Een heel hoofdstuk over aardappels? Zeker weten! Dat heeft de aardappel wel verdiend. Omdat hij jarenlang werd aangezien voor nare, giftige knol, bijvoorbeeld. En dat terwijl hij zo gezond en lekker is! Maar ook omdat bijna elk recept in dit boek
geleden. Toen aten we per week wel 2,5 kilo! Dat we nu veel minder aardappels eten, is niet omdat we ze minder lekker vinden. Het komt vooral omdat er zoveel andere lekkere dingen zijn bijgekomen, zoals rijst en pasta. Gelukkig blijft de aardappel behoorlijk populair. Voor veel mensen is het nog steeds één
begint met aardappels. Want wat is nou een
van de belangrijkste ingrediënten van elke
stamppot zonder aardappels?
avondmaaltijd. En toch… wat weten we eigenlijk van de aardappel af? Weet je bijvoorbeeld hoe
De gemiddelde Nederlander eet elke week meer
een aardappelplant er precies uitziet?
dan 1,5 kilo aardappel. Belgen trouwens ook. Dat is al een heel stuk minder dan vijftig jaar
B. Zo?
zo? C. Of toch A. Zo? Het goede antwoord is C. Aardappels groeien onder de grond. Dat zie je ook wel als je een aardappel van dichtbij bekijkt: vaak zit er nog wat zand aan.
experiment: vermenigvuldig je aardappel Stap 1 Leg je aardappel op een lichte plek. Na een tijdje groeien er een soort witte tentakels uit (scheuten).
Wil je van dichtbij zien hoe een aardappelplant eruit ziet? Plant dan een aardappel in de tuin of in een grote pot. Misschien heb je zelfs wel een grote doorzichtige kom om hem in te doen. Dan kun je de aardappels straks onder de grond zien groeien.
Stap 3 Geef je aardappel om de paar dagen water. De grond moet een beetje nattig voelen. Maak hem niet kletsnat! Dan gaat je aardappel rotten. Als het goed is groeit er na een paar weken een mooi plantje boven de grond.
Stap 2 Stop de aardappel in de grond als de tentakels ongeveer drie centimeter lang zijn. Graaf een kuiltje in de aarde, zodat de aardappel tussen de vijf en tien centimeter onder de grond komt te liggen. Maak de grond een beetje nat met wat water.
Stap 4 Nu moet je vreselijk veel geduld hebben. De plant gaat bloeien en er komen (giftige!) besjes aan. Pas als de bloemen zijn uitgebloeid en de plant er treurig en verdord uitzien, zijn je aardappels klaar om te oogsten. Meestal is dit ongeveer vier of vijf maanden nadat je de aardappel in de grond hebt gestopt.
Stap 5 Ziet je aardappelplant er treurig genoeg uit? Dan is het tijd om hem voorzichtig uit de grond te trekken en je aardappels te zoeken. Met een beetje geluk zijn het er genoeg om met het hele gezin twee avonden van te eten.
or Tip vo
ogst o 30 r e p veer onge oven j i h s s een su je b al
e blaad el aard ra ve xtra enste v e o t el b a u ext e w n d t r t e en w e a n kun eien ntje m org wel d l o a e r l p g p p rda k je ed is is. Z Bede ĂŠn aa et go hoog Uit ĂŠ Als h eter . t . m n n i t a e cen e pl itstek aan j ien! ond u groe etjes l l de gr o n pels k p l a e d p ap aar aard euwe 20 ni t o t 15
Aardappels hebben net als mensen een navel. Op die plek zaten ze ooit vast aan de stengel van hun aardappelmoeder. Het verschil: bij aardappels zit de navel heel ergens anders dan bij ons...
7
Nogal perfecte aardappelpuree Goed. Je weet nu hoe je aardappelpuree niet moet maken. Maar hoe maak je het dan wel?
Nodig: 1 kilo kruimige aardappels 100 gram roomboter
Die perfect gladde, niet plakkerige aardappelpuree. Een puree die mooi smeu誰g is en heerlijk romig. Tja, daarvoor heeft bijna elke chef-kok een eigen (geheim) recept. Maar als je de aanwijzingen
100 gram volle melk 100 gram koksroom of slagroom versgemalen nootmuskaat zout
hieronder volgt, kom je een heel eind!
Hoe Schil de aardappels, haal de vieze plekjes eraf en snijd ze in vieren. Spoel de aardappels af en doe ze in een pan met water. Zet de pan op het vuur, wacht tot het water kookt en laat in ongeveer 20 minuten gaar koken. Zet, als de aardappels bijna gaar zijn, een pannetje met melk op het vuur. De melk hoeft niet te koken, maar moet wel goed warm worden. Zet het vuur onder de melk uit, als de aardappels gaar zijn. Giet de aardappels af en knijp ze fijn met een pureeknijper. Heb je die niet? Duw de aardappels dan met een pollepel door een stevige zeef. Roer met dezelfde pollepel de warme melk, boter en koksroom door de puree. Doe er wat zout en versgemalen nootmuskaat bij en roer tot je een mooie gladde puree hebt.
