Ituri by Uitgeverij Houtekiet

ITURI

Copyright ÂŠ Ludwig Apers/Uitgeverij Houtekiet, 2008 Uitgeverij Houtekiet, Vrijheidstraat 33, b-2000 Antwerpen E-mail info@houtekiet.com www.houtekiet.com Omslag Jan Hendrickx Foto voorplat Annemie Vervaet Foto auteur Sara Engels Zetwerk Intertext, Antwerpen isbn 978 90 5240 989 4 d 2008 4765 16 nur 330 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission of the publisher.

Ludwig Apers

Ituri

Houtekiet Antwerpen / Amsterdam

Scheldezicht

Hij keek voor zich uit zonder iets te zien. Hij staarde door het brede raam van zijn kantoor op de vijfde verdieping van het gerenoveerde pakhuis op de Scheldekaai. Hij zag niet dat de Schelde erbij lag als een gekreukeld stuk zilverpapier waar de binnenschepen V-vormige voren doorheen trokken. Hoe het zilverpapier heviger opblonk naarmate de zon schuiner inviel op de machtige stroom, schuiner en schuiner tot het licht uiteindelijk verdween achter de woonblokken op Linkeroever. Serge had zich nauwelijks bewogen sinds hij het telefoontje had gekregen. Hij dacht er zelfs niet aan licht te maken om de schemering te verdrijven, om het grijze meubilair te verlichten en de met zorg gekozen wandversiering zichtbaar te maken. Hij sloeg geen acht op de fotoâ&#x20AC;&#x2122;s van exotische vakantiebestemmingen, op de stenen sculpturen op de vergadertafel in de hoek, of het enorme Afrikaanse masker dat een van de muren domineerde. Het geheel oogde modern en stijlvol, alles paste bij zijn jonge onderneming. Reizen.Natuurlijk! was het geesteskind van Serge Verbeek. Exotisch en gedurfd reizen, maar binnen het kader van een 50 mm-lens, nooit buiten beeld. Vrijheid binnen de geborgenheid van een goed geoliede organisatie, waar zelfs toeval op voorhand was gepland. Het concept bleek een succes voor de doelgroep: de goed bij kas zittende single die meer wou dan de Club Med en daarvoor graag een inspanning leverde. 5

Maar vanavond was succes het laatste waar hij aan dacht. Hij staarde voor zich uit, zijn gezicht alleen verlicht door de screensaver van het computerscherm. Vale tinten, die wisselden naargelang het beeld veranderde. Grijs en donkerrood wanneer het logo van Reizen.Natuurlijk! voorbijschoof. Hij wreef over zijn getrimde stoppelbaard en bleef zitten met zijn hoofd in zijn handen. Zijn broer was dood. Dirk was verongelukt met een zeilboot op het Kivumeer. Robert, Dirks metgezel op de reis in oostelijk Congo, had opgebeld. Hij had gezegd dat er iets verschrikkelijks was gebeurd, dat Serge zich op het ergste moest voorbereiden. Serge had gevraagd of er iets was met een van de deelnemers. Hij had moeten weten dat het erger was, waarom belde Robert anders, en niet Dirk zelf ? Dirk was toch de reisleider? Ze hadden hem vandaag gevonden,nadat hij gisteren was vertrokken voor een zeiltocht en niet was teruggekeerd. Dirk, die de Noordzee had bevaren bij windkracht zeven en in zijn eentje rond Schotland was gevaren tussen de herfststormen. Hij had eerder met een zeilboot overweg gekund dan met een fiets, had met zijn ogen dicht een boot op- en afgetuigd en deed dat sneller dan iemand zonder blinddoek. Serge kon het bericht nauwelijks geloven. Het Kivumeer was groot en er was een tropische storm opgestoken. Vanmorgen was het lichaam van Dirk gevonden door een visser, mijlenver verwijderd van de jachthaven. Zonder boot. Had hij zich dan niet vastgeklonken aan de reling toen het weer ruw werd? Had hij gedronken? Kon hij zo stom zijn? Serge had nauwelijks iets gevraagd. Robert zou zo vlug mogelijk naar Kampala reizen met de rest van de groep en terugkeren met de eerste vlucht. En zijn broer? Daarvoor werd gezorgd, de ambassade was op de hoogte, zij wisten wat er moest gebeuren.

