Comenius pws de winkelstraat van morgen bibi doff, jildau van egmond en ilse meinema havo by LC topwerkstukken

De winkelstraat van morgen Profielwerkstuk

Bibi Doff – Jildou van Egmond – Ilse Meinsma Cultuur en Maatschappij – Economie en Maatschappij Economie en Maatschappijwetenschappen

CSG Comenius – HAVO 5 ACD D. Schurer 06-02-2017

Inhoud Voorwoord.................................................................................................................................................................. 2 Samenvatting ............................................................................................................................................................. 3 1. Inleiding.................................................................................................................................................................. 4 1.1 Aanleiding voor het onderzoek.......................................................................................................................... 4 1.2 Kader ............................................................................................................................................................... 4 1.3 Onderzoeksmethode ........................................................................................................................................ 4 1.4 Hoofdvraag ...................................................................................................................................................... 5 1.5 Deelvragen ...................................................................................................................................................... 5 1.6 Conceptueel model .......................................................................................................................................... 6 2. Leeuwarden verleden en heden .............................................................................................................................. 7 2.1 Vroeger en nu .................................................................................................................................................. 7 2.2 Binnenstadsmanagement en culturele hoofdstad .............................................................................................. 7 2.3 EnquĂŞte resultaten ........................................................................................................................................... 7 3. Onderscheiden in Retail.......................................................................................................................................... 9 3.1 Prijs ................................................................................................................................................................. 9 3.2 Assortiment ...................................................................................................................................................... 9 3.3 Gemak ............................................................................................................................................................. 9 3.4 Beleving ........................................................................................................................................................... 9 3.5 Combinatie maakt sterke formule.................................................................................................................... 10 3.6 De toekomst ................................................................................................................................................... 10 3.7 Conclusie ....................................................................................................................................................... 10 4. Bricks en Clicks .................................................................................................................................................... 11 4.1 Millennials ...................................................................................................................................................... 11 4.2 Social Media .................................................................................................................................................. 11 4.3 De voor- en nadelen ....................................................................................................................................... 12 4.4 Conclusie ....................................................................................................................................................... 13 5. Consumenten trends ............................................................................................................................................ 14 5.1 Personalisatie ................................................................................................................................................ 14 5.2 Beleving ......................................................................................................................................................... 14 5.3 Gastvrijheid .................................................................................................................................................... 16 5.4 Conclusie ....................................................................................................................................................... 17 6. Trends in Retail .................................................................................................................................................... 18 6.1 Winkelconcepten ............................................................................................................................................ 18 6.2 Technologie ................................................................................................................................................... 19 6.3 Conclusie ....................................................................................................................................................... 21 Conclusie ................................................................................................................................................................. 22 Aanbeveling ............................................................................................................................................................. 25 Bijlagen .................................................................................................................................................................... 28 EnquĂŞte statistieken ............................................................................................................................................. 28 Interview binnenstadsmanager Leeuwarden; Hayo Galema .................................................................................. 31 Interview filiaalmanager ONLY; Jacqueline Dijkstra............................................................................................... 33 Logboeken ........................................................................................................................................................... 35 Begrippenlijst............................................................................................................................................................ 45 Bibliografie ............................................................................................................................................................... 46

Voorwoord Voor u ligt ons profielwerkstuk over het winkelbeeld van de binnenstad van Leeuwarden. Van juli 2016 tot februari 2017 zijn wij bezig geweest met het onderzoeken en schrijven van dit profielwerkstuk. We hebben het onderwerp van ons profielwerkstuk samen gevonden. We hebben verschillende themaâ&#x20AC;&#x2122;s overwogen. We wilden een actueel onderwerp dat ons interesseert, zodat we echt goed onderzoek konden doen. Ook hebben we gesprekken gehad met studenten van NHL en Stenden Hogeschool tijdens voorlichtingsdagen. Mede met behulp van een studente zijn we op ons onderwerp, de binnenstad van Leeuwarden, gekomen. Het onderwerp stond al een hele tijd vast, de juist geformuleerde onderzoeksvraag is later tot stand gekomen. Voor actuele en betrouwbare informatie hebben we een aantal interviews gehouden met de binnenstadsmanager van Leeuwarden, Hayo Galema, storemanager Nynke van de winkelketen ONLY in Leeuwarden en Louise Legtenberg, student aan Stenden Hogeschool. Door deze interviews hebben wij nog meer kennis mogen opdoen over de huidige stand van zaken van de binnenstad van Leeuwarden. Deze interviews hebben ons zeker verder geholpen met ons onderzoek. Alle geĂŻnterviewden waren heel enthousiast, geĂŻnteresseerd en behulpzaam. We willen hen bij deze erg bedanken voor de serieuze medewerking. Met name de medewerking van de studente heeft ons veel verder gebracht. Ook willen wij onze profielwerkstuk begeleider Danjel Schurer bedanken voor de fijne begeleiding en ondersteuning tijdens dit traject. We hebben met veel plezier aan dit profielwerkstuk gewerkt. We zijn allemaal tevreden met het eindresultaat en hadden van tevoren niet gedacht dat we zo'n uitgebreid werkstuk neer konden zetten. Wij wensen u veel leesplezier toe, Namens Bibi Doff, Jildou van Egmond en Ilse Meinsma

Samenvatting Online bestellen. Het is een gemakkelijke verrichting waar steeds meer gebruik van gemaakt wordt. Maar wat voor gevolgen heeft dit voor de fysieke winkels? In de binnenstad van Leeuwarden wordt veel faillissement aangekondigd en er zijn veel leegstaande panden te vinden. Het doel van dit onderzoek is om te achterhalen hoe de binnenstad van Leeuwarden er in de toekomst uitziet. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Hoe ziet het winkelbeeld van Leeuwarden er in 2050 uit en hoe kan de binnenstad aantrekkelijk blijven? In dit onderzoek wordt met ‘het winkelbeeld van Leeuwarden’ het type winkelconcepten bedoeld. We hebben onder andere onderzocht hoe winkels kunnen voortbestaan en wat de rol van de gemeente hier in is. Ook hebben we gekeken naar de verschillende gevolgen voor fysiek en online winkelen en waar de consument behoefte aan heeft. Wij hadden verwacht dat de welvarendheid van de winkels vooral te maken had met het koopgedrag van de consument en dus met de economische toestand. Ook waren wij ervan overtuigd dat online bestellen de grootste reden was van het failliet gaan van de fysieke winkels, de overheid zou hier wel het een en ander aan doen, maar lang niet genoeg. Onze hypothese luidde; In de toekomst zullen er steeds meer winkels failliet gaan en uiteindelijk zal er dus weinig overblijven van het fysieke in Leeuwarden. Om een antwoord te kunnen geven op onze onderzoeksvraag en deelvragen hebben we interviews en enquêtes afgenomen en online bronnen geraadpleegd. Uit al onze bronnen blijkt dat onze veronderstelling niet klopt. Het winkelaanbod blijft niet dalen, zoals wij hadden verwacht. De consument blijft behoefte hebben aan fysiek contact met het product en de gezelligheid van het winkelen. Het is niet mogelijk om een zeker antwoord te geven op onze hoofdvraag. Gezien de snelheid van de technologische ontwikkelingen is het lastig om te voorspellen hoe de binnenstad van Leeuwarden er in 2050 uitziet. Echter hebben we door ons onderzoek een goed idee gekregen over welke veranderingen er in de toekomst zullen optreden. Online winkelen heeft veel voordelen, hier zou een bedrijf goed gebruik van moeten maken. Een website moet goed functioneren. Het is de kunst voor de fysieke winkel om de perfecte formule te vinden. Een winkel kan het beste twee aspecten combineren. Deze aspecten kunnen zijn; prijs, assortiment, gemak en beleving. Een winkel moet de klant een reden geven om terug te komen. Door uit te blinken in één aspect en deze combineren met een ander aspect, biedt de winkel onderscheidend vermogen ten opzichte van concurrenten. Millennials zijn een hele belangrijke groep in de samenleving. Zij besteden veel, zijn actief op social media en hebben behoefte aan evenementen. De binnenstad zou zich moeten richtten op deze doelgroep. Met behulp van de wensen van Millennials kan de gemeente de binnenstad aantrekkelijk maken. We hebben een aantal populaire winkelconcepten onderzocht, zoals het combineren van Retail en horeca. Dit is een concept wat we in de nabije toekomst meer terug gaan zien. Door het massale gebruik van internet en de opkomst van online winkelen, is het belangrijk dat een bedrijf zijn producten op meerdere verkoopkanalen aanbiedt. Er zullen in de nabije toekomst ook meer kijkwinkels ontstaan, door dit concept kan fysiek contact en online verkoop worden gecombineerd. Ook technologische trends, zoals drones en VR-brillen zullen zich gaan ontwikkelen. Ook zullen er in de binnenstad veel winkels komen die als distributiecentra worden gebruikt. Op basis hiervan hebben wij een aantal aanbevelingen voor de gemeente Leeuwarden en Retailers opgesteld. De gemeente Leeuwarden zou veel meer kunnen doen met social media om de aandacht te trekken van consumenten. Ook zouden er veel meer activiteiten in de binnenstad moeten zijn, dit is beleving en trekt dus bezoekers. 3

1. Inleiding Ons profielwerkstuk gaat over het winkelbeeld van de binnenstad van Leeuwarden. Hierbij hebben we ons verdiept in het verleden en het heden. Zo hebben we geprobeerd te ontdekken hoe het winkelbeeld van de binnenstad van Leeuwarden er in de toekomst uit zou kunnen gaan zien. Onze onderzoeksvraag luidt ‘Hoe ziet het winkelbeeld van Leeuwarden er in 2050 uit en hoe kan de binnenstad aantrekkelijk blijven?’ Dit onderzoek geeft dus inzicht in de toekomst, doordat we onderzoeken wat trends en ontwikkelingen zijn. Aan de andere kant geeft het onderzoek inzicht voor de gemeente, want wij gaan ook laten zien hoe de winkelstad aantrekkelijk kan blijven.

1.1 Aanleiding voor het onderzoek Iedereen bestelt wel eens iets op het internet en iedereen winkelt wel eens in de stad. Zonder dat je erbij nadenkt heeft dit bestellen grote gevolgen voor het winkelaanbod in de binnenstad. Wij komen wekelijks in het centrum en zien ook vaak faillissement aangekondigd worden. Dit viel de afgelopen jaren erg op dus hier wilden we meer van weten. Het leeglopen en failliet gaan van winkels heeft zowel economische als maatschappelijke redenen en gevolgen. Voor de gemeente Leeuwarden is het dus van groot belang dat dit probleem wordt bestreden.

1.2 Kader Wij hebben het gekozen onderwerp ingeperkt tot de binnenstad van Leeuwarden. Ons doel van dit onderzoek was om te ontdekken door welke factoren het winkelbeeld zo veel verandert en hoe dit in de toekomst verder zal gaan. We verdiepen ons in zogenaamde bricks en clicks. Met bricks bedoelen we de fysieke winkel, ofwel de stenen winkel die je bezoekt in de stad. Met clicks bedoelen we de online winkel, ofwel de webshop die je via het internet bezoekt. Enkele moeilijke begrippen zijn genummerd die in de begrippenlijst zijn uitgewerkt voor verduidelijking.

1.3 Onderzoeksmethode Tijdens dit onderzoek hebben wij enquêtes afgenomen om ons onderzoek betrouwbaar te maken, omdat dit echte meningen van mensen zijn en daarom nuttig. We hebben deze enquête online afgenomen via Survio, waarmee we meer dan 100 respondenten hebben bereikt. De leeftijden waren heel verschillend. De meeste respondenten waren onder de twintig jaar. Maar we hebben ook oudere mensen gevraagd om de enquête in te vullen. We hebben alle antwoorden verwerkt en opgenomen in statistieken. Hierdoor is het overzichtelijk geworden. In ons onderzoek hebben we zowel de gemiddelde als de individuele antwoorden meegenomen. Mocht dit het geval zijn bij een deelvraag, dan staat erbij dat er gekeken is naar een individueel antwoord en niet naar het genomen gemiddelde uit de statistieken. Doordat er zoveel mensen op hebben gereageerd, weten we hoe mensen over de binnenstad van Leeuwarden denken. Deze antwoorden nemen wij mee in het onderzoek. De uitkomsten van de enquête kunnen ook worden gebruikt door de gemeente om te weten te komen hoe mensen uit Friesland denken over Leeuwarden. Verder hebben wij verschillende mensen geïnterviewd. We hebben veel open vragen gesteld, omdat de mensen dan juist heel veel informatie verstrekken. Sommige geïnterviewden vertelden meer dan anderen, maar de informatie was allemaal erg bruikbaar voor dit onderzoek. Tot slot hebben we veel online bronnen gebruikt, maar ook een boek dat we van een studente op het HBO hebben geleend. Zij studeert Retail management en kon ons veel vertellen over het onderscheidend vermogen van winkels.

1.4 Hoofdvraag Om aanbevelingen te geven aan de Gemeente Leeuwarden wordt de volgende hoofdvraag beantwoord: Hoe ziet het winkelbeeld van Leeuwarden er in 2050 uit en hoe kan de binnenstad aantrekkelijk blijven? Om op deze vraag een antwoord te geven hebben we onderzoek gedaan door middel van het afnemen van enquêtes en interviews en het raadplegen van (kranten)artikelen.

1.5 Deelvragen Om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden zijn de volgende deelvragen met hypotheses opgesteld, welke uiteindelijk gezamenlijk een antwoord vormen op de hoofdvraag. 1. Hoe is de binnenstad van Leeuwarden verbetert ten opzichte van 20 jaar geleden? Omdat we al wisten dat Leeuwarden de ‘Culturele Hoofdstad van 2018’ is, verwachten wij dat de gemeente zich meer is gaan focussen op het uiterlijk van de winkelstraten dan vroeger. Het ziet er waarschijnlijk aantrekkelijker uit. Ook het winkelaanbod is veranderd. Er zijn meer winkels gekomen die met de technologie en de webshops te maken hebben. 2. Hoe denken Friezen over de binnenstad van Leeuwarden? Wij verwachten dat de friezen niet heel erg bezig zijn met de binnenstad van Leeuwarden. Ze winkelen er wel maar maken zich niet druk om ´het grotere plaatje´. Dit ook omdat zij waarschijnlijk vaak niet weten hoe het in een andere stad is. In Amsterdam zijn de winkels veel verder ontwikkeld en als Friezen dit zouden zien en vergelijken zouden ze zich waarschijnlijk veel drukker maken over de binnenstad. 3. Hoe kunnen winkels blijven voortbestaan? Voor het grootste deel het koopgedrag van de consument. De economie speelt dus een grote rol. Zo lang het economisch goed gaat, zullen de consumenten meer besteden. Ook webshops zijn een belangrijke factor in het voortbestaan. Wij denken dat webshops de fysieke winkels nodig hebben. 4. Houdt de gemeente zich bezig met de veranderingen van de winkelstraat op online en offline gebied? Wij verwachten dat de gemeente zich op online en offline gebied een beetje bezig houdt met de veranderingen van de winkelstraten. Als de binnenstad aantrekkelijk moet blijven zou de gemeente zich er wel mee bezig moeten houden. Op online gebied denken wij niet dat er veel aandacht aan wordt besteed omdat wij vrijwel nooit iets voorbij zien komen van en over Leeuwarden op social media. Op offline gebied houdt de gemeente zich er waarschijnlijk meer mee bezig door middel van het organiseren van activiteiten. Dit gebeurt vooral in de zomer en ’s Winters bij de komst van Sinterklaas en rond Kerst. De gemeente heeft zeker invloed op de veranderingen dus wij verwachten dat ze zich er meer mee bezig moet houden om de binnenstad van Leeuwarden levendig te maken. 5. Wat zijn de voor- en nadelen van ‘bricks en clicks’/multichanneling? (Internet en de fysieke winkels) Naar onze verwachting is het grootste voordeel van de bricks4 dat je het product kunt zien en passen. Wij verwachten dat de openingstijden van de bricks het grootste nadeel zijn. Het grootste voordeel van de clicks5 is naar onze verwachting dat het op ieder tijdstip kan. Je moet na de aankoop alleen een aantal dagen wachten tot het bezorgd was en dan bestaat de kans ook nog dat het product tegenvalt. Bovendien kun je bij de clicks het product niet zien en passen. Het assortiment is alleen wel veel uitgebreider dan bij de bricks. De combinatie van de bricks en de clicks lijkt ons goed omdat de consument zelf kan kiezen op welke manier hij koopt dus dit zal een voordeel zijn.

6. Wat is de invloed van online kopen op fysieke winkels? 5

Online bestellen is waarschijnlijk éen van de grootste redenen van het verdwijnen van fysieke winkels. Daarentegen denken wij dat een online webshop naast een fysieke winkel, van hetzelfde bedrijf, ook kan helpen met de verkoop. Online kopen heeft dus waarschijnlijk een slechte invloed op vooral kleine, fysieke bedrijven zonder webshop. 7. Aan wat voor winkels heeft de hedendaagse consument behoefte? Wij denken dat er steeds meer behoefte is naar ‘kijkwinkels’. In feite gebeurt dit al; kijken maar niet kopen. Er zijn veel mensen die alleen naar een winkel gaan om het product te bekijken en uit te testen en het vervolgens goedkoper op internet bestellen. De behoefte aan restaurant, cafés en kroegen zullen nog een lange tijd blijven. 8. Wat zijn trends en ontwikkelingen in Retail? Kijkend naar de snelheid van de technologie, verwachten wij dat er al in de nabije toekomst met drones gewerkt gaat worden. Hele specifieke ideeën hebben we nog niet, daarvoor is het onderzoek, maar we denken dat er heel veel virtuele ‘gadgets’ toegepast gaan worden in de Retail. Je eigen boodschappen afrekenen met een scanner bij de Albert Heijn is al een stap in die richting.

