Zesluik Thialf (2013) by Leeuwarder Courant

31 augustus 2013, pag. 4

Een nieuw Vriesland

Een nieuw ijsstadion in Heerenveen. De dromen zijn groot en de mogelijkheden eindeloos als Thialf in 2008 bovenaan de agenda komt. Vijf jaar later moet de schop nog steeds de grond in. Hoe is het zover gekomen? Een reconstructie in delen. Vandaag aflevering 1. Grootdenkers bij Sportstad komen met futuristische tekeningen van hoogbouwprojecten, inclusief een bruisend theatercomplex. ’t Amfitrion heet het; de gulle gastheer. ‘De juiste weg naar Rome’. De gemeente Heerenveen droomt sinds de eeuwwisseling van een gedurfde stadsontwikkeling. De provinsje gaat vooral voor Thialf, net als Thialf zelf.

Conceptancy

‘Thialf heeft last van de wet van de remmende voorsprong. Thialf ontbeert adequate trainingsfaciliteiten en topsportaccommodaties. Thialf ontbeert moderne mogelijkheden voor hospitality. Thialf ontbeert voldoende mogelijkheden voor activiteiten die de exploitatie versterken’, klinkt het op 27 maart 2008 in Heerenveen. De woorden komen uit een kleurrijke presentatie van Kranendonk Conceptancy uit Baarn. ‘Thialf is aan vervanging toe’, staat er in grote letters boven. Directeur Bert Kranendonk, uitgenodigd door de gemeente, toont een prachtig plaatje van een Thialf in pompeblêdvorm. Hypermodern, duurzaam, multifunctioneel, een landmark. Liefst bij het voetbalstadion, pal ten noorden ervan of aan de overkant van de snelweg A32.

Icoon

,,Wereldwijd ontstaan nieuw ijssportstadions die de positie van Thialf als leading schaatstempel naar de kroon kunnen steken’’, waarschuwt hij. En ook in Nederland zijn er initiatieven die ,,op

ATZE JAN DE VRIES EN SASKIA VAN WESTHREENEN

et is het nachtmerriescenario. Straks zijn de ijsbaanplannen van Almere en Zoetermeer inderdaad de luchtkastelen zoals Friesland altijd al beweerde. Geen financiers en dus niet haalbaar. Tegelijk haalt de Europese Commissie een streep door de Thialfplannen omdat die drijven op sloten overheidsgeld. Een zuiver staaltje verboden staatssteun. Pure concurrentievervalsing op de Europese interne markt. Zo kan het gaan, zeggen ingewijden in de ijsbaansoap. En wat heb je dan? Een Nederland zonder topijsbaan. Hét schaatsland van de

wereld dat geen goede piste meer heeft; een verouderd Thialf, geen Icedôme (Almere) en geen Transportium (Zoetermeer). Wat een contrast met vijf, zes jaar geleden, toen de zoektocht naar een nieuw ijscomplex in Heerenveen serieuze vormen aannam. Van nachtmerries was geen sprake. Integendeel, de dromen waren groots, de sky the limit. Er werd groot gedacht, passend bij die tijd. Een nieuw Thialf met twee banen van 400 meter, naast of boven elkaar, dat was het idee.

Zichtlocatie

Waar? Op een zichtlocatie bij een van de snelwegen in het infrastructureel zo gezegende Heerenveen. Of direct naast het Abe Len-

Bart van der Meer

Sjoerd Galema

stra-stadion, om het centrum grootschalig te pimpen. Ook andere plekken kwamen in beeld. Er is sindsdien veel werk verzet, maar nazomer 2013 nog altijd zonder tastbaar resultaat. Hoe is het zover gekomen? Deze krant publiceert de komende weken een reconstructie. Die is tot stand gekomen op basis van gesprekken met mensen die er met de neus bovenop stonden. Ieder hebben zij hun eigen perceptie, soms met grote verschillen. De gesprekken waren off-therecord. Dat betekent: gebruik de informatie, maar citeer ons niet en noem ons niet als bron. ‘Sven Kramer zegt Thialf de wacht aan’, kopt deze krant 25 februari 2008. De nieuwe wereldkampioen heeft het gehad met

Peter de Jonge

zijn thuisstadion. Het is er te koud en te vochtig. De topsportcultuur is soms ver te zoeken, zegt Kramer. ,,De trainingsomstannichheden, de trainingsoeren, it is hjir allegear net ideaal.’’ Hij dreigt naar het buitenland te vertrekken. Vanaf de zomer van 2007 zwelt de kritiek van schaatsers en coaches aan. In Kolomna, 89 kilometer verwijderd van Moskou, opent een prachtstadion de deuren. Waarom daar wel, en hier niet? De eerste die zich openlijk uit is een topman van aandeelhouder Aegon, herinnert een betrokkene zich: ,,Die schiep het beeld dat Thialf van elastiekjes aan elkaar hing.’’ De directeur van Thialf, Jarko Nieweg, reageert. Hij vindt dat de klagers zich als verwende kin-

Bert Kranendonk

Tjisse Wallendal

deren gedragen. Van elastiekjes is geen sprake, maar problemen zijn er wel. Thialf oogt verouderd, ondanks de investeringen van de afgelopen jaren. Het is inderdaad te vochtig (daar wordt aan gewerkt), de kachel staat te laag (die gaat niet omhoog) en vooral: Thialf kan niet op tegen nieuwe snelle stadions in Oost-Europa, Azië en NoordAmerika.

Investeren

De tijden zijn er naar om dat niet te pikken. De economie is in 2007 en het begin van 2008 nog booming, huizenprijzen stijgen de pan uit, bedrijven investeren bij het leven en consumenten gaan schulden aan waarover ze zich totaal geen zorgen maken.

Sven Kramer

Maart 2008 ontstaat een regiegroep die dit varkentje moet gaan wassen. Een kwartet van gemeente, provinsje, Thialf en Sportstad. Burgemeester Peter de Jonge stapt er namens de gemeente in, gedeputeerde Sjoerd Galema voor de provincie Fryslân. Bart van der Meer en Tjisse Wallendal van Sportstad schuiven aan. Ook Piet Nammensma en Jarko Nieweg, respectievelijk commissaris en directeur van Thialf. En dan zijn er nog de ambtenaren Jouke van der Zee (provinsje) en Febo Perdok (gemeente). Elke partij heeft zijn eigen agenda. De plaatselijke Sportstad bv wil zijn imperium - voetbalstadion, turnhal, zwembad - graag vergroten met een nagelnieuw en prestigieus ijsstadion.

Thialf in pompeblêdvorm, een ideetje van Kranendonk Conceptancy uit Baarn.

’t Amfitrion van de ’grootdenkers’ van Sportstad.

Het verouderde Thialf in 2008.

