-ADVERTENTIE-
COLOFON VOORWOORD
Beste lezers,
Ik heb de eer om mijn eerste voorwoord als voorzitter te schrijven in niks minder dan het lustrumnummer van de Predoctor. Al 30 jaar beschrijft de Predoctor alles wat er reilt en zeilt binnen de M.F.L.S. én ver daarbuiten. Waar het ooit begon als een klein, zwart-wit boekje, is het nu een prachtig A4-formaat tijdschrift in kleur. In deze speciale lustrumeditie blikken we in verschillende artikelen terug op 30 jaar Predoctor. Zo is er een tijdlijn (p. 8/9) en hebben we twee oude artikelen met actuele onderwerpen afgestoft (p.11 en 15). Predoctor is 30 jaar, en als dertiger krijg je te maken met een aantal belangrijke keuzes die de rest van je leven kunnen bepalen. Het thema van deze Predoctor is dan ook “Dertigersdilemma” en behalve lustrumartikelen wordt er kort stilgestaan bij dit dertigersdilemma (pagina 10 en pagina 30/31). Heel veel leesplezier gewenst met deze EXTRA dikke Predoctor! Namens de Predoctorcommissie, Manon Boot Voorzitter 2017-2018
4
INHOUDSOPGAVE
Nieuwe leden en Predoctorquiz
6
Onderwijsupdate
8
The Making of Predoctor
(Toe)standje K1-69
5
Co-lumn Ernest: Laak
7
Dertig en wat dan?
10
LUMC Alumni: Banne Nemeth
12
Colofon
Predoctor is een driemaandelijkse uitgave van de Medische Faculteit der Leidse Studenten (M.F.L.S.) De eindredactie behoudt zich ten alle tijde het recht voor ingezonden artikelen of mededelingen niet te plaatsen of indien nodig geacht in te korten. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredactie.
Correspondentieadres
M.F.L.S. K1-69 Postbus 9600, 2300 RC Leiden 071-5264484 | info@mfls.nl | www.mfls.nl
Predoctorcommissie
Gebroken hart Oud artikel: Ouderen en verouderen
14 16 18
Drukker Drukkerij HEGA, oplage 2800
20
Casus: Ouderen, wat een dilemma VGT-hulp: zwangerschap Predoctor Times Fotopagina’s
Redactie: Manon Boot, Vera Broek, Debby van Steenderen, Inge Verkouter, Joanne Simons, Eline Keur, Sietse Terpstra, Alexander Hamming Lay-out: Wingchi Cheng, Anneloes Overmars, Elise van Putten, Julia Kortekaas, Mathanhy Logendran, Nienke Wit
Nieuw: Diagnose op dinsdag
24
Dertigerskwaaltjes
22
Vermaakpagina
27
Student-Assessor LUMC Predoctor: Reis door de tijd
26
30
DNA voor dummies
34
L.M.D. Forestus
36
Lustrumavond Predoctor
11
Hokjesdenken
13
De man wordt overbodig
15 17
Medische Faculteit der Leidse Studenten
28
(Bio)medische tijdlijn
32
IFMSA-Leiden
35
Agenda en Activiteiten
38
Abonnementen Jaarabonnement €5,Een abonnement geldt voor vijf nummers en kan niet tussentijds worden opgezegd. Een abonnement geldt tot wederopzegging en wordt zonder tegenbericht automatisch verlengd. Het opzeggen dient schriftelijk te gebeuren en ten minste twee maanden voor het afloop van het academisch jaar. Adverteren Bent u geïnteresseerd in adverteren in de Predoctor? Mail voor meer informatie naar lidextern@mfls.nl 3
STUDENT Een nieuw collegejaar en nieuwe commissieleden! Wij nemen afscheid van vertrouwde gezichten en verwelkomen vier nieuwe Predoctorleden! Een kleine kennismaking met de nieuwe lichting. Ben jij daarnaast benieuwd hoe de Predoctor in elkaar wordt gezet? Lees dan vooral verder op pagina 8.
Lucia Buijs
Functie: Lid Lay-out Leeftijd: 19 jaar Studie: Geneeskunde jaar 1
Daniëlle Koot
Functie: Lid Redactioneel Leeftijd: 19 jaar Studie: Biomedische wetenschappen jaar 1
Julia Kortekaas
Functie: Lid Lay-out Leeftijd: 18 jaar Studie: Biomedische wetenschappen jaar 1
The Predoctorquiz
Predoctor test je graag op verschillende gebieden, zoals taal en algemene M.F.L.S.-kennis. Hoeveel weet jij er te beantwoorden?
4. ‘Bakzeil halen’ 3. Welke Predoctorlid heeft betekent:
2. WELK STIJLFIGUUR WORDT GEBRUIKT IN DE VOLGENDE ZIN?
“Tijdens M.F.L.S-feesten delen ze het eerste uur bier uit, gratis en voor niets!” A. Tautologie 5. Welk thema was B. Pleonasme Predoctor thema? C. Contaminatie A. Schittermagisch D. Dubbele ontkenning
momenteel het langst zitting A. Van richting veranderen in de commissie? GEEN
B. Een tip van het laken C. Kan HerMAN D. Zoveel hoofd, zoveel zinnen
A. Jon van Rood B. Kelly Dulfer C. Berend Hierick D. Boudewijn Röell
B. Terugkrabbelen C. Een fout maken
A. Wingchi Cheng B. Sietse Terpstra C. Manon Boot
6. IN WELKE TAAL IS DE EED VAN HIPPOCRATES ORIGINEEL OPGESTELD?
7. Waarmee hebben Jeffrey C. Hall, Michael Rosbach en Michael W. Young hun Nobelprijs gewonnen?
A. In het Latijn B. In het Hebreeuws C. In het Oud Grieks D. In het Italiaans
A. Microglia in de hersenen B. Biologische klok C. Celdelingsmechanismen
9. Wie of wat staan er op de voorkant van de tweede editie van de Predoctor? A. Een foto van de voorkant van het oude LUMC B. Een foto van de toenmalige Predoctorcommissie C. Het logo van de M.F.L.S. D. Een foto van een bekende van de M.F.L.S. 10. Vul in: Als de
11. ‘Bier en barmhartigheid komen bij elkaar’ betekent… 12. WELK STIJLFIGUUR WORDT GEBRUIKT A. Je moet begrip hebben voor iemands dronken daden B. Je hebt sneller medelijden als je gedronken C. Veel drinken om hartpijn te verlichten 4
IN DE VOLGENDE ZIN?
“Ik heb een eeuw op je staan wachten!” hebt A. Eufemisme B. Hyperbool C. Parabool D. Cynisme
Einde
koekoek zwijgt, hoort men de… A. Uil B. Leeuwerik C. Merel D. Moeder
Antwoorden: 1B, 2A, 3A, 4B, 5A, 6C, 7B, 8C, 9D, 10B, 11B, 12B
8. Wie van volgende personen heeft Predoctor NIET geïnterviewd in de afgelopen 3 jaar?
1. Hoe heette de Predoctor vroeger? A. De M.F.L.Schrijft B. De Mol C. De Leidse Ko D. De LeesCie
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
(TOE)STANDJE K1-69
Dertigersdilemma Update vanuit de bestuurskamer
Iedere editie neemt het Bestuur van de M.F.L.S. jullie mee in het thema van de Predoctor en geeft jullie een kijkje in de Bestuurskamer. Het 105e Bestuur heeft ondertussen al drie maanden zitting in K169 en geniet vol van de avonturen. Deze editie is het de beurt aan onze Voorzitter Josif om met jullie zijn gedachten over het “Dertigersdilemma” uit te wisselen. Wijsheid
Met de jaren komt de wijsheid. Grappig aan dit oeroude gezegde is dat een persoon, ziekenhuis, verenigingsblad of vereniging op ieder moment het oudste is wat het tot dat moment aan toe ooit is geweest. Jezelf relativerend met jezelf uit het verleden, ben je dus ontzettend wijs. Toch valt te voorspellen dat je over een jaar van nu jezelf verbaast over Maar van deze leeftijd is alleen de wijsheid te merken. In ieder hoe niet wijs je op dat moment, dit moment, dus bent. ander opzicht is de M.F.L.S. de dag van vandaag vitaler dan Dit zijn slechts enkele van de gedachten die mij passeren in ooit tevoren. Het 21e Lustrum van onze Vereniging staat dan mijn gedachtetrein, wanneer ik reflecteer over de leeftijden ook niet alleen in het teken van ons bezinnen op alles wat de van de vier eerder gehinte instanties. Op bovenstaande afgelopen 105 jaar gebeurd is, maar ook heel erg op alles wat volgorde, ikzelf, het LUMC, de Predoctor en de M.F.L.S. wij de toekomst te bieden hebben. Drie van deze vieren dit jaar een Lustrum, en de vierde is De Bestuurskamer éénentwintig geworden. In de Bestuurskamer is het 105e Bestuur nog jong. Slechts Het LUMC twee maanden bezetten wij de stoelen achter de bureaus. Het LUMC bestaat dit jaar 20 jaar. Gek, klinkt dat. Want zowel In die twee maanden is “K1-69” echter wel onze eigen het ziekenhuis als de (bio)medische Faculteit bestonden geworden. Schoner dan ooit tevoren, doch altijd toch wel her jaren, zelfs eeuwen geleden al. Toch was het slechts 20 jaar en der rommelig, is de Bestuurskamer een prachtige plaats geleden dat deze twee instanties samen opgingen tot één waar wij, het Bestuur, met veel plezier en liefde alle studenten grootheid: het Leids Universitair Medisch Centrum. Deze en docenten ontvangen die met ons willen praten over alles versmelting is dit jaar groots gevierd door het LUMC, met wat zoal in het LUMC gebeurt. Wij krijgen altijd energie van verschillende Lustrumactiviteiten die door het jaar heen plaats nieuwe ontmoetingen met studenten en helpen ieder die aan hebben gevonden. De meeste hiervan waren enkel bestemd het LUMC studeert graag. Zie dit als een hint en kom vooral voor LUMC-medewerkers. Eruit sprong de Gezondheidsdag, langs! georganiseerd door M.F.L.S.’ers, met steun vanuit het LUMC, voor alle inwoners van Leiden. Om de sterke band tussen Veel liefs, het LUMC en de M.F.L.S. te benadrukken, komt er gelukkig ook nog een gezamenlijk evenement: het M.F.L.S.-LUMC Josif Vlaski Voorzitter M.F.L.S.-bestuur 2017-2018 Lustrumgala. De Predoctor
De Predoctor is de volgende in lijn, 10 jaar ouder dan het LUMC. Men zegt dat de lastigste verjaardag die we meemaken in ons leven, de dertigste is. De overgang van het vrijgezellige, relatief zorgeloze twintigersleven naar het met dilemma’s gevulde leven van een dertiger schijnt een aanslag te zijn op de mentale gesteldheid. Gelukkig was hier weinig van te merken op de verjaardag van de Predoctor, die gevierd werd in ons geliefde HePatho in het gezelschap van mede-dertiger Willie Wartaal. De Medische Faculteit der Leidse Studenten
De M.F.L.S. is in dit gezelschap een bejaarde, ouder dan de meeste van ’s werelds (huidige) landen, de Verenigde Naties en zelfs de daaraan voorafgegaande League of Nations. Medische Faculteit der Leidse Studenten
Constitutie M.F.L.S.-bestuur 2017-2018
5
M.F.L.S.
Onderwijsupdate
Lieke ter Welle & Tom Bevers
Binnen het 105e M.F.L.S.-bestuur zijn wij de twee enthousiastelingen die zich dit jaar gaan inzetten voor het onderwijs! Wij zijn Lieke ter Welle (22 jaar, Lid Onderwijs Geneeskunde) en Tom Bevers (21 jaar, Lid Onderwijs Biomedische wetenschappen). Iedere Predoctor zullen wij jullie in de onderwijsupdate op de hoogte houden van alles wat zich in onderwijsland afspeelt en welke onderwijsactiviteiten op de planning staan. Onze voornaamste taak als leden Onderwijs is ons inzetten voor de belangen van de student. Wij zullen er dit jaar voor zorgen dat jullie mening telt! Spreek ons dus vooral aan als je vragen, opmerkingen of ideeën hebt!
Halve minor (Bio)Medical education Vanaf dit collegejaar wordt de pilot van de halve minor ‘(Bio) Medical Education’ aangeboden in het LUMC. Momenteel zijn er 16 enthousiaste studenten die aan de minor deelnemen. Algemeen Na afloop van de 10-weekse halve minor zal de minor door de Jaarvertegenwoordiging minorvertegenwoordigers geëvalueerd worden. Dit geldt ook Inmiddels is er voor ieder studiejaar van Geneeskunde en voor alle andere halve minoren. Biomedische wetenschappen een Jaarvertegenwoordiging aangesteld. Deze enthousiaste studenten zullen zich Biomedische wetenschappen aankomend jaar inzetten voor de studenten uit hun jaar. Je Visitatie kan altijd bij hen terecht met vragen, verbeterpunten, klachten Op 12 en 13 oktober zijn de opleidingen Biomedische of problemen. Naast evaluatie van onderwijs houdt de JVT wetenschappen gevisiteerd. Dit houdt in dat de opleidingen zich bezig met de organisatie van activiteiten voor hun jaar, officieel geïnspecteerd worden door een onafhankelijk panel. dus houd de Facebook- en Blackboardpagina’s goed in de Het panel bestond uit leden van universiteiten uit Nederland gaten! en België. Over het algemeen was het panel positief over de opleidingen, met hier en daar een aantal aandachtspunten. Nationale Studenten Enquete Het panel visiteert eerst de andere opleidingen Biomedische Ieder jaar wordt de Nationale Studenten Enquete (NSE) wetenschappen in Nederland en komt rond de kerst met rondgestuurd onder studenten. Hier kunnen zij op een rapport over hun bevindingen. De opleidingen van verschillende punten scoren wat zij vinden van hun opleiding. Geneeskunde worden gevisiteerd op 23 en 24 november. Uit de NSE van 2017 blijkt dat Biomedische wetenschappen op alle onderdelen hoger scoort dan het landelijk gemiddelde, Master Farmacie en Master Vitality and Ageing behalve op het thema studiefaciliteiten. Hoewel ook daar een Vanaf collegejaar 2016-2017 zijn er twee nieuwe masters lichte stijging in te zien is in vergelijking met vorige jaren. bijgekomen in het LUMC: de master Farmacie en de master Daarnaast blijkt uit de NSE dat binnen Geneeskunde er Vitality and Ageing. Deze masters zijn dit jaar allebei weer bovengemiddeld gescoord wordt op academische vorming voor het tweede jaar gestart! Als leden Onderwijs zijn wij er en ondergemiddeld op het thema internationalisering. Wij natuurlijk ook voor deze studenten en zullen wij ervoor zorgen zullen ons dit jaar hard inzetten om de aandachtspunten van dat hun belangen worden behartigd. Momenteel zijn de de NSE te verbeteren. studentvertegenwoordigers middels de Farmacie Studenten Vertegenwoordiging en de Jaarvertegenwoordiging Vitality Geneeskunde and Ageing aangesteld en zal het onderwijs geëvalueerd Eerstejaarsviering gaan worden. Op 13 september heeft de eindeerstejaarsviering plaatsgevonden voor alle eerstejaars Geneeskundestudenten die een positief BSA hebben behaald. Deze eindeerstejaarsviering vond al plaats bij Biomedische wetenschappen, maar voor de studie Geneeskunde was dit het allereerste jaar. Tijdens deze middag hebben de voorzitter van de JVT en een aantal inspirerende docenten lezingen gegeven over zaken zoals studiesucces en werkdruk. Na de uitreiking vond er een borrel plaats in HePatho.
6
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
COLUMN
Laak
Lay-out: Wingchi Cheng
Co-lumn door Ernest le Roy
Coschappen, een nieuw begin van je leven als een student Geneeskunde. De master is begonnen en tijd om aan de slag te gaan. Diensten die urenlang duren, liters koffie, of valt het uiteindelijk toch mee? Ernest le Roy neemt ons mee in de wereld van een co-assistent.
De meesten hebben geen weken terugkomen om te vertellen hoe ernstige ziekte waar onze en wat. boeken vol mee staan. De meesten hebben zorgen. Er kwam van alles voorbij.
