Wattsup19 nl

nr. 19  2017

het magazine voor Elektrocracks

SCHOOLPROJECT

GIP MET PIT

SAFETY FIRST

N E L E N A P E N N O HOE Z RECYCLEREN? DOSSIER LICHT

LA AT JE LICHT ED SCHIJNEN OP L

INHOUD

INHOUD

nr. 19 ď ž 2017

4 SCHOOLPROJECT

Het gip-seizoen draait weer op volle toeren!

8

12

OP DE WERKVLOER

DOSSIER LICHT Deel 1:

Werken met een auditieve beperking.

Kleurkwaliteit van ledlicht.

16 SAFETY FIRST

Recyclage van zonnepanelen.

2

Colofon HET MAGAZINE WATT’S UP WIL JONGEREN WARM MAKEN VOOR ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN EN BEROEPEN. Ø www.wattsup.be Ø info@wattsup.be

Marlylaan 15/8 Avenue du Marly Brussel, 1120, Bruxelles T 02 476 16 76 • F 02 476 17 76 www.volta-org.be • info@volta-org.be Vormelek, Tecnolec en FBZ bundelen hun krachten en vormen samen VOLTA.

Watt's Up is een campagne die VOLTA voert op vraag van de sociale partners. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.

union des électriciens u n i e v a n elektriciens

Verantwoordelijke uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Joke Van Mieghem

21 SCHOOL EN WERKVLOER

Wat is een knelpuntberoep?

18

Heb je zelf ee n intere Laat h ssant projec et o n s t? we in www.f fo@wattsup ten via a ce b o ok.com .be of /watts up.nl

VCA-EXAMEN

Zo'n kans laat je beter niet liggen!

3

SCHOOLPROJECT

EEN

GIP MET PIT

HET IS ZOVER: HET GIP-SEIZOEN DRAAIT WEER OP VOLLE TOEREN! Overal buigen studenten zich zwoegend over hun hoogstpersoonlijke project: de geïntegreerde proef (of kortweg gip).

4

Ook aan het VTI Veurne, in een verre uithoek van de Belgische kust, werken leerlingen volop aan hun gip. Watt’s Up sprak erover met een van hen: Jordan Honorez.

Deze enthousiaste vogel bouwt aan een wel erg ambitieus project.

Reden genoeg om zijn geheimen met jou te delen!

EEN DUURZAME GIP OP WIELEN De gip van Jordan is niet zomaar een klein stukje huiswerk. Nee, het hele project straalt van ambitie en uitdaging. Onze reporter was alvast overtuigd van zijn enthousiasme!

De hoofdbrok van het project bestaat uit een hybride laadstation: twee zonnepanelen op een beweegbare schijf en een windturbine. De zonnepanelen volgen automatisch de zon zodat ze van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat zonnelicht opvangen. De windturbine staat op het dak van de school en kan tot 600W opwekken. Alle opgewekte energie wordt opgeslagen in twee loodzuurbatterijen.

Die energie wordt gebruikt voor twee doeleinden. Ten eerste kunnen leerlingen er tijdens de pauze hun smartphone mee opladen. Daarnaast ontwierp Jordan ook een wagentje: de wind- en zonmobiel.

Deze omgebouwde scootmobiel voor mensen met een mobiliteitsbeperking heeft een dak met zonnepanelen waarmee het voertuig zichzelf gedeeltelijk kan opladen. Als het wagentje niet in gebruik is, wordt het aangesloten op het laadstation op de speelplaats om volledig te kunnen opladen.

v

Jordan:

“Het wagentje zelf kreeg onze school vorig jaar cadeau van iemand. De scootmobiel was echter volledig stuk. Zelfs de sturing van de motor werkte niet meer. Daarom besloot ik er wat mee te experimenteren voor mijn gip. Ik maakte de link met duurzame energie, waarover we toen les kregen. Zo vielen de puzzelstukjes al snel samen!”

5

SCHOOLPROJECT

Aan de slag!

Aangezien zowat alles aan het wagentje defect was, haalde Jordan het volledig uiteen en begon hij van nul af aan: nieuwe sturing, wielen ... Voor het mechanische gedeelte liet hij zich helpen door een klasgenoot. Nadien ging hij zelf aan de slag met de elektrotechniek. De wind- en zonneturbines waren al aanwezig op school, maar waren nog niet geschakeld. Hiervoor tekende Jordan schema’s uit en ontwikkelde hij de theorie achter het systeem.

v Jordan: “Aangezien het schakelen van zonnepanelen en een windturbine nieuw is op onze school, mocht ik hiervoor zelf veel opzoekwerk doen. Daarom nam ik contact op met verschillende bedrijven. Het grootste struikelblok waren de onderdelen die ontbraken, maar ook die heb ik uiteindelijk kunnen vinden. Ik besliste zelf welke onderdelen ik zou bestellen en gebruiken.

