292 predoctor februari 2017 voor site

-ADVERTENTIE-

WIJ ZOEKEN JOU! JOU

Voor diverse geneesmiddelonderzoeken zoeken wij: ● ● ● ●

mannen en vrouwen 18 - 88 jaar gezond, geen medicatie zeer interessante vergoeding

Kijk voor meer informatie en/of aanmelden op:

U kunt ook mailen naar recruit@chdr.nl of bellen met 071-5246464 Geneesmiddelonderzoek, je doet het niet voor niets!

COLOFON Voorwoord

Beste lezers,

Met trots mag ik jullie de eerste Predoctor editie van 2017 aankondigen! Er gaat een hoop fout in de wereld, daar zijn alle nieuwsberichten het wel over eens.

Het is hier te koud en regenachtig, de tentamens zijn te moeilijk, de colleges te vroeg en de treinen te laat. Het leven loopt nou eenmaal niet volgens plan.

Wat dit betreft is de (bio-)medische wetenschap net ons leven; behandelingen gaan wel eens fout, onderzoek loopt wel eens niet op de correcte manier, experimenten lukken niet altijd en medici raken nog wel eens op het slechte pad. Deze onderwerpen zullen allemaal langskomen in deze Predoctor, met als thema “Error”.

Dit thema heeft onder andere geleid tot een “het is niet oké” pagina in plaats van de vertrouwde “het is oké” pagina, en een net wat duisterdere vermaakpagina dan jullie van ons gewend zijn. Dit thema heeft wellicht een wat minder vrolijke bijklank dan gebruikelijk, maar fouten hebben de (bio-)medische wereld ook een hoop goeds gebracht. Denk maar aan de uitvinding van penicilline en cola, die het gevolg waren van mislukte medische experimenten.

Deze editie bevat een interview met een zeer succesvolle wetenschapper, namelijk Prof. dr. Jon van Rood. Hij speelde een belangrijke rol in de ontdekking van het HLA-systeem, waardoor er een nieuwe wereld is opengegaan op het gebied van transplantaties en fouten in het immuunsysteem. Charlotte Zwetsloot van het M.F.L.S.-bestuur 2014-2015 heeft contact met hem gelegd en het interview afgenomen, hier zijn we haar erg dankbaar voor! Verder wil ik uiteraard de rest van de commissie en onze externen bedanken voor hun inzet.

Veel leesplezier!

Namens de Predoctorcommissie, Sietse Terpstra, Voorzitter 2016-2017 Inhoudsopgave

Strip 4 (Toe)Standje K1-69 5 Onderwijsupdate 6 Co-Lumn Ernest: Nachtnet 7 Het criminele brein 8 CRISPR-Cas 10 De grens vinden: Kinderspel?

11 Interview: Jon van Rood 12 Een test zegt ook niet alles 13 VGT-Hulp: De handzenuwen 15 Fotopagina 16 Patiëntgegevens vs. hackers 18 To be or not to be 19 Hé het is niet oké 20 Column Student-Assessor: Abdullah Khawar 21 Vermaakpagina 22 Alumni: Jan Bolk 24 Good science, bad science 25 Error: good doctor not found 26 Forestus 28 IFMSA 29 Activiteiten en agenda 30 Medische Faculteit der Leidse Studenten

Colofon

Predoctor is een driemaandelijkse uitgave van de Medische Faculteit der Leidse Studenten (M.F.L.S.) De eindredactie behoudt zich ten alle tijde het recht voor ingezonden artikelen of mededelingen niet te plaatsen of indien nodig geacht in te korten. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredactie.

Correspondentieadres

M.F.L.S. K1-69 Postbus 9600, 2300 RC Leiden 071-5264484 | info@mfls.nl | www.mfls.nl

Predoctorcommissie

Redactie: Debby van Steenderen, Sietse Terpstra, Manon Boot, Joanne Simons, Alexander Broux, Eline Keur, Vera Broek, Inge Verkouter Lay-out: Wingchi Cheng, Esther Kort, Natascha Kwee, Anneloes Overmars, Esmée Dekker, Mathanhy Logendran Drukker Drukkerij HEGA, oplage 2800 Abonnementen Jaarabonnement €5,Een abonnement geldt voor vijf nummers en kan niet tussentijds worden opgezegd. Een abonnement geldt tot wederopzegging en wordt zonder tegenbericht automatisch verlengd. Het opzeggen dient schriftelijk te gebeuren en ten minste twee maanden voor het afloop van het academisch jaar.

Adverteren Bent u geïnteresseerd in adverteren in de Predoctor? Mail voor meer informatie naar lidextern@mfls.nl Rectificatie In de VGT-hulp van afgelopen november werd de anatomische positie van de oogspieren besproken. De bijgevoegde afbeelding (links) geeft echter de functionele test van de oogspieren weer, en niet de anatomische positie. Het plaatje hoort dus volledig omgekeerd te zijn. De tekst die erbij stond is correct.

3

STRIP A guest lecture by Oxford University Senior Immunologist Dr. Ewer, specialist in Malaria and Ebola Trials, multiple interactive workshops on e.g. “Tripoli Airplane Crash: how to identify mutilated victims”, multiple presentations by international students, visits to companies of the Leiden Bioscience Park and 5 days scheduled with multiple social events such as our Black Tie Dinner at “La France” (Oegstgeest) to build up your national and international network… ...events you can only take part in, if you take the “Key to the Future to unlock the scientific secrets of tomorrow” and come to the 10th Jubilee edition of the

Leiden International (Bio-)Medical Student Conference (LIMSC) th

taking place from the 15

-19th March 2017 here in the LUMC!

Since 1999, every two years a committee of enthusiastic students of the LUMC organise this international student conference, inviting national and international (bio-)medical students to present their research (active participant) or to just visit the conference to listen to these presentations (passive participant). All participants are also invited to take part in the diverse scientific and social program that LIMSC offers!

If you would also like to take part in this exceptional opportunity at the LUMC, then go to www.limsc.org or our Facebook (/LIMSConference) to inform yourself and buy your ticket to become a passive participant starting at a price of only 10€! Online th registration is open until the 12 March 2017, but you can also still buy tickets on the days of LIMSC (granted they are not sold out)!

4

The LIMSC Organising Committee is looking forward to welcoming you all at our conference in March!

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

(TOE)STANDJE K1-69

Standje Error Een update vanuit de bestuurskamer

Lieve lezer, Deze keer valt de eer van het schrijven van (Toe)standje K1-69 aan mij toe. Een kijkje in de bestuurskamer, die in de loop van het jaar in verschillende standen verkeert: feestelijk, geconcentreerd, gezellig en af en toestandje error. Laat ‘error’ nu toevallig het thema van deze mooie editie van de Predoctor zijn. De eerste van 2017, een jaar vol nieuwe kansen en mogelijkheden.

Bij error denk ik al snel aan de techniek, bijvoorbeeld de computer en printer die nooit doen wat ik wil. Of ik soms de oorzaak van deze error ben, daar valt over te discussiëren.

Naar mijn mening komt het vaak door de computer of printer.

Een error in de techniek kan ontstaan, maar ik geef toe dat het ook bij mensen voorkomt. Menselijke errors verschillen per persoon en kunnen groot of klein zijn. Sommige zijn zo erg dat ze leiden tot het disfunctioneren van de persoon in kwestie.

Bijvoorbeeld bij mijzelf tijdens het schrijven van dit stuk door gebrek aan inspiratie.

In K1-69 beleven we ook dagen met een error. Ik beleefde mijn grootste persoonlijke error toen de koffie op was in de bestuurskamer. Zonder koffie heb ik moeite met opstarten en ben ik minder productief. Andere oorzaken voor mijn persoonlijke errors kunnen zijn: mensen die voor de NSpoortjes stil gaan staan, het veel te lang wachten op het volgende seizoen van Game of Thrones en oortjes die halverwege je lievelingsnummer plotseling besluiten ermee op te houden. Een leven zonder muziek is sowieso vrij saai, daarom klinken er altijd vrolijke deuntjes uit de bestuurskamer.

Errors zijn storend, maar hoeven geen ramp te zijn. Ze kunnen (bijna) altijd opgelost worden. Koffie, ook wel levenselixer genoemd, kan gehaald worden in HePatho, vervelende mensen bij NS-poortjes kun je vriendelijk doch dringend vragen aan de kant te gaan, de ellenlange periode zonder Game of Thrones wordt overbrugd met de nieuwe Sherlock afleveringen en tegenwoordig heb ik een collectie oortjes opgebouwd waar menig persoon jaloers op zal zijn.

kan je niet helpen tijdens je tentamens of presentaties, maar over technische of andere studentproblemen praten we graag mee, zeker als het de koffie betreft.

In de loop van het jaar zullen we als Bestuur nog tegen genoeg technische en minder technische errors aanlopen.

De kunst is om ze op tijd te ontdekken, op te lossen en er vooral niet bang voor te zijn. Errors kunnen de beste persoon overkomen, ook al bereid je je nog zo goed voor op je tentamen of presentatie. Niet alles kan altijd perfect zijn en dat hoeft ook niet. Want laten we eerlijk zijn, perfecte mensen kunnen behoorlijk irritant zijn.

Het Bestuur maakt zich hard voor de belangen van M.F.L.S.leden. Heb jij een error bij de M.F.L.S. ontdekt en een briljant idee om dit op te lossen? Kom dan vooral naar de bestuurskamer, wij willen je graag helpen om dit idee te realiseren of verder te ontwikkelen.

We zitten elke dag in de bestuurskamer, dus schroom niet om af en toe binnen te stappen. Voor vragen, antwoorden of gewoon een gezellig praatje. Ik wil jullie veel plezier en succes wensen in de rest van het jaar. Just enjoy the MoMenth.

Als je op een gegeven moment tegen een error aanloopt Liefs, die je niet zelf op kunt lossen, kun je altijd hulp inschakelen van derden. Daarom ben ik zo blij met mijn lieftallige Menthe Bergmans bestuursgenootjes die altijd bereid zijn om de error te Secretaris M.F.L.S. 2016-2017 verhelpen. Als mijn eigen pogingen mislukt zijn en zelfs Google geen goede raadgever meer is, kan ik hun hulp inschakelen. Er is altijd wel één van de zeven die de error kan oplossen en soms is het gewoon even fijn om te klagen over je computer die niet meewerkt.

Als student kom je uiteraard errors tegen tijdens je studie.

Technische problemen zoals Blackboard of E-pass die niet altijd meewerken en code zwart: een defect koffiezetapparaat.

De breintechnische errors zijn flauwvallen tijdens snijzaal of de klassieke black-out tijdens tentamens en presentaties. Niet altijd even prettig en vaak met vreselijke timing. Het Bestuur Medische Faculteit der Leidse Studenten

5

M.F.L.S.

Onderwijsupdate

Eva Klaase & Marleen Gerretsen

2017 is alweer een paar weken bezig en waarschijnlijk zijn de goede voornemens allang weer de deur uitgegooid! We hopen dat jullie een heerlijke vakantie hebben gehad en wensen iedereen nog een heel gelukkig 2017 toe! Wij als Leden Onderwijs zijn weer hard aan het werk om jullie onderwijs zo goed mogelijk te laten verlopen en jullie te helpen waar mogelijk. Lees in deze Onderwijsupdate waar wij momenteel druk mee bezig zijn.

aantal workshops en lezingen van guest speakers plaats, krijgt men de mogelijkheid zich te oriënteren op banen en stages gedurende de Career & Intership fair en is er een uitgebreid sociaal programma met o.a. een LIMSC festival!

Om dit grootse evenement in het LUMC bij te wonen kun je je registreren als ‘passive participant’ op www.limsc.org.

Geneeskunde

NSE Enquête In januari heeft elke student in Leiden de Nationale Studenten Decentrale selectie Enquête via zijn/haar e-mail ontvangen. Deze enquête wordt De aanmelding voor de decentrale selectie voor de studies gebruikt om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen is gesloten waarbij de mening van de student centraal staat. Als Leden op 15 januari. Op zaterdag 11 februari vindt de BMAT plaats Onderwijs zullen wij het belang van de enquête kenbaar en op 18 maart (BW) of 25 maart (GNK) de tweede ronde. maken en de resultaten van deze enquête terugkoppelen naar de studenten.

Visitatie In oktober 2017 zal de visitatie voor Biomedische Biomedische wetenschappen wetenschappen plaatsvinden en in november die BWub Night van Geneeskunde. Tijdens deze visitatie komt een Op donderdag 26 januari heeft de BWub Night visitatiecommissie op bezoek in het LUMC om onze plaatsgevonden! In teams van 6 studenten werd de avond opleidingen te beoordelen op kwaliteit. Wij zijn samen met de gevuld met pizza’s en streden Biomedische wetenschappen verschillende opleidingen druk bezig met de voorbereidingen studenten tegen elkaar in spellen als beerpong, het hiervan, zodat we ons zo goed mogelijk aan de commissie ‘grondspel’ en de spannende BW-pubquiz. kunnen presenteren!

Algemeen

Onderwijsdebat Op dinsdag 24 januari vond het M.F.L.S.-LUMC onderwijsdebat plaats. Gedurende deze avond werd uitgebreid gedebatteerd over vier stellingen met betrekking tot de vier studies die het LUMC te bieden heeft. Professor Hans Tanke leidde dit debat waarbij studenten, docenten en medewerkers van de Universiteit als voor- en tegenstanders van de stellingen tegen elkaar streden. Stemkastjes werden gebruikt om de mening van het publiek te peilen. Uiteindelijk werden prijzen uitgereikt aan de beste docent-debater Marco de Ruiter en student-debater Anne Leerling. Het debat werd afgesloten met een hapje en een drankje in HePatho.

Farmacie

De Farmacie Studenten Vertegenwoordiging maakt zich sterk voor de belangen van de farmacie studenten. Zo zijn zij druk bezig met het evalueren van de thema’s. Ook worden de coschappen in de verschillende apotheken ook uitgebreid beoordeeld. Dit allemaal zodat de aankomende eerstejaars de nieuwe master goed kunnen doorlopen! Ook worden de studenten betrokken bij verschillende educatieve en sociale (M.F.L.S.-)activiteiten.

