Ótti við afbrot og reynsla af þeim
2019
2
Ótti við afbrot og reynsla af þeim: Viðhorfskönnun meðal íbúa höfuðborgarsvæðisins
Útgefandi: Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu Umsjón og ábyrgð:Upplýsinga– og áætlanadeild Anna Lilja Karelsdóttir Jónas Orri Jónasson Rannveig Þórisdóttir Myndir: Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu Útgefið í maí 2022
3
Efnisyfirlit Helstu niðurstöður ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
4
Aðferðir og gögn …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
4
Ótti við afbrot og öryggistilfinning ………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5
Öryggi höfuðborgarbúa í eigin hverfi …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
6
Öryggi höfuðborgarbúa í miðborg Reykjavíkur ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
7
Hvaða brot er talið mesta vandamálið ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
8
Ótti við að verða fyrir afbrotum hér á landi …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
9
Hvaða afbroti óttast höfuðborgarbúar mest að verða fyrir ……………………………………………………………………………………………………………………………………
10
efandi: Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu
Reynsla af afbrotum og tilkynnt brot ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 11
sjón og ábyrgð: Upplýsinga– og áætlanadeild
12
nar Kristmannsson Þolendur
auðgunarbrota og eignaspjalla árið 2018 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
13
Þolendur ofbeldis– og kynferðisbrota árið 2018 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
14
Þolendur ofbeldis– og kynferðisbrota árið 2018 - mat á alvarleika …....………………………………………………………………………………………………………………...
15
Þolendur brota af hendi maka eða fyrrum maka árið 2018 …………………………………………………………………………………………………………………………………...
16
Tilkynntir þú brotið til lögreglu? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
17
ndir:
Þolendur afbrota árið 2018 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
reglan á höfuðborgarsvæðinu
Helstu niðurstöður •
•
Öryggiskennd höfuðborgarbúa í eigin hverfi mælist svipuð og fyrri ár en um það bil níu af hverjum tíu segjast öruggir einir á gangi í eigin hverfi eftir myrkur. Rúmlega helmingur höfuðborgarbúa (51%) telur sig örugga eina á gangi í miðborg Reykjavíkur eftir að myrkur er skollið á eða eftir miðnætti um helgar. Hlutfallið er örlítið hærra en síðastliðin ár.
4
Aðferðir og gögn •
Gagnaöflun var framkvæmd af Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands fyrir embætti ríkislögreglustjóra og lögregluna á höfuðborgarsvæðinu.
•
Gagnaöflun fór fram dagana 11. júní til 6. ágúst 2019.
•
Notast var við netpanel og er þetta í áttunda sinn sem sú leið er farin. Áður var farin blönduð leið, þ.e. helmingur svarenda svaraði könnun í gegnum síma og helmingur rafrænt. Kannanir þar á undan voru allar símakannanir.
•
Innbrot er það afbrot sem flestir telja vera mesta vandamálið í sínu hverfi en þar á eftir koma þjófnaðir og eignaspjöll.
•
Rúmlega 60 prósent höfuðborgarbúa upplifðu aðstæður einhvern tímann þannig árið 2018 að þeir teldu líklegt að þeir yrðu fyrir afbroti.
•
Úrtakið náði til 2.000 einstaklinga á aldrinum 18 ára og eldri búsettra á höfuðborgarsvæðinu.
•
Konur og yngri svarendur voru hlutfallslega líklegri en karlar og þeir sem eldri eru til að hafa áhyggjur af því að verða fyrir afbroti.
•
Fjöldi svarenda var 1.097 og svarhlutfallið því um 54,8 prósent.
•
•
Flestir óttuðust að verða fyrir innbroti (um 44%) og næst flestir þjófnaði (um 16%).
Gögnin voru vigtuð fyrir kyni, aldri og menntun svarenda til þess að endurspegla þýðið sem best.
•
•
Um það bil 18 prósent kvenna nefndu kynferðisbrot sem það brot sem þær höfðu mestar áhyggjur að verða fyrir en um 1 prósent karla sögðu hið sama.
