Predoctor Februari Editie

Medische Faculteit der Leidse Studenten

1

Jouw studievereniging wil het je zo voordelig en makkelijk mogelijk maken.

Dus hebben ze een boekenleverancier die daarbij past.

Jouw studievereniging werkt nauw samen met studystore.

En dat heeft zo z’n voordelen.

Doordat we snugger te werk gaan, kunnen we jouw complete boekenpakket snel aanbieden tegen een scherpe prijs.

2

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Inhoudsopgave 4. Mededelingen/Vacatures 5. (Toe)Standje K1-69 6. OnderwijsUpdate 7. PredoctorUitje 8. Hersenkrakers 10. Auditie an Apple a Day 12. De arts verwijt de patiënt dat ‘ie gek doet 14. Wie dit Lseet is Gek 15. Forestus 16. Fotopagina 18. Roparun 19. Medisch Interfacultair Congres 20. IFMSA-Leiden 23. Déjà Vu 24. Alcohol, Drugs & Hersenen 27. De onzichtbare Stoornis: ADD 28. JVTs & Cies 30. Kalender

Colofon Predoctor is een tweemaandelijkse uitgave van de Medische Faculteit der Leidse Studenten (M.F.L.S.) De eindredactie behoudt zich te allen tijde het recht voor ingezonden artikelen of mededelingen niet te plaatsen of indien nodig geacht in te korten.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredactie.

Correspondentieadres M.F.L.S. K1-96 Postbus 9600, 2300 RC Leiden Telefoon 071 5264484 E-Mail info@mfls.nl Internet www.mfls.nl Redactie Li Shan van Poelgeest Janine Hogewoning Daniël Kleijn Laurien Detmar Lisa de Pont Lay Out Karin Nienhuis Esther Kort Maaike de Koff Sabine Bezstarosti Druk Almanakker De Wetering 30 Postbus 128, 4900 AC Oosterhout Abonnementen Jaarabonnement* €5,(*LUMC docenten gratis) Abonnementsvoorwaarden Een abonnement geldt voor zes nummers en kan niet tussentijds worden opgezegd.

Een abonnement geldt tot wederopzegging en wordt zonder tegenbericht automatisch verlengd. Het opzeggen van uw abonnement dient schriftelijk te gebeuren en ten minste twee maanden voor het afloop van het academisch jaar.

Oplage: 2700

Medische Faculteit der Leidse Studenten

3

Mededelingen

VACATURES

MEDEDELINGEN

door Li Shan van Poelgeest

Februari, de maand met het meest onvoorspelbare weer. Een restant winter kan ervoor zorgen dat het gemeen koud is, maar een waterig zonnetje kan ook voorzichtig proberen of het al tijd is voor de lente. Kleine plekjes zon worden afgewisseld met hagelbuien en stortregens. Maar hoe onbetrouwbaar het weer ook is; één factor in het leven is constant en dat is het regelmatig verschijnen van de Predoctor!

Dit keer draait het om ons belangrijkste, meest kostbare orgaan: de hersenen. Hoewel deze grijze klont het hele lichaam bestuurt middels eindeloos ingewikkelde processen, kan een simpel glaasje alcohol de boel al ontregelen. Hoe het op de faculteit zo geliefde biertje dit voor elkaar krijgt, is op pagina’s 24 t/m 26 te lezen, evenals de effecten van drugs op de hersenen.

Een andere vorm van een brein dat niet helemaal werkt zoals het hoort, is de stoornis ADD. En nee, dit is niet hetzelfde als ADHD. Wat het dan wel inhoudt, kun je lezen op pagina 27.

Gelukkig ben jij gezegend met een fantastisch brein dat uitstekend werkt (anders had je nooit deze studie kunnen doen). Scherp je geest met drie leuke hersenkrakers op pagina 8.

Ook gunnen we je dit keer een kijkje in de commissiekeuken. Letterlijk, want op pagina 7 kun je lezen hoe ons commissie-uitje, inclusief gezamenlijk eten, is verlopen. Duidelijk is in ieder geval dat er een nieuwe Sven Kramer is opgestaan.

Tenslotte is er nog een artikel over de behandeling van hersenkwalen. Tegenwoordig hebben we daar knappe apparatuur en technieken voor, maar hoe ging dit eigenlijk vóór al deze behandelingen ontwikkeld waren? Je leest het op pagina 25 en verder.

Hoe guur en onaangenaam het buiten ook is, hoe veranderlijk het weer ook mag zijn: jij zit lekker binnen met deze gloednieuwe Predoctor. Zet je grijze cellen aan het werk en lees hem van voor naar achter! Heel veel plezier!

Li Shan | Hoofdredacteur

Vacatures Leiden Bio Medical Journal

Publiceren, redigeren, redacteren. Er komt veel kijken bij het maken van een wetenschappelijk tijdschrift. Wil jij tijdens je studie al kennis maken met de wereld van wetenschapscommunicatie? Lijkt het jou wat om een wetenschappelijk tijdschrift voor studenten te vullen met artikelen en door een professional getraind te worden in medical editing? Solliciteer dan voor de Editorial Board van het LBMJ en mail naar lidextern@mfls.nl!

PaparazCie

Zit je ook vaak de foto’s op de M.F.L.S.-website te bekijken? Denk jij dat je het in je hebt om de meest briljante foto’s te maken? Of vind je fotograferen simpelweg heel leuk? Dan is de PaparazCie op zoek naar jou! De PaparazCie is op zoek naar studenten die het leuk vinden om tijdens activiteiten van de Vereniging foto’s te maken. Denk hierbij aan feesten, lezingen, sportdag, uitreikingen en alles waar je leuke, grappige en ontroerende fotomomenten kan verwachten. Interesse? Kom dan langs de Bestuurskamer of stuur een mailtje naar lidintern@mfls.nl!

4

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

(Toe)standje K1-69

“Vroeg of laat gaat het gewoon om geld…”

– N.J. Brouwer & S.D. Bleijenburg Het was donker in de kluis, maar hij zat er niet alleen.

Netjes bij zijn gelijken zat de Euro op zijn plek en keek om zich heen. Het was aangenaam warm en gezellig daar met al zijn grote broers en kleine zusjes. Het slot kraakte en een helder licht kwam door de nu geopende deur naar binnen. Twee mannen pakten hem vast en keken hem aan. Het was liefde op het eerste gezicht. Deze Euro was geroepen om ten strijde te gaan. De Euro ging doen waar hij al tijden op wachtte. De Euro was er klaar voor: hij werd besteed.

Een jaar lang in touw zijn voor de M.F.L.S. is een onbeschrijfelijk fenomeen. De meest bizarre en fantastische zaken komen op je pad en het gevoel van “wat is dit toch geweldig” overvalt je meer dan eens per dag. Toch, na uren vergaderen, barre tochten door den lande, tegenslag na tegenslag, donder en bliksem, is er iets wat ons tweeën weer doet opbloeien als een krokus bij het krieken van de dag: Geld.

Natuurlijk is een Bestuursjaar als deze tweeledig.

Naast de serieuze, noeste arbeid zijn er natuurlijk ook nog fantastische momenten van vertier en plezier. Met 6 enigszins vreemde, doch ons dierbare bestuursgenoten vertrekken wij richting Groningen, alwaar wij een penning ontvreemden, vertrekken wij richting Rotterdam, alwaar Serge zijn hand beschadigt aan een stuk glas, Niels sneeuwengeltjes maakt op een verkeerd moment voor de taxi, Sabine flauw valt en vertrekken wij richting Nijmegen, alwaar wij anderhalf uur omlopen, omdat Ramzi denkt de weg te weten (Lisa, we vertrouwen weer op jou). Een Bestuursjaar bij de M.F.L.S. is een onnavolgbare en onaflaatbare reis door mooie momenten. En zoals Dimitri Derchef eens zei: “Het is niet de bestemming die belangrijk is, maar de reis op zich!”

(Toe)standje K1-69

naast hebben we natuurlijk ook nog andere taken – waarvan practical jokes uithalen niet te onderschatten is – maar dat valt even buiten dit epos over geld.

Zucht, de teller van het jaar is al op de helft en wat is het toch snel gegaan… Zoveel gebeurd, zoveel herinneringen. We kijken nu al nostalgisch foto’s terug, alsof we 60 zijn en terugkijken op onze jeugd. Lieve M.F.L.S.ers, reis met ons mee en geniet van het jaar! Dit jaar zijn wij er om je op weg te helpen/houden, dus gebruik ons waar het maar kan… uh… nou ja, zoiets. Maar vergeet niet: vroeg of laat gaat het gewoon om geld.

Niels Brouwer & Serge Bleijenburg 100ste M.F.L.S.-bestuur 2012-2013

Een lofzang op het geld mag het heten. Ieder kent het plezier van uitgeven, kopen, besteden en wat dies meer zij. Maar slechts weinigen kennen het genoegen van een mooie boekhouding, een sluitende begroting, een kolommenbalans of… de onverwachte debiteur!

Binnen het bestuur zijn wij – Serge en Niels – de mannen die over het geld gaan. Laat de rest van het bestuur maar praten over mooie doelstellingen, onderwijscommissies, vergaderingen… Het gaat gewoon om geld.

Twee penningmeesters in één bestuur? Hoe moet dat dan? Laten we het even toelichten: Als Penningmeester van de M.F.L.S. gaat Niels dit jaar over de financiële zaken van commissies, activiteiten, kantoorkosten… noem maar op. Serge gaat als Lid Exploitatie over de financiën van HePatho. Daar-

Medische Faculteit der Leidse Studenten

5

ONDERWIJSUPDATE

OnderwijsUpdate

6

Elke editie geven de Leden Onderwijs Maartje Eekman en Patrick van der Zande samen een korte samenvatting van het laatste nieuws uit onderwijsland. Voor vragen of opmerkingen kan je altijd terecht bij de JVT of in de bestuurskamer (K1-69).

ONDERWIJS UPDATE Joepie! We hebben 2012 overleefd. Wat was die cedure een deel van de studenten decentraal geseleclaatste maand toch spannend. Speculeren over teerd worden, op dit moment is een commissie druk meteorietinslagen, zonnevlammen en aardBWev- bezig met de ontwikkeling hiervan. Tot nu toe is bekend inGNKen, om knettergek van te worden. Maar ge- dat de selectie zal bestaand uit twee rondes, waarbij lukkig zijn we er nog, daar gaat het om. Het onder- in de eerste ronde gewerkt zal worden met onder anwijs bestaat ook nog, en daar gaat deze pagina om. dere een aanvullende toets, in de tweede ronde zullen Multiple Mini Interviews (MMI’s) een grote rol spelen.

ALGEMEEN Opleidingscommissie Instellingsaudit opleidingscommissie geneeskunde Niet alleen de individuele opleidingen worden ge- De visiteerd, maar voor het eerst worden ook alle instel- heeft sinds kort een nieuwe voorzitter, prof. lingen gevisiteerd via de zogenaamde instellingsaudit. dr. van Bockel, deze vervangt dr. Willems.

De Universiteit Leiden heeft eind januari de eerste De opleidingscommissie is druk bezig met het bebijeenkomst gehad voor deze audit, en de visiteren- palen van haar nieuwe strategie, onder andere de commissie zal nog een aantal tracks kiezen, waar- voor het adviseren van de commissies die de bij zij voornamelijk gaan kijken naar kwaliteitsborging. komende visitatie tot een succes moeten maken.

Het LUMC heeft zich hierop voorbereid door de kwaliteitsbrochure weer te updaten. Nu BIOMEDISCHE WETENSCHAPPEN is het wachten op welke tracks de commissie Visitatierapport kiest, en of het LUMC hierbij ook bezocht wordt… Lange tijd na de opleidingsvisitatie op 11 en 12 juni vorig jaar, is eindelijk de conceptrapportage van de opleidingsvisitatie ontvangen! De bachelor- en masterDecentrale Selectie Het invoeren van de Decentrale Selectie als enige se- opleiding Biomedische wetenschappen worden beide lectiemethode bij opleidingen met een numerus fixus positief beoordeeld. De commissie was onder andere komt steeds dichter bij. In 2015 bestaat er geen loting tevreden over de transparante, valide en betrouwbare meer, en de meeste studies selecteren daarom in 2014 toetsing, over het niveau van de afstudeerverslagen, al voor een deel decentraal. De Geneeskunde studies de aandacht voor ontwikkeling van academische en gaan hier zeker in mee, er is echter nationaal nog wein- communicatieve vaardigheden, de kleinschaligheid en ig beweging bij Biomedische wetenschappen. Deze kwaliteit van de Frontiers of Science-cursussen in de zullen daardoor niet decentraal gaan selecteren in 2014. master en de onderwijsfaciliteiten van het LUMC. Er is natuurlijk echter ook ruimte voor verbetering. De werkgroepen zouden namelijk nog studentgerichter kunnen Feedback JVT’s In onderwijsland is de term PDCA cyclus erg popu- en studenten zouden meer moeten worden gestimulair, PDCA staat voor Plan Do Check Act. De GOES-en- leerd een cursus of stage buiten het LUMC te doen, in quetes zijn een essentiele stap in de cyclus, namelijk Nederland of daarbuiten. Daarnaast benadrukt de comde check-stap. Om tot een goede evaluatie en daarmee missie dat stages en researchprojecten in alle gevallen goede kwaliteit te komen is het dus van groot be- een tweede, onafhankelijke, beoordelaar moet hebben. lang dat er een hoge respons is op de GOES-enquete. De BW-opleiding werkt de aanbevelingen uit Daarvoor gaan we, onder andere, werken aan de ter- in een plan van aanpak, maar een heraccrediugkoppeling van de GOES-resultaten naar student- tatie van de beide opleidingen door de Nederen. De JVT’s zullen hierbij een centrale rol innemen. lands Vlaamse Accreditatieorganisatie is een feit!

GENEESKUNDE Decentrale Selectie Zoals hierboven te lezen was voeren alle Geneeskundeopleidingen in Nederland binnenkort decentrale selectie in. Ook het LUMC gaat decentraal selecteren, maar nog niet aankomend collegejaar (2013-2014). In collegejaar 2013-2014 zal de decentrale selectie zijn zoals deze was, alleen via het Pre-University College.

Vanaf 2014-2015 zal er in Leiden via een andere pro-

Projectgroep Studiesucces De Projectgroep Studiesucces BW heeft haar eerste stappen gezet om de opleiding te laten voldoen aan de afspraken die het LUMC met de Universiteit Leiden heeft gemaakt. Er zal onder andere een extra hertentamenweek worden ingevoegd in de meivakantie zodat hertentamens meer gespreid zijn, en werkgroepen worden het eerste semester van het eerste jaar verplicht.

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Schaatsen met de PreDoctor Een nieuw inzicht voor een anti-schaatsdemagoog

Door Daniël Kleijn

Naast al die eerder genoemde man-onterende activiteiten klinkt schaatsen goed te behappen.

Toch schoot ik in de stress. Ik begon te wiebelen op mijn benen, mijn stem beefde en ik kreeg hartkloppingen. Die manicure vond ik eigenlijk beter klinken. Gekkenpraat, simpelweg omdat ik een geheim had: deze Hollandse jongen uit de polder had namelijk nog nooit geschaatst. Lekker boeiend zou je zeggen, maar zo werkt dat helaas niet in Nederland. Als non-schaatser heb je het namelijk zwaar, heel zwaar in ons land. Altijd weer die opgewonden stemmen horen over de bevroren grachten, telkens weer de angst dat je vriendin romantisch wil gaan schaatsen en continu dat gezeur over die Elfstedentocht. Je moet je natuurlijk groot houden en daarom verkondig je aan iedereen dat schaatsen iets is voor de afvallige provincies. Het is voor boerenlui en werklozen, mensen die niets beters te doen hebben. Rondjes draaien op het ijs doen we niet in het elitaire Holland. Het probleem van deze gebrekkige coping is dat je het zelf gaat geloven. Dat deed ik ook en zodoende wilde ik onder het schaatsen uitkomen.

ken. Ondanks de bemoedigende woorden van mijn lieve commissiegenootjes kon de honderd meter lange wandeling naar de ijsbaan me niet lang genoeg duren. Mijn laatste sprankje hoop vervloog toen bleek dat ze toch echt ijzers hadden in mijn maat en zodoende stond ik wiebelend op de rubberen plaat naast de schaatsbaan.

De laag ijs zag eruit als een roofdier dat op de loer ligt. Met knikkende knieën stapte ik op de baan, terwijl ik de houten reling stevig vasthield. Ik zag al enkele van de dames voorbij zoeven en voelde me een verdwaald lammetje. Gelukkig kwam toen de redding. Letterlijk aan de hand genomen door onze geweldige Predoctorcommissie zette ik mijn eerste stapjes als schaatser, als echte Nederlander! In het begin bleef de angst zegevieren, maar dankzij de aanmoedigingen en de tips begon ik als een knappere Sven Kramer over het ijs te glijden. Toegegeven, bochten waren nog altijd eng en remmen deed ik met behulp van de balustrade, maar dat was iets voor de volgende les.

PREDOCTORUITJE

In een commissie zitten met alleen maar vrouwen heeft natuurlijk zo zijn voordelen. Aangezien mijn vriendin ook de Predoctor leest, zal ik daar verder niet op ingaan. Nadelen zijn er echter ook. Gelukkig is er nog geen sprake geweest van een collectief maandelijks probleem. Ik heb echter al wel diverse ontberingen moeten doorstaan, dankzij gesprekken over kleding en knappe mannen.

Toch kan het altijd erger. Mijn hart ging dan ook tekeer toen er een teambuildingsuitje aankomt.

Wat kwam er nu? Een ‘gezellige’ cocktailavond in Dok 2? Een ‘enerverende’ commissieshopdate?

Of gewoon ‘lekker’ naar de manicure? Het werd een nog grotere ramp: we gingen schaatsen.

En die volgende les zou snel komen, ik was namelijk verkocht. Schaatsen was zo slecht nog niet, net zoals het goed vertoeven was met mijn Predoctorharem. Na één editie was de cohesie immers al dusdanig dat commissieleden over hun grootste angsten worden geholpen. Ondertussen hebben we nog meer vergaderd en gelachen, vind ik Joseph Gordon-Levitt stiekem ook een lekker ding en kijken we al uit naar het maken van de volgende Predoctors; het wordt dus een mooi jaar met de dames. De commissie is nu eenmaal stoer, gezellig en tof en automatisch worden onze Predoctors dat ook. Tenzij we allemaal naar Groenland zijn verhuisd om te schaatsen.

Handig als ik ben, liet ik voor het schaatsen iedereen bij mij eten. Zo kon ik wellicht het diner lang genoeg rekken, waardoor de ijsbaan al gesloten zou zijn. Het mocht niet baten; de dames verorberden hun -bijzonder smakelijke- pasta als een troep hongerige leeuwinnen en het moment van de waarheid naderde met rasse schreden.

Voor het verzwelgen in alcoholische versnaperingen was het te laat en dus moest ik maar met trillende handen mijn veters trachten te strik-

Medische Faculteit der Leidse Studenten

7

HERSENKRAKERS

Hersenkrakers

Door: Laurien Detmar

Spoortunnel In het vliegtuig kan het voorkomen dat je passagiers last krijgen van hun oren. Dit kan ook in de trein gebeuren, wanneer deze een tunnel inrijdt. Hoe zit dat?

Einstein Dit raadsel is bedacht door Albert Einstein. Hij beweerde dat slechts 2% van de bevolking slim genoeg was om door middel van logisch nadenken het antwoord op deze vraag te vinden. Ben jij slim genoeg?

In een willekeurige straat wonen vijf mensen in verschillende huizen. Deze huizen hebben allemaal een andere kleur. In ieder huis woont iemand met een andere nationaliteit dan zijn vier buren. De vijf personen drinken ieder een ander drankje, roken allemaal een ander type sigaar en hebben ieder een verschillend huisdier. Je weet de volgende dingen van de bewoners van deze straat: • • • • • • • • • • • • • • •

De Brit woont in het rode huis.

De Zweed heeft honden als huisdier.

De Deen drinkt thee.

Het groene huis staat naast en links van het witte huis.

De eigenaar van het groene huis drinkt koffie.

De man die Pall Mall rookt houdt vogels.

De eigenaar van het gele huis rookt Dunhill.

De man die in het middelste huis woont drinkt melk.

De Noor woont in het eerste huis.

De man die Blends rookt woont naast degene die katten heeft.

De man die een paard heeft woont naast degene die Dunhill rookt.

De persoon die Blue Master rookt, drinkt bier.

De Duitser rookt Prince.

De Noor woont naast het blauwe huis.

De man die Blends rookt heeft een buurman die water drinkt.

Een van de personen heeft een vis als huisdier. Wie is dat?

Schakelaar Boven op zolder hangt een oude gloeilamp. Beneden in de meterkast heb je drie knoppen waarmee je het licht aan en uit kan schakelen. Je weet jammer genoeg niet welke schakelaar bij de lamp op zolder hoort.

Hoe kun je met maar één keer trap lopen er achter komen welke schakelaar bij deze lamp hoort?

8

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Antwoorden Hersenkrakers

Door: Laurien Detmar

Einstein De Duitse bewoner van het groene huis met huisnummer 4, die koffie drinkt en Prince rookt heeft een vis als huisdier.

Schakelaar Je doet eerst schakelaar ĂŠĂŠn aan en laat de lamp een tijdje branden. Dan doe je hem uit en doe je schakelaar twee aan en loopt naar zolder. Als de lamp aan is, dan is schakelaar 2 de juiste. Als de lamp niet aan staat, voel je of het peertje warm is geworden. Is dit het geval , dan moet je voortaan schakelaar 1 voor deze lamp gebruiken. Wanneer dit niet zo is, hoort de lamp bij schakelaar 3.

Medische Faculteit der Leidse Studenten

HERSENKRAKERS

Spoortunnel Als een trein met hoge snelheid een tunnel binnenrijdt, wordt de lucht voor de trein weggedrukt, maar het kan maar een kant op in de richting die de trein rijdt. Omdat er een heleboel lucht is weggedrukt, is er rond en binnenin de trein een iets lagere luchtdruk dan buiten de tunnel. De passagiers merken dit aan hun oren.

9

10

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Dansplaat

Door Jakob de Mol (met een ‘K’)

Gelukkig word je in de maatschappij altijd wel geconfronteerd met de (vaak beperkte) breincapaciteit van anderen. In de supermarkt bij de kassa. Rare hersenspinsels van je collega. Andersdenkenden bij Pauw & Witteman aan tafel. Ze zitten overal!

Persoonlijk sta ik altijd even stil bij het feit dat, wanneer ik ze op tv zie, zanger Rinus en Romana ooit misschien kinderen zullen krijgen……

Tijdens je coschappen is het natuurlijk niks anders. Je ziet het al tijdens interne. Hier kom je voor het eerst in aanraking met gehersenspoelde assistenten en internisten.

Vanwege de lange dagen die zij maken zijn ze in de veronderstelling dat wij het ook leuk vinden om tot 19.00 op de afdeling te blijven hangen. En uiteraard is na je 10 avonddiensten het dan ook nog leuk om 3 praatjes voor te bereiden! Zucht.

Tijdens het schrijven van deze alinea voel ik mijn serotoninevoorraad langzaam aan weer slinken….

Hoewel de preoccupatie op de interne meer gericht is op het hebben van een zo breed mogelijke kennis, en dit vooral te laten merken door tijdens de overdracht onzekere coassistenten te overhoren, liggen de gedachten op de heelkunde voornamelijk bij het chirurg worden of zijn.

Want dat is uiteraard het mooiste wat er is! Ik citeer een chirurg tegen verse ANIOS: ‘Gefeliciteerd, je bent nu een GIO!

Medische Faculteit der Leidse Studenten

Een God in Opleiding!’ Waarna zich een uitstekende VVD-lach presenteerde (check Ronald Goedemondt maar op Youtube als je dit fenomeen niet kent; aanrader!).

Uiteraard heb ik tijdens de neuro wel het een en ander gezien en geleerd wat met het brein te maken heeft. Vooral de uitval in de spraakcentra na een CVA is mij het meest bijgebleven. Zo was er een patiënt die alleen nog maar kon zeggen: ‘ja, dat is een vroem’. Waarop wij allemaal instemmend ja knikten. Of een mevrouw die alleen nog maar ja en nee kon zeggen. Na lang twijfelen heb ik besloten toch maar geen KKB te vragen voor mijn gesloten vragen…

CO-LUMN

Het thema van deze Predoctor gaat over het brein. Een logisch gevolg hiervan zou zijn dat deze column voornamelijk zou gaan over mijn ervaringen op de neurologie. Echter heb ik daar vaker in de bibliotheek gezeten dan tijdens de rest van mijn leven, dus dat zouden niet erg spannende verhalen worden. Tenzij jullie iets willen weten over mijn Facebook-pagina of die ene Dumpert-topper van de derde week van mei. En o ja, natuurlijk kunnen jullie mij ook alles vragen over het blokboek van zintuig & zenuwstelsel (A) (=engel-emoticon).

De psychiatrie is natuurlijk het epicentrum der breinpathologie. Delirante mensen die compleet van de kaart zijn, maar toch met je praten alsof het de normaalste zaak van de wereld is wat ze aan je verkondigen.

Mijn mooiste voorbeeld: een delirante patiënt met een constante geursensatie was van mening dat toen hij naar de tram liep (inconsistentie nr. 1) hij door een man belaagd werd, ‘u weet wel, zo’n zwarte’, (2 en 3), en hem in zijn neus een injectie gaf (4). Of wij even wat haar of vlees uit zijn neus konden biopteren om te onderzoeken met wat voor vloeistof hij geïnjecteerd was (5). ‘ Ja hoor meneer, we vragen het aan, het kan wel even duren!’ (eindstand 5-1) Maar het summum der behandelingen is natuurlijk de ECT, waarbij je brein gereset wordt en zich hopelijk daarna weer normaal gaat gedragen. Als je het zo stelt zou het soms toch fijn zijn om een mini ECT-machientje op zak te hebben; ik denk aan een 3 oktober of een uit de hand gelopen Feyenoord-Ajax. (neurologen in spé: promoveer op dit onderwerp!)

Ik hoop dat ik jullie brein weer een beetje heb kunnen stimuleren, zodat jullie na college in de wandelgangen dit verhaal nog eens kunnen bespreken. Dan wilde ik nu graag afsluiten met een relevante quote van Brainpower. Die kon ik echter niet vinden, dus houdt het op.

11

De arts verwijt de patiënt dat ‘ie gek doet

OUDE OPERATIES

Door Daniël Kleijn In 1450 was een mentale aandoening hebben geen pretje. De duivel heeft je immers bezeten en hij fluistert steeds dingen in je oor, het volk verafschuwt je en wijwater spettert continu in je gezicht. Er wordt “Heks! Heks! Heks!” gescandeerd terwijl verderop de brandstapel wordt klaargemaakt voor je hellevege bips. Ruwweg honderd jaar later heb je ietwat meer geluk. De Katholieke inquisitie heeft het te druk met het opsporen van ketters om nog ‘heksen’ te vervolgen, waardoor je de brandstapel ontloopt. Toch mag je niet vrij over straat lopen en dus word je opgesloten in het splinternieuwe dolhuis in Amsterdam. Zolang “den viant van den hellen ende cranksinnicheijt” je de baas blijft, zul je verpieteren in Nederlands’ eerste gesticht.

toonde een groot aantal schedels tekenen van herstel, ook bij vondsten van meer dan vijfduizend jaar oud. Dit wijst erop dat de patiënt nog een tijd geleefd heeft en dat het succespercentage van de operatie hoog was voor die tijd.

Het moge duidelijk zijn dat de kijk op psychiatrische aandoeningen vroeger behoorlijk anders was dan nu.

Hoewel de meeste geesteszieke patiënten werden veracht, verketterd of zelfs gedood, was een aantal experts zevenduizend jaar voor Christus al bezig met het behandelen van geestelijke stoornissen. Gezien het feit dat doeltreffende medicijnen en geavanceerde psychotherapie nog niet bestonden, moesten de medici van eeuwen en zelfs millennia terug een stuk creatiever zijn dan hun hedendaagse tegenhangers.

Dat leverde een aantal merkwaardige en zelfs bizarre behandelingen op.

12

Trepanaties waren de eerste trend in hersenoperaties.

Zeven millennia voor Christus had men ook wel door dat het probleem bij mentale stoornissen waarschijnlijk in het hoofd zat. Door een gat te boren in de schedel kreeg men ten eerste zicht op het zieke orgaan. Ten tweede was deze opening uitermate geschikt om de boze geesten die de ziekten veroorzaakten, eruit te laten. Welke aandoeningen er precies in de late prehistorie mee werden behandeld, is niet bekend.

Historici vermoeden dat het met name om epilepsie en hoofdpijnen ging, maar door het gebrek aan documentatie zal dat nooit aan het licht komen. Een aantal duizend jaar later, in de tijd van de klassieke oudheid, werd er meer op papyrus gezet. Hippocrates heeft hersenletsels beschreven die met behulp van trepanatie behandeld dienden te worden. Dat werd regulier gedaan in de tweede eeuw na Christus door Aelius Galenus, bij gewonde gladiatoren in Pergamon.

Veel schedels met de typische trepanatiegaten zijn gevonden in de loop der jaren, wat aanduidt dat het een veel toegepaste operatie was. Frappant genoeg

Hippocrates en Aelius Galenus hebben zich met meer geestelijke aandoeningen bezig gehouden. Een bekend voorbeeld hiervan was vrouwelijke hysterie, een diagnose die nog tot in de twintigste eeuw gesteld werd als de patiënte een combinatie van zwakte, slapeloosheid, nervositeit, spierspasmen en geprikkeldheid liet zien. Ook vrouwen met gedaalde of juist verhoogde seksdrive, vochtretentie of kortademigheid hadden waarschijnlijk last van hysterie.

Volgens Hippocrates kwam dit door een “wandelende baarmoeder”. Men ging ervan uit dat de uterus los in het lichaam zat, waardoor het orgaan veel klachten kon geven als het een tochtje begon te maken. Wandelde de baarmoeder naar boven, dan zou dat bijvoorbeeld kortademigheid geven. Er was maar één oplossing: zwanger worden. Tijdens de zwangerschap kwam de baarmoeder immers altijd goed te liggen voor de bevalling. Aelius Galenus schreef getrouwde vrouwen dan ook coïtus voor als medicijn. Was de patiënte niet gehuwd, dan was de eerste stap in de genezing het jawoord geven aan een man, om dan alsnog daadwerkelijk geholpen te kunnen worden. Seks voor

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

het huwelijk bestond natuurlijk niet. Deze behandeling werd nog tot na de renaissance voorgeschreven, maar tijdens de negentiende eeuw, toen de diagnose al minder gangbaar werd, kwam er een alternatieve behandeling.

Het “primum non nocere”-principe (in de eerste plaats niet schaden) werd niet alleen bij extreme vormen van hydrotherapie aangetast: insulinecomatherapie ging ook tegen alle ethische normen en waarden van onze tijd in. De behandeling werd ontdekt toen Manfred Sakel als beginnend psychiater in een Berlijnse kliniek per ongeluk teveel insuline injecteerde bij een patiënte. Zij was verslaafd aan morfine, maar nadat ze weer bijkwam bleek de drang naar het opiaat verdwenen. Kort na dit incident ging Sakel werken in Wenen, waar hij ook zijn artsexamen had behaald, om met name schizofrene patiënten te behandelen met hoge doses insuline. Aangemoedigd door een slagingspercentage van tachtig procent publiceerde hij in 1933 zijn resultaten. Al snel volgden andere psychiaters en dankzij Joseph Wortis kreeg het concept ook in de Verenigde Staten vaste voet aan de grond.

Zo begon men de behandeltechniek grootschalig toe te passen. Hoewel Sakel en enkele collega’s een hoog succespercentage claimden, waren de meeste andere experts kritisch. Zij stelden dat insulinecomatherapie slechts voor een ietwat snellere remissie zorgde bij

Medische Faculteit der Leidse Studenten

Trepanaties, insulinecoma’s en hydrotherapie zijn slechts enkele voorbeelden van bizarre methoden die artsen van weleer hebben toegepast. Hoewel verreweg het merendeel van de medici die dergelijke behandelingen uitvoerden het beste voor hadden met hun patiënten, valt dat bij een enkele kwakzalver ernstig te betwijfelen. Zo geloofde Dr. Cotton dat mentale stoornissen door infecties kwamen en begon daarom met het trekken van tanden. Als dat (logischerwijs) niet werkte, gaf hij deze marteling gevolg door organen uit het lichaam van de patiënt te halen. Ook vandaag de dag komen nog wel eens verhalen voorbij over belachelijke geneeswijzen. Zo zijn er christelijke “pray the gay away”-therapieën om mensen van homoseksualiteit af te helpen en zijn schadelijke elektroshockbehandelingen nog steeds aan de orde van de dag. Het is helder dat, ondanks de vooruitgang in de medische wereld, men alsnog op zijn hoede moet zijn voor potentieel gevaarlijke kwakzalverij. Wellicht zijn die oude, ongebruikte brandstapels en de leegstaande dolhuizen nog bruikbaar in die strijd.

OUDE OPERATIES

Hydrotherapie werd namelijk weer populair, wat al eerder was toegepast door de oude Egyptenaren, Grieken en Romeinen. Ook in het verre Oosten genas men zieken met water, vooral uit heetwaterbronnen.

Dit gebeurde niet uitsluitend bij hysteriepatiënten, ook veel andere problemen werden behandeld met deze techniek. Als iemand hyperactief of agressief was, werd diegene in een rustgevend warm bad gelegd. Een lethargische patiënt werd juist onder een koude douche gezet en met behulp van een hogedrukspuit gerevitaliseerd. Er waren vele variaties mogelijk. Psychiatrische patiënten werden niet zelden in een ongemakkelijke houding tegen de muur gezet, om afwisselend met ijskoud en kokend water te worden bespoten. Andere opties waren het ‘mummificeren’ van de patiënt in ijskoude handdoeken of mensen dagenlang vastgebonden in een bad leggen.

Hydrotherapie werd ook vaak ingezet om de circulatie te verbeteren, waardoor de juiste hoeveelheden bloed weer naar het hoofd zouden stijgen. Op deze manier zou Bill Wilson, medestichter van de Amerikaanse Anonieme Alcoholisten, van zijn verslaving afgekomen zijn in de jaren dertig. Tegenwoordig zijn er nog maar weinig aanhangers van de hydrotherapie. Zeker de vormen die meer op kastijding leken worden niet of nauwelijks meer beoefend.

patiënten die sowieso al verbetering zouden gaan tonen dankzij conventionele methoden. Zij werden in hun mening gesteund toen bleek dat gemiddeld zo’n 1-2% van de patiënten de behandeling niet overleefde.

Toen in 1957 een gerandomiseerd onderzoek ook nog eens aantoonde dat de insulinecomatherapie geen significant verschil maakte, betekende dit de doodssteek voor de behandeling.

Manfred Sakel

13

WOROEDN

Door Daniël Kleijn

WIE DIT LSEET IS GEK Eind 2003 verspreidde zich een opvallend nieuwsbericht over het internet. Er werd gesteld dat gehusselde woorden gewoon goed te lezen zijn in een tekst, zolang de eerste en de laatste letter maar op de juiste plek blijven staan. Dit is mogelijk doordat het brein woorden als geheel ziet en de letters op zichzelf dus niet sterk onderscheidt. Om het te bewijzen was bij het artikel een gemixte tekst bijgeleverd die inderdaad goed leesbaar was en het nieuws verspreidde als een lopend vuurtje. Toen het Britse dagblad The Times het verhaal overnam kwam het al snel in andere gerenommeerde kranten en tijdschriften terecht. Het onderzoek zou plaats hebben gevonden op Cambridge en kreeg daarom extra publiciteit en zelfs bijna tien jaar later duikt het stuk nog wel eens op. Dan krijgt het weer veel aandacht, maar dat is onterecht. Het artikel bevat namelijk voor een groot deel onzin.

Het onderzoek is namelijk nooit uitgevoerd, en het Cambridge-gedeelte is er pas bij gekomen toen The Times een neuropsycholoog van Cambridge interviewde over het artikel. Dit artikel is dus helemaal nep, maar het vakgebied is dat natuurlijk niet. De oorsprong ligt dan ook bij een taalkunde-expert, namelijk Graham Rawlinson. In 1999 zond hij een reactie in op een daadwerkelijk onderzoek over het omdraaien van korte stukken tekst in The New Scientist Magazine. Daarin vertelde Rawlinson dat hij tijdens zijn promoveren ontdekte dat randomisatie van lettervolgorde in het midden van woorden inderdaad weinig tot geen effect heeft op de leesbaarheid.

Hoe het daarna als het bekende artikel op het internet is verschenen, is onbekend. Wel is duidelijk dat het op sluwe wijze is gedaan, waardoor velen in het ootje zijn genomen.

Ten eerste zijn de meeste woorden in het bericht kort. Niet alleen twee- en drieletterwoorden blijven hetzelfde, maar ook woorden van vier letters met twee dezelfde klinkers worden niet gewijzigd. Hierdoor waren maar liefst 31 van de 69 woorden correct gespeld in het originele stuk. Als vierletterwoorden niet dezelfde klinkers hebben en dus wel veranderen, is die alteratie erg miniem. Sowieso maakt het omwisselen van opvolgende letters een tekst makkelijker te lezen, dan als een woord volledig gemixt wordt Zo transformeerde “problem” in “porbelm” en niet in “pbrleom”. Bij veel van de gehusselde woorden is ervoor gezorgd dat de toon hetzelfde bleef: “total” werd “taotl” en geen “ttaol”.

In de tekst werd veel gebruik gemaakt van functiewoorden. Dat zijn onder andere voorzetsels, voegwoorden en bezittelijke voornaamwoorden die belangrijk zijn voor de structuur van een tekst. Vaak zijn dit wat kortere woorden, waardoor ze meestal helemaal niet veranderen. Als een functiewoord wél muteert is de mix relatief makkelijk te ontcijferen, doordat het “voorspelbare” woorden zijn, dankzij het frequente gebruik. Lezers lijken doorgaans functiewoorden niet bewust op te merken, terwijl zij een tekst veel eenvoudiger maken.

Het onderzoek naar de gehusselde woorden is dus nooit daadwerkelijk uitgevoerd, en al helemaal niet op Cambridge. Toch is het goed mgolejik om een seimlpe tkset te bergipjen, ook al zjin de weroedn gmexit.

Daar zjin bnnein het vkaegbeid keline odnreoezken naar gweseet. Die leietn zein dat bij een stbueile vranednirg aeleln de shenlied van het lzeen oalmag gnig, maar men bgeerep de tkset net zo geod. De mkear van het aterkil hefet het bjziednor hnaidg gdaaen. Door het gbeiruk van ktore en melkajlike werdoon is alels te spnepan. Ook de zniosbpuow was eneovdiug. De varag is nu, of dit latstae deel ook geod te bgjerpein was.

14

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Forestus Leids Medisch Dispuut

Mededeling Waarde M.F.L.S.-leden, Na een drukke maar bijzonder gezellige Gildeperiode is in januari de knoop bij de Gildes doorgehakt en zijn de nieuwe aanwinsten voor de Gildes gekozen.

Op de Nieuwjaarsborrel zijn we het nieuwe jaar uiterst goed begonnen, waar wij met de Leden, uiteraard met een fier Welterusten, geproost hebben op het jaar 2013. Twee weken later heeft de SjaCie een verrukkelijk mexicaans diner georganiseerd, om alle herinneringen aan het A.B.C.-weekend nog eens op te halen met eenieder die hierbij betrokken is geweest. Aansluitend aan dit diner zijn de festiviteiten voortgezet op de eXtraLoving Seventies Disco, een Dansborrel georganiseerd door de Gildes XL & SD. In februari heeft de Dansborrel van L.M.G.G.G. Pluizig & Blauw plaatsgevonden, Pirates of the CariBbean. Het was een schitterend feestje waar menig piraat te vinden was. Op donderdag gevolgd door de Actieactiviteit: het bijwonen van de nieuwe tvshow “Weet ik veel”. De Voorjaarscantus, de vrijdag hierna, was geheel in het thema van Carnaval, tal van “carnavalsknallers” hebben deze avond gevuld.

Hiernaast ziet u wat we de komende periode nog aan Activiteiten in het verschiet hebben.

Programma: 12 maart Dansborrel Polydipsie

Polymictie & Perlaeti Socii 2 april SjaCie Dansborrel 4 april Bierestafette 9 april Dansborrel A.A.N.B.I.D.T. treinTE QUILAte

Dit alles gezegd hebbende rest mij enkel u verder veel leesplezier toe te wensen, Met een fier Welterusten, Namens het 32e Bestuur des L.M.D. Forestus, J. Tas, h.t. Assessor externus.

forestusbestuur@mfls.nl | http://www.forestus.nl | 071-526 45 27

forestusbestuur@mfls.nl | http://www.forestus.nl | 071-526 45 27 Medische Faculteit der Leidse Studenten De Bestuurskamer is geopend op werkdagen tussen 12.30 en 15.30 uur.

De Bestuurskamer is geopend op werkdagen tussen 12.30 en 15.30 uur.

15

16

[16]

Predoctor Februari 2013 2012 | Jaargang 26 Oktober 2012 jaargang Predoctor oktober 25jaargang 25

Medische MedischeFaculteit Faculteitder derLeidse LeidseStudenten Studenten

[17]

17

RopaRun

ROPARUN

een avontuur voor het leven Aan de vooravond van het academisch jaar 2012-2013 waren 4 enthousiaste studenten van de Leidse Universitaire Hardloop Vereniging Currimus voornemens het 5-jarig bestaan van hun vereniging te vieren met een bijzondere lustrumactiviteit. Dit moest iets groots zijn, iets uitdagends en nooit eerder uitgevoerd. De initiatiefnemers studeren allen Geneeskunde en dachten al snel aan lopen met een medische focus: deelname aan de RoPaRun 2013 werd het ultieme doel.

Vanaf dit punt werden concrete plannen gesmeed, een team enthousiaste studenten gevormd, formulieren van deelname opgestuurd en het eerste inschrijfgeld van 3000 euro bij elkaar gespaard. Een periode van afwachten volgde. Deelname aan de RoPaRun is niet vanzelfsprekend, je moet als team worden ingeloot. We hoopten op inloting op het felbegeerde traject Parijs-Rotterdam. Sinds een jaar wordt er wegens het grote aantal teams een tweede route gelopen, van Hamburg naar Rotterdam. Na een maand in spanning te hebben gezeten werden we uiteindelijk met 14 studenten ingeloot voor de RoPaRun 2013, op het traject Parijs-Rotterdam: team 179 LUHV Currimus Leiden was geboren!

De Rotterdam-Parijs Run is de langste estafetteloop van Europa (meer dan 500km) van Parijs naar Rotterdam. Dit jaar vindt de loop plaats in het Pinksterweekend (18-20 mei) van 2013. Het doel van de run is het ophalen van geld voor mensen met kanker. De opbrengst komt ten goede aan projecten in meer dan 50 ziekenhuizen in Nederland om het leven van (ex-)kankerpatiënten en hun familie te verlichten en veraangenamen. Het motto van de RoPaRun is: “Leven toevoegen aan de dagen, waar geen dagen meer kunnen worden toegevoegd aan het leven” Voor meer informatie, zie de officiële RoPaRun site: http://www.roparun.nl/ Op deze site is onder deelnemende teams, team 179 LUHV Currimus ook onze sponsormodule te vinden. Kijk ook eens op onze team site: www.currimus.nl/RoPaRun Het benodigde startgeld bedraagt 15.000 euro, een echte uitdaging dus! We zijn momenteel keihard aan het werk om dit bedrag als student zijnde bij elkaar te krijgen. Hiervoor zijn we ook nog op zoek naar de hulp van sponsors. We hebben inmiddels verschillende acties opgezet om geld in te zamelen. Zo is er op 7 december jl. met veel succes een Speeddate avond georganiseerd waarmee veel geld is opgehaald en daarnaast zijn we met een deel van het team op de radio geweest. Afgelopen januari is het RoPaRun sponsordiner gehouden bij Fresh ’n Fast in Leiden. Verder is op 1 maart het Leidse sportverenigingenfeest bij ALSV Quintus. Voorafgaand is er de mogelijkheid om gezellig te dineren in Four Reasons. Een dagschotel (2 keuzes, 1 vega) plus saladebar kan worden besteld voor maar 7 euro waarvan een deel naar de RoPaRun zal gaan.

Graag willen we als team zo veel mogelijk naamsbekendheid voor onze deelname genereren in en om Leiden. Wil jij ons helpen?

Doneer via onze sponsormodule of rechtstreeks op onze RoPaRun-rekening: 708078257 t.a.v. M. Konstantinovski.

Voor meer informatie kun je ons altijd bereiken op: currimusroparun@gmail.com.

Met Sportieve groeten, Namens team 179, namens het LUHV Currimus Leiden team, Monique Mastboom Chris van Wijngaarden Marja Konstantinovski Gijs van de Ven Jozien Stolwijk Remco van der Burg Bart Hoppe Vincent Das Lysanne de Wijs Johannes van der Horst Debora Spierenburg Maarten van Duijvenvoorden Hugo Vink Sander van Lidth-de Jeude

18

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Medisch Interfacultair Congres Artsen hebben een zorgplicht voor kinderen die schade door kindermishandeling kunnen oplopen. Misschien wist je dit al maar weet je ook wanneer je aan de bel moet trekken? Je wilt namelijk niet dat ouders vals worden beschuldigd maar mishandelen ze hun kind wel, dan wil je ze ook niet zomaar hun gang laten gaan.

Hoe kan het dat operatie gereedschap in het lichaam achter blijft, mensen onder narcose zijn maar toch alles van de operatie kunnen voelen of dat Ernst Jansen Steur jaren lang zijn gang heeft kunnen gaan?

Dit zijn enkele voorbeelden van medische missers en blunders die helaas nog vaak voorkomen. Hierover kun je nog veel meer inside information te weten komen!

Patiënten die het slachtoffer zijn lopen vaak veel schade op. Niet alleen lichamelijke schade maar ook geestelijk kunnen ze een harde klap krijgen, waardoor ze bijvoorbeeld een angststoornis of depressie ontwikkelen.

Bovengenoemde onderwerpen zijn in de medische wereld nog steeds taboes. Het zijn onderwerpen die liever vermeden worden, er wordt niet graag over gepraat en de ware aard van het onderliggende probleem blijft onbesproken. Medische taboes is een onderwerp waar niet veel onderwijs over wordt gegeven binnen de geneeskunde. Om geneeskunde studenten en andere

gezondheidsgerichte studenten toch met onderbelichte thema’s in aanraking te laten komen, wordt er een keer per jaar door Stichting MIC een congres georganiseerd.

Ben jij nieuwsgierig naar de antwoorden op de vragen van bovengenoemde voorbeelden van medische taboes? Of ben je benieuwd welke taboes er nog meer in de medische wereld afspelen?

MIC

Wat doe jij als er later een klein kindje met vele blauwe plekken bij jou op spreekuur komt? Wat is hier de juiste handeling? Negeer je het omdat het jou zaken niet zijn, hou je het in de gaten maar vind je dat er onvoldoende bewijs is voor kindermishandeling of spreek je de ouders erop aan en onderneem je stappen?

Kom dan 6 april naar de jaarbeurs in Utrecht! Het grootste congres voor medische studenten georganiseerd door Stichting MIC met als thema ‘Medische taboes; het einde in zicht?’ zal dan plaatsvinden.

Deze dag zullen er lezingen zijn van bekende artsen en prominente onderzoekers. Tevens vind je informatie over allerlei zaken voor de rest van je medische loopbaan en zijn er leuke leerzame workshops die je net dat extra zetje geven richting een succesvolle carrière. Natuurlijk is er ook ruimte voor ontspanning. Er wordt een heerlijke lunch geserveerd en na afloop is er een borrel. En hier stopt het niet! Ga gezellig mee dineren en sluit de dag goed af met een vet feest in de Woolloomooloo. Er komen medische studenten uit het hele land, een leuke manier dus om ook eens geneeskunde studenten te ontmoeten van andere faculteiten en je blikveld te verbreden.

De kaartverkoop start eind februari.

Zorg dat je erbij bent!

MEDISCHE TABOES HET EINDE IN ZICHT?

Medische Faculteit der Leidse Studenten

19

20

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Medische Faculteit der Leidse Studenten

21

Déjà Vu DÉJA VU

Door Laurien Detmar

dé∙jà vu / deezjaavuu / gewaarwording dat men voor déjà vu als waarheid aangenomen. Verschillende onderzoeken wijzen erop dat een iets reeds eerder heeft gezien of meegemaakt. déjà vu het gevolg is van een onschuldige misZo omschrijft het middelgroot woordenboek Ned- interpretatie in de hersenen. Hierin zijn de erlands het fenomeen wat wij allen zouden bes- twee verklaringen hetzelfde. De eerste verklaring is ooit bedacht door een Franse psychrijven als “Wow, ik heb dit al eens gezien.” chiater genaamd Pierre Janet. Volgens deze Iedereen die een déjà vu meemaakt ervaart een Fransman komt de informatie over een beeld of gevoel van herkenning in een situatie die eigenlijk als situatie via twee kanalen de hersenen binnen. vreemd of nieuw zou moeten aanvoelen. Het gevoel De informatie wordt via het ene kanaal sneller van herkenning roept geen plaats of tijd op, je weet verwerkt dan via het andere kanaal. Als gevolg dus niet waarom de situatie zo bekend aanvoelt. hiervan wordt de informatie die als laatst binnenkomt beschouwd alsof je dat al lang geleden verwerkt had. Ofwel, je ervaart een déjà vu. De tweede verOnderzoek Al ruim tweehonderd jaar probeert men de klaring is afkomstig van de Amerikaanse filosoof oorzaak van dit fenomeen te vinden. Filosofen, Daniel Dennet. Volgens hem zouden de hersenen psychologen, artsen en paranormale experts heb- de informatie van een waarneming kunnen beben allemaal hun eigen verklaring. Het is behoor- schouwen als informatie die bij een herinnering lijk moeilijk om onderzoek te doen naar déjà hoort. Ook als gevolg hiervan ervaar je vu, omdat dit spontaan optreedt. Het is niet een déjà vu. De kans op de misinterpremogelijk om deze situatie na te bootsen in tatie die leidt tot het déjà vu, wordt beïneen laboratorium. Bovendien zijn er geen an- vloed door verschillende factoren. Medidere “symptomen” dan de opmerking “Ik heb cijngebruik is daar de belangrijkste van. een déjà vu”. Hierdoor zijn eigenlijk alle onderzoeken gebaseerd op persoonlijke beschrijvingen en herinneringen van zo’n specifiek moment.

Uit deze beschrijvingen blijkt dat déjà vu’s voor het eerst voorkomen wanneer kinderen 8 à 9 jaar oud zijn. Déjà vu’s komen het meest voor bij jongeren van 16 tot 25 jaar oud. Daarna neemt de mate van voorkomen af.

Oorzaken Er worden tegenwoordig twee verklaringen

22

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Déjà Vu en dat je er op een gegeven moment aan zult twijfelen of je dit woord wel echt bestaat en of je het wel goed geschreven hebt.

Een ander fenomeen dat verwant is aan déjà vu is het zogenaamde “tip of the tongue” ofwel presque vu. Je kunt wel raden wat er gebeurt wanneer je een “tip of the tongue” ervaart. Je kunt dat ene woord, de naam van die ene acteur, de titel van dat ene boek niet vinden. Gek genoeg zullen de mensen om je heen ook niet op het woord kunnen komen.

Verschillende woorden die op het woord dat je nodig hebt zullen wel in je opkomen, maar daarvan weet je meteen dat dit niet de woorden zijn waar je naar zoekt. Over de oorzaak van dit gekke fenomeen worden nog allerlei discussies gevoerd.

Het blijkt dat er heel veel hersengebieden actief zijn wanneer je een “tip of the tongue” ervaart. Het is echter niet bekend wat de verschillende rollen zijn van al die hersengebieden tijdens zo’n moment.

DÉJA VU

Ziektes Er werd lange tijd aangenomen dat er een link was tussen déjà vu en schizofrenie. Hiervoor is echter nooit hard bewijs gevonden. Er is wel een andere aandoening gevonden die een connectie heeft met déjà vu. Déjà vu’s zijn kenmerkend voor patiënten die lijden aan temporaalkwabepilepsie. Bij deze ziekte vinden er regelmatig epileptische insulten plaats in de temporale kwab(ben). Er zijn drie verschillende insulten die kenmerkend zijn voor deze aandoening. Bij één daarvan, de elementaire partiële aanvallen, komen vaak déjà vu’s voor.

Tijdens deze aanvallen treden insulten op in slechts kleine delen van de temporale kwab. Hierdoor verliest een patiënt vrijwel nooit het bewustzijn, maar ervaart deze een déjà vu of soms een jamais vu.

Verwante fenomenen Er zijn enkele fenomenen die sterk lijken op het déjà vu. De meest bekende hiervan is het fenomeen jamais vu. Wanneer we die letterlijk vertalen uit het Frans, is dit “nooit gezien”. Jamais vu wordt vaak omschreven als het tegenovergestelde van déjà vu. Bij een jamais vu ervaart men een situatie als vreemd of nieuw, terwijl dit een heel gewone situatie is. Het is redelijk makkelijk om vrijwillig een jamais vu te ervaren.

Schrijf maar eens dertig keer een woord, bijvoorbeeld ‘brein’, op. Je zult merk-

Medische Faculteit der Leidse Studenten

23

Alcohol, drugs en hersenen ALCOHOL

Door Janine Hogewoning Onze hersenen zijn uniek. Ze spelen de baas over de rest van het lichaam en beschikken over emoties, een geheugen en cognitie. Dit complexe orgaan bestaat uit vele tientallen miljarden neuronen, beter bekend als zenuwcellen. Om er even in te komen volgt nu een korte opfrisser over hoe neuronen ook alweer werken.

Neuronen bestaan uit een cellichaam en twee uitlopers; een axon en een dendriet. De dendriet ontvangt de informatie van een andere zenuwcel en geleidt deze naar het cellichaam. Vervolgens wordt het signaal weer doorgegeven naar het volgende neuron via het axon.

De signaaloverdracht vindt plaats via neurotransmitters. Een neurotransmitter is een signaalstof die in synapsen zenuwimpulsen overdraagt tussen neuronen.

De neurotransmitters komen terecht in de synapsspleet en binden aan de receptoren van het postsynaptisch membraan. Na deze binding wordt het signaal doorgegeven. De neurotransmitter kan zowel een inhiberende (remmende) als exciterende (stimulerende) werking hebben.

Het moge duidelijk zijn dat het een enorm ingewikkeld proces is om al die prikkels en informatieoverdracht te organiseren. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat er stoffen zijn die dit proces kunnen verstoren. Drugs of doodgewone alcohol kunnen je hersenen flink in de war maken. Sommige van deze stoffen werken via neurotransmitters, andere richten zich rechtstreeks op de receptoren.

Alcohol Om maar met de deur in huis te vallen: alcohol heeft zijn invloed op maar liefst vier neurotransmittersystemen: GABA, glutamaat, dopamine en serotonine.

De uiteindelijke werking wordt bepaald door de locatie in de hersenen en de functie die de neurotransmitter daar normaal gesproken vervuld.

GABA Gamma-aminoboterzuur oftewel GABA, is een inhiberende neurotransmitter die bijna overal in de hersenen voorkomt. Zijn werking is dan ook erg belangrijk. Een stof die de remmende werking van GABA versterkt, noem je een agonist. Toevallig is alcohol zo’n agonist.

De werking berust op het feit dat niet alleen GABA aan de receptoren bindt, maar ook alcohol. Als GABA en alcohol tegelijkertijd gebonden zijn, blijft GABA langer aan de receptor zitten. Ook zorgt alcohol ervoor dat GABA vaker aan de receptoren bindt. Door beide processen worden er meer signalen afgegeven, waardoor de inhiberende werking versterkt wordt. Er ontstaat

24

een demping van de activiteit van de hersenen, waardoor een ontspannen gevoel ontstaat. Ook nemen de concentratie en coĂśrdinatie sterk af.

GABA receptor

Glutamaat Glutamaat is in tegenstelling tot GABA juist de belangrijkste stimulerende neurotransmitter in de hersenen en zet andere neuronen aan tot actie. Alcohol zorgt er voor dat de stimulerende werking gedempt wordt.

Alcohol bindt naast glutamaat aan dezelfde receptoren, maar door deze binding verandert de vorm van de receptor. Glutamaat kan nu niet meer binden en het signaal wordt niet doorgegeven. Glutamaatreceptoren zijn onder andere te vinden in de hippocampus, waar het centrum voor leren en geheugen zit. Nu begrijp je misschien waarom je je niet meer de hele avond kan herinneren als je weer eens teveel op hebt!

Dopamine Dopamine is een zeer kwetsbare neurotransmitter, die het beloningscentrum stimuleert. Het kan snel uit balans raken door bijvoorbeeld alcohol. Onder invloed van alcohol wordt de aanmaak van dopamine op een onnatuurlijke, indirecte manier gestimuleerd. Het verhoogde dopaminegehalte veroorzaakt een zekere kick.

Door de stimulering van het beloningscentrum ervaar je genot, geluk en voel je je bevredigd. Maar na verloop van tijd werkt dit averechts. De balans raakt verstoord en je hebt steeds meer nodig om je dopamineniveau op peil te houden. Bij een laag niveau voel je je moe, gestrest en angstig, kortom onprettig.

Serotonine Serotonine is een kalmerende neurotransmitter met een overwegend inhiberende werking. Het is een neurotransmitter die invloed heeft op stemming, zelfvertrouwen, slaap-waakritme, emotie, seksuele activiteit en eetlust. Bij alcoholgebruik wordt het seroto-

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

ninegehalte verhoogd. Onder andere je tevredenheid wordt hierdoor extra gestimuleerd.

Alcohol heeft dus invloed op verschillende gebieden in je hersenen. Denk daar maar eens aan, de eerstvolgende keer dat je een biertje nuttigt op de vereniging.

Het smaakt goed, maar je arme zenuwcellen krijgen er aardig wat stress van.

Drugs

Speed Speed, ook wel amfetamine, is de drug die zorgt voor een langere fit- en alertheid. Om die reden werd het ook wel eens gebruikt in de Tweede Wereldoorlog. Het schijnt zelfs dat Adolf Hitler een fervent gebruiker van speed was. De fitheid komt door de verhoogde afgifte

DRUGS

Drugs zijn er in alle soorten en maten, van onschuldige plukjes wiet tot zeer illegale heroïne. Hoewel er meer dan vijftien verschillende soorten drugs bekend zijn, werken de meeste volgens hetzelfde principe als alcohol: ze verkrijgen hun effect door het beïnvloeden van neurotransmitters. Hiervoor heeft een drug verschillende mogelijkheden. Zo kan hij de neurotransmitteruitstoot vergroten of verkleinen. Afbraak of heropname kan geremd of juist gestimuleerd worden, zodat de neurotransmitter langer of korter in de synapsspleet blijft. Tenslotte zijn er drugs die neurotransmitters kunnen imiteren.

Bij een hoge omgevingstemperatuur, onvoldoende vocht en veel dansen kan dit leiden tot oververhitting.

Daarnaast kan regelmatig XTC-gebruik ervoor zorgen dat axonen kapot gaan. Bij matige gebruikers, die het een paar keer per jaar gebruiken, is dit niet geval. Het is nog onduidelijk of er volledig herstel optreedt als de gebruiker afkickt na een verslaving.

