Nieuwsbrief 7

InhoudMuzes nieuwsbrief 7 1 2

DECEMBER 2006

Voorwoord Muziek

Voorwoord

I Onze oren werken in stereo: het Eco-Audio project!

Thomas De Baets

Nina Antonissen

4

Beeld

I @rt

Sammy Ben Yakoub

7 8

Dag van de Schoolmuziek Nascholingen

I P.O. - 26/10/2006 I M.O. - 8/12/2006

9

Actueel

I Sprookjesfiguren en abstracte kunst

Jos Maes

10

Lied

I Liefdesverdriet

Denis Roosen

11 13

Prikbord Cursiefje Johan Akkermans

Muzes vzw Mechelsesteenweg 22 3000 Leuven T. 016/22 99 86 F. 070/42 70 63 info@muzes.be www.muzes.be eindredactie: Liesbeth Segers liesbeth.segers@muzes.be lay-out: Stefaan Vermeulen De nieuwsbrief heeft een nieuw emailadres:

secretaris Muzes vzw

B

este collega’s,

Het is weer december, het jaareinde komt in zicht. We kijken uit naar de kerstvakantie die ons met al haar gefeest verlost van een woelige examenperiode. Onderwijsmensen houden dan een kort winterslaapje.

Het (dit jaar niet zo) koude wintergevoel wordt opgewarmd door de typische kerstsfeer. Blijkbaar begint dat warme gevoel nu al op school te leven. Enkele leerlingen van een collega schreven de volgende deugddoende woorden op papier: M.O. = super!

We hebben op woensdag het laatste uur M.O. Daarna gaan we altijd goedgezind naar huis. Dit komt omdat de leerkracht het vak leuk brengt: serieus en ook grappig. Ook omdat we actieve opdrachten krijgen en niet alleen muziekgeschiedenis. Bij M.O. kunnen we ons helemaal uitleven, wat natuurlijk zeer fijn is. Dat vinden onze klasgenoten ook!

Dankzij M.O. is woensdag de leukste lesdag van de week!

M. I. C. & S. (vier leerlingen uit klas 203 van het Heilig-Hartinstituut te Heverlee) Zoiets is toch een hart onder de riem, niet? Uiteraard is een goed contact met je leerlingen niet alles. Aandacht voor leerprocessen, leerlijnen, leermiddelen,… hoort nu eenmaal ook bij onze opdracht. Ik kan me voorstellen dat deze zaken vaak onterecht als noodzakelijk kwaad worden ervaren. Toch is het belang van een goede didactische aanpak niet te minimaliseren. Maar wat ben je met al die mooie termen als je geen authentiek contact hebt met leerlingen? Daarom: een goede leraar is op de eerste plaats een goed mens voor zijn leerlingen! Laten we dan pas beginnen nadenken over onze strategieën…

Maar wat ben je met al die mooie termen als je geen authentiek contact hebt met leerlingen?

Stof om over na te denken? Een deugddoend winterslaapje gewenst!

En… Muzes blijft u in ieder geval verwarmen, ook na de winter.

liesbeth.segers@muzes.be

T LSTPietSs op van hen!

WBST Zn vaKn jou en steek zelf

n... t opsteke or 350 Muzes-lede laat je collega’s wa amper 20 lestips vo n aa we n zij l ee moment an onder “Help” sten: rechts bovena Meer info over po

e www.muzes.b

nieuwsbrief 7 -december 2006 1

Muziek Onze oren werken in stereo:

het Eco-Audio project!

Nina Antonissen coördinator JCW vzw

De wereld om ons heen produceert heel wat lawaai: vliegtuigen, auto’s, industrie… . Wij zelf voegen daar nog heel wat rumoer aan toe: gsm’s, popmuziek, scooters, fuiven, festivals…. We vinden dat heel gewoon, staan er mee op en gaan ermee slapen.

Net omdat geluid overal aanwezig is, besloot JCW (Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzw, nvdr) om met het project Eco-Audio dit fenomeen eens onder de loep te leggen en te kijken naar de bijzonderheden van geluid. Tijdens het afgelopen jaar heeft onze vereniging stilgestaan bij alle mogelijke vragen die geluid met zich meebrengt. Wat is geluid eigenlijk?

Kan je geluid ook voelen of zien? Is geluid te stoppen?

Wanneer vind jij het stil? Is dat pas wanneer je helemaal niets meer hoort, of bestaan er stille geluiden? Hoe ontcijfert ons oor geluidssignalen? Zijn er geluiden die wij niet kunnen horen en andere wezens wel? Kan geluid pijn doen?

Wie dacht dat onze beide oren geluid op dezelfde manier verwerken, dacht verkeerd. Yvonne Sininger en Barbara Cone-Wesson, twee Amerikaanse professoren, hebben na veel onderzoek iets merkwaardigs opgemerkt.

