YA! 2

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:36 Pagina 1

YA !

BOEKENMAGAZINE

HET VERHAAL ACHTER DE CA S TR A AT HET NERDFIGHTERS-ABC VERSLAVEND ALS EEN SO A P S ER I E HOE DICHTBIJ IS DE UNI E? TWEETS … EN NOG VEEL MEER…

# 2-2013 s i t a gr

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:36 Pagina 2

NOG EVEN OVER

YOUNG ADULT

Voor je ligt het tweede nummer van YA !, het Young Adultmagazine van uitgeverij Lemniscaat. Bij het vorige nummer voelden we ons nog trendsetters, ambassadeurs van een geweldig nieuw soort boeken. Inmiddels is er veel veranderd: veel uitgeverijen brengen YA-boeken uit, er is een speciale literatuurprijs (de Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs of DJP) in het leven geroepen en Young Adult als genre is een feit.

Er is door velen beargumenteerd, gedefinieerd en gefilosofeerd over wat Young Adult is. Van literatuur tot chicklit, van dystopische romans tot boeken vol magie en vampiers – iedereen heeft een mening over wat het ware Young Adult-boek nu precies is. Maar één ding is zeker: YA-boeken van Lemniscaat zijn simpelweg goede boeken, bedoeld voor iedereen. Of, om met John Green te spreken: ‘Books that make your brain go ahhbdgbdmerhbergurhbudgerbudbaaarrr ’.

_

Y

_________ YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 3

YA !

INHOUD Het Nerdfighters-abc

# 2 - 2 013

P. 4

Een tastbare geschiedenis – De invloed van Amsterdam op P. 7

Een weeffout in onze sterren Het verhaal achter De castraat

P. 8

The next generation – Ontdek de talenten van abcyourself

P. 10

Verslavend als een soapserie – De boeken van Katarina von Bredow

P. 14

De waarheid komt altijd boven water – Parallellen tussen Kamp Westerbork en de Vijf Gewesten Quotes

P. 16

P. 18

‘Een hoogbejaarde “Lijpe shit, ouwe!” laten zeggen’ – Interview met vertaalster Lydia Meeder

P. 19

‘Ik ben niet anti-games’ – Interview met Ursula Poznanski

P. 22

We hoeven niet alles te begrijpen – De Unie onder de loep

P. 24

Hoe dichtbij is de Unie?

P. 27

Zelfmoord – Doodsoorzaak nummer twee onder jongeren

P. 28

‘Ik ben vreselijk naar tegen mijn hoofdpersonen’ – Interview met Rachel Ward

P.30

Geen stukje gaat verloren – Gesplitst is dé nieuwe dystopische ya-roman Tweets

P. 32

P. 33

Alle ya-titels van Lemniscaat

P. 34

YA!2 is een gratis uitgave van uitgeverij Lemniscaat Redactie: Jesse Goossens en Kelly Roos Met bijdragen van: Linda Ackermans, Ellen Van den Bossche, Daniëlle Fluks, Eva Moraal en Joyce Pool Bestellingen voor boekhandels, bibliotheken, scholen: Robin van der Gaag, verkoop@lemniscaat.nl Voor het bestellen van losse exemplaren en voor meer informatie: info@lemniscaat.nl

INHOUD

YA ! # 2 - 2 013

3

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 4

HAN K E N J OH N GR E E N

HET NERDF I GH TER S - A BC JOHN GREEN & NERDFIGHTERIA D O O R D A N I Ë L L E F L U K S E N E L L E N VA N D E N B O S S C H E

John Green is een veel bekroond en geliefd YA -auteur. Hij schreef Het Grote Misschien, 19 keer Katherine, Paper Towns, Will Grayson, will grayson (samen met David Levithan) en Een weeffout in onze sterren, zijn nieuwste roman.

In 2007 startte John Green samen met zijn broer Hank Green het videoblogproject Brotherhood 2.0. Het YouTube-kanaal Vlogbrothers, waarop de twee broers videobood schappen voor elkaar plaatsen, werd al snel megapopulair en de twee broers hebben inmiddels fans over de hele wereld. Die fans noemen zichzelf Nerdfighters, nadat John

4

YA ! # 2 - 2 013

Green ooit de naam van de arcade game Aero Fighters verkeerd las en in een videoblog enthousiast uitlegde hoe leuk een game genaamd ‘Nerdfighters’ zou kunnen zijn.

John Green houdt via internet intensief contact met zijn fans, waarvoor hij niet alleen YouTube gebruikt, maar ook Twitter, Tumblr en Facebook.

Nerdfighters vechten tegen World Suck en voor meer awesome in de wereld. Dit doen ze op verschillende manieren. Hun grootste project is Project for Awesome, waarmee geld wordt opgehaald voor goede doelen als Kiva (een fonds voor kleine leningen aan mensen in ontwikkelingslanden), Water.org (voor drinkwater

in ontwikkelingslanden) en This Star Won’t Go Out (voor kinderen met kanker en hun familieleden, opgericht door de nabestaanden van Esther Earl, aan wie Een weeffout in onze sterren is opgedragen).

Hoewel Nerdfighters vooral communiceren via internet spreken ze ook regelmatig af op gatherings. Voor deze bijeenkomsten is de aanwezigheid van een van de Vlogbrothers niet noodzakelijk: ze spreken onderling af en slenteren samen door de stad of kijken een film. Op deze manier – Nerdfighters hebben vaak dezelfde interesses – zijn al vele nieuwe vriendschappen ontstaan.

D F T B A ! (Don’t Forget To Be Awesome)

H ET NERD FI G H TERS -ABC

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 5

HET NERDFIGHTERS-ABC Awesome – Letterlijk vertaald: geweldig. Maar awesome is veel meer. Volgens John zijn Nerdfighters gemaakt van awesome, en hoewel dat misschien niet helemaal klopt, stroomt er toch op z’n minst een flinke portie awesome door hun bloed. De precieze oorzaak hiervan is niet bekend, hoewel wetenschappers ervan uitgaan dat contact met dingen die ook awesome zijn dit kan veroorzaken.

Bijvoorbeeld: goede boeken (boekwinkels en bibliotheken zijn broedplaatsen van awesome), muziek, andere Nerdfighters, games, video’s, series en films. Ook het verminderen van World Suck verhoogt het awesome-gehalte.

Brotherhood 2.0 – Zo noemden John en Hank hun project op YouTube in 2007. Ze besloten een jaar lang alleen te communiceren via videoblogs.

Happy Dance – De manier waarop Nerdfighters dansen als ze blij zijn. Elke Nerdfighter heeft een andere Happy Dance.

Crash Course – Een videoproject van John en Hank

In Your Pants – Maureen Johnson (een bevriende YA-

waarin ze elk veertig weken lang filmpjes maken over één vakgebied, met als doel mensen iets nieuws te leren op de Vlogbrothers-manier. De eerste twee onderwerpen waren de geschiedenis van de mensheid (door John) en biologie (door Hank). Hiernaast maakt Hank filmpjes over wetenschap op zijn nieuwe kanaal SciShow.

auteur) merkte op dat titels van boeken veel grappiger klinken als je er ‘in Your Pants’ aan toevoegt.

Sindsdien is het een hype in Nerdfighteria.

Scan de QR-code voor het YouTube-kanaal Vlogbrothers

J-scribble – De naam die John aan zijn handtekening

gaf. Zo heeft hij alle 150.000 exemplaren van de eerste druk van de Amerikaanse editie van Een weeffout in onze sterren ‘ge-j-scribbled’.

Doctor Who – Een Britse sciencefictionserie over een alien (The Doctor) die door tijd en ruimte reist.

Een veelbekeken serie in Nerdfighteria en daarmee een van de grote fandoms. Doctor Who-fans noemen zichzelf Whovians. Andere grote fandoms in Nerdfighteria zijn bijvoorbeeld Harry Potter (Potterheads) en de bbc-serie Sherlock (Sherlockians).

Ellen Hardcastle – Het nieuwste album van Hank Green. Het is genoemd naar een Nerdfighter die geld inzamelde voor Project for Awesome in 2010.

French the Llama! – Een uitroep van vreugde die John al jarenlang onder Nerdfighters wil verspreiden, maar die niet echt aanslaat.

The Katherine – Hanks vrouw.

Looking for Alaska (Het Grote Misschien) – Johns de-

Scan de QR-code voor de Tumblr van John Green

buut, waarmee hij in feite de eerste steen legde van wat later Nerdfighteria zou worden.

Maureen Johnson – Zij nam Johns video’s een tijdje over toen zijn zoontje Henry geboren was. Ze is zelf ook een populaire auteur in Amerika.

NaNoWriMo – National Novel Writing Month.

Een schrijfwedstrijd, populair onder Nerdfighters, waarbij je binnen een maand een roman van minstens 50.000 woorden probeert te schrijven.

Scan de QR-code voor de Twitterfeed van John Green

On your head – Wanneer Nerdfighters zich rot voeGathering – Een bijeenkomst van een groep Nerdfighters. Meestal doen ze er gekke dingen, zoals in een bibliotheek briefjes in boeken van John Green steken, dansen, zingen of gewoon gezellig nerdgrapjes uitwisselen.

H ET NERD FI G H TERS -ABC

len, nemen ze om het even wat en zetten het op hun hoofd.

Project for Awesome (P4A) – Een project waarbij

Dr. Who in de jaren ’70

Nerdfighters YouTube proberen te veroveren met video’s voor goede doelen. Het vindt één keer per jaar plaats op 17 december.

YA ! # 2 - 2 013

5

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 6

Question Tuesday – Een filmpje waarin John vragen

World Suck – Dingen die de wereld minder awesome

van Nerdfighters beantwoordt. Oorspronkelijk werden deze filmpjes geüpload op dinsdag, maar tegenwoordig komen ze ook op andere dagen online.

maken. Het is een heel breed begrip. Zo vallen problemen als honger, gebrek aan schoon drinkwater en slechte gezondheidszorg onder World Suck, maar ook duur openbaar vervoer, lange schooldagen en slechte verfilmingen. Nerdfighters proberen World Suck te verminderen, bijvoorbeeld door Project for Awesome.

Records – Een platenmaatschappij die muziek produceert van YouTube-artiesten, opgericht door Hank en Alan Lastufka. De albums die via DFTBA Records verschijnen zijn niet alleen digitaal beschikbaar, maar ook als cd via de site www.dftba.com.

D F TB A

Swindon Town Swoodilypoopers – Johns voetbalteam in het spel fifa ii. Terwijl hij speelt, praat hij over van alles en nog wat (o.a. over opgroeien met Hank, Amsterdam, de Europese schuldencrisis en hoe hij schrijver werd) en filmpjes hiervan uploadt hij op het YouTube-kanaal HankGames. Op dit kanaal staan ook tal van andere filmpjes, waarin Hank onder meer Portal en New Super Mario Bros Wii (samen met Katherine) speelt.

The Fault in Our Stars (Een weeffout in onze sterren) – Johns nieuwste boek, over Hazel die kanker heeft en drie jaar geleden is opgegeven. Met haar vriend Augustus (die kanker overwon) gaat ze op zoek naar de Nederlandse schrijver Peter van Houten om te vragen hoe het verdergaat met de personages uit hun lievelingsboek.

