Riffs Online Music Magazine Issue 2

1

Ειδήσεις Συνεντεύξεις Αντίθετα Πρόσημα Social Scream Passengers In Panic Γυμνά Καλώδια Ευάγγελος Χ. Βαγενάς

Έρευνα

Ροκ, το αιώνιο ταξίδι Κώφωση & Μουσική

2

2

ONLINE MVSIC MΛGΛZINE

ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΟ sym.com.cy ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΚΥΠΡΟΥ

Aθηνών 40, 40, Στρόβολος, Στρόβολος, Λευκωσία, Λευκωσία, Τηλ.: Τηλ.: +357 +357 22 22 328 328 788, 788, Fax: Fax: +357 +357 22 22 321 321 273, 273, Ε-mail: Ε-mail: info@sym.com.cy info@sym.com.cy Aθηνών

3

ONLINE MVSIC MΛGΛZINE

O N L I N E MV S I C M Λ G Λ Z I N E

Κάνε Like και Follow στη σελίδα Facebook του περιοδικού /riffsmagazine Αν έχεις μπάντα, αν θέλεις να αποκτήσεις, αν έχεις κάτι να πεις, αν, αν, αν... στείλε μας e-mail στο

icontact@recto.com.cy γιατί, θέλουμε να μαθαίνουμε τα νέα σου

και εμείς και οι αναγνώστες!

3

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

best

worldwide

18

SEsLpoFtIs Ειδήσεις

10

ΣΗΜΕΡΑ Τι να δούμε

16

30

24

34

5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

42 52

54

68

78

90

80

Rock

Το αιώνιο ταξίδι

6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ιδιοκτησία Recto Creative Studio www.recto.com.cy Άρεως 3 , Λεμεσός, 3017 Τηλ.: +357 9773198 e-mail: icontact@recto.com.cy Διευθυντής Περιοδικού ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΛΩΜΑΡΙΤΗΣ Σελιδοποίηση ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΛΩΜΑΡΙΤΗΣ Αρθρογραφία - Έρευνα ΕΥΤΥΧΙΑ ΓΑΒΡΙΗΛ ΜΑΡΙΑ ΓΕΝΝΑΡΗ

96

98 102

Ο Μπετόβεν, o Γάλλος ασθενής, το όνειρο του ήχου και άλλες ιστορίες για τη μουσική και την κώφωση

TABULA

RASA 100

7

8

EDITORIAL

e d i t o r i a l

H μουσική, αυτή η παγκόσμια γλώσσα επικοινωνίας που δημιουργεί συναισθήματα ακόμα και σε άτομα με προβλήματα ακοής, αυτή τη στιγμή θα μπορούσε να παρομοιαστεί σαν το χοντρό σχοινί που τραβούν οι δύο ομάδες, η μία από δεξιά και η άλλη από αριστερά για να δούμε ποια από τις δύο είναι η πιο δυνατή. Στο τέλος δε θα κερδίσει καμία ομάδα παρά η μουσική η ίδια! Γιατί ότι είναι αληθινό, στα έγκατα της γης να το θάψεις, θα ξαναγεννηθεί από μόνο του σαν το μανιτάρι. Σε κάτι που συμφωνώ με τους επιστήμονες είναι ότι η μουσική μας φέρνει πιο κοντά. Tώρα, αν είναι και Live, με «ζωντανοί μουσικοί», εκεί γίνεσαι ένα με το κομμάτι, με τον στίχο, με την μπάντα, με τους πάντες γύρω σου. Το δεύτερο τεύχος του Riffs θα το χαρακτηρίζαμε γεμάτο. Γεμάτο όχι από ύλη, τόσα χρόνια και δεν έχει εξαντληθεί η ύλη της μουσικής, γεμάτο με όμορφες κουβέντες που σε κάνουν να τις σκεφτείς ξανά και ξανά μέχρι να καταλήξεις σε νέα συμπεράσματα μέσα σου για κάποια θέματα, που είτε δεν τα είχες αναλύσει ποτέ ή μπορεί και η ανάλυσή σου να ήταν ελλιπής. Μα, εκεί είναι και το κέρδος και η ζεστασιά μιας συζήτησης. Να σε πηγαίνει κάπου αλλού, να σε εξελίσσει. Μας γέμισε λοιπόν τόσο πολύ το αποτέλεσμα της προσπάθειάς μας να βγάλουμε το δεύτερο τεύχος, που ανησυχούμε για το τρίτο. Πόσο πιο όμορφα να νοιώσουμε τη στιγμή που είμαστε πλήρεις; Όλη αυτή την ομορφιά, την μοιραζόμαστε μαζί σας με αυτό το τεύχος, γιατί καλό είναι τα όμορφα και αξιόλογα πράγματα να φτάνουν στα χέρια όσων εκτιμούν! Καλή ανάγνωση! Λεωνίδας Πλωμαρίτης

Αγαπητοί headbungers, σαν να το είχαμε προβλέψει, 2 περίπου χρόνια πριν, ότι η εποχή που ζούμε σήμερα επιβάλλει την άνθιση του Heavy Metal, της Rock και της Punk Rock μουσικής. Σε όλη αυτή την πορεία της προετοιμασίας, με όλες τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας, τα ανοίγματα, τα κλεισίματα και τα sms, ανακαλύψαμε ότι όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι νοιώθουν την ανάγκη να εκφραστούν μέσα από τη μουσική, ότι είναι έτοιμοι να εκραγούν αν δεν μας μιλήσουν για τους δράκους που κουβαλούν μέσα τους αλλά και για αυτούς που αντικρίζουν στην καθημερινότητά τους. Άνθρωποι, που στόχος τους είναι να κρατήσουν ζωντανό το είδος μουσικής που αγαπάνε, να το εξελίξουν. Ανακαλύψαμε επίσης ότι ένα μουσικό κομμάτι, για να αρχίσει να κουνάει το σώμα σου, δεν είναι απαραίτητο να το έχει γράψει κάποιος που γεμίζει γήπεδα με εκατοντάδες χιλιάδες «φίλους». Υπάρχουν τεράστια μουσικά μυαλά εκεί έξω, ικανά να γράψουν τεράστια κομμάτια που κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες θα μπορούσαν να γίνουν παγκόσμιες επιτυχίες. Έχουν ήδη γραφτεί αυτά τα τεράστια κομμάτια! Υπάρχουν! Χωρίς να ξέρουν τα μεγέθη όλων αυτών, δύο συνάδελφοι σε μια απογευματινή βάρδια, ο Απόστολος και ο Λεωνίδας έκαναν μονόλεπτα διαλείμματα για να επικοινωνήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις για οτιδήποτε άλλο εκτός από τα δρώμενα της δουλειάς. Η κουβέντα πάντα κατέληγε στην μουσική, και για να μην τα πολυλογούμε έτσι γεννήθηκε το Riffs Online Music Magazine. Το περιοδικό έχει σαν στόχο την ενημέρωση και την παρουσίαση νέων προϊόντων και συγκροτημάτων αλλά πολύ περισσότερο την παρακίνηση νέων δημιουργών. Είναι ένα βήμα για όλους αυτούς που θέλουν να προβάλλουν την προσπάθειά τους, που μπορούν να ανέβουν και να φωνάξουν την μουσική τους ύπαρξη. Είναι ένα μέσο που στοχεύει στην ένωση όλων των ελληνόφωνων αναγνωστών στον κόσμο που μπορούν να ενημερώνονται και να ενημερώνουν. Δε είναι τίποτα περισσότερο από όλο αυτό που έχετε στην οθόνη σας αυτή τη στιγμή! Δυο κουβέντες για τη λογοκρισία στη τέχνη Ανάλογα μέτρα, είχαν επιβληθεί και στο παρελθόν. Τα μηνύματα όμως και πάλι κυκλοφορούσαν και έφταναν πάντα στην ώρα τους στα αυτιά των ενδιαφερόμενων. Μπορεί να έπεφτε και καμία φάπα, όμως αντέξαμε. Έτσι και τώρα. Καλή ανάγνωση

Στοχευμένα διαφημιστικά μηνύματα PRINT | ONLINE

recto.com.cy

9

ONLINE MVSIC MΛGΛZINE

7

10

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Monkey Mind Οι Monkey Mind, η Alternative Rock-Metal μπάντα από την Κύπρο, μόλις υπέγραψαν ένα νέο δισκογραφικό συμβόλαιο με τη γερμανική εταιρεία Boersma - Records. Το ντεμπούτο άλμπουμ “Breakdown” θα κυκλοφορήσει στης 23 Ιουλίου 2021. Οι Monkey Mind δήλωσαν:

Είμαστε οι Monkey Mind και είμαστε εξαιρετικά χαρούμενοι που συνεργαζόμαστε με την Boersma - Records για την κυκλοφορία του πρώτου μας άλμπουμ με τίτλο ‘Breakdown’. Eίναι ένα άλμπουμ που αντικατοπτρίζει ακριβώς το ποιοί είμαστε τόσο σαν μπάντα όσο και σαν άτομα και αυτός ήταν ο στόχος μας εξ’αρχής. Ευχόμαστε να απολαύσετε το δίσκο και ελπίζουμε να σας δούμε όλους σύντομα και από κοντά. Αντρέας, Χριστόδουλος, Δώρος, Κρις.

Grande Fox Οι Grande Fox στις 19 Φεβρουαρίου 2021 παρουσίασαν τo «Empty Nest». Είναι το δεύτερο πλήρες άλμπουμ και η τέταρτη κυκλοφορία για το τετραμελές συγκρότημα από τη Θεσσαλονίκη. Το Rottenness of Youth είναι το δεύτερο τραγούδι του άλμπουμ «Empty Nest».

Τρία στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον ήχο και το στυλ αυτού του κομματιού είναι riff, grunge vibes και το έντονο συναίσθημα του θυμού. Οι στίχοι αναφέρονται στο σημερινό σάπιο σύστημα και εκφράζουν την άρνηση να ακολουθήσουν αυτά τα κοινά ρεύματα της άρρωστης κατάστασης της κοινωνίας.

11

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Bent By Sorrow

Oι Bent By Sorrow επιστρέφουν με καινούριο single-video. Μετά την αποχώρηση του τραγουδιστή Dim Arap από την μπάντα, αυτόματα γίνεται αλλαγή και στην θέση της 2ης σε σειρά κιθάρας έρχεται ο Γιάννης Λένης ενώ την θέση του τραγουδιστή παίρνει ο Παντελής Σαρόγλου. Η μπάντα πλέον είναι σε μια από τις καλύτερες στιγμές της, ετοιμάζοντας το υλικό για τον 1ο Full length δίσκο της.

Έτσι λοιπόν, εν μέσω πανδημίας ηχογραφούν το «For the victory of light». Ένα κομμάτι όπου βρίσκει την μπάντα σε μια εποχή εγκλεισμού και απομόνωσης. Η αγάπη και η θέληση για δημιουργία όμως τους φέρνει σήμερα μπροστά μας, θέλοντας έτσι να δηλώσουν παρών, σε αυτή την σκοτεινή περίοδο για τον πλανήτη. Μας στέλνουν λοιπόν το μήνυμα της ενότητας και της δημιουργίας σαν μέσο κάθαρσης στις μαύρες εποχές που ζούμε.

Sonic Blast Οι Sonic Blast είναι ένα ελληνικό Heavy Metal συγκρότημα. Η μπάντα ιδρύθηκε στη Κοζάνη το 2015. Οι Νίκος Δέδες (Κιθάρα) και Δημήτρης Γκάτζιαρης (Κιθάρα, Μπάσο) είναι οι ιδρυτές καθώς ο Θύμιος Π. (Ντράμς), Νίκος Βογιατζής (Πλήκτρα) και Δημήτρης Βαχτσεβάνος (Φωνητικά), είναι τα νεότερα μέλη. Το 1ο Άλμπουμ με τίτλο “Humanity Divided” κυκλοφόρησε στις 28 Μαΐου 2021 από την Γερμανική BOERSMA Records. Στο άλμπουμ συμπεριλαμβάνεται και το τραγούδι “Queen Isis”.

12

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Ο Φοίβος Ζαχαρόπουλος, γεννήθηκε στις 2 Μαΐου του 1983. Στην ηλικία των 16, ξεκινησε να δουλεύει, σαν επαγγελματίας μουσικός.

22 χρόνια μετά, θεωρείται ένας από τους πιο γνωστούς κιθαρίστες, στην ελληνική μουσική βιομηχανία.Έχει ηχογραφήσει πάνω από 700 κομμάτια σε δίσκους, σαν session μουσικός και έχει συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό

Το single των Andy Rocks από το επερχόμενο άλμπουμ «Look at what we’ve done»! Το άλμπουμ θα κυκλοφορήσει από την Γαλλική Soman Records!Μπορείτε να κάνετε προπαραγγελία από εδώ: http://bandcamp.com/private/JOR2ND97 Κυκλοφορεί σε ψηφιακή μορφή στις 1 Ιουλίου 2021 και σε φυσική μορφή στις 26 Ιουλίου 2021.

συναυλιών και σε περιοδείες σε όλη την Ευρώπη, Νότιο Αφρική, Αυστραλία, Καναδά και Αμερική. Το πρώτο του E.P «Distorted»,περιέχει 5 δίκες του συνθέσεις και μια διασκευή. Στο «Distorted» συμπεριλαμβάνεται και το τραγούδι “Schumann Resonance”.

Οι «Pentesilea Road» είναι ένα post-progressive rock συγκρότημα, που δημιουργήθηκε αρχικά ως προσωπικό project του Ιταλού κιθαρίστα Vito F. Mainolfi το 2014. Μέχρι το 2019, το συγκρότημα δημοσίευσε πολλά demos, κυρίως instrumental, μέσω του SoundCloud και του BandCamp.single, «Shades of the Night», κυκλοφόρησε στις 29 Ιανουαρίου 2021.

13

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

O Dave D.R. είναι ένας πολυ-οργανοπαίκτης καλλιτέχνης και ερμηνευτής από το Οντάριο του Καναδά. Το 2016 κυκλοφόρησε το ντεμπούτο του EP σε CD & 7» βινύλιο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2020. Αυτή τη στιγμή γράφει και ηχογραφεί το πρώτο ολοκληρωμένο άλμπουμ. Προσπαθεί πάντα για το καλύτερο, ώστε να δημιουργεί νέα και συναρπαστική μουσική. Όταν άρχισε να γράφει υλικό για τους IMMORTALIZER ήθελε να δημιουργήσει κάτι πρωτότυπο, αλλά με μια vintage αίσθηση σε αυτό. Στόχος του δεν είναι να αντιγράψει ό, τι έχει ήδη γίνει, αλλά να συμβάλει με κάτι φρέσκο και διασκεδαστικό. https://www.youtube.com/atch?v=OET51kZsOXs

Η μουσική γίνεται σκοτεινή με την εμφάνιση της Barbara Black, ενός κυκλώνα southern blues, American rock, gospel και metal. Όταν συνδυάζεις μια συμπεριφορά που ο ίδιος ο Lemmy μπόρεσε να υπογράψει σαν μια φωνητική ικανότητα που αξίζει στον Myles Kennedy και σε αυτό προσθέσετε έναν ήχο που γεννιέται από τις ρίζες του ροκ με τη δύναμη του σημερινού metal, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μόνο ένα άλμπουμ που δεν πρέπει να χάσετε. Αυτό το άλμπουμ είναι το «Love, Death & Flies», το τρίτο άλμπουμ της Bárbara Black, μιας τραγουδίστριας και μιας μπάντας που γεννήθηκε για να ροκάρει.

Instrumental album of JOHN MCRIS – “Ark” Γεννημένος στην Αθήνα το 1983, ο John Mcris έγινε γνωστός στο ελληνικό κοινό ως μέλος της ελληνικής κωμικής ροκ μπάντας «Anorimoi», του οποίου η δισκογραφία αποτελείται από πέντε επίσημα άλμπουμ, δύο εκ των οποίων με την Warner Music Records. Ως παραγωγός, κιθαρίστας και μηχανικός ήχου, ο John έχει επίσης συμμετάσχει σε έργα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το πρώτο προσωπικό του άλμπουμ “Ark” μακράς διάρκειας, δημιουργήθηκε με αναφορά σε vintage μουσικά κομμάτια.

14

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ROCK OVERDOSE

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ

rockoverdose.gr

MammothFest 2021

9-11 July 2021

ΑΚΟΝΤΙΣΜΑ ΝΕΑΣ ΚΑΡΒΑΛΗΣ ΚΑΒΑΛΑ Με καλεσμένους ανθρώπους, το Μαμούθ και οι φίλοι του σας προσκαλούν όλους στο 1ο MammothFest της συγχρονης εποχής.

LINE UP : DAY 1 // 09.07 : TUBER [GR] - THE NOISE FIGURES [GR] - ACID MAMMOTH [GR] BONZAI [GR] - SUPERMOON [GR]

DAY 2 // 10.07 : NIGHTSTALKER [GR] - THE DEAD ENDS [GR] CHIPPER [GR] - HONEYBADGER [GR] PARANOID REVERB [GR]

DAY 3 - MERCH OF THE BANDS // 11.07 : HALOCRAFT [GR] - TDK [BG]

Sense of Fear Οι heavy metallers Sense of Fear με έδρα την Κοζάνη επιστρέφουν με επίθεση μεγατόνων!

Δείτε το εδώ

Bruce Springsteen: “Πόρτα” από τα shows του, στους εμβολιασμένους με Astra Zeneca ! Οι παραστάσεις Springsteen on Broadway θα πραγματοποιηθούν στο θέατρο St. James, από τις 26/06 έως τις 4/9, με συγκεκριμένα πρωτόκολλα εμβολιασμού. Όσοι θα πληρούν αυτά τα κριτήρια εάν έχουν λάβει και τη δεύτερη δόση του εμβολίου Pfizer-BioNtech ή Moderna τουλάχιστον 14 ημέρες νωρίτερα, ή το μονοδοσικό Johnson & Johnson το ίδιο διάστημα. «Με την καθοδήγηση της πολιτείας της Νέας Υόρκης, το Springsteen on Broadway και το St. James Theatre θα δέχονται μόνο αποδείξεις για εγκεκριμένα από το FDA εμβόλια COVID-19 (Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson)», αναφέρει το site του «Boss».

15

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Α ΚΟΥ Σ Κ Α Λ Α Α Κ ΟΥΩ Ν Α Λ Ε Σ

A KOY E Δ Ω

16

VIDEO TIME

Kurt Cobain: Montage of Heck είναι μια αμερικανική ταινία ντοκιμαντέρ του 2015 για τον τραγουδιστή των Nirvana, Kurt Cobain. Η ταινία έλαβε μια περιορισμένη θεατρική κυκλοφορία παγκοσμίως και έκανε πρεμιέρα στην τηλεόραση στις Ηνωμένες Πολιτείες στο HBO στις 4 Μαΐου 2015. Το ντοκιμαντέρ χρονολογεί τη ζωή του Kurt Cobain από τη γέννησή του στο Αμπερντίν της Ουάσινγκτον το 1967, παρουσιάζει την ταραγμένη οικογενειακή του ζωή και τα εφηβικά του χρόνια, την ίδρυση των Νιρβάνα, μέχρι την αυτοκτονία του τον Απρίλιο του 1994 στο Σιάτλ σε ηλικία 27 ετών. Η ταινία περιλαμβάνει έργα τέχνης του Cobain, καθώς και μουσική και κολάζ ήχου που συνθέτει ο ίδιος. Μεγάλο μέρος της μουσικής και των κολάζ ήχου κυκλοφόρησαν στο soundtrack της ταινίας, Montage of Heck: The Home Recordings. Ένα συνοδευτικό βιβλίο κυκλοφόρησε επίσης που περιείχε κινούμενα σχέδια από την ταινία, καθώς και αντίγραφα συνεντεύξεων, φωτογραφιών και του έργου τέχνης του Cobain που δεν εμφανίστηκαν στην ταινία.

Τι να δούμε

ΣΗΜ Το Gimme Danger είναι μια αμερικανική ταινία ντοκιμαντέρ του 2016 σε σκηνοθεσία του Jim Jarmusch για το συγκρότημα The Stooges. Η ταινία παρουσιάζει όλη την πορεία του συγκροτήματος The Stooges, που σχηματίστηκε στο Ann Arbor, Michigan το 1967 από τον τραγουδιστή Iggy Pop, τον μπασίστα Dave Alexander και τους αδελφούς Ron Asheton και Scott Asheton στην κιθάρα και τα ντραμς αντίστοιχα.

Mια ταινία γεμάτη συνεντέυξεις από όλα τα μέλη, στιγμιότυπα από τις εκκρηκτικές live εμφανίσεις τους και ένας Iggy, όπως δεν τον έχετε ξαναδει.

Ντυμένο!

17

VIDEO TIME

Τον Αύγουστο του 1969, 500.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν σε ένα αγρόκτημα στην πολιτεία της Νέας Υόρκης. Αυτό που συνέβη ήταν κάτι παραπάνω από μια συναυλία. To Woodstock αφηγείται την ιστορία ενός θρυλικού γεγονότος που καθόρισε μια γενιά μέσα από τις φωνές εκείνων που ήταν εκεί. Τον Αύγουστο του 1969 - με φόντο ένα έθνος σε σύγκρουση για τη σεξουαλική πολιτική, τα πολιτικά δικαιώματα και τον πόλεμο του Βιετνάμ - μισό εκατομμύριο άνθρωποι συγκλίθηκαν σε μια μικρή γαλακτοκομική φάρμα στην πολιτεία της Νέας Υόρκης για να ακούσουν τη συναυλία μιας ζωής. Αυτό που βίωσαν ήταν μια στιγμή που πυροδότησε μια πολιτιστική επανάσταση, αλλάζοντας πολλές από αυτές και τη χώρα για πάντα. Με το βίντεο που δεν έχει ξαναδεί ποτέ, το WOODSTOCK: Three Days That Defined a Generation αφηγείται την ιστορία της πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής που οδήγησε σε αυτές τις τρεις ιστορικές ημέρες, καθώς και τα εξαιρετικά γεγονότα της ίδιας της συναυλίας.

ΜΕΡΑ

Το 1975, σε μια Αμερική που ορίστηκε τόσο από την αυτο-μυθολογική δόξα της επερχόμενης διακοσαετίας όσο και από τις συνεχιζόμενες κοινωνικοπολιτικές αναταραχές, ο Bob Dylan και μια ομάδα τροβαδούρων - συμπεριλαμβανομένων φωτιστικών όπως ο Joan Baez, ο Allen Ginsberg και ο Joni Mitchell - ξεκίνησαν μια θρυλική περιοδεία γνωστή ως το Rolling Thunder Revue, μια επίδειξη freewheeling που ήταν μέρος του καρναβαλιού ενάντια στην κουλτούρα, μέρος πνευματικού προσκυνήματος. Ο σκηνοθέτης Μάρτιν Σκορσέζε συνδυάζει αρχειακά πλάνα, συνεντεύξεις και αφηγηματικές αναταραχές, και είναι τόσο συναυλία «ντοκιμαντέρ» όσο είναι μια ολισθηρή, χιμαιρική έρευνα για μνήμη, αλήθεια και ψευδαίσθηση. Στο επίκεντρο όλων αυτών βρίσκεται ο μαγνητικός Dylan, ένας φιλόσοφος-ποιητής που τραγουδά, με την ηλεκτριστική πεποίθηση, στην ψυχή ενός ανήσυχου έθνους.

18

BEST SELFI SPOTS WORLDWIDE

worldwide

best

I F L E S pots s

Όταν ο Mr. Bean έβγαζε φωτογραφία τον εαυτό του, με φωτογραφική μηχανή παρακαλώ, εμείς γελούσαμε με την μιζέρια του. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε τότε, οτι αυτή η μιζέρια θα γινόταν μια απόλυτα φυσιολογική συνήθεια και ότι ακόμα χειρότερα εμείς, θα το τερματίζαμε, ικετεύοντας για ένα ακόμα Like.

Το Riffs εντόπισε κάποια σημεία στον κόσμο που ΑΝ βρεθεί ποτέ, θα βγάλει σίγουρα και μια και δύο selfis. Το ίδιο ΑΝ κάνετε κι εσείς θα θέλαμε πολύ να το μοιραστείτε μαζί μας στέλνοντάς μας τη φωτογραφία σας. Οι αγαπημένοι μας καλλιτέχνες, μαρμαρωμένοι πια, χωρίς να πηγαίνουν πάνω κάτω σε μια σκηνή... μας περιμένουν!

BEST SELFI SPOTS WORLDWIDE

19

LIKE A RAINBOW IN THE DARK

20

BEST SELFI SPOTS WORLDWIDE

TIME SLIPS BY LIKE GRAINS OF SAND

BEST SELFI SPOTS WORLDWIDE

21

WE WILL ROCK YOU

22

BEST SELFI SPOTS WORLDWIDE

THE BOYS ARE BACK IN TOWN

BEST SELFI SPOTS WORLDWIDE

WAR IS OVER

23

24

++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++ +++++++++++++++++ +++++++++++++++++ ++++++++++++++++ ++++++++++++++++ ++++++++++++++++ +++++++++++++++ +++++++++++++++ +++++++++++++++ +++++++++++++++ +++++++

Του Λεωνίδα Πλωμαρίτη Τα παιδιά πάντα θαυμάζουν τους γονείς τους. Είτε ο μπαμπάς τους είναι ο SLASH, είτε κάποιος από το συνεργείο που μαζέυει τα καλώδια μετά από κάθε συναυλία. Το ίδιο, ίσως και σε δωδεκαπλάσιο ή και εκατονταπλάσιο βαθμό συμβαίνει και με τους γονείς προς τα παιδιά από την πρώτη μέρα της γέννησής τους. Πόσο μάλλον όταν τα παιδιά τους ακολουθούν τα χνάρια τους!

DNA ON THE ROCKS

gracemckagan.com

25

26

DNA ON THE ROCKS

DNA ON THE ROCKS

27

28

DNA ON THE ROCKS

DNA ON THE ROCKS

Eίναι τελικά, όλα αυτά τα περιστατικά, αποτέλεσμα του DNA, ή ισχύει το ρητό «με όποιον δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις»; Θέλουμε να πιστεύουμε οτι είναι ένας συνδυασμός των δύο παραγόντων σίγουρα, αλλά υπάρχει και ένας τρίτος που είναι η ομπρέλα αυτών. Η ΘΕΛΗΣΗ, η ΕΠΙΜΟΝΗ και η ΕΞΑΣΚΗΣΗ. Τρία σε ένα! Στο προηγούμενο τεύχος είχαμε αναφέρει την ατάκα του Gus G «όταν τα άλλα παιδιά πήγαιναν για καφέ μετά το σχολείο, δεν τους ακολουθούσα γιατί ένοιωθα οτι θα έχανα χρόνο από την μελέτη μου (της κιθάρας)» Πρέπει πάνω από όλα να ακούμε τις δικές μας εσωτερικές φωνές και αυτές να μας οδηγούν στους ειδικούς για να πάρουμε την γνώμη τους. Η μουσική και ο ρυθμός, είναι μέσα σε όλους μας απλά κάποιοι ακόμα, δεν το ξέρουμε!