De zon flonkerde nog wat. Zonnebrand had mijn huid bruin gekleurd en ik had me het merendeel van de avonden overgegeven aan de wijn. Ik was het repetitieve schouwspel van een zee die stukslaat op het land ook wel zat. Je wilt de tijd toch inhoud en betekenis geven. Drie weken vakantie zijn voorbij en zo ook het voorgeschreven deel van de coschappen. Maar voordat we verdergaan wil ik jullie nog wat vertellen over het coschap huisartsgeneeskunde… Laakkwartier. Een wijk gelegen aan de rand van Den Haag, ingeklemd tussen Spoorwijk en de Stationsbuurt, verbonden met tram 16 en een boel bussen waarvan ik de nummers nooit onthoud. De buurt heeft een Albert Heijn met broodgarantie, meerdere Poolse supermarkten en een voetbalclub met drie velden. Laak heeft ook een huisartsenpraktijk, het was hier waar ik haar inwoners leerde kennen.
Een peuter met obstipatie dat een gezin ontwricht. Een man met angst voor een soa en een kind op komst. Een Pool met een kapotte voet die werken moet. Psoriasis op het schoolplein. Een full-body scan in Duitsland.
“Maar wat moet ik nou?” Het meisje keek me hopeloos aan. Ik had geen idee, maar ik begreep haar zorgen. Natuurlijk begreep ik haar zorgen; iedere vier weken een brandende koortslip is funest voor een puber. Een tekeningetje met wat krabbels zou hopelijk genoeg moeten zijn om Het was wennen na maanden de herpes van haar oog te weren. ziekenhuis, maar het was vooral heel Maar was dat genoeg? Levenslang menselijk. Aciclovir is ook niet alles. Verwijs ik haar door, stel ik haar gerust? Wat Een Turkse man van middelbare leeftijd had ik zelf willen horen van de dokter? zat op de stoel tegenover me. Hij kwam met hoofdpijn. Al maanden last, op-en- Neem dan die moeders. Moeders aan met af en toe wat diclofenac van in geplisseerde rokken of Australian zijn vriendin: “Voor de scherpe randjes”, trainingspak; je ziet ze allemaal. Hun vertelde hij er nog bij. Ik vroeg door kroost opgevouwen in de kinderwagen, en werkte de rijtjes af. Ik probeerde kleuters met vlekjes. Terwijl de de beste man een hoofdpijn-dagboek zorgzame handen van moeder de trui aan te smeren en ik vroeg hem met de van het hoofd trok, probeerde ik hun diclofenac te stoppen. “Eigenlijk valt die jammerende kelen te inspecteren. Een hoofdpijn ook wel mee”, concludeerde bomberend trommelvlies, een virale hij, waarop ik hem verwonderend keelontsteking en af en toe blaasjes aankeek. “Weet u dokter, ik kom van de waterpokken. De diagnostiek eigenlijk voor een heel ander probleem. valt te overzien, maar de moeders Ik kom te snel klaar en mijn vrouw is het geruststellen neigt naar geneeskunst. zat.” Daar had ik niet voor gestudeerd. Menselijk, al te menselijk. Dat is De man en zijn vroegtijdige zaadlozing. huisartsgeneeskunde. Ja. Ik begon over voorspel, nog meer voorspel en Emla-zalf. Hij moest over 2 Mooi vak.
Het vak gaat over mensen, mensen met verhalen, kwalen en klachten. Mensen met zorgen, met kinderen of ongeruste partners. Sommigen komen vaak, anderen komen weken te laat. De patiënten hebben nooit niets. Dat is een terugkerend thema als men over de huisartsgeneeskunde spreekt. Patiënt, ‘hij die lijdt’. Medische Faculteit der Leidse Studenten
7
COMMISSIE
The Making of Predoctor
Auteur: Predoctorcommissie Lay-out: Wingchi Cheng
Achter de schermen
De Predoctor valt vijf keer per jaar bij jou (of je ouders) op de deurmat en staat vol nieuwtjes over de M.F.L.S., onderwijs, de medische wereld en andere, voor studenten belangrijke zaken. En dat gebeurt al 30 jaar! Maar hoe wordt dat leuke blad nou gemaakt? Wie zijn de mensen achter de Predoctor? Wij onthullen jullie de geheimen achter dit blad hier met een exclusieve sneakpeak: Stap 1: VERGADERING
We proberen met ieders agenda rekening te houden, maar met alle coassistenten in de commissie wordt dat wel steeds moeilijker! De standaard vergadertijd staat al héél lang op dinsdag 17.00, maar met de komst van nieuwe leden buigen we ons altijd opnieuw over onze agenda om de optimale tijd te vinden! Tijdens vergaderingen bespreken we het nieuwe thema, mogelijke artikelen, problemen die eventueel optreden en het belangrijkste: eten we koekjes! Lid Redactioneel Ik ben masterstudent Biomedische wetenschappen en volg op dit moment de specialisatie wetenschapscommunicatie. De schrijf- en interviewskills die ik hier opdoe komen goed van pas als redactielid bij Predoctor. Anderhalf jaar geleden ben ik begonnen als hoofdredacteur, maar die taak heb ik afgelegd toen ik in Stockholm ging studeren. Nu ben ik weer in Leiden en help ik Vera met hoofdredactie. Op mijn dertigste zie ik mijzelf als gemotiveerde onderzoekster die ook schrijft over wetenschap.
Voorzitter Sinds oktober ben ik de nieuwe voorzitter van deze ontzettend leuke commissie, waar ik ook al twee jaar deel van uitmaak! Ik studeer Biomedische wetenschappen en zit in mijn derde jaar, wat betekent dat ik onderhand wel een beetje zou moeten weten welke kant ik op wil… Nou, niet dus, maar omdat schrijven mijn grote hobby is, hoop ik dat ik op mijn Stap 2: STUKKEN SCHRIJVEN dertigste wel wat meer boeken M an o n Bo ot In de tweede fase van de ontwikkeling van de Predoctor gaan op mijn naam heb staan.
D eb
n by va n Stee
de
de redactieleden aan de slag om de meest interessante stukken te schrijven, gelinkt aan het thema! Verder doen ook onze externen hun uiterste best om hun stukken te schrijven binnen het thema van de Predoctor!
s Terp
tra
Lid Redactioneel Omdat de coschappen bij mij voor de deur stonden, heb ik het stokje van voorzitterschap aan Manon overgedragen, maar toch ook met een goed gevoel. Want wat was het leuk om deze groep te begeleiden! Wel stond het jaar daardoor bol van de zware dilemma’s; gaan we binnen vergaderen in de Tammeling, of buiten in de zon? Op mijn dertigste hoop ik uit het dilemma te zijn van welke specialisatie ik wil doen, en nog met veel plezier te schrijven op wat voor manier dan ook!
Lid Redactioneel Voor mij is het thema van deze Predoctor heel toepasselijk (al bevind ik me voorlopig nog wel aan de goede kant van de 20…), omdat ik binnenkort hopelijk klaar ben met de master Biomedische Wetenschappen. Het dilemma is wat ik daarna wil doen... Het liefst een PhD binnen de epidemiologie, maar of ik rond mijn dertigste nog onderzoek doe bij een universiteit, weet ik nog niet. Schrijven blijft toch ook wel erg leuk! 8
Lid Redactioneel Ik ben nu iets meer dan één jaar onderdeel van de Predoctorcommissie. Afgelopen jaar heb ik mijn bachelor Biomedische wetenschappen gehaald en ik heb er daarna voor gekozen om een tussenjaar te nemen voordat ik aan mijn master begin. Gelukkig zijn er genoeg dilemma’s om dit tussenjaar over na te denken, zoals welke master ik wil doen, waar ik mezelf over tien jaar zie staan en wat ik vanavond weer eens ga eten. Over het antwoord op deze vragen ben ik nog niet helemaal uit, maar de tijd zal het leren… E li n e Ke u r Inge Verkouter
a Lid Redactioneel Als coassistent én lid redactioneel zijn de dilemma’s volop aanwezig. Dilemma’s kunnen de boventoon in onze studies vormen, maar geven nou ook die ene kick als je eenmaal de juiste beslissing hebt gemaakt! Ik heb nog geen specifiek beeld over mij als dertiger, behalve dat ik hoop te specialiseren in een vak waar mijn nieuwsgierigheid en schrijfkunsten kunnen floreren.
e nn
Sim
o ns
Jo
S
se ie t
Predoctor | December 2017| Jaargang 30
re
n
COMMISSIE Hoofdredactrice Als hoofdredacteur ben je verantwoordelijk voor de artikelen die in het blad verschijnen. Een taak die ik met veel plezier en enthousiasme vervul, maar ook keuzestress met zich meebrengt. Gelukkig heeft de Predoctor een hele gezellige commissie. Tijdens vergaderingen wordt er veel gelachen en taart gegeten, maar uiteraard ook hard gewerkt. Momenteel zit ik in het derde jaar van de bachelor Biomedische Wetenschappen. Wat ik hierna ga doen? Een master. Het liefst in research én communicatie. Maar misschien ook wel een premaster Geneeskunde. Keuzestress! Gelukkig ben ik nog geen dertig.
Stap 3: HOOFDREDACTEUR
De hoofdredacteur heeft de edele taak alle speltaal- en typfouten uit de artikelen te halen, op inhoud te controleren en te zorgen dat ze helemaal perfect in de Predoctor belanden, zodat jullie er optimaal van kunnen genieten.
Ve r a B ro ek
Stap 4: LAY-OUT
Lid Lay-out Ik ben nu al ongeveer twee jaar medeverantwoordelijk voor de lay-out van de Predoctor. Op dit moment ben ik druk bezig met mijn coschappen. Behalve dat dit heel leuk en leerzaam is, hoop ik ook dat de coschappen mij meer inzicht zullen geven over waar ik wil zijn als ik dertig ben. Want op dit moment weet ook ik nog niet zeker wat ik wil gaan doen.
Als alle stukken geschreven zijn, is het aan de lay-outers om ze (eventueel in samenspraak met de auteur van het stuk) in het mooie format van de Predoctor te zetten en er oogstrelende pareltjes van te maken. Creavititeit wordt ook hier flink geuit. Hoofd Lay-out maakt van deze pareltjes een digitale Predoctor. s
Lid Lay-out Als nog betrekkelijk vers lid Lay-out voorzie ik de Predoctor van haar opmaak en zorg ik dat de geschreven stukjes op een mooie manier in de Predoctor komen te staan. Ik zit nu in het derde jaar van Geneeskunde en zit sinds eind vorig jaar in de commissie. Sindsdien zijn we als commissie al een hoop dilemma’s tegen gekomen. Natuurlijk alle leuke ideeën waar we elke editie uit moeten kiezen, maar ook met de organisatie van ons 6e Lustrum waren een hoop leuke, maar ook moeilijke dilemma’s gemoeid. Met veel plezier heb ik in deze gezellige commissie mee kunnen beslissen en werken aan elke editie en dat zal ik voorlopig ook nog wel even blijven doen! In het kader van de dilemma’s is het ook nog wel een beetje een dilemma waar ik mezelf zie op mijn dertigste. In ieder geval als specialist, maar in welke richting weet ik nog niet precies.
Stap 5: PROEFDRUK
iC
he
Hoofd Lay-out Aangenaam! Ondertussen is het mijn vierde jaar in deze inspirerende commissie. Ik heb gedurende jaren verschillende functies aangenomen, maar één ding is zeker: als ouwe lul heb ik ch ng met verschillende varianten van dit Wi fantastische team mogen samenwerken om diverse Predoctordilemma’s op te lossen. Ik concentreer mij met name op de lay-out, het vernieuwen van de Predoctor en alles verwerken naar een geheel. Als ik eenmaal 30 jaar (of ouder) ben, hoop ik wel een paar burgerlijke dingen te hebben bereikt. Een baan of juist een AIOS positie bijvoorbeeld, maar ook kinderen en een droomhuisje! Om maar niet te beginnen aan mij lange bucketlist. Om het nog beetje makkelijk te houden, houd ik mij voorlopig nog even bezig met het dilemma wat ik morgen aantrek...
ng
De eerste versie van het tijdschrift wordt altijd gelezen door iedereen in de commissie, om de laatste foutjes eruit te halen voor de Predoctor naar de drukker gaat! Menig grote fout wordt op deze manier nog geëlimineerd!
nP utten
es O ver m ar
va
n e lo
El
i
se
An
Stap 6: DRUKKER
De Predoctor gaat langs het Bestuur voor de laatste check en wordt daarna opgestuurd naar de drukker om gedrukt te worden. Een paar dagen later komt een pallet vol Predoctors binnen bij de M.F.L.S.! H
et
Stap 7: STICKEREN
Be
st u
ur
Als de stapel Predoctors binnen is, is het stickeren geblazen! Elk lid van de M.F.L.S. krijgt een Predoctor, dus dat zijn een hoop stickers! Maar als je met een grote groep bent, is het zo gebeurd, en het bestuur is ook altijd bereid te helpen. Koekjes zijn ook hier een must. Medische Faculteit der Leidse Studenten
9
THEMA
Dertig en wat dan? Geen hype maar een feit
Auteur: Vera Broek & Inge Verkouter Lay-out: Julia Kortekaas
norm verheven lijkt. De twintigers en dertigers van nu zijn opgegroeid in rijkdom, vrijheid en met het besef dat het leven onbegrensde mogelijkheden biedt: the sky is the limit. Dat klinkt aantrekkelijk, maar betekent ook dat er een onbegrensde hoeveelheid aan keuzes bestaat. Denk aan de paradox of choice: enige keuze hebben is fijn, maar meer keuze hebben niet per se beter. Het aantal keuzemogelijkheden groeit, Het is duidelijk waar de naam ‘dertigersdilemma’ vandaan ismaar daarmee ook de angst om het verkeerde te kiezen. komt. Tegen het dertigste levensjaar is je studentenleven voorbij, kom je in een nieuwe levensfase en heb je het gevoel dat je verantwoordelijke keuzes moet maken over carrière, relatie en gezin. De angst om verkeerde keuzes te maken is groot. Door de druk en twijfel krijgen veel dertigers last van keuzestress. Daar gaan zij verschillend mee om: de een zal de moeilijke keuzes nog even voor zich uitschuiven, de ander zal juist impulsieve keuzes maken. Maar wat als je fout kiest?
Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken: het dertigersdilemma. Rond je dertigste bevind je je op een belangrijk punt in je leven. Je bent klaar met studeren en misschien zelfs gepromoveerd. En dan? Ga je werken of ga je eindelijk die wereldreis maken? Is de tijd rijp om een gezin te stichten of houd je het bij zeven katten?
Het is wellicht nog beter om fout te kiezen, dan om helemaal niet te kiezen. Niet kiezen maakt je juist ongelukkig. Je kent het vast wel: je moet een vervelende of lastige keuze maken, maar blijft dit voor je uit schuiven omdat je het niet durft. Het gevolg? Je blijft erover malen en stressen, en je voelt je pas echt opgelucht als je de knoop hebt doorgehakt. Besef je dat er meerdere wegen zijn die naar Rome leiden. Het grootste gevolg van geen keuze maken kan zijn dat je over veertig jaar spijt krijgt dat je geen beslissing hebt genomen. Om er nog even een cliché in te gooien: beter spijt van iets dat je wel hebt gedaan, dan van iets wat je niet hebt gedaan, toch?
Hype of feit
10
Valkuilen
De dertigersdip wordt ook wel gezien als luxeprobleem. De keuze in opleidingen is onbegrensd, maar het aantal beschikbare banen niet. De huidige dertigers hebben moeite met het vinden van een baan. Als ze eenmaal een baan hebben, is deze vaak niet vast maar voor een aantal jaar of maanden. Hoewel deze onzekerheid vervelend lijkt, verschuift de banenmarkt juist meer richting het aanbod van tijdelijke contracten. Het niet krijgen van een vaste baan heeft vaak meer te maken met de huidige tijdgeest dan met jou als persoon. Een laatste valkuil waar veel dertigers in stappen is het zich vergelijken met anderen. Ze hebben het idee dat anderen van hun leeftijd het veel beter voor elkaar hebben: een betere baan, een groter huis, leukere feestjes ... Het idee dat het ideale leven maakbaar is wordt bovendien versterkt door social media. Iedereen presenteert de leukere versie van zichzelf op Facebook, Instagram of Snapchat. De invloed van social media vertekent ons beeld van het leven.