23
s ’ o f u Kleurige
Prac htig paars
en bui t
enaards lekker!
Voor dit gerecht zou het handig zijn als je jezelf kunt opsplitsen in twee personen. Het is namelijk het lekkerst als de appelbeignets tegelijk met de stamppot klaar zijn. Al kun je natuurlijk ook gewoon om hulp vragen‌ Begin met het beslag voor de appelbeignets. Het beslag moet namelijk een paar uur rusten, voor je het kunt gebruiken.
Groentepaspoort
Als je spinazie warm maakt slinken
de blaadjes; het vocht
ontsnapt waardor ze ineens veel
helemaal slap worden. Van 100 gram
kleiner en
spinazie houd je na het opwarmen maar zo’n
gram over.
50
Na het eten van spinazie voelen je tanden soms stroef. Dat komt doordat er oxaalzuur in zit. Oxaalzuur hecht zichzelf aan calcium (kalk) en dat heb je natuurlijk volop in
je mond:
je tanden! Dat stroeve
gevoel kun je voorkomen door
koken van de spinazie calcium toe te voegen.
bij het
dan gaat het daar aan vast zitten. Een scheutje
melk of room, bijvoorbeeld. Een
hardgekookt eitje bij de spinazie serveren helpt ook.
Spinazie wordt bijna het hele jaar door
Er zijn nog altijd mensen
verbouwd. Hoe
later in het jaar, hoe steviger de bladeren zijn. Vroege lentespinazie is glad en mals, zomerspinazie is al iets steviger (zoals de blaadjes op deze bladzijde). De blaadjes van winterspinazie zijn nog wat harder. soms krullen ze een beetje aan de randen.
die denken dat spinazie
propjevol ijzer zit. Dat is allemaal de schuld
van een onzorgvuldige
wetenschapper. Bij het invullen van de voedingswaarden van spinazie, zette hij per ongeluk de komma op de
verkeerde plek. Oeps! Pas jaren later werd de fout ontdekt, maar toen was het al te laat. Bijna iedereen was er van overtuigd dat
Lat
een ijzerbom is. Ook dankzij tekenfilmheld Popeye. Die at blikken
spinazie
zoe
vol spinazie om zijn spierballen lekker groot te houden. In werkelijkheid zit er
veel meer dan in andere groenten.
Op steeds
best veel
ijzer in spinazie, maar niet
ijns
en aam : Sp n :m Kle ina aar ur: cia t t/ van ole Sm m rac l aug aak ich ea t- t u : fr s t o is e us t do n li nke cht rgr bitt oen er (ra uw ) Sei
meer plekken kun je
wilde spinazie kopen.
Toch zul je deze spinazie In het wild niet zo snel tegenkomen. Hij wordt net als ‘gewone’ spinazie verbouwd op boerenakkers. De naam wild slaat op de
vorm
van de bladeren: die zijn hobbelig
en onregelmatig. 44
Groentepaspoort
Een bloemkool is zo mooi wit, omdat ze tijdens het groeien worden afgedekt door de groene bladeren die om de knop heen groeien. Zo kan er geen zonlicht bij
Het deel dat we eten zijn de bloemknoppen
bloemkoolplant. Bijna niemand doet het, maar ook
en kunnen de bloemknoppen ook niet verkleuren.
het blad van de bloemkool kun je
Lat
Sei
ijns
zoe
eten. Het smaakt naar
en
aam
: Br ass ur: ica t t/ wit ole paa m , rac m n rse ove aar ea e m Sm er ng bot b er bes roe aak yry taa tis ne : za t b cht loe ook mk en ool lich t ko ola cht ig Kle
van de
n: m
aar
Hoe
donkerder de
bloemkool, hoe meer smaak hij heeft. Een groene of paarse bloemkool smaakt dus sterker dan de witte bloemkool die we in Nederland meestal eten.
Papperige bloemkool is ongeveer net zo vies als
lang gekookte broccoli of doorgekookte spruitjes. Is de bloemkool per ongeluk toch slap gekookt? Dan kun je hem het beste helemaal tot pulp malen. pureer hem met wat boter, peper en nootmuskaat en roer hem door de aardappelpuree. te
Lekker!