Wetenschappers weten al langer dan vandaag dat onze twee hersenhelften geluid op een verschillende manier verwerken. De linkerhelft van ons brein, dat verbonden is met ons rechteroor, is bijvoorbeeld erg goed in het ontcijferen van spraak en andere snel veranderende signalen. De rechterhersenhelft, die in verbinding staat met ons linkeroor, is dan weer beter in het verwerken van tonen en muziek. Als je bijvoorbeeld heel aandachtig naar je leerkracht zit te luisteren tijdens de wiskundeles, dan draait de linkerhelft van je hersenen op volle toeren. Beluister je de nieuwste cd van je favoriete popgroep? Dan is het vooral de rechterkant van je hersenknobbel die

het werk moet doen.

Tot voor kort dachten wetenschappers dat onze beide oren op exact dezelfde manier het geluid dat ze opvangen naar onze hersenen seinen en dat onze hersenhelften hieruit een pakketje klanken kiezen om te verwerken.

Grote vergissing: onze oren werken in stereo!

Gedurende zes jaar deden de twee vrouwelijke wetenschappers testen op het gehoor van meer dan drieduizend pasgeboren baby’s. Daarbij plaatsten ze in elk gehoorkanaal een minimicrofoontje om de otoakoestische emissie te meten. Men spreek van otoakoestische wanneer ons oor geluid ontvangt en doorseint naar onze hersenen. Daarbij trekken kleine oorcelletjes samen en zetten ze terug uit. Dat maakt geluid. Geen geluid zoals een auto of een opstijgend vliegtuig, maar een heel erg stil geluid. Zo stil dat onze oren het niet kunnen horen. Alleen een heel gevoelig microfoontje kan deze geluidssignaaltjes opsporen. Het zijn juist deze heel stille geluidssignaaltjes die we de otoakoestische emissie noemen.

Via het minimicrofoontje in de oortjes van de baby’s stuurden de onderzoekers twee soorten geluiden in het oor van de baby’s. Het ene geluid bestond uit snelle klikken, gelijkend op gesproken taal, het andere geluid uit onafgebroken tonen die muziek nabootsten.

Wanneer de twee verschillende geluiden in het

Tijdens het afgelopen jaar heeft onze vereniging stilgestaan bij alle mogelijke vragen die geluid met zich meebrengt. Wat is geluid eigenlijk?

nieuwsbrief 7 -december 2006 2

Muziek rechteroor van de baby werden gestuurd, konden de onderzoekers meer otoakoestische emissie voor de klikgeluiden meten dan voor de onafgebroken tonen. Dit wil zeggen dat het rechteroor de klikgeluiden zoals gesproken taal versterkt voordat het de geluidssignalen naar de linkerhersenhelft stuurt. Omgekeerd werd er in de linkeroortjes van de baby’s meer otoakoestische emissie gemeten onmiddellijk na de onafgebroken tonen. Het linkeroor versterkt dus vooral muzikale geluiden. Dit betekent dat onze oren, al van bij de geboorte, in staat zijn om een onderscheid te maken tussen verschillende soorten geluid en deze naar de juiste plaats in de hersenen kunnen sturen.

Sommige onderzoekers denken nu dat juist omdat onze oren geluid op een verschillende manier naar onze hersenen sturen, dat onze hersenhelften ‘leren’ geluid op een verschillende manier te verwerken. Dit onderzoek verklaart ook waarom kinderen die doof zijn aan hun rechteroor moeilijker kunnen volgen op school.

Heb je dus leerlingen die problemen hebben met wiskunde of taal, stuur ze maar snel naar de dokter, zodat hij die oorstop uit je rechteroor kan halen!

Wie na het lezen van dit artikel meer wil weten over geluid moet beslist Soundcheck, de educatieve cd-rom over geluid, aanschaffen! Deze nieuwste creatie van JCW, gemaakt in kader van het Eco-Audio project neemt je mee naar een stadsfestival. Op je weg word je geconfronteerd met verschillende opmerkelijke aspecten van geluid. Bij elk van deze confrontaties krijg je een vraag die je moet beantwoorden om je tocht verder te kunnen zetten.

Gelukkig kan je steeds beroep doen op een geluidsdatabank om het juiste antwoord terug te vinden. De databank bevat namelijk een pak informatie over geluid op of rond een stadsfestival.

Je kunt Soundcheck bestellen via de website van JCW (www.jcweb.be), daar vind je een leuke teaser van deze cd-rom en via de bestelbon kan je Soundcheck voor slechts € 5 aankopen.

Aarzel niet en … check it out!

Onze oren zijn al van bij de geboorte in staat om een onderscheid te maken tussen verschillende soorten geluid en kunnen deze naar de juiste plaats in de hersenen sturen.

Klinkt JCW (Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzw) jou als onbekende muziek in de oren? JCW laat jou op een compleet gekke en speelse manier kennismaken met cultuur en wetenschap. Dompel je onder in onze cultuurwetenschappelijke daguitstappen, weekends, kampen en workshops of kom een kijkje nemen op wetenschapsEXPOsciences en ontdek het vermaak van cultuur en wetenschap in de brede zin van het woord!