FOTO LC/JAN DE VRIES

termijn mogelijk een bedreiging kunnen vormen voor Thialf als nationaal icoon’’. Dus moet de schop in de grond. Thialf moet investeren in techniek en innovatie, faciliteiten voor de topsport, breedtesport, hospitality en een stevig financieel fundament. Een hypermodern centrum voor winterbeleving. Een nieuw Vriesland onder de paraplu van Sportstad, zegt Kranendonk. De regiegroep gaat aan de slag. Maar nog datzelfde jaar openbaart zich een grote controverse en slaat de verdeeldheid toe. Volgende week: Reuring in de regiegroep. Reageren? sneonsnein@lc.nl

Vernieuwbouw IJsstadion Thialf in Heerenveen domineert al vele jaren het schaatsnieuws. Deze week blijkt de toekomst van Thialf zelfs een grote splijtzwam binnen schaatsbond KNSB, die gisteren leidde tot het opstappen van voorzitter Doekle Terpstra. Voor Thialf ligt een uitgewerkt plan klaar om de ijshallen te ‘vernieuwbouwen’. Het provinciebestuur van Friesland heeft hiervoor €50 miljoen gereserveerd. Op 25 november moet bekend worden welk bouwbedrijf Thialf mag bouwen, op 1 april 2014 gaat de schop in de grond. Medio 2016 moet het nieuwe ijsstadion klaar zijn. Maar er zijn meer kapers op de kust: ook Almere en Zoetermeer dingen mee in de strijd om de titel van dé ‘schaatstopsportlocatie’ van Nederland.

07 september 2013, pag. 12

Reuring in de regiegroep

Vernieuwbouw Voor Thialf ligt een uitgewerkt plan klaar om de ijshallen te ‘vernieuwbouwen’. Het provinciebestuur van Friesland heeft hiervoor €50 miljoen gereserveerd. Op 25 november moet bekend worden welk bouwbedrijf de opdracht krijgt. Op 1 april 2014 gaat de schop de grond in. Medio 2016 moet het nieuwe ijsstadion klaar zijn. Maar of Thialf dan ook de ’schaatstopsportlocatie’ van Nederland wordt, is maar de vraag. Er zijn kapers op de kust: Almere en Zoetermeer.

Nieuwbouw of vernieuwbouw. En wie gaat dat betalen. Deel 2 van de Thialf-soap: besluiten blijven uit, de frustratie groeit. De dromen zijn groot en de mogelijkheden eindeloos als Thialf in 2008 bovenaan de agenda komt. Vijf jaar later moet de schop nog steeds de grond in. Deze week deel twee van een serie die tot stand kwam na off-the-record-gesprekken met tientallen betrokkenen. Deel 1 ‘Nieuw Vriesland’ is te lezen op: www.lc.nl/thialf

ATZE JAN DE VRIES EN SASKIA VAN WESTHREENEN

n 2007 werd er voor het eerst gepraat over nieuwbouw van het Thialfstadion. Pas jaren later, in 2012 en 2013, zal de politiek kiezen uit de varianten die al in 2009 in al hun glorie op tafel liggen. Met de kennis van nu is het raar dat er niet eerder knopen worden doorgehakt over de toekomst van het stadion. In de regiegroep die provinsje, gemeente, Thialf en Sportstad begin 2008 hebben gevormd, sluimert vanaf het begin een controverse. De mannen van Sportstad (Bart van der Meer en Tjisse Wallendal) gaan vol gas voor nieuwbouw op een zichtlocatie bij snelweg en voetbalstadion. Ook gedeputeerde Sjoerd Galema en de gemeente (toenmalig burgemeester Peter de Jonge) zitten op dat spoor. Maar Thialf-directeur Jarko Nieweg niet. Waarom peperdure en vermoedelijk slecht exploitabele nieuwbouw, als renovatie of vernieuwbouw ook kan? Er gaan be-

dragen tot over de €200 miljoen over tafel. Wie moet of wil dat in hemelsnaam betalen? Ook Thialfcommissaris Piet Nammensma is voorzichtig. Vervang het verouderde en slecht geïsoleerde dak en je bent al een heel eind, is Niewegs verhaal. De energienota is in zeven jaar opgelopen van €350.000 naar €1,2 miljoen, maar Thialf staat er niet slecht voor. Nieweg, oud-topman van Essent, wordt in de wandelgangen smalend ‘de boekhouder’ genoemd. Hij wist het stadion na een roerige periode in financieel veilig vaarwater te brengen. Hij lacht om alle grote plannen, trapt op de rem en roept op tot gezond verstand. Hij maakt zich er niet populair mee. ,,Nieweg heeft nooit begrepen dat er bij de provinsje serieuze bereidheid was om een groot stadion neer te zetten’’, zegt een betrokkene. Een ander: ,,Hij was de remmer in vaste dienst.’’

Nieuwbouwlobby In deze fase domineert de nieuwbouwlobby. Voor een dubbel-

baanscomplex wel te verstaan. Niet omdat de KNSB om twee banen vraagt (dat zal eind 2012 pas gebeuren), maar omdat de regiegroep in meerderheid dit zelf wil. De ene na de andere studie komt voorbij, met regelmatig nieuwe locaties en aangepaste bedragen (zie overzicht hiernaast). De woningbouw van Skoatterwâld, pal aan de snelweg, wordt er zelfs even voor stilgelegd. Alleen al Grontmij/Marktplan levert minstens zeven rapporten aan. Al het voorwerk, inclusief adviseurs en onderzoekers, kost bij elkaar meer dan €3 miljoen. ,,Grontmij en Marktplan hebben een fantastische tijd gehad’’, zegt een bron. De eerste, grondige verkenning naar vernieuwbouw/renovatie verschijnt oktober 2009. Dan is het niet meer te ontkennen: knap Thialf grondig op en je bent er ook. Ook met vernieuwbouw is Heerenveen weer ,,absoluut wereldtop’’. Wel klinkt een ernstige waarschuwing: kiest Friesland voor vernieuwbouw in plaats van volledige nieuwbouw, dan zal dat de

concurrentie van andere plaatsen aanwakkeren. Voor je het weet is Heerenveen dan de topstatus kwijt. De troef van vernieuwbouw komt de besluitvaardigheid niet ten goede. De lobby voor nieuwbouw wil niet opgeven, maar staat niet sterk genoeg. De financiering is immers niet rond, terwijl minstens €125 miljoen nodig is. Mede daarom is ook de exploitatie nog problematisch. Gedeputeerde Sjoerd Galema beseft het; hij houdt de terugvaloptie achter de hand.

Getraineerd

FOTO’S JAN DE VRIES

Het overlegcircuit draait onverdroten verder. ,,Maar er werd niet gekozen. In plaats daarvan werd het huiswerk steeds weer overgedaan. En maar weer rekenen aan nieuwbouw en renovatie, met in grote lijnen steeds dezelfde uitkomst’’, zegt een speler. Een ander: ,,Er is gewoon getraineerd met al die onderzoeken.’’ Concreet zicht op genoeg geld van Den Haag of van marktpartijen is er niet. ,,In Den Haag wisten

ze ook wel dat nieuwbouw niet de enige optie was. Waarom zou Den Haag daar dan geld voor geven?’’, zegt een betrokkene. Gedeputeerde Sjoerd Galema, die de provinsje in de regiegroep vertegenwoordigt, wil de begroting voor een flink deel rond hebben voordat hij de politiek om instemming vraagt met nieuwbouw. Dan sta je sterker, houdt hij zijn

strijdmakkers in de regiegroep voor. De gemeenteraad van Heerenveen en provinciale staten zijn in de eerste helft van 2010 uitermate kritisch op de plannen, die nog lang niet af zijn. Ze willen veel meer duidelijkheid. De regiegroep rekent op €30 miljoen van de provinsje - voor nieuwbouw. Minister Maria van

der Hoeven (Economische Zaken) is mogelijk goed voor €10 miljoen. Het armlastige Heerenveen spreekt dapper van 10 procent inbreng.