Dit is het Nerdfighters-gangsign. Als je iemand dit ziet doen, weet je dat hij of zij een Nerdfighter is.

The Yeti – Johns vrouw. Ze wordt zo genoemd omdat ze weigert voor de camera te verschijnen.

Ukelele – Een kleine gitaar met vier snaren in plaats van zes die door veel Nerdfighters wordt bespeeld.

Ukeleles worden vaak op gatherings gezien omdat ze door hun handzame formaat makkelijk mee te nemen zijn.

Ze Frank – Het grote voorbeeld van de Vlogbrothers.

Hij heeft de videoblog als het ware uitgevonden.

VidCon – ’s Werelds eerste en grootste online videoconferentie, opgezet door Hank Green. Ieder jaar komen vele Nerdfighters naar Californië om YouTubers te ontmoeten en naar optredens te kijken.

6

YA ! # 2 - 2 013

H ET NERD FI G H TERS -ABC

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 7

John Green v erbleef drie maanden i n de Schrijversresidentie van het Nederlands Letterenfonds in Amsterdam om te werken aan zijn boek Een weeffout in onze sterren . Zoals de stad een onuitwisbare indruk maakte op de Amerikaanse auteur – hij verklaart al jaren dat hij ooit naar onze hoofdstad zal verhuizen – drukte Amsterdam ook haar stempel op het boek.

EEN TASTBARE GESCHIEDENIS

D E I NVLO ED VAN AMSTERDAM O P EEN WEEFFOU T I N ONZE STERREN

VERGETEN De grootste angst van Augustus in Een

weeffout in onze sterren is dat hij vergeten zal worden.

Voor Hazel, die weet dat ze op jonge leeftijd zal sterven, geldt het tegenovergestelde: ze wil zo weinig mogelijk een stempel drukken op de wereld. ‘Er komt een tijd dat er niemand meer is om zich te herinneren dat er ooit iemand heeft bestaan of dat onze soort ooit iets heeft bereikt. Er zullen geen mensen meer zijn die zich Aristoteles of Cleopatra herinneren, laat staan jou. Alles wat we gedaan en gebouwd en geschreven en gedacht en ontdekt hebben zal vergeten zijn en dit allemaal zal voor niks zijn geweest.’ (p. 15) John Green gebruikte het decor van de stad Amsterdam als tegenhanger van die uitspraak. ‘Ik zocht een plek waar de geschiedenis tastbaar is. In Amsterdam zijn alle huizen gebouwd door mensen die allang niet meer leven. Die omgeving had ik nodig om te laten zien dat mensen iets achterlaten, ook als ze er niet meer zijn.’

SC H OON H EID Overal langs de grachten stonden iepen

waar zaadjes uit waaiden. Maar ze zagen er niet uit als zaadjes. Het leken wel miniatuur rozenblaadjes waarvan de kleur was vervaagd. De bleke bloemblaadjes verzamelden zich in de wind als een zwerm vogels – duizenden, als een sneeuwstorm in de lente. (p. 132) In het hoofdstuk waarin Hazel en Augustus uit eten gaan in Amsterdam versterkt de schoonheid van de stad de romantiek van de avond. Hazel en Augustus zien – misschien wel omdat hun tijd zo beperkt is – als enigen hoe mooi de rond wervelende iepenzaadjes eigenlijk zijn, terwijl ze door de drukke Amsterdammers steeds geïrriteerd worden weggeveegd.

E E N TA S T B A R E G E S C H I E D E N I S

ONDER WATER Hazel heeft schildklierkanker met

uitzaaiingen naar de longen, waardoor ze verdrinkt in haar eigen lichaam. In Amsterdam vond John Green de perfecte metafoor: ‘Amsterdam zou nooit zo’n geweldige stad zijn als het niet was omringd door water.

Maar tegelijkertijd is de stad aan het verdrinken; Amsterdam loopt voortdurend het risico overstroomd te worden.’

Amsterdam doet Hazel dan ook denken aan haarzelf: Ik moest er de hele tijd aan denken dat deze stad hier nu stond, maar dat ze eigenlijk onder water zou moeten liggen, en dat ik voor dokter Maria een soort Amsterdam was, een half verdronken onwaarschijnlijkheid. (p. 141)

Scan de QR-code voor een leesfragment

In het najaar van 2013 starten de opnames voor de verfilming van Een weeffout in onze sterren, met Shailene Woodley en Ansel Elgort als Hazel en Gus. Laten we hopen dat de regisseur besluit de Amsterdamse scènes ook echt in Amsterdam op te nemen. Een mooier decor voor het verhaal vind je niet – vraag maar aan John Green.

YA ! # 2 - 2 013

7

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 8

HET VERHAAL ACHTER

D O O R J OYC E P O O L

DE CASTRAAT

O V E R E E N W E R E L D WA A R I N M E N ALLES OVERHEEFT VOOR DE MUZIEK

De castraat van Joyce Pool vertelt het verhaal van de jonge Angelo Montegne, die dankzij zijn prachtige jongensstem wordt uitgenodigd een opleiding te volgen aan het Florentijns conservatorium. Hij weet niet dat zijn instemming betekent dat hij akkoord gaat met zijn eigen cas tratie. De historische YA -roman biedt een fascinerende inkijk in het ItaliĂŤ van de zeventiende eeuw, en in een wereld waarin men alles overheeft voor de muziek.

8

YA ! # 2 - 2 013

H E T V E R H A A L A C H T E R D E C A S T R A AT

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 9

“

In de Bijbel staat: ‘Zoals in alle gemeenten der heiligen moeten de vrouwen in de gemeenten zwijgen; want het is haar niet vergund te spreken, maar zij moeten ondergeschikt blijven, zoals ook de wet zegt.’

(1 Korinthe 14:34). Op basis van deze tekst hebben verschillende pausen vrouwen eeuwenlang verboden om in de kerk te zingen. Tegelijkertijd was de sopraanstem in vroeger eeuwen enorm gewild: die symboliseerde het hemelse, het engelachtige. Dat geluid wilde de kerk behouden, al mochten vrouwen dan niet zingen.

EN GEL AC H T IG In Spanje zette men daarom de falsetstem in. Deze kopstem kon door normale volwassen mannen worden voortgebracht en gaf een hoge, wat ijle klank. In Italië werd de falsetstem beschouwd als een mager surrogaat voor het hemelse geluid, en koos men ervoor om jongetjes de hoge stem te laten vertolken. Dat zorgde voor een nieuw probleem: tegen de tijd dat zij goed opgeleid waren, kregen ze de baard in de keel en was dat engelachtige verleden tijd.

Men besloot daarom tot het systematisch castreren van de jongens met de prachtigste stemmen, vóór de puberteit aanbrak, waardoor de jongensstem behouden bleef.

TOESTEM M IN G De wet schreef voor dat de kinderen

zelf toestemming moesten geven voor de castratie. In de praktijk werden de jongens en hun ouders vaak overgehaald zonder dat ze wisten waar ze ja tegen zeiden. In andere gevallen besloten ouders tot de cas tratie van hun zoon omdat dat hen veel geld en aanzien kon opleveren. Ze verzonnen redenen waarom zo’n ingreep nodig zou zijn: het kind was zogenaamd ergens aan blijven haken, door een varken in het kruis gebeten of had een afwijking sinds de geboorte.

EEN OP D E D U IZEN D GELU K K IGEN Aan een castratie kleefden grote risico’s. In een tijd van gebrekkige hygiëne en slechte medische zorg mislukte de ingreep vaak, en menig patiënt stierf. Als een jongen de castratie overleefde, kon het zijn dat zijn stem zich niet zo mooi hield als gehoopt. In sommige bronnen wordt gesteld dat slechts een op de duizend castraties een perfecte stem opleverde. In dat geval wachtte de castraat een heldenstatus en een geweldig leven als zanger in het koor van de pauselijke Sixtijnse Kapel, aan een van de koninklijke hoven van Europa of in de internationale opera.

Onfortuinlijke castraten waren veroordeeld tot de mindere kerkkoren of leidden een diep ongelukkig leven. Het huwelijk was voor hen verboden, en ze

H E T V E R H A A L A C H T E R D E C A S T R A AT

werden vaak bespot en getreiterd. Ook leden ze onder hun lichamelijke veranderingen: ze hadden vaak vrouwelijke vetophopingen op dijen en heupen, een abnormale lengte, lange armen en benen en een langgerekt gezicht. Buiten hun hoofdhaar hadden ze vrijwel geen lichaamsbeharing. De meeste castraten hadden een onevenwichtig, agressief temperament – de psychische consequentie van hun castratie. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, waren castraten wel in staat om seks te hebben. Zich voortplanten was vanzelfsprekend uitgesloten.

HONDERDVIJF T IG NOTEN De zang van castraten

onderscheidt zich door de combinatie van een hoge, haast kinderlijke stem en een enorm vermogen om tonen aan te houden. Van de castraat Farinelli (rond 1750) wordt bijvoorbeeld gezegd dat hij honderdvijftig noten kon bereiken op één lettergreep in één ademhaling.

Het zal geen verbazing wekken dat vooral Italiaanse componisten voor castraten hebben geschreven, zoals Scarlatti, Monteverdi en Rossini. Maar ook Händel en Mozart hebben stukken voor hen gecomponeerd.

”

Alessandro Moreschi, de laatste castraatzanger

Scan de QR-code voor een leesfragment

YA ! # 2 - 2 013

9

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 10

THE NEXT GENERATION ONTDEK DE TALENTEN VAN ABCYOURSELF Iduna Paalman, Mathijs Meinema, Djoeke Ardon,

Steef van Gorkum, Harm Hendrik ten Napel – het zijn de Nederlandse schrijvers van de toekomst. Bekende auteurs als Hanna Bervoets, Ingmar Heytze, Arjen Lubach en John Green spraken al hun waardering uit voor deze opkomende talenten. Houd ze in de gaten, dan kun je over tien jaar zeggen dat jij ze al kende vanaf het begin.

N

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 11

Het is nacht. Het is stil. De “luchtPONT is licht door de lichtjes van de

IDUNA PAALMAN H EE M A ISJE!

(1991)

Scan de QR-code voor nog een leesfragment

Protegé van: Ingmar Heytze (bekijk ook h ttp://y o utu.be/sU2KstcMs3I ) Favoriete quote: ‘Während ich Geschichten erzähle, beschäftige ich mich nicht mit der Wahrheit, sondern mit den Möglichkeiten der Wahrheit.’ – Arthur Schopenhauer

stad, het water is donker.

Ik sta, met een tas tussen mijn benen geklemd en een fiets aan mijn rechterhand, op de pont naar AmsterdamNoord.

Ik ben te koud gekleed voor de tijd van het jaar (ik wil nog geen afscheid nemen van mijn zomerkleren, en ook nog niet van de zomer), ik ril. In mijn hoofd vormen zich beelden van de plaatsen waar ik op dit moment liever zou willen zijn, in mijn bed bijvoorbeeld. Of in een warm land.

Ik ben de enige op de pont, zo lijkt het. Totdat ik achter me de zware adem van een brommer hoor. En de zware adem van iemand die afstapt en mijn kant op loopt. In mijn hoofd vormen zich beelden van de plaatsen waar ik op dit moment niet zou willen zijn: lastiggevallen, omvergeduwd, aan mijn

haren meegesleurd achter op die brommer.