45
prima voor
kool en is
in de soep.
p w o r e er! w o l F
Een bord vol bloempjes, gevuld met een romig, fris stamppotje. Daar moet je haast wel vrolijk van worden!
voor gebruik o ijk l m e g ver Pluk zo kort mo lep te
Nodig:
Hoe
500 gram kruimige aardappels
Schil de aardappels, haal de vieze plekjes eraf en snijd
400 gram Oost-Indische kers
ze in vieren. Spoel de aardappels schoon, doe ze in een
25 gram crème fraîche
pan met water en een mespuntje kerriepoeder en zet op
klontje gezouten roomboter
het vuur. Wacht tot het water kookt en laat de aardappels
peper en zout
in ongeveer 15 minuten bijna gaar koken. Ze moeten nog
nootmuskaat
een heel klein beetje stevig zijn als je er met een vork in
bloempjes te
Ook handig: spuitzak
prikt (en dus niet meteen uit elkaar vallen). Zoek ondertussen de mooiste bloemen van de Oost-
voo rko m
Indische kers uit om straks te vullen. Reken ongeveer vier bloemen per persoon. Haal bij
en.
de rest van de bloemen de blaadjes eraf en was deze goed met koud water. Laat ze goed uitlekken, dep droog met keukenpapier en snijd alles in dunne reepjes. Doe hetzelfde met de groene blaadjes van de plant. Giet de aardappels af en stamp ze fijn met een klontje boter. Gebruik een stevige lepel om de crème fraîche er doorheen te roeren. Breng de aardappelpuree op smaak met peper, zout en een klein beetje nootmuskaat. Meng pas helemaal op het eind de reepjes Oost-Indische kers er doorheen. Doe het stamppotje in een spuitzak en draai de bovenkant dicht. Knijp voorzichtig in de zak om de stamppot in de bloem te persen.
beelden van bloemen die je kunt eten:
Een paar voor
Lavendel - Do
paar bloempj es
Heb je geen spuitzak? Gebruik dan een stevige diepvrieszak of een (superschone!) plastic tas. Doe hem erin, duw de stamppot naar één van de punten en knip dan een hoekje van de zak af. Tadaaa, je eigen spuitzak.
e een
in een pot suiker, wacht een paar weken en je hebt
p - stam
em Goudsblo djes door de
lavendelsuik er.
a loembla achtig goudsb deze pr m o e e elpur maken. aardapp nje te
Komkommerkruid
ora
- Smaakt een beetje naar komkommer.
Eetbare bloemen
nt eten, maar je
bloemen die je ku Er zijn best veel
moet
oi nemen uit een mo
maar een hap natuurlijk niet zo et juist helemaal ni . De meeste bloemen zijn
boeket
or op een
taart! lijk
Bie in
slo ok ee
ns ala - Fe est de ! e-
courget teb
len. vul te
Viooltjes
mooi vo
lo
om
eigen tuin.
of n-
als je in de zak knijpt.
oed
je heel g kunt eten moet el w je die en em op Ook bij blo n gerecht of ilt gebruiken in ee w en em blo je ls opletten. A bespoten. Dus dat ze niet zijn en et w r ke ze je een taart, moet weg te jagen. Als elige insecten ieb kr om t zi op dus het dat er geen gif kunt eten, kun je t h éc en em blo je t da je zeker wilt weten Of bloemen uit je . en em o bl e ch is biolog best kiezen voor em - lekker
oe mp
spuitzak dicht, alsof het een snoepzak is en houd het uiteinde stevig vast. Zo glipt de stamppot er niet aan de verkeerde kant uit
giftig! ongezond of zelfs
Po
Draai de bovenkant van de
lekker, maar
Roos - Romantisch
als je ze bestrijkt ten met wat gesmol chocolade.
Groentepaspoort
Wortels, vooral jonge worteltjes, smaken lekker zoet. Zó zoet, dat ze ook lekker zijn om taart of cake mee te bakken. Kijk op www.stamppotboeknl voor een superlekker
De oranje kleur in
wortels komt door het
recept.
stofje
bèta-caroteen.
Dit stofje wordt in je lichaam omgezet in
vitamine A. arota aucus c D : m a a n Latijnse ar door art : hele ja l, wit, zw Seizoen e e g , s r aa ranje, p Kleur: o oet beetje z Smaak:
Hoe langer een wortel in de grond zit, hoe donkerder hij wordt.
Als je wekenlang elke dag enorm veel wortels eet, kan je huid verkleuren. Vooral op je handen en voeten schijnt het te werken. Die worden dan een beetje oranjerood van kleur. Als je weer stopt met wortels eten, gaat de kleur ook weer weg. Er zijn mensen die een ‘wortelkuurtje’ doen voor de zomer, zodat ze alvast een bruiner
kleurtje hebben...
Winterpenen, de naam zegt het al, worden
veel later
geoogst dan bospenen. ze zijn in het jaar
ook een stuk
dikker en
steviger.
Wortels die heel groot of oud zijn, smaken soms een beetje bitter. Als je dat niet lekker vindt, kun je de wortel over de lengte doorsnijden en het middenstuk eruit halen. Dat is het meest bittere gedeelte.
