Praktijk op school by Link Inc

Praktijk op School Een inspirerend cahier voor realistische praktijklessen in het elektrotechnisch onderwijs

➔ Waarom zijn realistische praktijklessen een noodzaak? Zowel leerlingen als leerkrachten geven het aan: de praktijklessen op school weerspiegelen niet altijd de werkrealiteit. De stage is vaak te kort en te eenzijdig om dat gebrek op te vangen. Gevolg: jongeren zijn onzeker als ze na het afstuderen op zoek gaan naar een eerste job.

In de onderwijswereld is al langer aandacht voor dit probleem. Stroom-Opwaarts heeft de leerplannen van de verschillende netten doorgenomen en vastgesteld dat elk net op zijn eigen manier een projectmatige aanpak aanbeveelt en de nadruk legt op zinvolle opdrachten die theorie en praktijk integreren.

➔ Good practices als sprekende voorbeelden Voor dit cahier is Stroom-Opwaarts op zoek gegaan naar scholen die de veeleer abstracte aanbevelingen uit de leerplannen vertalen naar concrete projecten en initiatieven. Deze worden gepresenteerd in dit cahier. Het betreft slechts een selectie uit de vele good practices die werden aangereikt door pedagogisch adviseurs en andere contactpersonen. Geïntegreerde en projectmatige praktijklessen zijn met andere woorden geen uitzondering meer. Al stoten scholen bij hun zoektocht naar interessante projecten nog vaak op hindernissen en problemen: de hoge kostprijs (in tijd en geld) bijvoorbeeld,

➔ Schakel externe partners in U staat er niet alleen voor als u een project op poten wilt zetten. Verschillende partners kunnen u bijstaan om realistische praktijk te bieden aan uw leerlingen. We zetten de belangrijkste voor u op een rijtje.

of de nieuwe, minder traditionele manier om de leerlingen te begeleiden en te evalueren. Door de vele andere beslommeringen ontbreekt bovendien soms de inspiratie om een nieuw initiatief vorm te geven. De voorbeelden uit dit cahier zijn geen vaste recepten die in alle omstandigheden slagen. Maar ze kunnen u wel op ideeën brengen en u van pas komen als u geconfronteerd wordt met een concreet probleem. Daarom krijgt u na elk voorbeeld de contactgegevens van de leerkracht of technisch adviseur die u meer kan vertellen over de projecten.

cahier | Praktijk op school

Een cahier voor het voltijds onderwijs De voorbeelden in dit cahier gaan hoofdzakelijk over praktijk voor het voltijds beroepsonderwijs en de praktisch gerichte opleidingen uit het technisch onderwijs. Concreet betreft het: − 2e graad Elektrotechnieken (TSO) − 3e graad Elektrische Installatietechnieken (TSO) − 2e graad en 3e graad Elektrische Installaties (BSO) De theoretisch gerichte TSO-opleidingen (zoals elektromechanica en elektriciteitelektronica) komen niet aan bod. De praktijklessen hebben in deze doorstroomrichtingen namelijk een andere finaliteit en zijn niet georiënteerd op tewerkstelling na het afstuderen. Het deeltijds onderwijs en Syntra Leertijd, dat zich op werkplekleren richt, wordt evenmin behandeld: de jongeren komen in dit type van opleidingen volop in contact met de werkrealiteit.

Dit cahier is tot stand gekomen dankzij - de inbreng van pedagogisch adviseurs en andere contactpersonen uit de diverse netten; - de medewerking van de geciteerde scholen; zij hebben uitgebreid verteld over hun ervaringen en bijkomende informatie ter beschikking gesteld; - de feedback van leerkrachten uit de Stroom-Opwaarts-werkgroep.

Vertel uw collega’s hoe ù zorgt voor zinvolle en realistische praktijklessen. Plaats het verhaal van uw projecten en initiatieven op het leerkrachtenforum van Stroom-Opwaarts. U kunt er ideeën uitwisselen met collega’s en op zoek gaan naar antwoorden op vragen waarmee u te maken krijgt. www.stroomopwaarts.be/leerkrachten/forum

Inhoudstafel 1 De praktijk binnen de schoolmuren brengen a. via een alomvattend project - Het oefenhuis van TISM Bree - Het houten huis op schaal 1/3 van VTI Waregem b. via internet - Leerlingen selecteren online elektrisch materiaal in TIDB Helchteren

5 12 15

2 De leerlingen realistische praktijkervaring laten opdoen buiten de school

- Een medisch kabinet krijgt nieuwe elektriciteit dankzij het CollĂ¨ge Technique Saint-Jean in Waver - De renovatie van een vervallen schooltje in de Ardennen door THHI Tessenderlo

3 Laat u bijstaan door externe partners

22 22 23 23

- Samenwerking met een Syntra-opleidingscentrum - Het cursusaanbod van de VDAB - Het RTC uit uw provincie voor ondersteuning en opleiding - De Tijdbank om elektriciteitsklussen te vinden

cahier | Praktijk op school

De praktijk binnen de schoolmuren brengen

1.a

De praktijk binnen de schoolmuren brengen… … via een alomvattend project

Het Oefenhuis Technisch Instituut Sint-Michiel 3960 Bree Witte Torenstraat 10 089 46 11 63 www.tismbree.be

➔ Competentieleren mogelijk maken in een duurzaam kader Met het oefenhuis wil het Technisch Instituut Sint-Michiel (TISM) een krachtige, realistische leeromgeving inrichten waar competentieleren centraal staat. De nadruk ligt op

zelfstandigheid, plichtsbewustheid, verantwoordelijkheid, omgaan met anderen en hiërarchie.

