Predoctor Juni by Medische Faculteit der Leidse Studenten

- ADVERTENTIE -

Voorwoord

Beste lezers,

Voor jullie ligt alweer de laatste Predoctor van het jaar en tegelijkertijd mijn eerste editie als voorzitter. Voor mij zeer passend met als thema ‘Black Box’, want zo voelen nieuwe avonturen nog weleens aan. Gelukkig hebben mijn nieuwe commissieleden al het geduld van de wereld en leren ze mij de fijne kneepjes van hun commissie.

Terwijl het weer helderder werd en de hemel opklaarde, hebben wij onderzoek gedaan naar wat duisterder onderwerpen. Lees bijvoorbeeld over het ziektebeeld Münchausen by proxy of over lichaamsidentificatie na vliegtuigrampen. Deze gebeurtenissen hebben grote invloed op de nabestaanden of slachtoffers. Wat gebeurt er in je hersenen na zulke traumatische gebeurtenissen? Dit ontdek je in ons artikel over de amygdala en PTSS.

Gelukkig hebben we in deze editie ook aan wat luchtigere onderwerpen aandacht besteed. Lees bijvoorbeeld de humoristische COlumn als het je allemaal even teveel is geworden en verplaats je in de wereld van de coassistent. Ik stel voor, neem deze Predoctor mee naar buiten en geniet van de zon, dan zien wij jullie weer in september! Namens de Predoctorcommissie, Julotte Baart Voorzitter 2018-2019

4 6 9 12 16 20 22 25 27 29

Inhoudsopgave

Student: Diagnose op dinsdag M.F.L.S.: Onderwijsupdate

Column: Co-lab

Column: CO-lumn

Thema: Lichaamsidentificatie Student: Fotopagina

IFMSA: Maandoverzicht

Interview: Friso P. Jansen

8 10 14 18

Alumni Vereniging: Interview Marco de Ruiter

L.M.D. Forestus: Activiteiten en agenda

Thema: Münchausen by proxy

Thema: Amygdala

Thema: Bij de tijd blijven

Thema: Daklozenzorg

Ouderengeneeskunde: De Black Box

Student: Vermaakpagina

M.F.L.S.: (Toe)Standje K1-69

Column: Student-assesor

Column: VGT-hulp

M.F.L.S.: Activiteiten

Lichaamsidentificatie 14

Münchausen

C olofon

Predoctor is een driemaandelijkse uitgave van de Medische Faculteit der Leidse Studenten (M.F.L.S.) De eindredactie behoudt zich te alle tijde het recht voor ingezonden artikelen of mededelingen niet te plaatsen of indien nodig geacht in te korten. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij

elektronisch, mechanisch, of door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredactie. Correspondentieadres M.F.L.S. - K1-69 Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden 071-5264484 www.mfls.nl - info@mfls.nl

Predoctorcommissie Voorzitter: Julotte Baart Hoofredactie: Vera Broek Hoofd Lay-out: Lucia Buijs Redactie: Daniëlle Koot, Anouk Koelewijn, Emma Peereboom Lay-out: Carlijn Sturm, Zoë Vallinga, Wingchi Cheng, Anneloes Overmars M.F.L.S.-bestuursleden: Anouk Heesters & Tijn van Stekelenburg

Abonnementen M.F.L.S.-lid: Gratis (Meld je aan/af via www.mfls.nl/kaarverkoop) Geen lid? Een jaarabonnement kost €5,-. Een abonnement geldt voor vijf nummers en kan niet tussentijds worden opgezegd. Een abonnement geldt tot wederopzegging en wordt zonder tegenbericht automatisch verlengd. Het opzeggen dient schriftelijk te gebeuren en ten minste twee maanden voor afloop van het academisch jaar.

Adverteren Bent u geïnteresseerd in adverteren in de Predoctor? Mail voor meer informatie naar lidextern@mfls.nl

STUDENT

Nooit meer vliegen

Gedwongen elke vlucht (een aflevering) Air Crash Investigation kijken

Student Advies Commissie (SAC) Klimaatmarsen, plasticsoep en natuurrampen, deze termen worden maar al te vaak gebruikt. Dat er iets voor het klimaat moet gebeuren lijkt duidelijk; maar hoe kunnen we dit aanpakken? Dit was de vraag die in de SAC- vergadering van februari naar voren kwam. Aan de hand van die bijeenkomst hebben we actiepunten opgesteld met een aantal simpele dingen die jij vandaag nog kan doen om jouw steentje bij te dragen! • • • •

Neem je eigen waterfles mee naar het LUMC of de UB. Je bespaart niet alleen veel plastic, maar het is ook nog eens goed voor je portemonnee!

Ben je een koffiefanaat? Bij HePatho kan je je koffie in een papieren bekertje krijgen, maar ze vullen ook graag jouw thermosbeker (zo blijft je koffie ook nog eens langer warm). Je krijgt zelfs korting!

Kies eens vaker voor vegetarisch eten. De vleesindustrie is een van de grootste vervuilers en er is heel veel drinkwater nodig om 1 kilogram vlees te produceren (na chocolade verbruikt de vleesindustrie het meeste water). Ken je de app Too good to go al? Deze app gaat voedselverspilling tegen doordat winkels en restaurants overtollig eten kunnen aanbieden voor een klein prijsje. Je weet van tevoren niet wat je krijgt, maar wel dat gebruikte grondstoffen niet verspild worden!

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Eva Nieuwpoort en Imke Wijnen Leden Onderwijs

M.F.L.S.

– K1-69: “Black box” in de Bestuurskamer – In deze rubriek geeft het Bestuur je graag een inkijkje in haar dagelijkse leven. Met volle werkweken in de Bestuurskamer en een eeuwig drukke agenda draait het dagelijks leven van het Bestuur momenteel voornamelijk om de M.F.L.S. Deze editie zullen Eva en Imke, de Leden Onderwijs van het M.F.L.S.-bestuur, meer vertellen rondom het thema ‘Chaos’.

p moment van schrijven is het alweer half mei, wat betekent dat het 106e M.F.L.S.-bestuur inmiddels alweer ruim over de helft is en we toch langzaamaan moeten gaan toegeven dat het einde van het bestuursjaar in zicht komt.

Als je nadenkt over het begrip ‘black box’ en hier een voorstelling bij probeert te maken, is dit misschien nog het makkelijkst door een vergelijking te trekken met het begin van een bestuursjaar. Niets is minder waar dan dat je als beginnend bestuurslid van de M.F.L.S. het onbekende in duikt. Als Leden Onderwijs kwamen wij dan ook in een hele nieuwe wereld terecht; beter bekend als de onderwijsorganisatie van het LUMC. Dit betekent heel veel nieuwe mensen, overleggen, structuren, maar ook beleidszaken van het LUMC leren kennen. Gedurende dit jaar zijn we langzaamaan steeds meer te weten gekomen over hoe deze black box in elkaar zit. Zo zijn begrippen als het ‘groot onderwijsoverleg’, ‘portefeuillehouder onderwijs’, ‘operationeel overleg opleiding’ en ‘outlook agendaverzoek’ inmiddels niet onbekend meer voor ons (gelukkig maar, anders was er toch wel iets misgegaan).

Naast al deze ervaringen voor onze specifieke functies is een bestuursjaar in wezen eigenlijk al een black box. Zo kom je als M.F.L.S.-bestuur opeens terecht in allerlei nieuwe situaties waar je eerder nooit mee in aanraking bent gekomen. Een voorbeeld is het plaatsnemen in de senaatskamer van het academiegebouw tussen de professoren, voorafgaand aan een oratie (een inaugurele rede) van een nieuwe hoogleraar. In het begin van het jaar weet je niet waar je bent beland, nu is het alweer bijna ‘normaal’ geworden en lopen we daar binnen alsof we dat al jaren doen. Waar wij dit jaar met zijn zevenen in een bestuursjaar gedoken zijn, zijn jullie in een nieuw studiejaar gedoken. Ook dit is in onze ervaring ieder jaar weer een grote verrassing. Eigenlijk, als je het zo bekijkt, is je hele studententijd een opeenstapeling van onverwachte ervaringen. Ieder jaar, iedere week, iedere dag kun je een nieuw avontuur beginnen als je dat wilt. Of je dit nu zoekt in het plaatsnemen in een commissie, feesten op een studentenvereniging of het doen van onderzoek, er liggen uitdagingen genoeg en er is voor ieder wat wils. In plaats van black box kun je het misschien beter bestempelen als een soort grabbelton; uiteindelijk is de inhoud best af te tasten, maar het is wel van belang af en toe keuzes te maken welke onderdelen je eruit pakt en verder meeneemt. Op dit moment zijn wij redelijk ver in het ontdekken van de black box die een bestuursjaar heet. Toch liggen er tot aan september nog genoeg onbekendheden en uitdagingen voor ons. Zo zijn wij bezig met de organisatie van de onderwijsprijzen, proberen we zoveel mogelijk laatste beleidspunten uit te voeren en willen we ervoor zorgen dat we straks het jaar kunnen afsluiten met een hele hoop voldoening. Een nieuwe uitdaging is straks echter ook het inwerken van onze opvolgers: het 107e M.F.L.S.bestuur. Op 3 juni wordt namelijk bekend wie volgend jaar het stokje van ons overneemt en vanaf dan is onze belangrijkste taak ervoor te zorgen dat zij alles kunnen oppakken wat wij straks in september aan hen overlaten. Wij gaan ons best doen maar tot september ook nog even genieten van alles wat ons iedere dag weer verrast! Eva Nieuwpoort en Imke Wijnen Leden Onderwijs M.F.L.S.-bestuur 2018-2019

Medische Faculteit der Leidse Studenten

M.F.L.S.

– Onderwijsupdate – Het einde van het collegejaar is alweer in zicht en daarmee ook alweer bijna de laatste onderwijsupdate van het 106e M.F.L.S.-bestuur. Maar niet getreurd, in de volgende editie kun je nog de laatste updates horen van ons! Daarna zullen onze opvolgers het stokje overnemen, die vanaf september zich fulltime zullen inzetten voor het verbeteren van het onderwijs. Algemeen M.F.L.S.-LUMC Onderwijsprijzen

Afgelopen 4 juni zijn de jaarlijkse M.F.L.S.-LUMC Onderwijsprijzen uitgereikt door de voorzitter van de M.F.L.S. en de Decaan in zijn glitterjas. Tijdens dit feestelijke evenement zijn docenten en studenten in het zonnetje gezet en gingen er met verschillende prijzen vandoor. De Student Research Award werd uitgereikt aan de student met het beste onderzoeksverslag en is gewonnen door Lisa Oostenbrink. Het beste blok Biomedische wetenschappen dit jaar is ‘Molecular Biology and Oncology’ en ‘Mechanisms of Disease 1’ heeft de prijs gewonnen voor het beste blok Geneeskunde. Het beste Coassistentschap is Heelkunde in het Groene Hart Ziekenhuis. Voor Farmacie is het beste thema ‘Infectieziekten en Immunologie’. De beste halve minor is ‘Clinical research and practice in Child Psychiatry’. Al deze prijswinnaars hebben nu een bronzen veer in de kast staan. Dit jaar konden alle opleidingen meedingen naar een nieuwe prijs, namelijk de Best Practice van het LUMC. Deze prijs is uitgereikt aan een onderwijsvorm die door studenten als erg positief ervaren is. De Acute dag tijdens het thema ‘Acute en Intensieve zorg’ van de master Farmacie heeft deze prijs gewonnen.

Last but not least is Mirjam Houtlosser met de felbegeerde prof. dr. Tammelingprijs naar huis gegaan: de prijs voor de beste docent van het LUMC! Ze werd hiermee met name beloond voor haar betrokkenheid bij studenten, interactieve manier van lesgeven en enthousiasme. De winnaars zullen binnenkort te bewonderen zijn op de Wall of Fame in de loopbrug tussen gebouw 1 en 3. We willen alle studenten die input hebben geleverd heel erg bedanken!

