༄༅། །མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ།

༄༅། །མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྐོར་ བརྗོད་པ་ལྷག་བསམ་པདྨ་དཀར་བོའ་ི ཆུན་པོ།

དཔའ་རིས་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་གིས་བརྩམས། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐུན་ཁང་།

ལེའུ་དང་པོ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ། དང་པོ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ།

གཅིག མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་སྤྱིའི་གནས་ཚུལ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་འཛམ་གླིང་གླིང་ཆེན་ཨ་ཤེ་ཡ་ཞེས་པའི་སྐམ་ས་ཆེན་པོའ་ི དབུས་རྒྱུད་ དང་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནུབ་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད། རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་290ཡོད་པའི་ནང་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་250ལྷག་རང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་ གཏོགས་པ་དེས་རང་རྒྱལ་གྱི་སྐམ་ས་ཆེན་པོའ་ི རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་བཞི་ཆའི་གཅིག་ཟིན། མཐོ་ཚད་རྒྱ་མཚོ་ངོས་ལས་ཆ་སྙོམས་སྨི་4500ཡོད་ལ། འཛམ་གླིང་དུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་ བའི་པཱ་ཞི་མཐོ་སྒང་དང་ཡེ་ལིང་མཐོ་སྒང། ཨ་ཆབ་མཐོ་སྒང། ཞི་པོ་ལི་ཡ་མཐོ་སྒང་ལས་སྨི་3000ཡས་མས་མཐོ། ཆེས་མཐོ་ས་སྨི་8844.43 ལྷག་ཡོད་པ་དང་ཆེས་ དམའ་ས་སྨི་1800ལྷག་ཡོད། སྲིད་དུ་སྤྱི་ལེ་2.900ཡོད་པ་དང་ཞེང་ལ་སྤྱི་ལེ་1.600ཡོད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ལས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ས་གཤིས་དབྱེ་མཚམས་ ལ་སྟོད་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ། བར་དབུས་གཙང་རུ་བཞི། སྨད་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་ཅེས་གསུངས་ཡོད། དེ་ཡང་འདིར་བརྗོད་པའི་སྟོད་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་དེ་ ཟངས་དཀར་མཚོ་ཡིས་བསྐོར་བའི་མང་ཡུལ་དང་སྤུ་ཧྲེང་། གངས་ཀྱིས་བསྐོར་བའི་སྤུ་ཧྲེང་། གུ་གེ་གཟའ་ཡིས་བསྐོར་བའི་ཞང་ཞུང་བཅས་ཡུལ་ལུང་ཁག་གསུམ་བསྟན་ པ་དང་། བར་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་ཞེས་པ་བོད་དབུས་གཙང་ཡུལ་གྱི་གཡས་རུ་དང་གཡོན་རུ། སྦུས་རུ། གུང་རུ་བཅས་ཡིན། སྨད་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་ཟེར་བ་ནི་ཟལ་མོ་སྒང་དང་། ཚ་བ་སྒང་། སྨར་ཁམས་སྒང་། སྤོ་འབོར་སྒང་། དམར་རྫ་སྒང་། མི་ཉག་རབ་སྒང་བཅས་ཡིན། དེ་ནི་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ས་གཤིས་དབྱེ་མཚམས་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་གནས་ཚུལ་ཡིན། བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་ན་བོད་ཡུལ་དུ་ས་ཆུ་རི་གསུམ་སོགས་ཀྱི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་དཔེར་ ན་གངས་ཆེན་བཞི་ནི་ཤམ་བུ་ལྷའི་གངས་དང་། བུ་ལེ་ཀླུའི་གངས། གང་བ་བཟང་པོ་གནོད་སྦྱིན་གྱི་གངས། སྟར་སྒོ་བཙན་གྱི་གངས་བཅས་ལྟ་བུ་དང་། ཆུ་བཞི་སྟེ་ འབྲི་ཆུ་དང་། རྨ་ཆུ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ། རྫ་ཆུ་བཅས་སོ། མཚོ་བཞི་སྟེ་མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ་དང་། གནམ་མཚོ། སྣུབ་མཚོ། མཚོ་ཁྲི་ཤོར་རྒྱལ་མོ་བཅས་སོ། ཐང་བཞི་སྟེ་རྒྱལ་ མེ་ཏོག་ཐང་དང་། ཨ་མདོ་གཡེར་མོ་ཐང་། ལྕགས་རྩེ་གྲི་བུ་ཐང་། ཁམས་ཀྱི་པདྨ་ཐང་བཅས་སོ། རོང་ཆེན་བཞི་སྟེ་ཤར་ཀོང་པོ་རོང་དང་། ལྷོ་ཁྲ་མོ་སྟག་ཚང་ རོང་། སྨད་ཚ་བ་རོང་། བྱང་སྨད་རྒྱལ་མོ་རོང་བཅས་པའོ། དེ་དག་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཆ་ནས་བརྗོད་པའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ གི་གཞིའི་གནས་ཚུལ་ཙམ་ཡིན། དེ་ཡང་དེང་སྐབས་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་གྱི་དབྱེ་མཚམས་ལྟར་ན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་ཁུལ་རིམ་པའི་ས་གནས་ཏེ་ལྷ་ ས་གྲོང་ཁྱེར་དང་། ནག་ཆུ་ས་ཁུལ། ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ། ཉི་ཁྲི་ས་ཁུལ། གཞིས་ཀ་རྩེ་ས་ཁུལ། ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ། མངའ་རིས་ས་ཁུལ་བཅས་ཡོད་ལ། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་ལ་རྔ་བ་ བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་། དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། མུ་ལི་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་བཅས་ཡོད། ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་དུ་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་ རང་སྐྱོང་ཁུལ་ཡོད། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ན་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་དཔའ་རིས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་བཅས་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལ་མཚོ་ལྷོ་ བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། རྨ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ། ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་རང་ སྐྱོང་ཁུལ། མཚོ་ནུབ་སོག་རིགས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བཅས་དྲུག་ཡོད་ལ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཤར་ཕྱོགས་སུ་དཔའ་རིས་དང་། གྲོ་ཚང་། བ་ཡན། རྡོ་སྦིས། སྟོང་སྐོར། སྐུ་ འབུམ། གསེར་ཁོག་སོགས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་མང་པོ་མཆིས། བཀའ་གདམས་གླེགས་བམ་ལས་བོད་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་འདི་འདྲའི་ཞིབ་བྲིས་གནང་། ཤར་རྡོ་ རྗེ་གདན་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་ན། གནས་པུར་རྒྱལ་བོད་ཅེས་བྱ་བ་ཡོད། མཚོ་དམའ་མོ་གཡུ་ཡི་མཎྜལ་ཡོད། གངས་དཀར་པོ་ཤེལ་གྱི་མཆོད་རྟེན་ཡོད། སྤང་སེར་བོ་གསེར་གྱི་ ལྷུན་པོ་ཡོད། དྲི་ཞིམ་པོ་སྨན་གྱི་བདུག་སྤོས་ཡོད། སྟོན་བཀྲ་བ་གསེར་གྱི་མེ་ཏོག་ཡོད། དབྱར་བཀྲ་བ་གཡུ་ཡི་མེ་ཏོག་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དེ་ མི་མཛངས་ཤིང་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལ་དད་པ། གངས་ཀྱི་ར་བས་བསྐོར་བ། ཆུ་གཙང་པོ་ཀུན་གྱི་མགོ་ཁུངས། རི་མཐོ་ཞིང་ས་གཙང་བ། ཆུ་བོ་དྭངས་ཤིང་བསིལ་བ་རྩ་ཐང་ ཡངས་ཤིང་གཤིན་པ། ནགས་ཚལ་སྟུག་ཅིང་ཚིང་བ། སྟོད་ན་གཡའ་རི་དང་བྲག་རི། བར་ན་རྫ་རི་དང་སྤང་རི། སྨད་ན་རྩི་ཤིང་དང་ནགས་ཚལ་གྱིས་ཡོངས་སུ་བརྒྱན་ པ། བྱ་བྱིའུ་ཡིས་སྐད་སྙན་སྒྲོག་པ། རི་དྭགས་རྣམས་བག་ཡངས་སུ་རྩེན་པ། འབབ་ཆུའི་སྒྲ་ལྷུང་ལྷུང་སྒྲོག་པས་ཡིད་དུ་འོང་བའི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་རྣམ་ པ་ཚང་མས་མིག་གིས་མཐོང་བ་དང་བློ་ལ་གསལ་ཞིང་ངག་གིས་བསྟོད་པ་ཞིག་རེད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་བརྗིད་ཆགས་ལྟ་ན་སྡུག་པའི་རི་བོ་ཧི་མ་ལ་ཡ་དང་ཁུ་ནུ་རི། གདང་ལ། གངས་ཏི་སི། ཇོ་མོ་གངས་དཀར། གཉའ་ཆེན་ཐང་ལྷ། ཕྲེད་རྒྱུག་རི་ རྒྱུད། ཁ་བ་དཀར་པོ། འཇུ་ལག་གངས་དཀར། ནུབ་གངས་ལ་གནམ་མོ་སྣ་གཉིས། གནམ་ལྕགས་འབར་མ། གནོད་སྦྱིན་གངས་བཟང་། ཕྱི་མ་ལ། ཆུ་མདོ་ལ། རྨ་ ཆེན་གངས་རི། བ་ཡན་ཧ་རི། མདོ་ལ་རིང་མོ་དང་ལི་ཐང་དགེ་བསྙེན་གངས་རི། གངས་དཀར་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་རྒྱལ་སོགས་མང་པོ་ཡོད།

མཐོ་ཚད་མཚོ་ངོས་ལས་སྨི་སྟོང་ཚོ་དྲུག་ཡན་གྱི་རི་རྒྱུད་མང་། རི་བོ་དེ་ཚོ་མང་ཆེ་བ་རི་མགོ་གངས་རི་དང་རི་སྐེད་ནགས་དང་སྤང་རི། རི་ཞོལ་རྩྭ་ཐང་དང་ཞིང་ཡིན་ པས་མིའི་རིགས་ཀྱིས་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་འཚོ་བ་རོལ་པའི་གནས་ཡུལ་ཡིན། གནའ་མི་བོད་ཀྱི་གཏམ་དཔེ་ལ་ཆུ་བོར་མགོ་ཡོད་པ་དང་གཙང་པོར་ཁུངས་ ཡོད་ཟེར། རི་བོ་དེ་དག་ནི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་སོགས་ཆུ་བོ་ཀུན་གྱི་མགོ་ཁུངས་ཡིན། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་དུ་ཁ་འབབ་བཞི་ ཟེར་བ་དེ་བོད་ལྗོངས་མངའ་རིས་ཁོངས་ཀྱི་གངས་རི་ཆེན་པོ་ཏི་སེའི་ཕྱོགས་བཞི་ནས་འབབ་པའི་ཆུ་བོ་བཞི་སྟེ་གླང་ཆེན་ཁ་འབབ་དང་། རྨ་བྱ་ཁ་འབབ། རྟ་མཆོག་ཁ་ འབབ། སེང་གེ་ཁ་འབབ་བཅས་ཡིན།

དེའི་ནང་གི་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་ནི་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་གཙང་པོ་ཆེན་པོ་སྟེ་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའ་ི མགོ་ཁུངས་ཡིན། གཞན་ཡང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་མངའ་ཁོངས་ སུ་གཏོགས་པའི་གདང་ལ་རི་བོའ་ི རི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒུ་ར་མདའ་མདུང་ནས་བྱུང་བའི་ཐོ་ཐོ་ཧོ་ཆུ་བོ་ནི་འབྲི་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཡིན། འབྲི་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ན་རྒུ་ར་མདའ་མདུང་ གཙོ་བྱས་པའི་མཐོ་ཚད་མཚོ་ངོས་ལས་སྨི་སྟོང་ཚོ་དྲུག་ཡན་གྱི་གངས་རི་སུམ་ཅུ་སོ་གསུམ་ཡོད་པ་དང་འཁྱགས་ཀླུང་ཆེན་པོ་གཉིས་ཡོད་པས་གངས་དང་ཆུ་ཡི་བང་ མཛོད་ངོ་མ་རེད། ཧི་མ་ལ་ཡ་རི་བོའ་ི རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་2.450 ཡོད་པ་དང་ལྷོ་བྱང་གི་ཞེང་ལ་སྤྱི་ལེ་200-350ཡོད། དེར་མཐོ་ཚད་མཚོ་ངོས་ལས་སྨི་སྟོང་ཚོ་དྲུག་ཡན་ སླེབས་པའི་རི་རྩེ་བཞི་བཅུ་དང་སྟོང་ཚོ་བརྒྱད་ཡན་སླེབས་པའི་རི་རྩེ་བཅུ་ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རི་བོ་མང་པོ་ནི་ཆུ་བོ་དང་གནམ་གཤིས་ཀྱི་དབྱེ་མཚམས་ཡིན། དཔེར་ན་གངས་ལ་ནི་འབྲི་ཆུ་དང་རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་གཉིས་ཀྱི་དབྱེ་མཚམས་ཡིན། དཀར་མཛེས་གྱི་ཨེར་ལིང་རི་བོར་མཚོན་ན་བྱང་ངོས་ནང་ལོགས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ ལ་གཏོགས་པའི་ནགས་ཚལ་ཚང་ཚིང་སྟུག་པོ་དང་རྩྭ་སྔོན་ལྗང་མདོག་གིས་ཁེབས་ཤིང་མཁའ་དབུགས་ཀྱི་དྲོ་གྲང་མཉམ་པ་ཞིག་ཡིན་ལ་ལྷོ་ངོས་མཐོ་སྒང་བོད་ཡུལ་གྱི་ གནམ་གཤིས་ལ་གཏོགས་པས་གྲང་ངར་ཅུང་ཆེ། དེ་བས་འདིར་ཆགས་པའི་རི་བོ་ཐམས་ཅད་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་མཚོན་ན་མེད་དུ་མི་ རུང་བའི་གྲུབ་ཆ་འགངས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་གཙང་པོ་དང་མཚོ་མཚེའུའི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་མཆིས། འཛམ་གླིང་དུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་ཆུ་བོ་དཔེར་ན་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཤར་ ཕྱོགས་ན་འབྲི་ཆུ་དང་། རྨ་ཆུ། རྫ་ཆུ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ། ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་། ཉང་ཆུ། མྱང་ཆུ། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཆུ་བོ་ཁ་འབབ་བཞི་ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་ སྒང་ན་ཕྱི་འབབ་ཆུ་བོ་མང་བས་ཨ་ཤེ་ཡ་གླིང་དུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་འབྲི་ཆུ་དང་། རྨ་ཆུ། རྫ་ཆུ། མེ་ཀོང་གཙང་པོ། སར་ལྦུན་གཙང་པོ། ཡི་ལོ་ལྦ་ཏི་གཙང་པོ། ཆུ་བོ་གང་

གཱ་སོགས་ཀྱི་ཆུ་མགོ་ཡང་བོད་ནས་བཞུར་བ་ཡིན། དེ་མིན་མཚོ་དང་མཚེའུ་ཆེ་ཆུང་ཆིག་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་ཡོད། རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་སྟོང་ཡན་གྱི་མཚོ་ཆེན་གནམ་ མཚོ་ཕྱུག་མོ་དང་བཀྲ་རི་གནམ་མཚོ། སེར་གླིང་མཚོ་བཅས་གསུམ་དང་། རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་བརྒྱ་བརྒལ་བའི་མཚོ་སུམ་ཅུ་སོ་ལྔ། རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ལྔ་ནས་ བཅུ་བར་སུམ་བརྒྱ་ཉེར་གཅིག་ཡོད། བོད་ཀྱི་གནས་ཡིག་ན་བོད་ཡུལ་བྱང་ཕྱོགས་འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་ན། གངས་དཀར་རི་ལས་འབབ་པའི་གཙང་པོ་རྣམས། གཡུ་ མདོག་ལྡན་པའི་མཚོ་དང་མཚེའུའི་ནང་། དྭངས་གཙང་བསིལ་བའི་ཆུ་སྒྲ་ལྷུང་ལྷུང་འབབ། མཚོ་ལ་གཙང་པོ་བཀྲ་རི་གནམ་མཚོར་འབབ། ལྦ་མོ་གཙང་པོ་ངང་ལ་རིང་ མཚོར་འབབ། གཡུ་འབྲུག་གཙང་པོ་སྔོ་མཚོ་ནང་ལ་བཞུར། སྐྱ་རུབ་གཙང་པོ་གཡི་སྦུག་ཚྭ་མཚོར་འབབ། འབོག་ཚང་གཙང་པོ་སྟག་རྩེ་མཚོ་མོར་འབབ། རྩྭ་སྐྱ་གཙང་ པོ་སེར་གླིང་མཚོ་ལ་འབབ། བྲག་གཙང་པོ་མ་ཕམ་གཡུ་མཚོར་འབབ། ཁ་འཐུང་སྐྱ་ཆུ་ཡར་འབྲོག་གཡུ་མཚོར་འབབ་ཅེས་པ་དང་། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་མཚོ་ལ་ ཡང་ནང་འབབ་དང་ཕྱི་འབབ་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་ལས་ཕལ་ཆེ་བ་ནང་འབབ་ཡིན། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་གནམ་མཚོ་ཕྱུག་མོ་དང་། བཀྲ་རི་གནམ་མཚོ། སེར་གླིང་མཚོ། སྐ་རིང་ མཚོ། ལྷ་མོའ་ི བླ་མཚོ། ཕུ་མ་གཡུ་མཚོ། ཡར་འབྲོག་གཡུ་མཚོ། མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ་དང་། མཚོ་སྔོན་གྱི་མཚོ་སྔོན་པོ། རྟ་རྫོང་གཡུ་མཚོ། ཡུན་ནན་གྱི་བས་མཐའ་མཚོ་དང་། ནགས་ཕག་མཚོ། འབུས་བསྡུས་མཚོ་སོགས་ཚང་མ་ནང་འབབ་མཚོ་ཡིན། ཕྱི་འབབ་མཚོ་ལ་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཀོང་པོ་རྒྱ་མདའ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་བྲག་གསུམ་མཚོ་དང་། སྟེང་ ཆེན་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྤུས་ཐོང་མཚོ། མཚོ་སྔོན་མགོ་ལོག་ཁོངས་ཀྱི་མཚོ་སྐྱ་རེངས་དང་མཚོ་སྔོ་རེངས་སོགས་ཡིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རླན་གཤེར་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཚུལ་བརྗོད་ན།

བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་རླན་གཤེར་ས་ཁུལ་སྟོང་ལྷག་ཡོད་ཅིང་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་ལྷག་ཡོད་པས་རྒྱལ་ཡོངས་ནས་ཨང་དང་པོ་ཡིན། བོད་ ལྗོངས་ཀྱི་རླན་གཤེར་ས་ཁུལ་མང་པོའ་ི ཁྲོད་དུ་ལྷ་ས་གྲོང་འཁྱེར་གཅིག་པུ་རུ་ལྷ་ཀླུའི་རླན་གཤེར་ས་ཁུལ་སོགས་རླན་ས་ཆེ་ཆུང་30ལྷག་ཡོད། གཞིས་ཀ་རྩེ་གྲོང་འཁྱེར་ ཁོངས་སུ་གནས་པའི་བདེ་ཆེན་སྐལ་བཟང་ཕོ་བྲང་རླན་ས་སོགས་ཡོད་པ་དག་གི་གཞི་ཁྱོན་ཅུང་ཆེ། 1992 ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་རླན་སའི་སྤྱི་ཆིངས་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་ཆོག་ མཆན་བཀོད་པ་ལྟར་མཚོ་སྔོན་པོ་རྒྱལ་སྤྱིའི་རླན་ས་གཙོ་བོའ་ི མིང་ཐོར་བཀོད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་ཁུལ་རྨ་སྟོད་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་མཚོ་སྐྱ་རེངས་དང་ མཚོ་སྔོ་རེངས་གཉིས་ཀྱི་རྨ་ཆུའི་འབྱུང་ཡུལ་དུ་རང་བྱུང་གིས་གྲུབ་པའི་ཚྭ་མེད་མཚོ་ཨང་དང་པོ་དང་ཨང་གཉིས་པ་ཡིན།

2005 ལོའ་ི ཟླ་གཉིས་པའི་ཚེས་གཉིས་ཉིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་རླན་སའི་སྤྱི་ཆིངས་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་ཆོག་མཆན་བཀོད་པ་ལྟར་མཚོ་སྐྱ་རེངས་དང་མཚོ་སྔོ་རེངས་གཉིས་རྒྱལ་ སྤྱིའི་རླན་ས་གཙོ་བོའ་ི མིང་ཐོར་བཀོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་ནགས་ཚལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཧི་མ་ལ་ཡ་རི་རྒྱུད་དང་ཡར་ ཀླུང་གཙང་པོའ་ི འབབ་རྒྱུད། ཉིང་ཁྲི་སོགས་སུ་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་རྒྱ་ཆེ་བར་མ་ཟད་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་ཡང་ཧ་ཅང་མོད་པོ་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལ་མཚོན་ ན་ནགས་ཁུལ་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་བརྒྱད་ཅུ་ལྷག་ཡོད་རང་རྒྱལ་ཁབ་ལ་རང་བྱུང་རྩྭ་ས་སྣ་ཚོགས་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་39283ལྷག་ཡོད་པ་དེས་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ས་རྒྱའི་ 40%ཟིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་མཚོན་ན་བོད་ལྗོངས་ཁོངས་ཀྱི་བྱང་ཐང་ནི་རྩྭ་ས་ཡངས་ཤིང་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་རྩྭ་ཐང་ཆེན་པོ་ཡིན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ ཡོངས་ལ་རྩྭ་ཐང་གི་རྒྱ་ཁྱོན་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་5467.12 ཡོད་པ་དེ་གཙོ་བོ་མགོ་ལོག་རྩྭ་ཐང་དང་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་མགོ་ཁུངས་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་རྩྭ་ཐང། རྨ་ལྷོ་རྩྭ་ཐང་དང་མཚོ་ སྔོན་པོའ་ི མཐའ་སྐོར་གྱི་རྩྭ་ཐང་ཡིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་སའི་རིགས་གཙོ་བོར་སྤང་ངོས་རྩྭ་ས་དང་རྩྭ་ཐང་རྩྭ་ས། རྩྭ་རི་རྩྭ་ས། ན་འདམ་རྩྭ་ས། ཐང་རྒོད་རྩྭ་ས། ནགས་ཚལ་རྩྭ་ས་སོགས་ཡོད་ཅིང་། རྩ་ཐང་མང་ཆེ་བར་སྐྱེས་སྟོབས་ལྡན་ཞིང་འཚོ་བཅུད་ཆེ་བས་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་དང་ར་མ། རྔ་མོང་། བོང་བུ། དྲེལ་སོགས་འཚོ་ སྐྱོང་བྱེད་པར་འཚམ་པ་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཅི་རིགས་སྒོས་རྩྭ་གཟན་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་རྒྱུད་སྤེལ་གྱི་གནས་གཞི་ཡིན། ཡུལ་གྲུ་གཞན་ལ་བསྡུར་ན་མདོ་དབུས་ མཐོ་སྒང་དུ་བྱེ་ཐང་དང་། བྱེ་སྒང་བྱེ་རི། བྱེ་ལུང་སོགས་དེ་འདྲ་མང་པོ་མེད་ན་ཡང་ཉེ་ཆར་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བར་བརྟེན་བྱེ་མའི་ཁེབས་ རྒྱ་ལོ་རེ་བཞིན་ཇེ་ཆེ་རེད། དཔེར་ན་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཀོས་ནན་ལྟ་བུའོ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྲོག་ཆགས་ལ་རིགས་དང་ཁ་གྲངས་མང། མིའི་རིགས་ཀྱིས་གསོ་ སྐྱོང་བྱེད་བཞིན་པའི་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་དང་ཁྱི། བྱི་ལ། ཁྱིམ་བྱ་སོགས་ཡོད་པ་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཏེ་འདབ་ཆགས་དང་རི་དྭགས་རིགས་མང་པོ་ཡོད། དེའི་ནང་ དུ་འབྲོང་དང་རྐྱང། རྒོ། གཉན། དོམ། གསའ། གཙོད། གངས་གཟིག། གནའ་བ། གླ་བ། གཡི། སྲམ། ཤྭ་སྐྱ། ཤ་བ་ཁ་དཀར། ཤ་བ་སེར་ཆེན། ཤ་བ་སེར་ཁྲ། འཕྱི་བ། གོང་མོ། བྱ་ལྦང་སྲེག་པ། ངང་པ། རྩང་པ་སོགས་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་དམིགས་བསལ་དུ་ཡོད་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཡིན་ལ་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེ​ེ​ེ​ེ​ེ​ེར་(དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའ་ི གླུ་ དབྱངས་)ལས་སྟོད་མངའ་རིས་ཀྱི་ས་ཆ་ནི་གླང་པོ་ཆེ་དང་རི་དྭགས་ཀྱི་ཡུལ། བར་དབུས་གཙང་གི་ས་ཆ་ནི་རི་དྭགས་དང་སྤྲེའུའི་ཡུལ། སྨད་མདོ་ཁམས་ཀྱི་ས་ཆ་ནི་སྤྲེའུ་ དང་བྲག་སྲིན་གྱི་ཡུལ་ཞེས་གསུངས་ཡོད། ད་ལྟ་བོད་ལྗོངས་ཁོངས་སུ་སྒལ་ཚིག་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས་རིགས་800ལྷག་ཡོད་པ་ལས་རིགས་200ལྷག་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཁོ་ན་མ་གཏོགས་ཡུལ་གྲུ་གཞན་ན་མེད། སྲིན་བུའི་རིགས་4000 ལྷག་ཡོད་པ་དེའི་ནང་རིགས་ 130 ལྷག་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

གཙོད་དང་། རྐྱང་། འབྲོང་། དཔུང་རིང་སྤྲ། ཧི་མ་ལ་ཡའི་བྲག་སྲམ་སོགས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་མ་གཏོགས་ཡུལ་གྲུ་གཞན་ན་མེད་པའི་སྲོག་ཆགས་དཀོན་པོའ་ི རིགས་ ཡིན། འཛམ་གླིང་ཐོག་འབྲི་གཡག་ཆེས་མང་བའི་ས་ཆ་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཡིན། སྤྱིར་འཛམ་གླིང་ན་འབྲི་གཡག་ཁྲི་ཚོ་ 1470 ལྷག་ཡོད་པའི་ནང་མདོ་དབུས་མཐོ་ སྒང་ན་ཁྲི་ཚོ་ 1400 ལྷག་ཡོད། འཛམ་གླིང་ནས་ཕལ་ཆེར་ 95% ཡན་གྱི་འབྲི་གཡག་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་ཡོད། འོ་འཐུང་སྲོག་ཆགས་རིགས་ལ་གཏོགས་པའི་བྲ་རིགས་དང་རི་བོང་རིགས་ལ་མཚོན་ན་ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་དུ་རིགས་25 ཡོད་པའི་ནང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་རིགས་ 16ཡོད། གཞན་ད་དུང་འདབ་ཆགས་དཀོན་པའི་རིགས་དང་རི་དྭགས་ཡ་མཚན་ཅན་མང་པོ་ཡོད། དཔེར་ན་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི བྱ་གླིང་ན་ཁྲུང་ཁྲུང་མགོ་ཁྲ་དང་ཆུ་སྐྱར་ ཆེན་པོ། ཆུ་སྐྱར་མགོ་སྨུག། སྐྱར་མོ། ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག། སྐྱ་ལེབ། ཆུ་སྐྱེགས་སོགས་རིགས་མང་པོ་ཡོད་ལ། བྱ་རིགས་ཆེས་མང་དུས་བྱའི་ཁ་གྲངས་ཁྲི་ཚོ་བཅུ་བདུན་ལྷག་ ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་མཚོ་དང་མཚེའུ་ 2500 ལྷག་མཆིས་པའི་ནང་དུ་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད། དཔེར་ན་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་དུ་གྲངས་ ཀྱི་མི་ལོངས་པའི་ཁྲབ་མེད་ཉ་མོ་དང་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་ནང་ཉ་སྲམ་སོགས་དང་སྐམ་ཆུ་གཉིས་གནས་ཀྱི་སྲོགས་ཆགས་མང་པོ་ཡོད།

རི་བོ་དང་ཆུ་ཀླུང་གཞོང་ས། བྱེ་ཐང་། སྤང་ཁུལ། གངས་རི། འཁྱགས་ཀླུང། ཚ་ཀླུང། བ་ཚྭ་ཅན་གྱི་ས་ཆ་སོགས་ལས་གྲུབ་པའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ གིས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་རྩ་ཤིང་རིགས་མང་པོ་གསོ་སྐྱོང་བྱས། ཚན་རིག་པས་རྩད་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་རྩི་ཤིང་རིགས་ ཉིས་སྟོང་ལྷག་ཡོད་ཟེར། དེའི་ནང་རྩི་ཤིང་རྩ་ཆེན་རིགས་ཧ་ཅང་མང། ལོ་ཏོག་གཙོ་བོ་གྲོ་དང་ནས། སྲན་མ། ཁྲེ། ཡུག་པོ། བྲ་བོ། ཟར་མ། པད་ཁ། ཡུང་རིལ། ཀེ་ཚེ་ སོགས་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་ན་སིལ་སྡོང་རིགས་ 700 ལྷག་ཡོད་པ་དེའི་བཞི་ཆ་གཅིག་བོད་ལྗོངས་ན་ཡོད། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཉིང་ཁྲི་དང་། ལྷོ་ཁ། ཆབ་མདོ་ནི་སིལ་སྡོང་ཆེས་ མང་ས་ཡིན། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་མིང་གྲགས་ཆེ་བའི་སྨན་རྩྭ་རིགས་ཏེ་ལྕུམ་རྩ་དང་། སྙི་བ། ལྕ་བ། ཤིང་མངར། སྲད་དཀར། འདྲེ་ཚེར་མ། དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ། སྲོ་ ལོ་དམར་པོ། གླང་ཆེན་ཆིག་ཐུབ། ཀླུ་བདུད་རྡོ་རྗེ། འཇིབ་རྩི་སྨུག་པོ། གངས་ལྷ་མེ་ཏོག་སོགས་ཡོད། ཤིང་འབྲས་ལ་སྟར་ཁ་དང་ཁམ་བུ། རྒུན་འབྲུམ། ཙོ་རུ་སོགས་ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་ཡངས་ཤིང་མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་རྩྭ་ཐང་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ དབྱར་ཟླ་དྲུག་པ་ནས་བརྒྱད་པའི་བར་ལ་སྤང་ཐང་ཐམས་ཅད་སྔོ་ལྗང་ངེ་ཡོད་པ་དང་ཁ་དོག་སྣ་ཚོགས་ལྷམ་མེར་བཀྲ་བའི་མེ་ཏོག་མང་པོ་བཞད་ཅིང་སྐལ་བཟང་ བདག་གིས་ཁ་དོག་དང་འདབ་མ་ཟེ་འབྲུ་ཕྱེ་མ་དང་ལོ་མ་གཞུང་རྟ་མེ་ཏོག་བཙེགས་མ་དང་ཁ་དོག་རྣམ་པ་དྲི་ཞིམ་མི་འདྲ་བའི་མེ་ཏོག་ལ་ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ན། འདེབས་ མི་དགོས་རང་སྐྱེས་མེ་ཏོག། ཚོན་མི་དགོས་ཁ་དོག་སྣ་ཚོགས། བྱུག་མི་དགོས་དྲི་ཞིམ་ལྷན་སྐྱེས། སྣ་མི་གཅིག་མེ་ཏོག་གྲངས་མེད། ཁྱོན་ཡངས་པའི་ རྩྭ་ཐང་ཁེབས་ཡོད། དཔེར་ན་བཞད་ཡུན་རིང་བའི་མེ་ཏོག་སེར་པོའ་ི རིགས་ནི་གསེར་ཆེན་སེར་ཆུང་མེ་ཏོག། སུག་པའི་མེ་ཏོག སྭ་ལའི་མེ་ཏོག ལུག་རུ་སེར་པོ་མེ་ཏོག དབྱི་མོང་མེ་ཏོག བྱ་རྐང་མེ་ཏོག སྤྲ་རྒོད་མེ་ཏོག མཁན་པ་གསེར་མགོ། ཨ་ཕྲུག་མེ་ཏོག ཡུ་མོ་སྲོལ་གོང་མེ་ཏོག པ་ཧོ་ལའི་མེ་ཏོག མེ་ཏོག་ལྗང་སེར་གྱི་རིགས་ནི་ག་

དུར་མེ་ཏོག སྦྲུལ་སེར་མེ་ཏོག འོ་ཇ་མེ་ཏོག ཀེའུའེ་མེ་ཏོག ཤེའུ་དར་མེ་ཏོག སྤྱང་གི་མེ་ཏོག ཙ་མ་ཙི་མེ་ཏོག་སོགས་མེ་ཏོག་སེར་བོའ་ི རིགས་མང་ལ་གོས་ ལྗང་སྟེང་དུ་གསེར་མདོག་གི་རི་མོ་ཕབ་པ་དང་མཚུངས་ལ་གཞན་ཡང་སྤེན་མའི་མེ་ཏོག་སེར་པོ་སོགས་ཧ་ཅང་མང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་གསེར་གྱི་མེ་ཏོག་རྒྱས་པའི་གླིང་ ཞེས་བསྟོད་བསྔགས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། རིགས་སྔོན་པོའ་ི མེ་ཏོག་ནི་དབྱི་མོང་མེ་ཏོག བྱ་རྐང་མེ་ཏོག སྤང་རྒྱན་མེ་ཏོག པྲི་ཡང་ཀུའི་མེ་ཏོག ཧོང་ལེན་མེ་ཏོག ལུག་མིག་མེ་ ཏོག སྒྲོལ་མའི་མེ་ཏོག ཁུ་བྱུག་མེ་ཏོག རྒས་དར། ཨུཏྤལ་སོགས་མང་པོ་ཡོད་ལ་ལྷག་པར་དུ་ཨུཏྤལ་སྔོན་པོ་ཧ་ཅང་མང་བས་རི་ལུང་ཐང་ཆེན་གྱི་ཁ་དོག་འགྱུར། མེ་ཏོག་ དཀར་པོའ་ི རིགས་ལ་མེ་ཏོག་གངས་ལྷ་དང་། སྤང་རྒྱན་མེ་ཏོག བ་ལིའི་མེ་ཏོག པ་ར་བ་ཏའི་མེ་ཏོག དབྱི་མོང་མེ་ཏོག སྤྱང་ཀིའི་མེ་ཏོག ཨུཏྤལ་མེ་ཏོག རམ་བུའི་མེ་ ཏོག་སོགས་ཧ་ཅང་མང་། མེ་ཏོག་དམར་པོའ་ི རིགས་ལ་ལུག་རུ་མེ་ཏོག་དང་། ཀེང་ཤུའི་མེ་ཏོག ཡུ་མོ་སྲོལ་གོང་མེ་ཏོག་སོགས་ཡོད། མེ་ཏོག་དམར་སྨུག་གི་རིགས་ལ་སྟག་ ཤའི་མེ་ཏོག སྤང་སྤོས་མེ་ཏོག སེ་བའི་མེ་ཏོག་སོགས་ཡོད། མེ་ཏོག་སྨུག་པོའ་ི རིགས་ལ་སྤྱང་ཚེར་མེ་ཏོག་དང་། ལུག་རུ་མེ་ཏོག སུག་པ་དག་བྱེད་སོགས་ཡོད། མེ་ཏོག་དམར་སྐྱའི་རིགས་ལ་དབང་ལག་མེ་ཏོག་སོགས་སོ། མེ་ཏོག་ཁྲ་བོའ་ི རིགས་ལ་དབྱི་མོང་མེ་ཏོག་ཁྲ་བོ་དང་སྤང་རྒྱན་མེ་ཏོག་ཁྲ་བོ་སོགས་ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་ སྒང་གི་མེ་ཏོག་ཕལ་ཆེ་བ་ཆུ་བོའ་ི འགྲམ་ནས་སྐྱེས་པ་དང་ཆུ་འགྲམ་མཚོ་ཁ་ན་གཞོང་གི་ཆུ་སྐྱེས་མེ་ཏོག་གཞུང་རྟ་ཕྲ་ལ་ལོ་མ་ལྗང་ཞིང་སྲབ་པ་གློ་ཁ་དང་། མཆིན་ཁ་སྔོ་ སྐྱ་དཀར་པོ་དང་། དམར་སྨུག་སོགས་མེ་ཏོག་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་མཛེས་དཔལ་འགྲན་པའི་མེ་ཏོག་ཚོམ་བུ་བཞད། སྤྱིར་འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་ན་མེ་ཏོག་བཞད་པ་མང་བས་མེ་ ཏོག་རྫོང་དང་། མེ་ཏོག་ཞང་། མེ་ཏོག་ཐང་། གསེར་ཆེན་ཐང་། མེ་ཏོག་སྒང་། མེ་ཏོག་ལུང་བ་སོགས་མེ་ཏོག་གི་མིང་ས་མིང་ལ་བཏགས་པ་མང་ངོ་། དབྱར་ཟླ་དྲུག་པ་དང་བདུན་པའི་རི་ལུང་ཐང་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ལྗོངས་ནི་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་མཛེས་སྡུག་ལྡན་ཞིང་རྒྱང་རིང་ནས་བལྟས་ཚེ་སྔོ་ལྗང་ངེར་ཡོད་པའི་ས་གཞི་ མེ་ཏོག་རི་མོ་ངོམ་པའི་གོས་ལྗང་ཞིག་དང་མཚུངས་སོ།

ཉི་འོད་དྲོ་འཇམ་དང་ཆར་ཆུ་དུས་སུ་འབབ་པ་རྩྭ་རྩི་ཏོག་ཧ་ཅང་རྒྱས་པའི་ལོར་མེ་ཏོག་སྣ་ཚོགས་སྔར་ལས་ལྡབ་འགྱུར་གྱིས་མང་ལ་འཇམ་ཞིང་གཉེན་པའི་རྩྭ་ལྗང་དང་ མེ་ཏོག་ནི་འཛམ་གླིང་སྐམ་སའི་ཐོག་གི་ཁྱད་དུ་འཕགས་རྩྭ་ཐང་གི་མཛེས་རྒྱན་ཡིན་ནོ། གཏེར་རྫས་སྐོར་ལ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ལྕགས་དང་རྡོ་སྣུམ་སོལ་རླངས་ སོགས་ཡོད་པ་མ་ཟད་ད་དུང་ཆུ་ཤེལ་དང་ལྷ་ཚེར། ཞ་ཉེ། ཏི་ཚ། གཡང་ཊི། རྡོ་བལ། རྡོ་ཀ་མ་སོགས་ཀྱི་གཏེར་རིགས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ ནུབ་སོག་རིགས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ཚྭ་འདམ་ས་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་འགྲུབ་བྱེད་ཡ་མཚན་ཞིང་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་ལ་དེ་ འདྲའི་ས་གཤིས་ཆགས་ཚུལ་འཛམ་གླིང་ནའང་མང་པོ་མེད། ཡུལ་དེ་གའི་མཚོ་ནི་ཆུ་ལས་གྲུབ་པ་མིན་ལ་ཚྭ་ལས་གྲུབ་པས་ཚྭ་མཚོ་ཟེར། ཚྭ་འདམ་ས་ཁུལ་གྱི་ཚྭ་ཁ་ནི་ རྒྱ་མཚོ་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྤྱི་ཁྲུ་4000ལྷག་གི་མཐོ་སྒང་སྟེང་དུ་ཆགས་ཡོད། འོད་ཟེར་ཆེམ་ཆེམ་དུ་འཚེར་བའི་ཚྭ་མཚོ་དཀར་མོ་ནི་ཡུལ་གཞན་ན་མེད་པའི་ཚྭ་སྔོན་ གྲུ་བཞིའི་འབྱུང་ཁུངས་ཡིན་ལ། ཚྭ་མཚོའི་མཐའ་ཡི་མཐུག་ཚད་ལ་སྤྱི་ཁྲུ་གཅིག་དང་སྤྱི་ཚུན་ལྔ་ཡོད་དཀྱིལ་གྱི་ཟབ་ཚད་ལ་སྤྱི་ཁྲུ་བརྒྱད་ནས་བཅུ་བར་འདུག ཚྭ་མཚོ་ ཞིབ་འཇུག་ཁང་གིས་བསྡོམས་རྩིས་ལྟར་ན་ལོ་རེར་ཏུན་ཁྲི་ཚོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་ཐུབ། ཚྭ་མཚོ་འདིར་ལོ་ངོ་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་གི་རིང་རྐོ་འདོན་བྱས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ ཡོད། ངག་རྒྱུན་དུ་ཚྭ་མཚོ་ནི་གཏེར་མཚོ་ཡིན་པས་བརྐོས་ནས་སྟོང་མི་འགྱུར་ལ་སྤྱད་ནས་ཚར་མི་སྲིད་ཟེར། ཚྭ་ཁའི་ནུབ་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཚྭར་ཧན་ཚྭ་མཚོ་ནི་ཆེས་ཆེ་ བའི་ཚྭ་མཚོ་ཡིན་ལ་དེའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་5856ཡོད་ཅིང། ཚྭའི་གསོག་ཚད་ལ་སྤྱི་གྲངས་ཏུན་དུང་ཕྱུར་426ཟིན་པ་དེ་ལོ་ཆིག་ཁྲི་ལྷག་ལ་བེད་སྤྱད་ཀྱང་ཚར་ མི་སྲིད། དེའི་མཚོ་ངོས་ཀྱི་ཁྱོན་ཡངས་ཤིང་ཚྭ་རིམ་ཟབ་ལ་ཚྭ་མཐུག་པོར་ཆགས་ཡོད། ཚྭ་སྟེང་ནས་དོང་ཞིག་བརྐོས་ཏེ་དེའི་ནང་ནས་ཐད་ཀར་རང་བྱུང་གི་ཚྭའི་ཞུན་ བཅུ་ཐུབ་ལ་དོང་འདི་ལས་བཅུས་ཚར་རྗེས་དོང་གཞན་ཞིག་བརྐོས་ཏེ་བཅུས་ན་སྔར་གྱི་དོང་དེ་སླར་ཡང་ཚྭས་འགེང་ངོ། བཅུས་པས་འཛད་མཐའ་མེད། སྤྱད་པས་ཟད་ མཐའ་མེད། ཚྭའི་རིགས་ཀྱི་གཐེར་སྣ་བཅུ་ཙམ་ཡོད་པའི་རིན་ཐང་གཞལ་དུ་མེད་པའི་གཏེར་མཛོད་ཆེན་པོ་ཡིན་ནོ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་མང་པོ་ཡོད་པ་ལས་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་གྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་དེ་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཆེས་ འགངས་ཆེ་བའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་ཞིག་ཡིན་ལ་རང་རྒྱལ་ཁབ་ནས་མཚོ་ངོས་ལས་ཆེས་མཐོ་བ་དང་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེས་ཆེ་བའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་ཞིག་ཡིན། སྲུང་ སྐྱོབ་ས་ཁུལ་དེ་འབྲི་ཆུ་དང་རྨ་ཆུ་རྫ་ཆུ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་དུ་གནས་པས་གཙང་པོ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་ཟེར། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་དེའི་མངའ་ཁོངས་སུ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཡུལ་ཤུལ་དང་མགོ་ལོག་བཅས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གཉིས་ཀྱིས་ས་ཆ་ཡོངས་རྫོགས་དང་ རྨ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་རྩེ་ཁོག་རྫོང་དང་རྨ་ལྷོ་རྫོང་མཚོ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ཞིན་ཧེ་དང་ཐུན་ཏེ་བཅས་རྫོང་བཞི་དང་གོར་མོ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ གདང་ལ་ཞང་སོགས་འདུས།

སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་31.8ཡོད་ཅིང་མི་གྲངས་ཕལ་ཆེར་ཁྲི་ཚོ་55.5ཡོད། ཡུལ་དེར་ཆུ་རྒྱུན་མང་པོ་དྲ་རྒྱ་བཞིན་འཐེན་པ་དང་མཚེའུ་སྐར་ཚོགས་ལྟར་ མང་བ། ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ན་འདམ་དང་རླན་ས་ཁྱབ་ཆེ་བའི་ས་ཁུལ་ཞིག་ཡིན། རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཆིག་ཁྲི་ལྷག་ཡོད་པའི་མཚེའུ་དང་ རླན་ས་མང་པོ་མཆིས་ཤིང་མཚོ་སྐྱ་རེངས་དང་མཚོ་སྔོ་རེངས་ནི་ས་ཆ་དེའི་ཆེས་ཆེ་བའི་ཚྭ་མེད་མཚེའུ་གཉིས་ཡིན། ཡུལ་དེ་ན་འབྲོང་དང་རྐྱང་། གཙོད། ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ ནག་སོགས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མང་པོ་ཡོད། རྩད་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར་ན་རི་དྭགས་གཅན་གཟན་རིགས་ 80 ལྷག་དང་འདབ་ཆགས་རིགས་ 150 ལྷག སྦྲུལ་སྦལ་བ་དང་ ཉ་རིགས་ 50 ལྷག་ཡོད། གཙང་པོ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་ན་ད་དུང་རྩི་ཤིང་རིགས་མང་པོ་མཆིས། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་འདབ་ཆགས་གནས་ས་མང་པོ་ ཡོད་ནའང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི འདབ་ཆགས་གླིང་ནི་འདབ་ཆགས་ཅི་རིགས་ཀྱི་གནས་ཡུལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན།

མཚོ་སྔོན་པོའ་ི བྱ་གླིང་དང་ཡང་ན་འདབ་ཆགས་གླིང་ཟེར་བའི་གླིང་ཕྲན་ནི་བྱ་རིགས་མང་པོས་རྒྱུད་སྤེལ་ཞིང་གཞི་བཅའ་བའི་ཡིད་འོང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་གླིང་ག་ཞིག་ཡིན། འདབ་ཆགས་གླིང་ཕྲན་དེ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་རྐང་ཚ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནུབ་ངོས་སུ་ཡོད་པ་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ ལྟེ་གནས་ཟི་ལིང་བར་སྤྱི་ལེ་ 145 ཡོད། ལོ་རེའི་ཟླ་གསུམ་པ་ནས་ཟླ་བཞི་བའི་བར་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཚོ་ཁའི་དར་ཞུ་ནས་ཆབ་རོམ་རི་བོ་སྙིལ་བ་ལྟར་བཞུར་བའི་ སྐབས་སུ་རྒྱང་རིང་ལྷོ་ཕྱོགས་ནས་འཕུར་ཡོང་བའི་བྱ་ཐིང་རིལ་དང་། ཁྲུང་ཁྲུང་མགོ་ཁྲ། ངང་པ་སོགས་རིགས་ 30 ལྷག་གི་ཆུ་བྱ་ཁྲི་ཚོ་བཅུ་ཕྲག་གིས་གླིང་ཕྲན་འདི་ གར་ཚང་བཟོ་བ་དང་སྒོ་ང་གཏོང་གིན་ཡོད། འཛམ་གླིང་ནས་ཆེས་རྩ་ཆེན་ཡིན་པའི་བྱ་རིགས་ཏེ་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་ཀྱང་འདིར་འཕུར་ཡོང་ནས་འཚོ་སྡོད་བཅའ། མཚོ་སྔོན་པོའ་ི འདབ་ཆགས་གླིང་ཕྲན་གྱི་བྱ་ རིགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཆེད། 1997 ལོར་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་ཆོག་མཆན་བཀོད་པ་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི འདབ་ ཆགས་གླིང་ཕྲན་ཞེས་པ་བཙུགས། གླིང་ཕྲན་དེ་ཆེ་རྒྱུ་མེད་རུང་སྟེང་གི་བྱ་ཚོགས་ནི་འཕུར་ན་ནམ་མཁའ་བསྒྲིབས་ཤིང་བབས་ན་ས་གཞི་ཁེབས་པ་ལྟར་མང་བ་དེ་བས་ མི་ཚོས་གླིང་ཕྲན་དེར་འདབ་ཆགས་གླིང་ཕྲན་ཞེས་མིང་བཏགས་པ་དངོས་གནས་མིང་དོན་མཐུན་པ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་གླིང་ཕྲན་དེའི་སྟེང་ན་བྱ་རིགས་འདི་འདྲ་མང་ པོ་ཞིག་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་ཞེ་ན་དེ་མཚོ་སྔོན་པོ་དང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་ཉ་རིགས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལྡན་པ་དེ་བྱ་རིགས་མང་པོས་ཁ་ཟས་སུ་བསྟེན་ཆོག་པ་ དང་མཚོ་འགྲམ་ན་རྩྭ་རྩི་ཏོག་མང་པོ་ལྡན་ཕྱིར་ངང་པ་མགོ་ཁྲ་ལྟ་བུའི་རྩ་ཟ་བའི་བྱ་རིགས་ལ་མཚོན་ན་བཟའ་ཆས་ཀྱི་ཆ་ནས་སེམས་ཁུར་བྱེད་མི་དགོས། གཞན་གླིང་ ཕྲན་དེར་གཅན་གཟན་སོགས་ཀྱིས་གནོད་འཚེ་བཅའ་མི་ཐུབ་པས་རེད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་ནི་མཐོ་སྒང་སྐམ་སའི་གནམ་གཤིས་ལ་ གཏོགས་ཏེ་ཆར་ཆུ་འབབ་ཉུང་ཞིང་སྐམ་ཤས་ཆེ། ཉི་མ་འཆར་བའི་དུས་ཡུན་རིང་ཞིང་འཕྲོ་ཚད་ཆེ་བ་དང་། ས་འབབ་མཐོ་ཞིང་གྲང་ལ་དབྱང་དབུགས་ཉུང་། བྱེ་རླུང་ འཚུབ་ཅིང་དྲོད་ཚད་དམའ་བ་དང་། ཉིན་མཚན་གྱི་དྲོ་གྲང་ལ་ཁྱད་ཆེ་ཞིང་དུས་བཞིའི་འགྱུར་ལྡོག་མི་གསལ་ལ་དགུན་གྱི་འཁྱགས་ཡུན་རིང་ཞིང་དབྱར་བསིལ་དུས་ ཐུང་བ་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་བོད་རིགས་དང་། སོག་རིགས། ཧོར་རིགས། མོན་པ་རིགས། ལྷོ་པ་རིགས་སོགས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་མང་པོ་ ཡོད།

གཉིས། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བྱུང་དང་བྱུང་བཞིན་པའི་གནད་དོན།

འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་ལ་བརྟག་དཔྱད་གཏོང་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན་ང་ཚོར་སྤྲོ་བ་སྐྱེད་འོས་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན། ང་ཚོའི་ཚེ་སྲོག་ སྐྱོང་བ་དང་འཚོ་བའི་རྟེན་གནས་ཏེ་སའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་དང་མི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་གཏོར་རླག་ཅི་རིགས་ཀྱི་དབང་གིས་ སྤྱིའི་གནས་ཚུལ་ཡག་པོ་མིན།

གོ་ལའི་ཁྱོན་གྱི་གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོ་དང་སའི་གོ་ལའི་ཕྱི་ངོས་སུ་ཁྱབ་པའི་དྲི་ངན་དབྱང་རླུང་རིམ་པར་གཏོར་རླག་ཐེབས་པ་མིའི་རིགས་ཀྱིས་བཟོས་པའི་བཟོ་ལས་གད་ སྙིག་དང་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་ཀྱིས་འབག་བཙོག་བྱེད་པ། རྒྱ་མཚོ་འབག་བཙོག་ཏུ་བཏང་བ། ཆར་བ་སྐྱུར་མོ་འབབ་པ། ས་ཆ་མང་པོ་བྱེ་ཐང་དུ་འགྱུར་བ་སྒོས་རྩྭ་ཐང་ མང་པོ་བྱེ་ཐང་དུ་གྱུར། རྨོ་ཞིང་སོགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ནགས་ཚལ་མང་པོ་སྐྲ་བཞར་བ་ལྟར་རྩ་མེད་དུ་བཏང། ཆུ་བོའ་ི བཞུར་རྒྱུན་ཆད། སྤང་ཤུན་མང་པོ་བཀོག། ཕྱུགས་རྩ་ བཟང་པོ་ཇེ་ཉུང་དང་དུག་ལྡན་རྩྭ་ལྡུམ་ཇེ་མང་དུ་སོང་ཨ་བྲས་གང་སར་གནོད་པ་བཏང་། ས་སྨུག་འཐིབས་པའི་ནམ་ཟླ་ཇེ་མང་དུ་འགྱུར། འཁྱགས་ཀླུང་དང་འཁྱག་རོམ་ ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་། མཚོ་དང་མཚེའུ་སྐམ་པ་མང། ཁ་བ་དང་ཐན་པ། བྱེ་རླུང་སོགས་རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་ཇེ་མང་དུ་སོང། གང་འདོད་དུ་གསེར་དང་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་ རྐོ་བ། དཀོན་ཞིང་ཤི་ཉེན་ལ་འཕྲད་པའི་རི་སྐྱེས་དང་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལྐོག་གསོད་བྱས། མི་གྲངས་འཕར་མགྱོགས་པ། སྲོག་ཆགས་རིགས་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་ཉུང་དུ་ འགྲོ་བ་སོགས་ལྟ་བུ་རེད། མིའི་རིགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་གསར་གཏོད་བྱས་པ་དང་བསྟུན་རང་གི་ཕ་ཡུལ་སའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྔར་མཆིས་མ་མྱོང་ བའི་འབག་བཙོག་དང་གཏོར་རླག་བྱས་པར་མ་ཟད། ཐ་ན་ཕྱི་རབས་པའི་འཚོ་གནས་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལའང་གནོད་པ་བསྐྱལ་ཡོད། དཔྱད་གཞི་ཡིག་ཆར་གཞིགས་ན་ ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་ལོ་རེར་མི་གྲངས་ཁྲི་ཚོ་ 8600 ལྷག་འཕར་སྣོན་དང་ནགས་ཚལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་ 1700 ལྷག་བཅད་ནས་རྩ་མེད་ཤུལ་མེད་དུ་བཏང། ས་ཞིང་ སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་ 600 ལྷག་བྱེ་མས་སྣུབ་བཞིན་ཡོད། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་མཁའ་དབུགས་བཙོག་པར་གྱུར་པའི་དབང་གིས་འཆི་ལམ་དུ་དེད་ པའི་མི་ཉིན་རེར་ 800 ལྷག་ལ་བུད་ཅིང་། ཆུ་ལ་བཙོག་ཐེབས་པས་ལོ་རེར་མི་ཁྲི་ཚོ་2500 མཆི་བཞིན་པ་དང་། ལོ་རེར་ནགས་ཚལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་ 2000 ལྷག་གཅོད་ བཞིན་པ་དང་ལོ་རེར་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ 500 ལྷག་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་ནས་ཡལ་བ། རྒྱ་མཚོའི་ནང་ལ་གད་སྙིགས་ལོ་རེར་ཏུན་དུང་ཕྱུར་ 200 ལྷག་འདོར་བཞིན་ཡོད་ པས་རྒྱ་མཚོའི་སྐྱེ་ཁམས་ལ་གཉོད་པ་ཆེན་པོ་ཐེབས། ད་དུང་རྫས་འགྱུར་ལུད་བཀོད་སྤྱོད་བྱེད་དྲགས་པས་ས་ཞིང་གཤིན་པོ་བྱེ་མ་ཅན་དུ་གྱུར་པ་མང། གཞན་བཟོ་ལས་དར་ཆེ་བས་སའི་གོ་ལའི་ཕྱི་ཤུན་གྱི་དྲི་ངན་དབྱར་རླུང་གི་བང་རིམ་ལ་གཏོར་རླག་བཏང་བས་མིའི་རིགས་ལ་སྐྱི་པགས་ཀྱི་ནད་དང་སྐྱ་འགྲིབ་ཀྱི་ནད་ སོགས་མང་པོ་བྱུང་བཞིན་ཡོད་དེ་མིན་དམག་འཁྲུགས་དང་དབུལ་འཕོངས་ནད་ཡམས་སོགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་བསྐྱལ་བ་དེ་དངོས་སུ་ གསེར་དངུལ་གྱིས་ཀྱང་འཇལ་མི་སྲིད་དོ།

དེ་ནི་ང་ཚོ་འགྲོ་བ་མི་ཡིས་མིག་གིས་ལྟ་མི་བཟོད་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་སྐྱོ་གར་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། དེ་ཡང་ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་འདི་མི་རབས་ནས་མི་ཐོག་ཏུ་ འཚོ་བ་རོལ་བའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་མཚོན་ན་ཡང་གནད་དོན་དེ་རིགས་མང་ཆེ་བ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། གཙོ་བོ་མི་ཚོས་རང་བྱུང་ ཁམས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་རྒྱབ་འགལ་དང་ལུགས་མཐུན་མིན་པའི་རྨོ་འདེབས་དང་རི་སྐྱེས་དང་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་མི་བྱེད་ལ་གང་བྱུང་དུ་ལྐོག་གསོད་བྱེད་ ཅིང་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་བྱས་ནས་གཏེར་ཁུངས་འདོན་པ། ནགས་ཚལ་སྐྲ་བཞར་བ་ལྟར་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་བ། རྩྭ་རྩི་ཤིང་གི་ལོ་འདབ་གཅོད་པ། དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་སོགས་ སྨན་རྩྭ་བརྐོས་ནས་འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་ལ་གཏོར་རླག་བྱས། དྭངས་མོར་འབབ་པའི་ཆུ་བོ་སྦགས་པ། གད་སྙིགས་སོགས་མི་གཙང་བ་གང་ཡིན་སར་འཕངས་པ་སོགས་མི་ འདོད་དགུ་འདོད་དང་མི་ལས་དགུ་ལས་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ས་ཆ་ལ་ལར་ཆུ་བོའ་ི བཞུར་རྒྱུན་ཆད་པ་དང་ནགས་ཚལ་རྨོ་ཞིང་དུ་བསྒྱུར། རྨོ་ཞིང་བྱེ་ཐང་དུ་གྱུར་ས་ཆུའི་ བཅུད་ཤོར་བ། རི་མགོར་རྩྭ་མི་སྐྱེ། རྩྭ་ཐང་བྱེ་མས་གཡོགས་པ་སོགས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་བ་དང། སྔོན་ཆད་ཀྱི་སྙན་ཞིང་འཇེབས་པའི་བྱ་དང་བྱེའུ་སྒྲ་སྙན་དང་བྱེ་མ་ལེབ་ ཀྱི་གཤོག་སྒྲ། ཅང་ཤེས་རྟ་ཡི་འཚེར་སྒྲ། གཡང་དཀར་ལུག་གི་འབའ་སྒྲ་སོགས་ཀྱང་གོ་དཀའ་བ་རེད། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཇེ་སྡུག་ལ་སོང་བའི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཏེ་མཁས་པ་འགའ་ཞིག་གིས་ཆད་མ་མྱོང་བའི་རྨ་ཀླུང་ཕྱུག་མོའ་ི བཞུར་རྒྱུན་ཆད། འབབ་མ་མྱོང་བའི་ ཁ་བ་ནག་པོ་བབས། བྱུང་མ་མྱོང་བའི་རིམས་ནད་སྣ་ཚོགས་བྱུང། ཆར་ཆད་རྩྭ་སྐམ་ལོ་ཏོག་ཐན་པས་ཁྱེར་ཞེས་པ་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ གནས་ཚུལ་དངོས་མཚོན་པའོ། སྤྱིར་བཤད་ན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཡུལ་གྲུ་ལ་ལར་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ནམ་ཡང་རང་གི་འཚོ་བའི་མཁོ་དོན་ཁོ་ནར་བསམས་ ནས་འདོད་སྲེད་ཀྱི་འདྲེ་ལག་བསྲིངས་ཏེ་མཐའ་ཡས་པའི་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོ་འདིའི་སྟེང་གི་གསད་རྒྱུ་ཐམས་ཅད་བསད། འབྲེག་རྒྱུ་ཐམས་ཅད་བྲེགས། བརྐོ་རྒྱུ་ ཐམས་ཅད་བརྐོས། ལེན་རྒྱུ་ཐམས་ཅད་བླངས།

ད་དུང་གངས་ཅན་ཡུལ་གྲུ་ལ་ལར་ཧམ་སེམས་ཀྱིས་མྱོས་པའི་མ་རུངས་འདྲེ་སྲིན་དག་གིས་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་ལ་སོག་ལེ་དང་སྟ་རེ་ཐོགས་ཏེ་ཡ་ང་བའི་དཔུང་ འཇུག་བྱེད་ཅིང། ས་གནས་ལ་ལར་འཕྲུལ་ཆས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གསེར་ལྡན་མ་མའི་བྲང་གཞུང་གཤགས་ནས་དོན་སྙིང་ནང་ཁྲོལ་ལྟ་བུའི་གསེར་དངུལ་ཟངས་ལྕགས་ སོགས་གཏེར་རྫས་སྔོག་འདོན་གྱིས་ཉིན་མཚན་མེད་པར་བྱ་རྒོད་བེམ་རོ་ལ་འཁོར་བ་བཞིན་འཕྲུལ་ཆས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་འུར་སྒྲས་ཁྱབ་འདུག་པ་དང། ད་དུང་གཤགས་ བཞིན་པ་དང་གཙབས་ཟིན་པའི་རྨ་ཤུལ་ལྟ་བུའི་ནང་དུ་འགད་རྫས་དང་སྒྱོགས་རྫས་མང་པོ་སྦས་པ་སོགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཁམས་དང་མིའི་རིགས་བར་གཏན་དུ་འགྲིག་ ཐབས་མེད་པའི་གཡུལ་མོ་ཆེ་ཞིག་བཤམས་ཡོད་པ་རེད། འགྲོ་བ་མི་ཚོས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཡོད་ཚད་བདག་གིར་འཛིན་འདོད་ཀྱི་ཧམ་སེམས་དྲག་པོ་ཞིག་གིས་རང་ཉིད་ རང་གི་གཤེད་མར་བསྒྱུར་བཞིན་འདུག།

གཞན་ཡང་སའི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོར་སོང་བ་དང་བསྟུན་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ས་ཇེ་སྙིར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། འཁྱགས་ས་ལོ་བཅུ་ལྷག་གི་རིང་ལ་མུ་ མཐུད་དུ་དྲོས་པས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་འགྱུར་ལྡོག་མངོན་གསལ་དུ་བྱུང། དེས་ཀྱང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གདོད་མའི་སྐྱེ་ཁམས་ཆགས་ ཚུལ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་འབྱུང་བ་དང་ཐ་ན་གནོད་པ་ཕོག་ངེས་སོ། བོད་ཀྱི་སྐད་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་རྩོམ་རིག་པ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་སྙན་ངག་(ལང་ཚོའི་རྦ་ཆུ་)ནང་དུ་སྔོ་ ཞིང་བསངས་བའི་ནམ་མཁའ། དྲོ་ཞིང་འཇམ་པའི་ཉི་འོད། ཡངས་ཤིང་ཆེ་བའི་ས་གཞི། མཛེས་ཤིང་སྡུག་པའི་མེ་ཏོག མཐོ་ཞིང་བརྗིད་པའི་ལྷུན་པོ་ཞེས་མདོ་དབུས་མཐོ་ སྒང་གི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བསྟོད་བསྔགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཞིབ་འབྲི་མཛད་པའོ། ཡིན་ན་ཡང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཉམས་རྒུད་བྱུང་ བའི་རྐྱེན་གྱིས་སྨུག་སྤྲིན་གྱི་ཕུང་བོ་ལང་ལོང་རྒྱུ་བའི་བར་གསེང་ན་རི་དྭགས་ཤྭ་རྐྱང་དང་། གླ་བ། རྣ་བ། དགོ་བ་སོགས་སྐོར་དང་ཁྱུ་བྱས་ཏེ་དགའ་བདེའི་མཆོང་ལྡིང་ དང་བག་ཡངས་བྲེལ་མེད་ངང་རྩྭ་ཆུ་གང་འདོད་དུ་རོལ་བའི་སྣང་ཚུལ་དང་ཁྲ་ཆིལ་ལེར་བཞད་པའི་མེ་ཏོག་ཡལ་འདབ་དུད་ཅིང་གཡོ་བའི་ནགས་ཚལ། དྭངས་གསལ་ ལྷུང་ལྷུང་འབབ་པའི་རྫ་ཆུ། དྲི་བསུང་ཕྱོགས་བཞིར་ཁྱབ་པའི་རྩྭ་ཐང། སྙན་པའི་གསུང་དབྱངས་གྱེར་བའི་བྱ་བྱེའུ་སོགས་མཐོང་དཀའ་བའོ། སྤྱིར་རྩྭ་ཐང་གི་རྒྱ་ཁྱོན་ལོ་རེ་བཞིན་ཇེ་ཆུང་དང་གངས་མཚམས་ཇེ་མཐོ། འཁྱགས་ཀླུང་ཇེ་སྲབ། ས་ཆུ་ཟགས་ཤོར། ཆར་ཆུ་དཀོན་པ། རླན་ས་ཇེ་ཉུང། བྱེ་མའི་ཁེབས་རྒྱ་ ཇེ་ཆེ། སྲོགས་ཆགས་དང་རྩྭ་རྩི་ཤིང་རིགས་མང་པོ་རྩ་མེད་དུ་བཏང་བ། ཆུ་གསོག་འཛིན་གྱི་ནུས་པ་ཉམས་པ་སོགས་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ མཚོན་ན་ཡིད་སྐྱོ་བའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། བྱེ་བྲག་ཏུ་བརྗོད་ན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པའི་གནད་ དོན་གཙོ་བོ་གཤམ་གསལ་དག་ཡིན་པར་སྙམ། (གཅིག) ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཉིན་རེ་བཞིན་ཉམས་དམས་སུ་འགྱུར་བ། ཆུ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་སྐྱོང་བའི་ཉིང་ཁུ་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་གི་འབྱུང་ ཁུངས་ཡིན། བོད་མི་ཚོས་ཆུ་ལ་ཨ་མའི་བྲང་གི་འོ་མར་དཔེ་འཇོག་དང་འཇིག་རྟེན་དུ་ཆེས་གཙང་མ་ནི་ཆུ་དང་ཨ་མ་གཉིས་ཡིན་ཞེས་པའི་གཏམ་དཔེ་ཡོད། སྤྱིར་

མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད་ན་ཡང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་སོང་བ་བརྟེན་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ ཀྱང་ཉམས་དམས་སུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད། ནང་སྒོས་སུ་སའི་གོ་ལ་ཡོངས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོར་སོང་བས་ཆུ་དཀོན་པའི་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་ལ་མཚོན་ན་ནད་ཀྱི་སྟེང་ལ་ གདོན་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། མི་ལ་ལས་རང་གི་མདུན་དུ་ཆུ་གཙང་མ་ཡོད་ན་འཇིག་རྟེན་དུ་ཆུ་གཙང་མ་མང་འདོད་པ་དང་སའི་གོ་ལའི་སུམ་ཆ་གཉིས་ཙམ་ཆུ་ཡིས་ཟིན་པས། ཆུ་ལ་སེམས་འཁུར་དང་སེར་སྣ་བྱེད་དགོས་དོན་མེད་སྣམ་ནས་ཆུ་བཀོལ་སྤྱོད་སྐབས་སུ་གྲོན་ཆུང་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་མེད། སའི་གོ་ལའི་སུམ་ཆ་གཉིས་ཙམ་ཆུ་ཡིས་ བཟུང་བ་བདེན་ན་ཡང། དེའི་ཁྲོད་ཀྱི་97.5%ནི་ཚྭ་ཆུ་ཡིན། འཕྲོ་མ་2.5% ཙམ་ཟིན་པའི་ཚྭ་མེད་ཆུའི་ཁྲོད་ཀྱི་87%ཡང་སའི་གོ་ལའི་བྱང་སྣེ་གླིང་དང་ལྷོ་སྣེ་གླིང་དང་ ལྷོ་སྣེ་གླིང་གཉིས་ཀ་དང་གྲང་ངར་ཆེ་བའི་མཐོ་སྒང་གི་འཁྱགས་རོམ་ཡིན།

ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ཆུ་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོའ་ི ཟུངས་ཁྲག་གི་དྭངས་མ་དང་དབུགས་ལྡན་སྐྱེ་འགྲོ་ཀུན་གྱི་ཚེ་སྲོག་གི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཡིན། མི་ཞིག་གིས་ཟ་མ་ མ་ཟོས་རུང་ཉིན་མང་པོར་འཚོ་ཐུབ་འོན་ཀྱང་ཆུ་མ་བཏུངས་ན་ཉིན་ཁ་ཤས་ཙམ་ལ་ཡང་འཚོ་མི་ཐུབ། ཆུ་དང་སྒོས་ཆུ་རླངས་ནི་ད་དུང་སྨུག་སྤྲིན་དང་། ཆར་བ། ཟིལ་བ། སེར་བ། ཁ་བ། བད་ལ་སོགས་ཀྱི་འགྲུབ་བྱེད་ཡིན་པས་ཆུ་ནི་རླུང་ཁམས་ཆེན་པོའ་ི གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཡིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་མཚོན་ན་མིང་དུ་གྲགས་པའི་ མཚོ་དང་མཚེའུ་ཆུ་མིག། ཆུ་ཀླུང་ཆེ་ཆུང་བགྲང་གིས་མི་ལང་བ་ཞིག་མཆིས་པ་དག་ནི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་པས་བོད་ཀྱི་སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་ དག་གི་གསུང་ལས་དབུས་ན་རྨ་གཡང་ཕྱུག་མོ་ལས་བབས་པའི་ཆུ་གཏེར་རྨ་ཀླུང་ཉ་ཡི་ཆབ། གསེར་འབྲུག་ས་ལ་འཁྱུག་པའི་ཉམས་མཚར་ཅན། རིས་མེད་སྐྱེ་རྒུ་ངལ་ གསོའ་ི རྟེན་དུ་འབབ།ཅེས་རྨ་ཆུ་གཙོ་བྱས་པའི་ཆུའི་ཡོན་ཏན་ལ་བསྔགས་བརྗོད་མཛད་པའི་གཏམ་མང་པོ་བྱུང། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་ དང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་གཏོར་རླག་བརྒྱབ་པའི་དབང་གིས་སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་དག་གིས་གསུངས་པ་དེ་གནའ་གཏམ་དང་ལྷ་སྒྲུང་དུ་གྱུར། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ ཁོངས་གཏོགས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་ཁུལ་རྨ་སྟོད་རྫོང་གི་མངའ་ཁོངས་སུ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་བདུན་ཅུ་བར་མཚེའུ་ཆེ་ཆུང་ 4070 ལྷག་ཡོད་པས་ ངོ་མ་མཚེའུ་ཆེ་ཆུང་ནམ་མཁའི་སྐར་ཚོགས་ལྟར་བཀྲམ་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་ལ་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་སྐྱོན་བཏང་བ་ཐལ་དྲགས་ པས་རྨ་སྟོད་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་མཚེའུ་50%མིང་ཡོད་ཤུལ་མེད་དུ་གྱུར། རྩྭ་ཆུར་རག་ལས་ཆེ་བའི་འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱིས་རང་གི་ཕ་མེས་ཡང་མེས་ནས་གཏན་སྡོད་བྱས་པའི་ གཅེས་སུ་རུང་བའི་ཕ་ཡུལ་བསྐྱུར་ཏེ་ཡུལ་གྲུ་གཞན་ལ་མི་འགྲོ་ག་མེད་བྱུང། དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་འགའ་ལས་བརྗོད་པ་ལྟར་ 1997 ལོར་རྨ་ཆུའི་བཞུར་རྒྱུན་ཆད་ནས་ ཉིན་ 226 འགོར་ཞིང་སྤྱི་ལེ་ 704 རིང་བའི་ཡུལ་དུ་རྨ་ཆུ་མ་བཞུར། དེས་ཀྱང་ཧྲན་ཏུང་ཞིང་ཆེན་གཅིག་པོར་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གྱོང་གུད་དམངས་སྒོར་དུང་ཕྱུར་135 ཕོག། 1998 ལོར་རྨ་ཆུའི་ཆུ་མགོ་ནས་ཐེངས་དང་པོར་བཞུར་རྒྱུན་ཆད། མཚོ་དང་མཚེའུ་མང་པོ་བསྐམས་ཤིང་ཆུ་བོ་ཆེ་ཆུང་དུ་མའི་བཞུར་རྒྱུན་ཆད་པས་ཆར་ཆུ་འབབ་ པ་མངོན་གསལ་དུ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང། རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྨ་ལྷོ་ཁུལ་གཅན་ཚ་རྫོང་གི་ཁ་གཡང་ཞེས་ པའི་སྡེ་བའི་འགྲམ་ལོགས་སུ་སྔོན་ཆད་མིང་ལ་ཨ་འབྱུང་ཟེར་བའི་རྨ་ཆུའི་ཡན་ལག་གི་ཆུ་བོ་ཞིག་འབབ་བཞིན་ཡོད། ལོ་ངོ་ཉི་ཤུའི་སྔ་རོལ་དུ་ཆུ་བོ་དེ་ཧ་ཅང་ཆེ་ལ་ཤིན་ ཏུ་ཟབ། ཕལ་ཆེར་ལོ་ངོ་བཅུ་ལྷག་གི་སྔ་རོལ་ནས་བཟུང་སྟེ་ཆུ་བོ་དེ་ཉིན་རེ་ལས་ཉིན་རེར་ཇེ་ཆུང་དུ་འགྱུར་པ་དང་ 1997 ལོར་སླེབས་དུས་ཆུ་བོ་དེ་སྐམ་ནས་བཞུར་ རྒྱུན་ཆད། དེ་བཞིན་དུ་གཅན་ཚ་རྫོང་ཁུལ་ནས་རྨ་ཆུའི་ནང་འབབ་བཞིན་པའི་ཆུ་བོ་བཅུ་ལྷག་གི་འབབ་རྒྱུན་ཀྱང་རྩ་བ་ནས་ཆད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡུལ་ཤུལ་ཁུལ་ཆུ་ དམར་ལེབ་རྫོང་དུ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་བར་ཆུ་བོ་ 500 ལྷག་ཡོད་པ་དང་ས་འོག་ལ་སྨི་གཅིག་ཙམ་བརྐོས་ན་དྭངས་ཤིང་གཙང་བའི་ཆུ་མིག་འཕྱུར་ ཡོང་བ་དང་། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་བར་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་ཆུ་བོ་ཕལ་ཆེར་བསྐམས་ནས་དུས་ཚིགས་རང་བཞིན་གྱི་ཆུ་མེད་པར་གྱུར། ས་འོག་གི་ཆུ་སྨི་ལྔ་ནས་དྲུག་མར་བབས། རྫོང་གི་གྲོང་རྡལ་དུ་དོང་ཆུ་བརྒྱ་ལྷག་བརྐོས་ནས་ཆུ་ལེན། ཡིན་ཡང་ལོ་གཉིས་ནང་དེ་ཡང་བསྐམས་ནས་འཐུང་ཆུ་ས་ལེ་ དབར་བཅུ་ལྷག་ལ་སོང་ནས་ལེན་དགོས་བྱུང། ངག་རྒྱུན་དུ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་སྐོར་ན་ཆུ་མིག་བརྒྱ་རྩ་བརྒྱད་ཡོད་ཟེར། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་བའི་ སྔོན་ལ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ན་ཆུ་བོ་78མཚོ་ནང་ལ་འབབ་ཀྱིན་ཡོད་ཟེར། ད་ལྟ་བུ་ཧ་ཆུ་དང་ཧར་དགེ་ཆུ། རིག་སྨིན་ཆུ། རྟ་ནག་མ་ཆུ། འོམ་ལུས་ཆུ་བོ་ སོགས་ 20 ལྷག་མ་གཏོགས་གཞན་ཚང་མ་བསྐམས་ནས་བཞུར་རྒྱུན་ཆད། མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་ལ་འབབ་པའི་ཆུ་ཡི་གྲངས་ཚད་དེ་ལོ་སྔ་བཅུའི་སྔོན་ལས་ 60% ཡན་ཇེ་ཉུང་ལ་ཕྱིན། མིག་སྔར་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ཆུ་ལོ་རེར་ལིས་སྨི་བཅུ་གཅིག་མར་འགྲིབ་ཀྱིན་འདུག། མཚོའི་རྒྱ་མཁྱོན་ཇེ་ཆུང་དུ་གྱུར་པ་དང་མཚོ་ཞབས་ས་ཁར་བུད་པ་ སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་བརྒྱ་ལྷག་ཏུ་སོན། འབྲི་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་གྱི་མཚེའུ་ཆུང་ཆུང་དུ་གྱུར། མཚེའུའི་གཞི་ཁྱོན་གསུམ་ཆ་གཉིས་ཇེ་ཆུང་ལ་སོང། རྨ་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ ཀྱི་མཚོ་སྐྱ་རེངས་དང་མཚོ་སྔོ་རེངས་གཉི་ག་ལོ་བཞི་བཅུའི་རིང་ཆུ་མར་འགྲིབ་ཚད་སྨི་གཉིས་ཡིན། མིག་སྔར་གཙང་བོ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་གྱི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བྱུང་དང་བྱུང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཚང་མ་ གཅིག་འདྲ་ཡིན། གཙང་པོ་གསུམ་གྱི་མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཉིན་རེར་ཇེ་སྡུག་དང་རྐྱེན་ངན་མང་པོ་བྱུང་བར་བརྟེན་ཡུལ་དེའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ ཡུག་ཧ་ཅང་གཉོམ། དེའི་མཚོན་རྟགས་གཙོ་བོ་ནི་མཚོ་དང་མཚེའུ་སྐེམ་པ་དང་རླན་ས་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང། གཙང་པོའ་ི ཡན་ལག་གི་འབབ་རྒྱུན་ཆད་པ་རྩྭ་ས་ཞན་འགྱུར། མྱ་ངམ་ཐང་མང་བ། ས་ཆུ་ཤོར་དྲགས་པ། ནགས་ཚལ་སྐྲ་བཞར་བ་ལྟར་བཅད། སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་སྣ་འཛོམས་རང་བཞིན་མེད་པ་བཅས་ཡིན། དེ་བས་གཙང་བོ་གསུམ་གྱི་ མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་གྱི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་བའི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། བོད་ལྗོངས་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་ནི་ རི་མཐོ་ཞིང་ཆུ་བོ་མང་བོ་ཡོད་པས་མི་ཚོས་ཡུལ་གྲུ་དེ་ནི་རི་བོ་སྟོ​ོང་གི་ཡང་རྩེ་དང་ཆུ་བོ་ཁྲི་ཡི་མགོ་ཁུངས་ཞེས་བརྗོད་པ་ཡིན། ས་ཁུལ་ཡོངས་ལ་ཆུ་བོ་80ལྷག་ དང་མཚེའུ་60ལྷག་མཆིས། གངས་ཏི་སེ་དང་ཧི་མ་ལ་ཡ་ནས་བྱུང་བའི་ཆུ་ཆེན་པོ་བཞི་ཡུལ་དེ་ནས་སོ་སོར་ནུབ་བྱང་དང་ལྷོ་ནུབ་ཤར་ལྷོ་སོགས་ཁ་ཕྱོགས་ལྟར་ཧིན་རྡུ་ རྒྱ་མཚོ་དང་ཨ་རབ་རྒྱ་མཚོའི་ནང་འབབ། དེ་བས་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་བཟང་ངན་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དང་ཐ་ན་ཨ་ཤེ་ཡ་ས་གནས་ཀྱི་སྐྱེ་ ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་བཟང་ངན་ལ་ཐད་ཀར་རག་ལས་ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་མང་ཆེ་བའི་མགོ་ཁུངས་ན་འཁྱགས་ཀླུང་དང་མཐའ་སྐོར་ གྱི་གངས་རི་ལ་ཡུན་རིང་བོར་ཉི་ཟེར་ཕོག་པས་རང་བཞིན་དུ་ཞུ་སྟེ་ཆུ་ཐིགས་གཅིག་འཕྲོར་གཅིག་ཐིགས་བཞིན་ཡོད། གངས་ཆུ་དང་འཁྱགས་ཀླུང་གི་ཆབ་རོམ་ཞུ་བ་ ལས་བྱུང་བའི་ཆུ། ཆུ་མིག་སོགས་ཕན་ཚུན་འདྲེས་ཏེ་ཆུ་བོ་མིན་ལ་རྐ་ཆུ་ཡང་མ་ཡིན་པའི་འབྲི་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུད་གྲུབ། དེ་ཡང་འདིར་བརྗོད་པའི་འཁྱགས་ཀླུང་ དེ་མ་གཞི་ཆབ་རོམ་ལས་གྲུབ་པས་དེ་དག་ནི་གངས་རི་དང་འདྲ་ལ་ཆུ་ཡི་བང་མཛོད་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། འོན་ཀྱང་ཉེ་བའི་ལོ་ཁ་ཤས་ཀྱི་རིང་ལ་བཞུར་ཆུར་ཁ་གསབ་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་ཞན་པ་དང་གོ་ལ་ཧྲིལ་བོའ་ི གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོར་སོང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ 1991 ལོ་ནས་2004 ལོའ་ི བར་ལོ་བཅུ་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་འབྲི་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཏེ་རྒུ་ར་མདའ་མདུང་གི་ཁྱགས་ཀླུང་སྨི་ 750 ཞུ་བས་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་ལོ་རེར་སྨི་57ཞུ་བ་རེད། ཨ་མྱེས་རྨ་ཆེན་ གངས་རིའི་འཁྱགས་ཀླུང་གི་གཞི་ཁྱོན་ 1990 ལོའ་ི སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ 166 ཡོད་པ་དེ་འཁུམས་ནས་ 2000 ལོར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ 134 མ་གཏོགས་མེད། དོན་ལ་ལོ་ བཅུའི་ནང་འཁྱགས་ཀླུང་དེ་ཞུ་ནས་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ 32 ཇེ་ཆུང་ལ་སོང། འཁྱགས་ཀླུང་ད་དུང་ཇེ་ཆུང་དང་ཇེ་ཉུང་ལ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ཡུལ་ལ་ལར་ཁ་བ་འབབ་པའི་ མཚམས་ཐིག་དེ་སྤྱི་ལེ་གསུམ་ལྷག་ཇེ་མཐོ་དང་འཁྱགས་ཀླུང་ཞུ་ཚད་ཇེ་མགྱོགས་སོང། མཁས་པས་བསྟན་དོན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་འཁྱགས་ཀླུང་ཆེ་འབྲིང་ ཆུང་གསུམ་ 4600 ལྷག་ཁྱབ་ཡོད་པ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་འཁྱགས་ཀླུང་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་83.8% ཟིན་པ་དང་ཡ་གླིང་གི་རི་མའི་འཁྱགས་ཀླུང་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་ 40% ཟིན། གནས་མཆོག་འདི་ནི་འབྲི་ཆུ་དང་རྨ་ཆུ། རྫ་ཆུ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ། ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ། ཧིན་རྡུ་ཆུ་བོ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ལ་འབབ་པའི་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་བཅུ་ལྷག་གི་ འབྱུང་གནས་དང་མགོ་ཁུངས་ཡིན། གལ་སྲིད་འབྲི་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་འཁྱགས་ཀླུང་ཞུ་ན་ཆུ་བོ་དེ་དག་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཕོག་ངེས་རེད། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་ རབས་བདུན་ཅུའི་སྐབས་དེར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་འཁྱགས་ཀླུང་གི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་མ་ 48859.18 ཡོད་མོད་འོན་ཀྱང་རྒྱུ་རྐྱེན་ཅི་རིགས་ཀྱི་དབང་གིས་ ད་ལྟ་འཁྱགས་ཀླུང་གི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ 44438.40 མ་གཏོགས་མེད། ལོ་སུམ་ཅུའི་རིང་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་འཁྱགས་ཀླུང་གི་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་ མ་ 4420.78 ཇེ་ཉུང་ལ་སོང། ཆ་སྙོམས་ལོ་རེར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ 147.36 ཇེ་ཉུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། གཞན་ཡང་ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་རི་ཡི་རྒྱལ་པོ་ཧི་མ་ལ་ཡ་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་བཟང་ངན་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དང་ཐ་ན་ཨ་ཤེ་ཡ་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་

ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་རག་ལས་ཡོད། འཁྱགསས་ཀླུང་གི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཆབ་རོམ་ཡིན་པས་ཧི་མ་ལ་ཡ་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་ཏེ་ཆབ་རོམ་ ཞུ་ནས་ཆུ་བོ་དེ་དག་བཞུར་རྒྱུན་ཆད་པའམ་ཆུང་ངུར་གྱུར་ཚེ་ཆུ་བོ་དེ་དག་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་མི་དམངས་འཚོ་བ་རྒྱལ་ཁབ་ བར་གྱི་བདེ་འཇགས་སོགས་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཐེབས་སྲིད་པས་དེ་ནི་ང་ཚོ་ཁོ་ནའི་གྱོང་གུད་མ་ཡིན་པར་མིའི་རིགས་སྤྱིའི་གྱོང་གུད་ཡིན་པ་རེད། ཆབ་རོམ་ལ་ཞིབ་ འཇུག་བྱེད་པའི་ཚན་རིག་པ་འགའ་ཞིག་གིས་བརྟག་དཔྱད་བཏང་བ་ལྟར་ན་སའི་གོ་ལའི་གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོར་སོང་བས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཆབ་རོམ་མགྱོགས་མྱུར་ངང་ཞུ་ བ་དེས་ཀྲུང་གོ་དང་ཧིན་རྡུ། ནེ་པ་ལི། པཱ་ཅི་སི་ཐན། འབྲས་ལྗོངས། འབྲུག་ཡུལ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་དུང་ཕྱུར་མང་པོར་ཆུ་མི་འདང་བའི་འཇིགས་སྐུལ་ ཐེབས་སྲིད་ཅེས་པ་དང་དོན་ལ་འབྱུང་ཁུངས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཆབ་རོམ་ཡིན་པའི་ཡ་གླིང་གི་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་བདུན་ཏེ་ཧིན་རྡུ་ཆུ་བོ་དང་། ཆུ་བོ་གང་གཱ། ཡར་ཀླུང་གཙང་ པོ། འབྲི་ཆུ། རྨ་ཆུ། རྫ་ཆུ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་སོགས་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་མི་དང་སྐྱེ་དངོས་མཐའ་དག་ལ་ཆུ་བཀོན་པའི་འཇིགས་པ་ཐེབས་ངེས་རེད། ནང་དགོས་སུ་ཧིན་ རྡུའི་སྐམ་ས་ཆེན་པོ་ཕལ་ཆེ་བ་དང་ཀྲུང་གོའ་ི མི་དུང་ཕྱུར་མང་པོ་ཆུ་བོ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཧི་མ་ལ་ཡའི་ས་ཁུལ་ ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཆེས་ཆེ་བའི་ཆབ་རོམ་འདུ་ས་ཡིན། འོན་ཀྱང་ཡུལ་དེའི་ཆབ་རོམ་ལོ་རེར་སྨི་10ནས་15ཡི་མགྱོགས་ཚད་ཀྱིས་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ཟེར། དེ་ཨ་ཤེ་ཡའི་ས་ གནས་ཀྱི་མི་རྣམས་ལ་མཚོན་ན་ལྟས་ངན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། མགོ་ཁུངས་ཧི་མ་ལ་ཡར་གཏུགས་པའི་ཡ་གླིང་གི་ཆུ་བོ་ཆེ་ཆུང་ཚང་མ་ཨ་ཤེ་ཡའི་དཔའ་ཡོན་ གྱི་ཟུངས་ཁྲག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པས་གལ་ཏེ་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཆབ་རོམ་ཞུ་ནས་ཆུ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་དུས་གོང་སྨོས་ཀྱི་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་དེ་དག་འབབ་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག སྤྱི་ ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་ལ་གནོད་པ་ཕོག་པར་མ་ཟད་ཡུལ་གྲུ་དེ་དག་གི་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ལའང་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཐེབས་སྲིད་པས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཆབ་རོམ་ལ་སྲུང་ སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱེད་པ་ནི་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་འོས་འགན་ཡིན། ནང་གོས་སུ་ཨ་ཤེ་ཡ་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མ་མཉམ་འབྲེལ་མཐུན་ཚོགས་བྱས་ནས་ཐབས་བརྒྱ་ ཇུས་སྟོང་གིས་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཆབ་རོམ་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཅི་ཐུབ་བྱེད་དགོས།

མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གྲུབ་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན་རླན་ས་ནི་མེད་མི་རུང་བའི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ནི་རླན་ས་མང་པོ་ ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པས་རླན་སའི་གཞི་ཁྱོན་དེས་འཛམ་གླིང་རླན་སའི་གཞི་ཁྱོན་སྤྱིའི་10%ཟིན། གླིང་ཆེན་ཨ་ཤེ་ཡའི་ཨང་དང་པོ་དང་འཛམ་གླིང་ནས་ ཨང་བཞི་བ་ཡིན། རང་བྱུང་རླན་ས་སུམ་ཅུ་ལྷག་དང་མིས་བཟོས་རླན་ས་བཅུ་ལྷག་ཡོད། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་རླན་ས་ཞེས་པ་ནི་སྐམ་སའི་དབུས་ཁུལ་གྱི་ཆུ་ངོས་ སམ་ཡང་ན་མཚོ་འགྲམ་གྱི་ཆུ་དང་སྐམ་སའི་འབྲེལ་མཚམས་ནས་ཕར་བསྲིངས་པའི་ས་ཁོངས་ངེས་ཅན་ལ་ཟེར། རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་རླན་ས་ཆེན་པོ་དེར་སེམས་ཅན་ ཐམས་ཅད་དང་རྩི་ཤིང་རིགས་མཐའ་དག་ལ་མཁོ་བའི་ཆུ་འདོན་སྤྲོད་དང་མཁའ་དབུགས་ཀྱི་རླན་ཚད་སྙོམ་སྒྲིག་སོགས་ཀྱི་ཕན་ནུས་ཆེན་པོ་ཡོད་པས་སྐྱེ་ཁམས་རིག་ པ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དེར་སའི་གོ་ལའི་མཁལ་མ་ཞེས་འབོད་ཀྱིན་འདུག། ང་ཚོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་སྐབས་སུ་ངེས་པར་དུ་ཡུལ་གྲུ་ དེའི་རླན་ས་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱེད་མི་རུང་། རླན་ས་ཡོད་པའི་ས་ཆར་ཆུ་ལོག་བྱུང་དུས་ཆུ་ན་འདམ་དང་གཤོང་སར་ཐིམས་ནས་སྨད་རྒྱུད་ལ་ཆུ་ལོག་གི་གནོད་པ་ ཆེན་པོ་མེད། ཆུ་ལོག་བྱུང་ཚར་རྗེས་རླན་སར་གསོག་ཉར་བྱས་པའི་ཆུ་དེ་རླངས་པར་འགྱུར་བའམ་ཡང་ན་མར་ཐིམས་ནས་ས་འོག་གི་ཆུ་རུ་གྱུར་ཏེ་བཞུར་འགྲོ་བ་དང་ཐན་པའི་ལོ་ ལ་ཆུ་དཀོན་སེལ་བའི་ནུས་པ་ཡོད་ན་ཡང་རླན་ས་ཕལ་ཆེ་བ་ཐར་ཐོར་དུ་ཡོད་པས་ལོ་ཏོག་འདེབས་པ་དང་ནགས་འཛུགས་པའི་གོ་མི་ཆོད་པས་མི་རྣམས་ཀྱིས་རླན་ས་ ནི་འབུ་སྲིན་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་སྐྱུག་བྲོ་བའི་ས་ཁུལ་བཙོག་སྦགས་ཅན་དུ་བརྩིས་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་མི་བྱེད་དུ་རབས་ཉི་བུ་བའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་བའི་སྐབས་སུ་མཛོད་ དགེའི་རྩྭ་ཐང་ནི་གསེར་གཞོང་མར་ཁུས་གང་བ་ལྟ་བུ་ཧ་ཅང་སྣུམ་ལ་མཛེས་སྡུག་གི་རྣམ་པས་ཁེངས་ཤིང། རྩྭའི་རྫོང་མཐུག་ཅིང་རྩྭ་རྐང་རིང་བས་རྟ་བཞོན་ཏེ་སོང་ན་ ཡོབ་མིག་གི་ལྷམ་ཡང་རྩྭ་ཡི་ཟིལ་བས་རློན་པར་བྱེད་ལ། མུ་མཐའ་མེད་པའི་ན་ཐང་ཆེན་མོར་མཚོ་དང་མཚེའུ་མང་པོ་ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་ 1965 ལོ་ནས་ 1973 ལོའ་ི བར་རྩྭ་ས་ཇེ་ཆེར་གཏོང་དགོས་ཟེར་ནས་ན་ཐང་གི་རིང་ཚད་སྤྱི་ལེ་ 300 ཙམ་གྱི་ཆུ་རྐ་ལ་དྲངས་པས་ན་ཐང་རིམ་གྱིས་བསྐམས་ཤིང་རི་དྭགས་དང་བྱ་རིགས་འཁོར་ས་ མེད་པས་ཡུན་གྱིས་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང། མཚོ་ཁྱ་ཁྲབ་དང་ལམ་ལུང་མཚོ་ཆེན་སོགས་ཀྱང་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཆུང་དུ་སོང་། ན་ཐང་གི་ཆུ་དང་སྒོས་ཆུ་ནག་རྣམས་ཀྱང་ བསྐམས་ནས་སྐྱ་རྐང་ཅི་དགར་འགྲོ་ཐུབ། དེ་འདྲའི་གནས་ཚུལ་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ན་ཐང་རླན་ས་མང་པོར་བྱུང་མྱོང་། ཚན་རིག་པས་བརྟག་དཔྱད་བཏང་བ་ ལྟར་ན་རླན་སར་གཏོར་རླག་བྱས་ན་མིའི་རིགས་ལ་ཐེབས་པའི་གནོད་འཚེ་ནི་ཁེ་ཕན་ལས་ཆེས་ཆེ་བ་ཡིན་ཟེར།

མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་མཚོ་སྔོན་པོ་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་རླན་ས་ཆེན་པོ་བདུན་ཡོད་པའི་ནང་གསེས་ཀྱི་གཅིག་ཡིན།ཐན་པ་མང་ཞིང་ཆར་ཆུ་ཉུང་ བའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་མཚོན་ན་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི རླན་ས་དེས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྙོམ་སྒྲིག་བྱེད་པ་དང་མཐོ་སྒང་གི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་སྐྱོང་བ་ རེད། སྐྱེ་ཁམས་རིག་པ་བས་བརྟག་དཔྱད་བཏང་བ་ལྟར་མཚོ་སྔོན་པོ་མེད་ན་ཚྭ་འདམ་གྱི་བྱེ་རླུང་གིས་རང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ཕྱེད་ཀ་བསྣུབ་པ་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་ སྒང་ནས་མིའི་རིགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་སྐྱེལ་མི་ནུས། དེ་ལས་ང་ཚོས་མཚོ་སྔོན་པོས་རང་རྒྱལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་ཡོང་བར་གཞན་ཚབ་བྱེད་མི་རུང་ བའི་ནུས་པ་འདོན་པ་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ། མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ཡུལ་དུ་རླན་སའི་གཞི་ཁྱོན་ཕལ་ཆེར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་780ལྷག་ཡོད། མཚོ་སྔོན་པོ་དང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི རླན་ སའི་ས་ཁུལ་ལས་བྱུང་བའི་རླངས་པ་ལས་གངས་རི་དང་འཁྱགས་རླུང། སྐར་ཚོགས་ལྟར་བཀྲམ་པའི་མཚོ་དང་མཚེའུ་སོགས་གྲུབ། ཆུ་བོ་མང་པོ་ཡང་མཆོ་སྔོན་པོར་ འབབ་པས་མཚོ་ཆུ་བསྐལ་བ་ནས་བསྐལ་བའི་བར་བསྐམ་རྒྱུ་མེད་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་དང་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་དེ་མུ་མཐུད་ཅིང་ཡུན་ བརྟན་ངང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ཡིན། ཡིན་ན་ཡང་ཉེ་བའི་ལོ་དུ་མའི་རིང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ཆུ་བསྟུད་མར་མར་འགྲིབ་པ་དང་རླན་སའི་གཞི་ཁྱོན་རིམ་གྱིས་ཇེ་ཆུང་དུ་གྱུར་ དང་འགྱུར་བཞིན་པ་དེར་ང་ཚོས་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས། (གཉིས) བྱེ་མའི་གནོད་པ་ཇེ་མང་དུ་སོང་།

མིའི་རིགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གདོང་མའི་བཏང་སྙོམས་ལ་གཏོར་རླག་བྱས་དྲགས་པས་གནའ་བོའ་ི སྟོབས་ལྡན་གྲོང་ཁྱེར་མང་པོ་དང་སྙན་གྲགས་ ཆེ་བའི་དར་གོས་འཕྲང་ལམ་སོགས་ས་ཁུལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཀྱང་ད་ལྟའི་བྱེ་མའི་དུར་ན་བག་ལ་ཞ། ད་སྐབས་བྱེ་རྡུལ་གྱིས་དུས་ཚོད་སྐར་ཆ་རེར་ས་ཁམས་སྨི་གྲུ་བཞི་ མ་བཅུ་གཅིག་བྱེ་ཐང་ཅན་དུ་བསྒྱུར་ཅིང་ལོ་རེར་ཕལ་ཆེར་ས་ཆ་སྨི་གྲུ་བཞི་མ་ས་ཡ་དྲུག་བྱེ་ཐང་ཅན་དུ་སྒྱུར་བཞིན་ཡོད་ཟེར། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་བྱེ་སྒང་དང་ བྱེ་ལུང་དང་། བྱེ་རི། བྱེ་ཐང་ད་དུང་མུ་མཐུད་དུ་རྒྱ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། སྒོས་ཡར་ཀླུང་གཙང་བོའ་ི གྲོག་རོང་དང་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་དུ་གནས་ ངེས་མེད་ཀྱི་བྱེ་སྒང་མང་པོ་ཡོད། བོད་ལྗོངས་ཁོ་ནར་བྱེ་མས་ཁེབས་པའི་ས་རྒྱ་ཕལ་ཆེར་སྤྱི་ཆེང་ཁྲི་ཚོ་2047.41 ལྷག་ཡོད་པ་དེས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་ 17% ཟིན། དེར་ང་ཚོས་མཐོང་ཆུང་བྱེད་མི་རུང། ཨེ་ཅིབ་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་གནའ་རབས་དཔའ་ཡོན་ཆེས་དར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་རྒྱལ་ཁབ་ དེའི་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་ 96% བྱེ་ཐང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས། ལོ་སྟོང་ཚོ་གཉིས་ཀྱི་སྔ་རོལ་ནས་ཨེ་ཅིབ་མི་ཡིས་གསར་སྐྲུན་གནང་བའི་འོད་སྟོང་ལྡན་པའི་རིག་གནས་དེ་ ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་རིང་བའི་ནང་རིམ་གྱིས་རྒྱུན་ཆད་པ་དང་ཡང་ན་ཉམས་སོང་བ་ནི་ཕྱོགས་མང་པོའ་ི རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་རག་ལས་ཡོད་པ་བདེན་ན་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་དེ་རིམ་གྱིས་ བྱེ་ཐང་ཅན་དུ་གྱུར་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་གནས་བྱེད་ཡུལ་རིམ་བཞིན་ཇེ་ཆུང་དུ་སོང་བ་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན། དེ་འདྲའི་གནས་ བབ་དང་བསྟུན་ནས་ཨེ་ཅིབ་སྲིད་གཞུང་གིས་བྱེ་ཐང་བཅོས་འསྒྱུར་བྱེད་པའི་ཕྱོགས་སུ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱེད་པར་མ་ཟད་བྱེ་ཐང་ལ་ཚེ་སྲོག་དང་འཚོ་གནས་ཀྱི་དབང་ཆ་ བརྩོན་དགོས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་བཏང་བ་དེར་ང་ཚོས་ཀྱང་བསམ་གཞིགས་གཏོང་དགོས། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་བྱེ་མའི་གནོད་པ་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ ནི་གཙོ་བོ་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ཕུད་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་དོན་དུ་བྱ་འགུལ་ཅི་རིགས་སྤེལ་ཕྱིར་བྱེ་མའི་གནོད་པ་ཇེ་མང་དུ་སོང། རང་རྒྱལ་ལ་མཚོན་ན་ས་ཆ་བྱེ་ཐང་དུ་འགྱུར་ཚད་ལོ་རེར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་2640ཡི་མགྱོགས་ཚད་ཀྱི་རྒྱ་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ང་ཚོས་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བཞིན་པའི་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་མཚོན་ན་རྩྭ་ཐང་དང་རི་ཀླུང་ནགས་ཚལ་ས་ཞིང་སོགས་བྱེ་ཐང་དང་། བྱེ་སྒང་། བྱེ་རི། བྱེ་ལུང་སོགས་སུ་འགྱུར་བཞིན་པའི་འཕེལ་རིམ་མགྱོགས་ཤིང་ གནས་ཚུལ་ཧ་ཅང་ཚབས་ཆེན་ཡིན། དཔེར་ན་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་10%ཙམ་གྱི་རྩྭ་ས་མྱ་ངམ་ཐང་དུ་གྱུར། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་གཞིས་ཀ་རྩེ་ས་ཁུལ་གྱི་འབྲོང་པ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་རྗེ་

མ་གཡང་འཛོམས་འཁྱགས་ཀླུང་ནི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའ་ི མགོ་ཁུངས་ཡིན་ལ་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་མིང་ངོ་མར་རྟ་མཆོག་ཁ་འབབ་ཟེར། ཡིན་ན་ཡང་ཡུལ་དེའི་གནམ་གཤིས་ ལ་སྐམ་ཤས་ཆེ་ཞིང་དུས་རྒྱུན་བྱེ་རླུང་འཚུབ་པས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའ་ི མགོ་ཁུངས་ས་ཆའི་རྩྭ་ས་མུའུ་ཁྲི་ལྷག་བྱེ་ཐང་དུ་གྱུར། འབྲོང་པ་རྫོང་གི་འབངས་མི་རྣམས་ཀྱིས་ ཧུར་བརྩོན་གྱིས་ཕྱུགས་སྐྱུར་རྩྭ་འདེབས་ཀྱི་ལས་ལ་འབད་འབུངས་བྱས་ཀྱང་འབྲས་བུ་མངོན་གསལ་ཞིག་ཐོན་མེད། ཚན་རིག་པས་བརྟག་དཔྱད་བཏང་བ་ལྟར་ན་ ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའ་ི མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་གྱི་ལུང་གཞུང་གི་བྱེ་མའི་གནོད་འཚེ་འགོག་མ་ཐུབ་ན་རང་རྒྱལ་གྱི་བོད་ལྗོངས་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཧིན་རྡུ་བང་ག་ལ་སོགས་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་འཚེ་ཕོག་ཉེན་ཆེ་ཟེར། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་བའི་དུས་མགོར་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ནས་བྱེ་ཐང་ཅན་ དུ་གྱུར་པའི་ས་ཆའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་533ཡོད་ལ་ད་ལྟ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་1250ལྷག་ཡོད། ལོ་བཅུ་ཕྲག་འགའི་ནང་དུ་ལྡབ་གཅིག་ལྷག་འཕར། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ བྱང་ཁུལ་ཆི་ལེན་རྫོང་ཁོངས་སུ་འབབ་པའི་བ་ལྡིང་ཆུའི་ཆུ་མགོ་ས་ཁུལ་དུ་ཉེ་བའི་ལོ་དུ་མའི་རིང་རྩྭ་ས་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་བཅུ་དགུ་ལྷག་བྱེ་ཐང་དུ་གྱུར། རྩྭ་ས་བྱེ་འགྱུར་གྱི་རྒྱ་ ཁྱོན་ཕལ་ཆེར་ལོ་རེར་མུའུ་ 400-600 ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་པས་རྩྭ་ཐང་གི་སྔོ་ཁེབས་བྱེ་མས་བསྣུབས་ཤིང་ཞིང་ཕྱུགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་དང་རོང་འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་ བར་གནོད་པ་ཆེ། བྱེ་རླུང་འཚུབ་མའི་ནམ་ཟླ་ཇེ་མང་དུ་གྱུར་པས་རྨ་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་རྨ་སྟོད་རྫོང་ལ་ 1999 ལོར་ལོ་བརྒྱར་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་བྱེ་རླུང་འཚུབ་པས་ སྒོ་ཕྱུགས་ཁྲི་ཚོ་ལྔ་ལྷག་ཤི། འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་བཟོས་ཉེ་བའི་ལོ་དུ་མའི་རིང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་བྱེ་མས་ཁེབས་རྒྱ་ ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་འདུག་དཔེར་ན་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་སྐོར་གྱི་བྱེ་མའི་ཁྱོན་ལ་གཞིགས་ན་ 1972 ལོ་ནས་ 1986 ལོའ་ི བར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་257.48ཇེ་ཆེར་སོང་ཆ་ སྙོམས་ཀྱིས་ལོ་རེར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་18.39 མཆེད་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ཉེ་འགྲམ་གྱི་བྱེ་མ་ཙོང་ཆུའི་འགྲམ་ངོགས་སུ་ཐོན་པ་དང་ཀོས་ནན་རྫོང་མུ་གེ་ཐང་གི་བྱེ་མ་ཤར་ཕྱོགས་ ཀྱི་བྱ་མདོ་བརྒལ་ནས་རྨ་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་རྩེ་ཁོག་རྫོང་གི་ས་མཚམས་ལ་གཏུགས། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་བྱེ་མའི་གནོད་ཚེ་ཇེ་མང་ལ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ཟེར་ ན་དེ་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་དང་གནམ་གཤིས་དྲོ་གྱུར་བྱེ་རླུང་འཚུབ་མའི་ནམ་ཟླ་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་ཕུད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ས་རྒོད་སློག་པ་དང་གཏེར་ཁ་ སྔོག་པ་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་སོགས་ཀྱི་སྨན་རྩྭ་བརྐོ་བ། སྤང་ཤུན་བཀོག་པ་གང་ཡིན་སར་ཁང་པ་ཕུབ་པ་དང་བཟོ་གྲྭ་བཙུགས་པ་སོགས་རྐྱེན་ཅི་རིགས་ཀྱི་དབང་གིས་ སའི་བཅུད་ཤོར་ནས་རྩྭ་ས་དང་རི་ལུང་བྱེ་མས་བསྣུབས་པ་ཡིན། (གསུམ) རྩྭ་ཐང་ཉམས་དམས་སུ་འགྱུར་བ།

མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཡངས་ཤིང་མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་རྩྭ་ཐང་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་སྟེན་པའི་ཁྱིམ་གཞི་དང་ཤ་མར་ཐུད་གསུམ་དང་དྲི་ཞིམ་འོ་ཞོ། བལ་ འཇམ་པགས་རིགས། རྩི་ཤིང་སྨན་རྩྭ་སོགས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཡིན། དེར་ད་དུང་བྱེ་རྐུང་འགོག་པ་དང་ས་ཆུ་སྲུང་འཛིན། ས་གཤིས་ལེགས་འགྱུར། མཁའ་དབུགས་ གཙང་འགྱུར། ཁོར་ཡུག་མཛེས་འགྱུར་སོགས་ཀྱི་དགེ་མཚན་ཅི་རིགས་ལྡན་པའོ།།

སྤྱིར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་རྩྭ་ས་མུའུ་དུང་ཕྱུར་ཉེར་གཅིག་ལྷག་མཆིས་མོད་ཀྱང་ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ་སའི་གོ་ལ་ཧྲིལ་བོའ་ི གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོར་སོང་བར་བསྟུན་ མཚོ་མཚེའུ་བྲི་བ་དང་ཆུ་མིག་མང་པོ་བསྐམས་པ་ཆར་ཆུ་དཀོན་པ་གཞན་ཡང་མི་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་རྩྭ་ཐང་ནི་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་འཛད་མཐའ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད་ ནས་གང་སར་ཕྱུགས་ར་སྐོར་བ་དང་རྩྭ་ས་རྨོ་ཞིང་དུ་བསྒྱུར་བ། གཏེར་སྔོག་པ། སྨན་རྩྭ་རྐོ་བ་སོགས་མི་ལས་དགུ་ལས་བྱས་པའི་དབང་གིས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ ས་ཞན་འགྱུར་དང་བྱེ་འགྱུར་ཐང་རྒོད་མྱ་ངམ་ཐང་དུ་འགྱུར་བཞིན་པའི་གོམ་འགྲོས་སྔར་ལས་ཇེ་མགྱོགས་རེད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ཐང་གི་སྟོབས་བཅུད་ཤོར་ བ་དང་ཉིན་རེ་བཞིན་ཉམས་ཞན་དུ་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་ཟེར་ན་གཅིག་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་འགོག་ཐབས་མེད་པའི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་ལས་ བྱུང་བའི་ཐན་པ་སོགས་དང་། གཉིས་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་རང་ཉིད་ཀྱིས་གཏོར་རླག་བྱས་པ་དེ་ཡིན། བྱེ་བྲག་ཏུ་བརྗོད་ན་དང་པོ་རང་བྱུང་གི་གནོད་པ་སྟེ། (1) མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་རྒྱ་མཚོ་ངོསལས་ཆ་སྙོམས་ལིས་སྨི་3000ནས་5000ལས་མཐོ།ས་བབ་མཐོ་ཞིང་གྲང་ངར་ཆེ་ལ་དབྱང་དབུགས་སྲབ། བྱེ་རླུང་འཚུབ་ཅིང་ དྲོད་ཚད་དམའ་ཉིན་མཚན་གྱི་དྲོ་གྲང་ལ་ཁྱད་པར་ཆེ་ཞིང་དུས་བཞིའི་འགྱུར་ལྡོག་མི་གསལ། ནམ་ཟླ་འཁྱགས་ཤིང་དབྱར་དུས་ཐུང་རྩྭ་ཡི་སྐྱེ་སྟོབས་ཞན་ཞིང་སྐྱེ་ཡུན་ ཐུང་ལ་དལ་རྩྭ་རྩི་ཤིང་གི་ཚེ་སྲོག་ཉག་ཕྲ་ཞིང་གཉོམ་པས་མེད་པར་གཏོང་སླ་ལ་ཡོད་པར་གཏོང་དཀའ། གཏོར་རླག་བྱེད་སླ་ལ་སླར་གསོ་བྱེད་དཀའ།

(2) ཨ་བྲ་དང་བྱི་ལོང་སོགས་ཀྱིས་རྩྭ་ཐང་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་བཏང་བས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ཐང་ལ་ནག་ཐིག་བཏོད་ཅིང་རྩྭ་ཐང་མང་པོ་ས་ནག་ཐང་དུ་གྱུར། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལ་མཚོན་ན་མིག་སྔར་ས་ནག་ཐང་དུ་གྱུར་པའི་རྩྭ་ས་མུའུ་ཁྲི་5000ལྷག་ཡོད་དེའི་ནང་མུའུ་ཁྲི་3000ལྷག་ཨ་བྲ་དང་བྱི་ལོང་གི་གནོད་པ་ལས་བྱུང་ བ་ཡིན། ས་ནག་ཐང་དུ་གྱུར་པའི་རྩྭ་ས་མང་ཆེ་བ་རྨ་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་དང་འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཡིན། གནས་ཚུལ་དེ་ཡང་འཁོར་སྐར་གྱིས་པར་བླངས་པའི་འདྲ་རིས་ལས་ གསལ་བོར་མཐོང་ཐུབ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་རྩྭ་ཐང་ལ་ཨ་བྲ་དང་བྱི་ལོང་ཨབ་ཅག་སོགས་ཀྱིས་གནོད་འཚེ་བཏང་བ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ཨ་བྲའི་ གནོད་པ་ཧ་ཅང་ཚབས་ཆེ་རྩྭ་ཐང་ས་འབུར་གྱིས་ཁེངས་ཤིང་ས་འབུར་དེ་དག་གིས་མཛེས་སྡུག་ཡིད་དུ་འོང་བའི་རྩྭ་ཐང་གི་ལྗང་མདོག་ཁྱུར་མིད་དུ་གཏོང་བཞིན་ཡོད། ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་རྩྭ་ས་མུའུ་དུང་ཕྱུར་གཅིག་ལྷག་ལ་ཨ་བྲ་དང་བྱི་ལོང་སོགས་ཀྱི་གནོད་པ་ཕོག ད་སྔ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྨ་ལྷོ་ཁུལ་རྩེ་ཁོག་ རྫོང་ནས་བསྡོམས་རྩིས་ལྟར་ན་རྩྭ་ས་མུའུ་གཅིག་གི་ཐོག་ཏུ་ཨ་བྲའི་ཁུང་བུ་270ལྷག་དང་ཁུང་བུ་ཁ་ཤས་སུ་ཨ་བྲ་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ཐང་ལ་གནོད་ཚེ་གཏོང་མཁན་ནི་ཨ་བྲ་དང་བྱི་ལོང་ཕུད་ད་དུང་འབུ་ཐོང་བ་དང་ཆ་ག་པ་འབུ་ནག་སོགས་ཡོད། ཁོ་ཚོ་དང་སྲོག་ཆགས་ གཞན་དག་གིས་རྩྭ་མགོ་གཅོད་པ་དང་ཨ་བྲས་ཕྱོགས་གང་སར་ཁུང་བུ་འབྲུ་བ་དང་བྱི་ལོང་གིས་ས་འོག་ནས་རྩྭ་དང་གྲོ་མ་སོགས་ཀྱི་རྩད་པ་ཟོས་ཏེ་ས་སྟེང་ས་ནག་ཐང་ དུ་བཏང་། ཐ་ན་ཐང་བདེ་ས་ཕུད་རི་མགོ་རྫ་རྐེད་ཀྱང་ས་འབུར་གྱིས་བཀང་བའི་སྣང་ཚུལ་མཐོང་རྒྱུ་མང་། དེ་ལས་གཞན་ས་ཆུ་ཤོར་བ་དང་རྩྭ་ཐང་བྱེ་མར་གྱུར་པ་ལས་ རྩྭ་ཐང་ལ་གནོད་པ་ཚབས་ཆེན་ཕོག། གཉིས་པ་མིས་བཟོས་གནོད་སྐྱོན་གཅིག་ནི་གང་བྱུང་དུ་ས་རྒོད་བསློགས་པ་ཉེ་བའི་ལོ་དུ་མའི་རིང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ཐང་མང་པོ་ས་རྒོད་བསློགས་པས་མཐོ་ སྒང་གི་རྩྭ་སའི་སྐྱེ་ཁམས་ལ་གཏོར་རླག་ཚབས་ཆེན་བྱས་ཡོད། ནང་གོས་སུ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་བའི་ཚུན་ནས་ནམ་ཟླ་དྲོ་གྲང་འོས་འཚམ་དང་ ཁོད་ཡངས་ཤིང་བདེ་སྙོམ་ཡིན་ལ་ལོ་ཏོག་འདེབས་པའི་ཆ་རྐྱེན་འཛོམས། ཕལ་ཆེར་ས་རྒོད་བསློགས་ནས་ལོ་ཏོག་འདེབས་པའི་ཆ་རྐྱེན་འཛོམས་ས་ཕལ་ཆེར་ས་རྒོད་ བསློགས་ནས་ལོ་ཏོག་ཅི་རིགས་བཏབ་མཐའ་ཡས་པའི་རྩྭ་ཐང་ལ་འདྲུད་འཐེན་འཁོར་ལོ་དང་ལྕགས་གཤོལ་ཁ་མང་ཅན་གྱིས་བསློགས་པས་སྤང་ཁ་རྟིང་བསློགས་འོག་ ནས་རྨོ་ཞིང་བྱས་རྨོ་ཞིང་དེ་དག་ལ་ལར་གྲོ་ནས་སྲན་གསུམ་སོགས་འབྲུ་རིགས་བཏབ་ཀྱང་རྩྭ་རྒོད་སྐྱེས་པ་ལས་ལོ་ཏོག་མི་སྐྱེ། ལ་ལ་བསློགས་ཚར་རྗེས་དེ་གར་བདག་ མེད་དུ་སྐྱུར་བ་དང་ལོ་མང་པོའ་ི རིང་ལྡུམ་བུས་གང་བ་ལས་ཕྱུགས་རྩྭ་མི་སྐྱེ། སྐྱེས་རུང་རྩྭ་བཅུད་ཤོར་བས་ཕྱུགས་ཟོག་གིས་མི་ཟ། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་ ཞིང་ཧེ་རྫོང་དང་ཐུན་ཏེ་རྫོང་ལ་མཚོན་ན་1985ལོ་ནས་1998ལོ་བར་ཕལ་ཆེར་རྩྭ་ས་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་གསུམ་ཡས་མས་བསློགས། དེ་འདྲའི་རྩྭ་ཐང་ལ་གནོད་འཚེ་བཏང་ བའི་གནས་ཚུལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ས་གནས་དང་རྫོང་ཁུལ་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། མིག་སྔར་མཚོ་སྔོན་གྱི་ས་རྒོད་བསློགས་པ་ཁྱོན་བསྡོམས་ ན་ཕལ་ཆེར་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་100ཡན་ལ་བསླེབས་པ་དང་དེའི་ནང་མང་ཆེ་བ་རྩྭ་ས་གཤིན་པོ་བསློགས་པ་རེད། མཚོ་སྔོན་པོའ་ི འགྲམ་དུ་ད་སྔ་ས་རྒོད་བསློགས་པ་ཕལ་ ཆེར་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ཡོད། དེའི་ནང་མང་ཆེ་བར་ལོ་ཏོག་གི་འབྲས་བུ་ལེན་རྒྱུ་མེད་པས་བདག་མེད་ཐང་རྒོད་དུ་ལུས་ནས་ས་ནག་ཐང་དུ་གྱུར། ས་ཞིང་དེ་དག་ གིས་ལོ་རེར་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་ལ་བྱེ་འདམ་ཏུན་ཁྲི་ཚོ་སྟོང་གཅིག་ལྷག་འདྲེན་གྱིན་ཡོད་ལ་60%བྱེ་འདམ་དེ་བདག་མེད་ཐང་རྒོད་དུ་ལུས་པའི་ས་ནག་ཐང་ནས་བྱུང་ བ་ཡིན། མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་བསྐོར་དུ་ས་རྒོད་བསློགས་པ་དེས་མཚོ་སྔོན་པོ་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་རླག་ཆེན་པོ་ཕོག་པར་མ་ཟད་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་ལྔ་བཅུ་ ལྷག་གི་ས་ཞིང་ལ་རིག་སྨོན་ཆུ་དང་རྟ་ནག་མའི་ཆུ། བུ་ཧ་ཆུ། ཧར་དགེ་ཆུ་སོགས་ཀྱིས་ཡུར་ཆུ་འདྲེན་དགོས་པས་མཚོ་སྔོན་པོར་འབབ་ཆུ་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང། མཚོ་ སྔོན་པོའ་ི ནང་ལ་འབབ་པའི་ཆུ་བོ་དག་ལས་ཆེས་ཆེ་བ་ནི་བུ་ཧ་ཆུ་བོ་ཡིན། ཆུ་བོ་དེའི་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་228 ཡོད་གངས་རིའི་གསེབ་ནས་བཞུར་བའི་ཆུ་སྣ་མང་པོ་

གཞོགས་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་ནས་རྩྭ་ཐང་དུ་ནམ་ཡང་བཞུར་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་ལ་དལ་གྱིས་འབབ་ཀྱིན་ཡོད། མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་འབབ་པའི་ཆུའི་ཐོན་ ཁུངས་ཕྱེད་ཀའི་ཡན་བུ་ཧ་ཆུ་བོའ་ི ཆུ་ཡིན་ལ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི གསེར་ཉའི་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་དེ་ནས་སྤེལ་པ་དང་བུ་ཧ་ཆུ་ནམ་ཡང་བཞུར་བའི་དབང་གིས་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་དུ་གནས་པའི་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་རིགས་རྒྱུན་ཆད་མ་མྱོང་། དེའི་ཕྱིར་བུ་ཧ་ཆུ་གཙོ་བྱས་པའི་མཚོ་སྔོན་པོར་འབབ་པའི་ཆུ་ལག་ཐམས་ཅད་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་ པ་ནི་མཚོ་སྔོན་པོར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པ་དང་ཁྱད་མེད། གཉིས་ནི་གང་བྱུང་དུ་སྨན་རྩྭ་བརྐོས་ནས་རྩྭ་ཐང་གི་རྩི་ཤིང་རིགས་ལ་གཏོར་རླག་བྱས་རྐྱེན་ཅི་རིགས་ཀྱི་དབང་ གིས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་རྩ་ཤིང་རིགས་ལ་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་སྐྱེ་ཡུན་དལ་ཞིང་སྐྱེ་སྟོབས་ཞན་པའི་ཁར་མི་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁེ་ཕན་ལ་དམིགས་ནས་འདོད་ ཆུང་ཆོག་ཤེས་མེད་ལ་ཧམ་སེམས་ཆེན་པོས་རྩི་ཤིང་རིགས་དང་ནང་སྒོས་སུ་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་སོགས་སྨན་རྩྭ་རྩ་ཆེན་བརྐོས་པ་དེ་མཐོ་སྒང་གི་སྔོ་ཁེབས་སྲབ་པའི་ རྩྭ་ཐང་ལ་མཚོན་ན་མུ་གེའི་སྟེང་ལ་ཟླ་ལྷག་དང་མཛེ་ནད་ཐོག་ལ་ཕོལ་མིག་ལྟ་བུའི་དཔེ་འདྲའོ། རྩྭ་ས་ནི་ཕྱུགས་ལས་ལ་མཚོན་ན་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་མ་མཐའི་རྒྱུ་ཆ་ ཡིན་ལ་འབྲོག་པ་ཚོའི་འཚོ་བའི་རྟེན་གནས་དང་ཤ་མར་ཐུད་གསུམ་དང་། འོ་ཞོ། ཆུར་བ། བལ་འཇམ་པགས་རིགས་སོགས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་ཡིན་པས་རྩྭ་ཐང་ནི་ཞིང་ པས་འདེབས་བཞིན་པའི་ས་ཞིང་དང་གཅིག་འདྲ་རེད། གལ་ཏེ་རྩྭ་ཐང་ནས་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་སོགས་ཀྱི་སྨན་རྩྭ་དང་རྩི་ཤིང་རིགས་སྣ་ཚོགས་བརྐོས་ནས་སྤང་ཤུན་ བཀོག་ན་ཕྱུགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རྨང་གཞིར་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་པར་མ་ཟད་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་ལའང་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཡོད། 2003ལོའ་ི 6ཚེས་18ཉིན་(མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་)ཐོག་(རྩྭ་ཐང་གི་ངུ་འབོད་)ཅེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་བཀོད་པའི་ནང་བརྗོད་པ་ལྟར་ལོ་རེའི་དབྱར་ཟླ་བཞི་པ་ནས་དྲུག་ པ་ནི་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་སྨིན་པའི་དུས་སྐབས་ཡིན་ལ་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ཀྱི་ཞིང་པ་དང་ཚོང་པ་སོགས་འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་དུ་ཡོང་ནས་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་ འཕྲོག་རྐོ་བྱེད་པའི་དུས་སྐབས་ཀྱང་ཡིན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་ཁྲི་ཀ་རྫོང་དཀར་བརྗིད་ཞང་སྒོ་མེ་གཡུ་ཚ་སྡེ་བའི་མཐའ་འཁོར་དུ་ཧོང་ཡོན་དང་ཧོང་ཀྲུང། ཧྭ་ལུང་སོགས་ཞིང་ལས་རྫོང་ཆེན་འགའ་ཡོད་པ་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་སྟབས་བདེ་ཡིན་ཕྱིར་རྫོང་ཆེན་དེ་དག་གི་ཞིང་པ་རྣམས་རླངས་འཁོར་ལ་འདུག་པ་དང་རླངས་ འཁོར་གླ་བ་ལག་སྐྱོར་འདྲུད་འཐེན་འཁོར་ལོ་བསྐོར་ནས་སྒོ་མེ་ལ་ཡི་ལྷོ་འདབས་ཀྱི་རྩྭ་ཐང་ལ་ཡོང་ནས་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་བརྐོས་པས་ཡུལ་དེ་གའི་རྩྭ་ས་གཏོར་རླག་ བྱས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་ཕྱུགས་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ལ་བར་ཆད་ཆེན་པོ་བཏང། ལོ་རེར་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་རྐོ་བའི་དུས་ལ་སླེབས་དུས་སྒོ་མེ་གཡུ་ཚ་སྡེ་བའི་ས་ ཐོག་ཏུ་ཕྱི་ནས་ཡོང་བའི་མི་ཚོས་རས་གུར་800ལྷག་ཕུབ་ཡོད་པ་དང་རས་གུར་གཅིག་གི་ནང་དུ་ཉུང་མཐར་མི་དྲུག་རེ་ཡོད། དེའི་སྟེང་རང་རྫོང་དང་རྫོང་གཞན་པ་དེ་ མིན་མཁར་གྲོང་ཆེན་པོ་ནས་ཡོང་བའི་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་རྐོ་མཁན་ཚང་མ་བརྩིས་ན་སྒོ་མེ་གཡུ་ཚའི་ས་ཐོག་ཏུ་ཉིན་རེར་མི་ཁྲི་གཅིག་ལྷག་གིས་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་ བརྐོས་ནས་རྩྭ་ས་གཏོར་རླག་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་འཕྲོག་རྐོ་བྱས་པས་རྩ་སྐྱེ་བར་གནོད་པ་བསྐྱལ་བར་མ་ཟད་རྩྭ་འབྲུ་ཡང་ཐོགས་མ་ཐུབ་པས་རྩྭ་ཡི་ སྐྱེས་ཚད་ཀྱང་50%མར་ལྷུང་བ་དང་ཕྱུགས་ཟོག་ཤི་བ་དང་ས་ཆུ་ཤོར་བ་ཡང་ཚབས་ཆེན་ཡིན། ཡུལ་དེའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་མི་དེ་ཚོས་བརྐོས་ནས་ཁྱེར་སོང་བ་ནི་དབྱར་རྩྭ་ དགུན་འབུ་མིན་ལ་ང་ཚོའི་གཅེས་སུ་རུང་བའི་ཕ་ཡུལ་གྱི་ལྗོང་མདོག་སྔོ་ཁེབས་དང་འཚོ་བ་སྟེན་པའི་གཞི་མ་ཡིན་ཟེར། གསུམ་ནི་གང་བྱུང་དུ་སྤང་ཤུན་བཀོག་པ་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་རང་བྱུང་གཏེར་ཁ་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད་ལ། ནང་སྒོས་སུ་གསེར་དངུལ་ཟངས་ལྕགས་དང་རྡོ་སྣུམ་ཚ་སོགས་མང་པོ་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ ཞིང་ཆེན་ཚྭ་འདམ་གཤོང་སའི་ཚྭ་ཁུ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོར་བེད་སྤྱད་ཀྱང་མི་ཚར་ཟེར། གཏེར་ཁ་དེ་རིགས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཆར་ གཞི་ལྟར་ལུགས་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་སྔོག་འདོན་བྱས་ཏེ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ན་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཕན་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་མ་ ཟད་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ལའང་མཐུན་པ་རེད།

འོན་ཀྱང་ལུགས་མཐུན་མ་ཡིན་པའི་སྒོ་ནས་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་བྱས་ན་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུལ་ལ་གནོད་པ་ཧ་ཅང་ཆེ། ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ས་ཆ་ལ་ལར་སྤང་རིའི་ཐོག་ གསེར་དང་དངུལ་ཟངས་ལྕགས་སོགས་ཀྱི་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་བྱེད་དུས་སྤང་ཤུན་མི་ཉུང་བ་བཀོག་པར་མ་ཟད་རྩྭ་སའི་འོག་གི་ས་རྡོ་དང་བྱེ་མ་མང་པོ་བྲུས་ནས་རྩྭ་ སར་གང་འདོད་དུ་སྤུངས་ཤིང་ས་འདྲེན་རླངས་འཁོར་ཕར་སྐྱོད་ཚུར་རྒྱུག་བྱས་ནས་རྩྭ་ས་གཏོར་རླག་བྱས། དེ་མིན་ད་དུང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་གང་ཡིན་སར་ རྩྭ་ཐང་བརྒྱུད་ནས་གཞུང་ལམ་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་ལས་སྐབས་གཞུང་ལམ་ཁོ་ནས་རྩྭ་ས་ཆེན་པོ་བཟུང་བ་ཕུད་གཞུང་ལམ་གཡས་གཡོན་གྱི་སྤང་ཤུན་བཀོག་ནས་ས་ དང་བྱེ་རྡོ་མང་པོ་བླངས་པས་གཞུང་ལམ་ལས་གྲུབ་རྗེས་ས་དང་བྱེ་རྡོ་མང་པོ་བླངས་ཤུལ་ཚང་མ་གད་པ་དང་ས་དོང་གིས་བཀང་། རྩྭ་ཐང་གི་སྣོད་བཅུད་ལ་གཏོར་བརླག་ བཏང་ནས་རྩྭ་ས་གོ་མི་ཆོད་པར་བཏང་གཞན་ཕྱུགས་འཚོ་བ་མང་བ་དེ་ཡང་རྩྭ་ས་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཞིག་རེད། བཞི་ནི་ཉེ་བའི་ལོ་སུམ་ཅུའི་རིང་འདིར་ མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་དང་ཐོག་མི་མེད་ས་ཁུལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ཡོད་པའི་ནང་མང་ཆེ་བ་འབྲོག་པའི་རྩྭ་ཐང་དང་རྩྭ་རི་ཡིན། ད་ལྟ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ ཁྲི་ཉི་ཤུ་ལྷག་མ་གཏོགས་ལུས་མེད། དེས་ཀྱང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁཽར་ཡུག་ལ་མཚོན་ལྟས་ངན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཀུན་གྱིས་གསལ་ལོ། ལྔ་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་སར་རང་བྱུང་གི་གནོད་སྐྱོན་དང་མིས་བཟོས་གནོད་སྐྱོན་བརྒྱབ་སྟེ་གནོད་པ་བསྐྱལ་བའི་དབང་གིས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ས་ མང་ཆེ་བ་སྐྱེ་སྟོབས་དང་རྩྭ་བཅུད་ཤོར། རྩྭ་ས་ཉམས་དམས་སུ་འགྱུར་རྩྭ་ས་མང་ཆེ་བ་འི་རང་བྱུང་རྩྭ་ཡི་ཐོན་ཚད་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་བ་དང་བསྡུར་ ན་30%ནས་60%ཇེ་ཉུང་དུ་སོང། ས་ཆ་ལ་ལར་རྩྭ་བསྐམས་ཏེ་རི་མགོ་སྐྱ་ཐེར་རེར་གྱུར་འདུག ས་ཆ་ལ་ལའི་ལུང་གཞུང་དང་རི་སྒང་བདེ་ཐང་སོགས་ཀྱི་རྩྭའི་སྐྱེས་ ཚད་དང་འཐུག་ཚད་ཀྱང་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་པས་ས་ཁུལ་ཁ་ཤས་སུ་རྩྭའི་སྐྱེས་ཚད་སོར་མོ་འགའ་ལས་སྐྱེ་མི་ཐུབ་པས་སྔོན་ཆད་དང་བསྡུར་ཐབས་མེད། ཕལ་ཆེར་ལོ་ རེར་རྩྭ་ས་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་3200ལྷག་ཉམས་དམས་སུ་གྱུར། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལ་མཚོན་ན་ད་སྔ་རང་བྱུང་རྩྭ་ས་མུའུ་དུང་ཕྱུར་1.45ཉམས་དམས་སུ་གྱུར་པ་དང་ཕལ་ཆེར་ ལོ་རེར་རྩྭ་ས་མུའུ་ཁྲི་བརྒྱ་ལྷག་ཉམས་དམས་སུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད། གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོར་གྱུར་པ་དང་རྩྭ་ཐང་མྱ་ངམ་ཐང་དུ་གྱུར། ཨ་བྲ་དང་བྱི་ལོང་སོགས་ཀྱིས་གནོད་ པ་བཏང་བའི་ཁར་མི་ཚོས་ཚོད་འཛིན་མེད་ལ་ཧམ་སེམས་ཀྱིས་རྩྭ་ཐང་ནས་བུང་ཤིང་གང་བྱུང་དུ་གཅོད་པ་དང་སྡོང་ཕྲན་ནགས་ཚལ་བརླག་པ། སྨན་རྩྭ་རྐོ་བ། སྤང་ ཤུན་བཀོག་པ། ཕྱུགས་ཟོག་འཚོ་མང་བ། གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན། ཆུ་བོ་སྦགས་པ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་གཤོར་བ། ཐ་ན་ནམ་མཁའི་མཐོངས་ལ་འཕུར་བཞིན་དམའ་བ་ས་ རུ་འཛུལ་བའི་འདབ་ཆགས་བྱའི་རིགས་དང་ཆུར་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་མང་པོ་མེད་པ་གཏང་བ་སོགས་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ས་ཉམས་དམས་སུ་གྱུར་པའི་ རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་རེད། (བཞི་) རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང།

ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་དུ་ཟིན་ཐོར་བཀོད་པའི་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཁྲི་ཚོ་150ལྷག་ཡོད་པ་དང་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁྲོད་སྲིན་བུའི་རིགས་ཕལ་ཆེར་ཁྲི་ཚོ་75ཡོད་ཟེར་དེའི་ནང་ མིག་སྔར་འོ་འཐུང་སྲོག་ཆགས་རིགས་150ལྷག་དང་བྱ་རིགས་440ལྷག་སྐམ་ཆུ་གཉིས་གནས་དང་གོག་འགྲོ་རིགས་70ལྷག་རིགས་རྒྱུད་རྒུད་པའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། སྲོག་ ཆགས་རིགས་བརྒྱ་ལྷག་རྩ་མེད་དུ་གྱུར་སྲོག་ཆགས་རིགས་600ལྷག་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཉེན་ཁའི་གནས་སུ་ལྷུང་ཡོད། མི་ལ་ལས་དཔག་རྩིས་ལྟར་ན་ད་ལྟ་ཉུང་མཐར་ སའི་གོ་ལའི་སྟེང་གི་སྲོག་ཆགས་དྲུག་ཆ་གཅིག་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང། སྔོན་ཆད་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་སྒལ་ཚིགས་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས་རིགས་1050ལྷག་ཡོད་པའི་ནང་ད་ ལྟ་རིགས་70ལྷག་མ་གཏོགས་ལུས་མེད། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་80-90བར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་རི་དྭགས་གཙོད་ཕལ་ཆེར་ཁྲི་བཅུ་གཉིས་ལྷག་ཡོད། བོད་ ལྗོངས་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ནི་རི་དྭགས་གཙོད་ཀྱི་ཕ་ཡུལ་དང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་འཚོ་བ་རོལ་བའི་གླིང་ག་ཡིན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ལ་གཙོད་ཁྲི་ཚོ་དྲུག་ལྷག་ ཡོད་པའི་ནང་ཁི་ཁི་ཞི་ལིས་ས་ཁུལ་དུ་ཧ་ལམ་ཁྲི་ལྔ་ཡོད། འོན་ཀྱང་1992ལོ་ནས་བཟུང་མི་ཉེས་ཅན་དག་གིས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་སུ་གཙོད་ཁྲི་ཚོ་ 3.5 ལྷག་ལྐོག་གསོད་ བྱས་པ་དེས་གཙོད་ཀྱི་སྤྱི་གྲངས་ཀྱི་ 58.3% ཟིན། མི་ཚོས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་ལྐོག་གསོད་བྱེད་དྲགས་པའི་དབང་གིས་བོད་ལྗོངས་ནས་རི་སྐྱེ​ེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁ་ གྲངས་མངོན་གསལ་དུ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་ཡོད། དཔེར་ན་རི་དྭགས་གླ་བར་མཚོན་ན་ 1994 ལོར་ཕལ་ཆེར་ཁྲོ་ཚོ་23ལྷག་ཡོད་ལ་ད་ལྟ་ཁྲི་ཚོ་11མ་གཏོགས་མེད་པས་ལོ་བཅུ་ཡས་མས་རིང་རི་དྭགས་གླ་བའི་ཁ་གྲངས་ 50%ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་ཡོད། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ལས་སྟོད་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་ཤྭ་རྐྱང་དང་རི་དྭགས་ཀྱི་གླིང། བར་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་སྟག་དང་གཅན་གཟན་

གྱི་གླིང། སྨད་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་འདབ་ཆགས་བྱ་ཡི་གླིང་དུ་གྲུབ་ཡོདཟེར། རྒན་པ་ག་རེས་གསུངས་པ་ལྟར་སྔོན་ཆད་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་འཁོར་གྱི་མུ་མཐའ་བྲལ་ བའི་རྩྭ་ཐང་དང་རི་ཀླུང། ནགས་ཆལ་དུ་རྐྱང་ཁྱུ་རྟ་ལ་འདྲེས་ཤིང་ནོར་ཁྱུ་འབྲོང་དང་འདྲེས་པ། ལུག་ཁྱུ་གནའ་ལ་འདྲེས་ཤིང་སྤྲེའུ་ཁྱུ་བྱ་དང་འགྲོགས་པ་ནགས་གསེབ་ ཀྱི་སིལ་ཏོག་དང་རྩྭ་ཐང་གི་མེ་ཏོག་ནི་ནམ་མཁའི་སྐར་ཚོགས་ལས་ཀྱང་མང་ཟེར། མཁས་པའི་དབང་བོ་སུམ་པ་ཡི་ཤེས་དཔལ་འབྱོར་(1704-1788)གྱི་ཕྱག་རྩོམ་(མཚོ་ སྔོན་ལོ་རྒྱུས་ཚངས་གླུ་གསར་སྙན་)ཞེས་བྲ་བའི་ནང་གསུངས་པ་ལྟར་ན་སུམ་པ་ཁོང་འཚོ་གཞེས་སྐབས་སུ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་དུ་ཉ་སྲམ་བྱེ་བ་འབུམ་ཅི་དགའ་བདེ་ བར་རྒྱུ་བ་དང། མཚོ་ཡི་མཐའ་འཁོར་གྱི་མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་རྩྭ་ཐང་ན་རྟ་ལུག་འབྲི་གཡག་མཛོ་མཛོ་མོ་སོགས་ཕྱུགས་ཀྱིས་གང་བའི་བར་བར་དུ་རི་དྭགས་འདྲེས་པར་ གནས། ཤར་དང་བྱང་གི་ངོས་ཀྱི་ས་འཛིན་ནག་པོར་ཙན་དན་དཀར་པོ་ཨ་གར་དང་ལྷ་ཤུག་དང་ཐང་ཤིང་སོགས་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོས་ཁེབས་པའི་ཁྲོད་དུ་སྟག་གཟིག་ དང་མི་དྲེད། འབྲོང་དང་འཕར་སྤྱང་སོགས་གཅན་གཟན་གྱི་ཚོགས་རྒྱུ་བ་དང་ནུབ་དང་བྱང་གི་རྫ་རི་བྲག་རི་སྤང་རི་ཆེན་པོར་འབྲོང་དང་གཉན། དགོ་དང་གླ་བ། ཤ་ བ་ཁ་དཀར་སོགས་ཁྱུ་ཁྱུ་དང་རི་འདབས་སུ་ལྦ་རྦེ་གཡི་གསའ་སོགས་དང་ཐང་ལ་རྐྱང་གཙོད་རྒོ་རིའི་བོང་བུ་སོགས་རི་དྭགས་སྣ་ཚོགས་པ་མཆོང་རྒྱུག་རྩེད་འཇོའ་ི གར་ གྱིས་བྲེལ་བ་དང་འཚེ་བ་མེད་པར་བག་ཕེབས་པར་རྒྱུ་བ། རྫ་རིར་བྱ་གོང་དཀར་སོགས་དང་ནགས་ཀྱི་རི་ལ་བྱ་ཁུ་བྱུག་དང་གསེར་མོང་དེ་ཕོ་འམ་བྱ་ར་མ་དང་འཇོལ་ མོ་དང་ནེ་ཙོ་དང་བྱིའུ་ཐི་བ་ཅོ་ག་སོགས་འཕུར་ལྡིང་གར་གྱིས་ཡིད་དབང་མེད་དུ་འཕྲོག་ཅེས་གསུངས། སུམ་པ་ཁོང་གིས་ང་ཚོའི་མིག་ལམ་དུ་གཡང་བཅུད་ཕུན་སུམ་ ཚོགས་པའི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཅིག་དང་འཚེ་མེད་བག་ཕེབས་རྒྱུ་བའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་རི་མོར་བྲིས་ནས་བཤམས་འདུག ཡིན་ན་ཡང་སུམ་པ་ཁོང་འཚོ་ གཞེས་སྐབས་ཀྱི་ལོ་ངོ་གཉིས་བརྒྱ་ལྷག་སོང་བའི་སྔོན་གྱི་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་འཁོར་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་དང་ད་ལྟའི་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་སྐོར་གྱི་སྐྱེ་ ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་ལ་གནམ་སའི་ཁྱད་པར་ཤོར། དུས་ཡུན་ཐུང་ངུའི་རིང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་འཁོར་གྱི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་རྩ་བ་ནས་རྒྱུད་ ཆད་པ་དང་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་དང་རི་དྭགས་འདྲེས་ཏེ་གནས་པའི་སྣང་ཚུལ་ནི་ད་ལྟ་བོད་བྱང་ཐང་གི་ཡུལ་ལ་ལ་ཞིག་མ་གཏོགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད། རྩྭ་ས་ལྕགས་རས་ བཅིངས་པའི་ཡུལ་འདི་ནས་གཏམ་དེ་གོ་ན་གད་མོ་འཆོར་སྲིད།

ད་ལྟ་ཙན་དན་དཀར་པོ་དང་ལྷ་ཤུག་དང་ཐང་ཤིང་སོགས་ཀྱང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ཉེ་འཁོར་ན་མཐོང་རྒྱུ་མེད། དེ་ལ་གནས་འཆའ་བའི་སྟག་གཟིག་དོམ་དྲེད་དང་འབྲོང་རྒོད་ སོགས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་རང་ཉིད་འཚོ་བ་སྟེན་པའི་ཁྱིམ་གཞི་མེད་པས་རང་སྲོག་མི་གཅོད་ཐབས་མེད་རེད། ད་ལྟ་རི་བོང་ཡང་མཐོང་དཀའ་ན་གཉན་དང་རྒོ་དང་ གླ་བ་དང་ཤ་བ་གཡི་གསའ་སོགས་བཤད་ཅི་དགོས། གཞན་ཡང་མདོ་སྨད་དཔའ་རིས་ས་ཆ་ནི་འབྲི་མོ་དཀར་པོ་ཡོད་པས་མི་ཚོས་དཔའ་རིས་ནོར་དཀར་གྱི་ས་ཆ་ཞེས་ འབོད། ཡུལ་གྲུ་དེ་ན་ནོར་དཀར་པོ་ཡོད་པ་ཕུད་ད་དུང་ཚང་ཚིང་སྟུག་པར་དཀྲིགས་པའི་ནགས་ཚལ་ཆེན་པོ་ཡོད། དང་མ་ནགས་གསེབ་ཏུ་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཏེ་སྟག་ དྲེད་དོམ་གསུམ་དང་འཕར་སྤྱང་ལྦ་གཡི། ཤ་གླ་གནའ་རྒོ་སོགས་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད། འོན་ཀྱང་མི་ཚོས་སྔོན་ཐོན་གྱི་ཡོ་བྱད་ལ་བརྟེན་ནས་འཛིན་གསོད་བྱས་ནས་ཕལ་ ཆེར་ཚར་བ་དང་འདབ་ཆགས་རིགས་མང་པོ་མིས་བསད་པའི་ཁར་ཞིང་སྨན་དང་ཙིག་སྨན་ཡང་ན་ཙིག་རོ་སོགས་ཟོས་ནས་ཤི་བ་མང། ད་ལྟ་དེ་ཕོ་དང་བྱ་ར་མ། འུག་པ་སོགས་མང་པོ་རིག་རྒྱུ་མེད་ལ་ཐ་ན་ཁྭ་ཐ་དང་སྐྱ་ཀ་སོགས་ཀྱང་ཧ་ཅང་ཉུང། འབྲོང་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཆེ་ཤོས་ ཤིག་ཡིན་ལ་ཞང་ཞུང་སྐད་དུ་ན་འུ་ཟེར་ཞིང་གཟུགས་སྟོབས་ཆེ་ཞིང་གཤིས་རྒྱུད་རྩུབ་ཅིང་སྤུ་མདོག་གི་ཆ་ནས་དབྱེ་ན་འབྲོང་ཁམ་པ་དང་འབྲོང་ནག་གཉིས་ཡོད། འབྲོང་ཁམ་པ་ནི་ཧ་ཅང་དཀོན་པོ་ཞིག་ཡིན་པས་དམངས་ཁྲོད་དུ་བླ་གཡག་ཡིན་ཟེར་ནས་ཚེ་ཐར་ལ་བཏང་བའི་སྲོག་ཆགས་བཞིན་དུ་སུས་ཀྱང་དེར་གནོད་འཚེ་ བཅའ་མི་ཆོག། 2005 ལོའ་ི ཟླ་གསུམ་པའི་ཚེས་སོ་གཅིག་ཉིན་མི་ཚོས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གོར་མོ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་འབྲོང་ལུང་ཞེས་བྱ་བའི་ ཡུལ་ནས་འབྲོང་རོ་བཅུ་རྙེད། དེ་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་འབྲོང་དེ་དག་གློ་བུར་དུ་ཤི་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡིན་ཟེར་ན་མཁས་པ་སྐོར་ཞིག་གིས་བརྟག་ དཔྱད་བཏང་བ་ལྟར་ན་འབྲོང་དེ་ཚོ་ཁ་མཐོ་བས་རྒས་ནས་ཤི་བ་དང་དེལས་གཞན་འབྲོང་གནས་པའི་ཡུལ་དུ་མི་ཚོས་སྒོ་ཕྱུགས་འཚོས་པས་གཟན་རྩྭ་འཛོམས་པོ་མེད་ པ་ནི་འབྲོང་ཤི་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཡིན་ཟེར། གནས་ཚུལ་དེར་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས། རྩྭ་ཐང་དང་རི་ལུང་ནགས་ཚལ་སོགས་ནས་ཡལ་སོང་བ་ ནི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རྩེད་འཇོའ་ི གར་སྟབས་དང་འདབ་ཆགས་ཅི་རིགས་ཀྱི་སྐད་སྙན་དང་ལུས་ཡོད་པ་ནི་ཨ་བྲ་དང་བྱི་ལོང་གིས་བྲུས་པའི་ས་འབུར་དང་སྐྱ་ཐེར་ སེ་ཡིན་པའི་རྩྭ་ཐང་སྡོང་པོ་བཅད་ཤུལ་ནས་སྐྱེས་པའི་ལྡུམ་རྩྭ་ཡིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་འཚོ་བ་སྟེན་པའི་གླིང་ག་ཡིན་པ་མ་ཟད་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རིགས་རྒྱུད་སྤེལ་ཞིང་འཚོ་བ་རོལ་བའི་མ་མའི་པང་ ལྟར་དྲོ་བའི་ཕ་ཡུལ་ཡང་ཡིན། མཚོ་དང་མཚེའུ། རྫིང་བུ། གཙང་པོ་སོགས་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཁྲི་ཁྲི་འབུ་འབུམ་དང་ཐ་ན་འཛམ་གླིང་དུ་ཧ་ཅང་ དཀོན་པའི་ཉ་རིགས་ཀྱང་ཡོད། དཔེར་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་གི་ཁྲབ་མེད་ཉ་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་ཁུལ་པད་མ་རྫོང་སྨར་ཁོག་ཆུ་བོ་འབབ་རྒྱུད་དུ་གནས་པའི་ ལོའུ་ཉ་སོགས་ལྟ་བུ་རེད། 2005ལོའ་ི ཟླ་དང་པོའ་ི ཚེས་བཅུ་གསུམ་ཉིན་སྨར་ཁོག་ཆུ་བོ་ནས་རིང་ཚད་ལ་ལིས་སྨི་114དང་ལྗིད་ཚད་ལ་རྒྱ་མ་40ཙམ་ཡོད་པའི་ལོའུ་ཉ་ ཟེར་བའི་ཉ་རིགས་ཤིག་རྙེད་པ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་དུ་གྲགས་སོང། དེར་གཞིགས་ན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཆུང་ཆུང་རིགས་མ་གཏོགས་ཆེན་པོའ་ི རིགས་ཀྱང་གནས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ལོ་འགའི་རིང་འཛིན་གསོད་བྱས་དྲགས་པས་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་མང་པོའ་ི ཁ་གྲངས་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་ཉུང་དང་རིགས་མི་ ཉུང་བ་ཞིག་གི་རྒྱུད་ཆད། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མཐའ་དག་གི་ཚེ་སྲོག་སྦྲེལ་ཐག་གཅིག་ལ་བཏགས་པ་ལྟར་སྲོག་ཆགས་ རིགས་གཅིག་ལ་གནོད་སྐྱོན་བྱུང་བ་དང་ཐ་ན་རིགས་རྒྱུད་ཆད་ཚེ་སྲོག་ཆགས་རིགས་གཞན་ཞིག་དང་ཐ་ན་རིགས་མང་པོའ་ི ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་སྐྱོན་བྱུང་བར་གདོན་ མི་ཟ། དཔེར་ན་གཙོད་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་མཚོ་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྨི་4000ནས་6000ཡོད་པའི་ས་ཆར་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་དཀོན་ པོ་ཞིག་ཡིན།

རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ངན་འགྱུར་དང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ལྐོག་གསོད་བྱས་པར་བརྟེན་རི་དྭགས་གཙོད་ཀྱི་ཁ་གྲངས་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང། གཙོད་ཀྱི་ཁ་གྲངས་ཇེ་ ཉུང་ལ་སོང་བ་དང་མཉམ་དུ་ཡུལ་དེ་ནས་གཙོད་ཁ་ཟས་སུ་བསྟེན་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་འདབ་ཆགས་རིགས་མང་པོ་སྟེ་གཟིག་དང་། འཕར་བ། སྤྱང་ཀི། བྱ་ རྒོད། གླག་སོགས་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང། གཞན་ཡང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་གཙོད་སོགས་ཀྱི་རིལ་མ་ནི་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ས་གཤིན་པོར་ཡོང་བྱེད་ཀྱི་རང་བྱུང་ལུད་རྫས་ཡིན། གལ་སྲིད་སྲོག་ཆགས་དེ་རིགས་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་དུས་རྩྭ་ཐང་ལ་ལུད་རྫས་དཀོན་པས་རྩྭ་རྩི་ཤིང་གི་སྐྱེ་སྟོབས་ཉམས་དམས་སུ་གྱུར་ཏེ་རྩྭ་ས་བྱེ་ཐང་དུ་འགྱུར་སླ། གཞན་ ཡང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི ནང་གི་ཉ་རིགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་མ་བྱས་པར་དེའི་ཁ་གྲངས་ཇེ་ཉུང་དང་ཡང་ན་རྩ་མེད་དུ་གྱུར་ཚེ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི བྱ་གླིང་གི་ཉ་རིགས་ལ་བརྟེན་ ནས་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བའི་འདབ་ཆགས་རིགས་དཔེར་ན་ཆུའི་ཕོ་རོག་དང་ཉ་འཛིན་ཆུ་བྱ་མགོ་སེ་སོགས་ལ་འཚོ་ཐབས་བྲལ་ཏེ་རིགས་རྒྱུད་སྤེལ་བ་དང་ཐ་ན་ཚེ་སྲོག་ལ་ གནོད་པ་ཕོག་ངེས། དེའི་ཕྱིར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པ་དང་ཁྱད་མེད། (ལྔ་པ) རྩི་ཤིང་རིགས་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་བ། ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་ནས་ཟིན་ཐོར་བཀོད་ཡོད་པའི་རྩི་ཤིང་རིགས་ཁྲི་ཚོ་ཉེར་ལྔ་ཡོད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་བོད་ལྗོངས་ཁོངས་ སུ་མཐོ་རིམ་རྩི་ཤིང་རིགས་600ལྷག་ཡོད་ཟེར། རྩི་ཤིང་དེ་དག་ལས་རིགས་གཅིག་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཕོག་ཚེ་རིགས་གཞན་དག་གི་གྲངས་ཀ་ཡང་ཇེ་ཉུང་ངམ་ཐ་ན་རྩ་ མེད་དུ་འགྱུར་ངེས། ཚན་རིག་པས་བརྟག་དཔྱད་བཏང་བ་ལྟར་ན་ད་ལྟ་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་ནས་ཉིན་རེར་རྩི་ཤིང་རིགས་གཅིག་ནས་གཉིས་རྩ་མེད་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་ དུས་ཚོད་སྐར་མ་བཅོ་ལྔའི་ནང་སྐྱེ་དངོས་རིགས་གཅིག་རྩ་མེད་འགྲོ་ཟེར། མཁས་པའི་དབང་བོ་སུམ་པ་ཡི་ཤེས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཕྱག་རྩོམ་(མཚོ་སྔོན་ལོ་རྒྱུས་ཚངས་གླུ་ གསར་སྙན་)ཞེས་བྱ་བའི་ནང་གསུངས་པ་ལྟར། ཁོང་འཚོ་གཞེས་སྐབས་སུ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་འཁོར་ན་གཡའ་སྤང་རིའི་རྩེ་ལ་རྩྭ་སྨན་རྒྱལ་བོ་གཉན་ཐུབ་དང་ཧོང་ ལེན་དང་མཛོ་མོ་ཤིང་སོགས་དང་ད་ལིའི་མེ་ཏོག་ལོ་མ་སོགས་དང་། རྫ་རིའི་སྐེད་དུ་རྟག་ཏུ་ངུ་རྩ་བ་ལྔ་དང་ཏིག་ཏ་སོགས་དང་རིའི་འདབས་སུ་སྤྲུ་བ་དཀར་ནག་ཐང་ ཁྲོམ་སོགས་དང་རུག་པ་དང་ཀེའུ་དང་གོ་སྙོད་སོགས་དང་། ཐང་གི་གཤམ་དུ་ཚེར་སྐྱའི་འབྲུ་སོགས་ཀྱིས་གང་བས་ནད་རྣམས་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་སངས་པར་འགྱུར་ ཞེས་གསུངས་པའོ།

འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཐའ་འཁོར་གྱི་རྩི་ཤིང་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཚུལ་སུམ་པ་ཁོང་འཚོ་གཞེས་གནང་བའི་སྐབས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་མི་འདྲ་རྩི་ཤིང་རིགས་མང་པོ་རྩ་ མེད་དུ་གྱུར། འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དུ་སྔོན་ཆད་ནགས་ཚལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་3250ཡོད་པ་དང་ད་ལྟ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་463མ་གཏོགས་མེད་ཟེར། ནགས་ ཚལ་གྱི་ཁྱོན་ཇེ་ཆུང་ལ་སོང་བ་དང་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་ཚད་སྔོན་ཆད་ལས་ཆེས་ཆེར་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང། གསུམ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཐབས་བཀོད།

(གཅིག) འབངས་མི་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་མཐོར་འདེགས་བྱེད་པ་དང་བཅའ་ཁྲིམས་དྲོལ་བསྒྲགས་དང་ལག་ བསྟར་བྱེད་རྒྱུར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཤུགས་སྣོན་གང་ཐུབ་དང་། ནང་སྒོས་སུ་འབྲེལ་ཡོད་སྲིད་གཞུང་དང་ལས་ཁུངས་སློབ་གྲྭ་དམངས་ཁྲོད་མཐུན་ཚོགས་སོགས་ཀྱིས་ རང་རྒྱལ་གྱིས་གཏན་ཕབ་བྱས་པའི་(ནགས་ཚལ་སྐོར་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་)དང་(རྩྭ་ཐང་སྐོར་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་)(ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་སྐོར་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་)(རི་སྐྱེས་སྲོག་ ཆགས་སྲུང་སྐྱོབ་སྐོར་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་)(རང་རྒྱལ་གྱི་ཡུལ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་བཅའ་ཁྲིམས་)སོགས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་ མ་ལུས་ཚང་མ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་སྡོད་པའི་ལས་བྱེད་པ་དང་དམག་མི། བཟོ་བ། ཞིང་པ། སློབ་མ། སྒོས་རོང་འབྲོག་མང་ཚོགས་རྣམས་ལ་གསལ་བོར་སྒྲོག་དགོས། གཞན་ཡང་བརྙན་འཕྲིན་དང་རྒྱང་སྒྲོག་ཚགས་པར། སློབ་དེབ། དུས་དེབ་སོགས་བརྒྱུད་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་གལ་ཆེན་ རང་བཞིན་དང་མིའི་རིགས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བར་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་མཆིས་ཚུལ་ལ་ཡང་འགྲེལ་གསལ་འགྲེལ་དང་ནང་སྒོས་སུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་ རླག་བཏང་བ་དེ་མིའི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྱིམ་གཞི་དང་ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་འཚེ་བཏང་བ་དང་ཁྱད་མེད་གནས་ལུགས་ཚང་མར་གསལ་བཤད་བྱེད་དགོས།

ཁྲིམས་འཛིན་ནུས་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་སྐྱེལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་དང་ནག་ཉེས་ཅི་རིགས་ལ་སྙིང་རྗེ་ཙམ་ཡང་མེད་པའི་སྒོ་ནས་རྡུང་རྡེག་བྱེད་ པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་གིས་སྲིད་ཇུས་ཐད་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་བྱ་ཐབས་སྤྱོད་དགོས། ནང་སྒོས་སུ་ མི་ཤུགས་དང་རྒྱུ་ཤུགས་ལག་རྩལ་སོགས་ཀྱི་ཐད་དུ་རོགས་སྐྱོར་ཆེན་པོ་བཅའ་དགོས་ཤིང་རིམ་ཁག་སོ་སོའ་ི མགོ་ཁྲིད་ལས་བྱེད་པ་དང་རྒྱ་ཆེའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་སྔར་ལས་ཇེ་མཐོར་གཏོང་དགོས། མི་ཚང་མར་སློབ་གསོ་བཏང་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་བྱ་བ་ནི་དུས་རབས་གཅིག་གི་ཕན་ཁེ་ལ་དམིགས་ནས་སྒྲུབ་བཞིན་པའི་བྱ་བ་ཞིག་མིན་ལ་དེ་བསྐལ་པ་དཔག་མེད་བར་གྱི་བུ་ རབས་ཚ་རྒྱུད་དུ་མའི་འཚོ་གནས་ལ་ཐུག་པའི་བྱ་བ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་དགོས། ཕྱིན་ཆད་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་བྱས་ རྗེས་འཇོག་མཁན་ལ་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་བྱ་དགའ་གནང་བ་དང་གནོད་ཚེ་གཏོང་མཁན་ལ་ཉེས་ཆད་དྲག་པོ་བཅད་ན་རེད། ང་ཚོས་ཤེས་ གསལ་ལྟར་རང་བྱུང་གནོད་པ་ལས་གཏོར་རླག་བྱས་པའི་ཕན་ཆད་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཉམས་དམས་སུ་གཏོང་མཁན་དེ་མིའི་རིགས་རང་ཉིད་ཡིན་པས་ཉམས་པ་ སླར་གསོ་དང་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱེད་པའི་འོས་འགན་མིའི་རིགས་རང་གི་ཕྲག་ལ་བབས་ཡོད་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། དེའི་ཕྱིར་ང་ཚོས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་སྒོས་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་བདེ་འཇགས་ངེས་པར་དུ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས།

(གཉིས།) མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་གཙང་བོ་ཆེན་པོ་དང་མཚོ་དང་མཚེའུ་མང་པོའ་ི འབྱུང་ཁུངས་ཡིན་པ་བདེན་ན་ཡང་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ ལེགས་མ་བྱས་ཚེ་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་རིམ་བཞིན་ཉམས་འགྲོ། དེས་ན་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ལ་ཇི་ལྟར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་དགོས་ཤེ་ན་བདག་གི་ལྟ་ཚུལ་ལ་དང་པོ་ཆུ་ཡི་གལ་ཆེན་ རང་བཞིན་དང་ཆུ་དང་མིའི་ཚེ་སྲོག་ཆུ་དང་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ཅད་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཆུའི་ཕན་ཡོན་ལ་གསལ་བསྒྲག་ཡང་བསྒྲག་བྱས་ནས་ཆུ་ནི་ཚེ་སྲོག་གི་འབྱུང་ ཁུངས་དང་། ཆུ་མེད་ན་ཚེ་སྲོག་ཀྱང་མེད་པའི་གནས་ལུགས་མི་ཚོར་ཤེས་པར་བཅུག་སྟེ་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ལ་གཅེས་འཛིན་བྱ་བའི་ འདུ་ཤེས་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས་ནང་སྒོས་སུ་ལོ་རེའི་འཛམ་གླིང་ཆུའི་ཉིན་མོ་དང་ཀྲུང་གོའ་ི ཆུའི་གཟའ་འཁོར་སྐབས་སུ་ལྷག་ཏུ་ཤུགས་ཆེན་པོའ་ི ངང་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་ དགོས། གཉིས་པ་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཡུལ་གྱི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲིད་གཞུང་དང་མང་ཚོགས་སྟོབས་ཤུགས་གཅིག་སྒྲིལ་བྱས་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱས་ ནས་ཆུའི་མགོ་ཁུངས་ཡུལ་དུ་བྱེ་འགོག་ནགས་འཛུགས་དང་ཕྱུགས་སྐྱུར་རྩ་འདེབས། ས་ཆུ་སྲུང་འཛིན། སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་སོགས་ཀྱི་ལས་ལ་བརྩོན་འགྲུས་ཆེན་པོ་ བྱེད་དགོས། གསུམ་པ་བཞུར་ཆུའམ་ཁྲོན་ཆུ་མཚོ་དང་མཚེའུའི་ནང་དུ་ལུས་ཕུང་དང་གྱོན་ཆས་མི་བཀྲུ་བ་དང་གད་སྙིགས་གང་ཡིན་སར་མི་འབོ། བཞུར་ཆུར་བཙོག་ སྐྱོན་གཏོང་བའི་ཁེ་ལས་མི་འཛུགས་ཆུ་བོའ་ི བཞུར་ལམ་གཡས་གཡོན་དུ་གཏེར་སྔོག་པ་དང་ཤིང་གཅོད་པ། ས་རྐོ་རྡོ་སློག་མི་བྱེད། མི་སུས་ཀྱང་འཐུང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་ འགན་སྲུང་བྱས་ནས་ཚེ་སྲོག་བདེ་འཇགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས། བཞི་བ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་དཔལ་འབྱོར་སྲིད་ཇུས་བསམ་བློའ་ི སློབ་གསོ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུའི་ཐོན་ཁཱུངས་ལ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་གྲོན་ཆུང་བྱེད་དགོས་ཆུ་གྲོན་ཆུང་ བྱེད་པའི་ཐད་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཆ་ནས་གཏན་ཁེལ་དོན་ཚན་རབ་དང་རིམ་པ་ཡོད་དགོས་ལ་དཔལ་འབྱོར་སྲིད་ཇུས་ཐད་ནས་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ ནས་ཆུའི་རིན་གོང་ཇེ་མཐོར་གཏོང་འོས་དཔེར་ན་ཨ་རི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཚོན་ན་ཆུ་རྒྱ་མ་གང་གི་རིན་གོང་ཨ་སྒོར་དྲུག་ནས་བརྒྱད་ཡིན་དེ་འོན་ཀྱང་རྡོ་སྣུམ་རྒྱ་མ་གང་ གི་རིན་གོང་ཨ་སྒོར་ཟུར་དྲུག་ནས་བརྒྱད་ཡིན་དེ་ནི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆུ་གྲོན་ཆུང་བྱེད་པའི་ཐབས་གོ་ཆོད་ཅིག་རེད་སྙམ། ཆུ་ནི་ཚེ་སྲོག་གི་ འབྱུང་རྩ་དང་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་ཟུངས་ཁྲག་ལྟ་བུ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ལྗང་མྱུག་རིགས་ཀྱི་ལང་ཚོ་རྒྱས་མིན་གྱི་རྩ་བ་ཆུ་ལ་ཐུག་ཡོད་ཅིང་ཆུ་མེད་ན་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་ དངོས་དང་སྲོག་ཆགས་རིགས་མ་ལུས་གཅིག་ཀྱང་འཚོ་ཐབས་མེད་པས་ང་ཚོས་ཆུའི་འཇིགས་པ་མ་ཐོན་པའི་སྔོན་དུ་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྐོར་གྱི་ སློབ་གསོ་བཏང་ནས་ཆུ་གྲོན་ཆུང་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་མཐོར་འདེགས་དང་ཆུ་ཡི་བླ་ན་མེད་པའི་རིན་ཐང་ཤེས་དགོས། གཞན་ཡང་ཆུ་གྲོན་ཆུང་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་ཡུར་ཆུ་འདྲེན་དགོས་པའི་རྨོ་ཞིང་མ་རྨོས་ན་བཟང་དཔེར་ན་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་དང་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་མཚོ་སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པའི་ནང་འབབ་ པའི་ཆུ་ལག་མང་པོ་ཡུར་ཆུ་འདྲེན་ཆེས་པས་སྨད་རྒྱུད་ལ་བཞུར་བ་ཉུང་། ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཆེད་ཡུར་ཆུ་འདྲེན་དགོས་པའི་རྨོ་ཞིང་བསྐྱུར་ནས་ཡུལ་དེ་ དག་ལ་མཁོ་བའི་འབྲུ་རིགས་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་གིས་བཀོད་སྒྲིག་དང་རབ་ཡིན་ན་ཕྱི་རྒྱལ་ནས་འབྲུ་རིགས་ནང་ཉོ་བྱས་ན་རིན་གོང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཆུའི་ རིན་གོང་ལས་དམའ་བར་གདོན་མི་ཟའོ། (གསུམ) མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རྩྭ་ས་སྲུང་སྐྱོབ།

དང་པོ་བྱོ་ལོང་དང་ཨ་བྲས་གནོད་ཚེ་གཏན་འགོག་བྱེད་དགོས་བྱི་ལོང་དང་ཨ་བྲའི་གནོད་འཚེ་བཏང་བ་དེ་རང་བྱུང་རྩྭ་སར་མཚོན་ན་ཧ་ཅང་ཚབས་ཆེན་ཡིན་ས་ ནགཐང་མང་ཆེ་བ་བྱི་ལོང་དང་ཨ་བྲས་བྲུས་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར་སྲིད་གཞུང་གི་འཆར་གཞི་ལྟར་བྱི་ལོང་དང་ཨ་བྲའི་གནོད་འཚེ་ཇེ་ཉུང་དང་ཡང་ན་གཏན་འགོག་བྱེད་ རྒྱུ་ནི་རྩྭ་ས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་གནད་འགག་ཡིན།གཉིས་པ་ས་རྒོད་མི་སློག་པ་དང་རྨོ་བསྐྱུར་རྩྭ་འདེབས་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་ནི་རྩྭ་ས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཐབས་བཀོད་གལ་ ཆེན་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟར་བྱས་ན་ཕྱུགས་ཟོག་ཚོད་འཛིན་བྱེད་ཐུབ་ལ་རྩྭ་ཐང་གི་ཁུར་པོ་ཇེ་ཡང་དུ་གཏོང་ཐུབ་པ་དང་རྩྭ་སའི་བཀོལ་སྤྱོད་ཀྱང་ལུགས་མཐུན་ཡོང་ཐུབ། གསུམ་པ་རྩྭ་ས་ནས་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་མི་བྱེད་སྲིད་གཞུང་རིམ་པ་སོ་སོ་དང་དབྱར་རྩྭ་དགུན་པོ་སྐྱེས་པའི་ཡུལ་གྲུ་ནས་མི་ཚོས་དབྱར་རྩྭ་དགུན་པོ་རྐོ་བར་བཀག་ན་འགྲིག་ དབྱར་རྩྭ་དགུན་པོ་བརྐོས་ན་རྩྭ་སར་གནོད་པར་མ་ཟད་ཡུལ་དེའི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་ལའང་གནོད་པ་ཆེ་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་གཅིག་བརྐོས་པ་ལས་ཐོབ་པའི་རིན་སྒོར་ ཉུང་ཉུང་མིན་མེད་མོད་ཀྱང་རྩྭ་སར་རྨ་ཁ་བཏོད་པ་དེ་ལོ་དུ་མའི་བར་སོས་དཀའ་དེའི་ཕྱིར་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུའི་སྨན་གྱི་ནུས་པ་མང་པོ་མི་བསྒྲག་དང་ཚོང་ར་ནས་ རིན་གོང་སོགས་ཚོད་བཟུང་ན་འགྲིག་སྲིང་གཞུང་གིས་ཀྱང་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་ཉོ་ཚོང་བྱས་པ་ས་གནས་དེ་གའི་སྲིད་གཞུང་དང་མང་ཚོགས་ཕྱུག་པོར་འགྱུར་བའི་ ཐབས་ལམ་རེད་ཅེས་པའི་ལྟ་བ་རྩ་བ་ནས་བསྒྱུར་དགོས་རབ་ཡིན་ན་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་སོགས་ཀྱི་སྨན་རྩྭ་མང་པོ་མ་བརྐོས་ན་བཟང་གཞན་ཡང་རྩྭ་ས་ནས་ལྕགས་ ལམ་དང་གཞུང་ལམ་བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་ཁྲིམས་ལུགས་དང་ཚན་རིག་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་པ་ལས་གང་ཡིན་སར་ས་རྐོ་

རྡོ་ལེན་བྱས་མི་ཆོག དེ་མིན་ད་དུང་རྩྭ་ས་བྱེ་ཐང་ངམ་མྱ་ངམ་ཐང་དུ་འགྱུར་བར་སྔིན་འགོག་བྱེད་དགོས།

(བཞི) རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱེད་པ།དང་པོ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་གང་ཡིན་པ་མཐའ་དག་མིའི་རིགས་ཀྱི་གྲོགས་པོ་ཡིན་ བོད་མི་རིགས་ལ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཤན་ཤུགས་ཆེ་བས་སྲོག་ཆགས་རིགས་ལ་སྙིང་རྗེ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ན་ཡང་བོད་མི་རིགས་ལ་སྟག་གཟིག་དང་ལྦ་མོ་ཆུ་སྲམ་ སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་རིམ་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་པགས་པ་གྱོན་གོས་ཀྱི་མཐའ་རྒྱན་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་དར་བས་གྱོན་གོས་མཐའ་རྒྱན་གྱི་ཆེད་དུ་བོད་ རང་གིས་ཀྱང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་གཤོར་བའང་ཡོད་དེ་ཡང་པགས་པ་མང་ཆེ་བ་ཚོང་ར་ནས་ཉོས་དེ་བས་སྟག་གཟིག་དང་ལྦ་སྤྱང་ཆུ་སྲམ་སོགས་ཀྱི་པགས་པ་མང་ ཆེ་བ་བོད་རང་གིས་རྔོན་པ་ལས་ཐོབ་པ་མིན་ན་ཡང་བོད་ཚོས་རི་སྐྱེས་དང་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་པགས་པས་གྱོན་གོས་གྱི་མཐའ་རྒྱན་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་ནི་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྲོག་ཆགས་མང་པོ་ཞིག་གི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་དེའི་ཕྱིར་ང་ཚོས་གྱོན་གོས་ཀྱི་མཐའ་རྒྱན་ལ་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་པགས་ པ་མི་འཇོག་ལ་མིས་བཟོས་པགས་པ་དང་རས་སོགས་ཀྱིས་གྱོན་གོས་མཐའ་རྒྱན་གྱི་ཚབ་བྱས་ཆོག གཉིས་པ་ནི་ཚོང་དང་སྨན་སྡེབ་པའི་ཆེད་དུ་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རྔོན་པའི་ལས་ལ་བཀག་འགོག་བྱེད་དགོས།མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་འབྲོང་དང་ རྐྱང་ཤ་བ་ལྦ་མོ་གཙོད་ལ་སོགས་པ་ཡང་ཁུ་ལུ་དང་རྭ་ཅོ་སོགས་ལ་དཔའ་འབྱོར་གྱི་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ལྡན་པ་དང་ཡང་ན་རུས་པ་དང་གློ་སྙིང་སོགས་དོན་སྣོད་ལ་སྨན་ སྡེབ་ཀྱི་རིན་ཐང་ལྡན་པས་དུས་རྒྱུན་རྔོན་པས་བརྔོན་ནས་ཚོང་ར་ནས་བཙོང་བ་དང་སྨན་ཁང་ནས་སྨན་སྡེབ་ཀྱིན་ཡོད། དེ་མིན་ད་དུང་ཁ་ཟས་ཆེད་དུ་རི་སྐྱེས་སྲོག་ ཆགས་དེ་དག་རྔོན་པ་ཡང་ཡོད་གནད་དོན་དེ་རྩ་བ་ནས་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐབས་ནི།

(1) ཁྲིམས་ལུགས་ལ་བརྟེན་ནས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་འཛིན་གསོད་བྱེད་མཁན་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་པགས་པ་དང་ཁུ་ལུ་རྭ་ཅོ་ཐ་ན་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ པགས་པ་དང་ཁུ་ལུ་ལས་བཟོས་པའི་གྱོན་ཆས་བཙོང་མཁན་ལ་ཁྲིམས་ཆད་གཅོད་དགོས། (2) རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ནས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་པགས་པ་དང་ཁུ་ལུ་རྭ་ཅོ་སོགས་ཉོ་ཚོང་རྒྱག་པའི་ཚོང་ར་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་དགོས།

(3) སྨན་སྡེབ་ཀྱི་ཆ་ནས་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་མིས་བཟོས་སྨན་རྫས་བཀོལ་བ་ལས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རུས་པ་དང་གློ་སྙིང་སོགས་སྨན་ལ་ཉུང་སྡེབ་དང་རབ་ཡིན་མི་སྡེབ། (4) དཔེ་དེབ་དང་ཚགས་པར་བརྙན་འཕྲིན་རྒྱང་བསྒྲགས་ཁྱབ་བརྡ་སོགས་སུ་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རྩ་ཆེན་གྱི་སྨན་སྡེབ་རིན་ཐང་མི་བསྒྲག། (5) ཁ་ཟས་ཐད་ནས་ཁྱིམ་ཕྱུགས་ཀྱི་ཤ་བསྟེན་པ་ལས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཤ་མི་ཟ་བའི་གོམས་སྲོལ་སྤེལ་དགོས།

(6) རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཤའམ་པགས་པ་ཁུ་ལུ་རྭ་ཅོ་སོགས་ཀྱིས་བཟོས་པའི་ཐོན་རྫས་ཉོ་ཚོང་འགོག་དགོས་པ་དཔེར་ན་དོམ་སུག་དང་སྟག་རུས་བ་སོ་སོགས་ མི་ཉོ་བ་དང་རི་དྭགས་རྩ་ཆེན་གྱི་པགས་པ་སྟེ་སྲམ་ཁ་དང་སྟག་རུས་བ་སོ་སོགས་མི་ཉོ་བ་དང་རི་དྭགས་རྩ་ཆེན་གྱི་པགས་པ་སྟེ་སྲམ་ཁ་དང་སྟག་གོང་གཟིག་ཞོལ་ ལྟ་བུའི་གོན་པ་མི་གོན། གང་ལྕོགས་ཅི་ཐུབ་སྒོས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་བལ་རྩིད་དང་ཁུ་ལུ་སོགས་ཀྱིས་བཏགས་པའི་གོན་པ་མི་གོན་འབྲོང་དང་གཙོད་གནའ་ ཤ་སོགས་རི་དྭགས་རྩ་ཆེན་གྱི་ཤ་མི་ཟ་རི་དྭགས་ལ་ཟ་རྒྱུ་ནག་ནོག་མི་སྟེར་གནས་སྐོར་ལ་ཕྱིན་སྐབས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མི་རྔོན་པ་བཅས་བྱ་དགོས། གསུམ་པ་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་རྒྱུད་སྤེལ་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཡག་པོ་ཞིག་སྐྲུན་དགོས་ནང་སྒོས་སུ་མིའི་རིགས་ཀྱི་གནོད་འཚེ་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་འཛུགས་དགོས། རབ་ཡིན་ན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དེ་འཛམ་གླིང་སྤྱིའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་བཙུགས་ནས་ཡུལ་དེའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མ་གཏོགས་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་ འདབ་ཆགས་བཞུར་ཆུ་གངས་རི། ཆབ་རོམ། རླན་ས། རྩྭ་ཐང། ནགས་ཚལ་སོགས་མཐའ་དག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱེད་དགོས། (ལྔ་) མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ནགས་ཚལ་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཐབས།

ནགས་ཚལ་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གྲུབ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པས་ནགས་ཚལ་ལ་གང་བྱུང་དུ་གཏོར་རླག་བྱེད་མི་ཆོག། དང་པོ་མདོ་དབུས་ མཐོ་སྒང་ནས་བུད་ཤིང་གི་གནད་དོན་དེ་རྩ་བ་ནས་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་མང་ཚོགས་ལ་ཅི་ནུས་ཀྱིས་གློག་གི་ཐབ་ཀ་དང་ཉི་འོད་ཐབ་ཀ་རང་བྱུང་སོལ་རླངས་གཤེར་ གྱུར་རླངས་པ་སོགས་བེད་སྤྱད་ན་སྡོང་བོར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་དགེ་མཚན་ཆེན་པོ་ལྡན་སྔོན་ཆད་བོད་ལྗོངས་ནས་ཁྱིམ་ཚང་རེ་ལ་ལོ་རེར་ཕལ་ཆེར་འོམ་བུ་ཏུན་བདུན་ ལྷག་བཅད་ནས་བུད་ཤིང་བྱེད་དགོས་ཉི་འོད་ནུས་པའི་ཐབ་ཀ་དང་སོལ་རླངས་ཐབ་ཀ་གློག་ཐབ་སོགས་ཚུགས་པས་བུད་ཤིང་དང་ཨོང་བ་འོམ་བུ་མང་པོ་གྲོན་ཆུང་བྱེད་ ཐུབ་དེས་རྩྭ་སའི་སྤང་ཤུན་དང་ནགས་ཚལ་ལ་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཐུབ། གཉིས་པ་ཤིང་གི་ཁང་བ་དང་ཅ་ལག་འཁོར་ལོ། ཟམ་པ། གློག་སྡོང། གྲུ་ གཟིངས་མཐིལ་ཤིང། ར་སྐོར་སོགས་བཟོ་བའི་གོམས་སྲོལ་བསྒྱུར་ནས་སོ་ཕག་གིས་རྩིག་པ་དང་སྒོའམ་སྒེའུ་ཁུང་སོགས་ལྕགས་རིགས་དང་ཡང་ན་ཧ་ཡང་རིགས་ ཀྱིས་གྲུབ་པའི་ཁང་བ་ཕུབ་པ་དང་ལྕགས་སམ་ཤེལ་རིགས་སོགས་ཀྱི་ཅ་ལག་ལྕགས་ཀྱི་འཁོར་ལོ། ཨར་འདམ་ལས་གྲུབ་པའི་ཟམ་པ་དང་གློག་སྡོང་ལྕགས་རིགས་ལས་ གྲུབ་པའི་གྲུ་གཟིངས་ལྕགས་སྐུད་ཀྱིས་སྐོར་བའི་ར་བ་སོགས་བེད་སྤྱད་ན་ཤིང་སྡོང་མང་པོ་གྲོན་ཆུང་བྱས་ནས་ནགས་གཅོད་མི་དགོས། གསུམ་པ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ ནས་སྡོང་འཛུགས་ནགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་ལ་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་ད་ཡོད་ནགས་ཚལ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་ལྟར་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ནགས་མེད་ས་ནས་སྡོང་བོ་ བཙུགས་ནས་ནགས་སྐྲུན་པ་དང་ནགས་ཡོད་ས་ནས་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་དོ་དམ་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས། (དྲུག) གང་ཡིན་ས་ནས་གཏེར་རིགས་སྔོག་འདོན་བྱེད་མི་ཆོག། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་གཏེར་རིགས་སྣ་མང་འཛོམས་པའི་བང་མཛོད་ཅིག་ཡིན་པ་བདེན་མོད་འོན་ ཀྱང་འཆར་འགོད་མེད་ལ་གང་ཡིན་སར་གཏེར་རིགས་སྔོག་འདོན་བྱེད་པར་འཛེམ་དགོས་གཏེར་རིགས་སྣ་ཚོགས་ནི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་ཟུངས་བཅུད་ཡིན་པས་ གཏེར་རིགས་སྔོག་འདོན་བྱེད་པར་འཛེམ་དགོས་དཔེར་ན་མིའི་ལུས་ཕུང་གི་ཟུངས་བཅུད་ཉམས་ཚེ་ལུས་ཕུང་ཡོད་ཚད་དེ་ལྟར་ཉམས་འགྲོ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ གཏེར་རིགས་སྔོག་འདོན་བྱས་དྲགས་ན་དཔེ་དེ་ལས་གཉིས་སུ་མ་མཆིས་དེའི་ཕྱིར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གཏེར་རིགས་སྔོག་འདོན་བྱས་པའི་རིན་ཐང་ལས་དེ་སྔོག་ འདོན་བྱས་པའི་གྱོང་གུད་ཚབས་ཆེན་ཡིན་པས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གཏེར་རིགས་སྣ་ཚོགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཅི་ཐུབ་བྱེད་དགོས། (བདུན) དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་སྒོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ལས་དོན་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་ སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་བདེ་འཇགས་ཨང་དང་པོར་འཇོག་པ་ནི་ལྡོག་མེད་ཀྱི་འོས་འགན་ཡིན། བཞི། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས།

(གཅིག) ལོ་དུ་མའི་རིང་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཐད་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་ལུགས་གཏན་འཁེལ་ དང་དྲིལ་བསྒྲགས་མང་པོ་བྱས་པར་བརྟེན་ཡུལ་དེའི་མི་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་དང་གོ་རྟོགས་ཇེ་མཐོར་སོང་ཡོད།

(གཉིས) ལོ་འགའི་རིང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་རྒྱལ་ཁབ་དང་ལྗོངས་དང་ཞིང་ཆེན་རྫོང་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་བཙུགས་པ་དཔེར་ན་བོད་ལྗོངས་ནས་ 2004ལོའ་ི ལོ་འཇུག་བར་ཇོ་མོ་གླང་མའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་བདུན་དང་ལྗོངས་རིམ་པ་བརྒྱད་རྫོང་རིམ་ པ་ཉེར་གསུམ་བཅས་བསྡོམས་པས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་སོ་བརྒྱད་བཙུགས། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་40.77 ཡོད་པ་དེ་

ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་34%ཟིན། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་ན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྩི་ཤིང་རིགས་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རྩ་ཆེན་མང་པོ་ཡོད་དཔེར་ན་དོམ་དང་ གཙོད་འབྲོང་། རྐྱང་། ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པ་དང་ལྗོངས་རིམ་པའི་སྲུང་སྐྱོབ་སྲོག་ཆགས་སྣ་ཁ་70ལྷག་ཡོད་ཅིང་ད་དུང་འབྲུ་དམར་གསོམ་ཤིང་དང་ ལོ་མ་ཆེ་བའི་གསོམ་ཤིང་ཐང་ཤིང་སོགས་ཤིང་རིགས་མང་པོ་ཡོད་པ་མ་ཟད་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་དང་སྙིང་བ། སོ་ལོ་དམར་པོ། ཀླུ་བདུད་རྡོ་རྗེ། དམར་རིམ་མགོ་ནག ཐན་མ། ལྕུམ་རྩ། ཏི་ཚ་སོགས་སྨན་རྫས་རིགས་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་མགོ་ཁུངས་ཀྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་དང་ཁུ་ཁུ་ཞི་ ལི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་སོགས་མང་པོ་ཡོད། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་དེ་དག་ན་འཁྱགས་ཀླུང་དང་གངས་རི་གཙང་བོ། མཚོ་དང་མཚེའུ། རྩ་ཐང་། ནགས་ཚལ་ མང་པོ་ཡོད་པར་མ་ཟད་སྲོག་ཆགས་རྩ་ཆེན་དང་རིན་ཐང་ཆེ་བའི་སྨན་རྩྭ་ཡང་མང་པོ་ཡོད། བོད་ལྗོངས་དང་མཚོ་སྔོན་ནས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་བཙུགས་པར་ མ་ཟད་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱི་དཀར་མཛེས་དང་རྔ་བ་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་གྱི་བདེ་ཆེན། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་སོགས་ས་ཁུལ་ནས་ཀྱང་རིམ་པ་མི་གཅིག་པའི་རང་བྱུང་ སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་བཙུགས་ཡོད། དཔེར་ན་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་རྔ་བ་ཁུལ་དུ་ད་སྔ་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་སུམ་ཅུ་ལྷག་བཙུགས་ཡོད་པའི་ནང་བྱི་ལ་དོམ་ཁྲ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་གསུམ་ཡོད་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་མང་པོ་བཙུགས་པ་དེ་ནི་སྲིད་གཞུང་གིས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་ པའི་མཚོན་རྟགས་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་རེད། (གསུམ) མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མང་པོའ་ི ཁ་གྲངས་འཕར་བ་བོད་ལྗོངས་ནས་ལོ་འགའི་རིང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བྱ་བ་ཡག་པོར་ བསྒྲུབས་པས་འདབ་ཆགས་རིགས་མང་པོ་རྒྱང་རིང་ནས་ཡུལ་དེར་འཕུར་ཡོང་ནང་སྒོས་སུ་དགུན་འདུག་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་གི་ཁ་གྲངས་མངོན་གསལ་དུ་ཇེ་མང་དུ་སོང་ ནས་ཕལ་ཆེར་4500ལྷག་ཡོད་པས་བོད་ལྗོངས་ནི་འཛམ་གླིང་ནས་དགུན་འདུག་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་ཆེས་མང་ས་རེད་ཁྲུང་ཁླུང་སྐེ་ནག་དེ་མང་ཆེ་བ་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཡར་ ཀླུང་གཙང་པོ་དང་སྐྱིད་ཆུའི་གྲོག་རོང་གི་ཞིང་ཁའི་གྲོ་ནས་སྲན་གསུམ་ལ་བརྟེན་ནས་དགུན་གྱི་འཚོ་བ་རོལ་ཐབས་བྱས་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་ བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་དོ་དམ་ཅུས་ཅུས་ཀྲང་ཚེ་དགའ་ཡིས་བཤད་པ་ལྟར་2000ལོ་ནས་བཟུང་ཁྲིམས་འགལ་སྒོས་གཅན་གཟན་རི་དྭགས་རྔོན་པ་ཇེ་ཉུང་སོང་བ་མ་ཟད་ རི་དྭགས་གཙོད་ཀྱི་ཁ་གྲངས་ལོ་བརྒྱད་ཀྱི་སྔོན་དུ་ཁྲི་གཉིས་ལས་མེད་པ་དེ་ད་ལྟ་ཁྲི་ལྔ་ཡས་མས་ལ་སོན། དེ་མིན་ད་དུང་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྱང་གདེང་འཇོག་ཚད་མཐོན་པོ་བྱས་ནས་རི་དྭགས་གཙོད་དེ་2008ལོའ་ི ཨོ་གླིང་ལུས་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ཀྱི་བཀྲ་ཤིས་མཚོན་རྟགས་རི་མོར་བདམས་ མཚོ་སྔོན་པོ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་དོ་དམ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་བརྟག་དཔྱད་བཏང་བ་ལྟར་ན་1989ལོར་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི བྱ་རིགས་150ལྷག་དང་བྱའི་ཁ་གྲངས་ ཁྲི་ཚོ་བཞི་ཙམ་མ་གཏོགས་མེད་2004ལོར་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི བྱ་གླིང་གི་བྱ་རིགས་189དང་བྱའི་ཁ་གྲངས་ཁྲི་ཚོ་བཅོ་ལྔ་ལྷག་ཡོད་སྔོན་ཆད་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི འགྲམ་དུ་འབབ་ མ་མྱོང་བའི་བྱ་རིགས་སྐོར་ཞིག་གནས་འདིར་ཡོང་ནས་བསྡད་དགུན་འདུག་ཁྲུང་ཁྲུང་དཀར་མོའ་ི གྲངས་ཀ་ཡང་ཇེ་མང་དུ་སོང་ནས་ཆེས་མང་དུས་2000ལྷག་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་མང་པོ་བཙུགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་ལྗོངས་ནས་སྲོག་ཆགས་རིགས་མང་པོའ་ི ཁ་གྲང་མངོན་གསལ་དུ་ཇེ་མང་ལ་སོང་དཔེར་ན་ཡར་ ཀླུང་གཙང་པོའ་ི གྲོག་རོང་ཆེན་མོའ་ི རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་ནི་རང་རྒྱལ་ནས་བྷང་ག་ལའི་སྟག་ཡོད་པའི་ས་གནས་ཁོ་ན་ཡིན། ཉེ་བའི་ལོ་འགར་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ སྲུང་སྐྱོབ་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱས་པའི་དབང་གིས་ཡུལ་དེར་བྷང་ག་ལའི་སྟག་གི་ཁ་གྲངས་ཇེ་མང་ལ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་ནི་འཛམ་གླིང་དུ་ཁྲུང་ཁྲུང་རིགས་ བཅོ་ལྔ་ཡོད་པའི་ནང་གི་རིགས་ཤིག་ཡིན། བོད་ལྗོངས་ནས་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོའ་ི ལུང་གཞུང་གི་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་ཚུགས་པ་ནས་བཟུང་ཡུལ་དེའི་ཁྲུང་ ཁྲུང་སྐེ་ནག་གི་ཁ་གྲངས་ཀྱང་མངོན་གསལ་དུ་ཇེ་མང་ལ་སོང་ནས་ཕལ་ཆེར་8000ལྷག་ཡོད་པ་དེས་འཛམ་གླིང་ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་སྤྱིའི་ཁ་གྲངས་ཀྱི་80%ཟིན་ཁྲུང་ ཁྲུང་སྐེ་ནག་དེ་དག་དབྱར་བོད་ལྗོངས་ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་གྱི་ཤན་རྩ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་བྱང་ཐང་ལྷོ་མའི་རླན་ས་ནས་རིགས་རྒྱུད་སྤེལ་ཞིང་དགུནཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་ཉང་ ཆུ་མྱང་ཆུའི་འབབ་ཡུལ་གྱི་རླན་སའི་ཞིང་སར་གནས་པ་རེད། མཚོ་སྔོན་ནས་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཇེ་ལེགས་སུ་གྱུར་པས་ཡུལ་གྲུ་དེར་ གནས་པའི་སྲོག་ཆགས་ཅི་རིགས་ཀྱི་ཁ་གྲངས་ཀྱང་སྔར་ལས་མང་པོར་སོང་ཡོད་པས་རླངས་འཁོར་བསྡད་དེ་མཚོ་སྔོན་ལྷོ་རྒྱུད་ལ་འགྲོ་བའི་གཞུང་ལམ་གྱི་ཉེ་འདབས་ ནས་ཀྱང་གཙོད་དང་རྐྱང་བྱ་མཆིལ་བ། གླག་ཁྲ། སྐྱ་ཀ་སོགས་སྔར་ཉམས་ཉེན་ཆེ་ཞིང་མཐོང་དཀོན་པའི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མང་པོ་ད་ལྟ་ང་ཚོའི་མིག་གི་བདུད་རྩིར་ འགྱུར་བཞིན་ཡོད། (བཞི) བྱེ་མ་འགོག་པའི་ཐད་གྲུབ་འབྲས་ཐོབ་ཚུལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་མི་ཚོའི་བྱེ་མ་འགོག་པའི་འདུ་ཤེས་ལོ་འགར་མངོན་གསལ་དུ་ཇེ་མཐོར་སོང་། དཔེར་ན་ མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་ཀོས་ནན་རྫོང་ཁོངས་སུ་བྱེ་འགྱུར་ས་ཆའི་རྒྱ་ཁྱོན་ཕལ་ཆེར་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་340 ལ་བསླེབས་བྱེ་མ་རྐྱང་རྐྱང་གིས་ཁེབས་པའི་རྒྱ་ཁྱོན་ཕལ་ ཆེར་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་160 ལྷག་ཡོད་བྱེ་མ་ཆེས་མང་ས་ནི་མུ་གེ་ཐང་ཟེར་བ་དེ་ཡིན། ཡིན་ན་ཡང་2002 ལོའ་ི ལོ་སྟོད་ནས་བཟུང་མང་ར་ཞང་ལོ་བ་སྡེ་བའི་སྡེ་དམངས་པུ་ རྒྱལ་གྱིས་ཐང་རྒོད་ས་མུའུ་ཁྲི་གཅིག་འགན་ལེན་དང་མུ་གེ་ཐང་ནས་བྱེ་མ་བཅོས་སྐྱོང་གི་མགོ་བརྩམས་བྱེ་འགོག་སྡོང་འཛུགས་ཐད་མ་དངུལ་མང་པོ་གཏོང་དགོས་ པས་པུ་རྒྱལ་རང་གིས་ལོ་མང་པོར་བསགས་པའི་སྒོར་མོ་བཀོལ་ནས་མུ་གེ་ཐང་བྱེ་ཐང་ནས་སྡོང་པོ་བཙུགས། 2003ལོའ་ི དཔྱིད་ཀར་ཁོས་སྡེ་དམངས་དྲུག་ཅུ་ལྷག་གླས་ ནས་ཉིན་བཞི་བཅུ་ལ་འབད་པ་བྱས་མཐར་བྱེ་ཐང་མུའུ་4500ལྷག་ལ་སྡོང་བོ་བཙུགས་པ་དང་སྡོང་བོ་གསོན་ཚད་ 87% ལ་བསླེབས།

(ལྔ) རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྱང་མ་དངུལ་དུང་ཕྲུར་མང་པོ་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་འབད་བརྩོན་བྱེད་བཞིན་མཆིས་2004 ལོ་ནས་2010 ལོའ་ི བར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་དམངས་སྒོར་དུང་ཕྱིར་བདུ་ཅུ་དོན་ལྔ་བཏང་ནས་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་མགོ་ཁུངས་ས་ཁུལ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་ལ་བདག་ སྐྱོང་དང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་ཡིནདམངས་སྒོར་དེ་དག་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་ས་ཁུལ་གྱི་ཕྱུགས་སྐྱུར་རྩྭ་འདེབས་དང་ས་ནག་ཐང་བཅོས་བསྒྱུར། རྩྭ་ས་དོ་དམ། རླན་ས་སྲུང་སྐྱོབ། ཨ་བྲ་སོགས་རྩྭ་སའི་གནོད་སྐྱོན་སེལ་བ་སོགས་ཐད་དུ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུའོ།

(དྲུག) ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་བོད་ལྗོངས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་འབད་བརྩོན་བྱས་ནས་རླན་གཤེར་ས་ཁུལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རླན་སའི་ནུས་པ་སླར་གསོའ་ི བྱེད་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་སྤྱད་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་བདེ་ཆེན་སྐལ་བཟང་ཕོ་བྲང་རླན་ས་དང་ལྷ་ཀླུ་རླན་ས་གཉིས་ཀྱི་རིམ་པ་དང་པོའ་ི སྲུང་སྐྱོབ་བཟོ་སྐྲུན་ཡོངས་སུ་གྲུབ་ ལྷ་ས་གྲོག་ཁྱེར་གྱི་རླན་གཤེར་ས་ཁུལ་བཅོ་ལྔ་ཡི་སྐྱེ་ཁམས་ནུས་པར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་འཆར་གཞི་བཀོད།

(བདུན།) མཚོ་བོད་ལྕགས་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྔར་མཆིས་མ་མྱོང་བའི་རྩེས་ཆེན་བྱས། ལྕགས་ལམ་འཛུགས་ སྐྲུན་གྱི་ལས་མགོ་མ་བརྩམས་སྔོན་དུ་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་པ་མང་པོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་སྒོས་ལྕགས་ལམ་བརྒྱུད་པའི་ཉེ་འགྲམ་གྱི་སྤང་ ལྗོངས་དང་རླན་ས། ནགས་ཚལ། སྲོག་ཆགས་སྨན་རྩྭ། གཏེར་ཁ། གཙང་པོ། མཚོ་དང་མཚེའུ་སོགས་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་གང་ལེགས་བཏང་ཡོད། 2004ལོའ་ི དབྱར་བདག་གྲོགས་པོ་འགའ་དང་རླངས་འཁོར་ལ་བསྡད་ནས་དབུས་གཙང་ལ་འགྲོ་བའི་ལམ་གྱི་ཉེ་འགྲམ་ནས་ལྕགས་ལམ་བཟོ་བའི་གནས་ཚུལ་ཕྲ་ཞིང་ཞིབ་པ་ཞིག་ མཐོང་བ་དེར་སེམས་གཏིང་ནས་དགའ་སྤྲོ་ཚད་མེད་སྐྱེས། རྒྱུ་མཚན་ནི་མཚོ་བོད་ལྕགས་ལམ་བཟོ་དུས་ལྕགས་ལམ་བཟོ་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ལྕགས་ལམ་གཡས་གཡོན་ གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱས། དཔེར་ན་ལྕགས་ལམ་འགྲམ་ནས་ས་རྡོ་བླངས་ཤུལ་དང་སྤང་ཤུན་བཀོག་ཤུལ་ལ་ཚན་རིག་གི་རྩལ་ལ་ བརྟེན་ནས་རྩྭ་བཏབ་ཡང་ན་རྩྭ་རྩི་ཤིང་གཏན་ནས་མི་སྐྱེ་བའི་གད་པའམ་བྲག་རི་ནས་ས་རྡོ་བླངས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རླན་ས་དང་རླན་སའི་སྐྱེ་དངོས་ལ་གནོད་པ་ མི་ཕོག་པའི་ཆེད་དུ་རླན་སར་ཟམ་པ་བཙུགས། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མང་ས་ནས་ཁོ་ཚོ་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་ཁུང་ལམ་བཟོས་པ་དག་ནི་ལྕགས་ལམ་བཟོ་མཁན་རྣམས་ ཀྱིས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པའི་མཚོན་རྟགས་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། (བརྒྱད།) ནགས་གཅོད་མཁན་ནི་ནགས་སྐྱོང་མཁན་དུ་གྱུར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱས་པས་ནགས་ ཚལ་གྱི་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་སྔར་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་རྣམ་པ་གསར་བ་བྱུང་མཚོ་སྔོན་གྱི་བྱང་རི་ནགས་ཁུལ་ལ་མཚོན་ན་1998ལོ་ནས་བཟུང་ནགས་གཅོད་མཚམས་བཞག་ པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་སྔ་གཞུག་ཏུ་དངུལ་སྒོར་མང་པོ་བཏང་ནས་རང་བྱུང་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཐད་བཀོལ། དང་མ་ནགས་གཅོད་མཁན་ཚོ་ནགས་སྐྱོང་

མཁན་དུ་འགྱུར། བྱང་རི་ནགས་ཁུལ་ནས་1998ལོ་ནས་ད་བར་དུ་སྡོང་པོ་སྐྱེས་ཚད་ཧ་ལམ་སྨི་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་བརྒྱད་ལྷག་འཕར་སྣོན་བྱུང་བས་ཡུལ་དེའི་ས་ཆུ་སྲུང་ འཛིན་དང་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་ལ་སྔར་མཆིས་མ་མྱོང་བའི་ཕན་ཐོགས་ཡོད། མཁས་པའི་དབང་པོ་དོར་ཞི་མཆོག་གིས་ཁོར་ཡུག་དུག་རྫས་ཁྱབ་པའི་དེང་གི་དུས། ས་གཙང་ཆུ་གཙང་ལྡན་པའི་གངས་རིའི་ལྗོངས།་་མཐོ​ོ་སྒང་སྟེང་གི་ལྷ་ཡུལ་ཉག་ཅིག་ཅེས། ཕྱི་གླིང་མཁས་པས་བསྟོད་བསྔགས་མེ་ཏོག་འཐོར་ཞེས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བསྟོད་པ་གནང་ངོ་། མིའི་རིགས་ཀྱིས་ཆེས་གསར་གཏོད་བྱས་མེད་ལ་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་ཆེས་དྭངས་གཙང་ཡིན་པས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ང་ཚོ་བོད་ཀྱིས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པར་མ་ཟད་མིའི་རིགས་ཡོངས་ཀྱིས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་རྒྱུ་མཚན་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་དངོས་ རིགས་གང་ཞིག་གི་འཕེལ་འགྲིབ་དང་དར་རྒུད་དེ་ང་ཚོ་མིའི་རིགས་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་འཚོ་གནས་དང་ཚེ་སྲོག་ལ་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་དེ་ཡང་མི་ལ་ལ་ཞིག་གིས་ ང་ཚོ་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་འདི་ན་ཆུ་དང་ནགས་ཚལ། རྩྭ་ཐང་། གངས་རི། གཏེར་ཁ། སྲོག་ཆགས། རྩི་ཤིང་། སྨན་རྩྭ། སྨིག་པ། སྤྲིན། མཚོ། མཚེའུ་ སོགས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་མངའ་བས་དེ་དག་གིས་མི་འདང་བ་དང་དེ་དག་གྲོན་ཆུང་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པའི་ལྟ་ཚུལ་ནི་ས་འབུ་ས་ཟད་དང་ རི་བོང་གནམ་རྡིབ་ཀྱི་དཔེ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཟེར་ཡང་དོན་དམ་པར་དེ་འདྲ་ག་ནས་ཡིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་བང་མཛོད་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ན་ཡང་ དེ་ནི་འཛད་མཐའ་མེད་པ་ཞིག་ཡེ་ནས་མིན། མིའི་རིགས་ཀྱིས་སྟོབས་ཤུགས་གང་ཡོད་ཕུད་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་མ་བྱས་ན་ནམ་ཉི་མ་ཞིག་ལ་ང་ཚོས་སློབ་དེབ་ཀྱི་རི་མོ་བསྟན་ནས་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་རྣམས་ལ་གཟི་བརྗིད་ཆེ་བའི་གངས་རི་དང་མཐའ་ཡས་སྔོ་ ལྗང་གི་རྩྭ་ཐང་ཚང་ཚིང་དཀྲིགས་པའི་ནགས་ཚལ་ལྷུང་ལྷུང་འབབ་པའི་ཆུ་བོ་བག་ཡངས་དལ་བུར་རྒྱུ་བའི་སྲོག་ཆགས་དག་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་ཚུལ་ནི་ད་ལྟ་གནའ་འབྲུག་ལ་ ངོ་སྤྲོད་བྱེད་པའི་ཚུལ་དང་ཕལ་ཆེར་གཅིག་འདྲ་ཡིན་སྙམ། གལ་སྲིད་ང་ཚོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཅི་ལྕོགས་མ་བྱས་ཚེ་རང་རེའི་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་ཐ་ན་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་བསྐྱལ་ངེས། ནམ་ཞིག་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ ཡུག་ཉམས་དམས་སུ་བཏང་ཚར་རྗེས་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་དང་རིག་གནས་དཔལ་ཡོན་གྱི་ཆུ་ཚད་ཅི་འདྲ་མཐོ་ན་ཡང་མཐོ་སྒང་སྣོད་བཅུད་མ་མ་ལྟ་བུའི་ཚབ་ག་ནས་ བྱེད་ཐུབ་མིའི་རིགས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ནི་པགས་པ་དང་བལ་སྤུའི་འབྲེལ་བ་ཇི་བཞིན་པགས་པ་མེད་ན་བལ་སྤུ་སྐྱེ་ས་མེད་པའི་གནས་ལུགས་ ལྟར་ཡིན་དེའི་ཕྱིར་བདག་གིས་གོང་གསལ་གྱི་རྩོམ་ཡིག་འདི་འདྲ་ཞིག་བྲིས་ནས་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ བྱེད་པར་རྟིང་སྐུལ་དང་རེ་སྨོན་ཞུ་བའོ། གཉིས་པ། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

ཡུན་རིང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ལས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་འཚོ་བ་རོལ་བཞིན་པའི་བོད་མི་རིགས་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་གྲུབ་ཡོད་ལྟ་བ་དེ་ དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་པ་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་དོན་སྙིང་དང་དགེ་མཚན་ལྡན་པ་སྨོས་ཅི་ དགོས་དེའི་ཕྱིར་བདག་གིས་འདིར་མ་རྟོགས་རྟོ​ོགས་པའི་ཚུལ་གྱིས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བའི་སྐོར་རགས་ཙམ་གླེང་བ་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན་ནོ། གཅིག་བོད་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བའི་བྱུང་འཕེལ། བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ངོ་སྤྲོད་དང་ཡང་ན་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན་ངེས་པར་དུ་བོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ སྣོད་བཅུད་ཆགས་ཚུལ་སྐོར་གྱི་རིག་གཞུང་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཡོད་དགོས་བོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་སྣོད་བཅུད་ཆགས་ཚུལ་སྐོར་གྱི་ལྟ་བ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ཆགས་པའི་རྨང་ གཞི་དང་འབྱུང་ཁུངས་ཡིན། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བར་མཚོན་ན་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་རེད། དེར་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་ཆ་ནས་ཞིབ་འཇུག་གི་རིན་ཐང་ ལྡན་པར་མ་ཟད་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་ལྡན་ནོ།

བོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་སྣོད་བཅུད་ཆགས་རབས་བརྗོད་པའི་རིག་གཞུང་མང་ཆེ་བ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་རབས་བརྗོད་པའི་རིག་གཞུང་མང་ཆེ་བ་བོད་རྒྱུད་ ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་དང་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ལྷ་སྒྲུང་སོགས་ལས་བརྗོད་པ་ཡིན་དཔེར་ན་(མངོན་པ་མཛོད་)དང་(དུས་འཁོར་)(རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ་)(གོ་ལ་ ལུགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་བཤད་པ་)(རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་)(སྲིད་པ་ཆགས་གླུ་)སོགས་ལྟ་བུའོ། ཚད་མའི་གཞུང་ལུགས་(མངོན་པ་མཛོད་)ལས་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ ཆགས་ཚུལ་དང་བཅུད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཆགས་ཚུལ་ལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བརྟག་དཔྱད་བཏང་ཡོད། དེ་ཡང་འདིར་རི་རྒྱལ་ལྷུན་པོ་ཆགས་ཚུལ་དང་རི་རྒྱལ་ལྷུན་པོའ་ི ཕྱི་རོལ་གྱི་གཉའ་ཤིང་འཛིན་རི་དང་གཤོལ་མདའ་འཛིན་རི་སེང་ལྡེང་འཛིན་རི་མུ་ཁྱུད་འཛིན་རི་རྟ་རྣ་ རི་སོགས་ཆགས་ཚུལ་དང་དེ་ནས་ད་དུང་ཚོ་ཡི་ཆགས་ཚུལ་བཤད་ཡོད། འཛམ་བུ་གླིང་གི་ཆགས་ཚུལ་ལ་ཡང་མཚོ་མ་དྲོས་པ་ནི་འཛམ་བུ་གླིང་གི་ཆུ་ཀླུང་ཐམས་ཅད་ ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་མེ་ཏོག་འབྲས་བུ་རྩྭ་སྨན་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པ་དང་(མདོ་སྡུད་པ་)ལས་འཛམ་བུའི་གླིང་འདིར་ཆུ་ཀླུང་ཇི་སྙེད་ཅིག་འབབ་ཅིང་མེ་ཏོག་འབྲས་ ལྡན་སྨན་དང་ནགས་ཚལ་སྐྱེད་བྱེད་པ་མ་དྲོས་གནས་པའི་ཀླུ་བདག་བརྟེན་གནས་ཏེ་དེ་ནི་ཀླུ་ཡི་བདག་པོ་དེ་ཡི་མཐུ་དཔལ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པ་དང་ངག་རྒྱུན་ལ་ མཚོ་དེའི་འགྲམ་ན་ཤིང་འཛམ་བུ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ལ་འབྲས་བུ་མངར་མོ་རྫ་མ་ཙམ་དང་ལྡན་པ་དེ་སྨིན་པ་ཆུའི་ནང་དུ་ལྷུང་བ་ལས་འཛམ་བུ་ཞེས་པའི་སྒྲ་བྱུང་བས་གླིང་ འདིར་འཛམ་བུ་གླིང་ཞེས་འབོད་པ་ཡིན་ཟེར་དེ་ཡང་ཉི་ཟླ་ཡི་གྲུབ་ཚུལ་ལ་ཉི་མ་ནོར་བུ་མེ་ཤེལ་ལས་གྲུབ་ཟླ་བ་ཆུ་ཤེལ་ལས་གྲུབ་པར་བཤད་ཉི་ཟླ་གཉིས་ཀ་འཆར་བའི་ བར་ཐག་ནི་ལྷུན་པོའ་ི ཆུ་མཚམས་ཡན་ཆད་ཀྱི་ཕྱེད་དེ་དཔག་ཚད་བཞི་ཁྲིའི་མཚམས་གཉའ་ཤིང་འཛིན་གྱི་རྩེ་མོའ་ི ཐད་ཀྱི་ནམ་མཁའ་ནས་འཆར་བ་ཞེས་གསུངས། (རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ་)ལས་འབྱུང་བ་སྣ་ལྔའི་སྙིང་པོ་ལས་སྒོ་ང་ཆེན་པོ་གཅིག་ཡོང་བ་ཕྱིའི་སྒོང་ཤུན་ལས་ལྷ་བྲག་དཀར་པོ་ཆགས། ནང་གི་སྒོང་ཆུ་ལས་དུང་མཚོ་ དཀར་མོར་འཁྱིལ། བར་གྱི་སྒོ་ངའི་དར་ཆ་ལས་རིགས་དྲུག་སེམས་ཅན་ཀུན་ཏུ་གྲོལ་སྒོ་ངའི་འཕྲུམ་གྱིས་བཅོ་བརྒྱད་ཆགས། སྒོ་ང་བཅོ་བརྒྱད་འབྲིང་བ་དེ། དུང་སྒོང་ གཅིག་ཏུ་ཡར་ནས་བྱུང་། དེ་ནི་སྨོན་པའི་མི་བོ་ལུམ་ལུམ་ཡིན་ཞེས་གསུང་པ་དེར་བིས་མདོ་བ་རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་གྱིས་བརྟག་དཔྱད་བཏང་བར་གཞིགས་ན་གོང་གི་སྲིད་ པ་ཀློང་གི་སྒོ་ང་ལས་སྣོད་བཅུད་གྲོལ་ཚུལ་གྱི་ལྟ་བ་འདི་ནི་བོན་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ལམ་གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་དགོངས་པ་མཚོན་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ དེང་སྐབས་བོད་མི་མང་ཤོས་ལ་གོམས་པའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་ཆགས་ཚུལ་དང་མི་འདྲ་ཟེར།

གཞན་ཡང་(གོ་ལ་ལུགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་བཤད་པ་)ལས་གོ་ལ་རྨོག་བརྩེགས་མའི་ལུགས། གོ་ལ་ཕྱིར་བསྐྱེད་མའི་ལུགས། གོ་ལ་ལྕགས་སྒྲོལ་མའི་ལུགས། གོ་ལ་དྲུག་ འཛིངས་མའི་ལུགས་སོགས་མང་པོ་ཡོད། བོད་ཀྱི་ལྷ་སྒྲུང་ལས་སྲིད་པ་མ་ཆགས་པའི་སྔོན་ལ་འཇིག་རྟེན་སྟོང་བར་གནས་པ་དང་རིམ་གྱིས་འོད་བྱུང་འོད་ཀྱི་བར་སྣང་ སྟོང་བར་དྲོད་འཁྱག་གི་དབྱེ་བ་ཕྱེ་ནས་ཟིལ་བ་བྱུང་ཞིང་ཟིལ་བ་ཆུ་ཐིགས་སུ་གྱུར་ནས་རྫིང་བུ་གྲུབ་ཆར་ཆུ་དང་རྦ་རླབས་སྒོ་ང་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་དེ་ནི་སྲིད་པའི་ཆེས་ གདོད་མའི་སྐྱེ་དངོས་ཡིན་ཟེར་(སྲིད་པ་ཆགས་གླུ་)ནི་བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་མཚོན་པའི་ལྷ་སྒྲུང་ཞིག་ཡིན་ལ་ལྷ་སྒྲུང་དེ་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གྱི་ལམ་ནས་སྲིད་ པའི་བྱ་དངོས་ཀུན་གྱི་ཁུངས་དང་གནམ་ས། ཉི་ཟླ། ནགས་ཚལ། རི། ཆུ་སོགས་ཆགས་ཚུལ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་ལྷ་སྒྲུང་ལས་གནའ་བསྐལ་བ་ཡ་ཐོག་ལ་གནམ་ས་ འབྱེད་མཁན་ཁྱུང་ཆེན་དང་ཉིན་སྲིབ་འབྱེད་མཁན་ཉི་མ་སྲིད་པ་བ་ཆུང་བཤས་པའི་བ་རྔས་ལམ་འཁྱོག་འཁྱོག་ཡིན་པ་མཚོན། ཀོ་བས་བདེ་ཐང་མཚོན་པ་ཡིན་ཟེར་དེ་ ཡང་གོང་གི་དང་ཡང་ན་ལྷ་སྒྲུང་ལས་བརྗོད་པའི་འཇིག་རྟེན་ཆགས་ཚུལ་ཡིན་རུང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཆགས་ཚུལ་ཐད་ཀྱི་ཆེས་ཐོག་མའི་ལྟ་བ་ཡིན་པ་སྨོས་ ཅི་དགོས་བོད་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་ཡིན་ན་རང་བྱུང་ཡུལ་ཁམས་ནི་རང་བྱུང་དང་ལྷ་མི་གསུམ་གཅིག་འདུས་ཀྱི་ཕུང་བོ་ཞིག་ཏུ་འདོད་པ་དང་འཇིག་རྟེན་ སྟེང་ཕྱོགས་ལྷའི་སྲིད་པ་དང་བར་མ་མིའི་སྲིད་པ་འོག་ཀླུའི་སྲིད་པ་བཅས་སྲིད་པ་གསུམ་ཆགས་པ་དང་སྲིད་པ་དེ་གསུམ་པོ་ཕན་ཚུན་ལ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བ་ཡིན་ལྟ་ ཚུལ་འདི་གཞིར་བཟུང་ནས་བོད་མི་ཚོས་རང་ལུས་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་ཕུལ་ཅིང་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་ཤ་ཚ་བ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་བསྟུན་ ནས་མི་དང་རང་བྱུང་འགྲིག་མཐུན་མཉམ་འདྲེས་ཡོང་ཅི་ལྕོགས་བྱས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་དང་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་ཚུལ་འགྲིག་མཐུན་གཅིག་འགྱུར་ཡིན་ ཕྱིར་མི་ཚོས་བོད་མིའི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་ཚུལ་དུས་མཉམ་དུ་བྱུང་བར་བརྗོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དེ་ཡིན་ནོ།

གནའ་བསྐལ་བ་ཡ་ཐོག་གི་སྐབས་སུ་བོད་མི་ཚོར་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་རྒྱུས་ལོན་ཆེར་མེད་པ་དང་རང་བྱུང་སྣང་ཚུལ་ལའང་ཤེས་རྟོགས་གཏིང་ཟབ་མོ་ཞིག་མེད་དཔེར་ ན་གློག་འཁྱུགས་ནས་ཐོག་རྒྱག་པ་དང་ཉི་ཟླ་སྐར་གསུམ་གྱི་འཆར་ནུབ་དུས་བཞིའི་འགྱུར་ལྡོག་ཤྭ་འོད་རྡོལ་བ་རི་ལུང་མེ་འབར་སོགས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྣང་ཚུལ་སྣ་ ཚོགས་ལ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་འགྲེལ་རྒྱག་མ་ཐུབ་ལ་ལྷག་པར་དུ་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་ས་ཆུ་མེ་རླུང་གི་འཇིགས་པ་དང་དུག་སྦྲུལ་དང་གཅན་གཟན་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ མིའི་ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་འཚེ་གཏོང་བར་འགོག་ཐབས་བྲལ་བས་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོར་མིའི་བློ་རིག་དང་སྟོབས་ཤུགས་ལས་ལྷག་ཏུ་ཆེ་བའི་བདག་པོ་སྟེ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་ བདག་གིས་ཁ་ལོ་སྒྱུར་བཞིན་འདོད་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོར་དད་ཅིང་ཞེན་པའི་འཇིགས་སྣང་གི་བསམ་བློ་ལྷན་སྐྱེས་སུ་གྲུབ་ནས་ཁོ་ཚོས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་ ལྷར་དབང་བའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དང་རྩྭ་ལྗང་མེ་ཏོག་ལྗོན་ཤིང་ནགས་ཚལ་རི་ཀླུང་མཚེའུ་སོགས་ལ་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པ་ནི་བོད་མིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་ སྐྱོབ་ལྟ་བ་ཆགས་པའི་ཐོག་མ་ཡིན། བོད་ལ་གདོད་མའི་སྐབས་ནས་བཟུང་ལྷ་དད་ཀྱི་བསམ་བློ་ཡོད་པ་དེས་དོན་དངོས་ཐོག་བོད་ཡུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཕན་ནུས་ཆེན་པོ་ཐོན་ཡོད། ནང་ སྒོས་སུ་བོན་ཆོས་རིག་གནས་ལས་སྐྱེ་དངོས་མཐའ་དག་མི་དང་མཚུངས་པར་རྣམ་ཤེས་ལྡན་ཞིང་སྐྱེ་དངོས་ཀུན་ལྷ་རུ་སྨྲ་བ་ཡིས་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ སྲུག་སྐྱོབ་འདུ་ཤེས་དངོས་སུ་ཆགས་པ་མཚོན་འདུག

བོན་ཆོས་ནི་ཆེས་གདོད་མའི་དངོས་པོ་ལྷར་བཀུར་ཆོས་ལུགས་ཤིག་ཡིན་པས་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྟག་པར་ལྷ་ཡིས་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོ་ཡོངས་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པ་ དང་། ལྷ་ཡིས་མིའི་རིགས་ལ་བདེ་སྡུག་ལེགས་ཉེས་གནང་བར་འདོད་ཕྱིར་ལྷ་ལ་དད་ཅིང་ཞེན་པའི་བསམ་པ་སྐྱེས་ནས་མཆོད་འབུལ་དང་གསོལ་བ་བཏབ། རང་བྱུང་ ཁམས་གང་ས་གང་དུ་ལྷ་འཚོ་གནས་བྱེད་པར་ངོས་འཛིན་པས་རི་ལ་གཞི་བདག་དང་ཆུ་ལ་ཆུ་ལྷ། ཤིང་ལ་ཤིང་ལྷ། རྡོ་ལ་རྡོ་ལྷ། བྲག་ལ་བྲག་ལྷ། ཡུལ་ལ་ཡུལ་ལྷ། ཁྱིམ་ལ་ ཁྱིམ་ལྷ། ཐབ་ལ་ཐབ་ལྷ་ཡོད་པ་འདོད། གནའ་མི་བོད་ཀྱི་བཤད་སྲོལ་ལ་བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁར་གནས་པའི་བླ་རི་ཡར་ཤམ་པོ་ནི་བོད་ཡོངས་ཀྱི་གཞི་བདག་གི་བདག་པོ་ཡིན་ལ་བོད་ལྗོངས་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱི་ གངས་རིན་པོ་ཆེ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་གནས་རི་ཡིན། བོན་ཆོས་རིག་གནས་སུ་དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལྷའི་སྲིད་པ་དང་། མིའི་སྲིད་པ། ཀླུའི་སྲིད་པ་བཅས་སྲིད་པ་གསུམ་གྱི་ལྟེ་ གནས་སུ་ངོས་འཛིན།

དེ་མིན་བོད་ཡུལ་དུ་ད་དུང་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་བཀུར་བའི་གནས་རི་འགངས་ཆེན་ནི་བོད་ལྗོངས་དང་མཚོ་སྔོན་བར་གྱི་གཉའ་ཆེན་ཐང་ལྷ་དང་། ཨ་མདོའ་ི ཨ་མྱེས་ རྨ་ཆེན། རྒྱལ་རོང་གི་དམུ་བདོ། ཁམས་ཀྱི་གངས་དཀར་རི་བོ། ཡུན་ནན་བདེ་ཆེན་གྱི་ཁ་བ་དཀར་པོ་སོགས་ཡོད། གཞན་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་དང་སྡེ་བ་སོ་སོར་རང་རང་གི་ གནས་རི་དང་ལྷ་ཤིང་། ལྷ་རྡོ། ལྷ་མཚོ་ཡོད་པ་དང་ཁྱིམ་ཚང་ལའང་རང་རང་གི་གནས་རི་དང་ལྷ་ཤིང་། ལྷ་རྡོ། ལྷ་ཆུ་ཡོད། གལ་ཏེ་སུ་ཞིག་གིས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་རི་ཆུ་ ནགས་གསུམ་དང་འདབ་ཆགས་རི་དྭགས་སོགས་ལ་གནོད་འཚེ་བཏང་ན་ལྷ་ཡིས་དེར་གནོད་པ་སྐྱེལ་ངེས་ཡིན། དེའི་ཕྱིར་བོད་མི་ཚོར་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ སྼུང་སྐྱོབ་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ལྟ་བ་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་ཆགས་འདུག བྱིངས་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་དེ་བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་ཆོས་ལུགས་ཏེ་བོན་གྱི་ཁོར་ཡུག་འདུ་ཤེས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལྟ་བ་ཆགས་པ་དེའི་རྨང་གཞི་ལས་ ཆགས་གྲུབ་དང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ཡིན། བོན་ལ་ཚེ་སྲོག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་གྱི་ལྟ་བ། རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་འཇིག་ རྟེན་སྣོད་བཅུད་ཐམས་ཅད་ལྷ་ཀླུ་གཉན་གསུམ་དང་ས་བདག་གཞི་བདག་བཅས་ཀྱིས་བདག་ཏུ་བཟུང་བའི་ལྟ་བ་བཅས་མང་པོ་ཡོད། བོན་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ལྟར་མི་ཚོས་ འཚོ་གཞེས་བྱེད་པའི་འཇིག་རྟེན་འདི་ནས་རང་འདོད་དུ་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་དང་བསྲེག་གཅོད་གསོད་གསུམ་སོགས་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་སྐྱེལ་བའི་བྱ་ བ་སྒྲུབ་མི་རུང་སྒོས་རི་དྭགས་གསོད་པ་དང་ནགས་གཅོད་པ་ཆུ་སྦགས་པ་མཁའ་དབུགས་མནོལ་བ་སོགས་བྱ་མི་རུང་། གལ་སྲིད་དེ་འདྲ་བྱས་ན་མི་རང་ཉིད་ལ་ནད་ སོགས་མི་བདེ་བ་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་ངེས་ཡིན་ཟེར། དེའི་ཕྱིར་བོན་གྱི་མི་དང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བ་དང་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ངོ་ བོ་གཅིག་གྲུབ་ཀྱི་ལྟ་བ་ཆགས་ཡོད།

དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ལས་བོད་ཁམས་ཆགས་ཚུལ་དང་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ཚུལ་ལ་བརྗོད་ལུགས་ག་འདྲ་མཆིས་ཟེར་ན། བིས་མདོ་རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་གྱིས་བྲིས་ པའི་བོད་ཁམས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་ཆགས་ཚུལ་ཞེས་བྱ་བའི་རྩོམ་ཡིག་ལས་བོད་ཁམས་འདིར་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་མ་བྱུང་བའི་སྔོན་རིང་མོ་ཞིག་ཏུ་རི་ལུང་ཐམས་ཅད་ཆུས་ གང་ནས་ཡོད་པ་བཤད་དེ་རྗེས་ཆུ་འཁྱིལ་སའི་ཡོལ་གོ་རྣམས་ཀྱི་ཁ་ཤོར་ཏེ་ཆུ་རྣམས་རྒྱ་མཚོར་བཞུར་བའི་ཤུལ་དུ་རིམ་གྱིས་རྩི་ཤིང་ནགས་ཚལ་རྒྱས་དེ་ནས་རིམ་གྱིས་ སྲོག་ཆགས་དག་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ་སྟོད་མངའ་རིས་ཀྱི་ས་ཆ་ནི་གླང་པོ་ཆེ་དང་རི་དྭགས་ཀྱི་ཡུལ། བར་དབུས་གཙང་གི་ས་ཆ་ནི་རི་དྭགས་དང་སྤྲེའུ་ཡུལ། སྨད་ མདོ་ཁམས་ཀྱི་ས་ཆ་ནི་སྤྲེའུ་དང་བྲག་སྲིན་གྱི་ཡུལ་དུ་གྱུར་ཏོ་ཞེས་གསུངས། དེ་ཡང་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ཚུལ་ལ་དམངས་ཁྲོད་ངག་རྒྱུན་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་དང་(ཀ་ཁོལ་མ་)དང་(མ་ཎི་བཀའ་འབུམ་)(རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་)སོགས་ལས་ བརྗོད་པ་ནི་ཆེས་གནའ་་སྔ་མོར་ཡུལ་དབུས་གཙང་གི་ལྷོ་ཁ་སྣེ་གདོང་ཡུལ་གྱི་བྲག་མགོན་པོ་རི་ལ་གནས་པའི་སྤྲེའུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་བྲག་སྲིན་མོ་གཉིས་ འདུས་པ་ལས་སྤྲེའུ་ཕྲུག་གདོང་དམར་ཤ་ཟན་མང་དུ་འཕེལ་ཞིང་སྤྲེའུ་ཕྲུག་རྣམས་ནགས་ཚལ་དུ་གནས་ཏེ་ཤིང་ཏོག་འཚོ་བ་བྱས་ནས་བསྡད་བར་སྐབས་ཤིག་ལ་གཞུང་ གི་ཆུ་རྣམས་བཞུར་བའི་ཤུལ་དུ་སྤང་གཞོངས་རྒྱ་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་ནས་ནས་དང་གྲོ། སྲན་མ། བྲ་བོ། སོ་བ་རྣམས་དང་རྒོད་སྐྱེས་ཀྱི་འབྲུ་རིགས་འཁྲུངས་པ་ལ་མ་རྨོས་ལོ་ ཏོག་ཟེར། སྤྲེའུ་རྣམས་རིམ་གྱིས་སྤང་གཞོངས་སུ་འོངས་ནས་རྒོད་སྐྱེས་ཀྱི་འབྲུ་རིགས་རྣམས་ལ་ལོངས་སྤྱད། རིམ་གྱིས་སྤུ་དང་རྔ་མ་ཇེ་ཐུང་ལ་སོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ རིག་པའི་འཆར་སྒོ་ཇེ་ཆེར་སོང་སྐབས་ཤིག་ནས་རྔ་མ་མེད་ཅིང་ལུས་ཀྱི་སྤུ་ཡང་བྱི་ནས་བོད་མིའི་འགྲོ་བར་གྱུར་ཟེར། ཡང་བཤད་ཚུལ་གཞན་ཞིག་ལ་གནའ་རབས་རྒྱ་ གར་ལ་རྒྱལ་པོ་བུ་བརྒྱ་པ་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེའི་བུ་རྣམས་ཕན་ཚུན་མ་མཐུན་པར་མཐར་རུ་པ་ཏི་ཞེས་པའི་རྒྱལ་པོ་གཡུལ་ལས་ཕམ་ནས་དཔུང་ཚོགས་གཅིག་དང་ བཅས་བུད་མེད་ཀྱི་ཆ་ལུགས་སུ་བྱས་ཏེ་ཁ་བ་ཅན་གྱི་ཡུལ་འདིར་བྲོས་ཡོང་བ་ལས་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་ཟེར།

བོད་མི་རིགས་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་བསམ་བློ་དང་འདུ་ཤེས་གྲོགས་གཤིས་ལྟ་བ་བཅས་གནའ་ནས་དར་ཡོད། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ ལ་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱི་ལུགས་སུ་རྒྱལ་པོའ་ི སྐུའི་རིམ་གྲོ་ལ་རི་དྭགས་ཤ་བ་སོགས་བསད་དེ་ལྷ་ཀླུ་གཉན་གསུམ་ལ་གསོལ་མཆོད་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་པ་བཀག དེ་ནས་བཟུང་ བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་འགྲིག་མཐུན་བྱས་ཏེ་མུ་སུ་ཡིན་ཡང་ཤིང་གཉན་མི་གཅོད་པ་དང་བྲག་གཉན་མི་བཤིག་པ། ས་གཉན་མི་ སློག་པ། གནས་རིའི་ངོགས་ཀྱི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མི་གསོད་པ་བཅས་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་ཡག་པོ་རིམ་གྱིས་ཆགས་ཡོད། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་ འཚོ་བ་རོལ་པའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་མཚོན་ན་ཡངས་ཤིང་གཞལ་མཐའ་མེད་པའི་གནམ་ཨ་སྔོན་ནི་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ཅད་ལ་རླན་གཤེར་སྦྱིན་པ་དང་སྐོམ་པའི་ སྡུག་བསྔལ་སེལ་བའི་ཆར་ཆུ་དང་ཁ་བ་བ་མོའ་ི འབྱུང་གནས་ཡིན་ལ་སྔོ་ལྗང་གི་རྩྭ་ཐང་ནི་ཤ་མར་ཐད་གསུམ་གྱི་འབྱུང་གནས་དང་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་གྱི་འཚོ་ས་ཡིན་ གངས་རི་དཀར་པོ་དེ་གཙང་ཆབ་བསིལ་མའི་འབྱུང་ཁུངས་དང་ཚང་ཚིང་དཀྲིགས་པའི་ནགས་ཚལ་ནི་རི་དྭགས་དང་འདབ་ཆག་ཅི་རིགས་ཀྱི་རྩེད་ར་དང་གནས་ཚང་ ཡིན། བག་ཡངས་སུ་རྒྱུ་བའི་སྲོག་ཆགས་རིགས་ནི་ས་སྟོང་ལུང་སྟོང་ནས་རང་ལ་འགྲོགས་པའི་གྲོགས་པོ་ཡིན་ཕྱིན། བོད་མི་རིགས་རང་གི་འདུ་ཤེས་ལ་རང་ཉིད་ཀྱང་ རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ལ་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་འགྲིག་མཐུན་དང་བྱམས་ཀྱི་སྐྱོང་བའི་གོམས་སྲོལ་དུས་རྒྱུན་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བ་དངོས་ལ་བསྟུན་ནས་རིམ་གྱིས་ཆགས་ ཤིང་རང་བྱུང་རི་ཆུ་ནགས་ཀླུང་ལ་དབང་བྱེད་པའི་ལྷ་ཀླུ་རྣམས་ལ་མཆོད་བཀུར་བྱེད་པའི་དམངས་སྲོལ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོ་ག་མང་པོ་དར་ཡོད། གཉིས། ས་ཆུ་རི་གསུམ་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་བོད་ཀྱི་མེས་པོ་རྣམས་ནི་བསྐལ་བ་ཡ་ཐོག་ནས་བཟུང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་འཚོ་བ་རོལ་ཞིང་གཞི་ ཆགས་པ་དང་ཕྱུགས་སྐྱོང་རྨོ་འདེབས་ཀྱི་ངལ་རྩོལ་ཡུལ་རིང་བྱས་པར་བརྒྱུད་ཡུལ་འདིའི་ས་ཆུ་རི་གསུམ་ལ་དུང་བ་དང་ལྷག་པར་དུ་བོན་ཆོས་དང་སངས་རྒྱས་ཆོས་

ལུགས་སྔ་རྗེས་སུ་དར་འཕེལ་བྱུང་བ་དང་བསྟུན་ཡུལ་འདིའི་རི་བོ་མཐོན་པོ་དང་གཙང་བོ་ཆེན་པོ་ཡང་ན་མཚོ་དང་མཚེའུ་སོགས་སོ་སོའ་ི གནས་བདག་ཏུ་ལྷ་ཀླུ་གཉན་ གསུམ་ལས་གང་རུང་ཞིག་བཀུར་བའི་སྲོལ་ཆགས། བོད་སྔ་རབས་པས་ཁ་རྒྱུན་དུ་ཆུ་གཙང་མོ་རྙོག་ན་ཀླུ་མི་དགའ། རྩྭ་རྩི་ཤིང་བཅད་ན་ཚེ་མི་རིང་རི་བཟང་པོ་བསློགས་ ན་ས་མི་དགའ། དྲི་ངན་པ་བདུགས་ན་གནམ་མི་དགའ་ཞེས་བརྗོད་སྲོལ་ལས་ང་ཚོས་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་ས་ཆུ་རི་གསུམ་དང་རྩྭ་རྩི་ཤིང་མེ་ཏོག ནམ་མཁའི་དབྱིངས་ སོགས་ལ་བཀུར་ཞིང་དུད་པ་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ལྷང་ངེར་མཐོང་ཐུབ་རི་མཐོ་ཞིང་ས་གཙང་བའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཡུལ་གྲུ་དེ་ན་གངས་ཀྱི་ རི་བོ་དང་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་མཚོ་དང་མཚེའུ་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ། རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ་སོགས་ལྟ་བུའི་མཚོ་མོ་དང་གཙང་པོ་བགྲང་གིས་མི་ལང་བ་ཡོད་ པར་མ་ཟད་ལྷ་རི་དང་བླ་མཚོ་དེ་དག་རེ་རེ་ལ་ཡིད་དབང་འགུག་ཅིང་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་གནས་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་གཏམ་རྒྱུད་གང་ མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་གི་གླེགས་བམ་ལས་ཀྱང་མཐོང་ཐུབ་དེ་ཡང་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་དང་ལྷ་ཀླུ་གཉན་གསུམ་ལ་བཀུར་ སྟི་དང་དད་མོས་བྱེད་པའི་བསམ་བློའ་ི འདུ་ཤེས་དེས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་ཕན་ཐོགས་ཡོད། གནའ་བསྐལ་པ་ཡ་ ཐོག་གི་དུས་ནས་བཟུང་བོད་མི་ནི་ལྷ་ལ་མོས་ཤིང་ཆོས་ལ་དད་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ལྷ་ལ་མཆོད་པ་དང་བཀུར་སྟི་བྱེད་པ་ནི་རྒྱུན་འབྱམས་སུ་ཡོད་པ་ དང་དེ་ལྟར་བྱས་ཚེ་རང་ཉིད་ལྷ་ཡིས་མགོན་སྐྱབས་དང་རྗེས་སུ་བཟུང་སྟེ་ཚེ་འདི་ཕྱི་གཉིས་ཀར་བདེ་བ་འབྱུང་བར་འགྱུར་སྲིད་པའི་འདུ་ཤེས་ཆགས་ཡོད་པར་བརྟེན་ བོད་ཡུལ་གྱི་གནས་རི་ཕལ་ཆེ་བ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་གམ་གནས་བདག་ལ་བརྟེན་ནས་བསང་མཆོད་དང་བཀུར་བ་ལྷད་མེད་བྱེད་བཞིན་ཡོད། བོད་མི་མང་ཆེ་ བའི་འདུ་ཤེས་ལ་ཀླུ་ནི་མཚོ་དང་། མཚེའུ། རྫིང་བུ་དང་གཙང་པོ་སོགས་སུ་གནས་ཡོད་པར་བཤད་དེ་མཚོ་དང་མཚེའུ་རྫིང་བུ་དང་གཙང་པོ་ཆུ་མགོ་ཆུ་ཕྲན་ནང་དུ་རྐང་ ལག་དང་གོན་པ་སོགས་མི་བཀྲུ། ཤ་ཁྲག་སོགས་མི་བཤལ་བ་མི་གཙང་བའི་དངོས་པོ་མི་འཕེན་པ་གལ་སྲིད་དེ་ལྟར་བྱས་ན་རྐང་ལག་ན་བའམ་ཞ་བ་ཁྱིམ་ཚང་ལ་ན་ཚ་ དང་མཛེ་ནད་སོགས་རྨ་རིགས་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་བར་བཤད། བོད་ཡུལ་ན་རང་བྱུང་ཆུ་ཚན་མང་པོ་ཡོད་པ་དེའི་ནང་ཤ་དང་སྒོ་ང་ཚོད་མ་སོགས་ཟས་རིགས་བཙོས་ན་ ཀླུ་རིགས་མི་དགའ་བར་ཆུ་ཚན་སྐམ་པ་དང་རང་ཉིད་ལ་ནད་རིགས་སྣ་ཚོགས་དང་ཕྱུགས་ལ་གོད་ཁ་འབྱུང་ངེས་ཟེར། དེའི་ཕྱིར་བོད་མི་ཚོས་མཚོ་དང་། མཚེའུ། རྫིང་བུ། གཙང་བོ། ཆུ་མགོ། ཆུ་ཚན་སོགས་སྦགས་བཙོག་གཏོང་བར་འཛེམ་པ་མ་ཟད་འོ་མས་མཆོད་པ་དང་མཚོ་གཏེར་སོགས་འབུལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཆུ་བོ་ནམ་ཡང་གཏམ་ མེར་འཁྱིལ་ཅིང་དེར་གནས་པའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་དང་མི་རང་ཉིད་ལ་རྒྱུ་འབྱོར་བ་རྒྱས་ཏེ་འཚོ་བ་སྐྱིད་པོ་རོལ་ཐུབ་པའི་འདུ་ཤེས་སེམས་ལ་བཅངས་ཡོད། མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་ནི་མཚོ་ཁྲི་ཤོར་རྒྱལ་མོ་དང་གནམ་མཚོ་ཕྱུག་མོ། ཡར་འབྲོག་གཡུ་མཚོ། མ་ཕམ་གཡུ་མཚོ། བྲག་གསུམ་མཚོ་དང་ཁ་འབབ་ཆུ་བོ་རྣམ་བཞི་དང་། རྨ་ འབྲི་རྫ་གསུམ་སོགས་གཙང་བོ་དུ་མའི་མགོ་ཁུངས་ཡིན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ལྟ་བ་ལ་མཚོ་མོ་དང་གཙང་བོ་དེ་ཚོ་ཀླུ་ཡི་བཞུགས་གནས་ཡིན་བསམ། དེའི་ཕྱིར་བོད་མི་ རིགས་རྣམས་ཀྱི་ཡབ་མེས་གོང་མའི་དུས་ནས་བཟུང་གནམ་མཚོ་ཕྱུག་མོ་གཙོས་མཚོ་མོ་རྣམས་ལ་མཇལ་སྐོར་ལ་འགྲོ་བ་དང་མཚོ་གཏེར་རྒྱག་པའི་སྲོལ་ཡོད། དེ་ལྟར་ བྱེད་དོན་ནི་མཚོ་མོ་གང་ཞིག་བྲི་བ་མེད་པར་ཆར་ཆུ་དུས་སུ་འབབ་ཅིང་ཕྱུགས་ཀྱི་འཕེལ་ཁ་དར་བ་དང་ཞིང་ལ་ལོ་ལེགས་འབྱུང་བ་དང་མི་ལ་ན་ཚ་མེད་པར་རེ་བའི་ སྐྱབས་བཅོལ་སྟངས་ཤིག་རེད། ཨ་མདོ་ཡུལ་ལ་མཚོན་ན་ཨ་མྱེས་རྨ་ཆེན་གངས་རི། ཁྲི་ཀའི་ཡུལ་ལྷ། ཨ་མྱེས་བྱ་ཁྱུང་། ཨ་མྲེས་དར་རྒྱལ། བློན་པོ་གསེར་ཆེན་སོགས་ཡུལ་ ལྷ་གཞི་བདག་ཤིན་ཏུ་མང་། ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་གི་ཁོངས་གཏོགས་ས་ཆ་ནས་ས་ཆུ་རི་གསུམ་དང་སྲོག་ལྡན་སྲོག་མེད་མ་ལུས་ཐམས་ཅད་སྲུང་སྐྱོབ་ཅི་ལྕོགས་བྱས་ཏེ་ སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བདག་སྐྱོང་བྱས་ཚུལ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡིན། བོད་མི་མང་ཆེ་བའི་འདུ་ཤེས་ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡོངས་ལ་མགོན་སྐྱབས་བྱེད་བཞིན་པའི་ཡུལ་ ལྷ་གཞི་བདག་ཅིག་ཡོད་པ་དེར་ནམ་ཡང་བསང་མཆོད། ཆང་མཆོད་དང་འོ་ཞོ་སོགས་དཀར་མཆོད་བྱེད་པ་སྒོས་ཉིན་བཟང་སྐར་བཟང་ལ་སྡེ་བ་ཡོངས་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ འཛོམས་ནས་གནས་རིའི་རྩའམ་རྩེར་ཕྱིན་ཏེ་བསང་གཏོང་བ་དང་དར་ལྕོག་འཐེན་པ་རླུང་རྟ་སྐྱོད་པ་སོགས་བྱས་ཏེ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་བཀུར་སྟི་གང་འོས་བྱས་པའོ།། བོད་མེས་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་རང་བྱུང་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ནི་ལྷ་ཡི་ངོ་སོ་བསྟོད་ཅིང་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་གནོད་པ་སྐྱེལ་བ་ནི་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་ཕོག་ཐུག་ བཏང་བ་ཉིད་དུ་བསམས་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་ཆུ་ཐིགས་ཙམ་དང་རྩྭ་ཉག་ཅིག་ཡིན་ནའང་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱེད་པ་ལས་གནོད་པ་ཙམ་ཡང་མི་བྱེད། ཡུལ་སོ་ སོར་གནས་པའི་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་མི་གཙང་མནོལ་གྲིབ་མི་ཕོག་པའི་ཆེད་དུ་ཤུག་པ་དང་། བ་ལུ། མཁན་དཀར། སུ་རུ་སོགས་དྲི་ཞིམ་རིགས་བསྲེགས་ནས་བདུག་ པའི་གོམས་སྲོལ་ཆགས་ཡོད། ཡིན་རྒྱུ་ནི་མཁའ་དབུགས་དྭངས་ཤིང་གཙང་བར་བཟོ་བ་དང་ཆབ་རྒྱུན་གཙང་མ་འབབ་པ་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཇེ་ལེགས་སུ་ གཏོང་བའི་དམིགས་ཡུལ་ཡིན་ནོ།།

དེའི་ཕྱིར་མི་གཙང་བའི་རིགས་མེར་སྒྲོན་པའམ་བསྲེགས་ནས་དྲི་ངན་མི་གཙང་བའི་དུ་བ་བར་སྣང་དུ་སོང་ན་རི་ཆུ་གང་རུང་ལ་གནས་པའི་ལྷ་ཀླུང་དང་མི་ཕྱུགས་ སོགས་ལ་ཕོག་ན་མནོལ་བཙོག་འབྱུང་སྙམ། བོད་ཡུལ་ནས་ད་དུང་རྟ་ལོ་དང་། ལུག་ལོ། སྤྲེའུ་ལོ་ལ་གངས་མཚོ་གནས་གསུམ་ལ་མཇལ་སྐོར་དུ་འགྲོ་བ་ནི་བོད་མིའི་རྒྱུན་ སྲོལ་ཞིག་ཡིན། དབུས་གཙང་གངས་ཏེ་་སེ་དང་། གནམ་མཚོ་ཕྱུག་མོ། ཙ་རི་དྲ་གསུམ་སོགས་ལ་མཇལ་སྐོར་དུ་འགྲོ་བ་དང་ད་དུང་རང་དགར་རི་བྲག་སོགས་བསློགས་ ཏེ་གཏེར་ཁ་ལེན་པ་བཅས་བྱས་ན་གཞི་བདག་གི་མཁར་རྫོང་གཏོར་བ་ཡིན་པས་གཞི་བདག་ཁྲོས་ཏེ་རང་ཉིད་གད་འོག་ལ་གནོན་པ་དང་ཕ་ཤི་ཁྱིམ་སྟོང་གི་མི་དགེ་ བའི་བྱ་བ་ངན་པ་འབྱུང་བར་བཤད། དེ་བཞིན་དུ་རི་བྲག་སོགས་ནི་གཞི་བདག་གི་མཁར་རྫོང་དང་སྤང་ཐང་དང་ནེའུ་གསིང་ནི་གཞི་བདག་གི་ལྭ་བ། རྫ་ཆུ་དང་ན་ཆུ་ནི་གཞི་བདག་གི་ཟུངས་ཁྲག་ཡིན་པ་ བཅས་ཀྱི་བཤད་སྲོལ་ཡོད། དེར་བརྟེན་གཞི་བདག་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་མིའི་འདུ་ཤེས་ལས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་པར་གསལ་པོར་ཤེས་ཐུབ། ཨ་ མདོ་ནས་ཨ་མྱེས་རྨ་ཆེན་གངས་རི་དང་བྲག་དཀར་སྤྲེའུ་རྫོང་མཚོ་ཁྲི་ཤོར་རྒྱལ་མོ་སོགས་ལ་གནས་མཇལ་དུ་འགྲོ་བ་དང་། དེ་མིན་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་བདེ་ཆེན་ཁུལ་ གྱི་བོད་མི་ཚོར་མཚོན་ན་དུས་རྒྱུན་ད་དུང་གནས་མཆོག་ཁ་བ་དཀར་པོ་དང་བྱ་རྐང་རི་བོ་སོགས་ལ་མཇལ་སྐོར་དུ་འགྲོ། མཚོ་མཆོད་གནས་མཇལ་བྱེད་པ་ནི་བོད་མི་ རང་ཉིད་ཀྱི་སྡིག་སྒྲིབ་འདག་པ་དང་གནས་བདག་གིས་དངོས་གྲུབ་སྩོལ་བའི་རེ་བ་སྨིན་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན་ན་ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བལྟས་ན་བོད་མི་རིགས་ནི་ རང་གི་སྐྱེ་ས་སྐྱེ་ཡུལ་གྱི་རི་ཆུ་ལ་དགའ་ཞིང་དུང་ཞེན་ཆེ་བའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན་པས་དེ་ལས་ང་ཚོས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆེས་བབ་ཆགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ དང་རང་བྱུང་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་མངོན་ཡོད། གསུམ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

བོད་མི་རིགས་ལ་བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་ནས་བཟུང་འཇིག་རྟེན་འདིར་གནས་པའི་སྲོག་ཆགས་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྲོལ་བཟང་ཆགས་ཡོད་དཔེར་ ན་རི་དྭགས་གླ་བ་དང་དགོ་བ། ཤ་བ། གནའ་བ། འབྲོང་། རྐྱང་སོགས་ནི་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་གི་སྒོ་ཕྱུགས་ཡིན་ཟེར་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱས། སྦྲུལ་དང་སྦལ་བའང་ ཀླུའི་རིགས་ལ་ངོས་བཟུང་ནས་མི་འཛིན་མི་གསོད། རྫ་ཁའི་བྱ་གོང་མོའ་ི སྒྲོ་སྟེང་དུ་སངས་རྒྱས་སྟོང་སྐུ་ཡོད་པས་དེ་བསད་ན་ཉེས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་ཟེར། གཞན་ཡང་ འབྲོང་དང་། སེང་གེ། སྟག ཤ་བ། གླ། གནའ་སོགས་སྲོག་ཆགས་རྩ་ཆེན་གྱི་རིགས་མང་ཆེ་བ་གཞི་བདག་སོ་སོའ་ི ཆིབས་པ་ཡིན་པས་དེ་དག་ལ་གནོད་འཚེ་གཏོང་མི་ ཆོག བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ལ་ཆུ་ནི་ཚེ་སྲོག་གི་འབྱུང་ཁུངས་སུ་ངོས་འཛིན་པས་གལ་ཏེ་མཚོ་དང་། མཚེའུ། གཙང་བོར་བཙོག་པར་བྱས་ཚེ་དེར་འཚོ་བའི་ཆུ་སྐྱེས་ སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་པ་ཆེ་བས་སྦགས་བཙོག་བྱེད་མི་ཉན་པའི་བསམ་པ་ཡོད། དེ་མིན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ལས་སྲོག་ཆགས་ལ་གནོད་འཚེ་བསྐྱལ་བའི་སྤྱོད་པར་དམའ་འབེབས་དང་ལས་རིགས་སྒྲུབ་མཁན་ལ་མི་ཐ་ཤལ་གྱི་གྲལ་ལ་ རྩི། དཔེར་ན་མགར་བ་དང་། ཤན་པ། རྔོན་པ། ཉ་པ་སོགས་ལྟ་བུ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་ནི་མགར་བས་སྲོག་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་མཚོན་ཆ་སྣ་ཚོགས་བཟོས་པ་དེས་སེམས་ཅན་གྱི་ ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་ཚེ་གཏང་བ་དང་ཤན་པ་ཕྱུགས་ཟོག་བཤའ་བས་སྲོག་གཅོད་པའི་གཏེ་བོ་ཡིན། རྔོན་པ་དང་ཉ་པས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་དང་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་ གནོད་ཅིང་འཚེ་བས་ཁོང་ཚོའི་བྱ་བ་ནི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་མི་འཕྲག

བཞི། སྤང་ཐང་དང་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞིགས་ན་བོད་མི་རིགས་ནི་ཕྱུགས་ལས་གཉེར་བའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་པས་རྩྭ་ཐང་ནི་རང་གི་འཚོ་བའི་རྟེན་གནས་དང་ཤ་མར་ཐུད་གསུམ་གྱི་ འབྱུང་ས་ཡིན་པས་དེར་དུང་ཞེན་ཧ་ཅང་ཆེ། བོད་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ལས་སྤང་ཐང་ནི་གཞི་བདག་གི་ལྭ་བ་ཡིན་ཟེར་ནས་སྤང་ཐང་ནས་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་དང་གཏེར་སྔོག་པ་ སྨན་རྩྭ་རྐོ་བ་སོགས་བྱས་ན་ལྷ་ཀླུ་མི་དགའ་ཟེར། དེའི་ཕྱིར་སྤང་ཐང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱེད་པ་ལས་གཏོར་རླག་མི་བཅའ། གདོད་མའི་དུས་སུ་གོ་ལ་འདིའི་སྐམ་སའི་ གསུམ་གཉིས་ནི་ནགས་ཚལ་གྱིས་གཡོགས་ཤིང་དངོས་གནས་ལྗང་མདོག་གི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་ཡིན། མིའི་རིགས་ནི་ཐོག་མར་ནགས་ཚལ་ནས་འོངས་པས་ནགས་ཚལ་ ལ་ཧ་ཅང་དགའ། གནའ་བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་ནས་བཟུང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བའི་བོད་མི་རིགས་ནི་དེ་བས་ནགས་ཚལ་དགའ་བ་དང་སྒོས་ནགས་ཚལ་ ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགའ་བའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན། ཐ་ན་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་ལས་ཀྱང་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་བསམ་བློ་ཤིན་ཏུ་ཕྱུག་པོ་དཔེར་ན་ལྷ་སྒྲུང་འདི་འདྲ་ཞིག་ཏུ་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཤིང་ སྡོང་ཆེན་པོ་དག་གིས་གནམ་ཡར་བཏེག་ཡོད་ལ་གལ་ཏེ་ནགས་ཚལ་ལ་གནོད་ཚེ་བཏང་བ་ན་སྐད་ཅིག་ལ་གནམ་བརྡིབས་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་དང་མིའི་རིགས་ ཐམས་ཅད་ཆབས་ཅིག་ཏུ་བརླག་ངེས་ཟེར། གཞན་ཡང་ཤིང་ལ་ལྷ་ཤིང་། ཀླུ་ཤིང་ཞེས་བཀུར་ཞིང་དད་པ་དང་ཤིང་ཡར་སྐྱེས་ཤིག་ལ་མི་སྲོག་གཅིག་ཅེས་པའི་ལྟ་བ་ མཆིས་པས་བོད་མི་ཚོས་རྩྭ་དང་རྩི་ཤིང་། ནགས་ཚལ་བཅས་ལ་འབལ་འབྲེག་གཅོད་གསུམ་མི་བྱེད། དེ་ཡང་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་དུའང་བོད་མི་རིགས་ལ་རང་གི་ ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ཡོད་པ་དེ་དཔེར་ན་ལྗོན་ཤིང་རྩི་ཏོག་སོགས་ལའང་ཚེ་སྲོག་གི་རྒྱུན་ཡོད་པས་ངག་རྒྱུན་དུ་ལྗོན་ཤིང་གི་རྩེ་མོ་ལྷ་ཡུལ་ལ་ཟུག་ཅིང་ རྩ་བ་ཀླུ་ཡུལ་ལ་ཟུག་ཡོད་ཟེར་བའི་དབང་གིས་ལྗོན་ཤིང་ཅི་དགར་གཅོད་པ་དང་རྩི་ཏོག་བག་མེད་དུ་བརླག་ཚེ་རང་ཉིད་ལ་ཉེས་པ་ཆེན་པོ་ཕོག་ནས་སྐྱེ་བ་ཕྱི་མར་མི་ སྐྱེ་ལེན་མི་ཐུབ་ཟེར་། གཞན་ཡང་ཤུག་པ་ལ་དྲི་ཞིམ་ལྡན་པས་ལྷ་ཤུག་གམ་ལྷ་ཡི་ལྗོན་པ་ཡིན་ཟེར་ནས་གཅོད་མི་རུང།

ལྔ། དམངས་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ། བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྐོར་གྱི་ཁྲིམས་ཡིག་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་ ཧ་ཅང་ཉུང་ལ་བོད་མི་ཚོས་གཙོ་བོ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གོམས་གཤིས་དང་སྤྱོད་ལམ་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་འཛེམ་བྱའི་གོམས་སྲོལ་སྒོས་ཡི་གེར་མ་བཀོད་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ ཡག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་བརྟེན་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། (གཅིག) བོད་མིའི་འཛེམ་བྱ།

(1) ཉ་རིགས་དང་སྦྲུལ། སྦལ་བ་སོགས་ནི་ཀླུའི་མཚོན་བྱེད་ཡིན་པས་བོད་མིས་ཟ་བར་འཛེམ་པ་དང་རི་དྭགས་སེང་གེ་ནི་གངས་རིའི་རྒྱལ་བོ་ཡིན་པ་དང་། སྟག་དང་ རྐྱང་། གླང་པོ་ཆེ་སོགས་ནི་བཀྲ་ཤིས་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་ཡིན་པས་བོད་ཀྱི་དད་གུས་དང་དགའ་ཞེན་ཆེ། ལྷག་པར་དུ་སྟག་ནི་རི་དྭགས་གཅན་གཟན་གྱི་རྒྱལ་པོ་ ཡིན་པར་ཟད་བུ་དཔའ་བོ་རྣམས་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་ཀྱང་ཡིན་པས་གོང་གསལ་གྱི་སྲོག་ཆགས་དེ་དག་གསོད་མི་ཆོག་ལ་དེ་དག་གི་ཤ་ཡང་མི་ཟ། བོད་ཀྱི་འཚོ་བའི་གོམས་ སྲོལ་ལས་རྨིག་པ་ཟླུམ་གོར་ཅན་གྱི་ཁྱིམ་ཕྱུགས་ཀྱི་ཤ་ཡེ་ནས་མི་ཟ། དཔེར་ན་རྟ་དྲེལ་བོང་གསུམ་དང་མཛོ་མཛོ་མོ་སོགས་དང་། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཏེ་ཤ་བ་དང་། གཙོད། རྐྱང་སོགས་ཀྱི་ཤ་ཡང་མི་ཟ། བོད་མིའི་འདུ་ཤེས་ལ་སྲོག་ཆགས་རྨིག་པ་ཟླུམ་གོར་ཅན་གྱི་ཤ་དེ་མི་ཤ་དང་འདྲ་བས་གཙང་མ་མིན་པས་མི་ཟ། བོད་མི་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ ཉ་ཤ་དང་ཕག་ཤ་བྱ་སྒོང་བཅས་ཟ་བར་འཛེམ། རྒྱུ་མཚན་ནི་སེམས་ཅན་དེ་ཚོའི་ལུས་ཐོག་ཏུ་འགྲོ་བ་མིའི་ལུས་ཁམས་དང་ཤེས་རིག་ལ་གནོད་པའི་འབུ་ཕྲ་གནས་ཡོད་ ཟེར། དེའི་ཕྱིར་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ལས་ཆུ་བོ་དང་། གཙང་པོ། མཚོ་དང་མཚེའུ། རྫིང་བུ་སོགས་ནས་ཉ་རིགས་སོགས་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་འཛིན་གསོད་བྱེད་པ་དང་ བྱ་ཚང་བསློགས་ནས་སྒོ་ང་འཐུ་བ་སོགས་མི་དགེ་བའི་ལས་བསྒྲུབས་ན་དེའི་ཕ་མ་ཤི་འགྲོ་བ་ཞེས་བྱིས་པ་རྣམས་ལ་སྐྲག་སློང་བར་མ་ཟད་ཚེ་ཕྱི་མར་དམྱལ་བར་སྐྱེ་ངེས་ ཞེས་དམངས་སྲོལ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་བཏང་སྙོམས་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་ཆགས་ཡོད།

(2) འདབ་ཆགས་རིགས་གང་ཡིན་ཡང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གྲོགས་པོ་ཡིན་པས་དེ་དག་འཛིན་གསོད་མི་བྱེད་ལ། ཤ་ཟ་བར་འཛེམ་ནང་སྒོས་སུ་རྨ་བྱ་སོགས་བཀྲ་ཤིས་དང་ མཛེས་སྡུག་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་དང་། ཁུ་བྱུག་ནི་གླུ་བའི་མཚོན་བྱེད། ཁྱུང་ཆེན་ནི་མིའི་རིགས་འཚོ་གནས་རྒྱུད་སྤེལ་གྱི་མཚོན་བྱེད། བྱ་རྒོད་ནི་ལྷ་བྱའི་མཚོན་ བྱེད། སྐྱ་ཀ་ནི་འཕྲིན་གསར་སྐྱེལ་བའི་ཕོ་ཉ། སྤྱིར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་འདབ་ཆགས་རིགས་འཛིན་གསོད་ལ་འཛེམ་པར་མ་ཟད་འབྲུ་རིགས་སྣ་ལྔ་རི་སུལ་དུ་གཏོར་ཏེ་ འདབ་ཆགས་ཀྱི་རིགས་ལ་སྦྱིན་པ་གཏོང་བའི་སྲོལ་བཟང་ཆགས་ཡོད། སྦྱིན་པ་གཏོང་སྐབས་སུ་འདབ་ཆགས་རིགས་ཀྱི་ལུས་ལ་མི་གནོད་པའི་ཟས་སྦྱིན་པ་ལས་རྡོ་ ཟགས་དང་བྱེ་མ་སོགས་འདྲེས་པའི་འབྲུ་རིགས་ཁ་ཟས་རུལ་བ་སོགས་འདབ་ཆགས་ཀྱི་ཕོ་བ་གནོད་པར་དོགས་ནས་མི་སྟེར། ཐ་ན་རང་གི་དྲས་པའི་སེན་མོ་ཡིན་ནའང་ འདབ་ཆགས་རིགས་ཀྱིས་འཐུས་ཏེ་ཟོས་ན་ཕོ་བ་གནོད་པར་དོགས་ནས་བདག་ཉར་གྲ་དག་བྱེད་པ་ལས་གང་ཡིན་སར་མི་གཏོར། བོད་མི་རྒན་པ་ཚོས་བྱིས་པ་ཚོས་བྱ་ ཚང་སློག་པ་དང་བྱིའུ་ཕྲུག་ལ་རྩེ་བ་འགོག་པ་དང་འདབ་ཆགས་རིགས་ཀྱིས་གྲོང་སྡེའམ་ཁྱིམ་གཞིའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་ལྗོན་ཤིང་མགོར་བྱ་ཚང་བཅོས་པ་དེ་བཀྲ་ཤིས་དང་ བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ལ་བརྩི། ཐ་ན་ཁང་བྱིའུ་ཡིས་ཁྱིམ་གྱི་མདའ་གཡབ་བར་ཚང་བཅོས་ནའང་ཁྱིམ་ཚང་དེ་བཀྲ་ཤིས་པ་དང་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་མཚོན་རྟགས་ལ་ བརྩི། སྤྱིར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློའ་ི འདུ་ཤེས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ཡིན་ན་སྲོག་གཅོད་པ་ནི་སྡིག་ལས་ཆེན་པོ་ཡིན་པས་ཆུང་འབུ་སྲིན་ནས་ཆེ་མི་ཕྱུགས་སོགས་ཀྱི་ སྲོག་མི་གཅོད། ཐ་ན་བསམ་ཤེས་མེད་པའི་བྱིས་ཚོས་འབུ་སྲིན་གསོད་པའང་བཀག་པ་དང་རང་གི་སྲོག་མི་གཅོད་ལ་རང་ལ་དམིགས་ཏེ་གཞན་གྱི་སྲོག་གཅོད་པའང་ འགོག་པ་སོགས་སྲོག་གཅོད་པའི་ལས་ལ་འཛེམ། བོད་མི་རིགས་ལ་འདི་འདྲའི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་འགྲིག་མཐུན་ཡོང་བའི་འཛེམ་བྱའི་གོམས་སྲོལ་ཆགས་པའི་རྐྱེན་ གྱིས་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་འབྱུང་ཡུལ་ས་ཁུལ་གྱི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མ་གཏོགས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མཐའ་དག་ལའང་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱས་ དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད། (3) ནགས་ནས་སྡོང་བོ་གཅོད་པར་འཛེམ། བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ནགས་ནས་སྡོང་བོ་གཅོད་པར་གོམས་སྲོལ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི་སུ་ཞིག་ལ་ཤིང་གི་མཁོ་བ་བྱུང་ཚེ་ཡུལ་དེའི་ གཞི་བདག་ལ་བསང་ཕུད་ནས་ཤིང་སློང་བའི་གསོལ་མཆོད་ཀྱི་ཆོ་ག་བསྒྲུབས་རྗེས་ད་གཟོད་རང་ཉིད་ལ་དགོས་པའི་ཤིང་གཅོད་པ་ལས་གང་བྱུང་དུ་ཤིང་གཅོད་པར་ འཛེམ། གནས་རི་གངས་ཆེན་དང་དགོན་པའི་མདུན་རྒྱབ་ཀྱི་རི་ལས་སྡོང་པོ་མི་གཅོད་ལ་ཐ་ན་ཡལ་ག་ཕྲ་མོ་ཙམ་གཅོད་པའང་འཛེམ་པ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ཆུ་མགོ་ དང་བྲག་སྣ་སོགས་སུ་སྐྱེས་ཡོད་པའི་སྡོང་པོ་མི་གཅོད། སྡོང་ཕྲུག་དང་རི་སྒང་དུ་སྐྱེས་པའི་སྡོང་བོ་དང་བྱེ་ཐང་དུ་སྐྱེས་པའི་སྡོང་བོ་མི་གཅོད་ལ་ལྷག་པར་དུ་ཚེ་ཐར་དུ་ བཏང་བའི་ལྗོན་ཤིང་དང་ལྗོན་ཤིང་ཁེར་སྐྱེས་ཅན་གཅོད་པའི་དཔེ་མི་སྲིད།

རི་ངོས་ཀྱི་རྩི་ཤིང་གང་ཡིན་ཡང་འབྲེག་གཅོད་འབལ་གསུམ་ཡེ་ནས་བྱ་མི་རུང་། སྒོས་རུ་སྡེའི་ནང་གི་ལོ་མང་སྡོང་རྒན་གཏན་ནས་གཅོད་མི་ཆོག་པར་མ་ཟད་དེའི་སྟེང་ དུ་གྱོན་ཆས་སོགས་འགེལ་མི་ཆོག་ལ་ཆུ་བཙོག་པའང་སྡོང་རྩར་འབོ་མི་ཆོག དེ་དག་ནི་འཛམ་གླིག་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དངོས་དང་ཡོངས་སུ་མཐུན་པའོ།

གལ་སྲིད་ཁང་བ་ཕུབ་པ་སོགས་ཀྱི་དགོས་པ་བྱུང་ནས་ངེས་པར་དུ་ནགས་ཀྱི་སྡོང་བོ་གཅོད་དགོས་བྱུང་ན་སྡོང་རྒན་མང་ས་ནས་སྡོང་བོ་གཅོད་པ་ལས་སྡོང་ཕྲུག་མང་ སའི་སྡོང་བོ་མི་གཅོད། དེ་མིན་སྡོང་བོའ་ི རྫོག་ཕྱོགས་འདེམ་པ་དང་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་སྡོང་བོ་གཞན་དང་སྒོས་སྡོང་ཕྲུག་ལ་གནོད་མི་སྐྱེལ། ནགས་ནང་གི་སྡོང་བོ་མང་པོ་མི་ གཅོད་པའི་ཆེད་དུ་ཐབ་ལ་མེ་བཏང་ནས་ཇ་དང་ཐུག་པ་བསྐོལ་དུས་ཀྱང་ཨོང་བ་དང་རིལ་མ་རྡོ་སོལ་སོགས་གང་རུང་འབུད་པ་ལས་ཤིང་སྡོང་སོགས་མི་འབུད་པར་ཤིང་ གི་ཡལ་གའམ་ལོ་མ་ནགས་ནང་གི་ཤིང་སྐམ་པོ་སྤེན་མ་དང་ཚེར་ཤིང་སོགས་བཏུས་ནས་འབུད་པ་དང་དེ་ཡང་ཤིང་གི་ཡལ་ག་དང་། ལོ་མ་སེ་རུ། སྤེན་མ། ཚེར་ཤིང་ སོགས་བཏུས་ནས་འབུད་ཤིང་བྱས་ནའང་དེ་དག་རྩད་པ་སློག་པའི་དཔེ་མི་སྲིད། (4) ས་རྐོ་རྡོ་སློག་བྱེད་པར་འཛེམ། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ལ་གང་ས་གང་དུ་ས་རྐོ་སློག་བྱས་ན་ལྷ་ཀླུ་གཉན་གསུམ་མི་དགའ་ལ། མི་རང་ཉིད་ལ་ནད་ཡམས་དང་

གོད་ཁ་དང་ཉེས་པ་ཆེན་པོ་ཕོག་ངེས་ཟེར་ནང་སྒོས་སུ་གནས་འགངས་གཅན་དང་དགོན་པའི་མདུན་རྒྱབ་ཆུ་མགོ་སོགས་ནས་སྨན་རྩྭ་རྐོ་བ་དང་གཏེར་ཁ་སྔོག་པ་ སོགས་ཀྱི་ལས་ལ་འཛེམ། ཐ་ན་བླ་རི་དང་དགོན་པའི་མདུན་རྒྱབ་ནས་ཀི་འདེབས་པ་དང་འུར་རྒྱག་པ་བཅས་ཀྱང་མི་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད། གལ་སྲིད་ཁང་ས་དང་ སྦྲ་གུར་ཕུབ་ས་སྨན་རྩྭ་རྐོ་བ་བྲག་རྡོ་ལེན་པ་སོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་བྱུང་དུས་ངེས་པར་དུ་ཡུལ་གྲུ་དེའི་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་བསང་ཕུད་ནས་ས་སློང་བའི་ཆོ་ག་བསྒྲུབས་ རྗེས་ད་གཟོད་དེ་ལྟར་སྒྲུབ་ཆོག འབྲོག་པའི་གནས་སྤོར་བའི་སྐབས་སུ་ཐབ་ལ་བསང་ཕུད་ནས་གསོལ་བ་བཏབ་རྗེས་གཞི་ནས་ཁྱིམ་ཕྱུགས་དང་མཉམ་དུ་རྒྱང་རིང་དུ་ འགྲོ། འགྲོ་ཁར་བསང་མཆོད་བྱེད་དོན་ནི་གཅིག་ན་ད་སྔ་གཞི་བདག་གི་མགོན་སྐྱབས་འོག་གནས་འདིར་ཡུན་རིང་བདེ་སྐྱིད་ངང་འཚོ་བ་རོལ་པར་དྲིན་ཆེ་བ་དང་ གཉིས་ན་སང་ལོ་ད་སྐབས་སླར་ཡང་ཡུལ་འདིར་ཡོང་རྒྱུའི་གཏམ་བཅོལ་བ་ཡིན། གཞན་ཡང་སྨན་སྡེབ་པའི་ཆེད་དུ་དབྱར་རྩྭ་དགུན་འབུ་སོགས་སྨན་རྩྭ་བརྐོས་ཤུལ་ ཕྱིར་བསྐངས་ནས་ཕྱི་ལོ་རྩྭ་སྐྱེ་ཐུབ་པར་བཅོས། (5) ཆུ་མགོ་འབག་བཙོག་གཏོང་བར་འཛེམ། བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་ཆུ་ནི་ཚེ་སྲོག་གི་འབྱུང་ཁུངས་དང་ཨ་མའི་བྲང་གི་འོ་མར་དཔེ་འཇོག་བྱས་པ་ཅིས་མ་བདེན། དེ་བས་ བོད་མི་ཚོས་ཆུ་མགོའ་ི ཉེ་འཁོར་གྱི་རི་བྲག་ནགས་གསུམ་དང་རྩྭ་རྩི་ཤིང་སོགས་ལ་གཏོར་རླག་བྱེད་པར་འཛེམ། ཆུ་མགོ་ཁ་རུ་གྱོན་ཆས་དང་རྐང་བ་བཀྲུ་མི་རུང་ལ་ཁྲུས་ བྱེད་མི་ཆོག་གལ་སྲིད་གྱོན་ཆས་དང་རྐང་ལག་བཀྲུ་འདོད་ན་ཁྲུས་གཞུང་དུ་ཆུ་བཅུས་ཏེ་ཆུ་མགོར་ཐག་ཙམ་རིང་བའི་ས་ནས་བཀྲུས་ཏེ་སྙོགས་ཆུ་ས་གཞན་ལ་ཕོ་བ་ ལས་བཞུར་ཆུའི་ནང་ལ་མི་འབོ། ཆུ་མགོའ་ི ནང་དུ་གད་སྙིགས་སོགས་མི་གཙང་གཅིན་སྐྱག་ལྕི་བ་སྲོགས་ཆགས་ཀྱི་བེམ་རོ་སོགས་མི་འཕེན་ལ་ཐ་ན་ཆུ་མགོའ་ི ཉེ་འཁོར་ དུའང་གཅིན་སྐྱག་གཏོང་མི་ཆོག (གཉིས) ཚེ་ཐར་གཏོང་སྲོལ།

བོད་ཀྱི་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའི་ཆོ་ག་ནི་སྲོལ་བཟང་ཞིག་ཡིན་པདང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ནང་གི་སྲོག་ཆགས་དང་དངོས་རིགས་ཐམས་ཅད་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་ འཛིན་སྟངས་བཟང་བོ་ཞིག་རེད། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ན་ཚེ་ཐར་ཞེས་པ་ནི་ཚེ་ལས་ཐར་བར་གཏོང་བ་དང་ཚེ་རིང་དུ་གཏོང་བའི་ཆོ་ག་ཞིག་ཡིན། ཚེ་ཐར་གཏོང་ བའི་གོམས་སྲོལ་དེ་ནང་བ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་དང་མཐུན་ཞིང་ངག་རྒྱུན་དུ་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའི་ལུགས་སྲོལ་སྟོན་པའི་དུས་ནས་དར་ཡོང་བ་ཡིན་ཟེར། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་ཚེ་ཐར་ལ་གཏོང་བ་ལས་གཞན་ད་དུང་རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་བྱ་བྱིའུ་འབའ་འབུ་རྩྭ་རྩི་ཤིང་མེ་ཏོག་ཚེ་ཐར་ལ་གཏོང་བར་མ་ཟད་ རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་མཐའ་དག་ལ་མིའི་རིགས་ཀྱིས་གནོད་པ་མ་བསྐྱལ་ན་དེ་དག་ཚེ་ཐར་དུ་བཏང་བ་དང་ཁྱད་མེད་པའི་འདུ་ཤེས་ཆགས་ཡོད། ང་ཚོས་དུས་ རྒྱུན་མཐོང་བ་ནི་སྒོ་ཕྱུགས་ཚེ་ཐར་ལ་གཏོང་བ་རེད། དེར་བརྟེན་འདིར་སྒོ་ཕྱུགས་ཚེ་ཐར་གཏོང་ཚུལ་ལས་བོད་ཀྱི་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའི་ཡུལ་སྲོལ་ཙམ་གླེང་ན་བོད་ཀྱི་ ཚེ་ཐར་གཏང་བྱའི་སྒོ་ཕྱུགས་ནི་གཙོ་བོ་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་དང་ར་མ་སོགས་ཡིན། ཚེ་ཐར་ལ་གཏང་བའི་རྟ་ལ་མི་ཞོན་པ་དང་གཞན་ལ་མི་བཙོང་། ནོར་ཡིན་དོས་མི་ འགེལ་བ་དང་། མི་བཤའ། མི་བཙོང་། རྩིད་པ་མི་འབྲེག ར་ལུག་ཡིན་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་མི་བཤའ་མི་བཙོང་ལ་བལ་རྩིད་མི་འབྲེག ཚེ་ཐར་ལ་གཏོང་བའི་སྒོ་ཕྱུགས་དེར་ མར་རྒྱན་འབྱུག་པ་དང་རས་སྣའམ་བལ་སྐུད་ཚོན་དམར་ཅན་གྱི་ཚེ་སྐུད་རྣ་རྩེ་དང་སོག་པར་འདོགས་པ་ད་དུང་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའི་སྒོ་ཕྱུགས་ཀྱི་རྔ་རྩེ་ནས་མགོ་བར་ཆུ་ གཙང་མ་ཞིག་བླུགས་ཏེ་བཤལ་ཅིང་སླར་ཡང་མགོ་ནས་རྔ་མ་རྩེ་བར་ཆུ་གཙང་མ་དང་བཙོག་གྲིབ་སེལ་བ་མཚོན་པ་རེད། ཚེ་ཐར་གཏང་བྱའི་སྒོ་ཕྱུགས་ཀྱི་བདག་པོས་ སྒོ་ཕྱུགས་དེར་མ་རྒྱན་འབྱུག་པ་དང་ཚེ་སྐུད་འདོགས་པའི་ཞོར་དུ་ཁ་ནས་དེ་རིང་ནས་བཟུང་ཁྱེད་རང་ཚེ་ཐར་དུ་བཏང་བ་ཡིན་པས་བཤས་ནས་ཤ་མི་བཟའ། བཙོངས་ ནས་རིན་མི་ལེན། བཀོལ་ནས་དོས་མི་འགེལ། བལ་རྩིད་མི་འབྲེག བཀྲ་ཤིས་པར་ཤོག ཚེ་རིང་བར་སྨོན་ཞེས་པའི་བཀྲ་ཤིས་སྨོན་ཚིག་བརྗོད་བཞིན་ཚེ་ཐར་ལ་གཏོང་། གལ་སྲིད་ཚེ་ཐར་ལ་བཏང་བའི་སྒོ་ཕྱུགས་སོགས་ལོ་ན་བགྲེས་ཏེ་ཤི་བའམ་ཡང་ན་ནད་ཀྱིས་ཤི་ན་སྒོ་ཕྱུགས་གཞན་ཞིག་བདམས་ནས་ཚེ་ཐར་ལ་གཏོང་ངེས་ཡིན། བོད་ མི་རིགས་ཀྱི་ཚེ་ཐར་གཏོང་བའི་ལུགས་སྲོལ་ནི་མི་དང་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བར་འགྲིག་མཐུན་ཡོང་བའི་སྲོལ་བཟང་ཞིག་ཡིན་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ དངོས་རིགས་ཀུན་ལ་སྙིང་རྗེ་བླ་མེད་བཅངས་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། (གསུམ) དུར་འཇུག་ལུགས་སྲོལ།

བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བེམ་པོ་དུར་འཇུག་ལ་གདུང་བཞེངས་ཞུགས་འབུལ་དང་ཆུ་བསྐྱར་ས་སྦས། བྱ་གཏོར་བཅས་བྱེད་སྟངས་དེ་ཡང་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་དང་པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་ རིམ་བྱོན་བླ་སྤྲུལ་ཆེ་ཁག་རྣམས་སྐུ་གཤེགས་ཚེ་སྐུ་གདུང་ལ་སྨན་སྦྱོར་བ་དང་དར་གྱིས་བཏུམས་ཏེ་གསེར་དངུལ་ལས་གྲུབ་པའི་མཆོད་རྟེན་བཞེངས་ནས་གཟུངས་ གཞུག་མང་པོ་དང་མཉམ་དུ་མཆོད་རྟེན་ནང་བཅུག་སྟེ་རྟེན་ལ་འཇོག དེ་མིན་བླ་སྤྲུལ་དང་མི་དྲག་ཆེ་རིགས་ཚེ་ལས་འདས་ཚེ་སྐུ་གདུང་མེར་བསྲེགས་ནས་ཞུགས་ འབུལ་བྱེད་པ་ཡང་ཡོད། སྐྱ་སེར་གང་ཡིན་ཡང་བེམ་པོ་མང་ཆེ་བ་བྱ་རྒོད་ལ་སྟེར་བ་དང་ཆུར་བསྐྱུར་ནས་ཉར་སྦྱིན་པ་དང་། མི་བསད་རྟ་འཁྱེར་ལྟ་བུའི་ཁྲིམས་འགལ་ ཉེས་ཅན་དང་འགོས་ནད་ཀྱིས་ཤི་བའི་བེམ་པོ་ས་འོག་ཏུ་སྦས་པ་མང་བ་དང་རྣམ་པ་གང་གི་དུར་འཇུག་ཡིན་ནའང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་མེད། དེ་གཙོ་བོ་ བོད་རིགས་ལ་མིའི་ལུས་ཕུང་དེ་འབྱུང་བ་ལྔ་ལས་བྱུང་བ་དང་ཕྱིར་འབྱུང་བ་ལྔར་འཐིམ་པའི་ལྟ་བ་ཡོད་པས་རེད། དཔེར་ན་ང་ཚོས་བྱ་གཏོར་གྱི་ཆ་ཤས་ནས་བཤད་ན་ བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་མང་ཆེ་བར་བེམ་པོ་བྱ་ལ་འགྲེམ་སྲོལ་ཡོད། བོད་མི་བྱིངས་མང་ཆེ་བ་ཚེ་ལས་འདས་ཚེ་བེམ་པོ་བྱ་ལ་འགྲེམ། བེམ་པོ་བྱ་གཏོར་གྱི་དུར་འཇུག་ལུགས་སྲོལ་ ལ་ས་མང་པོ་སྤྱོད་མི་དགོས་ལ་འབག་བཙོག་ཉུང་། སྤང་ཐང་དང་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་དངོས་རྫས་གྲོན་ཆུང་བྱེད་ཐུབ། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡུལ་ཤུལ་བོད་རིགས་ རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་ཤུལ་རྫོང་ཁོངས་སུ་མི་གྲངས་ཁྲི་ཚོ་བཅུ་ལྷག་ཡོད་ནའང་བེམ་པོ་བྱར་འགྲེམ་ས་མུའུ་བདུན་མ་གཏོགས་མེད། མིའི་གདུང་བཞེངས་ཞུགས་འབུལ་ དང་ཆུ་བསྐྱུར་ས་སྦས་བྱ་གཏོར་བཅས་དུར་འཇུག་ལུགས་སྲོལ་དེ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་དམིགས་བསལ་གྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ ཡིན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ལས་གྲུབ་པ་དང་དེ་ལས་བོད་མི་རིགས་དེ་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་མོ་དང་། འགྲིག་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་འཚོ་ཐབས་མཚོན་པར་མ་ཟད་བོད་ མི་རིགས་ཀྱི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ལ་བྱམས་ཀྱིས་སྐྱོང་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁོངས་ལ་གྲོན་ཆུང་བྱེད་པའི་བསམ་བློའ་ི འདུ་ཤེས་མ་ལུས་ཡོངས་སུ་མཚོན་པའོ། དེ་ནི་བོད་ མི་རིགས་ཀྱི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཕུལ་བའི་ལག་སྐྱེས་འགྲན་ཟླ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། དྲུག བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

སྤྱིར་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་དེ་གཙོ་བོ་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རང་བྱུང་ལྟ་བ་དང་ཚེ་སྲོག་ལྟ་བ་ཕུགས་འདུན་ལྟ་བ་བཅས་ཕྱོགས་གསུམ་ལས་ མཚོན་པ་ཡིན། ཆོས་ལུགས་པའི་ལྟ་བ་ལྟར་བདེ་བ་ཅན་གྱི་ཞིང་ཁམས་སུ་སེམས་ཅན་ལ་སྡུག་བསྔལ་མེད་ལ་ཚེ་ཐག་རིང་བ་དུས་རྒྱུན་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལྡན་གྱི་གཙང་ ཆབ་བཞུར་བ་དང་མེ་ཏོག་གི་ཆར་འབབ་པ་གང་ཡིན་སར་དྲི་ཞིམ་མེ་ཏོག་བཞད་པ་དང་འཐབ་འཁྲུག གསོད་རེས། སྲོག་གཅོད་ཀྱི་ལས་ཡུལ་དེར་མེད་པའི་ལྷ་ཡུལ་ ཡིན་ཟེར། དེ་ལས་ཀྱང་མི་ཚོས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཡག་པོ་ཞིག་ལ་རེ་བ་བཅངས་པ་ཤེས་ཐུབ། ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དེ་རྒྱ་གར་དང་བལ་པོ་རྒྱ་ནག་སོགས་ནས་བོད་ ལ་རིམ་གྱིས་དར་བ་ནས་བཟུང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བར་སྔར་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་། བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁ་ ཕྱོགས་ཀྱང་སྒྱུར་པས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་དེ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་དང་ངོ་བོ་གཉིས་སུ་མ་མཆིས་ཞེས་ཕལ་ཆེར་ཟེར་ཆོག དེ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་དེ་སྔ་ལས་ལྷག་པར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་རང་བྱུང་འཕེལ་རྒྱས་དང་འགྲིག་མཐུན་གང་འོས་བྱས་བྱུང་ ། བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དར་བ་ནས་བཟུང་བོད་མི་ཕལ་མོ་ཆེའི་སེམས་རྒྱུད་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བདུད་རྩི་དྭངས་མོས་བརླན་ཞིང་མཉེས་པས་སྔོན་ གྱི་ཚེ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རི་རྒྱ་ཀླུང་རྒྱ་བསྡམས་པ་དང་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་ལ་འཛེམ་པ། རི་སྐྱེས་ཆུ་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མི་གསོད་པ་ཤིང་འཐུ་ནགས་གཅོད་མི་བྱེད་པ་མཚོ་དང་ ཆུ་བོ་མི་སྦགས་པ་རི་གཏེར་དང་མཚོ་གཏེར་འཇོག་པ་སྲོག་ཆགས་ལྟ་ཅི་རྩི་ཤིང་ནགས་ཚལ་ཡང་ཚེ་ཐར་དུ་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་གོམས་གཤིས་བཟང་པོ་ཞིག་ངང་ངམ་ ཤུགས་ཀྱིས་ཆགས། བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱིས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ལ་དད་པ་ཆེ་བས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་དེས་བོད་མི་རིགས་ ཀྱི་འཚོ་བའི་ཕྱོགས་གང་ཐད་ལ་ཤན་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཡོད་པར་མ་ཟད་ནང་སྒོས་སུ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ཆགས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དུ་སུབ་ཐབས་

བྲལ་བའི་བྱས་རྗེས་བཞག་ཡོད། བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་དོན་གྱི་ཉིང་བཅུད་དེ་དགེ་བ་སྒྲུབ་པ་དང་ཚོགས་བསགས་པ་ལས་རྒྱུ་འབྲས་བརྩི་བ་སྲོག་ མི་གཅོད་པ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དང་། ཐ་ན་རྩྭ་རྩི་ཤིང་མེ་ཏོག་རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་ཐམས་ཅད་ལ་བྱམས་སེམས་ཀྱིས་སྐྱོང་བའི་ཆོས་ལུགས་འདུ་ཤེས་ཀྱི་རྟིང་སྐུལ་ དང་ཤུགས་རྐྱེན་དབང་གིས་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ཧ་ཅང་བཟང་། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བར་ སྦྲགས་ཏེ་བོད་མི་རིགས་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དངོས་དང་རྩ་བ་ནས་མཐུན་པ་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་ཞིང་དོན་སྙིང་ལྡན་ པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་རབ་དང་རིམ་པ་ཆགས་པ་དཔེར་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་ལ་ལྗོན་ཤིང་གི་རྩེ་མོ་ལྷ་ཡུལ་ལ་ཟུག་ཅིང་རྩ་བ་ཀླུ་ཡུལ་ལ་ཟུག་ཡོད་པས་ལྗོན་ཤིང་ ཅི་འདོད་དུ་གཅོད་པ་དང་རྩི་ཏོག་བག་མེད་དུ་བརླགས་ཚེ་རང་ཉིད་ལ་ཉེས་པ་ཕོག་སྟེ་ཚེ་ཕྱི་མར་སྡུག་མྱོང་དགོས། མི་སོགས་སྲོག་ཆགས་སྣ་ཚོགས་བསད་ན་དེ་རྣམས་ སྨིན་གྱི་འབྲས་བུ་ཆེ་ཆུང་དབང་གིས་དམྱལ་བར་སྐྱེ་བ་དང་དུད་འགྲོ་སོགས་སུ་སྐྱེ་བ། གལ་ཏེ་མིར་སྐྱེས་ནའང་ཚེ་ཐུང་བ་དང་དབང་བོ་མི་ཚང་བ་བཀྲ་མི་ཤིས་པའི་ ཡུལ་ནས་སྐྱེ་བ། ཐ་ན་བྱ་བྱེའུ་འབའ་འབུ་ཙམ་བསད་པ་དང་རྩྭ་རྩི་ཤིང་མེ་ཏོག་ཉག་ཕྲན་ཞིག་བཅོམ་ནའང་ཉེས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་མང་ དུ་བསྟན་ཡོད་པས་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཡོད་པ་དང་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དེ་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བའི་སྲོག་ཤིང་ལྟ་བུར་གྱུར་ཡོད།

དེའི་དབང་གིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཅི་འདོད་དུ་ལྗོན་ཤིང་མི་གཅོད་པ་དང་ཅི་དགར་སྲོག་ཆགས་མི་གསོད་པ་སྦྱིན་པ་གཏོང་བར་དགའ། ཆུ་གཙང་བོ་མི་སྦགས་པ་རྫ་ སྤང་རི་མི་སྔོག་པ་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་མི་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་གྲུབ་འབྲས་མི་དམན་པ་བླངས་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ ཞིབ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱིས་གདེང་འཇོག་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཁོང་ཚོའི་ལྟ་ཚུལ་ལ་གལ་སྲིད་བོད་མི་རང་གི་དེ་འདྲའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ལག་ལྟར་བྱས་མེད་རྒྱུ་ན་ དེང་སྐབས་ཀྱི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ངོ་བོ་གཞན་དུ་གྱུར་ཡོད་ཟེར། ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་ལ་རི་ན་རྒྱུ་བའི་རི་དྭགས་གཅན་གཟན་དང་ཐ་ན་གྲོག་མ་སྲིན་ བུར་ཡང་སྙིང་རྗེ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ལས་འཛིན་བཟུང་གནོད་པ་དང་སྲོག་ལ་ཚེ་བ་མི་བྱེད་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་། གཏེར་རི། ཆུ་བོ། མཚོ་དང་མཚེའུ་སོགས་སུ་ཚེ་སྲོག་ གྲངས་མེད་པ་གནས་ཡོད། གལ་སྲིད་དེ་ཚོ་བརླགས་ན་ཚེ་སྲོག་དེ་རྣམས་ལ་གནོད་འཚེ་ཐེབས་རྒྱུ་ཡིན། བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ལ་འབུ་ ཕྲན་རྣམས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་ཡིན་ནའང་དེར་བྱམས་སྙིང་རྗེ་ཡིས་སྐྱོབ་པ་ལས་གནོད་པ་མི་སྐྱེལ། འདི་འདྲའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ཆགས་པར་བརྟེན་ སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་ལས་བཀྲེས་སྐོམ་གྱིས་མནར་བའི་ཉམ་ཐག་པའི་སེམས་ཅན་མཐོང་བ་ན་སྙིང་ནས་མ་བཟོད་པར་ལུས་ཀྱི་ཤ་དང་སྲོག་ཀྱང་སྦྱིན་པའི་ གཏམ་རྒྱུད་གང་མང་གསུངས་སོ། བདུན། བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

བོད་ཀྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཁུངས་ཐུབ་རྣམས་སུ་རང་བྱུང་འཇིག་རྟེན་གྱི་མཚན་ཉིད་ལ་འགྲེལ་བཤད་འདི་འདྲ་ཡོད། འཇིག་རྟེན་ཞེས་པ་དེ་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ དང་ནང་བཅུད་ཀྱི་སེམས་ཅན་གཉིས་སུ་དབྱེ་བར་མཛད་ནས་ཕྱི་སྣོད་ཅེས་པ་ས་ཆུ་མེ་རླུང་ནམ་མཁའ་ཞེས་འབྱུང་བ་ལྔའི་རང་བཞིན་དུ་གཏན་ལ་ཕབ། ནང་བཅུད་ཀྱི་ སེམས་ཅན་ཞེས་ཞེས་པ་ལུས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ལ་རིགས་མི་གཅིག་པ་དང་གཟུགས་ཕྲ་རགས་སྣ་ཚོགས་པ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་རང་བྱུང་བ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བ་ལྔ་ལས་ གྱུར་པའི་གཟུགས་ཞེས་འབྲས་བུའི་རང་བཞིན་དུ་གཏན་ལ་ཕབ། རིག་གཞུང་དེ་ཕལ་ཆེར་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་དང་མཐུན། ཡིན་ན་ཡང་ང་ ཚོས་འདིར་བརྗོད་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དེ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ནང་མཚམས་སྦྱོར་གནང་བའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་མཚན་ཉིད་ལ་བསྡུར་ན་བྱེ་བྲག་གི་དོན་ཚན་ཆེས་མང་ བར་སྙམ། དཔེར་ན་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་ནང་མི་རིགས་དེའི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་དང་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བ་བྱེད་སྟངས་སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས། ཆོས་ལུགས་དད་མོས། ཡུལ་ སྲོལ་གོམས་འདྲིས་སོགས་འདུས་ཡོད།

འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོ་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་ཐེབས་བཞིན་པའི་འབྲུ་རིགས་དང་། མི་ གྲངས་ཐོན་ཁུངས། ནུས་ཤུགས་ཐོན་ཁུངས། ཁོར་ཡུག་བཅས་ལ་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་སྤྱ་ཚོགས་ཀྱི་གནད་དོན་དག་སེལ་བྱེད་པའི་རྩ་བའི་གཞུང་ལུགས་ཡིན། དེ་ཡང་འདིར་བརྗོད་པའི་ཁོར་ཡུག་ནི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དཔེར་ན་ས་ཆུ་མེ་རླུང་དང་རི་བྲག་ནགས་གསུམ། རྩྭ་རྩི་ཤིང་། མེ་ཏོག་ཉི་ཟླ་སྐར་གསུམ་སོགས་ལྟ་བུ་དང་སྤྱི་ ཚོགས་ཁོར་ཡུག་ནི་དཔེར་ན་མིའི་རིགས་སྙིང་བོར་བྱས་པའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་འཚོ་གནས་དང་བྱ་འགུལ་སྤེལ་སའི་གནས་བཅས་ཀྱི་བསྡུས་མིང་ལ་ཟེར། བོད་ ཀྱི་རིག་གཞུང་སྒོས་བཟོ་རིག་པ་དང་། གསོ་བ་རིག་པ། རྩིས་རིག་པ། སྒྱུ་རྩལ་རིག་པ། རྩོམ་རིག་སོགས་ལས་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་མཚོན་པ་མང་། རྩོམ་རིག་གི་གྲུབ་ཆ་ སྟེ་མགུར་གླུ་དང་། རྟོགས་བརྗོད། ལེགས་བཤད། སྐྱེས་རབས། རྣམ་ཐར། སྙན་ངག བསྟན་བཅོས། གཏམ་ཚོགས། གནས་བསྟོད་སོགས་རྩོམ་རིགས་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་ཁམས་ ལྟ་བ་གསལ་བོར་མཚོན་འདུག འདིར་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཁག་འགའ་ལས་མཚོན་པའི་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་རགས་ཙམ་གླེང་བ་འདི་ལྟ་སྟེ། དང་པོ་རྩོམ་རིག་ལས་ མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ། གནའ་བསྐལ་པ་ཡ་ཐོག་ནས་བཟུང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་འཚོ་བ་རོལ་བའི་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱིས་གངས་རི་དང་། རྫ་རི། མཚོ་དང་ མཚེའུ། ཆུ་ཀླུང་། ནགས་ཚལ། སྤང་ལྗོངས། སྲོག་ཆགས་རིགས་ཀུན་ལ་བརྩེ་དུང་ཟབ་མོ་བཅངས་པ་རྩོམ་རིག་རིགས་མང་པོའ་ི ནང་དུ་མཚོན་འདུག (གཅིག) མགུར་གླུ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་མགུར་གླུ་ནི་དབྱངས་སུ་གྱེར་ཆོག་པའི་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ཚིགས་བཅད་རིགས་ཤིག་ཡིན་ལ་དེར་མགུར་གླུ་དང་མགུར་མ་སྙན་མགུར་ ཞེས་འབོད་སྲོལ་ཡོད། བོད་རིགས་མི་དམངས་ལ་མཚོན་ན་བྱིངས་དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་ལ་དགའ་ཞེན་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན། རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པའི་མགུར་གླུ་དང་ ཞབས་དཀར་ཚོགས་དྲུག་རང་གྲོལ་གྱི་མགུར་གླུ་སོགས་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། བོད་རིགས་དམངས་ཁྲོད་དུ་དར་ཁྱབ་ཧ་ཅང་ཆེ། མགུར་གླུ་དེ་དག་ལས་ནང་བ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ ལུགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་མི་རྟག་པ་དང་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ལྟ་བ་སོགས་མང་པོ་འདྲེས་ཡོད་ན་ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་རྩོམ་པ་པོ་རང་ཉིད་ཀྱི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གཅེས་སྐྱོང་གི་བསམ་བློ་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་བར་འགྲིག་མཐུན་ཡོང་བའི་བསམ་པ་མཚོན་འདུག དཔེར་ན་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པའི་མགུར་གླུར་ མཚོན་ན་དེ་མང་ཤོས་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པས་ཁོང་གི་སློབ་མའམ་རྩོད་ཟླ། ཡོན་བདག་རྣམས་དང་ཞལ་ཏ་དང་དྲིས་ལན་མཛད་སྐབས་དང་རྩོད་པ་རྒྱག་སྐབས་བརྩེ་ དུང་དང་། དགོངས་ཚུལ་སྟོན་སྐབས། ཆོས་འཆད་པ་བཅས་ཀྱི་སྐབས་སུ་གསུངས་པ་དང་ནང་དོན་ལ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་གོ་སླ་བར་འགྲེལ་བཤད་བྱས་ པ་དང་འཇིག་རྟེན་གྱི་ལུགས་སྲོལ་དང་མི་རྣམས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་མགུར་དུ་བླངས་པ་དང་། ནང་སྒོས་སུ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་ཡུལ་ལྗོངས་དང་མཛེས་སྡུག་ ཡིད་དུ་འོང་བའི་ཕ་ཡུལ་ལ་ཡིད་ལ་ཅི་ཤར་གྱི་སྒོ་ནས་ཞིབ་འབྲི་གནང་ཞིང་གཟེངས་སུ་བསྟོད་པ་དཔེར་ན་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པ་ཁོང་རི་བོ་དཔལ་འབར་ན་སྒོམ་རྒྱག་ པའི་སྐབས་སུ་ཡུལ་དེའི་ཡུལ་ལྗོངས་མཛེས་ཚུལ་མགུར་དུ་བླངས་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་རྫོང་གི་དབེན་གནས་འདི། ཕུ་ན་ལྷ་བཙན་གངས་དཀར་མཐོ། མདའ་ན་ཡོན་ བདག་དད་ལྡན་མང་། རྒྱབ་རི་དར་དཀར་ཡོལ་བས་བཅད། མདུན་ན་དགོས་འདོད་ནགས་ཚལ་སྤུངས། སྤང་གཤོང་ནེའུ་གསིང་ཆེ་ལ་ཡངས། དྲི་ལྡན་ཡིད་འོང་པདྨ་ལ། རྐང་དྲུག་ལྡན་པའི་དར་དིར་ཅན། རྫིང་བུ་ལྟེང་ཀ་ཆུ་ངོགས་ལ། ཆུ་བྱ་མགྲིན་པ་སྐྱོགས་ནས་བལྟ། ལྗོན་ཤིང་རྒྱས་པའི་ཡལ་ག་ལ། མཛེས་པའི་བྱ་ཚོགས་སྐད་སྙན་བསྒྱུར། དྲི་བཞོན་བསེར་བུས་བཏབ་པ་ལ། རྐང་འཐུང་ཡལ་གས་གར་སྟབས་བྱེད། མཐོ་ཞིང་གསལ་བའི་ལྗོན་ཤིང་རྩེར། སྤྲ་སྤྲེལ་ཡང་རྩལ་སྣ་ཚོགས་བྱེད། སྔོ་འཇམ་ཡངས་པའི་ གསིང་མ་ལ། རྐང་བཞི་དུད་འགྲོ་ཟས་ལ་བཀྲམ། དེ་དག་སྐྱོང་བྱེད་ཕྲུགས་རྫི་རྣམས། གླུ་དང་གླིང་བུའི་སྐད་སྙན་བསྒྱུར། ཞེས་གསུངས་པ་ལས་ང་ཚོས་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་ རས་པ་ཁོང་གི་སྐུ་རིང་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ། གཞན་ཡང་(མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་མགུར་)ལས་ཁྱི་ར་རས་པ་ དང་མཇལ་བའི་སྐོར་ཞེས་པར་གསུངས་དོན། རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པ་ཁོང་བལ་བོད་གཉིས་ཀྱི་མཚམས་ཀྱི་གཉི་ཤང་འགུར་རྟ་ཞེས་བྱ་བའི་རི་་མཐོ་ལ་གཉན་པ་བཙན་ལ་ མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་པའི་དབེན་གནས་ཀ་ཏ་ཡ་ཞེས་བྱ་བའི་ཕུག་པ་ནས་མཚམས་བཞུགས་པའི་སྐབས་ཐེག་པ་ཆེན་པའི་ཆོས་དང་ནཱ་རོ་ཆོས་དྲུག་ཚངས་པའི་དབྱངས་ ལྟ་བུ་ཐོས་ན་སྙན་ཞིང་ཡིད་དུ་འོང་བ་འགྲོ་བ་གང་གི་རྣ་ལམ་དུ་སོང་ཡང་ཡིད་འཕྲོག་པར་བྱེད་པའི་མགུར་ནས་བླངས་པས་རི་དྭགས་ཤ་བའི་འཇིགས་སྐྲག་དང་། ཁྱི་མོ་ དམར་མོའ་ི ཞེ་སྡང་ཞི་ནས་ཁྱི་མོ་དང་ཤྭ་བ་གཉིས་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པའི་དྲུང་ན་མ་བུའི་ཚུལ་དུ་འདུག་པ་དང་ཞེ་སྡང་གི་མེ་འབར་བ་ལག་ན་མདའ་གཞུ་འཛིན་པའི་

ཁྱི་ར་བ་མགོན་པོ་རྡོ་རྗེ་ལ་ཆོས་ཀྱི་མགུར་གནང་ནས་ཐར་བའི་ལམ་ལ་དྲངས། དེ་ཡང་རྗེ་བཙུན་གྱིས་ཁྱི་ར་བ་མགོན་པོ་རྡོ་རྗེ་ལ་གཡའ་དང་གངས་རི་རྫ་རི་གསུམ། འདི་ གསུམ་མི་ལའི་སྒྲུབ་གནས་ཡིན། ཤ་བ་དགོ་བ་གནའ་བ་གསུམ། འདི་གསུམ་མི་ལའི་སྒོ་ཕྱུགས་ཡིན། གཡི་དང་འཕར་བ་སྤྱང་ཀི་གསུམ། འདི་གསུམ་མི་ལའི་སྒོ་ཁྱི་ཡིན། སྤྲ་དང་སྤྲེའུ་མི་དྲེད་གསུམ། འདི་གསུམ་མི་ལའི་རྩེ་གྲོགས་ཡིན། བྱ་འཇོལ་མོ་གོང་མོ་རྒོད་པོ་གསུམ། འདི་གསུམ་མི་ལའི་ཁྱིམ་བྱ་ཡིན། ཉི་མ་ཟླ་བ་སྐར་མ་གསུམ། འདི་ གསུམ་མི་ལའི་སྤྱན་གཟིགས་ཡིན། ཟྭ་དང་རུག་པ་ཐུལ་བ་གསུམ། འདི་གསུམ་མི་ལའི་ཁ་ཟས་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པར་གཞིགས་ན་ང་ཚོས་ཆོས་ལུགས་པ་ཞིག་གི་ཡངས་ ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་སེམས་ཁམས་དང་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་མོ། མི་དང་སྲོག་ཆགས་བར་འོ་ཆུ་འདྲེས་པ་ལྟ་བུའི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ། གཞན་ཡང་ དཔེར་ན་ཞབས་དཀར་ཚོགས་དྲུག་རང་གྲོལ་ཁོང་མཚོ་སྔོན་པོའ་ི མཚོ་སྙིང་མ་ཧཱ་དེ་བ་ནས་རང་ལ་སྨྲས་པའི་མགུར་ལས་ཉམས་དགའ་རིག་པ་དྭངས་པའི་ས། ཡིད་ འོང་དབེན་པའི་གནས་མཆོག་ན། དྲི་ལྡན་མེ་ཏོག་བཞད་པ་ལ། བུང་བ་དགའ་བའི་གླུ་དབྱངས་འཐེན། མཚོ་ཆུ་དར་ལས་གྲོལ་བ་ལ། ཆུ་བྱ་དགའ་བས་དར་དིར་སྒྲོག དྲི་ བཞོན་བསེར་བུ་ལངས་པ་ལ། རྐང་འཐུང་དགའ་བའི་གར་སྟབས་བྱེད། སྔོ་ལྗང་རྩྭ་རྣམས་རྒྱས་པ་ལ། རྐང་བཞིའི་རི་དྭགས་དགའ་བྲོ་འཁྲབ། ལྗོན་ཤིང་ཡལ་འདབ་རྒྱས་པ་ ལ། བྱ་བྱེའུ་དགའ་བས་སྐད་སྙན་འབྱིན་ཞེས་པ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བསྟོད་བསྔགས་བྱས་པའི་མ་དཔེ་ཡིན། དེ་ལས་ང་ཚོས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ ཁམས་ལྟ་བ་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་ཤེས་ཐུབ། རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པ་དང་ཞབས་དཀར་ཚོགས་དྲུག་རང་གྲོལ་ཁོང་རྣམ་པ་སྐུ་ཚེ་བཞུགས་པའི་སྐབས་ཐོག་དེར་ད་ལྟ་ང་ ཚོས་བཤད་བཞིན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དགོངས་པ་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་ལྟར་ལྷན་མེར་འཚེར་བ་སྨོས་ཅི་དགོས། རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་མགུར་ལས་མི་ལ་ཁོང་ གིས་ཁྱི་ར་བ་མགོན་པོ་རྡོ་རྗེ་དང་ཁྱི་མོ་ཤ་བ་བཅས་ལ་དམ་པའི་བཀའ་ཆོས་གསུངས་ནས་གདུལ་བྱ་དེ་རྣམས་ཐར་བའི་ལམ་ལ་དྲངས་པའི་གསུངས་མགུར་ལས་ང་ཚོས་ བོད་ཀྱི་མགུར་གླུའི་རྩོམ་རིག་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་པ་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ། (གཉིས) ལེགས་བཤད་རྩོམ་རིག་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

བོད་ཀྱི་ལེགས་བཤད་ལ་ལེགས་བཤད་དང་བསླབ་བྱ་བསྟན་བཅོས་སོགས་མང་པོ་འདུས་ནའང་མི་ཚོས་ལེགས་བཤད་ལ་བརྟག་དཔྱད་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དུས་བྱིངས་ ལེགས་བཤད་ཀྱི་མཁས་པ་དང་བླུན་པོ། ཡ་རབས་དང་མ་རབས། ལུགས་མཐུན་དང་ལུགས་མིན། སྤྱོད་བཟང་དང་སྤྱོད་ངན་སོགས་དཔེར་བརྗོད་བཞག་པའི་བརྗོད་བྱར་ བརྟག་དཔྱད་བཏང་བ་མང་། འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ལེགས་བཤད་རྩོམ་རིག་ནང་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་ནང་དོན་ལྡན་པ་མ་ཟད་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ཡང་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་ མཚོན་བཞིན་ཡོད། སའི་ལེགས་བཤད་དང་ཆུའི་ལེགས་བཤད། མེ་ཡི་ལེགས་བཤད། རྡོའ་ི ལེགས་བཤད། རིན་པོ་ཆེའི་བསྟན་བཅོས་སོགས་ལས་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ མཚོན་པར་མ་ཟད་ས་སྐྱ་ལེགས་བཤད་དང་རྒྱལ་པོ་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ལས་ཀྱང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཆ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བསམ་བློའ་ི འདུ་ཤེས་གསལ་བོར་མཚོན་འདུག དཔེར་ན་ས་སྐྱ་ལེགས་བཤད་ལས་ཡོན་ཏན་ཆུང་རྣམས་ང་རྒྱལ་ཆེ། མཁས་པར་གྱུར་ན་དུལ་བར་གནས། ཆུ་ཕྲན་རྟག་ཏུ་ཀུ་ཅོ་ཆེ། རྒྱ་མཚོ་ཅ་ཅོ་ག་ལ་སྒྲོག་ཅེས་པ་ལས་འཇིག་རྟེན་སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་གི་གྲུབ་ཆ་སྟེ་ཆུ་ཕྲན་དང་རྒྱ་མཚོའི་ངོ་བོ་བསྟན་ཡོད། ཡང་དཔེར་ན་རྒྱལ་པོ་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་ བཅོས་ལས་ཆུ་མཚོ་རི་བྲག་ཤིང་བཟང་བོ། ཡུལ་གྱི་གཞི་བདག་བརྟེན་པའི་གནས། ཅུང་ཟད་ཉམས་པར་མི་བྱ་ཞིང་། བཀོད་པས་བརྒྱན་ལ་གཞག་པར་བྱ་ཞེས་བྱ་བ་ལས་ བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་མ་ལུས་ཡོངས་སུ་མངོན་པ་ཀུན་གསལ་མེ་ལོང་འདྲའོ། ཆུའི་བསྟན་བཅོས་ཞེས་བྱ་བའི་ནང་དུ་ཡང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་དགའ་ ཞེན་དང་བརྩེ་ཞིང་དུང་བའི་བསམ་པ་མཚོན་ཚུལ་ལ་སྤང་ལྗོངས་གཙང་མའི་དལ་འགྲོ་མ། ལྷུང་ལྷུང་ཟེར་ཞིང་མེ་ཏོག་འཐུ། གཞན་ཡང་ཀླུང་ཆེན་དལ་ཡང་རིང་འགྲོ་ལ། རྦ་རླབས་དྲག་ཀྱང་ཆེར་མི་འགྲོ། ཤིང་གི་བསྟན་བཅོས་ལས་མེ་ཏོག་སད་ཀྱིས་ཁྱེར་བ་ཡིན། ཤིང་ལ་འབྲས་བུའི་རེ་བ་མེད་ཅེས་པ་ལས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་ འགྱུར་ལྡོག་དང་ཆོས་ཉིད་བརྗོད་པ་རེད། གཞན་ཡང་ལྗོན་པ་ཆེ་ལ་བསྟེན་པ་ཡི། འཁྲི་ཤིང་རྩེ་མོ་དགུང་ལ་བསྙེགས། ཚེར་མའི་ཤིང་ལ་བསྟེན་བྱས་ན། གནད་དུ་ཟུག་ པའི་སྡུག་བསྔལ་སྐྱེ་སོགས་ལྟ་བུའོ། (གསུམ) སྒྱུ་རྩལ་རིག་པ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཚོམས་ཆེན་སོགས་ཀྱི་ལྡེབས་ཞལ་གྱི་སྟེང་ནས་ལྷ་བཟོ་བས་རིན་ཆེན་གསེར་དང་དངུལ། མཚལ། རང་བྱུང་གི་ རྡོ་ཚོན་ལ་སོགས་རྒྱུ་བཟང་ལ་མི་འཇིག་ཡུན་དུ་གནས་པའི་ཚོན་བཟང་གིས་རི་མོ་འབྲི་བ་ཡིན། དཔེར་ན་སྣོདབཅུད་ཕྱི་ནང་གཞན་གསུམ་གྱི་སྙིང་བོ་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ པའི་རྣམ་བཅུ་དབང་ལྡན་གྱི་རི་མོ། གཞོན་པས་རྒན་པར་བཀུར་ནས་མཐུན་སྦྱོར་བཀྲ་ཤིས་པའི་མཚོན་བྱེད་མཐུན་པ་སྤུན་བཞིའི་རི་མོ། འབྱུང་བཞི་མཐུན་སྦྱོར་གྱི་ མཚོན་བྱེད་རླུང་རྟའི་རི་མོ་སོགས་མང་པོ་མཆིས། རི་མོ་དེ་དག་བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་དགོན་གྱི་ལྡེབས་རིས་སུ་མཐོང་བ་མ་གཏོགས་ད་དུང་མར་མཆོད་མེ་ཏོག་དང་ དམངས་ཁྲོད་ཁྱིམ་ཚང་དུའང་འབྲི་སྲོལ་དང་སྦྱར་སྲོལ་ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་རི་མོ་དེ་ཚོ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ཁོ་ནར་དམིགས་ཏེ་བྲིས་པ་མིན་ན་ཡང་དེ་ དག་ལས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་བསམ་བློ་དང་མི་དང་རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོའ་ི བར་འགལ་མེད་འགྲིག་མཐུན་ཡིན་པའི་ བླ་མེད་བསམ་བློ་ལྟ་བ་ལྷང་ངེར་མཚོན་ཡོད། (1) རྣམ་བཅུ་དབང་ལྡན་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

རྣམ་བཅུ་དབང་ལྡན་ཞེས་པའི་བོད་ཀྱི་གཡང་འགུགས་རི་མོ་དེར་མཚོན་དོན་མང་པོ་མཆིས་པ་ལས་འཇིག་རྟེན་སྣོད་བཅུད་དང་ཡང་ན་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྐོར་གྱི་ མཚོ་སྟངས་འདི་འདྲ་ཡིན། ཡ་ནི་རླུང་གི་ཁམས། ར་ནི་མེའི་ཁམས། བ་ནི་ཆུའི་ཁམས། ལ་ནི་སའི་ཁམས་མཚོན་པ་རེད། གཙོ་བོ་འཇིག་རྟེན་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་སྙིང་བོ་ས་ཆུ་ མེ་རླུང་མཚོན་པའོ། (2) བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བྲིས་རིས་མཐུན་པ་སྤུན་བཞི་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

སྔོན་ཡུལ་ཀ་ཤི་ཞེས་བྱ་བའི་ནགས་སྟུག་པོ་ཞིག་ན་བྱ་གོང་མ་སྲེག་པ་དང་། རི་བོང་། སྤྲེའུ། གླིང་པོ་ཆེ་བཅས་གནས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཕན་ཚུན་འཚེ་བ་མེད་པར་ བཅུད་ལྡན་གྱི་ཤིང་འབྲས་དང་མ་རྨོས་ལོ་ཏོག་རང་བྱུང་ཡན་ལག་བརྒྱད་ལྡན་ལ་སོགས་པར་གང་དགར་ཅི་འདོད་དུ་ལོངས་སྤྱོད་བྱས་ནས་མཛའ་མཐུན་དབྱེར་མེད་ དུ་འཚོ་ཞིང་གནས་པའི་སྐབས་སུ། ཉིན་ཞིག་ཁོ་ཚོས་གྲོས་བྱས་ནས་འུ་ཅག་ཕན་ཚུན་བརྩེ་བཞིན་དུ་ཡུན་རིང་འགྲོགས་ཀྱང་རྒན་གཞོན་དང་བཀུར་བྱ་བཀུར་བྱེད་ཀྱི་ དབྱེ་བ་མེད་པས་ངེས་པར་རྒན་གཞོན་སུས་སུར་བསྙེན་བཀུར་དགོས་མིན་མ་ཤེས་ན་ག་ལ་རུང་ཞེས་གྲོས་བྱས། དེ་ནས་བྱ་གོང་མ་སྲེག་པས་ཤིང་ནྱ་གྲོ་ངྷ་ཞིག་བསྟན་ ནས་ཤིང་འདི་མཐོང་མཁན་སྔ་ཤོས་དེ་སུ་ཡིན་ཞེས་དྲིས་པར་གླང་ཆེན་གྱིས་ཁོ་བོ་ཁྱུ་དང་མཉམ་དུ་ལམ་འདི་ནས་འགྲོ་དུས་ཤིང་འདི་ཁོ་བོའ་ི ལུས་དང་མཉམ་པ་མཐོང་ བྱུང་ཞེས་དང་། སྤྲེའུས་བདག་གིས་དྲན་དུས་ཤིང་འདི་ཆུང་བས་བདག་གི་ལུས་དང་མཉམ་ཟེར། རི་བོང་གིས་ངས་ཤིང་འདིའི་ལོ་མ་གཉིས་སྐྱེས་པ་ན་ལོ་མའི་ཟིལ་ བའི་མངར་མོའ་ི ཐིགས་པ་ལྕེས་བལྡགས་པ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པ་ན། བྱ་གོང་མ་སྲེག་པས་ཤིང་སོན་ས་ལ་ཡོད་པའི་སྟེང་བདག་གིས་རྟུག་པ་བོར་བ་དང་གཅིན་དོར་བ་ལ་ བརྟེན་ནས་ཤིང་སྡོང་འདི་སྐྱེས་པ་ཡིན་ཟེར། གཏམ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་རྒན་གཞོན་གྱི་གོ་རིམ་ཤེས་ཏེ་རྒན་རིམ་ལ་གཞོན་རིམ་གྱིས་བསྙེན་བཀུར་དང་གུས་འདུད་བྱེད་ཅིང་ ཁོ་ཚོ་བཞི་བོའ་ི ནང་ནས་རྒན་བྱ་གོང་མ་སྲེག་པ་ཡིན་པ་ཚང་མས་བཀུར། རྣམ་ཐར་འདིའི་མཚོན་བྱེད་ལ་ཡུལ་ཁམས་བདེ་ཞིང་ལས་བཞི་དགེ་བའི་རྟེན་འབྲེལ་དུ། ཡུལ་ ལྗོངས་ཉམས་དགའ་བར་ནྱ་གྲོ་ངྷའི་ཤིང་སྟེ་ཤིང་སྡོང་འདབ་མ་རྒྱས་པ་ཞིག་གི་མདུན་ས་ན་གླང་པོ་ཆེ་སྟོབས་དང་ལྡན་པ་དེའི་སྟེང་དུ་སྤྲེའུ་ཤིང་ཏོག་འཛིན་པ། དེའི་སྟེང་ དུ་རི་བོང་དེའི་སྟེང་བྱ་གོང་མ་སྲེག་པ་བཅས་འོག་ནས་གོང་དུ་རིམ་པར་བཀུར་བའི་ཚུལ་དུ་གནས་པ་ཞིག་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་པ་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་རིག་གནས་ལས་ ཀྱང་དར་ཁྱབ་ཤིན་ཏུ་ཆེ། དེའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་མཐུས་ཡུལ་ཁམས་ཀུན་ཏུ་བདེ་ཞིང་ཚེ་བསོད་དཔལ་འབྱོར་ཐམས་ཅད་ཟླ་བ་ཡར་ངོ་བཞིན་གོང་ནས་གོང་དུ་འཕེལ་ བར་གྱུར། དེ་ཡང་མཐུན་པ་གླང་པོ་ཆེ་སྤྲེའུ་རི་བོང་བཅས་ཀྱིས་གཏམ་གླེང་སྟེ་གཞོན་པས་རྒན་པར་བཀུར་བའི་སྲོལ་ཡག་པོ་བཏོད་པ་དེ་དོན་ལ་བོད་མི་ཚོས་མི་དང་ སྣོད་བཅུད་སྐྱེ་ཁམས་བར་ཆགས་པའི་དུང་སེམས། མི་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་འགྲིག་མཐུན་ཡོང་བའི་རེ་འདུན་མཚོན་པའོ།

(3) རླུང་རྟའི་རི་མོ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

རླུང་རྟ་ནི་འབྱུང་བཞི་མཐུན་སྦྱོར་གྱི་མཚོན་བྱེད་དང་བོད་ཀྱི་གཡང་འགུགས་རི་མོ་ཡིན་པས་བོད་མི་ཚོས་གནས་འགངས་ཆེན་དང་། ཆོས་སྡེ། དགོན་པ། བླ་རི་ལྷ་མཚོ། ལབ་རྩེ་ཁང་། ཟམ་ཁ། བྲག་ཉག ལ་ཉག་སོགས་ཕྱོགས་མཚམས་ཀུན་ཏུ་རླུང་རྟ་རླུང་ལ་སྐྱོད་པ་དང་རླུང་རྟ་འཛུགས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཆོ་ག་ ཞིག་དང་ཡུལ་ཁམས་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཞིག་ཡིན། རླུང་རྟའི་རི་མོར་མཚོན་དོན་མང་པོ་མཆིས་པ་ལས་འདིར་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་མཚོན་པའི་ཆ་ནས་ བཤད་ན། བྱིངས་རླུང་རྟའི་རི་མོའ་ི དབུས་སུ་རྟ་མཆོག་མདུན་དུ་བསྐྱོད་པའི་ཉམས་ལྡན་ལ་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱན་གྱིས་བརྒྱན་པ་གསེར་སྒའི་སྟེང་དུ་ལྷ་ཀླུ་མི་གསུམ་གྱི་ནོར་བུ་ རིན་པོ་ཆེ་མེ་འབར་བཀལ་བ་ཟུར་བཞིར་སྟག་དང་སེང་གེ་ཁྱུང་འབྲུག་བཅས་འབྱུང་བཞིའི་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་གཟུགས་རིས་བཀོད་ཡོད། དེ་ཡང་རླུང་རྟའི་རི་མོར་མཚོན་ དོན་མང་ནའང་ད་ལྟ་རང་ཅག་བོད་བྱིངས་ཀྱིས་བཞེད་སྲོལ་ལྟར་རི་མོ་དེ་དག་གི་མཚོན་དོན་གཙོ་བོ་ནི་འབྱུང་བའི་ཁམས་མཚོན་པ་རེད། བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ཆེན་བར་སྣང་ དུ་གནས་ཤིང་རྭ་ལས་མེ་འབར་བས་འབྱུང་བ་མེའི་ཁམས་མཚོན་པ་དང་། འབྲུག་ནི་བར་སྣང་སྤྲིན་གྱི་དབུས་སུ་གྲགས་ཀྱང་གནས་ཡུལ་རྒྱ་མཚོ་ཡིན་ཕྱིར་ཆུའི་ཁམས་ མཚོན་པ། རི་དྭགས་རྒྱལ་པོའ་ི སེང་གེ་ནི་རྫ་རི་དང་ནགས་རི་སྤང་རི་བཅས་གངས་ཀྱི་རི་ལ་གནས་པའི་སྲོག་ཆགས་ཤིག་ཡིན་ཕྱིར་སའི་ཁམས་མཚོན་ཞིང་། སྟག་ནི་ ནགས་ཚལ་དུ་འཚོ་གནས་བྱས་པས་འབྱུང་བ་ཤིང་གི་ཁམས་མཚོན་པ་དང་། རྟ་མཆོག་མགྱོགས་མྱུར་གྱི་ཆ་ནས་རླུང་གི་ཁམས་མཚོན་པ། རླུང་ནི་ས་ཆུ་མེ་ཤིང་བཅས་ འབྱུང་བ་ཀུན་དང་མཐུན་པས་ནམ་མཁའ་མཚོན་པ་རེད་ཅེས་པ་གཞིགས་ན་བོད་མི་ཚོས་འཇིག་རྟེན་སྣོད་བཅུད་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་སྟེ་ས་ཆུ་མེ་རླུང་སོགས་ཀྱི་མཚོན་ རྟགས་ལ་སྟག་དང་། སེང་གེ། ཁྱུང་། འབྲུག རྟ་མཆོག་བཅས་སྲོག་ཆགས་བཞག་པ་ལས་བོད་མི་ཚོའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་མཚོན་གྱིན་ཡོད། (བཞི) གསོ་བ་རིག་པ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་དང་ལག་བསྟར་ལས་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་སྲུང་སྐྱོབ་དང་སྣོད་བཅུད་བཏང་སྙོམས། སེམས་ཅན་བདེ་ཐང་སོགས་ལ་ གཙིགས་སུ་འཛིན་པ་རེད། བོད་སྨན་སྡེབ་སྦྱོར་ལ་མཁོ་བའི་རྩྭ་སྨན་རིགས་མང་ཆེ་བ་བོད་ཡུལ་གྱི་གངས་རི་དང་གཡའ་རི། རྫ་རི། སྤང་རི། ནགས་ཚལ། ཆུ་འགྲམ་ སོགས་སུ་སྐྱེས་ཡོད། གསོ་རིག་སྨན་གཞུང་ཆེན་པོ་སྟེ་(རྩ་བའི་རྒྱུད་)ཀྱི་སྨན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཕྱོགས་ཀྱི་རི་བོའ་ི བཀོད་པར་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པ་འདི་ལྟ་སྟེ། གྲོང་ཁྱེར་དེའི་ ལྷོ་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་འབིགས་བྱེད་ཅེས་བྱ་བ་ཉི་མའི་སྟོབས་དང་ལྡན་པའི་རི་ལ་སེ་འབྲུ་དང་ན་ལེ་ཤམ་དང་། པི་པི་ལང་དང་། ཙི་ཏྲ་ཀ་ལ་སོགས་པ་གྲང་བ་སེལ་བར་བྱེད་ པའི་སྨན་རོ་ཚ་བ་དང་། སྐྱུར་བ་དང་། ལན་ཚྭ་བ་དང་། ནུས་པ་ཚ་བ་དང་། རྣོ་བའི་སྨན་གྱི་ནགས་ཚལ་རྩ་བ་དང་། སྡོང་པོ་དང་། ཡལ་ག་དང་། ལོ་མ་དང་། མེ་ཏོག་དང་ ། འབྲས་བུར་ལྡན་པའི་སྨན་དྲི་ཞིམ་པ་ལྟ་ན་སྡུག་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྨན་གྱི་དྲིས་ཁྱབ་པ་རྣམས་སུ་གྲང་བའི་ནད་མི་འབྱུང་བ་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དེའི་བྱང་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་ གངས་ཅན་ཞེས་བྱ་བ་ཟླ་བའི་སྟོབས་དང་ལྡན་པའི་རི་ལ་ཙན་དན་དང་། ག་བུར་དང་། ཨ་ག་རུ་དང་། ནིམ་པ་ལ་སོགས་པ་ཚ་བ་སེལ་བར་བྱེད་པའི་སྨན་རོ་ཁ་བ་དང་ མངར་བ་དང་བསྐ་བ་ནུས་པ་བསིལ་བ་དང་རྟུལ་བའི་སྨན་གྱི་ནགས་ཚལ། རྩ་བ་དང་སྡོང་པོ་དང་ཡལ་ག་དང་ལོ་མ་དང་འབྲས་བུ་རྣམས་ཀྱིས་ཚ་བའི་ནད་སེལ་ཐུབ། གྲོང་ཁྱེར་ཤར་ཕྱོགས་ན་ཏི་བོ་སྤོས་ངད་ལྡན་ཞེས་བྱ་བའི་རི་ལ་ཨ་རུ་རའི་ནགས་ཚལ། རྩ་བས་རུས་པའི་ནད་སེལ་བ། སྡོང་བོས་ཤའི་ནད་སེལ་བ། ཡལ་གས་རྩ་རྒྱུས་དང་ པགས་པའི་ནད་སེལ་བ། ལོ་མས་སྣོད་ཀྱི་ནད་སེལ་བ། མེ་ཏོག་གིས་དབང་བོའ་ི ནད་སེལ་བ། འབྲས་བུས་དོན་སྣིང་གི་ནད་སེལ་བ། རྩེ་མོ་ན་ཨ་རུ་ར་རྣམ་པ་ལྔ་སྨིན་པ། རོ་དྲུག་དང་ལྡན་པ། ནུས་པ་བརྒྱད་དང་ལྡན་པ། ཞུ་རྗེས་གསུམ་དང་ལྡན་པ། ཡོན་ཏན་བཅུ་བདུན་རྫོགས་པ། ནད་ཀྱི་རིགས་སུ་གྱུར་པ་ཐམས་ཅད་སེལ་བ། ནང་སྒོས་སུ་ ནད་རིགས་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་མི་འབྱུང་བར་བྱེད་ཐུབ། གྲོང་ཁྱེར་དེའི་ནུབ་ཕྱོགས་ན་རི་བོ་མ་ལ་ཡ་ཞེས་བྱ་བ་ལ་བཟང་པོ་དྲུག་གི་སྨན་ཡོད་པ་དང་ནད་ཐམས་ཅད་ཞི་ བར་བྱེད་པའི་སྨན་ཅོང་ཞི་རིགས་ལྔ་དང་བྲག་ཞུན་རིགས་ལྔ། སྨན་ཆུ་རིགས་ལྔ། ཆུ་ཚན་རིགས་ལྔ་ལྡན་པའི་རི་བོ་ཡོད། སྤྱིར་ས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་གུར་ཀུམ་གྱི་ སྤང་རི་དང་སྤོས་ཀྱི་ངད་ལྡང་བ། བྲག་ཐམས་ཅད་ལ་རྡོའ་ི སྨན་དང་ཚྭ་སྣའི་རིགས་ཚང་བར་ཡོད་བར་ཡོད་པ་སྨན་གྱི་ནགས་ཚལ་ཚལ་གྱི་རྩེ་ན་རྨ་བྱ་དང་ཤང་ཤང་ནེ་ ཙོ་ལ་སོགས་པ་བྱ་སྐད་སྙན་པར་སྒྲོག་པ། རྩ་བར་གླང་པོ་ཆེ་དང་དོམ་དང་གླ་བ་སོགས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་ན། སྐབས་ཐོག་དེར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རང་བྱུང་ སྣོད་བཅུད་ཁོར་ཡུག་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་རྣམ་པ་མ་ལུས་ལྷང་ངེར་མཚོན་པ་དང་དུས་མཚུངས་སུ་མི་ཚོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་མི་ འདོད་འབག་བཙོག་དང་གཏོར་རླག་མི་བྱེད་ལ། སྨན་སོགས་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ཅད་ལ་རང་རང་གི་ཁམས་དང་མཐུན་པའི་སྐྱེ་སར་སྐྱེས་པ་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ ལ་རང་གི་ཚེ་སྲོག་སྐྱོང་བའི་ཆོས་ཉིད་དང་འཚོ་བའི་གོམས་གཤིས་ལ་འཚམ་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཅིག་མི་འཇིག་ཡུན་བརྟན་དུ་གནས་པ་དང་ཚང་མ་ནད་མེད་ བདེ་སྐྱིད་ཐོབ་པའི་རེ་འདུན་མཚོན་པའོ། (ལྔ) བཟོ་རིག་པ་ལས་མཚོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ།

བཟོ་རིག་པར་མཚོན་ན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་རང་བྱུང་རྒྱུ་ཆས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་དང་སྣོད་བཅུད་མཐུན་སྦྱོར་གྱི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་ བྱེད་པ། ནང་དོན་བསླབ་བྱའི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ། ལག་ལེན་མན་ངག་ལ་བརྟེན་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ། བཟོ་དངོས་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་བཅས་ ཀྱི་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ལྡན་པའོ། རང་བྱུང་གི་རྒྱུ་ཆས་ས་རྡོ་དང་ཤིང་ཆ་སོགས་བེད་སྤྱད་ས་རྨང་བརྟན་པོ་འདིང་བ་དང་རྩིག་པ་བརྩིགས་པ་གྱང་རྡུང་བ། ཤིང་བཟོ་བ་གྱོ་མོ་ རྩི་ཅན་དང་སོ་ཕག་སོགས་ཀྱི་བཟོ་བ་དང་སའི་ཨར་ཀའི་བཟོ་བ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་མི་འཇིག་ཡུན་དུ་གནས་པའི་རྩེ་པོ་ཏ་ལ་དང་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་ལྟ་བུ་བཞེངས་ཏེ་ མིས་བཟོས་ཁོར་ཡུག་ཡག་པོ་བསྐྲུན། བོད་ཡུལ་དུ་བཟོ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ལ་བརྟེན་ནས་བཞེངས་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་དང་མཆོད་བརྟེན་མང་པོ་དག་ནི་མཐོ་ སྒང་རང་བྱུང་མཛེས་ལྗོངས་ཀྱི་རྒྱན་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པར་མ་ཟད། གཙུག་ལག་ཁང་དང་མཆོད་རྟེན་སོགས་བཞེངས་སར་མི་ཚོས་རི་དྭགས་གསོད་པ་དང་ཤིང་གཅོད་པ་ གང་བྱུང་དུ་ས་རྐོ་རྡོ་སློག་བྱེད་པ་མཚོ་དང་མཚེའུ་ནང་ཉ་འཛིན་པ། ཆུ་མིག་དང་འབབ་ཆུ་སྦགས་པ་སོགས་མི་དགེ་བའི་ལས་གཏན་ནས་མི་བྱེད། བཟོ་བཀོད་དེ་དག་ གིས་སྣོད་བཅུད་མཐུན་སྦྱོར་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ནུས་པ་ཐོན་དང་ཐོན་བཞིན་ཡོད། དེ་མིན་གཞན་ཡང་(གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པའོ་སྒྲུང་) ལས་མཚོན་པའི་ སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ལྟ་བ་འགྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་མོད་ཀྱང་འདིར་ཚིག་ཚོགས་ལ་འཇིགས་ནས་མ་སྨྲས་སོ། གསུམ་པ། ནགས་ཚལ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག

གཅིག འཛམ་གླིང་ནགས་ཚལ་གྱི་སྤྱིའི་གནས་ཚུལ། ནགས་ཚལ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་སྐྱོང་བའི་མ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་ལ་མཛེས་སྡུག་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་རེ་ སྨོན་ཚིམ་བྱེད་ཀྱི་ནོར་བུ་གླིང་ག་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས་ནགས་ཚལ་གྱིས་མིའི་རིགས་དང་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཐམས་ཆད་བདེ་ཐང་ངང་འཚར་ལོངས་ཡོང་བར་ཕན་རོགས་ ཆེན་པོ་བྱས་དང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དོ་མཉམ་ཡོང་བར་ནུས་པ་ཆེན་པོ་འདོན་གྱིན་ཡོད། དཔེར་ན་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་གཅིག་ཡོད་པའི་ནགས་ ཚལ་ནས་ཉིན་རེར་དབྱང་གཉིས་ཐཱན་རྫས་སྟོང་ཁེ་སྟོང་གཅིག་ལྷག་རྔུབ་ལེན་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་དབྱང་དབུགས་སྟོང་ཁེ་ 730 གཏོང་ཐུབ་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་གཅིག་ཡོད་ པའི་གསོམ་ནགས་ནས་ལོ་རེར་ས་རྔུལ་མང་པོ་བཀག་འགོག་བྱེད་ཐུབ། རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་ལྔ་ཙམ་ཡོད་པའི་ནགས་ཚལ་དུ་བསགས་པའི་ཆུ་དེས་ཕལ་ཆེར་ཆུ་མཛོད་ཆུང་ བ་ལྔ་ཡི་གོ་ཆོད། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་མིའི་རིགས་ཀྱི་གདོད་མའི་སྐབས་སུ་སའི་གོ་ལ་སྐམ་སའི་སུམ་ཆ་གཉིས་ནགས་ཚལ་གྱིས་ཁེབས་འདུག ཕལ་ཆེར་སྤྱི་ཆིང་ དུང་ཕྱུར་དོན་དྲུག་ཡིན། འོན་ཀྱང་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་དུས་བར་མའི་སྐབས་སུ་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་རྒྱ་ཇེ་ཆུང་ལ་སོང་ནས་སྤྱི་ཆིང་དུང་ཕྱུར་ལྔ་དྲུག་མ་གཏོགས་ མེད། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་དུས་མཇུག་ལ་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་རྒྱ་སྤྱི་ཆིང་དུང་ཕྱུར་34.4ཡིན་པས་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་རྒྱ་27%མ་གཏོགས་མེད། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་བསྒྲགས་པའི་(2000ལོར་སའི་གོ་ལ་ཧྲིལ་བོའ་ི སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཚོད་དཔག་)ཅེས་པའི་ཡིག་ཆའི་ནང་བསྟན་དོན་མིའི་རིགས་ལ་ ཤིང་ཆ་དང་རྨོ་ཞིང་སོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཆེ་དྲགས་པས་ད་ལྟ་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་གི་ནགས་ཚལ་50%མེད་པར་གྱུར་པ་དང་9%ཟིན་པའི་ཤིང་རིགས་འཛམ་གླིང་ནས་རྩ་ མེད་དུ་གྱུར། 30%ཟིན་པའི་ནགས་ཚལ་རྨོ་ཞིང་དུ་བསྒྱུར། ཚ་བའི་ས་ཁུལ་གྱི་ནགས་ཚལ་ལོ་རེར་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་བཅུ་གསུམ་ཡས་མས་མེད་པར་གྱུར། ཚན་རིག་པས་ དཔྱད་པ་བཏང་བ་ལྟར་ན་ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་འཛམ་གླིང་ཚ་བའི་ས་ཁུལ་གྱི་ནགས་ཚལ་ཆུ་ཚོད་སྐར་མ་རེར་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་ལྔ་བཅུ་ལྷག་རྩ་མེད་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།

གལ་སྲིད་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ཐབས་སྣ་ཅི་རིགས་ཀྱིས་སྔོན་འགོག་མ་བྱས་ཚེ་ལོ་ངོ་50སོང་བ་ན་ཚལ་བའི་ས་ཁུལ་གྱི་ནགས་ཚལ་བཅད་ནས་ཚར་རྒྱུ་རེད་ཟེར། སའི་གོ་ ལའི་སྟེང་གི་80%གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་གཏོར་རླག་བྱས་ཚར་གཏོར་བརླག་བྱས་མེད་པའི་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་ཡིན་ནའང་ཐར་ཐོར་ཧྲལ་ཧྲལ་དུ་སྐྱེས་པ་ལས་ཚང་ ཚིང་སྟུག་པོ་ཞིག་རིག་རྒྱུ་ཉུང་། གླིང་ཆེན་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ་ལ་མཚོན་ན་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བ་དབུལ་བོ་ཡིན་པས་མི་རྣམས་ལ་ནད་ཡམས་དང་མུ་གེ་སོགས་ཀྱིས་མནར་བ་ དང་འབངས་མི་རྣམས་ལ་སྤར་རྫས་ཉོ་བྱེད་ཀྱི་དངུལ་སྒོར་མེད་པས་ཁོ་ཚོས་ནགས་ཚལ་གྱི་ཤིང་སྡོང་བཅད་ནས་བུད་ཤིང་བྱས་པ་དེ་གླིང་ཆེན་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁའི་ནགས་ཚལ་ གྱི་ཁྱོན་ཇེ་ཆུང་ལ་སོང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ཞིག་རེད། ནགས་ཚལ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་བ་དང་མཉམ་དུ་ཐན་པ་ཇེ་མང་ཡིན་པས་ཡུལ་དེའི་འབངས་མི་རྣམས་སྔར་ལས་ དབུལ་བོ་ཡིན། གཞན་ཡང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་རྨོ་ཞིང་ཆེད་དུ་རྩ་མེད་ཤུལ་མེད་དུ་བཏང་བའི་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁྱོན་ལོ་རེ་བཞིན་ཇེ་ཆེ་རེད། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ནས་ལོ་རེར་ནགས་ཚལ་གྱི་ ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་2000མེད་པར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ཚན་རིག་པས་དཔྱད་པ་བཏང་བ་ལྟར་ན་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ནགས་ཚལ་གཏོར་རླག་བྱས་དྲག་པས་མིའི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་ འཚོ་གནས་ལ་བཟློག་ཐབས་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་བཟོས་ཡོས་ཅེས་གསུངས།

དེ་ཡང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་མཚོན་ན་ནགས་ཚལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དང་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁེབས་རྒྱ་ཧ་ཅང་ཆེ། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ ཀྱི་ཧི་མ་ལ་ཡ་རི་རྒྱུད་དང་འཕྲེད་རྒྱུག་རི་རྒྱུད་གཉན་ཆེན་ཐང་ལྷ་སོགས་ན་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་ཆེན་པོ་ཡོད། ལྗོངས་ཡོངས་ལ་ནགས་ཚལ་ཁེབས་པའི་ས་རྒྱ་སྤྱི་ ཆིང་ཁྲི་ཚོ་632 ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་མི་ཚོའི་ཤིང་ཆ་རིགས་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་དགོས་མཁོ་ཤིན་ཏུ་ཆེ། དཔེར་ན་བོད་ལྗོངས་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ལ་མཚོན་ན་དུས་རབས་ཉི་ ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་ནང་མཁར་གྲོང་ན་མི་ཁྲི་ཚོ་བཅུ་ལྷག་ཡོད་པའི་ནང་ལོ་རེར་འཚོ་བའི་ཆེད་དུ་བུད་ཤིང་རྒྱ་མ་ཁྲི་ཚོ་སྟོང་ལྔ་ལྷག་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པ་ དེ་དམངས་སྤྱོད་སྤར་རྫས་ཧྲིལ་བོའ་ི 40%ཟིན། ཐ་ན་ཁེ་ལས་བཟོ་གྲྭ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཀྱང་ཤིང་ཆ་སྤར་རྫས་བྱས་ནས་ཐོན་སྐྱེད་བྱས། ཡར་ཀླུང་གཙང་བོའ་ི སྨད་རྒྱུད་ན་དུད་ ཚང་ཁྲི་ཚོ་16.4ཡོད་པའི་ནང་དུད་ཚང་ཁྲི་ཚོ་13ལྷག་གིས་རང་བྱུང་ནགས་ཚལ་བཅད་ནས་བུད་ཤིང་བྱེད་པ་དེ་འཚོ་བའི་གོམས་སྲོལ་དུ་གྱུར་ཡོད། སྔོན་ཆད་སྐབས་ ཤིག་ལ་མཚོ་སྔོན་གྱི་བྱང་རིའི་ནགས་ཚལ་འཕྲོག་བཅོམ་བྱས་ཤིང་བསམ་བཞིན་བཅད་པ་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་རྗེས་ལུས་ཡིན་པས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་རིང་ལ་སྐྱེས་པའི་ཐང་ཤིང་ བཅད་རྗེས་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་མ་ཐུབ་པར་ནགས་ཁུལ་དུ་ལུས་ནས་རུལ། ནགས་ཁུལ་ཉེ་འགྲམ་གྱི་རོང་འབྲོག་པ་དུད་ཁྱིམ་40000ལྷག་གིས་བུད་ཤིང་དང་ཁང་པ་ཕུབ་ པ། སླེ་བོ་བསླེས་པ། ཕྱུགས་ར་སྐོར་བྱེད་སོགས་ཚང་མ་ནགས་ཚལ་དང་བྲལ་ཐབས་མེད། ལོ་རེར་དུད་ཁྱིམ་40000ལྷག་གིས་བུས་པའི་བུད་ཤིང་གི་གྲངས་ཀ་ནི་མི་ཉུང་ བ་ཞིག་རེད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལ་མཚོན་ན་ནགས་ཚལ་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་ 375ལྷག་ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་ཉེ་བའི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་རིང་ལ་རང་བྱུང་ཐན་པ་སོགས་ཀྱི་གྱོང་གུད་ མ་རྩིས་ན་མིའི་རིགས་རང་ཁོ་ནས་གཏོར་རླག་བྱས་པ་ཕལ་ཆེར་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་130ལྷག་ཡོད། རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཡི་ལོ་བཅུའི་རིང་ལ་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ནས་ནགས་ ཚལ་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ས་རྒོད་བསློགས་ནས་རྨོ་ཞིང་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་སྡོང་ཕྲན་ནགས་ཚལ་མུའུ་ཁྲི་ཚོ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་ཞིག་མེར་བསྲེགས་ནས་རྩྭ་སར་བཏང་། འོན་ཀྱང་རྩྭ་ས་དེ་ནི་རང་བྱུང་རྩྭ་ས་མ་ཡིན་པས་དེར་སྐྱེས་པའི་གཟན་རྩྭ་ཕྱུགས་ཟོག་ལ་མི་འཕྲོད། དེ་མིན་ད་དུང་ཁང་པ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཅ་ལག་བཟོ་བ། བུད་ཤིང་ འཐུ་བ། སྨན་རྩྭ་རྐོ་བ། བཟོ་ལས་འཛུགས་སྐྲུན། ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆས་སྒྲིག་པ་སོགས་འཚོ་བ་དང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཅི་རིགས་ཀྱི་དབང་གིས་ནགས་གཅོད་པ་དང་ཐ་ ན་ས་ཆ་ལ་ལར་དཔལ་འབྱོར་ཡོང་འབབ་འཕར་སྣོན་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ནགས་གཅོད་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གང་ཡིན་ས་ནས་མཐོང་ཐུབ། མི་ཚོའི་དགོས་མཁོ་དང་ དམིགས་ཡུལ། འདུ་ཤེས། ལྟ་བ་སོགས་ཁ་ཁ་སོ་སོ་ཡིན་ན་ཡང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ལ་དམིགས་ནས་ནགས་ཚལ་ལ་འཛེམ་བག་མེད་པར་ཧམ་སེམས་ཀྱི་སྒོ་ནས་གཏོར་ རླག་བྱེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་གཅིག་འདྲ་རེད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཤར་རྒྱུད་གཡས་གཡོན་གྱི་རི་སྒང་དང་བདེ་ཐང་། ལུང་ཁོག ཆུ་འགྲམ་སོགས་སུ་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོ་སྐྱེས་ ཤིང་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཅི་དགར་རྒྱུ་བ་དང་རྫ་ཆུ་བསིལ་མ་ལྷུང་ལྷུང་དུ་འབབ་པ་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ནང་གསལ་བོར་བཀོད་འདུག འཇིག་རྟེན་རྒན་པོ་འགའ་ཞིག་གིས་ཀྱང་ང་ཚོ་ལོ་ན་ཆུང་དུས་རང་ཡུལ་གྱི་མཐའ་འཁོར་ན་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོ་དང་གཡས་གཡོན་གྱི་རི་ལུང་ན་ཆུ་ཕྲན་ དྭངས་མོ་བཞུར་གྱིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་དེ་ནི་གནའ་གཏམ་དང་ལྷ་སྒྲུང་ལྟ་བུ་རེད་ཟེར། 1991ལོའ་ི ཟླ་6པའི་ཚེས་18ཉིན་(མཚོ་སྔོན་ཉིན་རེའི་གསར་འགྱུར་)ཐོག་ གསར་འགྱུར་འགོད་མཁན་བློ་མཐུན་ཧུའུ་ཡུན་ཁའོ་ཡིས་(ཡལ་དང་ཡལ་བཞིན་པའི་ནགས་ཚལ་)ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་མཚོ་སྔོན་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་ནགས་ཚལ་རྩ་མེད་དུ་ གྱུར་དང་འགྱུར་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་གསལ་བོར་བཀོད་འདུག དེར་གཞིགས་ན་ང་ཚོས་ད་ལྟ་ཡོད་པའི་ནགས་ཚལ་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་མ་བྱས་ན་བུ་རབས་ཚ་ རྒྱུད་ཀྱི་རིང་ལ་ད་ལྟ་ཡོད་པའི་ནགས་ཚལ་ཡང་ལྷ་སྒྲུང་དུ་འགྱུར་ངེས་རེད། དེ་ནི་ཅི་འདྲའི་ཡིད་སྐྱོ་བའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་རེད་ཨང་།

ལོ་འགའ་ཞིག་གི་སྔོན་དུ་བདག་གིས་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་མེན་ཅང་གཙང་པོའ་ི འགྲམ་ནས་འདི་འདྲའི་སྣང་ཚུལ་མཐོང་མྱོང་། སྡོང་གཅོད་པས་སྡོང་བོ་ཆུར་བསྐྱུར་ནས་ ཁུར་བ་དང་ཆུ་བོའ་ི འགྲམ་གྱི་གཞུང་ལམ་དུ་རླངས་འཁོར་ཆེན་མོ་ཕྲེང་བསྒྲིགས་ཏེ་སྡོང་བོ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་ལྕགས་ལམ་ནས་མེ་འཁོར་ཐོག་སྡོང་བོ་རི་བོའ་ི གཏོས་དང་ མཉམ་པ་བརྩིགས་ནས་སྐྱེལ་འདྲེན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། མི་ཚོས་ཆུ་ལམ་དང་གཞུང་ལམ། ལྕགས་ལམ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྡོང་བོ་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་དོགས་ཟོན་ཅི་ཡང་ མེད་ལ་ཧམ་སེམས་ཀྱིས་ནགས་གཅོད་པའི་སྐབས་སུ་ནགས་ཚལ་ལ་ཚར་རྒྱུ་ཡོད་མེད་དང་ནགས་བཅད་པའི་རྒྱུ་འབྲས་ག་འདྲ་འཐོབ་པར་སུས་ཀྱང་བསམ་མནོ་གཏོང་ མ་མྱོང་བས་ད་སྐབས་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་། རྨོ་ཞིང་། གྲོང་སྡེ། སོགས་འདུས་པའི་ཡུལ་ཁམས་མང་པོ་བྱེ་མའི་འཇིག་རྟེན་དུ་གྱུར། མིའི་རིགས་ལ་ཆུའི་འཇིགས་པ་ དང་བྱེ་རླུང་གི་འཇིགས་པ། བྲག་རི་ཉིལ་བའི་འཇིགས་པ། དམག་འཁྲུག་གི་འཇིགས་པ་སོགས་མང་བའི་ཁར་མི་ཚོས་ད་དུང་ཚོད་འཛིན་མེད་པའི་སྒོ་ནས་རང་འདོད་ ལྟར་ནགས་གཅོད་པ་དང་གཏེར་སྔོག་པ། ས་རྒོད་བསློགས་པ། སྨན་རྩྭ་རྐོ་བ། རི་དྭགས་རྔོན་པ། མཚོ་དང་མཚེའུ་སྦགས་པ་སོགས་མི་ལས་དགུ་ལས་བྱས་པས་མཚོ་ མཚེའུ་སྐམ་པ་དང་ཆུ་བོའ་ི བཞུར་རྒྱུན་ཆད་པ། ཆར་ཆུ་འབབ་ཉུང་བ། གནམ་གཤིས་ཇེ་དྲོར་སོང་། གངས་རི་ཞུ་བ། རྩྭ་ཐང་དུ་རྩྭ་མི་སྐྱེ། དེ་དག་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱིས་ ང་ཚོར་འཇལ་བའི་དྲིན་ལན་ལོས་ཡིན་ནོ། སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཨེན་ཀེ་སིས་(རང་བྱུང་རྩོད་སྒྲུབ་རིག་པ་)ཞེས་བྱ་བའི་ནང་བསྟན་དོན། ང་ཚོས་རང་བྱུང་ཁམས་ལ་ འཐབ་རྩོད་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁ་བླངས་པ་དེར་སྤྲོ་བ་སྐྱེ་དགོས་དོན་མེད། རྒྱུ་མཚན་ནི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པ་དེར་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱིས་འཁོན་ལན་འཇལ་ངེས་ཡིན། ཨ་ཤེ་ཡ་ ཆུང་བའི་ཡུལ་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྨོ་ཞིང་གི་དོན་དུ་ནགས་ཚལ་མ་ལུས་ཚང་མ་བཅད་ཚར་བས་ད་སྐབས་ཡུལ་དེ་ནི་རྩི་ཤིང་རིགས་ཉག་ཙམ་ཡང་མི་སྐྱེ་བའི་མྱ་ངམ་ཐང་དུ་ གྱུར། དོན་ལ་ཡུལ་དེར་ནགས་ཚལ་མེད་པས་ཆར་ཆུ་དཀོན་པའོ། དེ་འདྲའི་གནས་ཚུལ་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཚོན་ནའང་དཔེ་འཇོག་གྲངས་ཀྱིས་མི་ལོངས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ ཅད་ཕན་ཚུན་བར་གཅིག་ལ་གཅིག་རྟེན་དང་ཕན་ཚུན་བར་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་དབང་གིས་གལ་ཏེ་ནགས་ཚལ་དུ་ཤིང་རིགས་གཅིག་རྩ་བ་ནས་མེད་པར་གྱུར་ཚེ་ ཤིང་རིགས་དེར་བརྟེན་པའི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་བཅུ་ནས་སུམ་ཅུ་ལྷག་མེད་པར་འགྱུར་ངེས། ནགས་ཚལ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་སྲོག་རྩ་སྐྱོང་བའི་བཞུར་ཆུ་ཡི་འབྱུང་ ཁུངས་ཡིན་ལ་མིའི་རིགས་ཕན་གྱི་སྟག་སེང་ཝ་སྤྱང་དང་བྱ་བྱེའུ་འབའ་འབུ་སོགས་སེམས་ཅན་ཅི་རིགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་རོལ་བྱེད་ཀྱི་གླིང་ག་སའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ ཡུག་གི་སྲུང་དམག་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་མི་རུང་བའི་ཐོན་ཁུངས་གལ་ཆེན་ཡིན་པས་ང་ཚོས་དེར་ལག་གི་ནོར་བུ་དང་རུམ་གྱི་བྱིས་པ་མིག་གི་མིག་འབྲས་ལྟར་བདག་ སྐྱོང་བྱེད་དགོས་ཟེར་ན། དང་པོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་ལ་བརྟེན་ནས་ནགས་གཅོད་པ་འགོག་པ་དང་གཉིས་པ་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་ཤིང་ཆའི་བེད་སྤྱོད་ཚད་ཇེ་ཉུང་ལ་ གཏོང་དགོས། དཔེར་ན་མིའི་ལུས་ཁམས་ལ་འཕྲོད་པ་དང་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་མེད་ཅིང་རིན་ཐང་སོགས་གང་ཅིའི་ཐད་ནས་ཤིང་ཆའི་ཚབ་བྱེད་ཐུབ་པའི་དངོས་ པོ་གསར་སྐྲུན་བྱས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ནས་ཤིང་ཆ་བཀོལ་བར་ཚོད་འཛིན་དང་། ལྷག་པར་དུ་བཟོ་ལས་ཐད་ཤིང་ཆ་བཀོལ་བར་ཚོད་འཛིན་བྱེད་དགོས། ད་སྐབས་ ལྕགས་ལམ་གྱི་ཤིང་གི་སྔས་སྟན་དེ་ཨར་འདམ་སྔས་སྟན་གྱིས་ཚབ་བྱས་པ་དང་ཐོག་ཁང་ཆེན་མོའ་ིཤིང་གི་སྒོ་མོ་དང་སྒེའུ་ཁུང་སོགས་ལྕགས་དང་སྲ་མཁྲེགས་ཧ་ཡང་ གིས་ཚབ་བྱས་པ་དེ་ཤིང་ཆ་གྲོན་ཆུང་དང་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཐབས་གོ་ཆོད་ཅིག་རེད། གསུམ་ནི་སྡོང་འཛུགས་ནགས་སྐྲུན་གྱི་བྱ་འགུལ་སྤེལ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་རིགས་ཡོངས་ཀྱི་སྡོང་འཛུགས་ནགས་སྐྲུན་དང་ནགས་ཚལ་ལ་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་འདུ་

ཤེས་མཐོར་འདེགས་བྱས་ནས་ནགས་ཚལ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འབྲེལ་བ། ནགས་ཚལ་དང་མིའི་རིགས་འཚོ་བའི་འབྲེལ་བ་ཧ་ཅང་དམ་ཚགས་ཡིན་པ་ཚང་མས་ཤེས་ དགོས། གཉིས། ནགས་ཚལ་གྱི་རིན་ཐང།

ནགས་ཚལ་ལ་གཞན་གྱིས་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་རིན་ཐང་ཡོད། ཧིན་རྡུ་ཉི་ཞི་ཡ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཞིག་གིས་ཞིབ་འཇུག་གནང་བ་ལྟར་ན། སྐྱེས་ནས་ལོ་ ལྔ་བཅུ་འགོར་བའི་སྡོང་བོ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་དེ་བཅད་ནས་སྡོང་ཚོང་བརྒྱབ་ན་རིན་གོང་ཆེས་མང་ན་མེ་སྒོར་300ཡན་མི་ཁུག། འོན་ཀྱང་ལོ་ལྔ་བཅུ་རིང་སྐྱེས་པའི་སྡོང་ བོ་དེས་མིའི་རིགས་དང་སྐྱེ་དངོས་མཐའ་དག་ལ་མཁོ་བའི་དབྱང་དབུགས་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་པའི་རིན་གོང་མེ་སྒོར་31250ཡིན་པ་དང་། སྒོང་སྤྲིས་དཀར་པོ་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་ པའི་རིན་གོང་མེ་སྒོར་2500དང་། མཁའ་དབུགས་དྭངས་ཤིང་གཙང་མ་བྱས་པའི་རིན་གོང་མེ་སྒོར་ 62500 ཆུ་བསགས་པའི་རིན་གོང་མེ་སྒོར་ 31250 སྲོག་ཆགས་ རིགས་དང་ནང་སྒོས་སུ་འདབ་ཆགས་རིགས་ལ་གནས་ཚང་བཅོས་པའི་རིན་གོང་མེ་སྒོར་ 31250ཡིན། རིན་གོང་དེ་དག་གི་ཁ་གྲངས་སྤྱི་སྡོམ་བྱས་ནས་རྩིས་ན་སྡོང་ བོ་དེའི་རིན་ཐང་ནི་མེ་སྒོར་300མིན་ལ་མེ་སྒོར་ཁྲི་20ཡིན་ནོ། དེ་ལས་ང་ཚོས་ནགས་ཚལ་གྱི་རིན་ཐང་ཤེས་ཐུབ། ཤིང་ཆ་དང་བུད་ཤིང་། སྡོང་ཚོང་ཁོ་ནའི་དོན་དུ་ སྡོང་བོ་བཅད་ན་སྡོང་བོའ་ི རིན་ཐང་ཉུང་ཤོས་ཙམ་མ་གཏོགས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མི་ཐུབ། དོན་དམ་པར་ནགས་ཚལ་ལ་གཞལ་དུ་མེད་པའི་རིན་ཐང་ལྡན་པས་ནགས་ཚལ་ གྱི་རིན་ཐང་ནི་དངུལ་སྒོར་གྱིས་ཁུག་པ་ཞིག་ག་ནས་ཡིན། ནགས་ཚལ་གྱིས་མིའི་རིགས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཚུལ་ད་དུང་དེ་ལས་མང་། དཔེར་ན་ནགས་ཚལ་ནི་ཧ་ཅང་ མཐུག་པའི་གྱང་དང་འདྲ་བར་བྱེ་རླུང་བཀག་ནས་ལོ་ཏོག་དང་སྤང་ལྗོངས་བཞུར་ཆུ། གངས་རི་སོགས་མིའི་རིགས་ཀྱིས་འཚོ་གནས་བསྟེན་པའི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ལ་ སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ལྗོན་ཤིང་གི་ཡལ་ག་དང་ཐང་ལ་ལྷུང་བའི་ལོ་མ་སྐམ་པོ་སོགས་ཀྱིས་ཆར་ཆུ་མང་ཆེ་བ་འཛིན་སྲུང་ཐུབ་པས་ནགས་ཚལ་ཡོད་སར་ ཆུ་ལོག་བྱུང་བ་ཉུང་། སྟག་པ་དང་ཚེར་ཤུག གསོམ་སྡོང་སོགས་ལས་ཟགས་ཐོན་བྱས་པའི་ཁུ་བར་གནོད་འབུ་གསོད་པའི་ནུས་པ་ཡོད་པས་ང་ཚོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ གི་ནགས་ཚལ་ལ་གཅེས་སྐྱོང་གང་ལེགས་བྱེད་དགོས། གསུམ། ནགས་ཚལ་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས།

ནགས་ཚལ་ནི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མང་ཆེ་བ་ཞིག་གི་ནམ་ཡང་ཁ་འབྲལ་མི་རུང་བའི་ཁྱིམ་གཞི་དང་འཚོ་བ་ཅི་དགར་རོལ་བའི་གླིང་ག་ཡིན། འོན་ཀྱང་མིའི་རིགས་ ཀྱིས་རང་གི་འཚོ་བའི་དོན་དུ་ཚོད་འཛིན་མེད་པའི་ངང་ངང་ནགས་ཚལ་ལ་གཏོར་རླག་དང་ཡུལ་ལ་ལར་ནགས་ཚལ་སྐྲ་བཞར་བ་ལྟར་རྩ་མེད་དུ་བཏང་བས་རི་སྐྱེས་ སྲོག་ཆགས་མང་ཆེ་བར་གནས་པའི་ཚང་དང་བཟའ་བའི་ཟས། བཏུང་བའི་ཆུ། འགྲོ་བའི་ལམ་མེད། ཚན་རིག་པས་དཔྱད་པ་བཏང་བ་ལྟར་ན་ནགས་ཚལ་རྒྱ་ཁྱོན་ 10% ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་དུས་ནགས་ཚལ་དེའི་ནང་གི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ 50% མེད་པར་འགྲོ་ངེས་ཡིན་ཟེར། སའི་གོ་ལའི་ཐོག་ཕལ་ཆེར་དངོས་རིགས་ཁྲི་ཚོ་5000ལྷག་ ཡོད་པའི་ནང་50%ནགས་ཚལ་ན་ཡོད། ནགས་ཚལ་ལ་གཏོར་རླག་ཆེན་པོ་བྱས་པའི་དབང་གིས་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་25%རྩ་མེད་དུ་གྱུར་པ་དང་ 20%-30%རྩ་མེད་དུ་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། ཚན་རིག་པས་འདབ་ཆགས་རིགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ལྟར་ན་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ཞིང་ལས་སྤེལ་བའི་ཆེད་དུ་ནགས་ ཚལ་གཏོར་རླག་བྱས་ནས་རྨོ་ཞིང་དུ་བསྒྱུར་བར་བརྟེན་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་བརྒྱད་ཆ་གཅིག་གི་འདབ་ཆགས་ཏེ་ཕལ་ཆེར་འདབ་ཆགས་རིགས་ 1211 མེད་པར་གྱུར། འདབ་ཆགས་རིགས་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ཁོ་ཚོས་འཚོ་བ་རོལ་བའི་གླིང་ག་དང་བུ་རབས་ཚ་རྒྱུད་སྤེལ་བའི་ཁྱིམ་གཞི་བརླགས་ པས་རེད། ཞིང་ལས་སྤེལ་བའི་ཆེད་དུ་ནགས་བཅད་ནས་ས་རྒོད་མང་པོ་བསློགས་པས་ད་སྔ་ལོ་སུམ་ཅུ་ནང་དབྱིན་ཇི་རྒྱལ་ཁབ་ནས་བྱ་རིགས་ཀྱི་ཁ་གྲངས་77%ཇེ་ ཉུང་ལ་སོང་། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ནི་ནགས་ཚལ་གྱི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ནགས་ཚལ་ལ་གཅེས་སྐྱོང་དང་དོ་དམ་གང་ལེགས་བྱས་ན་ རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་ཚེ་སྲོག རྒྱུད་སྤེལ་སོགས་ལ་ཕན་པ་ཧ་ཅང་ཆེ། ནགས་ཚལ་དུ་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཀྱི་ཁ་གྲངས་མང་བ་ནི་ནགས་ཚལ་དེར་ སྐྱེ་སྟོབས་ལྡན་པའི་མཚོན་རྟགས་ཡིན། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱིས་ད་དུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྙོམ་སྒྲིག་དང་ནགས་ཚལ་གྱི་རྒྱུན་སྲིང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་ པོ་ཡོད། དཔེར་ན་ཤིང་རྟ་མོ་སོགས་ཀྱིས་ནགས་ཚལ་གྱི་གནོད་འབུ་དང་རྩྭ་འབྲུ་ཅི་རིགས་བཏུས་ནས་ཟ་བ་དང་འུག་པ་སོགས་ཀྱིས་ནགས་ནང་གི་ཙི་གུ་སོགས་བཟུང་ ནས་ཟ་བས་ནགས་ཚལ་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱེད་ཐུབ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མང་ཆེ​ེ་བ་ཞིག་གིས་ནགས་ཚལ་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་སྐྱོང་དགོས་པས་ཁོ་ཚོ་ནགས་ཚལ་ ལ་རག་ལས་ཧ་ཅང་ཆེ། ལྷག་པར་དུ་ཤིང་ལོ་དང་སྨྱུག་ལོ། ཤིང་འབྲུ། ནགས་རྩྭ་སོགས་ཟ་བའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་མཚོན་ན་ནགས་ཚལ་དང་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད།

དཔེར་ན། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པའི་སྲོག་ཆགས་རྩ་ཆེན་དོམ་ཁྲ་ལ་མཚོན་ན་གྲངས་ཀ་ཧ་ཅང་ཉུང་ཞིང་འཕེལ་སྟོབས་ཞན་པའི་ཁར་རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་ དང་རྔོན་པས་བསད་པ་ལས་གཞན་ད་དུང་མི་ཚོས་སྨྱུག་ནགས་བཅད་དེ་རྨོ་ཞིང་དུ་བསྒྱུར་ནས་འཚོ་བའི་ཁོར་ཡུག་བརླགས་པ་དང་ཁྱིམ་གཞི་གཏོར་བས་སྲོག་ཆགས་ དེ་རིགས་རྩ་མེད་དུ་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་ཧ་ཅང་ཆེ། ནགས་ཚལ་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་བྱེད་པའི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཕལ་ཆེར་རྩྭ་གཟན་དང་། ཤ་གཟན། འདབ་ཆགས། འབའ་འབུ་སོགས་རིགས་མང་པོ་ཡོད། ཁོ་ཚོས་ནགས་ཚལ་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་རོལ་དགོས་པ་བདེན་ན་ཡང་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་ན་ནགས་ནང་དུ་གནས་པའི་སྲོག་ ཆགས་རིགས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་རོལ་བ་དེ་ཡང་རང་བྱུང་ཆོས་ཉིད་ཡིན། དཔེར་ན་ཤ་ཟན་གྱིས་ལྟོགས་སྐོམ་སེལ་བའི་ཆེད་དུ་རྩྭ་གཟན་ ཟ་བ་དང་། སྲོག་ཆགས་རིགས་ཆེ་བས་ཆུང་བ་ཟ་བ། འདབ་ཆགས་རིགས་ཀྱིས་ཤིང་འབུ་དང་ཉ་རིགས་ལྟོ་འགྲོ་རིགས་བཏུས་ནས་ཟ་བ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ནགས་ ཚལ་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་རོལ་དགོས་པར་མ་ཟད། ཁོ་ཚོ་ཕན་ཚུན་བར་ཡང་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་རོལ་དགོས། གལ་ཏེ་ཕན་ཚུན་བར་ཡང་ གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་རོལ་དགོས། གལ་ཏེ་རྩྭ་གཟན་རིགས་ཤིག་གི་རིགས་རྒྱུད་ཉམས་སོང་ཚེ་ཤ་གཟན་རིགས་ཀྱི་འཚོ་གནས་ལ་གནོད་པ་ཆེ། འདབ་ཆགས་རིགས་ཤིག་མེད་སོང་ན་འདབ་ཆགས་རིགས་གཞན་ཞིག་ལ་གནོད་པ་ཡོད། དཔེར་ན་རི་བོང་མེད་སོང་ན་རི་བོང་ཟས་སུ་བསྟེན་པའི་ཤ་གཟན་དང་ འདབ་ཆགས་རིགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་ལ་གནོད་པ་ཆེ། དེའི་ཕྱིར་ནགས་ཚལ་ནང་གི་སྲོག་ཆགས་རིགས་གང་ཡིན་ཡང་མེད་དུ་མི་རུང་བས་དེ་དག་ལ་གནོད་པ་བསྐྱལ་མི་ རུང། འོན་ཀྱང་ད་སྐབས་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁོར་ཡུག་ཇེ་ཆེ་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁོར་ཡུག་ཇེ་ཆུང་ཡིན། དེའི་ཁར་ད་དུང་མེའི་འཇིགས་པ་ དང་ཆུའི་འཇིགས་པ། ཐན་པ་སོགས་ནི་ནགས་ཚལ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ཇེ་ཆུང་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཇེ་ཉུང་ལ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཞིག་རེད། ནགས་ནང་གི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ ཆགས་ད་དུང་རྔོན་པས་འཛིན་བཟུང་དང་སྲོག་ཆགས་ཚོང་བའི་ཉེས་ཅན་གྱིས་དམར་གསོད་བྱས་པ་ཡང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཞན་ ཞིག་རེད། ང་ཚོ་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ནགས་ཚལ་དང་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ། མིའི་རིགས་དང་ནགས་ཚལ། རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡག་ པོ་ཡོང་བར་ཧུར་བརྩོན་བྱེད་དགོས། མི་ཚང་མས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བསྒྲགས་པའི་(རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་)ལ་ངེས་པར་དུ་བརྩི་སྲུང་དང་ ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། བཞི། ནགས་ཚལ་དང་ཆུའི་འབྲེལ་བ། མི་ཚོས་ནགས་ཚལ་ནི་ལྗང་མདོག་གི་རྒྱ་མཚོ་རེད་ཅེས་བསྟོད་བསྔགས་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཚན་ རིག་པས་དཔྱད་པ་བཏང་བ་ལྟར་ན་ནགས་ཚལ་སྤྱི་ཆིང་གཅིག་གི་ནང་དུ་སྨི་རང་སུམ་སྒྱུར་1000གི་ཆུ་བསགས་ཐུབ། འོན་ཀྱང་ཉེ་བའི་ལོ་དུ་མའི་རིང་ལ་མིའི་རིགས་ ཀྱིས་ཞིང་ལས་དར་སྤེལ་དང་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན། བཟོ་ལས། དམག་འཁྲུག་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་ཆོག་ཤེས་མེད་པའི་སྒོ་ནས་འདོད་པ་ལྟར་ནགས་གཅོད་པ་ དང་རང་བྱུང་མེ་སྐྱོན་དང་ཐན་པ་སོགས་རྐྱེན་ཅི་རིགས་ཀྱིས་ནགས་ཚལ་ལ་གཏོར་རླག་ཚབས་ཆེན་བྱས་པས་འཛམ་གླིང་ནས་ནགས་ཚལ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་ ཆུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ནགས་ཚལ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་བར་བརྟེན་ཆར་ཆུ་དཀོན་པས་ས་གནས་ལ་ལར་ཐན་པ་བྱུང་བ་མང་། དཔེར་ན་བྷང་ག་ལར་མཚོན་ན་ལོ་རྒྱུས་ ཐོག་ལོ་ལྔ་བཅུའི་ནང་ཆུ་ལོག་ཐེངས་གཅིག་བྱུང་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་ལོ་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་དུས་རབས་བརྒྱད་ཅུ་ནས་བཟུང་ལོ་བཞིའི་ནང་ཆུ་ལོག་ཐེངས་གཅིག་བྱུང་ འདུག རང་རྒྱལ་ལ་མཚོན་ན་ཡང་དེ་འདྲའི་དཔེ་འཇོག་མང་པོ་ཡོད། ནགས་ཚལ་ལ་གཏོར་རླག་བྱེད་དྲགས་པས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་ནང་གླིང་ ཆེན་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁར་ཆར་ཆུ་ཧ་ཅང་དཀོན་པས་རྒྱལ་ཁབ་སུམ་ཅུ་ལྷག་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་ཐན་པ་བྱུང་ནས་ཨེ་ཙེ་ཨོ་ཕི་ཡ་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ 1984-1985ལོ་ གཉིས་ལ་མི་ཁྲི་ཚོ་བརྒྱ་ལྷག་བཀྲེས་སྐོམ་གྱིས་འཆི་བའི་ལམ་དུ་བཏང། ནགས་ཚལ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་བས་སའི་གོ་ལའི་སྐམ་ས་ནས་60%ཡི་ས་ཆ་དང་རྒྱལ་ཁབ་བརྒྱ་ ལྷག་ལ་ཚྭ་མེད་བཏུང་ཆུ་དཀོན།

ཀྲུང་གོའ་ི དེང་རབས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་པ་ཆེན་པོ་སྐུ་ཞབས་ལུའུ་ཞུན་གྱིས་ནགས་ཚལ་བཅད་ཚར་བ་ན་མཚོ་དང་མཚེའུ་ཐམས་ཅད་བསྐམས་ནས་མ་འོངས་པའི་དུས་ལ་ ཆུ་ཐིགས་ཙམ་གྱི་རིན་ཐང་ནི་མིའི་ཟུངས་ཁྲག་ལས་ཀྱང་དཀོན་ཞེས་གསུངས་པ་དང་། ཚན་རིག་པ་གྲགས་ཅན་ཧྥི་ལནཁེ་ལིན་གྱིས་ཁྲོམ་པ་མ་བསྐམས་ན་ཆུ་ཡི་རིན་ ཐང་མི་ཤེས་ཞེས་གསུངས། རང་བྱུང་ཁམས་ཆེན་པོ་ནས་ནགས་ཚལ་ནི་ཆུའི་འབྱུང་ཁུངས་གཙོ་བོ་ཡིན་ལ། ནགས་ཚལ་མང་ས་ནས་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱང་མོད་པོ་ཡོད་ པ་དཔེར་ན་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཉིང་ཁྲི་ས་ཁུལ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་ཚང་ཚིང་དཀྲིགས་པའི་ནགས་ཚལ་ཆེན་པོ་ལྡན་པས་ལུང་བ་ཆེ་ཆུང་ན་བཞུར་ཆུ་མེད་པ་མེད། རི་ལུང་གཡང་ གཟར་བས་འབབ་ཆུའི་ལྦུ་བ་དཀར་པོ་འཕྱོ་བཞིན་བཞུར་བས་རྒྱང་རིང་ནས་བལྟས་དུས་འོ་ཞོ་འཕྱུར་བ་ལྟ་བུ་རེད། སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ནི་ཧ་ཅང་མོད་ པོ་ཞིག་ཡིན་ན་ཡང་དོན་དངོས་སུ་96%ཡན་ནི་རྒྱ་མཚོའི་ཆུ་ཡིན། ང་ཚོས་དུས་རྒྱུན་བཤད་པའི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ནི་མང་ཆེ་བ་སྐམ་སའི་ཚྭ་མེད་ཆུ་ཡི་ཐོན་ཁུངས་དང་ །