Meer informatie: Voor meer informatie over de cd-rom Soundcheck of de activiteiten van JCW, kijk op www.jcweb.be, mail naar info@jcweb.be of bel ons op het nummer 02 252 58 08.

Dit project is een onderdeel van een actie die wordt ondersteund binnen het actieplan Wetenschapsinformatie en Innovatie, een initiatief van de Vlaamse minister van Financiën en Begroting, Ruimtelijke ordening, Wetenschappen en Technologische Innovatie.

Links Hoorzaken - www.hoorzaken.nl Sciencedaily - www.sciencedaily.com

nieuwsbrief 7 -december 2006 3

Beeld

@RT Sammy Ben Yakoub kunstenaar en leraar

Als je heden ten dage geconfronteerd wordt met elektronica dan gebeurt dat met bits en bytes. Als ik je zeg: web-art, dan komen er allemaal ingewikkelde, sience fiction beelden voor je geestesoog. Dat werkt vaak een beetje afstotend. “Daar zijn ze weer met hun flash*plug*java*html-toestanden*codes waarik-niks-van–begrijp. Daar zijn ze weer met hun flitsende beelden, daar komt het getik van het computerklavier weer. Daar zijn ze weer met hun apocaliptische profetieën, technocalyps en cyberspace.” Een algemeen begrip vormen voor iets dat we niet kennen. Voor iets dat nogal bedreigend overkomt of helemaal niet, als iets futiel, een spelletje, een game, een trend. We kennen dat verschijnsel.

Dat elektronica niet weg te denken is uit onze maatschappij, daar kunnen we in komen. Maar elektronische kunst, dat is al wat moeilijker. Denk aan het intreden van de elektronische muziek. Goddeloze muziek was dat. Was dat wel muziek? Elektronica mag wel functioneel zijn, maar de besmetting van kunst door elektronica, ligt veel moeilijker. Het is een virus, dat alle gebieden van onze beschaving besmet, zonder verschil te maken tussen economie, kunst, politiek, onderwijs, wetenschap. Er heerst een globaal idee. En dat ligt niet in de lijn van het vrije denken.

Het tast het pied d’estalle van de kunst aan, het is een toegeving, een verlaging, armen in de lucht, de vijand heeft gewonnen. In wat voor een wereld leven wij toch... Miljaar... Hoe durft iemand als Manet plots een naakte vrouw tekenen zonder enige verwijzing naar

het goddelijke, een naakte vrouw, in al haar naaktheid, hoe durft hij de mens zo te verlagen, de kunst te vulgariseren, de toeschouwer te confronteren met een stel schaamlippen? Kunst moet mooi zijn, ideëel, hoe durft iemand als Carravagio plots iedere rimpel van een afgeleefd gelaat te schilderen, waar is het mooie gebleven, de idealisering, de schoonheid en gaafheid van de engel? En hoe durft iemand beweren dat hij kunst maakt terwijl ik enkel een ruis op het beeld zie, niet afgewerkt, een flikkerend computer scherm, lettertypes die door elkaar schuiven en mij niks vertellen? Hoe durven ze? Wat is dit? Kunst? Laat me niet lachen! Decadentie is het! De wereld waar we in leven kent geen enkele waarde meer. De globalisering is de kanker van onze tijd: we trillen allen woekerend.

Kunst is een gezwel geworden van de zieke corpus waar we in leven... Miljaar…

Wat als ik nu zei dat het noodzakelijk is dat kunst de elektronica benadert, probeert te begrijpen? In welke mate denken we in de realiteit te leven, terwijl die eigenlijk niet meer dezelfde realiteit is? Laten we even lezen wat de filosofen ervan denken, in dit geval Beaudrillard, meer bepaald over zijn simulacrumtheorie. Baudrillards simulacrumtheorie gaat over de echtheid en werkelijkheid van beelden die wij denken te kennen. In deze theorie wordt gesteld dat de mens het contact met de echte wereld heeft verloren, doordat hij een beeld van de wereld creëert aan de hand van wat hij in de media ziet. Baudrillard zegt dat er steeds minder waarheid is, omdat we al

T R @ Er heerst een globaal idee.

En dat ligt niet in de lijn van het vrije denken.

Verschijnt voorjaar 2006 www.cadans-online.be nieuwsbrief 7 -december 2006 4

Beeld onze werkelijkheid baseren op iets wat we zelf (de mensheid) hebben bedacht (in film en media). Een voorbeeld van een ‘simulacrum’ is dat iedereen weet hoe een neerstortend vliegtuig eruit ziet. Maar wij weten dit doordat we dit op tv hebben gezien. Het ‘kennen’ van dit beeld is dus niet gebaseerd op onze eigen waarheid, maar op de waarheid die gecreëerd is op tv. En zo kunnen we 101 voorbeelden bedenken. Niet alleen door er de tv bij te betrekken maar ook de computer, film, pers, enzovoort. Beetje beangstigend. Ik voel mij betrapt.