29

30

«Είναι δύσκολο, να φτάσεις κάπου ψηλά, αλλά το να παραμείνεις είναι εξίσου δύσκολο.»

31

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: GUS DRAX

Gus Drax είναι ο κιθαρίστας των συγκροτημάτων Sunburst, Suicidal Angels και Black Fate. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα και άρχισε να παίζει κιθάρα σε ηλικία 14 ετών. Όντας 19, ως φοιτητής Νοσηλευτικής Σχολής, το ταλέντο του παρατηρήθηκε από τον John K. τον τραγουδιστή / ηγέτη των Biomechanical. Ο John τον πρότεινε να ενταχθεί στο συγκρότημα και τον Αύγουστο του 2007 ο Gus ήταν ο νέος τους κιθαρίστας. Το 2010 ένα από τα μεγαλύτερα όνειρά του έγινε πραγματικότητα και κυκλοφόρησε το πρώτο του σόλο άλμπουμ με τίτλο «In Search Of Perfection», το οποίο κέρδισε λαμπρές κριτικές και αποδοχή από τον Τύπο. Λίγο μετά ξεκίνησε τη δική του μπάντα μαζί με τον Βασίλη Γεωργίου, τον Κώστα Μιλωνά και τον Νικ Γκρέι και έγινε επίσης ο κύριος κιθαρίστας του ελληνικού μελωδικού metal band Black Fate και το 2014 το συγκρότημα κυκλοφόρησε το πρώτο τους άλμπουμ με τίτλο «Between Visions and Lies». Το 2015 ήταν μια πολύ σημαντική χρονιά για τον Gus, όταν μπήκε στους Έλληνες Thrashers Suicidal Angels.

32

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:GUS GUS DRAX DRAX ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:

«Δεν υπάρχει peak. Η μελέτη και η βελτίωση δεν σταματούν ποτέ» Ο Gus δεν πιστεύει στο ταλέντο παρά στην κλίση και στην σκληρή δουλειά! Είναι δύσκολο, λέει να φτάσεις κάπου ψηλά, αλλά το να παραμείνεις είναι εξίσου δύσκολο. Δεν πιστεύει οτι υπάρχει peak. Η μελέτη και η βελτίωση δεν σταματούν ποτέ! Η συμβουλή του για τους νέους μουσικούς είναι να αφοσιωθούν στο έργο τους και να χρησιμοποιήσουν το ΥouTube σαν μέσω προβολής της δουλειάς τους, θα τους βοηθήσει πολύ! Αν μπείτε στη σελίδα του www.gusdrax.com μπορείτε να επικοινωνήσετε για να ξεκινήσετε μαθήματα κιθάρας μαζί του!

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:GUS GUSDRAX DRAX

33

34

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ

35

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ

Ξέρεις τι είναι να θέλεις να κάνεις συγκρότημα, να έχεις τα ταλέντα, τις γνώσεις, τη φαντασία, όλη την τρέλα και να διαφωνούν όλα τα μέλη μαζί σου σε έναν μόνο αλλά πολύ σημαντικό τομέα; Γυρίζεις σπίτι και είσαι ένα ψυχολογικό ράκος. Όταν όμως πιστεύεις σε μια ιδέα, ακόμα και να μην είναι από τις καλύτερες, όταν θα βάλεις όλη την δύναμη της ψυχής σου, μπορεί να την κάνεις παράδειγμα προς μίμηση. Ήταν ένας εναντίον όλων. Κέρδισε ο ένας και κερδίσαμε κι εμείς οι υπόλοιποι. Και εγένετο τα ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ, ένα metal συγκρότημα να μας τα λέει στα Ελληνικά! Να μιλάει κατευθείαν στην ψυχή μας. Αλλά και στο περιοδικό μας και τους ευχαριστούμε! Συνέντευξη: Λεωνίδας Πλωμαρίτης

36

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ

Αντίθετα πρόσημα. Στα μαθηματικά ο πολλαπλασιασμός δύο αριθμών με αντίθετο πρόσημο φέρει αρνητικό αποτέλεσμα. Στη φυσική όμως τα ετερώνυμα έλκονται. Τι να κρατήσουμε από το όνομα του συγκροτήματος, την άρνηση ή την έλξη; Κατ’ αρχάς ευχαριστούμε πάρα πολύ για την συνέντευξη. Από το όνομα μπορείτε να κρατήσετε την διαφορετικότητα μεταξύ των μελών της μπάντας την διαφορετικότητα που υπάρχει στην κοινωνία μας και στον πλανήτη γη ευρύτερα. Αλλά και την αρνητική ενέργεια που προκύπτει όταν το σύστημα υποβάλλει τους ανθρώπους σε μια μόνιμη αφαίμαξη. Το λογότυπο του συγκροτήματος αποτελείται από απλά γεωμετρικά σχήματα σε αντίθεση με τα λογότυπα άλλων μέταλ συγκροτημάτων που μπορεί

να έχουν ουρές, δράκους, κλπ. Έχει στοιχεία από την Ελληνική σημαία, λόγω του ελληνικού σας στίχου ή είναι ιδέα μου; Πως καταλήξατε σε ένα τόσο «καθαρό» λογότυπο; Το λογότυπο προέκυψε καθαρά από το όνομα της μπάντας και της απλής και καθαρής πορείας που ακολουθεί το συγκρότημα τόσο μουσικά αλλά και στιχουργικά. Αν και πλέον νομίζω πως δεν χρειάζονται οι συστάσεις, θα ήθελα όμως σε αυτό το σημείο να μας πείτε ποιος φωνάζει, ποιος κοπανάει τα τύμπανα, ποιος γρατζουνάει τις κιθάρες και φυσικά ποιος γράφει τους στίχους και τη μουσική. Φωνάζει ο Νικόλας, στα τύμπανα ο Μιχάλης, μπασάρει ο Κώστας, γρατζουνάνε οι Στάθης και Φίλιππος και τους στίχους μας τους γράφει ο Ευθύβουλος.

37

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ

Από όσα γνωρίζω εσείς οι πέντε ήσασταν μια παρέα κολλητών πολύ πριν δημιουργηθεί το συγκρότημα. Το φανταζόσασταν ποτέ ότι θα φτάνατε στο σημείο να παίζετε μουσική για ζωντανά ακροατήρια; Ή ότι θα μπαίνατε στούντιο με τους Magic De Spell, Γυμνά Καλώδια, Λωποδύτες; Ήταν ένας στόχος που τον πετύχατε ή απλά προέκυψε; Ναι όταν ξεκινήσαμε να γράφουμε εννοείται πως ο στόχος ήταν οι ζωντανές εμφανίσεις. Τώρα οι συνεργασίες στις ηχογραφήσεις προέκυψαν από την φιλία που έχει ο στιχουργός μας με τις συγκεκριμένες μπάντες και φυσικά ήταν μεγάλη τιμή για μας.

Κάτι το οποίο χαρακτηρίζει τα Αντίθετα Πρόσημα είναι ο πολύ πετυχημένος για εμένα συνδυασμός, μέταλ μουσικής με ελληνικό στίχο. Μιλήστε μας για αυτό, πως το αποφασίσατε, πόσο το συζητήσατε, ποιος επέμενε…; Ήταν ιδέα του Νικόλα που βρήκε αντίθετη την παρέα αλλά ο Νικόλας είναι πολύ πιεστικός και το κατάφερε. Δεν ήταν εύκολο πράγμα και δεν είναι ακόμα, το παλεύουμε όμως

Tι θα συμβουλεύατε μια παρέα μαθητών, που παίζουν κάποιο όργανο και το να αποκτήσουν το δικό τους συγκρότημα τους φαίνεται κάτι το άπιαστο;

Πιστεύετε ότι αν ο στίχος ήταν στα αγγλικά θα είχατε περισσότερους από 1,6Κ Followers που έχετε σήμερα;

Απλά να το κάνουν... Επτά πρόβες την βδομάδα είναι λίγες... Δεν θα βγάλουν ποτέ λεφτά από την μουσική.

38

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ

Ναι σίγουρα αλλά ποτέ δεν ήταν στόχος οι Followers αλλά το να γράψουμε καλά τραγούδια.

Πάντως, αν θέλετε αναγνώριση και στο εξωτερικό με τον ελληνικό στίχο θα πρέπει να βάλετε στα τραγούδια σας τις λέξεις ΜΑΛΑΚΑ και ΩΠΑ. Φυσικά και αστειεύομαι και σας τιμά το γεγονός ότι όλο αυτό που κάνετε το κάνετε μόνο και μόνο για να εκφραστείτε και όχι για να αποκτήσετε παγκόσμια φήμη. Βάζουμε το κουφάλες αλλά αν δεν το πει ο Βασίλης(κουφάλα νεκροθάφτη) δεν λέει. Ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από τη μουσική σας; Επανάσταση δύναμη και λίγο παραμύθι που δεν έβλαψε ποτέ κανέναν.

Εξαρτάται ποιός το λέει το παραμύθι... Πιστεύετε πως ένα μουσικό συγκρότημα, ή έστω, ένα μουσικό ρεύμα αν θέλετε, μπορεί να βοηθήσει στο να αλλάξουν κάποια κακώς κείμενα ενός συστήματος, μιας κοινωνίας; Εννοείται και έχει γίνει πάρα πολλές φορές απλά σήμερα είναι πολύ πιο δύσκολο λόγω του αχταρμά πληροφορίας που υπάρχει στο δίκτυο. Πιστεύετε ότι πάντα θα κουβαλάμε έναν θυμό, πάντα κάποιοι «θα γεννάνε μπόχα» όπως λέτε, ή κάποια στιγμή θα στρώσουν τα πράγματα και θα ηρεμήσουμε; Όχι, δεν πιστεύουμε ότι θα στρώσουν τα πράγματα αλλά σας υποσχόμαστε ότι αν αύριο φύγει αυτή η σκατίλλα, τα πρόσημα θα διαλυθούν αμέσως... δεν θα έχουμε λόγο ύπαρξης.

39

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ

Δισκογραφικά που βρισκόμαστε; Σύνορα του Άδη, το πρώτο full length album από τα Αντίθετα Πρόσημα, 8 κομματάρες, 4’41’’ το Μελαγχολία, με μόνο €7 όλο το digital album από εδώ https:// antithetaprosima.bandcamp.com/album/- . Πείτε μας για αυτή τη δουλειά. Ταξίδι αστραπή στην Αθήνα πρώτη συνάντηση με τον Bob Κατσιώνη (ήταν λες και τον γνωρίζαμε από την παιδική μας ηλικία) σε 4 μέρες όλα ήταν έτοιμα. Ήταν απίστευτη χημεία. Το αποτέλεσμα εξαιρετικό στα αυτιά μας και η συγκίνηση τεράστια. Τα Αντίθετα Πρόσημα δημιούργησαν το πρώτο παιδί τους! Τι άλλο ετοιμάζετε; Ο δεύτερος δίσκος είναι έτοιμος περιμένουμε με το καλό να τελειώσουν όλα αυτά και να πάμε Αθήνα να ηχογραφήσουμε.

Όταν ακούμε έναν δίσκο που μας μαγεύει, δεν μπορούμε να φανταστούμε τι καλύτερο θα μπορούσαμε να ακούσουμε στον επόμενο. Τι είναι αυτό που εξελίσσει καλλιτεχνικά ένα συγκρότημα; Το Feedback από τον κόσμο, η εμπειρία των καλλιτεχνών, ο πειραματισμός για κάτι νέο; Σε κάθε μπάντα η έμπνευση και η εξέλιξη έρχεται με άλλο σύννεφο. Στην δική μας περίπτωση έρχεται απρόσμενα και συνήθως έχει να κάνει με το σε πια φάση είναι τα μέλη της μπάντας μουσικά. Έχουμε το πλεονέκτημα να ακούμε συνεχώς νέα μουσική και νέες μπάντες και γενικά ψαχνόμαστε μουσικά οπότε αυτό μας εξελίσσει και σαν μουσικούς συνθετικά και εκτελεστικά ωστόσο η ταυτότητα της μπάντας είναι λίγο ξεκάθαρη που δεν μας επιτρέπει και τρομερούς πειραματισμούς.

40

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΠΡΟΣΗΜΑ

Ας δεχτούμε ότι είναι τόσο τραγικά τα πράγματα όσο μας τα λένε. Πρέπει να θάψουμε κάθε μορφή τέχνης; Δεν υπάρχει πιστεύετε ασφαλής τρόπος διασκέδασης; Η τέχνη δεν μπορεί να θαφτεί όσο και να βολεύει κάποιους αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Προτάσεις κάνουν οι πολιτικοί εμείς απλά ξέρουμε ότι αυτό το πράμα δεν θα είναι μια νέα πραγματικότητα και δεν θα επιτρέψουμε μέσα από τα τραγούδια μας να γίνει μια νέα πραγματικότητα. Ασφαλής τρόπος διασκέδασης υπάρχει και είναι ο κλασικός τρόπος που ξέρουμε... συναναστροφή, αγκαλιά, ιδρώτας, ποτό, αγάπη, ζωντανή μουσική σε μια μουσική σκηνή...

Τι καινούριο να περιμένουμε από τα Αντίθετα Πρόσημα από δίσκο σε δίσκο; Βελτίωση σε ατομικό επίπεδο από τον κάθε ένα ξεχωριστά και ελπίζουμε σε καλυτέρα τραγούδια.

Ποια ήταν η πιο δυνατή στιγμή για το συγκρότημα; Οι συνεργασίες που προαναφέρατε πιο πάνω σίγουρα αλλά και η παραγωγή του δίσκου μαζί με τον υπέρτατο Μπάμπη Κατσιώνη.

Από που μαθαίνουμε τα νέα του συγκροτήματος; Instagram και YouTube Κλείνοντας θα ήθελα την άποψή σας για την «νέα μας ζωή» από πέρσι τον Μάρτιο. Δεν θέλω να μου πείτε το τι έχουν κοστίσει στο συγκρότημα όλα αυτά τα μέτρα, απλά τις προτάσεις σας.

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας. Εύχομαι να έρθει σύντομα η στιγμή του ταξιδιού σας στην Ελλάδα και να ακούσουμε τη νέα σας δουλειά! Ευχαριστούμε πάρα πολύ για τις πρωτότυπες ερωτήσεις σας.

Moναδικά σχέδια για μοναδικές εμφανίσεις...

NECKLACE SKULLY GUN για πάντα! https://bit.ly/2Rv1zKX

€37

EARRING MOHICAN 925 STERLING

RING GANESHA 925 STERLING

€147

https://bit.ly/3hbqBcC

€47 από

BRACELET ENGRAVING SQUARE https://bit.ly/3uuWMHR

€57

www.fearless-jewelry.com

42

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

Η ανάγκη για δια ζώσης επικοινωνία, αποδοχή της διαφορετικότητας και σεβασμό στον τρόπο ζωής του καθενός είναι η ‘’κοινωνική κραυγή’’ που πρέπει να ηχήσει στις μέρες που ζούμε.

43

44

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

Social Scream. Ποια είναι η μεγαλύτερη κοινωνική κραυγή που πρέπει να ακουστεί επιτέλους στους δρόμους και στις πλατείες; Καλησπέρα! Ευχαριστούμε πολύ για το ενδιαφέρον και την συνέντευξη.

Eμείς ευχαριστούμε... Η ανάγκη για δια ζώσης επικοινωνία, αποδοχή της διαφορετικότητας και σεβασμό στον τρόπο ζωής του καθενός είναι η ‘’κοινωνική κραυγή’’ που πρέπει να ηχήσει στις μέρες που ζούμε. Η δική σας η κραυγή; Ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από τη μουσική σας; Προσπαθούμε μέσω του δυναμισμού της μουσικής μας και του ανθρωποκεντρικού στιχουργικού πλαισίου να περάσουμε το μήνυμά μας για μια στάση ζωής που μας εκφράζει. Συνδέοντας τον άνθρωπο με τα ένστικτά του, την φύση, την δημιουργία και την γνώση που υπάρχει εκεί έξω.

Πως βλέπετε την κατάσταση της «σκληρής» μουσικής στις μέρες μας, ας μιλήσουμε για την Ελλάδα ή και την Κύπρο αν έχετε εικόνα. Έχουμε την αίσθηση ότι μεγαλώνουν τα ακροατήρια και πληθαίνουν τα συγκροτήματα. Είναι έτσι ή είναι ιδέα μας; Συμφωνώ 100%. Υπάρχει κινητικότητα και η εύκολη πρόσβαση στην τεχνολογία αλλά και την γνώση έχει βοηθήσει πολλούς μουσικούς να δημιουργήσουν και να γράψουν μουσική από τα σπίτια τους. Ωστόσο το να τρέχεις μια ‘’ενεργή’’ μπάντα είναι κάτι τελείως διαφορετικό και ελπίζω όταν περάσει όλο αυτό που ζούμε οι συνθήκες να είναι ευνοϊκές και ο τρόπος που γίνονται κάποια πράγματα να είναι διαφορετικός, με γεμάτους συναυλιακούς χώρους και διάθεση για συνεργασία από όλες τις πλευρές. Αυτή η αύξηση έχει να κάνει και με την καταπίεση που βιώνει ο κόσμος στις μέρες μας και ψάχνει τρόπους να εκτονωθεί; Σε ότι αφορά τους μουσικούς είναι η μόνη διέξοδος πλέον. Μπορούν εύκολα από το σπίτι τους να γράψουν μουσική, να συνεργαστούν με συναδέλφους ή να ανεβάσουν υλικό σε πλατφόρμες όπως το youtube και το Instagram. Σε ότι αφορά τους ακροατές, θεωρώ ότι όποιος θέλει να στηρίξει μια μπάντα ή καλλιτέχνη μπορεί να το κάνει και πιστεύω ότι η ζήτηση σε cd, lp και merch γενικότερα είναι πολύ μεγαλύτερη το διάστημα αυτό.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

45

46

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

Υπάρχει περίπτωση το Rock, το Ηeavy Metal να γίνουν μόδα; Βλέπουμε τελευταία εκπροσώπους ελαφρού ποπ να ακούν μια νότα από ηλεκτρική κιθάρα και αμέσως να εντυπωσιάζονται, να γουστάρουν, να κάνουν devil horns… που ναι μεν επηρεάζουν τον κόσμο αλλά... Το κάθε μουσικό κίνημα έχει και την mainstream/ εμπορική πλευρά του. Αυτό είναι καλό μιας και έστω ένα μικρό ποσοστό κόσμου μπορεί να έρθει σε επαφή με ένα μουσικό κίνημα / κουλτούρα που δεν γνωρίζει και αυτό να είναι η απαρχή της ενασχόλησης του με αυτό.

Οκ. Social Scream λοιπόν. Θέλετε να συστηθείτε; Ήμαστε μια 4μελής Heavy Metal μπάντα από την Σπάρτη. Υπάρχουμε από το 2008, έως ώρας έχουμε κυκλοφορήσει 4 δίσκους και έχουμε δώσει αρκετά live εντός Ελλάδας. Η τελευταία μας δουλειά είναι το “From Ashes To Hope” που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από την Soman Records.

Και το οποίο έχει εκπληκτικά κομμάτια όπως το Where The Storm Goes ή το Metal Retaliation, War Deamons, το Spartan Blood...

Yπέροχα και τα δεκαοχτώ κομμάτια του album και σας ευχαριστούμε γιαυτό το μουσικό ταξίδι! Ποια η ιστορία των Social Scream έως σήμερα; Ας ξεκινήσουμε από την προ Social Scream εποχή… Ποιος πέταξε την ιδέα του να γίνετε συγκρότημα; Η μπάντα είχε ξεκινήσει όταν ο Βλάσης (κιθάρα/ φωνή) και ο πρώτος μας τραγουδιστής ο Χρήστος φοιτούσαν στην σχολή πυροσβεστών και αποφάσισαν να φορμάρουν ένα σχήμα ώστε να παίξουν την μουσική που γουστάρουν. Τα πρώτα χρόνια η μπάντα έπαιζε διασκευές και υλικό που σταδιακά έγραφε ο Βλάσης και κατέληξε στον πρώτο μας δίσκο Epiclesis. Η συνέχεια είχε αρκετές ζυμώσεις με αλλαγές μελών έως και το 2018 που αποφασίσαμε να συνεχίσουμε ως 4αδα και επαναπροσδιορίσαμε τον ήχο μας με το ‘’Organic Mindset’’.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

Πως γράφετε ένα κομμάτι; Υπάρχει η συμμετοχή όλων σε όλα τα στάδια ή υπάρχει στρατιωτική, Σπαρτιάτικη πειθαρχία και ο κάθε ένας από εσάς έχει τον ρόλο του; Θα έλεγα το δεύτερο αλλά όχι λόγω ‘’Σπαρτιατικής’’ πειθαρχίας αλλά λόγω αποστάσεων... χαχα. Ο Βλάσης είναι ο βασικός συνθέτης και κινητήριος μοχλός της μπάντας. Η δομή των κομματιών ξεκινάει από εκεί και στην συνέχεια σε συνεργασία με τον παραγωγό μας (Δημήτρης Σακκάς, Dimons Studios) το κάθε μέλος γράφει τα μέρη του. Πόσο ανοιχτή ήταν και είναι η κοινωνία της Σπάρτης να δεχθεί μια τόσο δυνατή φωνή σαν τη δική σας και σε ένταση αλλά και σε μήνυμα; Η Σπάρτη είναι μια μικρή επαρχιακή πόλη που όπως μπορεί να φανταστεί κάποιος δεν έχει metal σκηνή. Ωστόσο, εδώ μας ξέρει αρκετός κόσμος και κατά καιρούς κάνουμε κάποια DIY live και περνάμε όμορφα! Έχουμε φίλους εδώ όπως και μουσικούς που μας βοηθούν όπως ο Λούης Βλαχάκης που μας φιλοξένησε στο στούντιό του για ηχογραφήσεις ή κάποιοι συνεργάτες που μας βοηθούν για φωτογραφήσεις και παραγωγή βίντεο.

47

48

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

Πως θα μπορούσε το κράτος να ενισχύει την «τρέλα» κάποιων πιτσιρικάδων που έχουν να μας πουν κάτι μέσω της μουσικής τους; Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε και τι θα προτείνατε σε μια συνάντηση με κάποιον εκπρόσωπο του κράτους; Χαίρομαι που κάνεις αυτή την ερώτηση. Ειδικά μετά την covid φάση πρέπει να αλλάξουν πράγματα και να στηριχθεί η τέχνη που τόσο υποφέρει αυτό το διάστημα. Θα μπορούσαν να υπάρχουν κάποιοι κρατικοί ή δημοτικοί χώροι για πρόβες ή ζωντανές εμφανίσεις, οι εκάστοτε τοπικές ή και δημοτικές αρχές πρέπει να βοηθούν όλους τους ανεξάρτητους καλλιτέχνες διοργανώνοντας event και δίνοντας τους βήμα. Είναι απλά πράγματα που μπορούν να γίνουν και ευτυχώς παρατηρούμε ότι γίνονται σε κάποιες επαρχίες στην Ελλάδα, από ανθρώπους που παίρνουν την πρωτοβουλία και παλεύουν με τον κρατικό μηχανισμό και την αμάθεια.

Από το Epiclesis μέχρι το Initiation To The Myths μεσολαβούν 4 χρόνια ενώ μετά το Organic Mindset κυκλοφόρησε Μάρτιο του 2020 και τον Ιανουάριο του 2021 κυκλοφορεί 2πλό CD με τίτλο From Ashes to the Hope. Ποια από αυτές τις δουλειές έχει πάρει τις καλύτερες κριτικές και αν μπορείτε να το αιτιολογήσετε; Έως ώρας οι δύο τελευταίες δουλειές έχουν πάρει πολύ καλές κριτικές και βοήθησαν την μπάντα να βγει προς τα έξω. Τα ‘’Epiclesis’’ και ‘’Initiation To The Myths’’ δυστυχώς δεν είχαν προωθηθεί και λόγω αλλαγών μελών και αστάθειας δεν στηρίχτηκαν με ζωντανές εμφανίσεις. Ωστόσο, όλοι πιστεύουμε ότι περιέχουν καλή μουσική, για αυτό και αποφασίσαμε να τα επανηχογραφίσουμε στην 2πλη συλλογή ‘’From Ashes To Hope’’. Ποια είναι η εξέλιξη του συγκροτήματος από album, σε album; Από album σε album μουσικά τουλάχιστον δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές μιας και κινούμαστε ηχητικά

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

στο Heavy/Thrash Metal με κινητήριο μοχλό τα κιθαριστικά riffs. Αυτό που μπορούμε να πούμε ότι αλλάζει είναι η παραγωγή που σαφώς και βελτιώθηκε από δίσκο σε δίσκο αλλά και η προσέγγιση που έχει ο κάθε μουσικός ανάλογα με τις επιρροές και το επίπεδο του μουσικά και τεχνικά. Τα “Epiclesis” και “Initiations” έχουν μια πιο ακραία προσέγγιση στα φωνητικά και τα τύμπανα, πράγμα που άλλαξε στα δύο επόμενα.

Υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που επιλέξατε την αγγλική γλώσσα ως μέσο επικοινωνίας σας με τους ακροατές και όχι την ελληνική; Καλώς ή κακώς τα Αγγλικά είναι η διεθνής γλώσσα που χρησιμοποιείται στιχουργικά, οπότε αποφασίσαμε να πάμε με αυτό μιας και στο Metal σαν ιδίωμα έχει καθιερωθεί η χρήση της Αγγλικής γλώσσας με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Aν σας γινόταν πρόταση, θα ερχόσασταν στην Κύπρο για Live εμφανίσεις; Φυσικά και θα ερχόμασταν! Θα ήταν μεγάλη τιμή και χαρά για εμάς να παίξουμε και να γνωρίσουμε το ακροατήριο εκεί.

49

50

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

Θα χαρούμε πολύ να σας δούμε και στην Κύπρο! Η δική σας η πρόταση σε σχέση με τα περιοριστικά μέτρα ποια είναι; Απειλεί την δημόσια υγεία όποιος χορεύει; Τι προτείνετε; Έρχεται το καλοκαίρι και χωρίς να θέλω να επηρεάσω… δεν νομίζω να αντέξει άλλο ο κόσμος. Μεγάλες συναυλίες δεν πρόκειται να δούμε έως ότου λυθεί το θέμα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο και περιοριστεί ή εξαλειφθεί η διασπορά του ιού. Ελπίζω έως τότε να αρχίσουν να γίνονται μικρότερες συναυλίες και εκδηλώσεις σε ανοιχτούς χώρους. Είναι παράλογο καθημερινά να χρησιμοποιούμε ΜΜΜ, να εργαζόμαστε ή να κάνουμε τα ψώνια/ δουλειές μας σε κλειστούς χώρους και να μην επιτρέπεται να δούμε μια συναυλία σε ένα πάρκο, παραλία ή αμφιθέατρο.