Brightspace

Vanaf september 2020 zal het huidige Blackboard vervangen worden door Brightspace. Op dit moment wordt door de verschillende opleidingen bepaald welke indeling voor Brightspace het handigst is voor alle blokken, zodat alle course pagina’s er op dezelfde manier uit komen te zien. In het collegejaar 2019-2020 beginnen de eerste pilots.

Geneeskunde Voortgangstoets

Vanuit de (landelijke) Werkgroep Interfacultaire Voortgangstoetsing is besloten dat per 1 september 2020 de landelijke Voortgangstoets digitaal en adaptief wordt afgenomen. Op deze manier zal het afnemen van de toets makkelijker worden en zal het meer worden toegespitst op het niveau van de individuele student. De logistieke uitvoering hiervan wordt momenteel uitgebreid besproken en uitgedacht.

- Master Vergoeding coassistenten

Per 1 januari 2019 is de vergoeding voor coassistenten die in de UMC’s hun coschappen lopen een feit. De eerste uitbetalingen - ook met terugwerkende kracht – hebben inmiddels plaatsgevonden voor de studenten die coschappen hebben gelopen in het LUMC.

Biomedische wetenschappen - Bachelor Docentmentoraat

Naar aanleiding van de enquête en een evaluatiegesprek met de JVT van jaar 1 zal aankomend jaar de invulling van het docentmentoraat worden aangepast. Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Eva Nieuwpoort | Lid Onderwijs Geneeskunde/Farmacie Imke Wijnen | Lid Onderwijs Biomedische wetenschappen/Vitality & Ageing Het mentoraat zal onder andere starten halverwege het eerste jaar, en zal voornamelijk in het tweede jaar een belangrijke rol krijgen. Ook wordt ingezet op het duidelijker overbrengen van de doelstelling op docenten en studenten.

- Master Nieuwe elective

Onlangs heeft CiS in de master een pilotcursus ‘Film making for Scientists’ gegeven. De pilot viel goed in de smaak bij studenten. De cursus zal voor 1 ECTS worden toegevoegd aan het aanbod van electives.

Master Farmacie

Lunchlezing nieuwe eerstejaars studenten

Om de nieuwe eerstejaars farmaciestudenten op weg te helpen heeft de Farmacie Studentvertegenwoordiging in overleg met de themacoördinator van Patiënt en Apotheker en de opleidingsdirectie besloten om voor volgend studiejaar een lunchlezing te organiseren.

Medische Faculteit der Leidse Studenten

De FSV is inmiddels druk bezig met de organisatie van deze lezing, die in het teken zal staan van een goede start en als doel heeft de studenten handvatten geven hoe het studeren voor een thema aan te pakken.

Terugkoppeling FSV

De Farmacie Student Vertegenwoordiging (FSV) zorgt onder andere voor de evaluaties na ieder thema. Uit deze evaluaties volgen verbeterafspraken, die vanaf heden te vinden zijn op de Blackboardpagina van de FSV.

Master Vitality and Ageing

Individueel keuzeprogramma Vanaf aankomend collegejaar zal er een keuzeprogramma van 2 ECTS, genaamd AdvantAGE, worden ingevoerd. De keuzemodules worden deels binnen de opleiding aangeboden, maar kunnen ook worden gedaan binnen de universiteit. Om plaats te maken hiervoor zal het blok Future Perspectives worden ingekort van twee weken naar één week.

Debby v. Steenderen Master BW student

CO-LAB

– The dark room –

Voor mij was een microscoop een black box. Je drukt op het aanknopje, draait wat aan de grote zwarte knop en voilà, zie daar hetgeen waar je geïnteresseerd in bent: cellen die zojuist nog onzichtbaar waren met het blote oog. Totdat ik de dark room van onze onderzoeksgroep betrad.

“

it wordt waarschijnlijk wat overweldigend, maar je hoeft niet alles in een keer te onthouden, hoor”, begint mijn onderzoeksleider wanneer we de ruimte binnenstappen. Daar staat geen ‘normale’ microscoop, die je kant-enklaar kunt kopen, maar een zelfgemaakte variant. Alles wat normaal gesproken in die black box verpakt zit, staat nu uitgespreid op een grote tafel. Hoe dat eruit ziet? Een georganiseerde chaos vol lenzen, spiegeltjes, lasers, draden en apparatuur. Daarbij hoort een ingewikkelde gebruiksaanwijzing met een aantal aanknopjes dat niet op twee handen te tellen is. Even verlang ik terug naar de black box microscopen… Hoe ga ik dit ooit onder de knie krijgen?

Inmiddels, na een paar maanden, kan ik er aardig mee overweg. Ik neem tegenwoordig mijn checklist om het ding aan de praat te krijgen zelfs niet meer mee. Oké, ik geef toe: er waren genoeg momenten dat ik me afvroeg wat ik nu weer verkeerd had gedaan. Zo liet ik per ongeluk het bijbehorende computerprogramma crashen door op een verkeerd knopje te klikken. En een andere keer kreeg ik mijn fluorescerende cellen maar niet in beeld, doordat ik één van de vele aanknopjes vergeten was aan te zetten.

“Er waren genoeg momenten dat ik me afvroeg wat ik nu weer verkeerd had gedaan”

Waarom zou je zelf een microscoop bouwen wanneer er genoeg geavanceerde (en bovendien makkelijk te bedienen) apparaten op de markt zijn? Het antwoord is simpel: er was geen enkele microscoop waarmee je kan doen wat mijn

begeleider wil: cellen isoleren die zich bijzonder gedragen, bijvoorbeeld omdat ze heel snel bewegen. Dus dan zet je er zelf maar eentje in elkaar! De belangrijkste ingrediënten: een onderzoeksdoel, een hoop optische kennis en geld. We filmen onze cellen uren- of dagenlang met de zelfgemaakte microscoop. Eenmaal opgespoord geven we de bijzondere cellen een fluorescerend label. Daardoor kunnen we ze later scheiden van de rest en apart bestuderen. Om een enkele cel van een label te voorzien (en niet het hele schaaltje vol cellen), zijn speciale spiegeltjes neergezet. Die sturen een laserstraal precies naar de cel die wij aanwijzen.

“Ik manoeuvreer hem heel voorzichtig naar de goede plek, langs de andere peperdure microscooponderdelen”

Wanneer ik een cel wil labelen, moet ik eerst een van de vele spiegeltje verplaatsen. Ik manoeuvreer hem heel voorzichtig naar de goede plek, langs de andere peperdure microscooponderdelen. Heel voorzichtig, zodat ik ze niet aanraak. Wat een gedoe allemaal, zou je misschien denken. Maar ik heb zojuist de paar cellen die heel snel bewogen gelabeld, en denk: “ha, dat doet niemand met een standaard black box microscoop mij na!”

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Alexander Broux Coassistent

– AntiCOnceptie? –

CO-LUMN

Zwarte doos: recorder aan boord van een vliegtuig waarmee alle vluchtgegevens worden geregistreerd. In veel gevallen wordt dit apparaat gebruikt om na een crash te kunnen achterhalen wat er precies is gebeurd. Een soort lugubere mémoire van de laatste momenten van een rampvlucht.

elaas heeft de coassistent geen zwarte doos op zak. Dit zou namelijk tot een reeks exuberant onflatterende opnames leiden. Om aan te tonen waarom die doos misschien toch geen goed idee zou zijn, neem ik jullie deze keer mee naar mijn tijd op de afdeling gynaecologie! Het coschap gynaecologie is voor de meeste mannelijke coassistenten toch wel een beetje eng: de meesten van ons hebben geen idee wat ze moeten verwachten en hebben niet bijster veel ervaring met het klinisch aanschouwen van een vagina. Of je het nu wilt of niet, uiteindelijk worden we allemaal met onze neus op de feiten gedrukt en leer je onverwacht snel hoe je die knop moet omzetten. De eendenbek wordt een kwakend verlengstuk van je arm, dat toucher doe je nog wel even voor de lunch en een uitstrijkje kan je zo ongeveer blindelings met één arm op je rug gebonden.

“Het menselijk vermogen tot complete stupiditeit"

Wat ik zelf echter niet geheel had zien aankomen (of misschien wel maar wilde ik de realiteit niet onder ogen zien) was het menselijk vermogen tot zelfdestructie en complete stupiditeit. Hier komt ook de zwarte doos weer in beeld (pun very much intended). Op mijn poli kwam een jong stel, beiden een jaartje of dertig oud. De man, een forse maar doorgaans goedlachse Hagenees, zat na een tijdje wat onrustig voor zich uit te staren en leek nog even geen aandacht te willen geven aan de situatie waarin hij net was beland. De vrouw, minstens even gezet als haar partner en een onstopbare spraakwaterval, trok bleek weg en hield voor de eerste keer in vijftien minuten eindelijk haar mond. Dit, lieve lezers, is een duidelijk geval van een stel dat net

Medische Faculteit der Leidse Studenten

te horen heeft gekregen dat hun derde ongeplande kindje onderweg is.

Je hoort het goed. Hij kwam eraan. Prins Ongepland, derde van zijn naam, Breker van verwachtingen, het Zaadje dat bleef leven, de Sloper van cycli, de Ondoorbloede, de Wreker van onbehoedzaamheid, de Winnaar van de slag bij Fallopius en de Klokkenluider van de eierstok. Net toen ze dachten dat de lange winter voorbij was, moesten de ouders plots rantsoenen inslaan. Luiers, babyvoeding en XL-maandverband; de rekening werd alvast even gemaakt in het hoofd van vader. Hoe dan ook, het was tijd voor een serieuze krijgsraad om achter de oorzaak van deze wederopstanding te komen.

Hier ging het in mijn hoofd fout. Ik weet niet wat ik had verwacht, maar ik hoopte in ieder geval op een minimale hoeveelheid gezond verstand in de mensheid. Op de vraag of zij anticonceptie slikte, antwoordde ze met een resolute “Nee natuurlijk niet! Da’s toch niet biologisch?!”. Of haar partner een condoom gebruikte? Absoluut niet, dat is veel minder lekker! Een spiraaltje? Gadver, je gaat daar toch niks naar binnen duwen! Op dit punt kon ik de omvang van de ironie niet eens meer bevatten. Hun vorm van anticonceptie beperkte zich tot wachten tot de zwaartekracht zijn werk deed wanneer ze rechtop ging zitten waardoor het prutje dan schijnbaar de aftocht zou blazen. De rest van het gesprek leek verdacht veel op de seksuele voorlichting die ik vroeger op school kreeg: moeizaam en soms pijnlijk grafisch. Moraal van het verhaal? Als je denkt dat halfbakken natuurkunde volstaat als anticonceptie, moet je er niet van staan te kijken wanneer je onderkant er na een tijdje gaat uitzien als een versleten Duiveltje-in-een-doosje!

THEMA

– Bij de tijd blijven – De biologische klok van de mens

De zomervakantie komt er weer aan! Velen van ons zullen vertrekken naar een mooie bestemming ergens ver weg en daarbij misschien zelfs meerdere tijdzones doorkruisen. Dat betekent: tijd voor de bevreesde jetlag! Maar waar wordt die jetlag nou eigenlijk door veroorzaakt? Hoe zorgt ons lichaam dat we uiteindelijk weer helemaal bij de tijd zijn?

ankzij onze biologische klok is ons ritme aangepast aan het 24-uursritme van de aarde. Slaap, hormoonafgifte, gedrag, lichaamstemperatuur, bloeddruk en andere belangrijke lichaamsfuncties volgen een zogenaamd circadiaan ritme van iets langer dan 24 uur. Onze biologische klok wordt iedere keer als het ware gesynchroniseerd met onze omgeving, zodat hij gelijk blijft lopen met het licht-donker ritme van de aarde. Hierin speelt vooral de nucleus suprachiasmaticus een belangrijk rol. Deze kern in de hypothalamus krijgt onder andere input vanuit het oog via de tractus retinohypothalamicus en gebruikt informatie uit de omgeving om de biologische klok aan te passen.

