Gastcolumn Mark Doorn

Publicist Mark Doorn in gesprek met zichzelf over de wereld om zich heen. Hij verhaalt over zijn ervaringen, observaties, irritaties en blijft zich verwonderen over de mensheid, zichzelf incluis.

“IN GELUL KUN JE NIET WONEN”

Een gevleugelde uitspraak van oud-PvdA politicus Jan Schaefer (1940 – 1994). Schaefer, van oorsprong banketbakker, was een politicus die zich weinig aantrok van de heersende mores. Zo ging hij meestal naar de Tweede Kamer gekleed in spijkerpak en had hij dikwijls geen stropdas om. Hij was een voorstander van helder taalgebruik in de politiek en ambtenarij. Een andere bekende uitspraak van Schaefer, die nog steeds opgeld doet is: “Is dit beleid, of is hier over nagedacht?” In Amsterdam is de brug naar het Java Eiland naar hem vernoemd. Het Java Eiland werd in de jaren ’90 ontwikkeld als nieuw woongebied.

Al sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog kampt Nederland met chronische woningnood. Tot nu toe zijn zowel de politiek, de corporaties als de markt nog niet met passende antwoorden gekomen. De prijzen voor koopwoningen gaan in grote delen van Nederland door het dak. Toch zijn ze zijn niet aan te slepen voor hen die het zich kunnen veroorloven. De normale één à tweeverdiener, de starter, de student, de gescheiden man en vrouw en de ‘normale’ singles hebben het nakijken. Gemeenten hebben ook nog de wettelijke en morele taak om vluchtelingen te huisvesten, maar weten gewoon niet meer hoe.

De wachtlijsten voor sociale woningen zijn lang, studenten blijven noodgedwongen bij pa en ma wonen, huurwoningen voor het middensegment worden nauwelijks gebouwd en om voor een hypotheek in aanmerking te komen moet je al veel eigen geld meebrengen. Ouderen worden gestimuleerd om zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen huis te blijven wonen, bejaardenhuizen zijn er niet meer en om voor een plek in een verzorgingshuis in aanmerking te komen moet je al bijna terminaal zijn.

Binnen de bebouwde kom van onze gemeenten is iedere millimeter bestemd. Als er al ergens gebouwd kan worden en er een bestemmingsplan moet worden gewijzigd, komt al snel de omliggende buurt of een lokale, vaak ter elfder uren opgerichte, (milieu)organisatie in verzet en weet de ontwikkelingen aardig te traineren. Hoe zit het dan buiten de bebouwde kom? Kan daar dan niet gebouwd worden? Het kabinet heeft plannen klaarliggen om honderden boeren te onteigenen om zo de stikstofuitstoot snel naar beneden te krijgen. De landbouwsector is de grootste veroorzaker van stikstofuitstoot. Die uitstoot heeft ook gevolgen voor andere sectoren. De Raad van State heeft in 2019 een streep gehaald door een flink aantal nieuwe bouwvergunningen omdat er in Nederland te veel stikstof wordt uitgestoten. Hiermee wordt bouwen buiten de bebouwde kom dus eigenlijk ook onmogelijk.

Echte oplossingen zijn in de verste verte nog niet zichtbaar en verhuurt Jan en Alleman zijn ‘in de goede tijd’ gekochte tweede huis of appartement tegen schunnige prijzen aan expats of toeristen. Het plan van die andere oud-PvdA politicus, Joop den Uyl, die er ooit voor pleitte om zowel industrie als overheidsinstellingen wat meer te verdelen over Nederland heeft het ook niet gehaald. Het idee was om de Randstad wat te ontlasten en onze krimpgebieden te vullen. Dit is niet verder gekomen dan de verhuizing van de Informatie Beheer Groep (het huidige DUO) en de toenmalige PTT naar Groningen en het CBS naar Heerlen. De instanties verhuisden wel, maar het personeel bleef hier wonen en vond ander werk. Men laat zich toch niet zo makkelijk van boven af verplaatsen.

Als Tata Steel zou verhuizen naar het zo lege Eemshavengebied in Groningen komt er ineens heel veel potentiële bouwgrond beschikbaar in de Randstad of moeten we dan toch maar gaan nadenken over het inpolderen van de Markermeer?

Wie het weet mag het zeggen…