je er 24.99 euro voor over hebt, zou je kunnen zeggen: ‘Baat het niet dan schaadt het niet’. Daarnaast bevat de Tab het mineraal zink dat bij vele processen in het lichaam van belang is.80 We hebben hier echter geen onderzoek naar gedaan. Om extra zink binnen te krijgen zou je kunnen overwegen de Tab wel te gebruiken. Daarnaast hebben we experimenten uitgevoerd die niet geheel representatief zijn voor de werking van de Tab in het menselijk lichaam. We hebben immers slechts situaties na kunnen bootsen. Bovendien zijn de experimenten beperkt, omdat we bijvoorbeeld maar 10 personen hebben getest op de Alka Tab.

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedingssupplementen.aspx (20-12-16) http://wetten.overheid.nl/BWBR0014814/2014-12-13 (21-12-16) 80 http://www.vitamine-info.nl/alle-vitamines-en-mineralen-op-een-rij/zink/ (20-12-16) 79

Vervolgonderzoeken Algemeen Voor een vervolgonderzoek zou men conctact kunnen opnemen met de houder van het patent om te vragen of er onderhand wetenschappelijk onderzoek is gedaan of gaat komen. Daarnaast zou men de werking van de Tabs beter kunnen onderzoeken. Hierbij moet eerst gekeken worden naar de werking van het menselijk lichaam. Men zou allereerst een wetenschappelijk onderzoek kunnen uitvoeren naar wat de reden is van de afname in de hoeveelheid bicarbonaat in het bloed naarmate we ouder worden. Uit het onderzoek van Lynda Frassetto is gebleken dat de hoeveelheid bicarbonaat in het bloed daalt, maar niet de reden van deze dalingen. Men zou erachter moeten komen of dit komt doordat we volgens Alka â&#x20AC;&#x2DC; verzurenâ&#x20AC;&#x2122; of dat dit bijvoorbeeld komt door de verslechterde nierfunctie en/of door een verslechterde longfunctie. Wanneer we de oorzaak van de afname van de bicarbonaat weten, kan vervolgens onderzocht worden of wat Alka beweert, namelijk dat we verzuren door ons huidige levensstijl, op waarheid berust. Vervolgens zou men een wetenschappelijk onderzoek moeten doen naar wat er daadwerkelijk gebeurt in het lichaam, rekening houdend met elk effect in het lichaam, wanneer men bicarbonaat toevoegt aan het bloed zoals, als het goed is, gebeurt wanneer men Alka Tabs Original slikt. De artsen die wij hebben gesproken in het ziekenhuis dienen wel bicarbonaat toe, maar ze hebben ons duidelijk gemaakt dat ze niet weten of het daadwerkelijk helpt. Experiment 1 Om te kijken of de Tab daadwerkelijk onverteerd blijft, zou men het experiment met nog meer verschillende mensen moeten doen. Daarnaast zouden de uitwerpselen van deze personen, allemaal op dezelfde manier onderzocht moeten worden. Experiment 2 Allereerst zou men gebruik moeten maken van menselijk arterieel bloed in plaats van het bloed van een zoogdier. Men zou voor een vervolgonderzoek als eerste kunnen proberen de pH te meten door het bloed te verkoelen (op deze manier werken de enzymen niet die het stollen op gang brengen). 81 Als dit niet werkt, kan men proberen te werken met een antistollingsmiddel. Er moet dan van te voren berekend worden wat voor effect dit zuur heeft op het bicarbonaat evenwicht. Daarbij zou het nog beter zijn om er voor te zorgen dat het CO2 niet ontsnapt. Op deze manier wordt het bicarbonaatevenwicht niet verstoord en verlopen de evenwichtsreacties niet anders dan in het menselijk lichaam. 81

http://www.wetenschapsforum.nl/index.php/topic/137287-invloed-temperatuur-op-bloedstolling/ (06-1216)

Experiment 3 Voor een vervolgonderzoek zou men de Tabs in een apparaat kunnen doen die het eerste deel van de vertering exact nadoet. Dit houdt in dat de bewegingen van de slokdarm en de maag worden nagebootst. Daarnaast zou het beter zijn om in plaats van alleen zoutzuur te gebruiken, echt maagsap te gebruiken. Ook zou er in de nagemaakte maag, voedsel kunnen worden geplaatst. Dit is omdat Alka aanbeveelt de Tabs in te nemen na de maaltijd.82 Zo kan goed gekeken worden of het voedsel effect heeft op de coating van de Tab en of de Tab nog heel blijft. Experiment 4 In een vervolgonderzoek zou je een grotere groep mensen moeten testen die allemaal geen medicijnen gebruiken en geen ziektes hebben. Het zou het beste zijn om een placebo gecontroleerd onderzoek te houden. Door gebruik te maken van placebopillen en echte Alka Tabs kan goed gekeken worden of het placebo effect is dat mensen zich vitaler gaan voelen of dat men zich daadwerkelijk vitaler gaat voelen. Daarnaast zou de pH vaker per dag en voor een langere tijd (bijvoorbeeld de kuur van 21 dagen) gemeten moeten worden. Men zou het onderzoek dan bijvoorbeeld kunnen uitvoeren met een elektrische pH meter in plaats van met pH-strips. Wil men nog een beter onderzoek doen, dan zou je niet de pH van de urine moeten gaan meten maar de pH van het bloed voor 21 dagen. Men zou dan 21 dagen de pH van het bloed moeten meten wanneer de proefpersonen niet de Tabs slikken en 21 wanneer de proefpersonen wel de Tabs slikken.

https://www.alka.nl/Alka-tabs-original (17-12-16)

Nawoord In dit nawoord willen we graag terugblikken op de verloop van het maken van ons profielwerkstuk. De samenwerking tussen ons beiden is zonder problemen verlopen. We wisten wat we aan elkaar hadden en we hielden ons beide aan de afgesproken deadlines. Wanneer we ergens invidueel niet uit kwamen, hebben we telkens samen gezocht naar een goede oplossing. Regelmatig hebben we opmerkingen en commentaar gegeven op elkaars geschreven werk, zodat fouten en onduidelijkheden zo goed als mogelijk verbeterd konden worden. Hierdoor hebben we veel van elkaar geleerd: je krijgt meer inzicht in hoe je bepaalde zaken ook anders kunt bekijken. Een probleem wat we hebben ondervonden, is het vinden van geschikte bronnen. In de bibliotheek van Leeuwarden en omstreken was geen enkel boek op dusdanig hoog niveau dat het te gebruiken was voor ons literatuuronderzoek. We hebben daarom zelf één boek aangeschaft. De andere boeken hebben we via school geleend en gebruikt of via een kennis kunnen lenen. Al met al zorgde dit er voor dat we een vrij beperkt aantal boeken hebben kunnen gebruiken. De PWS-week hebben we helaas niet optimaal kunnen benutten qua tijd. Omdat we in de PWSweek tegen veel moeilijkheden opliepen, konden we niet beginnen met het schrijven van het PWS. Op een gegeven moment dachten we er zelfs over om te beginnen met een heel nieuw onderwerp. Uiteindelijk hebben we besloten om toch door te gaan met dit onderwerp. De PWSweek had daarom voor ons als invulling met name het opzetten van een nieuw onderzoeksplan. Beide hebben we dit als frustrerend ervaren. Een ander punt wat we als lastig hebben ervaren, is het menselijk lichaam als ‘black box’. Met de beperkte apparatuur en kennis kunnen wij vrij weinig zeggen over hoe processen precies in het lichaam verlopen. In feite kunnen wij alleen situaties van het lichaam nabootsen of baseren op wat er al bekend is in de literatuur. Zelf ‘in het lichaam kijken of meten’ is simpelweg onmogelijk. Het was voor ons daarom ook moeilijk om haalbare maar toch experimenten van enige waarde te bedenken. Daarbij komt ook dat elke reactie in het lichaam een andere reactie voortbrengt. Op een gegeven moment ontstaat er in het lichaam een cascade van chemische processen en reacties. We vonden het lastig om de begrippen en theorie zo duidelijk mogelijk uit te leggen maar tegelijkertijd de theorie ook niet te uitgebreid te maken. Hoewel Alka een reden heeft voor het vage taalgebruik op hun site, leverde dit bij ons wel enkele problemen op. Omdat de informatie zo vaag en niet concreet is, was het voor ons des te lastiger om onderzoek te doen naar het product en de uitspraken van Alka te toetsen. 75

Al met al, ondanks de moeilijkheden die we hebben ondervonden, hebben we ervaren hoe het is om een werkstuk te schrijven wat dicht in de buurt komt van een wetenschappelijk onderzoek. We zijn ervan overtuigd dat het schrijven van ons profielwerkstuk een goede en bruikbare leerervaring is voor onze toekomstige carriĂ¨re.

Logboeken Logboek Klaske: Wanneer? Maandag 13 september

Hoelang? 2 uur

Maandag 19 september

2 uur

Woensdag 28 september Donderdag 29 september Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober Dinsdag 18 oktober

1 uur 1,5 uur 1 uur 1,5 2 uur

Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober

2 uur 2 uur

Zaterdag 22 oktober

1,5 uur

Dinsdag 24 oktober

3 uur

Woensdag 26 oktober Zondag 13 november

2 uur 2 uur

Maandag 14 november

2 uur

Maandag 21 november

2 uur

Dinsdag 22 november

2 uur

Woensdag 23 november Donderdag 24 november

2 uur 2 uur

Vrijdag 25 november Zaterdag 26 november Maandag 28 november

1 uur 1,5 uur 3 uur

Donderdag 1 december

1 uur

Zaterdag 3 december

2 uur

Maandag 5 december Dinsdag 6 december

0,5 uur 2 uur

Woensdag 7 december

1,5 uur

Zaterdag 10 december Dinsdag 13 december

1,5 uur 1 uur

Wat? Boeken halen uit de bieb en lezen en relevante hoofdstukken samenvatten Op zoek naar wetenschappelijke onderzoeken Alka. Pathofysiologie boek lezen Mails doktoren verzamelen en berichten Lezen pathofysiologie en samenvatten Vragenlijsten maken voor artsen Algemeen bedrijf Huisartsen contacteren, lijsten aanpassen en versturen Deelvraag 1 Planning experimenten, algemeen bedrijf aanpassen, research Lynda Overleg Wiepkje, Deelvraag 1 afmaken, inhoudsopgave aanpassen Schrijven achtergrond bedrijf AlkaVitae, uitwerking verzuring Verwerking van doktoren, resultaten analyse Experimenten bicarbonaat bloed opzetten en berekenen Gesprek met slachthuis Drachten. Overige research naar werking bicarbonaat Verwerking resultaten proefpersonen experiment Verwerking en analyse proefpersonen, verwerking experiment vertering Analyse alle proefpersonen Analyse alle proefpersonen, excel grafieken oefenen Analyse en maken van grafieken Excel Werken aan experiment speeksel en zoutzuur Werken aan experiment speeksel en zoutzuur. Bijlage bestanden bij elkaar doen Alle documenten samenvoegen voor conceptversie Uitwerking en verbeteren alle experiment. In logische volgorde plaatsen en inleidingen schrijven met uitleg Overleg mnr. Wessels over statistische toetsen Gegevens invullen van urine proef in statische toets Overige onderzoeksvragen beantwoorden met het invullen van statistische toets Werken aan literatuurlijst en juiste vermelding. Bijlage ordenen: tabellen toevoegen, gesprekken artsen, mails 77

Donderdag 15 december Zaterdag 17 december Maandag 19 december

1 uur 1 uur 3 uur

Dinsdag 20 december Woensdag

3 uur 3 uur

Lezen voorlopige totale PWS Lezen voorlopige totale PWS Verbeteren aan experimenten en significantie. Verwerkingen verduidelijken Afronding Afronding

Logboek Wiepkje: Wanneer? Zaterdag 3 september Zaterdag 10 september

Hoe lang? 13:00 – 14:30 11:15 – 12:30

Zondag 18 september

11:45 – 13:00

Zaterdag 24 september

15:30 – 17:00

Zondag 2 oktober

20:00 – 21:15

Dinsdag 4 oktober

19:00 – 20:30

Vrijdag 7 oktober

13:30 – 15:00 15:15 – 15:30

Maandag 10 oktober

08:15 – 15:30 17:15 – 18:30 19:30 – 21:15

Dinsdag 11 oktober

08:00 – 15:45

Woensdag 12 oktober

08:00 – 17:45

19:00 – 19:30 Donderdag 13 oktober

08:00 - 15:30 19:30 – 20:30

Zaterdag 22 oktober Dinsdag 22 november

10:30 – 11:30 14:00 – 16:00 17:00 – 17:30 18:30 – 21:00

Wat? Alka site doorlezen en bestuderen - Opzet PWS: globale hoofdstukindeling - Bestuderen: sites over buffers in het lichaam Alle opties voor het te testen product op een rijtje gezet + voor- en nadelen van de producten. Enquête: welke vragen gaan we stellen, waar gaan we allemaal rekening mee houden Doornemen en samenvatten kopieën boeken scheikundekabinet Bedenken van onderzoeksvraag en een mogelijke proef(opstelling) Bedenken van onderzoeksvraag en mogelijke proef(opstelling) Hoofdstukkenindeling, taakverdeling Bezoek bibliotheek, twee boeken geleend: - Anatomie, fysiologie en pathologie - Longen en ademhalingsstelsel Eerste poging tot het uitvoeren van het experiment, een zuur-basetitratie. Gerekend aan de verhoudingen van de bicarbonaatbuffer. Contact opgenomen met het UMCG: contact met een specialist + patiëntgegevens Begonnen met het hoofdstuk ‘Zuren en basen’ Poging tot het verzinnen van een nieuwe onderzoeksvraag, gesprek met o.a. WSE, WAJ en RKJ. Alternatieve onderwerpen zoeken Nieuwe onderzoeksvraag bedacht + bijbehorende experimenten en enkele deelvragen. Inkopen en materiaal geregeld voor experiment. Instructieblad voor proefpersonen. Gesprek met internist MCL Laatste aanpassing instructieblad, mailcontact hematoloog UMCG Proefpersonen ingelicht, indeling gemaakt, contact opgenomen met slachthuis, opties bekeken voor experiment met bloed Gesprek internist uitwerken, vragen apotheker bedenken Gewerkt aan twee hoofdstukken: ‘Het product Alka Tabs’ en ‘Bicarbonaat’ Gewerkt aan de verwerking van de resultaten van de proefpersonen, begin gemaakt met uitwerken gesprekken specialisten/doktoren 78