Nobelprijs Niet alleen mensen hebben een circadiaan ritme. Ook dieren, planten en zelfs cyanobacteriën hebben een biologische klok. In 2017 wonnen Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash en Michael W. Young de Nobelprijs voor de Geneeskunde voor hun ontdekking van het moleculaire mechanisme achter het circadiane ritme in fruitvliegjes. Ze ontdekten de drie genen Period, Timeless en Doubletime. Het gen Period codeert voor het eiwit PER, dat gedurende de nacht ophoopt in de

celkern en overdag weer wordt afgebroken, zichzelf regulerend via negatieve feedback. PER wordt geproduceerd in het cytoplasma en heeft het eiwit TIM nodig, dat gecodeerd wordt door het gen Timeless, om in de celkern terecht te komen. Het derde gen, Doubletime, codeert voor het eiwit DBT en zorgt voor het 24-uurs ritme door de ophoping van PER te vertragen. Inmiddels zijn er nog meer eiwitten bekend. Zo speelt ook het eiwit CRY een belangrijke rol. De productie van dit eiwit wordt overdag geactiveerd onder invloed van licht. CRY breekt vervolgens TIM af, waardoor PER niet meer naar de celkern kan, in het cytoplasma blijft en afgebroken wordt door DBT. Wondheling Onze biologische klok heeft niet alleen invloed op hoe we ons voelen maar zelfs ook op wondheling, zo blijkt uit Brits onderzoek. Het herstel van mensen die overdag een brandwond oplopen duurt gemiddeld 11 dagen korter dan het herstel van mensen die zich ‘s avonds of ‘s nachts verwonden. Dit komt door een fluctuatie van de productie van verschillende eiwitten die nodig zijn voor de migratie van huidcellen en de genezing van de wond. Overdag wordt er bijvoorbeeld meer collageen geproduceerd dan ’s nachts. Een wond die ‘s nachts ontstaat zal de volgende dag ook sneller gaan helen, maar een wond

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Daniëlle Koot die overdag is ontstaan heeft een snelle start en zal daardoor sneller genezen. Het nut van snellere wondheling overdag is niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk is het een kwestie van energiebesparing. ‘s Nachts is de kans dat je je verwondt immers een stuk kleiner dan overdag, het gereedhouden van de eiwitten betrokken bij de wondheling kost dan alleen maar energie. Jetlag Wanneer je meerdere tijdzones doorkruist is je biologische klok niet meer helemaal goed gesynchroniseerd met de lokale tijd. Terwijl het op je bestemming tijd is voor avondeten wil je eigenlijk alleen maar slapen. Dit wordt veroorzaakt door een verstoring van het circadiane ritme en het lichaam heeft tijd nodig om gewend te raken aan de nieuwe tijdzone. Op korte termijn kan dit zorgen voor vermoeidheid, slaaptekort, verminderde concentratie en verstoring van de eetlust. Dit is natuurlijk erg onhandig als je lekker wil genieten van je vakantie. Op lange termijn kan het regelmatig hebben van een jetlag echter ook leiden tot onder andere een verzwakking van het immuunsysteem, overgewicht en geheugenproblemen.

zorgen voor meer moeite om op te staan, concentratieproblemen en een verminderd reactievermogen, vergelijkbaar met de symptomen van een jetlag. Bovendien slapen veel mensen in de zomer minder, ze gaan later slapen omdat het langer licht en warm is, maar staan niet later op. Dit leidt tot slaaptekort, wat op langere termijn een risicofactor is voor het krijgen van allerlei gezondheidsproblemen. Al met al komt er dus heel wat bij kijken om de biologische klok helemaal bij de tijd te houden. Maar dit is niet voor niets, veel processen in ons lichaam hebben juist baat bij het circadiaan ritme.

ANTI JETLAG TIPS Vliegen is een werelduitvinding en wij reizen nu de wereld over in no-time. Om je jetlag te voorkomen en maximaal gebruik te maken van je tijd zijn hier enkele tips: > Je lichaam droogt uit in de hoogte! Drink dus voldoende water en thee om jezelf gehydreerd te houden.

Zomer of wintertijd? Er is de laatste tijd veel discussie over het afschaffen van de zomer en wintertijd. Hoewel sommige mensen misschien graag voor de zomertijd zouden kiezen, vanwege de langere zomeravonden, is het volgens veel wetenschappers het beste om toch voor de wintertijd te gaan. Wanneer we ook in de winter de zomertijd aan zouden houden, zou het in het de winter ‘s ochtends namelijk pas rond half tien licht worden. Dit zorgt voor problemen in onze biologische klok aangezien die gesynchroniseerd wordt met de licht-donker cyclus van de aarde. In de winter zou de lichtstimulus ’s ochtends echter ontbreken. Dit zou Medische Faculteit der Leidse Studenten

> Met 60 cm2 per plek heb je niet veel ruimte, dus yoga oefeningen zitten er niet in. Boek een plekje aan het gangpad, zodat je toch af en toe je benen kan strekken. Dan voorkom je ook nog oedeem in je enkels en verminder je de kans op diep veneuze thrombose. > De gratis gin-tonic is wel erg lekker gedurende zo’n lange reis, maar toch wordt het aangeraden om caffiëne en alcohol te vermijden. Die stofjes drogen je lichaam uit en dan voel je je toch een stuk beroerder na 13 uur dan gepland.. > Pas je zo snel mogelijk aan aan de lokale tijd! Vermijd dutjes en ga in plaats daarvan twee uurtjes eerder naar bed dan de lokale bevolking.

THEMA

– Lichaamsidentificatie: een zware taak – De zwarte doos is van groot belang na een vliegtuigcrash. Die informatie kan immers worden gebruikt om te achterhalen wat er precies gebeurd is en wat de oorzaak was van het ongeluk. Veel lastiger te achterhalen is de identiteit van slachtoffers. Predoctor dook voor jullie in de gevolgen van een rampvlucht en in het proces van lichaamsidentificatie.

p 17 juli 2014 vertrok rampvlucht MH17 van de luchthaven van Amsterdam. Het vliegtuig werd neergehaald boven Oost-Oekraïne en van de 298 mensen aan boord, waaronder 193 Nederlanders, overleefde niemand. Doordat de brokstukken verspreid lagen over een grote oppervlakte, was het lastig om de lichamen te identificeren. Verschillende factoren compliceren het proces van lichaamsidentificatie: bijvoorbeeld een langdurige blootstelling aan water of de grote krachten die bij vliegrampen op een menselijk lichaam worden uitgeoefend. Identificatie is van groot belang. In de eerste plaats voor de nabestaanden, maar ook vanwege verzekeringen en juridische belangen. Maar hoe worden de lichamen geïdentificeerd? Rampen Identificatie Team Lichaamsidentificatie is in eerste instantie een taak van de politie. Bij grote rampen of bij ongelukken in het buitenland waar Nederlanders bij betrokken zijn, wordt het Rampen Identificatie Team (RIT) ingezet: een samenwerkingsverband van de politie, het ministerie van Defensie en het Nederlands Forensisch Instituut. Hun taak is het identificeren van slachtoffers van vliegtuigcrashes, maar ook van ongelukken als vuurwerkrampen, bomaanslagen en tsunami’s.

beelden die kunnen helpen bij identificatie, zoals foto’s van kleding en sieraden. Ook pasfoto’s, gezichtreconstructies, tatoeages en in sommige gevallen foto’s van de overledene zelf zijn hier te zien. Bij ernstige rampen als een grote vliegtuigcrash zijn deze gegevens echter niet altijd beschikbaar. De snelste en makkelijkste manier om lichamen te identificeren is dan aan de hand van het gebit. Deze methode is niet invasief en betrouwbaar: aan de hand van het gebit kan de helft tot tweederde van de lichamen geïdentificeerd worden. Door ontwikkelingsen standsafwijkingen van kaken, tanden en kiezen is namelijk geen enkel gebit hetzelfde. Daarnaast zijn gebitgegevens van bijna iedereen bekend: de meeste Nederlanders gaan regelmatig naar de tandarts en hebben dus ook een tandartsdossier. Ook zijn tanden erg duurzaam: er is heel wat voor nodig om ze kapot

Methodes Allereerst worden lichaamskenmerken als huidskleur, lichaamsbouw, leeftijd, moedervlekken en littekens indien mogelijk zo veel verzameld. Als het lichaam nog toonbaar is en er bestaat weinig twijfel over die identiteit van het slachtoffer wordt aan nabestaanden gevraagd of ze het lichaam kunnen identificeren. Patiëntendossiers kunnen worden gebruikt om serienummers van bijvoorbeeld een kunstheup te achterhalen. Ook kan gebruik worden gemaakt van vingerafdrukken. Echter, bij ernstige rampen of bij langdurige blootstelling van het stoffelijk overschot aan hitte of water is het lastiger om deze methodes te gebruiken. Zo bestaan vingertoppen uit zacht weefsel dat na verloop van tijd vergaat.

Van aangetroffen persoonlijke eigendommen als sieraden of documenten kan ook veel worden afgeleid. De politie beheert een internetpagina met

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Emma Peereboom te krijgen. Omstandigheden als extreme hitte, kou of water hebben nauwelijks invloed op het gebit.

DNA-onderzoek Als het niet lukt om een identiteit vast te stellen aan de hand van het gebit kan er DNA-onderzoek worden gedaan. Vaak wordt dan gebruik gemaakt van weefsel zoals een stukje spier, indien mogelijk op een onopvallende plek. Als het niet mogelijk is om een stukje weefsel af te nemen kan in het uiterste geval DNA uit bot worden gehaald. Maar omdat dit soms weken duurt ligt de voorkeur bij weefsel, waarbij de procedure doorgaans nog geen dag in beslag neemt. In het geïsoleerde DNA wordt vervolgens gekeken naar de niet-coderende delen van het genoom – dit in tegenstelling tot onderzoek naar erfelijke mutaties – omdat hier meer genetische variatie in zit.

Complicaties Het identificeren van stoffelijke overschotten kost tijd. Veel tijd. Bij de tsunami in Thailand in 2004 vielen 5000 doden en duurde het identificatieproces een heel jaar. Na dit jaar waren nog steeds 400 lichamen niet geïdentificeerd. Zeker bij grote rampen zijn er vaak omstandigheden die de taak van identificatie compliceren. Allereerst maakt het uit of de ramp ‘open’ of ‘gesloten’ is. Dat wil zeggen, of het bekend is wie de doden zijn van een ongeval. Bij een vliegtuigcrash is dit vaak het geval omdat er een passagierslijst is. Bij de vliegramp in 1992 in de Bijlmer was er wel een passagierslijst, maar omdat er geen lijst bestond van van mensen die op dat moment in de Bijlmer waren, werd het identificatieproces ernstig gecompliceerd. Een andere factor die het identificeren van de lichamen

Medische Faculteit der Leidse Studenten

bemoeilijkt is de vondst van lichamen die niet meer intact zijn of uit meerdere onderdelen bestaan. Bij de MH17-ramp, waar sprake was van een ontploffing in de lucht, lagen de stoffelijke overschotten kilometers uit elkaar, wat het nog gecompliceerder maakt voor de RIT-experts. Daarnaast werden de experts in het geval van MH17 lange tijd niet toegelaten tot de plek van de ramp. Toen ze eenmaal toegang hadden gekregen waren de lichamen al aan het ontbinden. Tot op de dag van vandaag zijn er 2 personen nog altijd niet geïdentificeerd. Kortom, lichaamsidentificatie is zeer lastige en tijdrovende taak. Maar wel een taak die van ontzettend groot belang is. Welke methode wordt gebruikt hangt af van de omstandigheden van de ramp. Vaak wordt een combinatie van methodes gebruikt die in de meeste gevallen leidt tot identificatie van het slachtoffer. Toch blijven er ook enkele gevallen waar identificatie niet succesvol is.

Meer weten over vlucht MH17? Het programma Air Crash Investigation van National Geographic heeft een documentaire gemaakt over de ramp en de uitdagingen waarmee de onderzoekers te maken kregen. Er wordt onder meer gesproken met medewerkers van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. De aflevering werd uitgezonden op 4 maart 2018.

INTERVIEW

– Achter de schermen –

Wat gebeurt er vooraf met de lichamen die wij gebruiken voor onderwijs?

Friso Jansen is arts en werkt als anatoom in het LUMC. Hij doet onderzoek en geeft onderwijs, maar noemt zichzelf vooral docent. Hij geeft ons in deze Predoctor een inkijkje in de wereld achter de schermen van snijzaal. We lopen mee naar de achterkant van het LUMC.

“

ier aan de zijkant van het LUMC komt de begrafenisondernemer het stoffelijk overschot brengen. Het gaat vervolgens met de lift naar beneden en wordt klaargemaakt voor het balsemen. Dat balsemen heeft als doel de ontbinding van het lichaam te stoppen. De ontbinding komt in eerste instantie van binnenuit, van enzymen in cellen die als het ware de cellen zelf gaan opeten, autolyse noem je dat met een duur woord. Ook van buitenaf vindt ontbinding plaats door micro-organismes. Omdat de balsemvloeistof toxisch is voor deze micro-organismes, krijgen ze geen kans om van buitenaf het lichaam te betreden.”

“Iedereen kan zich aanmelden om lichaamsdonor te worden. Er zijn geen restricties in leeftijd. Het gebeurt natuurlijk wel veel minder dat kinderen aangemeld worden dan oudere mensen dat doen. Dat heeft ermee te maken dat je moet weten dat een lichaamsdonorprogramma bestaat. Daarnaast is het voor ouders een flinke stap om na het overlijden van hun kind, wat al heel heftig is, ook nog afstand te doen van het lichaam.”

“Het deelnemen aan het lichaamsdonorprogramma is een actieve beslissing. Dat is ook bij de wet zo geregeld. Je moet zelfstandig en wilsbekwaam zijn als je een wilsbeschikking invult, nog heel ouderwets handgeschreven met We vragen of Jansen wel eens gekke vragen een handtekening eronder. Daarmee kom je krijgt over zijn baan op een feestje. “Ha, ik praat dan in ons bestand. Het is vooral belangrijk dat niet graag over mijn werk op feestjes. Mensen nabestaanden dat weten, want die moeten actie gaan al snel rare vragen stellen. Om het simpel ondernemen na het overlijden. Die moeten in te houden zeg ik vaak gewoon dat ik docent overleg met de begrafenisondernemer ervoor ben. Waarin? De anatomie. Waar gaat dat dan zorgen dat het lichaam bij ons komt. Voor over? De onderdeeltjes van het lichaam: welke nabestaanden betekent het ook wat natuurlijk, spiertjes, botjes etc. Dan zijn de meeste mensen dat het lichaam van een geliefde ter donatie - hoop ik altijd - de interesse kwijt en stellen wordt aangeboden. Omdat dat binnen 24 uur na verder geen vragen die ik zelf niet leuk vind om het overlijden moet gebeuren, betekent dit dat te beantwoorden.” het rouwproces anders wordt. Je hoeft overigens je nabestaanden niet om toestemming te vragen, het is immers jouw beslissing. Maar het is wel goed om uit te leggen en te bespreken, zodat zij er vrede mee kunnen hebben.”

“Als een lichaam binnenkomt dienen we een aantal liter balsemvloeistof toe via een buisje in de arteria femoralis. Daarmee verdunnen we het bloed helemaal uit. De vloeistof komt zo ook in de venen en vaatbedden terecht. Om die balsemvloeistof het hele lichaam rond te krijgen gebruiken sommige centra een pomp. In het LUMC gebruiken we daarvoor gewoon zwaartekracht, door een ton met balsemvloeistof hoger te hangen dan het lichaam, waardoor het

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

balsemen geleidelijk gebeurt. Het inlopen van de balsemvloeistof duurt ongeveer 24-48 uur. Dan hebben we het lichaam van binnenuit gebalsemd. Tijdens die twee dagen lichten we de schedel om de breinen uit te nemen. Die worden in een eigen bassin gelegd zodat we zeker weten dat die ook goed en snel genoeg gebalsemd worden. Overigens hebben we tijdens die procedure een gelaatsmasker op, om de hele kleine kans op besmetting met bijvoorbeeld prionen te vermijden. Om ook de buitenkant van het lichaam volledig te balsemen worden de lichamen vervolgens 6 maanden bewaard in grote bassins met balsemvloeistof. Na die 6 maanden gaan we ervan uit dat het lichaam steriel is.”

“We hebben een bestand met lichamen die al 6 maanden of langer gebalsemd zijn, en dus geschikt zijn voor gebruik. Er wordt niet van tevoren bepaald welke lichamen naar onderzoek of onderwijs gaan. Op het moment dat iemand met een verzoek komt gaan we kijken welke lichamen klaar zijn. Ook als een lichaam bijvoorbeeld met protheses binnenkomt, is het nog steeds geschikt voor onderwijs. Daarvoor gelden geen restricties. Voor studenten is het interessant om een lichaam met prothese te zien, terwijl op de tafel ernaast een lichaam ligt zonder prothese. Voor onderzoek kan je je voorstellen dat als een orthopeed het inbrengen van een prothese wil oefenen, het wel onpraktisch is als er al een prothese in zit.”

Q: Vera Broek en Zoë Vallinga A: Friso Jansen

helemaal geen plichten of iets dergelijks. Het lichaam blijft gewoon van de donor. Die kan zich absoluut altijd nog bedenken.”

“We krijgen van een geneeskundestudent wel eens het bericht dat iemand uit zijn omgeving is overleden of binnenkort gaat overlijden en lichaamsdonor is. Ze zijn bang dat ze hun dierbare tegen kunnen komen op snijzaal. Ik denk dat die kans procentueel heel laag is, maar we willen die kans natuurlijk zo ver mogelijk verkleinen. Op basis van geboortedatum kunnen we het lichaam dat bij ons is binnengekomen opsporen en ervoor zorgen dat het niet op snijzaal terecht komt. Eigenlijk is dat dus best eenvoudig. Ik heb zelf nog nooit zo’n situatie meegemaakt, en daar “Als mensen ons bellen dat ze lichaamsdonor ook nog nooit van gehoord. Het is een zorg van willen worden vragen we altijd of ze ook studenten, maar in de praktijk kunnen we het orgaandonatie overwegen. Je kunt namelijk niet voorkomen en gebeurt het niet.” lichaamsdonor én orgaandonor zijn. Dat heeft als reden dat een lichaam binnen 24 uur na “We doen ook veel onderzoek in het LUMC. Je overlijden bij ons op de afdeling moet zijn, omdat hoort vaak: “De anatomie is toch af?” Dat is niet de ontbinding al enkele minuten na het tijdstip zo. Wel de grote lijnen natuurlijk, dat we twee van overlijden begint. Als organen worden longen hebben en een hart. Maar over de details uitgenomen voor donatie is die 24 uur al voorbij. is discussie. We doen in het LUMC bijvoorbeeld Daarnaast zijn er bij orgaandonoren wonden in onderzoek naar peesschedes van handen en het lichaam, met name aan de grote bloedvaten. voeten. Er zit een dun hulsje om pezen heen, daar Het balsemproces is dan technisch bijna niet kun je mooie plaatjes van vinden in de boeken. meer mogelijk. Als mensen die ons bellen het Maar wij [anatomen, red.] vinden dat die plaatjes allebei overwegen, vertellen we dat er landelijk niet kloppen. Er missen veel peesschedes en gezien geen tekort is aan lichaamsdonoren, maar door middel van onderzoek proberen wij dat wel aan orgaandonoren. En dat ons advies zou aan te tonen. Een onjuist plaatje corrigeren zijn om voor orgaandonatie te kiezen omdat je lijkt misschien een detail, maar functioneel en dan levens redt. Maar nogmaals, het lichaam conceptueel verandert er op deze manier veel is niet van ons dus het is niet onze keuze. Het in de manier waarop we naar handen en voeten feit dat je in ons bestand bent opgenomen geeft kijken. ”

Medische Faculteit der Leidse Studenten

FOTOPAGINA

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Medische Faculteit der Leidse Studenten

INTERVIEW

– Geneeskunde onder de brug –

Sandra Minderhoud is sociaal verpleegkundige en werkt in de daklozenzorg. Een baan die haar op het lijf geschreven is. Ze werkte in arrestantencellen, asielzoekerscentra en momenteel ook onder de brug. Daklozen zijn een groep waar de doorsnee zorgverlener zijn handen vanaf trekt. Minderhoud niet. Hiermee is ze de onmisbare schakel tussen daklozen en de reguliere medische zorg.

“

eel oneerbiedig worden we het afvoerputje van de zorg genoemd. Mijn afdeling [Vangnet & Advies bij de GGD, red.] behandelt mensen met multiproblematiek. Op alle leefgebieden is wel wat mis. Mijn cliënten zijn vaak dakloos en hebben schulden, een verslaving, psychiatrische problemen of een licht verstandelijke beperking (LVB) in combinatie met de somatiek. Het is een groep met andere medische problematiek, omdat ze zoveel buiten zijn. Dat levert medisch interessante dingen op: ik heb mensen gehad waar de maden uit liepen. Comorbiditeit komt vaker voor dan normaal en de combinatie van problemen maakt deze gevallen doorgaans complex.”

“Deze groep mensen heeft geen ziekte-inzicht. Onze core business is om laagdrempelig contact te maken en in te spelen op de hulpvraag. Ze hebben zelf vaak geen hulpvraag, maar die komt van omstanders zoals buren en politie, die last van deze mensen hebben. We bellen aan als ze nog ergens wonen, of ik bezoek mensen onder een brug. Dan zeggen ze in eerste instantie: ‘Donder op, ik leef mijn eigen leven.’ Deze mensen noemen we zorgwekkende zorgmijders. Toch blijven we terugkomen en contact maken op basis van vertrouwen. Dat betekent soms zelfs een biertje voor iemand kopen, maar ook gewoon aanwezig zijn en luisteren. De een heeft een harde aanpak nodig en de ander net wat softer.”

“De medische problematiek is anders bij deze groep mensen. Ze hebben hoofdpijn, maar als je doorvraagt komt dat door de zorgen over dat ze zoveel schulden hebben. Er zit altijd wat achter. We zien vaak ‘loopvoeten’. Dat is schimmel in combinatie met heel veel eeltvorming. Als ze daarmee blijven lopen worden het open plekken die gaan ontsteken. Ook polyneuropathie komt vaak voor, we hebben immers veel alcoholisten. Daarnaast zien we veel achterstallig onderhoud. Ik zie regelmatig mensen die al heel lang niet bij een dokter zijn geweest. Je komt echt vieze wonden tegen. Ook houden mensen zich niet aan een beleid. Dan spreken we af om een verbandwissel te doen, maar komen ze niet opdagen. Een week later kom je ze weer tegen en zit hetzelfde verband er nog op, want zij douchen niet.”