Ook het schakelen, bouwen en ontwikkelen van de componenten deed ik volledig zelf.”

De tijd?

Die vliegt!

In juli 2016 startte Jordan met het mechanische gedeelte van het wagentje.

Daarna focuste hij zich van september tot december volledig op de windturbine en zonnepanelen: schema’s tekenen, zekeringkast bouwen, componenten schakelen ... Vanaf begin 2017 houdt hij zich bezig met het hele praktische gedeelte: instellen, bekabelen ...

v Jordan: “De einddatum voor het project is 1 mei en eind juni mag ik mijn gip verdedigen voor een jury.

Tijdens de schooluren kunnen we ongeveer 10 uur per week aan ons project werken. Daarnaast steek ik er ook ’s avonds en tijdens het weekend soms nog wat tijd in. Het wagentje rijdt momenteel rond in onze school. Ik sta dus al ver in het project!”

6

Begeleiding en materiaal Alle leerlingen worden begeleid door hun titularis. Die geeft technische vakken en ondersteunt hen bij hun gip.

v Jordan: “Hij kijkt bijvoorbeeld onze schema’s na en geeft tips hoe we de dingen anders kunnen aanpakken. Maar het overgrote deel doen we zelf, en dat is erg fijn!”

Jordans tips voor een knaller van een gip!

De juiste materialen vinden, dat was een hele uitdaging! De school kende Jordan een beperkt budget toe voor enkele aankopen. Verder kon hij rekenen op materiaal van verschillende sponsors.

Zo kreeg hij bijvoorbeeld de batterijen van een gulle schenker.

✔✔Maak een sterke planning.

Let’s win!

Je gipperiode vliegt immers voorbij.Plannen is dus essentieel!

Ook volgend jaar zal zijn gip in de school blijven.

Het wagentje zal gebruikt worden voor expo’s en opendeurdagen. De school wil ook met zijn project deelnemen aan een aantal wedstrijden.

✔✔Ontwikkel je theorie zo veel

v Jordan: “Onze school heeft in het verleden al verschillende prijzen kunnen winnen. Natuurlijk zou het fijn zijn als dat ook lukt met mijn project!”

ergie n e e m a z r Duu ie en ame energ

mogelijk thuis. Zo kan je je tijd op school gebruiken voor de praktijk: bekabelen, mechanica ...

✔✔Bestellen = wachten. Heb je onderdelen nodig? Houd dan rekening met wacht- en levertijden.

✔✔Begin er zeker op tijd aan. Wacht je te lang? Dan gaat er mogelijk heel wat kostbare tijd verloren.

duurz raait rond ereld.

Deze gip d e aan een betere w e m bouwt zo

✔✔Zoek overal inspiratie voor je onderwerp. Door bijvoorbeeld oude geïntegreerde proeven te bestuderen, kom je soms op geniale ideeën voor een eigen project.

: v Jordan

e les over r kregen w “Vorig jaa at vond ik D . energie e el m a rz u u d een actue nd. Het is me ik t a d j zeer boeie li b ik ben n e rp e e rw d onde . Ik ben vastbijten dit hierin kan l die over o o h de sc t.” rk e w e g eerste van it heeft u ip g n e e a them

7

OP DE WERKVLOER

n Werken als elektricie zรณnder te horen urt ... e b e g n e e h je m o r wat e hoe doe je dat?

EEN WERKNEMER ALS EEN ANDER

8

HOE VERLOOPT DE COMMUNICATIE? Guy: “Als mensen traag genoeg praten, kan ik liplezen en begrijp ik wat ze zeggen. Zelf kan ik gewoon spreken, dus antwoorden is geen enkel probleem. Mijn collega’s zijn bijzonder sympathiek en doen hun best om wat trager te praten, zodat we vlot kunnen communiceren.”

Tim (productie-verantwoordelijke Dymotec): “Zolang je Guy bij een gesprek maar blijft aankijken en goed articuleert, verstaat hij je perfect. We kunnen goed overweg met mekaar en communiceren vlot.

Uiteraard moeten we blijven opletten dat we goed en duidelijk spreken, maar met wat improvisatie hier en daar weten we de boodschap altijd mooi over te brengen.”

