nr. 16
2016
het magazine voor Elektrocracks
TORPROEF DE NIEUWE SEC
US C I N H C E T S L A E EEN CARRIÈR IE BRANDDETECT BANKEN L O O H C S E D N LES BUITE ANTEN L P IT U IT E IT C I ELEKTR
INHOUD
nr. 16
2016
4
SCHOOL IN DE KIJKER
VTI Beringen geeft ook les buiten de schoolbanken
8
11
TOEKOMST
HET BEROEP
Maak kennis met duurzame energie
Technicus Branddetectie
15 TECHNISCH
Haal je stroom uit gras of afvalwater
2
INHOUD
Colofon HET MAGAZINE WATT’S UP WIL JONGEREN WARM MAKEN VOOR ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN EN BEROEPEN. Ø www.wattsup.be Ø info@wattsup.be
Marlylaan 15/8 Avenue du Marly Brussel, 1120, Bruxelles T 02 476 16 76 • F 02 476 17 76 www.volta-org.be • info@volta-org.be Vormelek, Tecnolec en FBZ bundelen hun krachten en vormen samen VOLTA.
Watt's Up is een campagne die VOLTA voert op vraag van de sociale partners. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
union des électriciens u n i e v a n elektriciens
Verantwoordelijke uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Sven van Baarle, Joke Van Mieghem, Emmanuel Bosteels, Vinciane Pinte
22 ELECTRO BRAIN
De sectorproef
19
Heb je z intere elf een Laat h ssant projec et o n s t? we in www.f fo@wattsup ten via a ce b o ok.com .be of /watts up.nl
HET BEDRIJF
Leren van je collega's
3
VTI BERINGEN GEEFT OOK LES
BUITEN
DE SCHOOLBANKEN
4
SCHOOL IN DE KIJKER
WERKPLEKLEREN? De jongens van het Vrij Technisch Instituut (VTI) in Beringen weten er alles van. Al negen jaar lang krijgen de leerlingen van het vijfde en zesde jaar immers de kans om maandelijks hun kennis en vaardigheden aan de praktijk te toetsen op een echte werf!
Johan Feyen, leraar:
“Ook wij leren bij.” “Op school leer je de basis van elektrotechniek in een vastomlijnd kader. De leerlingen voeren uit wat we vragen, op vooraf vastgelegde uren, in een verwarmd klaslokaal. Lopen ze ergens vast? Dan wachten ze tot de leraar uitleg geeft. Wil er iets niet vlotten? Dan blijven ze oefenen tot alles naar behoren werkt. In de praktijk gaat het er vaak toch anders aan toe. De werkomstandigheden zijn niet te vergelijken met die van een klaslokaal. Je moet je verantwoordelijkheid nemen. Je werkt vaak tegen de klok. En als er een probleem opduikt, moet je dat zelf proberen op te lossen. Ook werk je samen met andere aannemers, wat de nodige flexibiliteit vereist. In de praktijk kan je immers niet alles stipt plannen, nietwaar? Vandaar dat ik het nog altijd belangrijk vind dat jongeren in hun opleiding praktijkervaring kunnen opdoen. Negen jaar geleden deed Maris Group mij een voorstel om mijn leerlingen op echte werven in te zetten. Dat aanbod heb ik met beide handen aangenomen, tot grote tevredenheid van de jongens. Bovendien merk ik telkens weer dat ze daar ongelofelijk veel bijleren. Niet alleen over elektriciteit,
maar ook, en vooral, over hoe het voelt om echt aan het werk te zijn. Maris Group stelt ons ook de nieuwste benodigdheden ter beschikking, zodat de leerlingen heel wat gereedschappen kunnen uitproberen. En natuurlijk maken ze ook kennis met tal van nieuwe oplossingen: elektrische, elektronische en op gebied van domotica. Bij bouw- en renovatieprojecten worden tegenwoordig immers vaak de nieuwste technologieën geïnstalleerd. En dat vinden de jongens natuurlijk fascinerend. Wat me ook opvalt, is dat werkplekleren zowel de groep als de leerlingen individueel sterker maakt. De sfeer is anders dan op school, er is tijd voor een babbeltje, ze worden als volwassenen behandeld en je merkt dat dit op de meeste jongens een positief effect heeft. En dat ze na hun studies al meteen kunnen uitpakken met een eerste werkervaring, is natuurlijk een extra motivatie. Ik kan het mijn collega’s alleen maar aanraden. Want, eerlijk is eerlijk, ook voor leraren is deze leermethode interessant. Ook wij leren bij op werven: over elektriciteit, de nieuwigheden op de markt én natuurlijk over onze leerlingen...”
