nr. 24 2019
het magazine voor Elektrocracks
DE TOEKOMST
SLIMME VERLICHTING BEDRIJFSBEZOEK
INSTALLATEUR ING MIDDENSPANN DUAAL LEREN
DE MINISTER KOMT HELPEN
INHOUD
INHOUD
nr. 24 2019
4 INSPIREREND PROJECT
Er staat een huis in de klas
8
12
DUAAL LEREN
GOED OM TE WETEN
De minister komt helpen
Studentenjobs
14 INNOVATIE
Slimme verlichting
2
Colofon HET MAGAZINE WATT’S UP WIL JONGEREN WARM MAKEN VOOR ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN EN BEROEPEN. Ø www.wattsup.be Ø info@wattsup.be
Marlylaan 15/8 Avenue du Marly Brussel, 1120, Bruxelles T 02 476 16 76 • F 02 476 17 76 www.volta-org.be • info@volta-org.be
Watt's Up is een campagne die Volta voert op vraag van de sociale partners. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
16 HELLO! GOODBYE! union des électriciens u n i e v a n elektriciens
Verantwoordelijke uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Jens Mollenvanger, Studio Dann
18 SAFETY FIRST
Onder hoogspanning
21
Heb je zelf ee n intere Laat h ssant projec et o n s t? we in www.f fo@wattsup ten via a ce b o ok.com .be of /watts up.nl
BOEIEND BEDRIJFSBEZOEK
Installateur middenspanning
3
INSPIREREND PROJECT
ER STAAT EEN HUIS IN DE KLAS POTJES INSLIJPEN, DRADEN TREKKEN, LEREN WERKEN MET MERKEN EN BORDEN: HET WORDT ALLEMAAL ZOVEEL LEUKER WANNEER JE DAT KUNT DOEN IN EEN ÉCHT HUIS, TOCH? EN DUS BOUWDEN ZE ER EENTJE, HIER IN GEEL. 4
In Sint Jozef in Geel houden ze niet zo van hokjesdenken. Dus bedacht technisch adviseur Peter Croux een simpel, maar geniaal plan: hij bouwde een huis pal ín de klas, een modulaire, transparante en zelfdragende structuur, waar de leerlingen konden zien én voelen hoe het is om met elektriciteit te werken. Stap voor stap en kamer per kamer. Intussen wordt hun huis druk bezocht door andere scholen. Van een pioniersrol gesproken!
“HET FEIT DAT HET HUIS TRANSPARANT IS, ZORGT ERVOOR DAT DE LEERLINGEN STEEDS KUNNEN ZIEN HOE EEN PROCES TOT STAND KOMT.”
PETER CROUX: “Tussen het moment dat we het idee opperden en het afrondden, zaten nog geen twee maanden. We begonnen met enkele vakleerkrachten die er vollen bak aan werkten tijdens elk vrij uur en springuur, en tegen het einde was het alle hens aan dek, ook van de leerlingen uit de techniekrichtingen die de houten panelen voor de muren en metaalstructuur voor ons voorbereidden. Dat was mooi om te zien!
Het feit dat het huis transparant is, zorgt ervoor dat de leerlingen steeds kunnen zien hoe een proces tot stand komt. Van potjes inslijpen tot draden trekken en leren werken met verschillende merken en borden, tot domotica: alles is hier voorzien. Bovendien leren ze hier samenwerken in een real life omgeving, inclusief alles netjes achterlaten! (lacht).
“TIJDENS DE OPENDEURDAGEN WORDT ONS HUIS ALTIJD DRUK BEZOCHT. DAN ZIJN ONZE MANNEN EXTRA TROTS NATUURLIJK.”
5
We merken ook echt dat dit huis inspireert. Zo kunnen de leerlingen in het derde jaar zich al voorbereiden op basis van een nagebouwde maquette. En tijdens de opendeurdagen wordt ons huis ook altijd druk bezocht, en dan zijn onze mannen extra trots natuurlijk.” (lacht).
INSPIREREND PROJECT
DIT IS
LED-LEREN!
LED is een term ontwikkeld door de scholengemeenschap KOGEKA, die staat voor:
L
evensecht: door je als leerling in een reële werksituatie te plaatsen, zoals bv. bij een stage, duaal leren of een STEM-project, leer je vaak meer én beter. Ook door de werkelijkheid de klas binnen te halen, door bv. een ‘huis’ in de klas te bouwen zoals bij het elektriciteitsproject in Geel, kan je je echt visueel voorstellen hoe de elektriciteit precies werkt in een huis, helemaal live én in 3D!
E D
igentijds: het is fijn om ook op school helemaal mee te zijn met de wereld van vandaag. Een inspirerende leeromgeving waarbij er aandacht is voor hedendaagse technologie, maakt leren nóg aantrekkelijker. Denk: zelfstandig leren via je laptop, eventueel vanop afstand, of in de klas m.b.v. allerlei interessante technologische hoogstandjes. uurzaam: leren moet blijven hangen. Pas als je weet waaróm je precies leert, ontdek je pas ten volle je eigen talenten. En dat helpt je later dan weer bij je studie- of beroepskeuze.