‘Hee maisje!’ hoor ik nu uit een dreigende mannenmond naast me.

‘Kom je met me mee?’

Daar heb je het gedonder al. Op een zo neutraal en strak mogelijke manier zeg ik: ‘Nee.’ Dan blijft het even stil. De pont meert aan, zachtjes klotsen golfjes tegen hout.

‘Oké,’ zegt de man. Hij start zijn motor. ‘Dan niet, fijne avond nog.’

En weg is hij.

En ik blijf staan, beduusd.

En heel even hoef ik niet meer in een bed te zijn, of in een warm land.

Een plek waar simpele dingen simpel gevraagd worden is op dit moment genoeg.

”

“

VRIEN D SC H A P Soms weet je gewoon dat je verbonden bent met iemand. In het extreemste geval is dat te vergelijken met hoe een baby naar zijn moeder kijkt. Ik verlies jou nooit uit het oog, zolang jij mij niet uit het oog verliest. Ik vertrouw je, als jij mij vertrouwt.

Ik ben bevriend met een aantal mensen van wie ik heilig geloof dat er tussen hen en mij een onzichtbaar draadje loopt. Als er iets met ze gebeurt, voel ik automatisch dat er wat mis is. Ik weet niet hoe dat soort telepathische connecties ontstaan, maar leuk zijn ze wel. Vooral als je een sms’je stuurt en dan bijna gelijk ‘Ik zat nét aan je te denken!’ terugkrijgt.

Het is wonderlijk hoe we minstens honderden kilometers van elkaar verwijderd zijn en elkaar dan op een of andere manier toch aanvoelen. Hoe werkt het? Hoe komt het dat de een blijkbaar wel mijn soulmate is en de ander na een jaar weer naar de achtergrond verdwijnt? Sowieso is de magische formule van vriendschap mij totaal onbekend. Sommige vriendschappen zijn niet meer dan een pact, omdat beide partijen weten dat ze niet zonder elkaar kunnen. Ga jij ten onder, dan ga ik net zo hard mee. Vooral als je jong bent, is je groepje, je clubje, je posse, ontzettend belangrijk. En zo, lieve mensen, ontstaan dus die grote groepen blonde Hyvesmeisjes.

Ik ben aan het werk en ik voel me, verrassend genoeg, prima. Een bejaarde mevrouw maakt een bochtje om daarna bijna het schap van de appels in te vliegen. Ze kan het nog net voorkomen door adequaat te sturen.

Een mevrouw met geverfd haar achter haar heeft blijkbaar haast. Door de manoeuvre van de oude vrouw wordt ze een beetje klemgezet. De vrouw met het geverfde haar zucht veel te hard en rolt met haar ogen. Ik kijk haar aan. Ze geeft me een vette knipoog en ik knipoog terug. Wij gaan hele goede vrienden worden, ik voel het nu al.

”

T H E N E X T G E N E R AT I O N

Scan de QR-code voor nog een leesfragment

MATHIJS MEINEMA

(1991)

WIJ G A AN HELE GOEDE VRIENDEN WORDEN

Protegé van: Hanna Bervoets (bekijk ook http://youtu.be/BX4kQpLvEgY ) Favoriete quote: ‘Starting tonight and from now on.

We’ll never, never be the same again.’ – Mel C

YA ! # 2 - 2 013

11

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 12

VOORBIJG ANGER ’s Avonds als “iedereen in kroegen zit, met haar dat

Scan de QR-code voor nog een leesfragment

DJOEKE ARDON

(1992)

IEM A N D D IE TERU GZWA AIT

Protegé van: Bert Wagendorp Favoriete quote: ‘Ik verlang naar een wereld van fictie waarin ik zelf mag bepalen hoe het drama zich ontwikkelt en wat de afloop is.’ – A.F.Th. van der Heijden

glanst en wangen in dezelfde kleur rood als hun lippen, ben ik die voorbijganger. Die ene die je blik vangt, besmuikt wegduikt en verder loopt. Ik ben de voorbijganger die jou niet vergeet. Omdat ik in je ogen, in je rode wangen en in je glas wijn medeleven zie met iedereen die nu niet op dezelfde barkruk om dezelfde grap lacht.

Ik flirt met mannen met kleine hondjes die ze ’s avonds, als iedereen in de kroeg zit, aan twee lange lijnen uitlaten. Mannen die hun hondjes in buitenwijken langs speeltuinen manoeuvreren. Ik doe dat niet omdat het mannen zijn die ik leuk vind, het zijn de enige mannen die terugflirten.

Dat ben ik. Ik heb geflirt met mannen met permanentjes, mannen die bij hun oma woonden en mannen die in de winter goedkope kortemouwen-

t-shirts over hun shirts met lange mouwen droegen zodat ze eruitzagen als een uit de kluiten gewassen kindmodel van c&a.

En ik zag dat jullie me aankeken met jullie medelijden, met jullie glaasjes wijn en jullie grappen.

En als jullie me de weg vragen moet ik mijn keel schrapen omdat mijn stem me als moed in de schoenen is gezakt.

Ik heb bijna nooit gehoord van de plek waar jullie heen willen. En dan moet ik verontschuldigend om mezelf lachen om minder zielig te lijken.

En dat zijn dan gebeurtenissen waar ik vervolgens weer heel lang over nadenk terwijl jullie je bestemming zonder mijn hulp ook wel gevonden hebben en mij allang vergeten zijn.

Diegene ben ik.

”

Mijn beste vrienden ken ik al sinds de basisschool. “ Jonathan begrijpt mijn humor: als ik twee woorden zeg kan hij de grap afmaken. En Michal kent mijn twijfels, misschien wel beter dan ikzelf. Ik woon sinds een tijdje op kamers en mijn tofste huisgenoot is Gerard. Gerard is fan van Oost-Europa, net als ik. We gaan uit, we kijken sportwedstrijden, we vertellen foute verhalen over vroegere vriendinnen.

Hoe het ook loopt, ik vermaak me wel. Ik hou van tennis, muziek luisteren en uitgaan. Ik ben Thijs van Acker, achttien jaar, eerstejaarsstudent communicatiewetenschappen. Met mij gaat alles goed.

En dan verdrinkt mijn vader.

Gewoon, tijdens het zwemmen.

In een meertje in Zuid-Frankrijk, waar hij met mijn moeder op vakantie was. Plotseling.

Michal vraagt: ‘Zomaar? Weg…?’

En ik antwoord: ‘Zwemmen. Paniek. Dreggen. Dood.’

Er komt een begrafenis, een kerkdienst, een aantal weken waarin mensen lieve kaartjes sturen.

Maar wat dan? Het leven zonder vader houdt niet op na die eerste weken.

Voor ik het weet zijn er twee jaar voorbij.

Dit zijn die twee jaar.

Scan de QR-code voor nog een leesfragment

”

(zie ook h ttp://www.l emniscaat.nl/Young Adult/Detweejaarnadat ) Twee jaar lang blogde Steef van Gorkum bij ABCyourself over de twee jaar nadat zijn leven ondersteboven werd gegooid – de twee jaar nadat zijn vader overleed. Hij herschreef zijn columns tot een boek: De twee jaar nadat, dat als enige ABCyourself-boek geen bundeling van blogs is, maar een roman. Geen autobiografie, wel een ontroerend verhaal over Thijs, een jongen die net als Steef zijn vader verloor. Geschreven door iemand die het weten kan.

12

YA ! # 2 - 2 013

STEEF VAN GORKUM

(1990)

DE T W EE JA AR NADAT

Protegé van: Sieb Posthuma Favoriete quote: ‘Nieuws is wat afwijkt van het alledaagse, de uitzondering op de regel’ – Joris Luyendijk

T H E N E X T G E N E R AT I O N

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 13

HARM HENDRIK TEN NAPEL

(1991)

ZE VRA AGT: IS D IT JE K A M ER

Favoriete quote: ‘She wrote down in her notebook that they had disturbed the bearded man writing at the next table and then saw that since she herself, as she wrote this, was writing at the next table, she was probably calling herself a bearded man.’ – Lydia Davis M EESTE Ze zijn met z’n drieën en “ze houden een spelletjesavond: hij, zijn

huisgenoot en zij. Ze drinken meer dan genoeg en zij drinkt te veel. Omdat het gevolg van te veel drinken in haar geval kotsen is, hangt ze, noodzakelijkerwijs, aan het einde van de avond boven de toiletpot. Overgeven is een oplossingsreflex. Alles eruit, heel de maag leeg, grote schoonmaak, als nieuw. Zoals je alles van een nare ex verbrandt. Maar het werkt soms, vaak genoeg – en tot op een zeker punt gelukkig nu ook – niet. Haar buik is misschien als nieuw, maar haar kracht blijft pleite. Lichamen zijn imperfecte machines. Dat van haar wordt naar zijn kamer gebracht, haar arm om zijn nek en zijn arm om haar middel. Als hij haar nu naar huis brengt met de trein gaat er geen meer terug. Ze mag op zijn bed zitten en omvallen, slap op haar zij. Hij pompt een luchtbed op en zoekt een teiltje, voor de zekerheid. Zij

trekt alleen haar schoenen uit en kruipt onder de dekens. Ondertussen ruimen hij en zijn huisgenoot op. Ze ligt, wanneer hij zijn kamer weer binnenkomt, niet meer op het luchtbed. ‘Ik kan daar niet slapen. Niet.’ Alleen haar neus en ogen (en wangetjes) piepen onder zijn deken vandaan. Hij legt zich erbij neer, op het luchtding. Fiona Apple zingt namelijk ook (over lichamen): ‘I’ll make the most of it, I’m an extraordinary machine.’ Hij slaapt goed genoeg en is de dag daarop fit om naar college te gaan.

Zij niet. Hij vertrekt met de gedachte dat ze zich wel redt. Ze is er nog wanneer hij thuiskomt – het gaat wel beter.

Frisse lucht lijkt een goed idee, dus ze maken samen een wandeling. Ze laten hun benen wat werk doen. De dagen daarop eten ze vaker samen, praten ze vaker samen en uiteindelijk slapen hun lichamen – samen – in hetzelfde bed en maken er het meeste van.

Scan de QR-code voor nog een leesfragment

”

In 2010 startte Edward van de Vendel ABCyourself, een website waarop zes jongeren minstens drie keer per week een blog plaatsen. De beste stukken worden een boek. Lees de blogs van de zes schrijvers van dit moment op www.abcyourself.nl of volg ze via ABCyourself op Facebook en Twitter.

T H E N E X T G E N E R AT I O N

YA ! # 2 - 2 013

13

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:37 Pagina 14

VERSLAVEND ALS EEN SOAPSERIE D E B O E K E N VA N K ATA R I N A VA N B R E D O W

De boeken van Katarina von Bredow zijn de soapseries onder de Young Adultboeken: herkenbaar, niet te ingewikkeld en een heerlijke guilty pleasure. Om in je joggingbroek met een pot thee in je luie stoel van te genieten. Je weet precies wat je kunt verwachten: een meeslepend verhaal, een onmogelijke liefde, een paar uur lekker weg van de wereld. Onze tip: sluit ramen en deuren, zet je telefoon uit en lees de hele serie lekker in één weekend uit.