Nienke Wijnants, psychologe én auteur van het boek ‘Het dertigersdilemma’ doet onderzoek naar het fenomeen dertigersdilemma en noemt het geen hype, maar een feit. Ze ontdekte dat maar liefst driekwart van de hoogopgeleiden tussen de 25 en 35 jaar er in meer of mindere mate mee kampt.
Hoewel keuzestress van alle tijden is, laat het leven vol onbegrensde mogelijkheden de dertiger ontgoocheld achter. Toch hopen we je met dit artikel enkele handvatten te hebben geboden om de dertigersdip te vermijden. De groep gedesillusioneerde dertigers groeit hard. Zorg ervoor dat jij er ver van blijft.
Onze tijd is er een van globalisering, digitalisering en individualisme. We komen voor steeds meer keuzes te staan in een wereld waarin buitenproportionele luxe tot
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/01/09/het-dertigersdilemma-is-geen-aanstellerij-157 4244-a746158 https://www.nrc.nl/nieuws/2008/07/15/keuzes-te-over-en-kiezen-geeft-stress11572637-a237662
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
THEMA
Auteur: Manon Boot Lay-out: Elise van Putten
Hokjesdenken Een mannenbrein in een vrouwenlichaam
Wanneer een man voelt dat hij gevangen zit in zijn lichaam en eigenlijk een vrouw had moeten zijn, of een vrouw vindt dat ze in het verkeerde lichaam is geboren en opnieuw wil beginnen als man, dan kan men tegenwoordig een operatieve ‘geslachtsverandering’ ondergaan. Zo kan het gebeuren dat de buurman Cor ineens Corrie heet, of dat je oude schoolvriendin Petra zich laat ombouwen tot Peter.
In 1995 is onder andere door Zhou gevonden dat de hersenstructuur van cisvrouwen (vrouwen die gelijke gender en sekse hebben) vergelijkbaar is met die van transvrouwen, en die van cismannen met transmannen.2 Met andere woorden, het brein van male-to-female transgenders is eigenlijk een vrouwenbrein, en die van female-to-male transgenders een mannenbrein. Ook hebben male-to-female transgenders een langere versie van het gen dat codeert In januari 1996 schreef Marije Smit een artikel over voor de androgeen receptor, wat leidt tot minder effectieve 3 transseksualiteit voor de Predoctor met de titel ‘Het Verkeerde binding van testosteron en dus een meer vrouwelijk brein. Lichaam’. Als inleiding schreef ze bovenstaand stukje. De oorzaak van transseksualiteit was in de jaren ’90 onbekend, Om deze mensen het lichaam te geven waar ze naar maar werd toegeschreven aan ‘een afwijkende gezinssituatie’. verlangen, is er maar één optie: geslachtsaanpassende Niet aangeboren dus, maar een gevolg van verschillende operatie. De eerste operatie vond plaats in Berlijn in 1931. opvoedingsfactoren. Nu, ruim twintig jaar later, is er veel Een van de eersten die een geslachtsoperatie onderging was meer bekend over transseksualiteit, en rust er bovendien een Lili Elbe, een Deense transvrouw die eerder door het leven minder groot taboe op het onderwerp. ging als Einar Wegener. Lili Elbe overleed uiteindelijk aan de complicaties van een onsuccesvolle operatie waarbij zij een baarmoeder en een vagina zou krijgen. In 2015 is haar leven verfilmd, in The Danish Girl.
Bij transseksualiteit, ook genderdysforie genoemd, komen gender en sekse niet overeen. Biologisch gezien ben je een man, maar je voelt je in alles een vrouw. Of andersom. De DSM-IV, het handboek voor psychiatrische diagnostiek, spreekt ook wel van geslachtsidentiteitsstoornis. Sinds de jaren ‘90 is er een hoop onderzoek gedaan naar transseksualiteit, zowel psychologisch als biologisch. Dick Swaab was hier een pionier als het gaat om onderzoek naar transgenders. We weten inmiddels dat het weinig met ‘een afwijkende gezinssituatie’ te maken heeft. Het komt in alle culturen voor en is voor je geboorte al bepaald. Er zijn verschillende biologische factoren gevonden die een rol kunnen spelen bij transseksualiteit.
Over het algemeen zijn transgenders gelukkiger na de geslachtsverandering, maar onder andere zelfmoord komt nog altijd meer voor onder transgenders dan onder de algemene bevolking.4 De genderdysforie zal afgenomen zijn, maar zo’n operatie, hoe knap de artsen tegenwoordig ook zijn, zorgt er niet voor dat je (biologisch gezien) honderd procent man of vrouw wordt; het is en blijft een benadering. Tijdens de intra-uteriene periode, in de tweede helft van de Wat veel belangrijker is, is dat de transgenders tegenwoordig zwangerschap, worden onder andere de genderidentiteit en veel meer erkenning en bekendheid krijgen en dat helpt het seksuele oriëntatie bepaald; het brein ontwikkelt zich in de taboe rond transseksualiteit te doorbreken. mannelijke richting door de acties van testosteron en in de vrouwelijke richting door de afwezigheid van testosteron. De 1. Swaab DF. Sexual differentiation of the brain and behavior. Best Pract Res Clin Metab. 2007 Sep;21(3):431-44. seksuele differentiatie van de genitaliën vindt echter al plaats Endocrinol 2. Zhou JN, et al. A sex difference in the human brain and its relation to transsexuality. in de eerste twee maanden van de zwangerschap. Door dit Nature. 1995 Nov 2;378(6552):68-70. verschil in timing kunnen er verschillen ontstaan in de mate 3. Hare L, et al. Androgen Receptor Repeat Length Polymorphism Associated with Transsexualism. Biol Psychiatry. 2009 Jan 1; 65(1): 93–96. van mannelijkheid/vrouwelijkheid van de genitaliën versus het Male-to-Female 4. Virupaksha HG, et al. Suicide and Suicidal Behavior among Transgender Persons. 1 brein. Indian J Psychol Med. 2016 Nov-Dec; 38(6): 5–509. Medische Faculteit der Leidse Studenten
11
ALUMNI
“Laat je niet tegenhouden” Interview met arts-onderzoeker Banne Nemeth
Interviewer: Joanne Simons Lay-out: Wingchi Cheng
Banne Nemeth is arts-onderzoeker bij klinische epidemiologie en orthopaedie en daarnaast lid van de LUMC Alumni Vereniging. Geen onbekende bij de M.F.L.S., want Banne is namelijk een oud-Bestuurslid! Hij rondt binnenkort na 3,5 jaar zijn promotieonderzoek af en is in november in Gouda gestart als arts-assistent orthopaedie.
Nemeth studeerde Geneeskunde in Leiden vanaf 2007 en studeerde af als basisarts in 2014. Maar Geneeskunde was niet zijn eerste studiekeuze. “Ik heb eerst Lucht- en Ruimtevaart in Delft gestudeerd, omdat ik technisch zeer geïnteresseerd ben. Maar wel vond ik dat de wiskunde ontbrak, toen ik eenmaal Geneeskunde studeerde. Totdat ik in aanraking ben gekomen met de epidemiologie tijdens mijn studie. Het was fascinerend hoe je goede analyses moest maken om accuraat onderzoek te verrichten.”
M . F. L .
S .- b
Wat houdt jouw huidige onderzoek in? “Samen met collega’s hebben wij een gerandomiseerde trial gedaan, waarbij wordt gekeken naar de effectiviteit van LMWH (low molecular weight heparine) in het voorkomen van veneuze tromboemboliën (VTE) bij twee groepen: patiënten met onderbeengips en patiënten die een kijkoperatie van de knie hebben ondergaan. Als uitkomstresultaat werd gekeken of de populatiegroep een longembolie of trombosebeen ontwikkelde of niet, zónder dat er extra bloedingen ontstaan. Het gevonden resultaat was Wat zijn de beste herinneringen aan je uiterst verrassend: LMWH bleek in studententijd? beide groepen niet effectief te zijn.” “Het eerste wat in mij opkomt is mijn Bestuursjaar van de M.F.L.S. in 2010. Dit bleek groot nieuws te zijn en het Je komt als student al snel in contact onderzoek werd gepubliceerd in de met hoe het onderwijs wordt geregeld. New England Journal of Medicine! En zeker nu ik achteraf terugdenk, genoot ik van de vrijheid als student. Ik las een artikel van een van jouw Je kunt eigenlijk alles doen wat je wilt onderzoeken; over bloedstolling en binnen de medische wereld. Je kunt enge films! Leuk voor de studenten een kijkje nemen in elk vakgebied, om te horen wat er tijdens Halloween zolang je de ambitie er maar voor hebt. gebeurt met hun lichaam. Kan je daar Of dat een lopend onderzoek is of een iets meer over vertellen? keer meekijken bij een operatie, het is “Luuk Scheres (collega, [red.]) en ik zijn allemaal mogelijk als student.” samen de uitdrukking “bloedstollend eng” gaan onderzoeken: laat angst Zo heeft Nemeth zelf ook tijdens het bloed in je lichaam daadwerkelijk zijn studie stage gelopen bij de stollen? Hierbij keken vrijwilligers epidemiologie en zo rolde hij dit eerst een rustige film, waarna bloed vakgebied in. Hij raadt het iedereen dan werd afgenomen en vervolgens ook ten zeerste aan om dit te doen als bekeek dezelfde groep mensen een student. horrorfilm. Ook na deze film werd bloed afgenomen, zodat de onderzoekers het verschil in factor VIII (een bloedstollingseiwit) konden meten. De verwachting was dat mensen na het zien van de horrorfilm meer factor VIII eiwitten in hun bloed zouden hebben. En dit bleek ook te kloppen! Toen het artikel werd gepubliceerd in het British Medical Journal, werd het onderzoek gepubliceerd tot aan The Guardian en Wall Street Journal. Een absoluut 00 9hoogtepunt!” 20 10
es t
uu
r2
12
Bij de LUMC Alumni Vereniging werd een avond georganiseerd met het thema ‘Dertigersdilemma’. Dat was de eerste keer dat een evenement speciaal voor jongeren werd georganiseerd. Het was een geslaagde avond met vele gasten, zowel jong als oud. Hoewel het dertigersdilemma soms een zwaar onderwerp kan zijn, werd het luchtig verteld.! Als afsluiter heeft Nemeth nog enkele tips voor onze studenten-lezers: “Tip 1: doe wat je het leukst vindt en laat je niet tegenhouden. En als je al vroeg weet wat je wil doen, schroom niet om experts in dit veld te benaderen. Tip 2: Sluit je aan bij een vereniging of commissie waar je je thuis voelt. Je leert er veel mensen kennen en daardoor ook nieuwe vrienden, die je studententijd tot een memorabele periode maken. En als laatste tip: Beperk je niet alleen tot de studie Geneeskunde, maar verbreed je ook daarbuiten.”
LUMC Alumni Vereniging (LAV)
De LUMC Alumni Vereniging is in 1996 opgericht om enerzijds de band tussen het Leids Universitair Medisch Centrum en zijn alumni te versterken, anderzijds om de band van de alumni onderling te versterken. Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
THEMA
Auteur: Vera Broek Lay-out: Julia Kortekaas
De man wordt overbodig Over hoe de medische wereld zich de komende dertig jaar ontwikkelt
Ook xenotransplantatie leek enkele jaren geleden dé oplossing. In varkensembryo’s worden levergenen weggeknipt en menselijke levergenen voor in de plaats teruggezet. De embryo’s ontwikkelen zich tot gezonde, volwassen varkens mét menselijke lever. Deze lever kan vervolgens worden gebruikt voor menselijke patiënten. De techniek werd een halt toegeroepen toen bleek dat varkens virussen bij zich dragen die na transplantatie actief kunnen worden in de mens. In 2015 werd echter een revolutionaire ontdekking gedaan. Met Baby uit huidcellen kan men alle dierlijke retrovirussen uit het DNA De techniek waarmee dit kan heet In-vitrogametogenese Crispr-cas9 knippen. Tegenwoordig staat xenotransplantatie daarom (IVG), welbeschouwd het jongere broertje van de IVF- weer breed in de belangstelling. behandeling. Voor IVG worden huidcellen afgenomen, in het lab ‘teruggedifferentieerd’ tot pluripotente stamcel en vervolgens gedifferentieerd tot ei- of zaadcel. In theorie kan dus zelfs de man het eitje leveren en de vrouw de zaadcel. Dit is goed nieuws voor partners van hetzelfde geslacht of singles met een kinderwens. Ook onvruchtbare stellen of postmenopauzale vrouwen zouden op deze manier alsnog een kind kunnen krijgen.
Het lijkt slechts een kwestie van geduld tot we uit huidcellen een baby kunnen kweken. Bij muizen kan het al; uit huidcellen ei- en zaadcellen produceren. Er gaat aankomende jaren veel veranderen binnen de medische wereld. De transplantatiegeneeskunde ontwikkelt zich snel en het kunstmatig groeien van een nieuw orgaan lijkt binnen handbereik. En de techniek? Daar kunnen we binnenkort niet meer omheen.
De techniek biedt grenzeloze vooruitzichten, maar roept ook veel vragen op. Wordt het binnenkort normaal om maar één, of misschien wel drie ouders te hebben? Wordt een huiddonor straks gezien als legaal ouder? Hoe definieer je ouderschap? En wordt de man binnenkort overbodig? Om deze techniek veilig en breed toepasbaar te maken is onderzoek op embryo’s nodig. Het gebruik van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek is echter nog niet toegestaan, zoals vastgelegd in de embryowet.
Toekomst van de transplantatie
Verder is een spectaculaire ontwikkeling te verwachten binnen de regeneratieve geneeskunde. Al jaren bestaat een groot donortekort en vandaar dat momenteel veel onderzoek plaatsvindt naar alternatieven voor orgaantransplantatie. Denk aan een draagbare kunstnier of een metalen pomp als mechanisch steunhart. Ook worden proeven gedaan met het maken van artificiële organen. In de toekomst is het misschien wel mogelijk om van stamcellen van de patiënt een volledig nieuw orgaan te kweken in een petrischaaltje. Voordelen zijn dat het getransplanteerde orgaan volledig intact is en er geen schade door zuurstofgebrek ontstaat. Bij gebruik van eigen stamcellen bestaat bovendien geen risico op afstoting en hoeven patiënten daarom geen immuunsuppressiva meer te slikken. Medische Faculteit der Leidse Studenten
Technologie
Iedereen die aan de geneeskunde van de toekomst denkt, heeft het over technologie. Waar nu nog veel met de hand gebeurt, zal in de toekomst meer en meer worden overgenomen door robots. Chirurgen worden nu al geholpen door robots: waar de vingers van een chirurg altijd een klein beetje trillen, kan de arts met een joystick een trillingvrije robothand bedienen. Ook worden slimme insulinepompen ingezet bij diabetes (hoewel vorig jaar ophef ontstond toen bleek dat de insulinepomp op afstand te hacken was). Daarnaast moet technologie het mogelijk maken dat diagnostische tests of bijvoorbeeld de bloeddrukmeting zelfstandig uit te voeren zijn, zonder tussenkomst van een professional. Verder kan ouderenzorg veel slimmer worden uitgerust met robots, smartphone apps en gebruik van big data. Zo bestaan bijvoorbeeld al slimme pillendoosjes, die de gebruiker laten weten wanneer de medicatie moet worden ingenomen. Er zit veel verandering aan te komen. In de technologie, maar ook voor als je in de toekomst misschien een nieuw orgaan nodig hebt. We gaan er allemaal mee te maken krijgen. En mocht je tegen je dertigste nog niet aan kinderen willen beginnen, misschien hoeft dat ook helemaal niet. Over een tijdje wordt IVG net zo normaal als IVF en kan je kinderen krijgen wanneer je maar wilt.
http://stm.sciencemag.org/content/9/372/eaag2959.full http://science.sciencemag.org/content/350/6264/1101
13
THEMA
Gebroken hart
Auteur: Vera Broek & Inge Verkouter Lay-out: Julia Kortekaas
Geen emotie maar een échte hartspierziekte
Samenblijven of je vriend(in) verlaten? Dat is een van de stressvolle dilemma’s in het leven de dertiger. Liefdesverdriet ligt op de loer. Maar waar we de term ‘een gebroken hart’ vooral kennen uit beeldspraak, blijkt liefdesverdriet wel degelijk een feitelijke hartziekte te zijn. Tako tsubo - ofwel ‘Broken heart syndrome’ is een van de meest indrukwekkende hartspierziekten die we kennen.