Vroeger bestonden er wortels in allerlei kleuren: geel, wit, paars en zelfs
zwart. Maar oranje wortels,
Bospeen is een
lente- en zomerwortel. Hij wordt vaak
die waren er
echte
verhaal dat telers in de 17e
eeuw verschillende wortelrassen hebben gekruist, zodat ze een oranje
verkocht met het groene
loof er nog aan. Als je ze wilt bewaren kun je het loof er trouwens beter afsnijden. De blaadjes
wortel kregen. Speciaal voor Willem van Oranje. Sindsdien zijn bijna al onze wortels oranje.
zuigen het vocht uit de wortels, waardoor deze sneller
niet. Er bestaat een
zacht en rimpelig worden.
52
Wortelolie
Om de k leur (bèta caroteen gebruike ) uit wor n. De oli tels te kr e wordt n olie geeft ijgen, ku ie t knalora n je het b zijn kleu nje, maa est olie r heel go handen g r o r e a d n jegeel. L af. Kijk d oed als d e u t s e op: de uit met je olie op je gele vlek huid kom kleren e op je han n was je t. Voor je d. het weet heb je ee n Nodig een paar wortels 500 milli liter zon nebloem olie grote (au gurken)p ot rasp zeef theedoek
in elk geval
iets met e en goed sluit ende dekse l.
Stap 1
Rasp de een pan
wortels, d
oe ze in r en kook
met wate
ze maxim
aal 1 min
uut.
Stap 2
Giet de w ortels af en laat ze uitlek ken op e en schon e theedoek .
Stap 4
Stap 3
Laat de p ot een w eek staan. H et liefst o p een plek je in de z on.
Doe de w ortelrasp met de olie in een pot e n roer goed doo r elkaar.
Stap 5
Stap 6
Giet de o
lie door
een zeef in re pot en gooi de wortelra sp weg. een ande
Is de olie
Wat nu?
Wat kun je eigenlijk met wortelolie? Sommige mensen gebruiken het om sneller bruin te worden (zie het wortelpaspoort hiernaast). Meng de olie daarvoor met zonnebrandcrème (1 deel olie, 4 delen zonnebrandcrème). Probeer het wel eerst uit op een plekje dat niemand ziet, zoals de onderkant van je hak. Je wilt natuurlijk niet dat je straks uitziet als een enorme wortel.
53
donker g
enoeg? D an is hij nu klaar. t vindt, k u wortels r n je een paar nie aspen, k uwe oken en in dezelf trekken. de olie la Na nog e ten en week is je olie dan moo i oranjeg eel. Als je he
m te lich
Ben jij een echte rookworstfan? Dan is deze mayonaise echt iets voor jou. Trouwens, je kunt mayonaise nog veel meer bijzondere smaakjes geven. Wat dacht je bijvoorbeeld van knoflook- of citroenmayonaise?
Nodig rst ½ rookwo aise ter mayon 250 millili ig Ook hand lege tube
r
dat is ongevee 16 eetlepels.
te krijgen bij sommige apotheken.
Of bestel via www.stamppotboek.nl
Met zo’n tub
e kun je no g veel mee leuks doen r . Vul hem b ij v o o r b met een res eeld tje stamppo t v a n de dag ervoor. Om te zorgen d at de stamppot wel do or de open in g past, kan het zijn dat je hem nog iets fijner moet prak ken. Of ver meng hem een beetje met yoghurt o f m e lk . Lekker en leuk om mee te nem en als lunc h!
Hoe Snijd de rookw orst in dunne pl akjes en daarna in dunne reepjes. Hak de reepjes rookwor st daarna in zo klein mogelijke stuk jes. Roer de fijng ehakte rookwor st goed door de mayon aise. Vul een tube vo
or driekwart m et de rookworst mayonaise. Druk dan voorzi chtig de achter kant van de tube plat en vouw het uitein de om, zodat de mayonaise er st ra aan de achterka ks niet nt uit spuit. Vouw eventueel nog om en knijp go ee n keer ed vast.
Als je geen stukj es in je mayonai se wilt, kun je de wor st ook in blokje s snijden en met een staa fmixer purere n voor je hem door de m ayonaise roert.
lden . Roer ukenhe kan ook pere ke p n a e d k a r o em Vo ed ayonais sterd go al zelf m nse mo a a r m F l le e e p H le pt t 1 thee ijl je klo iers me eg terw o V . e d 2 eidoo r n ga eel dun r met ee in een h a e a to lk e e r li mo doo g bij orzichti nnebloe dit er vo liliter zo s il r e m d 0 n 5 2 nd a emengd at iema s goed g la e f ll a (o t a je og totd straalt oer er n kloppen jf goed t door. R r li o B k ). n n e ise! giete og ev mayona us dan n je a s is r e a d n kla is. Kluts rheen e zijn doo a l e p le 1 thee
Zorg dat alle ingrediĂŤnten op kamertemperatuur zijn.