Tι να περιμένουμε από τους Social Scream για το μέλλον. Ποια είναι τα σχέδιά σας, οι στόχοι σας; Να περιμένετε μια συνεπή δισκογραφική παρουσία και όσο το επιτρέπουν οι υποχρεώσεις μας και οι συνθήκες μια συνεπή συναυλιακή δραστηριότητα. Ελπίζω κάποια στιγμή να έχουμε την τύχη να παίξουμε στα μέρη σας και να γνωριστούμε από κοντά!

51

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: SOCIAL SCREAM

SocialScream

socialscreamofficial

social-scream.bandcamp.com

socialscreamgroup

52

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: EXILIUM NOCTIS

SAVE THE NAME Gloria Perpetua

53

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: EXILIUM NOCTIS

Mια νέα μπάντα που έρχεται για να μείνει στην ιστορία του Black Metal είναι η

Angelus Satanae

Οι Exilium Noctis δεν έφυγαν νύχτα όπως κάνουν οι δειλοί, αλλά ΕΚΔΙΩΧΘΗΚΑΝ ΝΥΧΤΑ γι’ αυτό και δε θα δούμε ποτέ τα πρόσωπά του Alpha και του Οmega, όπως και θέλουν να τους ξέρουμε. Μια εσωτερική ανάγκη που προκύπτει από την σιχαμάρα τους γύρω από όλον αυτόν το κακοπροαίρετο κουτσομπολισμό που συμβαινει στην κοινωνία μας τις τελευταίες δεκαετίες. Εχουν ξεκινήσει ηχογραφήσεις όπου θα φτιάξουν ενα ΕΡ 5 κομματιων. Από αυτά, μας εμπιστέυτηκαν μόνο το Desecrators και τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα για αυτό και όπως θα διαπιστώσετε κι εσείς πρόκειται για μια πολύ καλά συντωνισμένη δουλειά. Το Riffs τους εύχεται καλή επιτυχία και περιμένουμε τα υπόλοιπα κομμάτια τους!

54

Είκοσι χρόνια πριν, κάποια καλώδια ξεφτισμένα, σε πολλά σημεία γυμνά, πεταμένα στο πάτωμα, ένωναν τους ενισχυτές με τα όργανα τριών πιτσιρικάδων που στο αίμα τους έτρεχαν οι μουσικές και κυνηγούσαν τους στίχους. Τους Ελληνικούς στίχους. Μουσικές που σε ηλεκτρίζουν, σε τινάζουν από την καρέκλα που όσες φορές και να τις ακούσεις ανακαλύπτεις πάντα μέσα τους κομμάτια του εαυτού σου. Είκοσι χρόνια τώρα, αυτή η δουλεία γίνεται. Χάρη στα Γυμνά Καλώδια! Ένα Ελληνικό ροκ συγκρότημα που δεν γνώρισε ανοδική πορεία γιατί ξεκίνησε από την κορυφή. Και εκεί θα μείνει! Γιατί έτσι... «ΘΕΛΩ» Συνέντευξη: Λεωνίδας Πλωμαρίτης Φωτογραφίες: ElMo Photoart (Ηλίας Μωραΐτης) Aλεξάνδρα Αλεξίου

55

56

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΓΥΜΝΑ ΚΑΛΩΔΙΑ

Καλησπέρα Χρήστο, Θανάση, Kωνσταντίνε, οι συστάσεις, είκοσι χρόνια μετά δεν χρειάζονται, σας γνωρίζει ο κόσμος. Είστε από τους εκπροσώπους της ροκ σκηνής στην Ελλάδα, νοιώθετε ότι ο κόσμος έχει ανάγκη τις δημιουργίες σας ή απλά νομίζετε ότι μελοποιείτε κάποιες σκέψεις σας που τυχαίνει να ακολουθεί ο κόσμος; Καλησπέρα! Σε ευχαριστούμε πάρα πολύ για τα όμορφα λόγια σου. Εμείς το κάνουμε όλο αυτό από ανάγκη, για να μπορούμε να εκφραστούμε και να μοιραστούμε τις σκέψεις μας. Και σε όλη την πορεία αυτή, πάντα βρίσκονται άνθρωποι που σκέφτονται και αισθάνονται όπως εμείς.

Οι άνθρωποι που απαξιούν το ελληνόφωνο ροκ, ίσως να μην είχαν την ευκαιρία να το εξερευνήσουν. Είμαι σίγουρος ότι εάν του αφιερώσουν χρόνο και αν μπουν στην ιδιαίτερη αισθητική του, θα το λατρέψουν.

Πίσω στο 2000, κανένας από τους τρεις σας δεν είχε φοβηθεί ότι θα τρελαθούν τα ρολόγια και οι υπολογιστές και δε θα ξέρουμε τι μας γίνεται και απλά μείνατε συγκεντρωμένοι στην προετοιμασία για την δίνη που σας περίμενε. Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη μουσική και ειδικά με το όργανο που παίζετε; Ο καθένας μας έχει την δική του μικρή ιστορία. Μεγαλώσαμε όλοι σε κοινές γειτονίες, που η μουσική Θα κάνω την ερώτηση πιο απλή. Νοιώθετε ροκ σταρς; ήταν πολύ σημαντικό πράγμα. Δεν μάθαμε το μουσικό Όχι βέβαια. Νοιώθουμε κομμάτι ενός κόσμου που όργανο για να παίζουμε μουσική, μάθαμε το όργανο έχει ανάγκη από μουσική, από συναισθήματα, από για να παίζουμε αυτή την συγκεκριμένη μουσική, για συνευρέσεις. Εξάλλου, όλη η πορεία (όπως και των να ανήκουμε σε μπάντα, για να μπορούμε να βάλουμε περισσότερων άλλωστε) δεν μουσική και στίχους στους είναι σπαρμένη με ροδοπέταπροβληματισμούς μας. λα. Τις περισσότερες φορές «Εάν δεν υπήρχε αυτή η Εάν δεν υπήρχε αυτή η μουαπλά νοιώθουμε ότι πρέπει να σική, μάλλον δεν θα παίζαμε μουσική, μάλλον δεν θα είμαστε συνεπείς στον εαυτό μουσική καθόλου. Όλο αυτό παίζαμε μουσική καθόλου. είναι για εμάς ένας ολόκλημας και στους φίλους που μας αγαπούν. ρος κόσμος.

Όλο αυτό είναι για εμάς ένας ολόκληρος κόσμος.»

Ήμουν σίγουρος ότι δε θα δεχόσασταν τον όρο. Όπως είμαι σίγουρος ότι ένα συγκρότημα με την ίδια πορεία με τη δική σας σε κάποια άλλη χώρα θα είχε ωφεληθεί περισσότερο. Αυτό πιστεύετε ότι οφείλεται στο μέγεθος του πληθυσμού μιας χώρας, στον απαραίτητο «σεβασμό» απέναντι στις τέχνες από τις αρχές ενός κράτους γενικότερα, στα ΜΜΕ; Το κράτος δεν έχει καμία αγάπη για αυτό που κάνουμε εμείς. Μας βρίσκει και το βρίσκουμε απέναντι. Και έτσι ούτε πρόκειται ποτέ να υποστηρίξει τον δικό μας τρόπο τέχνης, ούτε εμείς το δικό του τρόπο δράσης. Ζούμε σε εποχές που η τεχνολογία και τα ΜΜΕ έχουν βοηθήσει ιδιαίτερα στην μετάδοση μουσικής που βολεύει. Και είναι σίγουρο ότι η μουσική που υποστηρίζουμε όλοι εμείς δεν «βολεύει». Γιατί επιλέξατε την ελληνική ως γλώσσα επικοινωνίας σας με το κοινό και τι απαντάτε σε αυτούς που απαξιούν το ελληνόφωνο ροκ; Δεν επιλέξαμε την ελληνική γλώσσα. Έγινε αυτόματα αυτό. Ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορούμε να επικοινωνούμε αυτό που θέλουμε, μέσω των στίχων.

Ποιες ήταν οι ελληνόφωνες τότε ροκ μπάντες που ξεχωρίζατε και είπατε, θέλω κι εγώ, αφού μπορώ! Οι μπάντες τις εποχής: Τρύπες, Σπαθιά, Magic, Ενδελέχεια, Κρίνα, Υπόγεια, Panx, Τσοπάνα και πιο underground ακόμα. Σιδηρόπουλος, Σπυριδούλα, ο Θείος Νώντας. Ένα ολόκληρο σύμπαν μουσικών. Ο Τζιμάκος. Τι να λέμε. Πάρα πολύ πληροφορία. Πως γνωριστήκατε μεταξύ σας; Με τον Θανάση Μπουρίκα είμαστε φίλοι από παιδιά και γείτονες. Με τον Κωσταντίνο Γεροδήμο, γνωριζόμαστε επίσης από παλιά, από τα χρόνια του Studio Live στην Χαλκίδος στους Αγίους Αναργύρους. Γείτονες όλοι.

Και δημιουργήσατε το «Θέλω». Ένα κομμάτι που έχει γνωρίσει τεράστια επιτυχία (πόσες φορές έχω χτυπήσει το κεφάλι μου στο τιμόνι ακούγωντάς το). Τι έχει αυτό το κομμάτι και ξεχωρίζει; Eίναι το θέμα του, είναι η μουσική του, είναι η πουτάνα η καμπάνα…; Δεν ξέρουμε τι έχει.. Αλλά, να σου πω και την αλήθεια, δεν θέλουμε να μάθουμε κιόλας.

57

58

59

60

61

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΓΥΜΝΑ ΚΑΛΩΔΙΑ

Είναι από τα πράγματα που βγαίνουν έτσι για κάποιο λόγο και εσύ πρέπει να τα αφήσεις στην ησυχία τους. Είναι λίγο απ΄ όλα όσα λες. Ήταν βέβαια και η εποχή που βγήκε. Το πρώτο μας τραγούδι σε μια εποχή που ο Ατλαντίς FM προσπαθούσε να κρατήσει το ελληνόφωνο ροκ στα πόδια του.

Μη μου πείτε ότι στα ραδιόφωνα βάζουνε μπιπ… Γιατί τότε, στο «Ραντεβού στη Πλατεία» τι πρέπει να κάνουν; Χαχαχαχαχα!!!! Όταν κάποιος είναι αποφασισμένος να παίξει κάποιο τέτοιο τραγούδι, ήδη γνωρίζει ότι οι λέξεις δεν φτιάχνουν τις προσβολές. Ούτε υπάρχουν, στην πραγματικότητα χυδαίες λέξεις. Οπότε, όταν το ακούμε στο ράδιο, ευτυχώς δεν έχει μπιπ!

Όλα αυτά είναι παράνομα εδώ και καιρό. Ξέρουμε όλοι από ποια ημερομηνία και μετά βαφτίστηκαν παράνομα. Οπότε, στην γενική προσπάθεια σποράς του φόβου, έγινε και εκεί η γνωστή παρέμβαση και ευτυχώς που δεν έπαθε κάποιος τίποτα. Όσοι ήταν εκεί ξέρουν. Και όσοι διάβασαν τα ηλεκτρονικά έντυπα τις επόμενες ημέρες.

Θέλετε να μας πείτε για το project σας «Η Πίστη». Πως γεννήθηκε η ιδέα της πίστης να συνδέει τρία κομμάτια, και πως το ερμηνεύετε στο σύνολό του; Η Πίστη ήταν ένα πολύ ρομαντικό project. Ναι, ίσως και το Ραντεβού στην Πλατεία να είναι λιγάκι ρομαντικό σαν τραγούδι. Ήταν μια παλιά βαλίτσα, αυτή που φαίνεται και στα τρία βίντεο κλιπ. Την είχα όταν ήμουν φοιτητής στην Αγγλία. Ταξίδευα με αυτή.

7 χρόνια μετά την ίδρυση της μπάντας παίζετε μπρο- Και δημιουργήθηκε η σκέψη ότι, σε πόσες βαλίτσες στά σε κόσμο στο Σύνταγμα και μας τραγουδάτε το άραγε έχει αποθηκευτεί η πίστη για μια καλύτερη «Ότι καίγεται» για τη μεγάλη ζωή. Και κάτω από αυτό καταστροφή της Πάρνηθας. το concept δέθηκε το Ρα14 χρόνια μετά, ζούμε παρόμοι«Πιστεύω ακράδαντα ότι ντεβού στην Πλατεία, που ες καταστάσεις στην Κόρινθο. για την ανάγκη να μας δουλεύουν ψιλό γαζί μιλάει Τι πιστεύετε, πάλι θα «φυεπαναστατήσεις στο σύκαι δεν τους νοιάζει αν τέψουμε σύρματα» ή όντως στημα, το Μιαν Άλλη Ζωή, κάποιος δεν έσβησε καλά τη που εξηγεί τον τρόπο που άνθρωποι, ζώα ή φυτά φωτιά που είχε ανάψει; παγιδευόμαστε όλοι στον καούν ζωντανά.» Πιστεύω ακράδαντα ότι μας εαυτό μας, και το Η Πίστη, δουλεύουν ψιλό γαζί και δεν που έρχεται να πει για την τους νοιάζει αν άνθρωποι, πορεία, για την δύναμη που ζώα ή φυτά καούν ζωντανά. μας δίνει η πίστη στον εαυΠιστεύω ότι το colpo grosso είναι ο καπιταλισμός τό μας προκειμένου να συνεχίσουμε. και στον βωμό του χρήματος λίγα δεντράκια ή λίγα ανθρωπάκια δεν κάνουν την διαφορά για εκείνους. Βλέπουμε στο video τον άνθρωπο να διώχνει την Και βέβαια θα «φυτέψουν σύρματα» και θα πουλή- πίστη. Μήπως εμείς έχουμε απομακρυνθεί από την σουν «φιλέτα». Αυτό κάνουν ανέκαθεν. όποια μας πίστη; Αφήνει την βαλίτσα να φύγει γιατί πια έχει μάθει 31 Αυγούστου 2019, φεστιβάλ «Αναψυκτήριο, τα Ωραία να πιστεύει στο «μέσα» του και όχι σε όλα αυτά που Εξάρχεια 2», εκεί, είχατε ραντεβού στην πλατεία αλλά κουβαλάει. Γιατί τελικά η πίστη δεν είναι μια βαλίτσα τελικά ήρθαν άλλοι από αυτούς που περιμένατε. που περιέχει ότι περιέχει (μεταφορικά ή όχι) αλλά ο Αυτό που λέω εγώ «Βρε καλώς τα όργανα». Τι ακριβώς ίδιος μας ο εαυτός στον οποίο πρέπει να πιστεύουμε. είχε γίνει εκεί, τι ήταν το παράνομο και έπρεπε να επιβληθεί η “τάξις και η ηθική”; Πως θα ήταν η άλλη ζωή που ζητάτε να ζήσετε, μέσα Το παράνομο ήταν ότι είχε πολύ κόσμο που άκουγε από το τραγούδι «Μιαν άλλη ζωή»; μουσική. Και φυσικά κάποιοι ενοχλήθηκαν και έριξαν Δεν ξέρω να σου απαντήσω. Ίσως να είναι ο δρόμος δακρυγόνα σε ανθρώπους που άκουγαν την συναυ- και όχι η Ιθάκη. Ίσως να έχουμε ζήσει ζωές που θέλαλία, σε ανθρώπους που είχαν επισκεφθεί την έκθεση με και χάσαμε - και ίσως να της ζήσουμε στο μέλλον. βιβλίου, σε ανθρώπους που έπιναν καφέ στα μαγα- Πιθανότατα η «άλλη ζωή» να είναι απλώς μια καλύζιά και σε ανθρώπους που είχαν βγει βόλτα με την τερη ζωή. Ζωή χωρίς φόβο, χωρίς καταπίεση, χωρίς οικογένειά τους. διακρίσεις. Ζωή ελεύθερη.

62

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΓΥΜΝΑ ΚΑΛΩΔΙΑ

21 χρόνια μετά… η ψυχοσύνθεση του ανθρώπου το πιο πιθανό είναι να αλλάξει, να εξελιχθεί, αν θέλετε. Του καλλιτέχνη αλλάζει; Ή πρέπει να μείνει πιστός στις ορέξεις του κοινού που τον ακολουθεί; Δηλαδή, ο καλλιτέχνης οδηγεί το κοινό ή το κοινό τον καλλιτέχνη; Η ψυχοσύνθεση αλλάζει. Και πολύ συχνά μάλιστα. Σημασία έχει σε όλο αυτό τον καιρό να κάνεις αυτό που θέλεις. Και τίποτε άλλο. Να είσαι «οκ» με τον εαυτό σου και να μην χρειαστείς να κοιτάξεις πίσω. Να μην αισθανθείς ποτέ ότι κάποιον τον κορόιδεψες. Μόνο αυτό. Και όταν έρθει η ώρα του απολογισμού, να μην σε πουν ψεύτη. Κακό μουσικό, ας σε πουν, αλλά όχι ψεύτη.

Είχαμε γνωριστεί από τα χρόνια που παίζαμε στον Πευκώνα. Εκείνος Σάββατα, εμείς Παρασκευές. Γνωριστήκαμε, μιλήσαμε, κάναμε παρέα. Κρατάμε από τον Μάνο την αγάπη του για την ζωή, τον έρωτά του για την μουσική, το χαμόγελό του και τον ειλικρινή και ευγενικό του χαρακτήρα.

Υπάρχει κάτι που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας για τον Μάνο σαν προσωπικότητα, κάτι που δεν ξέρει ο κόσμος; Νομίζω ότι τον Μάνο έχει σημασία να τον ξέρουμε σαν τον Μάνο Ξυδούς που ήταν. Ήταν άνθρωπος που ήθελε πάντα με αγάπη να βοηθήσει.

Μια που μιλάμε για Έλληνες καλλιτέχνες, εσύ Χρήστο Τελευταία σας δουλειά είναι τα «Ποιήματα», τέσσερα είσαι ανιψιός του Μιχάλη Μενιδιάτη, είναι αδερφός μελοποιημένα ποιήματα των Άλλαν Πόε, Ναπολέο- του πατέρα σου; ντος Λαπαθιώτη και Κώστα Καρυωτάκη. Ναι, ήταν αδερφός του πατέρα μου. Και έχουμε ζήΠως είναι δυνατόν ποιήματα σει πάρα πολλά όμορφα που γράφτηκαν κυριολεκτικά πράγματα σαν οικογένεια σε άλλες εποχές, σε έναν κό«Ο Μάνος ήταν ένας άνμαζί. Ήταν από τους ανσμο διαφορετικό από τον δικό θρώπους που στεκόταν θρωπος ιδιαίτερος, ζεμας να μπορούν να αγγίζουν τις δίπλα στην οικογένεια του. «σύγχρονες» ψυχές μας; στός. Ήταν άνθρωπος που Μεγάλη ψυχή. Όσα και να Αυτό είναι που κάνει την καλή πω, λίγα θα είναι. ήθελε πάντα με αγάπη ποίηση διαχρονική. Ήταν ένα να βοηθήσει» εγχείρημα που το ζυγιάζαμε Tι έχει παιχτεί με το όνομα καιρό. Το Κοράκι μου πήρε πολ«Μενιδιάτης» γιατί δεν το λά χρόνια να το γράψω και να έχω παρακολουθήσει, πως καταλήξω. Γύρω στα 7 χρόνια. και δεν έγινε γνωστός με το Και αυτό είναι που κάνει την τέχνη αναγκαία. Καλογράνης; Για να μπορεί ο άνθρωπος να ταξιδεύει στον χρόνο. Χρησιμοποιήθηκε το «Μενιδιάτης» λόγω της καταγωγής από το Μενίδι. Και έτσι έμεινε στην Από αυτά τα τέσσερα ποιήματα, υπάρχει κάποιος δισκογραφία. στίχος που σας κεντρίζει, σας αγγίζει ή σας εκφράζει περισσότερο; Εσύ πιστεύεις ότι αν χρησιμοποιούσες το Μενιδιάτης Είν’ η στιγμή που σαν κραυγή, για μιαν αλάλητη αυγή, θα σε βοηθούσε περισσότερο; Δεν έχει καμία σημακάποια παλιά λευκά φτερά ξυπνάνε και χτυπάνε, σία αυτό για εμένα. Και δεν είναι το ζητούμενο. Με κι όπως βαθιά, και σαν τρελές μοσκοβολούν κι οι λε- βοηθάει ήδη πολύ γνωρίζοντας την αγάπη που έχω μονιές θυμίζουν θάνατο, γλυκά, σ’ όσους περνούν και εισπράξει από τον ίδιο τον θείο μου, και αυτό μόνο πάνε... (Ν. Λαπαθιώτης) έχει σημασία. Αν εννοείς ότι το όνομα θα βοηθούσε στους κύκλους των δισκογραφικών ή των δημοσίων Έχετε συνεργαστεί με τεράστιους Έλληνες καλλιτέ- σχέσεων, τους κύκλους αυτούς τους έχω πια χεσμέχνες και αυτό από μόνο του δηλώνει πολλά για μια νους. Δεν μου καίγεται καρφί. μπάντα, εμείς διαλέξαμε από όλους αυτούς τον Μάνο Ξυδούς και να μας συγχωρέσουν οι υπόλοιποι. Σε μια Μάλιστα. Με την Κύπρο πως και αποκτήσατε δεπετυχημένη συνεργασία, κάτι παίρνεις, κάτι δίνεις, σμούς; Δεν το συνηθίζουν πολλοί... τι μπορείτε να πείτε ότι εισπράξατε από τον Μάνο; Πριν παίξουμε για πρώτη φορά στην Κύπρο, είχαμε Ο Μάνος ήταν ένας άνθρωπος ιδιαίτερος, ζεστός. ταξιδέψει για να γνωρίζουμε το μέρος και τους αν-

63

64

65

66

67

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΓΥΜΝΑ ΚΑΛΩΔΙΑ

θρώπους του. Γνωρίσαμε φανταστικούς ανθρώπους και κάναμε δυνατές φιλίες. Φιλίες που κρατάνε πάρα πολλά χρόνια τώρα.

άλλο πράγμα να φοβάσαι. Οπότε, προφανώς και έχει δίκιο ο Πουλικάκος. Όλα αυτά μαζί, ο ιός, η κυβέρνηση κ.α. σαν μια κακιά φάρσα είναι.

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ Ελληνικού και Κυπριακού κοινού; Δεν το βλέπω έτσι. Τους βλέπω ξεχωριστά, τον καθένα και την καθεμία. Δεν μπορώ να «τοποθετήσω» τους ανθρώπους σε σύνολο, γιατί δεν λειτουργώ έτσι. Τους βλέπω σαν ξεχωριστούς ανθρώπους, σε ξεχωριστές στιγμές.

Είναι σωστές όλες αυτές οι αποφάσεις που παίρνουν οι κυβερνήσεις μας ή θα μπορούσε να βρεθεί μια μέση λύση; Ας μας πει η ίδια η κυβέρνηση, τώρα που τελείωσε το lockdown και ξαφνικά έπεσαν τα κρούσματα, αν τελικά ήταν σωστή η απόφασή τους να κάνουμε lockdown. Οι κυβερνήσεις δεν ενδιαφέρονται για την αποκλιμάκωση του ιού. Εάν ενδιαφερόντουσαν θα έβγαζαν στους δρόμους γιατρούς να ενημερώσουν, όχι αστυνομικούς να επιβάλουν πρόστιμα.

Έχετε κάνει τόσες ζωντανές εμφανίσεις, σε όλη την Ελλάδα, παρόλα αυτά κυκλοφορήσατε μέσα στο 2020 ένα Live album ηχογραφημένο στο Ravens στη Λεμεσό.

Tι οδήγησε σε αυτή την απόφαση, προαισθανθήκατε ότι θα είχε ιδιαίτερο παλμό εκείνη η βραδιά; Βοήθησαν πολλά πράγματα. Καταρχήν η βραδιές που ηχογραφήθηκε το Live ήταν πολύ όμορφες. Από τεχνικής άποψης, το Ravens είναι πολύ σωστά διαμορφωμένο και εξοπλισμένο και επιτρέπει να γίνει κάτι τέτοιο. Και τέλος, ήταν κάτι που το είχαμε σκεφτεί με τον Ευθύβουλο (τον ιδιοκτήτη) και θέλαμε πολύ να γίνει κάτι τέτοιο στο μέλλον.

Tέλος πάντων, ας ελπίζουμε ότι θα μας επιτρέψουν να ξανατραγουδήσουμε κάποια στιγμή σύντομα… Μέχρι τότε, ετοιμάζουν τα Γυμνά Καλώδια κάποια καινούρια δουλειά; Ετοιμάζουμε ένα σωρό πράγματα. Έχουμε έτοιμο ένα νέο άλμπουμ για κυκλοφορία και ηχογραφούμε και ένα ακουστικό άλμπουμ. Ελπίζουμε ότι θα τα κυκλοφορήσουμε σχετικά σύντομα.

«Ετοιμάζουμε ένα σωρό πράγματα. Έχουμε έτοιμο ένα νέο άλμπουμ για κυκλοφορία και ηχογραφούμε και ένα ακουστικό άλμπουμ.»

Το φανταζόσασταν ποτέ ότι αυτό που κάνετε θα ήταν απειλή για τη δημόσια υγεία; Δεν ξέρω για την Ελλάδα, πάντως στην Κύπρο απαγορεύεται η μουσική στα μαγαζιά γιατί (ως γνωστόν) όταν υπάρχει μουσική στον χώρο, αναγκάζεσαι να μιλάς πιο δυνατά και άρα παράγεις αλλά και εκτοξεύεις περισσότερο σάλιο, άρα… σαν μια κακιά φάρσα που είχε πει και ο Πουλικάκος!

Το μόνο που ξέρω είναι ότι ευτυχώς που ήρθε το δολάριο και έπεσαν τα κρούσματα. Επίσης, ίσως να είναι πιο σωστό όταν βγαίνουμε να μιλάμε ψιθυριστά. Ή καθόλου. Αναφερόμενος στην κακιά φάρσα ο Πουλίκας, αναφέρεται στην διαχείριση και πως κατάντησε όλο αυτό το πράγμα να είναι μια ευκαιρία για κάποιους επιτήδειους να χρησιμοποιήσουν την υγεία ως μέσον για να επιβάλουν τον φόβο (και όλα τα άλλα). Είναι άλλο πράγμα να προστατεύεσαι και

Δε θα σας κουράσουμε άλλο, θέλουμε από την καρδιά μας να σας ευχηθούμε να μην σας σταματήσει τίποτα να κυβερνάτε τα ταξίδια μας, και σας περιμένουμε, ζωντανά στην Κύπρο. Ευχόμαστε και εμείς υγεία και δύναμη. Ο δρόμος θέλει αγάπη και θέλει αλληλεγγύη.