Het syndroom is vernoemd naar een Japanse pot waar inktvissen mee gevangen worden (de tako tsubo). Het aangedane hart neemt tijdens contractie de vorm aan van deze inktvispot. Het basale gedeelte van het hart werkt nog goed, maar de apex van het hart verslapt en bolt op. De ziekte wordt veroorzaakt door extreme mentale stress, zoals liefdesverdriet of het verliezen van een dierbare. Om deze reden wordt Tako tsubo ook wel stress-cardiomyopathie genoemd.
middel van een echocardiogram, waarop de verslapping van de hartspier te zien is. Ook zijn de niveaus van bepaalde hartenzymen in het bloed verhoogd als gevolg van schade aan de hartspiercellen. Een echo of hartkatheterisatie kunnen de verminderde werking van de linkerhartkamer aantonen en de diagnose hartinfarct uitsluiten. Tako tsubo is een heel zeldzame ziekte. Slechts twee tot drie procent van de patiënten met de diagnose myocardinfarct blijkt Tako tsubo te hebben. Mogelijk komt de ziekte vaker voor, maar wordt deze vanwege de aspecifieke symptomen niet herkend. De aandoening komt opvallend vaak voor bij postmenopauzale vrouwen. Waarschijnlijk ligt dat aan het beschermende effect van oestrogenen op de stressreponse: oestrogenen remmen de sympathische hypothalamushypofyse-bijnieras. Een afname van dit beschermende effect bij postmenopauzale vrouwen zou de hogere incidentie van Tako tsubo kunnen verklaren. Behandeling
Zodra een hartaanval is uitgesloten en de patiënt de diagnose Tako tsubo krijgt, wordt hij ondersteunend behandeld met bètablokkers, bloedverdunners, ACE-remmers, diuretica en/ of medicijnen om stress tegen te gaan. Ook het vertrouwde aspirientje lijkt werkzaam te zijn tegen het gebroken hart, zelfs in ernstige gevallen. Artsen proberen met deze medicatie het hartritme en de doorbloeding te verbeteren. Verder is het van belang dat naast behandeling van acute symptomen een nieuwe aanval in de toekomst wordt voorkomen. Dit is te bereiken met bijvoorbeeld therapiesessies. Stressrespons
Het biologische mechanisme achter het ontstaan van Tako tsubo is onbekend. Sommige onderzoekers beweren dat het wordt veroorzaakt door een abnormale respons op catecholamines, zoals epinephrine en norepinephrine. Hoge catecholaminespiegels in het bloed worden geassocieerd met stress. Catecholamines brengen bepaalde fysiologische veranderingen teweeg in het lichaam, die het klaarmaken voor fysieke activiteit (fight or flight respons). Anderen geloven dat Tako tsubo ontstaat door samentrekkingen in de kransslagaders, waardoor de linkerkamer niet genoeg bloed krijgt. Ook lijkt Tako tsubo vaker voor te komen tijdens de winter, wat kan duiden op een associatie met virussen die tijdens de wintermaanden vaak voorkomen.
Tako tsubo lijkt een heftige ziekte, maar het overgrote deel van de patiënten overleeft. De ziekte heeft een goede prognose. De hartfunctie verbetert vaak al binnen enkele dagen en normaliseert volledig binnen enige maanden. Het regenererend vermogen van het lichaam blijkt enorm. Zelfs als je bijna dood gaat van liefdesverdriet, weet het lichaam een gebroken hart nog te genezen.
Zeldzaam
De symptomen van Tako tsubo lijken op die van een hartaanval: drukkende pijn op de borst, hartkloppingen en ademnood. Bij Tako tsubo worden deze symptomen echter niet veroorzaakt door een infarct in de kransslagaders, maar doordat het onderste gedeelte van de linkerkamer niet meer goed samenknijpt. De diagnose kan worden gesteld door 14
https://www.ntvg.nl/artikelen/viskruikinfarct/volledig https://www.meandermc.nl/wps/wcm/connect/www/62f39d7b-ba90-4fbe-b07c917b998f420d/Tako+tsubo+cardiomyopathie.pdf?MOD=AJPERES
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
THEMA
Auteur: Inge Verkouter Lay-out: Elise van Putten
Ouderen en verouderen
Door de toenemende vergrijzing heeft de gezondheidszorg steeds meer te maken met ouderen en hun toenemende vraag naar zorg. Dit lijkt een probleem dat pas een aantal jaar speelt, maar na een duik in de archieven blijkt vergrijzing ook 23 jaar geleden al het onderwerp van gesprek: toen verscheen er een artikel in de Predoctor over de vergrijzing. Wat is er in die jaren veranderd met de kijk op veroudering en ouderenzorg?
Een oud Predoctor artikel
personeelstekort is in de ouderenzorg, waardoor veel ouderen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. Het beeld dat mensen hebben van deze instellingen is de afgelopen decennia dus niet bepaald rooskleuriger geworden. Om de ouderenzorg te verbeteren en de werkdruk van verzorgenden te verlichten, komen er de komende jaren meer opleidingsplekken voor zorgpersoneel.
Het artikel dat in oktober 1994 in de Predoctor verscheen begint met de zin: ‘Zo rond de 60 jaar stoppen de meeste mensen met werken en sluiten zo een periode van hun leven af.’ Hier kunnen wij inmiddels alleen nog maar van dromen. Volgens het Centraal Bureau van de Statistiek zal de pensioenleeftijd in 2040 zo’n tien jaar hoger liggen, rond de 70 jaar.1 Ook de stijgende pensioenleeftijd is één van de gevolgen van de vergrijzing. Men wordt immers steeds ouder, dus om dit allemaal te bekostigen, zal er langer doorgewerkt moeten worden. Een andere oplossing voor de overvolle verpleeghuizen is ouderen langer thuis laten wonen, eventueel met ondersteuning van familie en vrienden. Voor relatief gezonde ouderen is dit een prima oplossing. Met behulp van bepaalde technologieën, de zogenaamde domotica, wordt het de ouderen gemakkelijker gemaakt om lang thuis te blijven wonen. Denk hierbij aan automatische lichtschakelaars, alarmsystemen maar ook aan een pratende bloempot die het weerbericht voor kan lezen.3 Met de levensverwachting stijgt ook de gezonde levensverwachting. De gezonde levensverwachting is de periode van het leven die mensen in goede gezondheid doorbrengen. Lag deze in 1994 nog op 60 jaar, inmiddels is de gezonde levensverwachting gestegen tot zo’n 64 jaar.2 Opvallend is dat de levensverwachting voor vrouwen hoger is dan voor mannen, maar dat dit niet geldt voor de gezonde levensverwachting. Vrouwen brengen een groter deel van hun leven door in slechtere gezondheid door chronische ziekten als migraine en reumatische artritis. Zolang ouderen relatief gezond zijn, blijven zij het liefst thuis wonen. Uiteindelijk komt een deel van de ouderen in een verpleeg- of verzorgingstehuis terecht, en door de vergrijzing wordt dit aantal steeds groter. In het Predoctorartikel van 23 jaar geleden wordt een beeld geschetst van een woongroep waar vooral vrouwen de dienst uitmaken: ‘Slapen op een kamer met vijf andere bewoners, gezamenlijk eten wat de pot schaft en dat allemaal in een huis waar alleen mensen, voornamelijk vrouwen, van dezelfde leeftijd wonen.’ Tegenwoordig is dit beeld sterk veranderd. Door bezuinigingen in de zorg zijn de laatste paar jaar veel verzorgingstehuizen gesloten of samengegaan met verpleeghuizen. Daarnaast klinkt al jaren het geluid dat er Medische Faculteit der Leidse Studenten
De verwachting is dat robotica en domotica steeds meer de zorg van ouderen op zich zullen nemen. Robots zullen niet alleen het langer zelfstandig leven van ouderen makkelijker maken, bijvoorbeeld door het huis schoon te maken of een glas drinken te halen, maar zij zullen ook het sociale aspect gaan vervullen. Veel ouderen ervaren eenzaamheid, omdat hun vrienden wegvallen of omdat ze slecht ter been zijn en hierdoor weinig buiten komen. Sociale robots kunnen deze eenzaamheid onder ouderen tot op zekere hoogte invullen. Als we dit artikel over 20 jaar teruglezen, zullen we waarschijnlijk concluderen dat de vergrijzing alleen nog maar is toegenomen. Hoe dit wordt opgevangen door de maatschappij is de grote vraag. Misschien zijn robots tegen die tijd zo ontwikkeld dat ze de volledige zorg voor een oudere op zich kunnen nemen. Of zullen er, net als in de Verenigde Staten, seniorensteden gebouwd worden, waar ouderen samen kunnen leven met alle nodige voorzieningen binnen handbereik? Over zo’n 20 jaar lees je het in de Predoctor!
1. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/50/verwachte-aow-leeftijd-69-5-jaar-in-2040 2. https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/gezonde-levensverwachting/ cijfers-context/huidige-situatie#definities 3. http://zorarobotics.be/index.php/nl/zorabot-billy-billy
15
CASUS
Ouderen, wat een dilemma De ouderengeneeskunde is een specialisme dat in opkomst is door de vergrijzing, maar nog niet heel bekend. Om meer inzicht te geven in dit specialisme worden er in de komende Predoctoredities verschillende casus toegelicht over de ouderengeneeskunde. Artsen ouderengeneeskunde in het LUMC helpen jou hiermee. Je wordt bijgespijkerd op deze onderwerpen en leert meteen waar de denkstappen liggen. Als specialist ouderengeneeskunde werk je niet alleen in het verpleeghuis, maar bijvoorbeeld ook bij ouderen thuis in de eerstelijn of vanuit de GGZ. Een leuk en afwisselend aspect van het werk. Niet alleen het vak is afwisselend, ook qua diagnostiek sta je vaak voor een dilemma: wat zie ik precies en welke diagnose kan ik daaraan verbinden? Bij ouderen is het stellen van diagnoses nog minder zwart-wit dan op jongere leeftijd, vaak als gevolg van multiproblematiek. Bijvoorbeeld bij mw. Bos*.
Auteur: Marieke Koet Lay-out: Anneloes Overmars
Soms had zij gedachten aan de dood en dacht zij dat het beter zou zijn als zij er niet meer was. Een plan om haar leven te beëindigen had zij niet. Mw. Bos heeft twee dochters, maar zij wonen op enige afstand rijden en kunnen daarom niet dagelijks bij moeder op bezoek. Er zijn sociale contacten in de flat, maar mevrouw had steeds minder zin om over “koetjes en kalfjes” te praten met de buren. De vraag van de huisarts is terecht; het gaat niet goed met de patiënte. Maar is het op deze leeftijd per se zinvol om een diagnose vast te stellen? Of is het handiger om symptomatisch te werk te gaan? Uiteindelijk is gekozen voor dat laatste. Het slecht slapen was voor de patiënte het grootste probleem, daardoor had zij overdag geen energie om dingen te ondernemen. Er is gekozen om de patiënte te behandelen met mirtazepine in een lage dosering van 1x dd 15 mg voor het slapen. Het resultaat: de nachtrust verbeterde snel en enkele weken later merkte mw. Bos dat ook haar stemming beter werd. Doordat zij actiever was en weer zin had om met haar buren af te spreken verdwenen de gedachten aan de dood naar de achtergrond.
Mw. Bos is altijd een actieve vrouw geweest met veel verschillende hobby’s. Nu woont zij op 86-jarige leeftijd in een aanleunwoning. Bijna een jaar geleden is haar man SAMPC overleden voor wie zij altijd heeft gezorgd. Direct na zijn dood ging het redelijk, zij pakte haar leven weer op en deed wat Somatisch zij moest doen. Enkele maanden gingen zo voorbij, maar ADL/functioneel in plaats van dat het beter met haar ging, voelde zij zich Maatschappelijk steeds slechter. Mw. Bos werd somber, zij had geen zin meer Psychisch in haar hobby’s, ze trok zich terug in haar huisje, ze sliep Communicatie slecht en ze had steeds minder zin om voor zichzelf te koken. Via de huisarts kreeg zij een verwijzing naar de GGZ. De vraagstelling: past het sombere gevoel bij rouw, is het einde Een van de problemen van mw. Bos die niet meer te levensfaseproblematiek of speelt er een depressie? verbeteren is, is haar slechte visus. Slechte visus is een goed voorbeeld van hoe somatische problemen invloed kunnen hebben op het psychische welzijn en over hoe iemand zich voelt. Veel gehoorde klachten bij slechte visus zijn: angst om naar buiten te gaan, met sociaal isolement tot gevolg, moeite met het innemen van medicatie, zelfstandig zijn in ADL, niet meer zelfstandig een maaltijd kunnen bereiden of het niet meer kunnen uitvoeren van hobby’s. Om in de ouderengeneeskunde onderscheid te kunnen maken tussen de verschillende problemen die een patiënt heeft, wordt gebruikt gemaakt van het SAMPC-model. Kom je in je dagelijks werk een oudere patiënt tegen, probeer dan eens gebruik te maken van dit model en je zult merken dat het makkelijker is om de verschillende problemen van elkaar te onderscheiden. Marieke Koet - specialist ouderengeneeskunde i.o. Ben je ook geïnteresseerd in het vak en wil je een dag meelopen? Neem bij vragen contact op met soso@lumc.nl. Op huisbezoek bij Mw. Bos vertelde zij mij bovenstaand verhaal. Daarnaast vertelde zij mij dat haar visus steeds slechter werd en dat zij daardoor minder goed kon lezen. 16
*Fictieve naam 1. BTSG bibliotheek - SAMPC
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
M.F.L.S.
VGT-Hulp
Auteur: Lieke ter Welle & Josif Vlaski Lay-out: Anneloes Overmars
Verloskunde
Het thema van deze editie is dertigerdilemma’s. Het belangrijkste dilemma rond de dertig is natuurlijk de keuze tussen carrière en kinderen! Hier een paar goede redenen om te kiezen voor die carrière: wat kan er allemaal misgaan tijdens de zwangerschap?
In Nederland zien we ongeveer 200.000 zwangerschappen per jaar. Hiervan worden er rond de 180.000 levend geboren. Met zulke getallen denk je haast dat het leuk is, maar er zitten een hoop nadelen aan. Hieronder worden veel voorkomende redenen om niet zwanger te worden belicht. Ochtendmisselijkheid
Dit komt voor bij 70-85% van de zwangeren en wordt veroorzaakt door het humaan choriongonadotrofine (HCG) dat wordt geproduceerd door de placenta. De spiegels van dit hormoon zijn het hoogst in de eerste 3 maanden van de zwangerschap, met een piek rond 10 weken. Hoe hoger het HCG, hoe hoger de kans op hyperemesis gravidarum (aanhoudend braken), dit komt voor bij 0,3-1% van de zwangere vrouwen. Logischerwijs is het HCG verhoogd bij een meerling- of mola-zwangerschap.