གསལ་པོར་བཤད་ན་སེམས་ཅན་གྱིས་བཏུང་བའི་ཚ་མེད་ཆུ་དེ་ཡིན། ཚྭ་མེད་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་གཙོ་བོ་ནི་གཙང་པོའ་ི ཆུ་དང་མཚེའུའི་ཆུ་(ཚྭ་མེད་མཚེའུའི་ཆུ་) ས་འོག་ གི་ཆུ། ཆར་ཆུ། གངས་ཆུ། རྫ་ཆུ། ཁྲོན་ཆུ། ཆུ་མིག་གི་ཆུ་སོགས་ཡིན། སྤྱིར་བཏང་དུ་བཤད་ན་ཆར་ཆུ་མང་སར་ཚྭ་མེད་ཆུ་མོད་པོ་དང་ཆར་ཆུ་ཉུང་སར་དཀོན་པའོ། ནགས་ཚལ་གྱི་ཁྱོན་ཡངས་ཤིང་ཚང་ཚིང་སྟུག་པོ་ཡིན་པའི་ས་ཆར་ཆར་ཆུ་འབབ་པ་མང། ཚན་རིག་པས་དཔྱད་པ་བཏང་བ་ལྟར་ན་གལ་སྲིད་གནམ་ནས་ཆར་མ་ བབས་ན་སའི་གོ་ལའི་ཚྭ་མེད་ཆུ་དེ་མིའི་རིགས་ལ་ལོ་བཞི་མིན་སྤྱོད་རྒྱུ་མེད། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ནང་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་མི་གྲངས་ལྡབ་གཉིས་འཕར་བ་དང་། འོན་ ཀྱང་ཆུའི་སྤྱོད་ཚད་ལྡབ་ལྔ་འཕར། ཚྭ་མེད་ཆུ་ནི་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་ཆེས་རྩ་ཆེན་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ཡིན་ལ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་སྐྱོང་བའི་ཉིང་བཅུད་ཡིན། ནགས་ཚལ་ ནི་ཚ་མེད་ཆུའི་འབྱུང་ཁུངས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་པས་མིའི་རིགས་ཀྱིས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་ལྟར་རང་གི་ཚེ་སྲོག་ལ་གཅེས་པ་བཞིན་ནགས་ ཚལ་ལ་གཅེས་དགོས། ལྔ། ནགས་ཚལ་དང་བྱེ་ཐང་གི་འབྲེལ་བ།

འཛམ་གླིང་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞིགས་ན་གནའ་སྔ་མོར་ཕྱིར་རྒྱལ་གྱི་པཱ་པེ་ལིན་དང་ཨེ་ཅི། ཧིན་རྡུ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་དང་རང་རྒྱལ་ཀྱི་འོད་འབར་རིག་གནས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ ཏེ་རྨ་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད་ནི་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོ་དང་རྩྭ་ཆུ་འཛོམས་ཤིང་རི་དྭགས་ཅི་རིགས་ཡོད་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་སྐྱིད་པོ་ཞིག་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ ནགས་ཚལ་སྐྲ་བཞར་བ་དང་ཞིང་འབྲག་པ་ལྟར་མེད་པར་བཏང་བས་ཡུལ་དེ་མང་ཆེ་བ་བྱེ་ཐང་དང་བྱེ་རི། བྱེ་ལུང་། བྱེ་སྒང་དུ་གྱུར། དཔེར་ན་བཀྲ་ཀེ་ལོ་སི་རི་བོ་དང་ པའོ་སི་མཐོ་སྒང་གི་ནགས་ཚལ་ལ་གཏོར་རླག་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་ནི་པཱ་པེ་ལིན་རྒྱལ་ཁབ་བྱེ་མས་བསྣུབས་པ་དང་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་པཱ་པེ་ལིན་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་ ཐོག་མིང་ཙམ་མ་གཏོགས་ལུས་མེད།

འཛམ་གླིང་གི་ཆེས་ཆེ་བའི་བྱེ་ཐང་སྟེ་སཱ་ཧ་ལཱ་བྱེ་ཐང་ཆེན་མོ་ཡིན་ན་ལོ་རེ་ལྷོ་ཕྱོགས་ལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་150ནུར་བ་དང་བྱང་ཕྱོགས་སུ་རྨོ་ཞིང་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་བཅུ་སྣུབ་ ཀྱིན་ཡོད། མེ་གླིང་ལྷོ་མའི་ཁོ་ལོམ་པི་ཡ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཚོན་ན་ཉེ་ཆར་ལོ་150རིང་ནགས་ཚལ་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་1500བཅད་པས་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་200ཡོད་པའི་ས་ཆ་བྱེ་ ཐང་དུ་གྱུར། ད་ལྟ་སའི་གོ་ལ་ཡོངས་ནས་བྱེ་ཐང་དུ་གྱུར་པའི་ས་རྒྱ་སྤྱི་ལེ་གྲུབ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་3600ཡོད། དེས་སྐམ་སའི་རྒྱ་ཁྱོན་བསྡོམས་འབོར་གྱི་བཞི་ཆའི་གཅིག་ཟིན། དེ་མིན་ད་དུང་ལོ་རེར་སྤྱི་ལེ་གྲུབ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་5-7འཕར་སྣོན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་བྱེ་ཐང་གི་གནོད་འཚེ་ཕོག་པའི་རྒྱལ་ཁབ་བརྒྱ་ལྷག་དང་མི་ གྲངས་དུང་ཕྱུར་བཅུ་ལྷག་ཡོད། བྱེ་ཐང་གིས་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་བཞི་ཆའི་གཅིག་ཟིན། ནགས་ཚལ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་ཚེ་ཆར་ཆུ་དེ་ལྟར་ཇེ་ཉུང་ལ་འགྲོ་བ་དང་ཆར་ཆུ་ཇེ་ ཉུང་སོང་དུས་རླུང་གཡུག་པ་དེ་ལྟར་ཇེ་མང་ལ་སོང་ནས་བྱེ་མ་དང་ས་རྡུལ་དེ་ལྟར་ཇེ་མང་ལ་འགྲོ་སྲིད།

བྱེ་མ་དང་ས་རྡུལ་ཇེ་མང་ལ་སོང་ན་མཐར་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བྱེ་ཐང་དུ་གྱུར་པ་རེད། དཔེར་ན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཡར་ཀླུང་གཙང་པོ་དང་སྐྱིད་ ཆུ། མྱང་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད། སྤྱིར་བཏང་གིས་གཙང་པོ་གཅིག་དང་ཆུ་བོ་གཉིས་ཀྱི་འབབ་རྒྱུད་ཟེར། ཡུལ་དེའི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་ནུས་སྟོབས་ཞན་པ་དང་། གནམ་གཤིས་དྲོ་ བ། ཕྱུགས་འཚོ་མང་བ། ནགས་བཅད་ཤུལ་རྨོ་ཞིང་དུ་སྒྱུར་བའི་ལས་ཐལ་དྲགས་པ་སོགས་རྐྱེན་ཅི་རིགས་ཀྱི་དབང་གིས་ས་ཆ་ལ་ལར་མྱ་ངམ་ཐང་དུ་འགྱུར་བའི་གོམ་ འགྲོས་ལོ་རེ་བཞིན་ཇེ་མགྱོགས་རེད། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སེམས་ཁུར་བྱེད་པའི་མི་འགའ་རེས་རླུང་འཚུབ་ཀྱིས་འགྲོ་ལམ་བསྒྲིགས་པའི་གནས་འདི་ན་ང་ཚོ་ལ་བདེ་ སྐྱིད་ཀྱི་ཕ་ས་ཞིག་ཨེ་ཡོད། ལྗང་མདོག་གི་ལོ་འདབ་སྐམ་ཞིང་གསེར་གདོག་གི་བྱེ་ཕུང་འཕྱུར་ས་འདི་ན། ང་ཚོ་ལ་སྤྲོ་སྣང་གི་འཚོ་གནས་ཤིག་ཨེ་ཡོད་ཅེས་པའི་འདྲི་ ཚིག་བཏོན་པ་དེར་འགྲོ་བ་མི་རྣམས་ཀྱིས་བསམ་བློ་གཏོང་རན་རེད། ལེའུ་གཉིས་པ། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ། དང་པོ། ཀྲུང་གོའ་ི ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གཞི་རྩའི་གནས་ཚུལ། གཅིག། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དབྱེ་མཚམས།

ཀྲུང་གོའ་ི ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དེ་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་གྱི་ཆ་ནས་དབྱེ་མཚམས་ཕྱེས་ན་གཙོ་བོ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཧྲན་ཞི་དང་ཀན་སུའུ། ཉིན་ཞ། ། མཚོ་སྔོ། ཞིང་ཅང་དང་ ཀྲུང་གོ་ནུབ་ལྷོ་ས་ཁུལ་གྱི་སི་ཁྲོན། ཁྲུན་ཆིན། ཡུན་ནན། ཀུའེ་ཀྲོའུ། བོད་ལྗོངས་བཅས་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཅུ་ལ་སྟོན་པ་རེད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ ཁུལ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་340ཡོད་པས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་56%ཟིན། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ས་ཁོངས་མ་ལུས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་རང་རྒྱལ་གྱི་ ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའོ། ས་བབ་གྲུབ་ཚུལ་གྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ན་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དེ་གཙོ་བོ་རླན་ཆེ་བའི་ཤར་ལྷོ་དུས་རླུང་དང་སྐམ་ཤས་ཆེ་བའི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་མཐར་གཞིགས་ནས་དབྱེ་ མཚམས་ཕྱེས་པ་རེད། ད་སྔ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུའི་མགོ་ཚུགས་པའི་སྐབས་དེར་རང་རྒྱལ་གྱི་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་དཔལ་འབྱོར་རིག་བ་ཡུའུ་ཀོང་ ཡོན་གྱིས་ཀྲུང་གོ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དབྱེ་མཚམས་ཕྱེ་ཚུལ་གསལ་བོར་བསྟན། ཁོང་གིས་ཀྲུང་གོའ་ི ས་ཁྲའི་ཐོག་ཐིག་རིས་འདི་འདྲ་ཞིག་བྲིས་པ་སྟེ། ཧེ་ལུང་ཅང་ཞིང་ ཆེན་གྱི་མའོ་ཧོ་ནས་མགོ་བརྩམས་ཏེ་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཧ་ལམ་ནང་སོག་གི་ཁྲི་ཧྥིན་ས་ཁུལ་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས་ནས་ཧོ་པེ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཀྲང་ཅཱ་ཁུའུ། ཧྲན་ཞི་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཡུའུ་མོན། དེ་ནས་ལན་ཀྲོའུ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་ནས་ལྷོ་ཕྱོགས་སར་བསྐྱོགས་ཏེ་ཁྲུན་ཏུའུ་ཡི་ལྷོ་ནུབ་ཕྱོགས་ནས་ཧྲན་ཞི་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས། དེ་ནས་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་ གྱི་ཐང་ཁྲོན་ས་ཁུལ་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོགས་ཏེ་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ནུབ་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ས་ཆ་ཉུང་ཤས་དག་ལ་བརྒྱུད་དེ་ཐིག་རིས་ཤིག་བྱིས་ནས་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ ཁོངས་ཕྱོགས་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་རེད། ཐིག་རིས་ཀྱི་བྱང་ཕྱོགས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ནི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་སྐམ་ས་ཆེན་པོ་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གྲང་ངར་ཆེ་བའི་ས་ཆ་ཡིན། གཉིས། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཆབ་སྲིད་གནས་ཚུལ།

རང་རྒྱལ་ནི་མི་རིགས་མང་པོ་འདུས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ་བསྡོམས་པས་མི་རིགས་ང་དྲུག་ཡོད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནི་རང་རྒྱལ་གྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ འདུས་སྡོད་བྱེད་ས་གཙོ་བོ་ཡིན། རང་རྒྱལ་གྱི་མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་ཞིན་ཅང་དང་། ཉིན་ཞ། ། བོད་ལྗོངས་བཅས་ གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གསུམ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཡོད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཅུ་ཡི་སྤྱིའི་མི་གྲངས་དུང་

ཕྱུར་2.85ཡོད་པ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི་23%ཟིན། རང་རེའི་མེས་རྒྱལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་ཆེན་མོར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ང་ལྔ་ཡོད་པའི་ནང་དུ་མི་གྲངས་ས་ཡ་ གཅིག་ལོངས་པའི་མི་རིགས་བཅུ་དགུ་ཡོད། དེའི་ནང་དུ་མང་ཆེ་བ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་འཚོ་བ་རོལ་གྱིན་འདུག ནུབ་རྒྱུད་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་མི་གྲངས་ཡོངས་ གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི་སུམ་ཆ་གཉིས་ཟིན། ནང་སྒོས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་དུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་བོད་རིགས་དང་ཡུ་གུར་རིགས། ཧ་སག་རིགས། དབྱིས་རིགས། མིའ་ོ རིགས་སོགས་ཚང་མ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ན་ཡོད། ལྷོ་ནུབ་ས་ཁུལ་གྱི་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཉེར་གསུམ་དང་། ནུབ་བྱང་ས་ ཁུལ་གྱི་ཞིན་ཅང་ཡུ་གུར་རིགས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ན་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་བཅུ་གསུམ་ཡོད།

ཀྲུང་གོ་ནི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་མང་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པར་མ་ཟད། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་མང་ཆེ་བས་ཆོས་ལུགས་ལ་དད་པ་བྱེད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གྲངས་ ཉུང་མི་རིགས་ཀྱིས་རང་རྒྱལ་དུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ་བའི་གོ་གནས་བཟུང་ཡོད། ཁོ་ཚོས་རང་རྒྱལ་གྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ རྒྱལ་མཚམས་བདེ་སྲུང་ཏང་གི་མི་རིགས་སྲིད་ཇུས་དང་ཆོས་ལུགས་སྲིད་ཇུས། ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་ཇུས་སོགས་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་གཞན་གྱིས་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་བྱས་ རྗེས་བཞག་ཡོད། རང་རྒྱལ་སྐམ་སའི་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་སྤྱིའི་རིང་ཚད་ལ་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་ཚོ་གཉིས་ལྷག་ཡོད་ཅིང་དེའི་ནང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་མཐའ་མཚམས་སྤྱི་ལེ་13400 ཡོད། རང་ རྒྱལ་དུ་སྐམ་སའི་མཐའ་མཚམས་སུ་གནས་པའི་རྫོང་143ཡོད་པའི་ནང་མི་རིགས་ས་ཁུལ་དུ་རྫོང་112ཡོད། ཧ་ཅང་རིང་བའི་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་ རིགས་སུམ་ཅུ་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་མཚམས་འབྲེལ་ཏེ་བསྡད་ཡོད། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ཐད་དུ་རྒྱལ་ཁབ་གང་དང་མི་རིགས་གང་ཞིག་གི་ཤུགས་ རྐྱེན་ཆེ་ན་གོམས་འདྲིས་ལུགས་སྲོལ་དག་ཡོངས་སུ་དེར་བསྟུན་པ་རེད། གནས་ཚུལ་དེ་ཡང་འཛམ་གླིང་སྣེ་མང་ཅན་དང་སའི་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའ་ི དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ རྒྱས་ཆེན་པོའ་ི འོག་ཉི་བཞིན་ཇེ་གསལ་རེད། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་སྐམ་སའི་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་བཅོ་ལྔ་ཡོད་པའི་ནང་རྒྱལ་ཁབ་བཅུ་བཞི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དང་ད་ མཚམས་འབྲེལ་ཡོད། ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་བའི་མགོ་ཚུགས་པ་ནས་བཟུང་ཡོ་རོབ་ཤར་མར་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དང་སུའུ་ལེན་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་ཐོར་བར་བརྟེན་རང་ རྒྱལ་དང་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ལའང་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང། རང་རྒྱལ་གྱི་སྔ་གཞུག་ཏུ་ཨུ་རུ་སུ་དང་། ཧ་སག་སི་ཐན། ཅི་ཨེར་ཅི་སི་སི་ཐན། ཐ་ ཅི་ཁེ་སི་ཐན། ཧིན་རྡུ། ཡོ་ནན། མོང་གོལ་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་བར་ཡུན་རིང་བོར་ཐག་མ་ཆོད་པའི་སྐམ་སའི་ས་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ལེགས་པོ་བྱས་པར་ བརྟེན། རང་རྒྱལ་གྱིས་ཞི་བདེ་མཉམ་གནས་ཀྱི་རྩ་དོན་ལྔའི་དགོངས་དོན་བཞིན་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་བར་གྱི་མཛའ་མཐུན་འབྲེལ་བ་གསར་དུ་བཙུགས་པས། རང་ རྒྱལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་བཅོས་སྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་དང་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བར་གུ་ཡངས་པའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་བསྐྲུན་པ་རེད། གསུམ། ནུབ་རྒྱུད་ ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཅི་རིགས་ཀྱི་དབང་གིས་ཀྲུང་གོ་གསར་བ་དབུ་བརྙེས་པའི་སྐབས་དེར་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ རྒྱལ་ཡོངས་དང་བསྡུར་ན་ཧ་ཅང་རྗེས་ལུས་ཡིན།

ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཐུགས་ཁུར་གནང་ཞིང་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་ཀྱིས་ཤུགས་ཆེན་པོས་རོགས་སྐྱོར་དང་། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་རིགས་སོ་སོའ་ི མི་དམངས་རྣམས་ ཀྱིས་ལོ་དུ་མའི་རིང་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱས་པར་བརྟེན་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོབ། བསྡོམས་རྩིས་ལྟར་ན་ཀྲུང་གོ་གསར་པ་དབུ་ བརྙེས་པ་ནས་1978ལོའ་ི བར་གྱི་ལོ་སུམ་ཅུའི་རིང་ལ་ད་ལྟའི་རིན་གོང་ལྟར་བརྩིས་ན་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་འཕར་བའི་མགྱོགས་ཚད་ཤར་རྒྱུད་དང་ ནུབ་རྒྱུད་བསྡུར་ན་7.08.7.52ཡིན། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་འཕར་ཚད་ཤར་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་0.44%ཟིན་ཡོད་པས། ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་བར་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་ རྒྱས་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་མེད། 1978ལོར་བསླེབས་དུས་ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་མི་རེ་ཆ་སྙོམས་ཡོངས་འབབ་སྒོར་200ཡས་མས་ཡིན། རྒྱལ་དམངས་ དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་དགུ་བའི་སྐབས་སུ་(1996ལོ་ནས་2000ལོའ་ི བར་)རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁོངས་དཔལ་འབྱོར་མཐུན་སྦྱོར་དང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་ བར་རྒྱུན་འཁྱོངས་དང་ས་གནས་བར་གྱི་ཁྱད་པར་ཇེ་ཆུང་ལ་གཏོང་བའི་བྱེད་ཐབས་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་དང་། དབུས་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་ ཐབས་ཤེས་རབ་དང་རིམ་པས་བཀོལ་བའི་ཐོག་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་རིགས་སོ་སོའ་ི མི་དམངས་ཀྱིས་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱས་པར་བརྟེན། རྒྱལ་དམངས་དཔལ་ འབྱོར་གྱི་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་དགུ་བའི་སྐབས་སུ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གོམ་འགྲོས་རིམ་གྱིས་ཇེ་མགྱོགས་ལ་བཏང། 1996ལོར་རྒྱལ་ དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་གི་འཕར་ཚད་9.7%ཡིན། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་9.94%ཡིན། ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་ལས་བར་ཁྱད་0.24ལས་མེད་པར་མ་ཟད། ཀན་སུའུ་དང་ཉིན་ཞ། ཧྲང་ཞི་བཅས་ཞིང་ཆེན་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གསུམ་གྱི་འཕར་ཚད་10%ཡན་ཡིན། 1998ལོར་ཡ་གླིང་གི་དངུལ་རྩའི་ཉམས་ཉེན་སོགས་ཀྱི་ ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པའི་དབང་གིས་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་གི་འཕར་ཚད་7.8%ཡིན། འོན་ཀྱང་ཀྲུང་དབྱངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ནུབ་རྒྱུད་ལ་མ་ དངུལ་འབོར་ཆེན་བཏང་བས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་གི་འཕར་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད་ལས་ཅུང་ཟད་མཐོ། ཡིན་ན་ཡང་ཤར་རྒྱུད་དུ་ལོ་བཅུ་ལྷག་གི་རིང་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཞི་ཁྱོན་དང་བསྡོམས་འབོར་ཅུང་ཆེ། ནུབ་རྒྱུད་ དཔའ་འབྱོར་གྱི་གཞི་ཁྱོན་ཆུང་བས་བཅོས་སྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་ཚུན་ལ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བའི་མགྱོགས་ཚད་ཆ་ཡོངས་ནས་ཤར་རྒྱུད་ལས་དལ། བསྡོམས་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ ན་1979ལོ་ནས་1995ལོའ་ི བར་གྱི་ལོ་བཅུ་བདུན་རིང་ལ་རང་རྒྱལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལོ་རེའི་འཕར་ཚད་9.8%ཡིན། ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་འཕར་ཚད་12.8%དང་ 8.7%ཡིན། ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་འཕར་ཚད་4.1%ཟིན་པས་ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་བར་གྱི་ཁྱད་པར་སླར་ཡང་ཇེ་ཆེར་སོང། ཐོག་མར་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལོགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་ རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་དང་མི་རེ་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་ལ་གཞིགས་ན། 1990ལོར་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར། རང་སྐྱོང་ ལྗོངས་བཅུ་ཡི་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་16%ཟིན། ཤར་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་9239ཡོད་པ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་དམངས་ ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་3%ཟིན། 1990ལོ་ནས་1997ལོའ་ི བར་དུ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཅུང་མགྱོགས་ཤིང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཞི་ཁྱོན་ ཟམ་མི་ཆད་པར་རྒྱ་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། 1997ལོར་ནུབ་རྒྱུད་ཞིང་ཆེན་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཅུ་ཡི་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་ སྒོར་1075.89ལ་བསླེབས་ནའང་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་གི་བསྡོམས་འབོར་14.38%ཆག་ཀྱང་ཤར་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་ སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་གྱི་65%ཡན་ཟིན་ཡོད། བཞི། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས།

མིའི་རིགས་ཀྱི་ད་ལྟ་དང་མ་འོངས་པར་འཚོ་བའི་རྟེན་གཞི་སྟེ་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་མཚོན་ན་དེའི་གྲུབ་ཚུལ་ལ་སླར་འབྱུང་གི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ དང་སླར་འབྱུང་གི་ནུས་པ་མི་ལྡན་པའི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཞེས་སྣ་ཁ་གཉིས་ཡོད། རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ནི་བཟོ་ལས་དང་ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་སོགས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ ཡིན། རང་རྒྱལ་ནི་བཟོ་ལས་ཐོན་སྐྱེད་སྤྱི་ཚོགས་ཅན་དང་གཞི་ཁྱོན་ཅན། ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ཐོན་ལས་ཅན་དུ་འགྱུར་དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་རང་ བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་རག་ལས་དགོས། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ས་ཞིང་ཡངས་ཤིང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལྡན་པས་ཕྱོགས་བསྡུས་གསར་སྤེལ་གྱི་མི་ མངོན་སྦས་ཤུགས་ཧ་ཅང་ཆེ། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རང་བྱུང་ཐཽན་ཁུངས་དེ་དག་གཙོ་བོ་གཤམ་གསལ་གྱི་ཕྱོགས་འདི་དག་ནས་མཚོན་ཐུབ། དང་ པོ་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཧ་ཅང་མོད་པོ་ཡོད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཆུའི་བསག་ཚད་སྟོང་ལྦ་དུང་ཕྱུར་5.57ཡོད། དེའི་ནང་དུ་གསར་སྤེལ་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཆོག་པའི་ཆུ་ གློག་ཐོན་ཁུངས་སྟོང་ལྦ་དུང་ཕྱུར་2.74ཡོད་པ་དེས་རྒྱལ་ཡོངས་བསྡོམས་འབོར་གྱི་82.3%ཟིན། རྨ་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་དུ་ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་བཅོ་ལྔ་སྐས་རིམ་ལྟར་འཛུགས་ རྒྱུ་དང་། ཆུ་གློག་འཕྲུལ་འཁོར་ནས་བཏོན་པའི་གློག་ཤུགས་ཀྱི་བསྡོམས་གྲངས་སྟོང་ལྦ་ཁྲི་ཚོ་1400ཡོད། གལ་སྲོད་ཆུ་མགོ་ནས་ལྷོ་ཆུ་བྱང་འདྲེན་བྱེད་ཐུབ་དུས་རྨ་ཆུའི་ ཐོན་ཁུངས་ལ་ལུགས་མཐུན་ངང་བེད་སྤྱོད་འཚམ་པོ་བྱེད་ཐུབ། འབྲི་ཆུའི་འགག་གསུམ་གྱི་ཨར་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་གྲུབ་རྗེས་ལོ་རེ་དུས་ཚོད་གཅིག་གི་ནང་དུ་གློག་ ཤུགས་སྟོང་ལྦ་དུང་ཕྱུར་1000འདོན་ཐུབ། རྨ་ཆུའི་ཐེན་ཧྲིན་ཟམ་པ་ནས་ཧཱ་ཐུན་འགག་བར་སྐས་རིམ་ལྟར་ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་ཆེ་འབྲིང་བཅུ་འཛུགས་ཆོག་ལ་བསྡོམས་ པས་སྟོང་ལྦ་ཁྲི་ཚོ་1000ཡན་གྱི་གློག་འདོན་ཐུབ། འབྲི་ཆུ་དང་ཉག་ཆུ། རྒྱལ་རོང་རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུའི་ཐོག་ཏུ་སྟོང་ལྦ་ཁྲི་100ཡན་གྱི་ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་བཅུ་གཉིས་ འཛུགས་ཆོག ལྦུའུ་ཅང་གཙང་བོའ་ི ཆུ་ལག་ཏུ་སྐས་རིམ་ལྟར་ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་བཅུ་གཅིག་འཛུགས་ཆོག་ལ་བསྡོམས་པས་སྟོང་ལྦ་ཁྲི་879.5ཡན་གྱི་གློག་ཤུགས་འདོན་ ཐུབ། རྫ་ཆུ་དང་རྒྱལ་མོ་རྔུལ་ཆུ། ཡར་ཀླུང་གཙང་བོ། ཀྲུའུ་ཅང་གཙང་བོ་བཅས་ལ་གློག་འདོན་ནུས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད། ཆུ་གློག་དེ་དག་ནི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་

པའི་ཐོན་ལས་གཙོ་བོར་གྱུར་པ་དང་། ས་གནས་དེ་གའི་དཔལ་འབྱོར་གསར་སྤེལ་དང་སྡོད་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་ནུབ་ལ་སྤོ་ སྒྱུར་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་བསྐངས་ཤིང་རིན་གོང་བདེ་བའི་གློག་ཤུགས་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་བསྡོམས་འབོར་ནི་སྨི་ རྒྱ་དཔངས་གྲུ་བཞི་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་1.55ཡོད་པ་དེས་སྤྱིའི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་35%ཡས་མས་ཟིན། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་བར་མགོ་ཚུགས་པའི་དུས་དཔག་ རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ན། མིའམ་རྨོ་ཞིང་མུའུ་རེ་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་ཆུ་ཡོད་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་ཆུ་ཡོད་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་ཚད་ལས་མཐོ། འོན་ཀྱང་ཆུའི་ ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཚུལ་དོ་མཉམ་མིན། ལྷོ་ནུབ་ཁུལ་དུ་མོད་པོ་དང་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་དུ་ཧ་ཅང་དཀོན། འདི་འདྲའི་དོ་མཉམ་མིན་པའི་གནས་ཚུལ་ནི་ཚན་རིག་ལག་ རྩལ་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་རྗེས་ལུས་དང་། དེ་མིན་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཁམས་དང་ནང་སྒོས་སུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་ཡག་ པོ་ཞིག་མེད་པ་ལས་བྱུང་བ་རེད། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་འཚོ་བ་རོལ་བཞིན་པའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་དེ་འདྲའི་གནས་ཚུལ་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས། རང་རྒྱལ་གྱི་ འཁྱགས་རོམ་ཐོན་ཁུངས་མང་ཆེ་བ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ན་ཡོད་པ་དང་སྒོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་ཡོད་ལ། དེས་ཀྱང་མིའི་རིགས་ལ་ཆུའི་ཐོན་ཁུངས་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་ ཀྱིན་ཡོད་པས་དེ་ནི་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་མི་རུང་བའི་ཐོན་ཁུངས་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ནོ། གཉིས་པ། གཏེར་རྫས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་རིགས་མང་ཞིང་བསག་ཚད་ཆེ་ལ་ཁྱབ་ཚུལ་ཐར་ཐོར་མིན་པ།

སྔོག་འདོན་བྱེད་སླ་བ། གཏེར་རིགས་གཙོ་བོ་ཞེ་ལྔ་ཡོད་ཅིང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གཏེར་རིགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གཏེར་རིགས་བསག་ཚད་ཀྱི་55%ཟིན་ཞིང་། དེའི་ ནང་དུ་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་གཏེར་རིགས་གཉེར་གཉིས་ཡོད། གཙོ་བོ་ནུས་ཁུངས་གཏེར་རྫས་དང་མདོག་ལྡན་ལྕགས་རིགས་གཏེར་རྫས་སོགས་ཡིན། གཏེར་རྫས་རིགས་ ཞེ་ལྔ་ཡི་བསག་ཚད་ཀྱི་མི་མངོན་པའི་རིན་ཐང་གི་བསྡོམས་འབོར་དབུས་རྒྱུད་དང་ཤར་རྒྱུད་གཉིས་ཀའི་སྤྱི་གྲངས་ཡིན། ཞིབ་རྩད་བྱས་པ་ལྟར་ན་ཐེངས་གཅིག་སྤྱོད་ པའི་ནུས་ཁུངས་དབུས་རྒྱུད་དང་ཤར་རྒྱུད་གཉིས་ཀྱི་སྤྱི་གྲངས་ལས་ད་དུང་13%ཟིན་ཡོད། རྡོ་སོལ་བསག་ཚད་མང་ཆེ་བ་ནག་སོག་དང་ཧྲན་ཞི། ཞིན་ཅང། ཉིན་ ཞ། ། ཀུའེ་ཀྲོའུ་སོགས་ས་ཁུལ་དུ་ཁྱབ་ཡོད་པ་དང་བསག་ཚད་ཧ་ལམ་ཏུན་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་ཚོ་གཉིས་ལྷག་ཡོད། རྡོ་སོལ་རིགས་སྣ་ཁ་ཚང་ཞིང་སྤུས་ཚད་མཐོ་ལ་གཏིང་ མི་ཟབ་པས་སྔོག་འདོན་བྱེད་སླ། རྡོ་སྣུམ་གཙོ་བོ་ཞྀན་ཅང་གི་ཐཱ་ལི་མུ་དང་ཐུའུ་ལུའུ་ཧྥན། ཇུན་གར་བཅས་གཤོང་ས་ཆེན་པོ་གསུམ་དང་ཀན་སུའུ། ཧྲན་པེ། མཚོ་ སྔོན་གྱི་ས་ཁུལ་ཁ་ཤས་ན་ཡོད། རང་བྱུང་སོལ་རླངས་དེ་གཙོ་བོ་ཀན་སུའུ་དང་ཉིན་ཞའི་འབྲེལ་མཚམས། སི་ཁྲོན་བཅས་སུ་ཁྱབ་འདུག མདོག་ལྡན་ལྕགས་རིགས་ དང་མདོག་མེད་ལྕགས་རིགས་ཀྱི་བསག་ཚད་ཧ་ཅང་མོད་པོ་ཡིན་པར་མ་ཟད། ཁྱབ་ཚུལ་ཐར་ཐོར་མིན་པས་སྔོག་འདོན་བྱེད་སླ་བ་དང་བཟོ་ལས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ཆེན་ པོར་འགྱུར་ཐུབ། གཏེར་རྫས་དེ་རིགས་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ཤར་རྒྱུད་དང་དབུས་རྒྱུད་ལ་མཚོན་ན་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་དཀོནརེད། གཏེར་རྫས་འདི་དག་གིས་དུས་རབས་ཉེར་ གཅིག་ནང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་ཕན་ནུས་འདོན་ཐུབ། གསུམ་པ། ས་ཞིང་ཁྱོན་ཆེ་ཞིང་ཡངས་པ་དང་གསར་སྤེལ་བྱེད་ཆོག་པ་མང་བོ་ཡོད།

ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ས་ཞིང་གི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་ཚོ་539.3ཡོད་པ་དེས་རྒྱལ་ཡོངས་ས་ཞིང་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་56.2%ཟིན། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཐོན་འབབ་ དམའ་བའི་ས་ཞིང་དེ་ཐོན་འབབ་མཐོ་བའི་ས་ཞིང་དུ་གཏོང་ཆོག་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ཞིང་འདེབས་ཆོག་པའི་ས་རྒོད་ཀྱི་70%ནུབ་རྒྱིུད་ས་ཁུལ་ན་ཡོད། དེ་ མིན་ད་དུང་བྱེ་ཐང་དང་མྱ་ངམ་ཐང་། བཅུད་ཤོར་སྐམ་ས་མཐའ་དག་འབྲོག་ས་དང་ནགས་ཚལ་སོགས་ལ་བསྒྱུར་ཐུབ། ཐོན་ཁུངས་དེ་དག་ནི་རང་རྒྱལ་དུ་ས་ཞིང་ ཉུང་ལ་མི་གྲངས་མང་བའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཆ་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། བཞི་བ། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་ཧ་ཅང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡིན།

དེ་ནི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཁྲོད་དུ་ཐོག་མར་སྤེལ་དགོས་པའི་ཐོན་ལས་ཤིག་རེད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་བརྗིད་ཆགས་ཤིང་ཡིད་དུ་འོངས་པའི་མཛེས་ལྗོངས་ དང་མི་རིགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་འདྲིས། གནའ་བོའ་ི རིག་རྫས་སོགས་ཤར་རྒྱུད་དང་དབུས་རྒྱུད་ལ་བསྡུར་ཐབས་མེད། གནའ་མཁར་ཞི་ཨན་དང་ཧྲའན་ཞིའི་ཧོང་ ཏིའི་བང་སོ། ཡན་ཨན་སོགས་ལོ་རྒྱུས་དང་གསར་བརྗེའི་གནས་སྐོར་ཐོན་ཁུངས་ལ་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པས། ཐོན་ཁུངས་དེར་གསར་སྤེལ་ དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་གང་ཐུབ་བྱས་ན་ས་ཀུལ་དེ་གའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་ཐུབ་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གནས་སྐོར་ལས་རིགས་དང་ དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་ཐུབ།

ལྔ་བ། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་མི་གྲངས་ཉུང་ཞིང་རྒྱ་ཁྱོན་ཆེ་ལ་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡོད་པས་གསར་སྤེལ་དང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་མི་མངོན་སྦས་ཤུགས་ ཆེན་པོ་ལྡན་པར་མ་ཟད། དེ་ཡང་མི་མངོན་ཚོང་ར་ཞིག་ཀྱང་རེད། མིག་སྔར་རང་རྒྱལ་གྱི་ཤར་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཐོན་ལས་གྲུབ་ཚུལ་སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་པའི་སྒང་ཡིན། ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཚོང་ར་དང་ཐོན་ཁུངས། ཁོར་ཡུག་སོགས་ཕྱོགས་མང་པོས་བཀག་སྡོམ་བྱས་ཡོད། མ་དངུལ་དང་ལག་རྩལ། ཤེས་ཡོན་ཅན་མང་ཆེ་ བར་སྔར་ལས་ཀྱང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཚོང་ར་ཞིག་མཁོ་བར་མ་ཟད། འོས་ཤིང་འཚམ་པའི་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་དང་གཏེར་རྫས་ཐོན་ཁུངས། དེ་མིན་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆའི་ཐོན་ ཁུངས་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་རང་ཉིད་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་རེ་འདོད་ཆེན་པོ་ཡོད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཇེ་མགྱོགས་ལ་བཏང་ན། ཐོན་ཁུངས་ཅི་ རིགས་ལུགས་མཐུན་ངང་བཀོད་སྒྲིག་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐུབ་པས། ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་ཐོན་ཁུངས་ལས་གྲུབ་ཚུལ་སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་པར་ཆ་རྐྱེན་གང་ལེགས་བཟོ་ཐུབ། དུས་ མཚུངས་སུ་རང་རྒྱལ་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་ཐུབ། གཉིས་པ། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས།

འདིར་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པའི་དམིགས་བྱ་གཙོ་བོ་ནི་ང་ཚོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་ངེས་པར་དུ་དེ་ལས་རྒྱལ་ཁ་ ཐོབའི་ཉམས་མྱོང་དང་ཕམ་ཁ་ཉོས་པའི་བསླབ་བྱར་མཉམ་འཇོག་གང་ཐུབ་བྱེད་དགོས་པ་དེ་རེད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་ཡིན་པ་དང་ ། ཀྲུང་གོའ་ི ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གསར་སྤེལ་ཆེས་སྔ་བའི་ས་ཁུལ་ཡིན། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནས་གསར་དུ་རྙེད་པའི་གནའ་བོའ་ི སྤྲ་མིའི་འགྱུར་རྡོ་དང་རྡོ་ཆས། ཞིང་ཕྱུགས་ལས་ གཉེར་བྱེད་དང་རི་དྭགས་རྔོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོ་བྱད་སོགས་ལ་བརྟགས་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ཡུན་རིང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆགས་རབས་དང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་དེ་ནུབ་རྒྱུད་ ས་ཁུལ་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནི་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་ལྟེ་གནས་ཡིན་པ་དང་ཀྲུང་གོ་ནས་དཔལ་འབྱོར་ ཆེས་དར་བའི་ས་ཁུལ་ཡིན། སྐབས་དེར་དར་གོས་འགྲུལ་ལམ་བཏོད་པ་ནས་བཟུང་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མར་དར་བའི་ཕུལ་བྱུང་རིག་གནས་འཛམ་ གླིང་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས། དེ་དང་ལྷན་དུ་འཛམ་གླིང་གི་ཕུལ་བྱུང་རིག་གནས་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཚམས་སྦྱོར་བྱས། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཆེན་མོ་འཐབ་ ཇུས་བཏོན་པ་ནི་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་མགོ་ནས་བཟུང་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་གསར་སྤེལ་བྱ་བའི་སྔ་ལྟས་ཡིན། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ལ་ གཞིགས་ན་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་ད་སྔ་གསར་སྤེལ་ཐེངས་མང་པོར་བྱས་མྱོང་། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་དང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་འཕེལ་ཚུལ་ལ་ང་ཚོས་བསམ་ གཞིག་གཏོང་དགོས། དེར་བསམ་གཞིག་བཏང་ན་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གསར་སྤེལ་སྒོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་ པོ་ཡོད་པར་གདོན་མི་ཟའོ། གཅིག།

ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་འཕེལ་རིམ།

རྡོ་ཆས་སྤྱོད་པའི་དུས་རབས་གསར་བའི་སྐབས་སུ་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནས་སྔ་གཞུག་ཏུ་སུ་ཏ་ཞི་རིག་གནས་དང་ཏ་ཏུན་ཙི་རིག་གནས། མ་ཅཱ་ཡའོ་ རིག་གནས། མ་ཁྲང་རིག་གནས། ཆི་ཅཱ་རིག་གནས། དབྱང་ཧྲའོ་རིག་གནས་སོགས་འཛམ་གླིང་དུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་ཞིང་མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཤན་ ཤུགས་ཧ་ཅང་ཆེ་བར་མ་ཟད། ད་དུང་ཤུལ་བཞག་དངོས་རྫས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཁུངས་ལུང་ལྡན་པའི་རིག་གནས་གང་མང་བྱུང་བ་དེར་བལྟས་ན། སྐབས་དེར་རང་ རྒྱལ་གྱི་ཤར་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་བར་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་མེད་པ་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ། ཀྲུང་གོའ་ི ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་

འཕེལ་རིམ་དེ་ཤེས་རིག་རིག་གནས་ལ་གཙིགས་སུ་འཛིན་པའི་དུས་རབས་ལ་སླེབས་པ་ནས་བཟུང་ཞ་དང་ཧྲང་། ཀྲོའུ་བཅས་བྲན་གཡོག་ལམ་ལུགས་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ གསུམ་གྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་ལྟེ་གནས་ཏེ་རྨ་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཧྲའན་ཞི་དང་ཧྲན་ཞི། ཧོ་ནན། ཧྲན་ཏུང་བཅས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ས་ཁོངས་ཡིན། སྐབས་དེར་ཤར་ རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་བར་དུ་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་ཀྱང་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་མེད། ཞ་རྒྱལ་རབས་དང་ཧྲང་རྒྱལ་རབས། ཀྲོའུ་རྒྱལ་རབས། དེ་མིན་ ཁྲུན་ཆིའུ་དང་ཀྲན་གོའ་ི དུས་སྐབས་སུ་ཀྲུང་གོའ་ི ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་རྡོ་ཆས་གསར་བའི་དུས་རབས་ཀྱི་རིག་གནས་གཞིར་བཞག་བྱས་པའི་ཐོག་རིམ་གྱིས་ས་ཁོངས་ རིག་གནས་སྤེལ་བ་དང་སྔ་གཞུག་ཏུ་ལི་ཆས་དང་ལྕགས་ཆས་དུས་རབས་བརྒྱུད་དེ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་དེ་དུས་རབས་གསར་པ་ཞིག་ལ་སླེབས། ཁྲུན་ཆིའུ་ ཀྲན་གོའ་ི དུས་སྐབས་སུ་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཆིན་རྒྱལ་ཁབ་ནི་ཞིང་ལས་དང་དམག་འཐབ་ལ་བརྟེན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བའི་རྒྱལ་ཁབ་འགྲན་ཟླ་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། རྒྱལ་ ཁབ་དེས་ཀྲུང་གོ་གཅིག་གྱུར་བྱས་པར་མ་ཟད། ཀྲུང་གོའ་ི ལོ་རྒྱུས་སྟེང་བཀས་བཀོད་རྒྱུད་འཛིན་གྱི་རྒྱལ་རབས་ཨང་དང་པོ་སྟེ་ཆིན་རྒྱལ་རབས་བཙུགས། ཆིན་ཧན་ དང་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཀོན་ཀྲུང་བདེ་ཐང་དང་ཁྲིན་ཏུའུ་བདེ་ཐང་ནི་ནུབ་རྒྱུད་དུ་གསར་སྤེལ་བྱེད་སྔ་བའི་ས་ཁུལ་ཡིན་པས་སྤྱི་ཚོགས་ དཔལ་འབྱོར་ཅུང་དར་རྒྱས་ཆེ་བ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ཞིང་ལས་དང་ཕྱུགས་ལས། ལག་བཟོ། ཡུར་ཆུ་འདྲེན་པ་སོགས་ཀྱི་ལས་རིགས་ཧ་ཅང་དར། དེའི་ནང་དུ་ཀོན་ ཀྲུང་ས་ཁུལ་ལ་མཚོན་ན་ཆིན་རྒྱལ་རབས་དང་ཧན་ནུབ་མའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟེ་གནས་སུ་གྱུར་ཡོད། ཀན་སུའུ་དང་མཚོ་སྔོན་བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་གསར་སྤེལ་བྱེད་ཡུལ་དེ་ཀན་སུའུ་ནས་གཙོ་བོ་རྨ་ནུབ་དོག་ལམ་ས་ཁུལ་ཡིན། སྐབས་དེར་ཡུལ་དེ་ན་ཏི་རིགས་དང་ཆིང་ རིགས། ཞོན་ནུའུ་རིགས་སོགས་ཀྱིས་ཕྱུགས་ལས་དང་། ས་ཆ་ལ་ལར་ཞིང་ལས་སོགས་ཀྱི་ལས་ལ་གཉེར། མཚོ་སྔོན་ཡུལ་ལ་མཚོན་ན་སྐབས་དེར་ཆིན་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་ མིང་ལ་བུ་གཡོག་ཡབ་རྒྱལ་ཟེར་བའི་ཆིང་རིགས་ཀྱི་གཡོག་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ཁོ་ཆིན་རྒྱལ་ཁབ་ནས་བྲོས་ཏེ་རང་རིགས་ཀྱིས་མི་རབས་ནས་མི་ཐོག་བར་འཚོ་བ་སྐྱེལ་ བཞིན་པའི་ཕ་གཞིས་ཏེ་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཙོང་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད་ལ་སླེབས་ནས་རང་གི་ཆིན་རྒྱལ་ཁབ་ནས་བསླབས་པའི་འདེབས་འཛུགས་ལག་རྩལ་དང་ཕྱུགས་འཚོ་བའི་ ལག་རྩལ་མ་ལུས་པ་ཆིང་མི་རྣམས་ལ་སློབ་ཁྲིད་བྱས་པར་བརྟེན་ཡུལ་དེའི་ཞིང་ལས་དང་ཕྱུགས་ལས་སོགས་ལ་མགྱོགས་མྱུར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བས། བུ་གཡོག་ ཡབ་རྒྱལ་ལ་ཆིང་མི་རྣམས་ཀྱིས་བཀུར་སྟི་དང་དད་པ་ཆེན་པོ་བྱས་ནས་ཁོ་ཉིད་ཚོ་དཔོན་ལ་བསྐོས། དེ་ལས་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་ཡུལ་དེར་ཆེས་སྔ་མོར་གསར་ སྤེལ་བྱེད་མཁན་ནི་ཆིང་རིགས་དང་རོང་རིགས། ཞོན་ནུའུ་རིགས་སོགས་ཡིན། ནང་སོག་གི་ནུབ་ཕྱོགས་དང་ཀན་སུའུ་ཡི་ནུབ་ཕྱོགས། ཞིན་ཅང་གི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ གཙོ་བོ་ཡའོ་ཧྲི་རིགས་དང་ཞོན་ནུའུ་རིགས། ལྦུ་སོན་རིགས་སོགས་ཀྱི་གསར་སྤེལ་བྱས། ཁོ་ཚོས་གསར་སྤེལ་བྱེད་ཡུལ་གཙོ་བོ་པར་ཁ་ཧྲི་མཚེའུའི་ཤར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ ཡུའུ་ལི་ཆུ་བོའ་ི འབབ་རྒྱུད་དང་ཨ་མུ་ཆུ་བོའ་ི འབབ་རྒྱུད་སོགས་ཡིན། ཁོ་ཚོས་ཕྱུགས་ལས་དང་རི་དྭགས་རྔོན་པའི་ལས་གཉེར་ཏེ་འཚོ་བ་རོལ་ནས་བྱང་ཕྱོགས་རྩྭ་ཐང་ གི་འབྲོག་པའི་རིག་གནས་དང་ནུབ་རྒྱུད་མཐའ་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་ལ་བྱས་རྗེས་ཆེན་པོ་བཞག ཞིན་ཅང་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐ་ཁེ་ལ་མ་ཀན་བྱེ་ཐང་ཆེན་པོའ་ི མཐའ་ཁོབས་ ལ་ཆིན་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་ཡ་ལི་ཨན་རིགས་ཀྱི་རྒྱུད་པ་དང་སོག་པའི་རྒྱུད་པ་ཡུལ་དེར་བསྡད་ནས་གསར་སྤེལ་བྱས། ཁོ་ཚོས་ཟངས་ཆས་དང་ལྕགས་ཆས། རྫ་ཆས། འཁེལ་འཐག་སོགས་ཀྱི་ལག་བཟོ་ཤེས་ན་ཡང་གཙོ་བོ་ཞིང་ལས་དང་ཕྱུགས་འཚོ་བའི་ལས་ལ་གཉེར་བཞིན་ཡོད། ཞིན་ཅང་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁུ་ནུ་རི་བོའ་ི རྡོ་བརྐོས་རི་མོ་ལས་ང་ཚོས་དེ་དུས་ཕྱུགས་ཟོག་འཚོ་བ་དང་རི་དྭགས་རྔོན་པའི་སྣང་ཚུལ་བཀོད་པའི་རི་མོ་ལ་བལྟས་ན་ས་ཆ་དེར་ སྡོད་པའི་རིགས་སོ་སོའ་ི མི་དམངས་ཀྱིས་བྱེ་ཐང་དུ་ས་ཆུ་ནགས་གསུམ་འཛོམས་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་བཟོས་ཏེ་ལྗང་མདོག་ལྡན་པའི་བྱེ་ཐང་ཡུལ་ལྗོངས་རིག་གནས་གསར་ སྐྲུན་བྱས། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་རྡོ་ཆས་དུས་རབས་ནས་བཟུང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་རོལ་གྱིན་ཡོད། བོད་ཀྱི་མེས་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ལོ་རབས་སྔོན་གྱི་ལོ་350ལོའ་ི ཡས་མས་སུ་བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁའི་ཡར་ཀླུང་སར་ཚོ་བ་ཆགས་ནས་ཕྱུགས་ལས་དང་གདོད་མའི་ཞིང་ལས་སྤེལ་བར་བརྟེན་རིམ་གྱིས་བོད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་ གནས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ཚུགས་ཕྱིར། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་ཆེས་སྔ་མོར་གསར་སྤེལ་བྱེད་མཁན་ནི་བོད་མི་རང་གི་མེས་པོ་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། ཆིན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ སྔ་གཞུག་ཏུ་སི་ཁྲོན་དང་ཁྲིན་ཆིན་ས་ཆར་པཱ་རིགས་དང་ཧུའུ་རིག་གཉིས་ཀྱིས་ཞིང་ལས་གཉེར་བའི་ཞོར་ལ་ལག་བཟོ་ཅི་རིགས་བཟོ་བ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ལི་ཆས་བཟོ་ བའི་ལག་རྩལ་ཅུང་མཐོ། ཡུན་ནན་དང་ཀུའེ་ཀྲའོ། སི་ཁྲོན་ནུབ་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ལ་མཚོན་ན་འབྲས་རིགས་འདེབས་པའི་ཞིང་ལས་ལ་གཉེར་བ་དང་ཉ་འཛིན་པ་ དང་། རི་དྭགས་རྔོན་པའི་ལས་ལ་གཉེར་མཁན་མང་། གོང་དུ་སྨོས་པ་ནི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནས་གསར་སྤེལ་བྱེད་སྔ་བའི་ས་ཆ་ཁ་ཤས་ཤིག་གི་གནས་ཚུལ་ཙམ་ཡིན། ཐང་རྒྱལ་རབས་མ་ཚུགས་སྔོན་ལ་ཀྲུང་གོའ་ི ནུབ་རྒྱུད་ ས་ཁུལ་གྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་ཚུལ་ལ་རྒྱལ་ཡོངས་ནས་སྔར་བཞིན་སུས་ཀྱང་མཐོང་ཆུང་བྱས་མེད། འོན་ཀྱང་ཐང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་བྱུང་བའི་ཨན་ ཧྲིའི་ཟིང་འཁྲུག་གིས་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་དཔལ་འབྱོར་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་ཕོག སུང་རྒྱལ་རབས་དང་ནང་སྒོས་སུ་སུང་ལྷོ་མའི་རྒྱལ་རབས་ ནས་བཟུང་། ཀྲུང་གོའ་ི སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་ལྟེ་གནས་རིམ་གྱིས་ཤར་ལྷོ་ས་ཁུལ་ལ་སྤོ་སྒྱུར་བྱས་པའི་ལྷན་དུ་ཀྲུང་གོའ་ི ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་ གསུམ་གྱི་གོ་གནས་རིམ་གྱིས་ཉམས་དམས་སུ་གྱུར། སུང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནས་ཞིང་ལས་ལ་རྩོལ་བ་ཆེན་པོ་བྱས་ནའང་ཏང་ཞང་སོགས་མི་ རིགས་ཀྱིས་བར་ཆད་བཏང་བའི་ཁར་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་སོང་ནས་ཆུ་བོའ་ི བཞུར་ལམ་སྒྱུར་བ་དང་ཐ་ན་བཞུར་རྒྱུན་ཆད་པའི་གནས་ཚུལ་ དུས་རྒྱུན་བྱུང་འདུག རྩྭ་ཐང་དང་ནགས་ཚལ། ཞིང་ར་སོགས་བྱེ་མས་བཀབ་པའི་ཁྱོན་ཉིན་རེ་ཇེ་ཆེ་དང་། སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་དར་གོས་འགྲུལ་ལམ་ཆད་ནས་ཚོང་ པ་དང་ཡིག་སྐྱེལ་མཁན་སོགས་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་བྱེད་མི་ཐུབ། དུས་མཚུངས་སུ་ལྷོ་ཕྱོགས་ས་ནས་ཕྱོགས་སྟོན་འཁོར་ལོ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་པར་བརྟེན་མཚོ་ངོས་ཀྱི་ དར་གོས་འགྲུལ་ལམ་དེས་ནུབ་བྱང་ཡུལ་གྱི་དར་གོས་འགྲུལ་ལམ་གྱི་ཚབ་བྱས། ནུབ་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་སི་ཁྲོན་ནི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་སྟོབས་ཧ་ཅང་ཆེ་བས་སུང་རྒྱལ་ རབས་ཀྱི་དམག་རྒྱགས་འབྲུ་གཟན་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་ཡུལ་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་སུང་ལྷོ་མའི་དུས་མཇུག་དང་ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་མཇུག་ལ་སི་ཁྲོན་ཡུལ་ནས་དམག་ འཁྲུག་ལངས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཐང་དང་སུང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་གྲུབ་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྨང་གཞི་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས་ལ་གཏོར་རླག་ཚབས་ཆེན་བྱས།

མིང་དང་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སྐབས་སུ་ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་བར་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་ཚུལ་ལ་སྔར་བཞིན་ཁྱད་པར་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ ཡོད། ནང་སྒོས་སུ་འབྲི་ཆུའི་སྨད་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དང་ཤར་ལྷོའ་ི མཚོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་བའི་གོམ་འགྲོས་ཧ་ཅང་མགྱོགས། ཡོན་མིང་ཆིང་གསུམ་རྒྱལ་ རབས་ཀྱི་སྐབས་སུ་ས་མཚམས་སྲུང་བའི་ཆེད་དུ་ནུབ་བྱང་ས་ཁུལ་དང་ནུབ་ལྷོ་ས་མཚམས་སུ་དམག་མིས་ས་རྒོད་བསློགས་ནས་དམག་ཟས་སྒྲུབ་པ་དང་མུ་གེ་ཡིས་ མནར་བའི་མི་སེར་སྡུག་གི་རྒྱ་མཚོ་ལས་བསྐྱབས་པ་བདེན་ནའང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་སྟོབས་ཤར་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དང་བསྡུར་ན་མངོན་གསལ་དུ་ཞན་ པ་རེད། ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས་སུ་མུ་གེ་དང་བྱེ་རླུང་སོགས་ཀྱི་ཐན་པ་མང་པོ་བྱུང་བས་མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཤིང་ལོ་ཏོག་ འདེབས་པའི་ས་ཞིང་དང་ཕྱུགས་ཟོག་འཚོ་བའི་རྩྭ་ཐང་གི་ཁྱོན་ཉིན་བཞིན་ཇེ་ཆུང་རེད། སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་མིན་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ བྱུང་བ་དེ་ནི་མིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་མཇུག་ཏུ་ཞིང་པ་འོས་ལངས་བྱས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ཡིན། གཉིས། ལོ་སྔ་བཅུའི་རིང་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱས་པའི་བགྲོད་ལམ།

ཀྲུང་གོའ་ི རྒྱལ་ཁབ་གསར་བ་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དེ་སྔོན་དུས་ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དང་འདྲ་ས་མང་པོ་ཡོད་ལ་མི་འདྲ་ ས་ཡང་མང་པོ་ཡོད། ཨ་རིས་དང་མ་གསར་སྤེལ་བྱེད་ཡུལ་ནི་དབྱིན་ཏི་ཨན་རིགས་སྡོད་པའི་གཏན་ནས་གསར་སྤེལ་བྱས་མ་མྱོང་བའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ཡིན། འོན་ ཀྱང་ཀྲུང་གོའ་ི ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་རིང་ལ་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ཉེ་ཆར་ལོ་ལྔ་བཅུའི་རིང་ནུབ་རྒྱུད་མི་དམངས་ཀྱིས་དཀའ་སྤྱད་སྡུག་རུས་ དང་འབད་བརྩོན་ཆེན་པོས་འཛུགས་སྐྲུན་རང་བཞིན་གྱི་གསར་སྤེལ་གང་ཐུབ་བྱས་པ་བརྟེན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་རྨང་གཞི་སྲ་ཞིང་བརྟན་པོ་ཞིག་ ཚུགས་ཡོད། དེ་ཡང་བཅིངས་འགྲོལ་སྔོན་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་ཚུལ་ནི་ལོ་མང་བོའ་ི རིང་མུ་མཐུད་དུ་དམག་འཁྲུག་བྱས་པ་དང་རང་བྱུང་ཐན་པ་མང་པོ་བྱུང་ བའི་རྐྱེན་གྱིས་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྨང་གཞི་ཞན་པ་དང་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་རྗེས་ལུས་གྲོང་ཁྱེར་ནས་བཟོ་ལས་ཀྱི་མ་གཞི་གསར་བ་ཚུགས་པ་དང་། ལྕགས་ ལམ་གཞུང་ལམ་མང་པོ་བཏིངས། གཉིས་ན་ལོ་སྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་གཉིས་པའི་སྐབས་ཡིན། དུས་རིམ་དེར་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དེ་སྔོན་ཆད་ལ་བསྡུར་ན་བརྟན་པོ་དང་མགྱོགས་མྱུར་ངང་འཕེལ་

རྒྱས་བྱུང་འདུག ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་གཉིས་པའི་བཀོད་སྒྲིག་ལྟར་ན་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་གཙོ་བོ་ངར་ལྕགས་དང་མདོག་ལྡན་སྕགས་རིགས། ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་ སོགས་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་རྩོལ་བ་ཆེན་པོ་བྱས་པ་དང་། ཞིན་ཅང་གི་རྡོ་སྣུམ་དང་མདོག་ལྡན་ལྕགས་རིགས་ཀྱི་བཟོ་ལས་མུ་མཐུད་དུ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ་དང་བོད་ ལྗོངས་ཀྱི་ས་གཤིས་རྩད་གཅོད་ལ་ཤུགས་སྣོན་གང་ཐུབ་བྱས། འོན་ཀྱང་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་གཉིས་པ་དེ་ལག་བསྟར་བྱེད་མགོ་ཚུགས་མ་ཐག་1958ལོར་མཆོང་ སྐྱོད་ཆེན་པོ་ཞེས་པའི་ལས་འགུལ་གྱིས་ཐེ་གཏོགས་བྱས། 1963ལོ་ནས་1965ལོའ་ི བར་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཚུལ་མ་འགྲིག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཁེ་ ལས་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་མང་ཆེ་བ་མི་ཐོར་ཀ་མེད་བྱུང་། སྐབས་དརེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་བཟོ་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་མ་དངུལ་མང་པོ་བཏང་ བ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ངར་ལྕགས་བཟོ་ལས་ཐད་མ་དངུལ་མང་པོ་བཏང་བར་བརྟེན་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཕན་ཀྲི་ཧྭ་ངར་ལྕགས་བཟོ་གྲྭ་དང་ཁྲིན་ཏུའུ་ངར་ལྕགས་བཟོ་གྲྭ ཟི་ལིང་ངར་ལྕགས་བཟོ་གྲྭ་སོགས་ངར་ལྕགས་བཟོ་གྲྭ་མང་པོ་བཙུགས། དེ་མིན་ད་དུང་རྡོ་སོལ་སྔོག་འདོན་དང་ཤེལ་བཟོ་སོགས་ཀྱི་བཟོ་གྲྭ་མང་པོ་བཙུགས། སྤྱིར་ དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུའི་ནང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་གཙིགས་སུ་བཟུང་བས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ འཕེལ་སྟོབས་ཇེ་རྒྱས་སུ་སོང་བ་དང་ས་གནས་བར་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ་ཆ་སྙོམས་ཡོང་བར་ཕན་ཆེན་པོ་ཐོགས། ཡིན་ན་ཡང་མི་རྣམས་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་ཅུང་ཞན་པས་འཆར་གཞི་མེད་ལ་རང་འདོད་ལྟར་གཏེར་སྔོག་པ་དང་ས་རྒོད་བསློགས་པ། ནགས་གཅོད་ཅིང་ཆུ་སྦགས་པ། ནང་སྒོས་ སུ་རྨ་ཆུ་དང་འབྲི་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད། སི་ཀྲོན་དང་ཡུན་ནན་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་གདོ​ོད་མའི་ནགས་ཚལ་གཅོད་དྲགས་པས་རང་རྒྱལ་གྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ ཡུག་ལ་གཏོར་རླག་ཚབས་ཆེན་ཕོག གསར་སྤེལ་ཆེན་པོ་བྱས་པ་ལས་གནས་སྐབས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མ་དངུལ་ཅུང་གསོག་འཇོག་བྱས་ཡོད་ནའང་ ད་ལྟའི་ཆུ་ལོག་སོགས་ཐན་པ་མང་པོ་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན་ངོ་མ་ཐོབ་པ་ལས་ཤོར་བ་མི་མང་ངམ་སྙམ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་གསར་སྤེལ་དང་མདོ་ དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་གནས་ཚུལ་དེར་ངེས་པར་དུ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས།

གསུམ་ན་ཁུལ་གསུམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་སྐབས་ཡིན། དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་པ་ནས་བཟུང་སྟེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་བབ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ བྱུང་བ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ནང་ཁུལ་དུ་ལོ་གསུམ་ལ་རང་བྱུང་ཐན་པ་བྱུང་བའི་ཁར་མཆོང་སྐྱོད་ཆེན་པོའ་ི ལས་འགུལ་གྱིས་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་ལ་གནོད་པ་ཆེན་ པོ་ཕོག ནང་སྒོས་སུ་དམག་འཐབ་ཀྱི་དགོས་མཁོར་བསྟུན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་འགུལ་རྒྱ་ཞིང་རྒྱས་པ་ཞིག་སྤེལ། དེ་ཡང་ཁུལ་ གསུམ་ཟེར་དོན་ཅི་ཡིན་ཞེ་ན། སྐབས་དེར་རང་རྒྱལ་གྱི་མངའ་ཁོངས་གྲུབ་ཚུལ་ལྟར་ཤར་བྱང་ས་ཁུལ་དང་མཚོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ཚང་མ་ཁུལ་དང་པོར་བརྩིས་པ་དང་རྒྱལ་ ཁབ་ཀྱི་དབུས་ཁུལ་དེ་ཁུལ་གཉིས་པ། རྒྱབ་ཕྱོགས་ས་ཁུལ་དེ་ཁུལ་གསུམ་པ་ཞེས་བགོས་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁུལ་གསུམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་སྐབས་དང་ནང་ སྒོས་སུ་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་གསུམ་པའི་སྐབས་སུ་ནུབ་ལྷོ་བར་འབྲེལ་བའི་ལྕགས་ལམ་བཏིངས་པ་དང་ངར་ལྕགས་བཟོ་གྲྭ། ལྕགས་རིགས་བསྲེས་མའི་བཟོ་གྲྭ འཕྲུལ་འཁོར་འཕྲུལ་ཆས་བཟོ་གྲྭ། རྡོ་སོལ་སྔོག་འདོན་བཟོ་གྲྭ། རྡོ་སྣུམ་བཞུ་བའི་བཟོ་གྲྭ། ཆུ་གློག་ས་ཚིགས། མེ་གློག་ས་ཚིགས་སོགས་མང་པོ་བཙུགས། ཁུལ་ གསུམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་མ་དངུལ་དུང་ཕྱུར་2000ལྷག་གསོག་འཇོག་བྱས་པ་དང་། སྔ་གཞུག་ཏུ་རིང་ཚད་8000ཡོད་པའི་ལྕགས་ལམ་བཅུ་ལྷག་བཏིངས་ཤིང་ རྐང་འཛིན་ཁེ་ལས་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་དང་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་ལས་ཁུངས། སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་སོགས་1000ལྷག་བཙུགས་པ་དང་། ཐོན་སྐྱེད་ཞིབ་འཇུག་རྟེན་ གཞི་ཞེ་ལྔ་དང་བཟོ་ལས་གྲོང་ཁྱེར་རབ་རིམ་འཛོམས་ཤིང་ནང་སྒོས་སུ་རྒྱལ་སྲུང་བཟོ་ལས་བཟོ་ལས་དང་བཟོ་ལས་ཆེ་ཁག་གཙོ་བྱས་པའི་ཐོན་ལས་སྒྲིག་གཞི་དང་ཐོན་ སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་ཀྱང་གྲུབ། འོང་ཀྱང་འཛུགས་སྐྲུན་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་ཚུལ་ཐད་རྒྱལ་སྲུང་བཟོ་ལས་གཙོ་བྱས་པས་ཁེ་ལས་མང་ཆེ་བ་རི་ལུང་དང་ས་ཕུག བྲག་ཕུག ནགས་གསེང་སོགས་མི་མེད་ས་སྟོང་ན་ཐར་ཐོར་དུ་གནས་པའི་ཁར་རམ་འདེགས་འཛུགས་སྐྲུན་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་མེད་པས་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་འདོན་སྤེལ་བྱེད་དཀའ་ བ་དང་། མ་རྩ་མང་པོ་བཏང་ནའང་ཕྱིར་ཐོབ་ཕན་འབྲས་ཧ་ཅང་ཉུང་།

དམག་འཁྲུག་གི་དགོས་མཁོར་དམིགས་ནས་བཙུགས་པའི་ཁེ་ལས་དེ་དག་དམག་འཁྲུག་གི་མཇུག་རྫོགས་པ་ན་བེད་སྤྱོད་ས་ཆེན་པོ་མེད་པས་སླར་ཡང་ནང་ལོགས་ དང་ཡང་ན་གྲོང་ཁྱེར་དུ་མི་སྤོ་ཀ་མེད་རེད། དེ་ཡང་གནས་སྤོ་སྐབས་མི་ཤུགས་དང་དངོས་ཤུགས། རྒྱུ་ཤུགས་མང་པོ་བཏང་ཡོད། སྤྱིར་ཁུལ་གསུམ་འཛུགས་སྐྲུན་ ནི་རྒྱལ་སྲུང་འཛུགས་སྐྲུན་གཙོ་བོ་བྱས་པའི་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་ཡིན་པས། དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་སྲུང་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་ལས་དཔལ་འབྱོར་ འཛུགས་སྐྲུན་གཙོ་བོ་བྱས་པ་མིན། དེའི་ཕྱིར་ཐོན་ཁུངས་ལ་ལུགས་མཐུན་ངང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མི་ཐུབ། 1980ལོའ་ི སྔོན་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་འཛུགས་ སྐྲུན་ལ་མ་དངུལ་བཏང་བའི་གྲངས་ཀ་ཤར་རྒྱུད་ལས་མཐོ་བས་ནུབ་རྒྱུད་དང་ཤར་རྒྱུད་བར་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་མེད་པ་བདེན་མོད། འོན་ཀྱང་རྒྱལ་ ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ་སྔར་ལ་མི་དོ། ཁུལ་གསུམ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་འབྲི་ཆུའི་འབབ་རྒྱུད་དང་རི་བོ་ཏ་ཞིང་ཨན་ལིན་སྒང་རྒྱུད་ཀྱི་ནགས་ཚལ་སྐྲ་ བཞར་བ་ལྟར་བཅད་པ་དང་མི་གྲངས་མང་པོ་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འཕེལ་སྟོབས་ཧ་ཅང་ཞན་པའི་རྩ་ཐང་དང་རི་ལུང་། ནགས་ཁུལ་སོགས་ལ་གནས་སྤོར་ནས་གྲོང་སྡེ་ཆགས་ ཤིང་འཚོ་བའི་དོན་དུ་རང་འདོད་ལྟར་ས་རྒོད་བསློགས་ཤིང་ནགས་གཅོད་ཆུ་སྦགས་སོགས་ཀྱི་དོན་ལོག་མང་པོ་བསྒྲུབས་པ་ལས་ཐེབས་པའི་གནོད་སྐྱོན་རྗེས་རབས་པ་ རྣམས་ཀྱིས་ལོ་བཅུ་ཕྲག་དང་། ཐ་ན་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ཡན་ལ་ཁ་གསབ་དང་སླར་གསོ་བྱས་ཀྱང་བྱེད་མི་ཐུབ། དེ་ནི་ང་ཚོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་ངེས་པར་དུ་ཞིབ་འཇུག་དང་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས་པའི་ཉམས་མྱོང་དང་བསླབ་བྱ་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། བཅོས་སྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་བྱས་པའི་ཚུན་ནས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ལེགས་སྒྲིག་བྱས་པ། ལོ་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་དུས་རབས་བདུན་བཅུའི་དུས་མཇུག་ཏུ་ བཅོས་སྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་མགོ་ཚུགས་པ་ནད་བཟུང་། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དེ་དུས་སྐབས་གསར་བ་ཞིག་ལ་སླེབས། འོན་ཀྱང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁོར་ཡུག་ ཆེན་པོས་ཚོད་བཟུང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་བརྒྱད་པ་དེ་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་ལ་ཁྱད་ཆོས་མི་མཐུན་པའི་ གནས་ཚུལ་ཅི་རིགས་བྱུང་། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་བཅུ་བའི་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་དྲུག་པ་དང་ཨང་བདུན་པའི་སྐབས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གསར་ སྤེལ་བྱེད་ཡུལ་དེ་ནང་ལོགས་ས་ཁུལ་ནས་རིམ་གྱིས་མཚོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་སྤོ་སྒྱུར་བྱས་པས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བཏང་བའི་མ་དངུལ་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཆེས་ ཉུང་བའི་སྐབས་ཡིན། སྐབས་དེར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མ་དངུལ་གཏོང་ཐབས་ནི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་རྣམ་གྲངས་གསར་བ་སྤེལ་རྒྱུར་དོ་སྣང་མི་བྱེད་ལ་གཙོ་བོ་དུས་རབས་ བརྒྱད་ཅུ་བའི་སྔ་རོལ་ནས་གྲུབ་པའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་བཟོ་ལས་དང་ཁུལ་གསུམ་ས་གནས་ཀྱི་ཁེ་ལས་ལེགས་སྒྲིག་དང་བཅོས་སྒྱུར། མཐོར་འདེགས་བཅས་ལ་ འབད་བརྩོན་བྱས།

མ་དངུལ་གཏོང་བའི་ལམ་ལུགས་བཅོས་སྒྱུར་བྱས་ནས་ཁེ་ལས་རང་ཉིད་ལ་མཁོ་བའི་མ་དངུལ་མང་ཆེ་བ་རང་གིས་གསོག་འཇོག་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་གསར་བ་བཏོད། དམངས་སྤྱོད་དངོས་རྫས་མང་པོ་གསར་སྐྲུན་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་དམག་སྤྱོད་བཟོ་ལས་དམངས་སྤྱོད་ལ་སྒྱུར་ནས་དམངས་སྤྱོད་བཟོ་ ལས་ཐོན་རྫས་བཟོ་བའི་ཁེ་ལས་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་བཙུགས། ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ད་དུང་འབྲི་ཆུ་དང་རྨ་ཆུ། ཀྲུའུ་ཅང་གཙང་བོ་སོགས་ཀྱི་སྟོད་རྒྱུད་དུ་ ཆུ་གློག་ས་ཚིགས་མང་པོ་བཙུགས། ཐཱ་ལིས་མུའུ་གཤོང་ས་རུ་རྡོ་སྣུམ་གསར་འདོན་དང་། ཧྲའན་ཞི་ནས་རྡོ་སོལ་སྔོག་འདོན་བྱས། དེ་མིན་ད་དུང་ལྕགས་ལམ་གདིང་ བའི་ཐད་སྟོབས་ཤུགས་ཆེན་པོ་བཏོན། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུའི་ནང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མ་དངུལ་གཏོང་ཡུལ་གཙོ་བོ་སྔར་བཞིན་ཤར་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ཡིན་ ན་ཡང་ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཨང་བརྒྱད་པའི་སྐབས་སུ་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ནུབ་རྒྱུད་ལ་བྱིན་ཡོད། སྐབས་དེར་རྨང་གཞིའི་ཐོན་ལས་དང་རྨང་ གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱས་པ་དང་། ཐོན་ཁུངས་བཀོད་སྒྲིག་ཐད་ཚོང་རའི་ནུས་པ་ཉིན་བཞིན་ཇེ་ཆེ་རེད། ཕྱི་ཕྱོགས་ལ་སྒོ་འབྱེད་ཚུལ་ ནི་ལྷོ་ཕྱོགས་ནས་བྱང་ཕྱོགས་དང་། ས་ཁོངས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ལོ་རབས་སྔོན་མ་དང་མི་མཐུན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའོ། གསུམ། དུས་རབས་གསར་བའི་སྐབས་ཀྱི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ།

དུསརབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་བར་མགོ་བརྩམས་པའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ནི་དུས་ཡུན་སྔོན་མ་ལས་རིང་ཞིང་སྤེལ་རྒྱ་སྔོན་མ་ལས་ཆེ། སྔོན་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་ གསར་སྤེལ་དང་བསྡུར་ན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡོད་པ་དེ་ད་ལྟའི་གསར་སྤེལ་ལ་གཙོ་བོ་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་བརྒྱུད་དེ་དཔལ་འབྱོར་ གྱི་རྒྱུན་སྲིང་འཕེལ་རྒྱས་དང་མགྱོགས་མྱུར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་འབད་པ་དང་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་རེད། མ་འོངས་འཕེལ་རྒྱས་ནི་ཀྲུང་དབྱང་གིས་བཏོན་པའི་གོམ་རིམ་ གསུམ་གྱི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་དང་། ཀྲུང་དབྱང་གིས་བཀོད་སྒྲིག་ལྟར་དུས་རབས་གསར་བའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་དུས་རིམ་པ་གསུམ་བཀར་ནས་སྒྲུབ་