Zekerheden vallen weg. Ik dacht dat ik een echte Panasonic tv had gekocht. Nu blijkt het een vervalst merk te zijn. Miljaar Beaudrillard...

Ik haal deze zaken aan om ergens een notie te geven van de impact en het belang van de elektronica. Men kan de inmenging van de elektronica op een eerste niveau zien als een hulpmiddel, een tool zien. Foto’s worden bewerkt met de computer, montage gebeurt met de computer enzovoort. Maar op een tweede niveau is het niet de elektronica die de kunstenaar benadert maar de kunstenaar die de elektronica benadert. Het beeld van de realiteit wordt ingewikkelder, en het spreekt voor zich dat artiesten zich op dat verschijnsel storten, zij die de natuurlijke behoefte hebben om zich op alles wat met beeld/illusie/nieuwe realiteiten te maken heeft te storten, te verslinden, te verteren, letterlijk en figuurlijk.

Een voorbeeld van dergelijke carnivoren heb ik gevonden in Jodi. Jodi is een kunstenaarsduo dat een belangrijke rol speelt in dit discours.. Jodi, pseudoniem van het Belgisch-Nederlands kunstenaarsduo Joan Heemskerk en Dirk Paesmans, heeft zich gestort op de creatieve mogelijkheden van het “nieuwe” medium.

Op zich niet zo bijzonder want steeds meer kunstenaars brengen werk op dit medium uit, ware het niet dat het werk van Jodi grotendeels draait om

bugs, nutteloosheid en verdraaiing op het gebied van code en software. Een goed voorbeeld hiervan is hun werk Wrong browser dat door een bug in de software de hele kleureninstelling van je computer verandert.

Je zou kunnen stellen dat hun werk zich richt op de structuur van het materiaal. Hiermee onderscheiden ze zich van veel andere kunstenaars die de computer als tool gebruiken om te fotoshoppen of een video te monteren. Een ander punt waarmee ze zich onderscheiden is dat hun werk

Baudrillard zegt dat er steeds minder waarheid is, omdat we al onze werkelijkheid baseren op iets wat we zelf (de mensheid) hebben bedacht

in verschillende contexten functioneert. Ondanks dat hun werk voor een kunstcontext is gemaakt, functioneert en ‘leeft’ het ook buiten deze context zonder kunstmatig te zijn. Zo valt hun werk te bewonderen in diverse designmagazines en hebben al diverse universitaire studies rond games zich bezig gehouden met hun untitled game, terwijl hun cd-rom OSS/ een succes onder kantoorpersoneel werd. Dat laatste omdat het werk (dat de computer lijkt over te nemen) voor de grap op computers van onwetende secretaresses werd geïnstalleerd.

Hun nieuwste werk draagt de cryptische titel All wrongs reversed ©1982. Voor wie echter een beetje thuis is in de geschiedenis van de computer is het

nieuwsbrief 7 -december 2006 5

Beeld

duidelijk dat het eerste gedeelte van de titel geïnspireerd is op een slogan van een zekere Dr. Wang.

Deze schreef eind jaren zeventig een gratis versie van Basic (Tiny Basic) en schijnt zo’n hekel aan copyrights gehad te hebben dat hij een aantal slogans en woorden bedacht die op een humoristische manier de vloer aanveegden met het door hem zo gehate begrip.

Zo vielen bij het opstarten in de code van het programma woorden en slogans te lezen als Copyleft en All wrongs reserved. Jodi gebruikte deze laatste term en keerde de betekenis daarvan nog een keer om en voegde daar ©1982 aan toe. Wrongs (fouten) kunnen ook werk (kunst) zijn en ze zijn gemaakt met een computer uit 1982. Jodi hoorde bij de eersten die op deze manier met elektronica aan de slag zijn gegaan. Tegenwoordig zijn er tal van artiesten die dit medium verkennen. En het gaat ook verder dan verkennen. Een artiest die het volledig anders aanpakt is Nick Ervinck. Deze jonge kunstenaar (1981) heeft op korte tijd een fantastische wereld gecreëerd waarin de rol van de computer niet weg te denken is. Zoals een schilder zijn verf nodig heeft, zo heeft Nick Ervinck zijn computer nodig. Als men naar zijn werk kijkt, vergeet men zelfs dat het hier om werk gaat dat met de computer gemaakt is.

Het medium doet er volledig niet toe, de grens van het experimentele is overschreden, een nieuw tijdperk is ingeluid. Het grafische werk van Ervinck bestaat uit digitale prints van een wereld die de onze (niet) is, een virtuele wereld. De locatie is (i)reëel en vertoont

veel verwantschap met de herkenbare ruimtes uit computergames. In die ruimte verschijnen volumes,

lijnen en vormen een bepaalde compositie in de ruimte.

Ze doen denken aan installaties, sculpturaal werk. Het is alsof druppels, atomen, moleculen een bepaalde choreografie volgen, een ballet van polymorfe voorwerpen.

