7 april t/m 5 juli 2014
Een tentoonstelling over reizen in de hedendaagse kunst
Joost Conijn, Floris Kaayk, PolakVanBekkum, Daniel Dennis de Wit, Erik Kessels, Kruisdijk/Kuilboer, Sophie Calle, Maria Barnas, Karishma d’Souza, Inge Meijer, Abner Preis.
www.cbkdrenthe.nl
Joost Conijn, Hout Auto, Video, Collectie Centraal Museum Utrecht
Incredible Travel Experiences
Inhoudsopgave 10
Introductie
3
Joost Conijn
4
Erik Kessels
5
Daniel Dennis de Wit
5
Kruisdijk/ Kuilboer
7
Floris Kaayk
7
Maria Barnas
9
Inge Meijer
9
Sophie Calle
11
Karishma d’Souza
11
Esther Polak en 13
13
Colofon 14
7
8 9
12
Ivar van Bekkum Abner Preis
6
2
1 3
5 11 4
1. Joost Conijn Hout Auto, 2002 2. Daniel Dennis de Wit The Red Landscapes of my Childhood, 2011 3. Floris Kaayk, Human Bird Wings, 2012 4. Erik Kessels In almost every picture #1, 2001 5. Kruisdijk/ Kuilboer X Never Ever Marks The Spot, 2008 6. Maria Barnas The International Cosmonaut, 2014
7. Karishma d’ Souza January 2012, Keeping Time, 2013, Walks 2013 8. Esther Polak en Ivar van Bekkum Urban Fruit - Street Wrapper, 2013 9. Inge Meijer Er helemaal tussenuit, 2011 10. Sophie Calle Count up to Unhappiness,‘day 77’ en ‘day 96’, 1984 - 2003 11. Abner Preis Escaping the Seventh District, 2014 12. Joost Conijn Hout Auto, video, 2001
Incredible Travel Experiences 7 april t/m 5 juli 2014 Een tentoonstelling over reizen in de hedendaagse kunst Een houten auto die op hout rijdt, vleugels waarmee een mens kan vliegen, rituelen van astronauten ter voorbereiding op een ruimtereis; het zijn slechts een paar voorbeelden uit de tentoonstelling Incredible Travel Experiences. In deze groepstentoonstelling over reizen in de hedendaagse kunst is het werk van elf kunstenaars en kunstenaarsduo’s te zien. De kunstwerken in deze tentoonstelling verbeelden bijzondere reiservaringen die geworteld zijn in de persoonlijke ervaringen en interpretaties van de makers, al dan niet gebaseerd op werkelijke reizen. Wat betekent een reis voor een individu, wat biedt het aan mogelijkheden? Maar ook: wat kan een reis aanrichten of teweegbrengen? En hoe komt dat tot uiting in de kunstwerken?
3
Joost Conijn De kunstwerken van Joost Conijn zijn gebaseerd op hele directe persoonlijke ervaringen, reizen en ontmoetingen. In zijn werk verkent hij de grenzen van de bestaande reismogelijkheden. De Hout Auto van Joost Conijn is bijzonder, niet alleen omdat hij van hout is gemaakt en op hout rijdt, maar ook omdat hij door de kunstenaar zelf ontworpen en gebouwd is. Conijn neemt de touwtjes in eigen handen en maakt een reis in zijn zelfgebouwde voertuig, onafhankelijk van pompstations en garages. Die onafhankelijke houding is tekenend voor Conijn. Het betekent echter niet dat hij volledig ge誰soleerd van mens en omgeving reist. Tijdens zijn toer door Oost-Europa ontmoette hij veel mensen die hem aan hout of eten hielpen. In de projectieruimte van het CBK Drenthe is de film te zien die Conijn van zijn reis maakte. Het is een prachtig verslag van zijn rondreis, het contact met mensen onderweg en een ode aan de vrijheid. Joost Conijn (1971) is kunstenaar, cineast en schrijver. www.joostconijn.org
Hout Auto, 160 x 183 x 560 cm, video, 31 min., 2002. Collectie Centraal Museum Utrecht
Erik Kessels In Almost Every Picture #1 is een collectie van honderden foto’s die een
man nam van zijn vrouw in de periode van 1956 tot 1968. De foto’s zijn genomen door een amateur. Ze zijn alledaags en toch uniek. Erik Kessels vond ze op een vlooienmarkt in Spanje. De echtgenote poseert gracieus en staat centraal in bijna iedere foto. Twaalf jaar lang reizen we met haar mee naar verschillende plaatsen. We zien haar ouder worden en haar kapsel en haar manier van kleden veranderen. De serie is uniek omdat het een reportage betreft van twaalf jaar die waarschijnlijk nooit als zodanig was gepland. In In Almost Every Picture #1, zijn de foto’s bijeen gebracht op een onbedoelde manier die het de kijker mogelijk maakt een blik te werpen in een privé collectie van herinneringen. Erik Kessels (1966) is medeoprichter van communicatiebureau Kesselskramer. Hij publiceerde een groot aantal boeken en stelde diverse tentoonstelling samen. www.kesselskramer.com