Bloedverlies
Ook kan er tijdens de zwangerschap bloedverlies optreden. De oorzaken hiervan zijn uiteenlopend maar te classificeren per trimester. Een beetje spotting in het eerste trimester (rond dag 5-7) is vaak een innestelingsbloeding en onschuldig. Bloedverlies met weeënachtige pijn en het verdwijnen van zwangerschapssymptomen duiden vaak op een miskraam. De kans op een miskraam stijgt van 10% <35jr naar 50% >45jr. In het eerste trimester moet men beducht zijn op de extra-uteriene graviditeit die in 1-2% van zwangerschappen voorkomt. In het 2e en 3e trimester is het bloedverlies voornamelijk afkomstig van de placenta en nabije vasculatuur. Qua oorzaken moet worden
gedacht aan placenta praevia, waarbij de placenta voor de baarmoedermond ligt, abruptio placentae (voortijdige loslating van de placenta) of een vasa praevia (voorliggende vaten). Ook kan bloedverlies een teken zijn van dreigende vroeggeboorte, wat weer gepaard gaat met een heel scala aan complicaties. Pre-eclampsie
In 10% van de zwangerschappen treden hypertensieve aandoeningen zoals zwangerschapsgeïnduceerde hypertensie en pre-eclampsie op. Deze kunnen gepaard gaan met ernstige complicaties zoals eclampsie (convulsies zonder andere oorzaak), abruptio placentae, vroeggeboorte, HELLP-syndroom (Hemolyse, Elevated Liverenzymes and Low Platelets) of zelfs maternale of neonatale sterfte. De hypertensieve aandoeningen zijn de belangrijkste oorzaak van moedersterfte in Nederland. Pre-eclampsie wordt mogelijk veroorzaakt door een placentair doorbloedingsprobleem waardoor hypertensie (>140/90) en eiwitverlies (>0,3g/24h) ontstaan. Belangrijke symptomen bij pre-eclampsie zijn hoofdpijn, sterretjes zien, bandgevoel in de bovenbuik, oedeem en gewichtstoename (eiwitverlies en osmose). Bloeddrukken kunnen worden gereguleerd maar de enige oplossing is bevallen. Naast dit alles word je van zwanger zijn moe, mag je niet de kroeg in en word je ook nog eens dik. Zwangerschap is dus geen pretje, om over de hectiek van kinderen nog maar te zwijgen. Allemaal goed studeren dus en gaan voor die baan. Succes met de VGT! Oefenvragen
1. Mei 2014, Vraag 97 De gemiddelde HCG-serumconcentratie in de zwangerschap verschilt per trimester. De concentratie is het hoogste in het: a. Eerste trimester b. Tweede trimester c. Derde trimester 2. Mei 2014, Vraag 79 Anemie tijdens de zwangerschap heeft verschillende oorzaken. De oorzaak van anemie bij het HELLP-syndroom is: a. Ijzergebrek b. Hemolyse c. Vaginaal bloedverlies antwoorden op pagina 39
Medische Faculteit der Leidse Studenten
17
THEMA
Predoctor Times
Auteur: Debby van Steenderen Lay-out: Anneloes Overmars
Haarverlies bij chemotherapie voorkomen
A
merikaanse onderzoekers hebben een middel gevonden dat in muizen haarverlies tijdens chemotherapie tegengaat. Bolletjes met het eiwit WNT3a werden lokaal onder de huid van de muizen geïnjecteerd. WNT3a bleek haarverlies in muizen, behandeld met chemotherapie, te voorkomen. Cytostatica brengen niet alleen schade toe aan tumorcellen, maar ook aan snel delende gezonde cellen. Zo vallen cellen in haarfollikels makkelijk ten prooi aan cytostatica. Vandaar dat haarverlies een veel-
voorkomende bijwerking van chemotherapie is. Patiënten vinden deze bijwerking vaak erg vervelend. Er zijn weinig opties beschikbaar om haarverlies tegen te gaan. Hoofdhuidkoeling is een mogelijkheid, maar dit werkt lang niet voor iedereen en veroorzaakt ongemak en hoofdpijn. Momenteel onderzoekt het team welke aanpassingen nodig zijn om de WNT3a-behandeling toe te passen bij mensen. Mogelijk moet het eiwit in de hoofdhuid worden geïnjecteerd via een heleboel kleine naalden, zodat veel haarfollikels bereikt worden. Een an-
Nobelprijs Geneeskunde biologische klok
D
e Nobelprijs voor de Geneeskunde is dit jaar uitgereikt aan de Amerikaanse biologen Jeffrey Hall, Michael Rosbash en Michael Young. Zij ontrafelden de moleculaire mechanismen die het circadiaan ritme, oftwel de biologische klok, reguleren. Onze interne biologische klok zorgt ervoor dat ons ritme is aangepast aan het aardse 24-uursritme. De aanwezigheid van dit strak gereguleerde circadiane ritme is het best te merken wanneer je de wereld overvliegt; een jetlag is het gevolg
18
Spermarekenmachine
dere optie is een crème of gel voor op de hoofdhuid. Eerder onderzoek in muizen die het eiwit p53 missen bracht het onderzoeksteam op dit idee. Deze p53-deficiënte muizen verliezen geen haar tijdens chemotherapie. Het blijkt dat chemotherapie via activatie van p53 en daaropvolgende remming van WNT-signalering haargroei remt. Door deze WNT-signalering juist te verhogen, met WNT3a, wordt haargroei gestimuleerd.
naar
E
en nieuwe rekenmachine, ontwikkeld in Utah in de V.S., berekent hoe ‘oud’ sperma is. De methode is gebaseerd op epigenetische veranderingen in het sperma-DNA. Factoren zoals veroudering, roken en eetgedrag beïnvloeden deze epigenetica. Door sperma van 350 mannen te onderzoeken, hebben wetenschappers 147 epigenetisch gemodificeerde plekken die geassocieerd zijn met veroudering in het genoom gevonden. Zo ontdekten ze dat rokers ‘ouder’ sperma hebben dan leeftijdsgenoten.
onderzoek
timeless en doubletime. De eiwitten gecodeerd door deze genen zorgen samen voor een opstapeling van het eiwit Period in de nacht en overdag voor een afbraak, via een van een verstrooide biol- negatieve feedbackloop. ogische klok. Deze klok is in al onze cellen aan- Het principe van een biwezig en reguleert onder ologische klok is al lang andere gedrag, hormoon- geleden beschreven. Eén levels, slaap en lichaam- van Darwins boeken over stemperatuur. evolutie en biologische mysteries beschrijft de De drie Nobelprijs- win- biologische klok in een naars ontdekten met bijzondere plant, waarfruitvliegjes hoe het cir- van de bloemen overdag cadiane ritme moleculair gesloten zijn en ’s nachts gezien wordt geregu- open gaan. leerd. Ze identificeerden drie genen die een essentiële rol spelen: period,
XTC als medicijn
D
e Amerikaanse voedselen warenautoriteit FDA heeft MDMA bestempeld als een doorbraakbehandeling tegen posttraumatische stressstoornis. Hierdoor kan MDMA, de werkzame stof in XTC, sneller worden goedgekeurd als medicijn. Het label van de FDA is gebaseerd op positieve resultaten in eerder onderzoek. In de fase 2-studie werd 61 procent van de PTSS-patiënten niet meer als PTSS-patiënt beoordeeld na de MDMA-behandeling van twee maanden.
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
THEMA
Eerste gentherapie goedgekeurd in de V.S.
D
eze zomer is voor het eerst een gentherapie goedgekeurd in de Verenigde Staten. De behandeling is bedoeld voor kinderen en jongvolwassenen met een bepaalde vorm van leukemie: B-cel acute lymfoblastaire leukemie. De gentherapie, genaamd Kymriah, bouwt lichaamseigen T-cellen om zodat ze kankercellen aanvallen. T-cellen van de patiënt worden verzameld vanuit het bloed. Vervolgens vindt de genetische modificatie plaats in het lab: een nieuw gen wordt in de T-cellen gebracht. Dit gen codeert
voor een chimeric antigen receptor (CAR), aanwezig op het oppervlak van de T-cellen. Wanneer de T-cellen weer terug worden geïnjecteerd in de patiënt, zorgt deze receptor voor herkenning en doden van B-cellen. En dit is precies ing van de therapie werd waar de kanker zich bevin- aangetoond in een grote dt in deze patiënten. klinische studie. 83 procent van de patiënten was in reDe gentherapie is bedoeld missie binnen drie maanvoor patiënten tot 25 jaar den na behandeling. oud die niet op de reguliere behandeling reageren De goedkeuring van deze of waarbij de kanker een gentherapie is een belangritweede keer is terugge- jke stap. In Europa was in komen. Dit gebeurt in on- 2012 de eerste gentherapie geveer 15 tot 20 procent al goedgekeurd: een bevan de patiënten. De werk- handeling voor LPL-defi-
Slangengif als inspiratie voor LUMC’ers
E
en onderzoeksgroep in het LUMC heeft een middel gevonden dat mogelijk de werking van bloedverdunners kan opheffen. Dit publiceerden ze onlangs in Nature Communications. De onderzoekers hebben creatief nagedacht over een oplossing voor een klinisch probleem, zo blijkt uit hun inspiratiebron: de giftigste slang ter wereld. Het klinische probleem waar de onderzoekers een oplossing voor
zochten, is een gevolg van een nieuw soort bloedverdunners: direct werkende orale anticoagulantia (DOACs), remmers van stollingsfactor Xa. De bloedverdunners zijn een uitkomst voor trombosepatiënten, die hierdooor minder vaak naar de trombosedienst hoeven. Het grote nadeel: als een DOAC-gebruiker een bloeding krijgt, hebben artsen moeite deze te stoppen.
de Australische bruine slang, de giftigste slang op aarde. Deze slang doodt zijn prooi door grote bloedstolsels te veroorzaken. En dit is precies wat artsen nodig hebben bij patiënten in bovenstaande situatie.
De onderzoekers bestudeerden het stollingseiwit in het slangengif en brachten op basis daarvan een verandering aan in de menselijke stollingsfactor Xa. DOACs werken niet goed op dit veranderde eiwit Xa. Daarom kan het bloedverdunnende effect van DOACs potentieel worden om-zeild door toediening van het veranderde Xa. Zodoende kan het artsen wellicht Mettine Bos en haar helpen om bloedingen te collega’s vonden een stoppen. mogelijke oplossing in
Medische Faculteit der Leidse Studenten
ciëntie. Wereldwijd zijn onderzoeken met andere gentherapieën aan de gang. Zo werkt Frank Staal met zijn team in het LUMC aan een gentherapie voor severe combined immunodeficiency syndrome (SCID). Onlangs ontving hij een subsidie van zes miljoen euro voor deze klinische studie.
Stop de tijd: levend bevriezen
I
n China is dit jaar voor het eerst een vrouw ingevroren. De vrouw had longkanker. Haar lichaam is in 2000 liter vloeibare stikstof gekoeld tot 196 graden onder nul. Wanneer longkanker te genezen is, hopen onderzoekers haar weer te ontdooien. In Amerika gebeurt deze zogenaamde cryoconservering al langer. Vooralsnog is niemand ontdooid.
Genetische basis voor dwangneurose ontrafeld
W
etenschappers in Harvard hebben vier genen gevonden die geassocieerd zijn met obsessiefcompulsieve stoornis (OCS), vroeger ook wel dwangneurose genoemd. De onderzoekers vergeleken bijna 600 mensen met OCS met 560 mensen zonder OCS. Zo vonden ze vier genen die anders zijn bij OCSpatiënten.
19
FOTOPAGINA
20
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
FOTOPAGINA
Medische Faculteit der Leidse Studenten
21
STUDENT
Diagnose op dinsdag Nieuw in de Predoctor! Wat zou jij kiezen?
22
Auteur: Predoctorcommissie Lay-out: Mathanhy Logendran Anneloes Overmars
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
STUDENT
Medische Faculteit der Leidse Studenten
23
THEMA
Dertigerskwaaltjes De veranderingen en hoe je er het beste ermee kan omgaan
Auteur: Joanne Simons Lay-out: Anneloes Overmars
Wat gebeurt er met het lichaam wanneer het eenmaal Zwangerschap de dertig is gepasseerd? Kloppen de clichés wel? Lees De vruchtbaarheid van een vrouw zakt aanzienlijk na het 35e levensjaar. De oorzaak hiervan ligt bij het aantal vruchtbare verder en kom erachter!
Metabolisme
Een van de grootste veranderingen die 30-jarigen doormaken is een afname van hun stofwisseling. Het metabolisme kan aanzienlijk worden verminderd vanwege het verlies van spieren botmassa. Daarbij blijkt ook nog eens dat er minder afgifte van groeihormonen plaatsvindt. Ook deze hormonen hebben direct effect op het metabolisme. Om de stofwisseling op hetzelfde peil te houden als die van twintigers, raden experts aan om voldoende aan krachttraining te doen, omdat dit niet alleen de spiermassa op peil houdt, maar zelfs de afgifte van groeihormonen vergroot. Dat wordt dus een lidmaatschap bij de fitness aanvragen!
eitjes, die bijna gehalveerd zijn in deze levensfase. De kans op zwangerschap is logischerwijs minder groot in vrouwen van in de dertig dan in hun jongere soortgenoten. Ook stijgt het aantal zwangerschapscomplicaties enigszins, maar een oudere leeftijd hoeft niet direct tot zwangerschapsproblemen te leiden. Steeds meer vrouwen krijgen kinderen in deze levensfase, zonder gezondheidsproblemen. Belangrijk is dat zowel de moeder als het kind goed gemonitord worden om mogelijke complicaties te detecteren.
Huid
Rond het dertigste levensjaar begint de hoeveelheid collageen in de huid iets af te nemen. Zo kunnen fijne rimpels ontstaan rondom gebieden die beweeglijk zijn, zoals de ogen, mond en het voorhoofd. Wees dus voorzichtig met blootstelling aan de zon, aangezien dit het verouderingsproces in de huid versnelt. Je kunt rimpels gedeeltelijk voorkomen door voldoende vitamine C-inname, wat zorgt voor meer collageenopbouw. Daarnaast zijn vochtinbrengende crèmes met onder andere retinol belangrijke profylaxen om rimpels Libido Op het gebied van libido verschillen mannen en vrouwen tegen te gaan. aanzienlijk. Mannen hebben een kleine afname in testosteronproductie, waardoor een verminderd libido kan optreden. De gebruikelijke adviezen als gezond eten en regelmatig sporten kunnen dit effect doen verminderen. Lang werd gedacht dat vrouwen een verminderd libido hebben vanwege een abrupte daling in vruchtbaarheid, met als gevolg een afname van oestrogeenafgifte. Maar recent onderzoek stelt het tegenovergestelde. Ter compensatie van de afname in vruchtbaarheid, lijkt het vrouwenlichaam het libido te verhogen om zo de kans op zwangerschap enigszins te vergroten. Verder geven oudere vrouwen aan dat ze zich meer op hun gemak voelen met hun lichaam en partner, met als gevolg een verbeterd seksleven. Er zijn nog wat haken Skelet Een ander kenmerkend fenomeen dat optreedt is een en ogen aan dit onderzoek verbonden omtrent de redenen, afname van de botmassa. Vanaf je dertigste levensjaar zijn maar zo zie je dat ouder worden ook zijn voordelen heeft! de osteoblasten (“bouwen” het bot op) minder actief dan de osteoclasten (“kauwen” het bot af), waardoor het menselijk skelet steeds brozer wordt. Daarnaast speelt een ander ‘dertigersprobleem’ een rol, namelijk een vermindering van spiertonus. Spierspanning stimuleert de botaanmaak, maar door de verminderde tonus wordt dus ook de stimulering van de osteoblasten verminderd. Het gevolg is botverbrozing. Om dit effect in te perken wordt geadviseerd om voldoende http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,2007422,00.html http://www.healthywomen.org/content/article/health-your-30s calcium binnen te krijgen en actief te blijven (30 tot 60 minuten http://www.foxnews.com/lifestyle/2017/05/26/how-your-body-changes-when-turn-30. html fietsen of lopen per dag). 24
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
- ADVERTENTIE -
WIJ ZOEKEN JOU! JOU
Voor diverse geneesmiddelonderzoeken zoeken wij: ● ● ● ●
mannen en vrouwen 18 - 88 jaar gezond, geen medicatie zeer interessante vergoeding
Kijk voor meer informatie en/of aanmelden op:
U kunt ook mailen naar recruit@chdr.nl of bellen met 071-5246464 Geneesmiddelonderzoek, je doet het niet voor niets!