5
Mustafa Kose, leerling (17):
“De werfleider kan nu al zien wat ik waard ben!” “Werken in de bouwsector heeft me altijd gefascineerd vanwege de afwisseling. Mijn keuze voor elektrotechniek was dan ook snel gemaakt. Want dat is een wereld in verandering: er komen voortdurend nieuwe oplossingen op de markt. Dat ik met het VTI in Beringen de kans krijg om deel te nemen aan werkplekleren, vind ik fantastisch. Want op die manier leer je echt veel bij. We monteren stopcontacten, plaatsen kabels, installeren zo-
wel flexibuizen als armaturen, ... Kortom, alles passeert de revue. Maar wat ik vooral interessant vind, is dat ik echte werkervaring kan opdoen. Wanneer ik afstudeer, kan ik dus al referenties voorleggen. En dat zal volgens mij toch wel een grote troef zijn wanneer ik ga solliciteren. Misschien kan ik zelfs wel bij Maris Group aan de slag, want de werfleider kan nu al zien wat ik waard ben!”
Burak Senturk, leerling (18)
“Werkplekleren geeft me een mooie basis.” “Als kleine jongen was ik al gepassioneerd door elektriciteit. Ik vroeg me af hoe het kwam dat het licht aanging als ik op een knopje drukte, of dat een apparaat begon te werken als ik de stekker ervan in het stopcontact stak. Daarom leek het me ook logisch om elektrotechniek te studeren. Ook van werkplekleren heb ik veel opgestoken. Vooral van de praktijk. En ook dat werken op een bouwwerf niet mijn
6
roeping is. Maar dat vind ik helemaal niet erg, want dat heeft me juist gestimuleerd om nog meer mijn best te doen op school, zodat ik mij later kan specialiseren in elektrotechniek of computers. In ieder geval zal ik dan al een mooie basis hebben. Want we leren veel bij, in mijn ogen meer dan op de schoolbanken. Het is het leven zoals het echt is, niet alleen op het gebied van elektriciteit, maar op alle vlakken!”
SCHOOL IN DE KIJKER Ronny Zoons, werfleider:
“Een win-winsituatie voor iedereen!” “Ik heb mijn beroep zelf geleerd dankzij een leercontract. Daarom weet ik hoe belangrijk het is dat jongeren de praktijk leren kennen. Toegegeven, het is niet altijd evident om de hele dag een groep onervaren studenten op een werf te begeleiden. Maar ik doe het graag omdat ik mijn kennis kan doorgeven en voel dat het de jongens deugd doet om eens echt aan de slag te mogen gaan. Natuurlijk moet je alles erg goed plannen en niet aan werkplekleren doen op werven die onder hoge tijdsdruk staan. Het heeft ook weinig nut om die jongens op te jagen, want
Werner Claes, algemeen directeur:
“Het is vooral de houding die telt.” “We zijn zelf naar het VTI in Beringen toegestapt met een voorstel om aan werkplekleren te doen. Wij vinden het namelijk belangrijk dat jongeren een kans krijgen om het echte werk te ervaren, zodat ze weten in welke wereld ze na hun schooltijd zullen terechtkomen. De toekomst is aan de jongeren, dus is het aan de bedrijven om ze voldoende opleidingskansen te geven. Ook voor ons zijn die projecten
interessant. Het wordt immers alsmaar moeilijker om degelijke elektrotechniekers te vinden, maar door die jonge kerels op een werf aan het werk te zien, weten we al snel uit welk hout ze gesneden zijn. En ja, het gebeurt wel eens dat we een leerling een baan aanbieden, ook al is hij niet de beste van zijn klas. Het is vooral zijn houding die telt. De kneepjes van het vak leer je wel in de praktijk.”
7
dan moet je het toch allemaal opnieuw doen. Vandaar dat we met Maris Group uitkijken naar werven die ideaal zijn voor werkplekleren: projecten waar bijvoorbeeld de stopcontacten in een vroeger stadium kunnen worden geplaatst. Daarnaast kiezen we bewust voor sites waar de leerlingen de andere aannemers niet voor de voeten lopen en waar hun takenpakket toch voldoende variatie biedt. Persoonlijk vind ik het heel boeiend om die jongens aan het werk te zien. En soms is er wel eens eentje van wie ik denk: die wil ik wel in mijn team. Het is dus een win-winsituatie voor iedereen!”