Ποιο τραγούδι σας θα αφιερώνατε σε αυτή την συνέντευξη; Σας αφιερώνουμε το Εαρινό, σε ποίηση Λαπαθιώτη. Με πολύ πολύ αγάπη Ευχαριστούμε. Καλή αντάμωση! Εμείς ευχαριστούμε, μέσα απ’ την καρδιά μας! Για την φιλοξενία και για την αγάπη! http://gimnakalwdia.blogspot.com/ https://www.facebook.com/GimnaKalwdia gimnakalwdia.bandcamp.com youtube: gimnakalwdiaofficial

68

69

Κάποιοι είπαν οτι πρόκειται για ένα νέο είδος metal. Άλλοι το είπαν πρωτότυπο και ενδιαφέρον. Το σίγουρο είναι ότι είτε ακούς ή δεν ακούς metal, θα ασχοληθείς όταν ακούσεις τις μουσικές των Passengers In Panic. Πόσο μάλλον όταν ακούσεις και τους στίχους. Και αν δεν ασχοληθείς εσύ, θα ασχοληθεί το σώμα σου. Ένα συγκρότημα με ποιότητα και σεβασμό στη μουσική και στον ακροατή, δέχθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας και μάθαμε πολλά για τους ίδιους αλλά πολύ περισσότερο διδαχθήκαμε από τις απαντήσεις για διάφορα θέματα. Απολάυστε τους κι εσείς!

Συνέντευξη: Λεωνίδας Πλωμαρίτης

70

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

Passengers In Panic. Ένα ξεκάθαρο μήνυμα που πιστεύω αγγίζει τους πάντες, ο καθένας ζει τον δικό του πανικό. Το ερμηνεύω καλά; Kally: Μία ερμηνεία είναι σίγουρα αυτή. Το όνομα ήταν κοινής έμπνευσης του Λευτέρη Χρήστου και δικής μου, βασισμένος σε μία ταινία που κίνησε το ενδιαφέρον του. Η προσθήκη ‘Ιn Panic‘ προέκυψε κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας. Μου είχε φανεί πως περιγράφει με ακρίβεια μια έκφανση της ψυχικής κατάστασης στην οποία έχει επέλθει ο σύγχρονος άνθρωπος του αναπτυγμένου κόσμου: εγκλωβισμένος σε μία πορεία κατά την οποία νοιώθει φόβο και έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού του πως η τύχη της δεν εξαρτάται μόνο από τον ίδιο, ο πανικός τον συντροφεύει στο ταξίδι τον οποίο και μοιράζεται με τους συνταξιδιώτες του. Στο λογότυπο των Passengers In Panic σημειώνεται η ημερομηνία ίδρυσης του συγκροτήματος; Kally: Ακριβώς. Η έμπνευση ανήκει στον Λευτέρη Χρήστου και η υλοποίηση στον Γιάννη Μανόπουλο, παραγωγό των MSS Studios στον Πειραιά. Η ημερομηνία είναι η μέρα που βρήκαμε το όνομα της μπάντας μας.

Θα μείνω λίγο στο λογότυπο, προσπαθώ να αποκρυπτογραφήσω γιατί το P, το Ι και το Ν, είναι μεγαλύτερα από τα υπόλοιπα γράμματα, υπάρχει κάποιο μήνυμα; Kally: Σχηματίζεται η λέξη PΙN. Η ερμηνεία έγκειται στον κάθε ένα από εμάς. Για μένα προσωπικά η μπάντα είναι σίγουρα ένας κωδικός για έναν τόπο όπου μπορώ να εκφραστώ και να δημιουργήσω. Μια που αναφερθήκαμε στην ίδρυση του συγκροτήματος, βάλτε μας λίγο στο κλίμα, πως ξεκίνησε η ιδέα, ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις, οι αντιδράσεις…

Kally: Ξεκινήσαμε με τον Λευτέρη πριν από τον Δεκέμβρη του 2019 συζητήσεις πάνω στο δημιουργικό κομμάτι και την αναζήτηση μουσικών. Εγώ στην αρχή ήμουν πιο διστακτική αλλά ο Λευτέρης ήταν πιο έμπειρος και σχεδόν διαισθητικά, πιο σίγουρος ό,τι το αποτέλεσμα θα ήταν κάτι ιδιαίτερο, όπως και έγινε.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

Και καταλήξατε να είστε ένα πολύ «ισορροπημένο» γκρουπ που αποτελείται από δύο άντρες και δυο γυναίκες, η απόλυτη ισορροπία. Θέλετενα συστηθείτε; Kally Voo ιδρυτικό μέλος, φωνητικά, σύνολο στίχων, ακορντεόν. Η ισορροπία δεν προκύπτει στην μπάντα από το φύλο αλλά από το γεγονός ότι υπηρετούμε τις ίδιες ποιότητες στη ζωή. Στα τύμπανα και με ενεργό και σημαντικό ρόλο στην παραγωγή έχουμε τον Άκη Γαβαλά. Είμαστε βέβαια, πολύ χαρούμενοι και χαρούμενες καθώς στην ομάδα προστέθηκε μια σημαντική μουσικός και συνεργάτης στα τύμπανα ως guest drummer στα live, η Ελένη Νότα των Nervosa. Λέλα Αργύρη: κιθάρες ακουστικές και ηλεκτρικές. Ασχολούμαι από μικρή με τη μουσική και είμαι ενεργή σε μπάντες εδώ και 7 χρόνια. Στους Passengers συμβάλλω δίνοντας το προσωπικό μου στυλ στις ρυθμικές κιθάρες και τα σόλο.

71

72

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

Λευτέρης Χρήστου (μπάσο / σύνθεση / παραγωγή) κάπου στο 2004 είχα κάνει με τον Χρήστο τραγουδιστή στην μπάντα που έπαιζα (Inactive Messiah) μια κουβέντα που είχαμε τα ίδια ακριβώς ακούσματα, να βάλουμε το παραδοσιακό στοιχείο, αλλά η κουβέντα έμεινε εκεί καθώς τελικά προχωρήσαμε στο να βάλουμε συμφωνικές ορχήστρες, όσο αφορά με τις προηγούμενες μπάντες μου ήμουν συνθετικά όχι τόσο ενεργός, σε αυτό ήθελα τον ρόλο στο γράψιμο της μουσικής να τον πάρω πάνω μου και να γράψω αυτό που αισθάνομαι χωρίς να μπω σε κάποιο τρυπάκι «αυτό κολλάει αυτό δεν κολλάει». Ήθελα να γράψω αυτό που έβγαινε από μέσα μου χωρίς αναστολές.

Ακούγοντας τη δουλειά σας είναι ξεκάθαρο ότι τολμάτε και δοκιμάζετε, φέρνετε σε αρμονία, βαριά riffs με παραδοσιακά στοιχεία διαφόρων περιοχών. Αυτή την τόλμη, την κουβαλάτε από τα προηγούμενα σχήματα που ήσασταν μέλη ή είναι μια εσωτερική αναζήτηση που σας βγήκε αφού συναντηθήκατε εσείς οι τέσσερις; Kally: Με τους Dalkania στα Χανιά ξεκίνησε για μένα μια διαδικασία τόσο εξωτερίκευσης όσο και εσωτερικής αναζήτησης. Οι μουσικές μας ήταν αυτές των Βαλκανίων, Κάτω Ιταλίας και σκοποί των Roma. Παράλληλα έπαιζα και συμμετείχα στη μουσική συλλογικότητα Yar Aman όπου και ταξίδεψα και σε μουσικές της εγγύς και μέσης Ανατολής και όχι μόνο. Εκεί έμαθα να παίζω με όργανα ασυγκέραστα και να τολμώ μουσικά να μοιράζομαι τις ανησυχίες με πολλούς μουσικούς. Η μουσικο-θεατρική αυτοδιαχειριζόμενη ομάδα ‘Κατά Φωνή’ ήταν η αρχή και ο χώρος των πρώτων αναζητήσεων. Προσωπικά νιώθω πως ότι όλα έγιναν για να φτάσω στους Passengers In Panic. Νομίζω αυτό είναι και το χαρακτηριστικό των Passengers In Panic, ο πειραματισμός, σκέπτομαι οτι από album σε album θα υπάρχει εξέλιξη στη μουσική σας γιατί πάντα θα πειραματίζεστε…

Kally: Σίγουρα ναι και με κάποιον τρόπο καθώς ο πειραματισμός είναι εξάλλου μέρος της δημιουργικής διαδικασίας και κατ’επέκτασιν της εξέλιξης. Ελπίζουμε να μας ακολουθήσετε στην πορεία αυτή.

73

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

Την έχουμε ανάγκη αυτή την πορεία! Ποιες οι αντιδράσεις των ακροατών εκτός Ελλάδας σε αυτό το πάντρεμα, έχετε εικόνα; Το ρωτάω γιατί ο στίχος τουλάχιστον απευθύνεται και σε αγγλόφωνους, μπορούν άνετα να σας παρακολουθήσουν. Είναι εξοικειωμένοι, το αποδέχονται; Λέλα: Όσα άτομα έχουν μοιραστεί μαζί μου την αποψή τους, είτε από Ελλάδα είτε από το εξωτερικό, μου έχουν πει ότι είναι κάτι αρκετά πρωτότυπο, αλλά ταυτόχρονα ενδιαφέρον. Οι στίχοι τους αγγίζουν, η μουσική τραβάει αλλά και κρατάει την προσοχή, ακόμα και σε άτομα που σε γενικές γραμμές δεν ακούνε metal. Λευτέρης: Στο εξωτερικό, αλλά και Ελλάδα όλοι έχουν ένα ερωτηματικό, δεν μπορούν εύκολα να βάλουν ταμπέλα, άλλοι έχουν πει ότι αυτό είναι ένα νέο είδος στο μέταλ, αυτό για εμένα είναι μια μεγάλη επιτυχία... ο όρος που είναι πιο κοντά είναι το prog folk.

Υπάρχουν τραγούδια που όταν τα ακούς για πρώτη φορά σου δημιουργούν ποικίλα συναισθήματα, εγώ έχω κολλήσει με το Nabka όμως το Leap of Faith, όσες φορές και να το ακούσει κανείς, πάντα θα τον αγγίζει. Δεν μιλάμε για κόλλημα εδώ. Το έχω στο μυαλό μου σαν μια κοινωνική προσφορά των Passengers…

Kally: Οι στίχοι έχουν κοινωνική απεύθυνση και αναφέρονται στο παρόν. Aκόμα και το Τσάμπασιν το διασκευάσαμε για να το συνδέσουμε με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες του σήμερα. Το τραύμα των χαμένων πατρίδων πρέπει να μετουσιωθεί σε συμπόνια για τον συνάνθρωπο. Η σύνδεση με το παρόν είναι η λύση του πόνου της απώλειας που βίωσε ένας λαός ξεριζωμένος. Το Leap of Faith αναφέρεται στα θύματα της έμφυλης βίας, ο αριθμός των οποίων παγκόσμια αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού. Είναι μια καταγγελία, ένα τραγούδι για τη δύναμη την επιβίωση.

74

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

Πραγματικά θα ήθελα να μην υπήρχαν τα ερεθίσματα για να γράψετε αυτούς τους στίχους. Γιατί τόση βία στις μέρες μας; Γιατί τόσο μίσος; Έχω την εντύπωση ότι για κάποιους η ανθρώπινη ζωη, δεν έχει καμία αξία πλέον, όσο αντανακλαστικά διώχνουν κάποιοι μια μύγα από μπροστά τους, κάπως έτσι, με τόση άνεση κάποιοι μπορούν να αφαιρέσουν μια ζωή.

Kally: Όσο η κατανομή των πόρων γίνεται με βάση την κερδοφορία των λίγων αυτό δεν θα σταματήσει καθώς η ολιγαρχία αυτή προκειμένου να αποκτήσει δύναμη και πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους, οι τύχες ολόκληρων λαών παίζονται στο ζάρι. Αυτό αποτελεί τραύμα για την παγκόσμια κοινότητα και επηρρεάζει άμεσα και το άτομο. Εμείς αυτό καταθέτουμε μέσα από τους στίχους και τη μουσική μας. Έτσι ήταν πάντα και απλά δεν τα μαθαίναμε λόγω των λιγότερων πηγών πληροφόρησης ή τώρα τελευταία έχουμε αγριέψει πολύ σαν είδος; Kally: Απλά ο καπιταλισμός γίνεται πιο τοξικός και αρχίζει και τρέφεται με τους καταναλωτές του. Όσο οι πιο φτωχές ήπειροι όπως η Αφρική, ήταν θύματα του συστήματος που θέλει τους φτωχούς βουτηγμένους στην αμάθεια, την ανέχεια και την πόλεμο, στην Ευρώπη δεν ζούσαμε τοσο την κατάσταση στο πετσί μας. Τώρα που χτύπησε την δική μας πόρτα και αποσταθεροποιούνται οι κοινωνίες μας και ολόκληρες κοινότητες βυθίζονται στη βία το βιώνουμε πιο άμεσα. Κάποιος τέλος πάντων να βάλει το χέρι του… Πίσω στις μουσικές... Αυτή τη στιγμή είστε ένα πολύ καλά δεμένο σχήμα. Ποια είναι η συνταγή σας; Λευτέρης: η συνταγή μας είναι αφήνουμε χώρο και χρόνο στον καθέναν. Ακόμα και το άλμπουμ μόλις το τελειώσαμε το αφήσαμε ένα μήνα και μετά το ξανακούσαμε και κάναμε τις τελικές παρεμβάσεις. Πως ασχοληθήκατε ο κάθε ένας με το όργανο που παίζετε; Εσείς το ζητήσατε ή αυτό σας ζήτησε; Λέλα: Ξεκίνησα να ασχολούμαι όταν από μικρή, οι γονείς μου παρατήρησαν μεγάλη κλίση στη μουσική. Έτσι ξεκίνησα με κλασσική κιθάρα σε

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

75

76

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

ωδείο και αργότερα όταν άρχισα να ακούω και να ψάχνομαι με τη μουσική, άρχισα ταυτόχρονα και την ηλεκτρική κιθάρα. Από όταν με θυμάμαι έπαιζα κιθάρα, μπορεί να μην ήταν δική μου επιλογή στην αρχή αλλά αργά ή γρήγορα θα κατέληγα να ασχολούμαι, ειδικά με τα ακούσματα που έχω. Λευτέρης: σαν Λευτέρης όταν είδα πρώτη φορά τον C. J. Ramone με τους Ramoneς στο Ρόδον ήξερα με πιο μουσικό όργανο θέλω να ασχοληθώ.

Kally: όταν η συμμαθήτριά μου η Μπέττυ στην Τετάρτη Δημοτικού, έφερε το ακορντεόν της στην τάξη και την άκουσα να παίζει.

Πόσο στρωμένος είναι ο δρόμος για κάποιον που θέλει να γίνει μουσικός; Υπάρχουν τα μέσα ώστε ένας νέος, μια νέα να ανακαλύψει αλλά και να δουλέψει στην κλίση του, αναφέρομαι στα ελληνικά σχολεία, γίνονται προωθητικές ενέργειες αυτών των νέων από τους αρμόδιους… τι θα προτείνατε; Λέλα: Δυστυχώς, η ώθηση των παιδιών και των νέων προς τη μουσική και γενικά την τέχνη είναι παραγκωνισμένη, δίνεται πολύ μεγαλύτερη βάση στις επιστήμες. Ίσως ο λόγος που γίνεται αυτό είναι γιατί στις συνθήκες που επικρατούν, είναι δύσκολο για έναν μουσικό να συντηρηθεί μόνο από αυτή τη δουλειά. Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να υπάρχουν ερεθίσματα και βάσεις, καθώς οι τέχνες είναι εξίσου σημαντικές για έναν άνθρωπο.

Kally: Η εκπαιδευτική κοινότητα και οι σύλλογοι γονέων καθώς και οι μαθητική κοινότητα στηρίζει τα καλλιτεχνικά μαθήματα αλλά δεν υπάρχει το πολιτικό σθένος που απαιτείται για να υλοποιηθεί για αυτό, με πρόσληψη μόνιμου προσωπικού και υποδομές. Το Υπουργείο Παιδείας είναι αντίθετο ως και εχθρικό σε μία τέτοια κατεύθυνση. Αλήθεια πιστεύεις ότι με ένα φορτωμένο 24ωρο που έχουν φορτώσει τα νέα παιδιά με αύξηση 200 τις 100 στα αντικαταθλιπτικά, σχολείο, φροντιστήριο, αγγλικά, ιδιαίτερα, πιστεύεις ότι μπορούν εύκολα να βρούνε χρόνο για να παίξουμε στην αλάνα να αθληθούνε ή να ασχοληθούν με την μουσική;

Σε ένα ποίημα που έχω γράψει σε ένα στίχο λέει «Γονάτισε ο δάσκαλος στον μαθητή και δάκρυσε...» Ελπίζω κάποια στιγμη να μπορέσουμε να ζητήσουμε συγνώμη από τα παιδιά. Σε σχέση με τα συγκροτήματα; Ποια θα ήταν η τέλεια αντιμετώπισή τους από ένα τέλειο κράτος; Kally: Προτιμώ την έννοια της δημοκρατικής κοινωνίας και όχι του τέλειου κράτους. Το κράτος καθορισμόν σημαίνει εξουσία και επιβολή. Στα έργα των αρχαίων το Κράτος κρατάει το χέρι της Βίας. Η δημοκρατικές κοινωνίες που δεν χρησιμοποιούν τον όρο κατ’επίφασιν οι Τέχνες έχουν πρωταρχικό ρόλο στην εκπαίδευση και την καθημερινή ζωή. Με σοβαρό σχεδιασμό, υλοποίηση και χρηματοδότηση. Στην Ελλάδα οι αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι παρείχαν στέγη σε καλλιτέχνες και βήμα για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους δωρεάν αλλά δέχονται σφοδρή επίθεση ειδικά την τελευταία διετία. Παράδειγμα και πρόσφατο το θέατρο «Εμπρός» Λευτέρης: από ένα σοβαρό κράτος θα μπορούσαν να γίνουν πολλά, υποχρεωτικά μαθήματα να μαθαίνεις κάποιο μουσικό όργανο, δωρεάν αίθουσες για πρόβες για ηχογραφήσεις, συναυλιακοί χώροι, αλλά σε ένα κράτος βρώμικο σαν το δικό μας εγώ προσωπικά δεν θα ήθελα τίποτα γιατί αυτοί με την πρώτη ευκαιρία θα ζήταγαν ανταλλάγματα.

77

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: PASSENGERS IN PANIC

δαση και ιδιαίτερα με τη μουσική. Είναι κάτι που δεν αλλάζει, ο κόσμος έχει την ανάγκη να εκφράζεται, να εκτονώνεται και να περνάει καλά.

Μέχρι τότε, από που μπορούμε να μαθαίνουμε πρώτοι τα νέα σας και να ακούμε τη δουλειά σας; Kally: στο Facebook: https://www.facebook.com/passengersinpanic και στο Instagram: @passengersinpanic στο Twitter: passengersinpanic και στο YouTube. Είμαστε και στο Spotify. Επίσης μέσω τον προσωπικών μας λογαριασμών ενημερώνουμε καθημερινά τους ακροατες και τις ακροάτριές μας.

Μάλιστα, στην ωμή πραγματικότητα, μπορεί να προωθηθεί ένα συγκρότημα όταν από πίσω του δεν υπάρχουν μεγάλα οικονομικά μέσα; Kally: όχι γιατί δεν έχει την ίδια αφετηρία με ένα συγκρότημα που διαθέτει τα μέσα και τον χρόνο. Είναι άνισο και ουτοπικό. Για κάθε success story ενός καλλιτέχνη που αναδεικνύεται παρόλο το γεγονός ότι δεν διαθέτει τα μέσα (χρόνο και χρήμα), υπάρχουν μυριάδες μουσικών με κατάρτιση, σπουδές και δίψα για δημιουργία των οποίων τα όνειρα καταποντίζονται μέσα στην κοινωνία ανισοτήτων. Μην ξεχνάμε ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να επιβιώσουν κιόλας. Ποτε θα δημιουργήσουν όταν δουλεύουν σε άσχετες με το αντικείμενό τους δουλειές για να επιβιώσουν; Λευτέρης: υπό προϋποθέσεις με αρκετή δόση τύχης και αφιερώνοντας από την ζωή του 24 το 24ωρο για αυτό που αγαπάει πιστεύω ότι θα υπήρχε κάποια ελπίδα να καταφέρει κάτι.

Δεν θέλω να το ρωτάω, αλλά… πως βλέπετε τα πράγματα με τις απαγορεύσεις; Θα βγούν οι μουσικοί ξανά στην σκηνή; Λέλα: Ναι. Ίσως με μέτρα και υπό λιγότερο «ελεύθερες» συνθήκες, αλλά είναι κάτι που πρέπει να γίνει. Είναι απαραίτητη για όλους μας η διασκέ-

Θα θέλατε να ευχαριστήσετε συνεργάτες σας; Έχετε συνεργαστεί με πολλούς …

Kally: Σίγουρα τους συντελεστές του cd: Τον παραγωγό μας Γιάννη Μανόπουλο και τους μουσικούς Χρήστο Χαρχαλάκη (βιολί, λαούτο), Κώστα Φόρτσα (γκάιντα, καβάλ) και Αντώνη Γερογιάννη (νταούλι). Τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Δημήτρη Φραγκιόγλου στην απαγγελία. Τον εικαστικό και ζωγράφo Δημήτρη Αστερίου με το έργο του «Ματωμένα Πορτραίτα». Επίσης την καταπληκτική sound engineer Παρασκευή Τσεμελη που μας στηρίζει σε κάθε μας βήμα. Τελευταία και σημαντική προσθήκη στην ομάδα των καλλιτεχνών προστέθηκε όπως είπαμε και νωρίτερα η Ελένη Νότα (drummer των Nervosa) ως guest live drummer. Είναι μεγάλη μας τιμή να δουλέψουμε με μία μουσικό αυτού του επιπέδου. Έχουμε ήδη ξεκινήσει πρόβες και από της πρώτη στιγμή μας έχει επιδείξει τον επαγγελματισμό, την δοτικότητα, την δημιουργική ευφυϊα και την ακεραιότητα που διαθέτει. Μία πολύτιμη συνεργάτης και σπουδαία γυναίκα.

Eίναι η συμπάθειά μας, να της δώσετε χαιρετίσματα! Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή την όμορφη συνέντευξη. Ποιο κομμάτι σας θα αφιερώνατε σε αυτή την συνέντευξη; Kally : Εμείς σε ευχαριστούμε που μας δίνεις βήμα να μιλήσουμε για τη δουλειά μας Το πιο αισιόδοξο που δίνει λύση σε όλη αυτή την πραγματικότητα που πληγώνει: Shipwreck

78

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: LILIAC

MELODY - 18 Φωνητικά

ABIGAIL - 20 Τύμπανα

SAMUEL - 21 Κιθάρα

79

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: LILIAC

Mία Rock / Metal «μπάντα που ανέβηκε στα σύννεφα» αλλά δεν το βλέπουμε να χάνεται, είναι οι Liliac. Πρόκειται για μία άκρως οικογενειακή υπόθεση αφού οι μουσικοί είναι όλοι τους αδέρφια. Δεν είναι κακό σαν ιδέα. Μια άλλη ιδιαιτερότητα που έχει το συγκρότημα είναι το νεαρό της ηλικίας των μελών. Ο μεγαλύτερος, ο Samuel είναι 21 ετών και είναι ο κιθαρίστας του συγκροτήματος και ο μικρότερος, ο Justin (η αδυναμία μας) είναι 12 χρονών πληκτράς. Η Μelody τώρα που είναι στα φωνητικά, για την ηλικία της έχει μια φωνή καλλιεργημένη θα λέγαμε αλλά και μια βραχνάδα ανάλογη με τις απαιτήσεις των κομματιών που σίγουρα σε κερδίζει. Κάτι που θα παρατηρούσαμε στο συγκρότημα είναι η κίνηση των μελών κατά την εκτέλεση των κομματιών την οποία θεωρούμε κάπως υπερβολική και συμπερασματικά όχι τόσο αληθινή. Καλό είναι το show, δεν θέλουμε τους μουσικούς ακίνητα αγαλματάκια, σαν τον Axl ένα πράγμα που τελευταία κόβει βόλτες πάνω στη σκήνη (ότι και να κάνει θα είναι πάντα ο Αxlάκος ο γλυκός μου, αλλά...), όμως θεωρούμε οτι οι Liliac, «το παίζουν» λιγάκι. Πιστεύουμε ότι έχει να κάνει με το νεαρό της ηλικίας τους και οτι μεγαλώνοντας θα βρουν το κάθε ένα από τα μέλη το προσωπικό του, αληθινό στυλ. Μέχρι τότε, ας το απολαμβάνουν όπως ξέρουν! Κι εμείς μαζί τους!

ETHAN - 13 Μπάσο

Τα παιδιά είναι από το Los Angeles και ονομάζουν τον ήχο τους «Vamp Metal». Ο πατέρας τους, βλέποντας το ταλέντο και των πέντε παιδιών του, οραματίστηκε το συγκρότημα. Δίνοντας σε καθένα από αυτά όργανα για να μάθουν, ξεκίνησαν παίζοντας σε προβλήτες της Σάντα Μόνικα, κάθε Σαββατοκύριακο, για πολλά χρόνια. Χτίζοντας την αυτοπεποίθησή τους και ακονίζοντας την τέχνη τους, οι Liliac συγκέντρωσαν μεγάλα πλήθη που ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν αυτά τα αδερφάκια να παίζουν. Άρχισαν να καλύπτουν διάσημα / δημοφιλή τραγούδια ροκ και metal, τα οποία έγιναν viral σε όλες τις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων.

Aπό ένα σημείο και έπειτα άρχισαν να γράφουν πρωτότυπο υλικό με τον πατέρα τους να παράγει και να ηχογραφεί στο σπίτι του. Κυκλοφόρησαν το πρώτο τους EP «Chain of Thorns» το 2019, το οποίο έφτασε στο νούμερο 1 στο Best Seller για τα Rock Music Charts. Το καλοκαίρι του 2019, η πρώτη τους περιοδεία στη Βόρεια Αμερική έφερε χιλιάδες θαυμαστές και sold out εμφανίσεις, η οποία ήταν μια τεράστια επιτυχία για το συγκρότημα. Σίγουρα, θα μας απασχολούν για πολύ καιρό ακόμα! Το αξίζουν!

JUSTIN - 12 Πλήκτρα

Ο μπαμπάς Καλλιτεχνικός Δ/ντης

80

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

Ένας από τους αξιόλογους εκπροσώπους του ελληνόφωνου ροκ είναι και ο Ευάγγελος Βαγενάς. Με μια πορεία που ξεπερνά τα 20 χρόνια, μέσα από τα ποιήματά του μοιράζετε μαζί μας τις προσωπικές του εμπειρίες, σκέψεις, θέσεις και φιλοσοφίες με σταθερούς μουσικούς ρυθμούς από τότε μέχρι σήμερα, επειδή έτσι το νοιώθει και όχι επειδή «έτσι πουλάει καλύτερα». Παρόλο που όταν ξεκίνησε, τα μέσα επικοινωνίας δεν ήταν σε αφθονία όπως είναι σήμερα, για τον Ευάγγελο ήταν μια εύκολη υπόθεση να αναδυθεί και να ξεχωρίσει γιατί... δεν μπορούσε να γίνει κάτι λιγότερο. Δεν το επέτρεπε η πίστη του και η αγάπη του για αυτό που κάνει. Ποιός δεν αγαπάει τη ζωή; Για αυτήν γράφει, συνθέτει και τραγουδάει ο Ευάγγελος. Για αυτήν και για εμάς!

81

82

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

Η δεκαετία του 90 ήταν μια δεκαετία σταθμός για το ελληνόφωνο ροκ? Την δεκαετία του ‘90 έγινε ευρέως γνωστό το ελληνόφωνο ροκ, διευρύνθηκε η ελληνική ροκ σκηνή και ήρθαν στο προσκήνιο οι μουσικές που είχαν δισκογραφηθεί τις δεκαετίες ‘70 και ‘80. Γενικά ήταν ένα μεγάλο ξέσπασμα κοινωνικοπολιτικών γεγονότων που ευνόησαν την άνθιση της ελληνικής ροκ σκηνής. Τι απαντάτε σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι «δεν υπάρχει» ελληνόφωνο ροκ και ότι είναι μια απομίμηση? Σίγουρα δεν μπορώ και δεν ενδιαφέρομαι να τους αλλάξω γνώμη, είναι κάτι που θα το κρίνει η ιστορία μετά από πολλά χρόνια. Ο κόσμος όμως είναι αυτός που αποφασίζει. Είναι ικανοποιητική η μερίδα των ατόμων που αποδέχονται το ελληνόφωνο ροκ? Νομίζω πως ναι αν λάβει υπόψη του κανείς το γεγονός ότι δεν υπάρχουν συντονισμένες προσπάθειες από μέσα και από φορείς που να προάγουν και να διαφημίζουν το εν λόγω μουσικό ρεύμα.

Τι έχει αλλάξει στο κοινό από το ‘90 μέχρι σήμερα? Το κοινό είναι μια παράμετρος που μεταβάλεται συνέχεια και υπόκειται σε μια εξελικτική διαδικασία που ρόλο παίζουν πάρα πολλά πράγματα όπως η ηλικία, η οικονομική κατάσταση, η κοινωνική κατάσταση, η νιότη, το γήρας και άλλα πολλά. Είναι σαν τη θάλασσα που συνέχεια κινείται και μεταβάλεται.

H ίδρυση των Χερουβείμ σας βρίσκει στο 23ο έτος της ηλικίας σας. Είχατε και έχετε σαφώς, την ικανότητα να γράφετε ποιήματα, να γράφετε μουσική, να παίζετε μουσικά όργανα, όλο το πακέτο για να επικοινωνήσετε με το διψασμένο κοινό για ελληνόφωνο ροκ. Πόσο εύκολο ήταν την τότε εποχή, με τα λιγοστά μέσα αλλά και με την χαμηλή εκτίμηση των μέσων σε αυτό το είδος μουσικής, να ανέβουν κάποιοι νέοι σε μια σκηνή και να φωνάξουν τις σκέψεις τους; Ήταν αρκετά εύκολο. Οι διαδικασίες ήταν πιο απλές, ο ενθουσιασμός μεγάλος, το μουσικό ρεύμα της ελληνικής ροκ σκηνής είχε μπει πολύ επιθετικά στο παιχνίδι της ελληνικής μουσικής βιομηχανίας, αλλά το μεγαλύτερο όπλο στα χέρια μας ήταν η πίστη στο λόγο μας και όλα τα εμπόδια φάνταζαν σαθρά.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

83

84

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

22 χρόνια έντονης δράσης του συγκροτήματος, με Live εμφανίσεις στις περισσότερες πόλεις της Ελλάδας, με πέντε ολοκληρωμένους δίσκους τι ήταν αυτό που ώθησε στην διάλυση του συγκροτήματος; Ήταν «Θεών Σημάδια»; Η μπάντα των Χερουβείμ ήταν ένα δημιούργημά μου το οποίο από τη βιασύνη μου και τον ενθουσιασμό μου δεν το έστησα σε σωστές βάσεις αφού μεταξύ των μελών υπήρχαν αγεφύρωτες ιδεολογικές, κοινωνικές, ταξικές διαφορές που είχαν ως αποτέλεσμα να καταστήσουν την συμπόρευση δύσκολη. Γι’ αυτό και μετά τον τρίτο δίσκο το μόνο σταθερό μέλος και ενεργό ήμουν εγώ που αποφάσιζα ανεξέλεγκτα τις κινήσεις του μουσικού συνόλου. Δηλαδή απλά χρησιμοποιούσα το όνομα για να εκδώσω ακόμα δύο δίσκους το project 22 και τις Μηχανές Ευτυχίας που ήταν προσωπικά μου πονήματα. Η solo καριέρα ως Ευάγγελος Χ. Βαγενάς & To Εκτελεστικό Απόσπασμα όμως δεν άργησε να εμφανιστεί. Αποφασίστηκε την χρονιά που διαλύθηκαν οι Χερουβείμ; Την προετοίμαζα αρκετό καιρό πριν γιατί είχα ανάγκη να κάνω κάτι καινούριο και να απεγκλωβιστώ από ένα μουσικό σύνολο που αργοπέθαινε και άνηκε σε μια άλλη εποχή.

Το κοινό σας ακολούθησε, μεταφέρθηκε από το συγκρότημα στo “Εκτελεστικό Απόσπασμα”; Μια μερίδα του κοινού, ναι. Από κει και πέρα αναζητώ τρόπους να γνωστοποιήσω τη μουσική μου σε νέους δέκτες. Ο δημιουργός είναι ο ίδιος. Όμως σαν άνθρωπος κι αυτός μεγαλώνοντας, η διάθεση, οι εμπειρίες, το χόρτασμα αλλά και τόσοι άλλοι παράγοντες μπορεί να τον ωθήσουν σε νέους πειραματισμούς σε ότι αφορά το έργο του. Πιστεύετε ότι ένας δημιουργός οφείλει να είναι πιστός στον δρόμο που ήδη έχει χαράξει και να ακολουθεί μια συγκεκριμένη συνταγή ή οτι πρέπει να είναι ελεύθερος και να καταθέτει σε κάθε του έργο το τι πραγματικά συμβαίνει μέσα του στη δεδομένη χρονική στιγμή; Πιστεύω πως πρέπει να εξελίσσεται και οπλισμένος με τις εμπειρίες του, τις γνώσεις του και με γνώμονα τις ψυχικές του ανάγκες να δημιουργεί αψηφώντας τα οικονομικά οφέλη χωρίς να κάνει συμβιβασμούς σε τίποτα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

85

86

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

Εσείς βλέπετε αλλαγές, στον στίχο σας, σε αυτά που γράφετε τώρα σε σχέση με αυτά που γράφατε σαν έφηβος όπου η διάθεση, η αγανάκτηση, το σύστημα, ο έρωτας, τα φιλτράρατε και τα αντιλαμβανόσασταν φαντάζομαι με διαφορετικό τρόπο; Ναι, τεράστιες διαφορές. Έχω γίνει πιο εσωστρεφής, έχω απαλλαχθεί από στερεότυπα και ιδεοληψίες και εκτιμώ πάρα πολύ την ανάγκη μου να ξεστομίσω αλήθειες. Είναι σαν μια εξομολόγηση στο δείλι της ζωής μου.

Η σχέση σας με την κιθάρα; Ξεκίνησα στα δεκατέσσερά μου να παίζω πλήκτρα. Την ίδια χρονιά ένας τοξικομανής δικαστής ενθουσιάστηκε από το πάθος μου για τη μουσική και μου χάρισε μια κιθάρα την οποία κοίταγα για χρόνια χωρίςνα μελετάω ώσπου κάποια στιγμή, την έπιασα στα χέρια μου και με ελάχιστη προσπάθεια ξεκίνησα να παίζω αυτά που σκεφτόμουν και ήθελα. Από τότε απέκτησα πολλές κιθάρες, μου κλέψαν όμως την πρώτη αυτή κιθάρα.

Aλήθεια, ποιοι ήταν οι πρώτοι σας στίχοι; Πως ανακαλύψατε αυτή την κλίση, σας ερχόντουσαν οι ρίμες η μία πίσω από την άλλη; Το τραγούδι «Του Έρωτα» Ήταν μια αυτοματοποιημένη διαδικασία που υπήρχε και υπάρχει μέσα στο dna μου και εμφανίστηκε στην εφηβεία μου από την ανάγκη μου να εκφράσω πράγματα που υπήρχαν μέσα στο μυαλό μου.

Και έτσι μετά από όλα αυτά φτάσαμε στο Περπατώντας το Μεσημέρι. Που μας ταξιδεύει ο δίσκος περπατώντας; Που θα μας βγάλει; Το «Περπατώντας το Μεσημέρι» συγκεντρώνει 13 μουσικές ιστορίες εμπνευσμένες από συνοικίες της πρωτεύουσας και της ελληνικής επαρχίας. Είναι βιωματικός και αναφέρεται στις περιπέτειες που είχα σε μια πολύ δύσκολη στιγμή της ζωής μου. Ελπίζω να με βγάλει σε μια συνειδητότητα όλων αυτών που έζησα.

87

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

Ποιο κομμάτι του δίσκου είναι αυτό που ξεχωρίζετε έστω και λίγο από τα υπόλοιπα και αν μπορείτε να μας πείτε την προσωπική σας σχέση με αυτό. Τι σας ενέπνευσε να το γράψετε, τι συναίσθημα βγάλατε στον ρυθμό του; (περιοδικό είμαστε, μας αρέσουν τα κουτσομπολιά… τα δημιουργικά!) Το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου «Περπατώντας το Μεσημέρι». Αναφέρεται σε μια δύσκολη κατάσταση της ζωής μου που προέκυψε και με βρήκε οικονομικά κατακερματισμένο, άνεργο, διαζευγμένο με ένα ανήλικο παιδί και την ανάσα των τοκογλύφων στην πλάτη μου... γι’αυτό και το συναίσθημα είναι επιθετικό. Μπλέχτηκα σ’ έναν κυκεώνα που δεν είχε τέλος και ακόμα σκιάζει τη ζωή μου. Πιστεύετε πως κάποιο πάθος, μπορεί κάποιο ξημέρωμα να σβήσει, όπως λέτε στο κομμάτι, Σελήνη; Πάντα έρχεται η ώρα που σβήνουν τα πάθη για να γεννηθούν καινούρια. Αν κατάλαβα καλά, προτιμάτε τις DIY παραγωγές; Θέλετε να μας πείτε τις εμπειρίες σας, τα υπέρ και τα κατά; Οι DIY παραγωγές είναι μια αναγκαστική λύση ή η έσχατη λύση για έναν καλλιτέχνη όπως εγώ που ξαφνικά μου έκλεισαν τις πόρτες όλες οι μικρές ανεξάρτητες εταιρίες λόγω οικονομικών διαφορών και οι μεγάλες εταιρίες δεν μου έδωσαν καμία σημασία. Έτσι αποφάσισα να διαχειριστώ μόνος μου τα πνευματικά μου απαυγάσματα όπως θέλω εγώ και στην μορφή που θέλω εγώ. Θέλετε να μας συστήσετε τον Laurent Tailhade και γιατί τον διαλέξατε για να μελοποιήσετε τους στίχους του στο τραγούδι Βαρκαρόλα;

Ο Laurent Teilhade είναι αναρχικός Γάλλος συγγραφέας του οποίου το ποίημα Βαρκαρόλα έχει μεταφράσει ο Κώστας Καρυωτάκης και περιλαμβάνεται στα άπαντά του που έχει επιμεληθεί ο Σαββίδης. Το 1984 διάβασα αυτό το ποίημα και εμπνεύστηκα τη μουσική καθείμενος μπροστά στο αρμόνιο που μου είχε αγοράσει ο πατέρας μου το οποίο είχε ένα υποτυπώδες arpeggiator και ακουγόταν μαγική η σύνθεση. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια, άλλαξε πολύ ο μουσικός μου εξοπλισμός και αποφάσισα να το ηχογραφήσω έχοντας στο μυαλό μου την ίδια παρελθοντική αίσθηση.

Πληροφορίες μας λένε ότι δουλεύετε πάνω σε έναν νέο δίσκο; Είναι αλήθεια; Ναι, είναι αλήθεια. Δουλεύω ένα φρέσκο υλικό που δύο μικρά δείγματά του, τα τραγούδια «Αποστροφή» και «Καποσάντες», το μεν πρώτο έχει μπει σε μια συλλογή που έχει επιμεληθεί ο Δημήτρης Δημητράκας τις ROCK’N’ROLL Βοήθειες Νο.4 το δεύτερο έχει ανέβει πριν μερικούς μήνες στο προσωπικό μου κανάλι στο youtube και εντός του Μαίου θα ανέβει στο youtube και ένα τρίτο δείγμα το τραγούδι με τίτλο «Αμφιλύκη». Ο επόμενος δίσκος που ετοιμάζω θα έχει τον τίτλο «ΖΕΟΝ».

88

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: EYAΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

Ανυπομονούμε να τον ακούσουμε γιατί αν κρίνουμε από το Περπατώντας το Μεσημέρι αλλά και από παλιότερες δημιουργίες σίγουρα ο νέος δίσκος θα είναι πολλά υποσχόμενος. Τι να περιμένουμε; Είναι σε διαφορετικό μουσικό ύφος, έχω εγκαταλείψει την πεπατημένη και προσεγγίζω με πιο ακραίους εκφραστικούς τρόπους τον στίχο και με πιο ανοιχτούς ορίζοντες τη μουσική. Ελπίζω να είναι κάτι διαφορετικό. Πως βλέπετε τα πράγματα για τους μουσικούς με όλο αυτό το κλείσιμο των σκηνών; Δε θέλω να σχολιάσω την απαγόρευση μουσικής σε μαγαζιά, είναι κάτι που δεν καταλαβαίνω. Αν έχετε κάποια λογική εξήγηση, να τη μοιραστούμε με τους αναγνώστες με χαρά. Αυτό που ζούμε τον τελευταίο χρόνο παγκόσμια είναι κάτι πρωτόγνωρο, η εκτόνωση αυτής της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 2009 με την πανδημία του 2020 σηματοδοτεί μια νέα μεταπολεμική εποχή και εύχομαι όχι μεσοπολεμική η οποία θα βυθίσει τον πολιτισμό και τις τέχνες σε κρίση, θα απαξιώσει οικονομικά όλες τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες και θα ξαναμοιράσει την τράπουλα για να υπάρξει εξέλιξη και να δημιουργηθούν νέες οικονομικές αξίες. Πάγια τακτική του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Κρίσεις και πόλεμοι για να ’χουν δουλειά οι χαρτογιακάδες.

Υπάρχει κάποια μέση λύση; Ας μιλήσουμε για τις live εμφανίσεις, πιστεύετε ότι οι εντολείς έχουν μελετήσει τις καταστάσεις και το αποτέλεσμα των μελετών έδειξε ότι πρέπει να απαγορευθούν ή οι αποφάσεις τους είναι υπερβολικές; Σκοπός τους είναι να δημιουργήσουν ένα αντικοινωνικό κλίμα, ένα κλίμα αποξένωσης, να ηγηθούν των δήθεν ανθρώπινων δικαιωμάτων, της διαφορετικότητας, της ισότητας, της ισονομίας και καπηλευόμενοι όλες αυτές τις έννοιες και έχοντας τον πλήρη έλεγχο όλων των μέσων να ελέγξουν το εμπόριο των αξιών και της διανόησης φτιάχνοντας μουσειακούς αντιφρονούντες και οδηγώντας τον όχλο στην παραγωγή και στην υποταγή για επιβίωση. Θέλουμε να σας υπερευχαριστήσουμε για τον χρόνο που αφιερώσατε στην «ανάκρισή μας». Ευχόμαστε να είστε πάντα δημιουργικός και αυτή η δημιουργικότητα να συνοδεύεται με επιτυχίες! Ποιο κομμάτι σας θα αφιερώνατε σε αυτή τη συνέντευξη; « ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΑΣΗΣ» «Αυτή τη στιγμή απουσιάζω, αφήστε το μήνυμά σας» Ευχαριστώ πολύ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Χ. ΒΑΓΕΝΑΣ

29 ONLINE MVSIC MΛGΛZINE

Push the limits... HIGHER

CFORCE 1000 www.motowarehouse.com.cy/cf-moto/

90

Chuck-Berry Michael Ochs Archives/Getty Images

Rock Το αιώνιο ταξίδι Ευτυχία Γαβριήλ IG: Efty_Shia

91

ΑΡΘΡΟ: ROCK, ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΑΞΙΔΙ

Η μουσική είναι μια τέχνη η οποία συνεχώς αλλάζει, εξελίσσεται, ταξιδεύει και διαμορφώνει τις διάφορες ομάδες, μπάντες και κοινωνίες που την φιλοξενούν. Σε αυτό το άρθρο θα επικεντρωθούμε στην ιστορία της Ροκ και το αιώνιό της ταξίδι.

H

Ροκ μουσική, κατά τη γνώμη μου, ίσως να είναι πιο ευπροσάρμοστη, ισχυρή και ενδυναμωτική μορφή μουσικής που υπήρξε ποτέ. Είναι ένα είδος μουσικής, που ανυψώνει την υπόσταση του ακροατή, γιατί υπάρχει μόνο όταν ο καλλιτέχνης έχει την ανάγκη να εκφράσει μεγάλα συναισθήματα. Φοράει την καρδιά του στο μανίκι και παίζει τις μελωδίες με πάθος και ένταση. Αναδύθηκε μέσα από τους αφρούς της Country και Μπλουζ μουσικής στα τέλη της δεκαετίας του 40 στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Μέχρι σήμερα εξελίσσεται, αλλοιώνεται και συνεχίζει να δίνει νόημα στα μουσικά μας ταξίδια.

να εκφράσουν την ανάγκη για ένα νέο είδος μουσικής. Άρχισαν να φεύγουν από την ακουστική μορφή μουσικής, να αποφεύγουν την χρήση ακουστικών οργάνων και ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν ηλεκτρικά όργανα π.χ. ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο κλπ. Πρωτοπόροι καλλιτέχνες, σαν τον Τσακ Μπέρι, χρησιμοποιούσουν έντονα τις κλασικές δομές της Μπλουζ, επιδεικνύοντας ταυτόχρονα ένα ανώτατο επίπεδο δεξιοτεχνίας (συγκεκριμένα στην ηλεκτρική κιθάρα). Σε αντίθεση με την Ποπ μουσική της εποχής, η επιθετική φύση της Ροκ παρότρυνε την σεξουαλική απελευθέρωση, που ήταν σοκαριστική για την τότε συντηρητική εποχή.

Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε ακριβώς το πότε γεννήθηκε η Ροκ μουσική καθώς ήταν ένα απρόβλεπτο είδος, ένα μείγμα ιδεών, μέχρι που ήρθε η ανάγκη για τον επαναπροσδιορισμό της από τους μουσικούς εκείνης της εποχής. Σε γενικές γραμμές, χαρακτηριζόταν ως HardEdged μουσική και οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν ηλεκτρικές κιθάρες, μπάσο, ντράμς και φωνητικά. Ο ρυθμός ήταν απλός, οι μελωδίες ισχυρές και οι στίχοι γεμάτοι νόημα. Η εξέλιξη της Ροκ, φανερώνει τα διάφορα κοινωνικά κατεστημένα που την διαμόρφωσαν και ερχόμαστε στο τί να σημαίνει άραγε η Ροκ για τον καθένα μας την σημερινή εποχή;

1940 - 1960

Τα πρώτα δειλά-δειλά βήματα της Ροκ, στη δεκαετία τον 1920-30 συνδύαζαν μουσικά χαρακτηριστικά από την Country μουσική και τον Αφρικανικό-Αμερικανικό ρυθμό των Μπλουζ. Μέχρι το 1940-50, σόλο καλλιτέχνες άρχισαν να βάζουν το στίγμα τους, να διαμορφώνουν και να καθορίζουν την υπόσταση της Ροκ μουσικής. Εκείνη την εποχή το Ροκ Εν Ρόλ κυρίευε το μουσικό πεδίο. Με σόλο καλλιτέχνες σαν τον Έλβις Πρίσλεϊ, Τζέρι Λουίς, Κάρλ Πέρκινς κλπ. Μέχρι που εμφανίστηκαν καλλιτέχνες σαν τον Chuck-Berry που ήρθαν

Carl Perkins

92

ΑΡΘΡΟ: ROCK, ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΑΞΙΔΙ

που αντιμετώπισε στην καθημερινή του ζωή, αλλά κυρίως φανέρωναν τα προβλήματα του κοινωνικού συστήματος. Άρχισαν να ταυτίζονται με φτωχούς ανθρώπους, με λαούς που βίωναν πόλεμο και έγραφαν κομμάτια τα οποία μιλούσαν για τα πολιτικά δικαιώματα των ανθρώπων. Ο Μπομπ Ντίλαν ήταν αναμφισβήτητα ανάμεσα στους πιο σημαντικούς μουσικούς του ’50. Τραγούδησε πολλά τραγούδια του Τσακ Μπέρι και ηγήθηκε εναντίον του καθεστώτος γράφοντας απλές μελωδίες και στοίχους με βαθύ ποιητικό στυλ. Μία ολόκληρη γενιά πίστευε σε αυτόν και τον ακολουθούσε μέσα από τα τραγούδια και τα μουσικά ταξίδια τους προσέφερε. Η μουσική είχε γίνει πλέον η πιο δυνατή μορφή έκφρασης των ονείρων του λαού, η φωνή των φιλοδοξιών νέων και ο ήχος της ελπίδας.

Elvis Presley Η μουσική βιομηχανία εκείνης της εποχής προωθούσε κυρίως μουσικούς που είχαν λευκή εθνικότητα και σύντομα συνειδητοποίησαν πως υπήρχε αγορά γι’ αυτό τον πιασάρικο καινούργιο ήχο. Μέσα σε ένα βράδυ το Ροκ Εν Ρόλ είχε απογειωθεί. Αν και είδωλα όπως ο Έλβις Πρίσλεϊ ήταν στο επίκεντρο της φήμης, ήρωες σαν Τσακ Μπέρι συμβολίζουν καλύτερα την συνεργεία μεταξύ του ερμηνευτή και του κοινού. Ξαφνικά ενώθηκαν οι Ρόκερς όλων των φυλών και δημιούργησαν μία επαναστατική διάθεση, ξεσήκωσαν την νεολαία κι έφεραν ένα καινούργιο ήχο που θα μπορούσε να σταθεί δίπλα στα όνειρά τους. Έναν ήχο που τους γέμιζε πλήρως ενάντια στο καθεστώς. Ως αρχική θεωρία σημαίνει την απόρριψη των ρόλων και των σχέσεων που πρέπει να πραγματωθούν μέσα σε μία κοινωνία. Εάν κι η σταδιοδρομία του Τσακ Μπέρι ήταν βραχύβια, ο αντίκτυπος του έργου του ήταν και είναι εκτιμητής αξίας. Ταυτόχρονα, τα ηνία του ροκενρόλ τα είχε λάβει ο Έλβις Πρίσλεΐ και τραβούσε όλα τα φώτα της δημοσιότητας, μέχρι που στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 εμφανίστηκε ο Buddy Holly. Ένας από τους κυριότερους μουσικούς που κατάφερε να ενώσει τον κοσμο της Country με τις φωνητικές αρμονίες των Everly Brothers και στον Ροκ ήχο του Duan Eddy (ηλεκτρική κιθάρα). Ξαφνικά ο λαός άρχισε να τραγουδάει τραγούδια που εκφράζουν τα διάφορα προβλήματα

Προς το τέλος της δεκαετίας του ’50, η εμπορική ροκ μουσική πήρε μία αλλόκοτη στροφή όταν έφτασε στην Καλιφόρνια. Οι Beach Boys, δημιούργησαν την πλεον γνωστή Σερφ μουσική. Η μουσική ‘Σέρφινγκ’ ήταν Ροκ εν Ρολ μουσική, αλλά με πολύ εξελιγμένες φωνητικές αρμονίες. Η Καλιφόρνια, είχε την δική της ιδέα, για το τι πάει να πει Ροκ εν Ρολ. Για αυτους, ήταν ένα είδος μουσικής κατάλληλο για διασκέδαση, για τις παραλίες και τα πάρτι. Οι φωνητικές αρμονίες των Beach Boys, δημιούργησαν μία μουσική γέφυρα μεταξύ του βαθύ

Buddy Holly

93

ΑΡΘΡΟ: ROCK, ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΑΞΙΔΙ

1960 - 1970

Στις αρχές του ’60, οι Βρετανοί αυτής της μουσικής σκηνής και ίσως οι μεγαλύτεροι φανς του Μπέρι, οι Rolling Stones, άρχισαν να διαμορφώνουν για πάντα τη μουσική βιομηχανία. Από σόλο καλλιτέχνες, έχουμε πλέον μπάντες και μουσικούς, που βγαίνουν στο προσκήνιο και μπορούν να δημιουργούν ολόκληρα άλμπουμ με τραγούδια. Και άφοβα να μοιράζουν τις σκέψεις τους μέσα από το έργο τους, και να εμπεριέχουν θέματα σαν την σεξουαλικότητα και την νεανική επανάσταση κατά του κατεστημένου. Άλλες καλές μπάντες εκείνης της εποχής ήταν οι Yardbirds και οι Animals. Οι Rolling Stones ήταν και είναι ίσως ένα τα πιο επιτυχημένα γκρουπ του Ηνωμένου Βασιλείου. Έγραψαν τα πιο ενδυναμωτικά single της εποχής τους. Οι Yardbirds, αν και δεν είχαν τόσο μεγάλη απήχηση, ήταν μία μπάντα η οποία γέννησε τρεις από τους μεγαλύτερους κιθαρίστες όλων των εποχών: Eric Clapton, Jeff Beck και Jimmy Page.

Chuck Berry

και βραχνού ήχου τον rockers με το πιο ανάλαφρο doo-wop τους. Αν και αυτός ο συνδυασμός τους έφερε στο φως της επικαιρότητας, η κοινωνία χρειαζόταν ένα είδος μουσικής που έδινε δύναμη στην νεανική οργή, εξέφραζε το πάθος για την ελευθερία και ήταν σε αντίθεση με τις κοινωνικές προκαταλήψεις, ήταν ενάντια στο ρατσισμό, τον σεξισμό και τον εθνικισμό. Εδώ είναι που άρχισε να παίρνει μια πιο καθαρή μορφή η Ροκ μουσική.