Taflan hér fyrir neðan sýnir skiptingu þýðis eftir aldri og kyni og skiptingu úrtaksins eftir að gögnin höfðu verið vigtuð.
•
Ríflega fjórðungur höfuðborgarbúa greindi frá því að hafa orðið fyrir afbroti árið 2018. Það er ívið lægra hlutfall og síðastliðin ár.
•
Af þeim sem urðu fyrir afbroti árið 2018 greindu flestir frá því að hafa orðið fyrir eignaskemmdum (16,3%).
• •
Tólf prósent höfuðborgarbúa greindu frá því að hafa orðið fyrir þjófnaði og níu prósent urðu fyrir innbroti. Rúmlega þrjú prósent höfuðborgarbúa greindu frá því að þeir hefðu orðið fyrir kynferðisbroti. Talsverð aukning varð á milli ára þegar kemur að heimilisofbeldi sem fór úr 3,3 prósentum árið 2016 í 6,2 prósent árið 2019.
•
Af þeim sem greindu frá því að hafa orðið fyrir kynferðisbroti lýstu flestir atvikinu sem grófri kynferðislegri áreitni eða 43 prósent og 18 prósent lýstu atvikinu sem nauðgun.
•
Sextán prósent þolenda heimilisofbeldis hafði orðið fyrir ofbeldinu vikulega eða oftar og 22 % þolenda bjuggu enn við ofbeldið
•
34,4 prósent þeirra sem urðu fyrir afbroti árið 2018 tilkynntu það til lögreglu. Þetta hlutfall hækkaði frá síðustu könnun.
Kyn Karlar Konur Aldur 18-25 26-35 36-45 46-55 56-65 66 ára og eldri Samtals
Fjöldi í þýði
Hlutfall í þýði
Fjöldi svarenda
Hlutfall svarenda
86.291 85.222
50,3% 49,7%
557 540
50,8% 49,2%
25.457 34.135 31.205 27.549 24.793 28.374 171.513
14,8% 19,9% 18,2% 16,1% 14,5% 16,5% 100,0%
161 224 200 178 158 176 1.097
14,7% 20,4% 18,2% 16,2% 14,4% 16,0% 100,00%
Ótti við afbrot og öryggistilfinning
5
Öryggi höfuðborgarbúa í eigin hverfi1
6
Um það bil níu af hverjum tíu íbúum á höfuðborgarsvæðinu telja sig örugga eina á gangi í eigin hverfi eftir að myrkur hefur skollið á.
•
Marktækur munur er á mati á eigin öryggi eftir kyni, aldri, menntun, búsetu og löggæslusvæðum.
•
Öryggi mælist meira meðal karla en kvenna, en aðeins um fjögur prósent karla telja sig óörugga á gangi í eigin hverfi á meðan um 14 prósent kvenna segjast óöruggar.
•
Einstaklingar á aldrinum 36 til 45 ára telja sig hvaða öruggasta í eigin hverfi.
•
Íbúar í Mosfellsbæ/Kjalarnesi (97%), Garðabæ/Álftanesi og Grafarvogi/ Grafarholti (95%) telja sig hlutfallslega öruggasta í eigin hverfi af íbúum höfuðborgarsvæðisins.
•
Minnst mældist öryggið í eigin hverfi í Miðborg/Vesturbæ og Breiðholti. Einn af hverjum fimm íbúum í þessum hverfum segjast óöruggir einir á gangi eftir myrkur.
•
Íbúar búsettir á löggæslusvæðum 2 og 4 telja sig vera öruggari í eigin hverfi en íbúar búsettir annars staðar á höfuðborgarsvæðinu.