1.6 Conceptueel model We hebben ervoor gekozen om een conceptueel model te gebruiken als handleiding voor het schrijven van dit onderzoeksrapport. Dit lijkt ons een goed idee omdat het de handleiding is voor het schrijven van ons onderzoek (Afstudeerbegeleider.nl, sd). Het algemene onderwerp is Retail en staat dus voor de buitenste cirkel. De binnenstad van Leeuwarden staat centraal in het onderzoek, daarom staat het ook centraal in het model. De onderwerpen die aan bod komen in dit onderzoek hebben dus zowel te maken met Retail als met de binnenstad van Leeuwarden. In hoofdstuk 2 wordt het verleden en het heden van Leeuwarden, Leeuwarden als culturele hoofdstad en de mening van Friezen over Leeuwarden besproken. In hoofdstuk 3 bespreken we hoe een winkel zich kan onderscheiden. Hoofdstuk 4 zal gaan over de Millennials6, social media en de combinatie van Fysieke en online winkels. In hoofdstuk 5 gaan we in op de trends bij de consumenten, die aantonen waar de consument behoefte aan heeft. Het laatste hoofdstuk gaat over de trends in de Retail en over de toekomstverwachtingen. Deze onderwerpen worden besproken om een advies aan de Gemeente Leeuwarden voor te kunnen leggen.

Figuur 1: Conceptueel Model

2. Leeuwarden verleden en heden Als inleiding op dit hele rapport geven wij eerst informatie over hoe de binnenstad er nu uitziet en wat mensen er van vinden. We vergelijken de hedendaagse binnenstad van Leeuwarden met die van vroeger. In dit hoofdstuk geven we antwoord op de deelvragen ‘Hoe is de binnenstad van Leeuwarden verbetert ten opzichte van 20 jaar geleden?’ en ‘Hoe denken Friezen over online winkelen en de binnenstad?’

2.1 Vroeger en nu Tot 2010 was het zogenaamde 'lelijkste gebouw van Leeuwarden' gevestigd op de hoek van Wirdumerdijk en Nieuweweg, het Amicitia hotel. Het is volledig getransformeerd naar een modern gebouw met winkelruimte en appartementen (Bouwwereld.nl, 2010). Het vernieuwde Amicitia complex is inmiddels uitgeroepen tot het mooiste gebouw van Leeuwarden door het blad Stedenbouw & Architectuur (Leeuwarder Courant, 2016). Dit gebouw heeft de binnenstad dus al een stukje aantrekkelijker gemaakt. Peter de Ruyter, landschapsarchitect, is van mening dat de binnenstad van Leeuwarden één van de mooiste van Nederland is, zegt hij in het blad. "Dat is wel eens anders geweest. De stad is van ver gekomen" vindt hij en benoemt onder andere ook het Zaailand: "… in de jaren negentig een tochtgat. Nu prettig om te verblijven, gastvrij en uitnodigend." (Leeuwarder Courant, 2016). Dit is een vrij actueel voorbeeld van de verandering van de binnenstad van Leeuwarden. Leeuwarden wordt opgeknapt. Ook met de komst van Leeuwarden als Culturele hoofdstad van 2018 is er steeds meer te beleven. Er is duidelijk verschil in het winkelbeeld vergeleken met 10 jaar geleden. De markt is nu veel doorzichtiger. Mensen kunnen de prijzen per winkel met elkaar vergelijken. De klant moet nu aangetrokken worden om een winkel in te gaan. Toch wordt 80% van de aankopen nog steeds gedaan in de fysieke winkel maar dit daalt wel (Galema, 2016). De klant bestelt nu sneller iets online en dit komt mede door de gewijzigde opzet van de markt ten opzichte van 10 jaar geleden. De fysieke winkels lopen dus wel gevaar. Wanneer je als winkel inspeelt op het internet, bijvoorbeeld door een webshop te maken, loop je minder gevaar. Wanneer je niet inspeelt op het internet loop je gevaar aangezien je niet mee gaat met de tijd. Je loopt dan achter en je raakt verloren (Galema, 2016). Er zijn in het centrum van Leeuwarden ongeveer 400 winkelpanden. Hiervan staat 10% leeg. In de afgelopen 5 jaar zijn er zo’n 50 winkels failliet gegaan. Een aantal winkels krijgen een andere functie of gaan verbouwen (Galema, 2016).

2.2 Binnenstadsmanagement en culturele hoofdstad Het binnenstadsmanagement2 houdt zich bezig met het versterken van de toestand van de stad. De overheid en bedrijven werken samen om de binnenstad aantrekkelijk te maken. De binnenstadsmanager3 ziet de stad als een product. Dit product moet versterkt en gepromoot worden. Het moet voldoen aan de wensen van de consumenten (Nationaleberoepengids.nl, sd). Leeuwarden is uitgeroepen tot Europese Culturele Hoofdstad van 2018. De titel Culturele Hoofdstad is een enorme bevordering voor de stad Leeuwarden. Tijdens dit grote avontuur staat onze hoofdstad centraal. Het trekt niet alleen consumenten binnen en buiten de stad aan, maar ook ondernemers. Dit is de ultieme kans voor ondernemers om hun merk te introduceren en te promoten (2018.nl, sd).

2.3 Enquête resultaten Om te onderzoeken hoe Friezen over de binnenstad van Leeuwarden denken, hebben wij een enquête afgenomen onder meer dan honderd mensen. (Zie bijlage) 69% van deze mensen woont in de gemeente Leeuwarden en kent de stad dus daarom ook goed. Doordat zij hun mening geven, krijgen wij een realistisch beeld over hoe Friese mensen denken over de binnenstad.

De meeste mensen bezoeken de stad voor de winkels, horeca, evenementen en bioscoop. De bezoekers van de binnenstad willen graag grote winkelketens zien en een warenhuis. Ook hebben zij belang bij horeca en uitgaansgelegenheden. Meer dan de helft van de respondenten bezoekt de binnenstad wekelijks, namelijk 73%. De meeste mensen, namelijk 63%, koopt vooral producten in fysieke winkels. 22% van de respondenten geeft aan evenveel fysiek als online te winkelen. Het is dus goed om te zien dat veel mensen uit de gemeente vaker fysiek winkelen dan online. Ook blijkt dat veel respondenten niet van het â&#x20AC;&#x2DC;kijken in de winkel en online kopenâ&#x20AC;&#x2122; zijn. De meeste mensen kopen eigenlijk alles in de winkel als ze het hebben gezien. Waarschijnlijk heeft een kijkwinkel in Leeuwarden niet veel kans van slagen, want de meeste mensen zitten hier niet op te wachten. Van de ondervraagden, ziet 54% nadelen in fysiek winkelen. Zo vindt men het erg vervelend dat er geen ruim aanbod is en dat de goede maat vaak uitverkocht is. Ook ervaart men lange rijen bij paskamers en onhandige openingstijden als vervelend. De openingstijden zijn de tijden waarop iedereen werkt en dat vindt men niet handig. De meerderheid, 79%, ondervindt ook nadelen bij online winkelen. Respondenten vinden het jammer dat je producten niet kunt voelen en passen, en ook retourneren is veel gedoe en duur. Hieruit kan dus worden geconcludeerd dat de meerderheid van de respondenten (en dus waarschijnlijk meerdere inwoners van Friesland) fysiek winkelen toch leuker vindt dan online winkelen.

3. Onderscheiden in Retail Als winkel is het belangrijk dat je je blijft onderscheiden (Dijkstra, 2016). Het gaat om het creëren van sterke merken (Legtenberg, 2016). Mensen moeten je onthouden en dat lukt alleen als jouw merk opvalt en anders is dan de anderen. De trends blijven veranderen en de wens van de consument ook. Daarom is het belangrijk om als eigenaar inzicht te hebben in deze wensen en je winkel daar op aan te passen. Daarvoor is een bepaalde manier. In dit hoofdstuk beantwoorden wij de deelvraag ‘Hoe kunnen winkels blijven voortbestaan?’

3.1 Prijs Er zijn vier elementen die een merk kan toepassen (Floor, 2006). Een van die elementen is prijs. Deze is ook gelijk het meest voor de hand liggend. Je kunt er als winkel voor kiezen om je producten goedkoop, middelmatig of duur te verkopen. Action onderscheid zich door heel goedkope producten aan te bieden en de Bijenkorf onderscheid zich door hele dure merken te verkopen.

3.2 Assortiment Een tweede element is assortiment. Je kunt er voor kiezen om heel veel verschillende producten te kopen of je te specialiseren in éen bepaalde groep. Het hangt van de consument af waar zij voor kiezen. Stel, iemand is op zoek naar een goede stofzuiger. Je kunt er voor kiezen om naar de Blokker te gaan; hier is een redelijk aanbod. Maar misschien kies je liever heel zorgvuldig en met hulp van een expert; dan kun je beter naar een speciaalzaak gaan waar het assortiment groot en diep is. Mocht een onderdeel kapot gaan, dan kun je deze vaak ook ‘los’ krijgen bij een speciaalzaak na aankoop van zo’n stofzuiger. Dit kan niet bij de Blokker.

3.3 Gemak Het derde element is gemak. Als consument is het fijn om snel iets uit te kunnen kiezen en te krijgen. Dit heeft ook deels te maken met assortiment natuurlijk; hoe kleiner het assortiment, hoe sneller je kunt kiezen. Aan de andere kant is het ook fijn om rustig ergens te gaan eten. Een restaurant als Mc Donald’s is dus heel erg gericht op gemak; je kiest snel, het wordt snel bereid en je kunt het snel opeten. Mocht je rustig willen eten, dan kiezen mensen dus vaak niet voor een restaurant als Mc Donald’s.

3.4 Beleving Het laatste element is beleving. Dit is de laatste jaren heel erg belangrijk geworden. Vooral omdat de Millennials6, die erg gericht zijn op dit element, een grote rol zijn gaan spelen in de ‘Retail wereld’. Hierover is meer te lezen in hoofdstuk 4. Beleving is bijvoorbeeld hoe je winkel eruit ziet. Het is de laatste tijd erg populair geworden om de consument echt te fascineren bij binnenkomst. Als een consument gefascineerd is door de winkel, zullen ze langer blijven kijken en echt interesse tonen. Het is veel leuker om dan te gaan winkelen. Een goed voorbeeld is Victoria’s Secret. Dit is een erg bekend lingerie merk, dat inmiddels is uitgebreid en nu ook kleding en accessoires verkoopt. Victoria’s Secret is vooral bekend door de jaarlijkse modeshow. Hier treden de bekendste artiesten van dat moment op en de meest beroemde modellen lopen mee in de modeshow. Elk tienermeisje heeft er ooit wel eens naar gekeken. Op het moment dat zo’n meisje een Victoria’s Secret winkel binnenloopt, is dat toch een soort ‘speciaal gevoel’. Het geeft een kick om in die winkel te zijn. En niet alleen dat; het interieur van de winkel is precies waar het merk voor staat. De vloer glimt en weerspiegelt, alles is roze met glitters en overal hangen foto’s van de beroemde modellen (Vink, 2015). Dit alles zorgt voor een bepaald sfeertje waardoor mensen daar supergraag even een kijkje nemen. Een ander voorbeeld is de Urban Outfitters. Zij hebben gekozen voor een soort vintage, alternatief, hippie-sfeertje (Duinker, 2013). Dit slaat super goed aan bij jongeren, ze vinden het ontzettend leuk om er te komen en een paar foto’s te nemen die ze op hun social media accounts plaatsen. Hun volgers zien dit en delen het weer met hun andere vrienden, waardoor de winkel steeds meer aandacht krijgt.

3.5 Combinatie maakt sterke formule Als winkel is het de kunst om een formule te zoeken tussen twee van deze elementen (Floor, 2006). Je moet je blijven onderscheiden met behulp hiervan. Dit is makkelijker te begrijpen aan de hand van een aantal voorbeelden. De Action is een Nederlandse winkelketen. Zij hebben gekozen voor een formule van prijs en assortiment. Alles is ontzettend goedkoop en je kunt er voor bijna alles wel terecht. Ikea heeft gekozen voor een andere formule; zij kozen beleving en prijs als hun sterke punten. Voor het soort product dat ze aanbieden, zijn de prijzen helemaal niet duur, en het is leuk om een dagje naar de Ikea te gaan. Er is nagedacht over de route die mensen lopen, je kunt alle voorbeeldkamers bekijken en inspiratie opdoen en aan het einde van de rit kom je in het magazijn waar met een handig code-systeem de spullen staan die je graag wilt kopen. Zo loop je niet de hele dag met deze zware spullen door de winkel, maar kun je op je gemak alles bekijken. En helemaal aan het einde kun je gezellig wat gaan eten in het restaurant in de Ikea. Er is heel goed over nagedacht; het is leuk om een dagje naar de Ikea te gaan.

3.6 De toekomst Kijkend naar deze formule-theorie, hebben we een verwachting voor de toekomst gemaakt. We verwachten dat er twee grote spelers in iedere branche komen. In bijvoorbeeld de kleding branche zijn dit ZARA en H&M. Om een goed beeld te krijgen ziet het er zo uit; er is de bovenkant, de middenmoot en de onderkant (Legtenberg, 2016). De bovenkant bestaat uit de duurdere merken, de middenmoot is de ‘gemiddelde’ winkel, de winkels met normale prijzen. De onderkant bevat de winkels met goedkope prijzen. De middenmoot zal waarschijnlijk grotendeels verdwijnen in de toekomst. Om te blijven bestaan, moet je kiezen voor dure en goede producten of voor goedkope producten. Je moet dus zorgen dat je uitblinkt in de bovenkant of in de onderkant. Om hier een goed beeld van te krijgen is een voorbeeld handig. De Bijenkorf is een warenhuis. Zij vallen onder de ‘bovenkant’. In de middenmoot zit de Blokker en in de onderkant zit de Action. De middenmoot verdwijnt dus de Blokker haalt het niet. De reden hierachter is omdat ze nét niet uitblinken; ze hebben niet een juiste formule gekozen. Daarom is het zo belangrijk voor winkels om hier goed inzicht in te hebben.

3.7 Conclusie Bovenstaande vormt automatisch het antwoord op de vraag ‘Hoe kunnen winkels blijven voortbestaan?’. Een winkel kan voortbestaan door de perfecte combinatie te kiezen voor zijn of haar merk. De elementen die het merk kan toepassen zijn prijs, assortiment, gemak en beleving. De kunst is om hier twee van te kiezen. Door middel van de perfecte formule kan een merk zich onderscheiden. Een merk zou zich moeten onderscheiden in de bovenkant of de onderkant van de markt. De middenmoot valt niet op en kiest dus hoogstwaarschijnlijk niet voor de juiste formule. Voor de juiste formule is inzicht in de vier elementen nodig. Wat past bij mijn winkel? Op deze vraag zou een merk antwoord moeten vinden om niet in de middenmoot terecht te komen.

4. Bricks en Clicks In dit onderzoek gebruiken we de termen bricks en clicks. Fysiek en online winkelen zijn vergelijkbare woorden. Met de bricks worden de stenen van een winkelpand bedoeld, ofwel het fysieke winkelen. Met clicks wordt het klikken op de muis bedoelt wanneer je een webshop bezoekt, ofwel het online winkelen (Wics.nl, 2014). In dit hoofdstuk beantwoorden wij de volgende deelvragen; ‘Houdt de gemeente zich bezig met de veranderingen van de winkelstraat op online en offline gebied?’ en ‘Wat zijn de voor- en nadelen van ‘bricks en clicks’/multichanneling? (Internet en de fysieke winkels)’ en ook ‘Wat is de invloed van online kopen op fysieke winkels?’

