nr. 14 2015
het magazine voor Elektrocracks
IT DE KAST U S E L L A T L A A V TI BRUGGE H KTRICITEIT E L E R E D N O Z GEEN TRAM SEQUEL E H T : R E V L O S E CUB LA AN: S P O IE G R E N E ELEKTRISCHE EDEDA? KANDA? HOEDO
INHOUD
nr. 14 ď ž 2015
4
SCHOOL IN DE KIJKER
VTI Brugge haalt alles uit de kast
8
SOLAR OLYMPICS
de finale
10
TECHNISCH
Geen tram zonder elektriciteit
2
13
BEROEP IN DE KIJKER
Technicus toegangssystemen en -controle
INHOUD
Colofon HET MAGAZINE WATT’S UP WIL JONGEREN WARM MAKEN VOOR ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN EN BEROEPEN. Ø www.wattsup.be Ø info@wattsup.be
Marlylaan 15/8 Avenue du Marly Brussel, 1120, Bruxelles T 02 476 16 76 • F 02 476 26 76 www.volta-org.be • info@volta-org.be Vormelek, Tecnolec en FBZ bundelen hun krachten en vormen samen VOLTA.
Watt's Up is een campagne die VOLTA voert op vraag van de sociale partners. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
17
COOLSTE GIP 2015
2015
De winnaars
union des électriciens u n i e v a n elektriciens
Verantwoordelijke uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Sven van Baarle, Joke Van Mieghem
20
CUBE SOLVER
The sequel
22
Heb je zelf ee n intere Laat h ssant projec et o n s t? we in www.f fo@wattsup ten via a ce b o ok.com .be of /watts up.nl
TECHNISCH
Opslag elektriciteit
3
VTI Brugge T S A K E D T I U S E L L A HA ALT 7E INDUSTRIﾃ記E ELEKTRICITEIT WERKT MEE AAN SLUIZENCOMPLEX Verdomd handige en slimme jongens in het VTI Brugge. De leerlingen van het 7e jaar Industriﾃｫle Elektriciteit hebben het schakelbord gemaakt voor een nieuw sluizencomplex in de polders rond Oostende. Vier maanden hard werken, maar het resultaat mag er zijn. Een knap staaltje samenwerking tussen het onderwijs en de elektrotechnische sector. En met een maatschappelijke meerwaarde, want de opdracht kwam van het Vlaamse Gewest.
Paul Vers chelde
op h
Christ
4
SCHOOL IN DE KIJKER
OVER NAAR BREDENE In de kuststad Bredene ligt de uitwateringsinstallatie Maertenssas op de Noordede, een klein riviertje dat vanuit De Haan naar de voorhaven van Oostende loopt. De sluizen waren dringend aan vernieuwing toe. Heel dringend zelfs, want het gebied kreeg de voorbije jaren meermaals te kampen met een overstroming. En niemand zit graag met natte voeten, dat begrijpt u …
POMPEN OF VERZUIPEN Het Vlaamse Gewest gaf in 2014 aan Egemin (intussen Agidens) uit Zwijndrecht de opdracht om het hele complex te vernieuwen. Da’s vlug gezegd, maar wat doet een uitwateringsinstallatie eigenlijk? ‘De installatie bestaat uit zeven kokers die aan de zeekant en landinwaarts schuifopeningen hebben’, aldus Tom Haesebrouck van Egemin. ‘Die uitwateringsschuiven zorgen voor een gecontroleerde doorstroming van het water uit het binnenland naar zee.’ Anders gezegd: bij laag water moet het water uit de polders kunnen terugvloeien naar de zee. Pompen of verzuipen, zeggen we dan in mensentaal. Naast de volledige elektrische vernieuwing zorgt de aannemer ook voor de mechanische aandrijving en de automatisering van de installatie. En wie automatisering zegt, denkt schakelbord, zegt het VTI Brugge …
Birger
GEEN SLUIS ZONDER DRIJVENDE KRACHT Paul Verschelde, leerkracht aan het VTI, is de drijvende kracht achter het project. ‘We vervullen met de school al sinds lang opdrachten voor het Vlaams Gewest, dit jaar al voor de tiende keer. Die projecten zijn ideaal omdat ze zo goed aansluiten bij het beroepsprofiel dat we onze leerlingen willen bijbrengen. Het is de beste manier om concreet in contact te komen met de industrie. En met de kwaliteitsnormen en de kwaliteitsbeheersing die daar in de praktijk gangbaar zijn. De leerlingen leren ook in team werken en staan samen onder druk om perfect werk af te leveren.’