Timbaaltje van tomaat en griekse geitenkaas, gegarneerd met een krokant schijfje spek Dit stamppotje werkt perfect als voorgerecht in een sjiek stamppotmenu. Maak dan wel half zoveel als hieronder staat aangegeven, anders heeft niemand nog honger als ze bij het hoofdgerecht zijn aanbeland. Nodig 200 gram gerookt (buik)spek in dunne plakjes 1 kilo kruimige aardappels 5 grote vleestomaten 250 gram feta 30 milliliter volle melk klontje roomboter 2 eetlepels vers gehakte peterselie
Snijd met een mes een kruisje aan de onderkant van de tomaat.
zout en peper nootmuskaat
Feta kan behoorlijk zout zijn. Proef de
Ook handig kommetje
stamppot eerst voor je er extra zout bij doet.
plasticfolie
Hoe
water en een snufje zout. Zet de pan op het vuur, wacht tot
Maak eerst de spekchips. Zet de oven aan op 90 ËšC. Bekleed
het water kookt en laat de aardappels ongeveer 5 minuten
een bakplaat met een stuk bakpapier en verdeel de plakjes
koken. Leg dan de stukken tomaat erop en laat alles nog eens
spek eroverheen. Schuif de bakplaat in de oven en bak het
15 minuten koken.
spek in 1 tot 1,5 uur knapperig. Snijd ondertussen de feta in kleine blokjes. Zet ook een Zet een pan met water op het vuur en breng aan de kook.
pannetje op het vuur met de melk erin, zodat deze lekker
Snijd met een scherp mes een kruis in de onderkant van de
warm is zodra de aardappels en tomaten gaar zijn.
tomaten, zodat het velletje straks makkelijk loslaat. Doe de tomaten voorzichtig in de pan zodra het water kookt. Dat gaat
Giet de aardappels en tomaten af en stamp goed door elkaar.
het makkelijkst met behulp van een juslepel of soeplepel.
Roer de warme melk en boter er doorheen en breng de
Laat ze vooral niet plonzend in het kokende water vallen!
stamppot op smaak met peper en een beetje nootmuskaat. Schep dan de blokjes feta en de peterselie er doorheen en doe er eventueel nog een klein beetje zout bij.
Laat de tomaten ongeveer een minuutje koken. Giet het water af (of vis de tomaten weer uit de pan met de jus- of soeplepel) en laat de tomaten een beetje afkoelen. Trek het velletje eraf
Wil je een mooi bergje maken van je tomatenstamppot?
zodra ze koud genoeg zijn om aan te raken. Snijd de ontvelde
Smeer dan een kommetje of koffiekopje in met een klein beetje
tomaten in vier stukken.
boter. Vul het kommetje met de stamppot, druk goed aan en zet hem dan op de kop op het bord. Haal nu heel voorzichtig
Schil de aardappels, haal de vieze plekjes eraf en snijd ze in
het kommetje eraf en‌ tadaa! Maak het gerechtje af door er
vieren. Spoel de aardappels schoon en doe ze in een pan met
een spekchipje in te prikken.
84
Groentepaspoort
de tomaat vooral gezien als sierplant. Pas later ontdekten
Vroeger werd
mensen dat je die mooie, bolle vrucht ook kunt eten. Dat is trouwens niet zo gek. De takken
en bladeren van de tomatenplant zijn namelijk
behoorlijk giftig. Het is
dus geen wonder dat ze de vrucht van die plant niet helemaal
vertrouwden.
um
c rsi pe
o lyc m e, u n en s a o l u r t n So us kg ate m: ug oo a a m n na m to zij i t/ se se er r e n r j a i t : m maa pa La en fs , l o d e z ur o i z Se tzu : ro e en e r o u z nj Kle ig, ora p , p a le :s ge ak a Sm
Tomaten
niet in de koelkast bewaren. kun je beter
Buiten de koelkast kunnen ze nog een beetje narijpen. Daar worden ze
lekker zoet van.
Er bestaan enorm veel soorten tomaten. Van schattige
Vleestomaten zijn niet speciaal bedoeld voor bij
minitomaatjes tot enorme ribbelige bonken. Ze
het vlees. Ze heten zo, omdat
er in verhouding weinig sap inzit, maar vooral heel veel vruchtvlees.
hebben allemaal weer net een
andere smaak.