Die vraag legden we voor aan Dymotec, een bruisend automatiseringsbedrijf uit Olen.

1,5 jaar geleden namen zij Guy in dienst, een elektricien met een auditieve beperking. Hierdoor hoort hij weinig tot niets, maar dat belet hem niet om zijn expertise in praktijk om te zetten!

WERKEN MET EEN AUDITIEVE BEPERKING, HOE GAAT DAT IN ZIJN WERK? Davy (manager Dymotec): “Guy is een goede vakman en daar verandert zijn auditieve beperking niets aan. We ervaren onze samenwerking dan ook als zeer positief. Elke dag schakelen we hem in op onze eigen werkplaats, waar hij zich net als de andere collega’s volledig inzet voor de projecten.”

Guy: “Wanneer ik ’s morgens aankom, krijg ik een aantal taken toegewezen. Die variëren van bekabelen, tests uitvoeren en kasten maken tot uitleg geven aan tijdelijke werknemers of stagiairs. Bij die projecten krijg ik veel verantwoordelijkheid en leer ik vaak dingen bij.”

9

HET BEROEP HOE KWAM JE IN CONTACT MET DYMOTEC?

HOE VERLOOPT HET CONTACT MET DE COLLEGA’S?

Guy: “Na mijn studies ElektriciteitElektromechanica werkte ik jarenlang als elektricien in Merelbeke. Omdat ik zo’n 1,5 jaar geleden samen met mijn vrouw verhuisde naar de Kempen, moest ik op zoek naar een nieuwe job. Via een interimkantoor kwam ik in contact met Dymotec, waar ik zelf bij solliciteerde. En van het een kwam het ander: ik mocht op gesprek komen en werd aangenomen.”

Guy: “De collega’s houden goed rekening met mijn beperking. Ze praten trager en spreken me individueel aan. Als ik hen toch niet versta, dan vraag ik hen om de boodschap op te schrijven. We vinden voor alles wel een oplossing! Als ik vragen heb, kan ik daarnaast terecht bij Tim en Davy.

Zij staan altijd voor me klaar.”

Davy: “Auditieve beperking of niet, belangrijker was dat Guy voldeed aan de technische kennis. We behandelden hem zoals elke andere sollicitant en vonden dat hij mooi paste in ons team. Daarom hebben we hem aangeworven.”

Davy: “Onze werknemers hebben meteen zeer positief gereageerd. Guy heeft zijn plaats hier zeker verdiend en is echt een deel van de groep geworden.”

Guy: “Ik hoop dat Dymotec goed blijft groeien, zodat ik hier nog lang kan blijven werken. Het werk bevalt me hier echt goed!”

HOE ERVAART DYMOTEC DE SAMENWERKING? Davy & Tim: “Hoewel die samenwerking voor ons een sprong in het duister was, hebben we die toch als zeer positief ervaren. We vinden het mooi om te zien hoe de collega’s omgaan met Guy. Ze houden echt rekening met hem en betrekken hem in de groep. Toen Guy bij Dymotec begon te werken, hebben we op voorhand alle medewerkers duidelijk geïnformeerd over hoe de communicatie met Guy het beste verloopt, wat in de groep meteen positief werd onthaald.

Verder hebben we nauwelijks of geen aanpassingen moeten doen.”

Davy: “Wat we wel doen, is Guy vooraf inlichten wanneer er bv. een nieuwjaarsreceptie of personeelsmededeling is. Zo geven we hem soms al op voorhand de tekst van een speech en het programma door, zodat hij op het ogenblik zelf beter kan volgen.”

10

DYMOTEC

len dat zich n bedrijf uit O ee : is ec ot Dym automatisatie in industriële e ch is tr ek el specialiseert n, tiewerke la al st in , hu uw ie ... Met n bordenbo -programmat C PL g, in er engine medewerkers enthousiaste ijven als team van 45 kleinere bedr or vo el w zo n sectoren. werken ze nals, in tal va io at tin ul m e grot de werksfeer te troeven is ts oo gr ijf n hu Een van rop het bedr ve manier waa ig tie at si m po el de eg en kers. R zijn medewer de om n ite omgaat met ite ze teamactiv te organiseren st nog verder ee sg ep o gr e nd ke te ts ui versterken.

IS ER WIFI IN TAHITI?

Nadat Guy n auwelijks twee weken in dienst was, o rganiseerde Dymotec een quiz voor de collega’s. Hie rbij was een van de quizro ndes gebasee rd op het programma ‘Is er Wifi in Ta h iti’. In die ronde moeste n de deelnem ers met een hoofdtelefoo n op proberen te liplezen.