HET HUIS IN CIJFERS
2
Het aantal maanden om de zelfdragende constructie van nul op te bouwen.
8
Het aantal verschillende ruimtes (garage, berging, wc, hal, woonkamer, badkamer, slaapkamer, keuken).
52
Het aantal stopcontacten verspreid over het huis.
12
Slim bekeken!
Het aantal leerlingen dat tegelijk in het huis kan werken.
35
Omdat het huis modulair is, kan elke wandplank verplaatst worden naar een andere plek in de metaalstructuur. Zo krijg je telkens een andere lay-out zonder dat je het hele huis moet gaan verbouwen. Superhandig!
“EEN INSPIRERENDE LEEROMGEVING MET HEDENDAAGSE TECHNOLOGIE MAAKT LEREN NÓG AANTREKKELIJKER.”
De grondoppervlakte van het huis.
6
“LANGS DE BUITENKANT VAN HET HUIS ZIT EEN GOOT, ZODAT DE LEERLINGEN ER RECHTSTREEKS HUN LAPTOP KUNNEN INPLUGGEN OM TE LEREN PROGRAMMEREN. ZO ZIJN ZE HELEMAAL MEE.”
Lydia Dehouwer (42) “ Omdat ze de leerstof veel sneller onder de knie krijgen, kunnen ze die meteen omzetten in de praktijk.” JOB: praktijkleerkracht
Huishoudelijke Installaties
geeft al tien jaar met veel goesting les op Sint Jozef in Geel. Werkte daarvoor bij een bedrijf als operator voor machines én voorzag haar eigen huis zelf van domotica. Respect!
ERVARING:
“Wanneer ik onze leerlingen hier in ons huis zie werken, merk ik dat ze de leerstof veel sneller onder de knie krijgen, omdat ze die meteen kunnen omzetten in de praktijk. Op basis van het grondplan en de opdrachten, kunnen ze vrij rondlopen in het huis, en veel van mekaar leren door te kijken en mekaar te helpen. Dat is fijn om te zien. Langs de buitenkant van het huis zit een goot, zodat de leerlingen er rechtstreeks hun laptop kunnen inpluggen om te leren programmeren. Zo zijn ze helemaal mee!”
LYDIA:
Bovendien kan het visueel voorstellen van zo’n elektriciteitsnetwerk in 3D - hier op school in de klas - hen later ook helpen wanneer ze stage doen, ze hebben het allemaal al eens gezien hé. Zo moeten ze af en toe eens even de ladder op om bv. de voeding naar een schakelaar dóór het plafond te trekken, want ook dát hoort erbij.”
Jarne (16) STUDEERT:
4e jaar Elektrische Installaties (BSO)
studeerde eerst metaal, en maakte dan de overstap naar elektriciteit. Thuis repareert hij al eens een stopcontact, of installeert hij een schakelaar.
ERVARING:
IS GEK OP: programmeren aan de computer, het zelf mee kunnen nadenken. Hij wil dan ook graag programmeur worden.
eerst heel wat ervaring opdoen in een bedrijf, om dan later misschien voor zichzelf te beginnen.
TOEKOMSTPLANNEN:
HOBBY’S? volgt
al vijf jaar circusschool!
Brian (15) STUDEERT:
4e jaar Elektrische Installaties (BSO)
IS GEK OP:
technisch tekenen.
zijn vader maakt zelf poorten, dus soms gaat hij al eens mee om de poorten te helpen monteren, kabels aan te sluiten en te programmeren. Het moment dat de poort uiteindelijk wordt getest en werkt, vindt hij fijn om te zien.
ERVARING:
wilt zelfstandige worden. Hij kijkt ernaar uit om zijn opgedane kennis later ook door te geven, door bv. zelf opleidingen te geven. TOEKOMSTPLANNEN:
kan echt heel lekkere ‘steakskes’ bakken, dat zit bij hen in de familie.
HOBBY’S?
Tyrone (17) STUDEERT:
4e jaar Elektrische Installaties (BSO)
IS HIER BEZIG MET:
een oefening in impuls.
IS GEK OP: werken met stroom, omdat het toch wel cool is om helemaal van nul zélf iets te kunnen creëren.
yep, rappen, nummers schrijven. Hij heeft zelfs z’n eigen Youtube-kanaal!
HOBBY’S?
7
DUAAL HELLOLEREN
DYLAN LEERT OP DE SCHOOLBANK ÉN OP DE WERKVLOER “Dit is zoveel leuker dan een bord bouwen dat je nadien weer afbreekt.” Duaal leren heeft niks dan voordelen, vindt Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits. En dus kwam ze een kijkje nemen op een werf van het bedrijf EEG, waar al twee jaar leerlingen welkom zijn op de werkvloer.