དགོས་ཟེར། དུས་རིམ་དང་པོ་ནི་2001ལོ་ནས་2010ལོའ་ི བར་ཡིན། དུས་རིམ་དེར་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚད་བཟོ་ལས་སྔོན་མའི་ཚད་ལ་ཐོན་ དགོས་པ་དང་། རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་10%ཡན་ལ་འཕར་ནས་སྤྱིའི་སྒོར་གྲངས་དུང་ཕྲུར་4.78ལ་ཐོན་དགོས། ཚོང་རའི་ དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྒྲིག་གཞི་ཆ་ཚང་ཞིག་གྲུབ་པ་དང་། མི་རེ་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་ཐོབ་པའི་ཡོང་འབབ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་འབྲིང་རིམ་གྱི་མི་རེ་ཐོབ་པའི་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་ ཡོང་འབབ་དང་འདྲ་ཞིང་། མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཅུང་ཕྱུག་པོར་འགྱུར་ཐུབ། དུས་རིམ་གཉིས་པ་ནི་2011ལོ་ནས་2030ལོའ་ི བར་ཡིན། དུས་རིམ་དེར་ནུབ་རྒྱུད་ ས་ཁུལ་དུ་བཟོ་ལས་ཅན་དུ་གྱུར་ཞིང་རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་6.9%འཕར་སྣོན་དང་། ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་སྒོར་གྲངས་དུང་ ཕྱུར་18.13ལ་ཐོན་དགོས། སྐབས་དེར་ཚོང་རའི་དཔལ་འབྱོར་སྔར་ལས་འཐུས་ཚང་དུ་གྱུར་པ་དང་མི་རེ་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་ཡོང་འབབ་འཛམ་གླིང་གི་དཔལ་འབྱོར་དར་ བའི་རྒྱལ་ཁབ་འབྲིང་རིམ་གྱི་ཆུ་ཚད་ལ་ཐོན་དགོས། མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བ་དེ་བས་ཕྱུག་པོར་གྱུར་པ་རེད། དུས་རིམ་གསུམ་པ་ནི་2031ལོ་ནས་2050ལོའ་ི བར་ཡིན། སྐབས་དེར་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་ཚུལ་དང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་མགྱོགས་ཚད། མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡོང་འབབ། འཚོ་བའི་ ཆུ་ཚད། སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་ཡོན་གྱི་ཚད་གཞི་སོགས་རྒྱལ་ཡོངས་དང་གཅིག་འདྲ་ཡིན། རྒྱལ་དམངས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རིན་ཐང་བསྡོམས་འབོར་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་4%འཕར་ སྣོན་དང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྒོར་གྲངས་དུང་ཕྱུར་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཡིན་ལ། མི་རེ་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་ཐོབ་པའི་ཡོང་འབབ་ནི་དེ་དུས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་དར་བའི་རྒྱལ་ ཁབ་འབྲིང་རིམ་གྱི་ཚད་ལ་སླེབས་ཐུབ། སྐབས་དེར་ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་བར་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་ཀྱང་ཁྱད་པར་མེད་ལ། དངོས་ པོའ་ི དཔལ་ཡོན་དང་བསམ་པའི་དཔལ་ཡོན། ཆབ་སྲིད་དཔལ་ཡོན་གྱི་ཚད་གཞི་ཅུང་མཐོན་པོ་ཡིན། 1999ལོར་ནས་2000ལོའ་ི བར་ཀྲུང་དབྱང་དང་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་འཚོགས་པའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུའི་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་ ཕྲ་ཞིང་ཞིབ་པའི་ངང་བཀོས་སྒྲིག་གང་ལེགས་བྱས། ཚོགས་འདུའི་དགོངས་དོན་ལྟར་ན་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་འདི་ལྟ་སྟེ། དང་པོ་ནུབ་རྒྱུད་ ས་ཁུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཌྷཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བ་དེ་ནི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་རྨང་གཞི་ཡིན། རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་ བཀོད་ཞན་ན་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་བདེ་བླག་ངང་སྒྲུབ་མི་ཐུབ། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས་ན་ངེས་པར་ དུ་མ་དངུལ་མང་པོ་བཏང་ནས་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས། ནང་སྒོས་སུ་གཞུང་ལམ་དང་ལྕགས་ལམ། གནམ་གྲུ་ཐང་། ཆུ་བེད། གློག་དྲ། འཕྲིན་སྐྱེལ། འགྲིམ་འགྲུལ། རང་བྱུང་སོལ་རླངས་སྦུ་གུ། ཀུན་ཁྱབ་རླུང་འཕྲིན་དང་བརྙན་འཕྲིན་ལ་སོགས་པའི་འཛུགས་ སྐྲུན་ལ་སྟོབས་ཤུགས་ཅི་ཡོད་ཕུད་དགོས། གཉིས་པ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གང་ལེགས་བྱེད་པ་ནི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་གནད་ འགག་ཡིན།

སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱས་ན་ད་གཟོད་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་གསར་ སྤེལ་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཐུབ་ལ། མ་དངུལ་འཇོག་པའི་ཁོར་ཡུག་ཀྱང་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏོང་ཐུབ་པ་དང་མ་དངུལ། ལག་རྩལ། ཤེས་ཡོན་མི་སྣ་སོགས་ནང་འདྲེན་བྱེད་ ཐུབ་པས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་གོམ་འགྲོས་དེ་བས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་ཐུབ། གཞན་ཡང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱེད་ པ་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་མཚོན་ན་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། གལ་སྲིད་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ས་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་། རྩྭ་ཐང་ ། མཁའ་དབུགས། གངས་རི། སྲོག་ཆགས་སོགས་དང་། དེ་མིན་སྐྱེ་ཁམས་ཐམས་ཅད་འདུས་ཤིང་དེ་ལས་གྲུབ་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་རླག་བྱེད་པ་ལས་ བདག་སྐྱོང་མ་བྱས་ན་ས་ཆུ་སྲུང་འཛིན་གྱི་ནུས་པ་ཤོར་ནས་ཆུ་ལོག་སོགས་ཀྱི་འཇིགས་པར་འགོག་ཐབས་མེད་པས་རྨ་འབྲི་རྫ་གསུམ་སོགས་ཆུ་བོའ་ི སྨད་རྒྱུད་དུ་འཚོ་བ་ རོལ་བའི་མི་དམངས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་ཡོད།

གནས་ཚུལ་དེར་གཞིགས་ཏེ་ཀྲུང་དབྱངས་གིས་ཞིང་བསྐྱུར་ནགས་འཛུགས་དང་ཕྱུགས་བསྐྱུར་རྩྭ་གསོ། རི་བཀག་ནགས་གསོ་ཞེས་པའི་གོ་ཆོད་ཅིང་ཕན་འབྲས་ལྡན་ པའི་སྲིད་ཇུས་ཅི་རིགས་འདོན་སྤེལ་བྱས་ནས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་ཡོང་བ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་སྔར་མཆིས་མ་མྱོང་བའི་ སྐལ་བ་བཟང་པོ་ཞིག་འཕྲད། གསུམ་པ་ནི་ཧུར་བརྩོན་གྱིས་ཐོན་ལས་སྒྲིག་གཞི་སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཧ་ཅང་བཟང་། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནས་ས་གཤིས་ དང་གནམ་གཤིས། ཐོན་ཁུངས། དངོས་རིགས་སོགས་ཀྱི་གཅིག་མཐུན་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལ་གཞིགས་ཏེ་ཚོང་རས་ལམ་ཁྲིད་བྱས་པའི་ཁར་ཐོན་ལས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་ སྙོམས་སྒྲིག་བྱེད་པ་དང་། དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཞིང་འཕེལ་སྟོབས་ཆེས་ཆེ་བ་དང་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་གྱི་ཚད་མཐོ་བའི་ཐོན་ལས། ཡུལ་སྐོར་ཐོན་ལས་ སོགས་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་དགོས། ཞིང་ལས་ཀྱི་རྨང་གཞི་སྙོམས་སྒྲིག་བྱས་ནས་ཞིང་པ་རྣམས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་ཇེ་མང་ལ་གཏོང་བ་དེ་ཡིན། རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་ལུགས་ མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་གསར་སྤེལ་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་དགོས། ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱད་འཕགས་རང་བཞིན་དེ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁྱད་འཕགས་རང་བཞིན་ལ་སྒྱུར་དགོས། ཐོན་ ཁུངས་འཕྲོ་བརླག་བྱེད་མི་རུང་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡང་དག་པའི་སྒོ་ནས་ཐག་གཅོད་བྱ་ དགོས། བཞི་བ་ནི་སྟོབས་ཤུགས་ཆེན་པོ་བཏོན་ནས་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་དང་སློབ་གསོ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བ་དང་ཤེས་ཡོན་མི་སྣ་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པའི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་ སུ་གཏོང་དགོས། ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་ལས་ཁུངས་དང་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའ་ི ནང་གི་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་ལ་རག་ལས་ནས་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ པའི་འབྲས་བུ་དེ་ད་ཡོད་སྤྱི་ཚོགས་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བའི་ནང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ་དང་། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ས་ཁུལ་དང་དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་གྱི་སློབ་གསོ་གོང་ འཕེལ་དུ་བཏང་ནས་ངལ་རྩོལ་པའི་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱུ་སྤུས་མཐོར་འདེགས་བྱེད་དགོས་ལ། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་ངེས་པར་དུ་མཁོ་བའི་གསར་བཟོ་རང་བཞིན་ གྱི་སྙིང་སྟོབས་ལྡན་པའི་ཆེད་ལས་མི་སྣ་ཅི་རིགས་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པ་དང་། ད་ཡོད་ཤེས་ཡོན་མི་སྣ་བཀོལ་སྤྱོད་གང་ལེགས་བྱེད་པའི་ཁར་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཕུལ་ བྱུང་ཤེས་ཡོན་མི་སྣ་ནང་འདྲེན་བྱེད་དགོས། ལྔ་བ་ནི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་བཅོས་སྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་ལ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དེ་ཡིན། བཅོས་སྒྱུར་སྒོ་ འབྱེད་ནི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། ནང་ལོགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མ་ཆུ་བེད། གནས་སྐོར་སོགས་ལས་རིགསམང་ པོ་མཉམ་ལས་བྱེད་ཆོག དུས་རབས་གསར་བའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་དོན་ནི་ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་བར་གྱི་བར་ཁྱད་ཇེ་ཆུང་དུ་གཏོང་བའམ་ཡང་ ན་མེད་པར་གཏོང་བའི་དམིགས་ཡུལ་ཁོ་ན་མིན། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བརྒྱུད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱོགས་ བསྡུས་སྟོབས་ཤུགས་ཇེ་རྒྱས་སུ་གཏང་ནས་མི་དམངས་ཀྱི་དངོས་པོའ་ི འཚོ་བ་དང་རིག་གནས་འཚོ་བ་སྔར་ལས་མཐོར་འདེགས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་མཚན་སྙན་གྲགས་ ཇེ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་སྲུང་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དེ་སྔར་དང་བསྡུར་ན་མངོན་གསལ་གྱི་ཁྱད་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ ཤིག་ཡོད་པ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་བརྩི་འཇོག་ཆེན་པོ་བྱས་པ་ལས་གཏོར་རླག་མི་བྱེད། རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་གཞུང་དང་ཁེ་ལས། ཡང་ན་གསར་སྤེལ་ལས་ ཁུངས། གསར་སྤེལ་བྱེད་མཁན་སོགས་མཐའ་དག་གིས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱིས་ དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དང་། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ། སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་པོ། རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ། རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ འཛུགས་སྐྲུན། ཚན་རིག་སློབ་གསོ་འཕེལ་རྒྱས། མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་སོགས་ཕྱོགས་མང་པོའ་ི ཐད་སྔར་མཆིས་མ་མྱོང་བའི་དོན་སྙིང་ འགངས་ཆེན་ལྡན་པའོ། གསུམ་པ། ཨ་རི་དང་ལྗར་པན་སོགས་ཀྱིས་རང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ།

དུས་རབས་གསར་རྙིང་བརྗེ་བའི་བར་མཚམས་འདིར་རང་རྒྱལ་གྱིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱ་རྒྱུའི་རྔ་བོ་ཆེ་བརྡུངས་པ་ན་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་བུ་དམ་པ་མང་བོ་ཞིག་ལ་ སེམས་འགུལ་ཆེན་པོ་ཐེབས་པར་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱིས་དེར་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་ས་ཁོངས་ཕན་ཚུན་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ ཚུལ་དོ་མི་མཉམ་པའི་གནད་དོན་དེ་ཀྲུང་གོ་མ་གཏོགས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དག་ལའང་ཡོད་དེ། འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ནུབ་ཕྱོགས་དར་རྒྱས་

ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་དེ་འདྲའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་མྱོང་། རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་གི་རང་བྱུང་ཆ་རྐྱེན་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ། སྤྱི་ཚོགས་གྲུབ་ སྟངས། རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱི་ཐད་དུ་ཁྱད་པར་ཆེ་བར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བཞིན་པའི་སྲིད་ཇུས་ཀྱང་སྣ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན། ང་ཚོས་གནའ་བཟང་དེང་སྤྱོད་དང་། སྙིགས་དོར་བཅུད་ལེན་གྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་གིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་ཇི་ལྟར་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ་དེར་ རྒྱུས་ལོན་ཡག་པོ་བྱས་ན། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ལས་དོན་ཆེན་མོ་བདེ་བླག་ངང་འགྲུབ་པ་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ སྲུང་སྐྱོབ་ལཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་གདོན་མི་ཟའོ། འདིར་ཨ་རི་དང་ལྗར་པན་སོགས་ཀྱིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་ཇི་ལྟར་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ་དང་གསར་ སྤེལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་བླངས་པའི་རྒྱལ་ཁའི་ཉམས་མྱོང་དང་ཕམ་ཁའི་བསླབ་བྱ་སོགས་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པར་བྱ། གཅིག ཨ་རིས་རང་གི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ།

ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་ནས་བཟུང་རང་གི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་མགོ་བརྩམས་ཤིང་། གསར་སྤེལ་གྱི་ ལས་དང་པོ་ས་རྒོད་སློག་པ་དེ་ཡིན། ས་རྒོད་སློག་པའི་ལས་དེ་ཧ་ལམ་དུས་རབས་གཉིས་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་སྤེལ་བར་བརྟེན་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ ཆེན་པོ་བྱུང་། ནང་སྒོས་སུ་ཚན་རྩལ་མཐོ་རིགས་ཀྱི་ཐོན་ལས་དེ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྟེན་གཞིར་གྱུར། ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་དུ་ཞིང་ ལས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་དང་། ཞོར་དུ་འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན་ལས་རིགས་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་འཛུགས་པ། བཟོ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་ བ། རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལོགས་སུ་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཚོང་ར་སྤེལ་བ་སོགས་ལ་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་བྱས་པས། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ནི་ཨ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་ནམ་ཡང་སུབ་ ཐབས་མེད་པའི་རྡོ་བརྐོས་རི་མོ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། དང་ཐོག་གསར་སྤེལ་མ་བྱས་གོང་གི་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནི་ས་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་མི་གྲངས་ཉུང་བ། ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ ཤུགས་ཧ་ཅང་རྗེས་ལུས་ཡིན་པས་ཧ་ལམ་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་སྐབས་ཀྱི་རྣམ་པ་སོར་བཞག་བྱས་ཡོད། དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའོ་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་སྟེ་ཨ་རིའི་ལྷོ་ བྱང་དམག་འཁྲུག་གི་མཇུག་ཏུ་ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གྲུབ་ཚུལ་སྙོམས་སྒྲིག་དང་། ཤར་ནུབ་རྒྱུད་བར་གྱི་བར་ཁྱད་ཇེ་ཆུང་དུ་གཏོང་ཕྱིར། ནུབ་ སྐྱོད་ལས་འགུལ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞིག་བསླངས། གཏེར་རྫས་སྔོག་འདོན་པ་དང་ཕྱུག་འཚོ་མཁན། ཁེ་ལས་པ། ཞིང་པ། ཤེས་ཡོན་ཅན་ལ་སོགས་པའི་མི་མང་བོ་ཞིག་ལ་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་འབོད་སྐུལ་བཏང་བ་དང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་གཏེར་རྫས་ཐོན་ཁུངས་དང་མཛེས་སྡུག་ཡིད་དུ་འོངས་པའི་སྤང་ལྗོངས། མུ་མཐའ་ བྲལ་བའི་ས་ཞིང་གཤིན་པོ་སོགས་ཀྱིས་ཡིད་བཀུག་པར་བརྟེན་ཨ་རི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་གྲངས་འབོར་ཆེན་ཞིག་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ནས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ གནས་སྤོར། ཁོ་ཚོས་ལོ་མང་བོའ་ི རིང་ལ་དཀའ་སྤྱད་འབད་བརྩོན་བྱས་པས་འཁོབ་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དེ་ཨ་རིའི་ཐོན་ལས་ཀུན་ལ་འབྲུ་རིགས་ དང་བཟོ་ལས་རྒྱུ་ཆ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་པའི་རྟེན་གཞིར་གྱུར་པར་མ་ཟད། ས་ཁུལ་གཞན་ནས་བཟོས་པའི་ཞིང་ཕྱུགས་བཟོ་གསུམ་གྱི་ཐོན་རྫས་སྤེལ་བའི་ཚོང་ར་མེད་དུ་མི་ རུང་བ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཏེ་ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་མགྱོགས་མྱུར་སྒོས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བར་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ཞིག་བཏིངས། གལ་སྲིད་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཆེན་པོ་བྱས་ མེད་རྒྱུ་ན། ཨ་རི་ནི་དེང་སྐབས་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཆེས་སྔོན་ཐོན་གྱི་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲས་སུ་ཚུད་མི་སྲིད་ལ་ཆེས་ཕྱུག་པོ་ཡིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ ཏུའང་འགྱུར་མི་ཐུབ།

ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དེ་སྔ་གཞུག་ཏུ་དུས་རིམ་གསུམ་བརྒྱུད་པ་ཡིན། དུས་རིམ་དང་པོ་ནི་ས་ཞིང་གསར་སྤེལ་གྱི་དུས་རིམ་ཡིན། 1763ལོ་ནས་བཟུང་ སྟེ(ཨ་རིའི་རང་བཙན་དམག་འཁྲུག་ནས་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུའི་བར)ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ནི་ས་ཞིང་གསར་སྤེལ་ བྱེད་པ་དེ་ཡིན། ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་ནུབ་སྐྱོད་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་བརྒྱུད་དེ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་སྒེར་གྱི་ཞིང་ར་དང་ཕྱུགས་ར། བཟོ་གྲྭ་སོགས་མང་པོ་བཙུགས་པ་ དང་། ཞིང་ར་དང་ཕྱུགས་ར། བཟོ་གྲྭ་དེ་དག་གིས་ཨ་རིའི་མ་རྩ་རིང་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་དེང་རབས་བཟོ་ལས་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་དང་། དཔལ་འབྱོར་ཆེས་དར་ བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་འགྱུར་བའི་རྨང་གཞི་སྲ་ཞིང་བརྟན་པོ་ཞིག་བཏིངས། ཞིང་ལས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་གནད་དོན་ནི་ས་ཞིང་ཡིན། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཡངས་ཤིང་ རྒྱ་ཆེ་བའི་ས་རྒོད་ཧ་ཅང་མོད་པོ་ཡོད་ན་ཡང་སྐབས་དེར་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ས་ཞིང་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་དེ་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཐོག་མར་ ཐག་གཅོད་བྱ་དགོསཔའི་གནད་དོན་དུ་གྱུར། རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ས་ཞིང་སྒེར་ལ་བཙོང་ཆོག་པ་དེ་ཡིན། དུས་མཚུངས་སུ་ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་ངལ་རྩོལ་མི་དམངས་ཀྱིས་བཏོན་པའི་བླང་བྱ་ལྟར་ས་ཞིང་སྐོར་གྱི་ཁྲིམས་ལུགས་ཏེ(ཁང་གཞིའི་ཁྲིམས་ལུགས)བསྒྲགས་པ་དེས་ ཨ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཐེངས་དང་པོར་ས་ཞིང་ལ་རིན་པ་མི་ལེན་པར་བགོ་བཤའ་རྒྱག་པའི་ལམ་སྲོལ་བཏོད་ཅིང་། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ས་ཞིང་སྐོར་གྱི་གནད་ དོན་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་ཐམས་ཅད་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་རེ་འདུན་ལྟར་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་གསར་བ་བཙུགས། ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་ས་ཞིང་ གི་སྲིད་ཇུས་རིམ་གྱིས་ཇེ་དམ་དུ་བཏང་བས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་བར་མཐུན་རྐྱེན་ཡག་པོ་བཟོས། ནང་སྒོས་སུ་ཞིང་པ་རྣམས་ལ་ ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་སྟབས་བདེ་བཟོས་པས་རྨོ་འདེབས་ཀྱི་ལས་ལ་བརྩོན་པའི་བློ་སྟོབས་ཆེན་པོ་སྐྱེད། ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དང་སྦྲགས་ཨ་རིའི་ཞིང་ལས་ལ་སྔར་བྱུང་ མ་མྱོང་བའི་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཞིང་པའི་ས་ཞིང་གི་གནད་དོན་སྔར་ལས་ཀྱང་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་བྱས་པར་བརྟེན། མི་གྲངས་ཧ་ཅང་མང་བོ་ཞིག་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ མུའུ་ཞི་ཞི་པའེ་གཙང་བོའ་ི ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཡུལ་ལྗོངས་ལ་གནས་སྤོར་ནས་ཞིང་ཕྱུགས་བཟོ་གསུམ་གྱི་ལས་གཉེར་བས་འཕེལ་རྒྱས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ བྱུང་། དང་ཐོག་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་ས་ཞིང་དང་འབྲེལ་བ་ཧ་ཅང་དམ་པོ་ཡོད།

ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཞིང་གིས་ཨ་རིའི་སྤྱིའི་ས་ཞིང་གི་70%-80%ཟིན། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཆེན་པོར་མཚོན་ན་ས་ཞིང་གིས་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་མི་རུང་ བའི་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་འདུག དཔེར་ན་ཞིང་ཕྱུགས་བཟོ་གསུམ་དང་ནགས་ལས། གཏེར་ལས། ཆུ་བེད། འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན། མཁར་གྲོང་ཆགས་པ་སོགས་ ལས་རིགས་མཐའ་དག་ས་ཞིང་ལ་བརྟེན་ནས་གྲུབ་ཅིང་འཕེལ་བ་ཡིན་པས། སྐབས་དེར་ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཐབས་ཤེས་གཙོ་བོ་ནི། སྲིད་གཞུང་ གིས་ས་ཞིང་ཚོང་ར་ནས་ཉོ་ཚོང་བྱེད་པ་དང་གཅིག ཁེ་ལས་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་ཀུན་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ལས་ལ་ཞུགས་པར་རྟིང་སྐུལ་བྱེད་པར་སྲིད་གཞུང་ གིས་ས་ཞིང་བྱ་དགར་གནང་བ་དང་གཉིས། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་གནས་སྤོར་བའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་མོས་ཀྱིས་ས་ཞིང་བདག་དབང་དང་ཚོང་གཉེར་བྱས་པས་དེར་ སྲིད་གཞུང་གིས་ཁས་བླངས་པ་དང་གསུམ་མོ། འོ་ན་ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་བཟང་པོ་ཞིག་བླངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་མཐར་གཏུགས་ན་ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ གྱི་ས་གནས་ཡུལ་བབ་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་། སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་ཕྱོགས། ཨ་རི་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་དང་མཐུན་པའི་སྲིད་ཇུས་གཏན་ཁེལ་ བྱས་པ་དེ་ཡིན། དཔེར་ན་ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་ཞུགས་པའི་ཁེ་ལས་དང་མི་སྒེར་ལ་རིན་པ་མི་ལེན་པར་ས་ཞིང་སྦྱིན་པ་དང་། གྲོན་དངུལ་ཁ་གསབ་གཏོང་ བ་སོགས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་རྗེས་ཨ་རིའི་འགྲིམ་འགྲུལ་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་འབྲས་བུ་ཆེན་པོ་ཐོབ། 1823ལོ་ནས་བཟུང་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་ འབྲེལ་སྲིད་གཞུང་གིས་གཞུང་ལམ་དང་མི་བཟོས་གཙང་བོ། ལྕགས་ལམ་སོགས་བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ས་ཞིང་འབོར་ཆེན་རིན་པ་མ་བླངས་པར་སྦྱིན་པས་ནུབ་ རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་ལས་རིགས་ལ་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་། དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་དུ་མཇུག་ཏུ་ཨ་རི་ནས་ཨ་རི་བྱང་མའི་སྐམ་སའི་ཤར་ནུབ་བརྒྱུས་པའི་ ལྕགས་ལམ་ཆེན་པོ་གསུམ་བཟོས་ཤིང་ལྕགས་ལམ་དེ་གསུམ་པོའ་ི སྤྱིའི་རིང་ཚད་ལ་དབྱིན་ལེ་ཁྲི་ཚོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་ཡོད་པ་དེ་སྐབས་དེའི་འཛམ་གླིང་གི་ལྕགས་ལམ་སྤྱིའི་ རིང་ཚད་ལས་ཀྱང་ད་དུང་རིང་། ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་འགྲིམ་འགྲུལ་དྲ་བ་ཚུགས་པར་བརྟེན་ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་བར་གྱི་མཉམ་འབྲེལ་སྔར་ལས་དམ་པོ་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་གཅིག་འགྱུར་གྱི་ཚོང་ར་གྲུབ་པར་སྐུལ་འདེད་བྱས། དུས་རིམ་གཉིས་པ་ནི་བཟོ་ལས་གསར་སྤེལ་གྱི་དུས་རིམ་ཡིན། ནང་འཁྲུག་ལངས་པའི་རྗེས་སུ་ཨ་རིའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་ བྱུང་། ཆེས་མངོན་གསལ་གྱི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ནི་གྲོང་གསེབ་དང་ཞིང་ལས་གཙོ་གཉེར་བྱེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ནས་བཟོ་ལས་གཙོ་གཉེར་བྱེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་ གྱུར། དུས་རིམ་དེ་ཧ་ལམ་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུ་ནས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་འཛམ་གླིང་འཁྲུག་ཆེན་ཨང་གཉིས་པ་མཇུག་རྫོགས་པའི་སྔ་ཕྱི་བར་ ཡིན། དུས་རིམ་དེར་དམིགས་བསལ་གྱི་མཚོན་རྟགས་གཉིས་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་1849ལོར་ལི་ཧྥུ་ཉེ་ཡཱ་ནས་གསེར་གྱི་གཏེར་ཁ་གསར་དུ་རྙེད་པར་བརྟེན་གཏེར་ལས་

དར་བའི་རྣམ་པ་གསར་བ་ཞིག་བྱུང་བ་དང་། གཉིས་ནི་ནུབ་རྒྱུད་དང་ནང་སྒོས་སུ་ནུབ་རྒྱུད་དབུས་མ་སད་། རྒྱང་རིང་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་བཅས་སུ་གྲོང་ཁྱེར་དང་ གྲོང་རྡལ་མང་པ་ཆགས། དུས་རིམ་དེའི་སྐབས་སུ་ཨ་རིའི་བཟོ་ལས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་ཤར་རྒྱུད་དང་བྱང་རྒྱུད་ནས་རིམ་གྱིས་ནུབ་རྒྱུད་དབུས་མའི་ས་ཁུལ་ལ་སྤོར་བར་མ་ ཟད། ནུབ་རྒྱུད་དབུས་མའི་ས་ཁུལ་དུ་བཟོ་ལས་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་གྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ཞིག་ཆགས་པས། ཕྱིས་སུ་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དེ་བཟོ་ལས་ཧ་ཅང་ དར་བའི་གནས་སུ་གྱུར་པ་དང་མཉམ་དུ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཞིང་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་རྣམ་པ་གསར་བའི་ལམ་བཏོད། དུས་རིམ་དེའི་གསར་སྤེལ་ལ་བརྟེན་ ནས་ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་དར་ཞིང་རྒྱས་པ་དང་འཛམ་གླིང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་དང་སྟོབས་འབྱོར་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་གྱུར།

གཞན་ཡང་ཨ་རིའི་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་གཙོ་བྱས་པའི་ཕྱུགས་ལས་གཉེར་བ་སོགས་ལས་རིགས་མཐའ་དག་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་འོག་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ ཚུགས་ཤིང་འཕེལ་རྒྱས་གང་ལེགས་བྱུང་། ས་གནས་ཀྱི་ཆ་ནས་བཤད་ན། ཨ་རིའི་བཟོ་ལས་ཅན་དུ་གྱུར་པའི་འཕེལ་རིམ་ནི་མི་སེར་སྤེལ་བའི་དུས་སྐབས་སུ་ཆགས་ པའི་ཤར་རྒྱུད་དང་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་བཟོ་ལས་ཁུལ་རྙིང་བའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ནས་རིམ་གྱིས་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་བཀྲམ། གསལ་བོར་བཤད་ན། དུས་ རབས་བཅུ་དགུ་བའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུའི་སྔོན་ལ་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་མང་ཆེ་ཤོས་ཨ་རིའི་ཤར་རྒྱུད་དུ་གནས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་བའུ་མཇུག་ཏུ་ཨ་རིའི་ བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་ཀྱི་རྟེན་གཞི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་སྤོར། དེ་ནི་མ་རྩ་རིང་ལུགས་ཀྱི་རང་མོས་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ཚོང་རའི་ནང་རྐྱེན་གྱི་ནུས་པ་ཟུང་ འབྲེལ་ལས་ཐོན་པའི་འབྲས་བུ་ཞིག་རེད། ཨ་རིའི་བཟོ་ལས་འཕེལ་རིམ་ནང་མངོན་གསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡོད་པ་ནི་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་དཀོན་པ། ངལ་རྩོལ་ ནུས་ཤུགས་དཀོན་པའི་དོན་ཐག་གཅོད་གང་ལེགས་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ཨ་རིའི་ལས་རིགས་སོ་སོས་བཟོ་ལས་ལག་རྩལ་ལ་གསར་བརྗེ་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་དང་། ཚང་ མས་རང་རང་གི་ལས་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་བསྟུན་ཏེ་དེ་དང་འཚམ་པའི་ཆེས་སྔོན་ཐོན་གྱི་འཕྲུལ་ཆས་དང་འཕྲུལ་འཁོར་བཟོས་ཤིང་ལག་ཆ་གསར་བ་དང་ལག་རྩལ་ གསར་བ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་ཅི་ཐུབ་གང་ནུས་ཀྱིས་ངལ་རྩོལ་ལས་ཆོད་མཐོར་འདེགས་བྱེད་པ་དང་། ངལ་རྩོལ་དུས་ཚོད་གྲོན་ཆུང་བྱས་ནས་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་ དཀོན་པའི་གནད་དོན་དེ་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་བྱས། དུས་རིམ་གསུམ་པ་ནི་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དེ་ཡིན། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ནང་དུ་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་གྱིས་ནུས་པ་གལ་ཆེན་བཏོན་ ཡོད། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ས་རིན་དམའ་ཞིང་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ། གནམ་གཤིས་དྲོ་ཞིང་ས་ཞིང་གི་འཁོབ་ཡངས་པ། ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ གླ་ཡོན་མཐོན་པོ་མིན་པ་བཅས་ཀྱིས་མཐོ་གསར་ལག་རྩལ་གྱི་བཟོ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུར་རྐྱེན་ཡག་པོ་བསྐྲུན། འཛམ་གླིང་འཁྲུག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་སུ་ནུབ་ རྒྱུད་དང་ལྷོ་རྒྱུད་ཀྱིས་ཨ་རིའི་དམག་དོན་བཟོ་ལས་འབོར་ཆེན་དམངས་སྤྱོད་ལ་བསྒྱུར་བའི་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་བྱས་ཏེ་མཁའ་སྐྱོད་དང་རྡུང་ཕྲན་ནུས་པ། གློག་རྡུལ་ ལ་སོགས་པའི་ཚན་རྩལ་མཐོ་རིགས་ཀྱི་ཐོན་ལས་མགྱོགས་མྱུར་སྒོས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་ཡོད། དཔེར་ན་ཅཱ་ལི་ཧྥུ་ཉི་ཡཱ་ཀྲིག་ཁུལ་གྱི་ཀུའེ་རིགས་ངར་ལྕགས་འདོན་ སའི་ལུང་གཞུང་དང་། པའེ་ཁཱ་ལོ་ལའེ་ནཱ་ཀྲིག་ཁུལ་གྱུ་ཟུར་གསུམ་ཞིབ་འཇུག་ཁུལ། ཡཱ་ཐེ་ལན་ཏའི་རྩིས་རྒྱག་འཕྲུལ་ཆས་བཟོ་ལས་ལ་སོགས་པ་ནི་ཨ་རི་ནས་སྐད་ གྲགས་ཆེ་བའི་མཐོ་གསར་ཚན་རྩལ་བཟོ་ལས་ཞིབ་འཇུག་དང་ཐོན་སྐྱེད་བྱ་ཡུལ་ཡོད་ཚད་ནུབ་རྒྱུད་དང་ལྷོ་རྒྱུད་ན་ཡོད། ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཚོགས་ལག་རྩལ་གདེང་འཇོག་ ཅུས་བསྡོམས་རྩིས་ལྟར་ན་1972ལོ་ནས་1977ལོ་བར་ལག་རྩལ་མཐོ་རིགས་བཟོ་ལས་ནང་ལས་ཀར་ཞུགས་མཁན་ཆེས་མང་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོ་བཅུ་ཡོད་པའི་ནང་ གི་གྲོང་ཁྱེར་གཉིས་བྱང་ཤར་རྒྱུད་ཀྱི་མཱ་ས་ཀྲུའུ་སའེ་ཀྲིག་ཁུལ་དུ་ཡོད་པ་ཕུད་གཞན་མཐའ་དག་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཡོད་ཟེར། ཀེ་ལན་ཏེ་ཧོ་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ཁྱམས་ར་ཞེས་པ་ནི་ཚན་རྩལ་མཐོ་རིགས་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་དུ་མཁོ་སྤྱོད་བྱས་པའི་མ་དཔེ་ཡིན། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ བཞི་བཅུའི་དུས་མགོར་ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་མོ་ཞི་ཁོ་ཀྲིག་ཁུལ་གསར་བའི་ལོ་སི་ཨ་ལ་མོ་སེར་མ་དངུལ་བཏང་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲན་རྟེན་གཞི་བཙུགས། དེའི་ རྗེས་སུ་སི་ཁེ་ལུ་སའེ་སིའི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ཡོད་པའི་མོ་ཞི་ཀྲིག་ཁུལ་གསར་བས་བཙུགས་པའི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའ་ི ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་གི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ནས་གོང་གསལ་ས་ གནས་དེ་གཉིས་ཀྱིས་གཙོ་བྱས་པའི་ཀེ་ལན་ཏེ་ཧོ་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ཁྱམས་ར་གྲུབ། རིག་གཞུང་ཁྱམས་ར་དེའི་ལྟེ་བར་གནས་པའི་ཨར་པོ་ཁེ་ཅི་གྲོང་ཁྱེར་གྱིས་ ལག་རྩལ་མཐོ་རིགས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་སང་ཏི་ཡཱ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ཚོད་ལྟ་ཁང་བཙུགས། ཚན་རྩལ་ཞིབ་འཇུག་དང་གསར་སྤེལ་བྱས་པར་བརྟེན་ས་ཁུལ་དེའི་ དཔའ་འབྱོར་ལ་སྔར་ཡོད་མ་མྱོང་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་གསར་བ་ཞིག་བཏོད། ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལྟེ་གནས་དེ་ནུབ་རྒྱུད་ལ་སྤོས་པ་དང་སྦྲགས་རྒྱུན་སྤྱོད་ཁ་ པར་གྱི་གློག་རྡུལ་ཀུང་སི་ལ་སོགས་པའི་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་ལག་རྩལ་མཐོ་རིགས་ཀུང་སི་ཁག་ཅིག་གིས་དེ་གར་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་དུ་བཟོ་གྲྭ་བཙུགས་པ་དང་ འབྲེལ་ཞིབ་འཇུག་གསར་སྤེལ་དང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་གནས་གཞི་བཙུགས། ཨར་པོ་ཁེ་ཅི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མི་གྲངས་ཀྱང་1940ལོའ་ི ཁྲི་ཚོ་3.5ནས་1990ལོའ་ི ཁྲི་ཚོ་38.5བར་ འཕར་ཡོད་ཅིང་། སྔོན་ཆད་བལ་དང་སོ་ཕག་སོགས་ཐོན་རྫས་དམའ་རིམ་དེ་འདྲ་བཙོངས་ནས་འཚོ་ཐབས་བྱེད་བཞིན་པའི་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ཆུང་དེ་ལག་རྩལ་མཐོ་ རིགས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་ཐོན་སྐྱེད་དང་ཚོང་ར་ཕྱི་ནང་ལ་ཚོང་བྱེད་པའི་གྲོང་ཁྱེར་ཕྱུག་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། ཚན་རིག་ལག་རྩལ་ནི་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་པའི་ནུས་ཤུགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་། ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཞིང་ལས་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ ཁྲོད་དུ་ཞིང་ལས་འཕྲུལ་ཆས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ་དང་ཚན་རིག་ཅན་དུ་བསྒྱུརབ། དེ་མིན་ད་དུང་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ཞིང་འདེབས་ཐབས་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་པ་ནི་ ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་བྱེད་པའི་ཐབས་ཤེས་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་ཞིང་ལས་གསར་སྤེལ་བྱས་པར་བརྟེན་ཨ་ རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་རྨང་གཞི་བཏིངས་པ་བདེན་མོད། འོན་ཀྱང་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཚད་མཐོན་པོ་ཞིག་ལ་སླེབས་ པའིརྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་བཟོ་ལས་དར་བ་དེ་རེད། བཟོ་ལས་དར་བ་དེ་ཡང་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་གྱིས་རམ་འདེགས་ལ་རག་ལས་པའོ།།

འཛམ་གླིང་འཁྲུག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་སུ་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གོང་དུ་སྤེལ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་ཨང་དང་པོ་ ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལྷ་ངེར་མཚོན་འདུག ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལོ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ལ་བྱས་པར་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཡོད་པ་དེ་དག་ཚང་མ་ཨ་རིས་ནུབ་ རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ལ་མ་དངུལ་ཆེན་པོ་བཏང་བ་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད། མ་དངུལ་དེ་དག་གི་ཡོང་ཁུངས་གཙོ་བོ་ནི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་ སྲིད་གཞུང་དང་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་། ཀུང་སི་དང་ཁེ་ལས་བཅས་ཡིན་པ་ལས་གཞན་ད་དུང་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་མ་དངུལ་ཡང་ཉུང་ཙམ་བསྡུ་ལེན་བྱས་ཡོད། མ་དངུལ་ འཇོག་སྟངས་དེ་རིགས་སྤྱི་ཕན་མ་དངུལ་འཇོག་སྟངས་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་འདྲ་བས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མ་དངུལ་ཆེན་པོ་བཏང་ནས་རོགས་སྐྱོར་བྱས་ཤིང་། རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་ བཀོད་ཀྱི་གར་སྟེགས་ཡག་པོ་ཞིག་བརྒྱབ་པ་དང་འབྲེལ་ཐག་ཡག་པོ་ཞིག་འཐེན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་མ་དངུལ་འཇོག་མཁན་ཁེ་ལས་དང་མི་སྒེར་ལ་སྤྲོ་བ་ཆེན་ པོ་བསྐྱེད་པ་དང་། ཁེ་ལས་རང་ཉིད་ལའང་རང་གི་ནུས་པ་འདོན་ཡུལ་གསར་བ་ཞིག་རྙེད་བྱུང་། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་རིམ་ནང་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་ འབྲེལ་སྲིད་གཞུང་ནས་ནོར་སྲིད་ཀྱི་ཁ་གསབ་དང་སྤོ་སྒྱུར་གཏོང་སྤྲོད་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པའི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་པར་མ་ཟད། ད་དུང་ཀྲིག་ཁུལ་དང་རྫོང་ སོགས་ཀྱི་ས་གནས་སྲིག་གཞུང་སོ་སོར་བབ་བསྟུན་གྱི་རང་བདག་ཆ་ཡོད་པས་ཁེ་ལས་མང་པོ་བཀུག་ནས་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྨང་གཞི་ སྲ་ཞིང་བརྟན་པོ་ཞིག་བཏིངས།

ཨ་རི་ནི་མ་རྩ་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པས་དེའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཞི་རྩའི་ལམ་ལུགས་ནི་ཚོང་རའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཏུ་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་ ། ཚོང་རའི་རིན་ཐང་ཆོས་ཉིད་ལ་གཞིགས་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་བྱ་འགུལ་ཅི་རིགས་སྤེལ། ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་སྐོར་ལ་ཆ་ཚང་ཞིང་ཡུན་རིང་ བའི་འཆར་གཞི་རབ་དང་རིམ་པ་བཀོད་ཅིང་། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དེ་ནི་རང་མོས་དང་སྒོ་འབྱེད། མ་དངུལ་འཇོག་སྟངས་སྣ་ཚོགས་པ་དང་སྐབས་འཚོལ་ རང་བཞིན་ལྡན་པ་བཅས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན། ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྲུང་དབྱངས་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་དང་ཀྲིག་ཁུལ་སྲིད་གཞུང་གི་དབང་ཆ་སོ་སོ་བྱས་ ནས་རིམ་པ་གཉིས་ཅན་གྱི་དབང་ཆའི་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས་ཤིང་། རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་གཙོ་འགན་ནི་ཕྱི་འབྲེལ་དང་མཐའ་མཚམས་བདེ་སྲུང་སོགས་ ཡིན། ཀྲིག་ཁུལ་གྱི་གཙོ་འགན་ནི་སློབ་གསོ་དང་དཔལ་འབྱོར་ལ་སོགས་པའི་ལས་དོན་སྒྲུབ་པ་དེ་ཡིན། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་དུ་ཀྲིག་ ཁུལ་དང་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་རང་མོས་དང་རང་འགུལ། སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དང་རྣམ་པར་བརྟེན་ནས་བློ་རིག་དང་ནུས་ཤུགས། བརྩོན་སེམས་སོགས་ གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་སྒོ་ནས་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཡོད། གོང་གསལ་དེ་དག་ནི་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་བཟང་པོ་ཐོབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན། ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་རྩ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་ལུགས་གཞིར་བཟུང་སྟེ་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་རང་མོས་དང་དྲང་གཞག འགྲན་རྩོད་སོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་

ཡག་པོ་ཞིག་བཟོས་པར་མ་ཟད། སྤྱིའི་ས་ཞིང་དང་དངུལ་ཁང་། མ་དངུལ་བསྡུ་གསོག་ལ་སོགས་པར་རྒྱལ་ཁབ་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཆ་ནས་རོགས་སྐྱོར་ཅི་ཐུབ་བྱས། གལ་ སྲིད་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་ལུགས་དང་སྲིད་ཇུས། ཞིབ་ཚགས་ལྡན་པའི་དོ་དམ་སོགས་བྱས་མེད་ན། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་དེ་འདྲ་ཆེན་པོ་ ཞིག་ཐོབ་དཀའ། ཡང་དང་ཐོག་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ནང་དུ་བཏོན་པའི་ནུས་ཤུགས་ལ་གཞིགས་ན། སྲིད་གཞུང་གིས་དཔལ་འབྱོར་ ལ་ངེས་པར་དུ་ཐེ་གཏོགས་བྱ་དགོས་མོད། འོན་ཀྱང་གནས་ཚུལ་དངོས་དང་བསྟུན་ནས་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱི་སྒོ་ནས་ཐེ་གཏོགས་བྱ་དགོས། གལ་སྲིད་ཐེ་གཏོགས་ བྱེད་དྲགས་ན་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཕན་ཐོགས་པ་ཕར་ཞོག་གནོད་པ་སྐྱེལ་ངེས་ཡིན། དེར་བརྟེན་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་བྱ་རིམ་ནང་དུ་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཧུར་ བརྩོན་རང་བཞིན་དང་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱས་ཏེ་སྲིད་གཞུང་གིས་གཏན་ཁེལ་བྱས་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་དུ་འཁོར་སྐྱོད་ བྱེད་དུ་འཇུག་དགོས། སྲིད་གཞུང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་དང་ཁེ་ལས་སོགས་ལ་ཐེ་གཏོགས་བྱེད་པའི་ཚད་གཞི་ནི་དྲང་གཞག་དང་ཕན་འབྲས་དོ་མཉམ་ཡོང་ བ་དེ་ཡིན། གཞན་ཡང་ས་གནས་དེའི་ཡུལ་བབ་དང་ཐོན་ཁུངས། སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་གནས་ཚུལ་དངོས་ལ་གཞིགས་ཏེ་གསར་སྤེལ་བྱས་དགོས། ཨ་རིའི་ ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ཐོག་མའི་དུས་སྐབས་སུ་གསར་སྤེལ་གྱི་ཐབས་ལམ་འཚོལ་བའི་བྱ་འགུལ་ཁོ་ན་ཞིག་ཡིན་སྟབས། གསར་སྤེལ་མཁན་གྱིས་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ གི་མཐུན་རྐྱེན་དང་རང་སྟེང་འཛོམས་པའི་ཐོན་སྐྱེད་ལག་རྩལ་གྱི་བྱང་ཚད་ལ་གཞིགས་ཏེ་རང་མོས་རང་འཐད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གསར་སྤེལ་གྱི་ཐོན་ལས་བདམས་པ་རེད། ཡུལ་བབ་དང་ས་གཤིས། གནམ་ཟླ་སོགས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་མི་གཅིག་པས་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་དང་བརྒྱུད་རིམ་ཡང་མི་གཅིག དཔེར་ན་མུའུ་ཞི་ཞི་པའེ་ གཙང་བོའ་ི འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་གསར་སྤེལ་དེ་ཞིང་ལས་-གཏེར་སྔོག་-བཟོ་ལས་ཀྱི་ལམ་ལ་བགྲོད་པ་དང་། རྒྱང་རིང་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་གསར་སྤེལ་ནི་གཏེར་སྔོག་-ཞིང་ལས་ -བཟོ་ལས་ཀྱི་ལམ་དུ་བགྲོད། ས་གནས་དེ་དག་གིས་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཐབས་ཤེས་དང་བགྲོད་ལམ་མི་གཅིག་ཀྱང་ཚང་མར་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོབ། དེ་ལས་ང་ ཚོས་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་རང་བྱུང་གི་ཆ་རྐྱེན་དང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ཚོང་རའི་ཆ་རྐྱེན་སོགས་ལ་གཞིགས་ཏེ་གསར་སྤེལ་གྱི་ཐོན་ལས་བདམས་པ་ནི་ཨ་རིའི་ ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། གཉིས།

ལྗར་པན་གྱིས་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ།

ལྗ་པན་ནི་ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་སྟེང་དུ་དཔལ་འབྱོར་ཆེས་དར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་ས་གནས་ཕན་ཚུན་བར་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ་དོ་མ་མཉམ་ པའི་ལོ་རྒྱུས་ལྗར་པན་ལའང་བྱུང་མྱོང་། དང་ཐོག་གསར་སྤེལ་མ་བྱས་གོང་གི་ལྗར་པན་གྱི་ཆེས་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་ས་ཁུལ་བཅས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ་ ལ་ཁྱད་པར་ཧ་ཅང་ཆེ་བས། ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གིས་སྐབས་དེར་ཧ་ཅང་རྗེས་ལུས་ཡིན་པའི་ཧའེ་ཏའོས་ཁུལ་ལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་མགོ་བརྩམས། འཛམ་གླིང་ འཁྲུག་ཆེན་གཉིས་པའི་མཇུག་ཏུ་ལྗར་པན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་གསོ་བྱེད་པའི་ཁུར་བོ་ཧ་ཅང་ལྕི་མོ་ཞིག་འཁུར་དགོསབྱུང་། འབྲུ་རིགས་དང་ནུས་ཁུངས། ཤིང་ཆ་སོགས་ཧ་ཅང་དཀོན་པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ཕྱིར་ལོག་པའི་དམག་མི་དང་ལས་གཉེར་པ་ས་ཡ་ལྷག་གི་བཀོད་སྒྲིག་དང་ལས་ཞུགས་གནད་དོན་དེ་དག་རྩ་བ་ནས་ ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གིས་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་ས་ཁུལ་དུ་མི་གྲངས་ཉུང་ཞིང་ས་ཞིང་མོད་པའི་མཐུན་རྐྱེན་བེད་སྤྱོད་གང་ལེགས་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་གསོ་ལ་ཐོན་ཁུངས་གསར་བ་འདོན་སྤྲོད་བྱེད་པའི་སེམས་ཐག་བཅད། དེར་བརྟེན་ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གིས་ད་དུང་དམིགས་གསལ་ དུ(པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་གྱི་ཁྲིམས་ལུགས)ཞེས་པ་གཏན་ཁེལ་བྱས་ནས་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་བཟང་བོ་འཐོབ་པའི་རྨང་གཞི་སྲ་ཞིང་བརྟན་པོ་ ཞིག་བཏིངས། པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་ལ་ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས་གཉིས་ཀས་འགན་འཁུར་བའི་ལམ་ལུགས་བཏོད་ཅིང་། ཀྲུང་དབྱང་གིས་གསར་སྤེལ་ལས་ ཚན་ཆེན་པོའ་ི འགན་འཁུར་བ་དང་། པའེ་ཧའེ་ཏའོ་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་རམ་འདེགས་རང་བཞིན་གྱི་གསར་སྤེལ་རྣམ་གྲངས་འགན་ཁུར་ཡོད། པའེ་ཧའེ་ཏའོ་ གསར་སྤེལ་ཐཱིན་གྱིས་ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གི་ཚབ་བྱས་ཏེ་སྡེ་ཁག་སོ་སོའ་ི བར་གྱི་འཆར་གཞི་བཀོད་སྒྲིག་ལ་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་པའི་འགན་འཁུར་བས་ལས་རིགས་སོ་ སོའ་ི བར་དོན་མེད་རྩོད་གླིང་དང་ལས་འགན་གྱི་དབྱེ་མཚམས་གསལ་བོ་མིན་པའི་གནད་དོན་དང་འགལ་ཟླ་འབྱུང་བར་བཀག་འགོག་བྱས།

ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གིས་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་ཐཱིན་གྱིས་སྔ་གཞུག་ཏུ་དུས་རིམ་པ་དྲུག་གི་གསར་སྤེལ་འཆར་གཞི་བཀོད་ཅིང་དུས་རིམ་སོ་སོར་ཡང་གསར་སྤེལ་ བྱེད་པའི་བྱེ་བྲག་གི་གཙོ་གནད་གཏན་ཕབ་བྱས་ཡོད། དུས་རིམ་དང་པོའ་ི གསར་སྤེལ་འཆར་གཞི་ནི་1952ནས་1962ལོའ་ི བར་ཡིན། སྔར་གྱི་ལོ་ལྔའི་ནང་གཙོ་བོ་ ནུས་ཁུངས་གསར་སྤེལ་དང་འབྲུ་རིགས་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་པ་དེ་ཡིན། མཇུག་གི་ལོ་ལྔའི་ནང་གཙོ་བོ་ཐོན་ལས་དར་སྤེལ་དང་ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རྨང་གཞི་འཛུགས་ རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། ཞིང་ཆུ་ནགས་གསུམ་གྱི་ཐོན་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་ལས་ཆོད་མཐོར་འདེགས་བྱེད་པ་དེ་ཡིན། དུས་རིམ་གཉིས་པའི་གསར་སྤེལ་འཆར་ གཞི་ནི་1963ནས་1970ལོའ་ི བར་ཡིན་ལ། གསར་སྤེལ་གྱི་དམིགས་བྱ་གཙོ་བོ་ཐོན་ལས་གྲུབ་ཚུལ་སྙོམས་སྒྲིག་དང་དེང་རབས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བ། འགྲིམ་འགྲུལ་དང་ འཕྲིན་སྐྱེལ། ནུས་ཁུངས། སྐྱེལ་འདྲེན་བཅས་ཀྱི་མ་ལག་ཆ་ཚང་འཛུགས་རྒྱུ། དེ་མིན་ད་དུང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་ཁཽངས་ཧྲིལ་བོའ་ི བདེ་སྲུང་དང་ཆུ་བེད་ཐོན་ཁུངས་ གསར་སྤེལ་བྱེད་པ་དེ་ཡིན། དུས་རིམ་གསུམ་པའི་འཆར་གཞི་ནི་1971ནས་1977ལོའ་ི བར་ཡིན་ལ། གསར་སྤེལ་བྱ་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་ངལ་རྩོལ་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་ མཐོར་འདེགས་དང་ཕན་ཁེ་ཆེ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་འགྲིམ་འགྲུལ། འཕྲིན་སྐྱེལ་ནུས་ཁུངས། སྐྱེལ་འདྲེན་གྱི་མ་ལག་གསར་བ་འཛུགས་པ་དེ་ཡིན། དུས་ རིམ་བཞི་བའི་འཆར་གཞི་ནི་1978ནས་1987ལོའ་ི བར་ཡིན། དུས་རིམ་དེའི་གསར་སྤེལ་གྱི་དམིགས་བྱ་གཙོ་བོ་ནི་རྐང་འཛིན་ཐོན་ལས་ཀྱི་འཐུས་སྒོ་ཇེ་ཚང་དང་རྨང་ གཞི་ཇེ་བརྟན་དུ་གཏོང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གཏན་འཇགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལོགས་ཀྱི་ཁཽར་ཡུག་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཡག་པོར་གཏོང་བ་དེ་ཡིན། དུས་རིམ་ལྔ་བའི་འཆར་གཞི་དེ་1988ནས་1997ལོའ་ི བར་སྒྲུབ་པ་དང་། དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་གསོན་ཉམས་ལྡན་ཞིང་མཉེན་པའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཐོན་ལས་ འདུས་ཚོགས་ཤིག་འཛུགས་པ་དང་། ཆུ་ཚད་མཐོ་བའི་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་བརྡ་འཕྲིན་འཕྲིན་སྐྱེལ་གྱི་དྲ་བ་གསར་དུ་བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་པ་དང་། པའེ་ཧའེ་ཏའོ་དཔལ་ འབྱོར་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་དང་ཐ་ན་འཛམ་གླིང་ཚོང་རའི་ནང་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ལྡན་པའི་ས་ཁོངས་རང་བཞིན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་དུ་བསྒྱུར་ཏེ་ལྗར་པན་གྱི་ ཡུན་རིང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བྱས་རྗེས་འཇོག་པའོ། དུས་རིམ་དྲུག་པའི་གསར་སྤེལ་འཆར་གཞི་ནི་1998ལོ་ནས་2001ལོའ་ི བར་ཡིན། དེ་ནི་མིག་སྔར་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བའི་སྒང་ཡིན་ལ། གསར་སྤེལ་གྱི་དམིགས་ཡུལ་ནི་མཛེས་སྡུག་ཡིད་དུ་འོངས་པའི་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་བ་ཞིག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་ པ་དེ་ཡིན། གཙོ་བོ་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་དེ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་ནས་ལྗར་པན་གྱི་ཟས་རིགས་ཐོན་རྫས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་ལས་སྣོན་རྒྱག་པའི་རྟེན་གཞི། མཐོ་གསར་ལག་རྩལ་ དང་བརྡ་འཕྲིན་འཕྲིན་སྐྱེལ་སོགས་ཀྱི་ར་བ། རྒྱལ་དམངས་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་བསང་དང་ངལ་གསོ། རོལ་རྩེད། ལབ་གླེང་སོགས་བྱེད་པའི་ཀུན་དགའི་གླིང་ཀ་ཞིག་ཏུ་ བསྒྱུར་བ་དེ་ཡི། ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གིས་འཆར་གཞི་དེ་དག་བདེ་བླག་ངང་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་ལ་མ་དངུལ་འབོར་ཆེན་བཏང་ ། དུས་རིམ་དང་པོའ་ི གསར་སྤེལ་འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་གསར་སྤེལ་མ་དངུལ་ལྗར་པན་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར་1934བཏང་བ་དང་། དུས་རིམ་གཉིས་ པའི་སྔ་གཞུག་ཏུ་བསྡོམས་པས་མ་དངུལ་ལྗར་པན་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་ཚོ་19.7504བཏང་། ཉེ་ཆར་ལོ་འགའི་རིང་ལ་ལྗར་པན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཉམས་གུད་བྱུང་བ་ དང་། བུ་ལོན་གྱི་འོབས་སུ་ལྷུང་ཞིང་སྲིད་གཞུང་གི་ནོར་སྲིད་ལ་དཀའ་ཁག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་ནའང་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཐད་དུ་སྤྱོད་པའི་མ་དངུལ་ ཉུང་འཕྲི་ཉག་ཙམ་ཡང་བཏང་མེད་པར་མ་ཟད། ད་དུང་ལོ་རེ་བཞིན་འཕར་སྣོན་རྒྱག་གི་ཡོད། དུས་རིམ་སོ་སོའ་ི ཐོན་ལས་སྐྱེད་སྲིང་དང་གསར་སྤེལ་གྱི་གོམ་འགྲོས་ ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་ཆེད་ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གིས་ད་དུང་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་ནས་ཐོན་ལས་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་དམངས་ཁྲོད་ཁེ་ལས་ལ་མ་དངུལ་བཏང་ནས་རོགས་ སྐྱོར་བྱས། 1999ལོར་ལྗར་པན་སྲིད་གཞུང་གི་མ་དངུལ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་ལ་འདོན་སྤྲོད་བྱས་པའི་མ་དངུལ་བསྡོམས་པས་ལྗར་པན་སྒོར་མོ་ དུང་ཕྱུར་ཁྲི་ཚོ་14.75ལྷག་ཡིན། ལྗར་པན་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་ཀྱིས་ལོ་མང་བོའ་ི རིང་འབད་བརྩོན་ལྷོད་མེད་སྒོས་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་བརྟེན་མི་མེད་ལུང་སྟོང་ གི་གླིང་ཕྲན་དེ་བཟོ་ཞིང་ཕྱུགས་གསུམ་དང་ས་ཆུ་ནགས་གསུམ་འཛོམས་པ། བརྡ་འཕྲིན་འཕྲིན་སྐྱེལ་དང་འགྲིམ་འགྲུལ་སྐྱེལ་འདྲེན། མཐོ་གསར་ལག་རྩལ་ལ་ཞིབ་ འཇུག་དང་གསར་སྤེལ་སོགས་ཐོན་ལས་ཀྱི་སྣ་མང་ཞིང་འཐུས་སྒོ་ཚང་བ། དཔལ་འབྱོར་ཧ་ཅང་དར་བའི་ས་ཁུལ་དུ་གྱུར་ཏེ་ལྗར་པན་གྱི་བཟོ་ཞིང་ཕྱུགས་གསུམ་སོགས་ལས་རིགས་ཀུན་ལ་མཁོ་བའི་འཕྲུལ་འཁོར་འཕྲུལ་ཆས་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་ འདོན་སྤྲོད་བྱེད་པའི་རྟེན་གཞི་དང་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཡོང་སྒོ་སྤེལ་བར་མེད་དུ་མེད་རུང་བའི་ཐོན་ཁུངས་ཤིག་ཏུ་གྱུར། འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་ ཡུལ་ལྗོངས་ལ་གནས་སྐོར་སྤྲོ་བསང་དང་དེར་འབྲེལ་བའི་ཐོན་ལས་ནི་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་སྤེལ་བའི་ཀ་རྟེན་ལྟ་བུ་ཡིན། 1997ལོའ་ི ཟླ་བཞི་བ་ནས་

1998ལོའ་ི ཟླ་གསུམ་པའི་བར་ལྗར་པན་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་པས་ལྗར་པན་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་ཚོ་500.3ཡིན། དེའི་ནང་དུ་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་ས་ ཁུལ་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་བསྡོམས་པས་ལྗར་པན་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར་ཁྲི་ཚོ་20.3ཡིན། ཧ་ལམ་མེ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་2000ཡིན་། མི་རེ་ཆ་སྙཽམས་ཀྱིས་ཐོན་སྐྱེད་རིན་ཐང་ བསྡོམས་པས་རྒྱལ་ཡོངས་ཆ་སྙོམས་ཆུ་ཚད་ལ་སླེབས་ཡོད། གསུམ། ཧིན་རྡུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ།

ཧིན་རྡུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དེ་གཙོ་བོ་ཧིན་རྡུ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཧིན་རྡུའི་ཤར་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་ཤུགས་ཆེན་ པོས་གསར་སྤེལ་བྱས། ཧིན་རྡུ་ཤར་བྱང་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་དེ་རང་རྒྱལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དང་བསྡུར་ན་ས་བབ་དང་མི་གྲངས། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་མང་བ་ སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཕལ་ཆེར་འདྲ། ཧིན་རྡུ་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་གྱི་རི་ཀློང་ལ་རྔམ་བརྗིད་ཆེ་ཞིང་ཆུ་ཕྲན་དག་དྭངས་ཤིང་ལྷུང་ལྷུང་དུ་བཞུར་གྱིན་འདུག། མུ་ མཐའ་བྲལ་བའི་ཧིན་རྡུ་ནང་ལོགས་ཀྱི་སྐམ་ས་ཆེན་པོར་བསྡུར་ན་ཡུལ་དེར་བདེ་ཐང་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་ཙམ་མ་གཏོགས་མེད་ལ། ཡུལ་དེའི་སྡོད་དམངས་མང་ཆེ་བ་ གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཡིན། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་མང་ཤོས་ཀྱིས་ད་དུང་ཚོ་བའི་འཚོ་བ་རོལ་གྱིན་འདུག ཧིན་རྡུ་རྒྱལ་ཁབ་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་འཁོར་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ གི་རིང་ལ། ཤར་བྱང་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱལ་ཕྲན་བདུན་ཡོད་པ་་ཚང་མས་ཞིང་ལས་གཉེར་བ་ཡིན་པས། འགྲིམ་འགྲུལ་དང་གློག་ཤུགས། རྨོ་ཞིང། ཆུ་བེད་སོགས་ཀྱི་ རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཧ་ཅང་རྗེས་ལུས་ཡིན་པ་དེ་ཡང་ཧིན་རྡུ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་མགྱོགས་མྱུར་ངང་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་གོམ་འགྲོས་དང་ཆ་མི་སྙོམས། དེའི་ཕྱིར་ཧིན་རྡུ་སྲིད་གཞུང་གིས་སེམས་ཐག་རྦད་ཆོད་སྒོས་ཧིན་རྡུ་ཤར་བྱང་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་འཆར་གཞི་རབ་དང་རིམ་པ་བཀོད། ཧིན་ རྡུ་ཤར་བྱང་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་ལ་རོགས་སྐྱོར་དང་། གསར་སྤེལ་བྱེད་པ་དེར་ཧིན་རྡུ་སྲིད་གཞུང་གིས་གཤམ་གསལ་གྱི་ཐབས་ཤེས་འགའ་སྤྱད་པ་ཡིན་ཏེ། དང་པོ་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་ལ་སླེབས་པ་དང་། རྨང་ གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་གཙོ་བོ་གཞུང་ལམ་དང་ལྕགས་ལམ། གནམ་གྲུ་ཐང་། ནུས་ཁུངས། གློག་ཤུགས། ཆུ་འདྲེན་ཡུར་བ་དང་གློག་འཕྲིན་གྱི་ སྒྲིག་བཀོད་སོགས་གཙོ་བྱས་པ་ཡིན། ཧིན་རྡུ་སྲིད་གཞུང་གིས་གཞུང་ལམ་ཁོ་ནའི་ཐད་མ་དངུལ་ལུའུ་པའེ་དུང་ཕྱུར་སོ་དྲུག་བཏང་།

གཉིས་པ་བརྡ་འཕྲིན་ལག་རྩལ་དང་བརྡ་འཕྲིན་ཐོན་ལས་མགྱོགས་མྱུར་ངང་ཤར་བྱང་ས་ཁུལ་ལ་མཚམས་སྦྱོར་བྱས། གློ་བུར་དུ་གློག་ཀླད་མཉེན་ཆས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ ཆེན་པོར་གྱུར་པའི་ཧིན་རྡུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཤར་བྱང་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་སྐབས་ཡུལ་དེ་གའི་ཁྱད་ཆོས་སམ་ཡོན་ཏན་འདོན་སྤེལ་ཅི་ཐུབ་བྱས་ནས་ས་ཁུལ་ དེར་གློག་ཀླད་སྒྲིག་ཆས་དང་འབྲེལ་ལམ་དྲ་བར་ཞུགས་རྒྱུའི་མཐུན་རྐྱེན་མཁོ་སྤྲོད་བྱས། 2000ལོ་ནས་བཟུང་ཧིན་རྡུའི་སྲིད་གཞུང་གིས་ལུའུ་པའེ་དུང་ཕྱུར་ཉི་ཤུ(ཧ་ ལམ་མེ་སྒོར་ཁྲི་ཚོ་4650ཡིན)བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་ལོ་གཉིས་ཀྱི་རིང་ལ་ཤར་བྱང་རྒྱལ་ཕྲན་སོ་སོར་རྩིས་འཁོར་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་ལྟེ་གནས་400ལྷག་དང་། ལྟེ་གནས་དེ་ དག་གིས་ཀྱང་སྔོན་ཐོན་གྱི་གློག་ཀླད་སྒྲིག་ཆས་མཁོ་འདོན་བྱེད་པ་དང་། ཡུལ་དེ་གའི་སྡོད་དམངས་ལ་གློག་ཀླད་སྐོར་གྱི་ཤེས་བྱ་སློབ་ཁྲིད་དང་། འབྲེལ་ལམ་དྲ་བར་ ཞུགས་རྒྱུར་མཐུན་རྐྱེན་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། གསུམ་པ་ཤར་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་སློབ་གསོ་དང་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་སྐྱེད་སྲིང་ལ་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་ལས་ཞུགས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་པ་དང་། སྲིད་གཞུང་གིས་མ་ དངུལ་བཏང་ནས་ཤར་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་སོ་སོ་ནས་ཐོན་ལས་ནུས་རྩལ་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། ད་དུང་མོའུ་ཙོ་ལ་མུའུ་ རྒྱལ་ཕྲན་དུ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ཞིག་བཙུགས་ཏེ་ཤར་བྱང་རྒྱུད་དུ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་མེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་རྩ་བ་ནས་བསྒྱུར།

བཞི་བ་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ནས་ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱིལས་ཆོད་དང་ས་ཞིང་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་ལས་ཆོད་མཐོར་འདེགས་བྱེད་པ་དང་། ཡུལ་ བབ་ལ་བསྟུན་ནས་ལྡུམ་རའི་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བ་དང་དཔལ་འབྱོར་སྐྱེ་དངོས་འདེབས་འཛུགས་ལ་སྐུལ་མ་གཏོང་བ་དང་། ཁྱིམ་ཚང་གཞི་བྱས་ཏེ་ལྡུམ་ རའི་སྐྱེ་དངོས་འདེབས་འཛུགས་བྱེད་པའི་ལག་རྩལ་དང་ཉམས་མྱོང་ཁྱབ་སྤེལ་དང་། དུས་མཚུངས་སུ་ཡུལ་དེ་གའི་སྡོད་དམངས་ལ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ བྱེད་པའི་ཤེས་བྱ་བསྒྲགས་ནས་རང་བྱུང་ཁམས་དང་མིའི་རིགས་བར་མཛའ་མཐུན་གྱི་འབྲེལ་བ་འཛུགས་པའི་འདུ་ཤེས་སྐྱེད་སྲིང་བྱས། ལྔ་བ་བཟོ་ལས་གསར་བའི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་བཟོ་ལས་ཀྱི་ཁེ་ལས་ཆུང་ཆུང་དར་སྤེལ་སྒོས་གློག་རྡུལ་བཟོ་ལས་ཏེ་དཔེར་ན་བརྙན་འཕྲིན་འཕྲུལ་ཆས་དང་སྒྲ་ སྡུད་འཕྲུལ་འཁོར་སྒྲིག་སྦྱོར་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ཁེ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་། དྲུག་པ་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་གྱི་ཉོ་ཚོང་ལས་རིགས་དང་གནས་སྐོར་སྤྲོ་བསང་གི་ལས་རིགས་གོང་དུ་སྤེལ། སྲིད་གཞུང་གིས་ཤར་བྱང་མཐའ་མཚམས་ས་ཁུལ་གྱི་ གྲོང་རྡལ་བཞི་ཕྱི་ཕྱོགས་ལ་སྒོ་ཕྱེས་ནས་ཤར་བྱང་ས་ཁུལ་དང་འབར་མ། བྷང་ག་ལའི་བར་གྱི་མཐའ་མཚམས་ཉོ་ཚོང་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱས། བཞི།

རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དག་གིས་རང་གིས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ།

ཡོ་རོབ་གླིང་གི་བཟོ་ལས་དར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཧྥ་རན་སེ་ལ་མཚོན་ན། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དབང་གིས་ས་ཁོངས་བར་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཁྱད་པར་ ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བྱུང་། དཔེར་ན་རྒྱལ་ས་པཱ་ལི་ས་ཁུལ་དང་ཕྱི་ཡུལ་གྱི་ཞིང་ཆེན་སོ་སོ། ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་བར་གྱི་ཁྱད་པར་ལྟ་བུའོ། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་ རབས་བཞི་བཅུ་ནས་བཟུང་ཧྥ་རན་སེ་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིམངའ་ཁོངས་ལ་ལེགས་སྒྲིག་ཉམས་གསོ་དང་རྒྱལ་ཡོངས་ས་གནས་སོ་སོའ་ི བར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དོ་ མཉམ་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་ཐོག་མར་ལེགས་སྒྲིག་ཉམས་གསོ་བྱེད་པའི་ལས་ཁུངས་བཙུགས་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དོ་མཉམ་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཀྱིན་ ཡོད། ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གིས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ལོ་བདུན(2000ནས་2006ལོ)གྱི་འཆར་གཞི་བཀོད་དེ་ཧྥ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་950བཏང་ནས་ རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱས་ཏེ་གཙོ་བོ་མཐོ་གསར་ཚན་རྩལ་དང་ཆེས་མགྱོགས་ལྕགས་ལམ། གནས་སྐོར་སྤྲོ་བསང་བྱ་ཡུལ་ སོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས།

ཧྥ་རན་སེའི་དབུས་རྒྱུད་ནུབ་མའི་ས་ཁུལ་གྱི་ལྦེ་ཨེ་ན་ཞིང་ཆེན་གྱི་མ་འོངས་པའི་གློག་བརྙན་བརྙན་འཕྲིན་གྲོང་ཁྱེར་ཞེས་པ་ནི་ཧྥ་རན་སེ་སྲིད་གཞུང་གིས་གསར་སྤེལ་ འཆར་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་དེར་མིའི་ཡིད་དབང་འགུག་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་དང་ལོ་རྒྱུས་གནའ་ཤུལ་གྱི་ལྟད་མོའང་མེད་པས་གནས་སྐོར་སྤྲོ་བསང་གི་ལས་རིགས་སྤེལ་ བའི་ཆ་རྐྱེན་ཡེ་ནས་མི་འཛོམས། ཡུལ་དེར་མི་མ་གཏོགས་འདབ་ཆགས་བྱའང་མི་འོང་བའི་མྱ་ངམ་ཐང་ངོ་མ་ཞིག་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་1983ལོ་ནས་བཟུང་ལྦེ་ ཨེ་ན་སྲིད་གཞུང་གིས་གློག་བརྙན་བརྙན་འཕྲིན་གྲོང་ཁྱེར་བཙུགས་པའི་ཚུན་ནས་ཁོ་ཚོས་མཐོ་གསར་ཚན་རྩལ་དང་ཤེས་ཡོན་མཁས་དབང་། ལག་རྩལ་བྱང་བའི་ མི་སྣ་སྐྱེད་སྲིང་དང་སྒོས་སུ་གནས་སྐོར་སྤྲོ་བསང་ལས་རིགས་དེ་ཀ་རྟེན་ཐོན་ལས་བྱས་པས། ལོ་རེ་གནས་སྐོར་སྤྲོ་བསང་དུ་ཕེབས་པའི་མགྲོན་པོ་ཁྲི་ཚོ་200ལྷག་ ལ་དགའ་བསུ་དང་སྣེ་ལེན་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ད་སྐབས་ཡུལ་དེ་ནི་ཧྥ་རན་སེ་དབུས་རྒྱུད་ནུབ་མའི་གནས་སྐོར་སྤྲོ་བསང་དུ་ཕེབས་པའི་ཡིད་འོང་མཛེས་ལྡན་གྱི་གནས་ མཆོག་དང་། སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་དར་ཞིང་སློབ་གསོ་དང་གླུ་གར་རྩེད་རིག་ཀུན་འདུས་ཀྱི་གནས་མཆོག་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

ཡོ་རོབ་གླིང་གི་ཧྥིན་ལན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་ལས་ཞུགས་གོ་སྐབས་ཇེ་མང་དུ་བཏང་ཞིང་ཁེ་ལས་གཙོ་བོ་བྱས་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་མི་མངོན་སྦས་ཤུགས་འདོན་ སྤེལ་གང་ཐུབ་བྱས། ཧྥིན་ལན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བྱང་ཕྱོགས་དང་ཤར་ཕྱོགས་གྲོང་ཁྱེར་དུ་བཙུགས་པའི་ཚན་རིག་སྡེ་ཁག་དང་གྲོང་གསེབ་གོང་སྤེལ་ལྟེ་གནས་དེ་དག་གིས་ ཁེ་ལས་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་སྐྱེད་སྲིང་ལ་ཞབས་འདེགས་ཅི་རིགས་བྱེད་པ་དང་། སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའ་ི དགེ་རྒན་རྣམས་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱས་ནས་ཚན་རིག་ཞིབ་འཇུག་ གི་འབྲས་བུ་ཐོན་རྫས་གསར་སྐྲུན་ནང་བེད་སྤྱོད་པ་དང་། ཞིང་པ་དང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་སྡོད་དམངས་རྣམས་ལ་ཁེ་ལས་གསར་གཏོད་དང་ཐོན་རྫས་ཚོང་རར་སྤེལ་ཚུལ་ལ་ མཛུབ་སྟོན་གང་ལེགས་བྱས། དབྱི་ཐ་ལི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བྱང་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ཆེས་དར་བ་དང་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་ཧ་ཅང་རྗེས་ལུས་ཡིན། ལྷོ་ རྒྱུད་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་ཆེད་དབྱི་ཐ་ལི་སྲིད་གཞུང་གིས་ལྷོ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཅུས་བཙུགས་ཏེ་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་ལ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མཛུབ་སྟོན་དང་