Hij is zeker niet de enige artiest die met computers werkt, maar opmerkelijk is het gemak waar hij zijn werk mee creëert, de eenvoud. De soberheid. Naast grafisch werk, maakt hij ook sculpturen en animatiefilms. Zijn werk kan je bewonderen op http://www.nickervinck.com/.

Nu dat ik toch aan het linken ben: Jodi vind je op http://wwwwwwwww.jodi.org/ Verder zal ik verschillende links op de site van Muzes vzw plaatsen die te maken hebben met webart, kunstenaars die de computer als medium gebruiken. Ik zal de linkpagina ook steeds vernieuwen.

See you in cyberspace ;-)

Het medium doet er volledig niet toe, de grens van het experimentele is overschreden, een nieuw tijdperk is ingeluid.

Bron: http://www.mediamatic.net/article-6239-nl.html

GEZOCHT Zoals u merkt, willen wij de leraren Plastische Opvoeding ook interessante artikelen aanbieden.

Daarvoor zijn wij dringend op zoek naar interessante auteurs binnen het veld. Bent u kandidaat om een artikel te schrijven of wilt u een naam suggereren? U kunt steeds terecht bij liesbeth.segers@muzes.be

nieuwsbrief 7 -december 2006 6

Dag van de Schoolmuziek

Zaterdag 17 november 2007 – Leuven Thomas De Baets coördinator Dag van de Schoolmuziek 2007

In de voorbije maanden werd over de invulling van de komende ‘Dag van de Schoolmuziek’ vooral goed nagedacht. De inhoudelijke krijtlijnen werden vastgelegd, subsidiedossiers werden opgesteld, mogelijkheden tot internationale samenwerking werden afgetast… Ondertussen riepen we ook enkele ‘adviseurs’ samen om voor ons een adviesraad te vormen. Zowel een selectie leraren uit het veld, lectoren van hogescholen als pedagogisch begeleiders zetelen in deze commissie. Bedoeling is dat deze adviesraad de nodige input geeft aan het team dat deze editie van de ‘Dag van de Schoolmuziek’ praktisch zal voorbereiden. Dát team (bestaande uit vier MUZES-medewerkers) is ondertussen ook opgestegen. Begin januari worden de eerste sessieleiders gecontacteerd. MUZES had enigszins gehoopt dat ook enkele enthousiaste leraren uit het veld zich zouden hebben aangesloten bij dit team. Daarom terug een oproep: wilt u op de één of andere manier een bijdrage leveren aan dit evenement, neem dan gerust contact met mij op!

De ‘Dag van de Schoolmuziek’ moet (terug) hét festival worden voor iedereen die binnen (en zelfs buiten) het onderwijs bezig is met muziekeducatie. We richten ons dus op kleuteronderwijzers, leraren lager onderwijs, secundair onderwijs (muzikale opvoeding en esthetica), lectoren en docenten lerarenopleidingen, studenten lerarenopleidingen, medewerkers jeugdwerk en cultureel werk,…

Zoals u wellicht weet, was het Lemmensinstituut in Leuven vroeger de vaste locatie voor dit evenement. Bij de nieuwe start willen we graag daar (her)beginnen waar het ooit geëindigd is. De campus biedt ons de nodige infrastructuur om simultaan in een groot aantal lokalen workshops te organiseren.

Het thema van deze editie is: ‘In dialoog’. Een topic waar we vele kanten mee uitkunnen: dialoog tussen muziek en verschillende andere kunsten, verschillende muziekstijlen in dialoog, workshops rond coöperatief leren, misschien zelfs lectoren en docenten van de verschillende instituten die met elkaar in dialoog een workshop leiden?

In alle geval: we zijn uit de startblokken… MUZES kijkt alvast uit naar 17 november 2007! Wij hopen u daar massaal te mogen ontmoeten!

In een volgende aflevering (februari) stel ik graag onze internationale gasten aan u voor!

Contactgegevens: tel. 016 22 99 86 - thomas.debaets@muzes.be

nieuwsbrief 7 -december 2006 7

Nascholingen

Nascholing P.O. donderdag 26 oktober 2006 Wietze Minne ondervoorzitter Muzes vzw

Toen we Muzes twee jaar geleden hebben opgericht, hebben we dat met grote ambities gedaan. Muzes zou een vakvereniging worden waarbij iedereen die op één of andere manier met artistieke vorming in het algemeen onderwijs bezig is, terecht kan.

Het eerste jaar hebben we ons vooral bezig gehouden met het uitbouwen van een werking voor leraren muzikale opvoeding, vanaf vorig jaar zijn de eerste stappen ondernomen om de leraren plastische opvoeding en esthetica bij onze vereniging te betrekken. Uit verkennende gesprekken was immers gebleken dat ook leraren P.O. en esthetica dringend nood hebben aan een vereniging die hun belangen verdedigt en inhoudelijke ondersteuning biedt.

