Vredeman de Vriesprijs 2018

V R E D E M A N D E V R I E S P R I J S 2 0 1 8

V R E D E M A N D E V R I E S P R I J S 2 0 1 8

Vredeman de Vries Prijs voor Architectuur 2018

Juryleden De jury is dit jaar als volgt samengesteld: Sandra van Assen, stedenbouwkundige Marjolein van Eig, architect Arie van der Neut, architect Edwin Oostmeijer, projectontwikkelaar Machiel Spaan, architect Sietske Poepjes, gedeputeerde cultuur Provincie Fryslân, tevens technisch voorzitter van de jury.

LC Publieksprijs De LC publieksprijs is tot stand gekomen door een samenwerking van Keunstwurk met de Leeuwarder Courant. Door het beschikbaar stellen van een dubbele pagina wordt het publiek opgeroepen tot het uitbrengen van een stem op het ‘mooiste’ architectonische ontwerp. Tijdens de uitreiking van de Vredeman de Vries prijs voor Architectuur wordt ook de LC publieksprijs bekend gemaakt.

2

Deze publicatie, in het kader van de tweejaarlijkse door de provincie Fryslân uitgeschreven Vredeman de Vries Prijs voor Architectuur 2018 toont het beste van wat in de periode 20162017 op het gebied van architectuur in Friesland tot stand is gekomen. Doel van de prijs is om de belangstelling voor architectuur bij een breed publiek te vergroten. Daarnaast beoogt de prijs de architectuur in Friesland een kwaliteitsimpuls te geven. De prijs is niet alleen voor architecten bedoeld, maar uitdrukkelijk ook voor opdrachtgevers, in de wetenschap dat goede architectuur beiden nodig heeft.

Veertig projecten zijn dit jaar voor deze architectuurprijs ingezonden en door de jury beoordeeld. Hieruit zijn achttien inzendingen geselecteerd en in deze publicatie opgenomen.

Met veel genoegen heeft de jury een dag door Friesland gereisd, vele van de geselecteerde plannen bezocht en gesproken met initiatiefnemers, opdrachtgevers en ontwerpers.

De jury ziet in veel van de bezochte plannen de tijdsgeest terug. Zij is onder de indruk van een groot gevoel voor gemeen­ schapszin; bijzondere samenwerkingen tussen ontwerper, opdrachtgevers, bewoners en overheid.

Uit de achttien geselecteerde projecten zijn de volgende vijf projecten genomineerd voor de Vredeman de Vries Prijs 2018: Blokhuispoort, Leeuwarden (TWA Architecten, Burdaard) Nieuwbouw woning en atelier, Bartlehiem (Dorenbos Architekten, Gytsjerk) Huis aan het Meer, Oudega (Studio Nauta, Rotterdam) Museum en werkplaats Houtstad, IJlst (Onix NL, Groningen) Poortgebouw Nachttuin, Wier (NRJ Architectuur, Leeuwarden)

3

Blokhuispoort, Leeuwarden

TWA Architecten, Burdaard Projectarchitect: Bauke Tuinstra Blokhuispoort, Leeuwarden Blokhuisplein 40, Leeuwarden Opdrachtgever: BOEI Amersfoort

10

12

20

kantoor K0.10

atelier H0.08

atelier H0.07

atelier H0.04 voor- wc port. wc H0.02H0.03

emballage F0.32

wk F0.33 wc F0.38 douche F0.39 douche F0.41 wc F0.42

niet in gebruik (voorm. cel) A0.42

niet in gebruik (voorm. cel) A0.43

opslag F0.27

122

5

31 48

124

35 37

125a

39 41

99t/m10

37

53 55

59

24 t/m

38

59a

t/m

127

107

111 43

128

109

Drui

61

voorport.

F0.37

113

115 117 ONE

119 121

PRAMEN

AANLEGZ

rachtsw Oosterg

125a

125

123a

acht Stadsgr

20

123

al

PRAMEN

plein 3 20

20

PRAMEN

20

AANLEGZ

20

ONE

plein 2 20

20

127 20

$

5 11

20

20

11a

20

1b

129

9

buiten parkeerplaats P0.14

SUPS

20

OMMUURDE BINNENPLAATS

niet in gebruik cellengang A0.41

wc F0.36

voorport.

F0.40

plein 1

13 voorm. cel A0.14

kantine F0.30

7

SANTAIR?

gang F0.31

elek. ruimte F0.29

tralies

hoog ca.

5,0m

KIOSK

kantoor/opslag atelier H0.01

atelier H0.06

boekbinderij H0.10

20

voorm. cel A0.13

koel-/vriescel F0.34

techn. ruimte F0.43

n.i.g.

A0.44

n.i.g.

A0.45

muur

Nieuweweg

n.i.g.

A0.46

gang F0.35

niet in gebruik (voorm. luchtplaats) I0.08

VERBINDEN MET DE OMGEVING mogelijkheid voor contact met water en licht in binnenplaats

kantoor K0.12

lift K0.18

AANLEGZONE

RWATE TER SCOO RWATE TER SCOO

20

wc K0.14

broodkeuken F0.24

45

voorm. cel A0.12

SLOEPEN

$

$

niet in gebruik (voorm. opslag) I0.07

20

voorport.