8
Dylan Vermaut (17), Elektrische Installaties, leert Achterstand wegwerken zowel op school als op de werkvloer. Voor het Mona Vandenberghe van Volta hoopt dat er nog tweede jaar op rij stapte hij in het duaal lerenmeer bedrijven denken zoals EEG: “Het is leuk om traject. Hij brengt twee dagen door op school, drie Dylan aan het werk te zien hier. Helaas zijn er nog in een bedrijf. Leuk, want Dylan leert liever met zijn te weinig leerlingen zoals hij. Vandaag wordt voor handen dan op een schoolbank. Momenteel is hij drie openstaande vacatures in de elektrische sector aan de slag op een werf van het bedrijf EEG, dat de slechts één goeie kandidaat gevonden. Duaal leren elektrische installatie van een rustis dé manier om die achterstand en verzorgingstehuis installeert. weg te werken. En dus zetten we En naar dat resultaat kijkt Dylan met Volta in op dit project. Na twee Dylan nu al uit, want dan zal hij met trots jaar hebben we al 7 trajecten en kunnen zeggen dat hij daaraan meer dan 200 leerlingen die aan de "Het leukste aan meewerkte. “Veel leuker dan een slag zijn, een vijfde van alle duaal duaal leren vind bord te bouwen op school dat je lerende leerlingen. Dat is toch al nadien weer moet afbreken!” mooi. En we bewijzen dat het zowel ik de voldoening in grote bedrijven werkt als in kleine die je haalt uit je kmo’s.” Applaus van de minister werk. Je ziet het Vandaag is een speciale dag resultaat.” voor Dylan. Vlaams minister van De beste oplossing Onderwijs Hilde Crevits komt Voor Dylan is duaal leren in ieder langs om met hem te praten over geval een godsgeschenk. “Het is het duaal leren-traject. En ze is nu het tweede jaar dat ik het traject duidelijk enthousiast na afloop. “Ik volg en voor mij is het de beste wil meer jongeren zoals Dylan zien! Ik ben ervan oplossing. Ik leer enorm veel door mee te draaien overtuigd dat duaal leren daarvoor de oplossing in een echt bedrijf. Via mijn vader ben ik in contact is. Zeker voor wie liever in de praktijk leert dan op gekomen met EEG. Mijn mentor Donald maakt school.” Dat het project een succes is, bewijzen de me wegwijs en staat altijd klaar als ik hulp nodig cijfers. “Toen we twee jaar geleden startten, namen heb. Het leukste aan leren op de werkvloer vind ik 39 scholen deel. Vandaag zijn er dat al 180, goed de voldoening die je haalt uit je werk. Je ziet het voor 1100 leerlingen. Ze krijgen na afloop allemaal resultaat. Ik hoop dat ik na mijn studies een vast hetzelfde volwaardige diploma als wanneer ze contract krijg bij EEG en verder kan doorgroeien. Ik voltijds secundair onderwijs zouden volgen. Door heb het gevoel dat ik hier nog veel kan leren en wil tijdens je studies al in een bedrijf ervaring op te mijn steentje bijdragen op nog veel mooie werven.” doen, ben je beter voorbereid op de arbeidsmarkt. Dat duaal leren een positief imago heeft, méér nog dan het deeltijds onderwijs, wordt hier bewezen door alle partijen.”
v
Goed geschoold is een must Ook Steven Dehaemers, HR-directeur bij EEG, is enthousiast. “Net zoals alle veranderingen, heeft duaal leren tijd gevraagd. We zijn destijds gestart met twee leerlingen en die ervaringen waren niet altijd even succesvol. Vandaag hebben we drie leerlingen ingeschakeld via duaal leren en is de balans zeker positief. Elk bedrijf vraagt om goed geschoold personeel, dus het is een kwestie van tijd vooraleer meer bedrijven het gaan aanbieden. Wij waren snel overtuigd, vandaar dat we twee jaar geleden meteen zijn ingestapt. En ja, natuurlijk heeft dat gevolgen voor ons, vooral op het vlak van planning. We moeten een geschikte werf vinden en een geschikte mentor. Maar bedrijven zijn het gewoon om met stagiaires of jobstudenten te werken, dus zoveel verschil is er niet.”
Als het van zijn mentor Donald afhangt, zit die toekomst er dik in. “Dylan is gemotiveerd en doet het goed. Hij heeft al veel opgepikt in die twee jaar dat ik hem begeleid. Zeker op het vlak van materiaalkennis en uitvoering heeft hij grote stappen gezet. Hoe meer je bepaalde handelingen herhaalt, hoe sneller het na verloop van tijd uiteraard gaat. Als bedrijf krijg je de kans om iemand, weliswaar in samenspraak met de school, op te leiden in de geest van het bedrijf. Na afloop van zijn traject is de kans dan ook groot dat hij hier aan de slag kan. Het is voor alle partijen een win-winsituatie.”
9
DUAAL LEREN
v Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits
“Toen we twee jaar geleden startten, namen 39 scholen deel. Vandaag zijn er dat al 180, goed voor 1100 leerlingen. Ze krijgen na afloop allemaal hetzelfde volwaardige diploma als wanneer ze voltijds secundair onderwijs zouden volgen.”
v Dylans mentor
“Dylan heeft al veel opgepikt. Zeker op het vlak van materiaalkennis en uitvoering heeft hij grote stappen gezet.”