Hlutfall (%)
•
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Fjöldi 1059
Alls Kyn * Karl 541 Kona 517 Aldur * 18-25 ára 148 26-35 ára 219 36-45 ára 193 46-55 ára 175 56-65 ára 153 66 ára og eldri 170 Búseta * Miðborg, Gamli Vesturbær 85 Hlíðar 94 Vesturbær, Seltjarnarnes 80 Laugardalur, Háaleiti 114 Breiðholt 81 Árbær 48 Grafarvogur, Grafarholt 117 Kópavogur 160 Garðabær, Álftanes 75 Hafnarfjörður 143 Mosfellsbær, Kjalarnes 62 Löggæslusvæði * Löggæslusvæði 1 373 Löggæslusvæði 2 218 Löggæslusvæði 3 241 Löggæslusvæði 4 227 Menntun * Grunnskólapróf 79 Nám á framhaldsskólastigi 355 Nám á háskólastigi 583 * Marktækur munur á milli hópa
Örugg(ur)
Óörugg(ur)
91%
9%
96% 86%
4% 14%
91% 87% 95% 93% 92% 91%
9% 13% 5% 7% 8% 9%
81% 85% 90% 94% 81% 94% 95% 94% 95% 93% 97%
19% 15% 10% 6% 19% 6% 5% 6% 5% 7% 3%
88% 94% 90% 95%
12% 6% 10% 5%
90% 90% 92%
10% 10% 8%
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2019
Mjög örugg(ur)
50,2 49,2 51,8 51,9 40,7 34,6 37,5 42,2 42,2 45,0 45,0 48,7
Frekar örugg(ur)
41,3 40,4 37,7 38,7 47,4 53,5 50,8 48,8 49,8 46,0 45,4 42,5
Frekar óörugg(ur)
5,8
7,1
8,3
6,9
8,9
10,2
9,4
7,4
6,1
7,7
7,8
6,6
Mjög óörugg(ur)
2,7
3,2
2,3
2,5
3,1
1,7
2,3
1,6
1,9
1,2
1,8
2,1 1
Mynd 1. Mat höfuðborgarbúa á eigin öryggi í sínu hverfi/byggðarlagi eftir að myrkur er skollið á árin 2007 til 2019 að undanskildu árinu 2018 en könnunin var ekki lögð fyrir það ár
Spurt var: Hversu örugg(ur) eða óörugg(ur) finnst þér þú vera þegar þú ert ein(n) á ferli í þínu hverfi/byggðarlagi þegar myrkur er skollið á?
Öryggi höfuðborgarbúa í miðborg Reykjavíkur2 •
7
Rúmlega helmingur höfuðborgarbúa telur sig örugga eina á gangi eftir myrkur í miðborg Reykjavíkur. Er hlutfallið örlítið hærra en síðastliðin ár.
•
Marktækur munur var á öryggi eftir kyni, aldri, búsetu og löggæslusvæðum. Umtalsverður munur er á mældri öryggiskennd karla og kvenna í miðborginni. Tvær af hverjum þremur konum segjast óöruggar einar á gangi í miðborg Reykjavíkur eftir miðnætti um helgar en um það bil einn af hverjum þremur körlum.
•
Rúmlega helmingur íbúa á aldrinum 18-45 ára segist vera öruggur í miðborg Reykjavíkur en rétt um 33% íbúa 66 ára og eldri segja hið sama.
•
Hlutfall þeirra sem telja sig óörugga í miðborg Reykjavíkur eykst eftir því sem fólk býr lengra fá miðborginni.
•
Mest mældist öryggi í miðborg meðal íbúa í Miðborg,/Gamla Vesturbæ (67%), Hlíðum(63%) og í Vesturbæ/Seltjarnarnesi (60%).
