อารยธรรมอียิปต์

อารยธรรมลุ่ ม น้ า ไนล์ ห รื อ อารยธรรมอี ยิ ป ต์ โ บราณ ก่อก้าเนิดขึนบริเวณสองฝั่งของแม่น้า ไนล์เป็นแนวยาวตังแต่ ปากแม่น้าซึ่งเป็นปลายสุดของแม่น้า ไนล์ ไปจนถึงตอนเหนือ ของประเทศซูดานในปัจจุบัน

ที่ตั้งของอารยธรรม บริ เ วณลุ่ ม แม่ น้ า ไนล์ ปั จ จุ บั น คื อ ประเทศอี ยิ ป ต์ ทวี ป แอฟริ ก าเป็ น ดิ น แดนที่ พื นที่ ส่ ว นใหญ่ เ ป็ น ทะเลทราย ยกเว้นบริเวณ 2 ฝั่งแม่น้าที่มักมีน้าท่วมขังในฤดูฝนและ มีหินแกรนิตและหินทราย การพัดพาของโคลนตะกอน บริเวณปากแม่น้าได้กลายเป็นปุ๋ยที่ดีส้าหรับการเพาะปลูก ชาวอิยิปต์ถือว่าดินแดนอียิปต์เป็นของขวัญจากแม่น้า ไนส์ จึง มี ค วามกตั ญ ญู ต่ อ ดิ น แดนและฟาโรห์ ซึ่ ง เป็ น เจ้ า ของ แผ่นดิน

สมัยอาณาจักรอียิปต์ 1 สมัยอาณาจักรเก่า มีความเจริญในช่วงประมาณปี 2,700 – 2,200 ก่อนคริสต์ศักราช เป็นสมัยที่อียิปต์มีความ เจริญก้าวหน้าในด้านวิทยาศาสตร์และศิลปกรรม มีการก่อสร้างพีระมิดซึ่งถือว่าเป็นเอกลักษณ์โดดเด่นของ อารยธรรมอียิปต์

2 สมัยอาณาจักรกลาง ฟาโรห์มีอ้านาจปกครองอยู่ในช่วงราวปี 2050 – 1652 ก่อนคริสต์ศักราช ในสมัยนีอียิปต์มีความ เจริญก้าวหน้าทางด้านทางวิทยาการและภูมิปัญญามากโดยเฉพาะด้านการชลประทาน จึงได้รับการยกย่อง ว่าเป็นยุคทองของอียิปต์ อย่างไรก็ตาม ในช่วงปลายสมัยเกิดความวุ่นวายภายในประเทศ จนต่างชาติเข้า มารุกรานและปกครองอียิปต์

3 สมัยอาณาจักรใหม่ ชาวอียิปต์สามารถขับไล่ชาวต่างชาติ และกลับมาปกครองดินแดนของตนอีกครังหนึ่ง ในช่วง ประมาณปี 1567 – 1085 ก่อนคริสต์ศักราช สมัยนีฟาโรห์มีอ้านาจเด็ดขาดในการปกครองและขยายอาณา เขตเหนือดินแดนใกล้เคียงจนเป็นจักรวรรดิ

4 สมัยเสื่อมอานาจ จักรวรรดิอียิปต์เริ่มเสื่อมอ้านาจตังแต่ประมาณปี 1,100 ก่อนคริสต์ศักราช ในสมัยนีชาวต่างชาติ เช่น พวกอัสซีเรียนและพวกเปอร์เซียจากเอเชีย รวมทังชนชาติในแอฟริกาได้เข้ามายึดครอง จนกระทั่ง เสื่อมสลายในที่สุด

การเมืองการปกครอง 1 สมัยอาณาจักรเก่า กษัตริย์หรือฟาโรห์ (Pharaoh) มีอ้านาจสูงสุด โดยมีผู้ช่วยในการ ปกครองคือ ขุนนาง หัวหน้าขุนนางเรียกว่า “วิเซียร์” และมีหน่วยงานย่อย ๆ ในการบริหารประเทศ แต่ละเมืองแต่ละหมู่บ้านมีผปู้ กครองระดับต่าง ๆ ดูแล เป็นล้าดับขัน แต่ละชุมชนถูกเกณฑ์แรงงานมาท้างานให้แก่ทางการซึ่งส่วน ใหญ่คือ การสร้างพีระมิดแต่ละอาณาจักรมีอา้ นาจปกครองเหนือมณฑลต่าง ๆ หรือเรียกว่าโนเมส ซึ่งแต่ละโนเมสมีสัญลักษณ์แตกต่างกัน ต่อมามีการ รวมกันเป็นอาณาจักรใหญ่ 2 แห่ง คืออียิปต์บนและอียิปต์ล่าง ต่อมาทัง 2 อาณาจักรได้ถูกรวมเข้าด้วยกันเกิดราชวงศ์อยี ิปต์โดยประมุขแห่งอียิปต์ (เมเนสหรือนาร์เมอร์) ความเสื่อมของอารยธรรมสมัยก่อนประวัติศาสตร์ การ สร้างพีระมิดขนาดใหญ่ เป็นการบั่นทอนเศรษฐกิจและแรงงานของอียิปต์ ซึ่ง น้าความเสื่อมมาสู่ราชวงศ์อียิปต์

2 สมัยอาณาจักรกลาง ฟาโรห์เปลี่ยนภาพลักษณ์จากผู้ปกครองที่อยู่ ห่างไกลประชาชนมาเป็นผู้ปกป้องประชาชน ลดการสร้าง พีระมิด แต่ประชาชนต้องตอบแทนด้วยการท้างาน สาธารณะต่าง ๆ เช่น การระบายน้าในบริเวณสามเหลี่ยม ปากแม่น้าเพื่อช่วยการเกษตร การขุดคลองเชื่อมแม่น้า ไนล์กับทะเลแดงเพื่อการสะดวกในการค้าและขนส่ง

3. สมัยอาณาจักรใหม่ ฟาโรห์อเมนโฮเตปที่ 4 ทรงเปลี่ยนแปลงความเชื่อใน เรื่องการนับถือเทพเจ้าหลายองค์มาเป็นการนับถือเทพเจ้าองค์ เดียว คือ เทพเจ้าแห่งดวงอาทิตย์ ท้าให้เกิดความไม่พอใจในหมู่ ขุนนางและประชาชน รัชกาลนีจึงตกต่้า แต่เมื่อฟาโรห์ตุตันคาเมน ขึนครองราชย์จึงเปลี่ยนกลับไปนับถือเทพเจ้าหลายองค์เช่นเดิม ตังแต่ศตวรรษที่ 11 ก่อนคริสต์ศักราช อียิปต์สูญเสียความ เข้มแข็ง ชนเผ่าต่าง ๆ สลับกันมีอ้านาจปกครองอียิปต์ เช่น อัส ซีเรีย ลิเบีย เปอร์เซีย สุดท้ายอียิปต์กลายเป็นส่วนหนึ่งของ อาณาจักรโรมัน

ความเจริญที่สาคัญ ความเจริญเกิดขึนเมื่อ 3,500 ปีก่อนคริสต์ศักราชหรือประมาณ 5,500 ปี เป็นอารยธรรมที่มี ความเจริญรุ่งเรืองในด้านต่าง ๆ และมีพัฒนาการสืบเนื่องต่อมาหลายพันปี จากสมัยราชอาณาจักรเก่า สมัยราชอาณาจักรกลาง สมัยราชอาณาจักรใหม่ ที่เกิดจากภูมิปัญญาของชาวอียิปต์ดังนี

- การก่อสร้างพีระมิดขนาดใหญ่ เพื่อเก็บพระศพของกษัตริย์เป็นการยกย่องเชิดชูกษัตริย์หรือฟาร์โรห์ที่เชื่อ ว่าทรงเป็นเทวะหรือเทพเจ้า เป็นเจ้าของแผ่นดิน และการท้ามัมมี่ เป็นกรรมวิธีรักษาสภาพศพไม่ให้เน่าเปื่อย โดยมีความเชื่อว่าฟาร์โรห์จะต้องมีชีวิตที่นิรันดร์เป็นอมตะ วิธีการก่อสร้างได้ใช้หลักคณิตศาสตร์ในการคิด ค้านวณการก่อสร้าง ซึ่งเป็นรากฐานของวิชาฟิสิกส์ วิศวกรรมศาสตร์และสถาปัตยกรรมในปัจจุบัน

- การประดิษฐ์อกั ษรภาพไฮโรกลิฟิก/เฮียราติก โดยจารึกลงในแผ่นศิลาและต่อมาได้เขียนลงใน กระดาษปาปิรสุ ซึ่งเป็นต้นไม้ที่มีขึนทั่วไปในบริเวณลุ่มแม่น้าไนส์เพื่อบันทึกเรื่องราวต่าง ๆ

- การจัดระบบชลประทาน มีการจัดท้าโครงการระบายน้าและการสร้างเขื่อนเพื่อการเพาะปลูก เป็นช่วง ยุคทองของอียิปต์

- การสร้างวิหารบูชาเทพเจ้าที่มีขนาดเล็กลงจากพีระมิด เช่น เทพเจ้าอะมอนและเทพโอซิริส ที่เชื่อว่า ทรงอ้านาจเหนือธรรมชาติ

ประติมากรรม รูปปั้นและภาพสลักและจิตรกรรมภาพวาดที่พบในพีระมิด

การแต่งหนังสือคัมภีร์มรณะเกี่ยวกับการปฏิบัติตนภายหลังจากเสียชีวิตแล้ว

- การคิดปฏิทินแบบสุริยคติ 1 ปี มี 365 วัน ที่เกิดจากการสังเกตปรากฏการณ์น้าท่วมและน้าลดใน แม่น้าไนส์ - ใช้วิธีการทางเรขาคณิตในการส้ารวจบริเวณที่น้าท่วม มีการคิดค้านวณพืนที่สามเหลี่ยมและเป็นจุด ก้าเนิดวิชาเรขาคณิต

- ด้านแพทย์ศาสตร์มีการผ่าตัดอย่างง่าย , ทันตแพทย์ , แพทย์เชี่ยวชาญด้านกระเพาะอาหาร การรักษา ศพไม่ให้เน่าเปื่อย (มัมมี่) นอกจากนียังมีความเจริญด้านวิทยาศาสตร์และดนตรี

- ด้านอุตสาหกรรม มีการท้าเหมืองแร่ ต่อเรือ เครื่องปั้นดินเผา ท้าเครื่องแก้ว ทอผ้าลินิน

- การเผยแพร่ความเจริญสู่ดินแดนต่าง ๆ ท้าให้อียิปต์เป็นต้นก้าเนิดอารยธรรมตะวันตก

สรุป ความเจริญที่อารยธรรมอียิปต์โบราณได้สร้างสรรค์ไว้ ส่งผลให้ชาวอียิปต์ได้รับยกย่องเป็นนักก่อสร้าง นักคณิตศาสตร์ เป็นผู้วางแนวคิดด้านความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ การป้องกันน้าท่วม เกิดปฏิทิน แบบสุริยคติ การวางรากฐานวิชาพีชคณิต เรขาคณิตที่สัมพันธ์กับงานด้านวิศวกรรม ฯลฯ มีการเผยแพร่ความรู้ ให้แก่ชาติโบราณต่าง ๆ จึงเป็นต้นก้าเนิดของอารยธรรมตะวันตก