Zaterdag 26 november

11:00 – 12:00

Zondag 27 november

19:00 – 21:30

Maandag 28 november

16:00 – 20:30

Woensdag 30 november Donderdag 1 december Zaterdag 3 december Zondag 4 december Donderdag 8 december Zondag 11 december Maandag 12 december Dinsdag 13 december

18:00 – 21:30 18:00 – 21:00 14:00 – 21:00 11:00 – 16:00 12:00 – 16:00 15:00 – 21:00 16:00 – 20:00 15:00 – 20:15

Woensdag 14 december Zaterdag 17 december Zondag 18 december

18:00 – 19:00 18:00 – 21:00 19:30 – 20:45

Maandag 19 december

18:00 – 22:15

Dinsdag 20 december

08:30 – 09:30 18:00 – 22:00

Bezig geweest met het uitwerken van de gesprekken met o.a. specialisten/artsen Bezig geweest met het uitwerken van de gesprekken met o.a. specialisten/artsen Gesprekken met o.a. specialisten/artsen afgerond, begonnen met theoretische deel Theoretisch deel/literatuuronderzoek Theoretisch deel/literatuuronderzoek Theoretisch deel/literatuuronderzoek Theoretisch deel/literatuuronderzoek Theoretisch deel/literatuuronderzoek Hoofdstuk ‘weerlegging’ Hoofdstuk ‘weerlegging’ voor nu afgerond Vragenlijst acupuncturiste toegevoegd, bijlage gemaakt, samenvatting gesprekken artsen en specialisten gemaakt Theorie-stuk verbeterd Theorie-stuk verbeterd en opzet inleiding geschreven Commentaar en verbeterpunten experimenten genoteerd Laatste aanpassingen, voor- en nawoord, inleiding verbeterd, literatuurlijst Opmaak Afronding

Logboek gezamenlijk: Wanneer? Vrijdag 9 september Maandag 19 september Dinsdag 20 september Vrijdag 30 september Dinsdag 4 oktober Vrijdag 7 oktober

Hoe lang? 13:15 – 13:30 09:50 – 11:20 13:10 – 13:20 13:15 – 15:30 15:30 – 17:45 13:15 – 15:00

Zondag 9 oktober

16:00 - 17:45

Maandag 10 oktober t/m 14 oktober Dinsdag 22 november

PWS-week 08:00 – 15:30 (5x) 13:30 – 15:30

Vrijdag 25 november Zondag 4 december Maandag 5 december Maandag 12 december

13:30 – 15:30 13:30 – 14:30 15:15 – 16:30 11:30 – 15:00

Donderdag 15 december

15:00 – 16:00

Zondag 18 december

11:00 – 17:00

Wat? Overleg met RKJ Pagina’s uit boeken kopiëren, plan van aanpak opstellen Overleg met RKJ Overleg in de mediatheek Bedenken onderzoeksvraag + experimenten Voorlopige onderzoeksvraag opgesteld, planning gemaakt voor de PWS-week, globale hoofdstukkenindeling, kleine taakverdeling Werkwijze en proefopstelling bedenken voor experiment PWS-week Proefopstelling gemaakt, benodigdheden geregeld met de TOA, taakverdeling Bloedexperiment uitgevoerd Overleg via Skype over de experimenten Overleg Alka gebeld, bestanden tot dan toe bij elkaar gevoegd, overlegd wat er nog moet gebeuren, stukjes theorie geschreven Overleg wat er nog ontbreekt en beter moet aan het PWS Afronding 79

Maandag 19 december Dinsdag 20 december Woensdag 21 december

12:30 – 16:00 18:00 – 22:00 13:15 – 16:15

Afronding Afronding via Skype Afronding

Literatuurlijst Literatuurbronnen: Groenink, J.A. Pathofysiologie: Een inleiding tot de interne geneeskunde. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2007. Bouwens, R.E.A. (red.). Binas. Informatieboek havo / vwo voor het onderwijs in de natuurwetenschappen. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv, 2013. Hall, J.E. Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology. Philadelphia: Elsevier, 2016. Landa, I. NOVA Scheikunde. 5 vwo | Gymnasium. Den Bosch: Malmberg. Bouwman, M. (red.). Nectar 3e editie biologie. 5 vwo leerboek. Houten: Noordhoff Uitgevers bv, 2014. Bishop, M.L (red.). Clinical chemistry. Principles, procedures, correlations. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins, 2005. Ouelette R.J. Introduction to general, organic, and biological chemistry. New Jersey: Pearson Education, 1997.

Internetbronnen https://nl.wikipedia.org/wiki/Dissociatie_(scheikunde) (03-12-2016) https://en.wikipedia.org/wiki/Acid_dissociation_constant (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Dissociatie_(scheikunde) (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuur_(scheikunde) (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuurconstante (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Ionisatie (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumhydroxide (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Logaritme (03-12-2016) https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bicarbonate.png (22-10-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuurconstante (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Gasconstante (03-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Oplosbaarheidsproduct (03-12-2016) https://en.wikipedia.org/wiki/Henry's_law (03-12-2016) https://books.google.nl/books?id=0853B0QzZNIC&pg=PA447&lpg=PA447&dq=0.03+mmol/m mHg&source=bl&ots=roubXmWWIM&sig=7M98C00kYRUUckqf8dY0anEUwFw&hl=nl&sa=X&ve d=0ahUKEwiS0MGArdrQAhVLCywKHe1wDvcQ6AEIKjAA#v=onepage&q=0.03%20mmol%2Fm mHg&f=false (p. 446 en 447) (03-12-2016) KvK: SBI-code 72193- Speur- en ontwikkelingswerk op het gebied van gezondheid en voeding (niet biotechnologisch) (20-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Wet_van_Henry (03-12-2016) http://www.zowerkthetlichaam.nl/43/natuurkundige-principes-van-gaswisseling/ (28-10-16) https://en.wikipedia.org/wiki/Proportionality_(mathematics) (01-11-2016) http://www.alkalife.com/ (11-12-16) http://www.drogisterijjasmijn.nl/519/collection/Alka-Vitea.aspx (06-12-16) (27-10-16) http://www.sangwhang.org/?page_id=28 (11-12-16) 81

https://nl.wikipedia.org/wiki/Voedingssupplement (08-11-16) http://www.profi-leren.nl/files/saw_dc45.pdf (26-11-16) http://www.profi-leren.nl/files/saw_dc45.pdf (26-11-16) http://www.drogisterijjasmijn.nl/519/collection/Alka-Vitea.aspx (26-11-16) http://www.superfoodmarkt.nl/search?controller=search&orderby=position&orderway=desc& search_query=alka&submit_search (26-11-16) https://alkalife-europe.myshopify.com/search?type=product&q=alka+vitae (23-11-16) https://www.alka.nl/Organisatie (16-12-16) https://www.google.nl/?tbm=pts&gws_rd=cr,ssl&ei=YCsCWOWaKYLYU57qbgO#tbm=pts&q=no.+5914130 (16-12-16) http://www.overheidscijfers.nl/SBI-klasse-72193(29-11-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Alternatieve_geneeswijze (16-12-16) http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/bioactieve-stoffen1.aspx (29-11-2016) https://biomedgerontology.oxfordjournals.org/(29-11-2016) http://www.oxfordjournals.org/our_journals/gerona/about.html (22-11-16) https://www.geron.org/ (29-11-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Gerontologie (01-12-2016) https://www.mcl.nl/patient/specialismen-en-centra/klinische-geriatrie/wie-werken-er (19-122016) https://www.alka.nl/upload/file/Alka%20Tabs%20-%20Bijsluiter%20-%20NL%20%20web.pdf (19-12-2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Fosforzuur (11-12-16) http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/eiwitten.aspx (12-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolyt (12-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Melkzuur (10-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Aminozuur (10-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Iso-elektrisch_punt (10-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Ketocarbonzuur (10-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Cortisol (10-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Gluconeogenese (11-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Urinezuur (10-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Koolhydraat (12-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Fosforzuur (15-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Waterstofion (09-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Pyrodruivenzuur (11-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Natriumwaterstofcarbonaat (09-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Waterstofcarbonaat (09-12-16) http://www.bing.com/images/search?q=concentratie+breuk&view=detailv2&&id=7F1F465263 CE2055562C8FA15394E03B6C070912&selectedIndex=2&ccid=Mhn0tBS%2b&simid=6080401 66257134607&thid=OIP.M3219f4b414bea06de2c3b574f5752627o0&ajaxhist=0) (08-10-16) https://www.gezondheidsnet.nl/bloed/de-samenstelling-van-het-bloed (06-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloedingstijd (20-09-16) http://www.bioplek.org/kaarten/kaartenademhalingbloed.html (20-09-16) http://www.bioplek.org/techniekkaartenbovenbouw/techniek67stolling.html (10-11-16) https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Agenda/Promoties/Paginas/Nader_inzicht_in_kwaliteit_rode_ bloedcellen_na_gekoelde_opslag.aspx (21-11-16) http://www.wetenschapsforum.nl/index.php/topic/137287-invloed-temperatuur-op82

bloedstolling/ (21-11-16) http://wibnet.nl/mens/lichaam/bloedsomloop/verschilt-dierenbloed-van-mensenbloed (0612-16) https://www.gezondheidsnet.nl/bloed/de-samenstelling-van-het-bloed (06-12-16) https://www.alka.nl/Alka-tabs-Original zie deel ‘Gebruiksaanwijzing’ (07-12-16) https://www.gezondheidsplein.nl/menselijk-lichaam/maag/item45058 (06-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Slokdarm (17-11-16) http://nl.nutritionproj.com/water/menselijk-maagdarmstelsel.html (16-11-16) https://www.gezondheidsplein.nl/menselijk-lichaam/maag/item45058 (08-12-16) http://www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i003639.html (03-12-16) https://en.wikipedia.org/wiki/Enteric_coating (04-12-16) (06-11-2016) https://docs.google.com/viewer?url=patentimages.storage.googleapis.com/pdfs/US5914130.pd f (15-12-16) https://en.wikipedia.org/wiki/Gastric_acid (18-11-16) https://en.wikipedia.org/wiki/Pharmaceutical_formulation#Tablet (15-11-16) https://www.startpagina.nl/v/wetenschap/biologie/vraag/194088/duurt-spijs-vertering-mens (07-12-16) http://www.spijsvertering.info/over-spijsvertering/maag/ (18-11-16) http://www.medlabstein.nl/PDFbestanden/Aanwijzingen%20bij%20de%20bloed%20afname. pdf (13-10-16) http://www.spijsvertering.info/over-spijsvertering/slokdarm/ (17-11-16) https://www.alka.nl/Vandaag-beginnen (07-12-16) http://www.wetenschapsforum.nl/index.php/topic/137287-invloed-temperatuur-opbloedstolling/ (06-12-16) https://www.alka.nl/Alka-tabs-Original (17-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Maagwand (16-11-16) http://skepsis.nl/kangenwater/ (17-12-16) http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedingssupplementen.aspx (22-11-2016) http://www.encyclo.nl/begrip/verzuring (18-12-2016) http://www.uva.nl/onderwijs/bachelor/bacheloropleidingen/content/geneeskunde/toelatingen-inschrijven/inschrijven-loting-en-selectie/inschrijven-loting-en-selectie.html (19-12-2016) https://supersnelgezond.nl/alkaline-zuur-base-dieet/ (20-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuurconstante (21-12-16) https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloedstolling (20-12-16) https://www.google.nl/search?q=alka+tab&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiAdWqiYbRAhUcMFAKHelWCg0Q_AUICCgB&biw=1600&bih=754#imgrc=uhAuZh74egTxiM%3A (20-12-16)

Bronnen afbeeldingen: https://www.alka.nl/Bent-u-zuur (20-12-16) https://www.alka.nl/Natriumbicarbonaat (20-12-16) https://www.alka.nl/Alka-tabs-original (20-12-16) NB: We hebben, met name bij het hoofdstuk ‘Toetsing’, letterlijke stukken tekst gekopieerd van de site van Alka. Het leek ons overbodig om elke keer door middel van een voetnoot te verwijzen naar de site. 83

Bijlage 1: Mail onderzoeker Lynda Frassetto From: klaske houtsma [mailto:klaske.houtsma@live.nl] Sent: domingo, octubre 16, 2016 2:39 AM To: Frassetto, Lynda Subject: Age and systematic Acid-Base Equilibrium: Analysis of published data

Dear madam Frassetto, We are doing some research on a company (https://www.alkavitae.co.uk/) in the Netherlands that sells products with bicarbonate in it. They use your study about acid-base equilibrium to show that we need to use their products (picture below, horizontal years, vertical concentration bicarbonate in blood). What they say is that after the age of 40 we are getting acidic. All the acid waste will accumulate in our body , so we need to buy their products to stay healthy. You have the same company in America, only here its called Alkalife( http://www.alkalife.com/) We are somewhat doubtful about these products and thougt maybe we can ask the researcher herself. So we have some questions we'd hope you would like to answer. What do you think of the picture below thats showed on the dutch site? Are they using your research well? Do you think we should buy the products with bicarbonate in it , this company sells? What do you think of Alkalife? Do you think Alkalife/the dutch version is trustworthy?

Kind regards, Klaske Houtsma and Wiepkje Tijsma 84

Van: Frassetto, Lynda <Lynda.Frassetto@ucsf.edu> Verzonden: vrijdag 21 oktober 2016 16:24 Aan: klaske houtsma Onderwerp: RE: Age and systematic Acid-Base Equilibrium: Analysis of published data Yes, what they say is generally true, altho you need to go to your doctor to check on your blood levels And if your blood levels are low, taking bicarbonate can help But you donâ&#x20AC;&#x2122;t need to take alkalife, you can use sodium bicarbonate â&#x20AC;&#x201C; baking soda or eat more fruits and vegetables

Bijlage 2: Algemene vragenlijst doktoren en specialisten Algemene vragenlijst In ons lichaam is een bepaalde hoeveelheid van het stofje bicarbonaat aanwezig. Bicarbonaat is een belangrijk bestanddeel van de bloedbuffer in ons lichaam. De bloedbuffer zorgt ervoor dat de pH in ons bloed tussen nauwkeurige waardes blijft, namelijk tussen de 7.35 en 7.45. Voor ons PWS richten wij ons op het bedrijf Alka. Dit bedrijf stelt dat wij mensen voortdurend aan het verzuren zijn (zie ook: www.alka.nl). Oorzaken van deze verzuring zouden onder andere een ongezonde leefstijl zijn: ongezond eten, roken en straling, maar ook overmatig sporten en het ervaren van veel stress. Alka verkoopt producten die deze verzuring tegen zouden moeten gaan. We zouden het erg op prijs stellen als u onderstaande vragen beantwoordt. Het zou fijn zijn als u ook een uitleg/redenatie geeft bij elke vraag. 1. Is het mogelijk dat de hoeveelheid bicarbonaat afneemt wanneer we ouder worden? 2. Wat zouden oorzaken kunnen zijn van een afname in de hoeveelheid bicarbonaat? 3. Is het mogelijk dat zuren zich langdurig ophopen in het lichaam? 4. Verandert je pH-waarde van je bloed wanneer je ouder wordt? 5. Komt acidose veel voor? Wat zijn de oorzaken hiervan? 6. Onderstaande afbeelding is te vinden op de site van Alka. Op de site van Alka is niet gebruik gemaakt van bronvermelding bij deze bron. Wat vindt u van de inhoud van deze afbeelding?