10
WAAROM KIEZEN VOOR DUAAL LEREN? aa
Je ontwikkelt vaardigheden die later goed van pas komen: gepast communiceren op de werkvloer, feedback vragen, met deadlines werken …
aa
Je leert op school én op de werkplek, en doet dus werkervaring op.
aa
Na je studies vind je makkelijker een job.
v Mona Vandenberghe van Volta
Meer duale leertrajecten? Graag! Ook uit het onderwijs klinkt de vraag naar duaal leren steeds luider. Joos Casteele, Dylans leerkracht aan Athena Heule: “Het is ongelooflijk welke positieve evolutie Dylan heeft doorgemaakt. Wij hebben hem leren kennen als een eerder teruggetrokken en stille jongen. Nu is hij helemaal opengebloeid en staat hij zijn mannetje. Dat de minister duaal leren vanaf volgend schooljaar algemeen wil aanbieden, vinden wij dan ook een goede zaak.”
“Vandaag is er voor drie openstaande vacatures in de elektrische sector maar één goeie kandidaat. Duaal leren is dé manier om die achterstand weg te werken.”
Hoe kan je instappen? De klassenraad of het begeleidingsteam adviseert of je klaar bent voor duaal leren. Neem voor meer informatie contact op met je klastitularis, leerlingenbegeleider, directie of secretariaat. Op school helpt een trajectbegeleider je om een werkplek te vinden. Na een intakegesprek sluiten jij, je school en het bedrijf waar je gaat werken een overeenkomst. Meer info: onderwijs.vlaanderen.be/nl/nl/ duaal-leren
11
GOED OM TE WETEN
3 FEITEN OVER JE STUDENTENJOB Alvast wat ervaring opdoen én ervoor betaald worden? Goed idee! Maar lees eerst even dit vooraleer je je werkschoenen aantrekt.
FEIT 1: Als student mag je 475 uur per jaar werken Op een studentenjob betalen zowel jij als je werkgever minder sociale bijdragen. Dat maakt het interessant. Maar het aantal uren dat je tegen verminderde sociale bijdragen mag werken, is beperkt. Je krijgt van de overheid per kalenderjaar een pakket van 475 uur. Werk je meer, dan worden de sociale bijdragen weer hoger. j TIP: student@work is een onlinetoepassing waarmee je kunt checken hoeveel uren je nog kunt werken tegen verminderde sociale bijdragen. Je moet je wel aanmelden met bijvoorbeeld je e-ID.
FEIT 2: Je moet kunnen aantonen dat je student bent Je bent student wanneer je een opleiding in het middelbaar, hoger of universitair onderwijs volgt. Studeren moet je hoofdactiviteit zijn en eventuele arbeid moet daar duidelijk aan ondergeschikt zijn. Je kan niet werken wanneer je geacht wordt opleiding of andere schoolactiviteiten te volgen. Je bent géén student meer als je bij een werkgever een contract hebt van 12 maanden of meer. Jij en je werkgever betalen dan de gewone sociale bijdragen. En je bent ook geen student meer wanneer je avondschool of een andere vorm van onderwijs met een beperkt leerplan volgt. j TIP: Een studentenjob is dus voorbehouden voor studenten. Zodra je afstudeert en je geen verplichtingen meer hebt ten opzichte van je school, ben je student af, en kan je dus geen studentenjob meer doen.
12
FEIT 3: Je hebt een contract nodig Studentenarbeid is een vorm van arbeid waarbij je als student beschermd bent door een specifiek type contract. Het contract is beperkt in duurtijd. Als jobstudent met een studentenovereenkomst word je beschermd door de arbeidswetgeving. Die bepaalt welke arbeid is toegelaten, op hoeveel rust je recht hebt, wanneer je wel en niet mag werken, enzovoort.
v Hans (17): “Ik studeer deze zomer af. Mag ik in juli en augustus dan nog een studentenjob doen?” Ja, nadat je bent afgestudeerd in juni kun je nog een echte studentenjob doen in de zomervakantie. Als je in juni je diploma behaalt, mag je nog tot 30 september van dat jaar werken tegen verminderde sociale bijdragen. Als je na afloop van je studentenjob onmiddellijk bij dezelfde werkgever als gewone werknemer aan de slag gaat, moet de aard van je gewone job duidelijk verschillen van die van je studentenjob. Het is namelijk niet de bedoeling dat je werkgever de studentenjob gebruikt als een proefperiode voor de gewone job.
4 DINGEN OM IN DE GATEN TE HOUDEN
1.
Je sociale bijdragen: maximaal 475 uur per jaar waarin je werkgever en jij minder sociale bijdragen betalen. Je kunt je dagen vrij kiezen, het hele jaar door.
2.
3.
De kinderbijslag: je mag maximaal 240 uur per kwartaal werken, dan behouden je ouders de kinderbijslag. Wanneer je meer werkt krijgen je ouders geen kinderbijslag voor dat kwartaal. In de zomer mag je meer werken, behalve in de laatste zomervakantie van je studie.