แบบฝึกหัด 1 . ก่อนคริสตกาลชาวอียปิ ต์เริม่ พัฒนารูปแบบอักษรจากอะไร และกลายมาเป็ นอักษรใด

ก. จากรูปแบบมาธรรมชาติ กลายเป็ นอักษรลิม้ ข. จากรูปแบบอักษรจากรูปภาพ กลายเป็ นอักษรเฮียโรกลิฟฟิค ค. จากรูปแบบภาษาอาหรับ กลายเป็ นอักษรลิม้ ง. จากรูปแบบมาธรรมชาติ กลายเป็ นอักษรเฮียโรกลิฟฟิค

แบบฝึกหัด 2. ระบบการปกครองสมัยอียปิ ต์โบราณเป็ นแบบใด

ก. แบบพ่อปกครองลูก ข. แบบฟิวดัล ค. แบบจักรพรรดิ ง. แบบเทวธิปไตย

แบบฝึกหัด 3. แนวความคิดหรือความเชื่อของประชาชนอียปิ ต์โบราณ มีการนับถือเทพองค์ใดสูงสุด

ก. เทพเจ้าอะมอน-เร ข. เทพเจ้าโอซิรสิ ค. เทพเจ้าโฮรัส ง. เทพเจ้าไอริส

แบบฝึกหัด 4. เหตุใดทีท่ าให้อาณาจักรล่มสลาย

ก. เพราะความเป็ นแก่ตวั ของกษัตริย์ ข. เพราะมีการโกงกันของเจ้านาย ข้าราชการ ค. เพราะความอดอยาก ปญั หาการเมือง ง. เพราะภัยธรรมชาติ

แบบฝึกหัด 5. ฟาโรห์องค์สดุ ท้ายของอียปิ ต์คอื

ก. พระนางคลีโอพัตรา ข. ฟาโรห์รามเสสที่ 3 ค. กษัตริยอ์ เมนโฮเต็ปที่ 4 ง. ราชาแมงปอ่ ง

แบบฝึกหัด 6. การทาปฏิทนิ ของชาวอียปิ ต์โบราณยึดหลักการแบบใด ก. ยึดหลักจันทรคติ และสุรยิ คติ ข. ยึดหลักน้าขึน้ น้าลง ค. ยึดหลักฤดูกาล

ง. ยึดหลักตามการย้ายถิน่ ของสัตว์

แบบฝึกหัด 7. กระดาษทีใ่ ช้ยคุ แรกๆ ของโลกชื่อ

ก. กระดาษปาร์ม ข. กระดาษปาปิรสุ ค. กระดาษใบไม้ ง. กระดาษเฮียโรกลิฟฟิค

แบบฝึกหัด 8. ราชวงศ์สดุ ท้ายของอียปิ ย์ช่อื ก. ราชวงศ์โนมาร์ซ ข. ราชวงศ์เมนตูโฮเต็ป ค. ราชวงศ์แมงปอ่ ง

ง. ราชวงศ์ปโตเลมี

แบบฝึกหัด 9. สฟิงค์ มีหน้าทีท่ าสิง่ ใด ก. ทาหน้าทีต่ อ้ นรับเทพเจ้า ข. ทาหน้าทีล่ งโทษมนุษย์ทท่ี าชัว่ ค. ทาหน้าทีเ่ ฝ้าศพและสมบัตขิ องผูต้ ายทีบ่ รรจุไว้ในปิ รามิด

ง. ทาหน้าทีป่ ้ องกันสัตว์รา้ ยเข้าใกล้ปิรามิด

แบบฝึกหัด 10. หลังจากทีร่ าชวงศ์สดุ ท้ายของอียปิ ต์สน้ิ สุดลง อียปิ ต์ได้เป็ นของจักรวรรดิใด ก. จักรวรรดิโรม ข. จักรวรรดิโรมัน ค. จักรวรรดิออตโตมัน

ง. จักรวรรดิเปอร์เซียน