LEERLING 'MEETS' OUD-LEERLING Christoph is een oud-leerling van het VTI Brugge en werkt nu bij Egemin. ‘Ook ik heb vroeger, tijdens mijn schooltijd, meegewerkt aan een project van Egemin. Resultaat: ik kon er meteen aan de slag, zodra ik afgestudeerd was.’ Mooi meegenomen … Nu staat Christoph de leerlingen met raad en daad bij tijdens hun opdracht. Hij geeft technische ondersteuning en zorgt voor het materiaal. Ook op de werf zelf volgt hij de zaken op de voet op: de bekabeling, de aansluiting, de testprocedures … Hij is dus de ideale tussenpersoon. Als geen ander weet hij een antwoord op de vragen van de leerlingen, hij heeft het namelijk zelf ook allemaal meegemaakt, zelfs nog
Stijn
Robin Vincent
5
niet zo lang geleden. Tegelijk ziet hij toe op de planning en timing, want hij heeft intussen een grote verantwoordelijkheid binnen het bedrijf. Christoph is dus het levende – en werkende! – bewijs dat zijn opleiding aan het VTI de perfecte voorbereiding was voor een fijne en boeiende job.
JUIST OF FOUT? JUIST IS ALLEEN JUIST ALS HET 100 % JUIST IS Met zijn 18 hebben ze een jaar lang aan het project gewerkt. En ze zijn het allemaal over één ding eens. Zonder concentratie en focus was het nooit gelukt. Elke verbinding, de kleinste aansluiting, het onnozelste draadje: in een schakelkast van deze omvang is alles even belangrijk. Want als je even niet oplet, zit je mogelijk met een kortsluiting. Maar dat was ook heel leerrijk: ‘Je aandacht voor details moet veel hoger liggen dan bij een gewone oefening in de klas. Want je bouwt altijd verder aan een groter geheel, het kleinste foutje kan de hele constructie in de war sturen.’ Om het noorden niet te verliezen en de kabels door het bos te blijven zien werd er nauwgezet een logboek bijgehouden. Elke deeltaak werd daarin opgeschreven, met de datum erbij en de initialen van wie de opdracht uitgevoerd had. Dat was de enige manier om de controle te behouden.
Carlo
HET SCHAKELBORD IN CIJFERS 2.000 m (2 km!) draad 2.000 aansluitpunten (geraak daar
maar wijs uit zonder scheel te kijken!)
200 bladzijden met schema’s (gelezen, gemaakt, getest en goedgekeurd) 20.000 euro is de straatwaarde van de kast (al zal je er niet makkelijk iemand mee over straat zien lopen)
FUN G IN V A H E ’R U O Y N E TIME FLIES WH AUGUSTUS
eerste contact met opdrachtgever
SEPTEMBER
startsein door opdrachtgever, contact met aannemer
MAART
een leerling volgt stage bij Egemin en werkt er samen met oud-leerling Christoph
APRIL
OKTOBER
start van de werkzaamheden op school
het schakelbord wordt onder spanning gezet; de nieuwe schuiven met elektrische sturing worden gemonteerd (2 weken werk per schuif)
JANUARI
JUNI
FEBRUARI
OKTOBER
tussentijdse controle met keuringsverslag verhuis van de kast naar Bredene
begin installatie op de werf
de leerlingen bezoeken de werf, vier kleppen zijn dan al in dienst
vermoedelijke einddatum
6
SCHOOL IN DE KIJKER
D R O B N E IG E E J IN K KIJ 3 1
2
met drie standen: aan – uit – de mogelijkheid om een dieselgroep aan te sluiten bij een stroompanne
twee mogelijkheden: handmatige bediening ter plaatse of bediening vanuit het controlecentrum in Antwerpen
bv. ook voor de verlichting op de site
4
5
NO-BREAK SYSTEM
HULPRELAIS STUURKRING
6
7
INTERNETAANSLUITING
bij stroomuitval neemt de batterij gedurende 8 uur de PLC-sturing over (onvoldoende om de motoren aan te sturen)
8
PEILMETING VAN HET WATERNIVEAU
AUTOMATEN OM DE TOESTELLEN TE BEVEILIGEN
DE HOOFDSCHAKELAAR
voor besturing en controle vanuit het controlecentrum
9
STROOMVERDEELRAIL 3 X 400 V
10
VERMOGENSCHAKELAAR
HOOGTEMETING SCHUIF
beveiliging tegen kortsluiting en overbelasting
magneetschakelaars voor motor links/rechts
THERMOSTAAT BORDVERWARMING
7
SOLAR OLYMPICS
Zin in een cocktail? DE FINALE VAN DE SOLAR OLYMPICS, EDITIE 11, IN VOGELVLUCHT De opdracht Ontwerp een leuk gadget dat op zonne-energie werkt: dat was de opdracht voor de 11e editie van de Solar Olympics. 30 secundaire scholen uit heel Vlaanderen deden mee aan de wedstrijd. De prijs voor creativiteit ging – dubbel en dik verdiend – naar Don Bosco SintDenijs-Westrem. Mix my cocktail, zo heet hun gadget. Een vernuftige machine om cocktails te mengen. Nooit meer dorst op kamp of op de camping, nooit meer een bbq zonder aangepaste dranken … Santé!