7. Alka claimt het volgende bij bovenstaande afbeelding: â&#x20AC;&#x2DC;In bovenstaand plaatje kunt u zien hoe de opslag van zure afvalstoffen gemiddeld verloopt naarmate we ouder worden. Bij de geboorte bestaat het lichaam uit 70% water en 30% mineralen en sporenelementen. Na het 40ste levensjaar kan het lichaam door verzuring al voor de helft bestaan uit zure afvalstoffen (zowel in vaste vorm als in vloeibare vorm).â&#x20AC;&#x2122; Kan dit het geval zijn?

*Frassetto, Lynda en Sebastian, Anthony – Age and Systematic Acid-Base Equilibrium: Analysis of Published Data, Journal of Gerontology: BIOLOGICAL SCIENCES, 1996, Vol. 51A. No1, B91-B99 8. Bij bovenstaande afbeelding is wel gebruikt gemaakt van bronvermelding door Alka. De normaalwaarden voor de concentratie bicarbonaat in het lichaam ligt tussen de 22 – 26 meq/L. Naar aanleiding van deze afbeelding claimt Alka dat wij aan het verzuren zijn. Hierom moeten wij extra bicarbonaat innemen om verzuring tegen te gaan. Alka biedt daarom meerdere producten aan die bicarbonaat bevatten. Wat is uw mening hierover? 9. Alka claimt het volgende: ‘De hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in het bloed vrijkomt is te groot om via de normale uitscheidingsorganen ons lichaam te verlaten.’ Denkt u dat dit zo is? 10. Alka claimt : “Wanneer de hoeveelheid afvalzuren na verbranding in het bloed te groot is om door de basische buffer natriumbicarbonaat geneutraliseerd of door de uitscheidingsorganen afgevoerd te worden, gaat het lichaam over tot andere mechanismes om de zuurgraad constant te houden; het zet de “vloeibare schadelijke zuren” om in “vaste niet-schadelijke” vorm. Het lichaam “rooft” basische mineralen als calcium en magnesium uit o.a. de botten en bindt deze met de overtollige schadelijke zuren. Hierdoor ontstaan dan “zure zouten”. De zure zouten (zuurresten) hebben een neutrale zuurgraad, maar zetten zich wel af op allerlei plaatsen” Denkt u dat dit gebeurt? 11. Alka claimt: Wanneer de hoeveelheid zure afvalstoffen in het bloed groter is dan de bicarbonaten kunnen bufferen, gaat het lichaam over tot andere “slimme” overlevingsmechanismen: - Het lichaam bindt de overtollige zure afvalstoffen met basische mineralen: - Het lichaam zet de vloeibare zuren om in vaste vorm door kristallisatie - Het lichaam houdt vocht vast om de concentratie van zuren te verlagen Hoe denkt u hierover? 12. Denkt u dat onze zuurgraad verstoord kan raken door onze huidige leefstijl (voeding, stress, overmatige spierbelasting) of zijn onze organen, indien gezond, in staat de zuurgraad binnen de grenzen te houden? 13. Zou het volgens u nut hebben pillen bicarbonaat te slikken met als doel de pH te verhogen? 14. Wat is uw eindoordeel over het bedrijf Alka? Vindt u het betrouwbaar? Zou u zelf gebruik willen maken van hun producten of het anderen aanraden? 87

Bijlage 3: Vragenlijst hoofdapotheker MCL (Dhr. Langbroek) Naar aanleiding van ons PWS (profielwerkstuk) hebben wij een aantal vragen voor u over een tablet, de Alka Tab Original. In dit tablet is voornamelijk het stofje bicarbonaat aanwezig. Bicarbonaat is een lichaamseigen stof en maakt onderdeel uit van onze bloedbuffer. De bloedbuffer in ons lichaam heeft als functie om de pH-waardes in ons lichaam tussen de grenzen van 7.35 en 7.45 te houden. Dit bedrijf claimt dat ons zuur-base evenwicht uit balans is wegens ons huidige ongezonde leefpatroon (fastfood, roken, straling), maar ook overmatig sporten en stress. Dit alles samen zorgt dat wij â&#x20AC;&#x2DC;verzurenâ&#x20AC;&#x2122; en uit balans raken (zie ook: www.alka.nl ). Door de inname van dit product wordt de zuur-base balans in het lichaam hersteld, waardoor we ontzuren. Uiteindelijk moet dit product ervoor zorgen dat we ons vitaler voelen. Alka verschaft over dit product de volgende informatie:

Eerst hebben we een aantal vragen over het middel zelf. We zouden het op prijs stellen als u uw redenatie/uitleg erbij vermeldt 1. Maakt men onderscheid tussen een medicijn zoals ibuprofen, paracetemol of aspirine of een product waarin slechts een hoeveelheid lichaamseigenstof (bicarbonaat) in zit? 2. Onder wat voor soort medicijn/geneeswijze valt dit product? 3. Wat zijn de richtlijnen en voorwaarden voor het op de markt brengen van een medicijn? Is er een boek/site waar deze voorwaarden staan? 4. Mag iedereen zo maar een ‘medicijn’ zoals de Alka Tab op de markt brengen? 5. Moet elk soort medisch product getest worden d.m.v proefpersonen? En een placebo-effect? 6. Moet er eerst aangetoond worden of de werking van de Alka Tabs daadwerkelijk aanwezig is, zoals zij dit op hun site claimen, voordat dit product verkocht mag worden? 7. Op basis van de bestanddelen en het productieproces van dit product, is de gevraagde prijs van 25,- voor 90 tabletten reëel (0,28 cent)? 8. Zijn er andere medicijnen/producten waarin bicarbonaat aanwezig is? Zo ja, in wat voor soort pillen zit bicarbonaat? 9. Voor wat voor doeleindes wordt bicarbonaat in een pil verwerkt? 10. Verschaft u zelf pillen/middelen die de pH van het bloed verhogen? Zo ja, wat voor soort pillen zijn dit en naar aanleiding van wat voor ziekte/verstoring geeft u deze pillen/middelen aan patiënten? Zo niet, weet u of er andere apothekers zijn die wel pillen met bicarbonaat maken met als doel om de pH van het lichaam te verhogen? Over het lichaam: 1. Onderstaande afbeelding is te vinden op de site van Alka. Op de site van Alka is er geen gebruik gemaakt van bronvermelding bij deze afbeelding. Wat vindt u van de inhoud van deze afbeelding? 89

2. Alka claimt het volgende bij bovenstaande afbeelding: ‘In bovenstaand plaatje kunt u zien hoe de opslag van zure afvalstoffen gemiddeld verloopt naarmate we ouder worden. Bij de geboorte bestaat het lichaam uit 70% water en 30% mineralen en sporenelementen. Na het 40ste levensjaar kan het lichaam door verzuring al voor de helft bestaan uit zure afvalstoffen (zowel in vaste vorm als in vloeibare vorm).’ Kan dit het geval zijn?

*Frassetto, Lynda en Sebastian, Anthony – Age and Systematic Acid-Base Equilibrium: Analysis of Published Data, Journal of Gerontology: BIOLOGICAL SCIENCES, 1996, Vol. 51A. No1, B91-B99

3. Bij bovenstaande afbeelding is wel gebruikt gemaakt van bronvermelding door Alka. De normaalwaarden voor de concentratie bicarbonaat in het lichaam ligt tussen de 22 – 26 meq/L. Naar aanleiding van deze afbeelding claimt Alka dat wij aan het verzuren zijn. Hierom moeten wij extra bicarbonaat innemen om verzuring tegen te gaan. Alka biedt daarom meerdere producten aan die bicarbonaat bevatten. Wat is uw mening hierover? 4. Alka claimt het volgende: ‘De hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in het bloed vrijkomt is te groot om via de normale uitscheidingsorganen ons lichaam te verlaten.’ Denkt u dat dit het geval is?

5. Alka claimt : “Wanneer de hoeveelheid afvalzuren na verbranding in het bloed te groot is om door de basische buffer natriumbicarbonaat geneutraliseerd of door de uitscheidingsorganen afgevoerd te worden, gaat het lichaam over tot andere mechanismes om de zuurgraad constant te houden; het zet de “vloeibare schadelijke zuren” om in “vaste niet-schadelijke” vorm. Het lichaam “rooft” basische mineralen als calcium en magnesium uit o.a. de botten en bindt deze met de overtollige schadelijke zuren. Hierdoor ontstaan dan “zure zouten”. De zure zouten (zuurresten) hebben een neutrale zuurgraad, maar zetten zich wel af op allerlei plaatsen” Denkt u dat dit gebeurt? 6. Alka claimt: Wanneer de hoeveelheid zure afvalstoffen in het bloed groter is dan de bicarbonaten kunnen bufferen, gaat het lichaam over tot andere “slimme” overlevingsmechanismen: - Het lichaam bindt de overtollige zure afvalstoffen met basische mineralen: - Het lichaam zet de vloeibare zuren om in vaste vorm door kristallisatie - Het lichaam houdt vocht vast om de concentratie van zuren te verlagen Hoe denkt u hierover? 7. Denkt u dat onze zuurgraad verstoord kan raken door onze huidige leefstijl (voeding, stress, overmatige spierbelasting) of zijn onze organen, indien gezond, in staat de zuurgraad binnen de grenzen te houden? 8. Zou het volgens u nut hebben pillen bicarbonaat te slikken met als doel de pH te verhogen? 9. Wat is uw eindoordeel over het bedrijf Alka? Vindt u het betrouwbaar? Zou u zelf gebruik willen maken van hun producten of het anderen aanraden?

6. Dit plaatje is onzin. Dat zou betekenen dat ons lichaam zijn werk niet kan doen en zijn afvalstoffen niet kwijt kan raken. Zolang je nieren het goed doen is er niets aan de hand. Naarmate je ouder wordt, worden je nieren minder werkzaam (maar dit verval is pas van invloed als je 65 plus bent). Maar dan nog zijn de nieren in staat om de afvalstoffen het lichaam uit te krijgen. Pas bij nierfalen (maar dan moet je ook aan de nierdialyse) kan het lichaam dit niet aan. Een 80 jarig heeft nagenoeg hetzelfde waterpercentage in zijn lijf als een 20 jarige. In hetzelfde plaatje staat dat je aan het einde van je leven 40% vloeibare zure afvalstoffen in je lijf hebt. Dat is fysiek onmogelijk. Dan zou je al aan een verzuring overleden zijn. 7. Dit tabelletje is een schoolvoorbeeld van hoe je dingen ernstig moet presenteren. Dat zit hem in de y-as. Als je de schaal van de y-as nu tekent van 1-100 valt de afname enorm mee. Bovendien schommelt volgens de tabel het gehalte bicarbonaat netjes tussen de normaalwaarden 22-26! Trouwens de grootste ontzuring van ons lijf vindt plaats door middel van ademhaling. De bijdrage van bicarbonaat is daar maar gering in. 8. De bronvermelding is niet terug te vinden. Wél van dezelfde auteurs een onderzoek die hierop lijkt https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8997384 maar waar netjes geconcludeerd wordt: the severity of which increases with age at constant EAP, apparently due in part to the normal age-related decline of renal function. Oftewel gewoon ouderdom. 9. Nee, want dan zouden we een groot probleem hebben. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18394215 laat een onderzoek zien dat dieet wél invloed kan hebben maar de conclusie (which may have important consequences in this vulnerable group. ) wordt niet onderbouwd. Je zou wellicht aan nierschade kunnen denken.

10. Nee. De bufferrende werking van endogeen co2/bicarbonaat is voldoende (tenzij er onderliggende oorzaken zijn voor de acidose. https://nl.wikipedia.org/wiki/Acidose 11. Alka gebruikt dit voor hele andere doeleinden. Urinezuren kunnen bij hoge concentraties in het bloed, kristallen vormen die jicht geven. De urinezuren doen weinig met de bloed pH. Sterker nog het geven van vitamine C (ascorbinezuur!) remt jicht. Echter op http://www.jicht.nl wordt óók de bicarbonaat aangeprezen om het urinezuur te binden….. De website wordt op hetzelfde adres gehost als Alka! 12. Ja de zuurgraad kan verstoord worden door voeding ed. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=%22diet%22%5BTitle%5D%20AND%20%22Blood%22%5BTit le%5D%20AND%20%22acid%22%5BTitle%5D%20AND%20%22humans%22%5BMeSH%20Terms%5D&c md=DetailsSearch maar is door lichaam snel weer te verhelpen 13. Neen. Zolang er geen onderliggend medisch probleem is (vooral nierfunctie problemen) is daar geen reden voor. 14. Zie alles hiervoor. Geen positief advies. Geen geneesmiddel maar wel forse claims. Ik zou niet aanraden.

1. Alka tabs zijn geen geneesmiddel, maar zijn als een voedingssupplement in de markt gezet. Voedingssupplementen vallen onder de warenwet. http://wetten.overheid.nl/BWBR0014814/2014-12-13 Dat er een stof in zit die ook in ons lichaam voorkomt maakt daarbij niet uit. Natriumchloride, oftewel keukenzout, is ook een lichaamseigen stof, maar komt ook voor in neusdruppels wat wél een geneesmiddel is. 2. Zie 1. 3. Voor het op de markt brengen van geneesmiddelen heb je een aantal zaken nodig. Een middel moet via de EMEA geregistreerd zijn http://www.ema.europa.eu/ema/. Er zijn internationale richtlijnen waar een geneesmiddel aan moet voldoen qua werkzaamheid en veiligheid. Er moeten onderzoeken gepubliceerd zijn waarin middel vergeleken moet zijn met placebo. Daarnaast moet een middel toegelaten zijn voor de Nederlandse markt. Enerzijds zorgt de nederlandse geneesmiddelenwet hiervoor http://wetten.overheid.nl/BWBR0021505/2016-0801 en het college beoordeling geneesmiddelen https://www.cbg-meb.nl/ anderzijds zal een middel als het op de Nederlandse markt komt een vergoeding moeten krijgen, anders wordt het middel niet betaald en zal de fabrikant het niet op de markt brengen. De vergoeding wordt vastgesteld door een commissie op basis van meerwaarde tov de bestaande therapieën en kosten van dat middel! (dat dit een interessante discussie kan worden blijkt uit de commotie ronde het middel Nivolumab). 4. Ja, zolang je kunt aantonen dat het product dat je op de markt brengt de gezondheid niet schaad (en dat kan men doseertabellen van de bestanddelen, die in andere preparaten veilig zijn gebleken) mag je “alles” op de markt brengen. 5. Omdat dit géén geneesmiddel is, is alleen nodig om uit bv veiligheidsbladen of literatuurstudie aan te tonen dat de bestanddelen niet schadelijk zijn in de gekozen sterkte van dit middel. Je hoeft dus geen placebo gecontroleerd onderzoek te doen (scheelt heeeeeeel veel kosten) 6. Dat is altijd een hekel punt. De gezondheidsclaims van dit soort producten worden altijd heel voorzichtig neergezet. Neem bv de claim van Dr. Vogel van de echinaforce producten “Echinaforce tabletten is een Traditioneel Kruidengeneesmiddel dat helpt bij onvoldoende weerstand, tegen griep en verkoudheid.” Door neer te zetten “helpt” ipv “vergroot” zit je als fabrikant veilig. 7. Het grootste discussiepunt voor dit soort middelen en zeker voor geneesmiddelen is de prijs. Eigenlijk is het “wat de gek er voor geeft”. Natriumbicarbonaat kan je bij de supermarkt ook kopen als bakpoeder. Wij hebben voor dialyse patienten natriumbicarbonaat tabletten van 500mg die nog geen 6 cent per stuk kosten.

8. Zie 7. Daarnaast zijn er infusen met natriumbicarbonaat (inderdaad om bij “acidoses” verzuring, snel een normalisatie van het bloed ph te krijgen) en er bestaat een neusspray met natriumbicarbonaat. (gewoon bij verstopte neus). 9. Zie hierboven. De claims van de het ontzuren en “goed voor je lijf” zijn niet sterk. Er zijn onderzoeken waarin bij sporters de enorme verzuring na inspanning verminderd zou worden. Bicarbonaat wordt klinisch gebruikt bij dialyse patienten waarbij door hun problemen met hun nieren het lichaam zelf niet goed de electrolyten uit het lichaam kan verwerken waardoor een verstoring van het zuur/base evenwicht kan ontstaan. Bij een gezond iemand is hier geen sprake van. 10. Zie 9. Ja natriumbicarbonaat (gewone tabletten niets met coatings of wat dan ook) worden voor deze specifieke patienten verstrekt. Er zijn een aantal fabrikanten die dit op de markt brengen.

Bijlage 4: Vragenlijst klinisch chemicus (Dhr. Slim) In ons lichaam is een bepaalde hoeveelheid van het stofje bicarbonaat aanwezig. Bicarbonaat is een belangrijk bestanddeel van de bloedbuffer in ons lichaam. De bloedbuffer zorgt ervoor dat de pH in ons bloed tussen nauwkeurige waardes blijft, namelijk tussen de 7.35 en 7.45. Voor ons PWS richten wij ons op het bedrijf Alka. Dit bedrijf stelt dat wij mensen voortdurend aan het verzuren zijn (zie ook: www.alka.nl). Oorzaken van deze verzuring zouden onder andere een ongezonde leefstijl zijn: ongezond eten, roken en straling, maar ook overmatig sporten en het ervaren van veel stress. Alka verkoopt producten die deze verzuring tegen zouden moeten gaan. We zouden het erg op prijs stellen als u onderstaande vragen beantwoordt. Het zou fijn zijn als u ook een uitleg/redenatie geeft bij elke vraag. 1. Is het mogelijk dat de hoeveelheid bicarbonaat afneemt wanneer we ouder worden? Het hangt af van wat je precies bedoelt met ‘hoeveelheid’. Bicarbonaat (BIC) is opgelost in water. Als je een kleiner lichaam hebt, dan heeft dat lichaam minder BIC (in totaal) dan iemand met een groot lichaam met veel water. Mogelijk hebben ouderen een kleinere hoeveelheid lichaamswater, dus minder BIC. Maar dit zul je in het bloed bij een gezonde oudere niet terugvinden; wij hanteren dezelfde normaalwaarden als voor een 20’er. 2. Wat zouden oorzaken kunnen zijn van een afname in de hoeveelheid bicarbonaat? De regulatie van de zuurgraad van het bloed wordt door hoofdzakelijk twee organen geregeld: de longen en de nieren. De longen reguleren de hoeveelheid opgelost CO2 in het bloed. Bij een te trage ademhaling (paralyse, alcohol, acute COPD, etc) kan het lichaam te weinig CO2 kwijt aan de lucht en zal de concentratie H+ stijgen (evenwicht verschuiving naar rechts, zie de formule) en dus de pH dalen. Bij een te snelle ademhaling gebeurt het tegenovergestelde (hyperventilatie). De nieren reguleren de rechterkant van het buffersysteem (HCO3- en H+). HCO3- kan extra terug geresorbeerd worden uit gefilterde pre-urine, of andersom. Dus kort samengevat: verslechterde longfunctie, nierfalen (HCO3- gaat verloren in de urine). Bij een hypovolemische shock is er te weinig bloedsomloop om al het zuur (CO2) wat door organen geproduceerd wordt, af te voeren. Dit zorgt voor verzuring van bloed (CO2 stijgt en dus extra H+). Daarnaast is er te weinig zuurstof voor organen om oxidatieve fosforylering op pijl te houden, en zal er overgeschakeld moeten worden op anearobe verbranding van glucose, met melkzuur vorming tot gevolg. In het bloed valt melkzuur gedeeltelijk uiteen in lactaat en H+ (pH daalt, HCO3- ook). Ook bij zeldzame erfelijke metabole aandoening kan lactaat verhoogd zijn, omdat het niet goed afgebroken kan worden in de lever (gluconeogenese). 3. Is het mogelijk dat zuren zich langdurig ophopen in het lichaam? Nee, dat denk ik niet; het lichaam houdt de pH zeer stabiel. 4. Verandert je pH-waarde van je bloed wanneer je ouder wordt? Bij gezonde ouderen denk ik niet noemenswaardig. Ouderen hebben wel meer last van nierfunctieproblemen. Dit kan effect hebben op de zuurgraad. Ook medicatie voor bijvoorbeeld hoge bloeddruk kan de zuurgraad beïnvloeden (door de nierfunctie te beïnvloeden).

5. Wat zijn de oorzaken van acidose? Zie antwoord 2. 6. Onderstaande afbeelding is te vinden op de site van Alka. Op de site van Alka is niet gebruik gemaakt van bronvermelding bij deze bron. Wat vindt u van de inhoud van deze afbeelding?

Zonder bronvermelding zou ik niks aannemen. Lijkt op een marketingtruuk. 7. Alka claimt het volgende bij bovenstaande afbeelding: ‘In bovenstaand plaatje kunt u zien hoe de opslag van zure afvalstoffen gemiddeld verloopt naarmate we ouder worden. Bij de geboorte bestaat het lichaam uit 70% water en 30% mineralen en sporenelementen. Na het 40ste levensjaar kan het lichaam door verzuring al voor de helft bestaan uit zure afvalstoffen (zowel in vaste vorm als in vloeibare vorm).’ Kan dit het geval zijn? Zonder bronvermelding zou ik niks aannemen.

*Frassetto, Lynda en Sebastian, Anthony – Age and Systematic Acid-Base Equilibrium: Analysis of Published Data, Journal of Gerontology: BIOLOGICAL SCIENCES, 1996, Vol. 51A. No1, B91-B99

8. Bij bovenstaande afbeelding is wel gebruikt gemaakt van bronvermelding door Alka. De normaalwaarden voor de concentratie bicarbonaat in het lichaam ligt tussen de 22 – 26 meq/L. Naar aanleiding van deze afbeelding claimt Alka dat wij aan het verzuren zijn. Hierom moeten wij extra bicarbonaat innemen om verzuring tegen te gaan. Alka biedt daarom meerdere producten aan die bicarbonaat bevatten. Wat is uw mening hierover? Dit lijkt me onderzoek wat je in hele grote populaties moet doen. Wat gebeurt er met HCO3- als je dit oplost in maagzuur? De logica suggereert dat, bij zulke lage pH (12) waarden, HCO3- wordt omgezet naar CO2 (gas!) en H2O. De pH van het maagzuur zal stijgen (natuurlijk afhankelijk van hoeveel je HCO3- je eet), wat de vertering niet ten goede komt. CO2 in gasvorm kan door celmembranen diffunderen en in de cellen juist voor verzuring zorgen. Dit is de reden waarom men bij patiënten met een acidose geen HCO3- intraveneus toedient. Het ontstane CO2 gas diffundeert vanuit de bloedbaan naar cellen en zorgt daar voor verzuring. Daarnaast: maagcellen registreren pH veranderingen en moeten harder werken om de pH in de maag op pijl te houden. 9. Alka claimt het volgende: ‘De hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in het bloed vrijkomt is te groot om via de normale uitscheidingsorganen ons lichaam te verlaten.’ Denkt u dat dit zo is? Nee, want er zijn normaliter voldoende buffers. Daarnaast: niet al het zuur hoeft acuut het lichaam te verlaten. Het kan nuttig gebruikt worden in biochemische reacties overal in het lichaam. 10. Alka claimt : “Wanneer de hoeveelheid afvalzuren na verbranding in het bloed te groot is om door de basische buffer natriumbicarbonaat geneutraliseerd of door de uitscheidingsorganen afgevoerd te worden, gaat het lichaam over tot andere mechanismes om de zuurgraad constant te houden; het zet de “vloeibare schadelijke zuren” om in “vaste niet-schadelijke” vorm. Het lichaam “rooft” basische mineralen als calcium en magnesium uit o.a. de botten en bindt deze met de overtollige schadelijke zuren. Hierdoor ontstaan dan “zure zouten”. De zure zouten (zuurresten) hebben een neutrale zuurgraad, maar zetten zich wel af op allerlei plaatsen” Denkt u dat dit gebeurt? Als HCO3- niet toereikend is, dan kunnen andere buffers gebruikt worden zoals fosfaat en sulfaat. Deze zouden in principe kunnen reageren met calcium en magnesium, en neerslaan in vaste vorm. Echter, in een gezond lichaam maakt dit niet veel uit denk ik. Ook de hoeveelheid calcium en magnesium wordt gewoon gereguleerd door de bijschildklier en de nieren. 11. Alka claimt: ‘Wanneer de hoeveelheid zure afvalstoffen in het bloed groter is dan de bicarbonaten kunnen bufferen, gaat het lichaam over tot andere “slimme” overlevingsmechanismen: - Het lichaam bindt de overtollige zure afvalstoffen met basische mineralen: - Het lichaam zet de vloeibare zuren om in vaste vorm door kristallisatie - Het lichaam houdt vocht vast om de concentratie van zuren te verlagen Hoe denkt u hierover?

Alleen tijdens ernstige acidoses, waarbij HCO3- niet meer toereikend is en de concentratie H+ te hoog wordt. Op dat moment ben je als het goed is al bij een dokter geweest, want erg goed voel je je dan niet. 12. Denkt u dat onze zuurgraad verstoord kan raken door onze huidige leefstijl (voeding, stress, overmatige spierbelasting) of zijn onze organen, indien gezond, in staat de zuurgraad binnen de grenzen te houden? Met gezonde organen zijn er denk ik geen problemen. H+ is niet een slecht molecuul, zoals Alka je doet geloven. Het wordt bij ontzettend veel reacties in het lichaam gebruikt. Onmisbaar. 13. Zou het volgens u nut hebben pillen bicarbonaat te slikken met als doel de pH te verhogen? Nee. HCO3- wordt grotendeels geneutraliseerd door maagzuur. Daarnaast vindt regulatie van HCO3in het bloed plaats door m.n. de nieren i.p.v. de darmen. Het lichaam kan HCO3- de novo maken uit CO2 en H2O m.b.v. enzym koolzuuranhydrase. Zie ook antwoord 8.

14. Wat is uw eindoordeel over het bedrijf Alka? Vindt u het betrouwbaar? Zou u zelf gebruik willen maken van hun producten of het anderen aanraden? Ik zou er geen cent aan uitgeven. Volgens mij kan je beter je leeftstijl aanpassen; niet teveel koolhydraten, meer bewegen, voldoende water drinken, niet teveel zout.

Bijlage 5: Vragenlijst mesoloog (Mw. Kooi) Hierbij antwoorden op je uitgebreide vragenlijst. Ik kijk er met die visie naar zoals ik geschoold ben: opleiding mesologie. (wat het is: www.mesologiepraktijkfriesland.nl of www.mesologen.nl) Ik heb hiervoor ook onze vereniging geraadpleegd en een afstudeerwerk gevonden dat gaat over verzuring en de mesologische visie hierop. Ook adviezen t.a.v. voeding komen daar aanbod. Bij vele vragen zal ik verwijzen naar dit rapport. Dan nu mijn reacties: 1. Is het mogelijk dat de hoeveelheid bicarbonaat afneemt wanneer we ouder worden? 2. Wat zouden oorzaken kunnen zijn van een afname in de hoeveelheid bicarbonaat? Ik heb geen literatuur gevonden hierover. Ik kan me wel voorstellen dat de kwaliteit van functies bij ouder worden afneemt en dat dat ook geldt voor de pH buffers, waarvan de bicarbonaatbuffer er een van is. Bronnen die ik heb geraadpleegd zijn Van Cranenburgh, Sesam atlas, en Orthomolekulare Medizin van Uwe Groeber. 3. Is het mogelijk dat zuren zich langdurig ophopen in het lichaam? 4. Verandert je pH-waarde van je bloed wanneer je ouder wordt? De PH varieert tussen zeer nauwe grenzen. Zo niet, dan volgt de dood. Het lichaam zal er alles aan doen om deze homeostase te handhaven. Zuren zullen voortdurende door het lichaam worden uitgescheiden. Dit is alleen mogelijk wanneer iemand in goede gezondheid verkeert. Bij grote afwijking van de pH norm ontstaan o.a. stoornissen van de celstofwisseling, van de doorlaatbaarheid van membranen en van de electrolytenverdeling (mineralen balans). Zo kan een verhoogde pH (dus alkalose) leiden tot verandering van fasciale tonus: dit kan leiden tot kramp (dus niet alleen acidose kan kwaad). Als het bloed zou veranderen in de loop van de jaren dan kan dit alleen binnen de norm. Zie ook het afstudeerwerk.

