Hamalau. Xabier Mendiguren.Dossierra

Hamalau

Xabier Mendiguren Elizegi

“Maitasun kontuak nagusi, eta horiekin batera beste zenbait bortxa, grina, irrika eta borroka. Larruaren dardarizoetan agertzen baitira giza sentimendu ezkutuenak, zoramenaren obsesioak, eta zuri ere larrua dar-dar ipin diezazukete ipuin hauetako batzuek, kilikaz ala ikaraz.�

Hernani, Udal Liburutegia, 2010eko apirila

Xabier Mendiguren Elizegi1 Donostia, 1964.

Beasainen bizi izan da txiki-txikitatik. Euskal Filologian (EHU) lizentziatu zen Gasteizen eta Filologia Hispanikoan (UNED) ere lizentziatua da.

Editorea da lanbidez, 80. hamarkadaren amaiera Elkar argitaletxean lanean hasi zenetik: gazte nahiz helduentzako literatur arduradun lanetan dihardu.

Literatur generoei dagokienez, denetatik landu du: haur nahiz gazteentzako ipuingintza, helduentzako ipuinak, nobelagintza edo antzerkia. 90. hamarkadatik hona ez du antzerkigintza jorratu.

Literatur sari ugari jaso izan ditu bere sorkuntza ibilbidean: II. Telesforo Monzon saria Kanpotarrak maisu antzerki lanarekin; honez gainera, Lizardi, Toribio Altzaga, Bizenta Mogel, Tene Mujika, Donostia Hiria edo Pedro Inazio Barrutia sariak eskuratu ditu.

Bekatuaren itzala argitaratu zuen lehen eleberria izan zen. Lan honetan, apaiz batek idatzitako gutunek bi emakumerekin zituen hartu-eman mingarriak islatzen zituzten. Jon Kortazar kritikariaren iritzian, (Euskal Literatura XX. Mendean) Mendigurenen idazkeran elkarrizketen bizitasuna nabarmentzen da, antzerkigintzaren oihartzun.

Arbelaren gainean bere azken nobelari buruzko iruzkinean, Javier Rojok Mendigurenen azken lanetan oroitzapenek duten indarra azpimarratzen du. Eleberrigintza autobiografikoaren bidea ireki zuen 1998. urtean Gure barrioa 1975 eleberriarekin.

Eleberrigintzaz gainera, haur eta gazte literatura ere jorratu izan du oparo: Tangoak ez du amaierarik, Harrika edota Eztitxuk pirata izan nahi du dira, besteak beste, literatur mota honen ereduak. Zenbait liburu argitaratu ditu Joxeme pertsonaia protagonista nagusia dela (ikus. bibliografia atalean). Xabier Etxaniz idazlearen esanetan, "fantasia eta ironia erabiltzen ditu era atseginean giza arazoei aurre hartzeko".

Bibliografia Antologia •

Euskal literaturaren antologia (1998, Elkar - Ikastolen Elkartea): Koldo Izagirrerekin elkarlanean

Antzerkia • • • • • • • •

Kanpotarrak maisu - Kultur ministrariak ez digu errukirik (1987, Susa) Publikoari gorroto (1987, Euskaltzaindia) Pernando, bizirik hago oraindio (1989, Euskaltzaindia) Ankerki (1993, Elkar) Garai(a) da Euskadi (1993, Kutxa Fundazioa) Hilerri itxia (1995, Euskaltzaindia) Telesforo ez da Bogart (2003, Kutxa Fundazioa) Heroien gaua / Amodioaren ziega (2004, Artezblai)

Artikuluak • •

Eguneh harian (2005, Elea) Paperjalearen dieta (2006, Elea)

Autobiografia •

Nerabearen biluzia (1999, Elkar)