Je eigen belastingen: maximaal 11.042,86 euro per jaar (brutobedrag, na afhouding van sociale bijdragen, geldig voor het inkomstenjaar 2018). Vul altijd je belastingaangifte in!
4.
De belastingen van je ouders: als je bruto meer verdient dan deze bedragen, ben je niet meer fiscaal ten laste van je ouders: • 6.807,50 euro als je ouders samen worden belast. • 8.620 euro als je ouders alleen worden belast. • 10.207,50 euro als je ouders alleen worden belast en jij een handicap hebt. (brutobedragen, na afhouding van sociale bijdragen, geldig voor het inkomstenjaar 2018. De bedragen gelden alleen als je geen andere bestaansmiddelen hebt dan het loon uit studentenarbeid én als je geen werkelijke beroepskosten aangeeft)
Meer weten? Kijk op www.mysocialsecurity.be/student/nl/
13
INNOVATIE
LET THERE BE LED
Meer sfeer in huis? Minder energieverspilling omdat lichten onnodig branden? En licht dat méér standen kent dan enkel ‘aan’ en ‘uit’? Welkom in de wereld van de slimme verlichting!
5 vragen over slimme verlichting 1. WAT IS LED EIGENLIJK?
2. EN WAAROM IS LED ZO SLIM?
Led staat voor ‘Light Emitting Diode’ oftewel lichtgevende diode. Dit is een energiezuinige maar hoog efficiënte technologie die geen giftige stoffen bevat en evenveel licht produceert als traditionele lampen.
Ledverlichting is perfect schakelbaar en stuurbaar en biedt dus eindeloos veel mogelijkheden. We spreken over slimme of intelligente verlichting, maar eigenlijk zouden we beter over ‘controleerbare verlichting’ spreken. Dit wil zeggen dat we de stuurstroom door de led en daarmee zijn lichtoutput (lumen) via een controle- en stuursysteem kunnen aanpassen.
3.
WAAR WORDT LED TOEGEPAST? aa In huisinstallaties (residentieel), vooral voor meer sfeer en comfort. Tegen de avond kun je via je smartphone of draadloze schakelaar een andere sfeer instellen door koud wit te vervangen door warmer wit. Er zijn trouwens veel verschillende draadloze systemen op de markt. aa In kantoren, scholen, bedrijven of logistieke centra (tertiair), vooral om energie te besparen en voor meer flexibiliteit. Steeds meer bedrijven vestigen zich immers samen in één gebouw. Zo kunnen ze verlichting, onderhoud, printers, vergaderzalen … met elkaar delen. Dat is goedkoper en flexibeler: je gebruikt ze wanneer je ze nodig hebt en je betaalt pas wanneer je ze gebruikt. EEN VOORBEELD
Elk lichtpunt kan een bewegings- en daglichtsensor hebben en aangesloten worden met het internet. Zo wordt het lichtpunt een datapunt dat informatie geeft, bijvoorbeeld hoeveel mensen er in die ruimte zitten. Afhankelijk daarvan kan besloten worden dat sommige ruimtes nog geen poetsbeurt of verwarming nodig hebben.
14
4.
AAN WELKE EISEN MOET EEN LICHTREGELSYSTEEM EIGENLIJK VOLDOEN? Een lichtregelsysteem moet dus aan heel wat eisen voldoen: aa Een flexibel systeem: makkelijk aanpasbaar aan veranderende indelingen binnen een ruimte. aa Installatievriendelijk: moet makkelijk uit te voeren zijn in korte tijd en met minimale kost. aa Gebruiksvriendelijk: ook voor de klant moet het makkelijk zijn om aanpassingen te kunnen doen. aa Integratie van sensoren voor energiereductie en aanwezigheidsdetectie . aa Mogelijkheid tot dataverwerking: elk lichtpunt moet kunnen gekoppeld worden met de ‘cloud’.
5.
HOE ZIET ZO’N SLIM LICHTREGELSYSTEEM ER DAN UIT? Er zijn twee mogelijkheden: stand alone of cloud based. 1. STAND ALONE: het lichtnetwerk is niet verbonden met het internet en niet elk lichtpunt moet een sensor bevatten. De lichtpunten, schakelaars en sensoren staan allemaal in contact met elkaar via een netwerk. Doordat ieder punt met een ander verbonden is, kan het netwerk makkelijk uitgebreid worden. 2. CLOUD BASED: elke armatuur heeft een of meerdere sensoren en ze zijn allemaal, meestal via een netwerk, verbonden met het internet. Elk punt is in dit geval een datapunt geworden dat informatie uit de omgeving kan … de Waalse snel- en gewestwegen halen.
Wist je dat …
zullen uitgerust worden met de nieuwste led-verlichting, die vanop afstand zal kunnen worden aangepast aan het verkeer en het weer. De nieuwe lampen zullen de bestaande klassieke verlichting vervangen. Geleidelijk aan zal 2.300 kilometer aan snel- en gewestwegen uitgerust worden met de ‘slimme’ verlichting, die performanter, zuiniger en duurzamer is. De intensiteit van de led-verlichting kan vanop afstand worden bijgestuurd door het Waalse verkeerscentrum.
15
HELLO HELLOGOODBYE
In elk nummer van Watt’s Up? verwelkomen we een nieuwkomer in de elektriciteitssector of zwaaien we een leerling uit.
Hello... SEB!
Deze maand: Seb. Hij zit in zijn laatste jaar Elektrische Installatietechnieken (TSO) in Sint Jozef in Geel.
SEB: “Ik ben in de eerste graad begonnen in de richting Nijverheid, die redelijk algemeen was. Nadien ben ik overgeschakeld naar Elektrische Installaties, een heel fijne richting waar ik enorm veel heb bijgeleerd. Volgend jaar wil ik gaan werken.”
“Mijn interesse voor elektriciteit heb ik van geen vreemden. Mijn vader is elektricien van opleiding – en geeft intussen les – maar in het begin wou ik er echt niks mee te maken hebben, straf he? Na een tijdje draaide ik bij, en intussen ben ik echt content met mijn studiekeuze.” “Afgelopen zomer deed ik vakantiewerk in een bedrijf waar ik mee ventilatiesystemen ging plaatsen. Dat was best pittig, vooral omdat het toen zo ongelooflijk heet was! Naast ze installeren, mocht ik die ventilatiesystemen ook mee helpen programmeren, en daar heb ik ook echt dingen kunnen toepassen die ik op school had geleerd. Ik overweeg dan ook serieus om vanaf volgend jaar in de HVAC* te gaan werken.” “Hier op school vond ik de projecten altijd heel fijn om te doen, zoals bv. een kerstboom met ledlichtjes maken, of een robot leren programmeren … dat was altijd een leuke manier om dingen te leren die nadien nog van pas zouden komen.”
* HVAC is de Engelse afkorting van heating (verwarming), ventilation (ventilatie) en air conditioning (airconditioning of koeling).
v “Als elektricien heb
ID-KIT NAAM
Seb Bertels
LEEFTIJD
17 jaar
STUDIE
6e jaar Elektrische Installaties op Sint Jozef in Geel
je meestal direct werk. Ze staan blijkbaar te springen voor vakmannen zoals wij!”
16
SEB'S WERKRAPPORT S T U D I E PA K K E T
8/10
nte dingen leren. Zelf doe ik het “Ik vind dat we best veel interessa en installatiemethoden.” liefst meet- en regeltechnieken
I J K H E I D V E R A N T W O O R D E L
9/10
ik school en daarbuiten. Zo mocht “We leren onze plan trekken, op elektriciteit deed, ke delij hou huis dat ijf bedr een tijdens mijn stage bij ik en tot draden trekken. Zo leerde echt veel doen, van leidingen slijp ook veel bij, dat was wel cool.”
A F W I S S E L I N G
8/10
onze chillende vakken op school, en “We krijgen hier voldoende vers die we in de les en ding de we dat or ervo en stages tussendoor zorg en brengen.” zien ook echt in de praktijk kunn
S T R E S S
8/10
van gewoon regelmatig wat te “Dat valt goed mee hoor. Kwestie s r op mijn vakantiejob was het som plannen zeker? Op stage en zeke vooruit!” snel wel n dage de en ging zo r best wel hard werken, maa L O O N
9/10
hebben als elektricien dan ook “Dat zit volgens mij wel goed. We te springen voor vakmannen baar meestal direct werk. Ze staan blijk zoals wij!” (lacht). C O L L E G A’ S S T U D I E M A K K E R S /
8/10
aar wel zo veel mogelijk, zeker “Hier op school helpen we mek mijn klasgenoten is intussen een van Eén n. tijdens de praktijkvakke en ga vissen. Ook op stage was vriend geworden, waarmee ik sam draaien in een heus bedrijf.” mee en kunn te kje wee het fijn om een
17
SAFETY FIRST
Een gouden regel als je werkt aan een elektrische installatie: zet ze altijd eerst buiten spanning. Maar wat doe je als dat niet gaat, bijvoorbeeld bij een foutopsporing aan installaties of machines? In dat geval schrijft het AREI duidelijke spelregels voor. Preventieadviseur Jos Nuytens licht ze toe.
Werken aan installaties onder spanning is enkel toegelaten voor personen die daar een specifieke opleiding en vorming voor kregen (en uiteraard voor geslaagd zijn!). Bovendien moet je je kennis op peil houden. Dat kan door regelmatig aan installaties onder spanning te werken – praktijkervaring op te doen dus - of door een bijkomende of permanente opleiding.
1. Vooraleer je begint met de werkzaamheden aan een installatie onder spanning, ga je na of alles werd gedaan om je eigen veiligheid te verzekeren, dus om brandwonden, brand, ontploffing … te vermijden. Dit is in het bijzonder een taak van de leidinggevenden, de dienst preventie, de installatieverantwoordelijke en de werkverantwoordelijke. Maar het getuigt van gezond verstand om zelf ook die controle uit te voeren, een zogenaamde lastminute risicoanalyse.
WIE MAG ERAAN KOMEN?