Daniel Dennis de Wit De serie foto’s van Daniel Dennis de Wit toont beelden uit zijn vroege jeugd in Jemen. Het zijn foto’s van landschappen, meren en rivieren of van typische gezinstaferelen met mensen zittend op een bankje met wat boterhammen uit een plastic zakje. Op een dag was de kunstenaar in gesprek met zijn moeder over dingen die ze gemeen hebben, bijvoorbeeld hun groene ogen. Zijn moeder antwoordde: “Over het algemeen hou ik echt niet van groen”. Verbaasd antwoordde De Wit: “Maar hoe zit het dan met het groen in de natuur, zoals in het landschap?” Ze antwoordde: “Groen in de natuur en het landschap doen me weinig”. De herinnering aan zijn jeugd in de tropen, het landschap met het weelderige groen, stond in groot contrast met haar verklaring. Terugkijkend naar de foto’s uit zijn jeugd besloot De Wit om al het groen uit de landschapsfoto’s te verwijderen, in de hoop dat zijn moeder het net zo leuk zou vinden als hijzelf. Daniel Dennis de Wit (1982) is beeldend kunstenaar, curator en schrijver. www.dddw.org 5
In almost every picture #1, 60 fotoprints, 60 x 60 cm, 2001
The Red Landscapes of my Childhood, 110 fotoprints, afmetingen 33 x 22 cm, 2011
Kruisdijk/ Kuilboer (Ben kruisdijk en Conny Kuilboer)
Ben Kruisdijk en Conny Kuilboer werken regelmatig samen. Voor een tentoonstelling in een oude palmoliefabriek in Duitsland ontwikkelden zij een klein eiland, dat cartoonesk aandoet. Zij vergelijken het eiland met hun kunstenaarschap. Het eiland verbeeldt wat ver ligt als het centrum van waaruit de wereld geobserveerd wordt. Op die manier kan de bekende wereld er ineens heel anders uitzien. De titel is ontleend aan een scene uit een film over Indiana Jones. Het speelt met het idee dat er ergens een schat verborgen ligt en dat dit wel eens dichterbij kan zijn dan je zelf misschien zou vermoeden. Ben Kruisdijk (1981) en Conny Kuilboer(1976) zijn beeldend kunstenaars en werken samen onder de naam Kruisdijk/Kuilboer. www.kruisdijk-kuilboer.blogspot.nl
Floris Kaayk Begin 2012 leek ingenieur Jarno Smeets een universele droom te realiseren. Op online platforms als YouTube, Twitter, Facebook en een blog was te volgen hoe Smeets met zelfontworpen vleugels probeerde te vliegen. Het YouTubefilmpje van zijn eerste geslaagde vlucht werd met ruim zeven miljoen views een wereldwijde mediahype. Op 22 maart onthulde ‘Jarno’ in De Wereld Draait Door dat hij in werkelijkheid filmmaker Floris Kaayk was. Human Birdwings bleek een online ‘mockumentary’. De technologie achter de vleugels komt voort uit een gedegen onderzoek door specialisten en ingenieurs. Het ingenieuze klapvleugelsysteem dat speciaal voor het project is ontworpen, werkt in theorie. Op subtiele wijze wordt een ‘suspension of disbelief’ gecreëerd: wie ‘Jarno’ ziet vliegen, wordt heen en weer geslingerd tussen achterdocht en de wil om te geloven. Het geheel van schetsen, achtergronden, filmpjes, internetreacties en nieuwsuitzendingen bewijst de kracht van hedendaagse technologie, online communicatie en de relatie tussen kunst en wetenschap. Floris Kaayk (1982) is beeldend kunstenaar. Met zijn project Human Birdwings bereikte hij het wereldnieuws. www.floriskaayk.com 7
X Never Ever Marks The Spot, zand, koffer, schep, fles, palmboom, 240 x 240 x 300 cm, 2008
Human Birdwings, 8 ontwerptekeningen, A4, 4 DVD video’s, 2012
Maria Barnas Voor de tentoonstelling Incredible Travel Experiences maakte Maria Barnas een nieuwe film, gebaseerd op rituelen die kosmonauten wereldwijd uitvoeren ter voorbereiding op hun ruimtereis. Barnas schreef de monologue intérieur van het fictieve personage ‘The International Cosmonaut’, die in voortdurende discussie is met zichzelf. Het personage valt uiteen in twee stemmen,‘Good News’ en ‘Bad News’, uitgesproken door twee computerstemmen die elkaar voortdurend in de rede vallen. The International Cosmonaut leunt op een verouderd soort futurisme. Met vervormde beelden en gepixelde fragmenten, refereert de film aan vervagende grip op de realiteit van de personages en het wegkwijnen van politieke macht in landen die hun ruimteprogramma’s hebben opgegeven. Het werk stelt niet alleen de rol van individualisme in onze maatschappij aan de kaak, maar ook de onstuitbare expansiedrift van de mens. Maria Barnas (1973) is schrijfster en beeldend kunstenaar. Barnas woont en werkt in Berlijn.
Inge Meijer Iedere zomer verruilen velen hun comfortabele onderkomen voor een zanderige caravan of tent om zo hun vakantie door te brengen. Wat beweegt mensen ertoe moedwillig voor een periode bij elkaar op de lip te zitten? Is het een vlucht uit het leven van alledag? Of een hang naar eenvoud en sober leven? Vanuit deze nieuwsgierigheid woonde Inge Meijer in 2011 een half jaar in een stacaravan op een camping om zo te ervaren hoe het is om deel uit te maken van een kleine gemeenschap. Op het eerste gezicht gebeurde er niets in die gemeenschap maar na langere tijd ontdekte Meijer verschillende rituelen van haar campinggenoten; het schoonmaken van een vogelkooi, het bijknippen van een heg en het maaien van het gras. Reizen, het verplaatsen van jezelf onder soms sobere omstandigheden fascineert Meijer. Eerder vertrok zij in een camper naar Mongolië, via Rusland en Siberië. Dat continu onderweg zijn, de wereld ervaren vanuit een bus, maakte haar nieuwsgierig naar het leven op een camping vanuit een stacaravan. Inge Meijer is beeldend kunstenaar. Zij woont en werkt in Vijfhuizen. www.ingemeijer.nl 9
The International Cosmonaut, videoprojectie, 9.33 min., 2014
In almost every picture #1, 60 fotoprints, 60x 60 cm, 2001
Er helemaal tussenuit, HD, 40 min., 2012
Sophie Calle Count Up to Unhappiness, Day 77 en Day 96 zijn onderdeel van de serie Exquisite Pain, een serie werken over een verloren liefde die een sterke intense
pijn achterliet. In 1984 ging Calle drie maanden naar Japan. Ze vertrok op 25 oktober, niet wetende dat deze datum het begin markeerde van het einde van haar liefdesrelatie 92 dagen later. Deze reis zag zij als de oorzaak van het meest ongelukkige moment in haar leven. Op 28 januari 1985 keerde de kunstenares terug naar Frankrijk. Vanaf dat moment vroeg zij iedereen die zij sprak welke gebeurtenis in hun leven als het meest pijnlijk ervaren was. Zij bleef dit systematisch herhalen en steeds opnieuw haar eigen pijn vergelijken met de pijn van anderen. Drie maanden later was haar liefdesverdriet verdwenen. Tegen de tijd dat deze ervaring het onderwerp werd voor de serie Exquisite Pain waren vijftien jaar verstreken. Sophie Calle (1953) combineert in haar werk fotografie, tekst en beeld tot conceptuele installaties. Calle woont en werkt in Parijs. www.arndtberlin.com/website/artist_937
Karishma d’Souza Karishma d’Souza schildert persoonlijke ervaringen van plekken. De schilderijen in deze tentoonstelling zijn gemaakt vlak nadat d’Souza in Amsterdam was komen wonen om daar te gaan studeren aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Het landschap dat zij aantrof in Nederland speelde een belangrijke rol. Het was herkenbaar. Niet door eigen ervaring, maar door de kunstgeschiedenis, schilderijen van meesters uit de 17e eeuw. Walks is een poging de binnenruimtes van haar nieuwe woning en de Rijksacademie te ontcijferen. Het schilderij begon als een voorzichtige ode aan Fra Angelico’s met bloemmotieven bedekte vloeren. January is gebaseerd op de ervaring met de nieuwe stad Amsterdam: de lichten ‘s avonds op straat en de verandering van omgeving. In Keeping Time zijn donkere steegjes, een fruitboomgaard en een verlaten plein in India geschilderd, vastgelegd vanuit de herinnering. Karishma d’Souza (1983) rondde in 2013 haar opleiding aan de Rijksacademie in Amsterdam af. Op dit moment woont en werkt zij in India. 11
