fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
A-1
Vh{kLku {w:Í sw{Ú¢ïwyËwÁwkY¢Gï ËwËuÁ¢éYÃkkf Ë}¢é¥þheV kk {I UrfÞk{ík 1 Á¢¢ï 6Ãkh Vh{kLku MMíkVk : rsMk: òu Lku {w Í Ãkh }¢éhku yuÛÍ¢fu çkkh yÕ÷kn ÈG UÚ}¢¢Ýï{w{w}¢é SíkVk ¼GÈGU¢ ÐÚ G¢ÃkZk ÎéMÃkZu Î øà¢ÚèÈG ÐÉGïxWMk ¢¢ }¢ñfu´ rËLk WMk fe þVkyík fYt ø kk. Ãkh ËMk hn{íkU ¼u s íkk ni . ({w  M÷{) çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J
rfíkkçk ÃkZLku fe Ëwyk
yÍ : þi¾u íkhefík, y{ehu yn÷u MkwLLkík, çkkrLkÞu Ëk’ðíku RM÷k{e, nÍhík yÕ÷k{k {ki÷kLkk yçkq rçk÷k÷ {wnB{Ë RÕÞkMk y¥kkh fkrËhe h-Íðe ËeLke rfíkkçk Þk RM÷k{e Mkçkf ÃkZLku Mku Ãkn÷u Íi÷ {U Ëe nwE Ëwyk ÃkZ ÷ersÞu òu fwA ÃkZUøku ÞkË hnuøkk. Ëwyk Þun ni :
íkhs{k : yi yÕ÷kn
! n{ Ãkh RÕ{ ð rnõ{ík fu ËhðkÍu ¾ku÷ Ëu ykih n{ Ãkh yÃkLke hn{ík LkkrÍ÷ Vh{k ! yi y-Í{ík ykih çkwÍwøkeo ðk÷u !
Lkkux : yÔð÷ ykr¾h yuf yuf çkkh ËwYË þheV ÃkZ ÷ersÞu.
íkkr÷çku øk{u {ËeLkk ð çkfey ð {ÂøVhík 13 þÔðk÷w÷ {wfho{ 1428 rn.
rfÞk{ík fu hkuÍ nMkhík Vh{kLku {wMíkVk
: Mkçk Mku rÍÞkËk nMkhík
rfÞk{ík fu rËLk WMk fku nkuøke rsMku ËwLÞk {U RÕ{ nkrMk÷ fhLku fk {kify r{÷k {økh WMk Lku nkrMk÷ Lk rfÞk ykih WMk þÏMk fku nkuøke rsMk Lku RÕ{ nkrMk÷ rfÞk ykih ËqMkhkU Lku íkku WMk Mku MkwLk fh LkVTy WXkÞk ÷urfLk WMk Lku Lk WXkÞk (Þk’Lke WMk RÕ{ Ãkh y{÷ Lk rfÞk)
rfíkkçk fu ¾heËkh {w-íkðßsun nkU rfíkkçk fe íkçkkyík {U Lkw{kÞk ¾hkçke nku Þk MkVnkík f{ nkU Þk çkkR®Lzøk {U ykøku ÃkeAu nku økyu nkU íkku {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk Mku Ásqy Vh{kRÞu.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
A-2
“fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt” Þun rhMkk÷k (fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt) þi¾u íkhefík, y{ehu yn÷u MkwLLkík, çkkrLkÞu Ëk’ðíku RM÷k{e nÍhík yÕ÷k{k {ki÷kLkk yçkq rçk÷k÷ {wnB{Ë RÕÞkMk y¥kkh fkrËhe h-Íðe rÍÞkE
Lku WËqo ÍçkkLk {U íknheh Vh{kÞk ni.
{sr÷Mku íkhkrs{ (Ëk’ðíku RM÷k{e) Lku RMk rhMkk÷u fku økw s hkíke hM{w ÷ ¾ík {U íkhíkeçk Ëu fh Ãku þ rfÞk ni yki h {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk Mku þkyuy fhðkÞk ni. RMk {U yøkh rfMke søkn f{e çkuþe Ãkkyut íkku {sr÷Mku íkhkrs{ fku (çk Íheyyu {õíkqçk, E-{uR÷ Þk SMS ) {w¥k÷y Vh{k fh Mkðkçk f{kRÞu. hkrçkíkk : {sr÷Mku íkhkrs{ (Ëk’ðíku RM÷k{e)
{f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk rMk÷uõxuz nkWMk, yr÷V fe {ÂMsË fu Mkk{Lku, íkeLk ËhðkÍk, yn{ËykçkkË-1, økwshkík, RÂLzÞk MO. 09374031409 E-mail : translationmaktabhind@dawateislami.net
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
1
: rsMk Lku {wÍ Ãkh yuf çkkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZk yÕ÷kn
Vh{kLku {wMíkVk hn{íkU ¼usíkk ni.
WMk Ãkh ËMk
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt1 þiíkkLk ÷k¾ MkwMíke rË÷kyu Þun çkÞkLk (48 MkVnkík) ykr¾h íkf ykÃk ¾kiVu ykr¾hík Mku ÷hÍ WXUøku.
ÃkZ ÷ersÞu
ËwYË þheV fe VÍe÷ík yÕ÷kn
fu {nçkqçk, ËkLkkyu økwÞqçk, {wLkÍTÍnwLk yrLk÷ fk Vh{kLku íkfhwoçk rLkþkLk ni : çkuþf
WÞqçk
çkhkuÍu rfÞk{ík ÷kuøkkU {U Mku {uhu fheçk íkh ðkun nkuøkk òu {wÍ Ãkh Mkçk Mku rÍÞkËk ËwYË ¼usu.
Rçkúkne{ ¾÷e÷wÕ÷kn fu ¼íkesu nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík 1 : Þun çkÞkLk y{ehu yn÷u MkwLLkík
nÍhíku MkÂGÞËwLkk
Lku íkç÷eøku fwhykLkku MkwLLkík fe yk÷{økeh økih rMkÞkMke íknhef Ëk’ðíku RM÷k{e fu yk÷{e {-ËLke {foÍ ViÍkLku {ËeLkk fu yLËh n^íkkðkh MkwLLkíkkU ¼hu Rsrík{ky (29 Íe fk’Ën 1432 rMk.rn./ 27-10-11) {U Vh{kÞk Úkk. íkh{e{ ð RÍkVu fu MkkÚk íknhehLk nkrÍhu r¾Ë{ík ni. -{sr÷Mku {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk økÞk.
2
: òu þÏMk {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZLkk ¼q÷ økÞk ðkun sLLkík fk hkMíkk ¼q÷
fu ¼íkesu nI , ykÃk MkËq { fu Lkçke Úku . yki h ykÃk nÍhíku MkÂGÞËwLkk Rçkúkne{ ¾÷e÷wÕ÷kn fu MkkÚk rnshík fh fu {wÕfu þk{ {U ykyu Úku ykih nÍhíku MkÂGÞËwLkk Rçkúkne{ ¾÷e÷wÕ÷kn fe çknw í k r¾Ë{ík fe Úke. nÍhíku MkÂGÞËw L kk Rçkú k ne{ fe Ëwyk Mku ykÃk Lkçke çkLkkyu økyu. Rçkú k ne{
(LkqÁ÷ RhVkLk, Mk. 255)
ËwLÞk {U Mkçk Mku Ãkn÷u þiíkkLk Lku çkË Vu’÷e fhðkE
ËwLÞk {U Mkçk Mku Ãkn÷u çkË Vu’÷e þiíkkLk Lku fhðkE, ðkun nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík fe fki{ {U yBhËu nMkeLk Þk’Lke ¾qçk Mkqhík ÷zfu fe þõ÷ {U ykÞk ykih WLk ÷kuøkkU fku yÃkLke òrLkçk {kR÷ rfÞk Þnkt íkf fu økLËk fk{ fhðkLku {U fkBÞkçk nku økÞk ykih RMk fk WLk fku yiMkk [Mfk ÷økk fu RMk çkwhu fk{ fu ykËe nku økyu ykih Lkkiçkík Þnkt íkf ÃknkU[e fu ykihíkkU fku Akuz fh {ËkuO Mku yÃkLke “Ïðkrnþ” Ãkqhe fhLku ÷øku.
MkÂGÞËwLkk ÷qík
Lku Mk{ÍkÞk
nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík Lku WLk ÷kuøkkU fku RMk Vu’÷u çkË Mku {Ly fhíku nwyu òu çkÞkLk Vh{kÞk RMk fku Ãkkhn 8 Mkq-híkw÷ yk’hkV ykÞík LkBçkh 80 ykih 81 {U RLk yÕVkÍ {U rÍ¢ rfÞk økÞk ni :
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk çkËçkÏík nku økÞk.
3
: rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf Lk ÃkZk íknfef ðkun
íkh-s-{yu fLÍw÷ E{kLk : õÞk ðkun çku nÞkE fhíku nku òu íkw{ Mku Ãkn÷u snkLk {U rfMke Lku Lk fe. íkw{ íkku {ËkuO fu ÃkkMk þnTðík Mku òíku nku ykihíkU Akuz fh, çkÕfu íkw{ ÷kuøk nË Mku økwÍh økyu.
nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík fu ËwLÞk ð ykr¾hík fe ¼÷kE Ãkh {w~íkr{÷ çkÞkLku ykrVGÞík rLkþkLk fku MkwLk fh çku nÞk fki{ Lku çkòyu Mkhu íkM÷e{ ¾{ fhLku fu òu çku çkkfkLkk sðkçk rËÞk WMku Ãkkhn 8 Mkq-híkw÷ yk’hkV ykÞík 82 {U RLk ÷^ÍkU fu MkkÚk çkÞkLk rfÞk økÞk ni : íkh-s-{yu fLÍw÷ E{kLk : ykih WMk fe fki{ fk fwA sðkçk Lk Úkk {økh Þune fnLkk fu RLk fku yÃkLke çkMíke Mku rLkfk÷ Ëku Þun ÷kuøk íkku ÃkkfeÍøke [kníku nI.
fki{u ÷qík Ãkh ÷hÍk ¾iÍ yÍkçk LkkrÍ÷ nku økÞk
sçk fki{u ÷qík fe Mkhfþe ykih ¾M÷íku çkË Vu’÷e fkrçk÷u rnËkÞík Lk hne íkku yÕ÷kn íkyk÷k fk yÍkçk yk økÞk, [wLkkL[u nÍhíku MkÂGÞËwLkk rsçkúe÷ [LË rVrh~íkkU fu n{hkn yBhËu nMkeLk Þk’Lke ¾qçk Mkqhík ÷zfkU fe Mkqhík {U {un{kLk çkLk fh nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík fu ÃkkMk ÃknkU[u. WLk {un{kLkkU fu nwMLkku s{k÷ ykih fki{ fe çkËfkhe fe ¾M÷ík
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
4
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku {wÍ Ãkh ËMk {híkçkk Mkwçn ykih ËMk {híkçkk þk{ ËwwYËu Ãkkf ÃkZk WMku rfÞk{ík fu rËLk {uhe þVkyík r{÷uøke.
fu ¾Þk÷ Mku nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík rLknkÞík {wþÔðþ Þk’Lke rV¢ {LË nwyu. Úkkuze Ëuh çkk’Ë fki{ fu çkË Vu’÷kU Lku nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík fu {fkLku yk÷eþkLk fk {wnk-Mkhk fh r÷Þk ykih WLk {un{kLkkU fu MkkÚk çkË Vu’÷e fu çkwhu RhkËu Mku Ëeðkh Ãkh [ZLku ÷øku. nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík Lku rLknkÞík rË÷MkkuÍe fu MkkÚk WLk ÷kuøkkU fku Mk{ÍkÞk {økh ðkun yÃkLku çkË RhkËu Mku çkkÍ Lk ykyu. ykÃk fku {w-íkVr¬h ð hLSËk Ëu¾ fh nÍhíku MkÂGÞËwLkk rsçkúe÷ Lku fnk : Þk LkrçkGÞÕ÷kn ! ykÃk øk{økeLk Lk nkU, n{ rVrh~íku nI ykih RLk çkËfkhkU Ãkh yÕ÷kn fk yÍkçk ÷u fh Wíkhu nI, ykÃk {wyr{LkeLk ykih yÃkLku ynT÷ku RÞk÷ fku MkkÚk ÷u fh Mkwçn nkuLku Mku Ãkn÷u Ãkn÷u RMk çkMíke Mku Ëqh rLkf÷ òRÞu ykih ¾çkhËkh ! fkuE þÏMk ÃkeAu {wz fh çkMíke fe íkhV Lk Ëu¾u ðhLkk ðkun ¼e RMk yÍkçk {U økrh^íkkh nku òyu ø kk. [w L kkL[u nÍhíku MkÂGÞËw L kk ÷q í k yÃkLku ½h ðk÷kU ykih {kur{LkkU fku n{hkn ÷u fh çkMíke Mku çkknh íkþheV ÷u økyu. rVh nÍhíku MkÂGÞËwLkk rsçkúe÷ RMk þnh fe Ãkkt[kU çkÂMíkÞkU fku yÃkLku ÃkhkU Ãkh WXk fh ykM{kLk fe íkhV çkw÷LË nwyu ykih fwA QÃkh ò fh WLk çkÂMíkÞkU fku Í{eLk Ãkh W÷x rËÞk. rVh WLk Ãkh RMk Íkuh Mku ÃkÚÚkhkU fk {ªn çkhMkk fu fki{u ÷qík fe ÷kþkU fu ¼e ÃkhÏ[u Wz økyu ! yiLk WMk ðõík sçk fu Þun þnh W÷x Ãk÷x nku hnk Úkk nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík fe yuf çkeðe rsMk fk Lkk{ “ðkR÷k” Úkk òu fu Ëh nfefík {wLkkrVfk Úke ykih fki{ fu çkËkfkhkU Mku {nççkík h¾íke Úke WMk Lku
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk sVk fe.
5
: rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwwYË þheV Lk ÃkZk WMk Lku
ÃkeAu {wz fh Ëu¾ r÷Þk ykih WMk fu {wtn Mku rLkf÷k : “nkyu hu {uhe fki{ !” Þun fn fh ¾ze nku økE rVh yÍkçku R÷kne fk yuf ÃkÚÚkh WMk fu QÃkh ¼e røkh Ãkzk ykih ðkun ¼e n÷kf nku økE. Ãkkhn 8 Mkq-híkw÷ yk’hkV ykÞík 83 ykih 84 {U RþkoËu hççkw÷ RçkkË nkuíkk ni : íkh-s-{yu fLÍw÷ E{kLk : íkku n{ Lku WMku ykih WMk fu ½h ðk÷kU fku Lkòík Ëe {økh WMk fe ykihík, ðkun hn òLku ðk÷kU {U nwE. ykih n{ Lku WLk Ãkh yuf {ªn çkhMkkÞk, íkku Ëu¾ku fiMkk yLò{ nwðk {wsrh{kU fk.
çkËfkh fki{ Ãkh çkhMkkyu òLku ðk÷u nh ÃkÚÚkh Ãkh WMk þÏMk fk Lkk{ r÷¾k Úkk òu WMk ÃkÚÚkh Mku n÷kf nwðk. ({k¾qÍ yÍ : yòRçkw÷ fwhykLk, Mk. 110 íkk 112,
ÃkÚÚkh Lku ÃkeAk rfÞk !
)
nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÷qík fe fki{ fk yuf íkkrsh WMk ðõík fkhku ç kkhe íkki h Ãkh {¬íkw ÷ {w f ho { k ykÞk nwðk Úkk, WMk fu Lkk{ fk ÃkÚÚkh ðnª ÃknkU[ økÞk {økh rVrh~íkkU Lku Þun fn fh hkuf r÷Þk fu Þun yÕ÷kn fk nh{ ni. [wLkkL[u ðkun ÃkÚÚkh 40 rËLk íkf nh{ fu çkknh Í{eLk ð ykM{kLk fu Ëhr{ÞkLk {wyÕ÷f (Þk’Lke ÷xfk) hnk sqt ne ðkun íkkrsh Vkrhøk nku fh {¬íkw÷ {wfho{k Mku rLkf÷ fh nh{ Mku çkknh nwðk fu ðkun ÃkÚÚkh WMk Ãkh røkhk ykih ðkun ðnª n÷kf nku økÞk.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk þVkyík f\tøkk.
6
: òu {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk ËwYË þheV ÃkZuøkk {I rfÞk{ík fu rËLk WMk fe
Mkwyh Rø÷k{ çkkÍ nkuíkk ni
{wVÂMMkhu þneh nfe{w÷ WB{ík nÍhíku {w^íke yn{Ë Þkh ¾kLk Vh{kíku nI : Vkrnþk (çku nÞkE) ðkun økwLkkn ni rsMku yõ÷ ¼e çkwhk Mk{Íu. fw£ yøk[uo çkË íkheLk økwLkknu fçkehk ni {økh RMku hçk ( ) Lku Vkrnþk (Þk’Lke çku nÞkE) Lk Vh{kÞk õÞqtfu Lk^Mku RLMkkLke RMk Mku r½Lk Lknª fhíke. çknwíkuhu ykrf÷ (yõ÷ {LË fn÷kLku ðk÷u) RMk {U økrh^íkkh nI {økh Rø÷k{ (Þk’Lke çkË Vu’÷e) íkku yiMke çkwhe [eÍ ni fu òLkðh ¼e RMk Mku {w-íkLkÂ^Vh nI rMkðkyu Mkwyh fu. ÷zfkU Mku Rø÷k{ nhk{u fíE ni RMk fu nhk{ nkuLku fk {wÂLfh (Þk’Lke RLfkh fhLku ðk÷k) fkrVh ni. ÷qíke (Þk’Lke Rø÷k{ çkkÍ) {Ëo, “ykihík” fu fkrçk÷ Lknª hníkk. (LkqÁ÷ RhVkLk, Mk. 255)
yÕ÷kn
fe çkkhøkkn {U Mkçk Mku rÍÞkËk Lkk ÃkMkLËeËk økwLkkn
nÍhíku MkÂGÞËwLkk Mkw÷i{kLk Lku yuf {íkoçkk þiíkkLk Mku ÃkqAk fu yÕ÷kn fku Mkçk Mku çkZ fh fkiLk Mkk økwLkkn Lkk ÃkMkLË ni ? Rç÷eMk çkku÷k : yÕ÷kn íkyk÷k fku Þun økwLkkn Mkçk Mku rÍÞkËk Lkk ÃkMkLË ni fu {Ëo, {Ëo Mku çkË Vu’÷e fhu ykih ykihík, ykihík Mku yÃkLke Ïðkrnþ Ãkqhe fhu. ¾k-ík{w÷ {wh-Mk÷eLk, hnT{íkwÂÕ÷÷ yk-÷{eLk fk Vh{kLku Rçkúík rLkþkLk ni : sçk {Ëo {Ëo Mku nhk{ fkhe fhu íkku ðkun ËkuLkkU ÍkLke nI ykih sçk ykihík ykihík Mku nhk{ fkhe fhu íkku ðkun ËkuLkkU ÍkrLkÞk nI.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk
7
: {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf fe fMkhík fhku çkuþf Þun íkwBnkhu r÷Þu íknkhík ni.
íkeLk íkhn fu yBhË ÃkhMík
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçkq MkEË ¾wËhe Mku {hðe ni fu ykr¾he Í{kLku {U fwA ÷kuøk “÷qríkGÞk” fn÷kyutøku ykih Þun íkeLk3 íkhn fu nkUøku 1 ðkun fu òu (þnTðík fu MkkÚk) rMkVo yBhËkU fe MkqhíkU Ëu¾Uøku ykih (çkk ðwsqËu þnTðík) WLk Mku çkkík[eík fhUøku 2 òu (þnTðík fu MkkÚk) WLk Mku nkÚk r{÷kyutøku ykih øk÷u ¼e r{÷Uøku 3 òu WLk fu MkkÚk çkË Vu’÷e fhUøku. WLk Mk¼kU Ãkh yÕ÷kn fe ÷k’Lkík ni {økh ðkun òu íkkiçkk fh ÷Uøku. (íkku yÕ÷kn WLk fe íkkiçkk fçkq÷ Vh{k ÷uøkk ykih ðkun ÷k’Lkík Mku çk[u hnUøku)
Mkw÷økíke ÷kþU
nÍhíku MkÂGÞËwLkk EMkk YnwÕ÷kn Lku yuf çkkh støk÷ {U Ëu¾k fu yuf “{Ëo” Ãkh ykøk s÷ hne ni. ykÃk Lku ÃkkLke ÷u fh ykøk çkwÍkLke [kne íkku ykøk Lku yBhË fe Mkqhík RÂÏíkÞkh fh ÷e. nÍhíku MkÂGÞËwLkk EMkk YnwÕ÷kn Lku yÕ÷kn fe çkkhøkkn {U yÍo fe : Þk yÕ÷kn ! RLk ËkuLkkU fku yÃkLke yM÷e nk÷ík Ãkh ÷kixk Ëu, íkk fu {I RLk Mku RLk fk økwLkkn ÃkqAqt. [wLkkL[u {Ëo ykih yBhË ykøk Mku çkknh yk økyu. {Ëo fnLku ÷økk : Þk YnÕ÷kn ! {I Lku RMk yBhË Mku ËkuMíke fe Úke, y^MkkuMk ! þnTðík Mku {ø÷qçk nku fh {I Lku þçku sw{wyk RMk Mku çkË Vu’÷e fe, ËqMkhu rËLk ¼e fk÷k {wtn rfÞk. yuf LkkMkun (Þk’Lke LkMkeník fhLku ðk÷u) Lku ¾wËk
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {w M íkVk ÃknkU[íkk ni.
8
: íkw{ snkt ¼e nku {wÍ Ãkh ËwwYË ÃkZku fu íkwBnkhk ËwwYË {wÍ íkf
fk ¾kiV rË÷kÞk {økh {I Lk {kLkk. rVh n{ ËkuLkkU {h økyu. yçk çkkhe çkkhe ykøk çkLk fh yuf ËqMkhu fku s÷kíku nI ykih n{khk Þun yÍkçk rfÞk{ík íkf ni. (Þk’Lke yÕ÷kn íkyk÷k fe ÃkLkkn)
yBhË ¼e snLLk{ fk nfËkh !
yBhËkut Mku ËkuÂMíkÞkt fhLku ðk÷u þiíkkLk fu ðkh Mku ¾çkhËkh ! çkuþf RÂçíkËkyLk rLkGÞík MkkV ne Mkne, {økh þiíkkLk fku çknfkíku Ëuh Lknª ÷økíke, yBhË Mku ËkuMíke fhLku ðk÷u fk fwA Lknª íkku çkË rLkøkkne ykih þnTðík fu MkkÚk çkËLk xfhkLku fu økwLkkn Mku çk[Lkk íkku rLknkÞík ne Ëw~ðkh nkuíkk ni. Þun ¼e ÞkË hnu ! yøkh yBhË rhÍk {LËe Mku Þk ÃkiMkkU Þk Lkkufhe ðøkihk fu ÷k÷[ {U çkË Vu’÷e fhðkyuøkk íkku ðkun ¼e økwLknøkkh ykih snLLk{ fk nfËkh ni.
fki{u ÷qík fu frçkúMíkkLk {U
nÍhíku MkÂGÞËwLkk ðfey Mku {hðe ni : “òu þÏMk fki{u ÷qík fk Mkk y{÷ (Þk’Lke çkË Vu’÷e) fhíkk nkuøkk ykih rçkøkih íkkiçkk {huøkk, íkku íkËVeLk fu çkk’Ë WMku fki{u ÷qík fu frçkúMíkkLk {U {wLíkrf÷ fh rËÞk òyuøkk ykih WMk fk n~h fki{u ÷qík fu MkkÚk nkuøkk.” (Þk’Lke fki{u ÷qík fu MkkÚk rfÞk{ík {U WXuøkk)
Rø÷k{ çkkÍ fe ËwLÞk {U MkÍk
n-LkVe {Ínçk {U Rø÷k{ çkkÍ (Þk’Lke çkË Vu’÷e fhLku ðk÷u) fe MkÍk Þun ni fu WMk fu QÃkh Ëeðkh røkhk ËU Þk Ÿ[e
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
9
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ Ãkh ËwwYË þheV Lk ÃkZu íkku ðkun ÷kuøkkU {U Mku fLsqMk íkheLk þÏMk ni.
søkn Mku WMk fku ykitÄk fh fu røkhkyut ykih WMk Ãkh ÃkÚÚkh çkhMkkyut Þk WMku fiË {U h¾U Þnkt íkf fu {h òyu Þk íkkiçkk fh ÷u. Þk [LË çkkh Þun Vu’÷u çkË rfÞk nku íkku çkkËþknu RM÷k{ WMku fí÷ fh zk÷u. yðk{ fu r÷Þu RòÍík Lknª fu çkÞkLk fËko MkÍkyut ËU, rMkVo nkrf{u RM÷k{ Ëuøkk.
çkË Vu’÷e fku òRÍ Mk{ÍLkk fiMkk ?
Ëk’ðíku RM÷k{e fu Rþkyíke RËkhu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkqyk 692 MkVnkík Ãkh {w~íkr{÷ rfíkkçk, “fwr£GÞk fr÷{kík fu çkkhu {U Mkwðk÷ sðkçk” MkVnk 397 íkk 398 Mku Ëku Mkwðk÷ sðkçk {w÷k-nÍk Vh{kRÞu : Mkwðk÷ : òu çkË Vu’÷e fku òRÍ Mk{Íu Þk òRÍ fnu õÞk ðkun {wMkÕ{kLk ne hnuøkk ? sðkçk : Lknª, ðkun fkrVh nku òyuøkk. Vw-fnkyu rfhk{ Vh{kíku nI : rsMk Lku nhk{u Rß{kE fe nwh{ík fk RLfkh rfÞk Þk WMk fu nhk{ nkuLku {U þf rfÞk ðkun fkrVh ni siMku þhkçk (¾{ú), rÍLkk, r÷ðkíkík, MkqË ðøkihnk. {uhu ykfk yk’÷k nÍhík, R{k{u yn÷u MkwLLkík, {ki÷kLkk þkn R{k{ yn{Ë hÍk ¾kLk r÷ðkíkík fu n÷k÷ nkuLku fu fkR÷ fu çkkhu {U RþkoË Vh{kíku nI rnÕ÷u r÷ðkíkík fk fkR÷ fkrVh ni. (Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 23, Mk. 694)
“fkþ ! çkË Vu’÷e òRÍ nkuíke” fnLkk fw£ ni
Mkwðk÷ : WMk þÏMk fu r÷Þu õÞk nwõ{ ni òu òRÍ íkku Lk fnu {økh Þun
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk Ãkh ËwwYËu Ãkkf Lk ÃkZu.
10
: WMk þÏMk fe Lkkf ¾kf yk÷qË nku rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ
ík{LLkk fhu fu fkþ ! çkË Vu’÷e òRÍ nkuíke. sðkçk : Þun ík{LLkk ¼e fw£ ni. y÷ çknTÁhkoRf rsÕË 5 MkVnk 208 Ãkh ni : òu nhk{ fk{ f¼e n÷k÷ Lk nwyu WLk fu çkkhu {U n÷k÷ nkuLku fe ík{LLkk fhLkk fw£ ni {-Mk÷Lk ík{LLkk fhLkk fu fkþ ! ÍwÕ{, rÍLkk ykih fí÷u Lkknf n÷k÷ nkuíku.
Ãkuþ R{k{ fe fhk{ík
yi yÕ÷kn fe hn{ík Mku sLLkíkw÷ rVhËkiMk {U {¬e {-ËLke ykfk fu ÃkzkuMk fu ík÷çk økkhku ! çkË Vu’÷e Mku çk[Lku fu r÷Þu rLkøkknkU fe rnVkÍík ¼e ÍYhe ni fu Þun RMk ¾kiVLkkf økwLkkn fe Ãkn÷e MkeZe ni, çkË rLkøkkne fe íkçkkn fkhe fe yuf Í÷f {w÷k-nÍk nku, [wLkkL[u nkrVÍ yçkq y{ú {ÿMku {U fwhykLku Ãkkf ÃkZkíku Úku, yuf çkkh yuf ¾qçk Mkqhík ÷zfk ÃkZLku fu r÷Þu yk økÞk, WMk fe íkhV økLËe ÷ÍTÍík fu MkkÚk Ëu¾íku ne WLk fku Mkkhk fwhykLk þheV ¼w÷k rËÞk økÞk, ¾qçk íkkiçkk fe ykih hkuíku nwyu {~nqh íkkçkuE çkwÍwøko nÍhíku MkÂGÞËwLkk nMkLk çkMkhe fe çkkhøkkn {U nkrÍh nku fh YËkË yÍo fh fu íkkr÷çku Ëwyk nwyu. Vh{kÞk : RMke Mkk÷ ns fe MkykËík nkrMk÷ fhku ykih r{Lkk þheV fe {ÂMsËw÷ ¾iV þheV {U ò fh ðnkt Ãkuþ R{k{ Mku Ëwyk fhðkyku. [wLkkL[u (Mkkrçkfk) nkrVÍ Mkkrnçk Lku ns rfÞk ykih {ÂMsËw÷ ¾iV þheV {U Íkunh Mku Ãkn÷u nkrÍh nku økyu, yuf LkqhkLke [unhu ðk÷u çkqZu Ãkuþ R{k{ Mkkrnçk ÷kuøkkU fu Íwh{x fu yLËh {unhkçk {U íkþheV Vh{k Úku. fwA Ëuh fu çkk’Ë yuf Mkkrnçk íkþheV ÷kyu,
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk økwLkkn {wykV nkUøku.
11
: rsMk Lku {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk Ëku Mkku çkkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZk WMk fu Ëku Mkku Mkk÷ fu
çk þw{q÷ R{k{ Mkkrnçk Mkçk Lku ¾zu nku fh WLk fk RÂMíkõçkk÷ rfÞk, Lkki ðkrhË (Lkyu ykLku ðk÷u Mkkrnçk) ¼e WMke nÕfu {U çkiX økyu. yÍkLk nwE ykih Lk{kÍu Íkunh fu çkk’Ë ÷kuøk {wLíkrþh nku økyu. Ãkuþ R{k{ Mkkrnçk fku íkLnk Ãkk fh (Mkkrçkfk) nkrVÍ Mkkrnçk ykøku çkZu ykih Mk÷k{ ð ËMík çkkuMke fu çkk’Ë hkuíku nwyu {wÆyk yÍo fh fu Ëwyk fe RÂÕíkò fe, Ãkuþ R{k{ Mkkrnçk fu Ëwyk fhíku ne Mkkhk fwhykLku {SË rVh rn^Í nku økÞk, R{k{ Mkkrnçk Lku ÃkqAk : íkwBnU {uhk Ãkíkk rfMk Lku çkíkkÞk ? yÍo fe : nÍhíku MkÂGÞËwLkk nMkLk çkMkhe Lku. Vh{kLku ÷øku : yåAk ! WLnkU Lku {uhk ÃkËko Vkþ rfÞk ni, yçk {I ¼e WLk fk hkÍ ¾ku÷íkk nqt, MkwLkku ! Íkunh Mku Ãkn÷u rsLk Mkkrnçk fe yk{Ë Ãkh WX fh Mkçk Lku íkk’Íe{ fe Úke ðkun nÍhíku MkÂGÞËwLkk nMkLk çkMkhe Úku ! ðkun yÃkLke fhk{ík Mku çkMkhk þheV Mku Þnkt r{Lkk þheV fe {ÂMsËw÷ ¾iV {U íkþheV ÷k fh hku Í kLkk Lk{kÍu Íku n h yËk Vh{kíku nI . yÕ÷kn fe WLk Ãkh hn{ík nku ykih WLk fu MkËfu n{khe çku rnMkkçk {ÂøVhík nku. ykr¾he W{ú ni õÞk hkiLkfu ËwLÞk Ëu¾qt yçk íkku çkMk yuf ne ÄwLk ni fu {ËeLkk Ëu¾qt
nkrVÍu fe íkçkkne fk yuf Mkçkçk
yi ËeËkhu {ËeLkk fu ykhÍq {LË ykrþfkLku hMkq÷ ! Ëu¾k yk5 Lku ! yBhË fe íkhV “økLËe ÷ÍTÍík” fu MkkÚk Ëu¾Lku Mku nkrVÍk ¼e íkçkkn
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk
: {wÍ Ãkh ËwwYË þheV ÃkZku yÕ÷kn
12 íkw{ Ãkh hn{ík ¼usuøkk.
nku Mkfíkk ni. yks f÷ ÞkË Ëk~ík fe f{e fe rþfkÞík yk{ ni, nw^VkÍ fe ¼e yuf íkk’ËkË nkrVÍu fe f{Íkuhe fe ykVík {U {wçík÷k ni ykih çknwík MkkU fku íkku fwhykLku Ãkkf ne ¼w÷k rËÞk òíkk ni
(fwhykLk þheV Þk Vw÷kt ykÞík “¼q÷” økÞk fnLku fu çkòyu “¼w÷k rËÞk økÞk” fnLkk {wLkkrMkçk ni) çkË rLkøkkne ykih T.V. ðøkihk Ãkh
rVÕ{U rzhk{u Ëu¾Lkk økwLkkn ð nhk{ ykih snLLk{ {U ÷u òLku ðk÷k fk{ ni ykih RMk Mku nkrVÍk ¼e f{Íkuh nku òíkk ni. nkrVÍk f{Íkuh nkuLku fu ykih ¼e fE yMçkkçk nI r÷nkÍk ¾çkhËkh ! rfMke nkrVÍ Mkkrnçk fe {ÂLÍ÷ f{Íkuh nkuLku fe Mkqhík {U {nTÍ yÃkLke yxf÷ Mku Þun ÍunTLk çkLkk ÷uLkk fu çkË rLkøkkne fu Mkçkçk yiMkk nwðk ni, çkË økw{kLke ni ykih {wMkÕ{kLk Ãkh çkË økw{kLke nhk{ ykih snLLk{ {U ÷u òLku ðk÷k fk{ ni.
Ëku yBhË ÃkMkLË {wyÂÍTÍLkkU fe çkhçkkËe
yi E{kLk fe rnVkÍík fu r÷Þu fwZLku ðk÷u {ËeLku fu ËeðkLkku ! çkË Vu’÷e fe Lkkiçkík Lk ¼e ykyu íkçk ¼e çkË rLkøkkne Mku LkeÍ yBhË fu MkkÚk rË÷[MÃke h¾Lku ykih ËkuMíke fhLku Mku E{kLk çkhçkkË nku òLku fk ¼e yLËuþk ni. yuf rË÷ rn÷k ËuLku ðk÷e rnfkÞík ÃkrZÞu ykih ¾kiVu ¾wËk Mku ÷hrÍÞu : [wLkkL[u nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçËwÕ÷kn rçkLk yn{Ë {wyÂÍTÍLk Vh{kíku nI : {I íkðkVu fk’çkk {U {~økq÷ Úkk fu yuf þÏMk Ãkh LkÍh Ãkze òu røk÷kVu fk’çkk Mku r÷Ãkx fh yuf ne Ëwyk fe íkfhkh fh hnk Úkk : “Þk yÕ÷kn {wÍu ËwLÞk Mku {wMkÕ{kLk ne ÁÏMkík fhLkk.” {I Lku WMk Mku ÃkqAk : RMk fu R÷kðk fkuE ykih Ëwyk õÞqt Lknª {ktøkíku ? WMk Lku fnk : {uhu
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
13
Vh{kLku {wMíkVk : {wÍ Ãkh fMkhík Mku ËwwYËu Ãkkf ÃkZku çkuþf íkwBnkhk {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZLkk íkwBnkhu økwLkknkU fu r÷Þu {økrVhík ni.
Ëku2 ¼kE Úku, çkzk ¼kE [k÷eMk40 Mkk÷ íkf {ÂMsË {U rçk÷k {wykðÍk yÍkLk Ëuíkk hnk, sçk WMk fe {kiík fk ðõík ykÞk íkku WMk Lku fwhykLku Ãkkf {ktøkk, n{ Lku WMku rËÞk íkk fu RMk Mku çk-h-fíkU nkrMk÷ fhu, {økh fwhykLk þheV nkÚk {U ÷u fh ðkun fnLku ÷økk : “íkw{ Mkçk økðkn nku òyku fu {I fwhykLk fu ík{k{ yu’ríkfkËkík ð ynfk{kík Mku çkuÍkh nqt ykih LkMkhkLke (Þk’Lke r¢M[uLk) {Ínçk RÂÏíkÞkh fhíkk nqt.” rVh ðkun {h økÞk. RMk fu çkk’Ë ËqMkhu ¼kE Lku íkeMk30 çkhMk íkf {ÂMsË {U Ve Mkçker÷Õ÷kn yÍkLk Ëe. {økh WMk Lku ¼e ykr¾he ðõík LkMkhkLke (Þk’Lke r¢M[uLk) nkuLku fk yu’ríkhkV rfÞk ykih {h økÞk. r÷nkÍk {I yÃkLku ¾krík{u fu çkkhu {U çkunË rV¢ {LË nqt ykih nh ðõík ¾krík{k rçk÷¾ih fe Ëwyk {ktøkíkk hníkk nqt. nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçËwÕ÷kn rçkLk yn{Ë {wyÂÍTÍLk Lku WMk Mku RÂMík^Mkkh Vh{kÞk fu íkwBnkhu ËkuLkkU2 ¼kE ykr¾h yiMkk fkiLk Mkk økwLkkn fhíku Úku ? WMk Lku çkíkkÞk : “ðkun økih ykihíkkU {U rË÷[MÃke ÷uíku Úku ykih yBhËkut (Þk’Lke çku heþ ÷zfkU) fku (þnTðík Mku) Ëu¾íku Úku.” y¥kkh ni E{kt fe rnVkÍík fk Mkwðk÷e ¾k÷e Lknª òyuøkk Þun Ëhçkkhu Lkçke Mku (ðMkkR÷u çkÂÏþþ, Mk. 203)
[unhu fk økku~ík Íz økÞk
yuf çkwÍwøko
fku çkk’Ëu RÂLíkfk÷ Ïðkçk {U Ëu¾ fh
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk : òu {wÍ Ãkh yuf ËwwYË þheV ÃkZíkk ni yÕ÷kn fehkík ysTh r÷¾íkk ni ykih fehkík WnwË Ãknkz rsíkLkk ni.
14 WMk fu r÷Þu yuf
rfMke Lku ÃkqAk :
Þk’Lke yÕ÷kn Lku ykÃk fu MkkÚk õÞk {wyk-{÷k rfÞk ? fnLku ÷øku : {wÍu çkkhøkknu ¾wËk ðLËe {U Ãkuþ rfÞk økÞk ykih {uhu økwLkkn røkLkðkLku þwYy rfÞu økyu, {I Rfhkh fhíkk økÞk ykih ðkun {wykV nkuíku økyu, {økh yuf økwLkkn Ãkh þ{o fu {khu {I [wÃk nku økÞk ykih Ëu¾íku ne Ëu¾íku {uhu [unhu fe ¾k÷ ykih økku~ík Mkçk fwA Íz økÞk. Ïðkçk Ëu¾Lku ðk÷u Lku ÃkqAk : ykr¾h ðkun økwLkkn fkiLk Mkk Úkk ? Vh{kÞk : “y^MkkuMk ! yuf çkkh {I Lku yuf yBhË (Þk’Lke çku heþ ÷zfu) Ãkh þnTðík ¼he LkÍh zk÷ Ëe Úke.”
þnTðík Mku r÷çkkMk Ëu¾Lkk ¼e nhk{
yi ¾kiVu ¾wËk ykih R~fu {wMíkVk h¾Lku ðk÷u RM÷k{e ¼kRÞku ! ÷hÍ WrXÞu ! fu sçk yBhË fku þnTðík fu MkkÚk Ëu¾Lku fk RMk fËh ¾kiVLkkf yLò{ ni ! íkku Lk òLku çkË Vu’÷e fk fk yÍkçk rfMk fËh þËeË nkuøkk. Ëk’ðíku RM÷k{e fu Rþkyíke RËkhu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkqyk 1197 MkVnkík Ãkh {w~íkr{÷ rfíkkçk, “çknkhu þheyík (rsÕË 3)” MkVnk 442 Ãkh ni : ÷zfk sçk {whkrnf (Þk’Lke çkkr÷øk nkuLku fu fheçk) nku òyu ykih ðkun ¾qçk Mkqhík Lk nku íkku LkÍh fu çkkhu {U RMk fk ðkune nwõ{ ni òu {Ëo fk ni ykih ¾qçk Mkqhík nku íkku ykihík fk òu nwõ{ ni ðkun RMk fu r÷Þu ni Þk’Lke þnTðík fu MkkÚk RMk fe íkhV LkÍh fhLkk nhk{ ni ykih þnTðík Lk nku íkku WMk fe íkhV LkÍh ¼e fh Mkfíkk ni ykih WMk fu MkkÚk íkLnkE ¼e òRÍ ni. þnTðík Lk nkuLku fk {ík÷çk Þun ni fu WMku ÞfeLk nku fu LkÍh fhLku Mku þnTðík Lk nkuøke ykih yøkh RMk fk þwçkk ¼e nku íkku nhrøkÍ LkÍh Lk fhu, çkkuMkk
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
15
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku rfíkkçk {U {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf r÷¾k íkku sçk íkf {uhk Lkk{ WMk {U hnuøkk rVrh~íku WMk fu r÷Þu RÂMíkøVkh fhíku hnUøku.
(÷uLku) fe Ïðkrnþ ÃkiËk nkuLkk ¼e þnTðík fe nË {U Ëkr¾÷ ni.
ÞkË hnu ! yBhË fu Vfík [unhu ne fku þnTðík fu MkkÚk Ëu¾Lkk økwLkkn Lknª, rLkøkknU Lke[e nkuLku fu çkk ðwsqË yBhË fu MkeLku Þk nkÚk Þk Ãkkô ðøkihk çkÕfu rMkVo r÷çkkMk ne Ãkh LkÍh Ãkz hne nku ykih “økLËe ÷ÍTÍík” yk hne nku íkku WLk yk’Ík Þk r÷çkkMk fku Ëu¾Lkk ¼e økwLkkn ð nhk{ ykih snLLk{ {U ÷u òLku ðk÷k fk{ ni. yøkh rfMke ÷zfu fe íkhV çkkh çkkh Ëu¾Lku fku S [kn hnk nku ykih økLËe ÷ÍTÍík fu çkkRMk ðnkt Mku nxLku fk rË÷ Lk fhíkk nku, yøkh yiMkk ni íkku ðnkt Mku VkihLk nx òyu. yøkh þnTðík fu çkk ðwsqË WMk fku Ëu¾k Þk ðnkt hnk íkku økwLknøkkh ykih snLLk{ fk nfËkh ni.
¾kiVLkkf MkktÃk fe Íçko
yuf çkwÍwøko fku RÂLíkfk÷ fu çkk’Ë Ïðkçk {U Ëu¾k økÞk fu WLk fk ykÄk [unhk rMkÞkn ni. ðsn ÃkqALku Ãkh çkíkkÞk fu sLLkík {U òíku nwyu snLLk{ Ãkh Mku sqtne økwÍhk, yuf ¾kiVLkkf MkktÃk çkhyk{Ë nwðk ykih WMk Lku {uhu [unhu Ãkh yuf ÍkuhËkh Íçko ÷økkíku nwyu fnk : íkqLku Vw÷kt rËLk yuf yBhË fku þnTðík fu MkkÚk Ëu¾k Úkk Þun WMk çkË rLkøkkne fe MkÍk ni yøkh íkq rÍÞkËk Ëu¾íkk íkku {I rÍÞkËk MkÍk Ëuíkk.
þnTðík ÃkhMíke fu {wÏíkr÷V yLËkÍ
yi çkhkuÍu rfÞk{ík {¬e {-ËLke ykfk fe {wMfhkíke Lkqh çkhMkkíke nMkeLk Mkqhík Ëu¾Lku fu ykhÍq {LË ykrþfkLku hMkq÷ ! økkih íkku fersÞu ! sçk çk Lk-Íhu þnTðík Ëu¾Lku
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk hn{íkU ¼usíkk ni.
: rsMk Lku {wÍ Ãkh yuf çkkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZk yÕ÷kn
16 WMk Ãkh ËMk
fk yLò{ RMk fËh nku÷Lkkf ni íkku rVh þnTðík fu MkkÚk yBhË fe {wMfhknx Mku ÷wíV yLËkuÍ nkuLkk, çkÕfu ¾wË WMk fu Mkk{Lku “økLËe ÷ÍTÍík” fu MkkÚk RMk r÷Þu {wMfhkLkk íkk fu ðkun ¼e {wMfhkyu Þun rfMk fËh íkçkkn fwLk nkuøkk ! LkeÍ yBhË fu MkkÚk {ÍeË Þun fk{ ¼e þnTðík fu MkkÚk fhLkk nhk{ nI : RMk Mku ËkuMíke ykih ntMke {Íkf fhLkk, RMk fku Auz fh, økwMMkk rË÷k fh RMk fu RÍríkhkçk (Þk’Lke çku[iLke) Mku “økLËk {Ík” nkrMk÷ fhLkk, RMk fku ykøku Þk ÃkeAu Mfqxh Ãkh Mkwðkh fhLkk, WMk Mku r÷ÃkxLkk, WMk Mku nkÚk r{÷kLkk, øk÷u r{÷Lkk, WMk Mku yÃkLkk rsM{ xfhkLkk, WMk Mku yÃkLkk Mkh Ãkkô Þk f{h ðøkihk ËçkðkLkk, {hÍ ðøkihk {U WXíku çkiXíku Þk [÷íku nwyu WMk fu nkÚk fk Mknkhk ÷uLkk, WMk fku íke{kh Ëkhe fu r÷Þu h¾Lkk, WMk fku yÃkLku Þnkt {w÷krÍ{ h¾Lkk, {Íkf {U WMk fku Ëçkku[ fh røkhkLkk, WMk fk nkÚk Ãkfz fh Þk WMk fu fLÄu Ãkh nkÚk h¾ fh [÷Lkk, Rsrík{ky ðøkihk {U WMk fu fheçk çkiXLkk, WMk fu ÃkkMk çkiX fh WMk fe hkLk Ãkh yÃkLkk ½wxLkk h¾Lkk Þk WMk fk ½wxLkk yÃkLke hkLk Ãkh hnLku ËuLkk, {ÂMsË fu yLËh Lk{kÍu çkk s{kyík {U WMk Mku fLÄk r[Ãkfk fh ¾zk nkuLkk, ðøkihk ðøkihk. {My÷k : s{kyík {U RMk íkhn r{÷ fh ¾zk nkuLkk ðkrsçk ni fu fLÄu Mku fLÄk rA÷ hnk nku Þk’Lke yuf fk fLÄk ËqMkhu fu fLÄu Mku ¾qçk r{÷k nwðk nku y÷çk¥kk çkhkçkh {U yBhË ¾zk nku ykih fLÄk r{÷k fh ¾zu nkuLku Mku þnTðík ykíke nku íkku ðnkt Mku nx òyu, ðhLkk økwLknøkkh nkuøkk.
çkkuMkk ÷uLku fk yÍkçk
{Lfq÷ ni : “òu rfMke ÷zfu fk (þnTðík fu MkkÚk) çkkuMkk ÷uøkk ðkun
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk økÞk.
17
: òu þÏMk {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZLkk ¼q÷ økÞk ðkun sLLkík fk hkMíkk ¼q÷
Ãkkt[ Mkku Mkk÷ snLLk{ fe ykøk {U s÷kÞk òyuøkk.” yi yÍkçku Lkkh fe Mknkh Lk h¾Lku ðk÷u Íkhku LkÍkh çkLËku ! yøkh f¼e “yBhË” fu íkyÕ÷wf Mku çkË rLkøkkne Þk çkkuMkk çkkÍe ðøkihk rfMke íkhn fk ¼e økwLkkn fh çkiXu nI íkku ¾kiVu ¾wËk Mku fe çkkhøkkn {U Ásqy ÷hÍ WrXÞu ykih ½çkhk fh yÕ÷kn fh ÷ersÞu, Mkå[e Ãk¬e íkkiçkk fh fu RMk íkhn fu çkÕfu nh íkhn fu økwLkknkU Mku ykÞLËk çk[Lku fk yÍT{u {wMkB{{ fh ÷ersÞu. ¾çkhËkh ! yBhË fe ËkuMíke Mku çkkÍ hnLku fe íkÕfeLk fhLku ðk÷u ¾ih Ïðkn Ãkh LkkhkÍ {ík nkU, þiíkkLk fu WõMkkLku Ãkh, íkkð {U yk fh, çk÷ ¾k fh, LkkMkun (Þk’Lke LkMkeník fhLku ðk÷u) fku Ë÷kR÷ {U W÷Ík fh, WMk Ãkh yÃkLke ÃkkhMkkE fk rMk¬k s{k fh nku Mkfíkk ni fu [LË hkuÍk rÍLËøke {U ykÃk ÁMðkE Mku çk[ ¼e òyut, {økh ÞkË hr¾Þu ! hççku Íw÷ s÷k÷ rË÷kU fu ynðk÷ Mku çkk ¾çkh ni. AwÃk fu ÷kuøkkU Mku rfÞu rsMk fu økwLkkn ðkun ¾çkhËkh ni õÞk nkuLkk ni (nËkRfu çkÂÏþþ þheV)
çkË rLkøkkne Mku þõ÷ rçkøkz Mkfíke ni
Mkhfkhu {ËeLkk, fhkhu fÕçkku MkeLkk Lku RþkoË Vh{kÞk : “íkw{ Þk íkku yÃkLke rLkøkknU Lke[e h¾kuøku ykih yÃkLke þ{oøkknkU fe rnVkÍík fhkuøku Þk rVh yÕ÷kn þõ÷U rçkøkkz Ëuøkk.”