5. Komt acidose veel voor? Wat zijn de oorzaken hiervan? Oorzaken: zie afstudeerwerk. En nog wat info: hoe wij het in ons verslag zetten als we mensen onderzocht hebben en geconstateerd dat er een verstoring van de zuurgraad wordt vermoed. Een juiste zuurgraad is belangrijk om allerlei processen in het lichaam goed te laten verlopen. Tijdens de normale stofwisselingsprocessen in het lichaam worden voortdurend zuren gevormd. De zuurgraad wordt normaal in balans gehouden door de darmflora, het bindweefsel, de nieren, de longen en het bloed. Wanneer deze balans uit evenwicht raakt, kan een â&#x20AC;&#x2DC;verzuringâ&#x20AC;&#x2122; van de weefsels optreden. Een toename van zuren zien we bij stofwisselingsstoornissen, verkeerde eeten voedingsgewoonten, chronische stress en overmatig sporten. Omdat het lichaam te allen tijde zal proberen de juiste pH (zuurgraad) in het bloed te behouden, wordt een verzuring meestal niet in het bloed gemeten. Het te veel aan zuur kan leiden tot: o Darmproblemen, opgeblazen buik en een drukkend gevoel op de maag. o Huidproblemen, zoals eczeem of acne. o Nier- en blaasproblemen. o Bindweefselproblemen. o Gewrichtsklachten (jicht, artrose), spierpijn en krampen of osteoporose.

6. Onderstaande afbeelding is te vinden op de site van Alka. Op de site van Alka is niet gebruik gemaakt van bronvermelding bij deze bron. Wat vindt u van de inhoud van deze afbeelding?

Ik heb geen informatie kunnen vinden. Bronvermelding lijkt me wenselijk. Het beeld dat het mij schept is dat je tamelijk giftig bent zo vanaf je 30 e. Het ziet er dreigend uit. Er wordt te veel op angst een appel gemaakt. Ik weet ook niet wat ze bedoelen met vaste en vloeibaar gehalte. Ik heb wel literatuur gevonden over: Niet-vluchtig zuur: dit zou eerst worden gebufferd in het bloed en daarna via de nier worden uitgescheiden. Dit is afkomstig van melkzuur (uit pyrodruivenzuur), acetoazijnzuur en Betahydroxyboterzuur (uit vetstofwisseling) en zwavelzuur (uit eiwitstofwisseling) Vluchtig zuur: CO2. Dit kan via de longen worden uitgescheiden. (bron: bouwman: medische fysiologie) 7. Alka claimt het volgende bij bovenstaande afbeelding: ‘In bovenstaand plaatje kunt u zien hoe de opslag van zure afvalstoffen gemiddeld verloopt naarmate we ouder worden. Bij de geboorte bestaat het lichaam uit 70% water en 30% mineralen en sporenelementen. Na het 40ste levensjaar kan het lichaam door verzuring al voor de helft bestaan uit zure afvalstoffen (zowel in vaste vorm als in vloeibare vorm).’ Kan dit het geval zijn? Ik denk dat ze bedoelen met vaste stoffen het volgende: een verstoring van de pH heeft effect op de celstofwisseling. Calcium zou kunnen gebonden worden bij gewrichten/botten met fosfaat en kunnen neerslaan als “calciumfosfaat”. Het lijkt me echter sterk dat het hele lichaam uit zure afvalstoffen bestaat. De verandering van pH-waarde leidt tot veranderingen van de fibroblasten en de extracellulaire matrix van het bindweefsel. De structurele rangschikking van proteoglycanen, glycoproteïnen en collagene vezels zal veranderen. Dit leidt tot afname van mobiliteit en motiliteit. (Bron: bindweefsel en het basisbioregulatiesysteem als aangrijpingspunt voor de osteopathische behandeling. Antwerpen : Ron Muts, 1994.  In het boek van Pischinger wordt het experiment beschreven van Kellner dat laat zien dat de pH-waarde bepaald is door een homeostatisch 99

mechanisme: wanneer het milieu zuur is, wordt dit geneutraliseerd door lysis van de fibroblasten. Wanneer het milieu basisch is, prolifereren de fibroblasten (49). De lysis (cel afbraak) van de fibroblasten is mogelijk de reden voor afname van mobiliteit en functie van het bindweefsel.

8. Bij bovenstaande afbeelding is wel gebruikt gemaakt van bronvermelding door Alka. De normaalwaarden voor de concentratie bicarbonaat in het lichaam ligt tussen de 22 – 26 meq/L. Naar aanleiding van deze afbeelding claimt Alka dat wij aan het verzuren zijn. Hierom moeten wij extra bicarbonaat innemen om verzuring tegen te gaan. Alka biedt daarom meerdere producten aan die bicarbonaat bevatten. Wat is uw mening hierover? Ik ken de producten van Alka niet om daarover een oordeel te geven. Om uitsluitende met suppletie te werken vind ik absoluut te eenzijdig. Er zijn meerdere zaken die moeten aangepakt worden. Dit is onder andere ons advies: Om de zuurgraad te reguleren is het nodig verzurende voeding te vermijden en basische (ontzurende) voedingsproducten te gebruiken. Het is belangrijk uw voedsel goed te kauwen. Een hoge inname van koolhydraten en dierlijke eiwitten heeft een verzurend effect. Andere voedingsmiddelen die een verzurende werking hebben, zijn: asperges, koffie, alcohol, suiker, cacao, rood vlees, varkensvlees, granen, kaas, peulvruchten, ei en koolzuurhoudende dranken. Ook stress en overmatig sporten kunnen verzurend werken. Onder basische voeding vallen fruit, groenten, aardappelen, meervoudig onverzadigde vetzuren zoals lijnzaadolie, olijfolie, walnotenolie en rijstolie. Fruit en vruchtensappen uitsluitend een uur vóór of 2 uur na de maaltijd gebruiken anders werken ze zuurvormend. Een goede ademhaling, voldoende ontspanning en 1,5 liter water per dag drinken, helpen mee om de zuurgraad te reguleren. 9. Alka claimt het volgende: ‘De hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in het bloed vrijkomt is te groot om via de normale uitscheidingsorganen ons lichaam te verlaten.’ Denkt u dat dit zo is? Grote woorden vind ik dit. Ik zou dit zonder wetenschappelijk bewijs nooit durven zeggen. 10 en 11. Alka claimt: ‘Wanneer de hoeveelheid afvalzuren na verbranding in het bloed te groot is om door de basische buffer natriumbicarbonaat geneutraliseerd of door de uitscheidingsorganen afgevoerd te worden, gaat het lichaam over tot andere mechanismes om de zuurgraad constant te houden; het zet de “vloeibare schadelijke zuren” om in “vaste niet-schadelijke” vorm. Het lichaam “rooft” basische mineralen als calcium en magnesium uit o.a. de botten en bindt deze met de overtollige schadelijke zuren. Hierdoor ontstaan dan “zure zouten”. De zure zouten (zuurresten) hebben een neutrale zuurgraad, maar zetten zich wel af op allerlei plaatsen.’ Denkt u dat dit gebeurt? 100

Verzuring heeft absoluut effect op het bindweefsel. Zie ook hierboven. Bindweefsel bevindt zich overal in het lichaam en kan dus leiden tot een grote diversiteit van klachten en symptomen. 12. Denkt u dat onze zuurgraad verstoord kan raken door onze huidige leefstijl (voeding, stress, overmatige spierbelasting) of zijn onze organen, indien gezond, in staat de zuurgraad binnen de grenzen te houden? Ja. En ja, onze organen zijn daar toe in staat. Maar overuren maken vergt zijn tol. Ook voor organen. 13. Zou het volgens u nut hebben pillen bicarbonaat te slikken met als doel de pH te verhogen? Bicarbonaat zou ik niet zo snel doen. De maag heeft juist een lage pH nodig om haar werk goed te kunnen uitvoeren (pH van 2). Wat gebeurt er nu als je bicarbonaat oraal inneemt? Een verhoogde zuurgraad van de maag. Met alle gevolgen van dien voor het verteringskanaal. 14. Wat is uw eindoordeel over het bedrijf Alka? Vindt u het betrouwbaar? Zou u zelf gebruik willen maken van hun producten of het anderen aanraden? Alka heeft volgens mij meer producten. Bijvoorbeeld kruiden thee. Deze kruiden reguleren ook zuur/base balans. Daarover ben ik niet negatief.

101

Bijlage 6: Vragenlijst internist (Mw. Ubels) 1. Je lichaam verandert inderdaad gedurende het verouderingsproces. Het vet- en eiwitgehalte en de spiermassa zijn voorbeelden van veranderingen die hierbij optreden. De pH in het bloed verandert echter niet wanneer je ouder wordt. Dat houdt in feite in dat de hoeveelheid bicarbonaat ook niet kan gaan dalen. Daarnaast pleit het feit dat wij Nederlanders steeds ouder worden tegen het slecht functioneren van longen en nieren. 2. Een verminderde aanmaak, een verlies en/of verbruik. Bij alle situaties bij verzuring van het lichaam gaat de concentratie bicarbonaat tijdelijk naar het beneden. Dit hoeft zeker geen probleem te zijn voor je gezondheid. Je longen alleen al kunnen enorm veel klappen opvangen. Het evenwicht zal even wegvallen, dit kan een klein beetje uitmaken. Toch is dit zoveel minder belangrijk dan het compleet disfunctioneren van een orgaan zoals de nier of de long. 3. Bepaalde ziektes, zoals suikerziekte, kunnen ook de oorzaak zijn van verzuring. Hiernaast is er geen andere oorzaak voor de ophoping van zuren in het lichaam. De afzetting van zuren tegen de aderwanden, zoals dit bijvoorbeeld gebeurt bij cholesterol, is ook niet aan de orde. 4. Door het disfuctioneren van een orgaan, zou het kunnen dat de pH ietwat meer gaat schommelen. Dit kan gaan om zulke kleine veranderingen dat het niet per se schadelijk hoeft te zijn voor de gezondheid. 5. Een verstoring van een bepaald orgaan, vergiftiging, het gebruik van een bepaald medicijn en/of ernstige ziektes. 6. Zonder brondvermelding zou ik sowieso niks aannemen. Daarnaast lijkt het me onwaarschijnlijk dat dit waarheid is. Met een dusdanig laag watergehalte kun je niet normaal functioneren. 7. Zie antwoord op vraag 6. 102

8. Als de waarde tussen 22 – 26 meq/L ligt, is alleen op 90-jarige leeftijd sprake van een uitzondering. Toch gaat het om zulke kleine waardes, dat dit geen grote impact op de gezondheid hoeft te hebben. Daarnaast varieert deze waarde per persoon al. De waarde kan ook op verschillende momenten op een dag varieren. De een heeft vanaf zijn/haar geboorte al een lagere waarde dan de ander. 9. Als dit het geval zou zijn, zouden we allemaal verzuren. Dit zou betekenen dat ons gehele mechanisme niet meer goed functioneert. Als dit het geval zou zijn geweest, was dit al lang aan het licht gekomen. 10. Verzuring kan bijvoorbeeld optreden in de vorm van melkzuur door overmatig sporten. Het merkbare gevolg hiervan is spierpijn. Het lichaam is echter prima in staat dit soort verzuring door verschillende mechanismen op te vangen en weer te compenseren. Dit soort verzuring is dan ook niet schadelijk voor je gezondheid. 11. Verzuring kan bijvoorbeeld optreden in de vorm van melkzuur door overmatig sporten. Het merkbare gevolg hiervan is spierpijn. Het lichaam is echter prima in staat dit soort verzuring door verschillende mechanismen op te vangen en weer te compenseren. Dit soort verzuring is dan ook niet schadelijk voor je gezondheid. 12. Tijdelijke verzuring, door bijvoorbeeld overmatig sporten, bestaat wel. Wanneer we uitgaan van een volledig gezond mens, kan er nooit blijvende verzuring optreden. Zeker niet op jonge leeftijd. Het lichaam is bij een volledige gezondheid in staat telkens de balans te corrigeren. Levensbedreigende verzuring is altijd in combinatie met een bijkomende ziekte of aandoening, het ontstaat niet zo maar. Je raakt pas uit balans wanneer je ernstig ziek bent. 13. Zie ‘Extra vragen’, vraag nummer 3. 14. Nee. De manier waarop Alka adverteert is volgens mij puur om ‘simpele zieltjes’ te winnen. Er is nergens een goed onderbouwd wetenschappelijk artikel te vinden waaruit duidelijk blijkt dat de producten van Alka helpen.

Extra vragen: 1. Bestaat er een kans dat een mens door genetische bepaling minder bicarbonaat in zijn/haar bloed heeft? Er zijn normaalwaarden bepaald voor hoeveelheid bicarbonaat in je bloed. De hoeveelheid bicarbonaat in het bloed van een gezond mens kan tussen deze waarden varieren, dit noemen we de biologische variatie. 2. Wat wordt er gedaan in het ziekenhuis wanneer een patiënt acidose heeft? Er wordt gekeken naar wat de oorzaak is. Indien acidose wordt veroorzaakt door het gebruik van een bepaald medicijn, wordt de inname van dit medicijn stopgezet. Wanneer iemand gevaar loopt door te veel suikers in het bloed, wordt er insuline toegediend. Als de oorzaak het misfunctioneren van een orgaan is, wordt er gekeken naar hoe dit orgaan weer naar zijn oorspronkelijk, gezonde staat kan worden gebracht. 103

3. Wordt er in het ziekenhuis gebruik gemaakt van de toediening van bicarbonaat wanneer een patiënt acidose heeft? Dit gebeurt alleen wanneer het herstel van de patiënt niet spoedig genoeg verloopt. We gebruiken het eigenlijk zelden, omdat het nooit wetenschappelijk is bewezen dat bicarbonaat acidose verhelpt. Wanneer we bicarbonaat toedienen, is het in feite ‘op hoop van zegen’. 4. Leiden te lage pH-waardes meer of minder tot levensbedreigende situaties dan hogere waardes? Je lichaam kan beter tegen hogere pH-waardes, dit is makkelijker compenseerbaar voor de mechanismen van het lichaam.

