Verbindende Hulpverlening als Joint Venture Buitengewone burgers en hun leven als vertrekpunt Het project ‘Verbindende hulpverlening als Joint Venture’ is een initiatief vanuit de wereld van ‘outsiders’, ernstig beschadigde mensen met een carrière van verslaving, psychiatrie en toestanden. In de loop van de tijd verwaterd tot en gelabeld als ‘verwarde personen’ of ‘mensen met onbegrepen gedrag’. In dit project is hun leefwereld steeds leidend geweest en de systeemwereld volgend. Die keuze heeft het project duidelijk gekleurd. Diagnosen, behandeldoelen en herstelplannen zijn naar de achtergrond geschoven. De vraag was steeds: ‘Wat vind jij belangrijk?’ ‘Wat heb jij nodig?’ ‘Wat zie jij zelf als oplossing?’ Het doel was om de ervaring op te doen dat het best kan lukken. En soms ook niet: mislukken mag, van gedachten veranderen ook. Door te experimenteren met verschillende strategieën, onconventionele ‘oplossingen’ en het inschakelen van externe hulptroepen, is gekeken naar wat daadwerkelijk werkt om het leven van de deelnemers op een beter leefbaar spoor te krijgen. Verbindende hulpverlening In dit project zijn tien ‘deelnemers’ intensief begeleid door hulpverleners van Lentis (Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Nederland) en de VNN (Verslavingszorg Noord-Nederland). Ook medewerkers van de gemeente Groningen zijn vaak behulpzaam geweest. Onderzoekers van bureau Breuer&Intraval hebben het traject van dichtbij gevolgd met praktijkbegeleidend onderzoek. Het feit dat iemand zelf niet actief om hulp vraagt, zegt niets over de aantallen instanties en organisaties die zich met hem/haar bemoeien. In een gefragmenteerd leven kan één persoon tientallen professionals en andere betrokkenen bezighouden die allemaal met de beste bedoelingen langs elkaar heen werken. Het effect daarvan is nog meer chaos en misverstanden. Na het leggen van contact en het opbouwen van een samenwerkingsrelatie is dat steeds de eerste klus geweest van de hulpverleners: samen met de deelnemers in kaart brengen wie al betrokken zijn en hoe het hele verhaal samenhangt. Dat geeft overzicht, rust en een goede basis voor volgende stappen. Wat we in onze ontdekkingsreizen naar passende oplossingen voor buitengewone burgers vaak gemist hebben, is een sociale kaart over woonvariatie. Voor solozeilers met een belaste voorgeschiedenis is weinig ruimte. Instanties, loketten en domeinen zijn per definitie een doolhof voor mensen die niet in een hokje te vangen zijn, maar ook voor de meeste hulpverleners. Vrijwel niemand heeft een compleet beeld van het aanbod, creatieve oplossingen en mogelijke hulptroepen. Resultaten Uit het onderzoekstraject komen vier werkzame mechanismen naar voren: • Het opbouwen van een vertrouwensband tussen deelnemer en hulpverlener is essentieel voor positief resultaat. • Vooral zorgen voor continuïteit in de zorg met zo min mogelijk wisselingen in de hulpverlening. • De te vertrouwen hulpverlener kan een bemiddelingsrol vervullen in contact met instanties. • Het is belangrijk om als hulpteam uit verschillende organisaties en met verschillende expertise intervisie-bijeenkomsten te hebben om dilemma’s, frustraties en successen te delen. Daarbij zijn vijf aandachtspunten van belang: • Leeftijd deelnemer: veel solozeilers komen op een leeftijd waarop ze hun dynamische leefstijl niet meer volhouden. Ze staan dan meer open voor hulp en zijn enigszins bereid concessies te doen. • Verschil perspectief hulpverlener en manager: er lijkt afstand te zijn tussen wat in theorie kan en in de praktijk mogelijk is. • Valse verwachtingen: deelnemers hebben soms te hoge verwachtingen van wat allemaal mogelijk is, maar ook de samenleving stelt soms te hoge eisen aan de deelnemers. • Regels en protocollen: elk domein en elke organisatie heeft haar eigen (interpretatie van) regels, met name over veiligheid, privacy en gegevensdeling. Hoewel belangrijk, belemmeren regels en protocollen hulpverleners regelmatig in het (efficiënt) bieden van ondersteuning.
Breuer&Intraval/Lentis – Verbindende Hulpverlening als Joint Venture (oktober 2021)
1
•
Mate van bewustzijn over eigen gedrag: deelnemers zijn zich er niet altijd van bewust dat zij onbegrepen gedrag vertonen en/of wat dit voor gevolgen heeft voor hen en voor anderen, terwijl buitenstaanders ook niet altijd door hebben hoe hun woorden en handelingen overkomen bij beschadigde burgers.
Maatschappelijke positie Bijzonder aan het project Verbindende Hulpverlening is dat er ook actief gewerkt is aan de beeldvorming en de maatschappelijke positie van ‘dat soort mensen’. Er is weerwoord gegeven in verhitte debatten en ‘boze buurt bijeenkomsten’ en geprobeerd ze een gezicht, stem en verhaal te geven. In de Werkgroep Toegankelijk Groningen en het gemeentebeleid om het VN-verdrag ‘Gelijke kansen voor mensen met een handicap’ te realiseren, zijn burgers met een psychische handicap vertegenwoordigd. Met andere woorden: er is enige speelruimte geschoffeld en geprobeerd wat te doen aan de verdraagzaamheid ten aanzien van diversiteit in de Groningse maatschappij. Verbindende hulpverlening draait ook om herstel van de verbinding met de samenleving waarin iedereen thuis hoort.
Breuer&Intraval/Lentis – Verbindende Hulpverlening als Joint Venture (oktober 2021) 2