STUDENT
Vermaakpagina
Auteur: Predoctor Commissie Lay-out: Anneloes Overmars
What to watch and read
Wiskunde en de liefde
13 going on 30
Hoe vind ik de ware? Het exacte, Deze feelgood film is een modern sprookje over de gepeste wetenschappelijke antwoord op 13-jarige Jenna. De tiener wil niets liever dan deze vraag probeert presentatrice het hebben van een vriendje. Echter, Sofie van Enk te vinden in wanneer het echte leven niet lijkt aan te Eureka-aflevering ‘Hoe vind ik sluiten op haar fantasieën, wenst Jenna mijn ideale partner’. Wiskundige dat ze een populaire en succesvolle Ionica Smeets benadert het volwassene wordt. Wat zij echter niet partnerkeuzedilemma met een kon verwachten is dat haar wens uitkomt mathematische blik. Allerlei wiskundige weerspiegelingen en ze wakker wordt als haar 30-jarige van de liefde komen voorbij in deze aflevering: honderd zelf. De volwassen Jenna (gespeeld door zakjes met geld, acrobatiek, differentiaalvergelijkingen en Jennifer Garner) lijkt een vleesgeworden meer. ideaalbeeld, maar al snel blijkt dat ook deze levensperiode haar eigen problemen kent… Wil je wiskunde volgen om de ware te vinden? Probeer dan ten minste 37 mannen of vrouwen uit, voor je verdergaat Bridget Jones’ Diary met daten en de beste kiest. Neem je genoegen met iets Hoewel het overgrote deel van ons nog minder, bijvoorbeeld iemand uit de beste 10 procent? geen dertig is, kunnen we ons allemaal Dan zijn ‘maar’ 12 mannen of vrouwen genoeg, voordat inleven in Bridget Jones. Velen van je verdergaat met zoeken. Nieuwsgierig jullie zullen deze klassieker gezien geworden? Kijk dan de aflevering terug, hebben, maar binnen het thema uitgezonden door KRO in 2013. dertigersdilemma kunnen we het niet links laten liggen. In het eerste Dilemma op dinsdag deel van de Bridget Jones films leren “Het is simpel: je móét kiezen.” we Bridget kennen als een journaliste van Met die boodschap schotelt het in de dertig, en haar leven gaat niet altijd van een team achter Dilemma op dinsdag je leien dakje. Nadat haar ouders haar proberen te koppelen iedere week een onmogelijk dilemma aan de prominente advocaat Mark Darcy (Collin Firth) en dit voor, veelal negatief, maar soms positief. mislukt, valt ze voor haar baas (Hugh Grant). Achteraf blijkt Met meer dan tweehonderd dilemma’s is er genoeg te kiezen dit niet de meest betrouwbare vent te zijn en ook deze vlam – niet bepaald gemakkelijk voor mensen met keuzestress. blijft niet zonder gevolgen. Bridget, die maar wat graag een Naast het wekelijkse dilemma op social media, bestaan goede man wil vinden om haar leven mee te delen, slaat zich er inmiddels ook een spel en twee boeken. In elk dilemma erdoorheen, maar niet zonder zich af en toe volledig voor draait het erom dat beide alternatieve even (on)aantrekkelijk schut te zetten. Een hilarische film vol plaatsvervangende zijn en dat logisch redeneren je vaak niet verder gaat helpen. schaamte en romantiek! MOEILIJK!
Tips bij keuzestress Keuzes. Dagelijks worden we ermee geconfronteerd: groot of klein, bewust of onbewust, makkelijk of moeilijk. Wat zal ik vanavond eten? Waarmee ga ik mijn brood verdienen? Maar hoe maak je eigenlijk een goede keuze? • Volg je gevoel. Het vertelt je soms meer dan de pros en cons van elke optie en zal negen van de tien keer de juiste keuze blijken. • Houd je langetermijndoel in het vizier. Sommige opties zijn misschien voordelig op de korte termijn, maar af en toe moet je vervelende keuzes maken om later verder te kunnen! • Stel je keuzes niet uit. De perfecte keuze bestaat niet; wacht dus niet tot de (niet-bestaande) geweldigste optie zich aandoet, maar maak nú een overweging. • Leer van gemaakte keuzes. Heb je in het verleden een soortgelijke keuze moeten maken? Neem die ervaring mee bij je beslissing. - A little bit music for your (30 y)ears -
O O 26
Tijdmachine – Dio & Sef
Manon – De Jeugd van Tegenwoordig
O O
Kings & Queens – Thirty Seconds to Mars Celebration – Kool & the Gang
O
O Doctor – Douwe Bob
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
COLUMN
“De kwestie Maat”
Auteur: Anne Leerling Lay-out: Elise v. Putten
Hoe vertrouwelijk is ons onderwijs?
‘Student-Assessor’ zie je vaak voorbijkomen, maar de specifieke taak ervan is vaak onbekend. Anne Leerling is al een tijdje bezig om het onderwijs te verbeteren. Aan haar de taak om jullie meer inzicht te geven in de wereld van een Student-Assessor in de vorm van een column. dat het college vertrouwelijke, nog niet openbare informatie over een maatschappelijk gevoelig onderwerp bevatte, en zijn zij dus undercover te werk gegaan.
In de zomer van 2014 werkte prof. dr. George J.R. Maat, forensisch anatoom van het LUMC, mee aan het onderzoek en de identificatie van slachtoffers bij de ramp met vlucht MH17. Na het onderzoek gaf hij educatieve lezingen over zijn werkzaamheden. Ook bij een lezing van een studievereniging van de Universiteit Maastricht, in april 2015, deelde hij zijn ervaringen met studenten. Deze bijeenkomst was bedoeld als besloten, maar achteraf bleek dat twee journalisten van RTL Nieuws in de zaal aanwezig waren en geluidsopnamen van de lezing hadden gemaakt. Dit leidde tot een mediarel met veel maatschappelijke onrust, en ook tot reputatieschade van prof. dr. Maat. Hij werd beschuldigd van het delen van vertrouwelijke informatie in een - in principe - openbare collegezaal. Maar ook de journalisten werden bekritiseerd; kunnen niet-studenten zomaar een besloten lezing bijwonen en opnames maken? Kan dat wel door de beugel? In korte tijd ontstond een landelijk debat met de vraagstelling: hoe vertrouwelijk is het universitair onderwijs?
Prof. dr. Maat benadrukte in zijn verdediging zijn academische vrijheid; professoren moeten in collegezalen vrijuit hun gedachte kunnen wisselen met studenten in besloten universitair domein. Deze opvatting sluit aan op de gedragscodes die universitaire instellingen hanteren. De Leidse gedragscode accentueert specifiek het wederzijdse vertrouwen tussen student en docent. Echter, in tijden van digitalisering en technologische innovatie ontwikkelt ons onderwijs zich steeds meer richting “open education”, wat een vermindering van dit vertrouwen met zich mee kan brengen. Colleges worden opgenomen en verspreid via Blackboard, studenten maken foto’s van dia’s en kunnen deze gemakkelijk delen op social media, en sommige hoorcolleges kunnen zelfs online via Skype worden bijgewoond door studenten van over de hele wereld. Docenten zijn op deze manier onderworpen aan een minder besloten sfeer in de collegezaal.
Bij lezingen van studieverenigingen, zoals in het geval van “de kwestie Maat”, is deze vertrouwelijkheid al helemaal lastig te garanderen. In dit soort situaties geldt dat de verantwoordelijkheid voor de omgang met vertrouwelijke informatie zowel bij de universiteit als de studievereniging ligt. Van de studievereniging wordt verwacht dat zij van tevoren op de hoogte is van eventuele vertrouwelijke informatie en maatschappelijk gevoelige onderwerpen, en hiervoor maatregelen treft zodat de lezing niet door buitenstaanders kan worden bijgewoond. Indien het niet mogelijk is om studenten en derden van elkaar te onderscheiden, dient de docent op de hoogte te worden gesteld van mogelijke Voor de medische faculteit is deze buitenstaanders in de zaal. ontwikkeling zeer relevant. In het LUMC wonen wij patiëntdemonstraties bij, en Al met al heeft “de kwestie Maat” ook in andere onderwijsonderdelen komt veel vragen opgeroepen over zowel soms persoonlijke medische informatie de journalistieke als universitaire aan bod. Om de vertrouwelijkheid gedragscode. Er is geen eenduidig hiervan te benadrukken en te antwoord te geven op de vraag “hoe handhaven tekenen studenten van vertrouwelijk is universitair onderwijs?”. medische faculteiten aan het begin van Wat wij wel kunnen meenemen van hun opleiding een geheimhoudings- “de kwestie Maat” is bewustwording verklaring. In de studentenpopulatie is van de vertrouwelijkheid van ons de vertrouwelijkheid van gegevens dus onderwijs, en soms ook onze lezingen adequaat gewaarborgd. van de M.F.L.S.
In april 2016 oordeelde de Raad voor de Journalistiek dat het handelen van de journalisten gepast en zorgvuldig was. In principe moet een journalist zich presenteren als zijnde een journalist, en zou hij dus niet als “student” een lezing mogen bijwonen. Echter mogen journalisten van deze norm afwijken indien er “evident sprake is van een Maar wat nou als er buitenstaanders misstand”. In “de kwestie Maat” een college of lezing bijwonen? Het hadden de journalisten een vermoeden is helaas niet altijd te verhinderen Medische Faculteit der Leidse Studenten
dat niet-studenten zich bij de groep voegen. Wettelijk gezien moet iemand ingeschreven staan bij een instelling om onderwijs, waaronder hoorcolleges en lezingen, te kunnen bijwonen. Op belangrijke momenten zoals tentamens wordt dit ook gecontroleerd door middel van het vragen naar een collegekaart. Echter, in het dagelijkse onderwijs wordt zelden om een bewijs van inschrijving gevraagd. Eventuele derden kunnen vaak gemakkelijk een collegezaal betreden.
Bron: Notitie inzake gevolgen uitspraak van de Raad van Journalistiek inzake de zaak-Maat (door Prof. mr. Carel Stolker, Rector Magnificus Universiteit Leiden.)
27
M.F.L.S.
Predoctor: een reis door de tijd Het levensverhaal van het enige echte M.F.L.S.-verenigingsblad
Wie weleens door de gang van het ziekenhuisgebouw naar het onderwijsgebouw loopt kan het niet ontgaan zijn; de meterslange “Predoctormuur”, met daarop de voorkant van elke Predoctor vanaf haar oprichting. Heb je een keer niets te doen in het LUMC? Loop dan vooral langs de bestuurskamer van de M.F.L.S., want daarnaast hangt een mooi stukje geschiedenis met alle voorkanten van de Predoctor van de afgelopen dertig jaar. Het zal je dan ook opvallen dat het blad bijna onherkenbaar veranderd is. Kom langs en waan je terug in de tijd! Nog niet zo lang geleden was het blad nog zwart-wit en aanzienlijk dunner. Omdat het blad een steeds belangrijkere plaats innam bij de M.F.L.S., is het steeds dikker geworden, waarbij deze lustrumeditie de grootste Predoctor tot nu toe is. Ter gelegenheid van de lustrumeditie nemen wij jullie hier mee met een reis door de tijd, zodat jullie hierna alles weten over Predoctors rijke geschiedenis! 1987
Eerste Predoctor. De Predoctor neemt de functie over van het M.F.L.S.-blad “De Mol” en begint als een A5 tijdschrift met 16 pagina’s. De allereerste “Update vanuit de Bestuurskamer K1-69” heette “Vanuit de Salonwagen” en later “Vanuit paviljoen 3”, omdat het Bestuur zich toen nog in een woonwagen bevond. 1988
Nieuwe rubriek: Interview met de co 1990
Publicatie over HIV genaamd “wonderdrugs”
1996
De oplage van Predoctor is inmiddels opgelopen naar 1200 stuks. 1997
Speciale dichtspecial, over de kunst van het dichten, wellicht voor herhaling vatbaar?
1999
Het plan was om een artikel over de El Cid week erin op te nemen, echter haalde dit artikel het blad niet vanwege een op hol geslagen virusscan bij de M.F.L.S. Daarnaast werd het eerste artikel over het LIMSC gepubliceerd. 2000
De inmiddels “geheimen van het ziekenhuis” waar de redactieleden op zoek gingen naar onbekende leuke feitjes over het LUMC.
2002
Predoctor krijgt haar eerste kleur aan de binnenkant, namelijk rood bij het oorspronkelijke zwart-wit. De eerste beruchte M.F.L.S.-fotopagina en IFMSA maakten hun debuut in de Predoctor!
28
1999
M.F.L.S. geeft de Predoctor een vervroegd kerstcadeautje door de Predoctor van af nu in A4-formaat te drukken in plaats van A5!
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
M.F.L.S. Auteur: Sietse Terpstra & Elise van Putten Lay-out: Wingchi Cheng
2004
Artikel: “Hepocalypse” over het laatste feest in het oude Hepatho 2005
2003
De M.F.L.S. vestigde zich in het LUMC. De gehele Predoctor krijgt kleur waardoor er meer foto’s werden gepubliceerd.
Predoctor krijgt een omslag in kleur!
2006
Artikel over de eerste Bodies: The Exhibition, dat toen al een controversiële tentoonstelling was.
2007
De inmiddels gestopte rubriek ”Voor het blok gezet”: in deze artikelen wordt het “nieuwe” blokonderwijs aan de kaak gesteld met interviews met blokcoördinatoren.
2007
Predoctor krijgt een nieuwe, inmiddels herkenbare voorkant.
2009
Predoctor krijgt een nieuwe vaste rubriek “Kennislink” waar de Voortgangstoets in geoefend kan worden, inmiddels is deze omgedoopt tot VGT-hulp.
2011
Predoctor krijgt even een wat meer retro voorkant, maar keert dan gauw terug naar de huidige layout!
2015
De Predoctor ondergaat een make-over en heeft de inmiddels herkenbare blauwe layout. Daarnaast is focus gelegd bij het professionaliseren van het Verenigingsblad.
2012
Eerste exclusieve vrouweneditie, gevolgd door een exclusieve manneneditie.
2016
De Predoctor heeft inmiddels een oplage van maar liefst 3000 stuks!
2017
Predoctor bestaat 30 jaar, en krijgt daarom een editie van 40 pagina’s en viert haar lustrumavond met Willie Wartaal! Medische Faculteit der Leidse Studenten
29
THEMA
DNA voor Dummies Interview arts-onderzoeker Karin van der Tuin
Auteurs: Manon Boot & Debby van Steenderen Lay-out: Elise van Putten
Het dertigersdilemma: het is inmiddels een bekend begrip onder dertigers (en ook anderen). Een van de dertigersdilemma’s is uiteraard partnerkeuze. Heb ik wat betreft partners wel de juiste keuzes gemaakt in mijn leven, ben ik nu met de beste persoon voor mij, met wie zal ik de komende jaren samenblijven? Wellicht dat DNA je met die keuze kan helpen... Hierover gaat het onderzoek van Karin van der Tuin, promovenda in het LUMC. Van der Tuin wist al vroeg dat ze wetenschapper wilde worden en droomde van een Nobelprijs. Biomedische wetenschappen leek dus de juiste keuze, maar daarin miste ze het contact met patiënten. Nu, na het afronden van zowel BW als Geneeskunde, is ze bezig met promoveren op de afdeling Klinische Genetica, over de genetische achtergrond van zeldzame endocriene tumoren. Naast haar promotieonderzoek heeft Van der Tuin een andere missie: DNA bespreekbaar maken voor een breed publiek. bacteriën bepaalt op zijn beurt onze lichaamsgeur. Ten tweede: de HLA-genen liggen heel dicht bij genen voor geur, Het afweersysteem en de liefde Met het doel om DNA en wetenschap toegankelijker te maken naast elkaar op chromosoom 6. Ze worden dus altijd samen heeft Van der Tuin afgelopen zomer een onderzoek opgezet doorgegeven van ouder op kind en zijn daardoor gelinkt. voor Lowlands Science. Festivalgangers konden deelnemen aan het onderzoek, genaamd “Love is... in your DNA!”. Van Parfum als dwarsligger der Tuin wil hiermee een antwoord vinden op de volgende Kunnen wij dit primitieve geurmechanisme, dit oerinstinct, vraag: spelen DNA-varianten in de nog wel vertrouwen, nu iedereen tegenwoordig parfum HLA-locus een rol bij partnerkeuze? en deodorant gebruikt? “Met deodorant en parfum jaag Even een opfrisser: HLA- je mogelijk je ideale partner weg,” stelt Van der Tuin. “De moleculen presenteren peptiden, parfum die je gebruikt is over het algemeen een geur die jij bijvoorbeeld van een virus, aan lekker vindt. En de geur die jij lekker vindt, is de geur die jouw het afweersysteem. Nu hoor ik je ideale partner zou moeten hebben. Maar die is op zoek naar denken: hè, wat hebben HLA en jouw geur, en niet naar die van zichzelf. Dus in principe zou het afweersysteem nou te maken je elkaar daarmee afstoten.” met liefde? Blijkbaar een hele hoop. Moeten we onze deodorant en parfum dan maar meteen in de Evolutionair gezien is het voordelig om een partner met een vuilnisbak gooien? Dat is niet nodig, denkt Van der Tuin. “Ik ander afweersysteem te kiezen. Twee partners met een zou er zeker niet voor pleiten om geen deodorant of parfum zo verschillend mogelijk afweersysteem krijgen namelijk meer te gebruiken.” In een relatie zie je je vriend of vriendin nageslacht dat zo breed mogelijk beschermd is tegen virussen ook regelmatig zonder afleidende geuren. Als je zijn of haar en bacteriën. En dit levert een hogere overlevingskans op. lichaamsgeur (onbewust) niet aantrekkelijk vindt, zou dit Vandaar dat mens en dier instinctief op zoek gaan naar een vanzelf wel gaan storen. soortgenoot met andere varianten van de HLA-genen. Volg je neus
Hoe bepalen wij dan of iemand een geschikte combinatie van DNA-varianten heeft? “Wat een sexy T-cellen heb jij, zeg” of “wat een heerlijk gevarieerde set B-cellen zwemt er in jouw bloed” zijn nou niet bepaald standaard openings-zinnen. We vallen dan ook niet direct op iemand zijn afweersysteem. De varianten in HLA-genen delen hun identiteit indirect, via onze neus!