K0.13

K0.18A

gang H0.05

niet in gebruik (voorm. opslag) I0.06

kantoor K0.11

voorport.

K0.21

liftm. wc K0.20 kamer

trap H0.15

verdeler H0.11

20

wc wc K0.25 K0.22

wc H0.16

I0.04

niet in gebruik gang (voorm. isoleercel) cvI0.01 I0.05

expositie K0.09 gang K0.17

voorportaal K0.24

optie: kantoor K0.19

keuken F0.25

videhal A0.29

SLOEPEN

hekpoort $

opslag?!

K0.27

optie: kantoor K0.23

voorm. cel A0.15

keuken F0.28

voormalige bew. wacht P0.11B

boekbinderij H0.10

I0.03

37

Blokhuissteeg

voorm. cel A0.11

voorm. cel A0.16

kantoor F0.26

wc H0.13

voorport H0.12

inspectie gang + wassen

20

SLOEPEN

hekpoort niet in gebruik (voorm. isoleercel)

15

voorm. cel A0.10

voorm. cel A0.17

20

SLOEPEN

magazijn K0.07

VERBINDEN MET COMPLEX binnenplaats A P0.18

voorm. cel A0.09

voorm. cel A0.18

20

kast N0.16

voorm. cel A0.08

voorm. cel A0.19

24

22b

SLOEPEN

expositie K0.08

22a

14

$

sluis F0.22

28

22 $

20

optie: kantoor K0.26

gang K0.16

kantoor N0.13

kantoor N0.14

24

traphal L0.23

20

rolscherm brandwerende techniek

K0.28

schuifdeur

trap L0.24

20

opslag

20

$

tralies

kantoor N0.15

kantoor N0.06

voorm. cel A0.07

voorm. cel A0.20

trap N0.09

wc N0.11 hal N0.12 gang N0.07

gang $ N0.01

$

voorm. cel A0.06

voorm. cel A0.21

vr. wc F0.21 F0.20

wasstraat F0.23

20

hek

binnenplaats P0.13

gang F0.17

vr. wc F0.19 F0.18 keuken kantine F0.16

$

20

opslag?! niet in gebruik (voorm. fouileren) H0.14 I0.02

101

G

wc N0.10

cv ruimte N0.08

hal N0.04

gang N0.01A

opslag A0.37

$

kantine F0.14

MIDDENPLEIN formeel en aantrekkelijk

atelier J0.01

20

gang $ N0.01B$

doorgang A0.36

radiokast F0.15

$

binnenplaats/luchtplaats P0.11

n.i.g.

J0.05 kast J0.02A atelier J0.02

opslag J0.03

voormalige vluchttrap alternatieve vluchtroute van de verdiepingen

gang K0.06

garage D0.03

berging niet in werkkast gebruik N0.02 N0.03

videhal A0.29

SLOEPEN

2e poort P0.10

opslag K0.05

kantoor K0.04 kast K0.03 kast wc K0.04A K0.02

$

$

20

hekpoort open

20

opslag K0.01

rolscherm brandwerende overheaddeur 20

$

$

kantoor N0.05

voorm. cel A0.05 lift A0.30

wasruimte A0.31

20

SLOEPEN

20 20

kantoor J0.04

overheaddeur

kantoor L0.11 mivatoilet L0.13

$

3e poort P0.12

20

$

poort open

wc L0.08 kleedkamer?!

L0.10 wc portier L0.09

gang L0.06 $

gang L0.12

32

17 t/m 49

Keizersgracht

Blokhuisplein

18

$

L0.07

pantry L0.05 opslag L0.02

opslag L0.01

13

16

VOORPLEIN utilitair en rommelig

$

20

$

kantoor beheerder L0.03

20

20

20

gang M0.03

1e poort P0.04

$douche

trap L0.04

20

wc A0.35 $

hekpoort open

$

gang M0.02a

remisepoort P0.03 poort open indien pand in gebruik

telecomm.