Druk druk druk Een levendige bedoening, zo’n finale. Veel te zien, veel te beleven, je waant je in een echt pretpark. Of wat dacht je van een maquette vol rondracende auto’s met intelligente straatverlichting, een grote bloemenruiker die kwetsbare planten beschermt tegen te veel
zon, een drone op zonne-energie, een fontein in miniformaat … Tijdens de finale vond ook een race plaats tussen kleine zonnewagens. Superspannend. De verdiende winnaar: Team Soltech uit het VTI Waregem.
Wat zegt de jury? Origineel zijn, een creatief idee goed uitwerken, tot in de kleinste details: daar draait het om. Want de afwerking telt zeker ook mee, een goed idee alleen is niet genoeg. Dat is de belangrijkste conclusie van de jury. Nog opvallende zaken tijdens deze editie? Katleen Lodewyckx, wetenschapscommunicator van Groep T en lid van de jury: ‘Het was een moeilijk jaar om de winnaars aan te duiden want het niveau van de inzendingen was erg gelijk. De teams zaten dicht bij elkaar. Opvallend was ook dat de jongere deelnemers zeker niet moesten
8
onderdoen voor de ouderen.’ Jurylid Marc Meuris (Imec) zag nog een andere trend: ‘Er is tegenwoordig veel informatie beschikbaar op internet, over programmeren en over componenten. Dat maakt het soms wat makkelijker dan vroeger.’ Op zich niks mee, maar het gevolg is wel dat de verwachtingen onvermijdelijk hoger liggen.
Tip van de jury Een origineel concept zoeken is belangrijk maar kijk zeker ook naar de praktische haalbaarheid van de toepassing. De opdracht van de wedstrijd is een goede oefening om de mogelijkheden van zonne-energie te bestuderen. Ooit bedacht een team kerstboomverlichting op zonne-energie. Origineel, dat wel, maar … door de donkere decemberdagen heeft die nooit veel gebrand!
SOLAR OLYMPICS
Het woord is aan de winnaars Don Bosco Sint-Denijs-Westrem
MIX MY COCKTAIL Voor elk wat wils ‘We hebben vooraf zelf de receptjes geprogrammeerd. Via drukknoppen kan je dat receptenmenu besturen en een cocktail naar smaak kiezen.’
Prototype
Laat maar draaien ‘We hebben een volautomatische cocktailmaker gemaakt. Het principe is heel eenvoudig. Er is een draaiplateau waar je je glas opzet. Als het glas onder een van de flessen komt, bepaalt een doseermeter hoeveel vloeistof er in je glas komt. Je moet vooraf zelf instellen hoeveel je van welke vloeistof in je glas wil.’
‘Eerst hebben we een prototype gemaakt in plexiglas maar dat zag er niet zo mooi uit. Samen met onze collega-leerlingen uit de houtafdeling hebben we dan de definitieve versie gemaakt. Die is veel mooier.’
Team spirit ‘We hebben de taken goed verdeeld. Zo kon iedereen doen waar hij goed in is.’
Struikelsteen ‘Het moeilijkste was om de machine mechanisch in elkaar te steken, er kwam veel kijken bij de montage en ook technisch ging er al eens iets defect. Met de elektronica waren we goed vertrouwd, dat ging vlot.’
TOP SECRET
ZIN OM MEE TE DOEN?
Intussen bouwen de leden van het Punch Powertrain Solar Team, de organisatoren van de Solar Olympics, ijverig verder aan hun zonnewagen. Deadline is oktober 2015. Dan racen ze mee in het wereldkampioenschap voor zonnewagens in Australië. Een wedstrijd op hoog niveau.
Informeer bij je leerkracht. Misschien past je GIP wel binnen de Solar Olympics?
Begin juli was het zover. De primeur om als eerste het nieuwe model te zien, was voorbehouden aan koning Filip.
w w w.so 9
larolymp
ics.be
GEEN TRAM zonder elektriciteit
Brussel, Antwerpen, Gent, Charleroi en de kust hebben ‘m al: de elektrische tram. En de komende jaren wordt het tramnet nog verder uitgebreid in Brussel en Antwerpen en krijgen ook Luik en Limburg hun eigen tramtrajecten. Om zo’n tram te laten rijden is een uitgebreid pakket aan elektrische en elektrotechnische componenten nodig. De elektrische tram lijkt vanzelfsprekend. Maar tot 1881 was het ongezien. Voor die tijd werd de tram nog voortgetrokken door paarden of werkte hij op stoom. In dat jaar reed in Berlijn de eerste elektrische tram. Dertien jaar later – in 1894 – kreeg Brussel zijn eerste elektrische variant van het spoorvoertuig.