«Η Μουσική πρέπει να δημιουργηθεί για να κάνει

τους ανθρώπους να ξεχάσουν τα προβλήματά τους, έστω και για λίγο χρονικό διάστημα» Chuck Berry

Jimmy Page

94

ΑΡΘΡΟ: ROCK, ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΑΞΙΔΙ

όργανα και ακόμη μηχανήματα τα οποία άλλαζαν τους ήχους στα live shows και τους έδιναν έναν πιο ηλεκτρικό, δυναμικό και διαφορετικό τόνο. Ένα από τα πιο δημοφιλή συγκροτήματα τις δεκαετίας του ’70 ήταν οι Led Zeppelin. Ήρθαν και έδωσαν στη Ροκ έναν πιο σκούρο, βαρύτερο τόνο και μέσα από τις δημιουργίες τους ξεκίνησε ένα νέο είδος γνωστό ως Χαρτ Ροκ ή Χεβι Μεταλ (Hard Rock ή Heavy Metal). Ακόμη ένα γκρουπάκι που λεγότανε Cream μαζί με τους Led Zeppelin άρχισαν να παίζουν με ένα πολύ δεξιοτεχνικό και εντονο τρόπο τις μελωδίες των blues στην διαπασών. Δημιουργούσαν πολύ γρήγορα ριφς και τα σόλο τους ήταν μακράς διαρκείας. Εδώ η Ροκ είχε φτάσει στην απόλυτη αποκορύφωση της.

The Pacemakers Στην Λίβερπουλ, βόρεια της Αγγλίας, ένας παραγωγός, ο George Martin κατάφερε να δημιουργήσει ένα καινούργιο φαινόμενο. Έφερε κοντά δυό πολύ ξεχωριστά γκρουπάκια. Άρχικά με τον Gerry And The Pacemakers και αργότερα με τους Beatles οι οποίοι έφτασαν να σπάσουν παγκόσμια μουσικά ρεκόρ. Τα χαμογελαστά παιδιά από την Λίβερπουλ ήταν μία μεγάλη αντίθεση με τα θυμωμένα άγρια blues γκρούπς της Ροκ σκηνής. Αν και αυτά τα δύο είδη συνέθεταν μία πανέμορφη μουσική πανδαισία. Προς τα τέλη της δεκαετίας γεννήθηκαν ακόμη δύο πολύ σημαντικές και ισχυρές μπάντες. Είχαν γράψει παρά πολλά τραγούδια και δημιούργησαν ακόμη και κομμάτια για Ροκ Όπερα: οι “Kings” και οι “Who”. Οι “Kings” είχαν μία πιο μελωδική χροιά ενώ οι “Who” είχαν μία πιο έντονη και πιο ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα. Με την χρήση της ηλεκτρικής κιθάρας, δημιουργούσαν περισσότερο κρότο και δύναμη.

Τα παιδιά κάθε γειτονιάς πλέον ήθελαν να έχουν μία ηλεκτρική κιθάρα στο γκαράζ τους. Την ίδια εποχή εμφανίστηκαν και οι Pink Floyd (Αγγλία) που άφησαν κι αυτοί το στίγμα τους στην ροκ μουσική. Άρχισαν να γραφουν μουσική και να χρησιμοποιούν ψυχεδελικά χαρακτηριστικά με περίπλοκες εναρμόνισεις. Επίσης ήταν από τους πρώτους που έγραψαν ολόκληρα άλμπουμ σε ένα συγκεκριμένο θέμα π.χ. “Dark Side of the Moon”. Εδώ είχε ξεκινήσει να παίρνει μορφή η προοδευτική Ροκ κίνηση. Προς το τέλος της δεκαετίας γεννήθηκαν κι άλλα γκουπ παρόμοια με τους Pink Floyd όπως οι Sex Pistols και οι Clash. Τα κύρια συστατικά της απλής και ξεκάθαρης Ροκ μουσικής: δυο-τρις δυνατές ηλεκτρικές κιθάρες, ένα κουταλάκι αγένειας και ένα ποτήρι εξοργισμένου τραγουδιστή. Κάπου εδώ άρχισε να γεννιέται και η Πάνκ.

1970 - 1980

Καθώς η ροκ μουσική γινότανε όλο και πιο δημοφιλής, ήταν αναμενόμενο να γεννηθούν νέες μπάντες σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Η κάθε μπάντα έκτιζε επάνω στις γνώσεις και στις δυνάμεις των προκατόχων τους και καθώς υπήρχε και η τεχνολογική ανάπτυξη έδινε την ευκαιρία στους νέους να εξελίσσονται και να εξερευνούν νέα ηχητικά εδάφη. Επεξεργάζονταν νέους ήχους, νέα ηλεκτρονικά

Pink Floyd

95

ΑΡΘΡΟ: ROCK, ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΑΞΙΔΙ

Στην Αμερική είχαμε την μπάντα Stories που επίσης είχαν μία τεράστια επιρροή στα μουσικά δεδομένα της εποχής. Η μεγαλύτερoι stars όμως της Αμερικής ήρθαν λίγο αργότερα με τον Τζίμι Χέντριξ (Jimi Hendrix) και Janis Joplin (Janis Joplin).

«Υπάρχει μια ακμάζουσα, περιστρεφόμενη πόλη που δεν κοιμάται ποτέ, στο κέντρο του εγκεφάλου μου και κανένα σώμα δεν μπορεί να μπει όπως και δεν μπορώ εγώ να ξεφύγω. Έχω μια περίεργη αίσθηση υπερηφάνειας, ο εγκέφαλός μου έτσι λειτουργεί, αλλά φοβάμαι επίσης τι θα συνέβαινε, εάν προσπαθούσα ποτέ να σκεφτώ με άλλο τρόπο»

Led Zeppelin

1980 - 1990

Στη δεκαετία του ’80 με την Πανκ να μπαίνει στο επίκεντρο της μουσικής σκηνής, μαζί με άλλα πιο μικρά είδη μουσικής, η Ροκ κάπου άρχισε να χάνει υπόστασή της. Στην Αγγλία είχαμε κάποια πιο μικρά γκρουπάκια όπως τους Depeche Mode που έγραφαν μία μετα-πανκ μουσική με πιο ήπιους τόνους ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είχαμε γκρούπς όπως τους REM που επεξεργάζο-

Led Zeppelin νταν και ένωναν μερικά από τα χαρακτηριστικά της Μετά-Πάνκ μαζί με πιο παραδοσιακές rock ενορχηστρώσεις. Στην Αγγλία λοιπόν, οπού επικρατούσε ένας πιο Ευρωπαϊκός και ψυχεδελικός ήχος, είχαν γεννηθεί πολλές Ροκ μουσικές σχολές. Στο Canterbury συγκεκριμένα εμφανίστηκαν πολλές μπάντες, μουσικοί και ερμηνευτές που με τον δικό τους τροπο αλλοιώναν και μεταμορφώναν την υπόσταση της Ροκ. Μερικοί από αυτοί ήταν οι Soft Machine που με την σειρά τους έδωσαν πνοή στους Robert Wyatt και Henry Cow. Traffic, Jethro Tull Family, Roxy Music και πολλούς άλλους.

Πολλές φορές αναρωτιέμαι που έχει πάει αυτή η δύναμη, αυτό το πάθος, αυτή η πίστη. Ο άνθρωπος έμαθε να βολεύεται και να μην επαναστατεί πλέον κι αυτό φαίνεται και από τις τέχνες μας την σήμερον ημέρα. Η στασιμότητα είναι μεγάλο πλήγμα και οι κόσμος μας βιώνει, πονάει και βλέπει πράγματα που δεν είναι ορθά. Άραγε θα βρούμε τη φωνή μας μέσα από τις κραυγές του κόσμου; Θα ξαναγεννηθεί η Πανκ η Ροκ, ή ακόμη ένα νέο είδος μουσικής που να εκφράζει τις σημερινές μας ιδεολογίες και αντιθέσεις προς την πολιτική, προς το καθεστώς και προς την παγκοσμιοποίηση; Η μουσική είναι μια τέχνη η οποία συνεχώς αλλάζει, εξελίσσεται, ταξιδεύει και διαμορφώνει τις διάφορες ομάδες, μπάντες και κοινωνίες που την φιλοξενούν. Ας ελπίσουμε πως και πάλι, θα έρθει να μας αφυπνίσει, να μας βοηθήσει και να μας ενδυναμώσει. Αν μη τι άλλο, για να μην πάνε οι κόποι των προγόνων μας χαμένοι. Βιβλιογραφία https://www.liveabout.com/what-is-rock-music-2898293 https://www.britannica.com/art/rock-music https://www.scaruffi.com/history/short.html http://evolutionofrockmusic.weebly.com/history-and-evolution.html https://www.rockmusictimeline.com https://www.scmp.com/yp/discover/entertainment/music/article/3069620/brief-history-rock-music-part-one https://www.englishclub.com/vocabulary/music-rock.htm https://www.coverbandcentral.com/memes-quotes/5/

96

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: BEWARE THE WOLVES

Beware The Wolfs Μια πορεία που δεν θέλουμε να έχει γυρισμό, παρά μόνο να πηγαίνει μπροστά, είναι αυτή που θέλουμε να ακολουθήσουν οι Beware the Wolves. Είναι νέα μπάντα με τραγουδιστή τον Λευτέρη από τους Ομίχλη, τον Αντρέα από τους Mad Way σε φωνητικά και κιθάρα. Μια μπάντα με πολύ καλό και σκληρό ήχο και ανατρεπτικό στίχο.

Οι δείκτες κόλλησαν εκεί γίνανε στίχοι στο χαρτί κλείνω στο μέλλον τα αυτιά μου. Για όσα μείναν στο μυαλό και όσους μας πρόδωσαν εδώ και για όσα πέρασε η γενιά μου. Υoutube:

Beware The Wolves Official ΠΡΟΣΟΧΗ! ΚΟΛΛΑΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ!

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: BEWARE THE WOLVES

97

98

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΚΑΤΑΧΝΙΑ

Άλλη μια μπάντα από την Θεσσαλονίκη που τα τελευταία 7 - 8 χρόνια μας υπόσχεται πολλά και μένει πιστή στις υποσχέσεις της. Με χιλιάδες views σε κάθε τους video στο YouTube oι KATAXNIA έχουν πλέον καθιερωθεί στη συνείδησή μας ως το απόλυτο Crust Punk συγκρότημα και κρατάνε το είδος ζωντανό και ψηλά, εκεί που του ανήκει. Δεν τους αναφέρουμε στις σελίδες μας για να τους γνωρίσετε αλλά για να να μοιραστούμε την αγωνία μας γιατην νέα τους δουλειά καθώς έχουν ολοκληρώσει την ηχογράφηση του νέου τους δίσκου και περιμένουμε να «δούμε τι θα ακούσουμε». Σίγουρα η κυκλοφορία του νέου δίσκου θα είναι ένα μεγάλο γεγονός αφου και αυτή η δουλειά έχει την υπογραφή τους ατόφια, μακρυα από δισκογραφικοοικονομικά συμφέροντα. Είναι άλλη μια κατάθεση ψυχής, έμπνευσης, ταλέντου και όλου αυτού που όσοι αυτοχρήζονται λογικοί θεωρούν τρέλα.

Καλή επιτυχία!

Περισσότερα νέα για την κυκλοφορία του νέου δίσκου, σίγουρα στο επόμενο τέυχος αλλα και στη σελίδα μας στο Facebook

http://kataxnia.bandcamp.com https://soundcloud.com/kataxnia https://www.facebook.com/pages/Καταχνια/786467128052283

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΚΑΤΑΧΝΙΑ

99

100

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ: TABULA RASA

TABULA

RASA Αυτό ήτανε; Eδώ δεν ισχύει το ένα ίσον κανένα, ισχύει το ένα και καλό. Πορωμένοι με την Χριστίνα όλα αυτά τα χρόνια, που μας γυρίζει στις εφηβικές μας καψούρες, τους αντίζηλους αλλά και τις φωνές μας στα γραφεία των ηλικιωμένων και οπισθοδρομικών καθηγητών, ψάχνουμε να βρούμε περισσότερο υλικό από τους δημιουργούς της. Δυσκολευόμαστε. Κάπου μάθαμε οτι δεν έχουν κάνει άλλο κομμάτι, κάπου οτι έχουν εμφανιστεί ακόμα και στο εξωτερικό... αν δεν μιλήσουμε με τους ίδιους να μάθουμε την αλήθεια τους θα είναι το παράπονό μας. Να μάθουμε γιατί η Χριστίνα έμεινε καλλιτεχνικά ορφανή, πως μετά από αυτό το κομμάτι «δεν πέσανε οι αιτήσεις για υπογραφές η μία μετά την άλλη», που διοχετεύτηκε όλο αυτό το ταλέντο των τεσσάρων αυτών νεαρών από την Νίκαια (αν είναι σωστή και αυτή η πληροφορία), τι σ@@ά έκανε αυτός ο σύλλογος που έχει και την τιμητική του στο κομμάτι και στην τελική γιατί να στερούμαστε ρυθμούς που έχουμε ανάγκη. Αλλά δεν πειράζει. Το Χριστίνα, είναι τόσο δυνατό και πλούσιο που θα μας γεμίζει όσες φορές και να το ακούσουμε. Γιατί ταυτιζόμαστε με το κομμάτι, μιλάει για πολλές Χριστίνες και για τις μπουνιές που ΔΕΝ δώσαμε! Όσο για το στιγμιότυπο που συνεδεύει το video... Εχετε δει πολλές φωτογραφίες με τόση πολλή κίνηση και ένταση;

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ: TABULA RASA

101

102

Ο Μπετόβεν, o Γάλλος ασθενής, το όνειρο του ήχου και άλλες ιστορίες για τη μουσική και την κώφωση Mια έρευνα της Μαρίας Γεννάρη (PhD), Εκπαιδευτικός Μουσικής Tο κείμενο που ακολουθεί προστατεύεται από πνευματικά δικαι’ωματα που ανήκουν αποκλειστικά στην αρθρογράφο και δεν επιτρέπεται καμία χρήση μέρους ή όλου του κειμένου χωρίς την ενυπόγραφη άδειά της.

Ιστορία 1: Γύρω στα 1820

Με σοβαρές απώλειες ακοής και στα δύο του αυτιά, αλλά κάποια υπολείμματα ακοής στο αριστερό του αυτί ο Λούτβιχ Βαν Μπετόβεν προσπαθεί με ακουστικές τρομπέτες, μία πλάκα δονήσεων και ακουμπώντας το κεφάλι στο πιάνο του, να ακούσει τη μουσική που γράφει. Παρόλα αυτά έχει ήδη συνθέσει τις τελευταίες του πέντε σονάτες για πιάνο, τα πέντε τελευταία κουαρτέτα εγχόρδων, το Missa Solemnis και την 9η Συμφωνία με το υπέροχο χορωδιακό φινάλε.

Ιστορία 2: Γύρω στα 1957

«Ακούγεται σαν ρουλέτα που γυρίζει», λέει ο Γάλλος ασθενής στους ερευνητές που κάνουν την πρώτη δοκιμή να ερεθίσουν με ηλεκτρισμό διαφορετικά μέρη του κοχλία, σε μία προσπάθεια να δώσουν στον ασθενή την αίσθηση του τονικού ύψους. (Djourno & Eyries, 1957)

Ιστορία 3: Ιούνιος 2021

Η Κ. είναι πέντε χρονών. Έχει σοβαρή νευροαισθητηριακή απώλεια ακοής (κώφωση) από τη γέννησή της και χρησιμοποιεί κοχλιακά εμφυτεύματα και στα δύο αυτιά. Το βράδυ βλέπει έναν εφιάλτη. «Άκουσα έναν δυνατό ήχο, φοβήθηκα και πέταξα τους επεξεργαστές μου», λέει στους γονείς της το πρωί. Μόνο που καθώς κοιμόταν δεν φορούσε τους επεξεργαστές των κοχλιακών της. Ο ήχος που «άκουσε» ήταν μόνο στο όνειρο. Ένα μικρό παιδί στον 21ο αιώνα, ονειρεύεται έναν ήχο που ουσιαστικά δεν έχει ακούσει ποτέ με το όργανο ακοής δηλαδή το αυτί, χάρη στην τεχνολογία των κοχλιακών εμφυτευμάτων (ΚΕ) (βλ. πιο κάτω). Το παιδί δεν έχει σχεδόν καθόλου μνήμη του ήχου. Οι ήχοι στο μυαλό της έχουν «κατασκευαστεί» ως νευρωνικές συνάψεις από τις ηλεκτρικές ώσεις που στέλνει το κοχλιακό εμφύτευμα στο ακουστικό νεύρο.

103

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

Το παιδί έχει μάθει δηλαδή να ακούει τους ήχους και ένα «ηχητικό λεξιλόγιο» λειτουργεί στον εγκέφαλο ακόμα και όταν αυτή δεν ακούει μέσα από τα εμφυτεύματα, εξ’ ου και η αίσθηση του ήχου στο όνειρο. Το παιδί αυτό συμμετέχει στη μουσική με επιτυχία και επιτυγχάνει τους μαθησιακούς στόχους όπως και τα πλείστα ακούοντα παιδιά, ξεπερνώντας κάποιες μικρές ή μεγαλύτερες δυσκολίες καθώς γίνεται η αποκατάσταση (habilitation) της ακοής, μια διαδικασία που εμπλέκει ενεργά το παιδί, την οικογένεια, γιατρούς, ακουολόγους, λογοθεραπευτές, εκπαιδευτικούς, δασκάλους Κωφών και κάπου ανάμεσα σε όλους και τη δασκάλα μουσικής… Οι προσπάθειες για την αποκατάσταση της ακοής έχουν αρχίσει από τα μέσα του 20ου αιώνα αλλά η κοχλιακή εμφύτευση απέχει πολύ, ακόμη και στις μέρες μας, από το να παρέχει την αίσθηση της μουσικής που απολαμβάνουν οι ακούοντες. Έχει όμως αυτό σημασία για ένα πεντάχρονο κορίτσι με απώλεια ακοής που απολαμβάνει το μουσικό παιχνίδι; Διακόσια χρόνια πριν, ένας νεαρός ενήλικας, με μνήμη ήχου ως τα 28 του περίπου χρόνια, γράφει μουσικά αριστουργήματα «με το αυτί του μυαλού του»

χωρίς να μπορεί να τα ακούσει όπως θα ήθελε. Στον δικό του εγκέφαλο, οι νευρωνικές συνάψεις που έχουν δημιουργηθεί σε σχέση με τον ήχο και τη μουσική για 28 χρόνια, είναι πολυπληθείς. Μπορεί λοιπόν να φανταστεί τον ήχο σε όλες του τις διαστάσεις, να συνδυάσει χροιές, να βάλει εντάσεις σε αντίθεση και φωνές σε αρμονική κίνηση χωρίς κατ’ ανάγκη να τα ακούει με τα αυτιά του.

Θα επέλεγε να έχει κοχλιακό εμφύτευμα ο Μπετόβεν αν ζούσε στην εποχή μας; Πώς θα του φαίνονταν οι συνθέσεις του μετά από τις αρχικές ρυθμίσεις του εμφυτεύματος; Πιθανότατα, ενοχλητικές. Σε αυτό το άρθρο θα συζητήσουμε θέματα που αφορούν στη μουσική σε σχέση με άτομα που βιώνουν την απώλεια ακοής, με όλο τον σεβασμό στην πολυπλοκότητα της κατάστασης της κώφωσης και σε συνάρτηση με τις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής μας αλλά και τις κοινωνικοπολιτισμικές συνθήκες που επικρατούν. Οι μικρές ιστορίες που περιλαμβάνονται στις βινιέτες, προέρχονται από εμπειρίες μας στα μαθήματα μουσικής με παιδιά και έφηβους Κ/ κωφούς μαθητές. Στο άρθρο χρησιμοποιούμε τον όρο Κωφός/ή/οί με κεφαλαίο «Κ» αναφερόμενοι σε άτομα τα οποία έχουν απώλεια ακοής, ανήκουν πολιτισμικά στην Κοινότητα των Κωφών και χρησιμοποιούν ως πρώτη γλώσσα τη νοηματική γλώσσα για την επικοινωνία. Η χρήση του πεζού «κ» στη λέξη κωφός/ή/οί αντιπροσωπεύει τα άτομα τα οποία έχουν απώλεια ακοής αλλά επιλέγουν να χρησιμοποιούν ακουστικά βοηθήματα (ακουστικά βαρηκοΐας, κοχλιακά εμφυτεύματα) και να χρησιμοποιούν τον προφορικό λόγο για επικοινωνία.

104

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

παίζει τo Πρελούδιο από την Σουίτα για Τσέλο σε Σολ Μείζονα του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Η Α. έχασε την ακοή της σε ηλικία 8 μηνών. Φέρει κοχλιακό εμφύτευμα αλλά τις πλείστες φορές επιλέγει να μην το χρησιμοποιεί. Για την Α. όπως και για πολλούς Κ/κωφούς, η εμπειρία της μουσικής έχει να κάνει με όλες τις αισθήσεις. Αυτό όμως που οι πλείστοι από τους ακούοντες θα υπέθεταν, ότι δηλαδή οι Κ/κωφοί «γνωρίζουν τη μουσική επειδή τη νιώθουν αποκλειστικά μέσα από τις δονήσεις στα πόδια ή σε άλλα σημεία του σώματος», αγγίζει τα όρια του μύθου. Ο αποκλεισμός των Κ/κωφών ατόμων από τη μουσική και τη μουσική μάθηση, πηγάζει από έναν βασικό μύθο-προκατάληψη που κυριαρχεί ανάμεσα στους ακούοντες: ότι οι Κ/κωφοί δεν ακούνε. Ως συνέπεια, θα μπορούσε κάποιος φυσιολογικά να υποθέσει ότι εφόσον δεν έχουν πρόσβαση στον ήχο, δεν υπάρχει και λόγος ενασχόλησης με τη μουσική, εξ’ ου και η έκφραση απορίας που αναδύεται όταν αναφέρεις σε κάποιον ότι διδάσκεις μουσική σε άτομα με απώλεια ακοής. Αυτό που οι πλείστοι ακούοντες αγνοούμε είναι ότι η κώφωση δεν είναι μία μονολιθική κατάσταση αλλά ένα εξαιρετικά ποικίλο φάσμα.

O Tσελίστας Γιο Γιο Μα

Κώφωση:

μία παρεξηγημένη, ποικιλόμορφη πραγματικότητα «Τι είναι αυτό; Γράψε όνομα, να ψάξω Youtube», λέει η Α. στην Κυπριακή Νοηματική Γλώσσα (ΚΝΓ) με μάτια που λάμπουν σαν κάποιος να την τράβηξε ξαφνικά από τη γνωστή καλοκαιρινή βαρεμάρα της εφηβείας. «Το ένιωσα εδώ.» Και δείχνει με μία κίνηση που μοιάζει με γαργαλητό, το στομάχι της. Μιλάμε στο σχολείο για τα έγχορδα και μόλις έχουμε παρακολουθήσει ένα βίντεο με τον Γιο Γιο Μα, να

Στα δύο άκρα αυτού του φάσματος βρίσκονται η πολιτισμική και η παθολογική οπτική της κώφωσης. Σύμφωνα με την πρώτη, για τα άτομα που έχουν ταυτότητα «Κωφών» η κώφωση έχει γλωσσική και πολιτισμική διάσταση και δεν υπάρχει τίποτα σε αυτήν που πρέπει να «θεραπευθεί». Τα άτομα αυτά ανήκουν πολιτισμικά στην κοινότητα των Κωφών, υιοθετούν την κουλτούρα των Κωφών και επικοινωνούν με τη νοηματική γλώσσα. Κατά συνέπεια, ένα παιδί που έρχεται σε μία μουσική τάξη από το περιβάλλον αυτό, είναι πολύ πιθανόν να μην χρησιμοποιεί καν τα ακουστικά του και τις πλείστες φορές να μην έχει κοχλιακό εμφύτευμα ή να επιλέγει να μην το χρησιμοποιεί. Είναι, επίσης πιθανόν, σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από ακούοντες, η μουσική να θεωρείται ως «κάτι που κάνουν οι ακούοντες». Επομένως, θα ήταν λογικό τα Κωφά άτομα να αποστασιοποιούνται από αυτό ή να μην το επιλέγουν ως κάτι που μπορούν να γνωρίσουν ή να μάθουν. Σύμφωνα με τη δεύτερη άποψη, η κώφωση είναι μία αναπηρία που οφείλεται σε μία ιατρική κατάσταση και πρέπει, όπου είναι δυνατόν, να θεραπευθεί. Αυτό συνεπάγεται τη χρήση βοηθημάτων ακοής όπως τα ακουστικά βαρηκοΐας και τα κοχλιακά εμφυτεύματα. Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι περισσότερα

105

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

από 95% των ατόμων με απώλεια ακοής γεννιούνται από ακούοντες γονείς, η πρώτη αντίδρασή μας απέναντι στην κώφωση είναι αυτή της «θεραπείας» (Knoors & Marschark, 2015). Ακόμα και μέσα από αυτήν την οπτική της απώλειας ακοής, η μουσική παίρνει συνήθως έναν υποβοηθητικό ρόλο, ως υποστηρικτικό μέσον στη «θεραπεία» της απώλειας με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη του λόγου. Οι περιπτώσεις που η μουσική επιλέγεται ως ασχολία, χόμπι ή επάγγελμα για ένα παιδί ή έναν νεαρό ενήλικα, για την ίδια τη μουσική και τη χαρά που αυτή προσφέρει στο άτομο είναι περιορισμένες.

Ποιοι είναι οι τύποι και τα αίτια της απώλειας ακοής;

Στη συζήτηση για την κώφωση και τη μουσική είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε ότι η κώφωση, όπως αναφέραμε πιο πάνω, δεν είναι ένα και μόνο πράγμα αλλά ένα μεγάλο φάσμα, το οποίο περιλαμβάνει ανθρώπους με διαφορετικά προφίλ. Από τον τύπο και τα αίτια της απώλειας ακοής ενός ατόμου, εξαρτάται και η πρόσβαση στη μουσική, τόσο πρακτικά, όσο και από πολιτισμικής άποψης. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι απώλειας ακοής: 1. Η απώλεια αγωγιμότητας ή βαρηκοΐα αγωγιμότητας: Αυτό σημαίνει ότι η απώλεια ακοής οφείλεται σε πρόβλημα στο έξω ή το μέσο ους και μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμούς του τυμπάνου, ωτίτιδες, συγγενείς ανωμαλίες των οσταρίων κ.ά. Είναι συνήθως ήπιας ή μέτριας σοβαρότητας. Οι απώλειες αυτού του τύπου συνήθως αποκαθίστανται εύκολα με ακουστικά βαρηκοΐας (βλ. πιο κάτω).

2. Η νευροαισθητηριακή απώλεια: Οι απώλειες αυτού του τύπου οφείλονται σε πρόβλημα στο έσω ους, συνήθως σε βλάβη των τριχωτών κυττάρων

του κοχλία ή σε καταστροφή των αισθητηρίων κυττάρων του ακουστικού νεύρου. Τα αίτια μπορεί να είναι γενετικά, γήρανση, έκθεση σε δυνατό θόρυβο, τραυματισμοί στο κεφάλι, ιογενείς νόσοι, αυτοάνοσα νοσήματα ή όγκοι. Στις ήπιες και μέτριες απώλειες η ακοή αποκαθίσταται με ακουστικά ή με χειρουργικές επεμβάσεις, ενώ στις σοβαρές και πολύ σοβαρές απώλειες συστήνονται τα κοχλιακά εμφυτεύματα.