Een troef voo r het team va n Guy! Hij gooide zich o nmiddellijk in de strijd en won de opdra cht met ruim e voorsprong !

11

Kleur en kleurkwaliteit van wit ledlicht 1,0

0,8 We weten allemaal dat wit licht samengesteld is uit alle kleuren van de 0,6 regenboog. De onderlinge verhouding 0,4 van al deze componenten noemen we het spectrum. Dit spectrum bepaalt welke 0,2 kleur onze ogen waarnemen.

300

1,0

1,0

0,8

0,8

0,6

0,6

0,4

0,4

0,2

0,2

400

500

600

700

800

1,0

0,8

0,6

0,4

0,2

300

300

400

500

600

700

800

300

400

400

500

500

600

600

700

800

700

800

1,0

1,0

0,8

Links zien we het spectrum van zonlicht, rechts dat van een gloeilamp. Zoals je ziet, bevat het zonlicht veel meer blauw. Hierdoor zal het zonlicht dan ook kouder wit licht geven dan een gloeilamp.

0,8

0,6

1,0

0,8

0,6 0,4

0,2

300

Afhankelijk van de toepassing wordt een bepaalde tint wit licht gekozen. In een huiskamer zal eerder voor warmer wit gekozen worden, in een kantoor voor neutraal wit en in een ziekenhuiskamer voor eerder koud wit.

400

500

600

700

0,8

0,2

800

Maar over kleuren valt nog heel wat meer te vertellen‌ Ons oog heeft slechts 3 verschillende soorten detectoren voor kleur, die elk op een deeltje van het spectrum reageren. Een detector voor het rode gebied, eentje voor het groene gebied en eentje voor blauw. Je kan dit goed vergelijken met de manier waarop een camera de kleur bepaalt.

1,0

0,4

0,6 Als we rood, groen en blauw licht mengen (zoals in de figuur 0,4 hieronder), kunnen we onze ogen 0,2 voor de gek houden en zowat alle 300 400 500 600 700 800 mogelijke kleuren creĂŤren, ook verschillende tinten wit.

1,0

300

400

500

600

700

800

0,8

0,6

0,4

0,2

0,6 300

0,4

0,2

12 300

400

500

600

700

800

400

500

600

700

800

TECHNISCH: DOSSIER LICHT

TIJD VOOR EEN EXPERIMENT! We verlichten een blad papier met een gloeilamp en een ander blad met een RGB-ledlamp die exact op dezelfde kleur is ingesteld. De 2 bladen zien er hetzelfde uit. Leggen we nu op beide bladen een sinaasappel, dan zal die er onder de gloeilamp normaal uitzien, maar onder de RGB-lamp lijkt hij wel rood!

Dit is eenvoudig te verklaren‌ De sinaasappel reflecteert vooral oranje, maar in het RGB-licht is er geen oranje aanwezig! Daarom wordt alleen een beetje rood gereflecteerd en zien we een rode sinaasappel.

RGB-lampen zijn een extreem voorbeeld, maar ook bij vele witte ledlampen ontbreken stukjes van het kleurengamma in het spectrum. Het wit is wel wit, maar kleuren worden niet altijd correct weergegeven. In toepassingen zoals winkelverlichting is dit wel belangrijk. Als je in je favoriete kledingzaak een groene trui koopt, wil je natuurlijk niet dat die buiten in het zonlicht plots blauw blijkt te zijn. Ook vele goedkope ledspotjes scoren zeer slecht op kleurweergave. Soms lijken mensen bij dat licht wel een paarse huidskleur te hebben!

De mate waarin een lamp kleuren correct weergeeft, wordt gemeten

13

aan de hand van de kleurweergaveindex (color rendering index of kortweg CRI). Die CRI-waarde vind je meestal terug in de technische documentatie. Hoe hoger de CRI, hoe beter het licht kleuren weergeeft. De maximale CRI-waarde is 100. Van alle lichtbronnen hebben gloeilampen en halogeenlampen de beste CRI, namelijk >99.

Is de CRI van een ledlamp hoger dan 80? Dan is die lamp bruikbaar in normale omstandigheden. Voor toepassingen waar de correcte kleur echt belangrijk is (zoals in winkels), zijn er ledlampen met een CRI-score van meer dan 90 of zelfs meer dan 95.

Voor RGB-lampen wordt meestal geen CRI opgegeven omdat dergelijke lampen gemaakt zijn om kleureffecten te creĂŤren en niet om te verlichten. Als we toch een CRI zouden meten, zou die extreem laag zijn.