J0.07 20

hekpoort open

$

trap M0.01 voorterrein P0.00

$

trap J0.06

kast J0.08 muziek J0.09

11

D0.02A

voorm. cel A0.04

voorm. cel A0.22

berging F0.12 gang J0.10

transporthof P0.09

niet in gebruik (voorm. cel) M0.05

binnenterrein A P0.17

voorm. cel A0.03

voorm. cel A0.23

trap F0.13

voorwc port. F0.10 wcF0.09 F0.11

20

niet in gebruik (voorm. cel) gang M0.06 M0.04

9

14

laagspanning M0.07

7

5

1 9

20

cv-ruimte J0.11

gang J0.12

videhal A0.29

A0.32 douche A0.34 douche A0.33 douche

verdeler ruimte M0.08

kantoor M0.02

19

30

50

20

voormalige cel A0.24 gang F0.07

$

trafo P0.05

voetpad P0.00

17

kerk

28

D0.02 voorm. cel A0.02

$

kantoor F0.08

Noodstroomaggregaat

BUSHALTE

15

24

129

$

voormalige bew. wacht P0.11A

werkplaats B0.49

20

22

26

SLOEPEN

bergruimte B0.47

57a

57 kantoor B0.01

kantoor B0.02

20

20

kantoor B0.03

18

20

kantoor B0.04

9

7

t

16

voorm. cel A0.01

20

kantoor B0.27

7a

5

Nieuwe Oosterstraa

12

20

kantoor B0.05

kantoor B0.06

7b 3

14 10

20

kantoor B0.07

kantoor B0.08

8

63

D0.07

gang B0.28

6

26

kantoor B0.09

dienstwoning D0.04

12

kantoor B0.10

B07.4

D0.05 voorm. luchtplaats A0.28

voormalige bewakers A0.26 hal A0.26A

gang E0.01

B07.1

wc B0.29

doorloop wc F0.04 F0.06

4

20

$

$

kantoor B0.48

2

20

portaal B0.46

20

D0.01

10

B07.2B07.3 luchtplaats B0.30

kantoor F0.03

20

$

D0.06

voorm. luchtplaats A0.27

20

kantoor B0.11

binnenterrein B P0.19

binnenterrein A P0.17

ACHTERPLEIN smal en donker

wc F0.05

trap E0.18

verdeelkast B0.32A

$

20

kantoor B0.12

videhal B0.32a

videhal B0.32b

kantoor F0.02

opslag/werkplaats E0.17

13

B0.31

gang] E0.13

opslag/werkplaats E0.10

niet in gebruik (n.i.g.)

E0.04 kast E0.05

kast B0.45

28

niet in gebruik (n.i.g.)

E0.03

kantoor kast B0.26 B0.42

kantoor B0.25

kantoor B0.24

kantoor B0.23

Blokhuisplein

kantoor B0.22

kop

voorr.

B0.34

Osse

muur ca. 5,0m hoog

douches B0.36 douches B0.37 douches B0.38 wc B0.39

wassen B0.35 lift B0.38

G

fstre ek

11

kantoor B0.21

E0.14

1e

11

72

9

kantoor B0.20

kantoor B0.19

muur ca. 5,0m hoog

VERBINDING NAAR OOSTERSTRAAT verbinden routes

kantoor F0.01

boilers

wc E0.15

n.i.g.

E0.06

123

1d

7

kantoor B0.18

kantoor B0.17

kantoor B0.16

wc E0.07 gang B0.44

n.i.g. isoleercel B0.41

1c

5

kantoor B0.15

kantoor B0.14

kantoor B0.13

n.i.g. isoleercel B0.40

OMMUURDE BINNENPLAATS

1

school

muur ca. 5,0m hoog binnenterrein B P0.19

125

14

12a

G

126

8

35

4

G

G

51

128

17 t/m 49

G

Keizersgracht ENTREEPLEIN herinrichten

20

13

11

129

9

50

7

5

1

43 t/m

63

De Blokhuispoort maakt sinds 1499 deel uit van Leeuwarden, eerst als dwangburcht, later als gevangenis. Aan die laatste functie kwam in 2008 een einde. De opdrachtgever heeft het complex in 2014 aangekocht om het geheel te ontwikkelen tot een cultureel ontmoetingspunt. De transformatie van de voormalige gevangenis naar een open, publiek gebouwcomplex en de architectonische interventies zijn een illustratief voorbeeld van hoe gemeente, ontwikkelaar, monumentendienst, gebruikers en ontwerpers kunnen samenwerken. Deze coÜperatieve instelling heeft geresulteerd in een bewonderingswaardig hoge ontwikkelsnelheid, met groot respect voor het monument en met behoud van het oorspronkelijke karakter. Hoewel de transformatie nog niet is voltooid, is de Blokhuispoort hard op weg om een belangrijk onderdeel van het stedelijk hart van ­Leeuwarden te worden. Een nieuwe culturele hotspot.

Stadsgracht

STEIGER OEVER verbinden en herinrichten

BRON GBKL kaart: Gemeente Leeuwarden, sector ROI, Contactpersoon: dhr. Rinse Terpstra, adviseur Geo-informatie Bestandsnaam: Blokhuispoort-GBKL.dwg Datum ontvangen: 18.02.2014

Stadsgracht

Zuidergrachtswal

Emmakade

Zuidergrachtswal

15

16

20

21

22

23

24

25

25a

26

27

19

2

4 8

4

11

13

15

16

22

23

24

25 25a

26

27

3

20 21

8

6

6

2

1-1c

4

5

Zuidergrachtsw

z.z.

13

14

G

al

2

11

5

Dorenbos Architekten, Gytsjerk Projectarchitect: Anne Dorenbos Nieuwbouw woning en atelier, Bartlehiem Bartlehiem 23, Wyns Opdrachtgever: Fam. Van Wengerden Op een bijzondere plek aan de Dokkumer Ee in Bartlehiem is een al even bijzonder woonhuis annex atelier tot stand gekomen. Het is gebouwd met respect voor en kennis van de omgeving en vormt een ode aan de vrijheid van wonen. Het exterieur en interieur van de woning weerspiegelen de gelijkwaardige samenwerking en de spontane en inspirerende interactie tussen opdrachtgever en architect. De opbrengst daarvan is een zorgvuldig geconstrueerde loods met een ruim en open atelier, dat onmerkbaar en onzichtbaar overgaat in het woongedeelte. De eigenzinnige keuken- en badmeubels zijn door de bewoners zèlf ontworpen en gebouwd. Architect en opdrachtgever hebben merkbaar met veel plezier aan een ‘Gesamtkunstwerk’ gewerkt.