De vraag is of koppels tegenwoordig daadwerkelijk een verschillend afweersysteem hebben. Of met andere woorden, verschillen de DNA-varianten in HLA-genen in koppels meer dan je op basis van toeval zou verwachten? Op het antwoord moeten we helaas nog even wachten. Van der Tuin is op dit moment bezig met het verwerken van de resultaten.
Overigens kijkt Van der Tuin niet direct naar varianten in HLAgenen, omdat deze soms zijn geassocieerd met een verhoogd De DNA-varianten in het afweersysteem zijn namelijk gelinkt risico op ziekte. Ze wil niet dat de uitslag consequenties kon onze lichaamsgeur. Over de aard van deze link bestaan hebben voor de deelnemers. Dit is bovendien een voorwaarde twee theorieën. Ten eerste: ons afweersysteem bepaalt de van de Commissie Medische Ethiek. soorten bacteriën die wij met ons meedragen. Deze mix aan 30
Predoctor |December 2017 | Jaargang 30
THEMA Afgezien van de eindresultaten, waar Van der Tuin (net als wij) erg benieuwd naar zijn, heeft het onderzoek op Lowlands bijgedragen aan haar missie: DNA bespreekbaar maken voor een breed publiek. DNA-daten
Van der Tuin en haar mede-onderzoekers hebben dit onderzoek bedacht omdat ze denken dat je er op een laagdrempelige manier over kunt communiceren en het ook nog leuk is. “We wilden iets dat persoonlijk is, dat mensen aanging, maar wat ook redelijk makkelijk te begrijpen is.” In de tijd van datingapps, is dat uiteraard goed gelukt met dit onderzoek. En hoe nu verder? Deelnemende koppels krijgen hun “matching” op basis van de DNA-varianten in HLA-genen opgestuurd, en voor de singles worden er matches gemaakt op basis van deze varianten. Ze kunnen de match dan een berichtje sturen en op date gaan. Van der Tuin is heel benieuwd of de matches ook daadwerkelijk af gaan spreken. “Mensen zullen niet zo gauw met iemand afspreken als ze zelfs geen foto hebben gezien. En iemand uit Zuid-Limburg met iemand van Texel is misschien ook niet zo’n goede match.” Daarnaast worden factoren als religie en opleidingsniveau niet meegenomen in het matchen.
Het publiek beslist
Partnerkeuze zal echter niet de enige toepassing zijn. DNA zal een belangrijke rol gaan spelen in ieders leven. “Genetica is best een lastig onderwerp, maar het zal een groot deel van onze toekomst zijn. Het is belangrijk dat het publiek geïnformeerd is; zij bepalen uiteindelijk of we daadwerkelijk willen wat de wetenschappers kunnen.” Wetenschap moet de komende jaren niet meer plaatsvinden in de ivoren toren, maar we moeten het delen. “Mensen hebben daar recht op. Veel onderzoek wordt gedaan met publiek geld. We hebben de plicht om de mensen over de resultaten in te lichten, op zo’n manier dat iedereen het begrijpt en er een mening over kan vormen.”
Tijdens haar onderzoek op Lowlands heeft Van der Tuin met mensen van heel verschillende achtergronden gesproken, en gevraagd wat zij weten en denken over DNA. “Ik probeer het in een context te zetten waarin mensen zichzelf herkennen.” Een progressief D66 tegenover een conservatieve Christenunie? Ja, dat kan wel een probleem worden voor beslissingen over Maar dat DNA-daten, gaat dat echt gebeuren of is het slechts genetica. toekomstmuziek? Van der Tuin voorspelt dat er een tijd komt dat we standaard van bijna alle mensen de gehele DNA-code De communicatie met het brede publiek helpt Van der Tuin in gaan uitlezen. Over daten op basis van (enkel) DNA heeft ze haar werk. “Ik ben ervan overtuigd dat ik er een betere dokter echter nog haar twijfels. Niet alles is te voorspellen door naar en wetenschapper van word.” Zulke gesprekken brengen de hele DNA-code te kijken. “De zogenaamde “vonk” is niet ideeën uit verrassende invalshoeken. Zo vroeg een jongen te vangen met wetenschap.” van 10 jaar haar tijdens de Wetenschapsdag: “Denkt u dat we in de toekomst het DNA van de mens zo kunnen aanpassen dat leven op Mars mogelijk is?” Het vergt wel iets extra’s van de wetenschapper om te communiceren met een breed publiek, want het is heel anders dan je gewend bent. En je neemt het risico dat je verkeerd wordt uitgelegd. “Wetenschap is genuanceerd, maar de media niet.” Toch lijkt het Van der Tuin goed als veel jonge aanstaande wetenschappers en dokters zich ervan bewust worden dat dit eigenlijk bij je takenpakket als wetenschapper hoort. Ze adviseert gewoonweg te gaan oefenen, en er zijn veel kansen om iets te gaan doen. Niet alleen Lowlands, maar ook Science Cafés, de Nacht van Kunst en Kennis, publiekslezingen van de universiteit, noem maar op. “Je moet gewoon ergens beginnen en dan gaat het vanzelf.”
Medische Faculteit der Leidse Studenten
31
THEMA
(Bio)medische Tijdlijn 30 jaar (bio)medisch onderzoek
In de afgelopen dertig jaar is er veel veranderd. Drie decennia geleden bestond bijvoorbeeld de Sovjet-Unie nog, stonden Prince en Michael Jackson bovenaan de hitlijsten en was het Nederlands elftal nog een geduchte tegenstander. Maar ook op medisch gebied hebben er de afgelopen dertig jaar veel veranderingen plaatsgevonden. Het dertigjarige bestaan van de Predoctor geeft ons een reden om terug te blikken op de belangrijkste medische veranderingen gedurende deze periode.
Auteur: Eline Keur Lay-out: Anneloes Overmars
een vegetatieve patiënt. Deze patiënt was Scott Routley, een Canadese man die door een auto-ongeluk zodanige hersenschade had opgelopen dat hij in vegetatieve toestand was geraakt. Door middel van een fMRI kon hij ja-neevragen beantwoorden en daardoor kon hij artsen laten weten dat hij geen pijn leed. Dit zou in de toekomst kunnen bijdragen aan een betere behandeling van comateuze patiënten.
1987 – Plaatsing van de eerste stent
We gaan eerst terug naar het jaar 1987. Dat jaar was niet alleen het geboortejaar van de Predoctor maar ook het jaar waarin de eerste stent werd geplaatst door dr. Julio Palmaz en dr. Richard Schatz. Twee jaar eerder had Palmaz al een patent aangevraagd voor zijn uitvinding, de zogenaamde ballon-stent, waarbij een stent wordt geplaatst door middel van het opblazen van een kleine ballon. Op deze manier wordt het opgestapelde plaque opzij gedrukt, waardoor bloed beter kan stromen. De ballon-stent werd in een rap tempo over de hele wereld gebruikt. Vandaag de dag, zo’n dertig jaar later, wordt dit werkingsprincipe nog steeds toegepast. Dr. Palmaz is zelf nog altijd bezig met het verder ontwikkelen van de 1996 – Dolly het gekloneerde schaap stent, maar is zich daarnaast ook bezig gaan houden met het Dolly het schaap, vernoemd naar zangeres Dolly Parton, beheren van meerdere wijngaarden. kan met enige zekerheid het bekendste schaap ter wereld worden genoemd. Dit is niet zonder reden: Dolly is het eerste zoogdier dat gekloneerd is uit een volwassen cel. Dit werd gedaan met behulp van kerntransplantatie, waarbij de kern van een lichaamcel van een volwassen schaap in een eicel zonder kern werd gebracht. De cel die hierbij gevormd werd ging zich delen en het embryo werd uiteindelijk ingebracht in de baarmoeder van een ander schaap, en zo kwam Dolly tot leven. 1990 – Begin van de functionele MRI
We zijn beland in de jaren negentig en staan aan het begin van het digitale tijdperk. Dit betekent de opkomst van internet, msn en tamagotchi’s, maar ook van de functionele MRI-scan (fMRI). Met deze nieuwe techniek wordt activiteit in de hersenen door middel van een computer zichtbaar gemaakt. Hierbij wordt er gekeken naar de verhouding tussen zuurstofrijke en zuurstofarme hemoglobine in een hersengebied. Het zuurstofgehalte van hemoglobine heeft invloed op de magnetische waarde van hemoglobine en dit kan vervolgens via fMRI-detectoren worden gemeten. Op deze manier hebben wetenschappers kunnen achterhalen welke gebieden in de hersenen betrokken zijn bij verschillende handelingen of taken.
De kloontechniek en de inzichten die hieruit voortkwamen worden nog op vele manieren toegepast in de huidige wetenschap. Zo wordt de opgedane kennis volop gebruikt bij de kweek van cellen en weefsels om ziektes te bestuderen, en bij de fabricage van microben met nieuwe genetische eigenschappen. Een mens klonen zit er echter nog niet in, vanwege de inefficiëntie van de techniek bij primaten en bovenal door de maatschappelijke weerstand. Deze weerstand kwam duidelijk naar voren toen omroep BNN in 2016 een hond liet klonen in Zuid-Korea, waar veel mensen schande van spraken.
fMRI wordt nog steeds vaak gebruikt voor onderzoeken. In 2012 was er een doorbraak toen Canadese onderzoekers erin slaagden om via een fMRI-scan te communiceren met 32
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
THEMA 2000 – Human Genome Project: eerste schets van het humane genoom
Het Human Genome Project (HGP) begon officieel al in 1990, op het moment dat de regering van de Verenigde Staten 3 miljard dollar beschikbaar stelde om het project te financieren. Naast de VS namen het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk, China en Japan deel aan het project. Het doel van het HGP was om de nucleotidesequentie van het menselijk DNA vast te stellen. Uiteindelijk werd in 2000 de eerste ruwe schets van het menselijk genoom vrijgegeven en in 2003 werd er aangekondigd dat 99 procent van het genoom ontrafeld was. De uitkomsten van het project zijn opgeslagen in databases en via het internet voor iedereen toegankelijk. Het HPG heeft uiteindelijk een enorme bijdrage geleverd aan het wetenschappelijk onderzoek. Zo heeft het ten eerste laten zien hoe wereldwijde samenwerking tot groot resultaat kan leiden, heeft het ons veel fundamentele kennis gegeven over DNA en heeft het geholpen bij onderzoek naar een groot aantal verschillende ziektes, zoals het identificeren van oncogene mutaties.
2006 – Een lever uit stamcellen
In 2006 waren stamcellen al een populair onderwerp voor wetenschappers. Zo publiceerde de Japanner Shinya Yamanaka in 2006 een simpel recept waarmee het mogelijk was om intacte volwassen cellen terug te laten keren naar het embryonale stadium. Hierdoor zijn de cellen in staat om weer te veranderen in alle celtypen van het lichaam. Yamanaka kreeg in 2012 zelfs de Nobelprijs van de Geneeskunde voor zijn onderzoek naar stamcellen. Een ander baanbrekend experiment uit 2006 werd uitgevoerd door de Britse wetenschappers dr. Colin McGucklin en dr. Nico Forraz die met behulp van stamcellen een minilever wisten te ontwikkelen. Ze gebruikten hiervoor stamcellen uit een navelstreng en plaatsten deze vervolgens in een bioreactor. Dit apparaat was ontwikkeld door NASA om de omgevingsfactoren van de ruimte, zoals een gebrek aan zwaartekracht, na te bootsen. De stamcellen zitten in een groeimedium in het apparaat en worden constant geroteerd waardoor zij in staat zijn om een driedimensionale structuur aan te nemen. De lever die uiteindelijk ontwikkeld was in deze bioreactor had echter nog maar de grootte van een muntstuk en is daardoor nog niet geschikt voor transplantatie.
2001 – Doorbraak robotchirurgie
In september 2001 vond er in de Franse stad Straatsburg een kijkoperatie plaats waarbij de galblaas bij een patiënte werd verwijderd. Dit is op zichzelf geen heel bijzondere ingreep. Wat het wel bijzonder maakt, is dat de chirurgen die de operatie uitvoerden zo’n 6000 kilometer verderop zaten! De operatie werd namelijk uitgevoerd door een robotchirurg die via een computersysteem orders kreeg van de Amerikaanse chirurgen Michael Gagner en Jacques Marescaux. Deze nieuwe techniek maakte de operatie baanbrekend en bood nieuwe mogelijkheden voor toekomstige operaties. Doordat deze methode opereren op afstand mogelijk maakt, zouden chirurgen die gespecialiseerd zijn in bepaalde zeldzame aandoeningen patiënten overal ter wereld kunnen opereren en tegelijkertijd collega-chirurgen kunnen trainen. Het probleem is wel dat de kosten van deze techniek erg hoog zijn, waardoor het alleen beschikbaar is in rijke landen.
Medische Faculteit der Leidse Studenten
Hoewel we nu al meer dan tien jaar verder zijn, is het nog steeds niet mogelijk om een geheel werkend orgaan te ontwikkelen in een kweekbakje. Wel wordt er gekeken naar andere technieken, zoals het kweken van organen in een dierlijk embryo. Zo slaagden Japanse onderzoekers er in 2010 in om een alvleesklier van een rat te kweken in een muis. Voor mensen zou bijvoorbeeld een varken gebruikt kunnen worden om organen te kweken. Dit zou betekenen dat het tekort aan donororganen meteen verholpen zou zijn. Er zijn echter wel nog veel ethische discussies die plaats zouden moeten vinden voordat het zo ver is.
33
L.M.D. Forestus
Waarde M.F.L.S.-leden, Een lustrumeditie van de Predoctor, het verenigingsblad bestaat namelijk alweer 30 jaar. Normaal is dit het punt waar men erachter komt of ze wel of niet gelukkig zijn met hun leven. Sommigen gaan volledig overstag en slaan een heel andere route in met hun leven. Dit is ook wel het welbekende dertigersdilemma. Predoctor echter hoeft helemaal niets te veranderen, het is immers al 30 jaar het allermooiste verenigingsblad! Zoals sommigen van u wel bekend is, vierde Forestus afgelopen mei haar 25e verjaardag. Dit betekent gelukkig dat het voor ons nog vijf jaar duurt voordat het dertigersdilemma ons Dispuut bereikt. Nog vijf mooie en wilde jaren als twintiger. Daarna komen vanzelfsprekend alle levensvragen naar boven. In september en oktober hebben we 7 zondige Activiteiten georganiseerd voor de Aspirant-leden. Deze tijd is voorbijgevlogen. Elke Activiteit had een zonde gekoppeld en het zondigen is erg goed bevallen onder de Leden en ook onder de Aspro’s. Wij zijn dan ook een mooie nieuwe lichting rijker om het jaar weer mee door te zondigen. Sinds eind oktober is deze nieuwe lichting Eerstejaars volledig geïntegreerd door de Integratie. Zij organiseerden drie superleuke Activiteiten en sloten af met een geweldige Dansborrel waar iedereen helemaal Back to the Future is gegaan.