Bijlage 7: Vragenlijst nefroloog (Dhr. de Boer) 1. Je nierfunctie wordt over het algemeen minder naarmate je ouder wordt. De nieren reguleren voornamelijk de aanmaak van bicarbonaat. Ook reguleren de nieren de afscheiding van zuren. Al met al kan dit dus zorgen voor een (lichte) daling in de hoeveelheid bicarbonaat. 2. Hoofdzakelijk nierproblemen. Zoals gezegd reguleren de nieren voornamelijk de aanmaak van bicarbonaat en scheiden ze de zuren. Wanneer een nier niet meer functioneert zoals het hoort, kan er dus een afname zijn in de hoeveelheid bicarbonaat. 3. Wanneer iemand dusdanig ernstig ziek is dat de organen minder goed gaan werken, wordt er minder zuur weggebufferd door het lichaam. Dit zorgt voor ophoping. 4. Het kost een ouder lichaam meer moeite om de pH op peil te houden dan een gezond mens. 5. Het overmatig slikken van bepaalde medicijnen of wanneer de verbranding niet goed verloopt. Over het algemeen kun je stellen dat je meer kans hebt op acidose wanneer bepaalde functies in het lichaam niet meer goed uitgevoerd kunnen worden door ziekte.

104

6. Dit lijkt me niet logisch. De situatie die hier geschetst wordt, is zo goed als onmogelijk. De gehaltes op oudere leeftijd in deze afbeelding zijn levensgevaarlijk. Bij een gezond persoon kunnen de gehaltes nooit dusdanig veranderen. 7. Bij een gezond persoon is het zeer onwaarschijnlijk dat dit aan de orde is. 8. Als jonge, gezonde mensen deze pillen zouden slikken, verwacht ik dat er niks gaat gebeuren. Het lichaam reguleert de hoeveelheid bicarbonaat zelf op zo’n manier dat alles goed blijft functioneren. Wanneer er echter bij een (ziek) persoon iets te ‘winnen’ valt, dan is het heel goed mogelijk dat het slikken van de pillen met bicarbonaat wél effect hebben. 9. Nee. Onder normale omstandigheden zal het lichaam dit allemaal prima onder controle kunnen houden. 10. De oorzaak van een ophoping van zuren ligt bij een nierfalen. Een arts kan er dan voor kiezen om bicarbonaat aan de patiënt voor te schrijven. De pH moet wel op peil worden gehouden zodat de botten niet afgebroken worden. Nogmaals, onder normale omstandigheden zal het lichaam de hoeveelheid zuren goed kunnen reguleren. Dan is er ook geen sprake van afzetting van zuren. 11. Het gaat bij deze uitspraken dan wel om een erg grote hoeveelheid zuur. Dit zal dan ook niet snel gebeuren. Kristallisatie kan wel optreden. De andere twee punten betwijfel ik. 12. Je leefstijl is natuurlijk erg belangrijk. Met een gezonde leefstijl kun je veel problemen voorkomen. Zure voeding, stress en overmatige spierbelasting kunnen wel degelijk zorgen voor verzuring. Deze verzuring is echter niet blijvend. Na verloop van tijd zal het lichaam, indien gezond, wederom de hoeveelheid zuur kunnen reguleren. Het zal dan ook geen schadelijke gevolgen hebben voor de gezondheid. 13. Ja. Het slikken van bicarbonaat kan zeker nut hebben maar alleen indien er oorzaak voor is. Bij een nierfalen of een slechtwerkende long kan het helpen om de pH te verhogen. Dit passen we in het ziekenhuis bij sommige patiënten ook toe. 14. Het lijkt erop alsof de marketing belangrijker is dan de indicatie waar je de pillen voor nodig hebt. Niet alles wat op de site staat, is onwaar. Toch is de informatie niet helder, je kunt sommige stukken tekst/zinnen op verschillende manieren interpreteren. Ik zou de pillen aanraden aan een nierpatiënt, anders niet. Te veel van deze pillen nemen, is ook niet goed voor je.

105

Bijlage 8: Vragenlijst acupuncturiste (Mw. de Graaf)

1. Ja dat is mogelijk. De afname ontstaat na het 40ste levensjaar. 2. De oorzaken kunnen zijn: na het 40ste is het lichaam minder instaat om de afvalzuren te neutraliseren en af te voeren. 3. De afvalzuren worden als slakken afgezet in bindweefsel en vetweefsel. 4. Je PH waarde van het bloed verandert als gevolg van de verzuring. Normaal is de waarde 7; hoe lager de PH waarde des te meer zuurwaarde er is. 5. Acidose is een abnormale zurentoestand van het bloed veroorzaakt door ophoping van het zuurgehalte. 6. Het is een helder en duidelijk overzicht van de toename van de zuren. 7. Ja dat kan bij een slecht dieet, overmatig alcoholgebruik, roken en een slecht leefpatroon in zijn algemeenheid. 8. Mijn mening is dat je eerst je levenspatroon moet aanpassen en als dit niet voldoende is kan altijd bicarbonaat ingenomen worden. 9. Tot je 40ste levensjaar en met een gezond leefpatroon moet dit afdoende en goed zijn. Na je 40ste en een ander leefpatroon is het lichaam zelf minder in staat. 106

10. Ja dat denk ik inderdaad. 11. Ja dat denk ik; het lichaam kan andere klachten krijgen zoals diabetisch, jicht, reuma, slaapstoornissen, oprispingen, spierkrampen. 12. Ja dat denk ik, zoals eerder aangegeven. 13. Ja mogelijk, maar pas na het aanpassen van het leefpatroon. 14. Zo op het eerste gezicht geeft het een vertrouwelijk beeld. Zelf niet direct voorstander van supplementen omdat lichaam het zelf moet oplossen. Maar als dit niet lukt of onvoldoende dan zou ik het gebruik wel aanraden.

Bijlage 9: Gesprek DA drogisterij en parfumerie Tineke 1. Sinds wanneer verkoopt u producten van Alka? Nog niet zo lang: ongeveer een half jaar. 2. Hoe bent u in aanraking gekomen met de producten van Alka? Een vertegenwoordiger van Alka kwam langs in de winkel en vertelde het een en ander over de producten. 3. Wat zou voor u reden zijn om dit product aan te raden aan klanten? We staan helemaal achter het verkopen van dit product. We zijn er van overtuigd dat het werkt. 4. Heeft u positieve en/of negatieve reacties gekregen van klanten die de producten gebruiken? Veel positieve reacties. 5. Wordt het product veel verkocht? Ja, per maand halen we met de verkoop van de producten een omzet van ongeveer 300 tot 400 euro per maand. 107

6. Merkt u dat dezelfde klanten het product blijven kopen? Ja. Maar daarnaast zijn er ook veel ‘nieuwe’ klanten die de producten uit willen proberen. Voornamelijk oudere mensen kopen de producten van Alka. 7. Krijgt u de producten aangeleverd via het hoofdkantoor van de DA of bestelt u de producten zelf? In het geval dat u de producten zelf bestelt: waarmee heeft Alka geadverteerd en/of waardoor bent u overtuigd zodat u de producten bent gaan verkopen? De producten zitten niet in het algemene assortiment van de DA. We hebben het in feite buiten de DA om besteld. 8. Zijn er soortgelijke producten zoals Alka in uw assortiment? Of heeft u voor de ‘komst’ van Alka soortgelijke producten verkocht? Nee. 9. Heeft u in de afgelopen tijd een voorlichtingsavond (zie www.alka.nl) bezocht van Alka? Nee. Ik heb wel meerdere cursussen van Alka gevolgd in onze winkel zelf. Via de site van Alka kunnen verkopers ook cursussen volgen om hun geheugen over Alka op te frissen. 10. Wat vertelt u aan klanten wanneer zij meer informatie willen over het product? Wanneer een klant een product van Alka koopt, geven we altijd folders van Alka mee. We vertellen daarnaast wat ontzuren precies inhoudt en wat voor klachten verzuring kan geven. 11. Als u de vraag ‘Werkt dit product daadwerkelijk’ krijgt, wat is dan uw antwoord? Ja, het werkt echt. Je moet het wel langer gebruiken voordat je echt effect ziet. 12. Kunt u ons vertellen wat de Alka Tabs voor effect hebben in het menselijk lichaam? Je verzuurt doordat je elke dag verkeerde voedingsstoffen binnenkrijgt. De ‘zuurcapsules’ die hierbij ontstaan slaan neer. Er kunnen klachten zoals reuma, jicht en artrose optreden. Alka zorgt ervoor dat het lichaam van deze zuren wordt gereinigd. 13. Heeft u de site van Alka wel eens bezocht? Zo ja, wat vond u van de uitleg en informatie die hierop te vinden is? Ja, ik heb de site meerdere keren bezocht. Ik vind dat alles duidelijk is uitgelegd. Ook staat er genoeg informatie op. 14. Stel u verkoopt één pakje Alka Tabs: wat voor marge zit hierop? Hoeveel geld gaat er naar Alka en hoeveel blijft er over voor uw eigen bedrijf? Zo’n 35 – 35% van de opbrengst is voor de winkel. Dit is vrij hoog, bij sommige producten ligt de marge veel lager. 15. Het viel ons op dat in uw winkel veel reclame wordt gemaakt d.m.v. posters en folders. Wat is de reden hiervoor? Het spreekt klanten aan. We merken dat mensen door de reclame geïnteresseerd raken in Alka. We hebben alle posters en folders van Alka ontvangen. Het is zeker niet verplicht om ze op te hangen.

108

Bijlage 10: Belgesprek Alka Persoon 1: Ik was naar de dokter gegaan met Alka Tabs original, want op de site stond dat ik advies moest vragen aan mijn dokter. Ik ben verder helemaal gezond. Mijn dokter raadde het product af, omdat ik verder helemaal gezond ben. Ik vond het zelf wat raar dat mijn eigen dokter het afraadt. Waarom zou ik het product nu toch moeten slikken? Ontzuringscoach Alka: Iedereen krijgt verzurende factoren binnen, denk aan straling van je mobieltje. Sommige mensen hebben klachten anderen ook niet. Om het tegenwicht te bieden kunt u gewoon ontzuren, want het is absoluut niet schadelijk. Het zorgt er eigenlijk alleen maar voor dat afvalstoffen het lichaam gaan verlaten die opgeslagen worden eigenlijk. En als u nou zegt, ik heb geen klachten en voel me prima, dan kunt u ook eens kijken naar de dosering, dan kunt u bijvoorbeeld een of 2 tabletjes nemen per dag om die dosering in te zetten als onderhoud om het tegenwicht te bieden. Persoon1 : Oke, ik heb nu ook een tijdje mijn pH gemeten en vroeg me af hoelang het duurt voordat mijn pH gaat stijgen? 109

Ontzuringscoach Alka: Ja dat is even afhankelijk van hoeveel afvalzuren er afgezet zijn door het lichaam. Dat is bij de ene al na enkele dagen terwijl bij de ander pas na enkele weken of maanden dit gebeurt. Want hoelang heb je de Tabs geslikt? Persoon 1: Ik heb toen 6 dagen Alka Tabs geslikt. Ontzuringscoach Alka: Oke, oke, ja dat is heel kort nog hoor. Persoon 1: Oke, dat moet je dus echt langer doen? Ontzuringscoach Alka: Ja dat moet je inderdaad wat langer doen. Zeker als je actief gaat ontzuren, dan zie je vaak dat je pH ietsje lager wordt omdat de zuren via je urine je lichaam gaat verlaten. Je lichaam gaat precies doen wat hij moet doen en dan daarna zal je zien dat de pH omhoog gaat. Persoon 1: Oke, dan moet ik het dus wat langer doen? Ontzuringscoach Alka: Mag u het wat langer doen, maar als u geen klachten heeft, kunt u een mindere dosering doen. Persoon 1: En ik las wat op u site om wat informatie te verzamelen en daar las ik het volgende: De hoeveelheid afvalzuren die dagelijks in het bloed vrijkomt is te groot om via de normale uitscheidingsorganen ons lichaam te verlaten. En ik vroeg me af hoe dit precies komt, wat is de theorie hier achter? Ontzuringscoach Alka: Kijk het lichaam kan heel veel afvoeren, heel veel verwerken en afvoeren, dat is gewoon een overlevingsmechanisme. Maar kijk, de laatste tijd krijgen we steeds meer afvalstoffen binnen, niet alleen door de voeding, maar denk maar eens aan de straling , de mobiele telefonie, de wifi, laat allemaal straling achter, eten dat wordt opgewarmd in de magnetron, dat heeft echt slechte invloed op de kwaliteit van je eten, mensen die veel in de auto zitten, veel in de file, dat ze de uitlaatgassen van de voorganger zitten op te snuiven, allemaal verzuring. Persoon 1: En dat lichaam van ons kan dat tegenwoordig niet aan en dan verzuren we? Ontzuringscoach Alka: Het lichaam kan heel veel wel aan, maar ook, ja, tegenwoordig zie al veel jonger al best wel forse klachten ontstaan, doordat het lichaam gewoon te zuur is en dat kan je heel mooi meten met de pH teststripjes. Persoon 1: We verzuren sowieso ondanks het feit dat onze organen normaal werken? Ontzuringscoach Alka: Kijk het is te veel wat we binnen krijgen, waar we aan blootgesteld worden. Kijk het lichaam kan het prima handelen, maar naarmate ouder worden heeft het lichaam daar wat meer moeite mee omdat bepaalde stoffen afnemen in het lichaam. Kijk, een van die stoffen is natriumbicarbonaat. En als we ouder worden neemt dit stofje af, dit zie je al wel bij het veertigste levensjaar. Persoon 1: En ik zag twee afbeelding op de site staan die onder andere betrekking hebben op de hoeveelheid bicarbonaat. Een afbeelding begreep ik niet helemaal, die met â&#x20AC;&#x153;verzuring door het lichaam gedurende de jarenâ&#x20AC;?.