Vitality & Aging

In november zijn de studenten Vitality and Ageing op studietrip naar Keulen geweest. Hier hebben zij het Max Planck instituut bezocht, waar zij zijn ontvangen door de directeur, zijn rondgeleid door het instituut en op verschillende afdelingen LIMSC Van woensdag 15 t/m zaterdag 19 maart zal het Leiden mochten meekijken.

International (Bio)Medical Student Conference (LIMSC) plaatsvinden in het LUMC. Tijdens dit congres, voor en door studenten georganiseerd, krijgen (internationale) studenten de kans hun onderzoek te presenteren middels mondelinge en/of posterpresentaties. Ook vindt er een 6

Predoctor | Februari 2017| Jaargang 29

CO-LUMN

Nachtnet Lay-out: Anneloes Overmars

Co-Lumn door Ernest le Roy

Je bent er nooit volledig op voorbereid: coschappen. Diensten die urenlang duren, liters koffie, of valt het uiteindelijk toch mee?

Ernest le Roy neemt ons mee in de wereld van een co-assistent.

Het bestuursjaar en het wordt uitgekozen op een toekomst halfjaar dat ik door India heb die voor sommigen al lang opnieuw gereisd maken dat ik wat is ingericht nadat de eerste letters achterloop op sommigen op papier zijn verschenen, terwijl uit mijn omgeving. Het is er ook gelukkigen zijn die met een interessant om te zien hoe portemonnee vol beurzen naar Boston zij in een compleet andere trekken om hun toekomst te verzekeren. fase zijn aanbeland. Ik denk dat het een makkelijke rit Hoe neem je zo’n ingrijpende “Schiphol, was voor ons als medisch beslissing, hoe kies je voor een plek studenten.

Eenmaal een vak dat jou de komende waar verhalen in de collegebanken decennia gaat leven? Het is beginnen en een geschenk - misschien Ik vertrok toen verderop in de stad de van collegezaal 1 of 6 eindigen.” nog wel meer dan die 5 weken bars en clubs hun deuren sloten. Een aangekomen, lag alles fijn vakantie - dat we coschappen backpack hing nonchalant over mijn en ongecompliceerd voor ons mogen lopen. Het is veel meer dan schouder, gevuld met genoeg bagage uitgestippeld. De diverse blokken voor 5 weken. Ik liep naar Den Haag volgden elkaar stuk voor stuk op en het een kijkje in de keuken: als je wil kun Hollands Spoor. Je hebt ieder uur één behalen van de tentamens - door een je keihard meewerken en onvervalst kans om de nachttrein te halen en ik professor ooit ‘hordelopen’ genoemd ervaren wat een specialisme inhoudt. was er ruim op tijd voor opgestaan. De - verzekerden ons van een pijnloos Tijdens mijn reis door Colombia heb ik mensen die ‘m missen horen even tot traject naar de finish. weinig nagedacht over het vervolg en de meest ongelukkigen van die nacht.

Waar de rechtenstudent zichzelf de keuzes die ik moet gaan maken.

Het perron stond vol met studenten doodwerkt met allerlei stages en Maar nu de kou en jongeren, allen luid in gesprek over commissies, kunnen wij rustig de mensen het een of het ander. Er werd nog wat de UB of Walaeus terroriseren van de geflirt hier en daar; het was een genot met onze blokboeken en Joho- s t r a a t om het schouwspel te observeren. Ik samenvattingen. De studenten Frans weert en viel vast op tussen het geheel, maar ik en Kunstgeschiedenis vechten voor de korte had die nacht geen zin om me in een het voortbestaan van hun opleiding, d a g e n van de gesprekken te mengen. Niet waar wij glimlachend een ABN Medisch ons het Studentenverzekering afsluiten. leven veel later strompelden we allen moeilijk het nachtnet in. Die trein “Ook Echte keuzes maken hoefde maken, moet bracht me naar Schiphol, ik ben bij het niet; die toekomst, die zat wel ik er toch aan een plek waar verhalen punt aangekomen geloven. beginnen en eindigen. om te gaan kiezen. Nu goed. nog voorzichtig, maar Maar nu het coschap Ik neem jullie graag mee.

Vlak voordat Koning over enkele jaren kindergeneeskunde voorbij Winter in Nederland zijn definitief.” gejengeld is en de KNO intrede doet, vlucht deze uitgedruppeld ben ook ik bij het student naar het zuiden. Het is een privilege om vijf weken vakantie punt aangekomen om te gaan kiezen. te hebben en een nog groter voorrecht Nu nog voorzichtig, maar over enkele om deze in een Zuid-Amerikaans land jaren definitief. En dat is best spannend. door te brengen. Ik was me hiervan bewust en begreep dat dit een stuk Ik zie het aan de voorbijgestreefde minder vanzelfsprekend was dan de omgeving. Semi-arts stages vallen zomervakanties op de camping in mee of tegen en worden na 16 weken afgesloten met ‘uitstekend’ of Frankrijk. ‘voldoende’. De wetenschapsstage Medische Faculteit der Leidse Studenten

7

THEMA

Het criminele brein

Auteurs: Alexander Broux Eline Keur Lay-out: Natascha Kwee

In zijn boek ‘Wij zijn ons brein’ beargumenteert Dick Swaab dat onze hersenen beslissen en dat de vrije wil slechts een illusie is. Dit zou betekenen dat een crimineel niet bewust het verkeerde pad kiest maar dat zijn hersenen dat zo hebben bepaald. Waarin verschillen deze criminele hersenen van brave burgerbreinen? En is een crimineel dan eigenlijk nog wel een dader of eerder een slachtoffer van zijn eigen hersenen?

Geboorte van een crimineel

De moeder van topcrimineel Willem Holleeder denkt dat haar zoon zo gewelddadig is geworden omdat zij tijdens de zwangerschap op haar buik is geslagen. Ze denkt dat de hersenen van Holleeder hierbij zodanig zijn beschadigd dat hij daardoor zo’n gewetenloze crimineel is geworden. Nu is dit nooit bewezen en is het twijfelachtig of dit de oorzaak is voor Holleeders agressieve karakter, maar feit is wel dat omstandigheden tijdens de zwangerschap al invloed hebben op het karakter van een kind.

Roken tijdens zwangerschap verhoogt bijvoorbeeld de kans op criminaliteit. Uit onderzoek is gebleken dat een volwassene 31% meer kans heeft om gearresteerd te worden wanneer zijn of haar moeder heeft gerookt gedurende de zwangerschap.

Dit lijkt te komen doordat nicotine de ontwikkeling van het hersengebied dat verantwoordelijk is voor impulscontrole verstoort.

Ook drank tijdens zwangerschap heeft invloed op de hersenen van een kind. Het nuttigen van alcohol tijdens de zwangerschap kan leiden tot kinderen met het Foetaal Alcohol Syndroom, wat onder andere te herkennen is aan een dunne bovenlip. Een van de mentale symptomen van FAS is een zware vorm van hyperactiviteit en impulsiviteit. Daarnaast hebben kinderen die lijden aan FAS weinig vermogen tot reflectie op hun handelen. Deze karaktereigenschappen zorgen ervoor dat kinderen met FAS vaker in aanraking komen met justitie.

Een geboren crimineel volgens Lombroso

Nu bleek deze theorie niet te kloppen, maar zou het zo kunnen zijn dat we aan de hersenen van mensen wel kunnen zien of zij een criminele aanleg hebben?

Er zijn al een aantal hersenstructuren bekend die een rol spelen bij emotieregulatie, zoals de prefrontale cortex en de amygdala. Abnormaliteiten in deze regio’s leveren problemen op bij de emotieverwerking en kunnen impulsieve agressie en Tot slot heeft ook slechte voeding tijdens de zwangerschap geweld stimuleren. invloed op het karakter van het kind. Uit een onderzoek naar het nageslacht van moeders die zwanger waren tijdens de De amygdala is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het Hongerwinter is gebleken dat zij 2,5 keer zo veel kans hadden verbinden van informatie met emoties en brengt een felle op antisociale persoonlijkheidsstoornissen. reactie teweeg bij angst. Bij een kleine amygdala verlopen deze processen minder goed. Zo is gebleken dat volwassen Criminele biologie psychopaten een amygdala hebben die maar liefst 18% De Italiaanse criminoloog Cesare Lombroso was grondlegger kleiner is dan die van gezonde volwassenen. van de theorie dat criminelen te herkennen zijn aan hun uiterlijk. Voorbeelden hiervan zijn het hebben van brede Criminoloog Adrian Raine schreef het boek ‘Het gewelddadige kaken, diepliggende ogen en doorlopende wenkbrauwen. De brein’, waarin wordt verwezen naar een onderzoek over theorie van Lombroso sloot aan bij het geloof dat rond 1900 de relatie tussen de amygdala en crimineel gedrag. In dit heerste; het karakter van een persoon kan je aan zijn uiterlijk onderzoek werd beoordeeld hoe angstig peuters reageerden aflezen. op het horen van een eng geluid. Wanneer de peuter erg 8

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

THEMA angstig reageert betekent dit dat zijn amygdala erg actief is. Het bleek dat er bij acht procent van de peuters sprake was van verminderde angst en dus een minder actieve amygdala. Deze 137 peuters zijn later ook daadwerkelijk op het criminele pad beland wat de relatie tussen de activiteit van de amygdala en crimineel gedrag mooi zien.

De prefrontale cortex is op zijn beurt geassocieerd met taken zoals plannen, beslissingen nemen, sociaal gedrag en impulsbeheersing. Dit hersengebied is bij tieners nog niet volledig ontwikkeld waardoor zij vaak impulsief gedrag vertonen. Ook is gebleken dat de prefrontale cortex van volwassenen met een antisociale gedragsstoornis gemiddeld zo’n elf procent minder grijze stof bevat dan die van ‘gewone’ volwassenen. De grootte en activiteit van de prefrontale cortex hangt dus deels samen met een crimineel karakter.

Niet alleen hersenstructuren maar ook neurotransmitters hebben invloed op gedrag. Serotonine zorgt normaal gesproken bijvoorbeeld voor de remming van de amygdala waardoor impulsief gedrag wordt onderdrukt. Op het moment dat iemand een laag serotonine niveau heeft zal de amygdala meer gestimuleerd worden, wat leidt tot impulsief gedrag.

de Waal dat een reusaapje met downsyndroom alles mocht doen in de groep wat anderen niet werd toegestaan. Maar waar ligt de grens, wanneer moet een dader wel de gehele verantwoordelijkheid dragen?

Zo is er het verhaal van Michael, een Amerikaanse vader die lange tijd een normaal leven leidde. Tot dat hij op een dag seksuele neigingen en impulsen kreeg die hij steeds minder goed kon controleren. Ook naar zijn 13-jarige dochter toe kreeg hij gevoelens van intimiteit en kon die niet onderdrukken. Uiteindelijk bleek dat Michael een hersentumor had in zijn prefrontale cortex, wat een verklaring gaf voor het feit dat hij zijn impulsen niet meer onder controle had. Met het verwijderen van de tumor verdwenen ook zijn seksuele neigingen en kwamen hier gevoelens van schaamte en spijt voor in de plaats. Michael werd door de rechter uiteindelijk wel terecht gesteld omdat hij tijdens zijn daden volgens de rechter bewust handelde.

De Italiaan Abdelmalek Bayout stak op 10 maart 2007 een man dood, maar hij kreeg hiervoor uiteindelijk wel 1 jaar strafvermindering van de rechter. De reden hiervoor was dat Bayout meerdere ‘agressiegenen’ had waaronder het MAO-A gen. Dit toont aan dat biologisch criminele aanleg op dit Tot slot zijn er ook genen die bij kunnen dragen aan een moment al invloed heeft op ons strafrechtelijk systeem. crimineel karakter. Zo is er het MAO-A gen dat betrokken is bij het bovengenoemde serotoninesysteem en ook wel het Ook over massamoordenaar Anders Breivik heerst de criminele gen wordt genoemd. Structurele en functionele vraag of hij wel of niet toerekeningsvatbaar is. Twee MRI-scans hebben aangetoond dat mensen met een kort forensisch psychiaters beoordeelden Breivik als volledig MAO-A-gen verminderd volume en verminderde activiteit ontoerekeningsvatbaar omdat hij zou lijden aan waanbeelden hebben in het voorste deel van de prefrontale cortex. Op en paranoïde schizofrenie. Een team van medici keerde zich deze manier zorgt het MAO-A gen ervoor dat impulscontrole echter totaal tegen deze verklaring en concludeerde dat lastiger wordt en criminele handelingen verleidelijker.

Breivik juist als volledig toerekeningsvatbaar moet worden beschouwd. De rechter sloot zich uiteindelijk aan bij de conclusie van het team van medici en veroordeelde Breivik tot de maximale celstraf van 21 jaar.

Uit deze cases blijkt dat toerekeningsvatbaarheid een lastig begrip blijft. Dit komt mede doordat de term geen medische achtergrond heeft waardoor psychiaters het moeilijk kunnen hanteren. Daarnaast is er geen vastomlijnde methodiek of diagnostiek en daardoor blijft het altijd deels een kwestie van interpretatie.

Onschuldige crimineel

Verschil in activiteit in de prefrontale cortex bij een gezond Al met al zijn er veel biologische verklaringen voor crimineel persoon en een psychopaat. gedrag en kan men hier soms zelfs op terugvallen in de Toerekeningsvatbaarheid

In onze maatschappij zijn we het erover eens dat sommige mensen niet geheel verantwoordelijk genomen kunnen worden voor hun daden vanwege hun omstandigheden.

Wanneer iemand mentale problemen heeft stellen wij vast dat deze persoon ontoerekeningsvatbaar is en daarom in aanmerking komt voor strafverlaging. Zelfs in de apenwereld zie je dit fenomeen terug. Zo constateerde bioloog Frans Medische Faculteit der Leidse Studenten

rechtbank. Maar, benadrukt ook Adrian Raine, criminaliteit is geen onoverkomelijk lot wanneer je biologische profiel daarop wijst. Mocht je er dus achter komen dat je hypofyse niet zo actief is of je testosteronniveau wat aan de hoge kant ligt, dan betekent dit nog niet dat je zonder pardon een criminele carrière kan beginnen.

9

THEMA

CRISPR-Cas Knippen en plakken voor gevorderden

In al die eeuwen hebben we grote vooruitgang geboekt in het genezen van ziekten. Toch kunnen we veel aandoeningen nog niet behandelen. In 2013 is echter een baanbrekende nieuwe toepassing ontdekt, waarmee een deel van deze ziekten mogelijk wél genezen kan worden. Dit kan door heel specifieke gensequenties aan te passen met een techniek genaamd CRISPR-Cas. CRISPR-Cas is het natuurlijke immuunsysteem van bacteriën, dat hen beschermt tegen virale infecties.1 Het wordt al duizenden jaren gebruikt door bacteriën, maar is pas in 2013 door de mens ontdekt als tool voor genome editing. De ontdekking bleek revolutionair. Tegenwoordig wordt CRISPRCas gebruikt in laboratoria over de hele wereld.

Het principe van CRISPR-Cas is simpel en bestaat uit twee delen: de CRISPR sequentie en een Cas-eiwit. CRISPR, dat een stukje guide-RNA bevat, leidt het Cas-eiwit naar een bepaalde, specifieke sequentie in het genoom. Het Caseiwit bindt en knipt deze sequentie, waardoor het gen wordt gedeactiveerd (ofwel kapot gaat). Ook wanneer een ziekte wordt veroorzaakt door een defect gen, is het mogelijk een gezond gen in te bouwen. Dan knipt Cas in het defecte gen en wordt het aangedane stuk van het gen vervangen door een gezonde versie. In het lab is het bovendien mogelijk Cas een andere functie dan knippen te geven. De genexpressie of epigenetische modificaties kunnen worden beïnvloed door de knipfunctie van Cas weg te nemen en een andere functie toe te voegen. Zolang de goede componenten aan het CRISPR-Cas systeem worden toegevoegd, kan bijna alles aan het genoom worden veranderd. CRISPR-Cas is op vele manieren inzetbaar. Een van de meest voor de hand liggende mogelijkheden is gentherapie ofwel personalized medicine.

Bij mensen met genetische aandoeningen zou het defecte gen vervangen kunnen worden door een gezond gen. Zo zouden in de toekomst bijvoorbeeld taaislijmziekte of kanker behandeld kunnen worden. Inmiddels zijn in China de eerste proeven op menselijke embryo’s uitgevoerd. Daarnaast maakt CRISPR-Cas het makkelijker om een diermodel te ontwikkelen om ziektes beter te kunnen bestuderen. Ook kan het worden toegepast in de landbouw om bijvoorbeeld sterkere gewassen te ontwikkelen of gewassen glutenvrij te maken.

Auteur: Manon Boot Vera Broek Lay-out: Anneloes Overmars

CRISPR-Cas is veelbelovend voor de toekomst, maar op dit moment zitten er nog veel risico’s aan deze techniek. Neem bijvoorbeeld “off target”-effecten: niet gewenste effecten als gevolg van de therapie, die niet altijd te voorspellen zijn en onvoorziene gevolgen kunnen hebben. CRISPR-Cas is pas écht veelbelovend als op den duur de voordelen groter zijn dan de risico’s. Daarbij bestaat natuurlijk de discussie voor welke doeleinden CRISPR-Cas gebruikt moet gaan worden.

Dat het een mogelijke oplossing is voor erfelijke ziekten staat buiten kijf. CRISPR-Cas is dé stap in de richting van personalized medicine.2 Maar het gevaar van de eugenetica, het verbeteren van het menselijk ras, ligt op de loer. Het gevolg kan zijn dat er designer baby’s ter wereld komen, baby’s met precies de door de ouders gewenste eigenschappen, en de vraag is of dat een verbetering is of juist een achteruitgang.

Dat CRISPR-Cas revolutionair is lijkt bewezen. Op 22 december 2016 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om de regering op te roepen zich in Brussel in te zetten voor vrijstelling van CRISPR-Cas als nieuwe veredelingstechniek van gewassen. Dit omdat met CRISPR-Cas hetzelfde resultaat verkregen kan worden als met klassieke veredeling.

Van planten was het slechts een kleine stap naar toepassing in dieren, en in de toekomst is het wellicht zelfs mogelijk in mensen.

In China zijn er experimenten gedaan waarbij met CRISPR-Cas is gesleuteld aan de genen van embryo’s.

25% van de M.F.L.S.’ers vindt dit goed voor de wetenschap. Bijna 30% vindt dat China dit zelf moet weten. En de rest vindt dit echt niet kunnen.

1: Horvath P et al. CRISPR/Cas, the immune system of bacteria and archaea. Science.

2010 Jan 8;327(5962):167-70.

2: Otieno MO. CRISPR-Cas9 Human Genome Editing: Challenges, Ethical Concerns and Implications. J Clin Res Bioeth 2015;6:253.

10

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

THEMA Auteur: Alexander Broux Inge Verkouter Lay-out: Esmée Dekker

De grens vinden: kinderspel?

Elk land heeft zijn eigen tradities en gebruiken, ook wanneer het aankomt op de omgang met kinderen.

Waar het in het ene land volledig geaccepteerd is om een kind een ‘pedagogische tik’ te geven, wordt in het andere land actief gepleit voor het verbieden van zo’n handeling. Sommige van deze gebruiken kunnen zorgen voor opgetrokken wenkbrauwen, andere zijn ethisch gezien zo op het randje dat ze inmiddels ongebruikelijk of zelfs verboden zijn.

de Maya’s een plat hoofd als schoonheidsideaal. Om dit te bereiken, bonden ze het hoofd van hun baby tussen twee planken, waardoor de baby een blijvend afgeplat voorhoofd en achterhoofd kreeg. Dit gebeurde vooral bij de elite. Ook de Chinook, een indianenvolk dat vroeger in Amerika leefde, heeft een dergelijke traditie. Zij legden hun baby in een opgevulde draagwieg om de schedel af te platten. Dit gebeurde in alle lagen van de bevolking, alleen slaven hadden geen afgeplat hoofd.

Langnek

Vrouwenbesnijdenis

Het is een herkenbaar plaatje: vrouwen met tientallen gouden ringen om hun lange nek. Het is een misvatting dat deze ringen de nek verlengen. In plaats daarvan duwen de zware ringen, die per stuk wel vijf kilo kunnen wegen, de ribben en schouders omlaag. Als gevolg van de ringen die de nek omhoog houden, verslappen de nekspieren, waardoor de ringen nooit meer af gedaan kunnen worden door de vrouwen.

Meisjes krijgen hun eerste nekring als ze zes jaar oud zijn. Als ze ouder worden, zijn de ringen een geschenk van hun man.

Deze bijzondere lichaamsversiering komt nog steeds voor bij bepaalde stammen in Zuidoost Azië en dient tegenwoordig vooral als toeristische trekpleister.

In Nederland zou je het niet eens overwegen, maar in de Hoorn van Afrika is het doodnormaal: het weghalen van de schaamlippen en de clitoris bij meisjes tussen 0 en 15 jaar oud.

Dit gebeurt niet uit medische redenen, maar vanuit culturele en/of religieuze overwegingen. Vrouwenbesnijdenis is een globaal probleem geworden en ondertussen presenteren zich in Nederlandse ziekenhuizen elk jaar 30 nieuwe patiënten doorgaans afkomstig uit landen zoals Somalië en Ethiopië met klachten, veroorzaakt door besnijdenis.1 Kinderhuwelijk

Kinderhuwelijken vinden plaats om verschillende redenen. De meest bekende zijn het versterken van politieke banden met een ander land en het te vriend houden van een rijke familie.

Hoewel het steeds minder gebeurt, trouwt nog altijd vijftig procent van de meisjes in Ethiopië en Nigeria voordat ze de leeftijd van 15 jaar hebben bereikt. Hoe ouder een meisje is, hoe minder de bruidsschat in bepaalde culturen bedraagt, waardoor ze liefst zo vroeg mogelijk wordt uitgehuwelijkt aan een doorgaans veel oudere man.

Lotusvoetjes

Vroeger hadden de meeste Chinese mannen een voetfetisj: ze waren gek op vrouwen met kleine voeten. Om als vrouw aan dit schoonheidsideaal te voldoen, werden hun voeten op jonge leeftijd strak ingebonden. Hierdoor werden de voeten gehinderd in hun groei en werden de kleine tenen naar binnen gebogen. De lotusvoetjes van een volwassen vrouw waren vaak niet langer dan 12 centimeter. Dit had als gevolg dat deze vrouwen nauwelijks konden lopen en dus ook niet konden werken: lotusvoetjes waren een teken van welstand.

Vaak droegen de vrouwen speciale lotusschoentjes, die hun voeten nog mooier maakten. Aangezien het bereiken van lotusvoetjes nogal een pijnlijke aangelegenheid was, is deze Chinese traditie sinds 1911 verboden.

Ruim 80% van de M.F.L.S.’ers die als arts in aanraking zouden komen met jehova-ouders die voor hun kind een levensreddende bloedtransfusie weigeren, zouden hier hulp van andere instanties bij halen. 7,4% zou gewoon wel de bloedtransfusie geven. Geen van de M.F.L.S.’ers zegt dat het de keuze van de ouders is en dat het kind aan diens lot moet worden over gelaten.

Platte hoofden

Terwijl Westerse volken er tegenwoordig alles aan doen om platte hoofden bij hun baby’s te voorkomen, beschouwden Medische Faculteit der Leidse Studenten

1. https://www.ntvg.nl/artikelen/vrouwenbesnijdenis-het-verhaal-van-3-pati%C3%ABnten

11

INTERVIEW

Jon van Rood Het grootmoedereffect

Prof. dr. Van Rood (90) is de oprichter van Eurotransplant en Europdonor (nu stichting Matchis). Hij verwierf bekendheid met zijn onderzoek naar het Human Leukocyt Antigen (HLA) systeem. In het kantoor van stichting Matchis vertelt hij hoe hij in de immunologie terecht gekomen is.

“Ik ben geneeskunde gaan studeren omdat ik naar Indonesië wilde.

Halverwege mijn kandidaatsexamen kwam er echter een generaal vertellen dat ze daar liever allemaal doodgingen aan de pest dan door ons genezen te worden.

een soort van feutprocedure. Dat was een kamertje met twee bedden, een tafel met een microscoop, die het van het zonlicht moest hebben, een centrifuge om de buisjes bloed met de hand af te draaien en een ijskast, die uit een slagerij kwam, om het bloed in op te slaan. Er werden nog geen honderd In 1952 heb ik mijn artsexamen gehaald flessen per week afgenomen, het stelde en ben toen voor drie maanden als allemaal niet zoveel voor.

Owen aan dat rhesus-negatieve huisarts gaan werken in Ter Aar. Je vrouwen, die een rhesus-positieve was dokter, en in die tijd betekende Maar in diezelfde tijd begon Professor moeder hadden en zwanger waren dat, dat je bijna alles mocht doen. De Gerard Brom met de openhartchirurgie. van een rhesus positief kind, minder bedoeling was dat ik er drie weken zou Voor zo’n operatie met de apparatuur rhesus antistoffen maakten wanneer zitten, maar de huisarts kreeg tijdens die ze toen hadden, gebruikten ze 25 de grootmoeder van de baby rhesus zijn vakantie een maagbloeding. In ‘52 flessen bloed, als het goed ging. Soms positief was; het zogenoemde impliceerde dat drie maanden op je rug het dubbele. Ik had al heel gauw in de grootmoedereffect of Non Inherited en melk drinken. Daar zijn we gelukkig gaten dat we zo in de kortst mogelijke Maternal Antigen (NIMA) effect. nu vanaf. Ik ben er toen drie maanden tijd niet genoeg donors zouden hebben. gebleven. Op de zaterdagavonden Ik maakte een grafiek en ging naar Toen ik met pensioen ging had ik deden we vooral kleine chirurgie bij mijn opleider. Hij veegde mijn zorgen 24 baantjes en ik heb er nu nog een niet altijd coöperatieve patiënten, met van tafel. Maar na een paar maanden paar over. Zo’n veertig uur in de week de huishoudster als doktersassistent. hadden we geen donoren meer, dus besteed ik nog aan onderzoek, onder Vandaag de dag volkomen ging ik weer met mijn grafiekje naar hem andere naar het grootmoedereffect. onbegrijpelijk. Ik was vaak ook zo moe, toe. Hij reageerde heel typisch: “Luister Het merendeel van mijn tijd besteed dat ik tot drie keer toe de sloot in reed eens Van Rood, ik had ongelijk en jij had ik tegenwoordig aan mijn vrouw en op mijn 125cc Sparta. gelijk. Je hebt een goed stel hersens, familie. Ze vindt het gelukkig nog steeds zorg maar dat het in orde komt, ik geef goed dat ik, zoals zij het uitdrukt,”met Vervolgens was ik als jongste assistent je carte blanche.” de kinderen ga spelen”. Dat is ook de van de opleiding Interne Geneeskunde reden dat ik hier nog zit.” verantwoordelijk voor de bloedbank, Toen was ik dus op eens niet alleen eerstejaars assistent met de verantwoordelijkheid voor de zorg van Met dank aan Charlotte Zwetsloot een zaal met 16 patiënten maar ook hoofd van de bloedbank. Ik werkte zestig, zeventig, tachtig uur per week. Maar het voordeel was dat ik naast mijn opleiding Interne Geneeskunde, een praktische opleiding laboratoriumgeneeskunde had. Dat veld was enorm in beweging.

We hadden te weinig donoren, dus ik leerde bijvoorbeeld ook om naar fabrieken toe te gaan om arbeiders te vragen om donor te worden.

Mijn onderzoekscarrière begon in de tijd dat de dierenarts Ray Owen in Madison (Winsconsin) chimerisme en tolerantie ontdekte bij koeien. Vervolgens toonde 12

Wil jij meer weten over Jon van Rood?

Kom dan vooral naar hem luisteren als spreker op LIMSC!

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

THEMA

Auteur: Vera Broek Inge Verkouter Lay-out: Mathanhy Logendran

Een test zegt ook niet alles

Wat als je kanker hebt, maar de test zegt van niet?

Je bent ziek, maar krijgt geen behandeling: je hebt een vals-negatieve testuitslag. Verkeerde uitslagen komen voor bij vrijwel alle aandoeningen. Patiënten en artsen realiseren zich niet altijd de consequenties Na het doen van een medische test is de uitslag positief of negatief. Wat de patiënt vaak niet weet is dat ook valsnegatieve en vals-positieve uitslagen mogelijk zijn. Valsnegatieve testuitslagen kunnen echter grote gevolgen hebben voor de patiënt. Ondanks dat de ziekte aanwezig is, scoort de patiënt negatief op de test en wordt dus niet behandeld. Een vals-negatieve testuitslag kan gemakkelijk gemist worden door de arts. Bij HIV zijn pas 3 maanden na besmetting antistoffen detecteerbaar in het bloed. Eerder testen dan 3 maanden kan dus een foute testuitslag opleveren. Bovendien kan de arts, na een gemiste diagnose, aangeklaagd worden door de patiënt.

Een vals-positieve uitslag is doorgaans minder erg voor de patiënt. Of je nu wel of niet de ziekte hebt, behandeling zorgt ervoor dat de ziekte sowieso geneest: better safe than sorry.

Artsen zijn echter meer op hun hoede voor de vals-positieve testuitslag. De gezonde patiënt kan door deze onnodige behandeling immers vervelende bijwerkingen oplopen.

Vals-negatieven en vals-positieven komen vaker voor dan je denkt. Van iedere 1000 vrouwen die de screening op borstkanker ondergaan, worden er 25 doorverwezen naar het Wist je dat ziekenhuis. Bij 70% van Een man een positieve hen blijkt dit na verder zwangerschapstest kan onderzoek loos alarm. hebben? Bij sommige vormen Van alle vrouwen van zaadbalkanker wordt in met een positieve grote hoeveelheid een hormoon mammografie heeft geproduceerd dat lijkt op het 28% daadwerkelijk vrouwelijke hormoon HCG. borstkanker. Bovendien Dit hormoon kan dus worden wordt met screening gemeten bij een nog altijd bij 2 op de zwangerschapstest.

1000 vrouwen de diagnose gemist.1 Ook het bevolkingsonderzoek naar darmkanker van het RIVM leidt tot veel vals-positieve testuitslagen. Mensen krijgen de iFOBT (Immunologische Fecale Occult Bloedtest) thuisgestuurd, die de hoeveelheid humaan hemoglobine meet in de ontlasting. Deelnemers met een positieve iFOBT worden doorverwezen voor een colonoscopie. Van de 100 mensen met een positieve iFOBT hebben daadwerkelijk 2 mensen darmkanker. Dat betekent dat 98% van de uitslagen vals-positief is. De colonoscopie zelf brengt bovendien risico’s met zich mee, en ook kunnen de voorstadia (poliepen) van darmkanker niet met de iFOBT worden opgespoord.2 Medische Faculteit der Leidse Studenten

Schieten screenings hun doel niet voorbij als er zoveel valse uitslagen voorkomen? Zaaien ze niet onnodig paniek?

Om dit soort vragen te beantwoorden wordt gekeken naar de verhouding tussen kosten en baten. De voordelen van screenen liggen voor de hand: door vroege opsporing van levensbedreigende ziektes die vaak voorkomen, is de kans groter dat Wist je dat deze ziektes kunnen worden Je na het eten van genezen. Dit scheelt jaarlijks maanzaad positief kunt veel sterfgevallen: zo voorkomt het bevolkingsonderzoek naar scoren op een drugscontrole?

Maanzaad is afkomstig van borstkanker 775 sterfgevallen de papaverplant, waardoor per jaar. het kleine hoeveelheden Het kostenaspect speelt ook opiaten bevat. een prominente rol. Zo laat een Zweedse review zien dat zo’n 13.000 vrouwen gescreend moeten worden om 73 borstkankerdoden te voorkomen.3 Bevolkingsonderzoeken worden gratis aangeboden door de overheid, mits iemand binnen de doelgroep valt. In discussies wordt vaak de verwachte daling in sterfte gezien als meest relevante factor, terwijl niet gekeken wordt naar het welzijn van de deelnemers aan het onderzoek. Het is belangrijk dat deze ‘bijwerkingen’ van het bevolkingsonderzoek ook meegenomen worden in een kosten-batenanalyse. Een organisatie die zich in Nederland bezig houdt met het verbeteren van bevolkingsonderzoeken is het Landelijk Referentiecentrum voor Bevolkingsonderzoek (LCRB). Zij doen onder andere onderzoek naar de invloed van bevolkingsonderzoeken op de kwaliteit van leven.

Valse uitslagen zorgen voor veel onzekerheid: mensen zijn na een negatieve uitslag niet gerustgesteld. Vals-positieve uitslagen zorgen naast overbehandeling voor onnodige stress en angst. Het is als arts dus belangrijk om je niet blind te staren op testuitslagen, maar ook het welzijn van de patiënt in de gaten te houden.

1. RIVM: http://www.rivm.nl/Onderwerpen/B/Bevolkingsonderzoek_borstkanker/ Feiten_en_Fabels_over_bevolkingsonderzoek_borstkanker/Fabel_1_Het_bevolkingsonderzoek_heeft_alleen_maar_voordelen 2. https://www.henw.org/archief/volledig/id1720-het-nieuwe-bevolkingsonderzoek.html 3. Olsen O, Gøtzsche PC. In: Cancer 2002; 94: 578-80. 5. Nyström L, Andersson I, Bjurstam N, Frisell J, Nordenskjöld B, Rutqvist LE. Long-term effects of mammography screening: updated overview of the Swedish randomised trials. Lancet 2002; 359: 90919.

13

BÈTABANENMARKT 15 MAART 2017

Op 15 maart 2017 zal de 33ste editie van de Bètabanenmarkt plaatsvinden! Een groot aantal bedrijven komt naar Leiden zodat jij je kan oriënteren op jouw toekomst. è • Workshops • Speeddaten • Cv-checks • LinkedIn fotograaf • & gratis lunch en networkborrel!

Blijf op de hoogte via onze website of volg ons op Facebook!

Bètabanenmarkt

www.betabanenmarkt.nl

Bijeenkomsten 2017 De Universiteit Leiden bereidt studenten graag goed voor op de arbeidsmarkt en wil jonge alumni op weg helpen aan het begin van hun loopbaan.

Om hen te helpen met de vragen die ze hebben en de keuzes waar ze voor komen te staan, zetten we graag de kennis en ervaring van Leidse alumni in. Dit doen we door middel van het online mentornetwerk.

Het mentornetwerk is er voor iedereen die ..

• .. graag hulp biedt aan studenten en jonge alumni • .. een nieuwe carrièrestap overweegt • .. informatie zoekt over een specifieke sector of organisatie • .. wil groeien in zijn/haar huidige vakgebied • .. graag wil sparren over bepaalde keuzes waar hij/zij voor staat • .. de kans wil grijpen om nieuwe coachingsvaardigheden te ontwikkelen Aanmelden kan via: mentornetwerk.universiteitleiden.nl

Op 19 mei organiseert de vereniging voor het eerst een jongerenbijeenkomst. Het dertigers dilemma. Rond de dertig lijkt het wel permanent spitsuur in je hoofd. Grote beslissingen moeten worden genomen op het gebied van carrière, relaties, kinderen en huis. Alvast voorbereiden op de toekomst? Kom en meld je aan via www.lumc.nl/alumni

M.F.L.S.

VGT-Hulp

Auteur: Irma Gremmen Lay-out: Anneloes Overmars

De handzenuwen

De voortgangstoets. Voor sommigen is het een eitje, voor anderen geeft het niks anders dan error. Hetzelfde geldt voor een onderwerp dat regelmatig met een vraag of twee terugkomt in de voortgangstoets: de handzenuwen. Van de oksel tot de hand lopen meerdere belangrijke zenuwen: de nervus radialis, nervus ulnaris en nervus medianus. Deze zenuwen hebben allemaal een andere motorische en sensorische functie en veroorzaken daardoor een verschillend klachtenpatroon.

We lopen ze alle drie langs: N. radialis

De nervus radialis loopt onder de oksel rond om de bovenarm en vervolgens over de radius van de onderarm tot de duimzijde van de handrug, zoals in het plaatje te zien.

Doordat deze zenuw onder je oksel loopt, kan deze (tijdelijk) schade oplopen bij grote druk onder de oksel. Zoals wanneer je na een nacht te diep in het glaasje kijken in slaap valt met je arm over een stoel of wanneer er iemand anders een nacht romantisch in je armen heeft geslapen. De n.radialis zorgt voor het strekken en het omhoog bewegen van de pols, de duim en de vingers. Daarnaast zorgt deze zenuw voor het strekken van de elleboog. Bij uitval van de zenuw gebeurt dan ook het tegenovergestelde. De pols en vingers ‘droppen’ naar beneden en de hand is niet meer te heffen. Dit wordt ook wel een ‘dropping hand’ genoemd.

N. ulnaris

voor zorgt dat de duim, de wijsvinger en de middelvinger kunnen buigen.

Ezelsbruggetje

Een makkelijke manier om de zenuwaandoeningen van de hand te onthouden is door middel van RUM. Wanneer je RUM bestelt laat je namelijk eerst je hand op de bar vallen om aandacht te trekken (R: uitval van de n.radialis zorgt voor een dropping hand). Vervolgens pak je je glas met koude RUM (U: uitval van de n.ulnaris zorgt voor een klauwhand).

En aangezien je er meer wilt steek je drie vingers in de lucht om er nog wat te bestellen (M: uitval van de n.medianus zorgt voor een predikershand). Arts in Spé heeft hier een erg goed filmpje van op Youtube die zeker het kijken waard is.

De nervus ulnaris loopt langs de binnenkant van de arm, Meestal zorgt schade van een zenuw echter alleen voor kruist de elleboog aan de achterkant en loopt over de ulna tintelingen op het gebied waar de zenuw sensorisch in de onderarm naar de pinkzijde van de handpalm zoals te innerveert. Zie hiervoor het plaatje. zien op het plaatje. De nervus ulnaris is de zenuw die geraakt wordt wanneer je je “telefoonbotje” (mediale epicondyle) stoot. Je kan je dan ook voorstellen wanneer je een fractuur hebt aan dit bot dat de n.ulnaris hierbij beschadigd kan raken.

Aangezien de n.ulnaris motorisch zorgt voor het buigen van de polsen, de pink en de ringvinger is voor te stellen dat bij uitval in rust de hand een soort klauw vormt. Dit word ook wel een klauwhand genoemd.

Oefenvragen N. medianus

De n.medianus loopt in het midden van de binnenkant van de arm tot het midden van de handpalm zoals in het plaatje te zien. Bij de pols gaat de zenuw door de carpale tunnel.

Deze tunnel wordt gevormd door de handwortelbeentjes en de flexor retinaculum. Door deze tunnel gaan naast de n.medianus ook negen pezen van handspieren. Je kan je voorstellen dat wanneer een van deze pezen opzwelt door bijvoorbeeld overbelasting de n.medianus bekneld kan raken wat kan leiden tot uitval of beschadiging van de zenuw. Dit wordt het carpaaltunnelsyndroom genoemd. Bij dit syndroom of een andere beschadiging van de n.medianus, bijvoorbeeld bij een distale radiusfractuur (volksmond: gebroken pols), buigen alleen de pink en de ringvinger wanneer je een vuist probeert te maken. De andere drie vingers blijven overeind staan. Dit wordt ook wel de predikershand genoemd. Deze uiting ontstaat doordat de n.medianus er normaal gesproken Medische Faculteit der Leidse Studenten

1.

Jan de Jong, 22 jaar, komt op het spreekuur omdat hij zijn linkerhand niet meer kan heffen (‘dropping hand’). Hij heeft de afgelopen nacht met zijn vriendin in de armen geslapen. De arts legt uit dat deze verlamming is ontstaan door langdurige druk op een armzenuw. Het betreft in dit geval de: A) n.axillaris B) n.medianus C) n.radialis D) n.ulnaris 2.

Op de SEH wordt een 78-jarige man gezien, die na een val last geeft van zijn pols. Een distale radius fractuur staat hoog in de differentiaaldiagnose. De patiënt wordt onderzocht op vaat-en zenuwschade. De functie van welke zenuw moet in het bijzonder onderzocht worden?

A) n.medianus B) n.radialis C) n.ulnaris (Antwoord staat op p.31)

15

M.F.L.S. FOTOPAGINA

16

Predoctor |December 2016 | Jaargang 29

FOTOPAGINA

Medische Faculteit der Leidse Studenten

17

THEMA

Patiëntgegevens vs. hackers Een tussenstand

Het beroepsgeheim van artsen is bijna net zo oud als het beroep zelf. Al bij de oude Grieken was dit één van de speerpunten van het arts zijn. Het is lang niet altijd fijn of handig om uit te komen voor de aandoening die je hebt, daarom zijn er strenge privacywetten. De laatste decennia is dit beroepsgeheim een stuk kwetsbaarder geworden.

Alle informatie over elke patiënt staat centraal opgeslagen op de pc, in plaats van veilig in een archief binnen het ziekenhuis. Dit heeft als voordeel dat zorgmedewerkers binnen een paar klikken bij je gegevens kunnen, maar met als bijwerking dat goed georganiseerde hackers dat ook kunnen. Het gevolg hiervan is een hoog oplopende strijd tussen softwaremakers voor ziekenhuizen en criminelen.

Auteur: Sietse Terpstra Lay-out: Esmée Dekker

implantaten, zoals pacemakers en insulinepompen, gereguleerd worden via computerprogramma’s. Deze kunnen net als patiëntgegevens gehackt worden. Technici voorzien horrorscenario’s, waarin hackers van over de hele wereld onder andere hartslag en insulineniveau van talloze patiënten kunnen “gijzelen” tegenover enorme geldbedragen, door deze te versleutelen. Ze kunnen dit “gijzelen” zelfs doen tegenover politieke maatregelen , zoals vrijlating van oorlogsgevangenen. Zover lijkt het voorlopig niet te kunnen komen, omdat de recente media aandacht hiervoor, ervoor gezorgd heeft dat de aandacht voor digitale ziekenhuisbeveiliging wereldwijd in snel tempo toeneemt.

Zullen we ooit in een wereld leven waarin alle patiëntgegevens veilig zijn? Het lijkt erop van niet. Fouten maken is menselijk, dus het per ongeluk op straat belanden van vertrouwelijke gegevens ook.

Al zouden we onkraakbare softwarebeveiliging hebben, de kans dat een zorgdossier niet privé blijft, is altijd aanwezig. Zo was er afgelopen jaar in Nederland een arts in opspraak die privégegevens van patiënten besprak in een overvolle trein.

En zo was er een coassistent, wiens laptop gestolen was, waar per ongeluk nog gegevens van honderden patiënten op stonden. Gelukkig hebben deze gebeurtenissen een veel kleinere schaal dan de bovengenoemde. “Foute” personen die online medische gegevens proberen te stelen zijn een veel grotere dreiging. Echter lijkt de politiek wakker geschud Afgelopen sinterklaas kwam het Amerikaanse Rode Kruis te zijn en de strijd te zijn aangegaan tegen deze personen, wat wereldwijd in het nieuws. Talloze gezondheidsgegevens hoop geeft op een veilige toekomst voor je patiëntinformatie. van 43.000 bloeddonoren waren ineens voor iedereen ter wereld in te zien, zonder enige vorm van wachtwoorden of beveiliging. Al snel bleek de oorzaak hiervan niet bij het Rode Kruis te liggen, maar bij een softwarebedrijf waaraan zij hun datamanagement hadden uitbesteed.1 Het ging om een Bjna 40% van de M.F.L.S.’ers vindt dat Indiaas bedrijf dat zich niet verantwoordelijk leek te voelen patiëntgegevens over whatsapp mogen voor de gegevens, want het duurde nog dagen voordat de worden uitgewisseld in levensbedreigende situaties. Evenveel M.F.L.S.’ers vindt dat dit gegevens offline werden gehaald. Gevolg hiervan is dat nooit mag. En ruim 20% vindt dat dit mag het Rode Kruis de databewaking nu heeft teruggehaald uit als er geen andere communicatie middelen India en aan een Amerikaans bedrijf heeft overgelaten. Voor zijn. organisaties geldt niet hetzelfde beveiligingsbeleid als voor ziekenhuizen, maar het lijkt erop dat daar snel verandering in gaat komen. Voor ziekenhuizen zijn de beveiligingsregels in Nederland al jaren strenger geworden, vooral op online 1: https://www.troyhunt.com/43-203-indian-patient-pathology-reports-were-left-pubgebied. Dit is niet alleen maar uit respect voor privacy van licly-exposed-by-health-solutions/ 2: http://nos.nl/artikel/450073-russische-hackers-gijzelen-patientgegevens-epd.html patiënten, maar ook voor de veiligheid van hen. Want in 3: http://www.nu.nl/binnenland/4332366/patientgegevens-isala-ziekenhude toekomst zullen bijvoorbeeld steeds meer kunstmatige is-straat-diefstal-laptop.html Op 10 December 2012 haalt een Australisch gezondheidscentrum het nieuws met het feit dat Russische hackers informatie van duizenden van hun patiënten “gegijzeld” hebben. De gegevens zijn door deze hackers versleuteld en het centrum kreeg het bericht dat zij deze in ruil voor duizenden dollars weer zouden ontgrendelen. Niet veel later gebeurde hetzelfde bij een Californisch ziekenhuis, dit keer in ruil voor bijna 20.000 dollar. Doordat artsen en verpleging niet bij de gegevens over patiëntgeschiedenis en medicatiegebruik konden, werd behandelen erg moeilijk, waardoor gevaarlijke situaties ontstonden voor sommige patiënten. Als antwoord hierop hebben ziekenhuizen wereldwijd hun softwarebeveiliging aangescherpt en worden patiëntgegevens die buiten het ziekenhuis worden bewaard beter beveiligd. Een ander effect is echter dat het steeds moeilijker wordt voor patiënten om bij hun gegevens te kunnen. Zo is het plan van de Tweede Kamer om elke patiënt online toegang te geven tot zijn of haar zorgdossier van de baan vanwege te hoge veiligheidsrisico’s.

18

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

THEMA

Auteur: Manon Boot Lay-out: Mathanhy Logendran

To be or not to be?

Er worden soms medisch gerelateerde uitspraken gedaan door de rechter die wat meer eisen dan enkel een kwestie van “goed of fout”. Een voorbeeld van zo’n onderwerp is wrongful life, een begrip dat wordt gebruikt om aan te duiden dat het beter was geweest als iemand niet geleefd zou hebben en dus eigenlijk onrechtmatig leeft.

Grofweg tien jaar geleden werd een uitspraak gedaan in Nederlands eerste wrongful life-zaak over baby Kelly.

Deze zaak zorgde voor veel ophef en gaf aanleiding tot menig discussie.

Kelly is geboren met ernstige geestelijke en lichamelijke beperkingen, ten gevolge van een chromosomale afwijking.

De ouders van het meisje vinden dat deze aangeboren afwijkingen het gevolg zijn van het fout handelen van de verloskundige: in Kelly’s familie kwam namelijk een chromosoomafwijking voor, maar een test was volgens de verloskundige niet nodig. Als vroegtijdig was ontdekt dat er iets mis was met de foetus, had de moeder abortus willen plegen. Kelly’s leven is zo “deerniswekkend” dat zij en haar ouders een schadevergoeding eisten voor de “ongemakken” die Kelly ondervindt als gevolg van haar handicap, een zogenoemde wrongful life-claim. De rechter heeft besloten dat Kelly’s levensonderhoud tot haar eenentwintigste volledig moet worden betaald door het ziekenhuis.

In eerste instantie klinkt het volkomen logisch dat Kelly geld heeft gekregen. Echter, wie verder nadenkt over de principes die achter deze uitspraak zitten, ontdekt dat het best gecompliceerd is. Zo hanteerde de rechter in Engeland onder meer het argument dat een vergelijking tussen leven en niet-leven niet mogelijk is. Bij een schadevergoeding-claim, zoals die van een wrongful life, vergelijk je de huidige situatie met de situatie waarbij een bepaalde fout was gemaakt.

Bij de wrongful life-claim wordt leven (de huidige situatie) vergeleken met niet-leven, want de fout die is gemaakt heeft geleid tot de geboorte van het gehandicapte kind, zo vinden de ouders in ieder geval. Maar hoe stel je je niet-leven voor, en hoe waardeer je dat? Niemand die leeft kan zich precies voorstellen hoe het is om niet te leven, en weet al helemaal niet hoe je hier een prijskaartje aan kan hangen. Met andere woorden: je kunt de huidige situatie niet vergelijken met de situatie zonder fout, dus een schadebepaling lijkt heel moeilijk.

En dan is er nog de “schuld” van de hulpverlener. De handicaps zelf zijn geen direct gevolg van het handelen van de verloskundige, deze zijn immers veroorzaakt door een chromosoomafwijking. Er is slechts één ding wat de huidige situatie van de benadeelde, en dus de schade ten gevolge van de handicaps had kunnen voorkomen: abortus. Gek genoeg zou dat in deze zaak betekenen dat het kind zélf het recht op abortus eist. En dan komen we weer bij een van de dilemma’s hierboven: kun jij wel beslissen dat het beter is nooit bestaan te hebben dan te leven met een handicap?

Medische Faculteit der Leidse Studenten

Kiezen tussen abortus en handicap

Toch is er in de zaak van Kelly aangenomen dat deze vergelijking mogelijk is. Dan is er echter een volgend dilemma.

Is een gehandicapt leven echt slechter dan helemaal geen leven? Voor een schadebepaling zou niet-zijn meer waard moeten zijn dan leven met een handicap, maar daarmee misken je in wezen de waarde van een gehandicapt leven. Écht niet ieder gehandicapt individu (of zijn of haar ouders) zal willen dat hij of zij niet geboren was, maar nu het mogelijk is om hier voor de geboorte achter te komen en er juridisch gezien minder waarde aan een gehandicapt leven wordt gehangen dan aan niet-zijn, is het mogelijk dat de tolerantie voor gehandicapt leven op den duur zal afnemen.

Met de huidige technologie kunnen we al vrij vroeg in de zwangerschap allerlei afwijkingen constateren. In de zaak van Kelly is zo’n afwijking gemist, maar door de technologische vooruitgang zullen er steeds minder mensen zijn die het “pikken” als zo’n afwijking over het hoofd wordt gezien. Er kunnen echter ouders met allerlei redenen zijn om niets te willen weten van deze afwijkingen. Wat het gevolg kan zijn van deze wrongful life-claims in combinatie met geavanceerde technieken, is dat ouders beschuldigd worden als ze gehandicapte kinderen wél geboren laten worden.

Deze mensen hebben immers de mogelijkheid om veel afwijkingen nog voor de geboorte op te sporen en hebben bovendien de keuze om de zwangerschap op dat moment te eindigen, zodat het gehandicapte kind niet geboren wordt.

Niet-zijn is volgens het principe van wrongful life immers meer waard dan een gehandicapt leven.

Bijna 50% van de M.F.L.S.’ers geven aan dat ze een zwaar gehandicapt leven niet zouden kiezen boven niet leven. 17,9% doet dat wel.

De rest kan dit zich niet voorstellen.

19

STUDENT

Hé, het is niet oké...

Auteur: Predoctorcommissie Lay-out: Natascha Kwee

Om bij ieder random gesprek aan een medische term te denken

Om de prijzen van het LUMC restaurant uit je hoofd te kennen Om bij je vrienden ongevraagd diagnoses te stellen

Om je pipet ondersteboven te houden (BW!)

Om koekjes bij de koffiecorner te pakken

Om niet in thema naar een M.F.L.S.-feest te komen

Om colleges te skippen om eerder geskipte colleges in te halen

Om foto’s te maken op de snijzaal

Om je huisgenoten om 6 uur ‘s ochtends wakker te maken...

Om pacemakers te hacken

Om een uur na je practicum al niet Om de Predoctor meer te weten waar niet te lezen het over ging Om zo verslaafd Om college te aan koffie te zijn dat geven aan 300 je 1 euro ervoor studenten in betaalt bij de gebrekkig Om iedere keer Om je Om tijdens automaat Engels weer opnieuw te symptomen te het kerstdiner moeten wennen aan de Googlen (dan zou je uit te leggen wat formaldehyde (a.k.a. al tien keer dood atherosclerose snijzaal) geur zijn geweest) is

Om je internetdiagnose te geloven

Om bij een Tv-serie uit te Om het niet erg te roepen: “HOLY SHIT! vinden dat Nederland Ze snijden de arteria Om je ELISA mist op het EK profunda brachii plaat zo hard door!” uit te slaan dat je je buurvrouw/man nat spettert (Waarschuwing: Om zo vaak in BW!) de Burger King

Om organen te verkopen op Marktplaats

Om bang te zijn voor de cliniclown

te komen dat ze je bestelling klaar hebben als je binnen komt lopen

20

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

COLUMN

Op een gewone vrijdagmiddag Column door Abdullah Khawar

‘Student-assessor’ zie je vaak voorbij komen, maar de specifieke taak ervan is vaak onbekend. Tijd voor Abdullah om jullie meer inzicht te geven in de wereld van een Student-assessor in de vorm van een column. Dit keer een voorproefje van het bijwonen van een oratie. tref ik het M.F.L.S.-bestuur aan. Ik plaats het cadeau op een plek waar ik straks makkelijk bij kan. We gaan samen naar de senaatskamer die zich boven bevindt en nemen plaats.

Aan de wanden hangen schilderijen van generaties hoogleraren voor ons.

Even komt heden en verleden samen.

O nee, haast, het is al 15.00 uur! Het cadeau, een kristallen wijnkaraf, moet nog ingepakt worden en ik heb geen inpakpapier. Gauw naar de M.F.L.S.bestuurskamer om inpakpapier te vragen. Gelukkig hebben zij wat ik zoek. Snel terug om in te pakken en zelf om te kleden. Al omkledend pak ik het cadeau in en kijk ik naar de klok.

Nog een paar minuten en dan moet ik vertrekken. In pak over straat lopen met een cadeau in je hand. Mensen kijken je aan alsof je naar een bruiloft gaat. Eindelijk kom ik aan bij het academiegebouw. In de aankomsthal

Het is vier uur en de rector magnificus slaat met de hamer op tafel, tijd om uit de droom te ontwaken over heden en verleden. Plotseling is het stil in de senaatskamer. De nieuwbenoemde professor wordt opgehaald. Hij neemt plaats tegenover de rector, waarna de rector begint te praten. 15 minuten zijn gepasseerd en het is tijd om naar het Groot Auditorium te gaan. Heel zacht horen wij de orgel. De muziek vult de stilte en geeft tegelijkertijd een vreemde sfeer, alsof je even een paar honderd jaar terug de tijd in bent gegaan.

Iedereen staat op terwijl de stoet het auditorium betreedt. De orgelspeler

lijkt er wel zin in te hebben en speelt op zeer trage en haperende wijze. De cortège baant zich een weg door het Groot Auditorium naar voren richting de banken van het college van bestuur, de raad van bestuur en voor de hoogleraren aan de zijkanten van het auditorium.

De nieuwbenoemde hoogleraar neemt plaats en begint.

Drie kwartier later is het voorbij en mag je eindelijk weer lopen, na al die tijd kaarsrecht op de niet per se ergonomisch eikenhouten banken gezeten te hebben. In cortège mogen we naar de receptieruimte om daar de hoogleraar te feliciteren en in mijn geval ook het cadeau namens de studenten te overhandigen. Voordat ik het rondje van feliciteren af heb, krijg ik nog van verschillende mensen de vraag wie ik ben en waarom ik in het bankje van het faculteitsbestuur zit. Daarna start ronde twee; de borrel en het socializen met de hoogleraren.

Oraties, wat zijn dat?

ora·tie (de; v; meervoud: oraties) = inaugurele rede

Een oratie is voor veel studenten een onbekend fenomeen en daar hoort verandering in te komen. Een oratie is een inaugurele rede waarbij een nieuwbenoemde hoogleraar van een Leiden Universiteit faculteit zijn/haar ambt officieel aanvaardt. Een kleine introductie: Het M.F.L.S.-bestuur gaat naar oraties van Hoogleraren die benoemd zijn door de Faculteit der Geneeskunde/LUMC. Niet alleen het M.F.L.S.-bestuur mag daar aanwezig zijn, maar ook alle studenten van het LUMC zijn welkom! Een bijzonder moment voor de Hoogleraar waardoor het een eer is om het te mogen meemaken.

Universiteiten en het M.F.L.S.-bestuur. Als iedereen heeft plaatsgenomen, neemt de nieuw benoemde Hoogleraar plaats op de katheder. Hier vertelt hij/zij gedurende 45 minuten over het vakgebied en de rol die hij/zij daarin hoopt te vervullen. Deze rede is altijd erg leerzaam en voor iedereen te begrijpen, zeker de moeite waard om hier aanwezig te zijn!

Aansluitend aan het uitspreken van de rede vindt er altijd een borrel plaats en is er gelegenheid om de nieuwbenoemde Oraties vinden plaats in het Academiegebouw op het Hoogleraar te feliciteren. Er zijn altijd veel bekende docenten Rapenburg en gaan gepaard met veel tradities. De en Hoogleraren van het LUMC aanwezig tijdens de borrel, die genodigden nemen voor aanvang van de Oratie plaats in het het altijd leuk vinden om met studenten te spreken!

Groot Auditorium, waarna de benoemde Hoogleraar (in toga) samen met de Rector Magnificus, de Pedel van Universiteit Wil je meer weten over het bijwonen van Oraties, houd dan Leiden en het Raad van Bestuur van het LUMC gevolgd door de M.F.L.S.-agenda goed in de gaten of spreek het M.F.L.S.‘het cortège’ hun entree maken. Het cortège bestaat o.a. uit bestuur aan! Tijd om banken te gaan vullen met studenten om de reeds benoemde Hoogleraren (in toga) van het LUMC, ons te representeren!

Hoogleraren van Geneeskunde faculteiten van andere Medische Faculteit der Leidse Studenten

21

STUDENT

Vermaakpagina

Auteur: Predoctor Commissie Lay-out: Anneloes Overmars

What to watch and read

The Fault In Our Stars - John Green

Niet elke fout die gemaakt wordt is ook iemands schuld. Soms kan je er eenmaal niets aan doen. Dat is ook het geval voor Hazel Grace Lancaster en Augustus Waters. Beide jongeren hebben kanker (gehad) en ontmoeten elkaar bij een praatgroep. Ze worden verliefd en zijn vastbesloten er samen het beste van te maken. Zo komen ze onder andere terecht in Amsterdam.

The Fault In Our Stars is een prachtige roman in een stijl waar John Green om bekend staat. Ook de film, met Shailene Woodley en Ansel Elgort, is een aanrader, maar houd je tissuedoos maar paraat…

The Incredible Hulk (2008)

The Incredible Hulk van Marvel Studios stelt zijn kijkers niet teleur. Het verhaal gaat over de wetenschapper Bruce Banner, die door een mislukt experiment in gamma-onderzoek verandert in de Hulk, een groen gespierd supermonster dat alles wat op zijn pad komt vernietigt. Hij weet niet dat Thunderbolt Ross, die hem inhuurde voor het experiment, van plan was hiermee een supersoldatenleger te creëren. Als hij bij een incident meerdere mensen verwondt, vlucht hij naar Brazilië waar hij werkt in een softdrinkfabriek. Ondertussen is Banner met meditatie en vechtsport ermee bezig er alles aan te doen om te voorkomen dat hij weer verandert in de Hulk. Als Ross erachter komt dat Banner in Brazilië verblijft, stuurt hij mannen op hem af om hem te vangen. In de loop van het verhaal leert Banner zijn duistere kant als de Hulk niet meer te onderdrukken maar juist te omarmen. De film sluit af met een spannende cliffhanger, wat het de moeite waard maakt om deze film te gaan zien, zeker als je een Marvelfan bent!

De Dokter Onder Vuur

Fouten maken is menselijk maar fouten maken als arts heeft verstrekkende gevolgen. In de documentaire “De dokter onder vuur” vertellen artsen over fouten die zij in hun loopbaan hebben gemaakt. Er komen artsen aan het woord die in aanraking zijn gekomen met de tuchtcommissie vanwege hun gemaakte fout en zelfs uit het ambt geplaatste artsen komen aan bod. De documentaire laat de artsen van hun menselijke kant zien en bevestigt dat er bij een medische misser alleen maar verliezers zijn.

The Elephant man

Deze film is gebaseerd op het leven van Joseph Merrick (in de film John) en speelt zich af in Engeland tijdens het Victoriaanse tijdperk. Merrick ziet er aan het begin van zijn leven uit als een gewone jongen maar dit verandert snel als er door een genetisch foutje overal op zijn lichaam bulten beginnen te groeien. Door zijn zware verminkingen komt hij uiteindelijk te werken als onderdeel van een freakshow waar hij bekend staat als de olifantenman.

De Londense arts Frederick Treves komt Merrick hier tegen en besluit hem over te plaatsen in het ziekenhuis waar hij werkt. Dit is het begin van een vriendschap. De film dateert uit 1980 en is daarmee al wat ouder maar met het geweldige acteerwerk van Anthony Hopkins en John Hurt zeker de moeite waard om een keer te kijken.

22

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

STUDENT “Wie nog nooit een fout heeft gemaakt, heeft nooit iets nieuws geprobeerd” - Albert Einstein Wonder - R.J. Palacio

Het boek ‘Wonder’ van schrijfster R.J. Palacio laat zien dat ‘foutjes’ niet altijd een negatief effect hoeven te hebben op iemands leven. Zij overtuigt de lezer hiervan door het simpele, maar ijzersterke verhaal te vertellen van het 10-jarig jongetje Auggie dat leidt aan een zeldzame faciale deformiteit, ten gevolge van een genetisch defect. Dit luchtig geschreven boek kaart aan hoe gebrekkig de maatschappij kan zijn in de manier waarop wij omgaan met mensen die afwijken van het gemiddelde. Voor de niet-zo-fervente lezers die toch benieuwd zijn naar het verhaal: in april komt de film uit, waar acteurs Owen Wilson en Julia Roberts in schitteren!

Dr. House -The Mistake (aflevering 2.8)

Iedere geneeskunde student is natuurlijk bekend met dr. House en zijn vaak nogal botte manier van doen. House is een arts die altijd gelijk lijkt te hebben, en zelfs wanneer hij dit niet heeft loopt alles toch vaak nog goed af. Dit keer is dat echter niet het geval. Dr. House en Dr. Chase worden in deze aflevering voor de tuchtraad geroepen vanwege een gemaakte fout. Via flashbacks wordt aan de kijkers verteld wat deze fout was en hoe deze tot stand is gekomen.

Deze aflevering laat zien hoe gemakkelijk het kan zijn voor een arts om een fout te maken, en hoe desastreus de gevolgen hiervan kunnen zijn voor de arts, de patiënt, en diens familie.

Jurassic Park

Een echte klassieker geregisseerd door Steven Spielberg en een van de meest succesvolle sciencefiction films aller tijden. De film is gemaakt naar aanleiding van het gelijknamige boek en was een van de eerste films met digitale special effects. Het verhaal speelt zich af op een eiland voor de kust van Costa Rica waar miljonair John Hammond er met behulp van wetenschappers in is geslaagd om dinosauriërs te klonen. Hammond besluit vervolgens om deze dino’s te tonen in een gigantisch themapark.

Een paar gelukkigen krijgen de kans om het park als eerste te bezoeken. Dit bezoek veranderd in een ware nachtmerrie wanneer de elektriciteit uitvalt in het park en een aantal gevaarlijke dinosaurussen weet te ontsnappen…

Mandarijnnetje als implantaat

De meeste producten die in de EU op de markt gebracht worden, van tostiijzers tot medische apparatuur, moeten een CE-keurmerk hebben. Een product met CE-keurmerk lijkt veilig. Maar hoe makkelijk is het om zo’n keurmerk te krijgen? Het programma Radar probeert een CE-keurmerk te krijgen voor een mandarijnennetje, dat ze voordoen als bekkenbodemmatje. In hun technisch dossier bouwen ze fouten in die door keuringsinstanties onmiddellijk moeten worden opgemerkt. Krijgt het mandarijnennetje echt een keurmerk als medisch hulpmiddel?

Ook nog een aanrader: “Medische fouten”, sketch van Draadstaal met Jeroen van Koningsbrugge: https://www.youtube.com/watch?v=wAon70PEvPA

Medische Faculteit der Leidse Studenten

23

ALUMNI

Elke arts maakt fouten Prof. dr. Jan Bolk, voorzitter LUMC Alumni Vereniging

Jan Bolk heeft veel voor het onderwijs in het LUMC betekend: hij was onder andere blokcoördinator van verschillende vakken binnen het Geneeskunde curriculum en voorzitter van de Opleidingscommissie Geneeskunde. Als Emeritus Hoogleraar Interne Geneeskunde is hij nu druk bezig met zijn functie als voorzitter de LUMC Alumni Vereniging.

Prof. dr. Jan Bolk probeert steeds de kliniek bij het onderwijs te betrekken.

Zo nam hij bij patiëntdemonstraties de patiënt gerust in bed mee naar de collegezaal. “Onderwijs is steeds mijn passie geweest.”

nu hij voorzitter is. “Wij willen graag weten wat belangrijk is voor jonge alumni, zoals bijvoorbeeld toekomstig baanperspectief. Het is belangrijk om studenten te boosten voor gemaakte prestaties.”

Jan Bolk komt oorspronkelijk uit Almelo en heeft geneeskunde gestudeerd in Groningen. Daar is hij in januari 1974 afgestudeerd. Na een jaar militaire dienst in Utrecht vervolgde Bolk zijn opleiding in Enschede en daarna in Leiden, toen nog in het AZL. Na drie jaar op de afdeling Endocrinologie gewerkt te hebben, werd hij hoofd polikliniek Interne Geneeskunde. Daar is zijn liefde voor onderwijs ontstaan. “De polikliniek Interne Geneeskunde is een echte ‘opleidingspolikliniek’. Ik heb in al die jaren dat ik daar gewerkt heb heel wat artsen opgeleid.” In 1999 werd Jan Bolk hoogleraar Interne Geneeskunde, in het bijzonder voor onderwijs.

“Nu ik met pensioen ben, heb ik veel meer tijd over voor dingen als reizen, wandelen en fietsen. Ook besteed ik veel aandacht aan mijn kleinkinderen.”

Op de vraag of hij het arts-zijn mist, antwoordt hij stellig nee. “Ik heb het 35 jaar gedaan, maar hoef na mijn pensioen niet meer aan het werk als arts. Mijn andere werkzaamheden in het LUMC zijn ook heel belangrijk en daar besteed ik nu graag mijn aandacht aan.

Maar geneeskunde blijft een mooi vak.

Je communiceert met alle lagen van de bevolking. Ik kon goed opschieten met de echte ‘Leienaren’, maar ook met de professor. Ik houd van netwerken, van het kennen van veel mensen. Dat maakt je leven in een grote organisatie veel makkelijker.”

“Ga er maar vanuit dat elke arts fouten maakt, van kleine tot soms grote.

Ik heb in mijn opleiding ook fouten gemaakt. In mijn opleiding tot internist heb ik eens twee cytostatica verwisseld bij patiënten, die daarmee het verkeerde medicijn kregen…”

Bolk vindt het mooi dat de universiteit een mentornetwerk heeft kunnen instellen voor alle opleidingen: het studentmentoraat. “Een ouderejaars neemt een clubje eerstejaars op sleeptouw. Zo voel je je vanaf het begin onderdeel van de opleiding en heb je altijd iemand aan wie je raad kan vragen.” Huidige studenten en alumni Sinds zijn pensioen neemt hij nog plaats kunnen zich hiervoor online aanmelden. in verschillende commissies, waarvan een aantal betrekking hebben op het Bolk meent dat voor één probleem te onderwijs in het LUMC. Daarnaast weinig aandacht is in de opleiding. Hij is hij sinds mei voorzitter van de vindt enkele studenten communicatief LUMC Alumni Vereniging, voorheen niet goed genoeg om als arts te het LAG. “We hebben voor deze functioneren. Die zijn met het iuditium naamsverandering gekozen om ook de abiundi (het wegsturen van een student, andere studies en masters te dekken die op basis van gedrag of uitlatingen én jonge afgestudeerden erbij te niet geschikt wordt bevonden voor de betrekken.” Deze jonge alumni zijn ook opleiding [red.]) niet weg te sturen. “Een precies waar Jan Bolk zich op focust student heeft heel veel rechten als hij 244

eenmaal in de opleiding is. Je moet het wel heel bont maken, denk aan patiëntveiligheid in gevaar brengen of seksuele intimidatie, moet je iemand kunnen wegsturen.”

Ook heeft Bolk tips voor studenten, binnen het thema van dit nummer.

“Ga er maar vanuit dat elke arts fouten maakt, van kleine tot soms grote.

Ik heb ook fouten gemaakt. In mijn opleiding tot internist heb ik eens twee cytostatica verwisseld bij patiënten, die daarmee het verkeerde medicijn kregen. Ik ben ervan geschrokken en heb meteen overlegd met mijn chef en het medegedeeld aan de patiënt.

Gelukkig had het geen nare gevolgen.

Een andere fout die ik heb gemaakt is dat ik bij een patiënt een beginnende sepsis heb gemist, waardoor deze niet op tijd de juiste antibiotica kreeg.

Dit was een verkeerde inschatting, waardoor de patiënt uiteindelijk is overleden. Ik wil studenten meegeven om eerlijk en oprecht te zijn. Het ontkennen of verdoezelen van fouten gaat vaak van kwaad tot erger. Dus ga het gesprek aan en verklaar waarom iets is misgegaan. Probeer daarbij de emoties binnenboord te houden, want dat verzwakt je positie.”

-- Interview afgenomen door Wingchi Cheng en Alexander Broux, uitgewerkt door Manon Boot en Vera Broek

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

WETENSCHAP

Auteur: Alexander Broux Inge Verkouter Lay-out: Natascha Kwee

Good science, bad science

Eind 2016 verscheen een verontrustend bericht in de media: het vooraanstaande tijdschrift Nature publiceerde een artikel met grote tekortkomingen. Al eerder klonk het geluid dat veel artikelen grote statistische fouten bevatten, maar tòch gepubliceerd worden. Hoe kan dit gebeuren? En is peerreview eigenlijk wel de juiste manier om artikelen te selecteren voor publicatie?

de verwachtingen van de universiteit te voldoen. Daarnaast accepteren de meeste tijdschriften alleen artikelen die een boeiend effect laten zien.

Dit is een ander aspect van publiceren waar veel onderzoekers mee worstelen. Een artikel moet een bepaalde mate van ‘sexiness’ hebben om in aanmerking te komen voor een plaats in een tijdschrift. Dat betekent dat een artikel invloed moet hebben op de huidige opvattingen en bovendien nieuwswaardig moet zijn. Het Nature-artikel over de levensverwachting van de mens voldoet duidelijk aan deze twee eisen.

Het artikel Evidence for a limit to human lifespan verscheen in oktober 2016 in Nature en heeft sindsdien vele kritische reacties ontvangen van gerenommeerde onderzoeksgroepen.

Zo bleek de analyse die de onderzoekers toegepast hebben totaal niet geschikt voor de data. De redacteurs en peers zijn degenen die de artikelen beoordelen en checken op Zelfs prominente tijdschriften als Nature of Science nemen onjuistheden. Zij zijn de kwaliteitsbewakers: waarom is dit soms bewust risico’s met het publiceren van ‘sexy’ artikelen. artikel dan toch gepubliceerd in Nature?

Dit baart deskundigen zorgen, aangezien dit de hoeveelheid niet-kloppende informatie vergroot. Vaak bouwt Het is voor onderzoekers ontzettend moeilijk onderzoek van de toekomst weer voort op deze om hun artikel in een toptijdschrift als Nature te eerdere onderzoeken, waardoor er alleen maar krijgen. Door extra strenge beoordeling door de meer foute informatie verspreid wordt. redactie en door de peers wordt het overgrote Bovendien is ‘minder nadruk leggen op statistiek’ deel van de artikelen afgewezen en dus niet volgens de experts een gevaarlijke mening. gepubliceerd. Tijdschriften nodigen specialisten Natuurlijk heeft niet iedere onderzoeker evenveel met veel kennis van het betreffende onderwerp kaas gegeten van statistiek, maar zij kunnen er uit om ingestuurde artikelen te peerreviewen. voor kiezen om de hulp van een statisticus in Dit lijkt een eerlijk proces, maar het proces is te schakelen. Ook zouden tijdschriften hierop helemaal niet doorzichtig. moeten toezien tijdens peerreview: als een artikel In het bovenstaande geval lukte het een lastige analyses bevat, zou minstens één van de wetenschapsjournalist om twee van de drie peerreviewers genoeg kennis moeten hebben peers te achterhalen. Zo was een van de van statistiek. reviewers van mening dat de focus minder op de Fouten als deze wijzen de wetenschappelijke statistiek zou moeten liggen. Ook de handleiding wereld op de tekortkomingen van het voor peerreview van Nature blijkt geen prioriteit peerreviewproces, dat door verschillende te geven aan juiste statistiek. Hierdoor worden wetenschappers al eerder bekritiseerd werd. artikelen die statistisch gezien minder sterk zijn Zij hopen dan ook dat deze zaak leidt tot een mogelijk toch gepubliceerd, wat kan leiden tot uitgebreid onderzoek naar het verbeteren van dit het aannemen van foute conclusies. proces. Bovendien leert dit ons als (bio)medisch studenten Dit is niet alleen een probleem in de (bio)medische wereld, een wijze les: wees altijd scherp bij het lezen van artikelen, maar bijvoorbeeld ook in de psychologie, waar meer dan zelfs als ze in Nature of Science zijn verschenen. de helft van de gepubliceerde artikelen een statistische fout blijkt te bevatten.1 Het meest bekende voorbeeld is dat van psycholoog Diederik Stapel, die een groot deel van zijn publicaties bij elkaar fraudeerde. Maar er is een grijs gebied 50% van de M.F.L.S.-ers zegt dat ze zich tussen het bewust en onbewust manipuleren van data en wel eens op grijs gebied vinden als het om fraude gaat. En 25% heeft wel eens analyses.

Het streven naar significantie lijkt hieraan ten grondslag te liggen. Onderzoekers doen er alles aan om onder de magische p-waarde van 0,05 te komen, door bijvoorbeeld data te verwijderen of resultaten gunstig af te ronden. Dit is natuurlijk niet integer, maar met de huidige publicatiedruk lijkt het voor onderzoekers soms de enige manier om aan Medische Faculteit der Leidse Studenten

afgekeken bij een tentamen. 3% heeft wel eens geknoeid met data en statistische testen.

1. Good science, bad science: Questioning research practices in psychological research (2014). Proefschrift M. Bakker.

25

THEMA

Error: Good doctor not found Wanneer dokters op het foute pad komen

“Ik zal het beroep van arts in ere houden, dat beloof ik”. Met deze eed eindigt het studentenleven en begint het leven als arts. Maar zou iedereen die deze woorden uitspreekt, in zijn of haar hoofd deze woorden ook na willen leven? Wie de krant leest of het nieuws kijkt, wordt regelmatig geconfronteerd met het tegendeel. Medische missers die voorkomen hadden kunnen worden, zijn wijdverspreid en hebben grote gevolgen. Elke arts maakt wel eens een verkeerde keuze, maar zodra hierbij opzet in het spel is, verandert de zaak.

In Nederland hebben we het eigenlijk maar goed: Medische zorg door artsen is betaalbaar en artsen met slechte intenties zijn relatief zeldzaam. In armere landen is dat vaak anders.

Een greep uit berichten die de afgelopen maanden in de media verschenen: “Meer dan 25 Egyptische artsen opgepakt wegens orgaanhandel”, “36 volledig onbekwame artsen opgepakt in Nepal”. Onvrede met de gang van zaken of salaris lijkt een oorzaak te zijn.

Dichter bij huis lijken de zaken anders te liggen. Het merendeel van de bewuste medische fouten lijkt niet te komen door onvrede over verdiensten, maar door de mentale toestand van deze artsen. Al dan niet door hun eigen medicijnen geïnduceerd. Velen van deze hebben altijd al op de verbeelding van schrijvers ingespeeld. Dit blijkt wel uit de vele enge dokters die door schrijvers zijn bedacht, zoals Dr. Frankenstein en Dr. van Helsing.

Al deze casussen roepen de vraag op; hoe kunnen artsen zo op het slechte pad raken? De studie geneeskunde is immers lang en vraagt een hoop intelligentie, inzicht en sociale vaardigheden. Er zijn gevallen bekend waarbij artsen hun verstand verloren door stress of medicatiemisbruik, maar vaak ligt de oorzaak vaak in hun persoonlijkheid. Een van de meest recente oplossingen op dit gebied is de omstreden ‘horkentest’, die universiteiten komend jaar aan de decentrale selectie gaan toevoegen om botte studenten, die sociaal onvoldoende vaardig zijn om arts te worden te weren.

Artsen die fouten maken halen vaak het nieuws, waardoor er een bepaalde sensationaliteit omheen hangt. Kranten en televisie beschrijven gebeurtenissen waarin artsen al dan niet gefaald zouden hebben vooral vanuit het oogpunt van de patiënt en weten vaak niet precies wat er medisch gezien fout is gegaan. Een berucht voorbeeld hiervan in Nederland is de “Zwarte Lijst Artsen”, een website waar patiënten medische missers van artsen kunnen beschrijven. Dit is niet anoniem, waardoor iemand die een arts googelt deze site zomaar bovenaan kan zien verschijnen.

Wat maakt iemand ‘fout’ of ‘crimineel’? Over dit vraagstuk zijn talloze boeken en artikelen geschreven. Een opvallende hierover is ‘Het criminele brein’ van Dick Swaab, die hier vanuit zijn perspectief als arts naar kijkt. Een belangrijke 26

Auteur: Sietse Terpstra Joanne Simons Lay-out: Esmée Dekker

conclusie die hij trekt, is dat veruit de meeste personen die op het slechte pad komen een bijzonder laag IQ hebben.

Dit gaat voor de meeste artsen al niet op. Hiernaast is ook nog eens bij 40% een psychiatrische stoornis aanwezig.

Dan zijn er ook nog personen, wiens brein is aangelegd met een bijzonder kleine hoeveelheid prefrontale cortex, het hersenengebied waar sociale remming en empathie zitten.

Deze groep is juist opvallend groot vertegenwoordigd in het zakenleven, waarschijnlijk omdat deze personen minder moeite lijken te hebben met geweten en minder noodzaak hebben van steun van andere personen om hen heen. Een andere belangrijke stelling die Swaab maakt, is dat intelligente criminelen minder vaak veroordeeld worden, zelfs al begaan zij dezelfde misdaden als minder intelligente criminelen. Dit komt mogelijk omdat intelligente criminelen vaker manieren vinden om onder hun straf uit te komen. Artsen lijken op deze manier een niet onwaarschijnlijke groep om het verkeerde pad op te gaan, en dat zijn ze ook niet. Ondanks de media graag anders doet geloven, ligt het aantal “foute” artsen laag ten opzichte van andere beroepen. Wel hebben artsen sneller een grote impact op het leven van anderen dan bij andere beroepen. Medische fouten zullen daarom nog veel langer dan vandaag belicht blijven door de media. Er zijn echter ook artsen die wel heel duidelijk de grens over gaan tussen disfunctioneren en bewust fouten maken.

Een paar beroemde voorbeelden hiervan zijn: Jansen Steur:

In 2013 begon de grootste medische tuchtzaak ooit in Nederland tegen Ernst Jansen Steur. De ex-neuroloog studeerde medicijnen in Utrecht en kreeg door zijn promotieonderzoek op het gebied van Parkinson en ambitieuze houding al snel een ijzersterke reputatie als neuroloog. Zijn patiënten omschreven hem als warm en medelevend, maar zijn collega’s zagen al snel barsten in zijn glansrijke reputatie.

Zo vonden zij dat Jansen Steur een misplaatst gevoel voor superioriteit bezat en inzage in zijn onderzoeken was uit den boze. Later bleek documentatie over diagnose en medicatie bij 7 patiënten te ontbreken en zo stelt hij met opzet een verkeerde diagnose bij diverse patiënten voor neurologische aandoeningen waar zij niet aan lijden.

Predoctor | Februari 2017| Jaargang 29

THEMA Als vervolgens ook blijkt dat hij verslaafd is aan gestolen medicatie en 88,000 euro heeft weggesluisd, stuurt de raad van bestuur hem op ‘ziekteverlof’, zodat de goede naam van de instelling gewaarborgd blijft. Toen het aantal klachten over Jansen Steur tegen de 135 aankwam, moest hij zich verantwoorden. Hij werd in 2012 schuldig bevonden aan mishandeling, diefstal en valsheid in geschrifte, maar werd in hoger beroep vrijgesproken. aangezien Steur vanwege zijn drugsverleden verminderd toerekeningsvatbaar was verklaard.

Harold Shipman:

in het concentratiekamp Auschwitz, mocht hij zijn eigen experimenten uitvoeren. Hij had een obsessie met identieke tweelingen, daar hij dacht dat ze meer inzicht konden geven in het creëren van de übermensch. Zijn experimenten bestonden uit injecties met o.a. tyfus, waaraan vele jonge kinderen bezweken. Een overlevende vertelt dat Mengele een Siamese tweeling wilde creëren, door een zigeunertweeling aan elkaar vast te naaien. Daarnaast bestreed Mengele epidemieën in kampen door gehele barakken naar gaskamers te sturen, zodat anderen niet geïnfecteerd zouden raken. Na de val van het Derde Rijk vluchtte Mengele naar Argentinië, waar hij in 1979 overleed aan een beroerte.

H.H Holmes:

Deze Engels arts, ook wel bestempeld als ‘Dr. Death’, is verantwoordelijk voor meer dan 250 moorden. Hij maakte het hoogst aantal dodelijke slachtoffers binnen de medische wereld ooit. Shipman raakte gefascineerd door de geneeskunde na zijn moeders dood, die in de terminale fase van haar ziekte enkel morfine kreeg toegediend. In 1977 werkte hij als huisarts in Hyde, waar collega’s al snel opkeken van het opmerkelijke dodenaantal onder Shipmans zorg. Pas in 1998, toen de dochter van zijn laatste slachtoffer de politie inschakelde, werd Shipman veroordeeld tot de moord op 15 patiënten. Achteraf bleek uit onderzoek dat het aantal slachtoffers opliep tot meer dan 250, merendeel vrouw was en allemaal gestorven aan een overdosis morfine.

Hoogstwaarschijnlijk heeft de dood van zijn moeder Shipman geïnspireerd tot de vele moorden. 4 jaar na zijn veroordeling pleegde hij zelfmoord door ophanging in zijn cel.

Josef Mengele:

Deze SS-officier en arts is zonder twijfel de meest beruchte arts ter wereld. Na zijn studie geneeskunde en antropologie in München werd hij als medisch officier aangenomen bij de nazipartij en de SS. Pas toen hij een aanstelling kreeg Medische Faculteit der Leidse Studenten

De Amerikaanse Herman Webster Mudgett (beter bekend als H.H Holmes) is een van de eerste seriemoordenaars ooit.

Hij is verwierf vooral bekendheid door zijn fameuze ‘Murder Castle’. Mudget is geboren in 1861 en had vanaf jongs af aan een fascinatie met menselijke skeletten en de ontleding van dieren. Op 25-jarige leeftijd kocht hij een leegstaand pand in Chicago en bouwde zijn eigen huis van drie verdiepingen, waarin hij beneden een lokale apotheek en café maakte. De overige verdiepingen waren voorzien van vele leegstaande kamers. Sommigen konden alleen via de buitenkant geopend worden en anderen hadden geluidsdichte muren.