“Soms sturen we iemand door naar het ziekenhuis. Dan word ik wel eens teruggebeld met de boodschap: ‘Ik ga niet eens een foto maken, want deze vent is onuitstaanbaar: straalbezopen, scheldt iedereen verrot en dat accepteer ik niet in mijn ziekenhuis!’ Dan is het aan ons de taak om hen over te halen of met de cliënt mee te gaan naar het ziekenhuis. Het personeel is blij dat ik erbij zit en de mensen een beetje kan inhouden. Dat gaat ook wel van: ‘En nu hou je effe je kop dicht.’ Zo praat je dan met elkaar. Je wil toch dat ze geholpen worden. Ziekenhuispersoneel moet zich realiseren dat het voor deze groep patiënten heel lastig is om op tijd te verschijnen op poliafspraak. Door hun onregelmatig bestaan (Heb ik vanavond wel een slaapplek? Hoe kom ik aan drugs zonder geld?) gaat dit geregelmatig mis. Ik zou willen pleiten voor een stukje begrip vanuit artsen en doktersassistenten.” “Iets wat de arts moet leren is dat de anamnese vaak niet klopt. Je kan vragen hoe lang iemand al klachten heeft, maar deze mensen hebben een hele andere tijdsbeleving. Als je vraagt hoe lang iemand pijn heeft krijg je het antwoord: ‘Al een tijdje.’ Want als je veel drinkt, wat is pijn dan? Het is als arts moeilijk om je in te leven in de patiënt. Ook moet je alles heel simpel uitleggen in Jip- en Janneketaal. Er zitten veel cliënten tussen met een licht verstandelijke beperking. Daarom vragen we vaak of hij wil herhalen wat we hebben afgesproken in het behandelplan. Dat klinkt betuttelend, maar werkt wel.” “Een casus die me altijd zal bijblijven is van een meneer die heel lang op straat heeft geleefd. Hij hing jarenlang dakloos rond tot hij een straatverbod kreeg vanwege het lastigvallen van mensen. Hij gebruikt heroïne en van alles ernaast. Hij leefde onder de brug, en we zagen dat hij steeds meer wonden aan zijn benen kreeg en er slecht uit zag. De politie kon er niks mee. Toen ben ik contact gaan leggen onder die brug. Eerst samen met de politie, want het was een hele grote man. Toen hij uiteindelijk hier op het spreekuur kwam was dat best lastig. Hij had gebruikersgedrag en was heel manipulerend. Er ontstond iedere keer gezeik als ik hem verbandmiddelen moest geven. Op een gegeven moment brak er iets en zei ik: ‘Steeds dat gezeik dat ik het niet goed doe. Of jij doet het, of ik. Ik

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Vera Broek heb er toch verstand van, want ik heb er verdomme voor geleerd!’ Vanaf dat moment kreeg hij respect voor mij en vond hij het prima als ik zijn benen behandelde.

“In de loop van de tijd werd hij steeds zieker. Hij kwam een paar keer in het ziekenhuis terecht, waar hij zich enorm misdroeg: van specialisten die zeiden dat hij zich moest gedragen en anders gewoon mocht vertrekken, tot assistentes bedreigen en over de balie heen hangen. Ze wilden hem behandelen want hij had orgaaninsufficiëntie, maar het was niet te doen met zijn gedrag. Uiteindelijk heeft hij op eigen initiatief het ziekenhuis verlaten. Toen heeft hij een tijdje op onze ziekenboeg gezeten. Hij had medicatie meegekregen maar werd steeds slechter. En hij wilde toch weer naar buiten. Mijn angst was toen dat hij zou sterven op straat. Ik heb daarover gepraat met een psychiater. Die zei tegen mij: ‘Wie ben jij om hem te weerhouden van het feit dat hij wil sterven in het harnas?’ En daar had hij gelijk in. Ik had mijn eigen normen en waarden aan hem toegeschreven; ik vond het niet menswaardig om hem buiten te laten.” “Zo zag je een hele zieke man buiten lopen. Samen met de straatpastoor hebben we voor elkaar gekregen dat hij naar een hospice kon. Daar was ik zo blij mee, maar het was ook heel ingewikkeld. Een hospice is natuurlijk ingericht op mensen die gewoon meewerken. Hij, de man van de straat, komt binnen en doet zijn leren jas uit. Ik zie zo’n groot mes zitten. Dus ik snel dat mes verstopt, en alles doen om het maar oké te laten lijken. Het is zo’n warm bad waar je dan in terecht komt en dat voelde deze cliënt ook. Hij was daar gelukkig, lag schoon gewassen en met haartjes gekamd onder een mooi bloemendekbedje. Zo had ik ‘m nog nooit gezien. Daar is hij uiteindelijk op 53-jarige leeftijd overleden.”

“Mijn tip aan medische studenten? Prik door dat gedrag heen. Het mooiste zou zijn als je je eigen normen en waarden af en toe even laat varen. Stel dat je iemand ziet die zich anders gedraagt – een beetje grote mond of die niet netjes een hand geeft – probeer hem dan gewoon als mens te zien. Het zou net zo goed je broer, zus of vader kunnen zijn. Iedereen kan dakloos raken. Als je los van je somatiek veel andere problemen hebt, ben je misschien ook wel een beetje onbeschoft. Het zijn mensen die een ander leven leiden dan wij. Goed om te weten voor coassistenten: iedere grote stad heeft een daklozenspreekuur. In Leiden valt dat onder Stichting de Binnenvest. Als je als coassistent merkt dat iemand onverzekerd is en er van alles speelt, weet dan dat je ook met hen kunt overleggen of doorverwijzen.” Medische Faculteit der Leidse Studenten

OUDERENGENEESKUNDE

Bianca de Jong AIOS Ouderengeneeskunde

– De black box van ouderengeneeskunde – Dementie is de black box van de ouderengeneeskunde. Iedereen heeft er wel mee te maken in zijn of haar omgeving. Sommige mensen zijn er bang voor, anderen zijn hard op zoek naar de ontstaanswijze en mogelijke behandelwijze van deze ziekte. Het beloop van dementie is helaas bij elke persoon anders en we kunnen er geen harde uitspraken over doen.

aak begint het met kleine dingen vergeten. Dingen die jij en ik ook wel eens vergeten. Totdat mensen gaan vragen naar wat er net is verteld. Dat is wat opvalt. Vaak zoeken ze dan toch de huisarts op en wordt na wat onderzoeken de diagnose dementie gesteld. Sommige mensen weten het daarentegen nog tot op late leeftijd heel goed te verbloemen. Zo ook een echtpaar van 91 en 89 jaar. Ze wonen nog samen thuis en alles gaat zo zijn gangetje. Vanaf de buitenkant lijkt er niks aan de hand, maar toch is de GGZ ingeschakeld door de huisarts voor een algemene cognitieve screening.

Bij aankomst valt er niks bijzonders op aan de buitenkant van het huis. De heer des huizes doet op een onhandige manier de voordeur open omdat zijn rollator in de weg staat. De woonkamer is wat donker en stoffig met meerdere vloerkleden op de grond. Als ik om mij heen kijk staan en liggen er overal spullen en papieren. Op de salontafel zie ik een stapel met ongeopende enveloppen. De echtgenote zit prominent in de woonkamer, in een sta-op stoel, met de kin op haar borst rustig weg te doezelen. Er zitten een aantal etensvlekken op haar veel te ruim zittende blouse en er loopt wat speeksel uit haar mondhoek. Als ik mijzelf wil voorstellen aan mevrouw, moet ik mijn stem behoorlijk verheffen voordat zij opkijkt. Ik krijg een slappe handdruk en stel mijzelf voor. Nog voordat ik op de bank zit, ben ik de aandacht van mevrouw alweer kwijt.

Moeizaam krijg ik een gesprek met het echtpaar op gang. Ze wonen al 50 jaar met veel plezier in dit huis en hebben hun twee kinderen hier grootgebracht. Zij is altijd huisvrouw geweest, hij was vroeger elektricien en heeft ook veel bijgeklust voor bekenden. “Dat doe ik nu nog steeds hoor”, zegt meneer. “Kijk, daar staat een kapotte radio die ik nog moet maken voor de buurman”. Meneer wijst naar de grond naast hem. “Maar wat komt u eigenlijk doen?”, vervolgt hij. Als ik even later met mevrouw een gesprek probeer aan te knopen, geeft zij aan weinig tijd te hebben omdat ze zo de kinderen moet ophalen. Met veel moeite kom ik erachter dat het echtpaar geen zorg heeft. Het huishouden doen ze zelf en als ik vraag naar de persoonlijke verzorging krijg ik als

antwoord: “Douchen? Nee, een washandje is genoeg hoor dokter”. De boodschappen haalt meneer lopend met de rollator. “De warme maaltijd? Een boterham is voldoende, zoveel trek hebben we niet.” Wel zie ik duidelijk dat beiden zijn afgevallen in vergelijking met de foto’s in het huis.

Na ruim een uur sta ik weer buiten. In de frisse buitenlucht laat ik het gesprek tot me doordringen. Het echtpaar weet zich nog net te redden in hun eigen huis. Hoewel de hygiëne misschien niet volgens mijn standaarden is, zijn er ook geen gevaarscriteria. Het liefst willen ze het leven wat ze samen hebben zo voortzetten en hebben ze geen behoefte aan bemoeienis. Zij leven in vrede in hun eigen wereld, letterlijk, ergens tientallen jaren terug in de tijd. Wat zou er in hun hoofden omgaan, in welke beleving zitten zij? Voor hen is het de normaalste zaak van de wereld, maar voor mij is het een grote black box die dementie heet. Als specialisten ouderengeneeskunde mogen we er voor deze mensen zijn maar blijft het zoeken naar wat we kunnen.

Meelopen ouderengeneeskunde Ben jij ook geïnteresseerd in het vak en wil je zien hoe divers het vak is? Lijkt het je leuk om een dag mee te lopen? Dan is dit je kans om kennis te maken! Neem contact op met sool@lumc.nl om een dag te plannen. Wist je dat je daarnaast ook het coschap sociale geneeskunde in een verpleeghuis kunt volgen?

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Dagmar Brouwer Student-Assessor

CO-LUMN

– Leidse Assessoren on tour! –

Het is zondag 28 april, 10:50 en het is zo ver: samen met mijn zes mede-assessoren stap ik het vliegtuig in, op naar Zürich. Niet als stedentrip of om ietwat laat toch nog op skivakantie te gaan, maar voor een heuze dienstreis; de Leidse Assessoren on tour!

a bij de douane mijn volledige tas overhoop gehaald te hebben, omdat er blijkbaar toch nog een pakje drinken onderin zat, en deze vervolgens in mijn 45 cm brede vliegtuigstoel weer geprobeerd hebben te ordenen, zit ik eindelijk ontspannen in mijn vliegtuigstoel. Het vliegtuig stijgt op en langzamerhand dwalen mijn gedachten af: wat zou er in de black box van mijn dienstreis komen te staan?

“We drinken veel te dure koffie op het terras en bezoeken een museum”

De dag van landing zelf hebben we geen afspraken staan. Na onderzocht te hebben welk kaartje voor het openbaar vervoer we nu moeten hebben, dwalen we daarom wat rond in de stad. We drinken veel te dure koffie op het terras en bezoeken een museum van de Universiteit, waar we onderzoeksresultaten van de Universiteit zelf tentoongesteld krijgen. Na een avondwandeling door het oude stadsgedeelte gaan we vroeg naar bed; de komende dagen staat ons een vol programma te wachten!

“Hier worden indexcijfers gebruikt om de kwaliteit te meten”

Gedurende deze dagen hebben we veel mogen leren over de Universiteit Zürich. Als eerste kregen we inzicht in de evaluatiecyclus van de Universiteit. Onze evaluatiesysteem middels de GOES-enquêtes, panelgesprekken, OOO’s (operationeel opleidingsoverleg) en opleidingscommissies is in Zürich compleet anders ingericht. Hier worden indexcijfers gebruikt om de

kwaliteit te meten, waarna gezamenlijke bijeenkomsten met vertegenwoordigers van verschillende partijen (docenten, studenten, examencommissie, etc.) volgen. Ook leren we over een SPOC (Small Private Online Course) die wordt ingezet om studentassistenten die lesgeven te ondersteunen. Welke lesmethoden kun je als studentassistent toepassen en hoe stimuleer je een actieve houding van de student? Na zelf een aantal filmpjes van de SPOC gekeken te hebben gaan we door naar de VSUZH (Verband der Studierenden der Universität Zürich), een soort universiteitsbrede studievereniging.

“Het aantal burn-outs is bij de Universiteit Zürich vele malen lager”

Van hen krijgen we uitleg over de studenteninspraak binnen de Universiteit Zürich. De medezeggenschapsstructuur die wij op ieder niveau van het LUMC kennen klinkt hen onbekend in de oren, en ik realiseer me hoe bijzonder de studenteninspraak in Leiden en in het bijzonder het LUMC eigenlijk is. Ook zijn er dingen in Zürich waar we nog van kunnen leren. Tijdens gesprekken met het hoofd van de ‘Psychological Counseling Services’ kreeg ik bijvoorbeeld meer informatie over het sterke netwerk dat ter ondersteuning van de student is opgebouwd. Het aantal burn-outs is bij de Universiteit Zürich vele malen lager en de opzet van hun ‘Psychological Counseling Services’ draagt hier zeker aan bij.

Terug in het vliegtuig naar Nederland kijk ik terug op een aantal leerzame dagen. De black box van de dienstreis is gevuld tot ideeënbox en ik kan niet wachten de box in Nederland uit te pakken en te delen!

Ma t/m vr K1-97 LUMC| 071-52 64897 | assessor@lumc.nl | Medische Faculteit der Leidse Studenten

@studentassessorlumc

THEMA

– Münchausen by proxy –

Münchausen by proxy is een ziektebeeld dat enorm tot de verbeelding spreekt. Kinderen die ziek worden gemaakt én gehouden door hun ouders of verzorgers, met als doel geld, aandacht of medelijden te verkrijgen. De bekende zaak van Gypsy Rose Blanchard en haar moeder Dee Dee is hier een goed voorbeeld van. Haar verhaal is verfilmd in de nieuwe dramaserie ‘The Act’, te zien via de streamingdienst Hulu.

ypsy zou lijden aan epilepsie, spierdystrofie en zelfs leukemie, maar later bleken deze aandoeningen door haar moeder verzonnen. Dee Dee Blanchard sleepte haar volkomen gezonde dochter van de ene arts naar de volgende, bewerend dat haar dochter aan de ernstigste ziekten zou lijden. Ze zette haar dochter in een rolstoel, schoor Gypsy kaal om de effecten van chemotherapie na te bootsen en zette haar constant aan een zuurstoftank. Niemand kon vermoeden dat Gypsy eigenlijk kerngezond was en al deze therapieën helemaal niet nodig had. Een aantal keer trokken medisch specialisten aan de bel, toen MRI’s of bloedtesten geen bijzonderheden toonden, maar nooit werd er opgetreden. Uiteindelijk werd Dee Dee op gruwelijke wijze vermoord door het vriendje van Gypsy, die haar alleen maar wilde bevrijden van de mishandeling. Gypsy heeft tien jaar gevangenisstraf gekregen voor haar rol in de moord, maar beweert zelfs meer vrijheid te kennen in de gevangenis dan ze ooit had toen ze nog met haar moeder woonde.

hun jeugd. Nu zoeken deze ouders (meestal moeders), naar aandacht van artsen en omgeving. Het hebben van een ernstig ziek kind kan leiden tot medelijden vanuit de omgeving en de drang naar meer aandacht kan ervoor zorgen dat de ouders tot excessief misbruik in staat zijn. De zaak van Nina Blom (42) is hier ook

De aandoening is zeldzaam en het is moeilijk om een diagnose te stellen. De patiënt moet op heterdaad betrapt worden, of de conclusie moet worden getrokken nadat alle andere mogelijke verklaringen uitgesloten zijn. Dit is extra moeilijk omdat er altijd wel een andere reden kan zijn waarom een kind niet beter wordt na adequate behandeling. Onterechte beschuldiging heeft dan ook verregaande consequenties. Toch heeft Münchausen by Proxy een incidentie van tussen de 50-100 gevallen per jaar in Nederland.

De meeste ouders die aan Münchausen by proxy lijden hebben zelf ernstig misbruik meegemaakt in

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

een voorbeeld van. Zij werd tot haar 14e levensjaar dagelijks ingezwachteld door haar moeder, zodat het zou lijken alsof het meisje aan jeugdreuma leed. Ook fluisterde haar moeder haar in wat ze moest zeggen tegen artsen en leerde ze van haar moeder hoe ze verschillende aandoeningen moest simuleren. De pijn hoefde ze overigens niet meer te simuleren omdat het zwachtelen heftige vochtophoping tot gevolg had. Het meisje kreeg zeer zware medicatie, wat haar uiteindelijk alsnog ziek maakte. Haar moeder simuleerde zelf ook verschillende aandoeningen, waardoor ze niet in staat zou zijn voor haar ‘ernstig zieke’ dochter te zorgen. Nina kreeg om deze reden een verblijfskatheter, mocht niet meer lopen of naar school en bracht haar leven ingezwachteld op bed door. Toen haar ouders aandrongen op euthanasie trok een kinderneuroloog aan de bel, waarna Nina door instanties is weggehaald bij haar moeder. Het misbruik dat bij Münchausen by proxy komt kijken kan verregaande gevolgen hebben. De ouder die het kind misbruikt zal aandringen op zeer invasieve ingrepen, pijnlijke onderzoeken en zware

Anouk Koelewijn

medicatie. Dit kan op de lange termijn permanente schade opleveren bij het kind. Bij Gypsy Rose Blanchard zijn de speekselklieren verwijderd nadat haar moeder ervoor gezorgd had dat ze enorm moest kwijlen door verdovingscreme op haar tandvlees te smeren. Ook kreeg het meisje vanaf een zeer jonge leeftijd heftige anti-epileptica waardoor haar gebit ernstig onderontwikkeld is gebleven en liep ze een groeiachterstand op door de vele medicatie. Nina Blom moest na jaren ingezwachteld geweest te zijn opnieuw leren zitten en lopen.

De vraag blijft hoe artsen mee hebben kunnen werken aan de eisen van de ouders van Nina en Gypsy en waarom ze nooit serieus hebben ingegrepen toen zij verdenkingen begonnen te krijgen. Dit is de reden dat er nu meer aandacht is voor de manifestaties die horen bij deze vorm van misbruik. Er zijn een aantal signalen die passen bij Münchausen by Proxy, maar deze kunnen op zijn hoogst een vermoeden aanwakkeren. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat een ouder zich hardnekkig blijft vasthouden aan het feit dat het kind ernstig ziek is, ook al is het kind genezen verklaard en wordt het ontslagen uit het ziekenhuis. Daarnaast ziet men vaak dat de ouder weigert het kind te betrekken bij gesprekken met de arts en voor het kind antwoordt wanneer de arts eigenlijk het kind aanspreekt. Ook ziet men de ouder aan anderen vertellen dat het kind ernstig ziek is of dreigt te overlijden terwijl behandelaars aangeven dat dit niet zo is. Het belangrijkste signaal is dat er geen enkele medische verklaring is voor de klachten waarmee het kind zich presenteert, maar het is moeilijk om dit als argument te gebruiken voor Münchausen by proxy omdat het ook mogelijk is dat de arts de verklaring over het hoofd ziet.

De alarmbellen moeten echt gaan rinkelen wanneer er een aanzienlijke discrepantie is tussen de resultaten van anamnestisch of aanvullend onderzoek en de toestand van het kind. Ook wanneer de ouder weigert het kind te betrekken bij gesprekken met de arts en voor het kind antwoordt wanneer de arts eigenlijk het kind aanspreekt kan de verdenking op misbruik aangewakkerd worden. Helaas zijn deze verschijnselen alsnog niet specifiek genoeg om een diagnose te stellen, omdat ze ook als gevolg van grote bezorgdheid en stress op kunnen treden. Daarom is het belangrijk om een tunnelvisie te voorkomen en de belangen van het kind altijd voorop te blijven stellen.

Medische Faculteit der Leidse Studenten

ALUMNI

Vera Broek

– Tijd voor een nieuwe aanpak –

Prof. dr. Marco de Ruiter is kersvers bestuurslid van de LUMC Alumni Vereniging en hoogleraar bij de afdeling Anatomie en Embryologie in het LUMC. Zijn passie ligt bij het onderzoek binnen de cardiale ontwikkelingsbiologie. Daarnaast geeft hij veel onderwijs en vindt het tijd voor een nieuwe aanpak.

ls je De Ruiter hoort praten lijkt het alsof hij bijna vanzelf in het LUMC terecht kwam. “Ik heb Biologie gestudeerd aan de - toen nog - Rijksuniversiteit Leiden, met een medische specialisatie. Daar liep ik stage bij de medische faculteit, en dat was zo geweldig dat ik eigenlijk nooit meer ben weggaan. Na die stage ben ik er een promotieonderzoek gestart. Daarna een PostDoc, docent geworden en inmiddels professor. Bij ons thuis zat eigenlijk iedereen in de medische wereld. Ik zette me daartegen af en wilde per se iets anders doen. Dat werd Biologie. Maar uiteindelijk stroomt het bloed waar het niet gaan kan en werk ik inmiddels met heel veel plezier in het LUMC. Momenteel ben ik bezig met onderzoek naar aneurysmata van de ascenderende aorta in het geval van bicuspide aortakleppen. In het lab zien we hele gave resultaten. Ik hoop dat vanuit dit onderzoek een profylaxe ontwikkeld kan worden. Patiënten helpen is immers uiteindelijk waar je het voor doet.” “Onderwijs is ook een passie waar ik me op dagelijkse basis mee bezig houd. Als ik de toekomst van het onderwijs voor me zie hoop ik dat we steeds nauwer aansluiten bij jullie leervragen. Er moet dan meer individuele keuze komen voor studenten. Ook in een master als Geneeskunde. Dat is natuurlijk niet makkelijk, omdat je in een heel strak keurslijf zit met alle verschillende onderdeeltjes die we in een 5 à 6-jarige opleiding proppen. We kunnen niet zomaar zeggen: we doen het bewegingsapparaat niet. Aan de andere kant denk ik wel dat er meer vrijheid mogelijk is. Dat als jij iets met Pathologie wil, dat het moet kunnen. En misschien wel ten koste van iets anders.

Dan krijg je enthousiasme voor het vak. Ik vind het een uitdaging om daar nieuwe wegen voor te vinden.”

“Dat samen dingen voor elkaar krijgen vind ik sowieso heel leuk. Zo ben ik onlangs gevraagd om in het bestuur van de LUMC Alumni Vereniging te gaan. Wat ik daar zo leuk aan vind is dat het de afgestudeerden en (oud-) medewerkers bij elkaar brengt. Mensen die na al die jaren zich nog steeds bijzonder betrokken voelen bij het LUMC, en inhoudelijk veel van elkaar willen leren. Om de jonge alumni er meer bij te betrekken worden voor hen speciale avonden georganiseerd die meer aansluiten op hun realiteit, zoals lezingen over het dertigersdilemma of vaccinaties” “Het zou mooi zijn indien we in de komende jaren meer bijeenkomsten voor jong en oud samen, zoals borrels en netwerkbijeenkomsten gaan organiseren. Het is volgens mij voor jonge alumni heel interessant om in contact te komen met collega’s die al jarenlang in het vak zitten. Zij kunnen boeiende levenslessen doorgeven, hebben een uitgebreid netwerk en vinden het vaak ook leuk om hun jonge collega’s te helpen. Ik hoop dat we meer jonge alumni bij de LUMC Alumni Vereniging kunnen betrekken. Als je een Bachelor, Master, PhD of PostDoc hebt behaald in het LUMC ben je immers al alumnus, maar veel studenten weten dat niet. In het bestuur mag ik allerlei ideeën spuien over hoe we de jonge alumni al vroeg kunnen betrekken bij de LUMC Alumni Vereniging en zal hierin zeker de samenwerking met de M.F.L.S. zoeken. En dat doe ik omdat de LUMC Alumni Vereniging de jonge alumni zo veel voordelen kan bieden.”

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Predoctor Commissie

– Vermaakpagina – The O.A. (Netflix Original) Deze fictionele serie volgt het mysterieuze verhaal van een jonge vrouw genaamd Prairie Johnson. Ze is blind en wordt als jong Russisch meisje geadopteerd door een Amerikaanse familie. Ze heeft raadselachtige nachtmerries waarna ze met een bloedneus wakker wordt, tot ze op een dag verdwijnt. Na 7 jaar lang vermissing keert ze terug uit het niets. Het meest bizarre? Haar zicht is terug. Ze wil niks zeggen over waar ze geweest is en trommelt een groepje middelbare scholieren op om een missie uit te voeren: haar vrienden redden door het openen van een deur naar een andere dimensie. Deze serie is beschikbaar op Netflix en kent sinds maart 2019 een tweede seizoen.