TECHNISCH: DOSSIER LICHT

Flikkering en stroboscopisch effect bij leds In tegenstelling tot andere lichtbronnen reageren leds onmiddellijk op veranderingen in de elektrische stroom waarmee ze aangestuurd worden. Dit heeft grote voordelen, maar ook een belangrijk nadeel: als de stroom die de driver levert niet voldoende constant is, kunnen we dit ook zien aan het licht.

IN HET VOLGENDE NUMMER:

Lekstromen bij leds en serie- en parallelschakeling van leds.

14

Als de veranderingen van de hoeveelheid licht zo traag verlopen dat onze ogen ze nog kunnen waarnemen, spreken we over flikkering. Dit lichteffect is vaak zeer storend (met uitzondering van een strobo op een fuif natuurlijk) en kan soms zelfs epilepsieaanvallen uitlokken.

Boven de 80Hz (80 veranderingen per seconde) kunnen de meeste mensen die variaties in het licht echter niet meer waarnemen. Maar dat betekent niet dat alle gevaar is geweken!

Hoewel we het licht zelf niet meer zien flikkeren, kunnen we door de snelle variaties in het licht bewegingen rondom ons wel als schokkerig ervaren. Dat is het zogeheten stroboscopisch effect.

Door het stroboscopisch effect zien we snel bewegende zaken meerdere malen. Omdat dit een effect is dat in de natuur niet voorkomt, vinden onze hersenen dit vervelend en kan dit leiden tot hoofdpijn en vermoeidheid.

Het stroboscopisch effect wordt niet altijd onmiddellijk opge-

merkt. Mensen voelen wel aan dat er iets onaangenaams is in een lokaal, maar kunnen dit meestal niet echt plaatsen. Vaak wordt zelfs de link met de verlichting niet gelegd.

Toch is er een gemakkelijke manier om te testen of de verlichting stabiel is in een lokaal: neem gewoon een potlood tussen je vingers en beweeg het snel heen en weer. Als je een vloeiende beweging ziet, is er geen probleem. Maar als het lijkt alsof er plotseling tientallen potloden zijn, betekent dit dat tijdens de beweging het licht aan en uit is geweest en dat er dus een stroboscopisch effect is.

Niet alleen je ogen, maar ook smartphonecamera's houden hier niet van‌ Als je de camera naar een lamp richt en er ontstaan rol-

15

lende lijnen in het beeld, betekent dit dat de lamp flikkert.

Gelukkig genereert slechts een beperkt deel van de ledlampen dit stroboscopisch effect. Vooral

bij retrofitlampen (lampen die gemaakt zijn om niet-ledlampen te vervangen) kun je er wel eens last van hebben. Dergelijke lampen zijn namelijk kostgevoelig en bieden vaak te weinig plaats voor een driver van hoge kwaliteit, die juist het stroboscopisch effect kan tegengaan.

SAFETY FIRST

RECYCLAGE VAN ZONNEPANELEN HOE GA AN WE HET BEST MET AFVAL OM?

PREVENTIE De beste manier om met afval om te gaan, is natuurlijk het afval te vermijden.

lt een De 'ladder van Lansink' ste wordt t bes al afv hoe op volgorde der lad ver werkt. Onderaan de ende staat de meest milieubelast est me de an ena manier, bov eet milieuvriendelijke. Concr t wordt betekent dit dat afval bes ruikt. Als geb her iet vermeden, zon eren we. ycl rec is ijk gel mo t dat nie nden bra ver De volgende optie is in en e rati upe met energierec laatste instantie storten.

HERGEBRUIK Hergebruik is het opnieuw gebruiken bijvoorbeeld glas dat wordt gespoeld en opnieuw gevuld of de spullen die in de kringwinkel terechtkomen.

RECYCLAGE Bij recyclage wordt een afvalstof weer een grondstof om nieuwe producten uit te maken. Afval sorteren en recycleren helpt om duurzaam om te gaan met natuurlijke grondstoffen, het bespaart energie, gaat de opwarming van de aarde tegen en stimuleert de economie.

VERBRANDEN MET ENERGIERECUPERATIE De warmte die bij het verbranden van het afval vrijkomt wordt omgezet in energie (stoom, elektriciteit).

VERBRANDEN

STORTEN Storten staat onderaan de ladder en dient zoveel mogelijk vermeden worden.

16

FOTOVOLTAÏSCHE PANELEN In ons land zijn de afgelopen jaren enorm veel fotovoltaïsche panelen geïnstalleerd, zowel door particulieren als door bedrijven. De levensduur van een zonnepaneel is beperkt. Dat betekent dat het aantal afgedankte panelen in de loop der jaren steeds zal toenemen.

Zonnepanelen kunnen bijna volledig gerecycleerd worden. Ook het productieafval kan worden gerecycleerd. De onderdelen worden uit elkaar gehaald en apart verwerkt.

Dit zijn de verschillende onderdelen:

✔✔ ✔✔ ✔✔ ✔✔ ✔✔

PV CYCLE is een Europese nonprofitorganisatie die afgedankte fotovoltaïsche panelen inzamelt en recycleert. Het netwerk werd opgericht door enkele producenten van zonnepanelen. In 2010 is PV CYCLE effectief gestart met het recyclen.

Momenteel zijn er 28 collectiepunten in België.

aluminium kader glas organische elementen zoals plastic metalen (Al/Ag-metallisering) fotovoltaïsche cellen

r informatie cle.be vindt u mee  Op www.pvcy PV CYCLE. n va de missie over de werking en

RECYCLEREN IN 5 STAPPEN 1. Inzamelen en naar het verwerkingsbedrijf brengen.

2. Onderdelen worden uit elkaar gehaald en de gevaarlijke stoffen zoals silicium worden verwijderd. Het metalen kader wordt er afgehaald, glas en koper worden van de rest gescheiden.

3. De grote onderdelen worden vermalen.

4. Sorteren: aluminium, glas, plastic, metalen, fotovoltaïsche cellen.

5. Nieuwe grondstoffen: de cirkel is rond.

17

VCA-EXAMEN

Gratis VCA-examen voor leerlingen Elek trotechniek

Zo'n kans laat je beter niet liggen!

Volg jij in het middelbaar onderwijs een opleiding elektrotechniek? Dan hebben we goed nieuws voor je. Voortaan kan je namelijk gratis deelnemen aan het VCAexamen. En dat moet je zeker doen.

Want niet alleen voor jezelf is veiligheid een topprioriteit, maar ook voor je toekomstige werkgever.

Enkel dit schooljaar alleen al hebben meer dan

6000 medestudenten deelgenomen aan het examen.

NET GEEN 80% SLAAGT HIER OOK. 18

Sven Van den Eeden, technisch adviseur elektriciteit/elektronica aan het PTI Eeklo, geeft je hier nog enkele tips mee, zodat je zeker voor het examen slaagt.

VCA STAAT VOOR VEILIGHEID, GEZONDHEID EN MILIEU CHECKLIST AANNEMERS. WAAROM IS EEN VCADIPLOMA ZO BELANGRIJK?

Sven Van den Eeden: “Opdrachtgevers en bedrijven mogen volgens de wet alleen een beroep doen op technici die bij hun werk alle nodige preventiemaatregelen in acht nemen. Ze mogen dus niet werken met onveilige aannemers. Daarom vragen de meeste opdrachtgevers dat hun aannemer eerst een VCAdiploma voorlegt. Zo weten ze zeker dat hij veilig werkt. Ook grote bedrijven, zoals Arcelor Mittal, stellen strenge eisen op het gebied van veiligheid. Zelfs om stage te lopen, moet je vaak over een VCA-diploma beschikken.”

ZIJN ALLE VCA-DIPLOMA’S HETZELFDE?

“Nee, er zijn verschillen. Voor leerkrachten, leidinggevenden en zaakvoerders is er het VCA VOL-examen (Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden), dat specifiek gericht is op mensen met

een leidinggevende functie. Voor uitvoerend personeel, waaronder ook onze leerlingen, is er het basisVCA (B-VCA). Het is voor dat diploma dat leerlingen in de richtingen elektrotechniek, mechanica of bouw het examen gratis kunnen afleggen in de derde graad van het secundair onderwijs.”

IS HET MOEILIJK OM TE SLAGEN?

“Het examen duurt 60 minuten en bestaat uit 40 vragen. Om te slagen, moet je ten minste 28 vragen juist beantwoorden. De lat ligt dus vrij hoog, maar met een goede voorbereiding is het zeker haalbaar.”

KRIJG JE OP SCHOOL LES OVER VCA?

“Bij ons leggen alle vijfdejaars hun VCA-examen af in maart. Elke klas heeft een coach met een VCAdiploma voor leidinggevenden, die de leerlingen grondig op dat examen voorbereidt. Maar eigenlijk besteden we voortdurend aandacht

19

aan veiligheid, van het eerste tot het laatste jaar.