DUURZAME ENERGIE
KENNISMAKEN MET DUURZAME ENERGIE EEN ANDERE KIJK OP E-MOBILITY, HERNIEUWBARE ENERGIE EN AUTOMATISERING De toekomst is aan de duurzame energie. Dat maakten de laatstejaarsstudenten Energietechnologie aan de UC Leuven-Limburg (UCLL) duidelijk met een e-event. Ze dompelden 160 tso-leerlingen uit enkele Limburgse scholen onder in de wondere wereld van elektrische wagens, slimme woningen en hernieuwbare energie. Ook Watt’s Up nam deel aan de workshops. Als je een technische opleiding volgt, kun je later twee kanten uit: de weg naar de arbeidsmarkt nemen en meteen aan de slag gaan, of … je verder specialiseren in een van de thema’s waar toekomst in zit. Te weinig jongeren uit het technisch secundair onderwijs kiezen echter voor die tweede optie. Daarom wilden de laatstejaarsstudenten Energietechnologie aan de UCLL hen warm maken voor de boeiende energie-thema’s van de toekomst.
3 THEMA’S De 160 leerlingen hadden de keuze uit seminaries en workshops over e-mobility, hernieuwbare energie en automatisering. Bij dit laatste thema toonden specialisten de vele mogelijkheden om robots energiezuinig in te zetten in de bedrijfswereld. De deelnemers aan de workshops over hernieuwbare energie kregen niet alleen inzicht in de werking van fotovoltaïsche zonnepanelen en windmolens, maar leerden tot hun verbazing ook hoe ze elektriciteit konden
8
maken met behulp van fotosynthese of bacteriën. Het thema e-mobility stond in het teken van elektrische voertuigen: van laadpalen en elektrische karts tot echte modellen van Renault en BMW, met een i8 als absolute blikvanger. Wat staken de technici in spe op van de workshops? En is hun interesse in een vervolgopleiding gewekt? We stelden hen de vraag.
DUURZAME ENERGIE
Jens: 5e jaar Mechanische vormgevingstechnieken, Sint-Martinus, Herk-de-Stad Jens kwam onbevangen naar het e-event. “Ik had totaal geen idee wat ik ervan moest verwachten. De workshops waarvoor ik me inschreef, waren heel uiteenlopend van aard. Dat was een bewuste keuze, niet alleen om een zo ruim mogelijk beeld te krijgen van wat er allemaal mogelijk is, maar ook omdat de elektrische wagens me wel boeiden.”
“Elektriciteit uit afvalwater”
“Later in de praktijk gezien”
Maarten: 5e jaar Mechanische vormgevingstechnieken, Sint-Martinus, Herk-de-Stad Maarten was het meest aangesproken door de elektrische wagens. “De theorie kende ik wel in grote lijnen, maar nu heb ik er toch een betere kijk op. Wie het slim aanpakt, kan met een elektrische wagen heel wat besparen op zijn verbruik. Ook goed om die elektrische wagens al eens van dichtbij te zien, want later krijgen we er onvermijdelijk mee te maken.”
Siebe: 5e jaar Mechanische vormgevingstechnieken, Sint-Martinus, Herk-de-Stad
“Ik kijk uit naar die elektrische BMW’s”
Dat je groene energie uit planten haalt, kon Siebe wel boeien. Maar helemaal gefascineerd was hij door de elektrische wagens in de workshop e-mobility. “Ongelooflijk hoe snel die elektrische wagens evolueren. Vandaag zijn er al batterijen die heel snel opladen. En zelfs met een halfvolle batterij kun je al een hele afstand afleggen. En heel goedkoop! Toch interessant om te weten, want later is de kans groot dat we elektrisch rijden en gezien onze opleiding krijgen we dan misschien ook wel op het werk met elektrische wagens te maken.”
9
DUURZAME ENERGIE
“Groene stroom is meer dan zonnepanelen”
Arnout & Jory: 5e jaar Elektrische installaties – Technisch Instituut Heilig Hart, Hasselt Arnout en Jordy lieten de elektrische wagens links liggen en kozen bewust voor hernieuwbare energie en automatisering. “Vooral de hernieuwbare energie heeft indruk op ons gemaakt. Dat houdt tegenwoordig veel meer in dan de zonnepanelen en windmolens die we allemaal kennen. We hebben geleerd dat je zonnepanelen best niet te lang in de schaduw laat liggen, want dan daalt hun rendement enorm. Maar ook dat je via de fotosynthese van planten stroom kunt opwekken en dat bacteriën elektriciteit kunnen produceren door organische materialen in afvalwater af te breken.”