Op donderdag 26 oktober hebben we onze eerste nascholing P.O./esthetica georganiseerd. Dat er vraag was naar een dergelijke nascholing wisten we op voorhand, dat “de nood zo hoog was”, hadden we onvoldoende

ingeschat. Onze excuses aan de vele mensen die er niet bij konden zijn omdat de nascholing al snel volgeboekt was.

Op het programma stonden drie workshops: Sammy Ben Yakoub nam Jan Fabre onder de loep en kwam tot een strategie om met moderne kunst in het onderwijs om te gaan. Stefaan Vermeulen hield een pleidooi voor het enthousiast experimenteren met de computer in de les. Peter Ysebie leerde de aanwezigen al even enthousiast spuitbussen hanteren. Voor, tussen en na de workshops was er uiteraard tijd en ruimte voor een babbel en konden verschillende handboeken bekeken worden.

Als we op de evaluatieformulieren mogen afgaan, hebben de aanwezigen deze nascholing ten zeerste geapprecieerd. Onze bedoeling is later dit schooljaar nog een nascholing P.O./esthetica te organiseren, we houden u op de hoogte.

Het organiseren van dergelijke initiatieven vergt echter veel tijd en energie en alle Muzes-medewerkers zijn vrijwilligers. We zijn dan ook op zoek naar nog een aantal leraren die met ons willen meewerken aan de verdere uitbouw van onze werking P.O. en esthetica.

Voelt u zich geroepen, mail dan uw gegevens naar wietze.minne@muzes.be.

Een nascholing M.O. met actie!

Sarah Pauwels

coördinator nascholingen M.O.

Op 8 december mocht ik als splinternieuwe nascholingscoördinator samen met mijn werkgroep ongeveer 90 deelnemers ontvangen in CC De Schakel te Waregem.

Na een welkomstwoordje en een opwarmertje gingen onze sessieleiders rond 9u30 van start.

De sessie ‘Samen zingen!’ met Jos De Ryck kon iedereen bekoren: bestaand liedmateriaal werd origineel verpakt en een nieuwe kerstrap bracht iedereen in feeststemming. Een heel ander feest was het bij ‘Ritmes uit de woestijn’: het ritme van de darbouka en daf zorg-

den voor zoveel actie dat zelfs de akoestische wand niet volstond! Terwijl de eerste twee sessies onze energie opslorpten om vocaal en instrumentaal te musiceren, nodigde sessie 3 ons uit om onze inspiratie de vrije loop te laten. ’Licht!

Camera! Actie!’ doelde erop dat film een meerwaarde geeft aan componeren in de klas.

Duimfilmpjes en kortfilms van de gebroeders Lumière prikkelden de ogen en resulteerden in een uitzonderlijke beleving.

Een deugddoende afwisseling waaruit ik ook ideeën haal voor een actieve muziekles! Bedankt aan alle medewerkers!

nieuwsbrief 7 -december 2006 8

Actueel

Sprookjesfiguren en abstracte kunst de 6de humane wetenschappen op bezoek in de 3de kleuterklas.

Jos Maes Leraar esthetica Paridaens Leuven

Vroeg in de ochtend, toen de eekhoorn nog in bed lag, werd er op zijn deur geklopt.

‘Wie is daar?’ vroeg hij.

‘Ik ben het,’ zei een stem. ‘De olifant.’

‘Kom je op bezoek?’ vroeg de eekhoorn.

Even was het stil. Toen vroeg de olifant: ‘Wil je dansen?’

Sprookjes en kinderverhalen zijn belangrijke cultuurdragers.

Generaties lang is er op de bedrand verhaald over elfjes en golems, over kabouters en trollen, over draken en minotaurussen. Ongetwijfeld heeft dit op de kinderzieltjes een onuitwisbare indruk gemaakt. Met die verhalen geef je normen en waarden mee, maar tussen de regels door ook abstracte gevoelens.

Herkennen en verwoorden van gevoelens associëren met abstracte kunst was de vooropgestelde opdracht voor de leerlingen van 6 humane wetenschappen.

Een korte schets…

Enkele weken geleden trokken onze leerlingen met een verhaal en een aantal abstracte kunstwerken naar de kleuterklassen van tante Muriël/Karlien en tante Mieke.

In kleine groepjes werden de kleuters meegevoerd in een magische sprookjeswereld.

Mooie verhalen met ontroerende en grappige scènes werden verteld en naverteld.

Bij de nabespreking werd dieper ingegaan op gevoelens die vrijkwamen bij de vertellingen: liefde, verdriet, eenzaamheid, blij, bang, boos,…

Vervolgens werden abstracte kunstwerken getoond aan de kleuters: Mondriaan, Kandinsky, Pollock,…

- Wat een gekke namen toch!

- En wat voor vreemde werken!

Meesterwerken die niet meteen door het jonge volkje werden begrepen.

De sacrale stilte die deze werken meestal omringen werd spontaan doorbroken met alle mogelijke commentaren. Deze kinderen veroverden de kunst, ze namen er bezit van, ze beleefden en ondergingen de confrontatie met een ongelooflijke directheid.