We verwachten wel dat leerlingen er regelmatig voor studeren, zowel thuis als op school. De leerinhoud is immers uitgebreid: van wetgeving en ongevallenpreventie tot het inschatten van risico’s. Bovendien wordt er aandacht besteed aan gevaarlijke stoffen, etikettering, persoonlijke beschermingsmiddelen, e.d. Heel wat leerstof dus. Veiligheid is dan ook heel belangrijk.”

HOE WEET JE OF JE KLAAR BENT VOOR HET VCA-EXAMEN?

“De bijbehorende e-learningcursus bereidt je optimaal voor. Je kunt er onbeperkt mee werken en de instructiefilmpjes geven je duidelijke uitleg. Net als bij de voorbereiding op je theoretisch rijexamen, kun je ook hier onbeperkt proefexamens afleggen. Als je de leerstof eenmaal onder de knie hebt, is de kans groot dat je zult slagen.”

VCA-EXAMEN

Test je kennis!

Ben jij klaar voor het VCA-examen? Dan beantwoord je deze voorbeeldvragen met het grootste gemak.

Niet geslaagd?

Geen smoesjes verkopen!

1

a. Een bord met de tekst ‘Opgepast: lekgevaar’ plaatsen. b. Onmiddellijk de brandweer verwittigen.

LET OP! Maak daarom Het VCA-examen maximaal gebruik van de bijbehorende is behoorlijk e-learningcursus om pittig. goed gewapend aan de start te verschijnen. En denk eraan: je coach (de leerkracht die de VCA-opleiding geeft) kan eenvoudig nagaan hoe vaak je de cursus hebt geraadpleegd en hoeveel proefexamens je hebt gedaan …

c. Regelmatig controleren of de opslagtank in orde is.

2

b. Aluminiumbrand. c. Brand met butaan uit flessen.

dewerkvloer.be

3

WANNEER MOETEN STELLINGEN OF STEIGERS GEA ARD WORDEN? a. Wanneer de buitenlucht erg vochtig is. b. Wanneer zich in de nabijheid elektrische leidingen bevinden. c. Wanneer de steiger niet op een isolerende ondergrond kan worden geplaatst.

Oplossingen: 1: a, 2: b, 3: b

www.veiligheidop

WAT IS EEN VOORBEELD VAN EEN BRAND VAN KLASSE D? a. Benzinebrand.

Kortom, achteraf moet je geen smoesjes verkopen! 

WAT IS EEN GOEDE PREVENTIEMAATREGEL TEGEN LEKKEN?

20

SCHOOL EN WERKVLOER

Elektrotechnicus: knelpunt- of kansenberoep?

Heel wat bedrijven hebben steeds meer behoefte aan nieuw of vervangend technisch talent, o. a. door de vergrijzing. Helaas vinden zij niet altijd voldoende geschikte arbeidskrachten met de juiste technische achtergrond. De knelpuntberoepenlijst van 2016 van de VDAB bevestigt die tendens.

21

SCHOOL EN WERKVLOER

Wat is een knelpuntberoep?

Een knelpuntberoep is een beroep waarvoor bedrijven maar moeilijk geschikte kandidaten kunnen vinden. Knelpuntberoepen hebben verschillende mogelijke oorzaken: ✖✖ een kwantitatief tekort aan personeel:  het beroep wordt niet (meer) aangeleerd  in bepaalde studierichtingen studeren er te weinig kandidaten af  de deeltijds werkenden zijn niet beschikbaar voor een voltijdse job

✖✖ een kwalitatief tekort aan personeel:  er zijn voldoende werkzoekenden, maar er is een tekort aan vakbekwame mensen  er zijn voldoende werkzoekenden, maar er is een tekort aan mensen met ervaring of met bijkomende specifieke kennis of met bepaalde eigenschappen

✖✖ onaantrekkelijke arbeidsomstandigheden:  er zijn wel voldoende werkzoekenden, maar door factoren zoals laag loon, ongezond of zwaar werk, veel stress of een ongunstige tijdsregeling stellen ze zich niet kandidaat voor de vacatures  statuut van zelfstandige

22

Vrijwel elke sector kent wel enkele knelpuntberoepen.

Daarbij gaat het niet alleen om technische beroepen in de elektrotechnische sector.

Ook elders zijn werkgevers dringend op zoek naar gespecialiseerd talent zoals vrachtwagenchauffeurs, verpleegkundigen, informatici, …

Er is dus heel wat vraag naar witte raven zoals jij.