10
HET BEROEP
VIJF REDENEN OM CARRIÈRE TE MAKEN ALS TECHNICUS BRANDDETECTIE TECHNICUS BRANDDETECTIE 11
TECHNICUS BRANDDETECTIE
ONTDEK HET IN 5 BRANDENDE VRAGEN 1
Ben je een kei in elektriciteit of elektronica? Ontdek je graag nieuwe systemen en hou je ervan om nieuwe technieken onder de knie te krijgen? Kan je niet stilzitten en is bureauwerk niet aan jou besteed? In dat geval staat de functie van technicus branddetectie op jouw lijf geschreven! Maar hoe begin je eraan? En wat houdt die job precies in? Watt's Up ging te rade bij BEMAC, een bedrijf dat al meer dan 40 jaar gespecialiseerd is in branddetectie.
EEN SECTOR DIE VOORTDUREND EVOLUEERT
“Onze kracht schuilt in het bouwen van onze eigen branddetectiesystemen. Wij weten dus perfect wat we installeren. In België zijn er slechts 4 spelers die zowel fabrikant als installateur zijn”, zegt Thierry Jongen, algemeen directeur van BEMAC. “De wetgeving rond brandveiligheid evolueert en nieuwe normen komen regelmatig tot stand, met als gevolg dat we onze producten permanent moeten aanpassen. Dat geldt ook voor onze technici. Zij worden opgeleid gedurende hun hele carrière”.
Zij gaven ons vijf goede redenen om voor hun sector te kiezen.
Vandaag kunnen we bijvoorbeeld een brand detecteren aan de hand van laserstralen. En de wifitechnologie maakt het mogelijk om draadloos te werken. Morgen kunnen er dan weer nieuwe branddetectiesystemen ontwikkeld worden. Het is dus verre van een routinejob. Onze werknemers leren bij, scholen zich bij en evolueren in hun technische knowhow.
BEMAC bestaat sinds 1973. Het bedrijf ontwerpt, bouwt en installeert branddetectiesystemen en staat ook in voor het onderhoud ervan. Tot zijn klanten behoren hotels, rusthuizen, fabrieken, enz. BEMAC is gevestigd in Luik, maar heeft ook een tweetalige vestiging in Brussel. De onderneming telt 50 werknemers, waarvan een 30-tal technische profielen. Om steeds aan de top te staan van een sector die voortdurend evolueert, beschikt BEMAC eveneens over een afdeling Research en Ontwikkeling.
12
HET BEROEP
2
100% WERKZEKERHEID
Er is een grote vraag naar branddetectie. Zowel in gebouwen waar mensen slapen (ziekenhuizen, hotels, rusthuizen, kinderopvang...), als op openbare plaatsen (musea, administratieve centra, grootwarenhuizen...) en in bedrijven waar personeel, werkmateriaal, stock en waardevolle spullen beveiligd moeten worden. De branddetectiesector garandeert dus een grote werkzekerheid, op voorwaarde dat de technische evolutie steeds op de voet gevolgd wordt. Serge Fasbinder kan dit alleen maar beamen. Een 52-jarige werknemer, al 25 jaar in dienst als technicus branddetectie bij BEMAC, doet zijn job nog steeds met hart en ziel. “Toen ik hier begon te werken, had ik bijna mijn schooldiploma op zak en wist ik niet wat branddetectie was. Maar het voordeel bij BEMAC is, dat je van dag 1 opgeleid wordt. Gedurende je hele carrière leer je bij over materiaal en wetgeving. Heel motiverend”
3 EEN WAARDEVOLLE JOB “Als je een branddetectiesysteem op openbare plaatsen installeert en onderhoudt, dan weet je dat je instaat voor de veiligheid van duizenden mensen. Je beschermt niet alleen mensenlevens, maar ook kunstwerken, werkmateriaal, enz. Dat geeft voldoening”, weet Serge Fasbinder. “We werken op lange termijn met onze klanten. Sommigen doen al meer dan 25 jaar een beroep op ons. We bouwen een vertrouwensrelatie op. Het gaat zeker niet om vluchtige contacten”, vult Thierry Jongen aan. Deze sector is dus ideaal voor wie een grote verantwoordelijkheidszin heeft en zelfstandig te werk gaat. Dat wil evenwel niet zeggen dat je er helemaal alleen voor staat, verduidelijkt Serge Fasbinder: “We vormen een hecht team in een bedrijf waar een familiale sfeer heerst. Je bent nooit alleen. Eerst en vooral omdat alles intern geproduceerd en dus ook intern beheerd wordt. Maar ook omdat sommige opdrachten door meerdere personen uitgevoerd worden, in functie van de krachten van elk van hen”.
13
TECHNICUS BRANDDETECTIE
4
EEN JOB WAARIN DE VERVELING NOOIT TOESLAAT
In de branddetectiesector is je planning zeer afwisselend. 's Morgens controleer je de goede werking van een branddetectiesysteem in een hotel. Vervolgens word je opgeroepen voor een herstelling in een rusthuis. Je eindigt je werkdag in een shoppingcenter waar je een nieuw systeem moet programmeren. “Bij ons zit je niet vastgekluisterd aan je bureau. Integendeel, je bent altijd actief bezig”, vertelt Serge Fasbinder enthousiast. “Bovendien heb je soms toegang tot plaatsen waar je normaal gezien nooit zou komen of die voor het publiek verboden zijn, zoals een gevangenis”. Ook het installatiemateriaal is zeer gevarieerd, afhankelijk van de plaats die beveiligd moet worden. “In een museum met geklasseerde plafonds die niet beschadigd mogen worden, kan je niet dezelfde installatie bieden als in een industrieel gebouw met waardevolle archieven. Onze branche is dus verre van monotoon”.
5
ZELFSTANDIG, MAAR NOOIT ALLEEN
Een ander voordeel is, dat je zelfstandigheid met klantencontacten kan combineren. “Je moet gevoel voor verantwoordelijkheid hebben en zelfstandig zijn, maar dat betekent niet dat je de hele dag op jezelf aangewezen bent”, stelt Serge Fasbinder gerust. Het contact met de klanten is een belangrijk onderdeel van de job. “Als een universiteit ons haar brandveiligheid toevertrouwt, houdt dat in dat we een 40-tal gebouwen moeten beveiligen. Alles is gecentraliseerd in een security room. Het spreekt dus voor zich dat BEMAC technici nauw moeten samenwerken met de security verantwoordelijke van de campus. Die zal immers hun contactpersoon zijn bij elke interventie (onderhoud, herstelling ten gevolge van een probleem, installatie van een nieuw systeem, enz.)”.
14
TECHNISCH
HAAL STROOM UIT JE GRAS OF AFVALWATER
ONTDEK DE MOGELIJKHEDEN VAN BIO-ENERGIE 15
BIO-ENERGIE
W
e kennen allemaal groene stroom geproduceerd door zon of wind. Maar het kan nog letterlijker: elektriciteit opwekken uit de verbranding, vergassing of vergisting van materialen van natuurlijke oorsprong. Bio-energie noemen we dat. Al meer dan 50% van de groene energie in België komt voort uit biomassa. Vandaag gebeurt die productie nog in grote installaties, maar over enkele jaren kan het ook gewoon thuis.
= ZO WERKT HET Biomassa is een verzamelnaam voor alle brandstoffen uit organisch materiaal. Die variëren van snoei-, hout- en gft-afval, slib uit waterzuiveringsinstallaties, plantaardige oliën en vetten uit de voedingsindustrie tot mest uit veebedrijven en zelfs speciaal geteelde gewassen zoals koolzaad. Al dat materiaal bevat energie en door dit te verbranden of te vergisten, kunnen we die energie omzetten in een andere vorm: warmte of elektriciteit. En met die warmte wordt stoom gegenereerd, die op zijn beurt een generator aandrijft die stroom opwekt. Inmiddels telt België al veel installaties die volgens dit principe werken.
16
TECHNISCH
= EN HOE WERKT HET THUIS? De technologie om thuis zelf elektriciteit te produceren met biomassa staat nog in zijn kinderschoenen. Zo'n grote installatie plaats je immers niet zomaar in je tuin of op je dak. De meest voor de hand liggende stap is het gebruik van een hout- of pelletketel met een stirlingmotor. De ketel produceert in eerste instantie warmte om de woning te verwarmen en sanitair warm water te produceren. De stirlingmotor zet op zijn beurt een deel van die warmte om in elektriciteit. De motor heeft een vermogen van 1Â kW. Daarmee kan het systeem dagelijks tot 24.000Â Wh aan elektriciteit opwekken. Dat is voldoende voor 23 wasbeurten met een wasmachine. En wanneer de ketel te veel elektriciteit produceert, kan deze, net als bij pvpanelen, op het openbare net worden gezet. Zo'n stroom producerende verwarmingsketel heeft als voordeel dat hij elektriciteit opwekt wanneer we die echt nodig hebben, terwijl zonnepanelen vooral overdag stroom opleveren wanneer we niet thuis zijn.
= WAT BRENGT DE TOEKOMST? Groene stroom zal een onmisbare energiebron worden. Om die elektriciteitsproductie ook op lokaal of woningniveau beschikbaar te maken, zoeken wetenschappers koortsachtig naar nieuwe manieren om elektriciteit te produceren. En met succes. Wat denk je bijvoorbeeld van stroom uit gras of uit afvalwater?
17
BIO-ENERGIE
= ELEKTRICITEIT UIT PLANTEN Niet alleen dode planten zijn bruikbaar om elektriciteit te produceren. Ook levende planten kunnen worden ingezet voor energieproductie. Wetenschappers hebben namelijk een plantmicrobiële brandstofcel ontwikkeld. Hierbij werken levende planten en micro-organismen samen om elektriciteit te produceren. Een grasoppervlak van 1 m² levert vandaag al 3,2 W elektriciteit op. En aangezien het gelijkstroom is met een voltage van 1 V is deze techniek bovendien ook onschadelijk voor plant of dier. Het Nederlandse bedrijf Plant-e past het concept trouwens al met succes toe in een eerste product: een laadpaal om gsm’s op te laden.
= ELEKTRICITEIT UIT AFVALWATER Planten zijn nog maar een eerste stap. Onderzoekers zijn er intussen ook in geslaagd om stroom uit ons afvalwater te halen. Hoe? Heel eenvoudig: door in afvalwater een elektrode te plaatsen. Hierop gaan bacteriën groeien. En die zetten de organische verbindingen in het water om in elektriciteit. Tijdens dat proces wordt bovendien het afvalwater gezuiverd. Twee vliegen in één klap dus. Wetenschappers proberen nu het proces nog te versnellen om zo het rendement te verbeteren. De kans dat ons afvalwater over enkele jaren nog gewoon in riolen terechtkomt, wordt dus klein. Zeker als je weet dat er vandaag al toiletten bestaan die voldoende elektriciteit uit afvalwater kunnen produceren om je smartphone of tablet tijdens een toiletbezoek op te laden.
18
HET BEDRIJF
A? NOG BEL ANGRIJKER DAN JE DIPLOM
! S ’ A G E L L O C N A V N E LER Bij SPIE krijgt elke nieuwe medewerker een peter
Heb je al koude rillingen als je bedenkt dat je binnenkort de schoolbanken gaat inruilen voor de werkvloer? Plots zal je er alleen voor staan. Oog in oog met veeleisende klanten en ongeduldige collega’s. Zal je slagen in je opdrachten? Of de mist ingaan? Maak je geen zorgen. Bedrijven investeren steeds meer in opvang en begeleiding van nieuwkomers. En SPIE geeft het voorbeeld.
19
HET BEDRIJF
SPIE is een multitechnische dienstverlener met wereldwijd meer dan 36.000 werknemers. Het bedrijf levert elektromechanische diensten voor de industrie, bouw, infrastructuur- en energiesector. In België telt SPIE 1.500 medewerkers met diverse vaardigheden: van lassers en elektrotechnici tot pijpfitters en industrieel ingenieurs. Zij realiseren de meest uiteenlopende projecten voor evenveel verschillende klanten: industriële elektriciteit, leidingwerken, automatisering, klimaatbeheersing, … De mogelijkheden zijn haast oneindig, maar de technische uitdaging is groot. Precies daarom lanceerde SPIE het project SPIE(d)WAY. Enerzijds om ervaren medewerkers te helpen bij het doorgeven van hun kennis. Anderzijds om nieuwkomers optimaal op te vangen. SPIE(d)WAY werd opgestart in de vestiging Industrie Noord in Grobbendonk en wordt nu uitgerold in de overige SPIEvestigingen in België.
Waarom zijn opvang en begeleiding zo belangrijk? Femke Jacobs van de HR-afdeling: “Vele van onze medewerkers hebben een enorme bagage aan kennis en ervaring. Het is belangrijk dat zij die doorgeven aan starters. De komende jaren gaan ook veel mensen met pensioen en we willen natuurlijk niet dat hun kostbare kennis verloren gaat. Om je een idee te geven: voor onze vestiging Industrie Noord in Grobbendonk werven wij jaarlijks 25 tot 30 nieuwe medewerkers aan op een totaal van 250 mensen. Dat vraagt om grondige kennisoverdracht.” Joost Van Herck, HR Business Partner bij SPIE, wijst op een tweede belangrijke reden: “Wij zoeken voortdurend geschoolde medewerkers op bso-, tso-, bachelor- en ingenieursniveau. Maar het is onbegonnen werk om alleen mensen met ervaring aan te werven. Bovendien gaat het haast altijd om knelpuntberoepen. Daarom focussen we op starters met minder ervaring die we zelf opleiden. We bieden hen niet alleen ondersteuning, maar ook een afwisselende baan met groeimogelijkheden.”