EERST EVEN DIT …
2. Na die check moet je de nodige persoonlijke beschermingsmaatregelen nemen, zoals het dragen van isolerende handschoenen, gelaatsbescherming, arc flash kledij ter bescherming tegen vlambogen … Pas daarna kan je de werkzaamheden aan de installatie aanvatten zoals het scheiden van de installatie, het vergrendelen, het controleren van de spanningsaanwezigheid, het aarden, ontladen en kortsluiten. 3. Tot slot moeten ook de collectieve beschermingsmaatregelen toegepast worden, zoals het afbakenen van de werkzone, enz.
18
A AN DE SLAG! Er wordt een onderscheid gemaakt tussen werkzaamheden op afstand, werkzaamheden met contact met de blanke delen en werkzaamheden op hetzelfde potentiaal zoals toegepast wordt bij werkzaamheden aan hoogspanningsluchtlijnen. aa Onder werkzaamheden op afstand verstaan we werken op een afstand die groter is dan de buitengrens van de zone onder spanning ( afstand > D L). Blank actief deel onder spanning
aa In dit geval gebruik je aangepaste isolerende werkmiddelen voor de werkzaamheden. aa Anders is het wanneer je rechtstreeks mechanisch contact hebt met blanke delen van de kabel of installatie. In dat geval dien je minstens je handen en gezicht te beschermen met isolerende handschoenen en gelaatsbescherming en gebruik je aangepaste isolerende werkmiddelen. Ook wanneer je aan een laagspanningsinstallatie werkt, blijven deze veiligheidsmaatregelen aangeraden.
DV Nabijheidszone
DL
Buitenoppervlak van de isolerende beschermingsinrichting dat toelaat de toegang tot de zone onder spanning en/of de nabijheidszone te vermijden
Zone onder spanning
DL: afstand die de buitengrens van de zone onder spanning aangeeft. DV: afstand die de buitengrens van de nabijheidszone aangeeft.
19
En wat met zeer lage spanningsinstallaties? Werkzaamheden aan een installatie op zeer lage veiligheidsspanning mag je zonder beschermingsmaatregelen tegen rechtstreekse aanraking uitvoeren op voorwaarde dat voldaan is aan art. 32 02. van het AREI. Maar je moet wel maatregelen nemen tegen de risico’s van kortsluitingen.
aa Voor het werken aan hoogspanningsinstallaties gelden specifieke procedures. Alle gekozen methodes en gereedschappen moeten gecontroleerd worden op hun geschiktheid voor de installatie waaraan wordt gewerkt. De diĂŤlektrische en mechanische eigenschappen van het gereedschap moeten worden gekozen op basis van hun specificatie, de geldende norm en de fysieke factoren van de werkzone.
SAFETY FIRST
Wist je dat …
Zo gevaarlijk is werken onder spanning De risico’s van werken aan een installatie onder spanning zijn niet van de minste. Jijzelf loopt gevaar op elektrocutie of verwonding, voor de omgeving is er brand- en explosiegevaar.
als je veel stroom door je lichaam krijgt, kun je nadien te maken krijgen met slecht werkende nieren. Bij een ernstige elektrisering is een ziekenhuisopname voor een controle van je vitale organen sowieso aangewezen.
De gevolgen van elektrisering kunnen dodelijk zijn. Veel is afhankelijk van de stroom (ampères) die je lichaam te verwerken krijgt. vanaf 0,5 mA
zwakke gewaarwording, prikkelend gevoel. Valgevaar.
vanaf 10 mA
pijnlijke spierkrampen in hand en arm, verstijving spieren, dus je kan jezelf niet meer los maken = grensstroomsterkte of let gogrens.
vanaf 30 mA
de spiersamentrekking zal uitbreiden naar de borstspieren: moeilijk ademhalen = ademhalingsverlamming, dus verstikking kan tot de dood leiden (CPR).
vanaf 75 mA
onomkeerbare hartfibrillatie = levensgevaar. Enkel een defibrillator kan hulp bieden.
1 A of meer
grote kans op hartstilstand; ernstige brandwonden, zowel inwendig als aan de huid.
Een elektroschok kan indirect nog andere gevolgen uitlokken. aa Denk maar aan het vallen van een ladder door schrikgevaar of
de val van voorwerpen. aa Ook brandwonden door gloeiende deeltjes als gevolg van een
kortsluiting kunnen voorkomen. aa Er kan zelfs een drukgolf ontstaan die je omverwerpt. aa Bij een kortsluiting kan een vlamboog ontstaan, die brand en
explosies kan veroorzaken.
Dit artikel is informatief en vervangt geenszins de wettelijke bepalingen.
Academy 20
BOEIEND BEDRIJFSBEZOEK
n a k Zo n ij z g in n n a p s n e d mid
v KASSORY:
“Middenspanning vind ik enorm boeiend, dus ik wil er graag meer over weten. Dat kan hier in de praktijk.”
Het is intussen een jaarlijkse traditie voor de leerlingen van het VTI Oostende: een bezoek aan Deba, dé middenspanningsinstallateur van België. “Pas hier zie je hoe hard het allemaal geëvolueerd is.”