Vroeger waren tomaten geel. Zo komen ze ook aan hun Italiaanse naam: pomodori. Dat betekent: gouden appels. 86
Groentepaspoort
Courgettes
kun je prima rauw eten. Bijvoorbeeld in dunne plakjes door de salade. Maar hij smaakt nóg lekkerder als je hem kort
De bloemen van de courgette kun je ook eten. In landen als Italië en Griekenland worden de bloemen vaak gevuld en soms ook
gefrituurd.
bakt of grilt.
epo
u Cuc er tob n k o e it ijns t/m n, w Lat juli e : o n r t l, g zoe ach Sei gee nz : e n is ure t fr Kle ich l : aak Sm : aam
De courgette
ta p rbi
is één van de oudste groenten die we kennen. Zo’n 10.000 jaar geleden werden ze al gegeten in Mexico. Het duurde wel even voor de courgette ook in Nederlandse winkels lag. Het kan heel goed dat je opa en oma als kind nooit een courgette gezien hebben.
In Nederland hebben
grote, langwerpige courgettes, we vooral
maar er bestaan ook hele kleine en zelfs ronde courgettes.
Courgettes kunnen enorm
groot worden. Hoe
langer je ze door laat groeien, hoe meer ze er van binnen uit gaan zien als een soort spons. Heel grote courgettes gaan trouwens ook een beetje smaken als een spons. Bleagh. 87
De gerechten in dit hoofdstuk doen meer dan alleen je maag vullen. Ze brengen je hersenen in de war door hoe ze eruit zien of ze knallen, prikken en knisperen. En erger nog: sommige gerechten laten je darmen flink rommelen, zoals de bonendrol of het taartje op de vorige bladzijde.
Gelukkig valt het met knolselderij nog wel een beetje mee. Er zit wel inuline in, maar niet enorm veel. Inuline is het stofje dat bij koolsoorten zorgt voor winderigheid. Waarschijnlijk is het scheeteffect veel groter na het eten van bonen. Daar zit weer een ander stofje in (raffinose) dat zorgt voor een borrelende darminhoud. Hoe werkt dat nou eigenlijk? In je maag zitten bacteriën die helpen bij het verteren van je voedsel. Terwijl ze dat doen, produceren die bacteriën gas. Bij ‘gewoon’ eten en drinken is dat al genoeg voor 15 tot 20 scheten en scheetjes per dag. Vaak merk je niet eens dat je ze laat, omdat het midden in de nacht gebeurt. Of omdat ze er uitfloepen als je net een sprongetje maakt en helemaal niet stinken. Maar nu de bijzondere scheten. De scheten waarmee je zelfs jezelf kunt laten schrikken door de enorme knal of de walgelijke geur. Eerst die knallen. In sommige voedselsoorten zitten stofjes die de bacteriën in je maag extra veel werk opleveren. En dus ontstaat er ook extra veel gas. Gas dat je lichaam ook weer uit moet. Niet al het gas dat je lichaam verlaat stinkt. Voor echte stinkwinden moet je ook nog rekening houden met iets anders: de zwavelhoudende eiwitten in je eten. Deze zorgen ervoor dat je scheten de geur krijgen van rotte eieren. Deze stoffen zitten in ei (vooral hardgekookte eieren werken goed), maar ook in ui, bonen en kool. Met die laatste drie sla je dus twee vliegen in één klap: ze veroorzaken knallen én een stinklucht.
136
Bedwelmende lu Knoflook is weer
cht
een verhaal apar t. Die geur komt vooral uit je licha am via je n in je huid (waar ook je zweet uit ko mt). Knoflookgeu beter combinere n met eten dat bo r kun je dus eren opwekt dan met typisch sche goed werkt: eet de eteten. Wat ook avond voor een sp ortwedstrijd heel Zo moet je tegens veel knoflook bij het avondeten. tander niet alleen tegen jouw opbo ksen, maar ook je zweetlucht doorst extra stinkende aan. mond en de porië
Maak bijvoorbeel d een knoflooktaa rt. Daarmee werk je in je eentje met knoflook naar binn gemak een halve en, omdat het zó bol vreselijk lekker (e n zoet!) is. Kijk voor het rece pt op www.stampp otboek.nl
Boeren al voor ze in je Soms verlaten de gassen je lijf komen ze niet via je maag zijn aangekomen. Dan . Met een ar door je mond naar buiten
Voor extra vieze boeren Eet een paar flinterdunne plakjes (liefst rauwe) knoflook en kauw goed. Eet ook nog een eetlepeltje rauwe ui en slik alles door met onnodig veel lucht. Klok meteen daar achteraan een glas frisdrank naar binnen. Nu moet het wel
kont, ma ultaat. dikke, burpende boer als res
ervoor dat je bij nenkrijgt. Lang niet al het drinken veel lucht bin vandaar dat je er van die lucht bereikt je maag, gaat boeren.
De belletjes in frisdrank zorgen
lukken met de stinkboeren.
Wil je het resultaat van je experiment bewaren? Boer dan in een ballonnetje, knoop hem goed dicht en bewaar hem. Prik hem door als je iemand wil verrassen met een lekker vies stinkbommetje.
Wil je écht indruk maken met stevige stinkknallers? Maak dan een gerechtje waarbij je bruine bonen bakt met lekker veel ui en knoflook. Het liefst met een voorafje van een hardgekookt ei, gewikkeld in koolblad.
Hoe sneller je eet en
hoe meer je praat tijdens het eten, hoe meer lucht je binnenkrijgt.
Van pruimen kun je
trouwens ook heel winderig worden. Kijk wel uit dat je er niet teveel van eet. Anders blijft het niet bij lucht alleen...
Een keurig woord voor scheten laten is flatulentie.
137
Huh, een pizza als klassieke stamppot? Zeker wel! Er zit namelijk een lekker krokant laagje hete bliksem op deze pizzabodem. Een tropisch hete bliksempizza dus! Hete bliksem komt waarschijnlijk aan zijn naam
door de appels. Die worden z贸 bliksems heet dat je goed moet uitkijken dat je je mond niet verbrand bij het eten.
Nodig 200 gram kruimige aardappels 100 gram zoete appels 1 grote ananas 50 gram hamblokjes
Nodig voor het deeg
30 gram verse basilicum
100 milliliter lauw water
20 gram roomboter
half zakje droge gist van 7 gram
1 eetlepels witte basterdsuiker
1 theelepel suiker
snufje zout
250 gram bloem
100 gram geraspte kaas
snuf zout
1 blikje tomatenpuree
1 eetlepel olijfolie
Bliksemse
aĂŻ pizza Haw
Pizzabodem
Bereiding
Doe het water in een kopje en klop de gist en suiker
Verwarm de oven voor op 240 °C.
erdoorheen. Schil de aardappels, haal de vieze plekjes eraf en snijd Doe de bloem in een grote kom, roer het zout erdoor
ze in vieren. Spoel de aardappels schoon, doe ze in een
en maak een kuiltje in het midden. Giet de olie en het
pan met water en zet de pan op het vuur. Wacht tot het
gistwater erbij en kneed het deeg ongeveer tien minuten,
water kookt en laat de aardappels in 15 to 20 minuten
tot het niet meer plakt. Dit kan eventueel ook in de
gaar koken.
keukenmachine. Gebruik dan wel de deeghaken en niet de scherpe messen.
Schil ondertussen de appels en haal de klokhuizen eruit. Snijd de appels in kleine stukjes en leg ze op de kokende
Maak een bal van het deeg, leg het in een kom en dek af
aardappels. Draai het vuur onder de pan iets lager en
met een theedoek die een beetje nat is. Laat het deeg
doe een deksel op de pan. Laat de appelstukjes ongeveer
een uur rijzen tot het bijna twee keer zo groot is.
10 minuten zachtjes meekoken met de aardappels.
Duw alle lucht weer uit het deeg en kneed het nog een
Haal de kroon van de ananas en snijd de schil eraf.
keer goed door. Gebruik een deegroller (of een lege
Snijd hem in plakken, haal het harde midden eruit en
glazen fles) om het deeg uit te rollen tot het ongeveer
snijd de rest van de ananas in kleine blokjes. Scheur of
een centimeter dik is. Leg het deeg op een bakplaat
knip ook de basilicum in stukken (niet te klein).
(eventueel met wat bakpapier eronder) en dek weer af met een theedoek (een droge dit keer) tot je klaar bent
Giet de aardappels en appels af en doe er basterdsuiker en
met de stamppot.
een snufje zout bij. Stamp dit mengsel met de boter fijn tot een mooie stamppot. Meng de stukjes ananas, basilicum en de blokjes ham erdoor.
m de o d j i t in of kun je z n e n t ge ken? Da -klare h c e a n e t. Heb j zelf te m een kant-e upermark m s bode lijk ook en in de r p u natu odem ko b pizza
Smeer de pizzabodem in met de tomatenpuree en bedek hem dan met de stamppot. Strooi de geraspte kaas erover en schuif de pizza in de voorverwarmde oven. Na 12 tot 15 minuten is je tropische pizza klaar.
171
Inho
v e a g p o u ds
Hoofdstuk 1 - De almachtige aardappel Van alles over de aardappel ......... 6 De geschiedenis van de aardappel ......... 8 Handig om te weten ......... 10 Klein overzicht van aardappels in Nederland ......... 12 Aardappelattributen ......... 18 Pureetest ......... 19 Nogal perfecte aardappelpuree ......... 22 Maak je eigen behangplaksel (of haargel) ......... 24 Haal het zetmeel uit een aardappel ......... 26 Aardappelbrood ......... 28 Aardappel anders ......... 30
Hoofdstuk 2 - Overal kleuren Doe-alsof-sorbet van drie kleuren bietjes en krokante spekjes ......... 34 Groentepaspoort bietjes ......... 37 Groentepaspoort rodekool ......... 38 Kleurige ufo’s ......... 40 Stamppot spinaziesoep ......... 43 Groentepaspoort spinazie ......... 44 Groentepaspoort bloemkool ......... 45 Bloemkoolmuffins met frisse room en pecannoten ......... 46 Flower Power ......... 48 Tompouce van wortelstamp ......... 50 Groentepaspoort wortel ......... 52 Kleur (met) je eten ......... 54
Hoofdstuk 3 - Voor avonturiers Zeemonster stamppot ......... 58 Groentepaspoort zeegroenten ......... 60 Paprika- en pepercrispy’s ......... 62 Groentepaspoort paprika ......... 64 Groentepaspoort peper ......... 65 Onkruid wieden ......... 66 Zevenblad op drie manieren ......... 68 Tropisch zoet gevulde kokosnoot ......... 70 Groentepaspoort koolraap ......... 72 Groentepaspoort meiknol ......... 73 Witte chocoladestamppot met kipsaté en chocoladesaus ......... 74 Mmm, een lekker dikke slak! ......... 77 Rookworstmayonaise ......... 78 Zelfgemaakte piccalilly ......... 80 Een groentevoorraad voor lange reizen ......... 81
k 4 - Maak indruk op je ouders f wi je/liefje (o /tante/ler Hoofdstu t h c i n / a p o / n e d aar/vrien
k) e dan oo
Timbaaltje van tomaat en Griekse geitenkaas, gegarneerd met een krokant schijfje spek ......... 84 Groentepaspoort tomaat ......... 86 Groentepaspoort courgette ......... 87 Gegratineerde courgettes met een verrassende vulling van diverse Italiaanse specialiteiten ......... 88 Verrekt verfijnde veldsla met een subtiel appelig cranberrysausje ......... 90 Groentepaspoort slasoorten ......... 92 Indrukwekkende feeststamppot voor echte prinsessen ......... 94 Spelen met je eten ......... 96 Landschapje van uiterst smaakvolle paddenstoelen op een bedje van romige puree ......... 98 Groentepaspoort paddenstoelen ......... 100 Zalig zoete reuzenblini’s met zachtromige zuiveltopping en gegrilde tomaat ......... 102 Klassieke amuse van romig gevulde eitjes met achterham en een topping van asperge ......... 104 Groentepaspoort asperge ......... 106
Hoofdstuk 5 - Klabam! Stinken en knallen Spruitenpotje met gep(l)ofte kastanjes ......... 110 Lekker p(l)offen ......... 112 Groentepaspoort spruitjes ......... 113 Hoe leer je dingen lusten? ......... 114 Ovenschotel met maïs, chorizo en tortillachips ......... 116 Groentepaspoort maïs ......... 118 Groentepaspoort bonen ......... 119 Dikke bonendrol ......... 120 Waarom hebben onze ogen zoveel invloed? ......... 122 Stamppot Halloween ......... 124 Groentepaspoort pompoen ......... 126 Proefproefjes ......... 128 Brandnetellolly ......... 130 Taartje van knolselderij en noten ......... 132 Groentepaspoort knolselderij ......... 134 Word een explosieve superstinker ......... 136 Groentepaspoort knoflook ......... 138 Groentepaspoort prei ......... 139
Hoofdstuk 6 - Supersnacks Bitterballen van stamppot wittekool met pindasaus ......... 142 Hotdog met zuurkool ......... 144 Groentepaspoort wittekool ......... 146 Loempia’s van Chinese kool ......... 148 Groentepaspoort Chinese kool ......... 150 Vegetarisch saucijzenbroodje met uienstamppot ......... 152 Groentepaspoort ui ......... 154 Visballetjes met wortel en een mosterdsausje ......... 156 Boerenkool speciaal ......... 158 Groentepaspoort boerenkool ......... 160 Knapperige groentechips ......... 162
uk 7 - Klassie kers met een twist Hoofdst Voorjaarsstamppotje ......... 166 Groentepaspoort andijvie ......... 168 Bliksemse pizza Hawa誰 ......... 170 Fruit in je eten ......... 172 Ovenschotel met broccoli en sliertkaas ......... 174 Groentepaspoort broccoli ......... 176 Groentepaspoort komkommer ......... 177 Stamppot gezond ......... 178 Echte Leidse hutspot ......... 180 Groentepaspoort pastinaak ......... 182 Groentepaspoort raapstelen ......... 183 Stamppot raapsteeltjes met gegrilde rookworstspies ......... 184 Husselflussel ......... 186 Groentepaspoort doperwt ......... 188 Groentepaspoort sperzieboon ......... 189
Etiketten Etikettenlijm ......... 192 Etiketten ......... 193 Website en webwinkel ......... 199
Inhoudsopgave ......... 200 Index groentesoorten en experimenten ......... 204 Wie maakten dit boek? ......... 206 Bedankt ......... 208