Specialisatiejaar is een pluspunt Positieve evolutie Door de grote kans op werkzekerheid kiezen jongeren sinds het schooljaar 2012-2013 (1) steeds meer voor een technische opleiding. Zo raakt het stijgende aantal vacatures voor technisch personeel met de juiste kennis en vaardigheden geleidelijk ook steeds beter ingevuld.

DAARBIJ STAAN DE OPLEIDINGEN ELEKTRICITEIT-ELEKTRONICA HOOG GENOTEERD: ✔✔ TSO3 + Se-n-Se – Ruim 90,5% van de studenten Mechanica - elektriciteit die in 2012 afstudeerden, vond binnen 1 jaar werk.

Voor Koeling en warmte was dat zelfs 97,9%! ✔✔ BSO3 + 7de jaar – Ook hier waren de scores zeer positief: 92,3% voor Koeling en warmte en 87,0% voor Mechanica - elektriciteit was binnen het jaar aan de slag. ✔✔ DBSO – Na 1 jaar was 72,1% van deze schoolverlaters al aan het werk. ✔✔ Leertijd (leren én werken) – Elektriciteit is hier het studiegebied met de hoogste werkzekerheid: 97,1% van deze gediplomeerden vindt binnen het jaar werk.

FLINK STUDEREN DUS! ER IS WERK AAN DE WINKEL!

1. Bron: Schoolverlatersonderzoek van VDAB uit 2014 2. Bron: VDAB Studiedienst: Knelpuntberoepen 2016 3. Normaal Economisch Circuit zonder Uitzendopdrachten, rechtstreeks aan VDAB (NECzU_r)

23

Wie slim is, kiest ook nu voor een technische opleiding, en met name voor ElektriciteitElektronica. Studeer dan wel best tot na de 3de graad. Dan lig je nog beter in de markt.

En doe er daarna misschien nog een jaartje bij. Steeds meer jongeren schrijven zich immers in voor een 7de specialisatiejaar in BSO3 en TSO3.

Want wie afstudeert met een extra specialisatie op zak vindt namelijk nóg makkelijker werk dan zijn of haar klasgenoten zonder die extra troef.

Zoals je ziet, is een technische opleiding op dit ogenblik een uitstekende keuze.

Ook wat langer studeren loont zeker de moeite. En als nu nog meer slimmeriken zoals jij de vele voordelen hiervan inzien, worden al die knelpuntberoepen binnenkort misschien wel gewoon kansenberoepen genoemd!

Jouw reacties op Electro Brain Dajo Lorrez, leerling 6e jaar KA Geraardsbergen:

Alain Huyghe, leraar Elektrische Installaties 2e en 3e graad KA Geraardsbergen:

‘Over de theorie durf ik mij niet uitspreken, maar fouten detecteren ging me wel af. De tweede fout had ik op twee minuten gevonden. De rest zien we wel.’

‘Je kan het vergelijken met een werksituatie bij een klant, maar dan zonder baas. Het is niet alleen een leuke ervaring. Als ze slagen en hun Electropass krijgen, is dat voor hen ook een grote meerwaarde voor hun cv. Dit initiatief is er tenslotte gekomen door een mooie samenwerking tussen het onderwijs en de bedrijfswereld.’

Sacha Van Belleghem, leerling 6e jaar KA Geraardsbergen:

We weten het nog niet zolang dat onze school zou meedoen, dus we hebben ons niet echt voorbereid. Maar ik denk niet dat het nodig is, aangezien we elke dag praktijk hebben op school.

In onze richting kan je veel kanten uit. Ik persoonlijk voel wel iets voor domotica.’

Aaron Zaman, leerling VTS Sint-Niklaas: Mike Ghysels, leerling 7e jaar KA Geraardsbergen:

‘Deze morgen was ik toch wat gespannen, maar ik denk dat het wel zal lukken. Ik hoop de Electropass te krijgen, want een extra troef die je kan voorleggen als je later solliciteert, is altijd welkom.

Dan word je serieus genomen. Wat de uitslag ook mag zijn, we zullen er in elk geval wel iets uit leren.’

‘Ik werk al anderhalf jaar en heb dus de nodige ervaring. Het voordeel is dat dit voor ons een mooie leerkans is. Ervaring die we ook in ons werk kunnen toepassen.’

Watt's Up T V

VOLG ONS OP M/ WWW.FACEBOOK.CO WAT TSUP.NL

Wat is een equipotentia alverbinding?

Interessante schoolreport ages beroepenfilm en veel pjes

www.wattsu p.be/nl/ watts-up-tv

24