14

YA ! # 2 - 2 013

PA G E T H R E E

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 15

E XPERT IN BLOZEN ‘Er zijn jongens van wie je de

IK EN MIJN BROER ‘Ik had altijd graag naar Ludvig

kriebels krijgt en jongens van wie je niet de kriebels krijgt.

Zo is het gewoon. Jesper hoort bij de eerste soort. Natalie heeft hem pas een paar keer gezien, maar dat was genoeg.

Hij is absoluut een jongen van wie je de kriebels krijgt. En van nu af aan zullen ze samen op de bank voor de televisie zitten, samen ontbijten en elkaar ’s morgens tegenkomen op weg van en naar de badkamer.’

Natalie trekt met haar moeder in bij diens nieuwe vriend Bo. Bo heeft een boerderij met paarden. En een zoon, Jesper. Op wie Natalie op slag verliefd wordt.

gekeken. Aangekleed of uitgekleed. En ik had mezelf met succes ingebeeld dat het vanzelfsprekend was dat een vrouw graag naar een aantrekkelijke man kijkt. Ook als hij toevallig haar broer is.’

Amanda en haar broer zijn altijd vrij close geweest, maar als Amanda in de puberteit komt, merkt ze dat de gevoelens voor haar broer onstuimiger zijn dan normaal is – en dan wat toegestaan is.

H OE VERLIEFD M AG JE ZIJN ? ‘Adams donkere

blauwgrijze ogen keken recht in de mijne en zijn mond glimlachte en vormde het woord “hoi”. Een heel speciaal hoi. En Frida zag het. Hij dacht dat het niet opviel. Hij dacht dat het een heel klein tekentje van verstandhouding was, alleen tussen ons. Hij begreep natuurlijk niet wat hij deed. Hij kon toch niet weten dat hij net zo goed een dolk in mijn rug had kunnen steken. Frida’s blik schoot van hem naar mij, verbaasd, vragend, en ik moest wel met een verklaring komen. Meteen.’

Katrina’s beste vriendin Frida heeft alles mee: ze heeft genoeg geld en is het populairste meisje van de klas.

Maar één ding heeft ze niet: Adam, de nieuwe jongen waar ze gek op is. Want die heeft een oogje op Katrina.

ON M O GELIJK VERLIEFD ‘Soms, als Tessa iets over haar vader zegt, heb ik zin om te glimlachen. Alsof ik meer weet dan zij. Alsof ik heb ontdekt wie hij is, de man die de rol speelt van Tessa’s vader en Monika’s echtgenoot.

En als we elkaar thuis zien, als onze families bij elkaar zijn en ik zijn blik af en toe ontmoet, is het net of we een geheim hebben.’

Tijdens een schrijfcursus leert Elin Paul op een heel andere manier kennen: niet langer als de vader van Tessa, haar beste vriendin en buurmeisje, maar als een man die haar klamme handen en verwarde gedachten bezorgt. En dat gevoel blijkt wederzijds.

V E R S L AV E N D A L S E E N S O A P S E R I E

ZO WIL IK ZIJN ‘Het is vier uur ’s ochtends, het is vrij-

dag en Jessica is vijftien jaar. Ze heeft één keer in haar leven onveilig gevreeën en ze is zwanger.’

Tijdens een feestje belandt Jessica in bed bij Arvid, op wie ze al langer stapelverliefd is. Een paar weken lang leeft ze op een roze wolk, totdat blijkt dat ze zwanger is. En terwijl iedereen in haar omgeving – haar moeder, haar beste vriendin, Arvid en zijn ouders – vindt dat ze abortus moet plegen, voelt Jessica steeds meer voor het piepkleine mensje in haar buik.

IEDEREEN BEHALVE JIJ ‘Mijn wangen zijn rozerood en mijn ogen wijd opengesperd en glanzend. Niet verliefd worden op Adrian, zeg ik tegen mijn spiegelbeeld. Op iedereen, behalve op hem!’

Emma heeft haar leven op orde: lieve vrienden, een knus appartement en een leuk baantje. Maar opeens, snel na elkaar, gebeuren er dingen die alles overhoop gooien: ze wordt verliefd op Adrian, de vriend van haar beste vriendin, en de vriendschap met haar beste vriend Markus wordt op de proef gesteld als ze in een onbezonnen moment met hem naar bed gaat. En dan heeft haar broertje zich ook nog eens in de nesten gewerkt in het drugscircuit.

YA ! # 2 - 2 013

Scan de QR-code voor een leesfragment

15

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 16

D E W A A R H E I D K O M T A LT I J D B O V E N W A T E R

PARALLELLEN TUSSEN KAMP WE Eva Moraal is niet alleen de schrijfster van de dystopische YA -roman Overstroomd, ze is ook historica.

Voor haar proefschrift deed ze onderzoek naar de beleving van en herinneringen aan Kamp Westerbork, het grootste doorvoerkamp voor joden in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Overstroomd was een vlucht de toekomst in, maar het verleden de rug toekeren bleek niet zo gemakkelijk: onbewust verwerkte ze veel van wat ze leerde over Westerbork in haar roman.

EEN ONMOGELIJKE KEUZE

‘We wonen aan de rand van het Gewest. Tussen de bewoonde wereld en de dijk staan kassen en strekken drassige weilanden zich uit, maar lang zo ver niet als in de vier grotere Gewesten. Hoe vaak heeft dit stuk al niet onder water gestaan? Wijk Zeven is wel de laatste plek waar je wilt wonen. Niet dat je als Natte veel keus hebt.

GG’s zijn voor ons verboden terrein. Of je moet je ziel hebben verkocht en wadloper zijn; een Natte die vrijwillig – vrijwillig man! – voor Drogen werkt. Alles voor dat beetje meer bescherming dat Drogen hun gunnen. Ik spuug op de grond.’ (Max) In Kamp Westerbork werden joodse gevangenen gedwongen mee te werken aan de deportatie van hun lotgenoten. Meewerken aan het transportsysteem kon hen voor kortere of langere tijd van transport vrijwaren. Zo stonden ze voor een onmogelijke keuze: tussen het (tijdelijk) redden van hun eigen leven en dat van een ander. Want als er een naam van de transportlijst werd geschrapt, kwam er altijd een andere

Overstroomd, het debuut van Eva Moraal, speelt zich af na de Grote Overstromingen. Het land is verdeeld in veilige, droge gebieden, en terreinen die gevaar lopen als het water weer stijgt. Ook de bevolking leeft strikt gescheiden: de Drogen vormen de rijke elite, de Natten leiden een hard bestaan om te overleven – en komen steeds meer in verzet.

Nina, de dochter van de Droge Gouverneur, en Max, een Natte wiens broer bij de verzetsbeweging NA t TO zit, leren elkaar kennen. Ondanks de totaal verschillende levens die ze leiden, worden ze verliefd. Maar weten ze wel wie de ander écht is?

16

YA ! # 2 - 2 013

voor in de plaats. Sommige van deze gevangenen hadden extra goede posities met veel privileges, zij werden door anderen spottend ‘prominenten’ genoemd.

Andere gevangenen beschouwden deze prominenten soms als verraders – vooral degenen die de Duitsers hielpen de transportlijsten op te stellen en zo hun eigen deportatie konden uitstellen. Maar zouden heel veel gevangenen niet hetzelfde hebben gedaan als hun de mogelijkheid was geboden? En wat voor keuze hadden deze en andere gevangenen in Kamp Westerbork eigenlijk?

In de Vijf Gewesten worden Natten onderdrukt door Drogen. Net als in Westerbork geven Drogen sommige Natten de kans om hun bestaan te verbeteren – ze laten ze zelfs dichter bij de gg’s wonen; de veilige, droge gebieden. Ook zij staan voor een onmogelijke keuze: door voor Drogen te werken, bieden zij hun familie en zichzelf een kans op een veiliger leven. Maar kunnen ze andere Natten dan nog recht in de ogen kijken? Natten noemen deze ‘verraders’ wadlopers:

Scan de QR-code voor een leesfragment

D E WA A R H E I D K O M T A LT I J D B O V E N WAT E R

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 17

D O O R E VA M O R A A L

P WESTERBORK EN DE VIJF GEWESTEN mensen die zich voortdurend begeven op aarde die niet echt nat, maar ook niet droog is. En altijd dreigt het gevaar dat het water terugkomt en de vaste grond onder hun voeten weer verdwijnt.

VERHALEN ALS VERANTWOORDING

‘Roelofs legt zijn hand op mijn schouder.

Ik laat mijn kop tegen zijn arm vallen. Het gaat vanzelf.

Veilig. Ik voel me veilig. Bij een wadloper! Ik kijk op.

‘Waarom?’

‘Waarom wat?’

‘Waarom doe je dit werk?’

Roelofs zucht. ‘Het was dit of Gewest Vier. De mijnen.

Alleen.’ In zijn ogen lees ik angst. De mijnen; dat is gevaarlijk rotwerk. Hoe vaak hoor je op dos-nieuws niet over ongelukken? Maar kolen is een van de weinige fossiele brandstoffen die nog gedolven kunnen worden.

Ik zwijg. Hij zwijgt. Wat een fukking rotzooi.’ (Max) Na de oorlog worstelden veel prominente joden met keuzes die ze in het kamp hadden gemaakt ten koste van anderen. Ze probeerden deze keuzes zo in hun levensverhaal in te passen dat ze met zichzelf konden leven. Hun acties interpreteerden ze als noodzakelijk onder de omstandigheden. Zo konden ze beter leven met hun schuldgevoelens – of die nu terecht waren of niet.

D E WA A R H E I D K O M T A LT I J D B O V E N WAT E R

In Overstroomd voelen wadlopers als Roelofs zich gedwongen te doen wat ze doen. De ‘terroristen’ van natto zien geen andere manier om het onrecht in de Gewesten te bestrijden dan met geweld.

Gouverneur Brandsma, Nina’s vader, heeft de dood van tientallen mensen op zijn geweten, maar zelfs hij vertelt zichzelf dat hij niet anders had kunnen handelen. Iedereen wil zijn handelen kunnen verantwoorden en vertelt daartoe een bepaald verhaal over de gebeurtenissen en zijn rol daarin.

Sommige van die verhalen doen de werkelijkheid geweld aan.

Terwijl de situatie van de wadlopers in bepaalde opzichten lijkt op die van de prominenten in Westerbork, kan dat voor Gouverneur Brandsma bijvoorbeeld niet gezegd worden. Nina probeert de verschillende verhalen – bovenal het verhaal dat haar vader vertelt over wat er bij de overstroming van de school (het Vasteland) is gebeurd en het verhaal dat natto daarover vertelt – te rijmen met wat ze weet en hoe ze haar vader en Max kent – en moet dan haar eigen beslissing nemen.

YA ! # 2 - 2 013

17

‘ YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 18

‘“Wees in de wereld maar niet van de wereld.” Die woorden zijn van Jezus. Maar ik heb geen flauw idee of ik dat kan bereiken, en of dat zelfs wel mogelijk is. De wereld zal je altijd met zijn wijsvinger in de borst prikken.’

– Marcelo in Marcelo en de echte wereld, Francisco X. Stork ‘Boeien! Je zal zien dat ze al freaken als je een potje amandeltennis speelt.

Laat staan dat je wat powergutzt of pollewopt.’

– Jasmine in It’s a Wonderful Life, Jesse Goossens

‘Wat een sloerie is de tijd. Ze naait iedereen.’