Haur eta gazte literatura • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Estitxuk pirata izan nahi du (1987, Elkar) Negu gorriko lagun berriak (1988, Erein) Tangoak ez du amaierarik (1988, Elkar) Joxemeren ohelikopteroa (1988, Elkar) Joxemeren ohelikopteroa eta kupel artomikoa (1989, Elkar) Joxemevski astronauta (1989, Elkar) Ezin da ipuinik asmatu, ala? (1989, Elkar) Harrika (1990, Elkar) Katuen matxinada (1990, Elkar) Puxkin (1991, Elkar) Joxeme eta eroen ohelikopteroa (1991, Elkar) Joxeme gerrara daramate (1992, Elkar) Ametsen kontrabandista (1992, Elkar) Telejoxeme (1992, Elkar) Patakon (1992, Elkar) Irakasle alu bat (1996, Elkar) Obsexuen kluba (1997, Elkar) Joxeme ezkirol (1997, Elkar) Zergatik ez du kantatzen txantxangorriak? (1997, Elkar)

• • • • • • • • • • • • • •

Kanibalaren kaiolan (1998, Elkar) Txakurraren alaba (2000, Elkar) Kosk egiten dut (2001, Elkar) Karakolaren barruan (2005, Elkar) Karabana batean bizi naiz (2006, Elkar) Lierni eta Morrokoa (2007, Elkar) Gurpil gainean nabil (2007, Giltza) Miss Txatarra (2007, Elkar) Tatuaje bat daukat, eta zer? (2008, Elkar) Katiuska horiak (2008, Erein) Egun bat Petre Romanescuren bizitzan (2009, Erein) Itsasoko loti ederra (2009, Elkar) Joxemeren asmazioak (2009, Elkar) Musuen gustua (2009, Aizkorri)

Kronika • •

Errekarteko koadernoa (2001, Elkar) Arbelaren gainean (2004, Elkar)

Narrazioa • • • • • • • • •

Sei ipuin amodiozko (1986, Susa) Hamalau (1992, Elkar) Opor ezberdinak (1995, Elkar) Ene dama maite horri (1996, Elkar) 16 ipuin amodiozko (2002, Susa) Errautsen distira (2002, Elkar) Bihotz gosetien Kluba (2005, Elkar) Arima enkoniatuak (2006, Elkar) Bizitza homeopatikoak (2008, Elkar)

Nobela • • • • • •

Bekatuaren itzala (1995, Elkar) Berriro igo nauzu (1997, Elkar) Gure barrioa 1975 (1998, Elkar) Uda betiko balitz (2003, Elkar) Elvis hil zen urtean' (2007, Elkar) Vikingoen sorterrira (2010, Elkar)

Hamalau2 Errealista eta orekatua (batzutan) Felipe Juaristi / Argia, 1992-09-27 Izenburuak ondo adierazten duenez hamalaukoa da liburu hau, sonetoa, bizitza osoan amestu izan dugun kiniela, eta behin batean, aspaldi, oso aspaldi, gereziak oparitu genizkion neskatxa bezala. Esan nahi dut hamalau ipuinek osatzen dutela Xabier Mendigurenen bilduma hau.

Oso orekatua da liburua. Orekatuegi dator behar bada. Bi zatitan banatua, bakoitza zazpiko edo zazpiki, nortasun propioaz apaindurik. Hizkuntza ere halakoxea da, ekilibristaren modura bait dabil soka lodiaren batetik bestera, inoiz jauzi mortalik egitera ausartu gabe; behera begiratuz batzutan, gora bestetan, jakinik batean sare luzea dagoela zabalduta, eta bestean karparen sabai itxia. Ez du ihes egiten.

Horizontalidadeari zaio etsitzen, erortzeko edo igotzeko tentazioa inoiz sentitu gabe.

Huts egiteko beldurra, agian.

Inongo deskripziorik gabe, narrazio soil dira ipuin guztiak, salbu eta azkena. “Binaka, gereziak bezala” izenekoa. Zinema-kamara baten begia inguruan duena ikusten balego bezala. Ahalik eta subjetiboena izateko asmoarekin, ahalik eta errealistago. Kontalaria eta idazlea elkarrengandik bereizteko saioa. Dena den, begia ere ez da inoiz objetibo.

Laburrak dira ipuin batzuk, zazpikiak hain zuzen. Koadro modukoak, egunerokotasuna islatu nahi dutena. Idazkera formalez baina seguruz daude pintatuta. Errealistak bere mingostasunean, erridikuloak bere ironiarekin. Bizitza den antzerkiko eskenak dirudite.