Forestusagenda
1 december t/m 22 januari Intergildeperiode 8 december: Klaascantus 18 december: Kerstballenbal 23 januari: A.B.C.-reünie 23 januari: Actie Dansborrel 3 februari Broertje-Zusjedag
Dan zijn we nu alweer aangekomen bij de Intergildeperiode. De Eerstejaars kunnen een kijkje nemen bij de Gildes die ons Dispuut rijk is. Aan het einde van deze periode kunnen zij zich dan mogelijk bij een Gilde aansluiten. Natuurlijk keert de jaarlijkse Klaascantus ook weer terug. Tussen het luide gezang verblijdt de goedheiligman ons mogelijk ook nog met een bezoekje om alle stoute Forestianen toe te spreken. Voor de kerstvakantie begint viert Forestus samen Kerst tijdens het Kerstballenbal. Onder het genot van een diner, een leuke sfeer en mooie lullenpotten kan teruggekeken worden op alweer een goed jaar. Bij Forestus is altijd genoeg te beleven, aan leuke activiteiten is er zeker geen gebrek zoals afgelopen maanden is gebleken. Wij kijken ook zeker uit naar onze volgende activiteiten en zijn blij dat ons dertigersdilemma nog even uitblijft. Met een fier Welterusten, Namens het 37e Bestuur des L.M.D. Forestus, O. Straver h.t. Assessor externus.
forestusbestuur@mfls.nl | www.forestus.nl | 071-526 45 27 | Bestuurskamer is geopend op werkdagen van 12:30 - 15:30 34
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
IFMSA-Leiden
IFMSA - L EIDEN International Federation of Medical Students’ Associations - Leiden
Lieve lezers, Hopelijk zijn de eerste maandjes van het academisch jaar goed verlopen en zijn jullie hersenen opgewarmd voor weer een druk, leerzaam en geweldig mooi jaar. Net zoals de tijd heeft IFMSA-Leiden niet stilgestaan. Bij dezen daarom een glimp van onze bezigheden de afgelopen tijd. Kennismaken middels een pubquiz en infoavond
Het nieuwe collegejaar is pas net begonnen, maar wij van IFMSA-Leiden zijn al druk bezig geweest met onze ledenwerving. Om nieuwe leden enthousiast te maken heeft IFMSA-Leiden een pubquiz en informatieavond georganiseerd, zodat potentiële nieuwe leden ons konden leren kennen. Ondanks het slechte weer, zijn er heel wat mensen naar Hepatho gekomen om tijdens de pubquiz te strijden voor de winst. Om nieuwe leden te werven hebben onze presentatoren de beste en gekste vragen uit de kast getrokken. Zo kwamen er vragen over waar de hoogste kerk staat, maar ook belangrijkere vragen zoals in welk Leids café je ‘Zwevertjes’ kunt drinken. Na 6 rondes zwoegen werden de uitslag en prijs bekend gemaakt. Je best doen was zeker niet overbodig, want de prijs was een aantal super lekkere cakejes met het IFMSA-Leiden logo erop. Naast deze gezellige avond is er ook een informatieavond georganiseerd. Behalve gezelligheid en eten is het natuurlijk ook belangrijk om te weten wat IFMSA-Leiden precies inhoudt en organiseert. Het bestuur heeft zichzelf voorgesteld en ook de commissies hebben met enthousiasme verteld over de organisatie en hun projecten. Al met al een geslaagde tweede avond van de ledenwerving.
in te zamelen voor de dodelijke, zo genoemde, ‘homokanker’. Deze film werd ondersteund door hiv-verpleegkundige Natasja. Ze vertelde waar aids voorkomt, bij wie dit voorkomt en hoe je het overdraagt. Ze sloot af met een bericht over de stigmatisering rondom de diagnostiek van hiv/aids en soa’s in het algemeen. Kortom, het was een indrukwekkende avond. Wil jij op stage? Grijp je kans!
IFMSA-Leiden organiseert ook dit jaar weer geweldige 4-weekse stages voor +/- €407,50! Zo kun je je vanaf het derde jaar van geneeskunde aanmelden voor klinische meeloopstages om het gezondheidssysteem in andere landen te ervaren. Ook bieden wij voor (para)medische studenten vanaf het tweede jaar onderzoeksstages aan om onderzoeksvaardigheden te ontwikkelen in het buitenland. Schroom niet om ons te benaderen voor eventuele vragen via stages.leiden@ifmsa.nl. De deadline om je aan te melden voor stages van april 2018 - maart 2019 is 1 november 2017 23:59. Voor meer informatie, raadpleeg de website: www.ifmsa. nl/leiden. Houd ook onze Instagram (@ifmsa.leiden) en Facebookpagina (facebook.com/ifmsa.nl) in de gaten voor meer updates, lezingen en andere evenementen. Voor vragen of opmerkingen kun je altijd mailen naar leiden@ifmsa.nl.
Movies and Medicine
Over de hele wereld zijn er nog steeds grote problemen rondom hiv/aids. Daarom hebben wij voor onze filmavond dit onderwerp gekozen. De film die getoond werd, was ‘The normal heart’ en gaat over de grote hiv-uitbraak in 1981 die zich destijds vooral onder de homogemeenschap verspreidde. In deze film wordt de paniek rondom de toen nog onbekende ziekte getoond en wordt er een community opgezet om geld
Think Globally, Act Locally Medische Faculteit der Leidse Studenten
35
PREDOCTOR e
6 Lustrum Predoctor
30 jaar, een overgetelijke Lustrumavond!
Auteur: Manon Boot Lay-out: Nienke Wit
Afgelopen 10 oktober was de legendarische lustrumavond van Predoctor, ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van het verenigingsblad van de M.F.L.S. Wil je nog even nagenieten, of heb je het gemist? Dan zit je op de goede pagina, want hieronder volgt een spetterende samenvatting van de avond! Laatste puntjes op de i
Iedereen stond er helemaal klaar voor! Na maanden lang vergaderen en organiseren, was de lustrumavond af. Naast het evenement was de commissie ook druk bezig geweest met deze predoctoreditie in elkaar knutselen. Bewezen multitaskers! Zelfs oude Predoctorcommissieleden waren getraceerd en uitgenodigd. Wij hebben genoten van de aanwezigheid van deze speciale gasten. HePatho werd gevuld met A3-posters van oude voorkanten, honderden ballonnen opgeblazen en het ophangen van slingers. Gekleed in nieuwe commissiekleding (lees: prachtige T-shirts met het Lustrumlogo erop!) ontving de commissie de bezoekers voor de avond. Klaar voor de start!
De avond begon met gebakjes met het lustrumlogo van Predoctor. Wij kunnen bevestigen dat deze in de smaak zijn gevallen bij de bezoekers. Naast de tompoucejes werden de gasten ook verwend met letterkoekjes en letterchips. De Predoctor zou namelijk helemaal niets zijn zonder letters en cijfers! Toen iedereen voorzien was van een tompouce en een drankje, was het tijd voor Manon om iedereen te verwelkomen op de Lustrumviering van de Predoctor. Na een inspirerende speech was het toch tijd om het programma van start te laten gaan! 40 vragen, 1 prijs: Let the Pubquiz begin!
De beruchte pubquiz werd ingeleid door Manon en Inge. 40 vragen over de Predoctor, taal, spreekwoorden en algemene kennis. Welk lid in de Predoctorcommissie heeft de langste zitten? Hoeveel leden heeft de Predoctorcommissie überhaupt? Wist jij bijvoorbeeld dat de Predoctor vroeger ‘De Mol’ heette? Of dat “bakzeil halen” terugkrabbelen betekent? En dat “bier en barmhartigheid komen bij elkaar” betekent dat je sneller medelijden hebt als je gedronken hebt? Al deze vragen en nog veel meer passeerden de revue tijdens een spannende strijd. (Benieuwd naar de vragen? Zie pagina 4) Het winnende team ging weg met de hoofdprijs: een vol gevulde pitcher! Het dak eraf draaien met Willie Wartaal!
Daarna werd het tijd voor de enige échte Willie Wartaal om HePatho te betreden. Hij verzorgde een spetterend optreden, waarbij bovendien shotjes wodka van de partij waren. De aanwezige M.F.L.S.’ers gingen uit hun dak. Op verzoek werd het nummer Manon (naar de naam van onze commissievoorzitter) gedraaid, de hit die Willie Wartaal maakte met De Jeugd van Tegenwoordig. De Barcie heeft een diehard Willie fan en onontdekt talent in zijn midden. Dat bleek toen Gertjan een briljante vertolking van het nummer “Sexy beesten” (De Jeugd van Tegenwoordig) inzette en zijn moment of fame verdiende. Willie werd onder luid applaus uitgezwaaid en de afterparty kon beginnen. Het was een avond om nooit te vergeten! 36
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
PREDOCTOR
Een kleine sfeerimpressie van de avond! Meer fotoâ&#x20AC;&#x2122;s van deze avond? Of juist antwoord op de vragen van de Pubquiz? Kijk op www.mfls.nl of mail naar predoctor@mfls.nl
Medische Faculteit der Leidse Studenten
37
M.F.L.S.
Activiteiten en agenda
Auteur: 105e M.F.L.S.-bestuur Lay-out: Nienke Wit
Op deze pagina vind je een overzicht van een aantal activiteiten bij de studievereniging M.F.L.S. van de afgelopen maanden. Wij houden ons uiteraard met onderwijs bezig maar daarnaast organiseren wij vele leuke activiteiten om het studentenleven van onze studenten mee te verrijken. Hieronder vind je een overzicht van deze activiteiten. Introductiedagen ‘In Control’
Op maandag 4 september stroomden de nieuwe eerstejaars in groten getale de (bio)medische kant van het studentenleven binnen. De twee dagen deden het thema, ‘In Control’, ongetwijfeld ten goede door het ongelooflijk volle, echter strak gestructureerde programma. De nieuwe studenten kregen hun eerste echte kennismaking met het LUMC en de M.F.L.S., ingevuld met praatjes door onder andere de Introductiecommissie, de decaan en Josif Vlaski, onze toen kersverse voorzitter van de M.F.L.S. Ook droeg Jos Claus zijn steentje bij op dinsdag, door een flink aantal van de eerstejaars in de ban van de hypnose te brengen. De laatste dag werd afgesloten met het IC-feest, waarbij de opkomst gigantisch was. Deze avond en zeker de gehele introductieperiode zullen de eerstejaars nog zeker voor een flinke tijd bij blijven!
3 Oktober-optocht
Met het thema ‘Brabants Carnaval’ liep de M.F.L.S. weer vol energie en enthousiasme mee om te shinen met te gekke outfits. Samen met de Raad van 11 werd er tijdens de optocht gelachen, gedronken en gespeeld met de inwoners van het mooie Leiden. Student Docent Borrel (StuDo)
Op dinsdag de 17e van oktober was het weer zover: de Student Docent Borrel, om de chaos in de agenda van studenten en docenten te beperken, afgekort als StuDo. Dit was weer het heuglijke moment om onder het genot van een hapje en een drankje een babbeltje te maken met docenten. Er is geen formaliteit, louter de focus om informaliteit in het contact tussen de studenten en de docenten te brengen, om de beide partijen dichter tot elkaar te bewegen! Bacheloruitreiking Biomedische wetenschappen
Rond de 40 personen waren aanwezig bij de feestelijke bacheloruitreiking Biomedische wetenschappen op 26 september. Het was een prachtige ceremonie en iedereen kreeg zijn of haar eigen moment. Wij willen alle studenten die Wissel-A.L.V. hun bachelordiploma in ontvangst hebben mogen nemen Het moment waar het f.t. M.F.L.S.-bestuur op zat te wachten, hartelijk feliciteren! was op donderdag 7 september eindelijk aangebroken! Zij mochten het overnemen van het 104e M.F.L.S.-bestuur en het stokje overnemen om voor de Vereniging te zorgen. Nadat het eindverslag was gepresenteerd en emotionele verhalen over het 104e Bestuur waren gedeeld met de aanwezigen, was het moment daar. Aan de toen-nog-net-niet-huidige Voorzitter van het 105e Bestuur werd het stokje overgedragen om de vergadering te leiden. De A.L.V. werd opengesteld voor de 104 w.v.t.t.k.’s, die vervolgens in een rustig tempo uitvoerig werden uitgesproken. Hierna werd er flink geborreld om het hele emtionele moment af te sluiten. Eerstejaarsweekend 2017 ‘IC-weekend In Control’
De Klonie, midden in de leegheid van Drenthe, werd weer zoals elk jaar opgevuld met 140 leuke, gekke, enthousiaste M.F.L.S.’ers. In contrast met het thema van de Introductiedagen, mag er gerust gezegd worden dat dit weekend als ‘Out of Control’ gethematiseerd kan worden. Met alle leuke spelletjes, waaronder een dropping en levend cluedo, en de energie van de Introductiecommissie en haar IC-mentoren werd er een prachtig weekend neergezet vol feest, vreugde en vriendschap! 38
Eerstejaarsweekend 2017
Predoctor | December 2017 | Jaargang 30
M.F.L.S. Trip Wenen
Op donderdag 19 oktober vertrok een groep van 56 M.F.L.S.’ers met de bus naar het prachtige Wenen. Na een nacht in de bus arriveerde de bus op vrijdagochtend bij het hostel. Na een kort opfrismoment was het tijd om de stad onveilig te gaan maken. Dankzij de Tripcommissie stond er een goed georganiseerd programma klaar. Vrijdag werden de universiteit, bibliotheek en het Natuurhistorisch Museum bezocht. In de avond vond de legendarische kroegentocht plaats. Op zaterdag stond een bezoek aan Schönbrunn op de planning waarna de tripgangers zelf de stad konden gaan verkennen. Na een fantastische stapavond, waar nog steeds over wordt nagepraat, werd de trip afgesloten met een bezoek aan het operahuis van Wenen. Het was een geweldige trip en wij willen de Tripcommissie dan ook hartelijk danken voor al hun inzet!
sumoworstelaar pak. De avond werd om 12 uur afgesloten met taart en prosecco om te proosten op een mooie verjaardag. Vrijdag stonden er tal van interessante lezingen en workshops op het programma. Waaronder een lezing van een ware stuntpiloot.
21e Lustrum M.F.L.S.
De M.F.L.S. is dit jaar 105 jaar oud wat betekent dat dit jaar ook het 21e Lustrum gevierd wordt. Het Lustrum werd op vrijdag avond 3 november spectaculair geopend met een spetterend Openingsfeest. Na het openingsfeest vond op dinsdag 7 november een pannenkoekenbrunch plaats in HePatho. Tot nu toe waren de activiteiten een groot succes en we kijken uit naar de aankomende activiteiten die nog op de planning staan.
Dies
De M.F.L.S. 105 jaar oud. Dit moet natuurlijk gevierd worden! Op de avond van 2 november en 3 november overdag heeft de Diescommissie een gevarieerd en interessant programma neergezet om de verjaardag van de M.F.L.S. goed te vieren. Donderdagavond 2 november werden onervaren poolspelers omgetoverd tot ware pool-experts door een leerzame cursus. Daarnaast gingen M.F.L.S.’ers de strijd aan in een
Agenda
VGT-antwoord: 1.A ; 2.B
Vrijdag 8 december 16:30-19.00 Schaatsbaan Nieuwe Rijn Schaatsen Zaterdag 9 december 22:00-04.00 De Brooffabriek in Rijswijk Lustrumgala Dinsdag 12 december 17.00-19.00 HePatho StudentDocentborrel Donderdag 14 december 22.00-04.00 HePatho M.F.L.S.-feest “Bar-C.I.A.” Vrijdag 22 december 13.00-01.00 HePatho VriMiBo
Vrijdag 22 december tot en met zondag 7 januari
Kerstvakantie
Dinsdag 16 januari 14.00-19.00 Foyer gebouw 3 Onderwijsdebat Donderdag 25 januari 18.00 LUMC Alumnilezing Donderdag 25 januari 19.00-01.00 HePatho BWUpnight Vrijdag 26 januari 13.00-01.00 HePatho VriMiBo Zaterdag 3 februari Hele dag Academiegebouw Utrecht Medisch Interfacultair Congres Maandag 5 februari Hele week HePatho HePathoweek Dinsdag 13 februari 17.00-19.00 HePatho StudentDocentborrel Donderdag 15 februari 20.00-01.00 HePatho Tussen-A.L.V. Vrijdag 23 februari 13.00-01.00 HePatho VriMiBo Medische Faculteit der Leidse Studenten
39
Antwoord op je financiële vragen
tijdens én na je studie.
Maak kennis met de adviseurs van de Medicidesk Als student Geneeskunde of Biomedische Wetenschap werk je hard om patiënten wetenschappen werk je hard om patiënten beter te kunnen maken. Maar hoe staat het met jouw eigen financiële gezondheid? De adviseurs van onze Medicidesk geven antwoord op jouw financiële vragen.
rabobank.nl/leidenkatwijk Een aandeel in elkaar