Aardgasfonds De hoop is gevestigd op het landelijke aardgasfonds FES. Daar zitten miljarden in. Maar najaar 2010 stopt het nieuwe kabinet Rutte I de

voeding van dat fonds. De Thialflobby staat met lege handen. Van bedrijven komt ook geen cent binnen. Niemand komt deze jaren op het idee dat het Provinsjehûs het zelf moet doen. Daar is geld genoeg voor wel tien nieuwe stadions. November 2010 produceert de regiegroep zijn laatste grote rap-

port: de verdiepingsslag. De tweede baan komt te vervallen; niet haalbaar. De voorkeur gaat definitief uit naar de Noordplot (nieuwbouw naast het voetbalstadion), maar vernieuwbouw op de oude Thialf-plek blijft in beeld. Kool en geit worden gespaard. De regiegroep verdwijnt hierna ongemerkt van het toneel. Zonder afscheidsborrel. De bal rolt naar de politiek. Naar de bijna blutte gemeente en de van geld bulkende provinsje. De laatste zal de hoofdrol krijgen. Ondertussen is het dossier belast met twee zware hypotheken. De controverse nieuw-vernieuwbouw is onverkort blijven bestaan. Daarnaast dreigt er een levensgroot probleem met de KNSB, waarover de frustratie groeit. De bond weigert zich exclusief aan Thialf te verbinden. Inderdaad: dan al. In 2010. Volgende week: Heibel met de KNSB. Reageren? sneonsnein@lc.nl

Leden regiegroep Thialf: burgemeester Peter de Jonge en ambtenaar Febo Perdok (gemeente Heerenveen), gedeputeerde Sjoerd Galema, ambtenaar Jouke van der Zee (provinsje Fryslân), commissaris Piet Nammensma, directeur Jarko Nieweg (Thialf), Bart van der Meer, Tjisse Wallendal (Sportstad BV ). KNSB-bestuurder Tjaart Kloosterboer is adviseur. Een van de ’Noordplot’-varianten: Thialf bij het Abe Lenstra-stadion.

Thailf begin september 2013: de nieuwe ijsvloer wordt gelegd.

IJsmeester Beert Boomsma in de machinekamer van het ijsstadion.

14 september 2013, pag. 12

Knokken met de KNSB Steunt schaatsbond KNSB de plannen, of juist niet? Deel 3 van de Thialf-soap: hoe Friesland en de KNSB maar niet tot een vergelijk komen. Een nieuw ijsstadion in Heerenveen. De dromen zijn groot en de mogelijkheden eindeloos als Thialf in 2008 bovenaan de agenda komt. Vijf jaar later moet de schop nog steeds de grond in. Hoe is het zover gekomen? Deze week deel drie van een serie die tot stand kwam na off-the-record-gesprekken met betrokkenen. Deel 1 en 2 zijn te lezen op: www.lc.nl/thialf

ATZE JAN DE VRIES EN SASKIA VAN WESTHREENEN

ussen Thialf en de Koninklijke Nederlandsche Schaatsenrijders Bond (KNSB) loopt het al jaren niet lekker. ,,Het is een vechtrelatie’’, zeggen betrokkenen. Financieel zijn beide partijen op elkaar aangewezen. Thialf heeft de bond nodig voor inkomsten uit grote toernooien en ijsverhuur, omgekeerd moét de KNSB het ijsstadion wel gebruiken. Allebei vinden ze van de ander dat die zich in financiële onderhandelingen veel te hard opstelt. De KNSB wil prijsverlagingen die Thialf niet kan dragen, zegt de een. Thialf haalt de bond het vel over de oren, vertelt een ander. De sfeer verslechtert merkbaar vanaf 2010 en dat is niet gunstig naarmate besluiten over Thialf almaar langer op zich laten wachten. Ook de liefde tussen de Friese politiek en de bond bekoelt. Commissaris van de koning John Jorritsma zal medio 2013 zeggen dat toezeggingen niet zijn nagekomen. Nog later komt het zelfs tot een rechtszaak. Daarvan is nog geen sprake als de KNSB in 2008 betrokken raakt bij de plannen die dan in de maak zijn voor Thialf (zie deel 2 van deze serie: www.lc.nl/thialf). Bestuurslid Tjaart Kloosterboer schuift in de loop van dat jaar als adviseur aan bij de regiegroep. De belangen zijn duidelijk. Thialf is technisch ingehaald door concurrentie in het buitenland. Als Nederland niet moderniseert, zal dat op termijn mogelijk leiden tot verlies van grote toernooien. Hoe kan Heerenveen het episch centrum van het mondiale topschaatsen blijven? De bond is blij met de Friese ambities en steunt die, zo schrijft het bestuur november 2009 aan de gemeente en de provinsje. Onder de brief staat de naam van Doekle Terpstra, die enkele maanden eerder voorzitter is geworden van de KNSB. De regiegroep, zelf ook op zoek naar financiers, ziet in deze Fries om utens met zijn grote netwerk de ideale man om in Den Haag geld te scoren voor de prestigieuze plannen die in deze periode de revue passeren. Een betrokkene: ,,Doekle deed zijn stinkende best. Hij is keihard teleurgesteld. En hij is geschrokken van de weinigzeggende in-

breng die de gemeente en de provincie in Den Haag hadden.’’ De november-brief is maar een van de epistels die deze jaren vanuit het bondsbureau in Utrecht naar de bestuurders in Friesland gaan. De sfeer is nog even goed. ,,De KNSB hecht aan het verder ontwikkelen van Thialf’’ en spreekt ,,waardering en uitdrukkelijke steun uit voor dit initiatief’’, schrijven Terpstra en bestuurslid Albert Hazelhoff. De KNSB wil de snelste laaglandbaan ter wereld en tegelijk een internationaal trainingscentrum voor de schaatssport. Een complex van twee ijsbanen? Dat idee komt niet van de bond. Het zijn de Friese bestuurders die daar de mond vol van hebben. Vooral Sportstad Heerenveen wil de hoofdprijs. De consistentie is aan beide kanten soms zoek, en niet alleen omdat plannen en wensen voortdurend wisselen. Zo nemen de Friezen november 2010 afscheid van de tweede baan. Twaalf maanden later schrijft KNSB-directeur Paul Sanders dat die ,,zeer gewenst’’ is. De regiegroep doet najaar 2010 een serieuze poging de bond aan zich te binden met een samenwerkingsovereenkomst. Het stuk, dat volgens een zegsman aan Friese kant een regelrechte weergave is van mondelinge toezeggingen van Terpstra en Kloosterboer, gaat in september de deur uit richting het bondskantoor in Utrecht, maar komt in november zwaar geamendeerd terug. De KNSB weigert Thialf exclusiviteit. De grote wedstrijden (internationale toernooien, wereldbekerwedstrijden) kunnen tot 2020 in Heerenveen, maar de bond zet wel een achterdeur open: verrijst er voordien ergens in Nederland een vergelijkbaar ijsstadion, dan is dat net zo goed in beeld.