Hlutfall (%)
•
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Alls Kyn * Karl 487 Kona 469 Aldur * 18-25 ára 150 26-35 ára 217 36-45 ára 182 46-55 ára 158 56-65 ára 133 66 ára og eldri 116 Búseta * Miðborg, Gamli Vesturbær 83 Hlíðar 84 Vesturbær, Seltjarnarnes 77 Laugardalur, Háaleiti 98 Breiðholt 75 Árbær 42 Grafarvogur, Grafarholt 105 Kópavogur 138 Garðabær, Álftanes 68 Hafnarfjörður 129 Mosfellsbær, Kjalarnes 59 Löggæslusvæði * Löggæslusvæði 1 341 Löggæslusvæði 2 195 Löggæslusvæði 3 212 Löggæslusvæði 4 206 Menntun Grunnskólapróf 70 Nám á framhaldsskólastigi 318 Nám á háskólastigi 529 2019 * Marktækur munur á milli hópa
Mjög örugg(ur)
12,9 10,1
Frekar örugg(ur)
32,3 27,1 30,2 28,3 31,8 32,0 35,0 37,3 38,3 36,9 37,0 38,9
6,8
9,8
8,0
7,2
6,1
8,1
7,1
10,2
9,4
Örugg(ur)
Fjöldi 956
Óörugg(ur)
51%
49%
69%
31%
33%
67%
54% 61% 57% 48% 43% 33%
46% 39% 43% 52% 57% 67%
67% 63% 60% 45% 47% 48% 41% 55% 53% 44% 37%
33% 37% 40% 55% 53% 52% 59% 45% 47% 56% 63%
58% 47% 52% 41%
42% 53% 48% 59%
39% 48% 56%
61% 52% 44%
12,1
Frekar óörugg(ur) 27,5 33,4 34,3 35,0 33,0 32,1 32,8 32,3 33,2 32,3 32,9 30,3 Mjög óörugg(ur)
27,3 29,3 28,8 26,9 27,1 28,7 26,1 22,4 21,4 20,6 20,7 18,6
Mynd 2. Mat höfuðborgarbúa á eigin öryggi í sínu í miðborg Reykjavíkur eftir að myrkur er skollið á árin 2007 til 2019, að 2018 undanskildu
2
Spurt var: Hversu örugg(ur) eða óörugg(ur) finnst þér þú vera þegar þú ert ein(n) á ferli í miðborg Reykjavíkur þegar myrkur er skollið á eða eftir miðnætti um helgar?
Hvaða brot er talið mesta vandamálið3 •
Hlutfallslega flestir höfuðborgarbúar telja innbrot vera mesta vandamálið í sínu hverfi, eða um það bil einn af hverjum fjórum.
•
Næst á eftir komu þjófnaðir og eignaspjöll en um einn af hverjum fimm segja það vera mesta vandamálið í hverfinu sínu.
•
Tíu prósent íbúa telja ekkert brot vera vandamál.
•
Marktækur munur var á þessu mati eftir aldri, búsetu og löggæslusvæðum.
•
Höfuðborgarbúar 66 ára og eldri voru líklegastir til að telja ekkert brot vera vandamál í sínu hverfi.
•
Íbúar í Árbæ og Breiðholti töldu eignaspjöll vera marktækt meira vandamál en íbúar annarra svæða.
•
Um fjórðungur íbúa í Kópavogi og Hafnarfriði töldu umferðarlagabrot mesta vandamálið í sínu hverfi.
•
Þá voru innbrot talin mesta vandamálið í Garðabæ og á Álftanesi. Um 60 prósent segja svo.
8
Fjöldi 941
Alls Kyn Karl Kona Aldur * 18-25 ára 26-35 ára 36-45 ára 46-55 ára 56-65 ára 66 ára og eldri Búseta * Miðborg, Gamli Vesturbær Hlíðar Vesturbær, Seltjarnarnes Laugardalur, Háaleiti Breiðholt Árbær Grafarvogur, Grafarholt Kópavogur Garðabær, Álftanes Hafnarfjörður Mosfellsbær, Kjalarnes Löggæslusvæði * Löggæslusvæði 1 Löggæslusvæði 2 Löggæslusvæði 3 Löggæslusvæði 4 Menntun Grunnskólapróf Nám á framhaldsskólastigi Nám á háskólastigi * Marktækur munur á milli hópa 3
Mynd 3. Hlutfall brota sem höfuðborgarbúar töldu mesta vandamálið í sínu hverfi
Eignaspjöllum 17,1%
Umferðar- Fíkniefna- KynferðisