Ireland update ga dec13

LIFE programme - Country Factsheet

Éire Forbhreathnú Ón uair a chuir an Coimisiún Eorpach tús leis an gclár LIFE sa bhliain 1992 tá airgeadú déanta ar 55 tionscadal in Éirinn. Bhí 38 díobh seo dírithe ar nuálaíocht i réimse an chomhshaoil agus bhí 17 díobh dírithe ar chaomhnú an nádúir. Tá €112,5 milliún san iomlán infheistithe sna tograí seo. Tá €48 milliún den méid seo curtha ar fáil ag an Aontas Eorpach.

Tugtar forbhreathnú sa

Foilsítear gairm ar thograí gach bliain maidir le trí

doiciméad seo ar LIFE in Éirinn.

chomhpháirt an chláir: An Nádúr agus an

Tugtar cuntas ar thograí a bhfuil

Bhithéagsúlacht, Beartas agus Rialachas an

ag éirí leo agus ar thionscnaimh atá bun. Ina theannta sin

Chomhshaoil agus Faisnéis agus Cumarsáid.

Cuirtear tuilleadh sonraí faoi na tograí agus faoi

mínítear conas is féidir teacht ar

thograí uile de chuid LIFE in Éirinn ar fáil san aguisín.

a thuilleadh eolais ar thograí.

Tugtar liosta de thograí atá ar siúl i gcónaí agus orthu siúd a dúnadh le déanaí in iarscríbhinn.

Nuashonrú is deireanaí: 29/11/13

An Coimisiún Eorpach, AS an Chomhshaoil – Aonaid LIFE E.3 agus E.4 (http://ec.europa.eu/life/)

– Leathanach 1 –

Beartas agus Rialachas Comhshaoil Go dtí seo tá cómhaoiniú déanta ag na comhpháirteanna Comhshaoil LIFE agus Beartas agus Rialachas Comhshaoil LIFE ar 38 dtogra in Éirinn. Is ionann sin agus infheistíocht iomlán €70 milliún sna tograí seo.

Chuir an tAontas Eorpach €23 mhilliún den méid seo ar fáil.

Bhí na tograí atá críochnaithe go mór mór dírithe ar bhainistiú comhtháite an chomhshaoil, ar theicneolaíochtaí glana, ar bhainistiú limistéir íogair (limistéir chósta) agus ar dhearadh uirbeach. Údaráis áitiúla agus Fiontair Bheaga agus Mheánmhéide ab iad formhór de thairbhithe an togra. Lean na tograí ar aghaidh ar feadh tréimhsí a bhí idir 24 agus 63 mhí ar fhad.

Tá dhá thogra de chuid LIFE+ faoi Bheartas agus Rialachas Comhshaoil ar siúl i gcónaí in Éirinn. Féachann togra amháin díobh seo le próiseas dípholaiméirithe a fhorbairt ina bhféadfaí boinn dramhaíola a úsáid chun ábhar líonaigh carbóin ionadach a tháirgeadh a úsáidtear chun rubar a dhéanamh. Cuireadh tús leis an togra seo i mí Mheán Fómhair 2011. Is é cuideachta innealtóireachta atá ina bhun agus leanfaidh sé ar aghaidh go ceann 36 mhí. Maidir leis an dara togra, togra a leanfaidh ar aghaidh ar feadh 63 mhí, tá sé dírithe ar comhtháthú na turasóireachta agus na hoidhreachta nádúrtha agus ar theacht ar chomhréiteach idir forbairt na turasóireachta agus caomhnú na bithéagsúlachta i réigiún na Bóirne. Tá an togra á chomhordú ag Comhairle Chontae an Chláir.

Sa bhosca thall taispeántar sampla de thogra Comhshaoil de chuid LIFE ar éirigh go maith leis in Éirinn.

Adhmad Glan a aisghabháil ó Adhmad Salach (CleanWood) LIFE06/ENV/IRL/000532 Tógadh an Mhonarcha Clean Wood le linn samhradh na bliana 2007 agus suiteáladh an trealamh caipitil go déanach i 2007/tosach 2008. Tá dhá phríomhchuid ag gabháil le próiseas an Adhmaid Ghlain. Is í an chéad chuid an‘deighilt mheicniúil. Deighiltear na ceallóga adhmaid ó thruailleáin ar nós miotail fheiriúla agus miotail neamhfheiriúla, ceirmigh, gloine agus plaistigh. De bhreis air seo déantar na ceallóga a ghrádú de réir méide agus bristear síos na ceallóga móra. Is í an dara cuid an ‘deighilt físe’. Chuige seo baintear úsáid as córas ceamara chun miondeighilt a dhéanamh d’fhonn adhmad atá truaillithe ag roisín, péint agus ag oibreáin eile nach iad a bhaint. Tá léiriú déanta ar an bpróiseas seo ar leibhéal fréamhshamhla.

Rinneadh an t-adhmad glan a thriomú trí fhoirnéis dóite adhmaid ag a bhfuil gráta gluaisteach a úsáid (laghdaíodh taise an adhmaid ó oiread is 40% anuas go 5% nó níos lú). Úsáideadh coirt, ceallóga buin agus ábhair dramhaíola ón muileann sábhadóireachta Palfab atá in aice le láthair an togra. Faoin am a bhí an togra ag teacht chun deiridh bhí ag éirí leis an bpróiseas 70% d’adhmad glan a aisghabháil as an soláthar truaillithe. De bhreis air seo bhí laghdú nach beag tagtha ar adhmad glan a bhí cuileáilte d’earráid ag an gcóras agus é gan a bheith níos mó ná 5.38%. Úsáidtear an t-adhmad glan sa chomhthogra LIFE ‘Tyre Wood Block’ (LIFE05 ENV/IRL/000501) mar bhunábhar chun bloic phailléid chumaisc a tháirgeadh. Tá margaíocht á déanamh go gníomhach ar an táirge ag foireann an togra in áiteanna eile chomh maith, áfach. Is féidir an teicneolaíocht a mhacshamhlú agus tá sí oiriúnach le haghaidh suiteála i láithreacha in aice le háiteanna ina bhfaightear raidhse ábhar dramhaíola áitiúla. Tá an tairbhí ag súil le héileamh ar áiseanna dá leithéid a bheith ag dul i méid mar thoradh ar theacht i bhfeidhm na treorach maidir le líonadh talún.

Beidh poist lánaimseartha ag 50 duine éigin san áis nua. De bhreis air sin cuirfidh an áis seo, mar aon leis na seirbhísí áitiúla breise a ghabhfaidh léi, tuairim is €2milliún in aghaidh na bliana leis an geilleagar áitiúil. Tacaíodh le roinnt post breise leis, i ngnóthais athchúrsála agus stialladh adhmad dramhaíola.

Tuilleadh eolais: http://www.clean-wood.eu

Nuashonrú is deireanaí: 29/11/13

An Coimisiún Eorpach, AS an Chomhshaoil – Aonaid LIFE E.3 agus E.4 (http://ec.europa.eu/life/)

– Leathanach 2 –

Nádúr agus Bithéagsúlacht Go dtí seo tá cómhaoiniú déanta ag na comhpháirteanna Nádúir agus Bithéagsúlachta LIFE ar 17 dtogra in Éirinn. Is ionann sin agus infheistíocht €42 milliún san iomlán infheistithe sna tograí seo. Chuir an tAontas Eorpach €25 milliún den méid seo ar fáil.