The Hate U Give (film) De Afro-Amerikaanse Starr Carter woont in een zwarte buurt. Ze zit op een witte privéschool, maar heeft ook in haar buurt een aantal vrienden. Na een feestje rijdt ze met haar jeugdvriend Khalil terug naar huis. Ze worden aangehouden door een politieagent en na een misverstand gaat het helemaal fout. Starr kan de dood van haar jeugdvriend maar moeilijk verwerken. En het strafrechtelijke proces tegen de politieagent moet nog beginnen. De film speelt in op het gevoel van de kijker: je voelt de emoties waar Starr mee worstelt. Niet voor niets heeft deze film, gebaseerd op het gelijknamige boek, veel lovende recensies gekregen. Ghost in the Shell (film) Major is een cyborgsoldaat in een wereld waar er maar een nihil verschil bestaat tussen mensen en robots. Er wordt veel verborgen gehouden. Major heeft het idee dat er iets niet helemaal klopt aan haar verleden, maar herinnert zich niets. Af en toe heeft ze flashbacks. De wereld in Ghost in the Shell is een black box: niemand weet precies wat er gebeurt, maar sommigen gaan op zoek naar de waarheid. Major’s herinneringen liggen opgeslagen tot iemand ze stap voor stap weet te bevrijden. Is dit het doel van Major’s bestaan? Medische Faculteit der Leidse Studenten

STUDENT

Brooklyn black-out chocoladetaart Maak eerst de chocolade custard: Doe 250 g kristalsuiker, 500 ml melk, 140 g chocolade, 50 g maïzena en 2 tl espressopoeder in een pan op laag vuur. Blijf mixen met een garde tot na 5-7 minuten een dikke vla ontstaat. Roer 2 tl vanille-extract erdoor. Schep de custard in een kom, bedek met plasticfolie en laat minimaal 3 uur opstijven in de koelkast.

Maak dan de cakes: Doe 250 g bloem, 1 tl baking soda, 2 tl bakpoeder, 50 g cacaopoeder en 250 g lichtbruine basterdsuiker in een grote beslagkom en meng goed. Smelt 140 g ongezouten boter en laat afkoelen. Meng de boter in een andere beslagkom samen met 100 ml neutrale olie, 140 g karnemelk, 100 ml afgekoelde sterke koffie, en 2 grote eieren (kamertemperatuur). Doe de natte ingrediënten bij de droge en meng met een garde tot een glad beslag. Verdeel het mengsel over twee bakvormen (ingevet en met bloem bestrooid) van 20 cm doorsnee. Bak in een voorverwarmde oven op 180°C voor 25-30 minuten tot een satéprikker er schoon uitkomt. Stort de cakes na 10 minuten uit de vormen en laat dan helemaal afkoelen. Snijd de cakes overlangs doormidden en verkruimel de lelijkste boven een kom voor garnering. Stapel de 3 cakehelften met een kwart van de custard tussen de lagen zodat je de overige helft van de custard over de hele taart kan verdelen. Bedek de taart in zijn geheel met de cakekruimels. Laat 3 uur opstijven in de koelkast en serveer koud.

Aline van Rijn Hannah Leegwater

VGT-HULP

–

Dwaze – deficiënties

Het menselijk lichaam is net een black box. Vitamine in, functionerend mens uit. Maar wat als er niet genoeg vitamines zijn? Vitaminen zijn co-enzymen die wij niet of onvoldoende zelf kunnen aanmaken. Deficiënties kunnen een specifieke oorzaak hebben en voor klachten zorgen. Daarom hebben we ze even op een rijtje gezet. Vitamine K activeert verschillende stollingsfactoren. Langdurig antibioticagebruik of leverinsufficiëntie kunnen leiden tot een deficiëntie. Alle zuigelingen in Nederland krijgen direct na de geboorte preventief vitamine K toegediend om (hersen-) bloedingen te voorkomen.

Vitamine A (retinol/bètacaroteen) deficiëntie kan het infectierisico verhogen en kan tot nachtblindheid en keratopathie (beschadiging van het hoornvlies) leiden. Vitamine D deficiëntie leidt tot hypocalciëmie en/of hypofosfatemie, wat tot osteoporose kan leiden. We kunnen deze vitamine zelf produceren bij blootstelling aan UV-licht, en het is te vinden in vette vis. Vitamine E is een antioxidant welke onder andere een rol speelt in het voorkomen van lyse van rode bloedcellen. Ezelsbruggetje: KADE

Negen wateroplosbare vitamines: Thiamine (B1) is een katalysator in het koolhydraatmetabolisme. Alcoholabusus is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van een deficiëntie, wat zich kan uiten in een opticus neuropathie of in het Wernicke-Korsakoff syndroom. Riboflavine (B2) deficiëntie kan de oorzaak zijn van keelpijn en huidproblemen.

Niacine (B3) deficiëntie kan leiden tot pellagra, dat klassiek wordt gekenmerkt door de vier D’s: dermatitis, diarree, dementie en dood. Panthotheenzuur (B5), vitamine B6, en biotine (B7 en B8) deficiëntie zijn erg zeldzaam en komen alleen voor bij extreme ondervoeding.

Foliumzuur (B9 en B11) deficiëntie kan zich in korte tijd ontwikkelen, omdat het lichaam nauwelijks een voorraad opbouwt. Het wordt voorgeschreven aan zwangere vrouwen, vanaf 4 weken vóór tot minimaal 8 weken na de conceptie, ter preventie van neuralebuisdefecten bij de foetus. Cobalamine (B12) speelt een rol in de myelinesynthese en in de bouw van DNA. Doordat het lichaam een flinke voorraad heeft ontstaat een deficiëntie vaak pas na een jarenlang tekort, al wordt het recent steeds vaker gezien door overmatig gebruik van lachgas. Het uit zich in vage klachten van malaise en op den duur wordt het zenuwstelsel irreversibel aangetast.

Vitamine C kennen we allemaal als de oorzaak van scheurbuik als gevolg van een tekort aan verse groenten en (citrus)fruit. Overmatig gebruik kan tevens tot de vorming van oxalaatstenen leiden. Het is betrokken bij de vorming van hemoglobine, collageen en steroïdehormonen. Ezelsbruggetje: Alle B’s, en een C Oefenvraag (mei 2018, vraag 91): Een gezonde neonaat van 4 weken oud krijgt sinds de geboorte borstvoeding. Is vitamine K-suppletie bij de neonaat geïndiceerd en wat is de reden daarvan? A. Ja, bij borstvoeding is suppletie nodig vanwege risico op een ernstige bloeding. B. Ja, bij borstvoeding is suppletie nodig vanwege risico op kernicterus. C. Nee, bij borstvoeding is geen suppletie nodig, omdat er voldoende vitamine K via de melk wordt opgenomen. D. Nee, bij borstvoeding is geen suppletie nodig, omdat de neonaat zelf vitamine K aanmaakt. Het juiste antwoord is A

Vier vetoplosbare vitamines:

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

THEMA

Daniëlle Koot

– Amygdala – De amygdala speelt een centrale rol bij emoties. Traumatische gebeurtenissen kunnen leiden tot een verstoorde werking, zoals overactiviteit. Dit is ook het geval bij posttraumatische stressstoornis (PTSS).

e amygdala bevindt zich in de temporaalkwab (je hebt er twee, in beide hersenhelften één) en is onderdeel van het limbisch systeem. De amygdala speelt een belangrijke rol in emotionele reacties zoals angst, genot en boosheid. Bovendien voegt de amygdala emoties toe aan onze herinneringen. Hierdoor onthoud je een moment waarop je heel blij, boos, verdrietig of bang was extra goed. De amygdala zorgt ook voor een snelle reactie op mogelijke dreiging, bijvoorbeeld een slang: je vecht, vlucht of bevriest. Hierbij komen adrenaline, noradrenaline en glucose vrij. Bovendien communiceert de amygdala met de hypothalamus en hypofyse, die door secretie van cortisol zorgen voor een stressreactie. Op basis van extra informatie, vanuit het oog bijvoorbeeld, bepaalt de prefrontale cortex of de reactie verder gaat (ja het is écht een slang) of juist stopt (het was maar een stuk touw). PTSS Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een psychische aandoening die kan ontstaan na een schokkende, traumatische ervaring zoals oorlog, geweld, seksueel misbruik of een auto-ongeluk. Bij mensen met PTSS reageert de amygdala te sterk op potentiële dreiging, vooral wanneer deze gerelateerd is aan het trauma. Patiënten met PTSS proberen gedachten, herinneringen (zoals

Medische Faculteit der Leidse Studenten

beelden, plaatsen, geluiden of geuren) en situaties die samenhangen met het trauma te vermijden. Dit houdt de PTSS in stand en kan leiden tot sociaal isolement. Bovendien zorgt de overactieve amygdala voor overdreven alertheid, waakzaamheid en prikkelbaarheid wat kan leiden tot slaap en concentratieproblemen. Ook zorgen flashbacks en nachtmerries voor herbelevingen van de traumatische gebeurtenis.

Behandeling Op dit moment heeft psychologische behandeling tegen PTSS de voorkeur. Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is hier een voorbeeld van. Bij EMDR wordt de traumatische ervaring onder begeleiding van een therapeut weer teruggehaald terwijl er tegelijkertijd een afleidende stimulus wordt gegeven. De patiënt moet bijvoorbeeld met zijn ogen de vinger van de therapeut volgen. Het idee hierachter is dat, door je te concentreren op de afleiding, de activiteit van de amygdala onderdrukt wordt en je minder aandacht hebt voor de traumatische herinnering. Wanneer de psychologische behandeling niet genoeg effect heeft of als de patiënt naast PTSS ook een depressie heeft kan er ook voor medicatie gekozen worden, zoals selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s).

Assessor externus Forestus

L.M.D. FORESTUS

Agenda

Waarde M.F.L.S.-leden,

Het jaar is bijna ten einde, we zijn bezig met de laatste loodjes en het is bijna tijd om te genieten van de mooie zomer in Nederland of juist ver van ons kleine kikkerlandje vandaan! Ook het Bestuursjaar loopt nu toch echt ten einde en het is daadwerkelijk voorbij gevlogen. We hebben genoten van alle mooie dansborrels, activiteiten, Diesweek en het Forestusweekend. Na al deze geweldige feesten kunnen wij ons in de vakantie weer opladen en maken wij ons klaar om het stokje door te geven aan het 39e bestuur.

Op donderdag 23 mei begon de Diesweek met een barbecue en een uitmuntende PlayBackshow. De dag daarna op vrijdag 24 mei hebben wij ons schor gezongen tijdens de Diescantus, waar we de liederen van Queen uit volle borst hebben laten horen. Na een weekend uitrusten was het tijd om onszelf te bevrijden uit een Escaperoom. Na een spannende zoektocht is het menigeen gelukt om deze kamer te verslaan! Op dinsdag 28 mei hebben wij samen het glas mogen heffen op de 27e verjaardag van ons mooie Dispuut. Na de officiële viering in HePatho is het feestje goed doorgezet in De Hut van Ome Henne! Nadat we woensdag 29 mei flink hebben uitgebrakt, was het die avond tijd voor het grote Forestus Open Feest ‘Don’t Stop Me Now’. We zijn tot diep in de avond door gegaan met dansen en het drinken was niet aan te slepen. Al met al hebben we ons zeer vermaakt tijdens de Diesweek; het was een week om niet snel te vergeten!

Dinsdag 25 juni: Gilde-dansborrel PiPi

Dinsdag 2 juli: Laatste borrel van het jaar

Dinsdag 3 september Terugkomborrel

Maandag 9 september wisselings-D.L.V.