➔ Al zes jaar een vaste cyclus van opbouwen en weer afbreken Zes jaar geleden werd in een grote hal voor het eerst het oefenhuis gebouwd. De basisstructuur van het huis bestaat uit hout en wordt jaar na jaar hergebruikt. De volledige aankleding van het huis gebeurt ieder jaar opnieuw. Verschillende onderdelen worden in de loop van een school-

jaar meerdere malen opgebouwd en weer afgebroken om verschillende klassen de kans te geven praktijkervaring op te doen. Op het einde van het schooljaar wordt het volledige huis gestript. Dan is het huis klaar voor een nieuwe cyclus bij het volgende schooljaar.

Een school met verschillende nijverheidsafdelingen kan grotere projecten op het getouw zetten. Dat vraagt natuurlijk heel wat omkadering en coördinatie. Maar net dat ruimere kader maakt voor de leerlingen het praktijkgericht leren nog realistischer. Bovendien kunnen de betrokken leerkrachten bij elkaar te rade gaan voor vakoverschrijdende aspecten, zoals leer- en evaluatiemethodes.

➔ Tot twee weken per schooljaar voor elke groep Elke betrokken leerlingengroep werkt één, maximaal twee weken per schooljaar in het huis.

➔ Voor 2e én 3e graad TSO Alle nijverheidsafdelingen van de school zijn betrokken bij het oefenhuis. Daarbij ook 2e graad TSO Elektrotechniek en 3e graad TSO Elektrische installatietechnieken.

➔ Een coördinator voor een efficiënte planning Er is een coördinator aangesteld, die zorgt voor de planning binnen de school. Hij overlegt samen met de afdelingsverantwoordelijken op het einde van het schooljaar welke modules en dus welke klassen het volgende jaar aan bod zullen komen. Wanneer er in een klas te veel leerlingen zitten, wordt een module een of meer malen herhaald. Dat betekent tussendoor afbouwen en weer opbouwen.

➔ Elk jaar werk aan de winkel voor 2e graad TSO Elektrotechniek

en 3e graad TSO Elektrische installatietechnieken

Een huis kan natuurlijk niet zonder elektriciteitsvoorziening. Daarom kan de richting elektrotechnieken elk jaar in het huis aan de slag. Sommige modules zijn minder cruciaal voor de afwerking. In dat geval komen de betrokken richtingen volgens een beurtrolsysteem aan bod. In totaal werken er jaarlijks 110 à 130 leerlingen aan het huis.

cahier | Praktijk op school

➔ De elektrische modules in detail bekeken Tijdens de eerste sessie eind november plaatsen de leerlingen de leidingen in het oefenhuis. Het huis wordt daarbij ingedeeld in verschillende ruimtes en toegekend aan groepjes leerlingen. Iedere groep is verantwoordelijk voor zijn ruimte. Het eendraadsschema en het situatieplan hebben de leerlingen getekend in de lessen technisch tekenen. De leerlingen gaan aan de slag in een vaste volgorde: 1. Installatie van de aardelektrode 2. Studie van het bouwplan en van het gebouw 3. Studie van het installatieplan 4. Keuze van het materiaal en van het gereedschap 5. Projectie van de installatie in het gebouw 6. Montage van de leidingen en toestellen 7. Montage van de verdeelkast of schakelkast 8. Controle van de installatie

Specifiek zijn de taken voor deze eerste fase: • Aftekenen van de installatie in het gebouw (projectie) • Plaatsen van de inwerkdozen • Plaatsen van de buizen • Ordelijk vastleggen van de buizen • Groeperen van de buizen aan de zekeringkast • Aardgeleiders plaatsen In de tweede fase komen de volgende taken aan bod: • Installeren van de schakelaars • Installeren van de stopcontacten • Aansluiten van de zekeringkast • Verlichtingsarmaturen plaatsen • Kritische controle en testen van de installatie

➔ Zelfstandig werken vanaf het 4e jaar Leerlingen zelfstandigheid en verantwoordelijkheid bijbrengen gebeurt het best zo vroeg mogelijk. De school betrekt daarom waar het

kan de leerlingen van het 4e jaar. Natuurlijk krijgen ook de oudere leerlingen de kans om mee te werken.

➔ De leerlingen leren rekening te houden met de wensen van de klant Om het project nog meer te laten aansluiten bij de realiteit, wordt er gewerkt met een “klant”. Deze rol wordt waargenomen door de verschillende partners en enkele mensen uit de school. Bij het begin van het schooljaar maken de leerlingen kennis met de “klant” op de eerste werfvergadering. Die vertelt daar

wat zijn wensen zijn. Daarop werken de leerlingen een project uit, dat ze op een volgende werfvergadering presenteren. Zij moeten niet enkel tonen dat zij kennis van zaken hebben, maar ook overtuigingskracht en voeling met de wensen van de klant.

➔ Kennismaken met de rollen en functies in een echte firma Elke klas krijgt de opdracht mee zich te organiseren als een echt bedrijf: er is een ploegbaas, soms zelfs een directeur, iemand die toeziet op de veiligheid, iemand die zorg draagt

voor het materiaal ... De leerlingen worden vertrouwd gemaakt met de verantwoordelijkheden en attitudes die bij deze rollen horen.

➔ Het oefenhuis zelf niet op het rapport, de voorbereiding wel Het Oefenhuis wordt niet meegenomen op het gewone rapport van de leerlingen. Het voorbereidende werk dat door theorie- en praktijkleerkrachten wordt gegeven, komt wel op het rapport terecht. Bij dit voorbereidende werk zijn ook de algemene vakken betrokken. Voor het vak aardrijkskunde werd bij-

voorbeeld een lespakket gemaakt dat handelt over de geografische ligging van het huis. Verder kunnen individuele of groepsopdrachten naar aanleiding van het project meetellen voor het rapport, schematekenen bijvoorbeeld.

In het begin wat reserve, nu groot enthousiasme De leerkrachten stonden in het begin wat huiverachtig tegenover het project. Dat is nu helemaal anders. Zij zijn echt aangestoken door het enthousiasme van de leerlingen, die bij het begin van elk schooljaar vol verwachting vragen of zij in het oefenhuis mogen werken.

cahier | Praktijk op school

➔ In het oefenhuis alleen plaats voor positieve evaluaties De evaluaties gebeuren met de SAMschaal. Dit type evaluatie maakt zelf- en peerevaluatie mogelijk. In elk geval wordt enkel positief geëvalueerd: ‘op welke attitude scoor ik / de leerling / mijn klasgenoot goed of is er sprake van opmerkelijke vooruitgang?’

Zelf- en peerevaluaties worden altijd besproken met de betrokken leraar. Bij de deliberatie op het einde van het schooljaar wordt na het gewone rapport ook ‘gedelibereerd’ voor het oefenhuis. Iedere leerling ontvangt een attest met daarop deze oefenhuis-evaluatie.

Meer uitleg over de SAM-schaal vindt u onder andere op http://www.rtcwestvlaanderen.be/documenten.html

➔ Het oefenhuis als troef bij sollicitaties De ervaring leert dat veel leerlingen het evaluatieattest gebruiken als ondersteuning bij latere sollicitaties. Bedrijven bellen de directie dan voor meer informatie en zijn telkens weer aangenaam verrast over de praktijkervaring die leerlingen via die weg hebben opgedaan.

Wat met leerplandoelstellingen en -inhouden? Er zijn raakvlakken met het programma van het vierde jaar • Het grondplan en het eendraadschema tekenen de leerlingen in elektrisch tekenen (installatiemethoden). • Tijdens installatieleer (installatiemethoden) maken de leerlingen kennis met de gebruikte producten zoals buizen en draden, bevestigingsmaterialen, gereedschappen, schakelaars, comfortschakelingen en verdeelborden. • Tegelijk komt de algemene werkvolgorde bij het realiseren van een installatie aan bod. Er zijn ook raakvlakken met het programma van het vijfde jaar De hoofdstukken over communicatie (tv, telefoon en pc) en beveiliging van een woning komen aan bod. De leerlingen krijgen bovendien de gelegenheid om het VCA-attest te behalen. Een greep uit de behandelde onderwerpen Aarding, werfkasten, AREI/veiligheidscoördinatie, veiligheid met toolboxmeetings en het gebruik van PBM’s, materiaalkennis (via besprekingen van de verschillende producten en leveranciers van elektrotechnisch schakelmateriaal), gereedschappen (via besprekingen van nodige gereedschappen voor het realiseren van een installatie), schema’s en keuring. Ook de diverse attitudes komen aan bod Zo leren de leerlingen veilig werken, want de installatie moet worden opgebouwd volgens het AREI en de regels van goed vakmanschap. Ze moeten initiatief tonen en ze zijn verantwoordelijk voor het gereedschap en materiaal. Daarnaast leren ze werken in team en kweken ze een sociale houding aan.

cahier | Praktijk op school

Nog iets over de zakelijke kant Verschillende partners maken dit project mee mogelijk TISM kan rekenen op de volledig vrijwillige steun van enkele partners. Van sommige wordt verwacht dat ze op een tiental werfvergaderingen aanwezig zijn. Het gaat daarbij onder meer over het architectenbureau, dat het technisch dossier aanlevert. De technische expertise en de werfleider komen van een firma uit Diepenbeek. Ook een veiligheidscoördinator bouw verleent zijn medewerking. En tot slot zijn er ook nog de verschillende leveranciers voor de diverse materialen. Opgestart met subsidies en materiële ondersteuning van leveranciers Zes jaar geleden heeft het TISM het project voor dit oefenhuis ingediend in het kader van de actie ‘Accent op talent’ van de Koning Boudewijnstichting. Met de toegekende subsidie is de omkadering op poten gezet. Tegelijk is de school in zee gegaan met enkele firma’s die allerhande materialen aanleveren. Met deze leveranciers is contractueel vastgelegd dat ze eigenaar blijven van het geleverde materiaal en dat de school het materiaal in bruikleen krijgt. In het contract staat er een clausule dat de leverancier voor een nieuw exemplaar zorgt, als een bepaald item beschadigd of stuk raakt. Kleinere benodigdheden zoals buizen en draden, vallen daar niet onder. Die koopt de school grotendeels zelf aan. Het gebeurt al eens dat bedrijven zich spontaan aanbieden om het project te ondersteunen. Leveranciers geven ook vorming Een aantal private partners geven vorming aan de leerlingen (en leerkrachten). Het gaat daarbij over productinfo en praktische informatie over installatietechnieken en onderhoud. In 2007-2008 was er bijvoorbeeld een sessie over beveiligingsproducten en domotica. Voor de bedrijven zijn deze infosessies en het aanbieden van materiaal interessant om hun naambekendheid te vergroten bij toekomstige werknemers in de sector. Nu nog altijd een betaalbaar project De financiële inbreng van de school neemt ieder jaar toe, maar blijft binnen de vooropgestelde budgetten. In verhouding tot het aantal leerlingen dat eraan deelneemt liggen de kosten zelfs veeleer laag.

➔ contact: Paul De Ruyter, praktijkleraar, paulderuyter@tismbree.be

➔ Koning Boudewijnstichting De Koning Boudewijnstichting wil mensen en organisaties stimuleren om te werken aan een betere samenleving. Daartoe financiert ze uiteenlopende initiatieven. Voor welke projecten subsidies mogelijk zijn, leest u op hun website, www.kbs-frb.be.

De praktijk binnen de schoolmuren brengen… … via een alomvattend project

Houten huis op schaal 1/3 Vrij Technisch Instituut Waregem Toekomststraat 75, 8790 Waregem 056 60 14 62 www.vtiwaregem.be

➔ Twee verdiepingen en één balkonnetje Bij het begin van het schooljaar bouwen de leerlingen van de afdeling hout een huis op schaal 1/3. Het is twee verdiepingen hoog en aan de voorkant is er zelfs een balkonnetje. De leerlingen elektriciteit zorgen

voor de elektrische afwerking. Op het einde van het schooljaar blijven de “ruwe” elementen behouden, inclusief het buizennet dat zich tussen holle wanden bevindt. De rest van het huis wordt ontmanteld.

Welke vaardigheden hebben leerlingen later nodig als ze aan hun eerste job beginnen en welke van die vaardigheden kunnen ze niet leren in de klassieke praktijkomgeving? Het antwoord op deze vraag is een goede leidraad bij het uitwerken van vernieuwde praktijklessen. Het VTI Waregem realiseerde zich dat bijvoorbeeld ruimtelijk inzicht voor de leerlingen een blinde vlek bleef. Daaraan is nu verandering gekomen dankzij een huis op schaal 1/3.

➔ Het takenpakket van de leerlingen 2e graad TSO Elektrotechnieken De leerlingen ontvangen van hun leerkracht een situatieschema. Op basis daarvan gaan ze aan de slag: ze plaatsen leidingen, zorgen voor

bedradingen en aansluitingen en voeren de voorbereidingen uit nodig voor de (fictieve) elektrische installatiekeuring.

cahier | Praktijk op school

➔ Leveranciers maken dit project mee mogelijk Via een pedagogische excursie heeft de school kennisgemaakt met een constructeur van flexibele buizen. Deze buizen worden op vaste lengtes afgesneden waardoor er altijd nog wat kortere stukken overblijven. Deze stukken mag de school gratis hebben. Voor dit project heeft

de leverancier een extra inspanning gedaan en volledige rollen geschonken. Ook diverse vaste leveranciers van schakelmateriaal hebben ondersteuning geboden: ze waren bereid bepaalde schakelmaterialen gratis of tegen een zeer voordelige prijs te bezorgen.