Stilaan werd voor de kleuters duidelijk dat deze kunstenaars een ander soort werkelijkheid laten zien; alles zo speciaal en opvallend mogelijk maken. De nodige tijd werd genomen om goed naar de kunstwerken te kijken en erover na te denken.

Vormen, kleuren en contrasten werden besproken.

Vanuit deze werken werden verbanden gelegd met het sprookje.

En als slot… gingen onze jonge Picasso’s zelf aan het werk!

nieuwsbrief 7 -december 2006 9

Lied

Copyright Euprint ed., B-3001 Heverlee D/2006/6045/026 - 5 - All rights reserved. www.euprint.be

nieuwsbrief 7 -december 2006 10

Prikbord NOG STEEDS BESCHIKBAAR! Verzameling van de artikelen gepubliceerd in onze digitale nieuwsbrief.

Erik Schrooten, Luistervoorbeelden voor de les M.O. - De artistieke ontwikkelingsniveaus van Parsons.

Mark Reybrouck, Muziek als vormingsmiddel - Enkele inzichten vanuit de wetenschap.

Rein Meus, Van horen naar luisteren - De muzikale parameters als handleiding voor het luisteren.

Frits Evelein & Hans van Hennip, De magie van ritme – pulservaring en verassende ritmes.

Paul Timmermans, Er is hoop! – Impulsen voor een attractief muziekonderwijs.

Jo Stijnen, Kolb in het muzieklokaal.

Bestelnummer: D/2006/10.927/1 Prijs: € 8,30 De verkoop van onze uitgaven wordt uitbesteed aan Euprint.

Bestellen doe je via J e-mail: info@euprint.be J telefoon: 016.40.40.49 Muzes jaarboek 2005-2006

Mechelen, 17 & 24 januari 2007 “Compositie als expressiemiddel: verdieping van compositieschema’s met creatieve toepassing in beeldcollage” Deze workshop heeft aandacht voor levendige en expressieve beelden en stelt als doel de aandacht voor beeldtaal te verdiepen (beschouwing + doe-activiteit).

Doelgroep: leraren plastische opvoeding Datum: Woensdag 17 & 24 januari 2007, 9.30u-16u Plaats: Vicariaat Onderwijs, F.de Merodestraat 18, 2800 Mechelen Prijs: 40 Euro (middagmaal inbegrepen).

Meer info? freddy.mathyssen@vsko.be

Brussel, 23 januari 2007 “Dag van de Cultuureducatie: diversiteit en interculturaliteit” Wie is aan zet als het op cultuureducatie en diversiteit in het onderwijs aankomt? Wie neemt de verantwoordelijkheid en het initiatief? De school en het team Culturele instellingen? Cultuureducatieve organisaties?

En hoe werk je met kinderen en jongeren van diverse achtergronden? Welke cultuur is hen vreemd, welke hen eigen? Wat kun je leren van de ervaringen die andere instellingen of scholen hebben opgedaan? En hoe divers is ons culturele aanbod in het onderwijs?

Doelgroep: leerkrachten, directies, begeleiders, inspecties en medewerkers uit culturele en cultuureducatieve organisaties.

Datum: dinsdag 23 januari 2007, 9u-17.30u Plaats: KVS Brussel Prijs: 30 Euro (lunch en boek inbegrepen) Meer info? http://www.canoncultuurcel.be/

nieuwsbrief 7 -december 2006 11

Prikbord HEBT U DIT OOK GELEZEN?

Uit: Klasse, nr. 170, december 2006.

nieuwsbrief 7 -december 2006 12

Cursiefje Johan Akkermans Leraar M.O. Berlaar

L.S., Ach ja, en van internet gesproken, ik kom wel eens op de Amerikaanse webstek van A Prairie Home Companion (http://prairiehome.publicradio.org/) waar de populaire radio-uitzendingen (vier miljoen luisteraars iedere week) in archief bewaard worden.

Garrison Keillor heeft een gesprek met de oude gitarist/zanger ‘Spider’ John Koerner en ze halen old stories op. Zoals deze: De rurale familie, pas verhuisd naar Minnesota, zit in de woonkamer en opa hoort de telefoon. Hij neemt op, luistert even, antwoordt lijzig: “Yeah, you got thàt right” en legt de hoorn neer. Vanuit de keuken vraagt oma wie dat was. Hij zegt: “Well, I don’t know, it was somebody, said it was a long distance from New York”.

Het radioprogramma drijft op oude traditionals, laat de mensen kennis maken met muziekjes, verhalen, sketches uit (en over) de oude doos en de gemoedelijkheid uit Minnesota druipt er af van het begin tot het einde. Nieuw gemaakte liedjes worden nieuw gemaakt in het oude idioom. Multiculturele experimenten? Forget it, monoculturele zelfgebakken koekjes, homegrown. Vandaar ook het gigantische succes, niet in het minst bij de vreemde inwijkelingen die telkens met plezier afstemmen op de gratis inburgeringscursus. Al luisterend ziet ge met de ogen dicht hoe de boer na een harde werkendag zijn pijp stopt, de sokken aan de kachel hangt en lekker lurkend de radio inschakelt.