Mantentzen dute kontaeraren tentsioa, erritmo lasaia, eta batzutan amaiera bera ere harrigarria bezain txundigarria. Bestetan, ordea, ez. Ikusiegia, sorpresarik gabea.

Orduan txiste txar baten antzekoak dira.

Gehiago interesatu izan zaizkit zazpikoak. Aipatzekotan “Merke-merke” izena daramana. Badago hor, paisa baten hilketa kontatzen denean, gertaerako elementu guztiak harrapatzeko nahia. Parte hartzaile guztien ahotsa entzuten dugu, bakoitza errealitatean berari egokitu zaion papertxoa antzezten. Puzzlearen piezak agertzen dizkigute poliki poliki. Irakurleak, azkenik, pieza horiekin osa dezake istorio osoa.

Eta nola ez, “Fetitxe”. Euskal idazleak biltzen dituen kongresu guztietara eraman eta aurkezteko modukoa. Besteek jakin dezaten behingoz zer den ondare unibertsalera aporta dezakeguna.

Xabier Mendiguren Euskadiko Irakurketa Publikoko Sarean3 Bidegileak / [zuzendaritza Mikel Atxaga]

(1999)

Brezina, Thomas (1963-)

Ikasplanaren beldurra / Thomas Brezina ; marrazkiak, Bernhard Förth ; itzulpena, Xabier Mendiguren

(1997)

Brezina, Thomas (1963-)

Hotel sorginduko oporrak / Thomas Brezina ; Xabier Mendiguren-en itzulpena ; Bernhard Förth-ren marrazkiak

(1998)

Dekkers, Midas

Balearen lakua / Midas Dekkers ; Sandra Klaassen-en marrazkiak ; Xabier Mendigurenen itzulpena

(1994)

Donostiako Hiria. V : Donostiako C.A.T.k antolaturiko 1986.eko Sarian autaturiko lanak / (1986) Sergio Basurko Grao, Xabier Mendiguren Elizegi, Mariasun Landa Donostiatik ipuinetan / [koro Arruabarrena Santos (et al.)] ; marrazkiak, Daniel Fano

(1989)

Ende, Michael (1929-1995)

Jojo, pailazo baten historia : zazpi agerraldiko antzerkia, hitzaurrea eta hitzatzearekin / Michael (1995) Ende ; Xabier Mendigureren itzulpena

Gómez, Ricardo (1954-)

Los poemas de la arena / Juan Ricardo Gómez Gil. Aita Morlans itzuli da / Xabier Mendiguren Elicegi

(1997)

Ipuin bakarrak / aukera eta sarrerak, Xabier Mendiguren

(1994)

Ipuin izugarriak / aukera eta sarrera, Xabier Mendiguren Elizegi ; [Begoña Bilbao ... et al.]

(2005)

IV Literatur Saiakera antzerki laburrari buruz : 1985 : (Santurtziko Kontzejua) / azala eta barneko irudiak, Erramun Landa

(1985)

Juanena Alustiza, Agurtzane (1956-)

Esan gabe neukana / Agurtzane Juanena Alustiza ; [testuen edizioa, Koldo Izagirre ; hitzaurrea, Xabier Mendiguren Elizegi]

(2003)

Juanena Alustiza, Agurtzane (1956-)

Esan gabe neukana / Agurtzane Juanena Alustiza ; [testuen edizioa, Koldo Izagirre ; hitzaurrea, Xabier Mendiguren Elizegi]

(2003)

Lehenengo aldia / Lander Garro ... [et al.]

(2004)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Garai(a) da Euskadi / Xabier Mendiguren

(1993)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Hilerri itxia / Xabier Mendiguren Elizegi

(1995)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Bekatuaren itzala / Xabier Mendiguren Elizegi

(1995)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Errekarteko koadernoa / Xabier Mendiguren Elizegi

(2001)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Biziak ez zuen txoria balio / Xabier Mendiguren Elizegi. Pasos / Miguel Torres López de Uralde

(2001)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Telesforo ez da Bogart / Xabier Mendiguren Elizegi

(2003)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Obsexuen kluba / Xabier Mendiguren

(1997)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Kanibalaren kaiolan / Xabier Mendiguren Elizegi

(1998)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Txakurraren alaba / Xabier Mendiguren Elizegi

(2000)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Joxeme ezkirol / testua, Xabier Mendiguren Elizegi ; marrazkiak, Jon Zabaleta

(1997)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Bekatuaren itzala / Xabier Mendiguren Elizegi ; prologoa eta epilogoa, Joxe Azurmendi

(1995)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Montse-txikiren azio handiak / Xabier Mendiguren ; marrazkiak, Carlos Zabala "Arrastalu"

(1989)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Kanpotarrak maisu / Xabier Mendiguren Elizegi

(1987)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

5garren maila euskera / [testoa, Xabier Mendiguren ; marrazkiak, Jon Zabaleta]

(1974)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Publikoari gorroto / Xabier Mendiguren

(1987)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Pernando, bizirik hago oraindio / Xabier Mendiguren. Hainbat gau izarrik gabe --! / Arantza Aldalur

(1989)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

16 ipuin amodiozko / Xabier Mendiguren Elizegi

(2002)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Ankerki / Xabier Mendiguren Elizegi

(1993)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Arbelaren gainean / Xabier Mendiguren Elizegi

(2004)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Ene dama maite horri / Xabier Mendiguren

(1996)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Gure barrioa 1975 / Xabier Mendiguren Elizegi

(1998)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Harrika / Xabier Mendiguren ; marrazkiak, Julio Pardo

(1989)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Joxeme eta eroen ohelikopteroa / testua, Xabier (1997) Mendiguren Elizegi ; marrazkiak, Jon Zabaleta

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Joxeme gerrara daramate / Xabier Mendiguren Elizegik idatzia ; Jon Zabaletaren azala eta marrazkiak

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Joxemeren ohelikopteroa / Xabier Mendigurenek (1991) idatzia ; Jon Zabaleta Larbururen marrazkiak

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Joxemevski astronauta / Xabier Mendigurenek idatzia ; Jon Zabaletaren marrazkiak

(1989)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Katuen matxinada / Xabier Mendiguren ; marrazkigilea, Jokin Mitxelena

(1990)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Mi vieja monta帽a / Xabier Mendiguren Elizegi ; traducci贸n, Idoia Santamaria

(2000)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Negu gorriko lagun berriak / Xabier Mendiguren ; marrazkiak, Alvaro Matxinbarrena

(1988)

(1992)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Opor ezberdinak / Xabier Mendiguren

(1995)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

¿Por qué no canta el petirrojo? / texto, Xabier Mendiguren ; ilustraciones, Elena Odriozola

(1997)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Puxkin : puxika gorri baten itxuraldaketak / Xabier Mendiguren Elizegik idatzia ; Jesus Lucasen azala eta marrazkiak

(1991)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Sei ipuin amodiozko / Xabier Mendiguren

(1992)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Tangoak ez du amaierarik / Xabier Mendiguren ; (1988) marrazkiak Juan Inazio Mendizabal, "Mendi"

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

TeleJoxeme / Xabier Mendiguren Elizegik idatzia ; Jon Zabaletaren azala eta marrazkiak

(1992)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Nerabearen biluzia / Xabier Mendiguren Elizegi

(1999)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Estitxuk pirata izan nahi du / Xabier Mendiguren ; marrazkilaria, Jaizkibel

(1999)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Euskal literaturaren antologia : Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza Batxilergoa / Xabier Mendiguren Elizegi ; Koldo Izagirre

(1998)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Zergatik ez du kantatzen txantxangorriak? / testua, Xabier Mendiguren Elizegi ; marrazkiak, Elena Odriozola

(2000)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Berriro igo nauzu / Xabier Mendiguren

(1996)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Errautsen distira / Xabier Mendiguren Elizegi

(2002)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Hamalau / Xabier Mendiguren

(1992)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Toribio Alzaga heriotzaren 50. urtemuga / Xabier (1991) Mendiguren

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Heroien gaua ; Amodioaren ziega / Xabier Mendiguren Elizegi

(2004)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

La noche de los héroes ; Telesforo no es Bogart / Xabier Mendiguren Elizegi ; traducción, Koldo Izagirre

(2004)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Bihotz gosetien kluba / Xabier Mendiguren Elizegi

(2005)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Ezin da ipuinik asmatu ala? / Xabier Mendiguren ; marrazkilaria, Jokin Mitxelena