Tussen de Diesweek en het Forestusweekend in, vonden ook nog een Gildedansborrel en twee activiteiten plaats. Het was tijd voor de PB/7AM-dansborrel waar weer een goed feest is neergezet! Vrijdag 7 juni de jaarlijkse Bierestafette plaats waar velen hebben gestreden en de winnaars hebben zich goed bewezen! Op woensdag 12 juni tijd voor de SjaCie-activiteit, hier hebben we mogen genieten van een mooie zeiltocht en een smakelijke barbecue! Deze mooie periode werd afgesloten met het Forestusweekend op vrijdag 21 juni t/m zondag 23 juni. We zijn dit jaar neergestreken in Drenthe. Het was een Weekend vol belevenissen en avonden om te herinneren.

Met deze mooie afsluiting van het jaar, zijn wij al bijna klaar met ons Bestuursjaar. Deze zomer gaan wij het 39e bestuur klaarstomen, zodat zij volgend jaar het Dispuut goed kunnen leiden. Wij hebben al het vertrouwen in de nieuwe commissies en laten het Dispuut in goede handen achter!

Ik wens iedereen een fijne en onvergetelijke zomervakantie toe en wij hopen jullie weer terug te zien op de Terugkomborrel! Met een fier Welterusten, Namens het 38e Bestuur des L.M.D. Forestus, Jessica Greijmans, h.t. Assessor externus

forestusbestuur@mfls.nl | www.forestus.nl | 071-526 45 27 | Bestuurskamer is geopend op werkdagen van 12:30 - 15:30

Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

IFMSA Leiden

IFMSA-LEIDEN

Dr. House – Ouderengeneeskunde Op maandag 1 april vond de dr. House Ouderengeneeskunde plaats! Het was een succesvolle avond met maar liefst 80 bezoekers. Prof. Achterberg, prof. Blauw en dr. Chel namen het publiek mee in een spannende aflevering waarin ethiek en euthanasie centraal stonden. De aflevering was in samenwerking met het Specialisme Ouderengeneeskunde Opleiding Leiden (SOOL) tot stand gekomen. Na de aflevering vond er een gezellige borrel plaats in het Paleijhs met de nodige hapjes en drankjes. Kortom een geslaagde avond!

Medisch Spaans In de afgelopen periode is de cursus ‘Medisch Spaans’ afgerond. Spaans is voor ruim 400 miljoen mensen de moedertaal en voor nog eens 180 miljoen mensen de tweede taal. Er is dan ook een grote kans dat een Nederlandse arts in aanraking komt met een Spaanstalige patiënt. De cursus ‘Medisch Spaans’ is erop gericht om toekomstige artsen een goede basis te geven om gesprekken te kunnen voeren met Spaanstaligen. Bovendien is deze cursus gericht op het overbruggen van de culturele verschillen tussen de arts en een Spaanstalige patiënt. Deze cursus is voornamelijk gericht op studenten die een geneeskunde-gerelateerde reis naar een Spaanstalig land maken vanwege klinische- of wetenschapsstages of een halve minor. De cursus ‘Medisch Spaans’ was dit jaar weer populair en een groot succes. Wil jij volgend jaar ook meedoen? Like dan de Facebookpagina van IFMSA-Leiden en blijf op de hoogte.

Think Globally, Act Locally WWW.IFMSA.NL/LEIDEN Medische Faculteit der Leidse Studenten

/IFMSA.LEIDEN

Breaking the Silence Op 10 april is de cursus ‘Breaking the Silence’ van start gegaan. Tijdens de cursus wordt in acht lessen een basis (medische) gebarentaal geleerd. Hierdoor zijn de studenten na de cursus in staat om een eenvoudig consult in gebarentaal te voeren. Ook leer je meer over hoe je moet communiceren met dove en slechthorenden, dit kan naast gebarentaal bijvoorbeeld door te vingerspellen of door zelf een gebaar te verzinnen wanneer het officiële gebaar niet herkend wordt.

IFMSA-NL: Nacht van de Vluchteling Sinds een aantal jaren loopt IFMSA-NL mee met de Nacht van de Vluchteling, deze zal dit jaar op 15-16 juni plaatsvinden. Dit is een 40 km lange sponsorloop die in de nacht plaats vindt op verschillende plekken in Nederland. Het geld dat met deze sponsorloop wordt opgehaald is voor Stichting Vluchteling, die dit geld besteedt om noodhulp te bieden aan vluchtelingen wereldwijd. Dit doen zij door onder andere noodonderdak, medische zorg, noodvoeding en schoon drinkwater te verzorgen. Het team van IFMSA-Leiden had hiervoor eerder al geld opgehaald met een Bakesale in HePatho door allerlei koekjes, taarten en andere lekkernijen te verkopen. Wij wensen alle vrijwilligers succes met de 40 km.

Voor meer informatie, raadpleeg de website , houd Instagram en Facebookpagina in de gaten voor meer updates, lezingen en andere evenementen. Voor vragen of opmerkingen kun je altijd mailen.

@IFMSA.LEIDEN

LEIDEN@IFMSA.NL

M.F.L.S.

– Activiteiten –

Wij houden ons uiteraard met onderwijs bezig, maar daarnaast organiseren wij vele leuke activiteiten om het studentenleven van onze leden mee te verrijken. Op deze pagina vind je een overzicht van een aantal activiteiten van de M.F.L.S. die plaats hebben gevonden van april t/m juni 2019. Halfjaar-A.LV. Op 10 april vond de Halfjaar Algemene Leden Vergadering plaats. Tijdens deze bijeenkomst presenteerde het 106e Bestuur hun halfjaarverslag. Op deze manier toonde het Bestuur de zaken die ze voor elkaar heeft gebokst tijdens het eerste halfjaar van haar termijn. Zo werden vorderingen in onderwijsverbetering besproken, veranderingen en vernieuwingen in de activiteiten van de M.F.L.S. en niet te vergeten het financiële halfjaarverslag. Tijdens de Wissel-A.L.V. van 5 september aanstaande zullen alle leden de kans krijgen om te horen hoe het Bestuur de rest van het jaar heeft ingevuld. Carrièreavond Tijdens de carrièreavond van 17 april had een groot aantal studenten de kans om in aanraking te komen met een breed scala aan carrièrepaden. De avond werd geopend door Philip Croon, die vertelde over zijn eigen bedrijf en de manier waarop hij dit opgestart heeft. Ook vertegenwoordigers van Artsen Zonder Grenzen, Johnson & Johnson en de TU Delft waren aanwezig. De verscheidenheid aan sprekers zorgde ervoor dat de studenten meer zagen dan de beroepen waarmee zij dagelijks geconfronteerd worden tijdens hun studie. De belangrijkste boodschap van de avond was dat stress over je toekomst overbodig is. Pak de voor jou geschikte kansen om te zien waar jouw hart ligt! BW-feest Het BW-feest van 18 april stond dit keer in het teken van ieders favoriete spellen en videogames. HePatho werd omgetoverd tot een waar gamersparadijs dat was opengesteld voor elke Pacman of Mario die zin had om al zijn coins goed te verspelen en een aantal level-ups te behalen. De B en de W waren daarom niet voor niks verwerkt in het toepasselijke thema Bubbletrouble en Waluigi. Aan het eind van de avond was het weer tijd om het level te saven voor een volgende gamesessie.

VriMiBo Koningsnacht De avond voor Koningsdag was dit jaar toevallig ook de laatste VriMiBo van april! Dit betekende dat Koningsnacht in ons geliefde HePatho gevierd kon

worden, tijdens wederom een gezellige Vrijdag Middag Borrel. Studenten uit alle hoeken van Leiden kwamen af op het borrelgedruis. Het was een magnifieke avond en voor velen een mooie inleiding van een levendige Koningsdag.

M.F.L.S.-musical: Summer Lovin' Anderhalf jaar lang heeft de Musical Commissie (MusCie) hard gewerkt aan hun eigen meesterwerk, de befaamde M.F.L.S.-musical Summer Lovin’. Van 15 tot en met 17 mei was het zover, tijdens vier optredens speelden de cast en de band de sterren van de hemel. Door alle vetkuiven en strakke kleding kregen de toeschouwers het erg warm en de liedjes galmden nog lang door ieders hoofd. Al met al kan de MusCie trots zijn op het legendarische resultaat!

ActCie Sportdag Jaarlijks wordt door de Activiteitencommissie een sportieve activiteit georganiseerd voor menig student die nog wel wat kilootjes kwijt wil. Tijdens een sportmiddag vol diverse spellen werden de condities weer bijgeschaafd en werd competitie bedreven op een manier waar ze bij de Olympische Spelen nog wat van kunnen opsteken. Tamponhockey was niet het vreemdste spel wat hier aan de orde kwam: er werd ook gebubbelvoetbald en er was een heuse wipe-out. Predoctor | Jaargang 31 | Juli 2019

Tijn van Stekelenburg & Anouk Heesters Leden Bestuur Ouderdag Jaarlijks vindt ook de M.F.L.S.-Ouderdag plaats, dit jaar op zaterdag 8 juni. Een groot deel van de eerstejaars kon tijdens deze dag hun ouders laten zien hoe het studeren aan het LUMC in eruit ziet. In het thema ‘Wat LEVERt het op’ waren verschillende colleges en workshops georganiseerd die te maken hadden met het onderwerp orgaantransplantatie. De dag werd afgesloten met een studentikoze borrel in HePatho om de ouders te laten zien hoe op de juiste manier geborreld wordt. VriMiBo HePatho Heroes Van Spiderman tot Batman, van Superwoman tot Catwoman, alle helden waren vertegenwoordigd tijdens de VriMiBo van 24 mei. Iedereen kon zijn heldenkunsten laten zien met een gouden scepter in de hand en een buckethelm op het hoofd. Tijdens deze borrel werd heel toepasselijk de Almanak 2019 met het thema ‘Heroïsch’ uitgedeeld. Ook maakte de Tripcommissie de bestemming bekend voor de M.F.L.S.-trip 2019 die in oktober plaats zal vinden. Dit jaar zal een delegatie van de M.F.L.S. naar Kopenhagen afreizen om te genieten van de cultuur en sfeer aldaar. Al met al een zeer geslaagde avond.

Instemmings-A.L.V. Ten slotte werd op 13 juni de Instemmings-A.L.V. georganiseerd. Tijdens deze A.L.V. werd naast het presenteren van een aantal verenigingsstukken ook het 107e kandidaatsbestuur van de M.F.L.S. ingestemd. De beoogde opvolgers van het 106e Bestuur waren al bekend sinds 3 juni, maar na de instemming mogen zij zich pas het futurum tempore bestuur noemen, oftewel het toekomstige bestuur. Op 5 september zal de Wissel-A.L.V. plaatsvinden waar het 107e bestuur officieel het stokje van het 106e zal overnemen. Alle leden zijn natuurlijk van harte welkom om de wissel bij te wonen.

Onderwijsprijzen Op 4 juni was het weer zo ver: de jaarlijkse onderwijsprijzen waren weer een feit. Een jaar lang hebben alle betrokkenen bij het onderwijs weer hun uiterste best gedaan om de beste te zijn. De opkomst was wederom erg groot. Niet gek, want iedereen wil dit natuurlijk meemaken. De meesten waren uit op de felbegeerde Prof. Dr. Tammelingprijs voor de beste docent van het jaar, dit jaar ging de prijs naar Mirjam Houtlosser. Het Bestuur feliciteert de winnaars van de prijzen van harte, allen mogen trots zijn op hun verdiensten.

Agenda

Woensdag 26 juni Vrijdag 5 juli 12 t/m 16 augustus 2 en 3 september Maandag 2 september Donderdag 5 september 20 t/m 22 september

Medische Faculteit der Leidse Studenten

M.F.L.S.-barbeque OP=OP VriMiBo EL CID Introductiedagen 2019 "ToxIC" Commissie Interesse Festival Wissel-A.L.V. Introductieweekend 2019

Antwoord op je financiële vragen

tijdens én na je studie.

Maak kennis met de adviseurs van de Medicidesk Als student Geneeskunde of Biomedische Wetenschap werk je hard om patiënten wetenschappen werk je hard om patiënten beter te kunnen maken. Maar hoe staat het met jouw eigen financiële gezondheid? De adviseurs van onze Medicidesk geven antwoord op jouw financiële vragen.

rabobank.nl/leidenkatwijk Een aandeel in elkaar