Hoe werkt dat in de praktijk? Voor SPIE(d)WAY organiseerde SPIE gesprekken met nieuwe en ervaren medewerkers. Femke Jacobs schetst de opmerkelijkste bevindingen: “Werknemers die elke dag bij een van onze klanten aan de slag zijn, voelen zich minder betrokken bij ons bedrijf. Bovendien hebben ze behoefte aan een extra vertrouwenspersoon omdat de werfleider vaak te weinig tijd voor hen heeft. Daarom geven we voortaan starters op hun eerste werkdag een uitgebreide rondleiding door het bedrijf en wijzen we hen een peter toe die hen verder wegwijs maakt. Hij stelt hen officieel voor aan iedereen op de werf, toont waar de materialen en gereedschappen liggen en welke machines ze kunnen gebruiken. Verder organiseren we geregeld terugkomdagen waarop
AANDACHT VOOR VEILIGHEID IS CRUCIAAL. DAAROM HEB JE EEN VEILIGHEIDSCERTIFICAAT NODIG, WAARVOOR JE EEN EXAMEN MOET AFLEGGEN
Roy Heynen (26) volgde een opleiding Elektriciteit en had al heel wat werkervaring: manusje-van-alles op een boerderij, installateur van pv-panelen en grondwerker voor hoogspanningsnetbeheerder Elia.
“Nooit de witte ketting overschrijden!”
“Bij mijn werk voor Elia kwam ik in contact met technici van SPIE. Van het een kwam het ander en sinds mei 2015 werk ik nu voor SPIE op de hoogspanningspost van Elia in Heze. Het is een baan met veel afwisseling: leidingen monteren, kabels plaatsen, stopcontacten monteren, algemene elektriciteitswerken … En die afwisseling maakt het juist boeiend.” Toch moet Roy voortdurend opletten. “Aandacht voor veiligheid is cruciaal. Daarom heb je een veiligheidscertifi-
20
caat nodig, waarvoor je een examen moet afleggen. Overal zie je rode vlaggen met een hoogtebeperking. En kettingen om zones af te bakenen. Een witte ketting mag je nooit overschrijden, want die wijst op hoogspanning. Een geel-zwarte ketting geeft een werkzone aan, bijvoorbeeld een put die niet meteen dicht kan.” Roy leerde bij SPIE ook werken met een hoogtewerker. “Dit is geen baan voor mensen met hoogtevrees. Maar als je het stapsgewijs aanpakt, valt het mee. Toen ik voor het eerst vijftien meter de hoogte in moest, was het wel even wennen. Maar ondertussen is het voor mij gesneden koek. En als het écht te hoog is, kan je altijd rekenen op ervaren collega’s. Op de site in Heze zijn we met acht. Dat geeft een prettig gevoel. Je kent iedereen en merkt niet dat je in een groot bedrijf werkt.”
HET BEDRIJF
“Mijn peter legde hetzelfde traject af”
starters en projectleiders ervaringen kunnen uitwisselen. Die interne networking is belangrijk. We zijn dan wel een vrij groot bedrijf, maar de meeste medewerkers hebben toch voornamelijk contact met hun directe collega’s op de werf.” Ook uit veiligheidsoverwegingen zijn begeleiding en opvolging noodzakelijk. Joost Van Herck legt uit:
Niels Van Hoeck (20) kon na zijn zevenjarige technische vorming meteen aan de slag bij SPIE. “Ik had drie maanden stage gelopen op de post van SPIE bij Total Raffinaderij Antwerpen. Ik mocht niet in de werkzones komen, maar wel meehelpen in de ‘shop’: plannen lezen, aansluitingen voorbereiden. Heel tof. En op het einde van het schooljaar kreeg ik meteen een vast contract aangeboden!” Niels werkt nog steeds bij Total Raffinaderij, maar steekt nu zelf de handen uit de mouwen in de werkzones.
“De omgeving waarin wij werken, is van nature risicovol. Maar met een correcte veiligheidsattitude kan je ongevallen voorkomen. Daarom helpen wij starters, indien nodig, hun VCA-certificaat te behalen. We zien er de eerste maanden ook zeer nauwlettend op toe dat ze onze bedrijfsregels respecteren. Daarvoor hanteren we het LMRA-principe: lastminuterisicoanalyse. Hierbij denk je altijd eerst na voordat je iets doet. Ligt er wat in de weg? Staat er spanning op een leiding? Kan er iets op mijn hoofd vallen? Zonder die reflex moet je niet in een risicovolle omgeving gaan werken.”
21
“Heel anders dan op school. Sleutelen leer je pas in de praktijk. Ik werk nu rechtstreeks aan de leidingen en voer testen uit om te controleren of alles in orde is.” De overstap naar de werkvloer was voor Niels een fluitje van een cent. Mede dankzij zijn ‘peter’ bij SPIE. “Hij is een paar jaar ouder en heeft precies hetzelfde traject afgelegd. Hij zat op dezelfde school en werkt hier al drie jaar. Ik kon met al mijn vragen bij hem terecht en hij gaf me concrete tips om mijn werk beter te doen.”