➔ Van vindingrijk plan tot een echt huis in één schooljaar tijd Tijdens het schooljaar 2006-2007 rijpte bij de leerkrachten van de tweede graad het idee om een woning op schaal 1/3 te bouwen. Tijdens de grote vakantie hebben deze leerkrachten 2 dagen voorbereidend werk geleverd. In september is het project dan van start

gegaan. De leerlingen hout zijn begonnen aan de bouw van het huis. Sinds april ligt het buizennet er en zijn de bedradingswerkzaamheden bezig. Daarop kunnen de leerlingen in groepjes van 2 voor de aansluitingen zorgen. Deze worden na de oefening weer weggenomen.

➔ Een goede afstemming maakt integratie theorie en praktijk mogelijk De leerkrachten stemmen hun lessen af op de werkzaamheden in het huis. Tijdens het vak installatiemethoden leren de leerlingen onder meer welke materialen bestaan en welke ze moeten kiezen conform de voorschriften van het AREI. Met die kennis gaan ze dan aan de slag in het oefenhuis. In de lessen technisch tekenen werken ze op computer met behulp van

een CAD-programma het eendraadschema af dat van toepassing is op het elektrisch gedeelte van het huis. Dit gebeurt in het open leercentrum binnen de school. In dit centrum zijn op hetzelfde tijdstip meerdere klassen vanuit verschillende afdelingen actief. Hierdoor krijgt de leerkracht meer de rol van coach dan van docent toebedeeld.

VTI Waregem heeft nog veel andere projecten lopen. We lichten er één uit: Twee leerlingen uit de 3e graad ontwerpen en installeren een volledig nieuwe schakelkast 3x400V+PEN Jean-Pierre Bonte vertelt: “De leerlingen uit de 3e graad besteden ongeveer een derde van de lessen praktijk aan elektrische onderhoudswerken binnen de school zelf. Het gaat hier over herstellingen en aanpassingen. Oudere machines worden binnen de geïntegreerde proeven geautomatiseerd en aangepast aan de machinerichtlijnen. Dit schooljaar krijgen twee leerlingen de kans om de oudste schakelkast in een van de werkplaatsen mechanica te vervangen. Ze nemen alle taken voor hun rekening: de studie van de vermogens, het ontwerp van het schema, de voorbereiding van de bestellingen, het bestukken en bedraden van de schakelkast. Natuurlijk worden ze daarbij door hun leerkrachten gecoacht en gevolgd. In juni zullen de diverse voorbereidende taken achter de rug zijn en zal de schakelkast af zijn. De leerlingen worden hierop geëvalueerd door een interne en externe jury. Volgend schooljaar mogen de nieuwe zesdejaars de installatie afwerken met behulp van het dossier dat deze twee leerlingen hebben opgesteld.

➔ Contact: Jean-Pierre Bonte, technisch adviseur, jpbonte@vtiwaregem.be Geert Demeyere, technisch adviseur, geertdemeyere@vtiwaregem.be Dirk Balcaen, leerkracht TV-PV Elektrotechnieken, dirkbalcaen@vtiwaregem.be

➔ Een prima oefening in ruimtelijk inzicht en in teamwerk In het huis krijgen de leerlingen te maken met de specifieke problemen van een residentiële installatie. Anders dan bij de schakelingen op een klein oefenbord is hier ook

ruimtelijk inzicht nodig binnen de verschillende locaties van het huis. Daarom gaan ze in groepjes aan de slag – een prima oefening in teamwerk dus.

➔ Het huis als kers op de taart Eerst voeren de leerlingen eenvoudige residentiële schakelingen uit op kleinere oefenborden. Daarna krijgen ze de kans om op een didactische muur te oefenen. En dan – last but not least – stappen ze

dankzij dit huis de werkelijkheid binnen. Dat werkt motiverend voor de leerlingen en de aanpak past uitstekend in een concentrisch vormingsconcept.

cahier | Praktijk op school

1.b

De praktijk binnen de schoolmuren brengen… … via het internet Het volgende voorbeeld bewijst dat het ook mogelijk is op kleinere schaal en met minder inspanningen de werkrealiteit binnen te brengen in de praktijklessen. De internettechnologie is in dit verband een dankbare uitvinding: de leerlingen vinden het web zonder uitzondering geweldig, en tegelijk zet het internet de poorten wagenwijd open naar de wereld buiten de school.

Leerlingen selecteren online elektrisch materiaal Technisch Instituut Don Bosco Helchteren Don Boscostraat 6 3530 Helchteren 011 52 14 19 www.donboscohelchteren.be

➔ Elektrisch gereedschap online zoeken, vergelijken en bestellen De meeste distributeurs van elektrische materialen, hebben een website waarop het volledige gamma te bekijken is. Voor elk artikel bestaat

een gedetailleerde productfiche. Het is mogelijk prijzen te vergelijken en bestellingen te plaatsen.

➔ De leerlingen selecteren, de technisch adviseur bestelt Met één groothandel is afgesproken dat er twee soorten logins zijn voor de school. De login waarmee de leerlingen zich aanmelden, laat toe de producten in detail te bekijken en de prijs te checken. De login voor de technisch adviseur laat ook

toe bestellingen te plaatsen. Dat betekent dat de leerlingen eerst zelf op zoek gaan naar het benodigde materiaal en vervolgens de productcode noteren. Op basis van deze code plaatst de technisch adviseur dan de bestellingen.

➔ Groter prijsbewustzijn én betere bestellingen De leerlingen vinden het fijn om op internet te zitten, het behoort tot hun leefwereld en ze vinden het helemaal niet moeilijk. Doordat de prijzen geafficheerd zijn, kweken ze prijsbewustzijn aan. Dat koper de jongste tijd veel duurder geworden is, is ze bijvoorbeeld niet ontgaan. Tegelijk worden nog nauwelijks

foute bestellingen geplaatst. Tevoren omschreven de leerlingen welk materiaal ze nodig hadden en dat leidde al eens tot misverstanden. Nu kunnen ze het concrete artikel benoemen met een unieke productcode.

Nog het vermelden waard: kansen scheppen via contacten met lokale bedrijven • Beter ingerichte praktijklokalen “Met een fabrikant zijn we tot goede afspraken gekomen om materiaal tegen interessante prijzen over te nemen. Regelmatig worden we gecontacteerd door stageplaatsen met het verzoek installaties te komen demonteren.” • Interessante projectvoorstellen zoals voor • het Sint-Jansziekenhuis van Genk, waar leerlingen een systeem hebben ontwikkeld dat waarschuwt wanneer er te veel lawaai is op de afdeling neonatologie • de brandweer van Heusden, waar jongeren een duikboot ontwerpen die onder meer voor inspectietochten kan worden gebruikt.

➔ contact: Jan Gielen, technisch adviseur, jielengan@hotmail.com

“Ogen en oren openhouden, zorgen voor lokale verankering, dat zijn de sleutels om kansen te scheppen.” Technisch adviseur Jan Gielen

cahier | Praktijk op school

Jan Gielen zegt:

â&#x20AC;&#x153;Comenius is niet alleen interessant vanuit technisch standpunt. De buitenlandse contacten zijn ook erg inspirerend: jongeren uit verschillende culturen ontmoeten elkaar en zoeken naar manieren om met elkaar te praten en contacten te leggen.â&#x20AC;?

En dan is er nog Comenius Voor het Comenius-project werkt Don Bosco samen met scholen uit Zweden en Slovakije. Er zijn regelmatig wederzijdse bezoeken waarin het project wordt besproken. De leerlingen die in het thuisland achterblijven, kunnen deze vergaderingen volgen via een skypeverbinding.

Op www.epos-vlaanderen.be vindt u meer uitleg over Comenius. U leest er onder meer wanneer de contactseminaries plaatsvinden waarop de projectvoorstellen worden gepresenteerd.

De leerlingen realistische praktijkervaring laten opdoen buiten de school Een medisch kabinet krijgt 2.a een nieuwe elektriciteitsinrichting Collège Technique Saint-Jean Rue du Pont Saint-Jean 48 1300 Waver 010 22 28 29 www.ctsjw.be

Praktijk kunnen opdoen in de “buitenwereld” is zonder meer boeiend en leerrijk voor de jongeren. Maar er komen dikwijls heel wat problemen om de hoek kijken. Vaak haken mogelijke “klanten” af als ze horen dat de scholen weliswaar tegen een lagere prijs werken dan commerciële elektriciens, maar dat het werk ook veel langer zal duren. Bovendien zijn er nog administratieve hindernissen te nemen. Toch loont het de moeite door te zetten. Want de confrontatie met de “levensgrote” realiteit motiveert jongeren enorm. Hier volgen twee interessante voorbeelden.

➔ Het medisch onderzoek zet de leerlingen aan het werk Toen de arts in het kader van het medisch onderzoek leerlingen van het Collège Technique onderzocht en vernam dat zij elektriciteit studeerden, vroeg ze zich af of ze op hen een beroep kon doen voor de renovatiewerkzaamheden in haar privékabinet.

cahier | Praktijk op school

➔ Technisch adviseur en arts samen rond de tafel voor duidelijke afspraken De technisch adviseur bekeek samen met de arts welke werkzaamheden nodig waren en op welke manier hij zijn leerlingen kon inschakelen. Ze spraken af dat de ver-

lichting en andere huishoudelijke elektriciteitsvoorzieningen zouden worden vernieuwd volgens de recentste standaarden en de hedendaagse comfortbehoeftes.

➔ Gelukkig had de arts geen haast Voor de arts speelde tijd geen rol. Dat gegeven was een bepalende factor om de samenwerking te laten doorgaan. Doordat leerlingen het vak nog moeten leren en niet elke werkdag beschikbaar zijn, duurt het nu eenmaal wat langer

voor het werk afgerond is. Uiteindelijk hebben de leerlingen uit de 2e graad beroepsonderwijs gedurende twee periodes van 5 à 6 weken elke woensdag gewerkt. Een praktijkleraar hield constant supervisie.

➔ Wijs raken uit de administratieve verplichtingen: ervaring werkt Samenwerking met particulieren brengt onvermijdelijk een pak administratief werk met zich mee. Dat schrikt scholen vaak af. Ook het Collège Technique Saint-Jean. Toch heeft de school doorgezet. Technisch adviseur Michel Geens staat

er wel op dat elk verzoek voor samenwerking via hem passeert. Zo is hij in de loop der jaren uitgegroeid tot een expert ter zake. En vraagt een nieuw dossier nu lang niet meer zoveel tijd als in het begin.

“Realistische praktijklessen werken erg motiverend. Zelfs leerlingen die uit andere afdelingen komen en dus een achterstand hebben, kun je op die manier meekrijgen. Je moet ze dan natuurlijk individueel begeleiden. Maar het loont zeker, zelfs op korte termijn.”

“Dankzij de vrijwillige inzet van de leerkrachten is het mogelijk om onze praktijklessen naar een hoger niveau te tillen.”

Dit doet het Collège Technique Saint-Jean ook: De leerlingen systematisch inzetten voor herstellingen en onderhoud in de eigen school. Het Collège Technique Saint-Jean is een grote school. Opknapwerkjes en onderhoudsactiviteiten genoeg dus. Ook voor industriële elektriciteit, want in de ateliers staan er natuurlijk heel veel bedrijfstoestellen.

➔ contact: Michel Geens, technisch adviseur, ctsjw@swing.be

De leerlingen realistische praktijkervaring laten opdoen buiten de school

2.b

De renovatie van een vervallen schooltje in de Ardennen Technisch Heilig-Hart Instituut Tessenderlo Heilig-Hartlaan 16 3980 Tessenderlo 013 67 02 77

➔ Met de zesdejaars Elektrische Installatietechnieken naar de Ardennen Het THHI trok vorig jaar met zes leerlingen uit het 6e jaar Elektrische Installatietechnieken twee keer een week naar Bonneville in de Ardennen. Ter vervanging van een bedrijfsstage gingen de jongeren aan de slag in het orthopedagogisch centrum St.-Lambert. De Broeders van Liefde, die het centrum

beheert, had bij een eerder bezoek vastgesteld dat de veiligheid in de school heel wat te wensen overliet. Meer dan 40 jaar was er geen grondig onderhoud meer gedaan. Er moesten dringend werken worden uitgevoerd of het schooltje zou de deuren moeten sluiten.

➔ Een goed project en een interessante sociale leeromgeving De Broeders van Liefde, de inrichtende macht van het THHI, vroeg de school of zij de nodige werken voor haar rekening wilde nemen. Een leerkracht van het technisch instituut trok op prospectie uit. En

keerde enthousiast terug: hij zag in het centrum St.-Lambert niet enkel een goed stageproject, maar ook een sociale leeromgeving voor zijn leerlingen.

➔ Twee weken werken en overnachten in de Ardennen voor wie dat wou De grote lijnen werden uitgestippeld en de zesdejaars Elektrische Installatietechnieken kregen de keuze om al dan niet deel te nemen aan het project of alsnog op stage te

gaan in een bedrijf in de buurt. Zes leerlingen kozen voor het project in de Ardennen, waar zij twee keer één week zouden overnachten.

cahier | Praktijk op school

Het Bonneville-project haalt de pers Het project kreeg van Het Belang van Limburg en Passe-Partout enkele kolommen. Ook De Streekkrant coverde het verhaal: “(…) Voor de zes leerlingen was de reddingsactie in Bonneville een enorme boeiende ervaring: ‘Het geeft ons een goed gevoel om de kinderen verder te helpen. Tegelijkertijd is het ook fijn om een oud gebouw terug een moderne look te geven. De nutsvoorzieningen zagen er slechter uit dan we ons konden inbeelden. Het was wel oppassen geblazen, zo kon je niet zomaar materiaal laten rondslingeren.’ (…)”

➔ Over voorbereiding en financiering Ook de voorbereiding van de werken lag in handen van de leerlingen. Vanuit Tessenderlo maakten zij de nodige schema’s en plannen. Een deel van het materiaal werd besteld en ter plaatse in Bonneville geleverd. Het resterende materiaal en de gereedschappen namen de

leerlingen vanuit Tessenderlo mee. De financiering gebeurde door de inrichtende macht. Het THHI factureerde aan Broeders van Liefde. Werkuren werden uiteraard niet gerekend.

➔ Zonder morren werken tot acht uur ‘s avonds Tijdens de twee weken in Bonneville werd er hard gewerkt, soms tot acht uur ’s avonds. De leerlingen waren dolenthousiast en leerden veel van

het contact met de jongeren met een mentale handicap die in het schooltje les volgden.

➔ Twee leerkrachten doorlopend aanwezig In Bonneville waren er doorlopend twee leerkrachten aanwezig om de leerlingen te begeleiden en te evalueren. Van de jongeren werd

verwacht dat zij ook aan zelfevaluatie deden. De quotering die uit de evaluaties naar voren kwam, werd meegenomen in de GIP-proef.

➔ Er ligt nog werk te wachten tijdens het volgende schooljaar Na twee weken hard werken was de veiligheid in Bonneville weer in orde. In een volgende fase zullen nog stopcontacten en lichtpunten worden bijgeplaatst. Als het mogelijk is zullen het 6e en 7e jaar volgend schooljaar ieder een week terugkeren om die werken uit te

voeren. De jongeren die het project realiseerden en nu doorstromen naar het 7e jaar, hebben ➔ contact: er zelf al naar geWilly Deboel, vraagd. technisch adviseur, willy.deboel@thhi-tessenderlo.be

Laat u bijstaan door externe partners

Er zijn heel wat partners die u kunnen helpen om aan uw leerlingen realistische praktijkervaring te bieden. We zetten de belangrijkste op een rijtje.

➔ Ga op zoek naar samenwerking met het Syntra-opleidingscentrum uit uw regio De centra waar elektrotechnische beroepsopleidingen worden gegeven, beschikken doorgaans over moderne infrastructuur die sterk aansluit bij de concrete bedrijfsre-

aliteit. Syntra Hasselt is zo’n voorbeeld. Scholen uit de regio kunnen met het centrum afspraken maken over samenwerking.

Een overzicht van de Syntraopleidingscentra op www.syntra.be

➔ Meer praktijkervaring dankzij de VDAB De VDAB geeft op een achttal plekken opleidingen voor residentieel en industrieel installateur en voor onderhoudselektriciteit. In al deze centra kunnen scholen gebruikmaken van de praktijklokalen, opstellingen en installaties. Bovendien heeft de VDAB een concreet op-

leidingsaanbod: gespecialiseerde instructeurs geven de lessen, de leerkracht is aanwezig als ondersteuning. Reken ongeveer op een maand “wachttijd” voor u effectief met uw leerlingen de gevraagde opleiding kunt volgen.

Volgens een recente wettelijke regeling hebben leerlingen uit de 3e graad TSO-BSO recht op 72 uur gratis praktijkopleiding in een VDABcentrum.

Voor een opleidingscentrum in uw regio en voor het overzicht van het opleidingsaanbod kunt u terecht op www.vdab.be.

cahier | Praktijk op school

➔ Maak gebruik van het onderwijsaanbod van het Regionaal Technologisch Centrum (RTC) Informeer bij het RTC van uw provincie welke praktijkgerichte cursussen het aanbiedt voor het elektrotechnisch onderwijs. Er bestaan twee formules: cursus op locatie of mobiele opleidingen. In het eerste geval vindt de opleiding

plaats in een zogenoemd antennepunt van het RTC: een praktijklokaal van een onderwijsinstelling of een VDAB-opleidingscentrum bijvoorbeeld. In het tweede geval ontleent u het cursusmateriaal en gaat u ermee aan de slag in de eigen school.

Met sommige RTC’s heeft Vormelek een samenwerkingsovereenkomst gesloten, waar u als leerkracht gebruik van kunt maken. Informeer ernaar.

Goed om te weten: het RTC komt tussenbeide in de onkosten voor het leerlingenvervoer.

Bij het RTC kunt u ook terecht voor: • hulp als u op zoek bent naar een partner in het bedrijfsleven; • cursussen speciaal voor leerkrachten; de opleidingen houden

u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen; • ondersteuning bij de concrete uitwerking van een project.

De Regionale Technologische Centra vindt u via http://www.ond.vlaanderen.be/rtc

➔ Haal elektriciteitsopdrachten binnen via De Tijdbank Kent u de Tijdbank? Deze organisatie bemiddelt tussen “tijdvragers” en “tijdaanbieders”. U als “tijdaanbieder” laat enkele weken op voorhand weten welke technische knowhow u en uw leerlingen te bieden hebben en gedurende welke periode u die kunt inzetten. De Tijd-

bank matcht u met een “tijdvrager”, meestal een non-profitinstelling. Het resultaat kan een interessante samenwerking zijn, waar uw leerlingen én de non-profitinstelling beter van worden. Meer informatie op www.tijdbank.be.

Maak kennis met de andere initiatieven van Stroom-Opwaarts op www.stroomopwaarts.be. U kunt er onder andere het vorige cahier â&#x20AC;&#x153;Hoog Tijd voor Elektriciteitâ&#x20AC;? downloaden en vindt er een handige folder om het elektrotechnisch onderwijs te promoten.

Stroom-Opwaarts is een campagne die Vormelek voert op initiatief van zijn sociale partners, zijnde de werknemersorganisaties ACV-Metaal en ABVV-Metaal en de werkgeversorganisaties FEDELEC, FEE, LVMEB en NELECTRA. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.

ESF investeert in jouw toekomst.