Ze hebben er zelfs een film over gemaakt.

Ik heb dat graag, die liefde voor traditie, en ik ben

niet alleen. Zelfs in Goe Vollek, het tijdschrift bij uitstek over volksmuziek en jazz, staat er wel eens een voorzichtige lezersbrief die gewag maakt van een zekere teleurstelling wanneer op een volksmuziekavond de elektriciteit het akoestische vakmanschap domineerde. Of wanneer er liedjes van over de hele wereld te horen waren…maar niet van bij ons. Ach, ik krijg steevast koude rillingen bij een jengelende doedelzak, wat zeg ik? Al bij de klikkende toetskleppen van een draailier gaan de haartjes op mijn armen rechtop staan.

Ik pas dat graag toe in de klas. Ik ben Jo Suykerbuyck nog steeds dankbaar dat hij ons, meer dan 30 jaar geleden, de Peer Gynt suite liet horen. De spierwit gedraaide Peer Gynt, onze collega’s keren zich zuchtend om naar hun buur wanneer het ter sprake komt en rollen met de ogen.

Taak: verzamel informatie over Edward Grieg én over de Peer Gynt suite. Tweedejaarkes kunnen al aardig met internet overweg. De volgende week wordt de ingeplakte informatie gequoteerd en a.h.v. de gevonden documentatie overlopen we het leven van Grieg en vertellen we het verhaal van Peer.

Met de nodige overdrijvingen: we maken er een éémanstoneeltje van, gelardeerd met Griegs pianopartituur. Met luide stem brul ik Peer na op een denkbeeldige bruiloft tegen een even denkbeeldige Solveig: “HE, GIJ DAAR, DANSEN MET MIJ! NU!!”

(Na dit lesuur kom ik in de bovengelegen leraarskamer en gefronste voorhoofden zijn mijn deel). Ik

Al luisterend ziet ge met de ogen dicht hoe de boer na een harde werkendag zijn pijp stopt, de sokken aan de kachel hangt en lekker lurkend de radio inschakelt.

nieuwsbrief 7 -december 2006 13

Cursiefje Johan Akkermans Leraar M.O. Berlaar

ontvoer Ingrid manu militari naar mijn hut, ik passeer Anitra, de hal van de bergkoning en ik keer terug naar huis om mijn moeder te zien sterven Ases Dood, juist.

Wanneer we op dit punt aanbeland zijn, heb ik de klas zo ver, dat ze geloven wat ik vertel, en ik schets het tafereel van de eenzame boerenkamer, een kaarske, Peer op een stoel naast het sterfbed die zijn moeders pijn verzacht door te vertellen over zijn avonturen.

“Zou ik dit ook voorspelen? Ik weet het niet, het duurt niet zo lang, maar ge moet wél aandachtig luisteren. En er gebeurt niet veel, een oude moeder sterft, en dat hoort ge in de muziek, het is een kaarske dat héél langzaam uit gaat…”

De klas is het er mee eens: ah ja, geen les, gewoon luisteren, wauw!

Goed, ik speel Ases Dood. Helemaal. Het is muisstil, ge kunt een speld horen vallen. Maar er valt geen speld. Het enige dat er valt, zijn de dikke tranen die van Tims gezicht rollen: hij moet denken aan zijn oma die vorig jaar gestorven is. Er brandde toen wel geen kaarske en er was geen muziek, maar toch, het deed hem eraan denken. De klas is unaniem in haar sympathie voor Tim. We hadden vorige week voor de

overhoring nog zo met hem gelachen (hijzelf incluis) toen ik riep: “Tim, boek toe!”, maar nu durf ik hem stillekes te troosten dat zijn oma voorzeker in de hemel is, en dat hij maar goed voor haar moet bidden. Tim droogt zijn tranen, snikt nog even na en is tevreden dat er nu niemand met hem lacht. Zijn gebuur is een opgeschoten pukkelpiemel die het ook even moeilijk heeft, maar hij knikt Tim bemoedigend toe. Ik weet in de verste verte niet welke eindterm hiermee al dan niet gerealiseerd is, maar dat zal mij een worst wezen.

Ons musicogram van de Morgenstemming wordt aan de piano uitgelegd en stukje bij beetje toegepast op de orkestversie. De laatste vijf minuten van de les beluisteren we de volledige Morgenstemming.

Ditmaal zonder onderbrekingen van de pauzetoets, wie de weg op de musicogram kwijt is steekt zijn hand op en ik kom het aanwijzen. Maar iedereen volgt ademloos.

Er was dit jaar een klas die na het laatste akkoord spontaan begon te applaudisseren: een postuum eerbetoon aan Grieg, de man die de muziek notabene tegen zijn goesting schreef.

Rare jongens, die leerlingen…

Tim droogt zijn tranen, snikt nog even na en is tevreden dat er nu niemand met hem lacht.

nieuwsbrief 7 -december 2006 14