XTC Ecstasy of XTC is eigenlijk de straatnaam voor tabletten of poeders die onder meer de stof MDMA (3,4 methyleendivan adrenaline en dopamine. Bij speedgebruik worden namelijk de afbraak en heropname van dopamine en adrenaline geremd. Het resultaat is een tijdelijke, sterke toename in de hersenen van deze stoffen. Dit geeft een gevoel van extra energie en zelfverzekerdheid. Maar hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur nemen ook toe. De gevolgen zijn oververhitting, te hoge bloeddruk en knarsetanden door het spannen van de spieren, waardoor er gebitsschade kan ontstaan. oxymethamfetamine) bevatten. Het is de welbekende partydrug, die tijdens festivals en feesten veel wordt gebruikt. XTC is niet voor niets zo populair. Het zorgt er namelijk voor dat het uithoudingsvermogen stijgt en het lijkt alsof alles intenser wordt ervaren. Ook wordt er heftige euforie gevoeld en er ontstaat een behoefte aan intimiteit en empathie. XTC dankt dit grote succes aan de verhoogde afgifte van serotonine, die het gevolg is van een ophoping van serotonine in de synapsspleet.

Normaal wordt serotonine na het afgeven van een signaal afgebroken of heropgenomen, maar dit proces wordt nu geblokkeerd. Een minpuntje is dat de hartslag en ademhaling zullen versnellen en dat de bloeddruk zal verhogen. Hierdoor stijgt de lichaamstemperatuur.

Medische Faculteit der Leidse Studenten

Cocaïne Cocaïne werd vroeger nog gebruikt als geneesmiddel, maar wordt tegenwoordig gezien als een zeer verslavende harddrug. Het geeft zowel geest als lichaam een oppepper. De werking berust op een verhoogde aanwezigheid van dopamine. Cocaïne zorgt ervoor dat de dopamine niet heropgenomen wordt, waardoor het in de synapsspleet blijft rondzwerven. Daarnaast zorgt het er ook voor dat er extra dopamine wordt losgelaten. Het dopaminegehalte stijgt dus. Er ontstaat een ontspannen en euforisch gevoel dat gepaard gaat met vrolijkheid en opgewektheid. De gebruiker wordt alerter en voelt zich zelfverzekerder. Het gevolg is dat er psychische afhankelijkheid ontstaat, waarbij wordt

25

HERSENEN

gehunkerd naar cocaïne om het gelukzalige gevoel opnieuw te beleven. Maar bij regelmatig gebruik lijkt de gevoeligheid van dopamine af te nemen. De dopaminereceptoren verdwijnen namelijk langzaam en er ontstaat gewenning. Andere gevolgen kunnen depressie en paranoia zijn.

26

Cannabis Cannabis, ook wel wiet genoemd, staat bekend als de enige echte softdrug die een high gevoel veroorzaakt.

Dit gevoel komt door THC, het meest actieve bestanddeel in de cannabisplant. THC verstoort namelijk de werking van de neurotransmitter anandamine. Deze stof komt op verschillende plaatsen in de hersenen voor. Anandamine is een neurotransmitter die een rol speelt bij pijn, geheugen, depressie en het gevoel voor honger. Als je cannabis gebruikt, gaat THC de werking van anandamine imiteren en overnemen. De signalen worden doorgeven en je voelt je daardoor high. Daarnaast zorgt THC ervoor dat er meer dopamine wordt afgegeven. De toegenomen hoeveelheid dopamine wordt vervolgens weer geremd door GABA. Op zijn beurt houdt THC weer GABA tegen. De cirkel is rond en de afgifte van dopamine neemt toe. Dit proces vindt plaats in verschillende gebieden van de hersenen, waardoor het ook invloed heeft op verschillende

functies van het lichaam. Zo krijgen sommige mensen vreetbuien of een lachkick. Het gevoel wordt versterkt en zintuigen werken intensiever. Wel worden het korte termijngeheugen en coördinatievermogen aangetast.

Dat studenten niet vies zijn van alcohol en drugs is al gebleken uit onderzoek. Van een blowtje tot een wijntje, meer dan de helft van de studenten nuttigt het wel eens. Bedenk wel de volgende keer als je wat nuttigt, dat het naast de positieve effecten ook risico’s met zich meebrengt. Verslavingen zijn ooit begonnen bij dat ene biertje in de kroeg. Als het effect prettig is, is de verleiding groot om het te blijven gebruiken.

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

De onzichtbare stoornis

Door Janine Hogewoning

ADD is de naam voor deze (concentratie) stoornis. Het is een nog relatief onbekende stoornis, maar steeds meer mensen krijgen de sticker ADD opgeplakt. ADD staat voor Attention Deficit Disorder en is een aangeboren aandoening dat bij ongeveer 1 op de 100 mensen voorkomt.

Kenmerken ADD gaat gepaard met een hoop kenmerken. Zo stellen mensen met ADD veel dingen uit tot op het laatste moment en zijn ze op een dag langdurig inactief. Ze kunnen vaak onge誰nteresseerd en dromerig overkomen op andere mensen door de enorme gedachtestroom die ze hebben. Zo dwalen ze af bij het luisteren en zijn ze slecht in staat om aanwijzingen op te volgen. Kenmerkend voor ADD is ook het vergeten van veel dingen, chaotisch zijn en moeite hebben met het onderhouden van sociale contacten. Een hele waslijst dus, maar het hebben van ADD heeft ook zo zijn voordelen. Als iets binnen de interessesfeer valt, zijn ze niet meer te stoppen. Dit wordt ook wel hyperfocus genoemd.

Bij leuke dingen kan de persoon met ADD zich dus wel heel goed concentreren. Daarnaast kunnen ze een groot inlevingsvermogen hebben, probleemoplossend zijn en vaak gaat ADD gepaard met humor, creativiteit, ruimtelijk inzicht en een bovengemiddeld IQ. Sommige onderzoekers beweren zelfs dat alle mensen met een IQ boven de 160 ADD hebben.

bent of als je sport. Mensen met een tekort aan dopamine zijn gevoelig voor verslaving en ondervinden een gebrek aan motivatie bij routinetaken.

Diagnostiek ADD is niet met een concrete test aan te tonen. De diagnose wordt gesteld op basis van een concentratietest en een vragenlijst. Het is belangrijk om te onthouden dat er een verschil zit tussen mensen met ADD en mensen die af en toe concentratieproblemen hebben. De gedragingen bij mensen met ADD zijn namelijk een continu probleem en zijn niet te wijten aan een tijdelijke situatie. Je hebt het 24 uur per dag en 7 dagen per week.

Daarnaast moet er uitgesloten worden of de klachten niet gerelateerd zijn aan een andere psychiatrische stoornis.

ADD

Iedereen vergeet wel eens iets, kan zich niet goed concentreren tijdens het leren, dagdroomt of is soms chaotisch. Je kunt behoorlijk moe van jezelf worden. Stel je voor dat je dit elke dag hebt?

Dan kunnen je frustraties wel hoogtij vieren.

Behandeling ADD is niet te genezen, maar er zijn wel medicijnen die de verschijnselen kunnen verminderen.

Methylfenidaat (Ritalin) is het meest gebruikelijke medicijn. Het remt de heropname van onder andere dopamine en noradrenaline en stimuleert de afgifte van dopamine aan de presynaptische neuroneinden. Er zijn ook andere medicijnen die gebruikt kunnen worden, zoals atomoxetine (Strattera).

De effecten en bijwerkingen van medicijnen kunnen per individu verschillen, maar het levert vaak merkbare verbeteringen op in bijna alle gevallen.

De bovenstaande kenmerken kunnen worden verklaard door een tekort aan dopamine. ADD is namelijk een neurobiologische stoornis, die kan worden beschreven als een tekort aan deze neurotransmitter en in mindere mate ook aan noradrenaline. Dopamine zorgt ervoor dat je gemotiveerd bent en komt bijvoorbeeld ook vrij als je verliefd

Medische Faculteit der Leidse Studenten

27

28

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Medische Faculteit der Leidse Studenten

29

30

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526

Welke toekomst past bij mij?

Mastering Me is een stichting die zich inzet om geneeskundestudenten en basisartsen te begeleiden tijdens het maken van keuzes ten aanzien van hun toekomst.

Meld je nu aan voor de gratis workshop van zaterdag 2 maart 2013 in Utrecht via: www.masteringme.nl

Neem contact op

Mastering Medicine secretaris@masteringme.nl

Volg ons op: www.facebook.com/MasteringMe

Medische Faculteit der Leidse Studenten

31

KIES NU VOOR HET MEDISCH STUDENTEN PAKKET VAN ABN AMRO En krijg een Littmann Stethoscoop cadeau*

Benn je medisch student, dan hebben we een speciaal aanbod: nu een Littmann Stethoscoop bij afsluiten van een Medisch Studenten Pakket. abnamro.nl/medischestudent *V Vraag naar de voorwaarden

32

Predoctor Februari 2013 jaargang | Jaargang Oktober 2012 2526