4.1 Millennials Millennials zijn jongeren die zijn geboren tussen 1980 en 2000. Zij houden zich veel bezig met de trends. In een stad als Amsterdam zijn veel trends en stijlen, hier houden jongeren zich vaak meer bezig met de trends dan in bijvoorbeeld Leeuwarden. Jongeren zijn een van de grootste factoren die winkels staande houden. Ze zijn de laatste jaren super belangrijk geworden (Stiles, 2015). Millennials maken veel gebruik van social media. Ze zijn opgegroeid met het internet en hebben vaak een vertrouwd gevoel over de technische ontwikkelingen. Uit de individuele antwoorden van de enquête blijkt dat het antwoord op de vraag ‘Winkelt u online of fysiek?’ door vooral de Millennials werd beantwoord met ‘Online, zo nu en dan fysiek’. Gemeenten kunnen hierop inspelen. Wereldwijd doen we steeds meer met social media. Het is pas sinds een aantal jaren normaal om internet te hebben op je mobiele telefoon. Een mobiele telefoon werd altijd gebruikt om te bellen, meer niet. Nu is het ondenkbaar om geen WiFi te hebben. Ook als je door de stad loopt zie je om je heen veel mensen die bezig zijn met hun mobiele telefoon. In Leeuwarden is er Leeuwarden Free WiFi. Iedereen die wil kan dus gebruik maken van het internet in het centrum. Deze werkt helaas niet vaak. Communiceren met vrienden, waar en wanneer je wilt is belangrijk voor Millennials (So-MC.nl, sd). Hier zou een oplossing voor moeten komen. Beleving is ook een belangrijk element voor Millennials. Ook Millennials hebben namelijk de behoefte om zo nu en dan offline te zijn. Activiteiten hebben aantrekkingskracht. Als er activiteiten zoals festivals of sportmanifestaties georganiseerd worden, komen veel Millennials de stad in (Zomerdijk, 2016). Leeuwarden deed hier vroeger weinig aan maar toen hadden mensen hier geen behoefte aan. Het was een leuk extraatje, maar naar de stad kwamen ze toch wel als ze iets nodig hadden. Nu hebben mensen daar juist wel behoefte aan. Ze moeten ‘getrokken’ worden om de stad in te gaan. Wij onderzoekers zijn Millennials en zijn van mening dat er niet genoeg activiteiten voor onze generatie worden georganiseerd. Verder onderzoek kan uitwijzen of meerdere jongeren het met ons eens zijn. Wij denken dat het een goed idee is om meer activiteiten te organiseren voor Millennials, aangezien zij veel beleving en geld naar de binnenstad trekken. Als dit eenmaal in de binnenstad op gang komt, is dat ook gunstig voor de economie. Door samen te werken met de Millennials zullen bedrijven en gemeenten er achter komen wat de behoeften van deze generatie zijn en zo zullen de Millennials zich gewaardeerd voelen.

4.2 Social Media Vroeger waren er geen social media. Als een klant iets nodig had ging hij de stad in om dit te kopen. Er werden geen prijzen vergeleken met het internet want dat was niet mogelijk. Mensen kochten in de winkel datgene wat nodig was en keken niet op internet of er toevallig iets was dat nog beter bleek te zijn. Ze bezochten misschien 5 winkels om te vergelijken waar iets het beste was, maar verdere vergelijking was onmogelijk. Uit de individuele enquête antwoorden blijkt ook dat vooral de oudere mensen bijna geen aankopen doen via het internet. Zij zijn opgegroeid met het kopen in de fysieke winkel (Galema, 2016).

De consument ziet tegenwoordig veel reclame. Vooral op zijn mobiele telefoon. Deze reclame kan gebaseerd worden op het type website dat de klant heeft bekeken. Als je zoekt naar sneakers is de kans groot dat je later een reclame ziet van bijvoorbeeld Idenza. Wanneer iemand gebruik maakt van Facebook, Youtube en nog een aantal netwerken zullen ook voor of tijdens het gebruik reclames voorbij komen. Deze reclame heeft grote invloed op de bricks4. Op het moment dat mensen een leuke aanbieding zien hebben ze sneller de neiging het product te kopen. Als mensen in de winkel iets leuks zien kunnen ze dankzij de gratis WiFi in de stad op hetzelfde moment de prijzen in de fysieke winkel vergelijken met de online winkel. Als de prijzen online goedkoper zijn kunnen mensen het product in de winkel zien en passen om het vervolgens online te bestellen. Hierdoor worden de bricks gebruikt om de clicks5 succesvol te maken. Vooral Millennials hebben vaak niet heel veel te besteden. Als ze het gewenste product dan goedkoop kunnen kopen hebben zij daar zeker baat bij (Galema, 2016). Ook wordt er op internet vaak gekeken naar de reviews van een product. Een klant kan zo bekijken of een bepaald product van goede of slechte kwaliteit is. Als de reviews niet goed blijken te zijn zal de klant de aankoop waarschijnlijk niet doen terwijl hij zonder deze reviews te lezen de aankoop waarschijnlijk wel zou doen (Oeyen, 2012). Deze invloed van social media zal altijd blijven zolang er fysieke winkels zijn. Waarschijnlijk zullen fysieke winkels in de toekomst een andere functie krijgen. Zo zullen de bricks de clicks versterken en andersom (Galema, 2016). De gemeente speelt dus een belangrijke rol in de binnenstad maar dit laten ze niet erg merken (Galema, 2016). Nergens op social media is Leeuwarden te vinden. Als de gemeente bijvoorbeeld een instagram account aan zou maken kunnen ze hierop aankondigen wat het programma voor de komende tijd is. Ze kunnen er bijvoorbeeld aantrekkelijke foto’s van de binnenstad op zetten en evenementen aankondigen. Hierdoor zullen meerdere Millennials op de hoogte zijn van wat er wanneer wordt georganiseerd. Ook youtube is een erg populair netwerk. Als de gemeente van Leeuwarden hier een kanaal op zou hebben, kunnen Millennials en eventueel vloggers laten zien aan de hand van aftermovies1 hoe een evenement was. Op deze manier kunnen Millennials die niet aanwezig waren zien hoe leuk het was. Ook kunnen Millennials die wel aanwezig waren nagenieten van het evenement. Duidelijk is dus dat de gemeente veel meer zou moeten doen aan social media om de juiste doelgroep te bereiken.

4.3 de voor- en nadelen De clicks5 hebben voor- en nadelen voor de consument (Fashicon.nl, 2016). Online winkelen kan op ieder tijdstip, waar en wanneer je maar wilt. Je bent dus onafhankelijk van openings- en sluitingstijden. Als je dan ’s Avonds lekker op de bank zit hoef je niet in de rij te staan als je gaat afrekenen, want je hoeft niet te wachten tot een andere klant klaar is bij de kassa. Bij de uitverkoop is het onhandig om door de winkel te lopen en te graaien naar de tafel met tientallen shirts. Op de webshop staat alles geordend onder elkaar op de foto onder het kopje ‘sale’ zodat je precies weet wat er in de uitverkoop is. Het assortiment is uitgebreid dus je hebt veel keuze en kunt goed vergelijken. Een ander voordeel is dat je geen parkeerkosten hoeft te betalen. Uit de enquête (zie bijlage) blijkt dat het winkelen op ieder tijdstip en het uitgebreide assortiment belangrijke voordelen zijn voor de consument. Dit klinkt geweldig, maar er zijn ook nadelen aan online winkelen. Een belangrijk nadeel is dat je het product niet kunt zien, voelen en passen. Als je een mooi shirt op de foto ziet staan, kan het zijn dat het er bij jou zelf minder leuk uitziet omdat het fotomodel een andere haar- of huidskleur heeft. Ook weet je niet zeker of je de juiste maat bestelt. In de fysieke winkel kun je het product passen en dus meteen zien of het voldoet aan je verwachting of niet. Wanneer je in de fysieke winkelt koopt, kun je het gekochte product direct mee naar huis nemen. Je hoeft niet te wachten tot het bezorgd wordt en je betaald dus ook geen verzendkosten. Winkelen kan ook ontspannend en gezellig zijn. Je loopt door de winkelstraten en haalt vervolgens een kopje koffie. Hartstikke gezellig zo een middag in de stad. Wanneer je online winkelt zal je deze gezelligheid niet ervaren. Ook kom je dan niet in contact met anderen. In de stad kom je bekenden tegen of je praat met de verkoopster. Dit contact zal je thuis zeker niet hebben (Fashicon.nl, 2016). Uit de enquête (zie bijlage) blijkt dat het grootste nadeel voor consumenten het niet kunnen voelen en passen is en ook de bezorgtijd is vrij vervelend. 12

De clicks hebben niet alleen voor- en nadelen voor de consument maar ook voor de bricks4. Doordat de consument tegenwoordig prijzen en reviews op het internet op kan zoeken zal hij zijn aankoop specifieker beoordelen. Stel dat hij opzoek is naar een telefoon met een voordelig abonnement. In dit geval kan hij de stad in te gaan om te kijken welke telefoon aansluit bij zijn wensen. Hij komt bijvoorbeeld uit bij de iPhone 7. Hij kan nu in de Vodafone winkel, KPN winkel, de Mediamarkt en zo nog een aantal winkels vragen naar alle voor- en nadelen. Vervolgens kan hij online zoeken naar het beste aanbod. Hij kiest uiteindelijk voor bijvoorbeeld Hollandsnieuwe aangezien dit bedrijf precies biedt wat hij zoekt. De winkels die de consument in de stad geholpen hebben bij het vinden van een goede telefoon met abonnement, hebben zo gezorgd voor een hogere omzet voor hun concurrent. De online winkel biedt zo veel dat de kans groot is dat de klant zijn aankoop hier wil gaan doen. De fysieke winkel leidt hieronder en moet zich dus onderscheiden om opvallend te blijven (Dijkstra, 2016). Er is ook een combinatie mogelijk van fysiek en online. Dit wordt multichanneling7 genoemd. Multichanneling betekent het bedienen van klanten via meerdere verkoopkanalen. Deze strategie met meerdere verkoopkanalen kent veel voordelen. Neem bijvoorbeeld de H&M. Deze winkel is wereldwijd te vinden. H&M heeft zowel fysieke winkels als online winkels. H&M zit in bijna iedere stad wel gevestigd maar er zijn genoeg fysieke winkels die maar in een paar steden te vinden zijn. Door de combinatie van een fysieke winkel en een online winkel kunnen consumenten in iedere plaats en stad een product kopen van een bedrijf die landelijk maar een paar fysieke winkels heeft. Abercrombie and Fitch is een voorbeeld van een winkel die zich maar in één stad bevindt, namelijk in Amsterdam. Wanneer iemand in Leeuwarden iets van dit bedrijf wilt kopen kan diegene dit online doen. Mensen die wel in Amsterdam wonen kunnen de fysieke winkel bezoeken. Doordat je meerdere mogelijkheden hebt kun je zelf kiezen op welke manier je de aankopen wilt doen. Bij vragen of opmerkingen over het gekochte product kan de klant erg snel contact opnemen. Een mailtje sturen of bellen gaat namelijk erg snel. Je moet een aantal dagen wachten tot je aankoop wordt bezorgd maar dan heb je het wel van een winkel die niet in de buurt is gevestigd. Zelf kunnen kiezen hoe je je aankoop doet is natuurlijk ideaal. Voor het bedrijf zal de omzet hoger zijn aangezien zij veel meer klanten kunnen bereiken. Multichanneling is dus zowel voor de consument als voor het bedrijf voordelig. Het gemak dient de mens! Een nadeel is echter dat het bedrijf te maken krijgt met retourkosten doordat veel klanten bestellingen zullen plaatsen (Wolterbeek, 2013).

4.4 Conclusie Online winkels hoeven geen negatieve invloed op fysieke winkels te hebben, mits fysieke winkels hier goed op inspelen. Online biedt meer producten aan en kan op ieder tijdstip worden gekocht. Fysiek daarentegen kan niet op ieder tijdstip, maar zorgt wel voor vermaak en je kunt het product zien en eventueel passen. Doordat de prijzen online vaak lager zijn dan in de fysieke winkel beïnvloeden de clicks het voortbestaan van bricks4. De consumenten hebben tegenwoordig de mogelijkheid om te vergelijken. Ze kijken waar het product het goedkoopste, mooiste of beste is. Als ze het product in de winkel passen kunnen ze het vervolgens online bestellen. Het duurt dan een paar dagen voor je het thuis hebt maar het kan je tientallen euro’s besparen. Multichanneling is een combinatie van die twee. Dit is handig omdat de consument zelf kan kiezen tussen de voordelen van online en fysiek, maar ook de nadelen van online en fysiek omdat de aankoop op meerdere manieren gedaan kan worden. Millennials moeten naar de binnenstad gelokt worden. Hier zou de gemeente Leeuwarden meer aan moeten doen in de toekomst. Door activiteiten te organiseren zullen Millennials het naar hun zin hebben in het centrum van Leeuwarden. De kans is erg groot dat ze geld uitgeven en hier heeft de overheid profijt van. Om deze activiteiten aan te kondigen zou Leeuwarden actief moeten zijn op social media. Hierdoor zullen ze de juiste doelgroepen kunnen bereiken. De activiteiten kunnen zo ook populair worden door foto’s en video’s die gepubliceerd worden.

5. Consumenten trends Een aantal winkelketens blijven beter overeind dan andere. Zij weten waar de consument behoefte aan heeft, ze beseffen dat de wensen van consumenten blijven veranderen. Een bedrijf moet daarom altijd onderzoek blijven doen naar die wensen en zich onderscheiden (Dijkstra, 2016). Voorbeelden van de wensen zijn personalisatie, beleving en gastvrijheid. Dat zijn de consumenten trends van dit moment (Legtenberg, 2016). In dit hoofdstuk geven we antwoord op de deelvraag ‘Aan wat voor winkels heeft de hedendaagse consument behoefte?’

5.1 Personalisatie Het ultieme voorbeeld van personaliseren is het samenstellen van je eigen sneakers op het internet. Grote merken zoals Nike en Adidas bieden dit al aan. Dit geeft de consument de mogelijkheid om zijn of haar schoenen geheel naar eigen smaak aan te passen. Via de site kan de consument stapsgewijs elk onderdeel van de sneaker personaliseren. Je kunt eventueel ook je initialen of je volledige naam op de schoen laten drukken. Dit maakt jouw schoenen nog persoonlijker. Het stappenplan is super goed uitgewerkt en dus toegankelijk voor iedereen. Het is een rage die steeds populairder wordt (Rabobankcijfersentrends.nl). Dit is dé manier om je creativiteit kwijt te kunnen en origineel te ze zijn; niemand loopt in hetzelfde schoeisel als jij.

5.2 Beleving Beleving is wat de consument op dit moment wil. Het is bepalend voor het succes of falen van een winkel. Beleving uit zich in verschillende factoren. Bewuste factoren zoals een website, het interieur van het filiaal en de sfeer vormen het oordeel van de consument over de winkel. Ook minder bewuste factoren zoals de geur, het geluid en de temperatuur hebben invloed op de mening van de consument. Ondernemers kunnen met de juiste beleving veel extra verkoop behalen (van Kester, 2013). Ontmoeting en beleving worden steeds belangrijker. Als je kijkt naar het begrip winkelen, is dat voor heel veel mensen allang niet meer doelgericht een aankoop doen. Winkelen is een activiteit geworden, voor sommigen zelfs een uit de hand gelopen hobby. Het is een activiteit waarbij de gezelligheid vaak een grotere rol speelt dan de efficiëntie. Winkelen is een ontspanning, afleiding en een manier om vrienden te ontmoeten. Het is de taak van de stad en van de winkels om deze behoefte van de consument zo goed mogelijk te vervullen (Stenden Hogeschool, 2011). Dit kunnen Retailers doen door beleving te creëren. De binnenstad hoort voor veel Millennials6 tegenwoordig een ontmoetingsplaats te zijn. Zij hebben het verlangen naar een plek waar ze samen kunnen komen en kunnen communiceren (Floor, 2006). Het centrum van Leeuwarden zou veel meer beleving kunnen bieden. Zodra een stad sensatie biedt, is het interessant om te bezoeken voor de consument (Stenden Hogeschool, 2011). Enkele voorbeelden van beleving in Leeuwarden zijn de kerstlichtjes in de bomen langs de grachten. Ook het stadstrand aan de Potmarge van Leeuwarden, dat sinds vorig jaar april is geopend, is beleving. Het strand met paviljoen, waar je in de zomer terecht kunt om te zonnen en te zwemmen. Dit is een ideale locatie voor mensen die niet de mogelijkheid hebben om naar de kust van Nederland te gaan, maar wel de sfeer van een strand willen ervaren. Ikea is het perfecte voorbeeld van beleving in een winkel. Een bezoek aan Ikea is voor veel mensen meer een uitje dan een efficiënt winkelbezoek. Het is groot en betaalbaar; je gaat eigenlijk nooit met lege handen naar huis. Een groot deel van de winkel bestaat uit tentoonstellingen van hun producten. Door die showrooms lopen is waarschijnlijk het hoogtepunt voor de meeste consumenten; het is handig en inspirerend. Ook heeft Ikea een ongelofelijk groot restaurant, een aparte winkel waar Zweedse eetspecialiteiten gekocht kunnen worden en een kinderopvang. Dit is dus allemaal beleving (Legtenberg, 2016).

Andere winkelketens zoals Victoria’s Secret, Lush, Rituals en Abercrombie and Fitch prikkelen de zintuigen van de consument. Dit zijn goede voorbeelden van een andere soort beleving. Als je deze winkels binnenloopt, hangt er een sterke en herkenbare geur voor Millennials in de lucht. Alle jongeren kennen de luchtjes die ze verkopen en iedereen wil ze hebben. Dit is ook een manier waardoor consumenten het merk zullen onthouden (van Kester, 2013). Als consumenten dezelfde geur in een andere omgeving zullen ruiken, denken zij onmiddellijk aan het merk. Victoria’s Secret heeft veel meer beleving dan alleen geur. Victoria’s Secret is een van de bekendste lingeriemerken ter wereld. In de filialen van Victoria’s Secret is alles roze en glimmend. De producten worden mooi ingepakt en tentoongesteld. Het is de ultieme beleving voor vrouwen. Eens per jaar wordt ook de Victoria’s Secret Fashion Show georganiseerd. Beroemde modellen en artiesten nemen deel aan dit spektakel (Wikipedia.nl, sd). Naast beleving in de filialen heeft Victoria’s Secret dus ook een jaarlijks evenement waar miljoenen mensen naar kijken. Dit levert sensatie op. Ook internet is een vorm van beleving. Hoe ziet je website er uit? Hoe ontvangen mensen hun pakketje? Social media spelen een hele grote rol tegenwoordig. Als je als bedrijf geen website hebt, loop je best wel achter (Freshymedia.nl, sd). Het internet wordt momenteel veel en door bijna iedereen gebruikt. Het is erg belangrijk voor ondernemers om hier gebruik van te maken. Het internet is dé plek waar consumenten informatie moeten kunnen vinden over jouw bedrijf. Winkelketens kunnen hun merk interessant maken en reclame maken voor hun producten met behulp van social media. Een website kan de mening van consumenten bepalen over het merk en/of het bedrijf. Als een website er professioneel uitziet, zullen consumenten meer vertrouwen hebben in de kwaliteit van het product (Freshymedia.nl, sd). Het is ook belangrijk dat alle functies op de site goed werken. Als het vinden van producten via de site moeizaam verloopt, is de consument veel minder snel geneigd om het hele assortiment te bekijken en een online aankoop te doen (van Kester, 2013). H&M is een voorbeeld van een winkelketen die geen gebruik maakt van beleving. Niet in de winkel en ook niet op het internet. Zij focussen echter meer op assortiment en prijs. H&M moet het daar dus van hebben. De website functioneert goed en heeft een groot assortiment. Het is een overzichtelijke site, maar daar houdt het dan ook op. De site is standaard. Een witte achtergrond, zwart gekleurde teksten en een basis indeling. Als je een online aankoop hebt gedaan bij H&M, wordt je pakketje bezorgd in simpele verpakking. Blanco plastic zakken die onhandig zijn te openen. Er is kortom niks speciaals aan de website of het bestelde pakketje, niets bijzonders wat de consument zal onthouden. Ikea heeft niet alleen de ultieme fysieke winkelbeleving. Ook online is er een heleboel te vinden. Op de website staat meer dan alleen het grote assortiment. Onder het kopje wooninspiratie kan men tientallen tips, ideeën, foto’s en video’s vinden van verschillende stijlen, ruimtes en trends. Zo laten ze bijvoorbeeld zien hoe je slim gebruik kan maken van een kleine ruimte of hoe je met een klein budget een ruimte toch gezellig in kan richten of de lelijke gaten in de muren slim kan verbergen. Ze uploaden video’s met creatieve oplossingen voor de doorsnee woonfrustraties van mensen. Ze richten zich op een doelgroep die tegen soortgelijke moeilijkheden aan lopen. Zo is dus een kijkje op de website van Ikea veel meer dan doelgericht producten opzoeken (Ikea.nl, sd). De Zara, onlangs ook in Leeuwarden gevestigd, is een grote Spaanse winkelketen. De Zara is een modebedrijf voor mannen, vrouwen en kinderen. De meeste items worden verkocht voor een betaalbare prijs, maar er zijn ook duurdere en luxere producten te vinden. Het is een merk dat zich vooral richt op Millennials en gaat mee met de nieuwste trends. Het is een populair bedrijf die het goed doet.

In dit voorbeeld kijken we naar het nieuwe pand van de Zara in Leeuwarden (de Pon, 2016). Het is een groot, overzichtelijk pand en straalt veel luxe uit. Zowel de muren als vloeren zijn wit en de meubels zijn zwart. De kleding is netjes en eenvoudig tentoongesteld. Hier is op zich niets mis mee, maar iets van beleving kun je niet vinden bij de Zara. Er is waarschijnlijk voor de meeste mensen niets speciaals aan de Zara wat zij zullen onthouden als ze de winkel uitlopen. Het verschilt per persoon of het saaie interieur een negatieve of positieve gedachte achterlaat. Het is in ieder geval wel zeker, dat het bezoek aan de Zara een merkwaardige ervaring zou kunnen zijn, als zij meer gebruik maken van beleving. Momenteel moeten zij het meer hebben van hun populariteit onder de Millennials. Urban Outfitters is een internationaal modemerk. Ook in Nederland heeft dit bedrijf een filiaal gevestigd, namelijk in Amsterdam. In alle filialen van Urban Outfitters speelt het interieur een grote rol. “Iedere winkel is uniek,”, vertelt Stefanie Marshall, hoofd van de PR-afdeling. “We willen niet een te gelikt winkelinterieur dat er overal hetzelfde uitziet. Dan merken de klanten niet in welke stad ze zijn. We willen dat consumenten voelen ‘oh we zijn in Urban Outfitters Amsterdam’ of ‘we zijn in Urban Outfitters Antwerpen’.” (Esser, 2013) Het interieur in Amsterdam heeft daarom een industriële en rauwe uitstraling. Bij Urban Outfitters is het bezoeken van de winkel een indrukwekkende ervaring.

5.3 Gastvrijheid Gastvrijheid is meer dan een eerste indruk. Het welkom heten begint eigenlijk al voordat de consument echt binnen is. Persoonlijke aandacht wordt steeds belangrijker. Klanten willen gezien worden. Een medewerker moet goed kijken naar wat de klant wil, zonder dat de klant het gevoel krijgt dat hij of zij nauwlettend in de gaten gehouden wordt (Willems, 2016). Ook de invloed van de klant op het product wordt groter (Lettinga, 2015). Consumenten zijn steeds minder geïnteresseerd en gevoelig voor de massale vorm van communicatie. Elke klant is een individu. Iedereen heeft daarom verschillende wensen, benodigdheden en meningen. Mensen willen graag persoonlijk benaderd worden voor een uniek advies. Consumenten zijn steeds meer op zoek naar winkels waar ze volledig worden geholpen (Rabobankcijfersentrends.nl). Tijdens het gehele aankooptraject is gastvrijheid dus belangrijk. Personeel in een winkel is dus heel belangrijk. Medewerkers hebben een grote invloed op het koopgedrag van de consument. Het personeel moet een vaardigheid beheersen waarmee ze kunnen inschatten wanneer ze ‘te veel’ zijn voor de consument. Ook kan het voor een klant vaak lastig zijn om uit te leggen wat hij of zij precies zoekt. Het is de taak van de verkoper om goed te luisteren en het juiste advies te geven. “Personeel is geen kostenpost, maar levert juist wat op.” Zegt Retail deskundige Cor Molenaar (le Clercq, 2016). Hij vindt gastvrijheid en personeel een heel belangrijk onderdeel. “Personeel wordt vaak als een kostenpost gezien, maar een klant verwacht dat je helpt. Als het personeel alleen maar de kassa kan bedienen, dan hoeft het van de klant vaak niet meer. Je moet veel aandacht voor je personeel hebben. Dat is wel wat duurder, maar het is beter voor de verkopen.” Het grote Nederlandse merk Rituals houdt zich goed aan de drie behandelde trends. In de winkels van Rituals is een unieke collectie luxe producten aanwezig, die varieert van lichaams- en gezichtsverzorging, kleding en geurkaarsen tot parfum, make-up en thee. Rituals richt zich op uitstraling en authentieke oosterse geuren. Ze hebben een sterk merk opgebouwd en onderscheiden zich van andere ketens. Het is een luxe merk, maar toch heel betaalbaar. De aanbieder van Rituals heeft het begrip winkelbeleving volledig begrepen (le Clercq, 2016). Alle filialen zien er luxe, stijlvol en intiem uit. De consument krijgt in de winkel de mogelijkheid om de producten te voelen, te ruiken en te ervaren. Ook op het gebied van gastvrijheid doet Rituals het goed. Er zijn genoeg medewerkers aanwezig die graag een praatje met je willen maken. Ze geven je aandacht, luisteren aandachtig en geven het juiste advies (shoppermarketingupdate.nl, 2013). 16

Uit ervaring weten wij dat ze erg selectief zijn wat betreft hun personeel. Ze nemen geen personeel onder de 18 aan en het personeel dat wel door de selectie komt, krijgt een korte opleiding in gastvriendelijkheid en de producten die Rituals verkoopt. Dit geeft aan dat ze zich erg richten op goed personeel.

5.4 Conclusie De consument heeft dus behoefte aan personalisatie, beleving en gastvrijheid. Dit zijn de trends van dit moment. Winkels moeten onderscheidend zijn en sterke merken creĂŤren. Alleen het bezoeken van de winkel moet een ervaring op zichzelf zijn. De beleving moet zo boeiend zijn, dat de klant weer terug wil komen. De ervaring die de consument overhoudt aan het bezoek aan de winkel kan worden beĂŻnvloed door interieur, sfeer en gastvrijheid. De interactie tussen de klant en de medewerker is noodzakelijk. De klant moet zich welkom voelen en passend advies krijgen. De winkelier moet de consument een reden geven om een aankoop te doen en weer terug te komen.

6. Trends in Retail Trends veranderen voortdurend. Dit was vroeger al zo en nu nog steeds. Door de social media platforms van Millennials6 veranderen en verspreiden trends zich heel snel. Winkels blijven zich hier op aanpassen om hun winkel aantrekkelijk te maken voor de consument. Vroeger konden Retailers wachten op de klanten, nu moeten ze hun best doen om de aandacht van consumenten te trekken (retailnews.nl, 2014). Dat is een recente ontwikkeling; Consumenten willen beleven, de exclusieve ervaring. Winkeliers proberen dit op verschillende manieren aan te bieden (Legtenberg, 2016). In dit hoofdstuk geven we antwoord op de deelvraag ‘Wat zijn de trends en ontwikkelingen in Retail?’

6.1 Winkelconcepten Horeca & Retail Er zijn verschillende nieuwe winkelconcepten bedacht om klanten te trekken. Eén daarvan is nog niet heel bekend maar zal waarschijnlijk verspreiden en blijven in de toekomst. Het is een combinatie van horeca en detailhandel (Galema, 2016). Het trekt mensen aan; het is iets nieuws, iets bijzonders, iets wat ze aan vrienden kunnen vertellen. Het is apart en dus een exclusieve ervaring. Een voorbeeld van zo’n winkel is Jeans en Beans. Jeans en Beans is een kledingwinkel in Groningen, gespecialiseerd in spijkerbroeken. Daarbij hebben ze een coffee lounge. Ze hebben een zo’n uitgebreid mogelijk assortiment als het om bonen gaat, waar je verse koffie kunt krijgen voor, na of tijdens het winkelen (Jeans & Beans, 2017). Het concept ‘horeca plus detailhandel’ slaat heel erg aan. In een aantal winkels stonden hier en daar al koffiezetapparaten, maar dit is een compleet nieuwe ervaring. Je kunt er echt bij gaan zitten en de tijd nemen. Er is een wet die de scheiding tussen horeca en Retail maakt. Door deze wet mogen bedrijven met een grote ruimte maximaal twintig vierkante meter in beslag nemen voor horeca. In de praktijk zou dit ongeveer twee tafels betekenen (Mercera, 2014). Dan is horeca natuurlijk vrij weinig waard. De reden van de wet heeft te maken met een drankvergunning (van der Reijden, 2015). Uit onderzoek van Locatus blijkt dat Retail de laatste jaren afneemt. De oorzaak is de horeca (Retailnews.nl, 2017). In veel lege winkelpanden komen horecagelegenheden. Voor de terugkeer van de Retail zou het gunstig zijn om deze twee te combineren. Dit zou een reden kunnen zijn dat veel mensen deze wet willen opheffen. Een aantal ministers zijn het hier mee eens (retailnews.nl, 2015). Wij denken dat Leeuwarden ook baat heeft bij dit concept om de Retail weer te laten bloeien. Het probleem is dat veel gemeenten het nog afkeuren (Bluiminck, 2014). Maar Utrecht lijkt door te hebben dat de combinatie Retailhoreca wel aan zou kunnen slaan (retailnews.nl, 2016). Pop-up stores Een pop-up store is een winkel die zich tijdelijk vestigt in een leegstand pand of een ‘exposure box’ (de Bruijn, 2014). Een ‘exposure box’ is een soort glazen container die je op een opvallende plek in een stad zet (exposurebox.nl, sd). Het is een goede manier voor nieuwe bedrijven om publiek te trekken in verschillende steden. Zij kunnen een paar weken in een stad hun merk promoten en hun producten demonstreren (Veldmark.nl, sd). Daarna vertrekken zij naar een andere stad. Een voorbeeld van zo’n pop-up store is de Samsung ‘exposure box’ in Leeuwarden. Samsung had voor korte tijd in Leeuwarden een demonstratie van de VR-brillen die zij hebben uitgebracht (exposurebox.nl, 2015). Wat VR-brillen zijn staat in de volgende paragraaf beschreven. Kijkwinkel Een kijkwinkel is een fysieke winkel, waar in je producten kunt zien, voelen en passen. Je kunt het product alleen niet direct mee naar huis nemen. In de kijkwinkel is van ieder product namelijk maar éen. Je weet dus zeker dat jouw maat er is. Je kunt het product daar passen en bekijken en als je het wilt kopen kun je in de winkel betalen. Zodra je betaald hebt, wordt het product in de juiste maat naar jouw bezorgadres verzonden. Je krijgt het product dan een dag of een aantal dagen later thuis.

Eigenlijk winkel je dus online maar kun je het product wel zien, voelen en passen. Ook kun je zo zelf weten of je contant betaald, met een pinpas of met een tegoedkaart. Dit soort winkels bestaan al, maar waren eerder niet zo populair als nu, door de opkomst van webshops (Galema, 2016). Dit nieuwe concept heeft te maken met de versterking van Bricks4 en Clicks5. Voor webshops is het gunstig om een fysieke winkel te openen. Zo trekken ze klanten die liever fysiek winkelen, maar ook klanten die liever online winkelen. Voor grote webshops als Coolblue en Bol is éen winkel veel te klein voor hun enorm grote assortiment. Voor hen is een fysieke winkel meer een kijkwinkel; een etalage (Legtenberg, 2016). Een goed voorbeeld is Bol.com; zij werkten al samen met Albert Heijn als afhaalpunt (retailnews.nl, 2013), maar willen nu op meer terreinen gaan samenwerken. Dit zullen waarschijnlijk veel webshops in de toekomst gaan doen, maar dan niet als onderdeel van een andere winkel zoals de Albert Heijn. Zij zullen een eigen pand kopen in de binnenstad met de voorwerpen die ze verkopen in hun webshop. Het is vergelijkbaar met hoe de Apple Store tegenwoordig is. Men kan in de fysieke winkel de producten uittesten om ze vervolgens online te bestellen. Hoewel de kijkwinkel wel een goed idee is voor het concept ‘multichanneling7’, lijkt het nog niet erg aan te slaan bij mensen. In de enquête (zie bijlage) is te zien dat mensen het vervelend vinden dat een fysieke winkel vaak niet alle maten heeft en dat ze het jammer vinden dat bij online bestellen, ze de producten niet kunnen passen. De kijkwinkel zou dan de perfecte oplossing zijn voor deze twee problemen. Daar is wél alles in de maat die de consument zoekt en je kunt er ook voelen/passen. Toch krijgt het idee van de kijkwinkel maar 1 á 2 sterren (opmerkingen; als ik dan toch al bij de winkel ben, kan ik het net zo goed daar kopen). Misschien is het idee nog te ‘vers’ voor mensen. Warenhuizen Ook zullen er waarschijnlijk wel weer warenhuizen komen. V&D heeft het niet gered, omdat ze niet met de tijd meegingen. Mensen willen tegenwoordig snel en overzichtelijk kunnen winkelen. V&D heeft niet ingezien dat dit de wens is van de klant en werd steeds uitgebreider. Hierdoor werd de winkel ontzettend onoverzichtelijk. Vooral mannen haken dan al snel af; je weet niet meer waar je moet kijken. Warenhuizen komen wel weer, het duurt alleen even. Zo lang ze met de trends meegaan en goed onderzoek doen naar de wens van de consument, kunnen ze blijven bestaan (Legtenberg, 2016).