Door buiten gebaande paden te treden en toevalligheden in het bouwproces te omarmen resulteerde de samenwerking in een onverwachte rijkdom van oplossingen.

Nieuwbouw woning en atelier, Bartlehiem 6

7

Studio Nauta, Rotterdam Projectarchitect: Jan Nauta Huis aan het Meer, Oudega Brekkenpaad 1, Oudega (SWF) Opdrachtgevers: Jeroen en Louisette Nauta De intensieve samenwerking tussen vader Jeroen en zoon Jan Nauta heeft geresulteerd in een zorgvuldig gecomponeerd woonhuis met gastenverblijf op een verstilde locatie aan de ­Oudegaaster Brekken. Het woonhuis voegt zich naar de aanwezige monumentale bomen en gaat mede daardoor onopvallend in het landschap op. Het woonhuis bestaat uit twee lage volumes met een kap, opgebouwd uit kruislaags gelamineerd hout. De gevels zijn bekleed met zwart larikshout en de daken met zink. In het interieur is niets aan het toeval overgelaten. In het hart van de woning bevindt zich de keuken met aan beide uiteinden een (kook-)vuur, waardoor informeel samenzijn en het familiegevoel worden versterkt. Iedere ruimte heeft zijn eigen gebruik en elk raam omlijst een bewust gekozen uitzicht. De landschappelijke ervaring is indrukwekkend. Hiermee verankert het huis zich op de plek en vormt een eerbetoon aan het Friese landschap.

fotografie: Michel Kievits

Huis aan het Meer, Oudega 8

9

Museum en werkplaats Houtstad, IJlst

Onix NL, Groningen Projectarchitect: Haiko Meijer Museum en werkplaats Houtstad, IJlst Sneekerpad 14, IJlst Opdrachtgever: Stichting Houtzaagmolen De Rat Deze in het oog springende locatie aan het water maakt – samen met het erbij horende historische en landschappelijke verhaal – opnieuw onderdeel uit van de lokale gemeenschap.

Samen met molen De Rat vormt dit nieuwe gebouw een bijzonder ensemble aan de oever van de Geau. In het gebouw worden het vakmanschap en relevantie van gebintenbouw benadrukt. In workshops wordt de alledaagse toepassing van hout onderzocht en gepraktiseerd. Het maken en doen staat centraal om zo spelenderwijze meer te ontdekken over de talloze mogelijkheden van hout. De samenwerking tussen opdrachtgever en architect heeft geresulteerd in een fraaie architectonische verschijningsvorm in het spanningsveld tussen de historisch context, de ­potentie van de locatie, de ruimtebehoefte van het museum en het aanwezige budget. Het is een gebouw van de architect, van het museum, maar zeker ook van de hele gemeenschap van IJlst en de bezoekers van De Houtstad.

10

11

Poortgebouw Nachttuin, Wier

NRJ Architectuur, Leeuwarden Projectarchitect: Nynke Rixt Jukema Poortgebouw Nachttuin, Wier Lautawei, Wier Opdrachtgever: Landschapsbeheer Fryslân Het multifunctionele poortgebouw vertelt het verhaal van deze plek, waar eeuwenlang de Lauta Stins stond. Architect Nynke Rixt Jukema heeft de wensen van de opdrachtgever vertaald in een markant bouwwerk, dat als symbolische toegangspoort dient tot de ‘nachttuin’. Het gebouw bestaat uit een opvallende constructie waarin tevens vleermuizen onderdak kunnen vinden.

Met het poortgebouw wordt de geschiedenis van de Lauta Stins levend gehouden en krijgt de plek een nieuwe lading. Het is een krachtige vorm die ook zónder kennis van het verleden logisch oogt. De eigentijdse stinzenpoort is met veel liefde en gevoel voor materiaal vormgegeven en door leden van de lokale werkgroep grotendeels zèlf gebouwd. Dit alles draagt er in sterke mate aan bij dat bewoners en passanten het project omarmen.

12

13

Studio Maks i.s.m. Junya Ishigami & associates, Rotterdam Projectarchitect: Marieke Kums Bezoekerscentrum Park Vijversburg, Tytsjerk Swarteweisein 2, Tytsjerk Opdrachtgever: Stichting op Toutenburg Park Vijversburg is een 19e eeuws landgoed dat sinds 1892 is opengesteld voor het publiek. In het klassiek opgezette ­Engelse landschapspark is – als uitkomst van een prijsvraag – een paviljoen gerealiseerd dat o.a. tegemoet komt aan het groeiende aantal bezoekers. Enerzijds onderscheidt het markante bouwwerk zich van zijn omgeving maar tegelijk voegt het zich op subtiele wijze daarin en wordt het er één mee.

Via een hellende vloer daalt de bezoeker langzaam af in het landschap. Dit is een fascinerende ervaring met wisselende perspectieven en een schuivende horizon. De verdiepte route door het paviljoen geeft een verrassend nieuwe beleving van het park. De confrontatie tussen de in glas gestolde architectuur en de natuur is uniek. Het multifunctionele en kunstzinnige gebouw geeft het park een extra dimensie, zonder het landschappelijke karakter van het park te bedreigen of aan te tasten.

Bezoekerscentrum Park Vijversburg, Tytsjerk 14

15

Nieuwbouw Parkhoven, Leeuwarden

VNL Architecten, Grou Projectarchitecten: Teunis Vonk en Robert Landstra Nieuwbouw Parkhoven, Leeuwarden Dorhoutstraat 6, Leeuwarden Opdrachtgever: Kwadrantgroep Parkhoven in Leeuwarden, met ruim honderd bewoners, biedt zeer specialistische verpleeghuiszorg aan ouderen en chronisch zieken. In 2013 werd besloten tot nieuwbouw op de bestaande locatie. De samenwerking tussen opdrachtgever, de architect, de verschillende gebruikers en de stedenbouwkundigen van de gemeente resulteerde in een zorgwoningencomplex met innovatieve en gedurfde oplossingen en met een architectonische uitwerking van een heel hoog niveau. De metselwerkvolumes doen denken aan het werk van Jørn Utzon en zorgen voor een bijna on-Hollandse elegante atmosfeer. De verschillende woningen groeperen zich rond groene binnenhoven. Overal is er uitzicht op een prettig ingerichte tuin. Het complex heeft een heel aangename sfeer voor zowel bewoners als verzorgers, waardoor het bezoek – in contrast tot veel andere zorginstellingen – een fijne ervaring is.

16

17

Obe Taal Ekspo voor Lân fan Taal, Leeuwarden

Powerhouse, Rotterdam Projectarchitect: Stefan Prins Obe Taal Ekspo voor Lân fan Taal, Leeuwarden Heer Ivostraatje 1, Leeuwarden Opdrachtgever: Provinsje Fryslân Het Oldehoofsterkerkhof is een bekend plein in Leeuwarden dat refereert aan de voormalige begraafplaats op de terp Oldehove.

Het plein biedt tegenwoordig plaats aan allerlei evenementen.

Aan de rand van het plein is in opdracht van het provincie­ bestuur Obe gerealiseerd: een taalbelevingscentrum voor Lân fan taal, één van de projecten in het kader van LeeuwardenFryslân 2018 – Culturele Hoofdstad van Europa. Het gebouw biedt plaats aan een bezoekerscentrum, een expositieruimte en een openluchttheater en neemt een prominente plaats in aan het plein, recht tegenover de trots van Leeuwarden: de scheve ­toren Oldehove. Obe activeert het Oldehoofsterkerkhof en daagt uit tot beklimmen, beschouwen, spel en ontmoeting.

Het gebouw is een uitnodiging aan de bewoners van de stad om deel te nemen aan alle culturele activiteiten die nu en in de ­toekomst in het gebouw en op het plein plaatsvinden.

18

19

Duinhuis, Ameland

Studio Ina Matt, Pingjum Projectarchitect: Matthijs van Cruijsen Duinhuis, Ameland Strandweg, Buren Ameland Opdrachtgever: particulier Verscholen tussen de weg naar het strand en een natuur­gebied ligt een markant, ruim en licht vakantiehuis. De opdrachtgevers zijn natuurliefhebbers en stelden hoge eisen aan de landschappelijke inpassing. De structuur, een archetype bouwvolume, is bepaald door de ligging in de duinen en de bouwtechnische restricties. Het huis is sober en zwart gepotdekseld met een vergrijsde rieten kap. Omdat de woning deels in het duin is ­ingegraven gaat zij goed in de omgeving op. Binnen heeft ­iedere ruimte zijn eigen intieme karakter gekregen, waarbij de zorgvuldig gepositioneerde ramen ervoor zorgen dat vanuit de keuken, de woonkamer en zelfs alle slaapvertrekken uitzicht is op het omringende natuurgebied en – daarachter – de duinen aan de kust. Tevens is het middenniveau van de woning volledig toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

20

21

Spoedeisende Hulp Medisch Centrum, Leeuwarden

IAA Architecten, Amsterdam Projectarchitecten: M. Booltink, R. Horstman Spoedeisende Hulp Medisch Centrum, Leeuwarden Henri Dunantweg 2, Leeuwarden Opdrachtgever: Medisch Centrum Leeuwarden Het nieuwe gebouw voor de Spoedeisende Hulp van het ­Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) is door een verdubbeling van de omvang van 1500 tot 3000 m² de grootste van Noord-Nederland. Door de nieuwbouw is een flinke kwaliteitsslag gemaakt: een veel praktischer indeling, werkplekken die recht doen aan zowel eenvoudige spoedeisende hulp als hoog complexe zorg in ernstige situaties en de mogelijkheid tot latere uitbreiding met drie verdiepingen. Trefwoorden voor patiënten en verwanten zijn gastvrijheid, rust en privacy. Het gebouw dat tevens de nachtingang is, staat los van het ziekenhuis en ook de drie verschillende soorten spoedeisende hulp zijn wat betreft opbouw van elkaar gescheiden. Het nieuwe gebouw is uit­ nodigend en overzichtelijk. De nieuwbouw bevestigt de p ­ ositie van het Medisch Centrum Leeuwarden als het topklinische ­opleidingsziekenhuis van de provincie Friesland.