Ακουστικά βοηθήματα

Tα ακουστικά βοηθήματα (ακουστικά βαρηκοΐας και κοχλιακά εμφυτεύματα) παίζουν σημαντικό ρόλο στην αντίληψη της μουσικής σε περιπτώσεις απώλειας ακοής. Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε εδώ εν συντομία τον τρόπο λειτουργίας τους. Τα ακουστικά βαρηκοΐας είναι συσκευές που ενισχύουν τον εισερχόμενο ήχο. Τα αναλογικά ακουστικά ενισχύουν τον ήχο σε ένα ευρύ φάσμα συχνοτήτων ενώ τα ψηφιακά, που χρησιμοποιούνται συχνά σε παιδιά, έχουν διαφορετικά επίπεδα ενίσχυσης σε διαφορετικές συχνότητες, ανάλογα με τις ανάγκες του χρήστη. Τοποθετούνται μέσα ή πίσω από το αυτί. Οι εισερχόμενοι μουσικοί ήχοι σε αυτήν την περίπτωση ενισχύονται από το ακουστικό, όπως κάποιος ενισχύει την ένταση της φωνής του με ένα μικρόφωνο όταν θα μιλήσει ή θα τραγουδήσει. Στην περίπτωση των κοχλιακών εμφυτευμάτων (ΚΕ) τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το κοχλιακό εμφύτευμα δεν ενισχύει τον ήχο αλλά τον μετατρέπει σε ηλεκτρικό σήμα το οποίο ενεργοποιεί το ακουστικό νεύρο που στέλνει το σήμα στον εγκέφαλο. Τα κοχλιακά εμφυτεύματα είναι οι μόνες εμπορικά διαθέσιμες συσκευές που έχουν φτιαχτεί για την αποκατάσταση μίας εκ των ανθρώπινων αισθήσεων. Η κοχλιακή εμφύτευση έχει προκαλέσει ηθικά διλήμματα και αντιδράσεις που προέρχονται κυρίως από τις κοινότητες των Κωφών που υποστηρίζουν την πολιτισμική θεώρηση της κώφωσης άρα θεωρούν ότι επεμβάσεις αυτού του τύπου έχουν απώτερο σκοπό την αποδυνάμωση της γλώσσας και της κουλτούρας των Κωφών (Sparrow, 2015; Cooper, 2019). Τα κοχλιακά χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις σοβαρών/πολύ σοβαρών νευροαισθητηριακών απωλειών και κυρίως σε περιπτώσεις καταστροφής των τριχωτών κυττάρων του κοχλία. Τα τριχωτά κύτταρα είναι αυτά που μετατρέπουν τον ήχο σε ηλεκτρική ενέργεια. Η ενέργεια αυτή ερεθίζει το ακουστικό

106

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

νεύρο και συνεχώς τον ακουστικό φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος την μεταφράζει σε ήχο. Για να αντικατασταθούν τα τριχωτά κύτταρα, ένα λεπτό καλώδιο που περιέχει 18-22 ηλεκτρόδια τοποθετείται χειρουργικά στον κοχλία (Niparko, 2009).

Kάθε ηλεκτρόδιο αντιστοιχεί σε διαφορετικές συχνότητες και διεγείρει άμεσα το ακουστικό νεύρο. Το καλώδιο συνδέεται με πομπό ο οποίος εμφυτεύεται εσωτερικά στο κρανίο που συνδέεται μαγνητικά με το εξωτερικό μέρος του κοχλιακού. Αυτό περιλαμβάνει τον δέκτη και ένα μικροεπεξεργαστή που ανιχνεύει τον ήχο και τον στέλνει σε μορφή ηλεκτρισμού στο εσωτερικό μέρος του εμφυτεύματος, παρέχοντας στον χρήστη την αίσθηση της ακοής. Συχνά, οι χρήστες ΚΕ χρησιμοποιούν και ακουστικό βαρηκοΐας στο αυτί με τα καλύτερα υπολείμματα. Τα τελευταία χρόνια, η τάση είναι να δίνεται στα παιδιά με σοβαρές/πολύ σοβαρές απώλειες ακοής η δυνατότητα να φέρουν ΚΕ αμφοτερόπλευρα (και στα δύο αυτιά).

Ακόμα, όμως και στις περιπτώσεις των εμφυτευμάτων, πολλαπλοί παράγοντες διαμορφώνουν μία ακόμη ετερογενή ομάδα. Παρόλο που η τεχνολογία των ΚΕ έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο και η πρώιμη κοχλιακή εμφύτευση (σε βρέφη από 6-9 μηνών) φαίνεται ότι βελτιώνει τον ρυθμό ανάπτυξης του λόγου, υπάρχουν τεράστιες διαφορές στα αποτελέσματα ανάμεσα στα άτομα, φαινόμενο το οποίο δεν είναι ακόμα απολύτως κατανοητό (Knoors, & Marschark, 2015). Η κοχλιακή εμφύτευση δεν θεωρείται θεραπεία για την κώφωση και ένα άτομο με ΚΕ, εξακολουθεί να είναι ένα κωφό άτομο. Η ετερογένεια αυτή υπάρχει σε σχέση με την ανάπτυξη του λόγου αλλά και σε σχέση με τη μουσική ανάπτυξη των ατόμων, παρόλο που το τελευταίο δεν έχει ερευνηθεί διεξοδικά καθότι τα ΚΕ έχουν δημιουργηθεί με κύρια κατεύθυνση την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας. Οι παράγοντες που συνεργούν στον ρυθμό ανάπτυξης είναι η επιτυχία ή όχι της χειρουργικής επέμβασης, η ηλικία της εμφύτευσης, η ποιότητα του προγράμματος αποκατάστασης (ρυθμίσεις του εμφυτεύματος, λογοθεραπεία κ.λπ.), η στήριξη του παιδιού από την οικογένεια και το σχολικό περιβάλλον αλλά και άλλοι παράγοντες πριν την εμφύτευση όπως η ηλικία διάγνωσης της απώλειας ακοής, η πορεία της απώλειας, η ηλικία στην οποία ενισχύθηκε η ακοή (π.χ. αν πριν την εμφύτευση το άτομο χρησιμοποιούσε ακουστικά) και η πρώιμη παρέμβαση (Οκαλίδου, 2010). Από τους πλείστους από τους πιο πάνω παράγοντες εξαρτάται και η αποτελεσματικότητα των ακουστικών βαρηκοΐας (ηλικία εμφάνισης της απώλειας ακοής, το διάστημα που μεσολαβεί μέχρι την τοποθέτηση του ακουστικού, το αν το ακουστικό είναι κατάλληλο για τον βαθμό και τον τύπο της απώλειας ακοής και αν παρέχεται σε κάποιον η κατάλληλη εκπαίδευση) (Easterbrooks & Baker, 2002)

Ταυτότητες ατόμων με απώλεια ακοής και παραδείγματα κωφών μουσικών

Οι παράγοντες στους οποίους αναφερθήκαμε, σε συνδυασμό με τα ατομικά χαρακτηριστικά και τις κοινωνικές συνθήκες διαμορφώνουν διαφορετικές ταυτότητες των ατόμων με απώλειες ακοής. Αυτό σημαίνει και μεγάλες διαφορές στον τρόπο που ένα άτομο θα λάβει τη βασική του παιδεία (συμπεριλαμβανομένης και της μουσικής παιδείας) και στον τρό-

107

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

πο που το κοινωνικοπολιτισμικό του περιβάλλον θα επηρεάσει τον τρόπο ζωής και κατά συνέπεια τη σχέση του με τη μουσική. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία (Bat-Chava, 2000, Foster & Kinuthia, 2003, Χατζηκακού & Νικολαραΐζη, 2006), οι κωφοί αναπτύσσουν τέσσερα διαφορετικά είδη ταυτοτήτων: 1. Ταυτότητα Κωφών: Οι Κωφοί που χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα, ταυτίζονται με την κουλτούρα των Κωφών και επιλέγουν άλλους Κωφούς για τις κοινωνικές τους συναναστροφές. Τις πλείστες φορές προέρχονται από οικογένειες με Κωφούς γονείς, αλλά υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που παιδιά με ακούοντες γονείς αναπτύσσουν ταυτότητα Κωφών. Συνήθως τα παιδιά που φοιτούν σε σχολεία Κωφών είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ταυτότητα Κωφών (Χατζηκακού & Νικολαραΐζη, 2006). Τα άτομα αυτά μπορεί να κάνουν χρήση ακουστικών ή κοχλιακών αλλά πολλές φορές επιλέγουν να μην τα χρησιμοποιούν. Η πρόσβασή τους στον ήχο μπορεί να είναι περισσότερο αισθητηριακή/κιναισθητική και στηρίζεται αρκετά σε οπτικά στοιχεία. Αρκετά άτομα έχουν χρήσιμα υπολείμματα ακοής με τα οποία αντιλαμβάνονται συγκεκριμένες περιοχές συχνοτήτων με τη βοήθεια των ακουστικών βαρηκοΐας.

2. Κωφοί με ταυτότητα ακουόντων: Οι κωφοί με ταυτότητα ακουόντων αισθάνονται πιο κοντά στους ακούοντες, επιλέγουν να επικοινωνούν με την προφορική ομιλία αν και κάποτε προσπαθούν να μαθαίνουν μερικά βασικά νοήματα για να επικοινωνούν με τους Κωφούς και αναπτύσσουν

κοινωνικές συναναστροφές με ακούοντες ή άλλους κωφούς/βαρήκοους που επικοινωνούν προφορικά. Στηρίζονται ως επί το πλείστον στα ακουστικά τους και υποστηρίζουν την κατανόηση του προφορικού λόγου με χειλανάγνωση. Παρόλο που τα ακουογράμματά τους μπορεί συχνά να δείχνουν ολική κώφωση, περιγράφουν τους εαυτούς τους ως άτομα με ακουστική απώλεια, κωφά ή βαρήκοα (Χατζηκακού & Νικολαραΐζη, 2006). Συνήθως φοιτούν στα γενικά σχολεία όπου τους παρέχονται επιπλέον υποστηρικτικές υπηρεσίες. Όσον αφορά την πρόσληψη της μουσικής και γενικά του ήχου, συμπεριφέρονται όπως και οι ακούοντες. Σε αυτή την ομάδα εντάσσονται και τα άτομα που χάνουν την ακοή τους σταδιακά ή απότομα στην παιδική, εφηβική ή ώριμη ηλικία λόγω ασθένειας, τραυμάτων, περιβαλλοντικών ή άλλων παραγόντων τα οποία έχουν μνήμη του ήχου και της προφορικά ομιλούμενης γλώσσας.

3. Δι-πολιτισμική ταυτότητα: τα άτομα αυτά ταυτίζονται τόσο με τους ακούοντες όσο και με τους Κωφούς και χρησιμοποιούν τόσο τη νοηματική όσο και την προφορική γλώσσα με άνεση. Ονομάζουν τους εαυτούς τους βαρήκοους παρόλο που ακουολογικά μπορεί να είναι κωφοί (Χατζηκακού & Νικολαραΐζη, 2006) και συνήθως φοιτούν στα γενικά σχολεία. Ως επί το πλείστον μαθαίνουν τη νοηματική γλώσσα στην εφηβική ηλικία για να επικοινωνούν με τους Κωφούς φίλους τους. Σε σχέση με τη μουσική, γενικά συμπεριφέρονται όπως οι ακούοντες.

108

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

4. Περιθωριοποιημένη ταυτότητα: τα άτομα νιώθουν ότι δεν ανήκουν πουθενά και δεν ταυτίζονται ούτε με τους Κωφούς αλλά ούτε με τους ακούοντες. Τα πιο πάνω επηρεάζουν το πώς κάθε άτομο με απώλεια ακοής προσεγγίζει τη μουσική (Παράδειγμα: You Can΄t ask that https://www.youtube.com/ watch?v=tTWLoFuEvL4). Οι απαντήσεις των ατόμων με απώλεια ακοής στην ερώτηση «Ποιο είναι το αγαπημένο σου συγκρότημα και πώς αντιλαμβάνεσαι τη μουσική;» ποικίλουν. Κάποιοι αναφέρουν αγαπημένα συγκροτήματα από τη χέβι μέταλ, ποπ ή RNB μουσική, ενώ άλλοι απαντούν ότι δεν έχουν καμία εμπειρία σχετικά με τη μουσική ή ότι το μόνο που αντιλαμβάνονται είναι τους μπάσους ήχους. Όσοι είχαν προηγούμενη μνήμη της μουσικής αναφέρουν ότι νοσταλγούν τόσο την ακουστική όσο και την αισθητηριακή απόλαυση που προσφέρει η μουσική. Η κοινή συνισταμένη στις απαντήσεις των ατόμων με απώλεια ακοής φαίνεται να είναι η σωματοαισθητηριακή απόλαυση που προσφέρει η αίσθηση του ρυθμού μέσα από τις δονήσεις σε ηχεία και γενικά η αντίληψη των μπάσων ήχων. Οι δονήσεις όπως αναφέραμε πιο πάνω, είναι ένας από τους τρόπους αντίληψης της μουσικής από τα άτομα με απώλεια ακοής αλλά όχι ο μοναδικός.

Κωφοί μουσικοί

Την ίδια ποικιλομορφία παρουσιάζουν και οι περιπτώσεις των διάσημων μουσικών που επηρεάστηκαν ή επηρεάζονται από την απώλεια ακοής. Όταν λοιπόν παρακολουθούμε έναν Κ/κωφό μουσικό καλό είναι

να γνωρίζουμε αυτό που αναφέραμε συχνά εδώ: ότι τα Κ/κωφά άτομα δεν ακούνε όλα με τον ίδιο τρόπο, δεν έχουν τα ίδια υπολείμματα ακοής, δεν χρησιμοποιούν τα ίδια ακουστικά βοηθήματα και δεν έχουν όλοι την ίδια μνήμη του ήχου και μπορεί να διαφέρουν ως προς την κοινωνικοπολιτισμική θεώρηση της απώλειας ακοής τους. Μία μεγάλη ομάδα μουσικών είναι τα άτομα που γεννήθηκαν με απώλεια ακοής ή έχασαν την ακοή τους στη βρεφική ηλικία όπως η φλαουτίστρια Ruth Montgomery, o τραγουδιστής της Hip-Hop Sean Forbes και ο Matt Maxey από τον χώρο της ASL (American Sign Language) Hip-Hop. Οι καλλιτέχνες αυτοί νιώθουν συνήθως πολιτισμικά δεμένοι με την κοινότητα των Κωφών και φροντίζουν συνήθως το έργο τους να είναι προσβάσιμο στους Κωφούς μέσω της διερμηνείας στη νοηματική γλώσσα ή με άλλους οπτικούς τρόπους. Το παράδειγμα του Μπετόβεν εμπίπτει στην κατηγορία των ατόμων με απώλεια ακοής που έχασαν την ακοή τους σταδιακά και σε μεγαλύτερη ηλικία, ενώ είχαν προλάβει να αποκτήσουν μουσικές εμπειρίες. Παρόμοιες περιπτώσεις μουσικών που έχασαν την ακοή τους λόγω ασθένειας ή έκθεσης σε ήχους μεγάλης έντασης, στην εποχή μας, είναι ο Moby, ο Lars Ulrich των Metallica και η Ayumi Hamasaki από την Japanese pop. Ανάμεσα σε αυτούς και μουσικοί που έχασαν την ακοή τους στην παιδική και εφηβική ηλικία, ενώ είχαν ήδη ξεκινήσει μουσικές σπουδές όπως η Mandy Harvey και η Dame Evelyn Glennie. Η κωφή μουσικός Evelyn Glennie (ΟΒΕ) είναι μία από τις γνωστότερες και εντυπωσιακές περιπτώσεις

109

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

μουσικών με απώλεια ακοής (How to truly listen: https://www.ted.com/talks/evelyn_ glennie_how_to_truly_listen). Είναι το πρώτο άτομο στην ιστορία της μουσικής που έχει καταφέρει να δημιουργήσει και να διατηρήσει μουσική καριέρα ως σόλο ερμηνεύτρια κρουστών. Για αυτήν έχουν γραφτεί 200 έργα για κρουστά ενώ η ίδια συνθέτει μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Έχει στο ενεργητικό της συναυλίες σε όλο τον κόσμο, συνεργασίες με καλλιτέχνες από τον χώρο της τζαζ, της ποπ, της φολκ, της κλασικής και της σύγχρονης μουσικής (www.evelyn.co.uk) και έχει βραβευθεί με πέραν των 100 μουσικών βραβείων διεθνώς

.

Η Evelyn δεν αναφέρεται συχνά στην απώλεια της ακοής της. Στην επίσημη βιογραφία της αναφέρει μόνο ότι βρήκε τον κόσμο των κρουστών ελκυστικό γιατί καθώς η ακοή της άρχισε να χειροτερεύει, με τα κρουστά μπορούσε να «νιώθει τον ήχο». Όταν μιλά για αυτό, επισημαίνει πάντα τη συμβολή του δασκάλου της Ron Forbes ο οποίος την δίδαξε να «ακούει» τα τίμπανι ακουμπώντας τα χέρια στους τοίχους της αίθουσας μουσικής και νιώθoντας τις διάφορες συχνότητες σε διαφορετικά σημεία του σώματός της. Η Evelyn είχε απόλυτο ύψος πριν αρχίσει να χάνει την ακοή της στα 8 της χρόνια και είχε ήδη αρχίσει μαθήματα πιάνου. Με τα κρουστά ασχολήθηκε στα 12 της χρόνια, όταν είχε πλέον χάσει την ακοή της. Σημαντικό να αναφερθεί ότι γεννήθηκε σε μουσική οικογένεια (ο πατέρας της ήταν ακκορντεονίστας σε μπάντα).

«Ένιωθα τους χαμηλούς ήχους κυρίως στα πόδια και τις πατούσες και τους ψηλούς ήχους σε συγκεκριμένα σημεία στο πρόσωπο, στον λαιμό και στο στήθος μου», αναφέρει η ίδια στο κείμενο Hearing Essay (2015) με το οποίο εξηγεί την κατάσταση της ακοής της σε σχέση με τη μουσική. Αν κανείς μελετήσει προσεκτικά τις πιο πάνω περιπτώσεις μουσικών θα παρατηρήσει έντονα το εξής: Το αν κάποιος/α θα γίνει μουσικός ή όχι, σχετίζεται πολύ λίγο με την απώλεια ακοής ή οποιαδήποτε άλλη αναπηρία. Όπως αποδεικνύουν οι μαρτυρίες Κ/κωφών μουσικών μέσα από συνεντεύξεις τους (βλ. Dame Evelyn Glennie, Sean Forbes, https:// www.youtube.com/ watch?v=Svi1noSu8dI) η ενασχόληση με τη μουσική είναι καταρχήν ζήτημα «πάθους», είναι δηλαδή αυτό που κάποιος/α «πάντοτε ήθελε να κάνει και δεν θα μπορούσε να σκεφτεί τον εαυτό του να κάνει κάτι άλλο». Το «πάθος» αυτό πυροδοτεί συνήθως την γενετική προδιάθεση του ανθρώπου για τη μουσική, μία προδιάθεση που ενδημεί σε όλους. Όλοι οι επιτυχημένοι μουσικοί που τυγχάνει να έχουν απώλεια ακοής αναφέρουν ότι η μουσική είναι «αυτό που πάντοτε ήθελαν να κάνουν». Το μυστικό της επιτυχίας τους είναι ένας συνδυασμός πάθους για τη μουσική, βαθιάς επιμονής, εξάσκησης και επιπλέον προσπάθειας εν συγκρίσει με τους ακούοντες που επιλέγουν να ασχοληθούν με τη μουσική, εφευρετικότητας για να ξεπεράσουν τα πρακτικά εμπόδια που έχουν να κάνουν με τη απώλεια της ακοής σε συνάρτηση με μία υποστηρικτική οικογένεια-συχνά με μουσικό υπόβαθρο- ή μία συνάντηση με έναν εμπνευσμένο εκπαιδευτικό ή μέντορα.

110

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

Πέρα από την ηχητική κυριαρχία

Με έκπληξη αντιλαμβάνομαι, έπειτα από μία συζήτηση με τις έφηβες Κωφές μου μαθήτριες, σε κάποιες από τις οποίες διδάσκω μουσική από νηπιακή ηλικία, ότι εξακολουθούν να μην αντιλαμβάνονται τη μουσική καριέρα ως μία επιλογή για Κ/κωφά άτομα. Έχουμε μόλις παρακολουθήσει την Evelyn Glennie να παίζει στη μαρίμπα το La Folia του Κορέλλι https:// www.youtube.com/watch?v=Bcdnn3HyH2s και τον Sean Forbes στο Watch these Hands https://www. youtube.com/watch?v=7lQx1f5lEFo Όταν η Ε. (η δασκάλα Κωφών της ομάδας τους, που παρακολουθεί τη συζήτηση) τους ρωτά «Οι Κωφοί μπορούν να χορεύουν;», την κοιτάζουν με απορία. «Εγώ, μπαλέτο», νοηματίζει η Σ. που κάνει μπαλέτο από μικρή. Η Ε. τους εξηγεί ότι δεν υπάρχει καμία δουλειά που δεν μπορούν να κάνουν. Φτάνει να το θέλουν. Τα παιδιά αυτά μπορούν να συντονίζονται ρυθμικά μεταξύ τους και να ακολουθούν μία χορο-

γραφία με μουσική, νοηματίζουν τραγούδια με συνοδεία μουσικής σε τέλειο συντονισμό μεταξύ τους, διαβάζουν και παίζουν από σημειογραφία ρυθμού, χρησιμοποιούν τα μουσικά όργανα της τάξης σε δημιουργικές εργασίες, παρακολουθούν μουσικά δρώμενα στο διαδίκτυο και μερικά από αυτά έχουν μουσικές προτιμήσεις. Ωστόσο, εξακολουθούν να μην καταλαβαίνουν πώς κάποιος Κ/κωφός μπορεί να ασχολείται με τη μουσική. Η προκατάληψη σε σχέση με τη μουσική και την κώφωση που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου, υπάρχει, όπως φανερώνει και η αντίδραση των παιδιών στην πιο πάνω περιγραφή και ανάμεσα στους Κ/κωφούς και πιθανόν να οφείλεται σε ελλιπείς μουσικές εμπειρίες στο οικογενειακό ή σχολικό περιβάλλον των παιδιών, στην απουσία Κ/κωφών προτύπων που ασχολούνται με τη μουσική στην Ελλάδα και την Κύπρο και κυρίως στον πολύχρονο αποκλεισμό των Κ/κωφών παιδιών από την μουσική εκπαίδευση. Πολλές φορές στο παρελθόν, ως εκπαιδευτικός μουσικής στα γενικά σχολεία, χρειάστηκε να «αφήσω τα Κ/κωφά παιδιά να φύγουν» από το μάθημα της Μουσικής για λογοθεραπεία ή άλλη στήριξη. Όχι από τα «σημαντικά» μαθήματα αλλά από ένα μάθημα στο οποίο ήταν σχεδόν «παράλογο» να συμμετέχουν. Κάτι που απέρριπτε το απογοητευμένο τους πρόσωπο όταν έπρεπε να φύγουν στη μέση μίας μουσικής δραστηριότητας, στην οποία προφανώς συμμετείχαν με χαρά. Παράλληλα, στην υπάρχουσα έρευνα για τη μουσική και την κώφωση- η οποία τα τελευταία χρόνια επικεντρώνεται στους χρήστες κοχλιακών εμφυτευμάτων-, τείνει να επικρατεί η παθολογική άποψη για την κώφωση. Επομένως, η μουσική σε σχέση με την απώλεια ακοής συνδέεται συνήθως με ιατρικά-θεραπευτικά μοντέλα που έχουν απώτερο στόχο την αποκατάσταση της ακοής και κατά συνέπεια της ομιλίας ή με μοντέλα που διερευνούν την πρόσληψη του ήχου (βλ. πιο κάτω, Κοχλιακά Εμφυτεύματα), κυρίως στον τομέα των ΚΕ. Επίσης, οι τρόποι με τους οποίους οι κωφοί μουσικοί παρουσιάζονται συνήθως στα μίντια συσχετιζόμενοι με το αρχέτυπο του «ταλαιπωρημένου κωφού μουσικού που υποφέρει»σε έναν ατυχή συνήθως συσχετισμό με το πρόσωπο του Μπετόβεν- δεν βοηθά τα άτομα με απώλειες ακοής να αποκτήσουν τη δική τους δυναμική μουσική ταυτότητα (Churchill, 2015).