110

Ik vroeg me af hoe moet ik mij die afbeelding voorstellen. Betekent dit dan bijvoorbeeld dat ik uitdroog. Ontzuringscoach Alka: Nee, nee, eigenlijk dat de afvalstoffen worden afgezet in het lichaam in vaste vorm, zodat ze niet meer schadelijk zijn. Wat je ziet bij oudere mensen is vaak vochtophopingen, dit is zodat de zuren verdund worden en minder giftig zijn. Mineralen zijn daarbij nodig, die worden dan met die afvalstoffen samengepakt. Persoon 1: En ik vroeg me ook af, omdat er geen bron bij staat, waar ik die afbeelding terug kan vinden? Ontzuringscoach Alka: En wat wil je daarover weten? Persoon 1: Waar de bron vandaan komt, waar ik de bron terug kan vinden. Ontzuringscoach Alka: Ja kijk het boek “jonger door ontzuren” van Sang Wang. Sang Wang is echt de grondlegger van het zuur base verhaal. En dat plaatje, ik zou zo niet even durven zeggen waar die vandaan komt. Persoon 1: En ik vroeg me af, werkt er ook een dokter of een specialist bij Alka die meer van de achtergrond af weet? Ontzuringscoach Alka: Nou kijk, wij hebben de medische basiskennis hiervoor en we hebben en chemicus hier. Persoon 1: Oke, hij maakt de pillen? Ontzuringscoach Alka: Nee, dat is gewoon bij een labaratorium. Persoon 1: Ik zag dat er een bedrijf bestaat in Amerika dat Alkalife heet en dat bedrijf verkoopt dezelfde producten? Is dit hetzelfde bedrijf alleen dan in Amerika? Ontzuringscoach Alka: Wij heetten vroeger ook AlkaLife. Persoon 1: Oke, en dat is veranderd in AlkaVitae? Ontzuringscoach Alka: Ja precies wij hebben ons wel doorontwikkeld. Zij doen vooral de druppels en de bicarbonaattabletten. Wij zijn door gaan ontwikkelen en hebben nu de thee, het badzout, de crème, dus wij zijn veel verder daarin gegaan. Persoon 1: Oke, ik ga nu misschien weer de Tabs slikken en ik kon nergens vinden of de Tab daadwerkelijk helpt. Is het aangetoond dat het echt helpt? Ontzuringscoach Alka: Het ligt een beetje aan de klacht. Kijk, ontzuren dat is iets, als je niks doet dan gaan afvalstoffen zich afzetten in het lichaam, waar je problemen door gaat krijgen, pijnklachten , vage pijnklachten, slechter kunnen slapen, spierklachten, niet meer uitgerust wakker worden, allerlei vage klachten kunnen door verzuring ontstaan. Ontzuren gaat u zeker helpen. Vaak voelen mensen dat ze minder pijn hebben of weer wat meer energie, dat zijn vaak de meest gehoorde verbeteringen. Persoon 1: U ziet wel veel positieve reacties, maar het is verder niet wetenschappelijk aangetoond? 111

Ontzuringscoach Alka: Op dit moment is er heel veel wetenschappelijk onderzoek terug te vinden. Kijk wij mogen geen product koppelen aan een aandoening, daarom mogen wij niks, wij zijn monddood gemaakt. Persoon 1: Omdat u dus een supplement verkoopt in plaats van een medicijn? Ontzuringscoach Alka: Ja, precies, alle mensen die supplementen verkopen en produceren die mogen niet op de verpakking of op de website vermelden waarvoor het is. We worden echt monddood. Kijk, verzuring is iets daar staat iedereen bloot aan, de een krijgt er klachten van de ander krijgt er geen klachten van. Als je gaat ontzuren haal je gewoon die afvalstoffen weg en als die afvalstoffen eruit zijn dan zijn die klachten gewoon weg. Persoon 1: U bent dan ontzuringscoach en dat betekent dan dat u een studie heeft gedaan of gewoon basiskennis? Ontzuringscoach Alka: Zelf een studie gedaan intern. Persoon 1: Een interne studie bij Alka? Ontzuringscoach Alka: Ja, zelfstudie.

Bijlage 11: Resultaten experimenten Experiment 1. Experiment 2.

1 2 3 4

pH zonder tab 7,60 7,60 7,50 7,56

pH met tab 7,60 7,60 7,59 7,60

112

Experiment 3. Nummer Tab Tablet 1 Tablet 2 Tablet 3 Tablet 4

Massa voor 0,500 0,488 0,487 0,500

Massa na 0,906 1,006 1,061 1,397

Experiment 4. We hebben onderstaande papieren met uitleg over de methode gegeven aan de proefpersonen met daarbij een gesloten bakje met pH-strips.

Onderzoek Alka Tabs ÂŽ

Je doet mee aan een experiment waarbij we proberen meer te weten te komen over de werking van de Alka Tabs. Mocht je meer over het bedrijf of het product willen weten, zie dan www.alka.nl. Je gaat voor 12 dagen de pH van je ochtendurine meten. De eerste zes dagen slik je geen Alka Tabs en de resterende zes dagen slik je de Alka Tabs wel. Gedurende deze zes dagen slik je drie Alka Tabs per dag. Het schema De eerste 6 dagen: 14-10-16 t/m 20-10-16 1. Elke ochtend sta je op en voor het ontbijt urineer je; 113

2. Je urineert รณf op de pH-strip zelf รณf je vangt urine op in een potje; 3. Je bepaalt de pH doormiddel van de pH-strips en noteert de uitkomst in de onderstaande tabel. De resterende 6 dagen: 20-10-16 t/m 26-10-16 Na de laatste keer de pH te hebben gemeten zonder de inname van de tabletten, begin je nu dezelfde dag de tabletten te slikken. Je doet precies hetzelfde qua pH-meting, alleen slik je nu drie keer per dag een tablet. 1. Elke ochtend sta je op en voor het ontbijt urineer je; 2. Je urineert รณf op de pH-strip of je vangt de urine op in een potje; 3. Je bepaalt de pH doormiddel van de pH-strips en noteert de uitkomst in de onderstaande tabel.

Het slikken van de Alka Tabs Slik de het tablet drie keer per dag. Slik het tablet door in zijn geheel. Niet kauwen, dit beschadigt de coating van het tablet. Je neemt het tablet in op de volgende momenten: 1. Na het ontbijt 2. Na het middageten 3. Na het avondeten Bepaling van de pH - Urineer op de strip zelf of vang je urine met een potje op en houd daar de strip in. Je moet de pH van de pure urine meten, doop de strip dus niet in de urine dat al in het toilet ligt! - Wacht enkele seconden; - Vergelijk de kleuren op de strip met die van het doosje. De kleurencombinatie die het meest overeenkomt, is de gemeten pH. Noteer de gevonden waarde in onderstaande tabel. Zorg ervoor dat je het doosje met de pH-strips niet te lang open laat staan. Bewaar het doosje ook goed, school wil deze graag weer terug.

Gemeten waardes Datum Gemeten pH Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober* * Begin de tabletten op deze dag te slikken!

Hoe voel je je (cijfer 1-10)?

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober

Hoe voel je je (cijfer 1-10)?

Gemeten pH

114

Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober Geef in onderstaande tabel aan of je wel/niet hebt gesport, stress hebt ervaren, hebt gerookt of wel/niet cafeĂŻne, vlees, alcohol hebt genuttigd. Dag 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober

Sport

CafeĂŻne

Vlees

Alcohol

Stress

Roken

20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Bijlage 12: Resultaten van de 10 proefpersonen Opmerking: We hebben later nog gevraagd om resultaten voor 13 oktober op te schrijven.

Analyse persoon 1 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober ,5Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 7,0 6,5 7,0 6,5 6,0 6,5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7,0 7,5 6,5 7,5 7,5 8,0

115

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Dag 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Sport Ja

Gemeten pH 7,0 7,5 7,5 7,0 7,0 7,5

CafeĂŻne Ja

Vlees

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 8,0 7,5 7,5 7,5 8,0 8,0

Alcohol

Stress Ja

Roken

Ongesteld

Ja Ja

Ja Ja Ja Ja

Ja Ja

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

Analyse persoon 2 Datum Vrijdag 14 oktober

Gemeten pH 6,0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7,0 116

Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober ,5Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

5,5 6,5 6,5 7,0 7,0

6,5 7,0 7,5 7,0 7,5

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Gemeten pH 6,5 6,5 6,5 6,5 7,0 6,0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0

Dag 13 oktober 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Sport

CafeĂŻne

Vlees

Alcohol

Stress

Roken

Ongesteld Ja Ja

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

117

Analyse persoon 3 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober ,5Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 5,5 5,5 5,5 5,5 5,5 5,5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 8 7 7 7 7 7

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Gemeten pH 5,5 6,5 6,0 5,5 6,5 5,5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 8 8 8 8 6 7

Dag 13 oktober 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober

Sport Ja

CafeĂŻne

Vlees Ja

Alcohol

Stress

Roken

Ongesteld

Ja Ja Ja Ja

Ja Ja

118

22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Ja Ja

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

Analyse persoon 4 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober ,5Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 5.5 6.0 6.5 5.5 5.5 7,0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 6 7 7 8 8 7

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober *vergeten pH te meten

Gemeten pH 5.5 -* 7.0 5.5 6.5 5.5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 9 7 7 4 5 7

Dag 13 oktober 14 oktober

Sport Ja

CafeĂŻne

Vlees Ja

Alcohol

Stress Ja

Roken

Ongesteld Ja

119

15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Ja Ja Ja Ja

Ja Ja

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Ja Ja Nee

Analyse persoon 5 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober ,5Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 6.5 6.0 6.0 6.5 5.5 6.0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7 6 5 7 6 7

120

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Dag 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Sport

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Gemeten pH 6.0 6.5 6.0 6.0 5.5 5.5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7 6 7 7 7 7

CafeĂŻne Ja

Vlees Ja

Alcohol

Stress

Roken

Ongesteld

Nee Nee Nee

121

Analyse proefpersoon 6

Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 6.5 6.5 7.0 6.5 6.0 6.5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 4.0 3.0 5.0 7.0 7.0 7.0

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Gemeten pH 7.0 6.0 6.5 6.0 6.0 6.0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 6.0 8.0 8.0 8.0 8.0 8.0

Dag 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Sport Ja

CafeĂŻne Ja

Vlees Ja

Alcohol

Stress

Roken

Ongesteld

Ja Ja Ja

122

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

Analyse proefpersoon 7 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 6.0 7.0 7.0 6.5 6.0 6.0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 8.0 6.0 5.0 7.0 7.0 8.0

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Gemeten pH 7.0 7.0 6.0 7.0 7.0 6.5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7.0 5.0 7.0 7.0 6.0 8.0

Dag 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober

Sport Ja

CafeĂŻne

Vlees

Alcohol

Stress Ja

Roken

Ongesteld

Ja Ja Ja Ja

Ja Ja

123

21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Ja Ja Ja

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

Analyse proefpersoon 8 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 7.0 7.0 7.0 6.0 6.0 6.0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 6.0 6.0 7.0 7.0 8.0 7.0

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Gemeten pH 7.0 6.5 6.5 6.5 6.0 6.5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7.0 7.5 7.0 6.5 6.0 7.0

Dag 14 oktober

Sport

CafeĂŻne

Vlees

Alcohol

Stress Ja

Roken

Ongesteld

124

15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Ja Ja Ja

Ja Ja

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

Analyse proefpersoon 9 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 5.5 6.0 5.5 5.5 6.0 5.5

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 5.0 7.0 8.0 8.0 8.0 8.0

125

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Dag 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober 20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

Sport

Gemeten pH 5.5 5.5 5.5 5.5 6.0 6.5

CafeĂŻne

Vlees Ja

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 8.0 8.0 8.0 8.0 8.0 8.0

Alcohol

Stress

Roken

Ongesteld

Ja Ja

Ja Ja Ja

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

126

Analyse proefpersoon 10 Datum Vrijdag 14 oktober Zaterdag 15 oktober Zondag 16 oktober Maandag 17 oktober Dinsdag 18 oktober Woensdag 19 oktober

Gemeten pH 5.5 7.0 6.5 7.0 7.0 7.0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7.0 7.0 8.0 7.0 7.0 5.5

Datum Donderdag 20 oktober Vrijdag 21 oktober Zaterdag 22 oktober Zondag 23 oktober Maandag 24 oktober Dinsdag 25 oktober

Gemeten pH 7.0 7.0 6.5 6.5 6.5 6.0

Hoe voel je je (cijfer 1-10)? 7.5 7.5 6.5 7.0 6.0 7.0

Dag 14 oktober 15 oktober 16 oktober 17 oktober 18 oktober 19 oktober

Sport

20 oktober 21 oktober 22 oktober 23 oktober 24 oktober 25 oktober

CafeĂŻne

Vlees Ja

Alcohol

Stress

Roken

Ongesteld

Ja Ja

Ja Ja Ja

Ja Ja

127

Medicijngebruik: AllergieĂŤn: Ziekte/aandoening:

Nee Nee Nee

Analyse pH waarden pH waardes per dag zonder Tab:

Persoon 1 Persoon 2 Persoon 3 Persoon 4 Persoon 5 Persoon 6 Persoon 7 Persoon 8 Persoon 9 Persoon 10

14 okt 7,0 6,0 5,5 5,5 6,5 6,5 6,0 7,0 5,5 5,5

15 okt 6,5 5,5 5,5 6,0 6,0 6,5 7,0 7,0 6,0 7,0

16 okt 7,0 6,5 5,5 6,5 6,0 7,0 7,0 7,0 5,5 6,5

17 okt 6,5 6,5 5,5 5,5 6,5 6,5 6,5 6,0 5,5 7,0

18 okt 6,0 7,0 5,5 5,5 5,5 6,0 6,0 6,0 6,0 7,0

19 okt 6,5 7,0 5,5 7,0 6,0 6,5 6,0 6,0 5,5 7,0

128

pH waardes per dag met Tab: 20 okt 7,0 6,5 5,5 5,5 6,0 7,0 7,0 7,0 5,5 7,0

Persoon 1 Persoon 2 Persoon 3 Persoon 4 Persoon 5 Persoon 6 Persoon 7 Persoon 8 Persoon 9 Persoon 10

Nummer proefpersoon

Gemiddelde pH zonder Tab (onafgerond) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

6,583333 6,416667 5,5 6 6,083333 6,5 6,416667 6,5 5,666667 6,666667

Nummer proefpersoon 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21 okt 7,5 6,5 6,5 6,5 6,0 7,0 6,5 5,5 7,0