22

23

IKC It Werflân, Rottevalle

Onix NL, Groningen Projectarchitecten: Wouter Stoer, Haiko Meijer IKC It Werflân, Rottevalle Master Kuiperswei 1, Rottevalle Opdrachtgever: Gemeente Smallingerland Het nieuwe multifunctionele centrum It Werflân in Rottevalle (circa 1.360 inwoners) biedt onderdak aan de samenwerkings­ school, peuterspelen, kinderopvang, buitenschoolse opvang en het dorpshuis. Het nieuwe MFC ligt in het hart van het dorp, naast de oude kerk, en nabij een begraafplaats en enkele ­monumentale woonhuizen en boerderijen. De opdracht behelsde mede daarom een compact gebouw, waarin ruimtes gedeeld worden. Hiertoe is nauw samengewerkt met de opdrachtgever en de gebruikers. Het dorpshuis was de drijvende kracht achter de realisering van de ambitie tot duurzaam (cradle-to-cradle) bouwen. Het gebouw kent geen achterkant. Het gebouw is als het ware doormidden geknipt, waarbij de twee delen zijn ­gedraaid. In combinatie met het geplooide dak lijkt het gebouw meer op een cluster van grotere en kleinere schuren en worden de overgangen naar de omgeving soepeler.

SCHEMA 3 : Aansluiten op de kleinere korrel in de directe omgeving

1. aansluiten op kleinere korrel in directe omgeving

Ontwikkeling ruimtelijk model in stappen STAP 3 inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit

SCHEMA 3 : Aansluiten op de kleinere korrel in de directe omgeving

1. aansluiten op kleinere korrel in directe omgeving

SCHEMA 5 : Via de snede in de kap kan veel daglicht tot in het hart van

2. snededoordringen. in kap veel daglicht tot in het hart van het hetvia gebouw gebouw

Ontwikkeling STAP 5 Ontwikkeling ruimtelijk model in stappen STAP 3 ruimtelijk model in stappen inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit

SCHEMA 3 : Aansluiten op de kleinere korrel in de directe omgeving

1. aansluiten op kleinere korrel in directe omgeving

SCHEMA 5 : Via de snede in de kap kan veel daglicht tot in het hart van SCHEMA 6 : Duidelijke oriëntatie op het plein en het kruispunt van de 3. orientatie op het plein, aflopend naar (ondergeschikt begraafplaats.Het gebouw wordt op een passende wijze afgeschermd aan) debegraafplaats. kerk van de Het volume wordt ondergeschikt aan de kerk door de in hoogte verlopende goot.

2. snededoordringen. in kap veel daglicht tot in het hart van het hetvia gebouw gebouw

Ontwikkeling STAP 6 Ontwikkeling STAP 5 ruimtelijk model in stappen Ontwikkeling ruimtelijk model in stappen STAP 3 ruimtelijk model in stappen inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit

SCHEMA 3 : Aansluiten op de kleinere korrel in de directe omgeving

1. aansluiten op kleinere korrel in directe omgeving

SCHEMA 5 : Via de snede in de kap kan veel daglicht tot in het hart van SCHEMA 6 : Duidelijke oriëntatie op het plein en het kruispunt van de 3. orientatie op het plein, aflopend naar (ondergeschikt begraafplaats.Het gebouw wordt op een passende wijze afgeschermd aan) debegraafplaats. kerk van de Het volume wordt ondergeschikt aan de kerk door de in hoogte verlopende goot.

2. snededoordringen. in kap veel daglicht tot in het hart van het hetvia gebouw gebouw

SCHEMA 7 : Markering aan het plein. Huiskamer is 4. markering van de hoofdentree hoofdentree

duidelijk zichtbaar en er is vanuit de personeelsruimte uitzicht op het plein.

Ontwikkeling ruimtelijk model in stappen STAP 3 ruimtelijk model in stappen Ontwikkeling STAP 6 ruimtelijk model in stappen Ontwikkeling STAP 5 ruimtelijk model in stappen Ontwikkeling STAP 7 inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit inpassing in context, architectonische vormgeving en functionaliteit

25

24 SCHEMA 5 : Via de snede in de kap kan veel daglicht tot in het hart van SCHEMA 6 : Duidelijke oriëntatie op het plein en het kruispunt van de 2. snededoordringen. in kap veel daglicht tot in het hart van het 3. orientatie op het plein, aflopend naar (ondergeschikt hetvia gebouw begraafplaats.Het gebouw wordt op een passende wijze afgeschermd gebouw aan) debegraafplaats. kerk van de Het volume wordt ondergeschikt aan de kerk door de in hoogte verlopende goot.

SCHEMA 7 : Markering aan het plein. Huiskamer is 4. markering van de hoofdentree hoofdentree

duidelijk zichtbaar en er is vanuit de personeelsruimte uitzicht op het plein.

Woning aan de Ee, Leeuwarden

Achterbosch Zantman Architecten, Leeuwarden Projectarchitect: Bart Cillissen Woning aan de Ee, Leeuwarden Dokkumertrekweg 59a, Leeuwarden Opdrachtgever: familie Brouwer De opdrachtgever wilde op de fraaie locatie aan de ­Dokkumer Ee een stoere, schuurachtige woning, die maximaal profiteert van lichtinval en zonlicht en toch een zekere geborgenheid waarborgt. Het resultaat, bij de uitvoering waarvan de toekomstige bewoners intensief betrokken zijn geweest, is een locatie specifiek ontwerp, geïnspireerd door de Friese boerderijen. De woning is een delicate balans tussen de locatie, lokaal specifieke materialen, het budget en een hoge ambitie op het gebied van energie en ecologie. De woning is vrijwel volledig energie neutraal. Alle materialen zijn uiterst duurzaam.

De zonnepanelen zijn verdiept aangebracht en vormen zo een subtiel onderdeel van de compositie van het dak.

0

5

10 M 0

26

5

10 M

27

Zorgappartementen gebouw It Noard, Oentsjerk

Dorenbosch Architekten, Gytsjerk Projectarchitect: Jeroen van Veen Zorgappartementen gebouw It Noard, Oentsjerk Wynserdyk 20, Oentsjerk Opdrachtgever: Bedriuwenpleats It Aventoer In het landelijk gebied bij Oentsjerk ligt Bedriuwenpleats It Aventoer. Het bedrijf faciliteert wonen met 24-uurszorg en dagbesteding voor mensen met een beperking. Daarnaast is er ook de mogelijkheid tot logies. De onderneming is gericht op kleinschalig mens- en diervriendelijk wonen, werken en recreëren in een landelijke omgeving. In reactie op de teruglopende ­budgetten is de zorgfunctie geïntensiveerd, hetgeen heeft geresulteerd in een nieuw woongebouw. Dat omvat acht ­appartementen en gemeenschappelijke ruimtes. Binnen het grote houten schuurachtig volume heeft iedere woning zijn eigen ruimtelijke relatie met het landschap. De eenduidige detaillering, het spel met houten latten en de afgeschuinde dakvlakken verzachten het volumineuze gebouw en verankeren het op de plek.

28

29

Verbouw woning, Mûnein

Dorenbosch Architekten, Gytsjerk Projectarchitect: Anne Dorenbosch Verbouw woning, Mûnein Kaetsjemuoiwei 35, Mûnein Opdrachtgever: familie Stienstra Aan de Keatsjemuoiwei in het rustieke Mûnein staat een ­zogeheten wâldhûske, daterend uit ongeveer 1870. Het is een arbeiderswoning van het krimpentype, dat wil zeggen dat het ­achtergedeelte (de stallen en schuren) breder zijn dan het voorhuis. Vanwege zijn algemeen cultuurhistorisch belang is het pand een rijksmonument. Een situatie die bepalend was voor de ­invulling van de wens van de opdrachtgever tot flinke uitbreiding van de wooncapaciteit. Die invulling is gevonden in de aanbouw van verschillende houten, schuurachtige volumes, op een wijze die aansluit bij de traditie in de regio. Het exterieur is passend afgewerkt met zwart geolied hout. Het resultaat oogt daardoor heel vanzelfsprekend en voegt zich onopvallend op het erf, in het historische landschap.

toilet

bijkeuken

woonkamer

schuur werkkast m.k.

leefkeuken

kantoor

bibliotheek

badkamer

30

31

Vakantiehuis ‘t Kulkje, Vlieland

Borren en Staalenhoef Architecten, Leeuwarden Projectarchitect: Jacob Borren Vakantiehuis ’t Kulkje, Vlieland Duinkersoord, Vlieland Opdrachtgever: familie Kramer-Wapstra De duinen langs de Nederlandse kust behoren tot de mooiste natuurgebieden van het land. Mede daardoor zijn de Waddeneilanden al heel lang in trek bij badgasten: Vlieland leeft bijna voor 100% van het toerisme. Wat betreft vakantiehuizen is het beleid van de overheid hier gericht op behoud van het bestaande karakter: kleinschalige woningen in een open landschap, zonder omheinde privé terreinen. De oude vakantiewoning was te klein en voldeed niet meer aan de huidige eisen. Het gewenste woonvolume is in het nieuwe huis gevonden door verticale uitbreiding: naar beneden én naar boven. Het resultaat: een ruim vakantiehuis voor een groot gezin, hun vrienden en familie, dat met zeer veel zorg is gecomponeerd en gebouwd. Het primaire kenmerk van ’t Kulkje is het onregelmatig gefacetteerd houten dak, dat van de woning een opvallende verschijning maakt.