10
TECHNISCH
© Geert Haelterman
Trammetje voeden Het is een elektromotor die de tram laat rijden. De elektrische voeding van die motor is een gelijkspanning van 600 volt, bij modernere systemen zelfs 750 volt. Onderstations zorgen ervoor dat de hoogspanning van de energieleverancier wordt omgezet naar de benodigde 600 of 750 V. De tot op vandaag meest gebruikte methode om die gelijkspanning in de tram te brengen is een draad (bovenleiding). De tram neemt de stroom hiervan af via een pantograaf. Almaar meer stadsbesturen willen echter de leidingen uit het straatbeeld weren en vragen draadloze oplossingen om de tram te voeden. Dat kan via een derde rail. Om elektrocutie te voorkomen staat alleen dat deel van de rail dat zich onder de tram bevindt onder spanning. De retourstroom loopt zowel bij de bovenleiding als het
derde railsysteem via de wielen en rails. De techniek staat overigens niet stil. De tramfabrikanten zoeken voortdurend naar alternatieven om de tram zonder bovenleiding te laten rijden. Zo kan de tram ook al op basis van inductie of over korte afstand op batterijen of condensatoren rijden. Er zijn ook hybride trams met diesel en elektro. De condensatoren kunnen opgeladen worden in de tijd dat de tram aan een halte stopt. In ons land zijn deze technieken tot op vandaag nog niet toegepast.
Stroom hakken In de oudere trams zorgt een elektrische schakelkast voor de aansturing van de elektromotoren. Bij een serieschakeling krijgen beide motoren de halve spanning, bij een
© David Plas
parallelschakeling ontvangt iedere motor de stroom rechtstreeks van de bovenleiding, waardoor ze op volle kracht kunnen draaien. Om schokken bij het opschakelen te vermijden wordt de stroom via verschillende weerstanden geleid. Aangezien er veel energie verloren gaat in deze tussenschakels wordt dat systeem meer en meer vermeden. Als de tram éénmaal op snelheid is, wordt doorgaans teruggeschakeld naar de nulstand en wordt af en toe stroom gegeven om op snelheid te blijven. De bestuurder heeft schakelaars of pedalen om die toevoer te regelen. In moderne trams zorgen zogenaamde stroomhakkers voor de regeling van het motorvermogen. Die aanpak is veel energiezuiniger en soepeler.
© Marcel Van Damme
11
Š Wim Hoste
Š De Lijn
Energiezuinige tram
Hulpsystemen
En verder
Net als onze woningen moeten ook trams almaar energiezuiniger worden. Trams spelen hier op in door bijvoorbeeld remenergie te recupereren. Die techniek is wel alleen zinvol wanneer de bovenleiding de opgewekte energie nuttig kan gebruiken. En dat is niet altijd het geval. Een voordeel van deze nieuwe systemen is dat de bovenleiding minder piekbelastingen te verduren krijgt. De tram kan de opgeslagen energie immers gebruiken om snel op te trekken zonder daarvoor meer stroom van het net te vragen.
De tram laten rijden vraagt al een heel netwerk aan kabels en rails. Maar er is meer: de tram moet zich ook aan verkeersregels houden, net als andere weggebruikers. Daartoe staan er ook verkeersborden en seinen (de tegenhangers van verkeerslichten) langs de tramsporen. Deze seinen zijn gekoppeld aan de regelinstallaties voor de verkeerslichten. Om de veiligheid te waarborgen zijn er ook treinbeveiligingssystemen. Al die systemen worden elektrisch gevoed en aangestuurd vanuit een controlecentrum. Ook de wissels worden automatisch aangestuurd vanuit het controlecentrum. Bij vriesweer kunnen die wissels al eens vastvriezen. Om dat te vermijden worden ze verwarmd. Dat kan onder meer met elektrische verwarming.
Los van die specifieke infrastructuur om de tram te laten rijden, zijn er nog andere aspecten noodzakelijk voor een goed werkende tramlijn: de informatieborden bij de tramhaltes of in de tram, een omroepsysteem aan de haltes of perrons, camerabewaking in de tram of naast het tramtraject, de communicatie tussen trambestuurder en het controlecentrum. Al die functies vragen de nodige bekabeling of draadloze verbindingen.
12
Kortom, een tram vraagt op elektrisch en elektronisch vlak heel wat meer dan gewoon een draad in de lucht. Een elektrotechnicus kan zich dus op heel wat vlakken uitleven in een tramproject.
TECHNICUS TOEGANGSSYSTEMEN EN -CONTROLE
SCHUILT ER EEN SERVICETECHNIEKER IN JOU? 13
ONTDEK HET IN 6 VRAGEN Het beroep van technicus toegangssystemen en -controle is de droom van vrije vogels. Je krijgt een eigen camionette, al het gereedschap dat je nodig hebt en je bent verantwoordelijk voor de vlekkeloze werking van meer dan duizend schuif-, draai- en carrouseldeuren in jouw regio. Ben je technisch onderlegd, stressbestendig en hou je van vrijheid? Dan is deze job zeker de moeite waard. Maar wat moet je nog meer kennen en kunnen? We zochten het voor je uit bij ASSA ABLOY Entrance Systems in Houthalen.