6.2 Technologie Doordat trends altijd blijven veranderen, is het interessant om na te denken over de toekomst. Kijkend naar de behoeften van consumenten, ‘de perfecte formule’ en de actuele veranderingen zijn er een aantal suggesties en voorspellingen voor de toekomst. Er zal veel veranderen in de toekomst, omdat technologie zich heel snel ontwikkelt. Door het kijken van verschillende YouTube video’s zijn wij tot de volgende ideeën gekomen. Virtual Reality Momenteel komen er veel panden van autodealers leeg te staan. Door de crisis van een paar jaar geleden, kochten mensen geen auto’s meer. We kochten ze alleen nog van elkaar over via bijvoorbeeld marktplaats. Maar een autodealer heeft een groot pand nodig om alle auto’s in te tonen. Een groot pand betekent een hoge prijs. Veel konden dit niet meer betalen door de afnemende verkoop. Maar nu hebben we VR-brillen ontwikkelt. VR staat voor Virtual Reality. Het is echt iets van de toekomst. Door de bril kun je 360 graden rond zien. Voor een autodealer is het slim om hier gebruik van te maken. Je hoeft niet langer alle auto’s ‘echt’ te laten zien. Wanneer je een programma of een app ontwikkelt voor de Virtual-Reality bril, met daar in de beelden van de auto’s die je verkoopt, kun je een kleiner pand huren (Business Insider Nederland, 2015). Technisch gezien heb je dus alleen een aantal VR-brillen en een fijne lounge nodig. Zodra mensen de bril opzetten, kunnen ze virtueel in de auto zitten, het bedieningspaneel bekijken, de stoelen bekijken, de ruimte inschatten, enzovoort enzovoort (Middendorp, 2016). Dit zou betekenen dat autodealers weer terugkomen, maar nu in de binnenstad, in een smal pand in plaats van op industrieterreinen (Legtenberg, 2016). 19

Fitting Mirrors Een ander scenario; een kledingwinkel in de zomer, het is warm en druk. Niemand heeft zin om in paskamers te staan en tientallen keren te verkleden. Rebecca Minkoff is bezig hier verandering in te maken (Legtenberg, 2016). Rebecca Minkoff is een merk gespecialiseerd in tassen, maar verkoopt ook kleding. Ze focussen zich op het element gemak en experimenteren met virtuele spiegels die outfits voor je passen. Je hoeft niet meer uren in hete pashokjes te staan; de spiegel houdt de kleding voor die jij wilt uitproberen (Schouten, 2016). Uit de enquête blijkt ook, dat de lange wachtrijen bij de paskamers toch wel voor veel mensen een probleem zijn. Met de ‘Fitting Mirror’ kan men sneller passen en zouden de wachtrijen dus korter moeten worden. Drones Deze voorspelling is eigenlijk al geen voorspelling meer. We hebben tegenwoordig drones. Een drone is letterlijk een ‘onbemand luchtvaartuig’. Deze zijn inmiddels al zo ver ontwikkelt dat ze in handformaat verkrijgbaar zijn. Er wordt gespeculeerd over postbezorgers vervangen voor drones. Je pakketjes kunnen dan thuis bezorgd worden door zo’n drone. Hier komen eerst allemaal wetten tegen. Vooral voor commercieel vliegen zijn er strenge regels (Voorn, 2016). Wij verwachten dat deze in de toekomst zullen versoepelen en dat de meeste bedrijven drones gaan gebruiken. Uit de enquête blijkt dat mensen het vervelend vinden dat de bezorgtijd zo lang duurt. Een drone zou deze tijd moeten kunnen versnellen (nu.nl, 2013). Winkels worden dan distributiecentra, er moeten dan namelijk meerdere komen (Legtenberg, 2016). Nu zit er bijvoorbeeld een distributiecentrum van een merk in Breda, en daarom duurt het een aantal dagen voordat jij je pakketje hebt; hij moet eerst door het land gereden worden. Een drone kan waarschijnlijk niet zo ver en dus moeten er meerdere per provincie komen (nu.nl, 2013). Amazone heeft eind vorig jaar een test bezorging gedaan. Het pakketje werd binnen een kwartier naar een locatie binnen 4 kilometer gebracht (Musch, 2016). Dit is een ontzettend goede oplossing tegen het nadeel van online winkelen dat blijkt uit de enquête. Boodschappenhokjes Een laatste verwachting voor de toekomst zijn de nieuwe bushokjes. Een voorbeeld is in figuur 2 te zien. Hier is Jumbo als voorbeeld gebruikt. Zij hebben dit bushokje tijdelijk in Utrecht gevestigd. Het was onderdeel van een project maar het zou in de toekomst een permanent concept kunnen worden. De producten zijn gepresenteerd in een klein hokje, het lijkt een beetje op een pop-up store of een kijkwinkel. Van elk product is er éen en de consument kan de gewenste producten scannen met de Jumbo App. Na het scannen worden deze producten thuis bezorgd (emerce.nl, 2016). Zo hoef je niet lang tijd te verdoen aan boodschappen en kun je de stad in terwijl de boodschappen voor je worden gedaan. Het is erg op gemak gericht en is ook erg waarschijnlijk; er zijn immers nu ook al scan apparaten in de supermarkten zodat de consument niet lang hoeft te wachten op een kassière. Je kunt je eigen boodschappen afrekenen.

Figuur 2: Boodschappenhokje

(emerce.nl, 2016)

6.3 Conclusie Uit ons onderzoek is gebleken dat het aantal pop-up stores en kijkwinkels gaan toenemen. Ook warenhuizen komen wel weer terug maar in een andere vorm. Een nieuw concept wat erg lijkt aan te slaan is de combinatie van horeca en Retail. Dit zijn de winkels van de komende tijd. Voor de toekomst is vrij duidelijk dat alles heel virtueel wordt. De VR-brillen en de virtuele spiegels zijn daar een goed voorbeeld van. Ook lijkt het er op dat bedrijven zich erg willen gaan richten op het gemak; alles moet zo makkelijk mogelijk zijn voor de consumenten. Bijvoorbeeld door met drones en met het nieuwe bushokje.

Conclusie De hoofdvraag van dit onderzoek is ‘Hoe ziet het winkelbeeld van Leeuwarden er in 2050 uit en hoe kan de binnenstad aantrekkelijk blijven?’. Om een antwoord te geven op onze onderzoeksvraag, hebben we onze deelvragen eerst beantwoord. We hebben de antwoorden van de deelvragen en de onderzoeksvraag gevormd door terug te koppelen op onze hypotheses.

Deelvragen Hoe is de binnenstad van Leeuwarden verbeterd ten opzichte van 20 jaar geleden? Onze verwachting komt overeen met het antwoord dat wij hebben gevonden aan de hand van ons onderzoek. In een periode van ongeveer 20 jaar zijn er veel veranderingen opgetreden in de binnenstad van Leeuwarden. De gemeente focust zich erg op het uiterlijk van de stad. Vooral sinds de stad is uitgeroepen tot Culturele Hoofdstad van 2018. Niet alleen het uiterlijk, maar ook het aanbod is veranderd. De markt is doorzichtig geworden. Dit hoeft niet een verbetering te zijn, maar het is wel een grote verandering. Het beïnvloedt het koopgedrag van mensen en dat beïnvloedt het voortbestaan van winkels. Hoe denken Friezen over online winkelen en de binnenstad? Meer dan de helft van de Friezen die Leeuwarden wel eens bezoekt, ziet nadelen in zowel online als fysiek winkelen. Vooral het lange wachten bij paskamers en het niet kunnen vinden van de goede maat stoort hen tijdens het winkelen in de binnenstad. Bij het online winkelen is het retourneren en het niet kunnen passen van producten een ergernis. Het opvallende is echter, dat het kijkwinkel concept hen niet aanspreekt. ‘Dan ben ik toch al in de stad.’ Werd geschreven door de respondenten van de enquête. Toch lijken de nadelen van online winkelen zwaarder te wegen voor de Friezen; 63% van hen winkelt meer fysiek dan online. Onze verwachtingen komen niet overeen met de uitkomsten. Friezen lijken zich toch meer druk te maken over de binnenstad dan wij dachten. De meerderheid ziet weliswaar nadelen in het winkelen, maar dit lijkt voor hen niet een reden te zijn om achter de laptop te kruipen en daar de producten te bestellen. Wat natuurlijk goed nieuws is voor de binnenstad. Hoe kunnen winkels blijven voortbestaan? Als winkels willen blijven bestaan moet een fysieke winkel een perfecte formule kiezen. Prijs, assortiment, gemak en beleving zijn de elementen die een winkel toe kan passen. Zodra een winkel hiervan twee kiest is het de taak om met deze elementen te zorgen voor onderscheid. Een klant moet zich in de fysieke winkel zo goed voelen dat hij graag terugkomt. De klant moet zich welkom voelen en een passend advies krijgen die hij of zij via een webshop absoluut niet kan krijgen. Onze hypotheses bij deze deelvragen komen deels overeen met ons uiteindelijke antwoord. Het kopgedrag van de consument bepaald dus voor een groot deel het voortbestaan van de winkels. Dat het erg belangrijk is voor een fysieke winkel om zich op twee elementen te richten, hebben wij ons niet gerealiseerd. Houdt de gemeente zich bezig met de veranderingen van de winkelstraat op online en offline gebied? Een belangrijke groep in de samenleving zijn Millennials. Zij houden zich veel bezig met de trends en moeten de binnenstad in ‘gelokt’ worden. Dagelijks zijn zij te vinden op social media. Om de binnenstad aantrekkelijk te houden zou de gemeente zich moeten richten op deze belangrijke groep. Er zouden meer activiteiten en evenementen georganiseerd moeten worden in het centrum van Leeuwarden. Als er activiteiten op de planning staan kunnen deze aangekondigd worden via een Leeuwarden social media account. Op dit moment houdt de gemeente zich hier niet voldoende bezig met het organiseren voor Millennials. Ook andere doelgroepen worden aangetrokken door deze activiteiten. Zowel de Millennials als de oudere consumenten zullen de stad bezoeken als hier iets te doen is. In de toekomst zou er meer georganiseerd moeten worden om de stad aantrekkelijk te houden. Veel consumenten zijn te bereiken via social media dus de gemeente zou hierop in moeten spelen.

Wat zijn de voor- en nadelen van ‘bricks en clicks’ en multichanneling? (Internet en de fysieke winkels) Allereerst is het zeker dat de fysieke winkels niet allemaal failliet zullen gaan. Dit komt doordat de klant behoefte aan deze fysieke winkels blijft hebben. In de fysieke winkel kun je het product namelijk zien, voelen en eventueel passen. Veel consumenten zien het fysieke winkelen als ontspanning en als een leuke bezigheid. Na de aankoop kan de klant het product direct mee naar huis nemen. Dit komt volledig overeen met onze verwachtingen. Online winkelen heeft erg veel voordelen en hiervan zijn consumenten zich bewust. Het winkelen kan op ieder tijdstip en waar je wilt, je staat niet in de rij bij de kassa en het assortiment is uitgebreid. Ook hoef je geen parkeergeld te betalen omdat je gewoon thuis kan blijven tijdens het doen van de aankopen. Alleen de fysieke winkels die op deze voordelen van de clicks inspelen zullen in de binnenstad van Leeuwarden blijven. Ook dit komt overeen met onze vermoedens. Een fysieke winkel kan er ook voor kiezen om meerdere verkoopkanalen te hebben. Als dit het geval is spreken we van multichanneling. Consumenten kunnen zelf kiezen op welke manier ze de aankoop willen doen. Consumenten die niet in de buurt van een fysieke winkel van een bepaald merk wonen, kunnen toch aankopen doen doordat de winkel een webshop heeft. 6 Wat is de invloed van online kopen op fysieke winkels? Onze verwachtingen komen deels overeen. Wij hadden verwacht dat online winkels een slechte invloed zouden hebben op de fysieke winkels. Echter, als Retailers hier goed mee om gaan, kunnen ze hun voordeel er uit halen. Nadelig voor fysieke winkels is dat de consument de mogelijkheid heeft om producten te vergelijken. Een klant kan een bepaald product in de stad bekijken en voelen. Zo weet hij of dit naar wens is en of hij het product wil kopen. Als het wel naar wens is kan hij op het internet direct gaan zoeken hoe duur het is. De kans dat een product op het internet goedkoper is, is groot omdat er erg veel aanbieders zijn. Tussen deze aanbieders zullen een aantal producten goedkoper zijn dan die van andere aanbieders. De klant kan de keuze maken om dit product dus te bestellen in plaats van in de fysieke winkel te kopen omdat dit geld kan besparen. De bricks worden zo gebruikt om de clicks succesvol te maken. 7. Aan wat voor winkels heeft de hedendaagse consument behoefte? Winkels moeten onderscheidend zijn en sterke merken creëren. Alleen het bezoeken van de winkel moet een ervaring op zichzelf zijn. Een winkel moet met de consumenten trends meegaan. De winkels waar de hedendaagse consument behoefte aan hebben, zijn de winkels die personalisatie, beleving en gastvrijheid bieden. Onze verwachting is niet gelijk aan het eindantwoord. Omdat er genoeg mensen zijn die producten uittesten in de fysieke winkel en later proberen hetzelfde product elders goedkoper te vinden, namen wij aan dat de consument behoefte zou hebben aan kijkwinkels. Uit de resultaten van de enquête is echter gebleken dat de meeste respondenten daar niet op zitten te wachten. 8 Wat zijn trends en ontwikkelingen in Retail? Onze voorspellingen lijken aardig te kloppen. Gemak is een belangrijk element in de Retail. Dit proberen Retailers te bereiken door de technologie te gebruiken. Dit gaat een grote rol spelen in de toekomst. Uitvindingen zoals de Fitting Mirrors, VR-brillen, drones en boodschappenbushokjes zijn hier goede voorbeelden van. Uit ons onderzoek blijkt dat warenhuizen terug zullen komen in een nieuwe vorm. Deze kunnen voortbestaan als ze onderzoek blijven doen naar de wens van de consument. Door de sterke opkomst van de webshops, zullen er veel kijkwinkels komen. Deze zijn perfect voor grote webshops. Het fysieke winkelen waarbij men kan voelen, zien en passen kan blijven en wordt gecombineerd met het grote assortiment van de webshop. De voordelen van fysiek en online winkelen worden dus gecombineerd. Omdat het fysieke winkelen toch de voorkeur blijkt te zijn van de consument, proberen gemeenten dit zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Wat momenteel erg populair is, en waarschijnlijk voor een lange tijd zo populair zal blijven, is de combinatie van Retail met horeca.

Hoofdvraag Er is natuurlijk geen zekerheid dat het winkelbeeld op deze manier verandert, maar onze bronnen wijzen op het feit dat er verandering komt en dat de kans groot is dat dit op de volgende manier gaat gebeuren. 2050 is ver weg. Het is niet mogelijk om hier een antwoord op te geven met zekerheid. Wel hebben wij een aantal winkelconcepten onderzocht die populair lijken te worden. Een van die winkelconcepten is de combinatie van Retail en horeca. Dit lijkt aan te slaan bij mensen en zal dus langere tijd in de stad te zien zijn. Door de grote opkomst van online winkelen kiezen veel bedrijven voor multichanneling. Een bedrijf biedt zijn producten zo aan via meerdere verkoopkanalen. Een concept wat ook met online winkelen te maken heeft, is de kijkwinkel. Dit is een goede uitvinding voor grote webshops. Het fysieke winkelen waarbij mensen kunnen passen wordt gecombineerd met het grote assortiment van de webshop. De voordelen van fysiek en online worden gecombineerd en dit zal dus erg aanslaan. Ook autodealers kunnen terugkomen. Niet op industrieterreinen, maar in de binnenstad. Met behulp van de ontwikkeling van VR-brillen hebben zij geen grote panden meer nodig voor alle autoâ&#x20AC;&#x2122;s. Er zullen veel winkels komen die als distributiecentra gebruikt zullen worden. Om de bezorgtijd van een online bestelling te versnellen, zullen veel merken drones gaan gebruiken. Drones kunnen niet heel ver vliegen en dus zijn er meer distributiecentra nodig. Deze zullen dus ook te zien zijn. Dit zijn waarschijnlijk voorspellingen voor een nabijere toekomst dan 2050, maar gezien de snelheid van de ontwikkelingen in de binnenstad tot nu toe, zullen deze concepten ook dan nog te zien zijn De binnenstad kan aantrekkelijk blijven door te focussen op Millennials. Zij zijn een van de grootste factoren die de binnenstad staande houden. De gemeente zou zich op deze groep moeten focussen en kunnen bijvoorbeeld meer richten op het organiseren van evenementen; dit is wat mensen, vooral Millennials, naar de stad trekt. Retailers moeten de wensen van consumenten blijven peilen. Als zij hun winkel blijven aanpassen aan de consumenten trends hebben zij een grote kans om te blijven bestaan. Ook is het belangrijk dat zij de perfecte formule vinden. Dit is het vinden van een combinatie van twee elementen, waarbij men kan kiezen uit prijs, gemak, beleving en assortiment. Een winkel moet onderzoek doen naar welke twee van deze aanslaan voor zijn of haar merk. Ten slotte hebben wij een aantal aanbevelingen gemaakt voor de gemeente en Retailers. Deze zijn in het volgende hoofdstuk te vinden. Het zijn ideeĂŤn die wij hebben bedacht op basis van ons onderzoek. Wij geloven dat het een stap in de goede richting is voor de toekomst van het centrum van Leeuwarden. De gemeente zou hier onderzoek naar kunnen doen om te kijken of het oplossingen zijn die passen bij de binnenstad.

Aanbeveling Aan de hand van ons onderzoek hebben wij een aantal aanbevelingen voor de gemeente Leeuwarden en de Retailers opgesteld. Deze aanbevelingen zijn onze eigen gedachten, aan de hand van al onze gevonden feiten. Eerst zijn er een aantal belangrijke feiten over Millennials6 die wij hebben gevonden door ons onderzoek (Stiles, 2015).

Feit 1: Millennials hebben veel geld te besteden en een groot deel van het geld dat aan Retail besteed wordt is afkomstig van hen. Millennials, ook wel generatie Y genoemd, zijn dus een van de grootste factoren waardoor winkels blijven bestaan. Ze zijn ontzettend belangrijk. Wij zijn zelf Millennials en vinden dat Leeuwarden niet genoeg doet om ons de stad in te trekken. Vanaf nu zou de gemeente zich meer moeten focussen op de Millennials.

Feit 2: Millennials zitten non-stop op hun telefoon en zijn dus bijna altijd bereikbaar op hun social media platformen. Feit 3: Uit ons onderzoek blijkt, dat Millennials erg gefocust zijn op beleving. Aan de hand van deze feiten, hebben wij de volgende aanbevelingen gemaakt. Begin social media accounts Om hun aandacht te trekken, zou de gemeente Leeuwarden dus al veel meer kunnen doen met social media. Wij hebben nergens een officiĂŤle Instagram-pagina kunnen vinden bijvoorbeeld en Instagram is toch wel een van de grootste platformen voor de generatie Y. Maak een Leeuwarden Instagram-pagina aan. Door interessante fotoâ&#x20AC;&#x2122;s te posten gaan Millennials ze liken, hun vrienden er in taggen en zo verspreid de focus op Leeuwarden. Wel hebben wij een app gevonden door middel van veel onderzoek; LWD Studiestad (leeuwardenstudiestad.nl, 2017). Deze app is bedoeld voor studenten en hier op staan evenementen en hotspots van de stad aangegeven. Dit is al een goed voorbeeld, nu zouden ze alleen veel meer reclame moeten maken voor zulke apps. Wij hadden er nog nooit van gehoord. Meer activiteiten in de binnenstad Er is nog een andere manier om Millennials naar de stad te trekken; maak gebruik van hun focus op beleving. De gemeente zou onderzoek kunnen doen naar Millennials en hun wensen. Door meer activiteiten te organiseren, wordt de binnenstad aantrekkelijk. Wij hebben drie ideeĂŤn uitgewerkt: 1. Samenwerking met Google Maps De gemeente Leeuwarden zou kunnen onderzoeken of er een mogelijkheid is om een samenwerking met Google Maps aan te gaan. Het concept is als volgt; een bezoeker loopt door de stad en hoort verder op muziek. Hij of zij opent Google Maps en hier staan de evenementen aangetoond die op dat moment bezig zijn. Maar ook geplande evenementen zijn te zien. Door bijvoorbeeld een zoekfunctie in te stellen kunnen Millennials kijken wat het programma is en waar ze gaan afspreken met hun vrienden die dag. 2. Glijbaanpark in de grachten Zoals in figuur 3 op de volgende bladzijde te zien is. Dit is een super leuk idee voor in de zomer. De gemeente zou kunnen onderzoeken of dit haalbaar is. Het zou zeker mensen naar de stad toe trekken, op een hete zomerdag kun je eerst bijvoorbeeld winkelen en daarna het water in. Of als Millennials er met een grote groep heen gaan, zien ze ondertussen wat voor winkels Leeuwarden biedt. Misschien besluiten ze dan wel om er binnenkort nog een keer heen te gaan om de winkels te bekijken. Door de gezelligheid is het ook een plek waar veel mensen elkaar ontmoeten, ook dat is belangrijk voor Millennials. Splash Your City is een bedrijf dat dit soort pop-up waterglijbanen organiseren om steden leuker te maken (Brink, 2017). Wel wordt er geschreven over te hoge prijzen (Splash Your City, 2016) dus dit zou nog aangepast moeten worden wil men echt veel consumenten naar de stad halen.

3. Drive-in bioscoop of mobiele bioscoop Zoals in figuur 4 te zien is. Dit is wel de ultieme beleving. Zo’n bioscoop is vaak te zien in Amerikaanse films; voor Millennials zou dit de trigger kunnen zijn om er naar toe te gaan. Overdag winkelen, ’s avonds met een groep naar een mobiele bioscoop. Als er actuele films worden gedraaid komen er waarschijnlijk veel Millennials opdagen. Als het gratis is, zouden er nog meer komen. Dit lijkt op de korte termijn duur, maar op de lange termijn zal de stad waarschijnlijk juist winst maken door de hogere opkomst van Millennials in de stad. Zo lang de bioscoop namelijk op een centrale plek staat, zien jongeren ondertussen de winkels om zich heen en krijgen ze een indruk van Leeuwarden. De winkelstraten moeten er dan wel leuk uitzien. Ze zouden bijvoorbeeld de winkelstraten kunnen versieren met lampjes die ’s avonds aan gaan, dit zorgt al voor een leuke uitstraling. Voor de bioscoop zelf zouden ze een hele hoop kussens of comfortabele stoelen kunnen gebruiken. De gemeente zou kunnen bedenken wat hier voor nodig is en hoeveel het zou kosten.

Figuur 3: glijbaanpark

(Splash Your City, 2016)

Figuur 4: mobiele bioscoop

Onderzoek doen naar Pop up stores Zoals eerder genoemd bij het bioscoop idee, zijn mooie winkelstraten erg belangrijk. Een mooi uiterlijk is een onderdeel van reclame. Leegstand staat niet mooi in een stad, net als lege terrassen. Wij denken dat Pop-up stores de leegstand tegen kunnen gaan. De gemeente zou kunnen onderzoeken of dit echt zo is en of het passend is in Leeuwarden; slaat het aan bij mensen in Leeuwarden, is het mogelijk, kan het op de lange termijn leegstand echt tegen gaan? Kinderopvang Omdat Leeuwarden een goede ontmoetingsplek zou kunnen zijn en winkelen meer een gezellige activiteit is geworden dan een efficiënte, zou de gemeente kunnen zorgen dat er in leegstaande panden een aantal kinderopvangen komen zodat moeders elkaar in de binnenstad kunnen treffen, in plaats van in de buitenwijken. Jongeren lounge De gemeente zou in een leegstand pand ook een ontmoetingsplek voor Millennials kunnen maken. Als ze hier een mooie lounge zouden maken, kunnen jongeren hier met elkaar afspreken en niet op de straat gaan hangen. De pop-up stores, kinderopvangen en de jongeren lounge zijn allemaal ideeën om leegstand tegen te gaan. Parkeergelegenheid verbeteren Uit de enquête blijkt ook dat mensen het vervelend vinden dat ze vaak niet veel plek kunnen vinden om te parkeren. Dat is een reden voor mensen om minder snel naar de stad te gaan. Het zou verstandig zijn als de gemeente iets doet aan het parkeren. Een voor de hand liggende oplossing is het creëren van meer en goedkopere parkeerplaatsen. Hierdoor zouden mensen dus sneller naar de binnenstad gaan, ook voor kleine boodschappen. Maar dit is juist niet de bedoeling; men wil het aantal auto’s juist verminderen. Een vervangende oplossing zou zijn, als de gemeente in overleg met NS een gratis OV-abonnement voor consumenten zou aanbieden.

Ruimer aanbod We hebben ook een aanbeveling voor de Retailers gemaakt, omdat dit toch wel erg duidelijk voorkwam in de enquĂŞte. Hierdoor leek het ons dringend om ook de Retailers iets aan te bevelen. Uit de enquĂŞte (zie bijlage) blijkt dat mensen het als onprettig ervaren dat er in de meeste Retail winkels geen ruim aanbod is en dat als zij het product hebben gevonden, het vaak ook niet in de juiste maat beschikbaar is. Om de binnenstad aantrekkelijk te maken zouden Retailers iets aan hun aanbod en voorraad kunnen doen.

Bijlagen EnquĂŞte statistieken

Woont u in de gemeente Leeuwarden?

Hoevaak bezoekt u de binnenstad?

7% 22 %

17 %

20 %

78 %

56 %

Nee

Bekijkt u een product wel eens in de fysieke winkel om het vervolgens online te kopen?

Dagelijks

Wekelijks

Maandelijks

Minder dan maandelijks

Winkelt u fysiek of online? 3%

3% 0%

12 %

27 % 36 %

22 % 63 %

34 %

Vaak

Zo nu en dan

Bijna nooit

Nooit

Fysiek, nooit online

Fysiek, zo nu en dan online

Evenveel fysiek als online

Online, nooit fysiek

Online, zo nu en dan fysiek

Waarvoor bezoekt u de binnenstad? (meerdere antwoorden mogelijk) 99

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Winkels

Horeca

Evenementen

Bioscoop, theater, concert

Uitgaan

Werk

Persoonlijke verzorging

Wat ziet u graag terug in de binnenstad? (meerdere antwoorden mogelijk) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

73 57

40 19

24 5

Geef aan wat u van het idee van een kijkwinkel vindt van 1-5? 50 45 40 35

25 20

15 10 5

1 Ster

2 Sterren

3 Sterren

4 Sterren

5 Sterren

Ziet u nadelen in online winkelen?

Ziet u nadelen in fysiek winkelen?

21 %

46 % 54 % 79 %

Nee

Zo ja, wat? (fysiek winkelen) 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

16 11

10 8

Kost veel tijd Parkeren of OV is lastig

Slecht weer

Lange rijen bij Geen ruim Geen handige paskamers aanbod, goede openingstijden maat vaak op

Vermoeiend

Zo ja, wat? (online winkelen) 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Bezorgtijd duurt lang

Je kunt het niet passen/voelen

Sfeer in binnenstad verdwijnt

Retour is veel gedoe en duur

Interview binnenstadsmanager Leeuwarden; Hayo Galema Voor meer actuele en betrouwbare informatie over de binnenstad van Leeuwarden hebben we een interview gehouden met Hayo Galema, de binnenstadsmanager van Leeuwarden. Hij heeft ons veel verteld over het verleden, heden en de toekomstverwachtingen van de binnenstad. Wij hebben de gegevens die ons verder konden helpen bij ons onderzoek uitgewerkt. Hoeveel winkels zijn er de afgelopen 5 jaar failliet gegaan en welke zijn er bij gekomen? In totaal zijn er in Leeuwarden ongeveer 400 winkels gevestigd. Hiervan staat 10% leeg. Er zijn de afgelopen 5 jaar ongeveer 50 winkels verdwenen en bij gekomen. Veel panden zijn verbouwd en hebben andere functies gekregen. Wat is het verschil in koopgedrag tussen de Millennials en mensen die voor 1980 zijn geboren, dus generatie X? De Millennials zijn opgegroeid met het internet en zijn sneller geneigd online te bestellen. Mensen die voor 1980 zijn geboren en dus geen Millennials zijn, zijn opgegroeid met de fysieke winkels. Zij zijn sneller geneigd fysiek te winkelen dan online te bestellen. Wat doet de overheid om fysieke winkels staande te houden? De overheid hoort ervoor zorgen dat de stad er aantrekkelijk uitziet en dat er klanten komen. De binnenstad moet een goede uitstraling hebben. Grote winkelketens trekken veel klanten, ook door het organiseren van evenementen komen er bezoekers naar de binnenstad. Hoe is het koopgedrag van mensen te beĂŻnvloeden? Door reclame te maken op social media. Ook korting op producten beĂŻnvloedt het koopgedrag. Aan welke winkels heeft de consument behoefte? De consument heeft behoefte aan horecagelegenheden en evenementen. Het bestellen van online boodschappen is ook een populaire functie. Moet de gemeente fysieke winkels op de hoogte houden van veranderingen in de binnenstad? Ja. Hiervoor is goed overleg nodig. Ondernemers overleggen maandelijks met de binnenstadsmanager, wethouder en ambtenaren. Wat is het verschil in de stad met 10 jaar geleden? Het zoeken van producten is anders, de markt is nu veel doorzichtiger. Mensen kunnen zien in welke winkel een product goedkoop en in welke winkel een product duur is. Klanten moet nu echt getrokken worden. 80% doet nog steeds zijn/haar aankopen in de fysieke winkel, dit percentage daalt echter wel. De klant bestelt nu sneller iets online en dit komt mede door de doorzichtige markt die er 10 jaar geleden niet was. Denkt u dat fysieke winkels in het centrum gevaar lopen? Fysieke winkels lopen wel gevaar. Wanneer je als winkel inspeelt op het internet, bijvoorbeeld door een webshop te maken, loop je minder gevaar. Wanneer je niet inspeelt op het internet loop je gevaar aangezien je niet mee gaat met de tijd. Je loopt dan achter en je raakt verloren. Zijn winkelcentra als de Centrale en Cambuurplein concurrenten van het centrum? Het winkelcentrum de Centrale is wel een concurrent van het centrum. Hier kan je namelijk onder andere je auto gratis parkeren. In de Centrale zijn ook vergelijkbare winkels te vinden, als die in het centrum. Winkels als Decathlon en KFC zijn gevestigd/vestigen zich bij de Centrale op de huur en parkeerprijs veel lager is. Het Cambuurplein is geen concurrent. Dat komt door het winkelaanbod. Op het Cambuurplein zijn meer supermarkten te vinden.

Versterken 'Bricks & Clicks' elkaar? Bricks en Clicks versterken elkaar. Sommige webshops openen juist een fysieke winkel. Hier kan de klant het product voelen, zien en eventueel passen. Vooral de ‘showrooms’ worden populair. Als ze tevreden zijn over het product kunnen ze deze op internet bestellen. Je weet dus precies hoe een product is door het te bekijken alleen kun je het in de winkel niet kopen maar op de webshop. Denkt u dat het failliet gaan van winkels positieve of negatieve gevolgen heeft op andere winkels? Het verdwijnen heeft negatieve gevolgen op de binnenstad. Bepaalde winkelketens trekken klanten naar de stad. Als mensen eenmaal in de stad zijn voor deze winkelketens, gaan ze vaak ook de kleinere winkels bezoeken. Het verdwijnen van deze winkelketens is dus niet positief voor andere winkels. Hoe minder winkels, hoe minder aantrekkelijk het is voor de consument om de stad te bezoeken. Wil de gemeente alle winkels zo dicht mogelijk bij elkaar hebben of juist niet? Zo veel mogelijk dicht op elkaar. Dat is handig voor de consument. Ook wil de gemeente een soort structuurvisie creëren, door bijvoorbeeld alleen kleding in de binnenstad te verkopen. Wat voor type winkels probeert de gemeente naar de stad te halen? De gemeente probeert landelijke, grote ketens naar de stad te halen. Deze zijn vaak aantrekkelijk voor de klant. Door bijvoorbeeld de komst van de ZARA zullen er meer klanten de stad in komen. Ook de komst van Pathé in Leeuwarden zal zorgen voor filmliefhebbers en dus klanten in de stad. In 2017 vestigt een Universiteit zich in de bibliotheek van Leeuwarden. De bibliotheek zal zich naar het blokhuispoort verplaatsen. Er zullen studenten naar Leeuwarden komen voor deze Universiteit. Ziet de gemeente een nieuwe functie in de stad? De binnenstad krijgt geen compleet nieuwe functie. Wel verandert de consument en hierdoor dus ook de bedrijven. Retail en horeca zouden samen kunnen komen in een pand. Verwacht u in de binnenstad meer winkels die georiënteerd zijn op andere culturen? Ja. Winkels die georiënteerd zijn op andere culturen worden steeds populairder. Denk bijvoorbeeld aan Toko’s. Doordat de huurprijzen iets buiten het centrum lager zijn dan midden in het centrum, komen hier nieuwe ondernemers. Klanten kunnen hier makkelijk komen. Denkt u dat gratis parkeren meer klanten naar de binnenstad zal trekken? Ja, dat zal zeker mensen naar de stad trekken.

Interview filiaalmanager ONLY; Jacqueline Dijkstra Voor actuele informatie over de toestand van kledingwinkels in Leeuwarden wilden we graag een interview houden met een filiaalmanager. Ons interview heeft plaatsgevonden in de ONLY in Leeuwarden. Het bedrijf verkoopt dameskleding en richt zich op een doelgroep van 16 tot 32 jaar oud. Het heeft op dit moment twee vestigingen in de binnenstad van Leeuwarden. ONLY is oorspronkelijk een Deens merk, dat nu vestigingen over de hele wereld heeft. Wat is jullie doelgroep? Zien jullie die doelgroep ook echt terug in de winkel? Onze doelgroep zijn dames van 16 tot 32 jaar oud. Deze leeftijdscategorie zien we dan ook terug in de winkel, maar soms zijn er ook uitschieters. Zo zien we soms meisjes van ongeveer 10 jaar oud of juist vrouwen ruim boven de 50. Wat is uw belangrijkste taak als filiaalmanager? Ik moet het personeel sturen en zorgen dat er omzet wordt gemaakt. Welke winkels in Leeuwarden zijn ONLY's grootste concurrenten? Bedrijven die ook het modemerk ONLY verkopen. Ook winkels zoals VERO MODA en Pieces zijn concurrenten van ons, deze bedrijven verkopen vergelijkbare producten aan dezelfde doelgroep. Op welke momenten is het het drukst in de winkel? Het is het drukst tussen 2 en 4 uur en dan elke dag van de week, behalve zondag. We doen wel aan koopzondagen, alleen dan is het niet heel druk. Merken jullie ook dat het in de ONLY op de Wirdumerdijk rustiger is geworden sinds de opening van de nieuwe ONLY in Leeuwarden? Ja. Sinds de opening van de tweede ONLY is het daar veel rustiger. De verwachting is dan ook dat over 2 jaar de ONLY op de Wirdumerdijk haar deuren sluit. Wij, de werknemers, hadden dit wel verwacht en zien dit ook niet als een negatief vooruitzicht. De ONLY op het Ruiterskwatier is veel groter en heeft dus ook een groter assortiment. Dit is een behoorlijke vooruitgang. Verwacht u dat het aantal filialen van ONLY in de toekomst zal stijgen of dalen? Het aantal filialen van de ONLY is de afgelopen jaren alleen maar gestegen in Nederland en ik hoop natuurlijk dat deze stijging zich ook voortzet in de toekomst. Is het aantal filialen van ONLY de afgelopen jaren gestegen of gedaald? Gestegen. Er komen welke week weer nieuwe filialen van de ONLY bij. Heeft u het idee dat er vaak klanten naar de winkel komen om kleding te passen en het dan later op internet te bestellen? Nee. Ik heb het idee als klanten de kleding passen en ze tevreden zijn, ze het gelijk in de winkel kopen. Ik kan dit natuurlijk niet controleren, dus het is lastig om deze vraag goed te beantwoorden. Komen er vaak internetbestellingen van klanten naar de winkel? Nee. Je kan bij ons geen bestelling naar de winkel toesturen, dus dat komt niet voor. Verkopen jullie meer producten als er aanbiedingen in de winkel zijn? Ja, korting op producten trekt altijd meer klanten.

Zijn er bepaalde manieren om klanten naar jullie winkel te trekken? We proberen vooral klanten te trekken via Social Media. We richten ons op een doelgroep die dagelijks gebruik maakt van het internet, dus het is belangrijk dat we reclame maken op allerlei verschillende sociale mediakanalen. De inrichting van de etalages en dus korting op producten trekt ook klanten. Denkt u dat de webshop van ONLY de fysieke winkel versterkt? Ja, ik denk zeker dat onze webshop de fysieke winkel versterkt. Mensen hebben zo de mogelijkheid om het eerst een product in de winkel te passen, er eventueel nog even over na denken en dan later te bestellen. Wel vormen webshops van andere merken een gevaar voor onze fysieke winkel. Wij moeten ons blijven onderscheiden om op te vallen. Kunt u zich voorstellen dat er in de toekomst vooral winkels zullen zijn, waar mensen de producten alleen kunnen passen/bekijken, en het dan later op internet bestellen? Nee. Ik vind het zelf fijn als ik een kledingstuk heb gepast om het dan ook gelijk te kopen. Ik heb het idee dat de meeste mensen hier ook zo over denken. Verwacht u dat er in de toekomst veel kledingwinkels in Leeuwarden failliet zullen gaan? Ik denk en hoop het niet. Als er namelijk veel winkels in Leeuwarden failliet gaan, komen er minder mensen naar de stad. Dus dat zou ook een negatief gevolg hebben voor onze omzet.

Logboek van Bibi Doff (96 u 30 m) Datum

Plaats

Actie

Resultaat/uitleg

19/09/2016 School

Gesprek met meneer Schurer over ons Plan Van Aanpak gevoerd.

22/09/2016 Thuis

30/09/2016 School

Literatuurlijst opnieuw geschreven en deelvragen aangepast. Hypotheses aangevuld en afspraken gemaakt met leraren/ winkelwerknemers voor interviews. Logboeken gemaakt, interviews gepland, begin van planning gemaakt. Laatste aanpassingen gemaakt en uitgeprint. -

Aantekeningen over verbeteringspunten van Plan van Aanpak. 1,5

02/10/2016 Thuis

Interview vragen bedacht voor filiaalmanager ONLY.

Interview voorbereid.

10/10/2016 Thuis

Interview vragen bedacht voor binnenstad manager Hayo Galema. Eerste beoordelingsmoment met meneer Schurer besproken. Afspraak gemaakt met student Stenden van de opleiding Small Business and Retail Management. Logboeken en planning bijgehouden.

Interview voorbereid.

0,25

Meer inzicht over onderwerp + enquête. -

14/11/2016 Thuis

Survio enquête gemaakt en op Facebook gedeeld, informatie over retail, online etc. opgezocht. Afspraak met Louise voorbereid.

15/11/2016 Stad

Afspraak Louise (student Stenden).

16/11/2016 Thuis

Aantekeningen van afspraak met Louise verwerkt.

Heel veel nieuwe informatie over Retail, tips voor PWS. -

16/11/2016 Thuis 17/11/2016

Profielwerkstuk ‘schets’ gemaakt.

17/11/2016 Thuis

Titelblad afbeelding ontworpen.

17/11/2016 Thuis

Logboeken bijgewerkt voor tweede beoordelingsmoment. Gesprek met meneer Schurer voor tweede beoordelingsmoment.

28/09/2016 School 29/09/2016 School/ thuis

12/10/2016 School 07/11/2016 Thuis 09/11/2016 Stad 09/11/2016 Stad

05/12/2016 School

06/12/2016 Thuis/school Overige bronnen ingeleverd. 15/12/2016 Thuis

Tweede beoordelingsmoment teruggekregen.

20/12/2016 Thuis

Hoofdstukken verdeling.

Tijd (in uren) 0,5

0,75

Het Plan van Aanpak is af en kan 4 worden ingeleverd voor het eerste beoordelingsmoment. Plan van aanpak ingeleverd. -

Indeling PWS (hoofdstukken) 8 gemaakt, plan van aanpak bewerkt en lay-out gemaakt. Na overleg besloten om een eigen 2 afbeelding te ontwerpen. Gemaakt in overleg. 0,5 Het bleek niet goed en veel 0,25 genoeg te zijn, volgende dag opnieuw inleveren. Uitgetypt voor verduidelijking en 1 ingeleverd bij meneer Schurer. Cijfer en commentaar via Jildou meegekregen, niet aanwezig bij het gesprek. We hadden al een opzet bedacht 0,25 voor de hoofdstukken. Nu besloten wie welk hoofdstuk het beste kan maken. We hebben afgesproken

04/01/2017 Thuis

04/01/2017 Thuis 06/01/2017 Thuis

07/01/2017 Tresoar

08/01/2017 Thuis 12/01/2017 School

20/01/2017 Thuis

25/01/2017 Tresoar

27/01/2017 School 27/01/2017 Thuis

28/01/2017 Tresoar

om dit in de kerstvakantie af te maken. Hoofdstuk 3 gemaakt. Opzet gemaakt voor het hoofdstuk, 2 gekoppeld aan aantekeningen van Louise en bronnen opgezocht die van toepassing kunnen zijn. Hoofdstuk 6 gemaakt. Opzet gemaakt voor het hoofdstuk 1 en bronnen opgezocht die van toepassing kunnen zijn. Hoofdstuk 3 + 6 gemaakt. Tekst geschreven na het maken 6 van een plan. Bleek moeilijker dan verwacht, overleg met anderen gehad. Alle hoofdstukken besproken. Met anderen afgesproken in 4 Tresoar en elkaars werk bekeken. We konden elkaar goed advies geven. Hoofdstuk 3 + 6 afgemaakt. Na advies van anderen 3 hoofdstukken hier en daar aangepast. Gesprek met meneer Schurer. We hebben vragen gesteld, 0,25 meneer Schurer kon onduidelijkheden goed uitleggen. Hierna konden we weer verder. Alle hoofdstukken met Louise besproken via E-Mail. En Door de toetsweek hebben we een 2 hoofdstukken hier en daar aangepast aan de hand van tijdje even niets gedaan. Daarna haar adviezen. gelijk een afspraak met Louise gemaakt om te E-mailen ze kon ons erg goed helpen! Alles bij langs gelopen met Jildou. Samen met Jildou afspraken 4 gemaakt over de lay-out van ons werkstuk. We hebben elkaar geholpen met het zoeken van bronnen. Gesprek met meneer Schurer. We hebben voor de zekerheid nog 0,25 een paar vragen gesteld voor de laatste keer. Lay-out/opzet gemaakt voor werkstuk. Na het bespreken met Ilse en 2 Jildou heb ik ons ontwerp uitgewerkt. Louise heeft ons nog een aantal handige tips gegeven over functies in Word. Conceptueel model ontworpen. Na onderzoek kwamen we tot de 2 conclusie om een conceptueel model te gebruiken. We hebben deze ontworpen en ik heb hem uitgewerkt in Word. Ik heb ook een uitleg erbij geschreven in de inleiding. Aanbeveling gemaakt. Ik heb ideeĂŤn voor de aanbeveling 2 bedacht. Jildou heeft mij hierbij geholpen omdat zij hier en daar wat leuke ideeĂŤn had. Ik heb ze op

29/01/2017 Thuis

Enquête antwoorden opgenomen in statistieken.

29/01/2017 Thuis

Inhoudsopgave ontworpen.

30/01/2017 Thuis

Aanbeveling gemaakt.

31/01/2017 School

Controle.

01/02/2017 Thuis

Alles verzameld en gecheckt.

01/02/2017 Stenden

Met Louise verschillende dingen behandeld.

02/02/2017 Trein

Aanbeveling afgemaakt.

02/02/2017 Trein

Alles verzameld en gecheckt.

03/02/2017 Thuis

Bibliografie gemaakt.

03/02/2017 Thuis

Spellingcontrole.

04/02/2017 Douwe Egberts

Interviews afgerond.

dat moment kort uitgewerkt. De echte versie heb ik later gemaakt. Op Survio waren de antwoorden 5 heel duidelijk weergegeven. We hebben de individuele antwoorden samengevoegd in statistieken en in ons Word bestand gezet. We hebben gekozen voor een 3 automatische inhoudsopgave die ik deze dag heb uitgewerkt zodat dit niet meer op het einde nog moest gebeuren. Hiermee werd ook ons ontwerp een beetje aangepast. Ik heb de ideeën van de 4 aanbeveling compleet uitgewerkt tot een volledige tekst en bronnen erbij gezocht. We hebben met zijn allen op 3 school alles wat we hadden gecontroleerd en afgesproken wat er nog moet gebeuren en wie het gaat doen. Iedereen heeft zijn stukken 1 uitgewerkt, deze heb ik verzameld en gecontroleerd voordat we voor de tweede keer met Louise afspraken. Jildou, Louise en ik hebben op 4 Stenden afgesproken. We zijn samen alles bij langs gelopen en hebben hier en daar tips gekregen om dingen te wijzigen. Ik zat deze dag lang in de trein en 2 heb veel kunnen doen. Ik heb de aanbevelingen afgemaakt en illustraties toegevoegd aan de hand van Louise haar commentaar de vorige dag. Iedereen had opnieuw wijzigingen 0,5 gemaakt na het gesprek met Louise. Deze heb ik weer verzameld en ingevoegd. Dit kost veel tijd omdat daardoor de hele lay-out verandert. Iedereen heeft zijn gebruikte 4,5 bronnen gemaild die ik vervolgens in de bibliografie heb gezet. Ik heb dit -onderschat; het kost veel tijd. Iedereen heeft zijn eigen stukken 0,5 op grammatica gecontroleerd. Ik heb dit samen met mijn vader nog een laatste keer gedaan. Ilse heeft de interviews uitgewerkt, 2 die wij met z’n allen nog een keer

04/02/2017 Douwe Egberts

hebben bekeken, aangepast en toegepast in ons werkstuk. Iedereen heeft in zijn telefoon zijn 2,5 eigen logboek bijgehouden. Deze hebben we in tabellen gezet. We hebben samen de conclusie 2 afgemaakt. We hebben alles telefonisch 1 doorgelopen en laatste aanpassingen gemaakt, daarna uitgeprint!

Logboeken afgemaakt.

04/02/2017 Douwe Conclusie afgemaakt. Egberts/thuis 05/02/2017 Thuis Controle

Logboek van Ilse Meinsma (82 u 15 m) Datum

Plaats

19/09/2016 School

Actie

Resultaat/uitleg

Gesprek met meneer Schurer over ons Plan Van Aanpak gevoerd.

Aantekeningen over verbeteringspunten van Plan van Aanpak. Antwoorden op vragen. Het Plan van Aanpak is af en kan worden ingeleverd. Plan van aanpak ingeleverd. Interview voorbereid. Interview voorbereid.

22/09/2016 Thuis 23/09/2016 School 29/09/2016 School

Hypotheses bij de deelvragen gemaakt. Vragen gesteld aan meneer Schurer. Logboeken gemaakt, interviews gepland, planning gemaakt. 30/09/2016 School 02/10/2016 Thuis Interview vragen bedacht voor filiaalmanager ONLY. 03/10/2016 ONLY LWD Interview filiaalmanager ONLY LWD.. 10/10/2016 Thuis Interview vragen bedacht voor binnenstad manager Hayo Galema. 12/10/2016 School Eerste beoordelingsmoment met meneer Schurer besproken. 12/10/2016 Blokhuis- Interview binnenstad manager Hayo Galema. poort 07/11/2016 Thuis Verwerken van interview met filiaalmanager ONLY. 07/11/2016 Thuis Informatie over retail opgezocht, aantekeningen gemaakt. 09/11/2016 Stad Survio enquête gemaakt en op Facebook gedeeld, informatie over retail, online etc. opgezocht. 14/11/2016 Thuis Afspraak met Louise voorbereid. 15/11/2016 Stad Afspraak Louise (student Stenden). 16/11/2016 Thuis 17/11/2016

Profielwerkstuk ‘schets’ gemaakt.

05/12/2016 School

Gesprek met meneer Schurer voor tweede beoordelingsmoment.

06/12/2016 Thuis/school Overige bronnen ingeleverd. 15/12/2016 Thuis

Tweede beoordelingsmoment teruggekregen.

20/12/2016 Thuis

Hoofdstukken verdeling.

21/12/2016 Thuis

Voorwoord gemaakt.

22/12/2016 Thuis

Hoofdstuk 2 + 5 gemaakt.

Tijd (in uren) 0,5 0,75 0,25 3 2 1 1

0,25

Meer inzicht over onderwerp.

1 2

Meer inzicht over onderwerp + 6 enquête. 2 Heel veel nieuwe informatie over 2 Retail, tips voor PWS. Indeling PWS (hoofdstukken) 8 gemaakt, plan van aanpak bewerkt en layout gemaakt. Het bleek niet goed en veel 0,25 genoeg te zijn, volgende dag opnieuw inleveren. Uitgetypt voor verduidelijking en 1 ingeleverd bij meneer Schurer. Cijfer en commentaar via Jildou meegekregen, niet aanwezig bij het gesprek. We hadden al een opzet bedacht 0,25 voor de hoofdstukken. Nu besloten wie welk hoofdstuk het beste kan maken. We hebben afgesproken om dit in de kerstvakantie af te maken. Ik heb het voorwoord geschreven. 2 Hiervoor heb ik de handleiding geraadpleegd en ook voorbeelden op internet bekeken. Ik heb een opzet gemaakt voor 2 deze hoofdstukken zodat ik de hoofdstukken later makkelijker kon maken.

22/12/2016 Thuis 03/01/2017 Thuis

04/01/2017 Thuis

07/01/2017 Tresoar

10/01/2017 Thuis 12/01/2017 School

20/01/2017 Thuis

25/01/2017 Thuis

27/01/2017 School 28/01/2017 Tresoar

30/01/2017 School

Bronnen voor Hoofdstuk 2 + 5.

Ik heb bronnen gezocht die ik kon 2 gebruiken en heb me verdiept in deze artikelen en interviews. Hoofdstuk 2 geschreven. Tijdens de feestdagen lag het werk 3 een tijdje stil, maar doordat ik alvast een opzet had gemaakt voor de hoofstukken was het gemakkelijker deze te schrijven. Hoofdstuk 5 geschreven. Ook dit hoofdstuk was 6 gemakkelijker te schrijven door de alvast gemaakte opzet. Er was ontzettend veel informatie te vinden over dit hoofdstuk en ik heb me er lang mee bezig gehouden. Alle hoofdstukken besproken. Met anderen afgesproken in 4 Tresoar en elkaars werk bekeken. We konden elkaar goed advies geven. Hoofstuk 2 + 5 bijgewerkt aan de hand van adviezen Na het advies van de anderen heb 3 na afspraak in Tresoar. ik gedeeltelijk mijn hoofdstukken nog aangepast. Gesprek met meneer Schurer. We hebben vragen gesteld, 0,25 meneer Schurer kon onduidelijkheden goed uitleggen. Hierna konden we weer verder. Alle hoofdstukken met Louise besproken via E-Mail. En Door de toetsweek hebben we een 2 hoofdstukken hier en daar aangepast aan de hand van tijdje even niets gedaan. Daarna haar adviezen. gelijk een afspraak met Louise gemaakt om te E-mailen ze kon ons erg goed helpen! Hoofdstuk 2 + 5 doorgenomen, op spelling Ik kon helaas niet bij de afspraak in 4 gecontroleerd en bronnen toegepast in tekst. Tresoar zijn omdat ik moest Telefonisch advies gegeven. oppassen. We hebben telefonisch overlegd en zo heb ik thuis toch nog mee kunnen helpen en advies kunnen geven. Gesprek met meneer Schurer. We hebben voor de zekerheid nog 0,25 een paar vragen gesteld voor de laatste keer. Alles bij langs gelopen en bijgewerkt. We hebben nog een keer 3 afgesproken in Tresoar om alles te bespreken. Dit gaat toch makkelijker in het echt dan via de telefoon. We hebben veel aanpassingen gemaakt. Vaak zijn er dingen die je de eerste keer niet ziet. Samenvatting begonnen. Ik had een aantal tussenuren en 2 ben begonnen met de samenvatting. Door tips van Louise en onderzoek op internet ben ik er achter gekomen wat hier in moet staan en ik heb een begin gemaakt. 40

31/01/2017 School

Controle en bijgewerkt.

02/02/2017 Thuis

Interviews uitgewerkt.

02/02/2017 Thuis

Hoofdstuk 2 + 5 laatste keer bijgewerkt.

03/02/2017 Thuis

Spellingcontrole + samenvatting gemaakt.

04/02/2017 Douwe Egberts

Interviews afgerond.

04/02/2017 Douwe Egberts

Logboeken afgemaakt.

04/02/2017 Douwe Conclusie afgemaakt + in samenvatting gezet. Egberts/thuis 05/02/2017 Thuis

Controle

We hebben met zijn allen op school alles wat we hadden gecontroleerd en afgesproken wat er nog moet gebeuren en wie het gaat doen. Ik heb het afgemaakt en gemaild. Ik kon helaas niet bij de afspraak met Louise zijn maar na overleg hebben we afgesproken wat ik nog kon doen om de tijd in te halen. Ik heb de interview vragen en antwoorden uitgewerkt en een inleiding hiervoor geschreven. De anderen hebben mij het commentaar en het advies van Louise doorgemaild en op basis hier van heb ik mijn hoofstukken nog een keer veranderd. Ik heb mijn gemaakte stukken op spelling en grammatica gecontroleerd en gemaild naar de anderen. Ook heb ik een aantal alineaâ&#x20AC;&#x2122;s aan mijn samenvatting toegevoegd over de aanbeveling en de conclusies. Ik had de interviews uitgewerkt en deze hebben we samen nog een keer bekeken en toegepast waar het nuttig was in ons werkstuk. Iedereen heeft in zijn telefoon zijn eigen logboek bijgehouden. Deze hebben we in tabellen gezet. We hebben samen de conclusie afgemaakt en thuis heb ik nog de eindconclusie in de samenvatting verwerkt. We hebben alles telefonisch doorgelopen en laatste aanpassingen gemaakt, daarna uitgeprint!

2,5 2

Logboek van Jildou van Egmond (85 u 15 m) Datum

Plaats

Actie

Resultaat/uitleg

19/09/2016 School

Gesprek met meneer Schurer over ons Plan Van Aanpak gevoerd.

23/09/2016 School

Vragen gesteld aan meneer Schurer.

Aantekeningen over verbeteringspunten van Plan van Aanpak. Antwoorden op 0,25 vragen/onduidelijkheden. 0,75

28/09/2016 School

Hypotheses aangevuld en afspraken gemaakt met leraren/ winkelwerknemers voor interviews. 29/09/2016 School/ Interviews gepland, planning gemaakt, laatste thuis aanpassingen gemaakt. 30/09/2016 School 02/10/2016 Thuis Interview vragen bedacht voor filiaalmanager ONLY. 03/10/2016 ONLY LWD Interview filiaalmanager ONLY LWD. 10/10/2016 Thuis Interview vragen bedacht voor binnenstad manager Hayo Galema. 12/10/2016 School Eerste beoordelingsmoment met meneer Schurer besproken. 12/10/2016 Blokhuis- Interview binnenstad manager Hayo Galema poort 07/11/2016 Thuis Verwerken van interview met binnenstad manager Hayo Galema. 07/11/2016 Thuis Informatie over retail opgezocht, aantekeningen gemaakt. 09/11/2016 Stad Survio enquête gemaakt en op Facebook gedeeld, informatie over retail, online etc. opgezocht. 14/11/2016 Thuis Afspraak met louise voorbereid. 15/11/2016 Thuis Survio enquête antwoorden verwerkt. 16/11/2016 Thuis Profielwerkstuk ‘schets’ gemaakt. 17/11/2016 05/12/2016 School

Gesprek met meneer Schurer voor tweede beoordelingsmoment.

06/12/2016 Thuis/school Overige bronnen ingeleverd. 15/12/2016 Thuis

Tweede beoordelingsmoment teruggekregen.

20/12/2016 Thuis

Hoofdstukken verdeling.

Tijd (in uren) 0,5

Het Plan van Aanpak is af en kan worden ingeleverd. Plan van aanpak ingeleverd. Interview voorbereid. Interview voorbereid.

0,25

Meer inzicht over onderwerp.

Meer inzicht over onderwerp + enquête. Indeling PWS (hoofdstukken) gemaakt, plan van aanpak bewerkt en layout gemaakt.

2 1 1

2 2 8

Ik kon er zelf niet bij zijn, maar de 0,25 anderen hebben mij ingelicht dat er niet voldoende is ingeleverd en we hebben afgesproken bronnen uit te werken die we nog thuis hadden liggen. Uitgetypt voor verduidelijking en 1 ingeleverd bij meneer Schurer. Cijfer en commentaar via 0,25 Whatsapp gedeeld met de anderen, zij konden niet bij de beoordeling zijn. We hadden al een opzet bedacht 0,25 voor de hoofdstukken. Nu besloten wie welk hoofdstuk het beste kan maken. We hebben afgesproken om dit in de kerstvakantie af te maken.

22/12/2016 Thuis 27/12/2016 Thuis

03/01/2017 Thuis

05/01/2017 Thuis

07/01/2017 Tresoar

11/01/2017 Thuis

12/01/2017 School

22/01/2017 Thuis

25/01/2017 Tresoar

27/01/2017 School 27/01/2017 Thuis

28/01/2017 Tresoar

Hoofdstuk 4 gemaakt.

Ik heb op internet bronnen gezocht 2,5 die bij mijn hoofdstuk horen als voorbereiding. Hoofdstuk 4 gemaakt. Ik heb me verdiept in het hoofdstuk 3 en ben begonnen met het bestuderen van de deelvragen die bij dit hoofstuk horen. Hoofstuk 4 gemaakt. Ik heb de tekst geschreven van dit 2,75 hoofdstuk aan de hand van mijn onderzoek van een paar dagen terug. Hoofdstuk 4 afmaken. Het schrijven van dit hoofdstuk 2 vond ik heel boeiend en ik heb het steeds een beetje aangevuld met nieuwe informatie. Alle hoofdstukken besproken. Met anderen afgesproken in 4 Tresoar en elkaars werk bekeken. We konden elkaar goed advies geven. Inleiding gemaakt. Ik heb de inleiding voor ons PWS 2,5 gemaakt. Dit heb ik gedaan met behulp van de handleiding op de Blogspot. Gesprek met meneer Schurer. We hebben vragen gesteld, 0,25 meneer Schurer kon onduidelijkheden goed uitleggen. Hierna konden we weer verder. Alle hoofdstukken met Louise besproken via E-Mail. En Door de toetsweek hebben we een 2 hoofdstukken hier en daar aangepast aan de hand van tijdje even niets gedaan. Daarna haar adviezen. gelijk een afspraak met Louise gemaakt om te E-mailen ze kon ons erg goed helpen! Inleiding afgemaakt en conclusie geschreven. Ik heb de inleiding aangepast en 3,5 afgemaakt. Ook heb ik een begin gemaakt aan de conclusie. Ik heb onderzocht hoe ik dit het beste kon gaan schrijven. Alles bij langs gelopen met Bibi. We hebben samen bronnen 4 opgezocht omdat we elkaar hier bij konden helpen en zijn alles door gaan lezen. Gesprek met meneer Schurer. We hebben voor de zekerheid nog 0,25 een paar vragen gesteld voor de laatste keer. Conclusie geschreven. Ik heb per hoofdstuk de conclusies 3,5 van anderen en mezelf bestudeert en probeerde op deze manier een duidelijk antwoord te formuleren op de deelvragen. Begrippenlijst gemaakt + aanbeveling aangevuld. Ik heb alle hoofdstukken 3 doorgelezen en heb een aantal moeilijke begrippen uitgelegd in een apart hoofdstuk. Ook heb ik

31/01/2017 School

Controle.

01/02/2017 Thuis

Conclusie verder geschreven.

01/02/2017 Stenden

Met Louise verschillende dingen behandeld.

03/02/2017 Thuis

Spellingcontrole.

04/02/2017 Douwe Egberts

Interviews afgerond.

04/02/2017 Douwe Egberts

Logboeken afgemaakt.

04/02/2017 Douwe Conclusie afgemaakt. Egberts/thuis

05/02/2017 Thuis

Controle

Bibi geholpen met ideeĂŤn voor de aanbeveling. We hebben met zijn allen op 3 school alles wat we hadden gecontroleerd en afgesproken wat er nog moet gebeuren en wie het gaat doen. Ik heb dat van mij afgemaakt en gemaild naar de rest. Ik was hier langer mee bezig dan 2,5 verwacht omdat het toch wel het belangrijkste is. Ik probeerde het af te krijgen voordat we naar Louise gingen zodat zij het nog kon controleren. Bibi, Louise en ik hebben op 4 Stenden afgesproken. We zijn samen alles bij langs gelopen en hebben hier en daar tips gekregen om dingen te wijzigen. Louise heeft me geholpen bij het schrijven van de conclusie. We hebben onze eigen stukken op 0,5 grammatica gecontroleerd en deze heb ik naar Bibi gestuurd voor de eindcontrole. Zij zou het met haar vader bespreken en dit leek ons het verstandigst. Ilse heeft de interviews uitgewerkt, 2 die wij met zâ&#x20AC;&#x2122;n allen nog een keer hebben bekeken, aangepast en toegepast in ons werkstuk. Iedereen heeft in zijn telefoon zijn 2,5 eigen logboek bijgehouden. Deze hebben we in tabellen gezet. We hebben samen de conclusie 2 afgemaakt. Dit was handig omdat ik hem door de rest kon laten controleren. Dan zijn er vaak dingen die ik zelf niet had opgemerkt. We hebben alles telefonisch 1 doorgelopen en laatste aanpassingen gemaakt, daarna uitgeprint!

Begrippenlijst 1 Aftermovie Een video waar in organisatoren van een evenement een sfeerimpressie laten zien om een activiteit te promoten. 2 Binnenstadsmanagement De leiding over de binnenstad van Leeuwarden. 3 Binnenstadsmanager De leidinggevende over de binnenstad van Leeuwarden. 4 Bricks De stenen van een winkelpand > fysieke winkels. 5 Clicks Het klikken van een muis wanneer je een webshop bezoekt > online winkels. 6 Millennials Jongeren die zijn geboren tussen 1980 en 2000. Zij houden zich veel bezig met de trends en zijn dus belangrijk voor de winkelstand. 7 Multichanneling Een combinatie van de fysieke winkel en de online winkel. Een winkel biedt zijn producten aan via meerdere verkoopkanalen.

Bibliografie (sd). Opgehaald van exposurebox.nl: http://www.exposurebox.nl/ 2018.nl. (sd). Waarom Leeuwarden-Fryslan 2018? Opgehaald van 2018.nl: http://www.2018.nl/nl/waaromleeuwarden-frysland-2018 Afstudeerbegeleider.nl. (sd). Conceptueel Model. Opgehaald van Afstudeerbegeleider.nl: http://www.afstudeerbegeleider.nl/conceptueel-model-scriptie/ Bluiminck, N. (2014, December 22). Amsterdam verbiedt horeca in retail. missethoreca.nl. Bouwwereld.nl. (2010, Augustus 18). Complex Amicitia Leeuwarden. Opgehaald van Bouwwereld.nl: https://www.bouwwereld.nl/bouwfasen/in-uitvoering/complex-amicitia-leeuwarden/ Brink, M. (2017, Februari 1). Waterweek met enorme waterglijbaan op Markt in Den Bosch. ad.nl. Business Insider Nederland. (2015, November 23). Automerken zien het wel zitten: virtual reality-bril als alternatief voor showroom. Opgehaald van Businessinsider.nl: https://www.businessinsider.nl/automerken-zien-het-wel-zitten-virtual-reality-bril-als-alternatief-voorshowroom-601076/ de Bruijn, M. (2014, Januari 21). Pop-upstore. Opgehaald van Ensie.nl: https://www.ensie.nl/maj-de-bruijn/popupstore de Pon, M. (2016, November 17). Een rondje in de nieuwe Zara Leeuwarden. Suksawat.nl. Dijkstra, J. (2016, Oktober 3). (J. van Egmond, & I. Meinsma, Interviewers) Duinker, T. (2013, Oktober 17). Urban Outfitters in Kalverstraat opent deuren! fashionscene.nl. emerce.nl. (2016, Oktober 21). Jumbo opent supermarkt bushokje. emerce.nl. Esser, Y. (2013, Oktober 17). Urban Outfitters: 'We willen geen gelikt interieur'. FashionUnited.nl. exposurebox.nl. (2015, December 2). Samsung Gear VR. Opgehaald van exposurebox.nl: http://www.exposurebox.nl/buitenreclame/samsung-gear-vr-bril/ Fashicon.nl. (2016, September 18). Online shoppen: de voor- en nadelen op een rij. Fashicon.nl. Floor, K. (2006). Branding a Store. Amsterdam: BIS Publishers BV. Freshymedia.nl. (sd). Waarom is een website belangrijk voor uw bedrijf? Opgehaald van Freshymedia.nl: http://www.freshymedia.nl/waarom-een-website/ Galema, H. (2016, Oktober 12). (J. van Egmond, & I. Meinsma, Interviewers) Ikea.nl. (sd). Opgehaald van Ikea.nl: http://www.ikea.com/nl/nl/ Jeans & Beans. (2017). Opgehaald van jeansnbeans.nl: http://www.jeansnbeans.nl/ le Clercq, P. (2016, Januari 5). Dit doen winkelketens goed die wĂŠl overeind blijven. rtlnieuws.nl. leeuwardenstudiestad.nl. (2017). Heb jij de Leeuwarden studiestad app al? Opgehaald van leeuwardenstudiestad.nl: http://www.leeuwardenstudiestad.nl/uncategorized/app/ Leeuwarder Courant. (2016, Januari 20). Amicitia mooiste gebouw van Leeuwarden. Leeuwarder Courant. Legtenberg, L. (2016, November 15). (B. Doff, & I. Meinsma, Interviewers) Lettinga, G. (2015, Mei 25). Retail en winkelen in de toekomst. inretail.nl. 46

Mercera, R. (2014, December 30). Horeca en Retail, een creatieve combi?! wearehoreca.nl. Middendorp, R. (2016, Januari 12). De autodealer bezoek je voortaan in VR. bright.nl. Musch, S. (2016, December 14). Amazon bezorgt eerste pakket met drone. metronieuws.nl. Nationaleberoepengids.nl. (sd). Werken als Binnenstadsmanager. Opgehaald van nationaleberoepengids.nl: http://www.nationaleberoepengids.nl/binnenstadsmanager nu.nl. (2013, December 2). Amazon ontwikkelt drones voor bezorging. nu.nl. Oeyen, M. (2012, Augustus 24). Showrooming: eerst naar de winkel, en dan online kopen voor minder geld. Demorgen.be. Rabobankcijfersentrends.nl. (sd). Schoenendetailhandel. Opgehaald van Rabobankcijfersentrends.nl: https://www.rabobankcijfersentrends.nl/index.cfm?action=branche&branche=Schoenendetailhandel retailnews.nl. (2013, November 8). Albert Heijn en bol.com itensiveren samenwerking. retailnews.nl. retailnews.nl. (2014, Juni 24). Retail is niet langer vissen maar jagen. retailnews.nl. retailnews.nl. (2015, Februari 12). Minister wil af van scheiding retail en horeca. retailnews.nl. retailnews.nl. (2016, December 28). Utrecht mengt detailhandel met horeca zonder alcohol. retailnews.nl. Retailnews.nl. (2017, Januari 10). Horeca verdringt winkels uit binnenstad. retailnews.nl. Schouten, I. (2016, Augustus 5). Virtuele spiegel moet kledingwinkels redden. metronieuws.nl. shoppermarketingupdate.nl. (2013, Februari 1). Wat is dat eigenlijk: een optimale winkelbeleving? shoppermarketingupdate.nl. So-MC.nl. (sd). Wat zijn millennials? Opgehaald van So-MC.nl: http://www.so-mc.nl/wat-zijn-millennials/ Splash Your City. (2016, Mei 29). Splash Your City. Opgehaald van facebook.com: https://www.facebook.com/splashyourcity/?ref=nf Stenden Hogeschool. (2011). Toekomstscenario's Leeuwarden. Leeuwarden: Stenden Hogeschool. Stiles, K. (2015, Januari 20). Infographic - Millennials Vs Baby Boomers. SurveyCrest.com. van der Reijden, D. (2015, Januari 22). Blurring is bij wet verboden. missethoreca.nl. van Kester, J. (2013, Juli 1). Beleving, persoonlijkheid en de online geur van succes. Frankwatching.nl. Veldmark.nl. (sd). Pop-up store. Opgehaald van veldmark.nl: https://www.veldmark.nl/pop-up-store/ Vink, M. (2015, September 17). Sneak peek: de nieuwe Victoria's Secret winkel in Amsterdam. Girlscene.nl. Voorn, N. (2016, December 30). Drone Wetgeving en Regelgeving 2016 in Nederland. dronevlieger.nl. Wics.nl. (2014, December 9). Bricks en Clicks. Wics.nl. Wikipedia.nl. (sd). Victoria's Secret. Opgehaald van Wikipedia.nl: https://nl.wikipedia.org/wiki/Victoria's_Secret Willems, B. (2016, Januari 21). Gastvrijheid in de Retail. Trademart.nl. Wolterbeek, J. (2013). Betekenisgeving aan multi-channeling. Utrecht: Universiteit Utrecht. Zomerdijk, J. (2016, November 1). Consumentengedrag millennials beĂŻnvloedt supermarkt. MICwatching.nl.