Serge kreunde. Dirk in een vliegtuig, verpakt in een bodybag. Stommeling. Verdronken op een binnenmeer in the middle of nowhere. In Afrika, waar hij jarenlang had verbleven als bioloog en waar hij nu aan de kost kwam als reisbegeleider voor Reizen.Natuurlijk!. Bewonderd en geprezen door de luxe-avonturiers die hij door oostelijk Congo en Uganda had geloodst. Geroemd om zijn terreinervaring en zijn onmetelijke kennis van het Afrikaanse binnenland. Hoe was het in Godsnaam mogelijk dat hij zich had laten verrassen door een storm op een meer? Serge schudde langzaam het hoofd. Hij balde zijn vuisten en klopte op het bureaublad. Voor het eerst sinds het rampzalige telefoontje keek hij op. Hij staarde naar de muur met het enorme masker. Een ebbenhouten masker met holle ogen en dikke lippen en een wilde haardos die af en toe rossig verlicht werd wanneer de screensaver veranderde van beeld. Dirk had het meegebracht na zijn eerste reis naar Afrika. In de schemering leek het masker meewarig te grijnzen. Het stond op het punt in lachen uit te barsten om de naïeve blanke man die geloofde dat zijn broer simpelweg was verdronken.

In d’Oude Have

‘Je moet er niet te zacht mee zijn jongen, je hoeft haar huid niet te aaien, je moet erop schuren, schuren moet je doen, tot je er bijna doorheen ziet. Alleen zo haal je er de vuile lagen vanaf. Als je er te teer mee bent heeft het geen zin dat je er je tijd aan verspilt, hard moet je zijn voor haar, het is het vel van je lief niet.’ Serge richtte zich op en keek in het lachende gezicht van de havenmeester. Hij lachte even mee.

‘Hoe gaat het met je, man? Lang geleden dat we je hier gezien hebben. Aan de boot is het ook te zien, ze voelt zich verwaarloosd, ze moest al lang in het water liggen!’ ‘Weet ik Gert, weet ik. Te veel werk. Te veel zorgen om anderen op reis te laten gaan, zodat ikzelf niet veel verder meer kom dan de Scheldekaai. En nu mijn broer er niet meer, is zal de boot nog minder de haven uitkomen.’ Het was even stil. Alleen het gerinkel van de tuigage was te horen, het gekletter van de touwen tegen de masten van de aangemeerde zeilboten. ‘Ja, ik heb ervan gehoord, ja. Iedereen sprak erover.’ Het gerimpelde gezicht van de oude havenmeester stond nu zorgelijk. Hij schoof zijn pet naar achter en staarde over het Veerse Meer, alsof hij hoopte dat Dirk Verbeek opnieuw aan zou komen zeilen. ‘Mijn oprechte deelneming, man, dat had nooit mogen gebeuren.’ Ze zwegen en staarden nu over het meer. ‘Maar niemand begrijpt het Serge, hoe is het toch mogelijk? Goed, ik ken misschien alleen het Veerse Meer, maar ik kende ook je broer. Een verdomd goed zeiler, een eersteklas stuurman, kon hier aanleggen bij windkracht vijf, zonder hulp van de motor, en je kon een ei tussen schip en kade leggen, hij ging er zich zachtjes tegenaan vleien. Man, die kon met de zeilen en het roer overweg als geen ander. Het water moet verschrikkelijk tekeer gegaan zijn, dat kan niet anders, anders kan je ’t toch niet verstaan? Hoe is het toch mogelijk dat hij overboord is geslagen, zomaar het sop in en gelijk verdronken, een mens zou er zijn verstand bij verliezen.’ ‘Ja, Gert, ik begrijp het ook niet, maar het is niet anders. We zullen nooit weten wat er precies is gebeurd. Maar we hebben hem wel vorige week begraven.’ Serge nam de vlakschuurder en knipte de schakelaar om. Het zeurderige geronk maakte elk verder gesprek onmogelijk. De havenmeester had de wenk

begrepen en vervolgde zijn weg, langs de houten steigers met de keurig afgemeerde boten, een bos van wiegende masten, waarin krijsende meeuwen woonden. Serge was hier vanmorgen in een opwelling naartoe gereden. In Oostwateringen, een jachthaven bij het Veerse Meer, lag de zeilboot van Dirk. Maar hoewel het al april was, lag de boot niet op zijn aanlegplaats, tussen alle andere jachten die wachtten tot ze zouden worden uitgelaten. Zijn boot lag nog op het droge. De romp was half afgeschuurd, als voorbereiding op een nieuwe laag verf. De aanblik van de boot, in het ochtendlicht in de verlaten haven, wachtend om opnieuw zeewaardig gemaakt te worden, had Serge opnieuw geconfronteerd met het gemis. Hij had zijn tranen moeten verbijten. Zonder veel nadenken was hij in de kajuit op zoek gegaan naar materiaal om het werk van zijn broer af te maken. Niet omdat hij van plan was opnieuw te gaan zeilen, of omdat hij de boot van de hand wou doen. Hij dacht er niet bij na, hij moest dit doen. Als om de afwezigheid van Dirk goed te maken. Hoe anders was het vroeger, toen hij telkens weer Dirks luidruchtige aanwezigheid moest temperen. Als Dirk opnieuw een of ander fantastisch spel had gespeeld waarmee hij de buurt op stelten had gezet. Dirk had zich altijd verzet tegen de status van hun vader, die diamantair was en een herenhuis had gekocht in de chique buurt rond het stadspark. Eerst door voor een carriĂ¨re te kiezen als straatvlegel, later door zich te interesseren voor alles waar hun ouders een afkeer van hadden: regenwormen en reuzenkwallen, galwespen en exotische ecosystemen. Hij was bioloog geworden en dit had hem naar Afrika gebracht. Om tussen de planten in het regenwoud op zoek te gaan naar de samenhang die hij miste bij de mensen. Dat zei hij althans. En om de grondstof te zien waaruit de diamanten waren ontstaan waarmee zijn vader zijn fortuin had vergaard:

het regenwoud, de opstapeling van koolstofatomen die na honderdduizenden jaren ergens diep onder de aardkorst werden samengedrukt tot de kleurloze stenen die in Antwerpen werden verhandeld. Daarvoor had Dirk nooit enige interesse betoond, tot ergernis van zijn vader. Het was kleur en luchtigheid die hij opzocht in Afrika, niet de strakke geometrie van diamant. Serge knipte de schakelaar om en verwijderde het schuurpapier dat op sommige plaatsen volledig was afgesleten. Geen wonder dat hij nauwelijks opschoot. Het kon hem weinig schelen. Het eentonige schuren bracht hem tot rust. Hier werden hem geen gedachten opgedrongen. Hij klom op de boot en ging in de kajuit op zoek naar een nieuw vel schuurpapier. Boven een bank tegen de wand had Dirk enkele foto’s opgehangen. Op één ervan herkende Serge zichzelf. Na een lichte aarzeling haalde hij de foto van de wand. Hij besefte dat Dirk nooit meer in deze kajuit zou zitten, en de foto niet zou missen. Dat maakte hem stil, maar hij voelde niet meer de haast fysieke pijn die hij enkele dagen geleden nog zou hebben gevoeld. Hij keek in zijn eigen lachende gezicht. De foto was genomen tijdens een zeiltocht op de Noordzee, enkele jaren geleden. Hij en Dirk, schouder aan schouder terwijl ze het grootzeil hesen. Beiden hadden getaande gezichten. Hijzelf stond op de foto met een keurig verzorgd kapsel, gladgeschoren, blinkend als de glanzende wetsuit die hij aanhad. Dirk met wapperende manen, een onverzorgde baard, jeans en een slobbertrui. Serge glimlachte. Hij kon zich niet meer herinneren wie de foto had genomen, maar het was ongetwijfeld een charmante jongedame geweest. Aan vrouwelijk gezelschap had het hen nooit ontbroken. Maar geen van beiden had een vaste metgezel. Serge stak de foto in zijn borstzak en klom het trapje op naar de kuip. Ondanks de vele verschillen was er meer

dat hen verbond dan dat hen scheidde. Althans tot vorige week. Voor het eerst sinds Dirks dood kon Serge in alle rust aan hem denken. Serge werkte aan de boot van zijn broer, in de ruimte waar Dirk zijn gelukkigste momenten in BelgiĂŤ had gekend. Maar Serge kon niet eeuwig deze kiel afschuren. Of mijmerend in de kajuit zitten. Hij zou naar het continent reizen waar Dirk zijn levensvervulling had gevonden. Als een laatste eerbetoon. Hij zou er hetzelfde soort rust vinden als hier in de jachthaven. Ver weg van de beslommeringen van zijn zaak en dicht bij de plekken die zijn broer had bezocht. En de plek waar hij de dood had gevonden, op een manier die niemand begreep. Het zou niet moeilijk te regelen zijn, dacht hij. Hij was zaakvoerder, hij kon het beschouwen als terreinwerk: hij moest af en toe ter plaatse gaan om het product te bekijken dat hij in Antwerpen verkocht. Hij kon zelf als reisleider optreden voor de eerstvolgende Afrikareis. Dan hoefde hij geen vervanger voor Dirk te zoeken. Een kopzorg minder, en voor Serge een manier om verder gepieker te vermijden. Hij nam de vlakschuurder, bevestigde het nieuwe vel schuurpapier en knipte de schakelaar om. Nog een vierkante meter en de kiel was klaar. Kon hij vandaag nog makkelijk doen. En morgen nam hij contact op met de ambassades van Congo en Uganda om een visum te regelen. Geen gepieker meer. Handelen.