Zijn slachtoffers waren voornamelijk vrouwen, waaronder zijn eigen maîtresse en diverse geliefdes. Zijn moorden waren divers: gebruik van gas, verhongering en verstikking vormden geen uitzondering. De stoffelijk overschotten werden óf verbrand óf volledig ontleed tot op het bot, waarbij organen en volledige skeletten vervolgens werden verkocht aan medische universiteiten. Zijn moorden kwamen enkel aan het licht nadat Holmes was opgepakt wegens fraude en de politie zijn huis doorrzocht. Hij werd voor de moord op 27 mensen veroordeeld tot ophanging. Uit later onderzoek bleek dat Holmes in zijn gehele carrière wellicht meer dan 200 mensen heeft omgebracht. http://www.toptenz.net/top-10-evil-doctors.php http://www.volkskrant.nl/wetenschap/reconstructie-hoe-kon-jansen-steur-zo-lang-zijngang-gaan~a3538610/ http://www.npo.nl/reporter/25-04-2013/KRO_1611295 boek “het criminele brein” Dick Swaab http://www.biography.com/people/harold-shipman-17169712#synopsis http://all-that-is-interesting.com/josef-mengele-nazi-experiments http://www.biography.com/people/hh-holmes-307622

27

L.M.D. Forestus

Mededeling

Forestusagenda

Waarde M.F.L.S.-Leden,

14 februari: PB en M&M-dansborrel

Ondertussen is de helft van het studiejaar al voorbij gevlogen en realiseren veel mensen zich dat de tijd sneller gaat dan we hopen. Dit kan natuurlijk een teleurstellend gevoel opwekken, maar voor ons geeft het motivatie om de tweede helft van het jaar nog mooier te maken dan de eerste helft, ook al is dit niet makkelijk.

17 februari: LusCie-activiteit ‘The Bingo Drinking Game’

Als we namelijk terugblikken, komen we veel memorabele momenten tegen. Van het aannemen van een nieuwe jaarlaag tot de opening van het Lustrumjaar. Dit laatste werd uiteraard op sensationele wijze gedaan door middel van een groot open feest.

De Eeuwige Student zat helemaal vol en binnen schitterde het zilverkleurig. Dit feest viel midden in de IntegraCie-periode, waarin de Eerstejaars en Ouderejaars elkaar hebben leren kennen tijdens een Dansborrel, wijnproeverij, moordmysterie en de Leidse Olympische Spelen. Na deze mooie maand van het ‘Forestian Empire’ begon de Gildeperiode, met de kleurrijke Intergildeborrel als startschot. De Gildeperiode is inmiddels alweer voorbij en nu zijn ook de Gildes verrijkt met een nieuwe jaarlaag.

Uiteraard hebben we ook de feestdagen goed gevierd met de Klaascantus en het Kerstballenbal. Zo hebben we in goede sfeer het kalenderjaar afgesloten met z’n allen. Ook hebben we 2017 ingeluid met een glaasje bubbels op de Nieuwjaarsborrel.

Daarnaast heeft de Actie ons in januari al een prachtige Dansborrel gegeven in Chinese stijl.

In de nabije toekomst zullen nog veel activiteiten en feesten plaatsvinden. Bijvoorbeeld het Lustrumgala gevolgd door de Lustrumweek, het Forestusweekend, een sportactiviteit, de Voorjaarscantus, Gildedansborrels en nog veel meer. Misschien zullen we af en toe last hebben van een kater of vermoeidheid, maar we zullen in ieder geval geen last hebben van verveling. Want bij Forestus is er altijd iets te doen.

Nu rest mij niets dan u verder veel leesplezier te wensen.

Met een fier Welterusten, Namens het 36e Bestuur des L.M.D. Forestus

23 februari: SpoCie-activiteit 3 maart: Bierestafette 7 maart: PiPi-dansborrel 17 maart: Voorjaarscantus 21 maart: PS-dansborrel 31 maart: LusCie-activiteit 4 april: Ordeborrel 11 april: SjaCie-activiteit 18 april: SD-dansborrel

B.D. Verloop h.t. Assessor externus

forestusbestuur@mfls.nl | www.forestus.nl | 071-526 45 27 | Bestuurskamer is geopend op werkdagen van 12:30 - 15:30 28

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

IFMSA-Leiden

IFMSA - L EIDEN International Federation of Medical Students’ Associations - Leiden

Ondertussen heeft iedereen de kerstboom weer afgetuigd, de nodige kerstkilo’s erbij gekregen en zijn/haar nieuwjaarsroes weer uitgeslapen. We hopen dat iedereen heeft genoten van de kerstdagen en wensen iedereen nog een voorspoedig 2017 toe!

In deze eerste editie van Predoctor anno 2017, nemen we jullie graag mee naar zowel een nieuw project van IFMSALeiden als enkele oude, vertrouwde klassiekers.

Dr. House

De nieuwe cursus ‘Medisch Spaans’ is van start gegaan op 11 januari en heeft als doel de Spaanse taal op een beginnersniveau te beheersen en een anamnese in het Spaans te kunnen afnemen. De cursus behandelt o.a. de basisgrammatica, woordenschat, uitdrukkingen en uitspraak.

Ideaal dus voor iedereen die een minor, stage, coschap of ander medisch gerelateerde reis maakt naar een Spaanstalig land!

Zoals altijd is IFMSA-Leiden weer met trots bezig met haar bekende Dr. House-projecten. Hierbij wordt een aflevering van de serie ‘House M.D.’ vertoond en wordt de aflevering met behulp van een medisch specialist geanalyseerd. Op deze manier kom jij erachter wat er allemaal wel en niet klopt aan de differentiaaldiagnose en werkdiagnose van het team van dr. House. Een educatief en spraakmakend project waarvan alle opbrengsten worden gedoneerd aan een goed doel!

Dit jaar hebben er al drie Dr. House-projecten plaatsgevonden. Één in het teken van longkanker tijdens de IC-dagen voor de nieuwste aanwinsten van de opleiding Geneeskunde en twee ‘Dr. Houseavonden’ op 2 november en 23 januari over respectievelijk infectieziekten en orthopedie. Wil je op de hoogte zijn van onze toekomstige Dr. Houseavonden? Like dan vooral onze Facebookpagina!

Het Zwangerschapsproject

Wat houdt het in om zwanger te zijn? En wat doen gynaecologen en verloskundigen zoal? Het Zwangerschapsproject biedt jou meer inzicht in deze vragen! Bij dit project word jij als student gekoppeld aan een zwangere en krijg je de unieke kans om samen met de zwangere, het zwangerschapstraject in het LUMC te doorlopen! Op deze manier willen wij studenten meer inzicht geven in het zwangerschapsproces. Wil jij het medische traject van het wonder des levens observeren vanuit een ander perspectief? Mail dan voor extra informatie naar zwangerschap.leiden@ifmsa.nl en wie weet mag jij straks een bevalling bijwonen!

Wist je dat...

Medisch Spaans

Spaans is de moedertaal van ruim 400 miljoen mensen en voor nog eens 180 miljoen mensen de tweede taal. Een groot gedeelte van de mensen die Spaans spreken heeft vrijwel geen kennis van de Nederlandse of Engelse taal.

Er bestaat dan ook een reële kans dat een Nederlandse arts in aanraking komt met een Spaanstalige patiënt. Deze kans zal alleen maar groter worden in de toekomst door de toenemende globalisering. Daarnaast hebben de meeste Spaanssprekenden een andere cultuur en andere gebruiken dan Nederlanders, wat de communicatie nog moeilijker maakt.

• International Human Rights Day jaarlijks gevierd wordt op 10 december?

• Het onderzoeksgebouw van 20 t/m 24 maart 2017 weer omgetoverd wordt tot het Teddy Bear Hospital? En we dit jaar meer dan 1.000 kleuters mogen verwelkomen?

• Het Mini-Teddy Bear Hospital weer berenspecialisten aanneemt?

• Je meer informatie kunt vinden op www.ifmsa.nl/leiden?

Think Globally, Act Locally Medische Faculteit der Leidse Studenten

29

M.F.L.S.

Activiteiten

Auteur: Menthe Bergmans Lay-out: Wingchi Cheng

Op deze pagina vind je een overzicht van een aantal activiteiten bij de studievereniging M.F.L.S. van de afgelopen tijd. Wij bemoeien ons met onderwijs, maar we maken het leven van (bio)medische studenten ook op andere vlakken leuker. Om even terug te blikken naar deze momenten zie je hieronder een overzicht van de afgelopen activiteiten in de maanden november, december 2016 en januari 2017.

International Night ‘Sinterklaas’

Om de internationale studenten te laten integreren in de Nederlandse culturen heeft ‘the LUMC International Students Committee (LISCO)’ een avond georganiseerd voor de internaitonale studenten. Zowel M.F.L.S.’ers en buitenlandse studenten zijn welkom om kennis te maken met elkaar.

Nieuwe vriendschappen worden gesmeed door middel van oer-Hollandse Sinterklaasspelletjes.

VriMiBo

Elke laatste vrijdag van de maand is het tijd voor de enige echte VriMiBo. Met elke maand weer andere legendarische specials.

Om ons warm te houden in de koude decembermaanden, was het tijd voor een bucket japie. Om het jaar feestelijk af te sluiten was er ook nog prosecco te koop! (Nu ook standaard in het assortiment!) In januari kon je je laven aan het ‘Zat Van Fortuin’ in Casino HePatho.

M.F.L.S.-musical ‘De Nubische Prinses’

28 en 29 november was het zover en konden wij genieten van de voorstelling van ‘De Nubische Prinses’. Met twee uitverkochte avondshows werd de musical door meer dan 400 mensen bezocht in het theather ‘Ins Blau’. Wij zijn terug in de tijd gegaan naar het oude egypte waar het spannende verhaal over Aïda, Amneris en Radames werd verteld.

Staande ovaties werden uitgedeeld nadat de doeken werden gesloten. Tijdens de laatste voorstelling werden er nog traantjes weggepinkt en was het een evenement om nooit meer te vergeten.

30

M.F.L.S.-gala ‘Winter is Coming’

‘Winter Is Coming’ was het thema van het afgelopen M.F.L.S.gala. Strak in rokkostuum of in hun allermooiste jurk gingen bij de studenten de voetjes van de vloer. Dat kon niet anders met de muziek van ‘Staten Generaal’ en natuurlijk onze eigen M.F.L.S.-band ‘A Stitch In Time’! Met een drankje in de handen werd de dansvloer onveilig gemaakt. Tot diep in de nacht ging het gefeest door. Had jij aan het eind van de avond ook je John Snow gevonden?

Student-Docent borrel

Op 13 december konden studenten weer gezellig babbelen en borrelen met hun favoriete docenten. De StuDo’s zijn een begrip binnen het LUMC. Studenten en docenten praten op een informele manier met elkaar, onder het genot van een hapje en een drankje. Geen enkel onderwerp is taboe en hét moment om contact te leggen met de mensen (want ja, docenten zijn ook normale mensen) die je normaal alleen van een afstandje in de collegezaal ziet! Zelfs gepensioneerde docenten komen op zo’n moment toch even langs om de studenten weer te woord te staan met hun kennis.

ActCie ‘Guilty Pleasure’-avond en ski-uitje

De ActCie was de afgelopen maanden druk bezig met het organiseren van vele leuke en gezellige activiteiten. Om te beginnen met een Netflix en Chill avondje, lekker hangen op de bank met een bak popcorn. Een prima manier om even tot rust te komen tussen al het studeren door. Natuurlijk kan een beetje sporten ook geen kwaad. Daarom was het in januari weer tijd voor het Ski- en Snowboarduitje! Van de berg af roetsjen in je beste wintersportoutfit en daarna genieten van warme chocomelk met rum of baileys.

Predoctor | Februari 2017 | Jaargang 29

M.F.L.S. M.F.L.S.-feest

Het M.F.L.S.-feest van december was betoverend met het thema ‘Magicians’, dit is ook gelijk het nieuwe thema van de BarCie. HePatho werd omgebouwd tot een schitterend podium voor alle magische mensen die het feest bezochten.

Naast het normale biertje werden ook GinTonics en Vodkacassis uit de hoge hoed getoverd, waardoor de avond zeer geslaagd was!

Commissie Interesse Festival

Menig student kwamen op 16 januari HePatho binnenstormen voor het commissie festival. Op het festival konden verschillende M.F.L.S.’ers kennis maken met de commissies die de M.F.L.S. rijk is. Ervaringsdeskundigen legden commissies uit en hoe het in elkaar zit om een evement te organiseren. Dit onder het genot van limonade en een broodje knakworst in HePatho.

M.F.L.S.- LUMC onderwijsdebat

Het debat tussen de studenten en docenten ging er weer vurig aan toe tijdens het onderwijsdebat. Met stellingen over sociale media, de voorgangtoets, MOOCS en loopbaan oriëntatie was het een boeiende avond. Alle deelnemers en aanwezigen toonden maximale inzet, maar er kunnen uiteindelijk maar twee de winnaars zijn. De beste student was dit jaar Anne Leerling en de beste docent debater was dit jaar onze eigen Prof. dr. Marco de Ruiter.

Agenda

*ALV = Algemene Leden Vergadering EvA = Eten voor de ALV

Dinsdag 14 februari 17:00-19:00 HePatho Student-Docent borrel Donderdag 15 februari 18:30 HePatho Tussen-ALV met spreker EvA* Vrijdag 24 februari 12:30-01:00 HePatho VriMiBo Woensdag 8 maart 20:00 CZ-5 MECC & SPIL zorgavond Donderdag 9 maart 19:00 Leiden Kroegentocht ActCie 15-19 maart hele week LUMC LIMSC Vrijdag 24 maart 16:00-18:00 Academie gebouw Oratie Prof. dr. O.M. Dekkers 24-26 maart Weekend Geheime locatie Actieve Leden Weekend Donderdag 30 maart 18:30 HePatho Halfjaars-ALV Dinsdag 4 april 19:00 HePatho Bestuursinfoavond Vrijdag 7 april 12:30-01:00 HePatho VriMiBo Dinsdag 11 april 17:00-19:00 HePatho Student-Docent borrel Donderdag 13 april 22:00 HePatho M.F.L.S. BW-feest Dinsdag 18 april 20:00 n.t.b. International Bowling Night Woensdag 19 april 19:00 LUMC Carrière avond Maandag 24 april 18:00 LUMC M.F.L.S.-symposium Vrijdag 28 april 12:30-01:00 HePatho VriMiBo VGT antwoord: 1C. N. radialis 2A. N. medianus

Medische Faculteit der Leidse Studenten

31

Antwoord op je financiële vragen

tijdens én na je studie.

Maak kennis met de adviseurs van de Medicidesk Als student Geneeskunde of Biomedische Wetenschap werk je hard om patiënten wetenschappen werk je hard om patiënten beter te kunnen maken. Maar hoe staat het met jouw eigen financiële gezondheid?

De adviseurs van onze Medicidesk geven antwoord op jouw financiële vragen.

rabobank.nl/leidenkatwijk Een aandeel in elkaar