Krijgen bestaande medewerkers ook begeleiding? Wie bij SPIE doorgroeit tot eerstelijnsleidinggevende op de werf krijgt een aangepast opleidingstraject. Joost Van Herck wijst op de aandachtspunten: “We werken zes maanden lang rond drie modules: communicatie, verantwoordelijkheid nemen en mensen aansturen. Gedurende die periode krijgen deelnemers ook een interne coach binnen het bedrijf met wie ze extra aandacht besteden aan bepaalde werkpunten. Voor leidinggevenden op de werf is dit een absolute must. Zij hebben immers een grote invloed op starters en andere medewerkers!”
ELECTRO BRAIN
Test je brein tijdens
22
ELECTRO BRAIN
“Onze leerlingen zijn enthousiast om deel te nemen. Ze willen graag weten waar ze staan. Wij hebben ze ingeschreven zodat ze in een opdracht uit de realiteit hun kennis en hun niveau kunnen testen. En we merken dat zoiets hen motiveert.” HASSEN BEN TOUMI, LEERKRACHT AAN HET KONINKLIJK ATHENEUM LINKEROEVER IN LAKEN.
Wat is Electro Brain? Electro Brain is gloednieuw. Het is een proef die de sector gaat organiseren voor laatstejaars in alle richtingen elektriciteit, zowel TSO als BSO, maar ook se-n-se, leertijd Syntra en deeltijds beroepsonderwijs.
Met de proef wil de sector kijken of de elektrotechnische opleiding die jij als leerling op school krijgt, voldoende beantwoordt aan de verwachtingen van werkgevers. “Hebben jongeren genoeg kennis en vaardigheden om de arbeidsmarkt op te gaan?”, dat is de vraag.
Kan iedereen meteen meedoen? Neen. Dit jaar is de testfase. Momenteel wordt er proefgedraaid in regio West-Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Pas volgend jaar kan iedereen deelnemen.
Wat hebben leerlingen daaraan? Slaag je voor de sectorproef dan krijg je een ‘Electropass’. Daarmee heb je bewezen dat je klaar bent voor een job als elektrotechnieker. De Electropass is dus een mooie aanvulling op je diploma en altijd handig om op je cv te vermelden.
Is het een wedstrijd? Neen! Iedereen die voor de proef slaagt, behaalt zijn of haar Electropass.
“Techniek evolueert snel en scholen moeten mee zijn. Dit is een goede manier om te weten waar we staan.”
Kan ik mij voorbereiden? Niet echt. De proef duurt één dag. Er is een kort theoretisch gedeelte, maar het grootste deel van de dag bestaat uit een praktische proef. Die is gebaseerd op het niveau dat je als elektrotechnisch installateur residentiële installaties zou moeten behalen. Je opleiding op school volstaat.
Waarom een sectorproef?
MICHEL WAUTERS, LEERKRACHT AAN HET TECHNISCH INSTITUUT SINT-GABRIËL IN BRAINE-LE-COMTE.
Wie organiseert de proef?
Wie beoordeelt de proef?
Volta, de koepelorganisatie waar zowel werkgevers- als werknemersorganisaties uit de elektriciteitssector vertegenwoordigd zijn. Als de testfase dit jaar een positieve evaluatie krijgt, dan kan volgend schooljaar elke school zich inschrijven om mee te doen.
De beoordeling gebeurt door een onafhankelijke EVALUATOR. Mensen die weten wat je moet kennen en kunnen om een goede installateur te zijn.
23
1
Your 15 Minutes of ? Famd e jij van dit nummer
Wat vin je zelf van WATT’s Up? Heb or vo e ide een interessant g aa gr je l wi Of een artikel? ? UP ’S TT WA in s met je kla Laat het ons weten via info@wattsup.be
Je leven als toekomstig elektricien eindigt niet op deze laatste bladzijde. Als je fan wordt op onze Facebookpagina, zit je op de eerste rij voor nog meer nieuws uit de sector.
Watt's Up T V
Wat is een e qu verbinding? ipotentiaal In schoolreport teressante ages beroepenfilm en veel pjes
Volg ons op www.facebook.com/ wattsup.nl
www.wattsu p.be/nl/ watts-up-tv
Watt’s Up online
s Nieuwe promofilmpje elektriciteit studeren. Vind ze hier:
www.wattsup.be/ nl/watts-up-tv
24