íkwBnkhe
fçkú {U fezu Mkçk Mku Ãkn÷u íkuhe ykt¾ ¾kyutøku ykihíkkU ykih yBhËkut ðøkihk Mku çkË rLkøkkne fhLku ðk÷ku ¾çkhËkh !
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk çkËçkÏík nku økÞk.
18
: rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf Lk ÃkZk íknfef ðkun
Ëk’ðíku RM÷k{e fu Rþkyíke RËkhu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkqyk 54 MknVkík Ãkh {w~íkr{÷ rfíkkçk, “LkMkeníkkU fu {-ËLke Vq÷” MkVnk 44 Ãkh ni : (yÕ÷kn Vh{kíkk ni yi RçLku ykË{ !) {uhe nhk{ fËko [eÍkU fe íkhV {ík Ëu¾ (fçkú {U) fezu Mkçk Mku Ãkn÷u íkuhe ykt¾ ¾kyutøku. ÞkË h¾ ! nhk{ Ãkh LkÍh ykih WMk fe {nççkík Ãkh íkuhk {wnk-Mkçkk (Þk’Lke ÃkqAøkA) rfÞk òyuøkk. ykih f÷ çkhkuÍu rfÞk{ík {uhu nwÍqh ¾zu nkuLku fku ÞkË h¾ ! õÞqtfu {I ÷Bnk ¼h fu r÷Þu ¼e íkuhu hkÍkU Mku økkrV÷ Lknª nkuíkk, çkuþf {I rË÷kU fe çkkík òLkíkk nqt.
LkÍh fe rnVkÍík fhLku ðk÷u fu r÷Þu snLLk{ Mku y{kLk ni
òu yBhËkut ykih økih ykihíkkU ðøkihk fe {kisq-Ëøke {U ykt¾U Íwfkíkk, yÃkLke økLËe Ïðkrnþ Ëçkkíkk ykih WLk fku Ëu¾Lku Mku ¾wË fku çk[kíkk ni ðkun fkrçk÷u MkË {wçkkhf çkkË ni [wLkkL[u “LkMkeníkkU fu {-ËLke Vq÷” MkVnk 30 Ãkh ni : (yÕ÷kn Vh{kíkk ni) rsMk Lku {uhe nhk{ fËko [eÍkU Mku yÃkLke ykt¾kU fku Íwfk r÷Þk (Þk’Lke WLnU Ëu¾Lku Mku çk[k) {I WMku snLLk{ Mku y{kLk (ÃkLkkn) yíkk fh Ëqtøkk.
Rç÷eMk fk Ínhe÷k íkeh
yÕ÷kn fu {nçkqçk, ËkLkkyu økwÞqçk, {wLkÍTÍnwLk yrLk÷ WÞqçk fk Vh{kLku n÷kðík rLkþkLk ni fu nËeMku fwËMke (Þk’Lke Vh{kLku ¾wËkyu hn{kLk ) ni : LkÍh Rç÷eMk fu íkehkU {U Mku yuf ÍnTh {U çkwÍk nwðk íkeh ni ÃkMk òu þÏMk {uhu ¾kiV Mku RMku íkfo fh Ëu íkku {I WMku yiMkk E{kLk yíkk fYtøkk rsMk fe n÷kðík (Þk’Lke r{XkMk) ðkun yÃkLku rË÷ {U
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
19
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku {wÍ Ãkh ËMk {híkçkk Mkwçn ykih ËMk {híkçkk þk{ ËwwYËu Ãkkf ÃkZk WMku rfÞk{ík fu rËLk {uhe þVkyík r{÷uøke.
Ãkkyuøkk.
yBhË fu MkkÚk íkLnkE Mkkík ËrhLËkU Mku ¼e rÍÞkËk ¾íkhLkkf yuf íkkçkuE çkwÍwøko
Vh{kíku nI : “{I Lkki sðkLk Mkkr÷f (Þk’Lke RçkkËík økwÍkh Lkki sðkLk) fu MkkÚk çku heþ ÷zfu fu çkiXLku fku Mkkík ËrhLËkU Mku rÍÞkËk ¾íkhLkkf Mk{Ííkk nqt.” {ÍeË Vh{kíku nI : “fkuE þÏMk yuf {fkLk {U rfMke yBhË fu MkkÚk íkLnk hkík Lk økwÍkhu.” R{k{ RçLku nsh {¬e þkVuE Vh{kíku nI : çkk’Í W-÷{kyu rfhk{ Lku yBhË fku ykihík Ãkh rfÞkMk fhíku nwyu ½h, ËwfkLk Þk nB{k{ {U RMk fu MkkÚk ¾Õðík (Þk’Lke íkLnkE) fku nhk{ fhkh rËÞk õÞqtfu þVeW÷ {wÍTrLkçkeLk, yLkeMkw÷ økheçkeLk fk Vh{kLku nfefík rLkþkLk ni : “òu þÏMk rfMke ykihík (yßLkrçkGÞk) fu MkkÚk íkLnk nkuíkk ni íkku ðnkt íkeMkhk þiíkkLk nkuíkk ni.”
yBhË ykihík Mku ¼e rÍÞkËk ¾íkhLkkf ni !
nÍhíku MkÂGÞËw L kk R{k{ RçLku nsh {¬e þkVu E r÷¾íku nI : òu yBhË ykihíkkU Mku rÍÞkËk ¾qçk Mkqhík nkuíkk ni WMk {U rVíkLkk ¼e rÍÞkËk nkuíkk ni, RMk r÷Þu fu WMk Mku ykihíkkU fe rLkMçkík çkwhkE fk rÍÞkËk RBfkLk nkuíkk ni r÷nkÍk WMk fu MkkÚk íkLnkE RÂÏíkÞkh fhLkk çk Ë-h-syu ynTLkkV fu yki÷k nhk{ ni. LkÍËef þnTðík Lk nku íkku yBhË fu MkkÚk íkLnkE nhk{ Lknª. íkkn{ çkk’Í þðkVuy fu LkÍËef yBhË fu MkkÚk íkLnkE fk {wí÷fLk nhk{ nkuLkk n{U yunríkÞkík fk ËMko Ëuíkk ni.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk sVk fe.
20
: rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwwYË þheV Lk ÃkZk WMk Lku
yBhË fu MkkÚk 17 þÞkíkeLk
nÍhíku MkÂGÞËwLkk Mkw^ÞkLk Mkkihe yuf nB{k{ {U Ëkr¾÷ nwyu, ykÃk fu ÃkkMk yBhË Þk’Lke yuf çku heþ ÷zfk ykÞk íkku RþkoË Vh{kÞk : RMku {wÍ Mku Ëqh fh Ëku õÞqtfu {I nh ykihík fu MkkÚk yuf þiíkkLk sçk fu nh yBhË fu MkkÚk 17 þÞkíkeLk Ëu¾íkk nqt.
yBhË “ykøk” ni
{eXu {eXu RM÷k{e ¼kRÞku ! yÕ÷knw øk^Vkh n{U yÍkçku Lkkh Mku {nVqÍ Vh{kyu ykih yBhË fu økwLkknkU ¼hu fwçko Mku W{ú ¼h çk[kyu h¾u. çkMk Ãk¬k ÍunTLk çkLkk ÷ersÞu fu çkË rLkøkkne fe ykVík ykih yBhË fe LkÍËefe fe {wMkeçkík Mku nh nk÷ {U yÃkLke rnVkÍík fhUøku. Ëk’ðíku RM÷k{e fu Rþkyíke RËkhu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkqyk 504 MkVnkík Ãkh {w~íkr{÷ rfíkkçk, “økeçkík fe íkçkkn fkrhÞkt” MkVnk 239 Ãkh ni : ¾çkhËkh ! yBhË íkku ykøk ni ykøk ! yBhË fk fwçko, WMk fe ËkuMíke WMk fu MkkÚk {Íkf {M¾he, ykÃkMk {U fw ~ íke, ¾ª[kíkkLke yki h r÷Ãkxk r÷Ãkxe snLLk{ {U ÍkUf Mkfíke ni. yBhË Mku Ëqh hnLku ne {U ykrVGÞík ni yøk[uo WMk çku[khu fk fkuE fwMkqh Lknª, yBhË nkuLku fu Mkçkçk WMk fe rË÷ ykÍkhe ¼e {ík fersÞu, {økh WMk Mku yÃkLku ykÃk fku çk[kLkk çkunË ÍYhe ni. nhrøkÍ yBhË fku Mfqxh Ãkh yÃkLku
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk þVkyík f\tøkk.
21
: òu {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk ËwYË þheV ÃkZuøkk {I rfÞk{ík fu rËLk WMk fe
ÃkeAu {ík rçkXkRÞu, ¾wË ¼e WMk fu ÃkeAu {ík çkirXÞu fu ykøk ykøku nku Þk ÃkeAu WMk fe íkrÃkþ nh Mkqhík {U ÃknkU[uøke. þnTðík Lk nku sçk ¼e yBhË Mku øk÷u r{÷Lkk {nÕ÷u rVíkLkk (Þk’Lke rVíkLku fe søkn) ni, ykih þnTðík nkuLku fe Mkqhík {U øk÷u r{÷Lkk çkÕfu nkÚk r{÷kLkk (nhk{) çkÕfu Vw-fnkyu rfhk{ Vh{kíku nI : yBhË fe íkhV þnT ð ík fu MkkÚk Ëu ¾ Lkk ¼e nhk{ ni . WMk fu çkËLk fu nh rnMMku n¥kk fu r÷çkkMk Mku ¼e rLkøkknkU fku çk[kRÞu. RMk fu íkMkÔðwh Mku yøkh þnTðík ykíke nku íkku RMk Mku ¼e çkr[Þu, WMk fe íknheh Þk rfMke [eÍ Mku þnTðík ¼zõíke nku íkku WMk Mku rLkMçkík h¾Lku ðk÷e nh [eÍ Mku LkÍh fe rnVkÍík fersÞu, n¥kk fu WMk fu {fkLk fku ¼e {ík Ëur¾Þu. yøkh WMk fu ðkr÷Ë Þk çkzu ¼kE ðøkihk fku Ëu¾Lku Mku WMk fk íkMkÔðwh fkR{ nkuíkk ni ykih þnTðík [Zíke ni íkku WLk fku ¼e {ík Ëur¾Þu.
yBhË fu MkkÚk 70 þiíkkLk
yBhË fu Íheyu rfÞu òLku ðk÷u þiíkkLku yGÞkh ð {¬kh fu íkçkkn fkh ðkh Mku ¾çkhËkh fhíku nwyu {uhu ykfk yk’÷k nÍhík Vh{kíku nI : {Lfq÷ ni : ykihík fu MkkÚk Ëku2 þiíkkLk nkuíku nI ykih yBhË fu MkkÚk Mk¥kh. (Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 23, Mk. 721)
yBhË ¼kLsu fku MkkÚk ÷u fh Lk rLkf÷ku !
yuf þÏMk fhkuzkU nBçkr÷ÞkU fu yÍe{ Ãku~ðk nÍhíku MkÂGÞËwLkk R{k{ yn{Ë rçkLk nBçk÷ fe r¾Ë{ík {U
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk
22
: {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf fe fMkhík fhku çkuþf Þun íkwBnkhu r÷Þu íknkhík ni.
nkrÍh nwðk. WMk fu MkkÚk yuf ¾qçk Mkqhík ÷zfk Úkk. ykÃk Lku WMk Mku ËhÞk^ík Vh{kÞk : íkwBnkhu MkkÚk Þun fkiLk ni ? yÍo fe : “Þun {uhk ¼kLò ni.” Vh{kÞk : ykÞLËk RMku ÷u fh {uhu ÃkkMk Lk ykLkk ykih RMku MkkÚk ÷u fh hkMíku {U Lk rLkf÷k fhku íkk fu RMku ykih íkwBnU Lk òLkLku ðk÷u çkË økw{kLke Lk fhU.
ÃkhnuÍ økkh ¼e VtMk òíku nI
yuf çkwÍwøko Mku yuf çkkh þiíkkLk Lku fnk : ËwLÞk fu {k÷ fe {nççkík Mku íkku çk[Lku {U ykÃk siMku ÷kuøk fkBÞkçk nku òíku nI, {økh {uhu ÃkkMk yBhË fe frþþ fk ò÷ yiMkk ni fu RMk {U çkzu çkzu ÃkhnuÍ økkhkU fku VtMkk ÷uíkk nqt.
yBhË fu rVíkLku Mku çk[ku
{eXu {eXu RM÷k{e ¼kRÞku ! yBhË Þk’Lke çku heþ ÷zfk {Ëo fu r÷Þu W{q{Lk Ãkwh frþþ nkuíkk ni, RMk {U çkÍkíku ¾wË yBhË çku fwMkqh ni ykih RMk nðk÷u Mku RMk fe rË÷ ykÍkhe økwLkkn ni, çkMk {Ëo fku [krnÞu fu ðkun RMk Mku {kuníkkík hnu. çkwÍwøkkoLku ËeLk Lku yBhË Mku Ëqh hnLku fe MkÏík íkkfeË Vh{kE ni. siMkk fu Ëk’ðíku RM÷k{e fu Rþkyíke RËkhu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkq y k 1012 MkVnkík Ãkh {w ~ íkr{÷ rfíkkçk, “snLLk{ {U ÷u òLku ðk÷u yk’{k÷ (rsÕË 2)” MkVnk 31 íkk 32 Ãkh ni : RMke r÷Þu Mkkr÷neLk Lku yBhËkut (Þk’Lke çku heþ ÷zfkU) fku (rçk÷k þnTðík ¼e) Ëu ¾ Lku , RLk Mku ¾Õík
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk
23
: íkw{ snkt ¼e nku {wÍ Ãkh ËwwYË ÃkZku fu íkwBnkhk ËwwYË {wÍ íkf ÃknkU[íkk ni.
{Õík (Þk’Lke økwz{wz) nkuLku ykih (þnTðík Lk ykíke nku íkçk ¼e) WLk fu MkkÚk çkiXLku Mku çk[Lku fu {w-íkyÂÕ÷f {wçkk-÷økk Vh{kÞk. (Þk’Lke çk[Lku fe çknwík rÍÞkËk íkkfeË Vh{kE)
þnTðík fe Ãkn[kLk
÷zfk Ëu¾ fh r[Ãkxk ÷uLku Þk çkkuMkk ÷uLku fku S [knLkk, Þun þnTðík fe y÷k{íkU nI. nkt çknwík Akuxu çkå[u fku rçkøkih þnTðík fu çkkuMkk ÷uLku {U nhs Lknª.
“Þk hçk ! {uhe íkkiçkk” fu çkkhn nwYV fe rLkMçkík Mku RM÷k{e ¼kRÞkU fu r÷Þu þnTðík Mku çk[Lku fu 12 {-ËLke Vq÷
1 ËkZe ðk÷k nku Þk çku heþ çkÕfu òLkðh fku Ëu¾ fh ¼e þnTðík ykíke nku íkku WMk fe íkhV Ëu¾Lkk nhk{ ni 2 {ðurþÞkU, òLkðhkU
ykih ÃkrhLËkU fe þ{oøkknkU ykih WLk fe swÂ^íkÞkU Þk’Lke “r{÷kÃkkU” çkÕfu {ÂϾÞkU ykih fezu {fkuzkU fu “r{÷Lk” fu {LkkrÍh ¼e økLËe ÷ÍTÍíkkU fu MkkÚk Ëu¾Lkk Lkk òRÍ ð økwLkkn ni, yiMku {ðkfuy Ãkh VkihLk LkÍh nxk ÷u çkÕfu sqt ne RMk fu “ykMkkh” {nMkqMk nkU VkihLk ðnkt Mku nx òyu. 3 òu ÷kuøk {ðuþe Þk ÃkrhLËu ykih {wŠøkÞkt çku[íku Þk Ãkk÷íku nI WLk fku RMk nðk÷u Mku çknwík {kuníkkík hnLku fe ÍYhík ni 4 yøkh þnTðík ykíke nku íkku Lk{kÍ {U ¼e MkV fu yLËh yBhË fu çkhkçkh Lk ¾zu nkU 5 ËMko ð Rsrík{ky ðøkihk {U ¼e yBhË fu fheçk Lk çkirXÞu 6 Rsrík{ky Þk Lk{kÍ fe MkV {U yBhË fheçk yk òyu ykih y¼e ykÃk Lku Lk{kÍ Lk þwYy fe nku ykih yLËuþyu þnTðík nku íkku WMk fku Lk nxkRÞu, ykÃk ¾wË ðnkt Mku
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
24
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ Ãkh ËwwYË þheV Lk ÃkZu íkku ðkun ÷kuøkkU {U Mku fLsqMk íkheLk þÏMk ni.
nx òRÞu 7 yBhË fku Ëu¾Lku Mku rsMku þnTðík ykíke nku WMku yBhË Mku LkÍh fe rnVkÍík ðkrsçk ni ykih yiMke søkn Mku ¼e çk[Lkk [krnÞu snkt yBhË nkuíku nkU 8 MkkRrf÷ Ãkh ykøku Þk ÃkeAu rfMke økih yBhË fku ¼e RMk íkhn rçkXkLkk fu WMk fe hkLk ðøkihk Mku ½wxLkk xfhkyu {wLkkrMkçk Lknª 9 þnTðík fu çkk ðwsqË ËqMkhu fku ykøku Þk ÃkeAu Mfqxh Þk MkkRrf÷ Ãkh rçkXkLkk nhk{ ni 10 yunríkÞkík RMke {U ni fu zçk÷ Mkwðkhe fu ËkihkLk {kuxe [kËh ðøkihk RMk íkhn çke[ {U nkR÷ fh Ëe òyu fu ËkuLkkU2 fu rsM{ fk nh rnMMkk yuf ËqMkhu Mku RMk íkhn swËk hnu fu yuf fu çkËLk fe økh{e ËqMkhu fku Lk ÃknkU[u, RMk fu çkk ðwsqË yøkh rfMke fku þnTðík ykyu íkku VkihLk Mfqxh hkuf fh swËk nku òyu ðhLkk økwLknøkkh nkuøkk 11 Mfqxh Ãkh íkeLk MkwðkrhÞkU fk r[Ãkf fh çkiXLkk MkÏík Lkk ÃkMkLËeËk Vu’÷ ni LkeÍ nkrËMku fk ¾íkhk nkuLku fe ðsn Mku ÃkkrfMíkkLk {U fkLkqLkLk ¼e sw{o ni 12 yiMke ¼ez Þk rfíkkh {U fMËLk þkr{÷ nkuLku Mku çk[U rsMk {U ykË{e yuf ËqMkhu fu ÃkeAu r[Ãkõíku nI ykih yøkh þnTðík ykíke nku íkku nhk{ ni. ÞkË hr¾Þu ! yÃkLku ykÃk fku òu þiíkkLk Mku {nVqÍ Mk{Íu, çkMk Mk{Íku WMk Ãkh þiíkkLk fkBÞkçk nku [wfk.
¼ez {U rfMke fku ¼e ½wMkLkk Lknª [krnÞu !
nwsq{ Þk rfíkkh ðøkihk {U sçk ÃkeAu Mku Ĭu ÷øk hnu nkU íkku yBhË fku VkihLk WÄh Mku rLkf÷ òLkk {wLkkrMkçk ni çkÕfu snkt r[Ãkfk r[Ãkfe ykih Ĭk Ĭe nku hne nku ðnkt yBhË fku ½wMkLkk ne Lknª [krnÞu fu fnª WMk fe ðsn Mku fkuE þÏMk “økwLknøkkh” Lk nku òyu. sçk ¼e fkuE [eÍ íkõMke{ fe ò hne
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk Ãkh ËwwYËu Ãkkf Lk ÃkZu.
25
: WMk þÏMk fe Lkkf ¾kf yk÷qË nku rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ
nku Þk rfMke fku Ëu¾Lku Þk WMk Mku r{÷Lku fu r÷Þu nwsq{ nku yiMku {ðkfuy Ãkh Ĭ{ Ãke÷ Mku yBhË ykih økihu yBhË Mk¼e fku çk[Lkk [krnÞu. nh yuf òLkíkk ni fu fk’çkíkwÕ÷kn fu yLËh Ëkr¾÷ nkuLkk çknwík çkze MkykËík ni {økh yiMku {kify Ãkh ¼e ¼ez¼kz {U ½wMkLku Mku çk[Lku fe íkkfeË fhíku nwyu MkËÁ~þheyn Vh{kíku nI : “Íçkh ËMík (Þk’Lke íkkfík ðh) {Ëo (fk’çku þheV {U Ëkr¾÷ nkuíku ðõík ËçkLku fw[÷Lku Mku) ykÃk çk[ ¼e økÞk íkku ykihkU fku Ĭu Ëu fh EÍk Ëuøkk ykih Þun òRÍ Lknª.” (çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 1150 ) íkðkV {U n-shu yMðË fku [q { Lkk Mkhfkhu {ËeLkk Mku Mkkrçkík ni {økh RMk fu r÷Þu nwsq{ {U ½wMkLku fe {w{k-Lk-yík fhíku nwyu yk’÷k nÍhík Vh{kíku nI fu : RMk fu r÷Þu “Lk ykihkU fku EÍk Ëku Lk ykÃk Ëçkku fw[÷ku” çkÕfu...... nkÚkkU Mku WMk fe íkhV Rþkhk fh fu WLnU çkkuMkk Ëu ÷ku. (Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 10, Mk. 739) çknh nk÷ nwsq{ {U ½wMkLku Mku çk[Lkk [krnÞu fu fnª n{khe ðsn Mku rfMke fku EÍk Lk ÃknkU[ òyu. {I Lku fE Mk{ÍËkh RM÷k{e ¼kRÞkU fku Ëu¾k ni fu ¼ez fu {kify Ãkh Ëqh ¾zu hníku nI, nh yuf fku yiMkk ne fhLkk [krnÞu. yøkh f¼e nwsq{ {U r½h ¼e òyut íkku RMk Mku Ãkn÷u fu Ĭ{ Ãke÷ þwYy nku çkknh rLkf÷Lku fe íkhfeçk fhLke [krnÞu {økh rLkf÷íku nwyu ¼e rfMke fku EÍk Lk nku RMk fk ¾Þk÷ h¾k òyu.
R{k{u yk’Í{ fk yBhË fu çkkhu {U íkÍuo y{÷
nÍhíku MkÂGÞËwLkk R{k{ {wnB{Ë sçk çkkhøkknu MkÂGÞËwLkk R{k{u yk’Í{ yçkq nLkeVk {U ÃkZLku fu r÷Þu nkrÍh nwyu íkku çku heþ ykih yBhËu nMkeLk Úku, MkÂGÞËwLkk R{k{u yk’Í{
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk økwLkkn {wykV nkUøku.
26
: rsMk Lku {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk Ëku Mkku çkkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZk WMk fu Ëku Mkku Mkk÷ fu
yçkq nLkeVk Lku WLk fku nwõ{ rËÞk fu Ãkn÷u fwhykLku fhe{ rn^Í fh ÷ersÞu, ðkun yuf n^íku fu çkk’Ë rVh RÕ{u ËeLk nkrMk÷ fhLku fu r÷Þu nkrÍh nku økyu, Vh{kÞk : {I Lku fnk Úkk rn^Í fh ÷ersÞu ÷urfLk ykÃk rVh yk økyu ! yÍo fe : nwÍhq ! íkk’{e÷u RþkoË {U rn^Í fh fu ne nkrÍh nwðk nq.t yuf n^íku {U fwhykLku fhe{ rn^Í fh ÷uLku fk MkwLk fh R{k{u yk’Í{ WLk fe rÍnkLkík ykih fwÔðíku nkrVÍk Mku çkunË {w-íkyÂMMkh nwyu {økh WLk fe frþþ {U f{e ÷kLku fe økhÍ Mku WLk fu ðkr÷Ëu {krsË Mku Vh{kÞk : RLk fk Mkh {wzt ðk ËersÞu ykih RLnU ÃkwhkLku fÃkzu ÃknLkkRÞu, ðkun Mkh {wzt ðk fh nkrÍh nwyu íkçk ¼e ¾kiVu ¾wËk fu çkkRMk MkÂGÞËwLkk R{k{u yk’Í{ yçkq nLkeVk WLk fku yÃkLku Mkk{Lku Lknª çkÕfu yÃkLke ÃkeX Þk MkwíkqLk fu ÃkeAu rçkXk fh ÃkZkíku íkk fu WLk Ãkh LkÍh Lk Ãkzu. ykt¾kU {U Mkhu n~h Lk ¼h òyu fnª ykøk ykt¾kU Ãku {uhu ¼kE ÷økk fw^÷u {ËeLkk (ðMkkR÷u çkÂÏþþ, Mk. 116)
yBhË fe Ãkn[kLk
RMk E{kLk yVhkuÍ rnfkÞík Mku {wËŠhMkeLk fu MkkÚk MkkÚk yBhËkut fku ¼e ËMkuo Rçkúík nkrMk÷ fhLkk [krnÞu. yBhË fku yk{ íkkih Ãkh yÃkLku yBhË nkuLku fk yunMkkMk Lknª nkuíkk. rsLk fe ËkZe rLkf÷ fh sçk íkf Ãkqhu [unhu Ãkh ¾qçk Lkw{kÞkt ykih ½Lke Lknª nku òíke ðkun W{q{Lk yBhË nkuíku nI, çkk’Í 22 Mkk÷ íkf yBhË hníku nI ykih çkk’ÍkU fu Ãkqhu [unhu Ãkh ½Lke
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk
: {wÍ Ãkh ËwwYË þheV ÃkZku yÕ÷kn
27 íkw{ Ãkh hn{ík ¼usuøkk.
ËkZe Lknª ykíke íkku ðkun 25 Mkk÷ Þk RMk Mku ¼e ÍkRË W{ú íkf yBhË hníku nI. yBhË fu R÷kðk ¼e yøkh rfMke {Ëo {-Mk÷Lk yBhË fu çkzu ¼kE Þk çkkÃk çkÕfu ËkËk fku Ëu¾ fh þnTðík ykíke nku ykih “økLËe ÷ÍTÍík” fu MkkÚk çkkh çkkh WMk fe íkhV LkÍh WXíke nku íkku yçk ðkun Ëu¾k òLku ðk÷k {Ëo [knu çkwëk nku WMku þnTðík fu MkkÚk Ëu¾Lkk nhk{ ni. Ëu¾Lkk ni íkku {ËeLkk Ëur¾Þu fMhu þkne fk LkÍkhk fwA Lknª
yBhË fku íkkunVk ËuLkk fiMkk ?
Ëk’ðíku RM÷k{e fu Rþkyíke RËkhu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkqyk 397 MkVnkík Ãkh {w~íkr{÷ rfíkkçk, “ÃkËuo fu çkkhu {U Mkwðk÷ sðkçk” MkVnk 330 Mku yuf {wVeË Mkwðk÷ sðkçk {w÷k-nÍk nku : Mkwðk÷ : {Ëo fk þnTðík fe ðsn Mku yBhË Mku ËkuMíke h¾Lkk ykih WMk fku {ÍeË rn÷kLku fu r÷Þu íkkunVk ð Ëk’ðík fk rMkÂÕMk÷k h¾Lkk fiMkk ni ? sðkçk : yiMke ËkuMíke Lkk òRÍ ð nhk{ ni çkÕfu Vw-fnkyu rfhk{ Vh{kíku nI : “yBhË fe íkhV þnTðík Mku Ëu¾Lkk ¼e nhk{ ni.” ykih þnTðík fe ðsn Mku yBhË fku íkkunVk ËuLkk Þk WMk fe Ëk’ðík fhLkk ¼e nhk{ ykih snLLk{ {U ÷u òLku ðk÷k fk{ ni.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
28
Vh{kLku {wMíkVk : {wÍ Ãkh fMkhík Mku ËwwYËu Ãkkf ÃkZku çkuþf íkwBnkhk {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZLkk íkwBnkhu økwLkknkU fu r÷Þu {økrVhík ni.
“{kuníkkík çkLËk Mkw¾e hníkk ni” fu WLLkeMk nwYV fe rLkMçkík Mku yBhË fu r÷Þu yunríkÞkík fu 19 {-ËLke Vq÷
(Ãkuþ fËko yunríkÞkíkkU fe ðsn Mku rçk÷k {M÷níku þh-E ðkr÷ËiLk Þk ½h ðk÷kU fe LkkhkÍe {ku÷ Lk ÷U) ÷zfu fu r÷Þu ykrVGÞík RMke {U ni fu yÃkLku Mku çkze
W{ú ðk÷u Mku Ëqh hnu. çknwík LkkÍwf Ëkih ni yksf÷ çkk’Í yðfkík “çkkÃk çkuxe” LkeÍ Akuxu ykih çkzu Mkøku ¼kRÞkU fu “ykÃkMke økLËu {wyk-{÷kík” fe ÷hÍk ¾iÍ ¾çkhU ¼e MkwLke òíke nI ÞfeLkLk nh çkzk VËo Akuxu VËo fu nf {U “çkwhk” Lknª nkuíkk, íkkn{ ykÃk rfMke “çkzu” Mku ËkuMíke økktX fh WMk fku ykih ¾wË fku çkhçkkËe fu ¾íkhu {U {ík zkr÷Þu çkkr÷øk yBhË ¼e ykÃkMk {U çku íkfÕ÷wV nku fh yuf ËqMkhu fku Ëçkku[Lku, WXkLku, ÃkxÏLku, øk÷u {U nkÚk zk÷ fh r[ÃkxkLku ðøkihk n-h-fíkU fh fu þiíkkLk fk r¾÷kuLkk Lk çkLkU. þnTðík fu MkkÚk yBhË fk ¼e RMk íkhn fe n-h-fíkU fhLkk nhk{ ni rçk÷k {M÷níku þh-E yÃkLku Mku çkzkU fu MkkÚk “çknwík rÍÞkËk r{÷Lk-Mkkhe” fk {wÍk-nhk Lk Vh{kyut, ðhLkk “ykÍ{kRþ” {U Ãkz Mkfíku nI yøkh rfMke “çkzu” fku Ïðkn ðkun WMíkkÍ ne õÞqt Lk nku yÃkLku yLËh økih ÍYhe rË÷[MÃke ÷uíkk, çkkh çkkh íkkunVu Ëuíkk, çku ò íkk’heVU fhíkk ykih RMke rÍBLk {U ykÃk fku “Akuxk ¼kE” fníkk Ãkkyut íkku ¾qçk {kuníkkík nku òRÞu yBhË fku (Þk’Lke 22 Mkk÷ Mku Akuxu fku ykih yøkh 25 Mkk÷ Þk RMk Mku ÍkRË W{ú fu çkk ðwsqË yBhËu nMkeLk nku íkku
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk : òu {wÍ Ãkh yuf ËwwYË þheV ÃkZíkk ni yÕ÷kn ysTh r÷¾íkk ni ykih fehkík WnwË Ãknkz rsíkLkk ni.
29 WMk fu r÷Þu yuf fehkík
WMk fku ¼e) {-ËLke fkrV÷u {U MkVh fe RòÍík Lknª, yøkh fkuE çkzk
RM÷k{e ¼kE yÃkLku MkkÚk MkVh fhLku fu r÷Þu RMhkh fhu ykih MkVh fk ¾[o ¼e Ãkuþ fhu íkku {-ËLke {foÍ fu nwõ{u {w{k-Lk-yík fe íkhV WMk fe íkðßòun rË÷k Ëu rVh ¼e yøkh {wrMkh nku (Þk’Lke RMhkh fhu) íkku WMk “çkzu” Mku ¾qçk {kuníkkík nku òRÞu çkzu RM÷k{e ¼kRÞkU Mku çkuþf y÷øk Úk÷øk hrnÞu, {økh Ïðkn { Ïðkn rfMke Ãkh çkË økw{kLke fh fu, økeçkíkkU, íkkun{ T íkkU ykih {-ËLke {knku÷ fku ¾hkçk fhLku ðk÷e n-h-fíkkU {U Ãkz fh yÃkLke ykr¾hík Ëkð Ãkh Lk ÷økkRÞu EË fu rËLk ¼e ÷kuøkkU Mku øk÷u r{÷Lku Mku çkr[Þu, {økh rfMke fku rÍzrfÞu Lknª. rnõ{íku y-{÷e fu MkkÚk fíkhk fh ykøku ÃkeAu nku òRÞu, yBhË ¼e yuf ËqMkhu Mku øk÷u Lk r{÷U ðkr÷ËiLk ykih LkkLkk ËkËk ðøkihk ¾kLkËkLk fu çkwÍøw kkuO fu R÷kðk rfMke fu Mkh Þk Ãkkô ðøkihk {ík Ëçkkyut LkeÍ rfMke RM÷k{e ¼kE fku yÃkLkk Mkh Þk Ãkkô ËçkkLku ËU Lk nkÚk [q{Lku ËU fkuE ÃkhnuÍ økkh, Ïðkn rh~íkuËkh çkÕfu WMíkkÍ ne õÞqt Lk nku yunríkÞkík RMke {U ni fu nh çkzu fu MkkÚk çkÕfu yBhË ¼e yBhË fu MkkÚk íkLnkE Mku çk[u. nkt ðkr÷Ë, Mkøku ¼kE ðøkihk fu MkkÚk fkuE {kLkuy Lk nku íkku íkLnkE {U {wÍk-Þfk Lknª {ÿMku ðøkihk {U fE yVhkË sçk yuf f{hu {U Mkkuytu íkku yBhË ð økih yBhË Mk¼e fku [krnÞu fu Ãkkò{u fu QÃkh íknçkLË çkktÄ ÷U Lk nku íkku fkuE [kËh ÷Ãkux fh ÃkËuo {U ÃkËko fh fu, nh Ëku fu Ëhr{ÞkLk {wLkkrMkçk VkrMk÷k h¾U ykih {wÂBfLk nku íkku çke[ {U fkuE íkrfÞk Þk çkuøk ðøkihk çkze [eÍ ykz çkLkk ÷U. ½h {U çkÕfu yfu÷u {U ¼e ÃkËuo {U ÃkËko fh fu MkkuLku fe ykËík çkLkkyu,t {-ËLke fkrV÷u ykih Rsrík{ky ðøkihk {U ¼e Mkkuíku ðõík
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
30
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku rfíkkçk {U {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf r÷¾k íkku sçk íkf {uhk Lkk{ WMk {U hnuøkk rVrh~íku WMk fu r÷Þu RÂMíkøVkh fhíku hnUøku.
RMke íkhn fhU sçk ¼e çkiXU ÃkËuo {U ÃkËko ÷krÍ{e fersÞu çkLku Mktðhu hnLku Mku RsríkLkkçk Vh{kRÞu. RMke rhMkk÷u fu MkVnk 25 íkk 26 Ãkh Ëe nwE R{k{u yk’Í{ fe rnfkÞík fe hkuþLke {U yBhË fk nÕf fhðkíku (Þk’Lke Mkh {wtzðkíku) hnLkk ¼e {wLkkrMkçk ni ykih yøkh MkwLLkík fe rLkGÞík Mku ÍwÕVU h¾Lke nkU íkku ykÄu fkLk Mku ÍkRË Lk h¾u økkuxk fLkkhe ðk÷u òrÍçku LkÍh çkzu R{k{u fu çkòyu MkMíku fÃkzu fk MkkËk Mkk Akuxk R{k{k þheV ykih ðkun ¼e ¾qçk Mkqhík yLËkÍ {U çkktÄLku fu çkòyu fËhu Ze÷k Mkk çkktrÄÞu R{k{k þheV Ãkh Lkõþu Lkk’÷u Ãkkf ðøkihk Lk ÷økkRÞu fu RMk íkhn ÷kuøkkU fe rLkøkknU WXíkª ykih çkk’ÍkU fu r÷Þu “çkË rLkøkkne” fk Mkk{kLk nkuíkk ni [unhu Ãkh CREAM Þk ÃkkWzh nhrøkÍ nhrøkÍ {ík ÷økkRÞu ÍYhík nku íkku n¥k÷ RBfkLk MkMíku ðk÷k MkkËk Mkk yiLkf RÂMík’{k÷ fersÞu, Äkík fe ¾qçk Mkqhík £u{ ÷økk fh ËqMkhkU fu r÷Þu çkË rLkøkkne fu økwLkkn fk Mkçkçk {ík çkrLkÞu çkËçkq Mku çk[Lkk ne [krnÞu, r÷nkÍk Rºk çkuþf ÷økkRÞu {økh ðkun fu rsMk fe ¾w~çkq Lk Vi÷u yÃkLku r÷çkkMk ð yLËkÍ {U nh WMk {wçkkn [eÍ (Þk’Lke òRÍ [eÍ rsMk fk fhLkk Mkðkçk nku Lk økwLkkn {-Mk÷Lk RMºke rfÞu nwyu fÃkzu ðøkihk) Mku ¼e çk[Lku fe fkurþþ Vh{kRÞu rsMk Mku ÷kuøk {w-íkðßsun nku fh çkË rLkøkkne fu økwLkkn {U Ãkz Mkfíku nkU. (R{k{u yk’Í{ Lku yÃkLku yBhË þkrøkËo fu r÷Þu Mkh {wtzðkLku ykih ÃkwhkLkk r÷çkkMk ÃknLkkLku fk nwõ{ Vh{kÞk RMku ¾qçk ÍunTLk {U hr¾Þu)
{-ËLke RÂÕíkò : ðkr÷ËiLk ykih yMkkríkÍk ðøkihk fku ¼e [krnÞu fu
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk hn{íkU ¼usíkk ni.
: rsMk Lku {wÍ Ãkh yuf çkkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZk yÕ÷kn
31 WMk Ãkh ËMk
{Ífqhk {-ËLke Vq÷kU fe hkuþLke {U yBhËkut fku nh íkhn fe “rxÃkxkìÃk” Mku çk[Lku fk ÍunTLk ËU.
yBhË fk Lkk’ík þheV ÃkZLkk
yBhË fku ËqMkhkU fu MkkÚk r{÷ fh Lkk’ík þheV ÃkZkLku Mku çk[Lkk {wLkkrMkçk ni. [wLkkL[u Ëk’ðíku RM÷k{e fu Rþkyíke RËkhu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkqyk 561 MkVnkík Ãkh {w~íkr{÷ rfíkkçk, “{ÕVqÍkíku yk’÷k nÍhík” MkVnk 545 Ãkh ni : yÍo : {e÷kË Ïðkt (Þk’Lke Lkk’ík þheV ÃkZLku ðk÷u) fu MkkÚk yøkh yBhË þkr{÷ nkU Þun fiMkk ni ? RþkoË : “Lknª [krnÞu.” ({ÕVqÍkíku yk’÷k nÍhík, Mk. 545) fkþ ! yBhË rMkVo yfu÷u Þk yÃkLku ½h fu yVhkË ne {U Lkk’ík þheV ÃkZ r÷Þk fhu, fh{ çkk÷kyu fh{ nkuøkk. Mkçk fu Mkk{Lku sçk yBhË Lkk’ík þheV ÃkZíkk ni íkku çkk’Í ÷kuøkkU fk çkË rLkøkkne fu økwLkkn Mku çk[Lkk RÂLíknkE {wÂ~f÷ nku òíkk ni ykih Þqt ¼e íkhLLkw{ ykih hkøk Mku ÃkZLku {U yuf íkhn fk òËq nkuíkk ni. ykrþfu hMkq÷ fu r÷Þu íkku yfu÷u {U Lkk’ík þheV ÃkZLku fk ÷wíV ne fwA ykih nkuíkk ni ! rË÷ {U nku ÞkË íku h e økku þ yu íkLnkE nku rVh íkku ¾Õðík {U ysçk yLsw{Lk ykhkE nku
nUz «uÂõxMk fk yÍkçk
{Ëo Þk ykihík fk nUz «uÂõxMk fhLkk nhk{ ni, yiMkk fhLku ðk÷u Ãkh nËeMku {wçkk-hfk {U ÷k’Lkík fe økE ni. Vfen yçkwÕ÷iMk Mk{h fLËe fe çkÞkLk fËko yuf nËeMku Ãkkf {U Mkkík økwLknøkkh yVhkË fu yÍkçk fk íkÍrfhk ni WLk {U yuf {w~ík ÍLke fhLku
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk økÞk.
32
: òu þÏMk {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZLkk ¼q÷ økÞk ðkun sLLkík fk hkMíkk ¼q÷
ðk÷k ¼e ni fu çkhkuÍu rfÞk{ík RMk Ãkh yÕ÷kn íkyk÷k Lk LkÍhu hn{ík Vh{kyuøkk ykih Lk ne WMku Ãkkf fhuøkk çkÕfu WMku MkeÄk snLLk{ {U òLku fk nwõ{ rËÞk òyuøkk. yk’÷k nÍhík R{k{ yn{Ë hÍk ¾kLk yuf Mkwðk÷ fu sðkçk {U Vh{kíku nI : ({w~ík ÍLke fhLku ðk÷k) økwLknøkkh ni ykMke ni, RMhkh fu Mkçkçk {wh-íkrfçku fçkehk ni, VkrMkf ni. {ÍeË Vh{kíku nI : òu {w~ík ÍLke (Þk’Lke nUz «uÂõxMk Hand practice) fhíku nI yøkh ðkun rçkøkih íkkiçkk rfÞu {h økyu íkku çkhkuÍu rfÞk{ík RMk nk÷ {U WXUøku fu WLk fe nÚkur÷Þkt økk¼Lk (Þk’Lke nkr{÷k) nkUøke rsMk Mku ÷kuøkkU fu {ß{yu fMkeh {U WLk fe ÁMðkE nkuøke. ({w÷ϾMk yÍ Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 22, Mk. 244)
çkhçkkË sðkLke
økwLkknkU fu Mki÷kçk fe n÷kfík Mkk{krLkÞkt ! VnTnkþe ykih WhÞkLke (Þk’Lke çku nÞkE ykih çku ÃkËoøke) fk íkqVkLk, {Ï÷qík íkk’÷e{e rLkÍk{, {ËkuO ykih ykihíkkU fk RÂÏík÷kík Þk’Lke {u÷òu÷, T.V. ykih RLxhLkux Ãkh rVÕ{U, rzhk{u ykih þnTðík y^Ík {LkkrÍh, hMkkR÷ ð shkRË fu SEX APPEAL {Ík{eLk ðøkihk Lku r{÷sw÷ fh yks fu Lkki sðkLk fku çkkð÷k çkLkk zk÷k ni ! nÍhíku MkÂGÞËwLkk ÍiË rçkLk ¾kr÷Ë Mku {hðe ni : Þk’Lke sðkLke ËeðkLkøke ne fk yuf þku’çkk ni.
yks fu Lkki sðkLk Ãkh þiíkkLk Lku yÃkLkk ½uhk íktøk fh rËÞk ni, Ïðkn ðkun çkÍkrnh Lk{kÍe ykih MkwLLkíkkU fk ykËe ne õÞqt Lk nku, yÃkLke þnTðík fe íkMfeLk fu r÷Þu {khk {khk rVh hnk ni, {wyk-þhk yÃkLku øk÷ík hM{ku hðks fu çkkRMk çku[khu fe þkËe
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk çkËçkÏík nku økÞk.
33
: rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf Lk ÃkZk íknfef ðkun
{U çknwík çkze Ëeðkh çkLk [wfk ni, RÂBíknkLk, MkÏík RÂBíknkLk ni, {økh RÂBíknkLk Mku ½çkhkLkk {ËkuO fk þuðk Lknª. Mkçkú fh fu ysTh ÷qxLkk [krnÞu fu þnTðík rsíkLke rÍÞkËk íktøk fhuøke Mkçkú fhLku Ãkh Mkðkçk ¼e WíkLkk ne rÍÞkËk r{÷uøkk. yøkh þnTðík fe íkMfeLk fu r÷Þu Lkk òRÍ Íhkyuy RÂÏíkÞkh rfÞu íkku ËkuLkkU snkLkkU fk LkwõMkkLk ykih snLLk{ fk Mkk{kLk ni. nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçkq ËhËk Vh{kíku nI : “þnTðík fe ½ze ¼h Ãkihðe íkðe÷ øk{ fk çkkRMk nkuíke ni.”
Ãkiøkk{u nÞk
Þun r÷¾íku nwyu f÷uò fktÃkíkk ykih nÞk Mku f÷{ Úkhkoíkk ni, {økh {uhe RLk {k’YÍkík fku çku nÞkE Ãkh {çLke Lknª fnk ò Mkfíkk çkÕfu Þun íkku yiLk ËMkuo nÞk ni. “yÕ÷kn Ëu¾ hnk ni.” Þun E{kLk h¾Lku fu çkk ðwsqË òu ÷kuøk yÃkLku Íku’{u VkrMkË (Þk’Lke LkkrfMk ¾Þk÷) {U “AwÃk fh” çku nÞkE fk fk{ fhíku nI WLk fu r÷Þu nÞk fk Ãkiøkk{ ni. ykn ! økLËe ÍunTrLkGÞík fu nkr{÷ fE Lkki sðkLk (÷zfu ykih ÷zrfÞkt) þkËe fe hknU {MËqË (Þk’Lke çkLË) Ãkk fh yÃkLku ne nkÚkkU yÃkLke sðkLke çkhçkkË fhLkk þwYy fh Ëuíku nI. RÂçíkËkyLk yøk[uo ÷wíV ykíkk nku, {økh sçk ykt¾ ¾w÷íke (Þk’Lke yunMkkMk çkuËkh nkuíkk) ni íkku çknwík Ëuh nku [wfe nkuíke ni. ÞkË hnu ! Þun Vu’÷ nhk{ ð økwLkkn ni ykih nËeMku Ãkkf {U yiMkk fhLku ðk÷u fku “{ÕQLk” fnk økÞk ni ykih ðkun snLLk{ fu ËËoLkkf yÍkçk fk nfËkh ni. ykr¾hík ¼e Ëkð Ãkh ÷øke ykih ËwLÞk {U ¼e RMk fu MkÏík íkheLk LkwõMkkLkkík nI, RMk økih rVºke y{÷ Mku rMknTník ¼e íkçkkn ð çkhçkkË nku fh hn òíke ni.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
34
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku {wÍ Ãkh ËMk {híkçkk Mkwçn ykih ËMk {híkçkk þk{ ËwwYËu Ãkkf ÃkZk WMku rfÞk{ík fu rËLk {uhe þVkyík r{÷uøke.
yuf çkkh Þun “Vu’÷” fh ÷uLku fu çkk’Ë rVh fhLku fku S [kníkk ni, yøkh [LË çkkh fh r÷Þk íkku ðh{ yk òíkk ni ykih WÍTð fe Lk{o ð LkkÍwf høkU høkz ¾k fh Ëçk fh MkwMík nku òíkª ykih Ãkêu çkunË nwMMkkMk nku òíku nI ykih rçk÷ ykr¾h Lkkiçkík Þnkt íkf ÃknkU[íke ni fu Íhk çkË rLkøkkne nwE çkÕfu ÍunTLk {U íkMkÔðwh fkR{ nwðk ykih {Lke ¾krhs, çkÕfu fÃkzu Mku høkz ¾k fh ne {Lke Íkyuy. “{Lke” WMk ¾qLk Mku çkLkíke ni, òu ík{k{ rsM{ fku røkÍk ÃknkU[kLku fu çkk’Ë çk[ òíkk ni. sçk Þun fMkhík fu MkkÚk ¾krhs nkuLku ÷økuøke íkku ¾qLk çkËLk fku røkÍk fiMku Vhkn{ fhuøkk ? LkíkesíkLk rsM{ fk Mkkhk rLkÍk{ Ëhn{ çkhn{.
nUz «uÂõxMk fe 26 rsM{kLke ykVíkU
1 rË÷ f{Íkuh 2 {u’Ëk 3 rsøkh ykih 4 økwËuo ¾hkçk 5 LkÍh f{Íkuh (6) fkLkkU {U þkyut þkyut fe ykðkÍU ykLkk 7 r[zr[zk ÃkLk 8 Mkwçn WXu íkku çkËLk MkwMík 9 òuz òuz {U ËËo ykih ykt¾U r[Ãkfe nw# 10 “{Lke” Ãkík÷e Ãkz òLku fu
Mkçkçk Úkkuze Úkkuze híkqçkík çkníke hnLkk, Lkk÷e {U híkqçkík Ãkze hnLkk ykih MkzLkk rVh WMk fu Mkçkçk Mku çkk’Í yðfkík ÍÏ{ nku òLkk ykih WMk {U ÃkeÃk Ãkz òLkk 11 þwYy {U Ãkuþkçk {U {k’{q÷e s÷Lk 12 rVh {ðkË rLkf÷Lkk 13 rVh s÷Lk {U RÍkVk 14 Þnkt íkf fu ÃkwhkLkk MkkuÍkf (Þk’Lke Ãkuþkçk {U s÷Lk ð ÃkeÃk rLkf÷íku hnLku) Mku rÍLËøke yiMke íkÕ¾ nku òíke ni fu ykË{e {kiík fe ykhÍq fhLku ÷økíkk ni 15 “{Lke” fk Ãkík÷e nkuLku fu Mkçkçk rçk÷k rfMke ¾Þk÷
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk sVk fe.
35
: rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwwYË þheV Lk ÃkZk WMk Lku
fu Ãkuþkçk Mku Ãkn÷u Þk çkk’Ë Ãkuþkçk {U r{÷ fh rLkf÷ òLkk. RMke fku “rshÞkLk” fníku nI, òu þËeË íkheLk y{hkÍ fe sz ni 16 WÍTð {U xuZkÃkLk 17 Ze÷kÃkLk 18 sz f{Íkuh 19 þkËe fu fkrçk÷ Lk hnLkk 20 yøkh rs{ky {U fkBÞkçk ¼e nku økÞk íkku yki÷kË fe WB{eË Lknª 21 f{h {U ËËo 22 [unhk ÍËo 23 ykt¾kU {U økZu 24 þõ÷ ðnTrþÞkLkk 25 íkÃku rËf (Þk’Lke ÃkwhkLkk çkw¾kh òu W{q{Lk VuVzkU fu ¾hkçk nkuLku fe ðsn Mku ykíkk ni. T.B.) 26 Ãkkøk÷ ÃkLk.
nUz «uÂõxMk fhLku ðk÷k nh Ãkkt[ðkt VËo Ãkkøk÷
yuf Rr¥k÷ky fu {wíkkrçkf sçk yuf nÍkh íkÃku rËf (T.B.) fu {heÍkU fu yMçkkçku {hÍ Ãkh økkih rfÞk økÞk íkku Þun çkkík Mkk{Lku ykE fu 414 {w~ík ÍLke fu Mkçkçk, 186 fMhíku rs{ky fu çkkRMk ykih çkrfGÞk Ëeøkh ðwsqnkík fe rçkLkk Ãkh {wçík÷kyu íkÃku rËf nwyu Úku. 124 Ãkkøk÷kU fk RÂBíknkLk fhLku Ãkh {k’÷q{ nwðk fu RLk {U Mku 24 (Þk’Lke íkfheçkLk nh Ãkkt[ðkt VËo) yÃkLku nkÚk Mku {Lke ¾krhs fhLku fe rçkLkk Ãkh Ãkkøk÷ nwðk Úkk.
“Mkçkú fh” fu Ãkkt[ nwYV fe rLkMçkík Mku RMk økwLkkn Mku çk[Lku fu 5 YnkLke R÷ks
nwMLku yu’ríkfkË ykih yåAe rLkGÞík Mku òu Þun yk’{k÷ çkò ÷kyuøkk nUz «uÂõxMk fe {wMkeçkík Mku Lkòík Ãkkyuøkk 1 òu ¼e ({Ëo Þk ykihík) RMk økLËu Vu’÷ {U
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk þVkyík f\tøkk.
36
: òu {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk ËwYË þheV ÃkZuøkk {I rfÞk{ík fu rËLk WMk fe
{wçík÷k nku, ðkun Ëku hõyík Lk{kÍu íkkiçkk yËk fh fu Mkå[u rË÷ Mku íkkRçk nku ykih ykÞLËk Þun økwLkkn Lk fhLku fk Ãk¬k ynTË fhu ykih íkkiçkk Ãkh RÂMíkfk{ík fe røkzrøkzk fh Ëwyk {ktøku 2 fMkhík Mku hkuÍu h¾u, þnTðík {ø÷qçk (Þk’Lke fLxÙku÷) nkuøke 3 {wMkÕMk÷ 41 hkuÍ íkf 111 çkkh fk rðËo fhu. (yÔð÷ ykr¾h íkeLk çkkh ËwYË þheV ÃkZu) 4 Mkkuíku ðõík ÷ixu nwyu fk rðËo fhíku fhíku Mkku òyu. VkyuËk nkuøkk. (sçk ¼e ÷ixu ÷ixu fwA ÃkZU íkku Ãkkô rMk{xu nwyu nkuLku [krnyut) 5 hkuÍkLkk Mkwçn (yÔð÷ ykr¾h íkeLk çkkh Þk yuf çkkh ËwYË þheV ykih) 11 çkkh Mkq-híkw÷ RÏ÷kMk ÃkZu, þiíkkLk {y ÷~fh ¼e økwLkkn Lk fhðk Mkfu sçk íkf Þun (ÃkZLku ðk÷k) ¾wË Lk fhu. (ykÄe hkík fu çkk’Ë Mku ÷u fh Mkqhs fe Ãkn÷e rfhLk [{fLku íkf Mkwçn fn÷kíke ni)
“ ” fu A nwYV fe rLkMçkík Mku RMk økwLkkn Mku çk[Lku fe 6 íkËçkehU
1 yBhË ÃkMkLËe, çkË rLkøkkne ykih nUz «uÂõxMk fu
yÍkçkkík ykih ËwLÞðe LkwõMkkLkkík Ãkh økkih fhu ykih ¾wË fku ¾qçk zhkyu 2 rsMk fku þnTðík íktøk fhíke nku, ðkun VkihLk þkËe fh ÷u 3 þkËe þwËk fk ÃkhËuMk {U Lkkufhe Þk fkhkuçkkh ðøkihk fu r÷Þu [kh {kn Mku rÍÞkËk yÃkLke Íkiò Mku Ëqh hnLkk (r{Þkt çkeðe ËkuLkkU fu r÷Þu) RÂLíknkE ¾íkhLkkf ni, Ëqhe fu Mkçkçk ËkuLkkU RMk Vu’÷u çkË {U {wçík÷k nku fh ËwLÞk ð ykr¾hík çkhçkkË fh çkiXU íkku íkyßswçk Lknª. yk’÷k nÍhík Víkkðk
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk
37
: {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf fe fMkhík fhku çkuþf Þun íkwBnkhu r÷Þu íknkhík ni.
h-ÍrðGÞk rsÕË 23 MkVnk 388 Ãkh Vh{kíku nI : rçk÷k ÍYhík MkVh {U rÍÞkËk hnLkk rfMke fku Lk [krnÞu, nËeMk {U nwõ{ Vh{kÞk ni fu “sçk fk{ nku [w f u MkVh Mku sÕË ðkÃkMk ykyku . ” ykih òu ðíkLk {U Íkiò Akuz ykÞk nku WMku nwõ{ ni fu snkt íkf çkLk Ãkzu [kh {kn fu yLËh yLËh ðkÃkMk ykyu (fu y{eÁ÷ {wyr{LkeLk nÍhíku MkÂGÞËwLkk W{h VkYfu yk’Í{ Lku {wMkÕ{kLkkU fku Þune nwõ{ Vh{kÞk Úkk) 4 nh WMk fk{ ð {fk{ Mku çk[u rsMk Mku þnTðík fku íknhef r{÷íke nku {-Mk÷Lk rsLk fk{kU Þk søknkU Ãkh yBhËkut Mku ðkrMkíkk Ãkzíkk nku WLk Mku Ëqh hnu 5 ¼k¼e, íkkE, [[e, {w{kLke, [[kÍkË, ¾k÷kÍkË, {k{qtÍkË ykih VqVeÍkË fk þhyLk ÃkËko ni, òu RLk Mku rLkøkknU Lk çk[kíkk nku, çku íkfÕ÷wV çkLkíkk, ntMke {Íkf fhíkk nku ykih þnTðík fe fMkhík fe rþfkÞík ¼e fhíkk nku ðkun ynT{fkU fk MkhËkh ni fu ¾wË ne ykøk {U nkÚk zk÷íkk rVh r[Õ÷kíkk ni fu çk[kyku ! çk[kyku ! {uhk nkÚk s÷k òíkk ni ! Þune nk÷ rVÕ{U, rzhk{u Ëu¾Lku ðk÷u ykih økkLku çkksu MkwLkLku ðk÷u fk ni 6 Y{kLke Lkkrð÷U, RÂ~fÞk ð rVÂMfÞk yVMkkLku ykih RMke íkhn fu yÏçkkhe {Ík{eLk, çkÕfu “økLËe ¾çkhkU” ykih ykihíkkU fe íkMðehkU Mku ¼hÃkqh yÏçkkhkík ÃkZLku Mku RsríkLkkçk fhu. ðhLkk çkË rLkøkkne Mku ¾wË fku çk[kLkk RÂLíknkE Ëw~ðkh ykih þnTðík fe fMkhík Mku çk[Lkk {wÂ~f÷ íkheLk nkuøkk. fnk òíkk ni : Þk’Lke yÃkLku nkÚkkU fu rfÞu fk fkuE R÷ks Lknª. (þnTðík ÃkhÂMíkÞkU ykih {Ëo ð ykihík fe nUz «uÂõxMk fe swËk swËk íkçkkn fkrhÞkU fe {ÍeË {k’÷q{kík fu r÷Þu ¾÷eVyu yk’÷k nÍhík, {wçkÂÕ÷øku RM÷k{,
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {w M íkVk ÃknkU[íkk ni.
38
: íkw{ snkt ¼e nku {wÍ Ãkh ËwwYË ÃkZku fu íkwBnkhk ËwwYË {wÍ íkf
nÍhíku {ki÷kLkk yçËw÷ y÷e{ rMkÆefe fe {wÏíkMkh rfíkkçk “çknkhu þçkkçk” fk {wíkk-÷yk Vh{kRÞu) AwÃk fu ÷kuøkkU Mku rfÞu rsMk fu økwLkkn ðkun ¾çkhËkh ni õÞk nkuLkk ni fk{ rÍLËkt fu rfÞu ykih n{U þkifu økw÷Íkh ni õÞk nkuLkk ni yhu yku {wsrh{u çku Ãkhðk ! Ëu¾ Mkh Ãku ík÷ðkh ni õÞk nkuLkk ni WLk fku hnT{ ykyu íkku ykyu ðhLkk ðkun fze {kh ni õÞk nkuLkk ni (nËkRfu çkÂÏþþ þheV)
{eXu {eXu RM÷k{e ¼kRÞku ! çkÞkLk fku RÂÏíkíkk{ fe íkhV ÷kíku nwyu MkwLLkík fe VÍe÷ík ykih [LË MkwLLkíkU ykih ykËkçk çkÞkLk fhLku fe MkykËík nkrMk÷ fhíkk nqt. íkksËkhu rhMkk÷ík, þnLþknu LkwçkwÔðík, {wMíkVk òLku hn{ík, þByu çkÍ{u rnËkÞík, Lkkuþyu çkÍ{u sLLkík fk Vh{kLku sLLkík rLkþkLk ni : rsMk Lku {uhe MkwLLkík Mku {nççkík fe WMk Lku {wÍ Mku {nççkík fe ykih rsMk Lku {wÍ Mku {nççkík fe ðkun sLLkík {U {uhu MkkÚk nkuøkk. MkeLkk íkuhe MkwLLkík fk {ËeLkk çkLku ykfk sLLkík {U ÃkzkuMke {wÍu íkw{ yÃkLkk çkLkkLkk
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
39
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ Ãkh ËwwYË þheV Lk ÃkZu íkku ðkun ÷kuøkkU {U Mku fLsqMk íkheLk þÏMk ni.
“Lkk{u {wnB{Ë {eXk ÷økíkk ni” fu yêkhn nwYV fe rLkMçkík Mku Lkk{ h¾Lku fu çkkhu {U 18 {-ËLke Vq÷ Ëku Vhk{eLku {w M íkVk
: (1) yåAkU
fu Lkk{ Ãkh Lkk{ h¾ku (2) rfÞk{ík fu rËLk íkw { fku íkw B nkhu yki h íkw B nkhu çkkÃkkU fu Lkk{ Mku Ãkw f khk òyu ø kk r÷nkÍk yÃkLku yåAu Lkk{ h¾ku MkËÁ~þheyn, çkËÁ¥khefn
nÍhíku yÕ÷k{k {ki÷kLkk {wVíke {wnB{Ë y{sË y÷e yk’Í{e Vh{kíku nI : çkå[u fk yåAk Lkk{ h¾k òyu, rnLËqMíkkLk {U çknwík ÷kuøkkU fu yiMku Lkk{ nI rsLk fu fwA {k’Lkk Lknª Þk WLk fu çkwhu {k’Lkk nI yiMku Lkk{kU Mku yunríkhkÍ (Þk’Lke ÃkhnuÍ) fhU. yÂBçkÞkyu rfhk{ fu yM{kyu íkÂGÞçkk ykih Mknkçkk ð íkkrçkELk ð çkwÍwøkkoLku ËeLk ( ) fu Lkk{ Ãkh Lkk{ h¾Lkk çkuníkh ni, WB{eË ni fu RLk fe çk-h-fík çkå[u fu þkr{÷u nk÷ nku (çknkhu þheyík, rs. 3, Mk. 653) çkå[k rÍLËk ÃkiËk nwðk Þk {wËko WMk fe r¾Õfík (Þk’Lke ÃkiËkRþ) ík{k{ (Þk’Lke {wfB{÷) nku Þk Lkk ík{k{ (Lkk {wfB{÷) çknh nk÷ WMk fk Lkk{ h¾k òyu ykih rfÞk{ík fu rËLk WMk fk n~h nkuøkk (Þk’Lke WXkÞk òyuøkk) (
, çknkhu þheyík, rs. 1,
Mk. 841) {k’÷q{ nwðk òu çkå[k få[k røkh òyu WMk fk ¼e Lkk{
h¾k òyu. siMkk fu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fu {íçkqyk rhMkk÷u
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk Ãkh ËwwYËu Ãkkf Lk ÃkZu.
40
: WMk þÏMk fe Lkkf ¾kf yk÷qË nku rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ
“yki÷kË fu nwfqf” MkVnk 17 Ãkh ni : Lkk{ h¾u Þnkt íkf fu få[u çkå[u fk ¼e òu f{ rËLkkU fk røkh òyu ðhLkk yÕ÷kn fu Þnkt þkfe nku ø kk. (Þk’Lke rþfkÞík fhu ø kk) Vh{kLku {w M íkVk ni : få[u çkå[u fk Lkk{ h¾ku fu yÕ÷kn íkyk÷k WMk fu Íheyu íkwBnkhe {eÍkLk (Þk’Lke y{÷ fu íkhkÍq) fku ¼khe fhuøkk “{wnB{Ë” Lkk{
h¾Lku fu çkkhu {U íkeLk Vhk{eLku {wMíkVk
: 1 rsMk
fu ÷zfk ÃkiËk nku ykih ðkun {uhe {nççkík ykih {uhu Lkk{ Mku çk-h-fík nkrMk÷ fhLku fu r÷Þu WMk fk Lkk{ {wnB{Ë h¾u ðkun ykih WMk fk ÷zfk ËkuLkkU sLLkík {U òyut 2 hkuÍu fu nwÍqh ¾zu rfÞu òyutøku, nwõ{ rfÞk{ík Ëku þÏMk yÕ÷kn nkuøkk : RLnU sLLkík {U ÷u òyku. yÍo fhUøku : R÷kne ! n{ rfMk y{÷ Ãkh sLLkík fu fkrçk÷ nwyu ? n{ Lku íkku sLLkík fk fkuE fk{ rfÞk Lknª ! Vh{kyuøkk : sLLkík {U òyku, {I Lku n÷V rfÞk ni fu rsMk fk Lkk{ yn{Ë Þk {wnB{Ë nku Ëku; {U Lk òyuøkk (Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 24, Mk. 687, ) 3 íkw{ {U rfMke fk õÞk LkwõMkkLk ni yøkh WMk fu ½h {U yuf {wnB{Ë Þk Ëku {wnB{Ë Þk íkeLk {wnB{Ë nkU Þun nËeMku Ãkkf
Lkõ÷ fhLku fu çkk’Ë yk’÷k nÍhík Lku òu r÷¾k ni WMk fk ¾w÷kMkk ni : RMke r÷Þu {I Lku yÃkLku Mkçk çkuxkU, ¼íkeòut fk yfefu {U rMkVo {wnB{Ë Lkk{ h¾k rVh Lkk{u {wçkkhf fu ykËkçk
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk økwLkkn {wykV nkUøku.
41
: rsMk Lku {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk Ëku Mkku çkkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZk WMk fu Ëku Mkku Mkk÷ fu
fe rnVkÍík ykih çkå[kU fe Ãkn[kLk nku Mkfu RMk r÷Þu WVo (Þk’Lke ÃkwfkhLku ðk÷u Lkk{) swËk {wfhoh rfÞu. Ãkkt[ {wnB{Ë yçk ¼e {kisqË nI sçk fu Ãkkt[ Mku ÍkRË yÃkLke hkn fku økyu Þk’Lke ðVkík Ãkk [wfu nI. ({w÷ϾMk yÍ : Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 24, Mk. 689) nwßsíkw÷ RM÷k{ nÍhíku MkÂGÞËwLkk R{k{ yçkq nkr{Ë {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë økÍk÷e fk yÃkLkk, ðkr÷Ë Mkkrnçk fk ykih ËkËkòLk fk {wçkkhf Lkk{ {wnB{Ë Úkk Þk’Lke {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë yki÷kËu LkheLkk fu r÷Þu y{÷ : MkÂGÞËwLkk R{k{u yk’Í{ yçkq nLkeVk fu WMíkkÍu røkhk{e s÷e÷w÷ fÿ íkkçkuE R{k{ yíkk Vh{kíku nI : òu [knu fu WMk fe ykihík fu nB÷ {U ÷zfk nku, WMku [krnÞu yÃkLkk nkÚk (nkr{÷k) ykihík fu Ãkux Ãkh h¾ fh fnu : yøkh ÷zfk ni íkku {I Lku RMk fk Lkk{ {wnB{Ë h¾k. ÷zfk ne nkuøkk (Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 24, Mk. 690) yksf÷ Lkk{ rçkøkkzLku fe ðçkk yk{ ni ykih {wnB{Ë Lkk{ fk rçkøkkzLkk íkku çknwík ne MkÏík íkõ÷eV Ëun ni. r÷nkÍk nh {Ëo fk Lkk{ {wnB{Ë Þk yn{Ë h¾ ÷ersÞu ykih WVo Þk’Lke ÃkwfkhLku fu r÷Þu {-Mk÷Lk rçk÷k÷ hÍk, rn÷k÷ hÍk, s{k÷ hÍk, f{k÷ hÍk ykih ÍiË hÍk ðøkihk h¾ r÷Þk òyu rVrh~íkkU fu {ÏMkqMk Lkk{ Ãkh Lkk{ h¾Lkk ËwÁMík Lknª, r÷nkÍk rfMke fk rsçkúe÷ Þk {efkE÷ ðøkihk Lkk{ Lk hr¾Þu. Vh{kLku {wMíkVk ni : rVrh~íkkU fu Lkk{
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk
Ãkh Lkk{ Lk h¾ku
: {wÍ Ãkh ËwwYË þheV ÃkZku yÕ÷kn
42 íkw{ Ãkh hn{ík ¼usuøkk.
{wnB{Ë
Lkçke, yn{Ë Lkçke, Lkçke yn{Ë Lkk{ h¾Lkk nhk{ ni ({w÷ϾMk yÍ Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 24, Mk. 677) sçk ¼e Lkk{ h¾U WMk fu {k’Lkk Ãkh økkih fh ÷ersÞu Þk rfMke ykr÷{ Mku ÃkqA ÷ersÞu, çkwhu {k’Lkk ðk÷u Lkk{ Lk hr¾Þu {-Mk÷Lk økVqÁÆeLk fu {k’Lkk nI : ËeLk fk r{xkLku ðk÷k, Þun Lkk{ h¾Lkk MkÏík çkwhk ni çkwhu Lkk{ çkwhe Vh{kíku nI : {I íkkMkeh h¾íku nI [wLkkL[u yk’÷k nÍhík Lku çkwhu Lkk{kU fk MkÏík çkwhk yMkh Ãkzíku yÃkLke ykt¾kU Mku Ëu¾k ni, ¼÷u [tøku MkwLLke Mkqhík fku ykr¾hu W{ú {U “ËeLk Ãkkuþ ykih Lkknf fkuþ” (Þk’Lke ËeLk AwÃkkLku ðk÷k ykih çkkrík÷ fu r÷Þu fkurþþ fhLku ðk÷k) nkuíku ÃkkÞk ni. ({w÷ϾMk yÍ Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 24, Mk. 681, 682) Lkk{ fu y-Mkhkík ykÞLËk LkM÷ {U ¼e yk Mkfíku nI, “çknkhu þheyík” rsÕË 3 MkVnk 601 Ãkh nËeMk LkBçkh 21 ni : “Mknen çkw¾khe” {U MkEË rçkLk {wMkGÞçk Mku {hðe fníku nI : {uhu ËkËk LkrçkGÞu fhe{ fe r¾Ë{ík {U nkrÍh nwyu. nwÍqh ( ) Lku ÃkqAk : íkwBnkhk õÞk Lkk{ ni ? WLnkU Lku fnk : nÍTLk. Vh{kÞk : íkw{ MknT÷ nku. Þk’Lke yÃkLkk Lkk{ “MknT÷” h¾ku fu RMk fu {k’Lkk nI Lk{o ykih “nÍTLk” MkÏík fku fníku nI. WLnkU Lku fnk fu òu Lkk{ {uhu çkkÃk Lku h¾k ni WMku Lknª çkË÷qtøkk. MkEË rçkLk {wMkGÞçk fníku nI : RMk fk Lkíkeò Þun nwðk fu n{ {U yçk íkf MkÏíke ÃkkE òíke ni
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
43
Vh{kLku {wMíkVk : {wÍ Ãkh fMkhík Mku ËwwYËu Ãkkf ÃkZku çkuþf íkwBnkhk {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf ÃkZLkk íkwBnkhu økwLkknkU fu r÷Þu {økrVhík ni.
ÞkMkeLk Þk íkknk Lkk{ h¾Lkk {Ly ni (Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs.
{wnB{Ë ÞkMkeLk Lkk{ ¼e Lknª h¾ Mkfíku nkt økw÷k{ ÞkMkeLk ykih økw÷k{ íkknk Lkk{ h¾Lkk òRÍ ni çknkhu þheyík rnMMkk 15 “yfefu fk çkÞkLk” {U ni : yçËwÕ÷kn ð yçËwhon{kLk çknwík yåAu Lkk{ nI {økh RMk Í{kLku {U Þun yõMkh Ëu¾k òíkk ni fu çkòyu yçËwhon{kLk WMk þÏMk fku çknwík Mku ÷kuøk hn{kLk fníku nI ykih økihu ¾wËk fku hn{kLk fnLkk nhk{ ni. RMke íkhn yçËw÷ ¾kr÷f fku ¾kr÷f ykih yçËw÷ {k’çkqË fku {k’çkqË fníku nI RMk rfM{ fu Lkk{kU {U yiMke Lkk òRÍ íkh{e{ nhrøkÍ Lk fe òyu. RMke íkhn çknwík fMkhík Mku Lkk{kU {U íkMøkeh (Þk’Lke Akuxk fhLku) fk hðks ni Þk’Lke Lkk{ fku RMk íkhn rçkøkkzíku nI rsMk Mku nfkhík rLkf÷íke ni ykih yiMku Lkk{kU {U íkMøkeh (Þk’Lke AkuxkE) nhrøkÍ Lk fe òyu r÷nkÍk snkt Þun økw{kLk nku fu Lkk{kU {U íkMøkeh fe òyuøke Þun Lkk{ Lk h¾u òyut ËqMkhu Lkk{ h¾u òyut. (çknkhu þheyík, rs. 3, Mk. 356) òu Lkk{ çkwhu nkU WLk fku çkË÷ fh yåAk Lkk{ h¾Lkk [krnÞu fu nwMLku yÏ÷kf fu Ãkifh, LkrçkÞkU fu íkksðh, {nçkqçku hççku yõçkh çkwhu Lkk{ fku (yåAu Lkk{ Mku ) çkË÷ rËÞk fhíku Úku . yuf ¾kíkqLk fk Lkk{ “ykrMkÞk” (Þk’Lke økwLknøkkh) Úkk, nwÍqhu Ãkkf, Mkkrnçku ÷ki÷kf, MkGÞknu y^÷kf Lku WMk fu Lkk{ fku çkË÷ fh s{e÷k h¾k yiMku Lkk{ {Ly nI rsLk {U yÃkLku {wtn Mku 24, Mk. 680)
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt Vh{kLku {wMíkVk : òu {wÍ Ãkh yuf ËwwYË þheV ÃkZíkk ni yÕ÷kn fehkík ysTh r÷¾íkk ni ykih fehkík WnwË Ãknkz rsíkLkk ni.
44 WMk fu r÷Þu yuf
¾wË fku yåAk çkíkkLkk Þk’Lke yÃkLku “{wtn r{Þkt r{êq” çkLkLkk ÃkkÞk òyu. Ãkkhn 27 Mkq-híkwLLkß{ ykÞík LkBçkh 32 {U RþkoËu R÷kne ni : íkh-s-{yu fLÍw÷ E{kLk : “íkku ykÃk yÃkLke òLkkU fku MkwÚkhk Lk çkíkkyku.” yk’÷k nÍhík Lku “VwMkq÷u R{kËe” fu nðk÷u Mku r÷¾k ni : fkuE WMk Lkk{ fu MkkÚk Lkk{ Lk h¾u rsMk {U íkÍrfÞk Þk’Lke yÃkLke çkzkE ykih íkk’heV fk RÍnkh nku. (Víkkðk h-ÍrðGÞk, rs. 24, Mk. 684) {wÂM÷{ þheV {U ni : Mkhfkhu {ËeLkk Lku “çkhon” (Þk’Lke Lkuf çkeçke) Lkk{e ykihík fk Lkk{ çkË÷ fh “ÍiLkçk” h¾k ykih Vh{kÞk : “yÃkLke òLkkU fku ykÃk (Þk’Lke ¾wË) yåAk Lk çkíkkyku. yÕ÷kn ¾qçk òLkíkk ni fu íkw{ {U Lkufqfkh fkiLk ni.” yiMku Lkk{ h¾Lkk òRÍ Lknª òu fw^Vkh fu r÷Þu {ÏMkqMk nkU.
Víkkðk h-ÍrðGÞk rsÕË 24 MkVnk 663 íkk 664 Ãkh ni : Lkk{kU fe yuf rfM{ fw^Vkh Mku {wÏíkMk (Þk’Lke {ÏMkqMk) ni siMku rshrsMk, ÃkwíkÁMk ykih ÞqnLLkk ðøkihk r÷nkÍk RMk Lkkiy (Þk’Lke rfM{) fu Lkk{ {wMkÕ{kLkkU fu r÷Þu h¾Lku òRÍ Lknª õÞqtfu RMk {U fw^Vkh Mku {wþk-çkník ÃkkE òíke ni. økw÷k{ {wnB{Ë ykih yn{Ë òLk Lkk{ h¾Lkk òRÍ ni {økh çkuníkh Þune ni fu økw÷k{ Þk òLk ðøkihk ÷^Í Lk çkZkÞk òyu. íkk fu {wnB{Ë ykih yn{Ë Lkk{ fu òu VÍkR÷ ynkËeMku {wçkk-hfk {U ðkrhË nI ðkun nkrMk÷ nkU. økw÷k{u hMkq÷, økw÷k{u rMkÆef, økw÷k{u y÷e, økw÷k{u nwMkiLk, økw÷k{ økkiMk, økw÷k{ hÍk Lkk{ h¾Lkk òRÍ ni.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt
45
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku rfíkkçk {U {wÍ Ãkh ËwwYËu Ãkkf r÷¾k íkku sçk íkf {uhk Lkk{ WMk {U hnuøkk rVrh~íku WMk fu r÷Þu RÂMíkøVkh fhíku hnUøku.
nÍkhkU MkwLLkíkU Mke¾Lku fu r÷Þu {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fe {íçkq y k Ëku fw í kw ç k (1) 312 MkVnkík Ãkh {w ~ íkr{÷ rfíkkçk “çknkhu þheyík” rnMMkk 16 ykih (2) 120 MkVnkík fe rfíkkçk “Mkw L LkíkU yki h ykËkçk” nrËGÞíkLk nkrMk÷ fersÞu yki h ÃkrZÞu. MkwLLkíkkU fe íkhrçkGÞík fk yuf çkuníkheLk Íheyk Ëk’ðíku RM÷k{e fu {-ËLke fkrV÷kU {U ykrþfkLku hMkq÷ fu MkkÚk MkwLLkíkkU ¼hk MkVh ¼e ni. ÷qxLku hn{íkU fkrV÷u {U [÷ku
Mke¾Lku MkwLLkíkU fkrV÷u {U [÷ku
nkUøke n÷ {wÂ~f÷U fkrV÷u {U [÷ku
¾í{ nkU þk{íkU fkrV÷u {U [÷ku íkkr÷çku øk{u {ËeLkk ð çkfey ð {ÂøVhík ð çku rnMkkçk sLLkíkw÷ rVhËkiMk {U ykfk fk ÃkzkuMk 6 hçkeWLLkqh þheV 1433 rn. 30-1-2012
Þun rhMkk÷k ÃkZ fh ËqMkhu fku Ëu ËersÞu
þkËe øk{e fe íkfheçkkík, Rsrík{kykík, yk’hkMk ykih sw÷qMku {e÷kË ðøkihk {U {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fu þkyuy fËko hMkkR÷ ykih {-ËLke Vq÷kU Ãkh {w~íkr{÷ ÃkuBV÷ux íkõMke{ fh fu Mkðkçk f{kRÞu, økknfkU fku çk rLkGÞíku Mkðkçk íkkunVu {U ËuLku fu r÷Þu yÃkLke ËwfkLkkU Ãkh ¼e hMkkR÷ h¾Lku fk {k’{q÷ çkLkkRÞu, yÏçkkh VhkuþkU Þk çkå[kU fu Íheyu yÃkLku {nÕ÷u fu ½h ½h {U {knkLkk f{ yÍ f{ yuf yËË MkwLLkíkkU ¼hk rhMkk÷k Þk {-ËLke Vq÷kU fk ÃkuB^÷ux Ãknkut[k fh Lkufe fe Ëk’ðík fe Äq{U {[kRÞu ykih ¾qçk Mkðkçk f{kRÞu.
fki{u ÷qík fe íkçkkn fkrhÞkt VunrhMk k
46 k
k
n WLðkLk WLðkLk ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚMkVÎén MÎï ТÜUWLðkLk ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïMãkVn MkV Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J 1 Ëku yBhË ÃkMkLË {wyÂÍTÍLkkU fe çkhçkkËe ËwÁ¢‹Ý¼ YË þheV feÜU¢ VÍe÷ík 12 ÃkhnuÍ økkh ¼e VtMk òíku nI 22 Rçkúkne{ ¾÷e÷wÕ÷kn fu ¼íkesu
1 [unhu fk økku~ík Íz økÞk
13 yBhË fu rVíkLku Mku çk[ku
22
ËwLÞk {U Mkçk Mku Ãkn÷u þiíkkLk Lku çkË Vu’÷e fhðkE 2 þnTðík Mku r÷çkkMk Ëu¾Lkk ¼e nhk{
14 þnTðík fe Ãkn[kLk
23
MkÂGÞËwLkk ÷qík Lku Mk{ÍkÞk
15 þnTðík Mku çk[Lku fu 12 {-ËLke Vq÷
23
fki{u ÷qík Ãkh ÷hÍk ¾iÍ yÍkçk LkkrÍ÷ nku økÞk 3 þnTðík ÃkhMíke fu {wÏíkr÷V yLËkÍ
15 ¼ez {U rfMke fku ¼e ½wMkLkk Lknª [krnÞu !
24
ÃkÚÚkh Lku ÃkeAk rfÞk !
5 çkkuMkk ÷uLku fk yÍkçk
16 R{k{u yk’Í{ fk yBhË fu çkkhu {U íkÍuo y{÷ 25
Mkwyh Rø÷k{ çkkÍ nkuíkk ni
6 çkË rLkøkkne Mku þõ÷ rçkøkz Mkfíke ni
17 yBhË fe Ãkn[kLk
26
17 yBhË fku íkkunVk ËuLkk fiMkk ?
27
yÕ÷kn
fe çkkhøkkn {U Mkçk Mku rÍÞkËk
2 ¾kiVLkkf MkktÃk fe Íçko
fçkú {U fezu Mkçk Mku Ãkn÷u íkuhe ykt¾ ¾kyutøku
Lkk ÃkMkLËeËk økwLkkn
6 LkÍh fe rnVkÍík fhLku ðk÷u fu r÷Þu snLLk{ Mku
íkeLk íkhn fu yBhË ÃkhMík
7 y{kLk ni
18 yBhË fk Lkk’ík þheV ÃkZLkk
31
Mkw÷økíke ÷kþU
7 Rç÷eMk fk Ínhe÷k íkeh
18 nUz «uÂõxMk fk yÍkçk
31
yBhË ¼e snLLk{ fk nfËkh !
8 yBhË fu MkkÚk íkLnkE Mkkík ËrhLËkU Mku ¼e rÍÞkËk
çkhçkkË sðkLke
32
fki{u ÷qík fu frçkúMíkkLk {U
8 ¾íkhLkkf
19 Ãkiøkk{u nÞk
33
Rø÷k{ çkkÍ fe ËwLÞk {U MkÍk
8 yBhË ykihík Mku ¼e rÍÞkËk ¾íkhLkkf ni !
19 nUz «uÂõxMk fe 26 rsM{kLke ykVíkU
34
çkË Vu’÷e fku òRÍ Mk{ÍLkk fiMkk ?
9 yBhË fu MkkÚk 17 þÞkíkeLk
20 nUz «uÂõxMk fhLku ðk÷k nh Ãkkt[ðkt VËo Ãkkøk÷ 35
yBhË fu r÷Þu yunríkÞkík fu 19 {-ËLke Vq÷ 28
“fkþ ! çkË Vu’÷e òRÍ nkuíke” fnLkk fw£ ni 9 yBhË “ykøk” ni
20 RMk økwLkkn Mku çk[Lku fu 5 YnkLke R÷ks
35
Ãkuþ R{k{ fe fhk{ík
10 yBhË fu MkkÚk 70 þiíkkLk
21 RMk økwLkkn Mku çk[Lku fe 6 íkËçkehU
36
nkrVÍu fe íkçkkne fk yuf Mkçkçk
11 yBhË ¼kLsu fku MkkÚk ÷u fh Lk rLkf÷ku !
21 Lkk{ h¾Lku fu çkkhu {U 18 {-ËLke Vq÷
39