Exquisite Pain, Count up to Unhappiness, Day 77 en Day 96, diptiek, gemengde techniek, ieder 215 x 130 cm, 1984 – 2003
January, 55 x 60 cm, olieverf op doek, 2012 Keeping Time, 152 x 152, olieverf op doek, 2013 Walks, 55 x 60, olieverf op doek, 2013
Esther Polak en Ivar van Bekkum Esther Polak en Ivar van Bekkum onderzoeken onder de naam PolakvanBekkum de artistieke kwaliteiten van GPS. Zij waren in Schotland bezig met een project waarbij ze GPS data verzamelden met als doel deze data te visualiseren in Google Earth. Op datzelfde moment en ogenschijnlijk vanuit het niets, doemde er een Google Streetview auto op en reed langzaam voorbij. Een aantal weken later vonden de kunstenaars zichzelf terug in het landschap van Google Streetview. Urban Fruit - Street Wrapper komt voort uit deze ervaring en de nieuwsgierigheid naar de betekenis van locaties voor andere mensen. Het project bestaat uit een fruitpapiertje met daarop een Google Streetview locatie geprint. Door de foto op een fruitpapier te printen en om een sinaasappel te wikkelen, wordt de virtuele wereld van Google Streetview getransformeerd tot een fysiek object. Elk fruitpapiertje is een panoramische foto, een fruitschaal kan zo een hele straat, wijk of stad verbeelden. De kunstenaars verkopen deze fysieke foto’s op verzoek. Je kiest je eigen locatie op Google Streetview en hoe meer je vertelt over je keuze voor deze locatie, hoe goedkoper de print! Esther Polak (1962) en Ivar van Bekkum (1965): www.polakvanbekkum.nl
Abner Preis In het CBK Drenthe is voor het eerst de installatie Escaping the Seventh District van Abner Preis te zien. Het is een installatie waarin de bezoeker een reis ondergaat naar een nieuw land. Deze reis is gebaseerd op een brief die Preis ontving van zijn opa. De brief is gericht aan diens leraar Mr. Marks en dateert uit 1947. In de brief, die erg persoonlijk is, spreekt zijn opa over liefde en vernedering. Maar ook over socialisme, fascisme, en terroristische gebeurtenissen die voorafgingen aan zijn vlucht uit Wenen. Ook spreekt hij over de angst die gepaard gaat met zijn vertrek naar een nieuw land, Palestina. Dit persoonlijke verslag, onderdeel van de familiegeschiedenis van Preis, is het uitgangspunt van een nieuw verhaal. Hoe schrijnend de werkelijke omstandigheden ook geweest zijn, in de installatie van Preis krijgt het verhaal van zijn opa een hoopvolle boodschap. Abner Preis (1975) is beeldend kunstenaar en woont en werkt in Rotterdam. www.abnerpreis.com 13
Urban Fruit Street Wrapper - Lampedusa, 1 banner, 6 fruitpapiertjes, 3 nepsinaasappels, afmetingen variabel, 2013
Escaping the Seventh District, hout, stof, treinbank, koffer, zaklamp, MP3 speler, afmetingen variabel, 2014
Colofon Incredible Travel Experiences Een tentoonstelling over reizen in de hedendaagse kunst Š 2013 CBK Drenthe Deze tentoonstelling is een productie van het CBK Drenthe De Nieuwe Kolk Weiersstraat 1 Postbus 174 9400 AD Assen 0880128000 info@cbkdrenthe.nl Ontwerp: Rocket Industries Druk en binder: het Grafisch Huis Oplage: 3000 Papier: wit 80 grs/m2 Uitgave en teksten: CBK Drenthe Het CBK Drenthe bedankt de bruikleengevers:
Abner Preis, Erik Kessels, Maria Barnas, Inge Meijer, Daniel Dennis de Wit, Ben Kruisdijk en Conny Kuilboer, Karishma d’Souza, Esther Polak en Ivar van Bekkum, Floris Kaayk, ARNDT Berlin en het Centraal Museum Utrecht.
Deze tentoonstelling is tot stand gekomen dankzij de steun van:
Mondriaanfonds en Gemeente Assen.
cbkdrenthe.nl