Bhí formhór na dtógtaí atá críochnaithe dírithe ar gnáthóga a chaomhnú, a bhainistiú agus a athshlánú agus cuireadh béim ar leith ar bhratphortaigh ghníomhacha, ar phortaigh ardaithe, ar thalamh feirmeoireachta agus ar chineálacha éagsúla coille. Chuir togra Bithéagsúlachta amháin go mór le cosc a chur ar chailliúint na bithéagsúlachta in Éirinn trí modhanna éifeachtacha chun speiceas planda fíor-ionrach a chur faoi smacht a fhorbairt agus a thaispeáint, Rinneadh é seo i gceangal le clár ceangaltas scairshealbhóra, rud as a lean forbairt agus scaipeadh beartais Ba iad Eagraíochtaí Neamhrialtasacha, páirceanna agus údaráis náisiúnta tairbhithe na dtograí den chuid ba mhó, agus cabhraíodh le heagraíocht iascaigh leathstáit chomh maith. Lean na tograí ar aghaidh ar feadh tréimhsí idir 48 agus 66 mhí.

Tá ceithre thogra de chuid LIFE+ i réimse an Nádúir faoi shiúl i gcónaí in Éirinn. Tá ceann díobh á gcur i ngníomh ag Iascach Intíre Éireann. Is é is aidhm dó ná stádas caomhnaithe Limistéar Caomhnaithe Speisialta na Sionainne Iochtair a chur chun cinn agus go háirithe stádas caomhnaithe an bhradáin Atlantaigh, an loimpre mhara agus an mhadra uisce Eorpaigh. Tá togra eile, an dara ceann, idir lámha ag an ngníomhaireacht forbartha Integrated Resource Development Duhallow Ltd. Tá sé i gceist ag an togra seo Limistéar Caomhnaithe Speisialta na hAbhann Móire Uachtair a chur chun cinn go marthanach trí bheith ag díriú ar an diúilicín péarla fionnuisce, ar an mbradán Atlantach, ar an madra uisce Eorpach agus ar an gcruidín. Bainfear é seo amach trí bhearta atá dírithe ar cháilíocht leaba na habhann agus an limistéar bruachánach a athshlánú. Tá an tríú togra, togra atá á fhorbairt ag an bhfiontar poiblí Coillte Teoranta (Bord Foraoiseachta na hÉireann) dírithe go mór mór ar bogach agus timpeallacht ina bhfásann móin a athshlánú ar phortaigh ardaithe na hÉireann. Chuige seo tá siad ag leanúint orthu ag baint fáschoillte. Tá an togra seo bunaithe ar thogra a bhí ar siúl ag Coillte roimhe seo agus a fuair maoiniú ó LIFE (LIFE04 NAT/IE/000121 “Portach Ardaithe in Éirinn a athshlánú”).

Críochnaíodh an togra seo i mí na Nollag 2008. Tá an togra is deireannaí a roghnaíodh dírithe ar bainistíocht inbhuanaithe a bhunú, thar tréimhse 52 mhí, ar ghnáthóga tosaíochta Iarscríbhinne 1 den Treoir um Ghnáthóga Talún in Oileáin Árann.

Is í an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta a chuirfidh an togra i ngníomh.

Sa bhosca thall taispeántar sampla de thogra Nádúir de chuid LIFE ar éirigh go maith leis in Éirinn.

Speicis uisce ionracha a chur faoi smacht agus pobail nádúrtha a chur ar ais in Éirinn (CAISIE) LIFE07/NAT/IRL/000341 Chuir an togra Bithéagsúlachta CAISIE go mór le cosc a chur ar chailliúint na bithéagsúlachta in Éirinn trí modhanna éifeachtacha chun speicis phlanda fíor-ionracha a chur faoi smacht a fhorbairt agus a thaispeáint. Rinneadh é seo i gceangal le clár ceangaltas scairshealbhóra agus trí chabhrú le forbairt agus scaipeadh beartais.

Ar spriocláthair Locha Coirib rinneadh breis is 90% den 92 heicteár ina raibh fíniú tím uisce catach a chóireáil, rud a laghdaigh clúdach na tíme uisce sa tslí gur féidir é a bhainistiú, is é sin, faoi bhun 10 heicteár. Ina theannta sin cuireadh cosc ar leathnú an phlanda go dtí an chuid íochtarach, an chuid mhór den loch. Tá léirithe trí mhonatóireacht gur éascaigh na modhanna a úsáideadh athbhunú na speiceas dúchasach agus na bpríomhghnáthóga planda. De bhreis air seo ath-osclaíodh limistéir a bhí dúnta roimhe seo do lucht slat-iascaigh agus bádóireachta agus do ghníomhaíochtaí fóillíochta eile.

D’fhorbair an togra modhanna suirbhéireachta nua chun monatóireacht a dhéanamh ar mhéid an limistéir atá coilínithe le tím uisce catach agus chun éifeachtúlacht na mbearta smachta a úsáidtear chun dul i ngleic leis a mheas. Ullmhaíodh luslann flóra plandaí uisce dúchasacha do Loch Coirib. Ina theannta sin chuir an togra cumas ‘mear-fhreagartha’ ar bun chun dul i ngleic le bagairtí ó Speicis Uisce Ionracha i Loch Coirib.

I limistéar togra loingseoireachta na Canáile Móire agus na Bearún d’éirigh go hiontach le hoibríochtaí smachta forleithne ar chrasal NuaShéalannach, glúineach bhiorarach, feabhrán capaill agus ar dhuileasc abhann Nuttall. Mar sin féin is fadhb i gcónaí iad i loingseoireacht na Bearún an Breallach Áiseach (ar thángthas air le linn an togra) chomh maith leis an mbalsam Himiléach, cé nach bhfuil an oiread céanna de ann.

Maidir le hinbhuanacht na nithe a baineadh amach, tá roinnt modhanna smachtú planda a bhfuil measúnú eolaíoch déanta orthu soláthraithe ag an togra a fhéadfar a úsáid ar speicis ionracha faoi uisce agus i gcúinsí eile. Mar shampla: mar thoradh ar brait siúite agus sceana sraoilleacha – lanna V – a úsáid go ceannródaíoch chun smacht a chur ar fhiailí uisce baintear leas astu in uiscí eile atá foirgthe le fiailí in Éirinn, san Ísiltír agus san Ríocht Aontaithe agus níos faide i gcéin. Rinneadh dul chun cinn maith sa togra leis, maidir le hoibreán bitheolaíoch a aimsiú chun tím uisce catach a chur faoi smacht Tuilleadh eolais: http://www.woodlandrestoration.ie

Nuashonrú is deireanaí: 29/11/13

An Coimisiún Eorpach, AS an Chomhshaoil – Aonaid LIFE E.3 agus E.4 (http://ec.europa.eu/life/)

– Leathanach 3 –

Cá bhfuil tuilleadh eolais ar LIFE agus ar thograí LIFE ar fail?

An t-Idirlíon a scimeáil Tá raidhse eolais ar fail ar an gclár LIFE ar shuíomh idirlín LIFE: http://ec.europa.eu/life/

Cuardach a dhéanamh ar thograí LIFE Chun tuilleadh eolais a fháil ar thionscadail LIFE in Éirinn nó ar thograí LIFE go ginearálta féach ar bhunachar sonraí na dtograí LIFE. http://ec.europa.eu/environment/life/project/Projects/index.cfm Is é an bunachar sonraí seo an fhoinse eolais údarásach le haghaidh tograí LIFE atá ar siúl faoi láthair agus orthu siúd atá dúnta. Tá sé éasca le n-úsáid. Tá eolas ar fail ann leis, ar na tairbhithe, a gcuid sonraí teagmhála agus a gcuid suíomhanna idirlín. .

Teagmháil a dhéanamh leis an bPointe Teagmhála Náisiúnta in Éirinn An Roinn Comhshaoil, Oidhreachta & Rialtais Áitiúil An tAonad um Forbairt Inbhuanaithe Ainm:

Seosamh Ó Laoi Uas Siobhan Nic Thighearnai Seoladh: Custom House, Room 251 IRL – Dublin 1 Teil: +353 1 888 2876 Facs: N/B R-phost: Seosamh.OLaoi@environ.ie Siobhan.NicThighearnain@environ.ie Suíomh Idirlín: http://www.environ.ie/en/Environment/SustainableDevelopment/LIFEProgramme/

An Fhoireann Mhonatóireachta in Éirinn ASTRALE- HTSPE Ltd Thamesfield House, Boundary Way UK - Hemel Hempstead HP2 7SR Tel: +44 1442 202400 Fax: +44 1442 266438 Email: htspe@astrale.org

Nuashonrú is deireanaí: 29/11/13

An Coimisiún Eorpach, AS an Chomhshaoil – Aonaid LIFE E.3 agus E.4 (http://ec.europa.eu/life/)

– Leathanach 4 –

Tograí um Beartas agus Rialachas Comhshaoil a bhí ar siúl in Éirinn le déanaí Teideal an togra

Uimhir an togra

Suíomh Idirlín an Togra

Adhmad Glan a aisghabháil as Adhmad Salach (CleanWood)

LIFE06 ENV_IRL_000532

http://www.clean-wood.eu/

Teicneolaíocht Dípholaiméirithe do Rubar mar aon le hOptamú Fuinnimh chun Táirigí Carbóin a tháirgeadh (DEPOTEC)

LIFE10 ENV_IE_000695

http://www.depotec.eu

Turasóireacht na Bóirne um Chaomhnú (Burren Tourism)

LIFE11 ENV_IE_000922

http://www.burrengeopark.ie/whatwe-do/geopark-life-project/

Cliceáil ar an deilbhín chun achoimre ar an togra a léamh

Tréimhse an Togra

10/2006–> 07/2010

09/2011–> 09/2014

10/2012–> 12/2017

Tograí Nádúir & Bithéagsúlachta a bhí ar siúl in Éirinn le déanaí Teideal an togra

Uimhir an togra

Suíomh Idirlín an Togra

Speicis uisce ionracha a rialú agus pobail nádúrtha a athshlánú in Éirinn (CAISIE)

LIFE07 NAT_IRL_000341

http://caisie.ie/

LCS na Sionainne Íochtair a athshlánú le haghaidh Loimpre Mhara, Bradáin Atlantaigh agus Madra Uisce Eorpaigh (IShannonSACLAEO)

LIFE07 NAT_IRL_000342

http://www.mulkearlife.com/

Athshlánú LCS na hAbhann Móire Uachtair don Diúilicín Péarla Fionnuisce, don Bhradán Atlantach, don Madra Uisce Eorpach agus don gCruidín (BLACKWATER SAMOK)

LIFE09 NAT_IRL_000220

Dea-chleachas a thaispeáint maidir le hathshlánú Portaigh Ardaithe in Éirinn (DBPRBRI)

LIFE09 NAT_IRL_000222

Bainistiú inbhuanaithe ar ghnáthóga tosaíochta Iarscríbhinne 1 den Treoir um Ghnáthóga Talún in Oileáin Árann (LIFE Aran)

LIFE12 NAT_IE_000995

Nuashonrú is deireanaí: 29/11/13

Cliceáil ar an deilbhín chun achoimre ar an togra a léamh

Tréimhse an Togra

01/2009 –> 01/2013

01/2009 –> 01/2014

http://www.duhallowlife.com/ 09/2010 –> 08/2014

http://www.raisedbogrestoration.ie

01/2011 –> 12/2015

N/B 09/2013 –> 12/2017

An Coimisiún Eorpach, AS an Chomhshaoil – Aonaid LIFE E.3 agus E.4 (http://ec.europa.eu/life/)

– Leathanach 5 –