111

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

Από τις προσωπικές μας εμπειρίες σε μαθήματα μουσικής με νήπια, παιδιά και έφηβους με απώλειες ακοής παρατηρούμε ότι, ακόμη και σε περιπτώσεις που τα Κ/κωφά παιδιά δεν φέρουν ακουστικά βοηθήματα για διάφορους λόγους (π.χ. επιλέγουν να μην τα χρησιμοποιούν, δεν έχουν μπαταρίες κ.λπ.), η διάθεση για συμμετοχή σε μουσικές δραστηριότητες παραμένει σε ψηλά επίπεδα. Αυτό, πιθανότατα, συμβαίνει γιατί η μουσική δεν αφορά μόνο την πρόσληψη του ήχου αλλά πρόκειται για μια πολυδιάστατη δραστηριότητα του ανθρώπου (ήχος, κίνηση, χορός, συναίσθημα, οπτικά ερεθίσματα και αλληλουχίες, δράση που περικλείει ηχογόνα αντικείμενα και τον φυσικό χειρισμό τους με το σώμα, κοινωνική αλληλεπίδραση με σημαντικούς άλλους). Η έρευνα έχει δείξει ότι τα πολύ μικρά Κ/κωφά παιδιά ανεξάρτητα από τον βαθμό της απώλειας ακοής τους, περνούν από παρόμοια στάδια συμπεριφοράς και δράσης στο μουσικό παιχνίδι με τα ακούοντα παιδιά (Yennari, 2010). Αφήνω τα κορίτσια (13-14 χρόνων) να αυτοσχεδιάσουν στα ντραμς. Η Ζ. μου λέει ότι έχει ξεχάσει τα ακουστικά στη τσάντα της αλλά στην πραγματικότητα δεν επιλέγει να τα χρησιμοποιεί συχνά. Έχει σοβαρή απώλεια ακοής και προτιμά τη νοηματική ως κανάλι επικοινωνίας. Όταν την ρωτάω στο μάθημα αν άκουσε, συχνά μου απαντά «όχι». Η Ζ. ζητά να παίξει πρώτη. Με έκπληξη παρατηρώ ότι ξεκινά ένα ενδιαφέρον ρυθμικό σχήμα το οποίο επαναλαμβάνει με ακρίβεια. Τη συνοδεύω στο καχόν. Η Α. και η Σ. που παρακολουθούν πετάγονται αυθόρμητα χαχανίζοντας και φτιάχνουν μία μικρή χορογραφία σε άψογο συντονισμό μεταξύ τους, που ταιριάζει απόλυτα με αυτό που κάνει η Ζ. Η Ζ. δεν έχει αντιληφθεί τι γίνεται. Της εξηγώ ότι τα κορίτσια χορεύουν αυτό που παίζει. Χαμογελά, τις παρακολουθεί μέσα από τον καθρέφτη και συνεχίζει. Οι περιπτώσεις μουσικής δραστηριότητας που έχουμε αναφέρει πιο πάνω συνδέονται με κάποιον τρόπο με τον φυσικό ήχο. Πέρα όμως από τον φυσικό ήχο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι με τους οποίους μπορεί να φτιάξουμε μουσική με την ευρύτερη έννοια που αποδίδει ο Christopher Small (1998) με τον διάσημο αυτοσχέδιο ρήμα του «μουσικοτροπώ» (musicking). Ο Small λέει πώς η μουσική δεν είναι ένα «θεοποιημένο πράγμα» το οποίο παθητικά παρακολουθούμε, αλλά η συμμετοχή μας σε ένα ζωντανό δρώμενο στο οποίο συμμετέχουμε με το να ακούμε, να παίζουμε, να κάνουμε εξάσκηση, να συνθέτουμε ή να χορεύουμε. Είναι ταυτόχρονα μία διαδικασία εξερεύνησης κατά τη διάρκεια της οποίας εκδηλώ-

νονται και εξερευνούνται οι ανθρώπινες σχέσεις. Μέσα από αυτό το πλαίσιο μπορούμε να θεωρήσουμε το τραγούδι στη νοηματική γλώσσα ως μία διεκδίκηση ενός νέου μουσικού «χώρου» και τρόπου, όπου η νοηματική γλώσσα λειτουργεί μουσικά στον χώρο όπου κυριαρχικά δικαιώματα έχει κυρίως ο ήχος. Η περίπτωση του Φινλανδού ράπερ Marko Vuoriheimo (Signmark) (https://www.youtube.com/ watch?v=hGXwMfOSDOo) είναι ενδεικτική του πώς ακροατήρια που αποτελούνται από Κ/κωφά αλλά και ακούοντα άτομα συμμετέχουν ενεργά σε μία διαφορετική μουσική εμπειρία η οποία εμπλέκει όχι μόνο την ακοή αλλά και το σώμα. Ο Signmark συνεργάζεται με ακούοντες μουσικούς σε παραστάσεις που δίνουν στους θεατές-ακροατές-συμμετέχοντες το αίσθημα της ισότητας, της αρμονικής συνεργασίας και της συμπερίληψης σε δρώμενα που δεν σχετίζονται με την αναπηρία ούτε με την ικανότητα να ακούει κανείς ή όχι τον μουσικό ήχο (SIGNMARK Silent Shout YouTube). Η μουσική είναι λοιπόν σε αυτήν την περίπτωση όχι μόνο ακρόαση αλλά ενσώματη εμπειρία. Στην περίπτωση του Signmark, ο καλλιτέχνης δεν προσπαθεί να βρει τρόπους να ξεπεράσει την απώλεια ακοής για να διεκδικήσει ισότιμα θέση όπως οι πλείστοι από τους μουσικούς που αναφέραμε πιο πάνω. Διεκδικεί έναν νέο μη-ακουοκεντρικό τρόπο να βιώνουμε τη μουσική ο οποίος αποπνέει την αίσθηση της συνεργασίας και αγκαλιάζει αρμονικά τη διαφορετικότητα.

112

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

Marko Vuoriheim

Κοχλιακά εμφυτεύματα και μουσική

Στην ταινία Sound of Metal (2019, Amazon Studios) ο πρωταγωνιστής χάνει την ακοή του ενώ είναι ήδη επαγγελματίας ντράμερ. Αποφασίζει να χρησιμοποιήσει κοχλιακά εμφυτεύματα, αλλά η μνήμη του ήχου που έχει ως ενήλικας μουσικός και η αρχική εμπειρία του ήχου μέσα από την ηλεκτρική ακοή των εμφυτευμάτων δεν συνάδουν και τον απογοητεύουν. Οι δημιουργοί της ταινίας έκαναν μία εξαιρετική προσπάθεια να αποδώσουν το πώς βιώνει κάποιος την απώλεια του ήχου και την εμπειρία του ήχου μέσα από τα κοχλιακά εμφυτεύματα.

Πράγματι, όπως αναφέρουν πολλοί ενήλικες με απώλεια ακοής που έχασαν την ακοή τους στην ενήλικη ζωή-ανάμεσα σε αυτούς και πολλοί επαγγελματίες μουσικοί- και επέλεξαν τα κοχλιακά εμφυτεύματα, η εμπειρία της μουσικής δεν είναι ποτέ η ίδια μετά την εμφύτευση. Οι ενήλικες χρήστες ΚΕ αξιολογούν την αντίληψη και απόλαυση των μουσικών ήχων πολύ χαμηλά μετά την κοχλιακή εμφύτευση (2,6/10 κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με 8,7/10 πριν την απώλεια της ακοής) (Leal et al., 2003; Mirza et al., 2003). Μολονότι αντιλαμβάνονται τα ρυθμικά στοιχεία της μουσικής με σχετική ακρίβεια, δεν συμβαίνει το ίδιο με το τονικό ύψος και τη χροιά (McDermott, 2004; Bruns et al., 2016). Το μίνιμουμ του διαστήματος που μπορούν να διακρίνουν είναι μεγαλύτερο των 7 ημιτονίων κατά μέσο όρο σε σχέση με λίγο κάτω από 1 ημιτόνιο, που μπορούν να διακρίνουν τα ακούοντα άτομα (Zarate et al., 2012; Bruns et al., 2016). Επίσης, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διάκριση της χροιάς οργάνων με παρόμοια κυματομορφή (π.χ. το βιολί και η τρομπέτα) και ακόμη περισσότερο όταν διαφορετικές χροιές συνδυάζονται στο ίδιο μουσικό έργο (π.χ. σε ένα ορχηστρικό κομμάτι). Θα μπορούσαμε να πούμε λοιπόν ότι χάνουν ένα σημαντικό μέρος από τα στοιχεία που προσδίδουν στην μουσική την ομορφιά της. Αυτό συμβαίνει, επειδή, για την αντίληψη των μουσικών ήχων οι ακροατές χωρίς απώλειες ακοής στηρίζονται στη αντίληψη των χαμηλών αρμονικών (loworder harmonics) (Plomp, 1967). Λόγω του μικρού αριθμού των ηλεκτροδίων μέσα στον κοχλία και των τεχνικών δυσκολιών των ΚΕ στην ανάλυση συχνοτήτων (frequency resolution) αυτοί οι αρμονικοί δεν γίνονται αντιληπτοί από τους χρήστες (Zeng, 2002; Kong et al., 2004). Στον αντίποδα των ενηλίκων που χάνουν την ακοή τους, έχουμε τα παιδιά με προγλωσσική κώφωση, δηλαδή παιδιά που γεννήθηκαν κωφά ή ανέπτυξαν κώφωση σε πολύ μικρή ηλικία. Τα παιδιά αυτά έχουν ελάχιστη μνήμη ήχου και λαμβάνουν συνήθως σε βρεφική ή πρώιμη παιδική ηλικία κοχλιακά εμφυτεύματα. Ο εγκέφαλος των μικρών παιδιών (αλλά ακόμη και των ενηλίκων) χαρακτηρίζεται από αυτό που ονομάζουμε πλαστικότητα (plasticity) (Kempermann et al., 2010). Αυτή είναι ουσιαστικά η ικανότητα των νευρώνων να δημιουργούν νέες συνάψεις μέσα από τις ηχητικές εμπειρίες. Έτσι ο εγκέφαλος των ενηλίκων μουσικών μαθαίνει εκ νέου να ακούει τη μουσική, ενώ αυτός των παιδιών που δεν έχουν μνήμη της μουσικής, μαθαίνει από την αρχή τη μουσική, δημιουργεί δηλαδή ένα λεξιλόγιο μουσικών ήχων μέσα από νέες συνάψεις, χωρίς την απογοήτευση της μνήμης του ήχου που βιώνουν οι ενήλικες χρήστες ΚΕ. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η πλαστι-

113

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

κότητα του εγκεφάλου όσον αφορά στη μουσικότητα λειτουργεί καλύτερα όταν ο εγκέφαλος είναι νέος στα ηλεκτρικά ερεθίσματα (Yang et al., 2019). Οι έρευνες σε πολύ μικρά παιδιά κάτω των τριών χρόνων, που χρησιμοποιούν κοχλιακά εμφυτεύματα δείχνουν ότι τα Κ/κωφά παιδιά ασχολούνται με το μουσικό παιχνίδι με παρόμοιους τρόπους με τα ακούοντα παιδιά (Yennari, 2008; 2010). Παρόλο που τα παιδιά δεν τα πάνε και τόσο καλά όσο οι ενήλικες σε σταθμισμένα μουσικά τεστ που διερευνούν την ακουστική αντίληψη ή αναγνώριση χροιών (Jung et al., 2012), εντούτοις κατατάσσουν τη μουσική ψηλά όσον αφορά την απόλαυση (Drennan et al., 2015). Όσον αφορά στις δεξιότητες ρυθμού, τα παιδιά χρήστες ΚΕ δεν υστερούν σε τίποτα σε σχέση με τα ακούοντα παιδιά. Eίναι σαφώς πιο ικανά να ακούσουν αλλαγές σε ρυθμικά στοιχεία του ήχου παρά άλλα στοιχεία όπως η κατεύθυνση ή τα μουσικά διαστήματα, η αρμονία ή η διάκριση της χροιάς (Hopyan et al., 2012; Zimmer et al., 2019). Αυτό συμβαίνει γιατί τα ΚΕ δεν είναι ακόμη τεχνολογικά ικανά να αναλύουν όλο το ακουστικό φάσμα των συχνοτήτων. Τελευταία τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι παιδιά που χρησιμοποιούν δύο κοχλιακά ή ένα κοχλιακό με ενίσχυση των υπολειμμάτων ακοής στο άλλο αυτί με ακουστικό, διακρίνουν καλύτερα τις αλλαγές στον μουσικό ήχο από αυτά που χρησιμοποιούν μόνο ένα κοχλιακό (Polonenko et al., 2017). Ως απόρροια της μεγαλύτερης «αδυναμίας» των ΚΕ, που είναι η κωδικοποίηση του τονικού ύψους (pitch processing), το τραγούδι αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση στη μουσική ανάπτυξη των παιδιών (Giannantonio et al., 2015; Yennari et al., 2020). Φαίνεται όμως, ότι τόσο οι μουσικές δεξιότητες όσο και οι δεξιότητες τραγουδιού βελτιώνονται με την εξάσκηση (Polonenko et al, 2017; Yang et al., 2019). Η Κινεζική παιδική χορωδία Tianjin Dolphin Hearing Disabled Children’s Choir που αποτελείται από προγλωσσικά κωφά παιδιά με ΚΕ (https://www.youtube. com/watch?v=HH5nN85O8KA) είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ανάπτυξης δεξιοτήτων τραγουδιού. Οι μελέτες περίπτωσης παιδιών με κοχλιακά που έχουν εξαιρετικές μουσικές δεξιότητες (Yennari et al., 2020; Maarefvand et al., 2013), φανερώνουν ότι η αντίληψη της μουσικής μέσα από τα κοχλιακά μπορεί να βελτιωθεί. H μουσική παιδεία μέσα από προγράμματα που έχουν συνέχεια, συνέπεια και κατανόηση όλων των διαστάσεων της απώλειας ακοής, παίζει σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση. «Θέλεις να σου τραγουδήσω το κομμάτι μου του πιάνου;», λέει ο Χ. (χρήστης κοχλιακού εμφυτεύματος και εκ γενετής κωφός, τότε 8;5 χρόνων) και μου τραγουδά με το «ου» και σχεδόν απόλυτη μελωδική ακρί-

βεια είκοσι μέτρα από τη μελωδία του κομματιού που θα παίξει στις εξετάσεις του πιάνου του. Ο Χ. παίζει σήμερα δύο μουσικά όργανα. Έχει ζητήσει από μόνος του και δεύτερο κοχλιακό στο άλλο αυτί. «Στο σχολείο του είναι πολύ ντροπαλός, αλλά όταν βγαίνει στη σκηνή για να παίξει μουσική, είναι ένα εντελώς διαφορετικό παιδί. Μεταμορφώνεται.», μαρτυρεί η δασκάλα Κωφών που τον στηρίζει.

Διαφορετικοί τρόποι να ακούμε και να βλέπουμε τη μουσική Η μουσική παρουσιάζεται ως ένα εξαιρετικό πεδίο στο οποίο καλούμαστε να ξεπεράσουμε διχοτομίες που αφορούν την επικοινωνία (π.χ. νοηματική ή ομιλούμενη γλώσσα;) ή την πρόσβαση στον ήχο (π.χ. ακουστικές εμπειρίες της μουσικής ή τραγούδι στη νοηματική γλώσσα;) και να βρούμε νέους δημιουργικούς τρόπους παρουσίασης μίας μουσικής εμπειρίας έτσι ώστε να είναι ενδιαφέρουσα τόσο για τους Κ/κωφούς, όσο και για τους ακούοντες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προσπάθεια της Κ/ κωφής φλαουτίστριας Ruth Montgomery να υποστηρίξει νέους τρόπους με τους οποίους οι Κ/κωφοί μπορούν να αντιλαμβάνονται και να απολαμβάνουν τη μουσική μέσα από το πρότζεκτ Audiovisability.

114

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ κωφά άτομα (https://www.youtube.com/ watch?v=EuD2iNVMS_4&t=358s). Η διερμηνεία της μουσικής εμπερικλείει εξαιρετική πολυπλοκότητα, καθώς οι διερμηνείς προσπαθούν να αποδώσουν ταυτόχρονα και μέσα στον μουσικό χρόνο, τα ηχοχρώματα, το ύψος τους ήχου, τον ρυθμό, τη διάθεση και τα λόγια του τραγουδιού και όχι απλά να «μεταφράζουν» τους στίχους. H Amber Galloway-Gallego είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα διερμηνέα της ASL (American Sign Language) που εξειδικεύεται στη διερμηνεία της μουσικής σε συναυλίες και άλλα περιβάλλοντα (βλ. Red Hot Chilli Peppers Under the Bridge https://www.youtube.com/ watch?v=MGRWeKeh9NE /An Interpretation of Beatboxinghttps://www.youtube.com/ watch?v=WjRz3NZMjjo)

Marko Vuoriheim

Σε αυτήν την προσπάθεια ο ήχος συνοδεύεται από οπτικά ερεθίσματα και διερμηνεία. Για παράδειγμα, στο έργο της Rocking Horse για ηλεκτρικό φλάουτο (https://www.ruthmontgomery.co.uk/?p=2769), η Ρουθ αναφέρεται στις αρνητικές εμπειρίες των ακουογραφημάτων της ως παιδιού, οι οποίες της προκαλούσαν μετά την αίσθηση της ζάλης, του ιλίγγου και των εμβοών (tinnitus). Το αλογάκι-κούνια στην αίθουσα αναμονής είναι το πρωταγωνιστικό στοιχείο το οποίο αποδίδει μουσικά. Το ενδιαφέρον σε αυτήν την εμπειρία, τόσο για τους Κ/κωφούς όσο και για τους ακούοντες ακροατές είναι η συγκλονιστική αναπαράσταση της αλλαγής στον ήχο και κατά συνέπεια στο συναίσθημα, από το ευχάριστο και μελωδικό πέρα δώθε του αλόγου στην τραυματική εμπειρία των εμβοών, από την Κωφή διερμηνέα Zoe McWinney. Τα τελευταία χρόνια, μεγάλη έμφαση δίνεται -κυρίως σε χώρες με πολυπληθείς Κοινότητες Κωφών- στη διερμηνεία της μουσικής από επαγγελματίες διερμηνείς, έτσι ώστε αυτή να είναι προσβάσιμη στα Κ/

Για τους χρήστες κοχλιακών εμφυτευμάτων παράδειγμα αξιόλογης προσπάθειας γίνεται στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, όπου ακουολόγοι, ειδικοί στα κοχλιακά εμφυτεύματα, μουσικοί, συνθέτες, μουσικοθεραπευτές με τη συνεργασία και ανατροφοδότηση ζωντανών ακροατηρίων ατόμων με απώλεια ακοής που χρησιμοποιούν ΚΕ, δημιουργούν μουσική που να απευθύνεται στις ιδιαιτερότητες των κοχλιακών και στον τρόπο που οι χρήστες αντιλαμβάνονται τη μουσική μέσα από αυτά: https://www. southampton.ac.uk/news/2016/04/enjoying-musicwith-a-cochlear-implant.page Οι συνθέσεις αυτές χαρακτηρίζονται από έντονα ρυθμικά στοιχεία, σύντομους και staccato ήχους και επιλογή συγκεκριμένων χροιών οργάνων που οι χρήστες ακούνε καλύτερα (π.χ. άρπα, κρουστά). Ταυτόχρονα, συνοδεύονται με οπτικά ερεθίσματα όπως τη χρήση βίντεο και τα ακροατήρια συμμετέχουν ενεργά κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Οι ερευνητές έχουν επίσης δημιουργήσει ένα διαδικτυακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο οι χρήστες ΚΕ μπορούν να ακολουθήσουν και από το σπίτι τους και το οποίο τους επιτρέπει να εκπαιδευτούν ξανά στη μουσική. Με τρόπους παρόμοιους με αυτούς που περιγράψαμε, η διαφορετικότητα και η αναπηρία με την οποία το κάθε ανθρώπινο σώμα έχει ουσιαστικά χαραχθεί, γίνεται η κινητήριος δύναμη που παράγει συνεχώς ευκαιρίες για νέες αναζητήσεις, πειραματισμό και αυτοσχεδιασμό. Έτσι, ο κόσμος αλλάζει γύρω από το διαφορετικό χωρίς να αναλώνεται σε αχρείαστες διχοτομίες. Αντί να χάνουμε χρόνο ρωτώντας ποιο είναι το σωστό σε σχέση με την αντίληψη της μουσικής καλύτερα να ρωτάμε «τι είναι πιθανόν και δυνατόν στον κόσμο που ζούμε» σε σχέση με το πώς

115

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

όλοι εμείς οι διαφορετικοί άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε, ενδιαφερόμαστε και αισθανόμαστε για τη μουσική. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Bat-Chava, Y. (2000). Diversity of deaf identities.

American Annals of the Deaf, 145, 420-428.

Bruns, L., Mürba, D. & Hahne, A. (2016). Understanding music with cochlear implants. Scientific Reports, 6, 32026. doi: 10.1038/srep32026.

Churchill, W. (2015). Deaf and hard-of-hearing musicians: Crafting a narrative strategy. Research Studies in Music Education, 37(1), 21-36. https://doi. org/10.1177/1321103X15589777.

Cooper, A. (2019). Hear me out: Hearing each other for the first time: The implications of cochlear implant activation, MoMed, Nov-Dec, 116(6), 469-471.

Djourno, A. & Eyries, C. (1957). Auditory prosthesis by means of a distant electrical stimulation of the sensory nerve with the use of an indwelt coiling, Presse Med. Aug 31, 65(63):1417.PMID: 13484817 French.

Drennan, W. R., Oleson, J. J., Gfeller, K. Crosson, J. Driscoll, V.D., Won, J.H., et al. (2015). Clinical evaluation of music perception, appraisal and experience in cochlear implant users. International Journal of Audiology.

54, 114-123. doi: 10.3109/14992027.2014.948219.

Easterbrooks, S. & Baker, S. (2002). Language learning in children who are deaf and hard of hearing: Multiple pathways. Boston, MA: Allyn and Bacon.

Foster, S. & Kinuthuia, W. (2003). Deaf persons of Asian, American, Hispanic American and African American backgrounds: A study of intraindividual diversity and identity. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 8, 271-290.

Giannantonio, S., Polonenko, M. J., Papsin, B. C., Paludetti, G. & Gordon, K. A. (2015). Experience changes how emotion in music is judged: Evidence from children with bilateral cochlear implants, bimodal devices and normal hearing. PLoS One. 10:e0136685. doi: 10.1371/journal.pone.0136685.

Glennie, E. (2015). Hearing Essay. https://www.evelyn. co.uk/hearing-essay/ Hopyan, T. Peretz, I., Chan, I.P., Papsin, B. C. & Gordon, K. A. (2012). Children using cochlear implants capitalize on acoustical hearing for music perception.

Frontiers in Psychology, 3:425. doi: 10.3389/ fpsyg.2012.00425.

Jung, K. H. Won, J. H., Jones, J. A. & Zeng, F. -G. (2004).

Psychoacoustic performance and music and speech perception in prelingually deafened children with cochlear implants. Audiology Neurolotology, 17, 189197. doi: 10.1159/000336467.

Kempermann, G., Fabel, K., Ehhinger, D., Babu, H., LealGalicia, P., Garthe, A. & Wolf, S. A. (2010). Why and how physical activity promotes experience-induced brain plasticity. Frontiers in Neuroscience, 4, 189.

Knoors, H. & Marschark, M. (2015). Διδασκαλία κωφών και βαρηκόων: Αναπτυξιακή και ψυχολογική προσέγγιση. Β. Λαμπροπούλου, Α. Οκαλίδου, Κ. Χατζηκακού (Eπιμ.), Αθήνα: Πεδίο & Βενέττα Λαμπροπούλου.

Kong, Y.-Y., Cruz, R., Jones, J.A. & Zeng, F, -G. (2004).

Music perception with temporal cuesin acoustic and electric hearing. Ear Hear, 25, 172-185. doi: 10.1097/01. aud.0000120365.97792.2f.

Leal, M.C., Shin, Y. J., Laborde, M.-L. , Calmels, M. –N., Verges, S., Lugardon, S. et al. (2003). Music perception in adult cochlear implant recipients. Acta Otolaryngologica (Stockholm), 123, 826-835.

Looi, V., Gfeller, K. and Driscoll, V. (2012). Music appreciation and training for cochlear implant recipients: A review. Seminars in Hearing, 33, 307-334. doi: 10.1055/s-0032-1329222.

116

AΡΘΡΟ: ΙΣΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΩΦΩΣΗ

Maarefvand, M., Marozeau, J. & Blamey, P.J. (2003). A cochlear implant user with exceptional musical hearing ability. International Journal of Audiology, 52, 424-432. doi: 10.3109/14992027.2012.762606.

McDermott, H.J. (2004). Music perception with cochlear implants: a review. Trends in Amplification, 8, 49-82. doi: 10.1177/1084711380400800203.

Mirza, S., Douglas, S. A., Lindsey, P., Hildreth, T. and Hawthorne, M. (2003). Appreciation of music in adult patients with cochlear implants: a patient questionnaire. Cochlear Implants International, 4, 8595. doi: 10.3109/01050399409047493.

Niparko, J. K. (Ed) (2009). Cochlear Implants.

Principles and Practices (2nd ed.) Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.

Plomp, R. (1967). Pitch of complex tones. Journal of the Acoustic Society of America, 41, 1526-1533.

Polonenko, M. J., Giannatonio, S., Papsin, B. C., Marsella, P. and Gordon, K. A. (2017). Music perception improves in children with bilateral cochlear implants or bimodal devices, Journal of the Acoustic Society of America, 141, 4494-4507. doi: 10.1121/1.4985123.

Small, C. (1998). Musicking: The meanings of performing and listening, Hanover: University Press of New England.

Small, C. (1998/2010). Μουσικοτροπώντας: Τα νοήματα της μουσικής πράξης και της ακρόασης. Εκδ. Ιανός.

Sparrow R. (2015). Defending Deaf Culture: The Case of Cochlear Implants, Journal of Political Philosophy, 13 (2), 135–152.

Steel, M. M., Polonenko, M. J., Giannantonio, S., Hopyan, T., Papsin, B. C., and Gordon, K. (2020). Music perception testing reveals advantages and continued challenges for children using bilateral cochlear implants. Frontiers in Psychology, 10: 3015. doi: 10.3389/fpsyg.2019.03015.

Yang, J., Liang, Q., Chen, H., Liu, Y., and Xu, L. (2019).

Singing proficiency in members of a choir formed by prelingually deafened children with cochlear implants.

Journal of Speech, Language and Hearing Research.

62, 1561-1573. doi: 10.1044/2019_JSLHR-H-18-0385.

Yennari, M. (2008). Musical activity in deaf children under four years of age who are using cochlear implants. Unpublished PhD thesis). University of Birmingham, UK. Yennari, M. (2010). Beginnings of song in young deaf children using cochlear implants: The song they move, the song they feel, the song they share, Music Education Research, 12(3), 281-297.

Yennari, M., Schraer-Joiner, L. and Toole, G. (2020).

Singing and the child who is Deaf: Focusing on the individual. In F. A. Russo, B. Ilari, & A. J. Cohen (Eds.),

The Routledge companion to interdisciplinary studies in singing. Volume I: Development (pp. 227-239).

Routledge. doi.org/10.4324/9781315163734 Zarate, M. J., Ritson, C. R., & Poeppel, D. (2012). Pitchinterval discrimination and musical expertise: Is the semitone a perceptual boundary? Journal of Acoustic Society of America. 132, 984-993. doi: 10.1121/1.4733535.

Zeng, F.G. (2002). Temporal pitch in electric hearing.

Hearing Research. 174, 101-106. doi: 10.1016/s03785955(02)00644-5.

Zimmer, V., Verhey, J. L., Ziese, M. and BöckmannBarthel, M. (2019). Harmony perception in prelingually deaf, juvenile cochlear implant users. Frontiers in Neuroscience, 13:466. Doi: 10.3389/fnins.2019.00466 Οκαλίδου, Α. (2010). Η ενίσχυση των δεξιοτήτων ακρόασης λόγου κωφών παιδιών με κοχλιακό εμφύτευμα μέσα από μια παιδοκεντρική παρεμβατική δόμηση του εκπαιδευτικού προγράμματος: Σχεδιασμός και δράσεις πιλοτικού προγράμματος. Στο Εκπαίδευση παιδιών με ειδικές ανάγκες: Μια πολυπρισματική προσέγγιση, Ν. Πολεμικός, Μ. Καΐλα, Β. Στρογγυλός (Επ. Επιμ.), Αθήνα: Πεδίο., Μ. Καΐλα, Γ. Κλεφταράς. Χατζηκακού, Κ. & Νικολαραΐζη, Μ. (2006). Η ενιαία εκπαίδευση και η ανάπτυξη της ταυτότητας των κωφών παιδιών. Στο Φτιάκα, Ε., Γαγάτσης, Α., Ηλία, Ι., Μοδέστου, Μ. (Επ.) Πρακτικά ΙΧ Παγκύπριου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου & ΚΟΕΕ: Η σύγχρονη εκπαιδευτική έρευνα στην Κύπρο (σελ. 811822). Λευκωσία: Πανεπιστήμιο Κύπρου.

41 ONLINE MVSIC MΛGΛZINE

117

108 ONLINE MVSIC MΛGΛZINE

118