(2005)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Uda betiko balitz / Xabier Mendiguren Elizegi

(2005)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Egunen harian / Xabier Mendiguren Elizegi

(2005)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Karakolaren barruan / egilea, Xabier Mendiguren (2005) Elizegi ; marrazkilaria, Jokin Mitxelena

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Ikusi Makusi [Soinu-grabazioa] / egileak, Xabier Mendiguren, Imanol Urbieta

(1980)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Arima enkoniatuak / Xabier Mendiguren Elizegi

(2006)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Patakon / Xabier Mendiguren

(2002)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Berriro igo nauzu / Xavier Mendiguren

(1999)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Kosk egiten dut / egilea Xabier Mendiguren Elizegi ; marrazkilaria Jokin Mitxelena

(2006)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Paperjalearen dieta / Xabier Mendiguren Elizegi

(2006)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Elvis hil zen urtean / Xabier Mendiguren

(2007)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Gurpil gainean nabil / Xabier Mendiguren Elizagi ; ilustrazioak, Patxi Gallego

(2007)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Voy sobre ruedas / Xabier Mendiguren ; ilustraciones, Patxi Gallego

(2007)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Bizitza homeopatikoak / Xabier Mendiguren

(2008)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Tatuaje bat daukat / testua, Xabier Mendiguren Elizegi ; marrazkiak, Patxi Gallego

(2008)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Katiuska horiak / Xabier Mendiguren ; marrazkilaria, Mariona Cabassa

(2008)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Egun bat Petre Romanescuren bizitzan / Xabier Mendiguren ; marrazkiak, Manu Ortega

(2009)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Itsasoko loti ederra / Xabier Mendiguren Elizegi ; (2009) marrazkilaria, Jose Belmonte

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Ezin da ipuinik asmatu ala? / Xabier Mendiguren ; marrazkilaria, Jokin Mitxelena

(2008)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Joxemeren asmazioak / Xabier Mendiguren ; marrazkilaria, Jon Zabaleta

(2009)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Irakasle alu bat / Xabier Mendiguren

(2000)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Musuen gustua / Xabier Mendiguren ; marrazkiak, Eider Eibar

(2009)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Miss Txatarra / Xabier Mendiguren Elizegi ; marrazkilaria, Patxi Gallego

(2009)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Lurmentzean / Xabier Mendiguren Elizegi; [marrazkiak] Nuria HernĂĄndez Pintor

(2009)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Vikingoen sorterrira / Xabier Mendiguren Elizegi

(2010)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Ametsen kontrabandista / Xabier Mendiguren ; marrazkilaria, Asisko Urmeneta

(2009)

Mendiguren Elizegi, Xabier (1964-)

Karabana batean bizi naiz / egilea, Xabier (2009) Mendiguren Elizegi ; marrazkilaria, Patxi Gallego

Ormaetxea Lasaga, JosĂŠ Luis

Txillardegi lagun-giroan [Texto impreso] / Txipi Ormaetxea ... [et al.]

(2000)

Teatro vasco

(1997)

Tene Lehiaketa (1.a. 1984. Deba)

Tene Lehiaketa 84 : ipuinak / Irakaskuntza eta kultur aurrerapenaren aldeko elkartea deba ; maketa eta argazkiak Antton Elizegi

(1984)

Tene Lehiaketa (17ยบ. 2000. Deba)Tene Tene Lehiaketa 2000 / Elkarlanean, Debako Lehiaketa (17.a. 2000. Deba) Udala

(2000)

Tene Lehiaketa (6.a. 1989. Deba)

Tene Lehiaketa 1989 / Debako Kultur Elkartea

(1989)

Ugalde, Martin (1921-2004)

Pedrotxo / Martin Ugalde ; hitzaurrea, Xabier Mendiguren

(1995)

Informazioa web-orrialde hauetatik hartuta [kontsulta:2010-04-14]:

1

http://www.idazleak.org/idazleak/idazlea.php

2

http://kritikak.armiarma.com/?p=3360 http://www.katalogoak.euskadi.net/katalogobateratua

3

Liburuari buruzko zure iritzia jakin nahi dugu: http://libhernani.blogspot.com/