ofSamen-leving recht van de sterkste?

Vanaf 1 januari zijn gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg en voor een belangrijk deel voor de zorg aan huis voor ouderen, gehandicapten en mensen met psychische problemen. Tegelijkertijd wordt er flink bezuinigd.

Het Leger des Heils is bang dat veel mensen hier de dupe van worden. Vier voorbeelden van “zorgenkindjes”.

Het dossier van de drie zogeheten ‘decentralisaties’ is tamelijk complex en valt moeilijk in een paar zinnen uit te leggen. Niet in de laatste plaats omdat gemeenten in belangrijke mate zelf mogen bepalen hoe ze de wetten gaan uitvoeren. De werkelijkheid is dus overal anders. Daarnaast valt moeilijk te voorspellen hoe de maatregelen in de praktijk gaan uitpakken. Veel gemeenten kiezen voor een integrale aanpak en stellen teams in wijken samen, die zich zowel met zorg en jeugdzorg gaan bemoeien, als met passend werk voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Het Leger des Heils is op al deze terreinen actief.

We zijn niet tegen de decentralisaties, zegt Harm van Teijlingen, directeur van de stichting Leger des Heils Welzijns­ en Gezondheidszorg. ‘Maar we maken ons wel zorgen over de mogelijke sociale uitsluiting van bepaalde groepen. Mensen die niet het vermogen of het netwerk hebben om mee te doen met de gewenste participatiesamenleving. Denk aan (ex­)daklozen en ex­gedetineerden bijvoorbeeld. En als ze wel recht hebben op zorg, dan ben ik bang dat ze daar door de consequenties van de decentralisaties in de praktijk niet altijd een beroep op kunnen doen.’

Opvang van ex-verslaafden

Als je als verslaafde afkickt bij De Wending, de ontwenningskliniek van het Leger des Heils op de Veluwe, wordt dat waarschijnlijk vergoed door de zorgverzekeraar. Als je dan na enkele maanden clean bent, begint de uitdaging pas. Na jaren ellende sta je er vaak alleen voor, en is het een grote stap naar een regulier leven met een eigen huis en baan. Daarom begeleidt het Leger des Heils ex­verslaafden nog een tijdje intensief bij hun woonen werksituatie. Om te voorkomen dat ze vervallen in oude gewoonten. Het is echter maar de vraag of die zorg straks nog door de gemeente wordt vergoed.

Zwerfjongeren

Voorzieningen zoals beschermde woonvormen voor zwerfjongeren met psychische stoornissen of verslavingsproblemen, vallen nu nog onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Vanaf 1 januari valt dergelijke opvang echter onder de jeugdzorg, waarvoor de gemeenten ook verantwoordelijk worden. Op de jeugdzorg wordt echter flink bezuinigd. De vraag is of er straks nog wel geld is voor opvangvoorzieningen voor zwerfjongeren.

Achterliggend idee van de maatregelen van het huidige kabinet, is dat mensen elkáár meer moeten gaan bijstaan, in plaats van een beroep te doen op steun van de overheid. Maar veel cliënten van het Leger des Heils hebben nauwelijks tot geen sociaal netwerk. Denk aan ex­gedetineerden, (ex­)dak­ en thuislozen of (ex­)verslaafden. Als gevolg van de decentralisaties, kopen gemeenten de zorg en begeleiding in én bepalen zij wie er een beroep op kunnen doen. De vrees is dat gemeenten onderling gaan schuiven met genoemde groepen mensen. De kans is groot dat daardoor veel mensen tussen de wal en het schip terechtkomen en uiteindelijk op straat belanden.

Opvang van kinderen

Het Leger des Heils kent een aantal locaties voor crisisopvang voor kinderen die niet meer thuis kunnen blijven wonen. Omdat de thuissituatie een bedreiging voor ze vormt of soms ook omdat ze zelf niet meer te handhaven zijn. Tot nu toe betaalde de provincie deze vorm van jeugdzorg. Nu moet iedere gemeente voor zich beslissen of ze deze zorg nog willen inkopen. Veel gemeenten schatten in dat deze zorg niet (meer) nodig is, of denken hiervoor een alternatief te hebben. Als onvoldoende gemeenten willen bijdragen in de kosten van gespecialiseerde opvang van kinderen, zal dit soort crisisvoorzieningen verdwijnen.