Concurrentie

Over binnenlandse concurrentie maakt niemand zich dan zorgen. In het buitenland is die er al lang. In verre oorden zetten overheden die geen last hebben van door de Europese Unie verboden staatssteun schitterende schaatstempels neer, voorzien van de nieuwste snufjes. Topschaatsers kijken er verlekkerd naar. De roep dat in eigen land ook gevaren dreigen zwelt aan. Grontmij/Marktplan waarschuwt Friesland in 2009, gedeputeerde Sjoerd Galema speelt in 2010 op hetzelfde orgeltje en sportminister Edith

Schippers, die in 2011 opmerkt dat ze uit Friesland nog altijd geen plan heeft gezien, zegt dat ze ook openstaat voor andere initiatieven. Officeel is er dan nog geen sprake van plannen in Zoetermeer en Almere. In Rotterdam en ook in Alphen aan den Rijn zou wel wat spelen. Het zijn verhalen die Friese bestuurders frustreren: ‘Wie zijn onze tegenstanders? Hoe reëel zijn

hun plannen?’ De Thialf-lobby van het openbaar bestuur ligt op straat, maar hoe reëel zijn de ogenschijnlijke luchtkastelen waarvan niemand weet wie die betaalt? Als Icedome (Almere) en TranSportium (Zoetermeer) - de laatste is sinds najaar 2010 in de maak, de eerste al veel langer, maar pas vanaf 2012 voor Almere - in 2012 op het toneel zijn verschenen, roept Terpstra: ,,De waarde van die andere

plannen wordt in Friesland absoluut onderschat. En ik kan het zeggen, omdat ik er dichtbij zit. Laat je de kaas niet van het brood eten!’’

Ontploft

Al vanaf 2010 houdt de KNSB rekening met concurrentie, blijkt uit de mislukte onderhandelingen over samenwerking. De bond meldt ook geen gezamenlijke commerciële aanpak te willen, wel een

op elkaar afgestemde aanpak. En hoe het het nieuwe Thialf financieel ook zal vergaan, eventuele exploitatietekorten mogen niet leiden tot een hogere huurlast voor de KNSB. Het komt hard aan. ,,Burgemeester Peter de Jonge van Heerenveen ontplofte’’, herinnert een betrokkene zich. Hoe duidelijk de boodschap ook is, de Friese bestuurders blijven de jaren erna hengelen naar exclusi-

viteit voor Heerenveen, en de bond blijft meepraten en geeft Heerenveen zo nog steeds een voorsprong. De Thialf-lobby krijgt meerdere brieven waarin de KNSB (soms samen met sportkoepel NOC-NSF) voorwaardelijke steun uitspreekt (zie het overzicht onder op deze pagina). In de winter van 2011-2012 wordt het menens. Voor het eerst zal de politiek een besluit nemen over

het toekomstige Thialf. Het college van gedeputeerde staten, met PvdA’er Hans Konst als nieuwe portefeuillehouder, stelt nieuwbouw naast het voetbalstadion voor. Met steun van de KNSB. Maar een krappe meerderheid in provinciale staten kiest in februari 2012 voor vernieuwbouw, de variant die de bond niét wil. De opstelling van de KNSB begint een aantal politici in Leeuwar-

den dan flink te irriteren: wel eisen stellen, maar geen geld geven. Toch gaan beide partijen daarna opnieuw in gesprek. Achter de schermen werken ze, met inbreng van andere partijen, de vernieuwbouwvariant uit tot een plan met twee banen, waarvan er één dienst doet als toonaangevende trainingsaccommodatie voor de internationale schaatstop. Het is precies wat de KNSB wil. Terpstra stuurt op 2 november 2012 een brief met louter superlatieven, lijkt het. Vanzelfsprekend en gaarne geeft de KNSB commitment, het bestuur zal er alles aan doen de rijke schaatstraditie van Heerenveen te consolideren en de manier waarop het provinciebestuur de KNSB bij de planvorming heeft betrokken stelt Terpstra zeer op prijs. Het is een brief met ,,onvoorwaardelijke steun’’, zal commissaris van de koningin John Jorritsma ruim een half jaar later zeggen als reactie op de gunning van de toptrainingsbaan aan Almere. Onvoorwaardelijk? De suggestie dat de KNSB woordbreuk pleegt leidt tot regelrechte woede bij de bond. ,,Er zijn geen beloften gebroken. De Friese politiek heeft simpelweg niet aan de voorwaarden voldaan’’, zegt een betrokkene. Die voorwaarden zijn: twee banen, steun van NOC-NSF en overeenstemming over de exploitatie van grote toernooien (de KNSB wil financieel niet inleveren). Net als in februari, kiezen de staten op 19 december niet voor de voorkeursvariant van de KNSB. Over de exploitatie hoeft het dan niet meer te gaan. Terpstra laat Thialf los en zal Heerenveen vanaf dat moment de strijd laten aangaan met Almere en Zoetermeer. Een betrokkene zegt: ,,Op een gegeven moment geldt: beurt voorbij, Friesland!’’ Volgende week: Politieke machinaties. Reageren? sneonsnein@lc.nl

21 september 2013, pag. 12

Hollen en stilstaan Praatgroepen, politieke verschuivingen en wéér een onderzoek. Deel 4 van de Thialf-soap: een Pact van Vier en andere bypasses. Een nieuw ijsstadion in Heerenveen. De dromen zijn groot en de mogelijkheden eindeloos als Thialf in 2008 bovenaan de agenda komt. Vijf jaar later moet de schop nog steeds de grond in. Hoe is het zover gekomen? Een reconstructie in delen. Vandaag aflevering vier van een serie die tot stand kwam na off-therecord-gesprekken met betrokkenen. Deel 1, 2 en 3 zijn te lezen op: www.lc.nl/thialf

ATZE JAN DE VRIES EN SASKIA VAN WESTHREENEN FOTO’S JAN DE VRIES

p een donkere vrijdagavond treffen vier mannen van ‘kwizekwânsje’ elkaar in een restaurant in hartje Beetsterzwaag. Joop Atsma, Sjoerd Galema, Loek Hermans en Doekle Terpstra steken de invloedrijke koppen bij elkaar. Ze hebben het over de Thialf-plannen die maar niet van de grond komen. Het is de winter van 2010-2011. Over Thialf wordt al drie jaar gepraat, zonder dat het opschiet. Het Pact van Vier, zoals een zegsman het kwartet aanduidt, brainstormt over de mogelijkheden om het dossier nieuwe vaart te geven. Vooral gedeputeerde Galema, die zich voor de voeten gelopen voelt door behoudende krachten in provinciale staten, en KNSBvoorzitter Terpstra vinden dat nieuwe energie nodig is. Ze willen dat er geldbronnen worden aangeboord, dat er vaart wordt gemaakt. Als dat de Friese politiek niet lukt, kunnen zíj het dan niet beter doen? Een betrokkene zegt: ,,Zie het als een bypass.’’ Een ander relativeert: ,,Het was eenmalig, niet bedoeld om vaste vorm te krijgen.’’ Het avondje krijgt geen vervolg. Op 3 maart 2011 gaan de Friese kiezers naar de stembus om de krachtsverhoudingen in provinciale staten voor de komende vier jaar te bepalen. Het CDA van Galema krijgt zware klappen. Koning Sjoerd, zoals sommigen hem noemen, verliest zijn portefeuille economische zaken met daarin het Thialf-dossier aan PvdA’er Hans Konst. Galema is tot dan een van de stuwende krachten in de zogenoemde regiegroep, die sinds voorjaar 2008 de Thialf-motor aan de praat houdt. Nu hij wegvalt is het definitief gebeurd met die club. Eerder zijn de mannen van Sportstad, Bart van der Meer en Tjisse Wallendal, al verdwenen. Burgemeester Peter de Jonge van Heerenveen neemt voorjaar 2011

Schaatssupporters in de rij voor voor de ijshal in Heerenveen.