H
et is een enthousiaste Andy Lava die de leerlingen op sleeptouw neemt in de wereld van middenspanning. Hij kwam zelf als stagiair terecht bij Deba vooraleer hij er aan de slag ging. Nu probeert hij jongeren te motiveren voor een job in de sector. En bij Deba of één van de andere bedrijven zijn ze meer dan welkom. Sofie Strackx, HR verantwoordelijke: “Opleiding is één van onze pijlers. We vinden het enorm belangrijk om jongeren bewust te maken van het belang van middenspanning. We kunnen nu eenmaal niet zonder. En uiteraard hopen we enkele leerlingen warm te maken voor een job in ons bedrijf. Wij beseffen dat we geen doorsnee bedrijf zijn. Maar we willen hen tonen dat we heel veel boeiende projecten hebben die veel uitdagingen bieden.”
21
VEILIGHEID BOVEN ALLES Bij Deba doen ze er alles aan om hun bedrijf zo leuk mogelijk in de kijker te zetten. Ze tonen de geschiedenis van de middenspanning in hun eigen museum, er zijn spectaculaire filmpjes die het belang van een goede en vooral veilige installatie aantonen. En de leerlingen mogen ook zelf schakelen op het recentste materiaal in de showroom. Het mist zijn effect in elk geval niet. Kassory Bangoura, 7e jaar Elektriciteit: “Hier zie je hoe hard het allemaal geëvolueerd is. Ik onthoud vooral hoe belangrijk het is om de veiligheidsvoorwaarden te respecteren als je met elektriciteit bezig bent. Een ongeval is snel gebeurd, dat hebben we duidelijk gezien in de filmpjes. En als dat gebeurt, vallen er vaak dodelijke slachtoffers. Middenspanning vind ik enorm boeiend, dus ik wil er graag meer over weten. Dat kan hier in de praktijk. Ik zie mezelf wel in de sector aan de slag gaan, maar eerst nog wat verder studeren. Hier of in het buitenland, ik zie wel wat de toekomst brengt.”
BOEIEND BEDRIJFSBEZOEK
Middenspanning is het spanningsgebied van 1000 V tot 36.000 V en vormt de schakel tussen hoogspanning en laagspanning.
OPWEKKING
hoogspanning 380/150 kV
(SUB)TRANSMISSIE
60/36 kV
middenspanning DISTRIBUTIE
15/12/11/10 kV
middenspanningcabine
laagspanning 660/400/230 V
v LEERKRACHT PETER:
“Een machinepark zoals hier is onmogelijk te evenaren. Wat ze hier zien, kunnen wij hen op school nooit zo aanleren.” 22
WAT EEN MACHINEPARK
GIP
Leren in de praktijk is één van de voornaamste redenen waarom VTI Oostende deze bedrijfsbezoeken plant. Peter Pyck, leerkracht: “Eén van mijn voorgangers is er destijds mee gestart en sindsdien is het een traditie geworden. De leerlingen zijn enorm enthousiast over dit bezoek. Ze leren hier alles over middenspanning in de praktijk. Dat kunnen wij hen op school nooit helemaal aanleren. En een machinepark zoals hier is uiteraard al helemaal onmogelijk te evenaren. Het is ook geen vrijblijvende uitstap, nadien moeten ze een verslag indienen. Daaruit blijkt dat ze doorgaans goed opletten. Ze zien hier de leerstof toegepast in de praktijk en nemen zelf actief deel. Dat zorgt ervoor dat het beter bijblijft.”
Behalve dat ze nadien verslag moeten uitbrengen, zijn er voor sommige leerlingen nog andere redenen om aanwezig te zijn tijdens dit bedrijfsbezoek. Fien Vanhooren, 6e jaar Elektriciteit: “Ik ben bezig aan mijn GIP waarvoor ik een bord bouw dat de verlichting stuurt op de autosnelweg. Daar komt ook een onderdeel middenspanning bij kijken en daarom wou ik er meer over weten. Ik ben blij dat ik erbij was want ik heb veel geleerd. Een job bij Deba? Misschien, maar dan eerder in de installatie dan in de productie. Daar gaat mijn voorkeur naar uit.”
23
v SOFIE VAN DEBA:
“Wij beseffen dat we geen doorsnee bedrijf zijn. Maar we willen leerlingen tonen dat we heel veel boeiende, uitdagende projecten hebben.”
1
Your 15 Minutes of Fame?n dit nummer
Wat vind jij va je zelf van WAT T’s UP? Heb or een interessant idee vo g aa gr je l wi Of el? een artik UP? met je klas in WAT T’s Laat het ons weten via info@wattsup.be
Je leven als toekomstig elektricien eindigt niet op deze laatste bladzijde. Als je fan wordt op onze Facebookpagina, zit je op de eerste rij voor nog meer nieuws uit de sector.
Watt's Up T V
Interessante schoolrepor tages en veel beroepenfilm pjes www.wattsu p.be/nl/ watts-up-tv
Volg ons op www.facebook.com/ wattsup.nl
Watt’s Up online
Promofilmpjes elektriciteit studeren vind je hier:
w w w.wattsup.be/nl
24
/watts-up-tv