– Peter van Houten in Een weeffout in onze sterren, John Green

QUOTES

OM OVER TE SCHRIJVEN, OM UIT JE HOOFD TE LEREN, OM OVER NA TE DENKEN

‘Hij had een naam die klonk als een vergeten groente.’

– Iemand die terugzwaait, Djoeke Ardon ‘Vandaag begin ik vragen te stellen en vrienden kwijt te raken.’

– Brigadier Grainger in Cold Skin, Steven Herrick

‘Sommige dagen kun je betitelen als dagen van de gemiste kans. Dat zijn dagen waarop er van alles openligt, de hele wereld eigenlijk, de hele lucht en het hele veld, maar waar je op wacht, dat komt niet. Je denkt: ik ben er klaar voor, ik kan het aan, kom maar op. Maar dan verschijnt er niets.’

– Hee maisje!, Iduna Paalman

18

YA ! # 2 - 2 013

Q UOTES

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 19

‘EEN HOOGBEJAARDE

“LIJPE SHIT, OUWE!” LATEN ZEGGEN’

I N T E R V I E W M E T V E R TA A LS T E R LY D I A M E E D E R Auteurs worden geïnterviewd, geprezen en hun naam wordt onthouden, maar de vertaler wordt door lezers vaak over het hoofd gezien. Tijd om daar verandering in te brengen!

We interviewden Lydia Meeder, al zo’n twintig jaar vertaalster, ‘van de onvolprezen Bouquetromannetjes tot behoorlijk serieuze kost’. Voor Lemniscaat vertaalde zij veel YA -titels, van E.R. Franks America tot Gesplitst van Neal Shusterman en Oneindig, het laatste deel in de Deadline -trilogie van Rachel Ward.

‘Al vrij jong bleek ik een talenknobbel te hebben. Frans, Duits, Engels, Spaans, Nederlands; er prijkten alleen maar negens en tienen op mijn cijferlijsten. Gelukkig werden die ruimschoots gecompenseerd door de krappe viertjes voor wis-, schei- en natuurkunde.

Ik wilde snel aan het werk, daarom ben ik nooit begonnen aan de studie die ik graag had willen doen: journalistiek.

Maar in de loop der jaren heb ik naast mijn baan onder meer de certificaten Engels van de universiteit van Cambridge bemachtigd.

Op een dag vroeg ik aan een uitgever voor wie ik boeken redigeerde of ik eens een proefvertaling mocht maken, want ik was ervan overtuigd dat het vaak beter kon. Het mocht, en ik heb er vreselijk op zitten zweten. Je had mijn

gezicht moeten zien toen die werd afgekeurd! In eerste instantie was ik daar enorm pissig om – het stónd er toch precies zo? Toen het wat was bezonken, zag ik in dat ze gewoon gelijk hadden.

Ik was veel te dicht bij het origineel gebleven, waardoor het een houterige toestand was geworden. Een klein jaar later heb ik een nieuwe poging gewaagd, met veel meer aandacht voor hoe het verhaal op de lezer over zou komen, en veel minder voor hoe strikt het met het woordenboek klopte. Het schijnt een beruchte valkuil te zijn, vooral bij beginnende vertalers: te weinig afstand nemen van de brontekst.

Tegenwoordig neem ik meer vrijheid: ik prent me in dat het er niet om gaat wat er staat, maar wat er wordt bedoeld. Ja, dat was voor mij ook een doordenkertje.’

You must it so see: translating is also a fak

I N T E R V I E W M E T LY D I A M E E D E R

YA ! # 2 - 2 013

19

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 20

PUBER

JE KUNT JE ZELF INMIDDELS W EL EEN DOORGEWINTERD YOUNG ADULT-VERTA ALSTER NOEMEN…

L I T E RAT U U R ‘Hè, bah, ik baal zó van “Young Adult”, echt drie keer niks vind ik die typering.

Waarom mag het geen “puberliteratuur” heten? Of desnoods, als je het chiquer wilt, “adolescentenliteratuur”? Maar inderdaad, ik vertaal ontzettend graag – ik zeg het lekker toch – puberboeken.

Nu is het natuurlijk zo dat de schrijvers daarvan zelf haast nooit pubers zijn, en

daarmee begeven ze zich op glad ijs.

Sommige auteurs hebben de neiging veel te diep door de knieën te gaan om jeugdig over te komen, en dat is wat mij betreft een doodzonde: de lezers aanspreken alsof je ze niet voor vol aanziet.

Een andere instinker: een jong personage overdreven hippe taal in de mond leggen. Of erger nog: geen onderscheid aanbrengen in de registers (de specifieke manier van uitdrukken van personages) en een hoogbejaarde “Lijpe shit, ouwe!” laten zeggen. Als ik zulke dingen tegenkom, pas ik het een beetje aan. Zo’n boek moet nog jaren mee kunnen, en dan zouden modewoorden al weer verouderd kunnen zijn. Ook hoop ik zo te voorkomen dat personages karikaturaal worden.’

LIJPE SHIT,

OUWE !

20

YA ! # 2 - 2 013

20

20

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 21

WA AR BEN JE ALS VERTA ALSTER TROTS OP? ‘Tja, dat klinkt misschien

vreemd, maar soms kun je trotser zijn op een vertaling van een slecht boek dan van een goed boek, omdat je er naar je eigen idee dan toch nog iets fatsoenlijks van hebt weten te breien. Zo heb ik wel eens getobd met een thriller, een echte whodunnit, waarin bij de ontknoping een dader werd opgevoerd die de moord helemaal niet gepleegd kón hebben, want hij was al een paar hoofdstukken eerder met veel omhaal van woorden verdronken. In een andere policier werd een terrorist eerst met dertig

mitrailleurkogels door het hoofd geschoten, en een bladzijde daarop werd hij – tegenstribbelend – in een arrestatiebus gehesen. “Psychedelische lectuur” is mijn term daarvoor.

Het zal voor iedere vertaler anders zijn, maar zelf heb ik tijdens het werken een zekere afstand; ik ben zo bezig met de woorden en zinnen dat ik de grote lijn van het verhaal nog niet zie. Dat komt pas bij het corrigeren (soms wel vier of vijf rondes), en kan dan soms heel verrassend zijn, dat je denkt: goh, wat zit dat eigenlijk schitterend in elkaar. Of dat je ineens zit te schateren om een grap die je toch echt zelf hebt vertaald.’

VERTAALD DOOR LYDIA MEEDER

REACHED ALLY CONDIE Lydia Meeder vertaalde Reached, het laatste deel van de Matched-trilogie. De eerste twee delen zijn door anderen vertaald. ‘Als een metselaar bij de bouw van een huis halverwege het werk overneemt van een collega, moet hij natuurlijk wel dezelfde stenen en specie blijven gebruiken. Toch zal een kenner altijd zien dat er iemand anders aan het werk is geweest; door net een wat smallere of bredere voeg, bijvoorbeeld.

Met vertalen is het net zo: je probeert zo veel mogelijk aan te sluiten op je voor-

I N T E R V I E W M E T LY D I A M E E D E R

ganger, omdat er anders tegenstrijdigheden ontstaan die de lezer in de war kunnen brengen, maar in de zinsconstructies, woordkeuze en interpunctie zal een geoefend oog altijd nuanceverschillen ontdekken. Het is ook geen exacte wetenschap: leg tien vertalers dezelfde alinea voor, en dikke kans dat je tien verschillende teksten krijgt.’

senbord zitten bij bepaalde passages, of zelfs even niet verder kunnen, maar ik ben schijnbaar een kouwe.

Dood en verderf, bloedspetters, afgerukte ledematen, het doet me allemaal niks. Met één uitzondering: America van de Amerikaan E.R. Frank, mijn allereerste opdracht voor Lemniscaat.

Het gaat over een jongen die bij zijn verslaafde moeder is weggehaald en jarenlang van de ene naar de andere jeugdzorginstelling wordt doorgeschoven.

Hartverscheurend, vooral omdat de stijl zo rauw is, zonder enige opsmuk of vals sentiment. Geen hysterische toestanden hoor, maar ik had geregeld een brok in mijn keel.’

ANT S Y D O ES TI ME & TH E S CH WA WAS H ERE AMERICA E.R. FRANK ‘Van collega’s hoor ik wel eens dat ze jankend of kokhalzend boven hun toet-

NEAL SHUSTERMAN ‘Het al dan niet vertalen van persoons- of plaatsnamen die ook een inhoude-

‘Stuiteraar’ te noemen?

Nee, want bij alle andere Engelse namen valt dat uit de toon, en dan word je als lezer met de neus op het feit gedrukt dat je een vertaling voor je hebt. Zou die lezer het zonder al te veel moeite kunnen opzoeken?

Zeker weten. Oké, laten staan dan. In het geval van The Schwa speelt nog dat ook Engelstalige lezers niet allemaal zullen weten wat die term betekent, dan kun je het nog makkelijker loslaten.’

En ook nog…

O NEI ND I G (het derde boek in de Deadline-trilogie van RACHEL WARD) lijke betekenis hebben is altijd een precaire onderneming. Dan probeer ik me te verplaatsen in de lezer: zou iemand van die leeftijd weten dat Antsy ook ‘druk’ of ‘nerveus’ betekent? Nee, waarschijnlijk niet. Zou ik het dan kunnen vertalen, door hem bijvoorbeeld

YA ! # 2 - 2 013

S UI CI D E NOTES MICHAEL THOMAS FORD

TH I RTEEN REAS O NS WH Y JAY ASHER

G ES PLIT S T NEAL SHUSTERMAN

21

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 22

‘IK BEN NIET ANTI-GAMES’ Ursula Poznanski sleept haar lezers moeiteloos mee in de meest bijzondere werelden: in Erebos was dat de wereld van een online computergame, in Saeculum die van een Live Action Role Playing Game. Een interview met de Duitse thrillerauteur, die als geen ander weet hoe ze de lezer een boek lang in haar greep kan houden.

Online games, rollenspelen, in je nieuwe thriller Vijf komt geocaching voor… Je gebruikt in je boeken vrij actuele spellen als belangrijke thema’s.

INTERVIEW MET URSULA POZNANSKI

‘Dat klopt! Al is het voor het grootste deel toeval. Hoewel ik altijd gefascineerd ben geweest door games als concept voor een verhaal, ben ik ook gewoon een erg speels persoon. Dat helpt als je schrijver bent. Je moet kunnen spelen met het plot, je personages, de verhaallijn… Zoals ik het zie, zijn creëren en spelen sterk met elkaar verbonden.’

Vóór Erebos schreef je boeken voor jongere kinderen. Waarom besloot je een verhaal te schrijven voor oudere lezers?

‘Ik heb het idee van een divers lezerspubliek altijd leuk gevonden. Het schrijven voor oudere kinderen was – op een bepaalde manier – makkelijker. Een interessant verhaal vertellen voor jonge kinderen is een uitdaging op zich.

22 22

PA G E T H R E E

YA YA!! ##22--22013 013

YA ! # 2 - 2 013

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 23

Ik vond het vooral leuk om te horen dat Erebos vaak is gelezen door zowel jongeren als hun ouders en soms zelfs hun grootouders. Het boek werd doorgegeven van het ene familielid aan het andere.’

E R E B O S In Erebos wordt hoofdpersoon Nick de

S A E C U L U M In Saeculum neemt de nieuwe

wereld van een wel heel intelligente game ingezogen: Erebos. Zijn avonturen in het spel zijn zo realistisch beschreven dat het lijkt alsof je als lezer het spel zelf speelt. Ben je zelf gamer?

vriendin van de nuchtere student Sebastian hem mee op een weekend in de uitgestrekte bossen, waar ze met een groep vrienden een middeleeuws rollenspel gaat spelen. Hoe lukte het je om de wereld van Live Action Role Playing ( L A R P ) zo goed te beschrijven?

‘Als student heb ik met veel plezier games gespeeld, en nu heb ik een zoon die er gek van is. Dus ik weet hoe de werelden van games als Oblivion of Diablo eruitzien. Bij het schrijven van de scènes die zich afspelen in het spel Erebos wilde ik vooral dat ze aanvoelden alsof ze uit een fantasyverhaal kwamen. En ik wilde mijn eigen regels opstellen.

Wat ik wel heb moeten onderzoeken is het mechanisme van verslaving. Wat zorgt ervoor dat een gamer alsmaar doorgaat? Waarom stopt hij niet als hij honger heeft, moe is of iets belangrijks te doen heeft? Ik realiseerde me dat ik veel inspiratie kon putten uit mijn ervaring als lezer; ik kan nooit stoppen met lezen als ik gefascineerd ben door het plot. Ik wil weten wat er gaat gebeuren. Maar een boek wacht op je als je moe bent en gaat slapen. Je kunt verdergaan waar je de vorige nacht was gestopt. Een spel als Erebos wacht niet.

Toch schreef ik Erebos niet als een waarschuwing voor gameverslaving. Ik ben niet anti-games, ik zie er de lol van in. Maar zodra het virtuele leven het echte leven begint over te nemen en succes in het spel belangrijker wordt dan succes op school of werk, en belangrijker dan vrienden en familie, dan zou ik het gevaarlijk noemen. Je zou het boek misschien kunnen zien als een pleidooi voor zelf nadenken in plaats van slaafs de regels volgen.’

I NTE RV I E W M E T U R S U L A P OZ N AN S K I

‘Ik ben nooit naar een LARP-bijeenkomst geweest, maar toevallig ken ik een aantal mensen die zeer intensief spelen. Dus ik stuurde hen een lange en gedetailleerde vragenlijst en kreeg geweldige antwoorden. Daarnaast vond ik een heleboel materiaal op YouTube en een aantal heel goede blogs over LARPervaringen.

Hoewel ik vaak heb gehoord dat mensen het boek vergelijken met The Blair Witch Project, moet ik tot mijn schaamte bekennen dat ik die film niet heb gezien.

Natuurlijk ken ik de trailer en het idee, maar ik weet nog steeds niet wat het exacte verhaal is. Ik ben eerder geïnspireerd geraakt door middeleeuwse markten en de mensen die je daar ontmoet, die zoveel liefde en energie stoppen in hun kostuums en het middeleeuwse gevoel dat ze proberen te creëren. Ik vond het zonde dat niemand dit voor zover ik wist had gebruikt als achtergrond voor een boek.

Mijn tweede inspiratiebron waren de detectiveromans van Agatha Christie. Zij gebruikt vaak besloten decors als een manier om suspense te creëren – een eiland, een trein die vastzit in de sneeuw. Niemand kan erin, niemand kan eruit. Het leek me geweldig als de val in mijn verhaal dat bos bleek te zijn.’

YA ! # 2 - 2 013

Scan de QR-code voor een leesfragment uit Erebos

Scan de QR-code voor een leesfragment uit Saeculum

23

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 24

WE HOEVEN NIET TE BEGRIJPEN

ALLES

DE UNIE ONDER DE LOEP

In de Matched-trilogie schept Ally Condie een wereld die je niet meer loslaat: de Unie – een maatschappij die in de toekomst ligt, maar toch angstaanjagend dichtbij lijkt. In 2012 verscheen Crossed, het vervolg op Matched, en in het najaar van 2013 komt het laatste deel uit: Reached. Hoog tijd om die Unie eens onder de loep te nemen.

24 PA G E T H R E E

YA ! # 2 - 2 013

YA ! # 2 - 2 013 I N T E R V I E W U 24 RZULA POZNANSKI

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 25

In de Unie wordt alles voor je geregeld: wie je bent, wat je eet, met wie je trouwt, hoe je je tijd indeelt en wanneer je sterft.

Burgers kunnen blind vertrouwen op wat de Autoriteiten voor hen bepalen – die hebben immers het beste met hen voor. Toch?

DE BEVOLKING Aan het hoofd van de Unie staat de LEIDER. We weten niet veel over hem of haar, behalve dat het een Single is – een alleenstaand persoon.

AUTO RITEITEN zijn de ambtenaren van de Unie, herkenbaar aan hun witte uniformen.

BURG ERS dragen donkerbruine burgerkleding als ze nog op school zitten, of donkerblauwe burgerkleding als ze hun definitieve werkpositie hebben gekregen.

Een ‘gewone’ Burger kan een gelukkig bestaan leiden dat volledig voor hem is uitgestippeld. Hij heeft de keuze om gematcht te worden met een andere Burger of Single te blijven. Dankzij de Unie leeft hij een optimaal leven, waarin hij op zijn tachtigste verjaardag overlijdt.

Een DWALI NG is een persoon wiens burgerstatus door de Autoriteiten is afgenomen doordat hij of een van zijn ouders een Wetsovertreding heeft begaan. Hij wordt niet gematcht, mag zich niet voortplanten en heeft een lagere status. Bij oproepen voor het Leger zijn Dwalingen als eerste aan de beurt.

Ten slotte zijn er de AFWIJKINGEN, van wie de Autoriteiten het bestaan het liefst ontkennen. Dit zijn de zware misdadigers en geestelijk gestoorden. Vroeger werden ze opgeborgen in veiligheidshuizen, maar tegenwoordig weet niemand waar ze zijn. Er gaan geruchten dat ze in de Buitenprovincies leven. Feit is dat ze nog niet zijn uitgeroeid.

Scan de QR-code voor een leesfragment

De overheid in de Unie is in vijf ministeries onderverdeeld: het MINISTERIE VOOR VEILIGHEID , dat regels opstelt voor de veiligheid van de Unie en haar bevolking, en deze handhaaft; het MATCHMINISTERIE, waar alle gegevens van Burgers worden bijgehouden om te zien welke personen het best met elkaar gematcht kunnen worden; het MINISTERIE VOOR VOEDING, dat de maaltijden en de rantsoenering voor iedere inwoner van de Unie bepaalt, bereidt en verdeelt; het MINISTERIE VOOR UNIECLASSIFICATIE, waar de Autoriteiten de bevolking classificeren (als Burger, Dwaling of Afwijking); en het MINISTERIE VOOR BIOLOGISCHE CONSERVERING, de opslagplaats voor weefsels van de mensen die op hun tachtigste sterven. Dit Ministerie doet onderzoek naar hoe mensen later weer tot leven kunnen worden gewekt. Dat is ongetwijfeld een manier om het volk rustig te houden: het vooruitzicht opnieuw te kunnen leven vermindert de kans dat mensen in opstand komen tegen het feit dat ze op hun tachtigste verjaardag moeten sterven.

HET REGIME De Unie heeft een sterk controlenetwerk opgebouwd om haar Burgers overal in de gaten te houden. Dat bestaat uit een streng ministerieel apparaat en allerlei technologische snufjes.

In ieder huishouden hangt op een centrale plaats een contactscherm waarop spelletjes kunnen worden gespeeld, dat als beeldtelefoon dient én een spiedend oog is dat iedereen in de gaten houdt. De meeste bewoners van de Unie kunnen niet schrijven. Dat komt omdat er alleen nog maar wordt getypt: op schrijfpads, op computers – en die worden allemaal vanuit de overheid gecontroleerd.

W E H O E V E N N I E T ALLE S TE B E G R IJ PE N

YA ! # 2 - 2 013

25

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 26

Zolang het volk gezond is en vermaakt wordt, houdt het zich rustig Iedere Burger in de Unie is verplicht drie tabletten in een kokertje bij zich te dragen: een blauw tablet, dat genoeg voedingsstoffen bevat om iemand enkele dagen in leven te houden, een groen tablet, dat een kalmerende werking heeft, en een rood tablet. Over dat rode tablet doen allerlei geruchten de ronde, maar niemand weet waarvoor het precies dient.

De controle van de Autoriteiten gaat zo ver dat alle cultuuruitingen uit de wereldgeschiedenis tot een minimum zijn teruggebracht. Enkele decennia geleden kozen commissies van alles de honderd beste: Honderd Liederen, Honderd Schilderijen, Honderd Verhalen, Honderd Gedichten. De rest werd vernietigd, voor altijd weggevaagd. Dat was het beste, stelde de Unie, en niemand twijfelde eraan. Want hoe kun je iets echt waarderen als je door zoveel uitingen wordt overspoeld?

Geef het volk brood en spelen: houd het tevreden, maar dom.

HOUD HET VOLK D OM De Autoriteiten van de Unie bepalen alles voor het volk. Zolang het volk gezond is en vermaakt wordt, houdt het zich rustig, is het uitgangspunt. Dit is een tactiek die Julius Caesar ruim tweeduizend jaar geleden al gebruikte. Geef het volk brood en spelen: houd het tevreden, maar dom.

Hoe dommer de mens, hoe afhankelijker hij is van zijn overheid. En daar zijn de Autoriteiten slim in.

Het volk neemt klakkeloos aan dat de Unie weet wat het beste voor ze is. Voedingsspecialisten hoeven niet te weten hoe ze luchttreinen moeten programmeren, om maar iets te noemen, en omgekeerd hoeven programmeurs niet te weten hoe ze eten moeten klaarmaken. Deze onderverdeling zorgt ervoor dat mensen niet overweldigd raken door alle gegevens. We hoeven niet alles te begrijpen.

26

YA ! # 2 - 2 013

W E H O E V E N N I E T ALLE S TE B E G R IJ PE N

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 27

HOE DICHTBIJ IS

DE UNIE? Dakota – dat zouden de twee Buitenprovincies kunnen zijn – waarna hij ‘vervaagt in de leegte van de Andere Landen’: de huidige staat Montana.

WA A R LIGT D E U N IE? Wie Matched goed leest, ziet dat er allerlei aanwijzingen besloten liggen in de beschrijvingen van de provincies van de Unie. De Unie ligt in de huidige Verenigde Staten. Oria, waar Cassia, Xander en Ky wonen, ligt in de staat Illinois – de naam is afgeleid van Peoria County. Oria is blauw en groen, met glooiende heuvels en valleien met rivieren. Er wordt voornamelijk landbouw bedreven.

DE UNIE IS ER AL Het lijkt zo onwaarschijnlijk: voortdurende controle, een overheid die bepaalt of en met wie je mag trouwen, of je kinderen krijgt, wanneer je sterft... Toch weet iedereen dat we van-

Uit de beschrijving van de rivier de Sisyphus kunnen we afleiden waar de Buitenprovincies en de Andere Landen (van de Vijand) naar verwijzen. De rivier slingert door een aantal van de Westelijke Provincies en dan door twee Buitenprovincies, voor hij vervaagt in de leegte van de Andere Landen.

De rivier de Sisyphus werd lang geleden stroomafwaarts giftig, waardoor niemand meer aan de oevers kon wonen. Het lijkt erop dat de Sisyphus de huidige Missouri River is. De Cheyenne River, die deze rivier voedt, raakte in 2007 zo vervuild door het afval uit uraniummijnen dat er niet meer aan de oevers kon worden geleefd; een enorm gebied was radioactief geworden. De Missouri stroomt vanuit de staat Missouri langs de grens van Kansas en de grens tussen Nebraska (de provincie Keya in Matched) en Iowa naar North en South

daag de dag met allerlei camera’s in de gaten worden gehouden. Via ons betalingssysteem, onze mobiele telefoons en OV-chipkaarten, het gps-systeem in onze auto’s en andere elektronische hulpmiddelen is onze levenswijze bijna volledig te achterhalen.

Matchen – door anderen laten bepalen met wie je het beste kunt trouwen – is al eeuwenoud. In veel culturen is uithuwelijken een normale gang van zaken. Matchmaking is bij sommige orthodoxe joden nog in gebruik, en veel mensen roepen vrijwillig de hulp in van een matchmaker – via internet of in levenden lijve – om hun perfecte partner te vinden.

Van sterilisatie is nog nergens een verplichting gemaakt, maar aan het eind van de negentiende eeuw kwam een sterke beweging op die een superieur ras in de Verenigde Staten tot stand wilde brengen – nog voor de nazipraktijken dus. Een gevolg daarvan was dat tussen 1907 en 1963 64.000 ‘ongeschikte’ mensen gedwongen werden gesteriliseerd.

Sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw heeft het genetisch onderzoek een enorme vlucht genomen. De discussie hoe ver je mag gaan bij het ingrijpen in het menselijk bestaan is nog lang niet be eindigd. De creatie van een gezond, superieur volk is al mogelijk, als alle ethische bezwaren maar worden weggewimpeld. De Unie kan werkelijkheid worden.

H O E D I CH TBIJ I S D E UNI E?

YA ! # 2 - 2 013

27

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 28

ZELFMOOR D I

n Nederland is zelfmoord – of ‘zelfdoding’, zoals het vaak verzachtend wordt genoemd – de tweede doodsoorzaak onder jongeren (het verkeer eist nog altijd de meeste slachtoffers). Jaarlijks maken 1500 Nederlanders een eind aan hun leven, van wie de helft jonger is dan 25 jaar. 96.000 mensen proberen jaarlijks zelfmoord te plegen, en maar liefst 400.000 overwegen het. Wat is er aan de hand?

Waarom verkiezen steeds meer jongeren de dood boven het leven? Dat komt door hun overmatige drugs- en drankgebruik, roept de overheid, en doordat deze ‘kindonvriendelijke maatschappij’ slecht naar ze luistert.

Maar de juiste vraag is wat daarvoor al is gebeurd.

Wat is de reden dat jongeren zich verliezen in verdovende middelen? Wat zijn de vragen waarmee ze niet bij hun ouders of jeugdzorg terechtkunnen? Er kunnen thuis aanwijsbare problemen zijn, zoals mishandeling, misbruik of verwaarlozing. Maar vaak wordt vergeten hoe hard jongeren tegen elkaar kunnen zijn: hoe eenzaam het leven is als je niet wordt geaccepteerd door klas-, club- of studiegenoten, als jij degene bent die tot pispaaltje is verheven, als je je iedere dag opnieuw afvraagt waarom je eigenlijk de moeite neemt uit bed te komen. Er zijn maar weinig ouders die dat begrijpen.

Doodsoorzaak nummer twee onder jongeren T H I R T E E N R E A S O N S W H Y JAY A SHER

Hannah, het mooiste meisje van de school, heeft zelfmoord gepleegd. Voordat ze een eind aan haar leven maakte, sprak ze dertien zijden van cassettebandjes in, met dertien voorvallen die er uiteindelijk toe leidden dat ze niet meer wilde leven. Op ieder van die dertien kanten wordt iemand beschuldigd betrokken te zijn bij haar dood – dertien mensen die de cassettebandjes moeten beluisteren en doorgeven aan de volgende.

Ook Clay krijgt de bandjes in zijn bezit, en hij weet dat hij dus ergens in het verhaal voorkomt.

Maar waar? Tijdens een nachtelijke wandeling door de stad met een walkman op zijn hoofd komt hij achter het ware verhaal van de dood van Hannah Baker.

Door de stem van Hannah en de gedachten van Clay word je meegezogen in een verhaal waarvan je de ontluisterende afloop al kent.

28

YA ! # 2 - 2 013

Z E LFM O O R D

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:38 Pagina 29

SUICIDE NOTES M IC H A EL T H OM A S FORD

Jeff wordt op nieuwjaarsdag wakker – niet in zijn eigen bed, maar op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis, met zijn polsen in het verband…

Ja, hij heeft geprobeerd een eind aan zijn leven te maken. Nou en? No big deal!

Zijn ouders denken daar kennelijk anders over: zij hebben hem laten opnemen en nu moet hij verplicht zijn hart en ziel blootleggen voor de psychiater. Niet dus.

Het zijn twee andere jongeren op de afdeling die Jeff aan het denken zetten: de leuke, humoristische, maar zwaar suïcidale Sadie, en Rankin, de sarcastische sportheld…

De zwarte humor maakt je aan het lachen, terwijl je langzaam maar zeker samen met Jeff ontrafelt wat hem zo dwarszit.

Z E LFM O O R D

W H AT H A P P E N E D T O C A S S M C B R I D E G AIL GILES

Als David Kirby de stap heeft gewaagd om een van de populairste meisjes van school mee uit te vragen, en hij op pijnlijke wijze wordt vernederd, aarzelt hij niet: hij hangt zichzelf op.

Kyle, Davids broer, is gek van verdriet en wil maar één ding: wraak nemen op het meisje dat David de dood in heeft gedreven. Wraak nemen op Cass McBride – en dat doet hij op gruwelijke wijze.

Cass McBride wordt wakker in een piepkleine stikdonkere ruimte, en beseft langzaam dat het meest vreselijke is gebeurd dat je je kunt voorstellen: ze is levend begraven. Via een pijp houdt Kyle contact met haar, maar dan zwijgt hij ook.

Wat Cass niet weet is dat Kyle is opgepakt, en dat twee rechercheurs er alles aan doen om hem te ontfutselen waar hij Cass – dood of levend – heeft verborgen. Kyle denkt aan zijn broer en zegt niets. Wordt Cass op tijd gevonden?

YA ! # 2 - 2 013

29

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:39 Pagina 30

‘IK BEN VRESELIJK NAAR TEGEN MIJN HOOFDPERSONEN’ I N T E R V I E W M E T R A C H E L WA R D

Als jongere las Rachel Ward geen enkel boek. Schrijfster wilde ze ook niet worden. Ze studeerde aardrijkskunde en ging na haar studie bij de gemeente in Bath werken. Een boek en een tv-serie zorgden er uiteindelijk voor dat ze toch ging schrijven. Het boek was Het Noorderlicht van Philip Pullman, over een meisje met een bijzondere gave. Het zette Rachel Ward aan het denken over hoe zo’n meisje zich zou gedragen in het Engeland van de 21e eeuw. De televisieserie was Six Feet Under, waarvan elke aflevering begint met de naam en sterfdatum van een persoon. Ze raakte erdoor gefascineerd: zou ieder mens een vaste datum hebben waarop hij sterft? En wat zou het met je doen als je die datum kent? Haar gedachte-experimenten werden uiteindelijk de verhalen van Jem, Adam en Mia in de Deadline-trilogie.

30 30

PA G E T H R E E

YA YA!! ##22--22013 013

YA ! # 2 - 2 013

30

PA Z E GL FE MTO HO RR E ED

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:39 Pagina 31

ZEL F L A S JE A L S JON GERE NOOIT, VIN D JE DAT N U JA M M ER?

‘Toen ik vier was, kon ik al lezen. Dat had mijn moeder me geleerd. Op de basisschool was ik een goede lezer, maar op de middelbare school verloor ik mijn belangstelling. Muziek luisteren vond ik veel interessanter. Zeven of acht jaar lang las ik niks. Geen idee waarom eigenlijk, ik kon misschien de goede boeken niet vinden. Als ik nu andere schrijvers hoor vertellen over hoe belangrijk sommige jeugdboeken voor hen zijn geweest, dan is het wel een gemis. Aan de andere kant begrijp ik jongeren die een hekel hebben aan lezen heel goed.’

D E H OOFD PER SON EN IN D E D E A D LIN E-T RILOGIE ZIJN A LLEM A A L EEN LIN GEN D IE GEEN STA N DA A RD GE ZIN SLEVEN K EN N EN . WA A ROM IS DAT ? ‘Dat is een schrijverstrucje om de hoofdper-

sonen meer vrijheid te geven. Denk je dat Harry Potter zoveel verboden nachtelijke uitstapjes had gemaakt als hij ouders had gehad? Maar ik wilde ook dat Jem een geïsoleerd persoon was, die zich voor iedereen afsluit en van niemand durft te houden, zodat het, wanneer Spider in beeld komt, heel duidelijk is dat hij speciaal is. Hem lukt het wél om dicht bij Jem te komen. En Adam moet in De Chaos een manier vinden om met zijn gave om te gaan. Dat kan hij alleen zelf, niemand kan hem daarbij helpen... Arme hoofdpersonen van me, ik ben vreselijk naar tegen ze!

Ik heb eigenlijk medelijden met ze, maar dat weerhoudt me er toch niet van om verschrikkelijke dingen met ze te doen.’

GELOOF JE DAT DE STERFDATUM VAN MEN SEN INDERDA AD VA STLIGT EN NIET TE VERANDEREN IS? ‘Dat weet ik niet zo goed. Ik geloof dat de

keuzes die je maakt invloed hebben op hoelang je leeft. Maar misschien kom je ondanks die keuzes uiteindelijk toch uit bij het nummer dat altijd al voor je bepaald was... Het is een heel lastige kwestie. Ik hoop dat je zelf kunt bepalen hoe je leven loopt, dat je je eigen levensverhaal kunt maken. Maar er gebeuren zo vaak dingen zomaar uit het niets, dingen waarover je geen controle hebt. Terroristische aanslagen bijvoorbeeld: die zijn niet te begrijpen. Misschien is dat toch het lot.’

WIL JE DAT JE LE ZER S NADENKEN OVER DAT SOORT DINGEN? ‘Het belangrijkst vind ik dat ze

plezier hebben in het lezen van mijn boeken. Als ze ook nadenken over de onderwerpen, is dat fantastisch. Ik hoop natuurlijk dat ze mijn boodschap, namelijk dat je het leven en je vrienden en geliefden moet koesteren, oppikken. Maar als lezers het alleen een spannend boek vinden, is dat ook prima. Elke lezer heeft een andere achtergrond, waardoor iedereen een boek anders leest.’

ZOU JIJ JE EIGEN NUMMER WILLEN W ETEN?

‘Nee! Zeker niet. Dat zou ik verschrikkelijk vinden!’

Dit interview door Linda Ackermans verscheen eerder in een uitgebreidere versie op www.leesfeest.nl

Scan de QR-code voor een leesfragment uit Deadline

DE DEADLINE-TRILOGIE D E A D LIN E Als Jem iemand in de ogen kijkt,

DE CHAOS Ook Adam ziet in de ogen van de

ziet ze wanneer diegene sterft. Het is een gave die ervoor zorgt dat ze zo min mogelijk contact maakt met anderen – vriendschap sluiten heeft immers geen zin. Dat verandert als ze Spider ontmoet, die haar uitnodigt een ritje in de London Eye te maken. Als ze in de rij staan voor het reuzenrad, realiseert Jem zich iets verschrikkelijks: iedereen om haar heen heeft hetzelfde nummer. De datum van vandaag.

persoon die hij aankijkt de datum waarop diegene zal sterven. Bij steeds meer mensen ziet Adam dezelfde dag verschijnen, en hij krijgt er beelden bij van brandende gebouwen en voelt een verstikkende pijn. Sarah ziet diezelfde beelden, in een nachtmerrie die iedere nacht terugkeert. Wat staat hen te wachten?

I N T E R V I E W M E T R A C H E L WA R D

ONEINDIG De kleine Mia heeft een bijzondere gave: ze kan haar sterfdatum ruilen met die van iemand anders. Dat geeft haar een macht die iedereen wel wil hebben: de mogelijkheid om eeuwig te leven. Als haar gave bekend wordt, begint een bloedstollende klopjacht.

YA ! # 2 - 2 013

31

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:39 Pagina 32

GEEN STUKJE GAAT VERLOREN Gesplitst is dé nieuwe dystopische YA -roman

genomin

goudeneerd voor de lijst 2013

Liefhebbers van de betere dystopische roman kunnen hun hart ophalen: het nieuwste boek van Neal Shusterman is minstens zo gruwelijk spannend als De Hongerspelen. In Gesplitst worden drie jongeren gevolgd: Connor, Lev en Risa, alle drie ‘splitsers’.

De praktijk van splitsen is ontstaan na de Tweede Burgeroorlog in Amerika, waarin de burgers twee kwesties uitvochten: het abortusvraagstuk en het gebrek aan orgaandonoren.

‘Je kunt de wet niet veranderen zonder eerst de menselijke aard te veranderen.’ – zuster Greta ‘Je kunt de menselijke aard niet veranderen zonder eerst de wet te veranderen.’ – zuster Yvonne

Scan de QR-code voor een leesfragment

32

De lugubere oplossing, vastgelegd in de zogenaamde Wet op het Leven, maakt een einde aan beide kwesties: vrouwen die ongewenst zwanger zijn, mogen het kind niet weg laten halen, maar moeten het opvoeden tot het minstens dertien jaar is. Vanaf het dertiende tot aan het achttiende levensjaar kunnen ouders besluiten tot een retroactieve abortus, oftewel: het kind wordt opgegeven als splitser. Zijn of haar lichaams delen worden hergebruikt voor mensen die een nieuw orgaan of lichaamsdeel nodig hebben. Geen stukje gaat verloren.

YA ! # 2 - 2 013

‘Ik had het nooit ver zullen schoppen, en nu is er, statistisch gezien, tenminste nog een kans dat een deel van me ergens op de wereld iets belangrijks zal bereiken. Ik ben liever voor een deel belangrijk dan compleet nutteloos.’

– Samson Ward Splitsers Connor, Risa en Lev zijn niet van plan zomaar uit elkaar te worden gehaald, en ze gaan ervandoor. Het levert een bizarre road trip op, door een maatschappij die in bijna alles nog op die van ons lijkt, op vreemde gebruiken en uitdrukkingen na die voortvloeien uit de Wet op het Leven.

‘Uit praktische overwegingen en om u gemoedsrust te bieden, wordt u de keuze uit een ruim aantal oogstkampen geboden. Elke faciliteit is een private onderneming, door de overheid geautoriseerd en gefinancierd uit belastinginkomsten. Ongeacht de locatie die u kiest, kunt u erop vertrouwen dat uw splitser de best mogelijke zorg zal krijgen van ons hoog gekwalificeerde personeel tijdens zijn of haar overgang naar de verdeelde toestand.’

– Uit: Handboek voor ouders van splitsers Precies die subtiele veranderingen maken Gesplitst tot een geweldige roman. Verschijnselen die wij niet kennen, zoals ‘ooievaren ’(een ongewenst kind bij iemand voor de voordeur leggen; wie het kind vindt, móét het opvoeden) worden op een niet nadrukkelijke manier geïntroduceerd, en zonder ook maar iets te hoeven verklaren, zorgt Shusterman ervoor dat je alle ins en outs van de wereld in zijn boek leert kennen – alsof je er zelf vandaan komt.

G E E N S T U K J E G A AT V E R L O R E N

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:39 Pagina 33

7 May Bought a magazine b/c I liked the look of an article mentioned on the cover, opened it up to read, and of course @realjohngreen wrote it.

8 May @allycondie I write magazine articles? Was it a different John Green?

IS THERE AN IMPOSTER?

18 juni In het park om de hoek staat ‘sex’ op de bomen, hangen rupsen in lange draden tot net boven de grond en geurt de vlierbloesem onbescheiden.

Bloed laten prikken. Ik trap altijd in dat ‘ga je nog wat leuks doen’-praatje.

Mens weet nu alles van mn nonvakantie.

There is a small child in this coffee shop endlessly singing “I like to eat eat eat apples and Bananas” and i want to unwind her.

Usb-stick heeft de was overleefd. Ik schrijf weerbarstiger en waterdichter verhalen dan ik dacht.

At the end of each day, I sit down with a good book and a cold drink and ask myself: What did I do today to become more like Jay-Z?

5 Jun

23 juni

13 nov

2 Jun

8 Apr Veel geloop deze keer, in Game of Thrones. Doet me denken aan die drie maanden dat ik geen fiets had.

16 Jun When I congratulate Selena on becoming a big sister: 1,000+ RT s.

When I joke about a superpower enabling you to see farts: 3 RT s. #whatever

19 Jul Net eens rondgevraagd hoeveel medewerkers moesten huilen tijdens het lezen van Een weeffout in onze sterren. Total bodycount so far: 6!

TWEETS

YA ! # 2 - 2 013

Tweets

Verlegen jehova’s getuigen +1

20 juni

33

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:39 Pagina 34

ALLE YA - TI TELS VA N LEMN I S CA AT

Ingvar Ambjørnsen - De moorden van Barkvik 9789047701057 €17,95

Katarina von Bredow – Ik en mijn broer 9789056379827 €16,95

Katarina von Bredow – Hoe verliefd mag je zijn?

9789056378202 €16,95

Jay Asher - Thirteen Reasons Why 9789047703266 €17,95

Katarina von Bredow – Iedereen behalve jij 9789047704461 €16,95

Katarina von Bredow – Expert in blozen 9789056379710 €16,95

Jay Asher & Carolyn Mackler – The Future of Us 9789047704614 €16,95

Swati Avasthi – Split 9789047704034 €16,95

34

Katarina von Bredow – Zo wil ik zijn 9789047702245 €14,95

Katarina von Bredow – Onmogelijk verliefd 9789056378219 €16,95

Ally Condie – Matched 9789047703198 €17,95

Ally Condie – Crossed 9789047704027 €17,95

YA ! # 2 - 2 013

Ally Condie – Reached 9789047705604 €17,95

Gail Giles - What Happened to Cass McBride 9789047702115 €16,95

Michael Thomas Ford – Suicide Notes 9789047702238 €17,95

John Green – Paper Towns 9789047701422 €17,95

E.R. Frank – America 9789047701309 €17,95

John Green – 19 keer Katherine 9789056378998 €17,95

Gail Giles - Right Behind You 9789047700999 €16,95

John Green – Het Grote Misschien 9789047702108 €17,95

John Green & David Levithan – Will Grayson, will grayson 9789047703273 €17,95

Jesse Goossens It’s a Wonderful Life 9789047700227 €16,95

Steef van Gorkum – De twee jaar nadat 9789047705123 €12,50

Mariken Jongman – Liefde, liefde, nog eens liefde 9789047704317 €14,95

Mathijs Meinema – Wij gaan hele goede vrienden worden 9789047704386 €9,95

Steven Herrick – Aan de rivier 9789056379001 €16,95

Steven Herrick – De roep van de wolf 9789047700234 €16,95

Steven Herrick – Cold Skin 9789047702047 €16,95

Steve Kluger – My Most Excellent Year 9789047701538 €17,95

E.L. Konigsburg – Silent to the Bone 9789047701323 €17,95

Eva Moraal – Overstroomd 9789047705116 €17,95

Per Nilsson – 17 9789056375256 €17,95

A L L E Y A -T I T E L S VA N L E M N I S C A AT

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:39 Pagina 35

Per Nilsson – 15 9789056377793 €17,95

Per Nilsson – Anders dan jij 9789056373726 €16,95

Per Nilsson – Jij, jij en jij 9789056372613 €16,95

Per Nilsson – De geur van Melisse 9789056371500 €17,95

Per Nilsson – De terugkeer van Melisse 9789047701804 €16,95

Per Nilsson – Het lied van de raaf 9789056370213 €17,95

Per Nilsson – Ik ben geen racist 9789056379223 €17,95

Joyce Pool – De castraat 9789047705345 €17,95

A L L E Y A -T I T E L S VA N L E M N I S C A AT

Ursula Poznanski – Erebos 9789047703730 €18,95

Ursula Poznanski – Saeculum 9789047704836 €19,95

Neal Shusterman – The Schwa Was Here 9789047701545 €16,95

Francisco X. Stork – Marcelo en de echte wereld 9789047702429 €17,95

Neal Shusterman – Antsy Does Time 9789047702054 €17,95

Francisco X. Stork – De laatste zomer van de Krijgers des Doods 9789047703471 €17,95

Jordan Sonnenblick – Drums, Girls and Dangerous Pie 9789047701316 €17,95

Neal Shusterman – Gesplitst 9789047704010 €16,95

Jordan Sonnenblick – Notes from the Midnight Driver 9789047701552 €16,95

Andreas Steinhöfel – Het midden van de wereld 9789056377250 €17,95

Janet Tashjian – The Gospel According to Larry 9789047702092 €17,95

Rachel Ward – Deadline 9789047702221 €17,95

Rachel Ward – De Chaos 9789047703082 €17,95

Rita Falk – Reservetijd 9789047704935 €18,95

Matthias Rozemond – De Rattenlijn 9789047705147 €19,95

Rachel Ward – Oneindig 9789047704348 €17,95

John Green – Een weeffout in onze sterren 9789047704560 €16,50

Bernard Beckett – Willoos 9789047704782 €18,95

Steven Herrick – Zwartgelakte nagels 9789047704584 €16,50

Harm Hendrik ten Napel – Ze vraagt: Is dit je kamer 9789047705499 €9,95

LEM N ISC A AT LITERA IR

Djoeke Ardon – Iemand die terugzwaait 9789047705130 €9,95

Lieneke Dijkzeul – De overwintering op Nova Zembla 9789047704003 €18,95

Iduna Paalman – Hee maisje!

9789047704393 €9,95

YA ! # 2 - 2 013

35

YA!-2.e$S_Opmaak 1 29-07-13 10:39 Pagina 36

www.lemniscaat.nl uitgeverijlemniscaat @ilemniscaat uitgeverijlemniscaat