Schaatsen voor Water in Thialf, een activiteit voor een goed doel.

afscheid, ook van zijn ambt. Ambtenaar Jouke van der Zee gaat met pensioen. Alleen de heren van Thialf zijn er nog: directeur Jarko Nieweg en commissaris Piet Nammensma.

Regiegroep sterft een stille dood

Stille dood De regiegroep sterft een stille dood - er is tot verbazing van Nieweg niet eens een fatsoenlijk afscheid en het werk lijkt stil te vallen. Wel is er op 18 januari een wervende Fryske Jûn in Den Haag, waar schaatscoach Henk Gemser en KNSB-preses Terpstra lobbyen. Van de 130 aanwezigen komen er 50 uit de Tweede Kamer. De Friese politiek raakt in de ban van de komende verkiezingen. Lijsttrekker-gedeputeerden gaan voor hun partijen op campagne met hun verkiezingsprogramma’s op zak. Wat zeggen die? Galema’s CDA prefereert nieuwbouw: ,,Geld investeren in de nieuwbouw van Thialf onder de voorwaarde dat

vooraf aangetoond is dat de exploitatie op langere termijn sluitend zal zijn en het bedrijfsleven een stevige rol speelt.’’ De boodschap van Konst: ,,Bij de discussie over de vernieuwing van Thialf, kiest de PvdA voor een sobere en doelmatige oplossing die leidt tot behoud van nationale en internationale wedstrijden in Heerenveen, het sporthart van Fryslân.’’ Het CDA verliest op 3 maart vier van zijn twaalf zetels. De PvdA levert één van de twaalf zetels in en wordt veruit de grootste partij. Konst is dominant in de coalitiebesprekingen met als uitkomst een verbond van PvdA, CDA en FNP. Wat willen de Friesnationalen? ,,Thialf moat mei syn A-status foar Fryslân en de wrâld beholden wurde as dé reedriderstimpel dy’t it no is.’’ De drie partijen husselen hun programma’s door elkaar tot een compromis. In het coalitieprogramma staat het zo: ,,We zijn bereid mee te investeren in nieuwbouw of verbouw van Thialf mits is aangetoond dat de exploitatie sluitend is en het bedrijfsleven bereid is een belangrijke rol te spelen. Overheden spelen geen rol in de exploitatie van Thialf.’’ Het is een tekst waarin de oude controverse over nieuwbouw of ver(nieuw)bouw springlevend is; het dilemma dat de regiegroep zaliger drie jaar lang niet de baas heeft kunnen worden. Op de afscheidsreceptie van burgemeester De Jonge, 31 maart,

Ook in 2011 praat de Friese politiek over een nieuw Thialf, net als in 2008, 2009 en 2010. Ondertussen tikt het klokje door.

komt de wenselijkheid ter sprake een stuurgroep te vormen, de Stuurgroep Nieuw Thialf. Die moet het Thialf-dossier rijp maken voor politieke besluitvorming.

Boegbeeld De groep krijgt al in de eerste helft van 2011 gestalte. Er komt - van buiten - een onafhankelijke voorzitter: de voormalige bestuursvoorzitter van Aegon Nederland, Johan van der Werf, een man met vele commissariaten en een netwerk met de absolute A-status, ,,een boegbeeld’’. Van der Werf houdt van schaatsen en bovendien is Aegon aandeelhouder in Thialf. Een ideale persoon om privaat geld los te trekken. ,,Hij is benaderd door Doekle Terpstra en Gerard Dielessen (directeur NOC-NSF, red.)’’, zegt een betrokkene. Een ander: ,,De provinsje wilde hem.’’ Van der Werf kan misschien wat het conglomeraat aan Friese bestuurders tot dan niet lukt: een doorbraak forceren. ,,Gewoon weer een bypass’’, oordeelt een zegsman. De stuurgroep bestaat uit provinsje en gemeente; gedeputeerde Hans Konst en wethouder Lykele Buwalda. Thialf-directeur Nieweg wordt gepasseerd (,,ze kenden dat verhaal van die brommende oude man nu wel’’), commissaris Piet Nammensma haakt later aan. Als ambtenaren zitten Jan van der Weij en Albert Formsma van de provinsje er bij en Haaije Jorritsma van de gemeente. De eerste vergadering is op maandag 16 mei 2011. Het democratische proces – verkiezingen en coalitievorming neemt vrijwel de complete eerste helft van 2011. En dan nadert het zomerreces alweer, waarin de politiek zomaar twee maanden buiten bedrijf is. Ondertussen tikt voor Thialf de klok. Kort voor het reces stuurt de nieuwe Thialf-gedeputeerde, Hans

Konst, een brief naar provinciale staten. Hij doet verslag van de voortgang van het project. Hij herinnert aan het laatste rapport van de regiegroep, de zogenoemde Verdiepingsslag (november 2010, zie deel 2 van deze serie) en kondigt aan dat er een second opinion komt. Wéér een onderzoek. Ook meldt hij dat er gesprekken zijn met drie mogelijke financiers: Den Haag (,,voorzichtig positief’’), de regio (provinsje en gemeente moeten €15 tot €40 miljoen opbrengen) en het bedrijfsleven (nog niets over te zeggen). Voor het einde van het jaar komt er een voorstel, belooft Konst. Mét financiële dekking.

nessplan Nieuw Thialf. Net als een jaar daarvoor de regiegroep, concludeert nu ook de stuurgroep dat twee scenario’s Thialf terugbrengen aan de wereldtop: nieuwbouw naast het Abe Lenstrastadion (€100 miljoen) of vernieuwbouw (€50 miljoen). Voor sommigen valt die conclussie mee, voor anderen juist niet. Van der Werf en zijn mannen geven aan nieuwbouw hun voorkeur. Dat is beter voor de synergie

’Ons vertrouwen in een rijksbijdrage was te groot’

Concurrenten Aan fondswerving doet de club niet. Daarvoor is het nog te vroeg, is de opinie. Aan de orde komt meerdere malen dat in Almere en Zoetermeer potentiële concurrenten aan de poort rammelen. Kiest Friesland niet voor nieuwbouw, dan loopt de provincie het risico dat anderen Thialf naar de kroon steken, klinkt het in de stuurgroep. Die stuurgroep maakt meer tempo dan eerder de regiegroep. Op 14 december 2011, zeven maanden na de startvergadering, is het zover: de presentatie van het Busi-