1
WAT HOUDT DE JOB IN?
ASSA ABLOY Entrance Systems is gespecialiseerd in de plaatsing en het onderhoud van schuif-, draai- en carrouseldeuren en luchtgordijnen. De negenkoppige montageploeg plaatst zo’n 1500 nieuwe deuren per jaar en een veertigtal servicetechniekers verzorgt jaarlijks 60.000 interventies, zowel voor onderhoud als storingen. Dat komt neer op 35 interventies per week per technieker. ‘Wij werken met de meest uiteenlopende toegangscontrolesystemen’, vertelt servicetechnieker Dries Vandenborne (27). ‘In appartementsblokken komen intercomsystemen veel voor. Maar we installeren ook bewegingssensoren, codeklavieren en vingerscans. Of elleboogschakelaars voor artsen in ziekenhuizen. Alles is mogelijk, als we maar een stroomsignaal hebben.’
nborne Dries Vande 14
HETBEROEP BEROEP HET
2
HOU JE VAN AFWISSELING?
Het klantenbestand van ASSA ABLOY Entrance Systems is enorm uitgebreid. Van architecten en aannemers tot kleine zelfstandigen, bakkers, slagers, ziekenhuizen en andere zorginstellingen. ‘We gaan langs bij apothekers voor het onderhoud van één deur, maar komen evengoed op enorme industriële sites, zoals bij BASF in Antwerpen, waar honderden deuren staan’, vertelt Manuel Verheyen (44), die verantwoordelijk is voor acht technici in de regio rond Brussel.
Ma nue l
Manuel staat als leidinggevende ook zelf nog in de praktijk en vindt vooral het sociaal contact zeer fijn.
Ver hey en
‘Wij komen overal. Ook op plaatsen waar je normaal nooit mag komen: operatiekwartieren, mortuaria, beveiligde zones in banken. Ooit heb ik zelfs een deur hersteld aan boord van een jacht. Een goede relatie met klanten is dan ook cruciaal. ‘Mensen vertrouwen ons door en door. Soms krijgen we een badge, zodat we niet telkens opnieuw toegang moeten vragen. Dat gaat alleen als er genoeg vertrouwen is.’
3
KAN JIJ GESTRUCTUREERD DENKEN?
Personeelsverantwoordelijke Katty Van Craeynest vertelt ons meer over het personeelsbeleid. ‘Wij kiezen bewust voor een mix van mensen: enerzijds ervaren technici, anderzijds schoolverlaters die we intern begeleiden.’ Manuel Verheyen studeerde vliegtuigtechnieken, maar het beroep van vliegtuigtechnicus was niets voor hem. ‘Bij ASSA ABLOY doe ik iets totaal anders, maar mijn opleiding heeft me wel geholpen. Je moet hier, net als in de luchtvaart, heel gestructureerd denken. Als je geconfronteerd wordt met een defecte deur en een wirwar aan kabels, moet je het hoofd koel houden en stap voor stap het probleem opsporen. Niet evident als er ondertussen constant oproepen binnenkomen.’
es t raey n C n a V Katty
15
4
BEN JE EEN CONTACTVAARDIGE TEAMSPELER?
Dries heeft een tip waarmee je stresssituaties het hoofd biedt: ‘Structureel denken. Niet afwachten, maar onmiddellijk je klant opbellen om te zegen dat je wat later zal zijn, of een collega vragen of hij niet kan invallen voor jou. Of gewoon even 20 minuten langs de kant van de weg gaan staan om je hele agenda opnieuw te organiseren.’ Kortom: niet bij de pakken blijven zitten.
Als servicetechnieker heb je meer nodig dan een technisch diploma. ‘Je moet passen in het team’, zegt Katty. ‘Je mag nog zo’n goeie technieker zijn, als het niet klikt met de collega’s lukt het niet. Onze mensen zijn van ’s morgens tot ’s avonds verantwoordelijk voor hun regio en als ze verlof nemen of vroeger stoppen, nemen collega’s hun afspraken over.’ Ook een communicatieve ingesteldheid en commercieel inzicht zijn een must. ‘Als je bij een klant bent voor een herstelling, kan je wijzen op de voordelen van een serviceovereenkomst, of aangeven dat een deur aan vervanging toe is. Wie commercieel talent heeft, kan bij ons ook aan de slag als verkoper. Je technische achtergrond is dan een voordeel. Mensen hebben meer vertrouwen in iemand die weet waarover hij spreekt.’
5
WIL JE DOORGROEIEN OF SPECIALISEREN?
KAN JE OVERWEG MET VRIJHEID?
Zie je jezelf niet heel je leven dezelfde job uitoefenen? Ook dan maak je als servicetechnieker geen slechte start. Dries: ‘Ik heb me gaandeweg gespecialiseerd in carrouseldeuren. Dat was voor mij een belangrijke motivatie. Er zijn te weinig van dat soort deuren om iedereen die kennis mee te geven, dus vind ik het heel fijn dat ik de kans heb gekregen om uit te groeien tot de specialist op dat domein.’
De technici rijden de hele dag alleen rond, zonder dat iemand op hun vingers kijkt. ‘Dat blijkt moeilijk voor schoolverlaters. Niet iedereen kan overweg met die verantwoordelijkheid’, heeft Katty gemerkt.
Ook Manuel maakte een hele evolutie bij het bedrijf. Hij begon als servicetechnieker en geeft momenteel leiding aan een team van acht personen. ‘Ik zorg ervoor dat alles vlot verloopt, stel de planning op en begeleid nieuwe mensen. Bovendien blijf ik zelf verantwoordelijk voor een kleine regio, zodat ik de voeling met de praktijk behoud. Zo krijgen de mensen in het veld ook niet het gevoel dat ik hun “baas” ben. We blijven collega’s.’
Voor Dries is vrijheid hét grote voordeel van zijn beroep. ‘Ik heb ook gewerkt als storingstechnieker in een kaasbedrijf. Daarmee vergeleken, is dit een wereld van verschil. Maar je moet ermee om kunnen. Klanten moeten op ons kunnen rekenen.’
6
BEN JE STRESSGEVOELIG?
Als storingstechnieker sta je voortdurend onder stress. ‘Je moet zeer stressbestendig zijn’, zegt Manuel. ‘Je agenda staat vol interventies maar er komt altijd iets tussen. Een interventie duurt wat langer omdat je niet onmiddellijk ziet wat er mis is, of je staat in de file, … Daar moet je tegen kunnen.’
16
DE COOLSTE GIP VAN 2015
DE POP-UP VAN DE MAAND
DE
GIP
VTI ZANDHOVEN MAAKT
2015
LIJN POPCORN PRODUCTIE EN WINT ‘DE COOLSTE GIP VAN 2015’
17
DE
GIP
Verdiende winnaars, de straffe gasten uit 6 TSO Elektrische Installatietechnieken van het VTI Zandhoven. Yoshi was de winnaar van onze Facebook-wedstrijd waarin ‘De coolste GIP van 2015’ gekozen werd. Maar Yoshi gaat niet alleen met de pluimen lopen. De coolste GIP was namelijk het resultaat van strak teamwork, Yoshi was de motiverende teamleader van een geweldig straffe ploeg.
2015
Wat vond de jury? De jury was erg onder de indruk van de omvang van het project en de creatieve oplossingen waarmee de leerlingen voor de dag kwamen. De volledige opbouw van de productielijn gebeurde op één schooljaar tijd. Dat lijkt lang, maar veel tijd om te lanterfanten was er niet.
Wat vond leerkracht Jan? 'Het is knap om te zien met hoeveel “goesting” de leerlingen aan dit project gewerkt hebben. Het geeft me dan ook een enorm goed gevoel om de leerlingen te zien slagen in hun opzet.'
GIP met staartje Het werk is nooit af. Alles kan beter. Aan het ovengedeelte schort er nog wat. De vers gebakken
popcorn komt daar soms vast te zitten. Daarom krijgt deze GIP nog een staartje. Volgend schooljaar brengen andere leerlingen, in het kader van hun GIP, verbeteringen aan. Zij gaan ook een unit ontwikkelen die deksels op de potjes plaatst.
Samenwerken, hoe werkt dat? VTI Zandhoven vindt de samenwerking tussen verschillende richtingen op school heel belangrijk. In de praktijk is dat niet altijd makkelijk. In het begin van het schooljaar kennen de leerlingen elkaar nauwelijks, ze hebben op verschillende uren praktijk en les van verschillende leerkrachten. Zij plannen en overleggen dan ook steeds tijdens hun middagpauzes. Dat de leerlingen dus een strakke en goede planning maken is essentieel.
18
Voor deze GIP werd de hulp ingeroepen van de jaargenoten uit 6TSO Mechanische vormgevingstechnieken. Zoals in het verleden is deze samenwerking ook dit jaar erg goed verlopen, al waren er af en toe wat spanningen. Onvermijdelijk als er hard en tegen de klok moet gewerkt worden. Maar dan kwamen de kwaliteiten van teamleader Yoshi naar boven. Hij slaagde erin om iedereen steeds weer te motiveren.
GIP HET BEROEP
JES T E E W 5 IN N R O C P O P aa Popcorn bestaat eigenlijk uit gepofte of
verhitte maïskorrels. aa De naam ‘popcorn’ komt uit het
Amerikaans Engels: to pop (ploffen) en corn (maïs). aa Popcorn is afkomstig van over de
plas. In een grot in New Mexico zijn gepofte maïskorrels gevonden van 5000 jaar geleden. In Peru zijn 6700 jaar oude pofmaïsresten aangetroffen. De vervaldatum was verstreken . aa Wie heeft er nog nooit popcorn gegeten
tijdens een film in de bioscoop? aa Voor de grootste popcornkorrel
ooit moet je terug naar 2006 en de Amerikaanse staat Illinois: hij woog 1,5 kg, had een diameter van 2,4 m en een omtrek van 7,5 m. Sleur dat maar eens mee naar een bioscoopzaal.
HET EINDRESULTAAT ZIEN? Scan de QR-code en je ziet het resultaat van een jaar hard werken.
ttsup w w w.wa
.be/nl
19
De man met een plan II THE SEQUEL!
N E E P I G N J I SVEN LA AT Z E PUZZELEN RUBIK’S CUB
In het vorige nummer van dit magazine spraken we met Sven Van Thielen over zijn GIP. Sven zat toen in het zesde jaar Elektromechanica (kOsh Herentals). Sven was een man met een plan, maar wat was dat plan ook weer? Zijn machine zou een Rubik’s cube kunnen oplossen – niet supersonisch snel, maar helemaal handmade én correct geprogrammeerd. Is het hem gelukt? Hoe is zijn GIP-presentatie verlopen? Wat heeft hij geleerd? THE MEAN MACHINE
MET GEPASTE TROTS
DE P-PR-PRE-PRESENTATIE …
Er is goed nieuws en er is minder goed nieuws. Het goede nieuws is dat de machine die Sven gebouwd heeft wel degelijk in staat is om een Rubik’s cube op te lossen! Mechanisch werkt alles: de stoter die de kubus op z’n plaats duwt, de arm die hem doet draaien en het platform waar hij op ligt. Maar op dit moment krijgt hij nog geen random kubus juist in elkaar gedraaid. De machine is geprogrammeerd om een vast aantal stappen uit te voeren, maar kan nog niet zelf ‘denken’ over de juiste oplossing.
Heel trots zijn Svens leerkrachten en begeleiders op school. Zij vergelijken een GIP met een ‘eerste echte job’. Je bent zelf verantwoordelijk van begin tot einde. Laat je je werk liggen, dan draag je daar zelf de gevolgen van. Niets gaat vanzelf. Met een nine-to-five mentaliteit red je het niet!
Stressen voor de laatste GIP-presentatie was er niet meer bij, vertelt Sven. Je ontmoet de jury al tijdens het jaar, om de planning en mogelijke verbeteringen te bespreken. De juryleden vragen op dat moment ook al dingen over de mechanica, de elektronica of de tekeningen achter je project. Je bent dus goed voorbereid. Maar het is wel een goede oefening in vaardigheden zoals een presentatie geven … voor levend publiek!
Nog niet, want er is alleen nog wat programmeerwerk nodig. Een leuk idee dus voor Svens opvolgers, die binnenkort aan hun GIP moeten beginnen …
Vandaar dat Sven op z’n twee oren mocht slapen. Hij wist steeds te leren uit zijn fouten. Het aansturen van stappenmotoren met een PLC bleek een serieuze uitdaging. Maar je moet voorbij die teleurstelling. Even ontspannen en support van thuis krijgen, dat is op die momenten heel belangrijk.
20
GIP
TIPS VOOR GIP’S
SVEN IN DE GAZET
aa Toon initiatief en ga zelf op zoek naar een leuk
WIE?
project. Je bent er lang mee bezig, dus je kan maar beter werken aan iets dat je boeit. aa Maak een realistische werkplanning op en houd je daar ook aan. Hou rekening met de beschikbare tijd en je eigen capaciteiten – dat houdt je rustig. Stuur bij waar nodig. aa Ook voor fouten kan je goede punten krijgen! Het leerproces is belangrijker dan het resultaat. Onderzoeken die je doet, tests die je plant: ook zij dragen bij tot het uiteindelijke resultaat. aa Je machine bouwen is minder moeilijk dan de problemen oplossen eens je begint te testen. Hou het hoofd dus altijd koel: er komen zeker nog lastige momenten … aa Begin ten aller-allerlaatste met testen rond Pasen! Anders komt je timing in het gedrang.
SVEN VAN THIELEN 6 Elektromechanica Sven is 17, gitarist en zot van Rubik’s cubes 21
Het project haalde zelfs de pagina’s van Het Nieuwsblad. En ook daar staken de leerkrachten hun bewondering niet onder stoelen of banken: ‘Sven is de slimste leerling van onze school.’ Als het in de krant staat is het waar. Dus …
Elektrische energie opslaan: KANDA? HOEDOEDEDA? Een stapeltje brandhout achteraan in de tuin, een herlaadbare batterij voor in je fototoestel, een zak steenkool bij den Bompa, een cartouche butaan/ propaangas voor op de camping. Stuk voor stuk energiebronnen waar je gemakkelijk een voorraadje van kan aanleggen. Die voorraad kan je, bij wijze van spreken, in je rugzak meenemen. Handig. Maar hoe zit het met elektriciteit? Is er een manier om elektrische energie op te slaan? Kanda? Neen, elektrische energie kan je niet opslaan, toch niet in de vorm van wisselspanning. Jammer maar helaas. Als dat wel mogelijk was, zou ons leven er heel wat eenvoudiger op worden. We zitten namelijk met het volgende probleem. De vraag naar elektriciteit en het aanbod lopen namelijk zelden gelijk op.
Spelbreker nummer 2: Frank Deboosere Neen, grapje, weerman Frank Deboosere heeft hier niets mee te maken. De boosdoener is: het weer. Blame it on the sunshine. Omdat we steeds meer elektriciteit winnen uit hernieuwbare energiebronnen (wind, zon …), wordt de beschikbare hoeveelheid meer en meer beïnvloed door het weer. En dus stelt het probleem zich nog scherper. Neem bijvoorbeeld een heel winderige nacht. Dan draaien de windturbines op volle toeren, maar ’s nachts ligt het elektriciteitsverbruik heel laag. Er is dus een oplossing nodig om dat overschot niet verloren te laten gaan, zodat er een reserve is voor dalmomenten.
Een uitstapje naar de Ardennen Elektrische energie kan je dus niet opslaan, maar wel omzetten in een andere vorm van energie. Denk bijvoorbeeld aan een accu, die werkt op basis van chemische energie. Een andere oplossing is bewegingsenergie. Eureka! Die bewegingsenergie blijkt de ideale manier om elektriciteitsoverschotten tijdelijk te bufferen. Om uit te zoeken hoe dat werkt moeten we naar de provincie Luik, naar de pompcentrale van CooTrois-Ponts, vlakbij het dorpje Coo. En route …
Een middelgrote kerncentrale De centrale van Coo-Trois-Ponts levert ongeveer evenveel vermogen als een middelgrote kerncentrale, ongeveer 1100 megawatt, en dat gedurende maximaal 5 uur. Dat is ruim genoeg om een plotse piek in het verbruik op te vangen. Er werd 275 000 m3 rots uitgehouwen voor de aanleg van de machinekamer en leidingen. In totaal werd – slik! – ruim een miljard euro geïnvesteerd. Er zijn natuurlijk nog andere oplossingen, bijvoorbeeld waterkrachtcentrales op zee, of een pompcentrale op basis van luchtdruk. Maar dat is voor een andere keer.
Hoedoededa? Een pompcentrale (of waterkrachtcentrale) werkt volgens een heel eenvoudig principe. Overschotten van elektriciteit worden gebruikt om water omhoog te pompen naar twee kunstmatige meren, de bovenbekkens. Piekt de vraag naar elektriciteit, dan laat men het water naar beneden stromen in een lager gelegen opvangbekken, waarbij het water een generator aandrijft. Het onderste bekken is een kunstmatig meer van 71 hectare (ongeveer 50 voetbalvelden).
22
Bron: De Standaard, 20 oktober 2014 en brochure Electrabel
VRAGEN STAAT VRIJ
De Francisturbines doen het werk In Coo staan zes Francisturbines opgesteld in een in de rots uitgehouwen machinekamer van 128 m lang, 22 m breed en 40 m hoog. Zij kunnen werken als turbine (het water valt dan naar beneden) en als pomp (het water wordt naar boven gepompt). Als turbine bedraagt het debiet 500 m³ per seconde, als pomp tussen de 325 en 415 m³ per seconde. De centrale wordt bediend vanuit het controlecentrum in Linkebeek (bij Brussel) en er zijn maar een paar minuten nodig om ze in werking te zetten.
23
1
Your 15 Minutes of Fame?n dit nummer
Wat vind jij va je zelf van WAT T’s Up? Heb or een interessant idee vo g aa gr je l wi Of el? een artik UP? met je klas in WAT T’S Laat het ons weten via info@wattsup.be
Je leven als toekomstig elektricien eindigt niet op deze laatste bladzijde. Als je fan wordt op onze Facebookpagina, zit je op de eerste rij voor nog meer nieuws uit de sector.
Opgefrist staat slim Ho
e werkt ee Wat is een e n automaat? q verbinding? uipotentiale Tijd voor ee n opfrisbeurt v a basisbegripp n enkele e op www.wa n? Kijk snel ttsup.be/nl/ elektropedia
Volg ons op www.facebook.com/ wattsup.nl
Watt’s Up online
Bezoek onze website voor meer info over de er job van elektricien, ov iteit ric alle richtingen elekt el op school, en veel ve meer ….
www.wattsup.be 24