32

33

Attema-Sate, Gaastmeer

J.O.N.G. Architecten, Lemmer Projectarchitect: Wytze Bouma Attema-Sate, Gaastmeer Yntemapolder 2, Gaastmeer Opdrachtgevers: Margriet en Gerard Burgers Aan de rand van de Yntemapolder en tegenover de passantenhaven van Gaastmeer ligt de boerderij Attema-Sate, een rijksmonument uit 1770. Via een brug is de boerderij verbonden met het dorp. Voor de auto eindigt hier de weg. Om verder te gaan moet je wandelen, varen, fietsen of – ‘s winters – schaatsen. De opdrachtgevers bewonen het voorhuis en hun wens was dat gasten op Attema-Sate kunnen verblijven in een appartement, een studio of de uitzichtkamer. De verbouwing van de boerderij tot een kleinschalig vakantiecomplex is uiterst secuur ontworpen en uitgevoerd. De volumes die in de schuur zijn gemaakt raken het oorspronkelijke eeuwenoude bintwerk nergens. Het geheel is duurzaam van energie voorzien door middel van een warmte­ pomp en zonnepanelen op het dak van de nieuwe schuur die achter de boerderij staat.

34

35

Nieuwbouw Uniformberoepen ROC Friese Poort, Leeuwarden

WAA Wind Architecten Adviseurs, Drachten Projectarchitect: Sytze Jan Zoodsma Nieuwbouw Uniformberoepen ROC Friese Poort, Leeuwarden Egelantierstraat 70, Leeuwarden Opdrachtgever: ROC Friese Poort ROC Friese Poort heeft in Leeuwarden een nieuwe thuisbasis voor alle opleidingen Uniformberoepen. Op deze nieuwe locatie worden studenten opgeleid om na hun studie de veiligheid in de samenleving te waarborgen en de regels op straat te handhaven. Dit gegeven inspireerde de architecten tot een fortachtig gebouw, dat zich opent door de vier in de massa uitgesneden pleinen, waardoor het gebouw tevens minder massaal wordt.

Met veel aandacht is er een stoer en robuust gebouw ontworpen. Het nieuwe onderkomen werd in slechts 7 maanden tijd gebouwd en biedt ruimte aan 800 studenten. Het gebouw is 100% energieneutraal en behaalde zo ook nog eens de hoogste CPG-score voor een onderwijsgebouw in Nederland. Deze ­Circulariteit Prestatie Gebouw is een index die objectief weergeeft hoe circulair en duurzaam een gebouw is.

36

37

Nieuwbouw Technasium Werkplaats SCG Bogerman, Sneek

VNL Architecten, Grou Projectarchitecten: Teunis Vonk en Robert Landstra Nieuwbouw Technasium Werkplaats SCG Bogerman, Sneek Hemdijk 2, Sneek Opdrachtgever: CSG Bogerman In de nieuwe technasiumwerkplaats in Sneek volgen havo- en vwo-leerlingen bètaonderwijs. Aan de hand van vraagstukken die in de samenleving spelen ontwikkelen leerlingen theore­ tische kennis en praktische vaardigheden. De werkplaats draagt bij aan de profilering en daarmee aan de bekendheid van de school. Daarom is de nieuwbouw tegen de karakteristieke gevel van het hoofdgebouw geplaatst, dat onder beschermd stadsgezicht valt. Door de transparantie, kleurstelling en verfijnde detaillering voegt het volume zich op natuurlijke wijze binnen het totaalbeeld van het hoofdgebouw, zonder dat geweld aan te doen. Om de transparantie en het ruimtelijk effect optimaal tot zijn recht te laten komen, ontbreken binnenwanden. In plaats daarvan is de verscheidenheid aan ruimten, die nodig zijn voor de diverse activiteiten, gerealiseerd door middel van eigentijdse ‘wandmeubels’.

38

39

Uitreiking: zaterdag 17 november 2018 in Museum Belvédère Oranje Nassaulaan 12 8448 MT Heerenveen-Oranjewoud Het strak vormgegeven museumgebouw is ontworpen door Eerde Schippers van Inbo architecten uit Heerenveen.

Het gebouw is innig verbonden met het landschap en de kunst. De donkere ­basalt gevel valt bijna weg tegen de stammen van de bomen in het museumpark. Alleen de twee openingen van de entree en het restaurant lichten op. Het reliëf in de gevel verwijst subtiel naar het verkavelde weidelandschap.

Het gebouw is dwars op het water van de Prinsenwijk gebouwd, dat in de achttiende eeuw als Grand Canal werd aangelegd door de (tuin)architect Daniël Marot. Boven het water is het museumcafé gesitueerd, een bijna transparante ruimte tussen beide museumvleugels.

Het biedt een panoramisch uitzicht op Landgoed Oranjewoud, het vroegere buitenverblijf van de Oranje-Nassau’s.

Binnen het museum prevaleert de kunst met eenvoudige, regelmatig verdeelde, open kamers in de kabinetten van de westvleugel. Glazen stroken ter hoogte van de plint zorgen voor daglicht en bieden de bezoeker een oriëntatie op het land en het water dat het gebouw omgeeft. In 2006 werd Museum Belvédère verkozen tot BNA-gebouw van het jaar.

40

Colofon vormgeving: Gerard Groenewoud fotografie: Daniël Hartog (pag. 6, 7, 28-31) Frank van der Salm (pag. 8, 9) Gerard van Beek (pag. 16, 17, 36-39) Arjan Benning (pag. 20, 21) Laurens Kuipers (pag. 22, 23) Pieter Kers (pag. 32, 33) Thijs Wolzak (pag. 34, 35)

V R E D E M A N D E V R I E S P R I J S 2 0 1 8