Training van Nederlandse shorttrackschaatsers in de ijshockeyhal.

met andere topsportvoorzieningen, het is goed voor het centrum van Heerenveen en biedt de meeste perspectieven op innovatie en participatie van marktpartijen. Het enige nieuwe in het plan: de centen van gemeente en provinsje zijn geregeld. In geval van nieuwbouw ‘betaalt’ de gemeente €10 miljoen aan grondinbreng en de provinsje €30 miljoen. Van geld van het Rijk (€40 miljoen) en bedrijfsleven (€20 miljoen) is nog geen spoor. Al sinds 2008 niet. Geen probleem, denken de heren die erover gaan. Ze hebben als lichtend voorbeeld zwembad de Tongelreep in Eindhoven, dat miljoenen kreeg van het ministerie van VWS. Net als de atletiekbaan op Papendal. En de eigen turnhal van Sportstad, daar is toch ook €1 miljoen Haags geld voor vrijgekomen? Waarom zouden wij dan niks krijgen? Daarbij is de Thialf-nieuwbouw gerelateerd aan een ander, wenkend perspectief: de Olympische Spelen in 2028 in Nederland. Heerenveen en Friesland mikken op deelname in die landelijke droom, die ook het kabinet Rutte-1 koestert. Rutte-2 zal er najaar 2012 afscheid van nemen. ,,Jo mochten ferwachtsje dat der tsien miljoen fan it Ryk beskikber

komme soe’’, zegt een direct betrokkene. En, met de wetenschap van nu: ,,Ons vertrouwen in een rijksbijdrage was achteraf te groot’’.

Miljoenen De stuurgroep huurt Gerben Eggink in als kwartiermaker. Hij krijgt de opdracht om de miljoenen los te peuteren in Den Haag. Eggink, van adviesbureau Boer en Croon, schreef eerder het Olympisch Plan 2028. Zijn komst lijkt een meesterzet. Stuurgroepvoorzitter Johan van der Werf verbindt vanaf het begin zijn lot aan nieuwbouw op de ‘Noordplot’. Komt die er niet, dan ziet hij geen heil in het losweken van privaat geld en is hij weg. Kwartiermaker Eggink is amper warmgedraaid, of het is al zo ver. In februari 2012 kiest een meerderheid in provinciale staten niet voor nieuwbouw, maar voor plan B. Als op 5 maart 2012 de Heerenveense gemeenteraad dat besluit tandenknarsend accepteert, stapt zwaargewicht Van der Werf op. In stilte. Zonder afscheidsfeest. Volgende week: De rooien tegen de blauwen. Reageren? sneonsnein@lc.nl

28 september 2013, pag. 12

Blauwen tegen rooien Op het moment dat het dossier Thialf op het Provinsjehûs belandt, drijven alle ambities uit handen. Eenmaal een prooi van de Tweebaksmarkt, en je bent er geweest. Dat is althans de perceptie in Heerenveen. Een nieuw ijsstadion in Heerenveen. De dromen zijn groot en de mogelijkheden eindeloos als Thialf in 2008 bovenaan de agenda komt. Vijf jaar later moet de schop nog steeds de grond in. Hoe is het zover gekomen? Een reconstructie in delen. Vandaag aflevering vijf van een serie die tot stand kwam na off-the-record-gesprekken met betrokkenen. Deel 1, 2, 3 en 4 zijn te lezen op: www.lc.nl/thialf

ATZE JAN DE VRIES EN SASKIA VAN WESTHREENEN FOTO JAN DE VRIES

‘I

k vergelijk het wel eens met de Amerikaanse burgeroorlog’’, zegt een betrokkene. ,,De noordelijken tegen de zuidelijken. De blauwen tegen de rooien. Leeuwarden tegen Heerenveen. Zo’n gevoel is er altijd geweest en die discussie heb ik heel erg gevoeld.’’ ,,Het gevoel dat je in Leeuwarden krijgt: jullie kunnen in Heerenveen wel wat willen, maar wíj gaan er over. Dat is de kern van het probleem en het kantelpunt geweest.’’ In het Provinsjehûs is de beleving een totaal andere. Heerenveen wil altijd meer. Nooit is het genoeg. Maar wie mag het allemaal betalen? Juist. Op 22 februari 2012 moeten provinciale staten kiezen. Gaan ze voor nieuwbouw op de noordplot (€100 miljoen) of voor vernieuwbouw van het bestaande ijsstadion (€50 miljoen)? Financiering is er nog steeds niet, afgezien van de toegezegde €10 miljoen aan grondinbreng van het armlastige Heerenveen. Er zijn keer op keer plannen gemaakt en doorberekend, maar vanuit het Rijk en het bedrijfsleven ligt er nog geen cent op tafel. De provinsje heeft de sleutel. Zij bulkt van het geld. De enkeling die al wat langer meeloopt herinnert zich 1984. Toen lagen er ook grote plannen klaar. Thialf zou overkapt worden, als eerste ijsbaan in de wereld. Er kon een zwembad bij, een hotel, een skibaan. De tekeningen leken prachtig. Maar hoe langer het duurde, des te minder subsidies kwamen er los. Uiteindelijk werd alle opsmuk er afgestreept. ,,Ik weet nog goed dat we destijds met onze plannen naar de provincie gingen’’, zegt een betrokkene. ,,Wiegel was commissaris van de koningin. Hij zei: ‘Een zwembad? Daar komt niks van in. Dat zwembad gaat naar Drachten!’ Wij vroegen waarom. Wiegel lachte en zei: ‘Dat is politiek’.’’

Knuppel

Het is dit keer geen zwembad voor Drachten. Het is een ijshal met

Het college van burgemeester en wethouders van Heerenveen krijgt begin 2011 ijshockeyles op Thialf. Wethouder Lykele Buwalda leeft zich uit. 400-meterbaan voor Leeuwarden. In Leeuwarden wordt gestudeerd op nieuwbouw van de plaatselijke IJshal, die in 2015 afgeschreven is. Het plan is om er een baan van 330 meter neer te leggen. Maar op 16 december 2011, koud twee dagen nadat in Heerenveen het Businessplan Nieuw Thialf is gepresenteerd, gooit het Gewest Fryslân van de KNSB de knuppel in het hoenderhok. Oók in Leeuwarden moet een baan van 400 meter komen, bepleit het Gewest. Een prachtige uitwijk, voor als er in Thialf vanwege een evenement niet kan worden geschaatst. Burgemeester en wethouders van Leeuwarden happen gedecideerd toe. Op 1 februari 2012 kondigen zij een onderzoek aan naar de behoefte aan zo’n 400-meterbaan. Twee dagen later laten provinciale staten al van zich horen. De coalitie van PvdA, CDA en FNP vindt dat het provinciebestuur zich voor beide moet inzetten: een nieuw of vernieuwd Thialf én een ijshal in Leeuwarden. In oktober 2012 komt ingenieursbureau Grontmij - dat eerder voor Thialf werkte - met de resultaten van het Leeuwarder onderzoek. Wat blijkt? Een Leeuwarder ijsbaan van 400 meter zit Thialf geenszins in de weg. En zon-

Ons probleem is ook uw probleem, vindt Heerenveen der veel rumoer stellen zowel Pronviciale Staten als de gemeente Leeuwarden elk €10 miljoen beschikbaar. Uitermate stom, spreken de Feanster Thialf-betrokkenen, met de wetenschap van nu. Ze bekritiseren de rol van het Friese schaatsgewest, dat in 2011 zo opzichtig op twee paarden wedde. Ze refereren aan het spreekwoord van de twee vechtende honden en het ene been. ,,Dat hie noait moatten’’, zegt iemand. ,,Achterôf sjoen hienen sy fol foar Thialf gean moatten.’’

Frustratie

De relatie tussen provinsje en gemeente Heerenveen is dan al een paar jaar bekoeld. De grootstedelijke ambities van Heerenveen - samengaan met Skarsterlân - leiden tot niets omdat Skarsterlân niet wil. De provinsje weigert in te grijpen of de regie te nemen, zoals

toenmalig burgemeester Peter de Jonge meermalen verzoekt. Terwijl in de Zuidwesthoek (SúdwestFryslân, De Friese Meren) om raak wordt gefuseerd, blijft Heerenveen eenzaam achter. Hij vangt bot bij gedeputeerde Sjoerd Galema. Dan is er de hete aardappel die Klaverblad Noordoost heet, een immense lap aangekochte bedrijfsgrond in de oksel van het klaverblad. Financiering is tot 2017 met de provinsje geregeld. De grondpositie van Heerenveen wordt hopeloos en hangt als een molensteen om de nek. Als Tjeerd van der Zwan in 2011 opkomt voor de sollicitatiecommissie in Crackstate, neemt hij het begrip ‘Artikel 12’ in de mond. De commissie is verbijsterd. Van der Zwan treedt aan als burgemeester en haalt twee jaar later deels zijn gelijk. Na 2013 zal Heerenveen onder preventief toezicht komen te staan. Van, jawel, de provinsje. In de onderhandelingen over de zorgelijke financiën ontmoeten de bestuurders die jaren op het Provinsjehûs Hans Konst, die later ook dossier-Thialf in portefeuille zou krijgen. Het gaat op het scherp van de snede. Ons probleem is ook uw probleem, vindt Heerenveen. De onrendabele grond was immers deels gereserveerd voor de

Zuiderzeelijn, die er nooit kwam. Of voor een nieuw Thialf, dat er ook niet kwam. In oktober 2012 besluit Heerenveen als tegenactie de aanpak van de wegenknelpunten langs de A32 en A7 af te blazen. Er is domweg geen geld meer voor. Burgemeester en wethouders weten dat de maatregel pijn doet op de Tweebaksmarkt. Het verkeer rond Heerenveen dreigt vast te lopen en dat heeft gevolgen voor heel Friesland. Maar Heerenveen is nu te klein om haar ,,bovenregionale verantwoordelijkheid’’ te kunnen dragen.

Hulp

Is er dan niemand die Heerenveen te hulp schiet? Springt niemand in de bres voor een groot en alomvattend Thialf? Geluiden over concurrerende ijsbaanplannen in Almere en Zoetermeer worden in 2012 steeds sterker. Nadat er eerst €20 miljoen op het kleed ligt voor Thialf, begint het rondom te knagen. Moeten we niet meer doen? Jawel, er zal meer worden gedaan. Door de blauwen. Volgende week: voortschrijdend inzicht. Reageren? sneonsnein@lc.nl

05 oktober 2013, pag. 12

Bouwe blinder! blind Na vier jaar van praten en plannen begint voorjaar 2012 eindelijk de politieke besluitvorming over Thialf. Het wordt een anderhalf jaar durend theaterstuk in drie bedrijven. Deel 6 en slot van de Thialf-soap: Hink-stap-sprong.

ATZE JAN DE VRIES EN SASKIA VAN WESTHREENEN

olitiek is een verhaal van macht en tegenmacht. Wil de regering €6 miljard bezuinigen? Kan zijn, maar de Tweede en Eerste Kamer beslissen. Kiest het college van gedeputeerde staten (GS) voor een nieuw Thialf? Heel ambitieus, maar betekenisloos als provinciale staten anders besluit. In december 2011 scharen GS

’Een overheid die €50 miljoen geeft voor een ijsbaan, dat is in ons land niet eerder vertoond!’ zich achter nieuwbouw, maar dik twee maanden later, op 22 februari, beslist een meerderheid in de staten anders. Met 26 stemmen voor en 16 tegen kiest de provinciale volksvertegenwoordiging voor vernieuwbouw van het Heerenveense ijsstadion. Waarschijnlijke kosten: ongeveer €50 miljoen, waarvan de regio 40 procent moet opbrengen. Daarmee is een van de twee problemen waarmee Friesland bijna vier jaar lang omgriemde de wereld uit. Eindelijk is er gekozen uit de twee varianten - nieuwbouw of

vernieuwbouw - die al die tijd als gelijkwaardig zijn gepresenteerd. ,,Nieuwbouw is nooit haalbaar geweest’’, zegt een betrokkene. ,,Het was een tunnelvisie, waarvan we moesten loskomen. Nu was er een reset.’’ Probleem twee is nog net zo groot als tevoren: de financiering is lang niet rond. De in 2011 gevormde stuurgroep van provinsje, gemeente en Thialf moet het besluit verder uitwerken. Dat gebeurt onder leiding van de extern binnengevlogen kwartiermaker Gerben Eggink. Hij consul-

teert alle stakeholders van het beoogde Thialf en ontwikkelt een variant waarvan de staten najaar 2012 stijl achterover slaan.

Varianten

Zijn plan kost geen €50 miljoen, maar meer dan het dubbele: €106 miljoen. Het omvat niet alleen de vernieuwing van het huidige Thialf-complex, maar ook de aanleg van een tweede schaatsbaan, die uitsluitend bedoeld is voor topsporters die willen trainen. En zo liggen er alweer twee varianten op tafel: één of twee banen.

Opnieuw ook openbaart zich het verhaal van macht en tegenmacht. Gedeputeerde staten gaan voor de volle mep, op voorwaarde van langjarige samenwerking met de KNSB, maar de staten bouwen op 19 december 2012 een rem in. Zij maken de toptrainingsbaan optioneel en verliezen zo de potentieel exclusieve steun van de KNSB. De staten doen die dag nog iets. Ze maken de financiering rond. ,,We waren sikkeneurig geworden. We zagen dat de KNSB niets betaalt en dat het rijk niets betaalt, er lag geen schijntje van een toezegging. We hebben een geweldige lobby, maar het levert niets op’’, zegt een betrokkene. Er is door heel wat mensen heel wat afgepleit. Denk aan oud-topschaatsers als Rintje Ritsma, Annemarie Thomas en Hilbert van der Duim, Friese bestuurders als commissaris van de koning John Jorritsma en de gedeputeerden Sjoerd Galema en Hans Konst, en Friese pommeranten als Loek Hermans, Doekle Terpstra, Henk Gemser en Joop Atsma. Ook journalisten als Frits Wester en Heinze Bakker bliezen zo nu en dan een partijtje mee. ,,We hebben zelfs geprobeerd Thialf in het regeerakkoord te fietsen’’, meldt een zegsman. Alles zonder tastbaar resultaat. Een betrokkene: ,,De lobby is mislukt.’’

Draai

GS verhogen de provinciale bijdrage voor het plan van €106 miljoen tot €50 miljoen, €10 miljoen meer dan de provinsje aan nieuwbouw op de Noordplot bij het Abe Lenstra-stadion had willen geven. De staten nemen het voorstel van GS over, maar - macht en tegenmacht - geven er een draai aan. Een meerderheid van PvdA, CDA, FNP en Friese Koers bepaalt dat de €50 miljoen eerst aangewend moet worden voor vernieuwbouw met één baan. Zo maken zij de financiering rond van het besluit dat tien maanden eerder was genomen. Nu is ook probleem twee volledig opgelost, Thialf zál vernieuwd worden. Een zegsman: ,,We vonden dat we nu zelf aan zet waren.’’ Klaar is de politiek nog niet na die decembervergadering. Eerst is in juni 2013 nog een realisatiebesluit nodig. Gedeputeerde Hans Konst, die dat moet voorbereiden, belooft de staten dat hij alles zal doen om hun Thialf-ambities waar

IJsstadion Thialf in Heerenveen-Zuid vanuit de lucht. Op de voorgrond de ijshockeyhal. Rechts van de 400-meterhal de tijdelijke indoor skeelerbaan met opblaasbare overkapping.

FOTO ANP/CATRINUS VAN DER VEEN

te maken. ,,Jo meie my der op ôfrekkenje.’’ Tevreden en zelfvoldaan - ,,een overheid die €50 miljoen geeft voor een ijsbaan, dat is in ons land niet eerder vertoond!’’ - maken de staten zich op voor de feestdagen, in zalige onwetendheid van nieuw onheil dat al in de maak is. Begin december heeft het provinciebestuur een uitnodiging ontvangen van NOC-NSF en de KNSB om op Papendal te komen. Op de 14de van die maand praten beide sportkoepels met drie potentiële toptrainingsbanen: Thialf (Heerenveen), Icedôme (Almere) en TranSportium (Zoetermeer). Het wordt Thialf-directeur Eelco Derks en spin-in-web Gerben Eggink die dag akelig duidelijk dat de sportkoepels afkoersen op een tender: Thialf moet in competitie treden met de plannen in Almere en Zoetermeer. Alle plannen worden even serieus genomen.

Verbaasd

De provinsje is verbaasd. Ligt er niet een brief van KNSB-preses Doekle Terpstra, getekend op 2 november, dat de schaatsbond zich onder voorwaarden exclusief aan Thialf wil verbinden? Fryslân mokt wat, moppert wat en haalt de schouders op. De KNSB schaakt dat moment inderdaad op twee borden. De bond wekt verwachtingen in Almere en Zoetermeer, terwijl ook de Terpstra-brief op tafel ligt. Als de Friese staten het tweebanenplan omarmen, met bijkomstige voorwaarden waaronder een voor bond acceptabele exploitatie, zit de KNSB aan Thialf vast. Maar dat doen de staten op 19 december niet. GrienLinks-statenlid Retze van der Honing vraagt ge-

Avenseare is het nieuwe devies deputeerde Konst die dag indringend wat de consequenties zullen zijn: zal de KNSB afhaken? Konst reageert dat de KNSB positief is, ook over de getrapte ambities van de staten. Wel kan de KNSB volgens Konst, als elders in Nederland een tweede complex à la Thialf zou ontstaan, ook daar wedstrijden houden. Maar over de tender en het gesprek van 14 december krijgen de staten die dag niets te horen, dat zal maanden later pas gebeuren. In januari valt het besluit dat Thialf meedoet aan de competitie. ,,We hadden geen keus’’, zegt een betrokkene. Een maand later bepalen alle betrokken partijen - de sportkoepels en de drie initiatieven - hoe de procedure zal verlopen. Op 28 mei zal de uitslag publiek worden. Prominente provinciale bestuurders weten zeker dat Friesland niet kán verliezen. Drie argumenten schragen dit geloof. Het eerste: als het bedrijfsleven niet wil investeren in een nieuw Thialf, dan ook niet in een ijsbaan elders. Het tweede: een mondiale topijsbaan is alleen haalbaar met overheidssteun en er is maar één over-

heid die daar instapt: de provincie Fryslân. En ten slotte: er is slechts plaats voor één topijsbaan in ons land. Daarom stelt PvdA-statenlid Jornt Ozenga: ,,Thialf is it ienige realistyske plan en kin as ienichste ta útfier brocht wurde.’’ Dit verklaart waarom commissaris van de koning John Jorritsma over de concurrenten kan zeggen: ,,Leuk dat ze meedoen, maar wij gaan dit winnen.’’ En gedeputeerde Konst belooft de staten dat Thialf uiterlijk in mei de volle zegen zal krijgen van KNSB en NOC-NSF. Icedôme en TranSportium zijn immers loftkastelen? Het rapport van de commissie die Almere, Heerenveen en Zoetermeer vergelijkt, lekt voortijdig uit. Op 20 mei, pinkstermaandag, ligt het op straat. Voor Thialf een ramp. Almere staat met stip op één, Zoetermeer op twee en Heerenveen op drie. Het provinciebestuur ontketent via de media een offensief dat tienduizenden mensen in beweging zet. Ook voor de sportkoepels is het een drama. Uit het rapport zou moeten blijken dat de financiering van het Icedôme haalbaar is, maar bewijzen ontbreken. Daarom kunnen Ozenga, Jorritsma en Konst nog steeds gelijk krijgen met hun opvatting dat Thialf niet kán verliezen. Het gemankeerde rapport brengt de KNSB en NOC-NSF ertoe de voorlopige gunning uit te stellen en nader onderzoek aan te kondigen. De mannen van het Icedôme accepteren dit niet en stappen naar de rechter.

Vaart

De Friese politiek wil de vaart er nu in houden. Op 26 juni 2013 besluit een statenmeerderheid de aandelen in Thialf te kopen. De €50 miljoen subsidie komt definitief beschikbaar. Wachten op de uitkomst van de juridische procedures rond de gunning? De meerderheid piekert er niet over: de provinsje staakt de zinloze strijd en daarmee krijgt het Icedôme-consortium een half jaar de tijd om te laten zien dat de plannen in Almere ook echt haalbaar en realiseerbaar zijn. Wie weet, is de gedachte in het Provinsjehûs, snijdt Friesland de concurrentie de pas af door de verbouw af te ronden voordat andere stadions zelfs maar in de steigers komen te staan. Avenseare is het nieuwe devies. En zo is het weer rond Thialf compleet omgeslagen na vijf jaar praten, voorbereiden en plannen: ,,Bouwe, blinder!’’ Rond is het verhaal daarmee nog niet. De Friese miljoenenbijdrage aan het ijsstadion behoeft nog goedkeuring van de Europese Commissie. Tot dan moeten de betonmolens en steigerplanken in de werkplaatsen blijven. Maar op de dag dat dit verhaal in de krant staat, loopt al wel de aanbestedingsprocedure. Als die klaar is (volgens planning 25 november) kan de schop eindelijk de grond in - indien Brussel er geen stokje voor steekt – en moet het vernieuwde Thialf medio 2016 klaar zijn. > Reageren? sneonsnein@lc.nl