22 okt 7,5 6,5 6,0 7,0 6,0 6,5 6,0 6,5 5,5 6,5

23 okt 7,0 6,5 5,5 5,5 6,0 6,0 7,0 6,5 5,5 6,5

Gemiddelde Gemiddelde pH pH zonder met Tab Tab (onafgerond) (Afgerond) 6,6 6,4 5,5 6,0 6,1 6,5 6,4 6,5 5,7 6,7

7,25 6,5 5,916667 5 5,916667 6,25 6,75 6,5 5,75 6,583333

24 okt 7,0 7,0 6,5 6,5 5,5 6,0 7,0 6,0 6 6,5

25 okt 7,5 6,0 5,5 5,5 5,5 6,0 6,5 6,5 6,5 6,0

Gemiddelde Resultaat pH pH met Tab (Met Tab (Afgerond) t.o.v. zonder Tab 7,3 6,5 5,9 5,0 5,9 6,3 6,8 6,5 5,8 6,6

Hoger Hoger Hoger Lager Lager Lager Hoger Gelijk Hoger Lager

Gemiddelde pH Gemiddelde pH Î&#x201D; pH Î&#x201D; pH zonder Tab met Tab (onafgerond) (Afgerond) (onafgerond) (onafgerond) 6,583333 7,25 0,666667 0,7 6,416667 6,5 0,083333 0,1 5,5 5,916667 0,416667 0,4 6 5 -1 -1,0 6,083333 5,916667 -0,16667 -0,2 6,5 6,25 -0,25 -0,3 6,416667 6,75 0,333333 0,3 6,5 6,5 0 0,0 5,666667 5,75 0,083333 0,1 6,666667 6,583333 -0,08333 -0,1

129

Analyse verzurende factoren Opties verzurende factoren Geen Sport Cafeine Vlees

Zonder Tab (nummer proefpersoon) 2, 2,2,3, 6, 7 7 4,4, 4, 8, 8,9,9,9, 10, 10

Alcohol Stress

Met Tab (nummer proefpersoon) 2,2,2,2,2, 6, 7,7,7, 9 2, 9 6, 8, 10 4,4,3, 3, 3, 6,6 , 8, 9,9, 10 7 1,1,1,7

1,1, 3,7,7, 8

Opties verzurende factoren Sport, Cafeine Sport, vlees Sport, alcohol Sport, stress Cafeine, vlees Cafeine, alcohol Cafeine, stress Vlees, alcohol Vlees, stress Alcohol, stress

Zonder Tab (nummer proefpersoon)

Met Tab (nummer proefpersoon)

3,3, 4, 6, 8, 9,9, 10, 10

6 , 9, 9, 10, 10, 10

1,4, 7 5,5, 8, 10

1,1,1, 7 5,5, 6, 10

4, 3, 3, 8, 8, 8

Opties verzurende factoren Sport, cafeine, vlees Sport, cafeine, stress Sport, vlees, alcohol Sport, vlees, stress Cafeine, vlees, alcohol Cafeine, vlees, stress

Zonder Tab (nummer proefpersoon) 6 1 6

Met Tab (nummer proefpersoon)

5, 6 5

4, 3 5 5

Opties verzurende factoren Sport, cafeine, vlees, alcohol Cafeine, vlees, alcohol, stress Sport, cafeine, vlees, stress

Zonder Tab (nummer proefpersoon) 5

Met Tab (nummer proefpersoon) 5

5 8,10

*Voor de Î&#x201D;pH is steeds gekeken naar het verschil in pH van de pH van de dag na blootstelling aan wel of geen verzurende factoren ten opzichte van de pH van de dag zelf.

130

Opties verzurende factoren Geen

Sport

Nummer proefpersoon Δ pH zonder Tab* 2-0,5/+1,0/0,0/+0,5/0,0 30,0 6-0,5 70,0 7 -0,5

Cafeine

Vlees

4+0,5 / -1 4+1,5 8 -1 / 0,0 9+0,5 / 0,0 / -0,5 10 +1,5 / +0,5

Nummer proefpersoonΔ pH met Tab 2-0,5/0,0/0,0/+0,5/-1 6-1,0 70,0 /0,0/-0,5 9+0,5 20,0 9 0,0 60,0 8+1,0 10-0,5 4+1,0 /-1,5 8 0,0 9 0,0 / 0,0 10 0,0

Alcohol Stress

1 +0,5 / +0,5 3 0,0 7 -0,5 / 0,0 8 0,0

7+1

Opties verzurende factoren Sport, Cafeine Sport, vlees

Δ pH zonder Tab

Δ pH met Tab

3 0,0 / 0,0 4 0,0 6+0,5 8 0,0 9 -0,5 / +0,5 10 -0,5 / 0,0

6 +0,5 9 0,0/ +0,5 10 0,0 / 0,0

1 -0,5 4+0,5 7+1,0 5 -0,5 / +0,5 80,0

1 +0,5 / 0,0 / 0,0 7-1,0

Sport, alcohol Sport, stress

Cafeine, vlees

Cafeine, alcohol Cafeine, stress Vlees, alcohol Vlees, stress

5 +0,5 / 0,0 60,0 10-0,5

1 -0,5 3 0,0

3 +1,0 / -1,0 4 -1,5 8 +1,0/-0,5/+0,5

Δ pH zonder Tab

Δ pH met Tab

Alcohol, stress

Opties verzurende

131

factoren Sport, cafeine, vlees Sport, cafeine, alcohol Sport, cafeine, stress Sport, vlees, alcohol Sport, vlees, stress Sport, alcohol, stress Cafeine, vlees, alcohol Cafeine, vlees, stress Cafeine, alcohol, stress Vlees, alcohol, stress

Opties verzurende factoren Sport, cafeine, vlees, alcohol Cafeine, vlees, alcohol, stress Sport, cafeine, vlees, stress

6 0,0 1 -0,5 6-0,5 3-0,5 4 -1,0 5 0,0 6+0,5 5 -1,0

5 0,0

Δ pH zonder Tab

Δ pH met Tab

5+0,5

50,0

5 -0,5

5-0.5 80,0 10 0,0

1 verzurende factor op 1 dag De tweede en derde kolom geven aan hoe vaak deze situatie voor is gekomen bij de proefpersonen. Verzurende factor

Factor zonder Tab

Factor met Tab

Geen 8 Sport 1 Cafeïne Vlees 10 Stress 6 2 verzurende factoren op 1 dag Verzurende factor Sport, vlees Sport, stress Cafeine, vlees

Gemiddelde Gemiddelde Δ pH zonder Δ pH met Tab Tab 0,1875 -0,25 -0,5 0 0,166667 0,2 -0,08333 0,08333 1

10 2 3 6 1

Factor zonder Tab

Factor met Tab

Gemiddelde Δ pH zonder Tab

0,3

0,333333

-0,125

4 -

Cafeine, stress 1 Vlees, stress

Gemiddelde Δ pH met Tab

-0,5

-0,08333

132

3 verzurende factoren op 1 dag Verzurende factoren Sport, cafeine, vlees Sport, cafeine, stress Sport, vlees, alcohol Sport, vlees, stress Cafeine, vlees, alcohol Cafeine, vlees, stress

Factor zonder Tab

Factor met Tab

Gemiddelde Δ pH zonder Tab

Gemiddelde Δ pH met Tab -

-0,5

0,75

0,25

-1

-0,5

4 verzurende factoren op 1 dag Verzurende factoren

Factor zonder Tab

Sport, cafeine, vlees, alcohol Cafeine, vlees, alcohol, stress Sport, cafeine, vlees, stress

Factor met Tab 1

Totaal Totaal Gemiddelde Gemiddelde zonder met Δ pH zonder Δ pH met Tab Tab Tab Tab 1 0,5 0 0,5 0

-0,5

Analyse cijfers vitaliteit Cijfers vitaliteit zonder Tab Opmerking: sommige proefpersonen hebben hun cijfer voor vitaliteit zonder decimaal opgeschreven. Nummer proefpersoon 1 2 3 4

14 okt 7,0 7,0 8 6

15 okt 7,5 6,5 7 7

16 okt 6,5 7.0 7 7

17 okt 7,5 7.5 7 8

18 okt 7,5 7.0 7 8

Gemiddeld 19 okt cijfer 8,0 7,3 7.5 7,1 7 7 7 7 133

5 6 7 8 9 10

7 4 8 6.0 5 7.0

6 3 6 6.0 7 7.0

5 5 5 7.0 8 8.0

7 7 7 7.0 8 7.0

6 7 7 8.0 8 7.0

7 7 8 7.0 8 5.5

21 okt 7.5 7.0 8 7 6 8 5 7.5 8 7.5

22 okt 7.5 7.0 8 7 7 8 7 7.0 8 6.5

23 okt 7.5 7.0 8 4 7 8 7 6.5 8 7.0

24 okt 8.0 7.0 6 5 7 8 6 6.0 8 6.0

25 okt 8.0 7.0 7 7 7 8 8 8 7.0

6 6 7 6.8 7 6,9

Cijfers vitaliteit met Tab Nummer proefpersoon 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Gemiddeld 20 okt 8.0 7.0 8 9 7 6 7 7.0 8 7.5

7.6 7.0 8 7 7 8 7 6.8 8 6.9

Bijlage 13: Uitleg en resultaten pspp testen Interpretatie van pspp resultaten: paired sample T-test Voorbeeld:

134

De 6,20 en 6,19 geven zoals hierboven staat aangegeven, het gemiddelde van de ingevoerde waarden van respectievelijk de groep pHmet en groep pH zonder weer. In de kolom ernaast staat het getal 9 dat aangeeft dat beide groepen bestaan uit 9 aantallen. De standaard deviatie geeft de standaard afwijking van het gemiddelde aan en de standaard error is 0,22 en 0,13.

Deze tabel is niet van belang voor de gedane onderzoeken.

Om te kijken of er een significant verschil is tussen de twee gemiddelde waardes, is deze tabel van belang. Onder gemiddelde staat het verschil in de gemiddeldes tussen de groep pHmet en pHzonder. De twee kolommen met lager en hoger, geven aan dat met 95% zekerheid kan worden gezegd dat de waardes 0,35 lager hadden kunnen zijn of 0,39 hoger. Om te kijken of er een verschil significant is, moet naar de laatste kolom worden gekeken. Er is een significant verschil zodra we met 95% kunnen stellen dat dit zo is. Zodra er onder Sig. (2-tailed) het getal 0,05 of lager staat, betekent dit dat de

135

foutkans 5% of lager is en kan men concluderen dat er een significant verschil is. In het voorbeeld is de foutkans 91%. Dit betekent dus dat er geen significant verschil is.83

Experiment 2

http://www.spsshandboek.nl/t-test/ (17-12-16)

136

Experiment 4 Uitvoer gemiddelde pH van ochtendurine zonder Tab en gemiddelde pH van ochtendurine met Tab.

Uitvoer verzurende factoren

137

Uitvoer gemiddelde vitaliteit zonder Tab en gemiddelde vitaliteit met Tab

138

Bijlage 14: KvK

139

140

Bijlage 15: Rekenen aan hoeveelheid bicarbonaat in de Alka Tab Opmerking: onafgeronde getallen. De totale tablet is 500 mg. Hiervan is 40% kaliumbicarbonaat en 15% natriumbicarbonaat.

Berekening kaliumwaterstofcarbonaat: m = 0,4 × 500 = 200 mg = 0,200 gram M(KHCO3 ) = 100,124 u Invullen formule  m = n× M n = 1,997523071 × 10-3 mol per 1 tablet n×3 = 5,992569214 × 10-3 mol KHCO3 ≙ HCO− 3 per dag bij aanbevolen hoeveelheid van 3 tabletten.

Berekening natriumwaterstofcarbonaat m = 0,15 × 500 = 75 mg = 0,0750 gram M(NaHCO3 )=84,007 Invullen formule  m = n×M n = 8,927827443 × 10-3 mol per 1 tablet n×3 = 2,6783438233 ×10-3 mol NaHCO3 ≙ HCO− 3 per dag bij aanbevolen hoeveelheid van 3 tabletten. Totaal mol = 5,992569214 × 10-3 + 2,6783438233 ×10-3 ≈ 8,67 × 10-3 mol HCO− 3 Normaalwaarden : HCO3- (mmol/L)

22 – 26

Gemiddeld 5-6 liter bloed.

Berekening met 5 liter 22 mmol per 1 liter  110 mmol per 5 liter 110 + 8,670917447 = 118,6709174 mmol HCO− 3 per 5 liter Resultaat: 23,73418348 mmol per liter ≈ 24 mmol HCO− 3

24 mmol per 1 liter 120 mmol per 5 liter 120 + 8,670917447 = 128,6709174 mmol HCO− 3 per 5 liter 141

Resultaat: 25,73418349 mmol per liter≈ 26 mmol HCO− 3

26 mmol per 1 liter  130 mmol per 5 liter 130 + 8,670917447= 138,6709174 mmol HCO− 3 per 5 liter Resultaat: 27,73418349 mmol per liter ≈ 28 mmol HCO− 3

Berekening met 6 liter 22 mmol per 1 liter  132 mmol per 6 liter 132 + 8,670917447 = 140,6709174 mmol HCO− 3 per 6 liter Resultaat: 23,44515291 mmol per liter ≈ 23 mmol HCO− 3

24 mmol per 1 liter  144 mmol per 6 liter 144 + 8,670917447 = 152,6709174 mmol HCO− 3 per 6 liter Resultaat: 25,44515291 mmol per liter ≈ 25 mmol HCO− 3

26 mmol per 1 liter  156 mmol per 6 liter 156 + 8,670917447= 164,6709174 mmol HCO− 3 per 6 liter Resultaat: 27,44515291 mmol per liter ≈ 27 mmol HCO− 3

Resultaten Invullen uitgerekende waardes in Henderson-Hasselbalch voor de concentratie HCO− 3 geeft:

Waardes 5 liter (onafgerond) 23,73418348 25,73418349 27,73418349

Waardes 6 liter (onafgerond 23,44515291 25,44515291 27,44515291

Voorbeeld: pK [HCO3-]

= 6.1 = 25,73418349 142

mmol/L pCO2

= 40 mm Hg

Dan volgt:

pH = pK + log [HCO3-] / 0,03 x pCO2 pH = 6.1 + log (25,73418349/ 0,03 x 40) = 6.1 + log (21,44515291) = 6.1 + 1,331329147 = 7. 431329147 â&#x2030;&#x2C6; 7,43

143