མཐུན་སྦྱོར་བྱས། སྲིད་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་ལུགས་ནང་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་ཁེ་ལས་ཀྱི་བཟོ་ལས་མ་དངུལ་གྱི་40%དང་བཟོ་གྲྭ་གསར་བ་འཛུགས་པའི་ མ་དངུལ་གྱི་60%ལྷོ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཐད་ལ་བཏང་། དེར་བརྟེན་དབྱི་ཐ་ལི་དང་ཨེ་ཉེ་སོགས་རྒྱལ་ནང་གི་ཀུང་སི་ཆེན་པོ་མང་ཤོས་ཤིག་གིས་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་ཞིང་ ལས་འཕྲུལ་ཆས་དང་ས་བོན་སྤུས་ལེགས་མཁོ་སྤྲོད་དང་ལག་རྩལ་དང་མ་དངུལ་ཐད་རོགས་སྐྱོར་ཅི་ཐུབ་བྱས།

དེ་མིན་ད་དུང(གྲོང་གསེབ་མཉམ་འབྲེལ་འཆར་གཞི)བཀོད་དེ་ཞིང་ལས་ཐོན་སྐྱེད་གཉེར་མཁན་རྣམས་ལ་མ་དངུལ་ཁ་གསབ་གནང་བར་བརྟེན་རིམ་གྱིས་དབུལ་ ཕོངས་ས་ཁུལ་གྱི་དབུལ་པོ་རྣམས་དབུལ་ཕོངས་ལས་ཐར་ནས་ཕྱུག་པོར་གྱུར། གཞན་ཡང་བྱེ་ཐང་མང་བའི་གནས་ཚུལ་དངོས་ལ་གཞིགས་ཏེ་མོ་ཞི་ཁོ་སྲིད་གཞུང་ གིས(མཐའ་འཁོབ་བྱེ་ཐང་ས་ཁུལ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་འཆར་གཞི)བཀོད་པ་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་ས་ཞིང་ཆེ་ཆུང་དང་མི་གྲངས་མང་ཉུང་ལ་གཞིགས་ཏེ་ཞིང་ པར་མེ་སྒོར་150-2500ཡི་དངུལ་བུན་བཏང་ནས་ཁོ་ཚོས་བཏུང་ཆུ་དང་ཞིང་ལས་ཆུ་བེད་སྒྲིག་བཀོད། སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱས་ ཤིང་ཚན་རྩལ་མཐོ་བའི་ཡུར་ཆུ་འདྲེན་པ་དང། བྱེ་ཐང་དུ་ཤིང་འཛུགས་ནགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་ལ་རོགས་སྐྱོར་ཆེན་པོ་བྱས། མཐའ་འཁོབ་ས་ཁུལ་གྱི་མི་རྣམས་ལ་ལས་ ཞུགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་འཚོལ་བ་དང་དབུལ་སྐྱོར་ཕྱུག་བསྒྱུར་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་སྲིད་གཞུང་གིས(མཐའ་འཁོབ་ས་ཁུལ་གྱི་གནས་སྐབས་ལས་ཞུགས་འཆར་གཞི)བཀོད་དེ་ མིག་སྔར་མེ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་གཉིས་ལྷག་བཏང་སྟེ་མི་ཁྲི་ཚོ་ང་གཉིས་ཀྱི་ལས་ཞུགས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས། ལྔ།

རྒྱལ་ཁ་བླངས་པའི་ཉམས་མྱོང་དང་ཕམ་ཁ་ཉོས་པའི་བསླབ་བྱ།

ཨ་རི་དང་ལྗར་པན་རྒྱལ་ཁབ་སོགས་ཀྱིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་ལས་ང་ཚོར་བློ་སྐྱེད་མང་པོ་ཐོབ་རྒྱུ་ཡོད། ནང་སྒོས་སུ་ཁོ་ཚོས་རྒྱལ་ཁ་བླངས་ པའི་ཉམས་མྱོང་དང་ཕམ་ཁ་ཉོས་པའི་བསླབ་བྱར་སྤྱི་སྡོམ་དང་བསྡུ་ལེན་གང་ལེགས་བྱས་ན་རང་རྒྱལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ ལེན་ཉམས་མྱོང་ཐད་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད་ངེས། ནང་སྒོས་སུ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་གསར་སྤེལ་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་གོང་སྨོས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་དག་གིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན། གཤམ་གསལ་གྱི་གནད་དོན་ འགའ་ཞིག་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱ་དགོས་སྙམ། དང་པོ་རང་རྒྱལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནི་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་མཚོ་འགྲམ་ལྟ་བུའི་མཐུན་རྐྱེན་བཟང་བོ་ཞིག་དང་གསར་སྤེལ་གྱི་ཁོར་ཡུག་དེ་འདྲ་ཡག་པོ་ཞིག་མེད་ནའང་ ང་ཚོས་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ཉམས་མྱོང་བསྡུ་ལེན་གང་ཐུབ་བྱེད་པའི་ཁར་རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དངོས་ལ་གཞིགས་ཏེ་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ བྱེད་སྐབས་གཤམ་གསལ་གྱི་གནད་དོན་དག་ལ་མཉམ་འཇོག་དགོས། གཅིག་ནི་ནུབ་རྒྱུད་རང་གི་ཚོང་ར་དང་རྒྱལ་ནང་ཚོང་ར་གསར་འཛུགས་བྱ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས་པ་དང་ཆབས་ཅིག་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཚོང་ར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་ གཏོང་རྒྱུར་དོ་སྣང་བྱ་དགོས།

གཉིས་ནི་རང་རྒྱལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ནང་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་འཆར་འགོད་བྱས་ཏེ་ཐོན་ཁུངས་འཕྲོ་བརླག་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གཏོར་བཤིག་བྱ་མི་ཆོག ཁེ་ལས་དང་མི་སྒེར་གྱི་ཧུར་བརྩོན་དང་གསར་གཏོད་རང་བཞིན་འདོན་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱེད་དུ་འཇུག་དགོས་ཤིང་། ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་འོག་རང་ སོ་སོའ་ི ཚོང་ར་དང་མ་དངུལ་འཇོག་པའི་ཁོར་ཡུག་ཡག་པོ་ཞིག་བསྐྲུན་ནས་ས་གནས་དེ་གའི་དཔལ་འབྱོར་མགྱོགས་མྱུར་དང་བརྟན་པོ། རྒྱུན་མཐུད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གོང་ འཕེལ་དུ་གཏོང་དགོས། མི་རྣམས་ཚོང་ར་གསར་འཛུགས་བྱེད་དུ་ཡོང་འདོད་ཡོད་པའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་བཟོ་སྐྲུན་བྱ་དགོས། གསུམ་ནི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་ངེས་པར་དུ་ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས། ཁེ་ལས། སྒེར་བཅས་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་བྱ་དགོས།

བཞི་ནི་རང་རྒྱལ་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ནོར་སྲིད་ཡོང་འབབ་དང་རྒྱལ་ནང་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་སྤྱིའི་ཐོན་རྫས་རིན་ཐང་། ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་སོགས་ཀྱི་ཐད་རྒྱལ་ཡོངས་ནས་བལྟས་ ན་བསྡུར་ཚད་ཅུང་དམའ་བས་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་ཁག་ལ་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་ཆ་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་དང་གཅིག་འདྲ་བྱེད་མི་རུང་དཔེར་ན་ནུབ་རྒྱུད་ཞིང་ལྗོངས་ཁག་ལ་ རྣམ་གྲངས་དང་ཕྱིར་གཏོང་ནང་འདྲེན་གྱི་ཁེ་ལས་ཐོ་འགོད། ཁེ་ལས་ཀྱི་རྐང་དངུལ་ཚོང་རར་རྒྱུག་འགྲེམས། གསར་སྤེལ་ཁུལ་གསར་འཛུགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་རང་ བདག་དབང་ཆ་སྔར་ལས་ཆེ་དགོས། ལྔ་ནི་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་ཀྱི་ཐོན་རྫས་འདེམ་སྐབས་གཙོ་བོ་ལག་རྩལ་དང་ཤེས་ཡོན་འདུས་ཚད་མཐོ་ཞིང་ཞོར་གནས་རིན་ཐང་མཐོ་བ་དང་རྒྱུན་སྲོལ་བཟོ་ལས་ཀྱི་ ཟད་གྲོན་དམའ་བའི་ཁར་བོངས་ཚད་ཆུང་བའི་ལག་རྩལ། མཐོ་ཤུགས་ཐོན་ཁུངས་དང་མཐོ་གསར་ལག་རྩལ། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྦགས་བཙོག་མེད་པའི་བཟོ་ ཞིང་ཁེ་ལས། མ་དངུལ་སོགས་ནུབ་རྒྱུད་ལ་དྲངས་ནས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། དེ་ལྟར་མ་བྱས་ཚེ་འཛམ་གླིང་ཉོ་ཚོང་རྩ་འཛུགས་ནང་ ཞུགས་པ་དང་སྒོ་ཁྲལ་ཆག་པའི་རྗེས་སུ་ང་ཚོའི་དཔལ་འབྱོར་ལ་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་ཐེབས་པ་དང་། ཁེ་ལས་ཁག་ཅིག་གི་རྒྱལ་ནང་གི་ཚོང་ར་ཤོར་ཉེན་ཡོད། གཉིས་པ་ལྗར་པན་གྱིས་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་བྱས་པའི་ཉམས་མྱོང་ལས་ང་ཚོས་གཤམ་གསལ་གྱི་གནད་དོན་འདི་འདྲ་ཞིག་ལ་དོ་སྣང་བྱ་དགོས།

དང་པོ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་གསར་སྤེལ་དང་ཁྲིམས་ལུགས་གཞིར་བཟུང་བ་དེ་ནི་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཐོབ་པའི་ཉམས་མྱོང་གཙོ་ བོ་ཡིན་ལ། (པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་རྩ་ཁྲིམས)ནི་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་གྱི་མཚོན་རྟགས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེས་ས་ཁོངས་གསར་སྤེལ་ཁྲིམས་ལུགས་ མེད་མི་རུང་བའི་གནས་ལུགས་ཤིག་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད། གསར་སྤེལ་གྱི་འཕེལ་རིམ་ཧྲིལ་བོའ་ི ནང་དུ་ཁྲིམས་ལུགས་གཞིར་འཛིན་པ་དང་། ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ གཟབ་ནན་རང་བཞིན་དང་ཚད་ལྡན་རང་བཞིན། མུ་མཐུད་རང་བཞིན་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱེད་པ་དེས་རྒྱུན་སྲིང་དང་བརྟན་པོ། བདེ་བླག་ངང་པའེ་ཧའེ་ཏའོ་གསར་སྤེལ་ གྱི་བྱ་བར་ཁག་ཐེག་བྱས།

གཉིས་པ་ནི་དབང་དངོས་གཉིས་འཛོམས་ཀྱི་མགོ་ཁྲིད་ལས་ཁུངས་བཙུགས་ཏེ་གསར་སྤེལ་སྤེལ་གྱི་ལས་དོན་ལ་མགོ་ཁྲིད་དང་། ཀྲུང་དབྱང་དང་ས་གནས་བར་གྱི་ འབྲེལ་བར་མཐུན་སྦྱོར་བྱེད་པའི་འགན་ཁུར་བ་རེད། གསུམ་པ་ནི་མ་དངུལ་འཇོག་མཁན་ལ་གཟིགས་སྐྱོང་བྱ་ཅི་ཐུབ་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གསར་སྤེལ་ས་ཁུལ་ལ་ མ་དངུལ་གཏོང་བར་ཁ་སྣོན་རྒྱབ། བཞི་བ་ནི་སྔ་གཞུག་ཏུ་རྒྱལ་ཡོངས་ཕྱོགས་བསྡུས་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་དུས་རིམ་པའི་འཆར་གཞི་བཀོད་དེ་འཕྲུལ་མེད་རིམ་ལྡན་ གྱི་སྒོ་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་པར་མ་ཟད། དུས་རིམ་རེ་རེའི་འཆར་གཞི་ལའང་དམིགས་ཡུལ་གསལ་བོ་ཞིག་ཡོད་པས་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་བཟང་བོ་ཞིག་ཐོབ་ པར་ཁག་ཐེག་བྱས་ཡོད།

གསུམ་པ་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་ངེས་པར་དུ་དུས་རིམ་དང་གོ་རིམ་ལྡན་ཞིང་ཡུན་ཐུང་འཆར་གཞི་དང་ཡུན་རིང་འཆར་གཞི་ཟུང་འབྲེལ་དམ་པོ་བྱ་ དགོས། གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་དུས་རིམ་སོ་སོའ་ི ནང་དུ་ཡུལ་དེ་གའི་གནས་ཚུལ་དངོས་ལ་གཞིགས་ཏེ་གསར་སྤེལ་ས་ཁུལ་དང་གསར་སྤེལ་རྣམ་གྲངས་བདམས་དགོས་ ཤིང་། རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་འཛུགས་སྐྲུན་བསྐྱར་མ་དང་མ་དངུལ་ཆུད་ཟོས་སུ་གཏོང་བའི་བྱ་བ་གཏན་ནས་སྒྲུབ་མི་རུང་།

བཞི་བ་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་ངེས་པར་དུ་ཕྱོགས་བསྡུས་རང་བཞིན་གྱི་གསར་སྤེལ་བྱས་ན། ད་གཟོད་འཕེལ་རྒྱས་དོ་མཉམ་ཞིང་རྒྱུན་སྲིང་བྱེད་ཐུབ། སྤྱིར་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་གྲུབ་ཚུལ་མང་ཆེ་བ་ཞིང་ལས་ཀྱིས་ཟིན་ཡོད་པས་ཞིང་ལས་ལ་དོ་སྣང་བྱ་དགོས་མོད། འོན་ཀྱང་ཞིང་ལས་དོ་སྣང་བྱེད་པའི་ དུས་མཚུངས་སུ་བཟོ་ལས་ལའང་མཐོང་ཆེན་བྱ་དགོས། གལ་ཏེ་བཟོ་ལས་ཀྱི་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ཚུགས་མེད་ན། ཞིང་ལས་སྡེ་ཁག་ལ་སྔོན་ཐོན་གྱི་འཕྲུལ་ཆས་བཀོལ་ སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པས་ཞིང་ལས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་བའི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་མི་ཕོད། ལྔ་བ་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་དེ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཁེ་ལས་གཞན་དག་གི་རོགས་སྐྱོར་ཁོ་ནར་བརྟེན་མི་རུང་།

གཙོ་བོ་ཡུལ་དེ་གའི་གོང་འཕེལ་གྱི་མི་མངོན་

སྦས་ཤུགས་ལ་འདོན་སྤེལ་གང་ཐུབ་བྱ་དགོས། རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་གསར་སྤེལ་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཐེ་གཏོགས་བྱ་དགོས་མོད། འོན་ཀྱང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཐེ་གཏོགས་ངེས་ པར་དུ་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་སྐྱོད་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་མཐུན་དགོས་པ་ལས་སྲིད་འཛིན་གྱི་བཙན་ཤེད་ཁོ་ནར་བརྟེབ་མི་ཆོག དབྱི་ཐ་ལི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁྲིམས་ལུགས་ ཀྱི་རྣམ་པར་བརྟེན་ཏེ་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་ལྷོ་རྒྱུད་དུ་བཟོ་ལས་ཀྱི་ལྟེ་གནས་མང་པོ་བཙུགས་ཀྱང་ཁེ་ལས་ཆུང་འབྲིང་རྣམས་ཀྱིས་རམ་འདེགས་ཡག་པོ་མ་བྱས་པའི་རྐྱེན་ གྱིས་གསར་སྤེལ་ལ་གྲུབ་འབྲས་དེ་འདྲ་བཟང་བོ་ཞིག་ཐོབ་མེད། དེར་བརྟེན་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་ངེས་པར་དུ་ཡུལ་དེ་གའི་གནས་ཚུལ་དངོས་དང་ བསྟུན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་དང་སྒེར། ནང་སྒོས་སུ་གསར་སྤེལ་བྱེད་མཁན་ཁེ་ལས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ལ་ལྟ་རྟོག་ཡག་པོ་བྱ་དགོས་པ་ལས་ཁྲིམས་ལུགས་དང་སྲིད་འཛིན་གྱི་ཤུགས་ ལ་བརྟེན་ནས་བཙན་ཤེད་བཀོལ་མི་རུང་། དྲུག་པ་ཤེས་ཡོན་ཅན་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པར་གཙིགས་སུ་འཛིན་པ། དཔེར་ན། ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་ནས་བཟུང་ཤེས་ཡོན་ ཅན་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་པར་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་བྱ་བ་མང་པོ་བསྒྲུབས། ཨ་རི་སྲིད་གཞུང་གིས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་ལ་བཏང་བའི་སློབ་གསོའ་ི གྲོན་དངུལ་དེ་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་ འབྲེལ་གྱི་སློབ་གསོའ་ི གྲོན་དངུལ་སྤྱིའི་45%ཟིན། དེ་མིན་སྲིད་གཞུང་གིས་ད་དུང་གྲོན་དངུལ་ཁ་གསབ་བྱེད་པའི་ཐབས་ཤེས་སྤྱད་ནས་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་སྤུས་ཚད་མཐོ་ བའི་མི་གྲངས་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་དང་ལྷོ་རྒྱུད་ལ་སྤོར་བར་སྐུལ་མ་བཏང་ཕྱིར་ཚན་རིག་པ་དང་བཟོ་བཀོད་པ། ཆེད་ལས་ལག་རྩལ་པ། བཟོ་པ་འབོར་ཆེན་ནུབ་རྒྱུད་ དང་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་དུ་སོང་ནས་ལས་ཞུགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་འཚོལ་བ་རེད། དེས་ཀྱང་ནུབ་རྒྱུད་དང་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཞིང་ཕྱུགས་བཟོ་གསུམ་ཐེ་བའི་ལས་རིགས་ཀུན་ གོང་དུ་སྤེལ་བར་ནུས་པ་ཆེན་པོ་བཏོན།

བདུན་པ་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཁོར་ཡུག་ཡག་པོ་ཡིན་དགོས། གཙོ་བོ་མི་རྣམས་ཀྱི་ཚན་རིག་རིག་གནས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱི་སྤུས་ཚད་ མཐོར་འདེགས་བྱས་ནས་དཔལ་ཡོན་ལྡན་ཞིང་བདེ་ཐང་ཡིན་ལ། གསར་སྤེལ་གྱི་འཕེལ་རིམ་དང་འཚམ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་ཅིག་བཟོ་དགོས། སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ ཡུག་བཟང་ངན་དེ་ཐད་ཀར་མ་དངུལ་འཇོག་མཁན་འགུག་ཐུབ་མིན་ལ་རག་ལས་ཡོད། དཔེར་ན་ཧིན་རྡུ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཤར་བྱང་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་མི་ ཤུགས་དང་དངོས་ཤུགས། རྒྱུ་ཤུགས་སོགས་མང་པོ་ཕུད་པ་བདེན་མོད། འོན་ཀྱང་ཧིན་རྡུ་སྲིད་གཞུང་གིས་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་གསར་སྤེལ་ལ་བློ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་དཀའ་ ངལ་མང་བོ་བྱུང་། ཧིན་རྡུ་སྲིད་གཞུང་གིས་གསར་སྤེལ་གྱི་ལས་ལ་སྲིད་ཇུས་ཡག་པོ་ཞིག་བྱིན་ནའང་ལོ་མང་པོའ་ི རིང་ལ་ས་གནས་སྤེལ་དེར་དྲག་ཆས་སྤྲས་པའི་ངོ་ ལོག་ཟིང་འཁྲུག་དང་ལྐོག་གསོད། འགས་གཏོར། ཐ་ན་དམར་གསོད་སོགས་འཇིགས་སུ་རུང་བའི་དོན་རྐྱེན་ཟམ་མ་ཆད་པར་བྱུང་བས། མི་རྣམས་འཇིགས་སྣང་ ཆེ་ཞིང་ཚེ་སྲོག་ལའང་ཁག་ཐེག་མེད་པའི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་ཏུ་འཚོ་བ་རོལ་བ་ལས་བསམ་བློ་བདེ་བབས་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་སྤེལ་བ་དང་རྒྱལ་ཁབ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་ ཁོར་ཡུག་ཅིག་ཡེ་ནས་མེད། དེ་ལས་ང་ཚོས་གསལ་བོར་ཤེས་ཐུབ་པ་ནི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་སྲིད་གཞུང་གིས་ཕན་ཡོད་སྲིད་ཇུས་བཀོད་པ་དང་སྤྱི་ ཚོགས་ཀྱི་སྡེ་ཁག་སོ་སོས་མ་དངུལ་འབོར་ཆེན་གཏོང་བ་སོགས་ནི་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་སྔོན་འགྲོའ་ི ཆ་རྐྱེན་ཡིན་ཡང་གསར་སྤེལ་ས་ཁུལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ དང་། སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་སོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡག་ཡག་པོ་ཞིག་མེད་ན་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་རྣམ་པ་བསྒྱུར་དཀའ་ཞིང་གསར་སྤེལ་ལས་དོན་ལ་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ འཐོབ་མི་སྲིད། དེའི་ཕྱིར་གསར་སྤེལ་ས་ཁུལ་དུ་དངོས་པོའ་ི དཔལ་ཡོན་དང་བསམ་པའི་དཔལ་ཡོན་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་པ་ནི་ས་གནས་དེ་གའི་གསར་སྤེལ་ལ་མཚོན་ན་ ཧ་ཅང་གལ་ཆེ།

བརྒྱད་པ་ཨ་རི་དང་ལྗར་པན་སོགས་ཀྱིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཉམས་མྱོང་ལས་ང་ཚོས་ད་དུང་མཉམ་འཇོག་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱ་དགོས་པའི་ གནད་དོན་འདི་འདྲ་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་ཧུར་བརྩོན་གྱིས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ལས་གྲུབ་ཚུལ་ལེགས་སྒྲིག་བྱེད་པ་དང་། དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་ལ་མ་དངུལ་དང་ ཚན་རྩལ། མི་ཤུགས་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་རོགས་སྐྱོར་ཆེན་པོ་བྱ་དགོས། གཉིས་ནི་ཁེ་ལས་དང་མི་སྒེར་ལ་སྐུལ་མ་བཏང་སྟེ་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་ བྱེད་པའི་བྱ་གཞག་ཏུ་ཞུགས་པར་འཇུག གསུམ་ནི་ཚན་རྩལ་མཐོ་རིགས་ནང་འདྲེན་བྱས་ཏེ་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་གསར་སྤེལ་ཁྲོད་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ འདོན་པ། དཔེར་ན། དབྱི་སི་རལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཨ་ལྦ་ལ་གཤོང་ས་གསར་སྤེལ་དང་ཧིན་རྡུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་གློག་ཀླད་མཉེན་ཆས་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་ལྟ་བུའོ། བཞི་ ནི་མ་དངུལ་མང་པོ་བཏང་སྟེ་སློབ་གསོ་དང་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས། དགུ་བ་ཨ་རི་དང་ལྗར་པན་སོགས་ཀྱིས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་ཡོད་པ་ནི་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱེད་པ་དང་། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་ནི་རྒྱལ་དམངས་ཐུན་མོང་གི་ངོས་འཛིན་ཡིན། དཔེར་ན་ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་དུ་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་གཙིགས་སུ་བཟུང་སྟེ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་ པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་དུས་རྒྱུན་དོ་སྣང་བེད་ཀྱིན་ཡོད། ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་གྱི་ཐོག་མའི་དུས་སྐབས་སུ་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་འཆར་གཞི་མེད་ལ་རང་མོས་ཧམ་ འཕྲོག་ངང་གསར་སྤེལ་བྱས་པས། ས་གནས་མང་ཆེ་ཤོས་སུ་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མི་མཉམ་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་མྱོང་། དེར་བརྟེན་དུས་རབས་བཅུ་བའི་དུས་མཇུག་ཏུ་ཨ་རི་ སྲིད་གཞུང་གིས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་སྐྱེ་ཁམས་དོ་མཉམ་ཡོང་བར་གཙིགས་སུ་བཟུང་སྟེ་དབྱིན་མུའུ་དུང་ཕྱུར་གཉིས་ཡོད་པའི་ས་ཞིང་དུ་ནགས་བཙུགས་ཤིང་ཆུ་ བེད་ཨར་ལས་མང་པོ་བཟོས་པར་མ་ཟད། ཁྲིམས་ལུགས་དང་སྦྲགས་ཏེ་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ལ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ཚོད་འཛིན་དང་ལུགས་མཐུན་གྱི་འཆར་ འགོད། ཐོན་ལས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་ཡུལ་བབ་ལ་བསྟུན་པ། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་མི་བྱེད་པར་གང་ལ་གང་འཚམ་གྱིས་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཐོག་ཞིབ་ ཕྲའི་ངང་དོ་དམ་གང་ལེགས་བྱས། གླིང་ཆེན་ཨ་མེ་རི་ཁ་ལྷོ་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་པཱ་ཤིས་ཐོག་མའི་དུས་སུ་ཡཱ་མ་ཤུན་གཙང་བོའ་ི འབབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་ སྐབས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་བཤིག་ཆེན་པོ་བཏང་ནས་ཡཱ་མ་ཤུན་གཙང་བོའ་ི འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་ནགས་ཚལ་ལོ་རེ5%ཡི་མགྱོགས་ཚད་ཀྱིས་མེད་པར་བཏང་། དེ་ བས་ང་ཚོས་ཨ་རི་དང་ལྗར་པན་སོགས་ཀྱིས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཁྲོད་དུ་རྒྱལ་ཁ་བླངས་པའི་ཉམས་མྱོང་དང་ཕམ་ཁ་ཉོས་པའི་བསླབ་བྱ་ གཞིར་བཟུང་སྟེ་རང་རྒྱལ་གྱི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་གསར་སྤེལ་དང་སྒོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་མཐོང་ཆེན་བྱེད་དགོས། བཞི་བ།

ཕྱི་རྒྱལ་ནང་རང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་ལས་ཐོབ་པའི་བསླབ་བྱ།

ཕྱི་རྒྱལ་ནས་རང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་དུ་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་ འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་ནུས་ཤུགས་སྐྱེད་སྲིང་དང་། ཡུལ་དེ་གའི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གཅེས་སྐྱོང་། ཐོན་ལས་གྲུབ་ཚུལ་སྙོམ་སྒྲིག སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ སོགས་ཀྱི་ཐད་དུ་ནོར་འཁྲུལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བྱུང་ནས་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གནོད་པ་ཚབས་ཆེན་ཕོག་པ་ལས་ནམ་ཡང་བརྗེད་ཐབས་མེད་པའི་ བསླབ་བྱ་མང་པོ་ཐོབ་འདུག རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་གི་ཕམ་ཁ་ཉོས་པའི་བསླབ་བྱར་ང་ཚོས་གཟབ་ནན་གྱི་སྒོ་ནས་སྤྱི་བསྡོམས་དང་དཔེ་ལྟ་མེ་ལོང་ལྟ་བུར་བྱས་ན་རང་ རྒྱལ་དང་མཚུངས་པའི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཚོན་ན་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་ལྡན་པ་གདོན་མི་ཟའོ། གནས་ཚུལ་དེ་འདྲར་གཞིགས་ཏེ་ཕྱི་རྒྱལ་ནས་ རང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་ལས་ཐོབ་པའི་བསླབ་བྱ་འགའ་ཞིག་བརྗོད་པ་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན། གཅིག

ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས།

ཨ་རི་དང་ཨུ་རུ་སུ་རྒྱལ་ཁབ་སོགས་ཀྱིས་དང་ཐོག་རང་གི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་དུས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་དོ་སྣང་མ་བྱས་པར་ གསར་སྤེལ་བྱེད་དྲགས་པའི་དབང་གིས་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་རླག་ཚབས་ཆེན་ཕོག ཨ་རིས་1860ལོ་ནས་1890ལོའ་ི བར་དུ་ལོ་སུམ་ཅུའི་རིང་ནུབ་ རྒྱུད་ཀྱི་སྤྱི་ཆིང་9000ཡོད་པའི་ས་རྒོད་བསློགས་པས་སྐབས་ཤིག་འབྲུ་རིགས་ཀྱི་བང་མཛོད་བཀང་བ་དང་། ཕྱུགས་ཟོག་གི་གཡང་འཁོར་བའི་སྐལ་བ་བཟང་བོ་ཞིག་ བྱུང་ནའང་ས་རྒོད་བསློགས་ནས་རྨོ་འདེབས་བྱས་དྲགས་པའི་ཁར་གནམ་གཤིས་ཡག་པོ་མ་འཕྲོད་པས། 1934ལོའ་ི དཔྱིད་ཀར་བྱེ་རླུང་ཆེན་པོ་གཡོས་ནས་ནུབ་རྒྱུད་ དབུས་མའི་བདེ་ཐང་གི་ཀྲིག་ཁུལ་ཉི་ཤུ་ལྷག་གི་ཞིང་ལས་ལོ་ཏོག་བཅོམས་ནས་རྩ་མེད་དུ་བཏང་སྟེ་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་གྲོ་རྒྱ་མ་ཕུ་ཧྲིར་དུང་ཕྱུར་གསུམ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་བ་ དང་། རྨོ་ཞིང་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་4500བརླགས་ཤིང་ཞིང་པ་ཁྲི་ཚོ་16ལ་ཁྱིམ་གཞིས་མེད་པར་གྱུར་ནས་ཡུལ་ཁམས་གཞན་ལ་མི་འགྲོ་ཀ་མེད་བྱུང་། འཛམ་གླིང་འཁྲུག་

ཆེན་གཉིས་པའི་མཇུག་གི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་བར་ཨ་རིའི་ནུབ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ལ་བཟོ་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ལས་བྱུང་བའི་སྙིགས་རོ་སོགས་ཀྱིས་སྦགས་པས། མཁའ་དབུགས་ དང་བཏུང་ཆུ། སྡོད་གནས། ཞིང་ལས་ལོ་ཏོག རྩྭ་ཐང་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཡེ་ནས་གཙང་མ་མིན། གནས་ཚུལ་དེར་གཞིགས་ཏེ་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཚོགས་ ཀྱིས(མཁའ་དབུགས་དྭངས་བྱེད་ཁྲིམས་ལུགས)སོགས་བསྒྲགས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྦགས་པར་བཀག་སྡོམ་བྱེད་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་བཅུ་ལྷག་གཏན་ཁེལ་བྱས། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་ལྔ་བཅུའི་སྐབས་སུ་སྔོན་སུའུ་ལེན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཧ་སག་སི་ཐན་དང་ལྦུ་ལར། ཞི་པའོ་ལི་ཡ་སོགས་ས་ཁུལ་ལ་འཆར་གཞི་མེད་པའི་ སྒོ་ནས་རང་འདོད་ལྟར་ནགས་གཅོད་པ་དང་རྩྭ་ས་བསློགས་ནས་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་6000ལྷག་གི་རྨོ་ཞིང་གསར་སྐྲུན་བྱས་པས་རེ་ཞིག་རྒྱལ་ཡོངས་འབྲུ་རིགས་སྤྱིའི་ཐོན་ ཚད་ཀྱི་ལྔ་ཆའི་གཉིས་ཡུལ་དེ་ནས་ཐོན་སྐྱེད་བྱས། འོན་ཀྱང་1963ལོར་ཡུལ་དེར་བྱེ་རླུང་ཆེན་པོ་གཡོས་ནས་ཧ་སག་སི་ཐན་ཁོ་ནར་ཐན་པ་བྱུང་བའི་ས་རྒྱ་ཕལ་ཆེར་ སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་ཚོ་2000ལྷག་ཡོད་པས་དེ་ས་རྒོད་བསློགས་པའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་གྱི་80%ཟིན། རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་སྐབས་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་ སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱེད་ཐུབ་མིན་དེ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་གནས་དེ་གའི་རྒྱུན་སྲིང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་རག་ལས་པའོ། རང་རྒྱལ་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ གསར་སྤེལ་སྐབས་སུ་ངེས་པར་དུ་ཨ་རི་དང་ཨུ་རུ་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ལྟར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་ལ་གསར་སྤེལ་སྔོན་མ་དང་སྲུང་སྐྱོབ་རྗེས་མ་གཏན་ནས་བྱ་མི་ རུང་། གསར་སྤེལ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཟུང་འབྲེལ་དམ་པོ་བྱ་དགོས། གཉིས།

རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱིས་རང་སྟེང་འཕེལ་ཤུགས་སྐྱེད་སྲིང་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས།

གསུམ།

སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས།

རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་རང་གི་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་སྐབས་དུས་དང་ས་གནས། གནམ་གཤིས། ཐོན་ཁུངས། རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག། མི་ཤུགས། དངོས་ ཤུགས། ངལ་རྩོལ་པའི་སྤུས་ཚད། སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གཅིག་མཐུན་མིན་པར་གཞིགས་ཏེ་གསར་སྤེལ་དང་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་ཡུལ་ཡང་མི་ གཅིག དཔེར་ན་དབྱིན་ཇི་ལ་མཚོན་ན་ས་ཁོངས་སྐོར་གྱི་སྲིད་ཇུས་གཏན་ཁེལ་བྱེད་དོན་ནི་གཙོ་བོ་བཟོ་ལས་ཁུལ་རྙིང་བའི་ནང་ལས་ཀ་མེད་པའི་མི་རྣམས་ལ་ལས་ ཀ་ལས་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་འཚོལ་བ་དེ་རེད། འཇར་མན་ལ་མཚོན་ན་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུའི་སྐབས་སུ་ས་གནས་བར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཚུལ་དོ་མཉམ་ མིན་པས། འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་ལ་དབུལ་ཕོངས་ས་ཁུལ་གྱི་མི་ཚོ་ཡུལ་གཞན་ལ་འཚོ་ཐབས་བྱེད་དུ་འགྲོ་བའི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཏེ་སྲིད་གཞུང་གིས་མ་དངུལ་ ཁ་གསབ་བྱས་ནས་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་ས་གནས་བར་ཡོངས་འབབ་དོ་མཉམ་བྱས། ལྗར་པན་ལ་མཚོན་ན་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་ནས་བཟུང་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ ཁུལ་ནས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་དོ་མཉམ་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་གང་ལེགས་བྱེད་པར་གཙིགས་སུ་བཟུང་། སྤྱིར་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་རང་གི་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་ཚེ་རང་ཉིད་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་པའི་དམིགས་འབེན་གསལ་བོ་ཞིག་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་ སྤེལ་བྱེད་སྐབས་ས་ཁུལ་འཕེལ་ཤུགས་སྐྱེད་སྲིང་ལ་དོ་སྣང་མ་བྱས། དཔེར་ན་དབྱི་ཏ་ལི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཚོན་ན་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་སྐབས་སུ་ཁྲིམས་ལུགས་ ལྟར་ན་ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གིས་བཏང་བའི་མ་དངུལ་གྱི་40%ལྷོ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཐད་དུ་སྤྱོད་དགོས། 30%ཡན་གྱི་ཐོན་རྫས་ལྷོ་རྒྱུད་ནས་ཉོ་དགོས་པ་དང་ངལ་ རྩོལ་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་མང་པོ་ནང་འདྲེན་བྱེད་པ། དུས་མཚུངས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བཀོད་པའི་འཆར་གཞི་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ཁེ་ལས་ཡིན་ན་ངེས་པར་དུ་བཟོ་ ལས་ཁེ་ལས་འཛུགས་བྱེད་ཀྱི་མ་དངུལ་གྱི་60%ལྷོ་རྒྱུད་སར་གཏོང་དགོས་ཟེར། དེར་བརྟེན་ལྷོ་རྒྱུད་ས་ཁུལ་ནས་བཟོ་གྲྭ་ཆེན་པོ་མང་པོ་བཙུགས་ཏེ་རྗེས་ལུས་ས་ ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་དུ་གཏོང་བར་མཐུན་རྐྱེན་བསྒྲུབས་པ་བདེན་མོད། འོན་ཀྱང་དབྱི་ཏ་ལི་སྲིད་གཞུང་གིས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་སྐབས་སུ་ས་ གནས་དེའི་རང་སྟེང་གི་འཕེལ་ཤུགས་སྐྱེད་སྲིང་ལ་མཐོང་ཆུང་དང་ཡུལ་དེ་གའི་ཁེ་ལས་ཆུང་འབྲིང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གང་ལེགས་བྱེད་མ་ཐུབ་པས་ཡུལ་དེའི་ཁེ་ལས་ཆུང་ འབྲིང་ལ་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་དང་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ། མ་དངུལ་སོགས་ཧ་ཅང་དཀོན་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཞིང་ཁེ་ལས་ཆེན་པོ་དག་ལ་ཁེ་ལས་ཆུང་འབྲིང་གིས་རམ་ འདེགས་བྱེད་མ་ཐུབ་པས་ཡུན་རིང་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཐུབ་པའི་ཁེ་ལས་གཅིག་ཀྱང་མེད། ལག་ལེན་ལས་བདེན་དཔང་ཐུབ་པ་ལྟར། རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གང་ཞིག་ལ་ གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་གཞན་གྱི་རོགས་སྐྱོར་དང་གཟིགས་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་ལ་བརྟེན་ལོས་དགོས། འོན་ཏེ་དེ་དག་ཁོ་ནར་རག་ལས་བྱེད་པ་ལས་ས་གནས་རང་གི་འཕེལ་ ཤུགས་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས་ན་ས་གནས་དེ་གའི་འཕེལ་ཡུན་མི་རིང་ཁོ་ཐག་ཡིན། ཕྱི་རྒྱལ་གྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམསཁོར་ཡུག དཔལ་འབྱོར་མ་དངུལ་སོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཡག་པོ་ཡིན་མིན་ལ་བལྟས་ཏེ་གསར་སྤེལ་རྣམ་གྲངས་འདམ་བཀོད་བྱས་པ་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་ རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མ་ཐུབ་པས་མི་རིགས་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་འདྲིས་དང་ཆོས་ལུགས། རིག་རྩལ་སོགས་འདུས་པའི་སྲོལ་ རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གཏོར་རླག་ཚབས་ཆེན་ཕོག ཨ་རིས་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དང་ཨུ་རུ་སུས་ཞི་པའོ་ལི་ཡ་གསར་སྤེལ་སྐབས་སུ་ཡུལ་དེ་གའི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ ལ་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མ་ཐུབ་པའི་དབང་གིས། མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་དང་ལོ་རྒྱུས་ཤུལ་བཞག་གནའ་རྫས་མང་པོ་རྩ་མེད་དུ་ བཏང་སྟེ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་དེ་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་དང་ཤེས་རིག་གནའ་རྫས། རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གཏོར་རླག་བྱེད་པའི་བྱ་འགུལ་ ཁོ་ན་རུ་གྱུར། དེར་བརྟེན་རང་རྒྱལ་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་ཁྲོད་དུ་རིགས་སོ་སོའ་ི ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡུན་རིང་ཞིང་འོད་སྟོང་འབར་བའི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་ལུགས་མཐུན་ གྱི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ནི་སུ་ཞིག་གིས་ཀྱང་སྣང་ཆུང་བྱེད་མི་རུང་བའི་གནད་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད། བཞི ཐོན་ཁུངས་ལ་རག་ལས་ཆེ་བའི་བཟོ་ལས་སྤེལ་པ་ལས་ཐོན་ལས་བར་ཆ་འགྲིག་པའི་ངང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བར་ཆད་བཏང་བར་མཐོང་ཆུང་བྱས།

འཕེལ་རྒྱ་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་རྗེས་ལུས་ཡིན་པས་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བར་ཆད་བཏང་བར་མ་ཟད། རིག་གནས་གོང་འཕེལ་ དང་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་ལ་གནོད་པ་སྐྱེལ་གྱིན་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའ་ི སྲིད་གཞུང་གིས་ས་ཁོངས་བར་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚུལ་དོ་མཉམ་མིན་པའི་ གནས་ཚུལ་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱས་ཏེ་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་ཆེད་དུ་ཐོན་ཁུངས་དང་མ་དངུལ། དངོས་རྫས། སྲིད་ཇུས། ཤེས་ ཡོན་མི་སྣ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་རོགས་སྐྱོར་གང་ཐུབ་བྱས། འོན་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་ཤོས་ཤིག་གིས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་སྐབས་ཁེ་ལས་ཆེན་པོ། ཨར་ ལས་འཛུགས་སྐྲུན་ཆེན་པོ་སོགས་ལ་རྩིས་ཆེན་བྱས་ནས་ཐོན་ཁུངས་དང་ནུས་ཁུངས་ལ་རག་ལས་བྱས་དྲགས་པའི་བཟོ་ལས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་བཏང་བར་བརྟེན་ཐོན་ལས་ གྲུབ་ཚུལ་མ་བསྙོམས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་། དཔེར་ན་ཨུ་རུ་སུ་ནས་ཞི་པའོ་ལི་ཡ་གསར་སྤེལ་བྱས་པ་ལྟ་བུ་རེད། ལོ་དུ་མའི་རིང་ལ་ཞི་པའོ་ལི་ཡ་ནས་གཙོ་བོ་འབྲུ་ རིགས་དང་ཤིང་ཆ། ཕྱུགས་ལས་ཐོན་རྫས་སོགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་ཉོ་ཚོང་ལ་བདག་གཉེར་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་ ནས་བཟུང་སྟེ་རྡོ་སྣུམ་དང་རང་བྱུང་སོལ་རླངས། གཏེར་ལས་ཐོན་རྫས། ནགས་ལས་ཐོན་རྫས་སོགས་གཙོ་གཉེར་བྱས། ཆུ་དང་ནུས་ཁུངས། ཤིང་ཆ་སོགས་ཟད་ གྲོན་ཆེ་བའི་བཟོ་ལས་སྤེལ་བ་གཙིགས་སུ་འཛིན་པ་ལས་ཞིང་ལས་སོགས་ལ་མཉམ་འཇོག་མ་བྱས་པའི་འབྲས་བུ་ནི་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་ཉིན་བཞིན་ཉམས་རྒུད་ དུ་སོང་ནས་མི་དམངས་ཀྱི་འཚོ་བ་དབུལ་ཕོངས་ཡིན། རང་རྒྱལ་གྱི་ནུབ་རྒྱུད་གསར་སྤེལ་དང་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་མཚོན་ན་དེ་ འདྲའི་བསླབ་བྱ་ནི་རིན་ཆེན་ནོར་བུ་ལས་དཀོན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། ལྔ།

སྤྱི་ཚོགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བར་མཐོང་ཆུང་བྱས།

རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའ་ི སྲིད་གཞུང་གིས་སྔོན་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིནམོད། འོན་ཀྱང་རྒྱལ་ཁབ་ མང་ཆེ་བས་རྗེས་ལུས་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་དཔལ་འབྱོར་འཕར་གྲངས་ཁོ་ནར་མཉམ་འཇོག་བྱེད་པ་ལས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་དོ་སྣང་མི་བྱེད། དཔེར་ ན་ཨུ་རུ་སུས་ཞི་པའོ་ལི་ཡ་གསར་སྤེལ་བྱེད་སྐབས་ཞི་པའོ་ལི་ཡར་མ་དངུལ་དང་ཐོན་སྐྱེད་རྒྱུ་ཆ་སོགས་མང་པོ་བཏང་བས་རེ་ཞིག་བཟོ་ལས་ཐོན་སྐྱེད་ལ་མི་རྣམས་ ཀྱི་བློ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་། ནང་སྒོས་སུ་འཕྲུལ་ཆས་བཟོ་སྐྲུན་ལས་རིགས་དེ་1940ལོར་བསྡུར་ན1945ལོའ་ི འཕར་ཚད་རྒྱ་ཆ་440%ཡིན། རྫས་འགྱུར་ལས་རིགས་ཀྱི་འཕར་ཚད་406%ཡིན། མདོག་ནག་ལྕགས་བཞུའི་བཟོ་ལས་ཀྱི་འཕར་ཚད་302.4%ཡིན། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་ཚད་དེ་འདྲར་མགྱོགས་

ནའང་དེ་དང་ཆ་འགྲིག་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱང་རྗེས་ལུས་ཡིན། མི་རྣམས་ཀྱི་སྡོད་གཞིས་ཆ་རྐྱེན་དང་རིག་གནས་འཚོ་བ་ཡག་པོ་མིན་ལ། རྨང་གཞིའི་ སྒྲིག་བཀོད་དང་འགྲིམ་འགྲུལ། ཆ་འཕྲིན། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སོགས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ཧ་ཅང་ཞན། དེའི་ཕྱིར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་གསར་སྤེལ་བྱེད་དུས་སྤྱི་ ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་གོམ་པ་མཉམ་སྤོ་བྱེད་དགོས། གལ་སྲིད་དེ་ལྟར་བསྒྲུབ་མ་ཐུབ་ཚེ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱུན་སྲིང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གནོད་པ་འབྱུང་ངེས་ རེད། ལེའུ་གསུམ་པ། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་།

དང་པོ། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་གི་འབྱུང་ཁུང།

མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཆ་ནས་བརྗོད་ན་ངེས་པར་དུ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་ ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། རྒྱུ་མཚན་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དེ་མི་འཇིག་ཡུན་བརྟན་ དུ་གནས་པ་དེ་ཡིན། དུས་རབས་སྔོན་མའི་ལོ་རབས་དྲུག་ཅུ་ནས་བཟུང་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཁྱབ་ནས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་སྟངས་དེ་ལུགས་མཐུན་ ཡིན་མིན་ཐད་ལ་བརྟག་དཔྱད་མང་པོ་བཏང་མྱོང་། ནང་སྒོས་སུ་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་རྟེན་གཞི་སྟེ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་རླག་བྱས་དྲགས་ན་རྒྱུན་སྲིང་ ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་དེའང་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྱུར་ངེས་པའི་ངོས་འཛིན་གསལ་བོ་ཐོབ། དེར་བརྟེན་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ གཏོར་རླག་མི་བྱེད་ཅིང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལའང་ཆེས་རག་ལས་ཆེན་པོ་མི་བྱེད་པའི་འཚོ་ཐབས་གསར་བ་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་གསར་བ་ཞིག་འཚོལ་ བར་ལོ་དུ་མའི་རིང་བཏང་ལྷོད་མེད་པའི་འབད་བརྩོན་བྱས་པར་མ་ཟད། རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་ལ་དོ་སྣང་བྱས། དུས་ རབས་བཅོ་བརྒྱད་པར་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ནས་བཟོ་ལས་དར་སྤེལ་དང་ནང་སྒོས་སུ་ཡོ་རབ་དང་ཨ་རི་སོགས་ཀྱིས་དམངས་སྤྱོད་བཟོ་ལས་དང་དམག་སྤྱོད་བཟོ་ལས་ མང་པོ་བཙུགས་པའི་དབང་གིས་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཕོག་པས་ཨ་རི་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་གནས་ཚུལ་ དེར་བསམ་བློ་གཏིང་ཟབ་མོ་བཏང་། 1948ལོར་ཨ་རིའི་ཚན་རིག་པ་ཨོར་ཏའོ་ལི་ཨོ་པོ་ཏེའུ་ཡིས་(བྱེ་མའི་གྲོང་སྡེ་ཡི་ལོ་ཐོ)ཞེས་པ་བྲིས་ཏེ་ཨ་རིའི་པུའུ་ལུའུ་གཙང་བོའ་ི འབབ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་ཆུ་ཤོར་བ་དང་ཁོར་ཡུག་སྦགས་ནས་བཙོག་པོར་གྱུར་ཏེ་ཡུལ་དེའི་ས་གཤིས་དང་རྩི་ཤིང་། སྲོག་ཆགས། མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་སོགས་ལ་གནོད་པ་ ཐེབས་ཚུལ་ཕྲ་ཞིབ་ངང་བྲིས་ཡོད།

1962ལོར་ཨ་རིའི་སྐྱེ་དངོས་ཚན་རིག་པ་ཁར་ཞུན་གྱིས་(དལ་འཇགས་ཡིན་པའི་དཔྱིད་ཀ)ཞེས་པ་འཛམ་གླིང་དུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་དུ་བཟོ་ལས་གསར་ བརྗེ་སྤེལ་བ་ནས་བཟུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་བསྐྱལ་ཚུལ་གྱི་དཔེ་འཇོག་མང་པོ་བྱས། ནང་སྒོས་སུ་རྫས་འགྱུར་ལུད་དང་གནོད་འབུ་གསོད་སྨན། ཞིང་ སྨན་སོགས་ནི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྦགས་ཤིང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་དོ་མ་མཉམ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ཡིན། དེ་དག་མང་པོ་བཀོལ་བར་བརྟེན་ས་ཆ་ལ་ལར་སྦལ་བའི་གྲག་སྐད་ དང་བྱ་རིགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་སྐད་སྙན་སྒྲོག་པ་ཚོར་རྒྱུ་མེད། དཔྱིད་ཀར་ཡང་གྲག་སྐད་ཅི་ཡང་མེད་ལ་དལ་འཇགས་པར་འདུག་ཟེར་། 1966ལོར་ཨ་རིའི་མཁས་ པ་པོར་ཏིན་གྱིས་འཇིག་རྟེན་འཕུར་གྲུ་ཞེས་བྱ་བའི་དཔལ་འབྱོར་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་བཏོན། གཞུང་ལུགས་དེར་བསྟན་དོན། མིའི་རིགས་ཀྱིས་འཚོ་བ་རོལ་ བཞིན་པའི་སའི་གོ་ལ་འདི་ནི་རང་སྟེང་གི་ཐོན་ཁུངས་མུ་མཐུད་དུ་ཟད་གྲོན་བྱས་ནས་རང་གི་ཚེ་སྲོག་གསོ་བཞིན་འཇིག་རྟེན་བར་སྣང་དུ་འཕུར་བའི་གྲུ་གཟིངས་ལྟ་བུ་ རེད། མིའི་རིགས་ཀྱིས་འཚོ་གནས་བྱེད་བཞིན་པའི་འཇིག་རྟེན་འདི་ནི་མུ་མཐའ་མེད་པ་ཞིག་ཡེ་ནས་མིན། བྱམས་སེམས་བཅིངས་ནས་གྲོན་ཆུང་མ་བྱས་པར་ཧམ་ སེམས་ཀྱིས་གཏོར་རླག་བཏང་ན་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ཐོག་གི་ས་ཆུ་མེ་རླུང་དང་རྩི་ཤིང་། ནགས་ཚལ། རྩྭ་ཐང་། གངས་རི། མེ་ཏོག་སོགས་ཚང་མ་ཡལ་ནས་རྩ་ མེད་དུ་འགྲོ་བ་དང་། སྟག་སེང་དྲེད་གསུམ་དང་བྱ་བྱེའུ་འབའ་འབུ་སོགས་སྲོག་ཆགས་ཅི་རིགས་ཀྱི་རིགས་རྒྱུད་ཉམས་པ་དང་ཐ་ན་ཁོ་ཚོས་འཚོ་བ་རོལ་བའི་གནས་ གཞི་ཡང་ཉམས་པར་འགྱུར་ངེས་རེད། སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་འཚེ་མི་ཕོག་པའི་ཆེད་དུ་ངེས་པར་དུ་མི་གྲངས། རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་བར་གྱི་འབྲེལ་བར་ཐག་གཅོད་ཡག་པོར་བྱ་དགོས་པར་གསུངས་། 1972ལོའ་ི ཟླ་དྲུག་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པས་སུའེ་ཏེན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་ས་སི་ཐོག་ཁོར་མོ་ནས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཅེས་པའི་ཚོགས་འདུ་འཚོགས། ཚོགས་འདུའི་ཐོག་རྒྱལ་ཁབ་113གྱི་འཐུས་མི་1300ལྷག་གིས་སའི་གོ་ལའི་ཁོར་ཡུག་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་གལ་ཆེན་མང་པར་གྲོས་བསྡུར་བྱས་ནས(མིའི་རིགས་ཀྱི་ཁོར་ ཡུག་བསྒྲགས་གཏམ)ཞེས་པ་བསྒྲགས་པར་ཚང་མ་འཐད་པ་བྱུང་། བསྒྲགས་གཏམ་དེའི་ནང་བསྟན་དོན། མིའི་རིགས་ལ་སའི་གོ་ལ་གཅིག་མ་གཏོགས་མེད་པས་ སའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་གཙིགས་སུ་འཛིན་དགོས། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་མི་གྲངས་ཚོད་འཛིན། འཆར་གཞི་ལྡན་པའི་ངང་ ནས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་བེད་སྤྱོད་སོགས་ཀྱི་ལྟ་བ་མང་པོ་བཏོན། 1980ལོར་འཛམ་གླིང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་མནའ་འབྲེལ་གྱིས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ རྒྱུན་སྲིང་འཕེལ་ནུས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པའི་ལྟ་བ་བཏོན་ཞིང1987ལོར་འཛམ་གླིང་ཁོར་ཡུག་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་ རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་མཚན་ཉིད་ལ་གསལ་འགྲེལ་བྱས་པར་བརྟེན་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བས་རིགས་གཞུང་དེར་ཁས་བླངས་ཡོད། གོང་སྨོས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དེར་གཞིགས་ན་ རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་གི་དགོངས་དོན་དང་ཐོག་བྱུང་བའི་སྐབས་ནས་ཀྱང་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ དམིགས་བྱ་ཟུང་འབྲེལ་དམ་པོ་བྱས་ཡོད། རིགས་གཞུང་དེས་ཀྱང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དེ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱོགས་སུ་སྒྱུར་བས་དེ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ ཡོངས་ཁྱབ་ནས་ཡར་ཐོན་བྱུང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་ཞིག་ཏུ་གྱུར། གཉིས་པ། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་མཚན་ཉིད་གྲུབ་ཚུལ།

1980ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོབ་མནའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་དང་རྒྱལ་ཚོགས་མཉམ་འབྲེལ་ཁོར་ཡུག་འཆར་འགོད་ལས་ཁུངས། འཛམ་གླིང་རང་ བྱུང་ཐེབས་རྩ་ཚོགས་པ་བཅས་ཀྱིས་མཉམ་དུ་སྤེལ་བའི(འཛམ་གླིང་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་རྩ་འཛིན)ཞེས་པའི་ནང་དུ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་ དགོངས་དོན་ལ་སྔར་ལས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་ངེས་པར་དུ་རང་བྱུང་དང་སྤྱི་ཚོགས། སྐྱེ་ཁམས། དཔལ་འབྱོར་སོགས་དང་རང་ བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཁྲོད་ཀྱི་གཞི་རྩའི་འབྲེལ་བར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་དགོས་ཞེས་གསུངས། འདིར་ཐེངས་དང་པོར་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་པའི་མཚན་ཉིད་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས།

1981ལོར་ཨ་རིའི་མཁས་པ་ལེ་སི་ཐེ་པུ་ལང་གིས་(རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ)ཞེས་པའི་ནང་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ ཀྱི་རིགས་གཞུང་དེ་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་གཏོང་བའི་མཛུབ་སྟོན་བསམ་བློ་བྱས། 1987ལོར་ནོར་ལྦེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་ལྕམ་མོ་པུ་ལུན་ཐེ་ལན་གཙོ་བྱས་ པའི་འཛམ་གླིང་འཁོར་ཡག་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་(ང་ཚོ་ཐུན་མོང་གི་འབྱུང་འགྱུར)ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་སྙན་ཞུ་ ཞིག་བཏོན་པའི་ནང་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་གི་བསམ་བློའ་ི དགོངས་དོན་ལ་འགྲེལ་བཤད་གསལ་བོ་དང་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་ རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་གི་མཚན་ཉིད་ལ་ཡང་འགྲེལ་གསལ་བོ་བྱས། སྙན་ཞུའི་ནང་བསྟན་དོན། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ད་སྐབས་ཀྱི་ དགོས་མཁོ་བསྐང་བ་དང་། རྗེས་རབས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རང་གི་དགོས་མཁོ་བསྐང་བའི་ནུས་པར་གནོད་འཚེ་མི་བཅའ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ཡིན་ཞེས་གསུངས། དོན་ལ་ སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་གང་དང་གང་ཡིན་ནའང་ངེས་པར་དུ་རྗེས་རབས་པ་རྣམས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་བྱེད་སྐབས་སུ་མཁོ་བའི་རང་བྱུང་ ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་རླག་དང་ཧམ་འཕྲོག་མི་བྱེད་ལ། ཕན་ཚུན་ཕན་ཐོགས་པ་དང་མིའི་རིགས་དང་རང་བྱུང་ཁམས་བར་དོ་མཉམ་ཡང་བ་ སོགས་ཀྱི་རྩ་དོན་ལ་བརྩི་འཇོག་བྱེད་པ་དེ་ཡིན།

རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ནི་མིའི་རིགས་དང་རང་བྱུང་ཁམས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་མི་དང་མི་བར་གྱི་འབྲེལ་བར་ཐག་གཅོད་ཡག་པོ་བྱེད་པ་དེ་ ཡིན། (ང་ཚོ་ཐུན་མོང་གི་འབྱུང་འགྱུར)ཞེས་པའི་རིགས་གཞུང་སྙན་གཞུ་སྤེལ་བ་ནས་བཟུང་དེ་ནི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལྟ་བའི་གཞི་ཚུགས་པའི་མཚོན་ རྟགས་ཡིན། 1992ལོར་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པས་པཱ་ཞི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལི་ཡོ་ནེའུ་ལུའུ་ནས་འཚོགས་པའི་འཛམ་གླིང་ཁོར་ཡུག་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་པའི་ཚོགས་འདུའི་ ཐོག་གྲོས་འཆམ་བྱུང་བའི་ལི་ཡོ་ནེའུ་ཁོར་ཡག་དང་འཕེལ་རྒྱས་བསྒྲགས་གཏམ་དང་དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲོས་རིམ། ནགས་ཚལ་གནད་དོན་སྐོར་གྱི་རྩ་བའི་ གསལ་བསྒྲགས་ཞེས་པའི་ཡིག་ཆ་འགངས་ཆེན་དེ་དག་གི་ནང་དུ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའ་ི སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་དུ་གཏོང་ བའི་མཛུབ་ཁྲིད་བསམ་བློ་བྱས་པ་དང་དེས་ཀྱང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ཁོར་ཡུག་འཕེལ་རྒྱས་བར་གྱི་འབྲེལ་བར་ངོས་འཛིན་གསལ་བོ་བྱེད་པའི་དུས་རིམ་གསར་བ་ཞིག་ལ་ སླེབས། ནང་སྒོས་སུ་སའི་གོ་ལ་ཧྲིལ་བོའ་ི དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲོས་རིམ་ཞེས་པའི་སྙན་ཞུ་དེ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་སུ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་ གཞུང་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་རྩ་ཚིག་ཏུ་གྱུར། དེ་ནི་རྒྱལ་སྤྱི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པས་ཁོར་ཡུག་དང་འཕེལ་རྒྱས་བར་གྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་པའི་ཆེས་ཚད་ ལྡན་དང་ཆ་ཚང་ཡིན་པས། རྒྱལ་ཁབ་མཐའ་དག་གིས་ཁས་ལེན་པའི་སྙན་ཞུ་ཡིག་ཆ་འགངས་ཆེན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར། སྙན་ཞུའི་ནང་དུ་དཔལ་འབྱོར་དང་ཐོན་ཁུངས། མི་གྲངས། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བཅས་ཕྱོགས་བཞི་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་མཚན་ཉིད་གྲུབ་པ་ནས་བཟུང་། འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་རང་བྱུང་ ཚན་རིག་པ་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིག་པ་བ། དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་བ། སྐྱེ་ཁམས་རིག་པ་བ་སོགས་ཀྱིས་རིག་པའི་ལམ་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་པའི་རིགས་ གཞུང་ལ་འགྲེལ་བཤད་མང་པོ་བྱས་ཡོད། དཔེར་ན་རང་བྱུང་ཚན་རིག་པས་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་ཆ་ནས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་གསར་སྤེལ་དང་ལུགས་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་ བེད་སྤྱོད་བྱེད་པར་དོ་མཉམ་ཡོང་དགོས་ཟེར། སྤྱི་ཚོགས་རིག་པ་བས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་ཆ་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་དེ་ནི་མི་གྲངས་ཀྱི་ འཕེལ་ཚད་སྙོམས་པ། ཆབ་སྲིད་བདེ་འཇགས་ཡིན་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་མ་ནོར་བའི་ངང་ནས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ལ་ཟེར། དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་བའི་ལྟ་ཚུལ་ ལ། དེ་ནི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་གི་དོན་སྙིང་གཙོ་བོ་ནི། འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་རག་ལས་པའི་ བཟོ་ལས་དར་སྤེལ་བྱེད་མི་རུང་། གལ་སྲིད་ཁྱད་པར་ཆེ་དྲགས་ན་འཛམ་གླིང་ས་ཁུལ་སོ་སོ་དང་ནང་སྒོས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་དབུལ་ཕོངས་དང་མུ་གེ། ནད་ཡམས། ཡིག་ རྨོངས་སོགས་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བས་སའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པ་ཕོག་ངེས་ཟེར། ཚན་རིག་པའི་ལྟ་ཚུལ་ལ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ནི་ཚན་རིག་ ལག་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་གྲོན་ཆུང་བྱེད་དགོས་ཟེར། གོང་སྨོས་ཀྱི་ལྟ་བ་དེ་དག་ལ་གཞིགས་ན་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་ པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་པའི་རིགས་གཞུང་དེ་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བྱ་འགུལ་ཀུན་དང་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པ་མ་ཟད། མ་འོངས་པའི་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ འཕེལ་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བ་དམ་པོ་ཡོད་པའི་རིགས་གཞུང་ཞིག་ཡིན། དེ་མིན་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ད་དུང་དྲང་གཞག་དང་རྒྱུན་སྲིང་རང་བཞིན། ཐུན་ མོང་རང་བཞིན་ཞེས་པའི་རྩ་དོན་གསུམ་ལྡན་པའོ། གོང་དུ་བརྗོད་པ་ནི་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་གི་འབྱུང་ཁུངས་དང་མཚན་ཉིད་གྲུབ་ ཚུལ་ཙམ་ཡིན། རིགས་གཞུང་དེར་ཞིབ་འཇུག་ངག་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྲུང་གོ་ཁོ་ན་མིན་ལ། འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་དེ་ལྟར་སྒྲུབ་ཀྱིན་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི་རིགས་གཞུང་དེའི་དགོངས་དོན་གྱི་རྩ་བ་སའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་། མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་སོགས་ ལ་ཐུག་ཡོད་པས་རེད། འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་གང་དང་གང་ཡིན་ན་ཡང་དེའི་དེའི་དཔལ་འབྱོར་ལ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་དང་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་ཕྱོགས་གཉིས་ ཡོད། ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་མང་ཆེ་ཤོས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་རག་ལས་དགོས། དོན་ལ་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་རྟེན་པའི་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་ སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱེད་པ་ནི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྔོན་འགྲོའ་ི ཆ་རྐྱེན་ཡིན། དེའི་ཕྱིར་མིའི་རིགས་ རང་ཉིད་ཀྱི་འཚོ་གནས་དང་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་འཕེལ་རྒྱས། སྤྱི་ཚོགས་ཡར་ཐོན་སོགས་མཐའ་དག་མིའི་རིགས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དང་རང་བྱུང་ཐོན་ ཁུངས་སོགས་ལ་བདག་སྐྱོང་གང་ལེགས་བྱེད་མ་ཐུབ་ཚེ་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ། ཅི་ཞིག་ལ་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཟེར་ན། དེ་ནི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལྡོག་ཟླ་སྟེ། དོན་ལ་བྱ་དངོས་ཤིག་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་ཐབས་ལམ་མེད་པ་དང་ཡང་ན་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་ཆ་རྐྱེན་མི་ འཛོམས་པ་དེ་ཡང་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་མཚོན་ན། མིའི་རིགས་བྱ་འགུལ་སྤེལ་བའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་རང་བྱུང་འཇིགས་པ་དང་ཐན་པ་སོགས་ཀྱི་དབང་ གིས་དངོས་རིགས་ཤིག་རྩ་མེད་དུ་གྱུར་ཚེ་དངོས་རིགས་དེར་རྒྱུན་སྲིང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ནུས་པ་ཟད་པས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ། དཔེར་ན་མིའི་རིགས་ཀྱི་རི་ དྭགས་གསོད་དྲགས་པས་འཛམ་གླིང་དུ་རི་དྭགས་རིགས་མང་པོ་རྩ་མེད་དུ་བཏང་། ནགས་གཅོད་དྲགས་པས་སྡོང་པོ་རིགས་མང་པོ་རྩ་མེད་དུ་གྱུར། ང་ཚོ་མིའི་རིགས་འཚོ་བ་རོལ་བཞིན་པའི་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་ཏུ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་དངོས་རིགས་ཡོད་ལ་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ་པའི་དངོས་ རིགས་ཀྱང་ཡོད། དཔེར་ན་ཉི་འོད་དང་ཟླ་འོད། མཁའ་དབུགས་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་དངོས་རིགས་ཡིན། གཏེར་སྔོག་པ་དང་ནགས་གཅོད་པ། རི་ དྭགས་རྔོན་པ། ཆུ་བརྙོགས་པ་སོགས་ཀྱི་ལས་མང་དྲགས་ན་དེ་དག་ཚར་འགྲོ་བས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ། སྐྱེ་དངོས་མང་ཤོས་ཆ་རྐྱེན་འདི་འདྲའི་འོག་ནས་ ཡུན་རིང་འཕེལ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་ལ། ཆ་རྐྱེན་གཞན་ཞིག་གི་འོག་ནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ་ལ་སྐབས་ཅིག་ལ་འཕེལ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་ལ་ཡུན་རིང་བོར་འཕེལ་ རྒྱུན་སྲིང་མི་ཐུབ། འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་མཐའ་དག་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་རྟེན་ཅིང་རག་ལས་པ་ཞིག་ཡིན། མདོར་བསྡུས་ན་སྐྱེ་དངོས་མཐའ་དག་ལ་ འཕེལ་རྒྱས་ཡག་པོ་བྱུང་དགོས་ན་ཐོག་མར་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཡག་པོ་ཡིན་དགོས། མིའི་རིགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་རག་ལས་པ་དང་། རང་བྱུང་ཐོན་ ཁུངས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་འཕེལ་རྒྱས་དེ་མིའི་རིགས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་བདག་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་ཐུབ་མིན་ལ་ཐུག་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་མིའི་རིགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་ཐམས་ཅད་ལ་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་པ་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཚོ་བ་བྱེད་ཡུལ་ཏེ་སའི་གོ་ལའི་ཐོག་གི་རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་མ་ གཞི་ཁོ་ནའོ། གསུམ་པ། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་དེ་ཀྲུང་གོ་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཚུལ།

1994ལོའ་ི ཟླ་གསུམ་པར་ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྲུང་གོའ་ི དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲོས་རིམ་ཞེས་པའི་ཡིག་ཆ་གཏན་འཁེལ་བྱས་པ་དེ་ནི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་ འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་རིགས་གཞུང་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་མཚོན་རྟགས་ཡིན། དེ་ནས་བཟུང་ཀྲུང་གོ་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་ འབྲེལ་ཚོགས་པས་བཀོད་སྒྲིག་གི་གཞུང་ལུགས་དང་རྩ་དོན་ལ་མཐུན་པའི་བཀོད་སྒྲིག་གང་ལེགས་བྱས། དུས་མཚུངས་སུ་རང་རྒྱལ་གྱི་གནས་ཚུལ་དངོས་ལ་ གཞིགས་ཏེ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་བཀོད། ཀྲུང་གོའ་ི དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲོས་རིམ་ལྟར་ན་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་ འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་དེར་གཤམ་གསལ་གི་ཕྱོགས་སྣ་བཞི་ལྡན་པ་རེད། དང་པོ་ནི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱིའི་འཐབ་ཇུས་དང་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་སྐོར་ཡིན། དེར་གཙོ་བོ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་པའི་རིགས་གཞུང་གྲུབ་ པའི་ཁུངས་ལུང་དང་རྒྱབ་ལྗོངས། ཀྲུང་གོ་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་། དམིགས་ཡུལ། རྩ་ དོན་སོགས་ལ་གསལ་འགྲེལ་བྱས།

གཉིས་པ་ནི་མི་གྲངས་དང་མི་དམངས་ཀྱི་མཛད་སྤྱོད། སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ། དབུལ་ཕོངས་སེལ་ཚུལ། འཕྲོད་བསྟེན་དང་བདེ་ཐང་སོགས་གཏོགས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཡིན། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱུན་སྲིང་དགོས་ན་ངེས་པར་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་པ་དང་ སྒོས་མི་གྲངས་ཚོད་འཛིན་དང་། མིའི་རྒྱུ་སྤུས་མཐོར་འདེགས་སོགས་ལ་མཉམ་འཇོག་བྱ་དགོས། གསུན་པ་ནི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཡིན། ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་ལག་བསྟར་ཁྲོད་དུ་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་བའི་གོམ་འགྲོས་ཇེ་མགྱོགས་དང་། མི་རྣམས་ཀྱི་རིག་ གནས་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆུ་ཚད་ཇེ་མཐོར་གཏོང་བ། དབུལ་ཕོངས་མེད་པར་བཟོ་བ། མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་སྒོས་འཚོ་བའི་རྒྱུ་སྤུས་

མཐོར་འདོགས་བྱེད་པ་སོགས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འཕེལ་རྒྱུན་སྲིང་བའི་སྔོན་འགྲོའ་ི རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་བརྩིས་ཡོད།

དེར་ད་དུང་དཔལ་འབྱོར་ཁོར་ཡུག་དང་དཔལ་འབྱོར་སྲིད་ཇུས། ས་ཆུ་ནགས་གསུམ་སོགས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་བཅས་ཀྱང་ གཏོགས་པ་རེད། བཞི་བ་ནི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལ་ལུགས་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་བེད་སྤྱོད་གང་ལེགས་བྱེད་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པ་ ཡིན། དོན་ལ་ས་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་བྱ་བྱེའུ་འབའ་འབུ། གསེར་དངུལ་ཟངས་ལྕགས། རྒྱ་མཚོའི་སྐྱེ་དངོས་། ཐ་ན་ཉི་འོད་དང་ཟླ་འོད། མཁའ་དབུགས་སོགས་ འཇིག་རྟེན་ཁམས་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་ཡིན་དང་མ་ཡིན་པ་ཐམས་ཅད་ལ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱས་ན་དེའི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་ཇེ་རྒྱས་སུ་གཏོང་ དགོས། རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ནི་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བའི་དངོས་ཟོག་གི་རྨང་གཞི་གལ་ཆེན་ཡིན། དེང་རབས་མིའི་རིགས་ སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ལས་བཟོ་ལས་ཆེས་དར་བ་དང་མི་གྲངས་འཕེལ་དྲགས་པ་དང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལོངས་སུ་སྤྱོད་དྲགས་པས་སའི་གོ་ལའི་ ཐོག་གི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དེ་ཉམས་དམས་སུ་སོང་དང་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྒང་ཡིན། རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་སྒོས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ་མཚོན་ན་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ ལ་ལུགས་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་བེད་སྤྱོད་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་རང་བྱུང་ཆོས་ཉིད་དང་མཐུན་པའི་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱེད་པར་རིམ་པ་སོ་སོའ་ི སྲིད་གཞུང་དང་མི་ སེར་ཚང་མས་མཐོང་ཆུང་བྱེད་མི་རུང་བའི་ལས་འགན་ཡིན། ང་ཚོ་ཀྲུང་གོ་ནས་མི་རེ་ཆ་སྙོམས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་མང་པོ་མེད་པ་དེནི་ཀྲུང་གོའ་ི དཔལ་འབྱོར་ གྱི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གནོད་པ་ཕོག་ངེས་ཡིན། ནང་སྒོས་སུ་བྱང་ཕྱོགས་ས་ཁུལ་ལ་ཆུ་དཀོན་པ་དང་རྨོ་ཞིང་ཉུང་བ་སོགས་ནི་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་ རྒྱས་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་ཚབས་ཆེན་ཡིན།

ཀྲུང་གོའ་ི དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲོས་རིམ་ནང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ལེགས་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ས་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་རྒྱ་མཚོ། གཏེར་ཁ། རྩྭ་ཐང་བཅས་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ཆེན་པོ་དྲུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ལུགས་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་འཆར་གཞི་བཀོད། སྤྱིར་ཀྲུང་གོའ་ི དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲོས་རིམ་ཚེས་པ་ནི་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་ལག་བསྟར་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པའི་མཚོན་ རྟགས་ཡིན། རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་དེར་བརྩི་འཇོག་བྱེད་མིན་ནི་མིའི་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་དང་སའི་གོ་ལའི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་ མིན་ལ་ཐུག་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་ཀྲུང་གོའ་ི དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གྲོས་རིམ་ནི་ཀྲུང་གོ་རྒྱལ་ཁབ་ནས་རྒྱུན་སྲིང་ཐུབ་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་གཞུང་ལག་བསྟར་ དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ། དཔལ་འབྱོར་དར་བ། མི་གྲངས་ཚོད་འཛིན། རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ལུགས་མཐུན་ངང་བེད་སྤྱོད། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ ལེགས་བྱེད་པའི་རྩ་བའི་རྩ་ཚིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས།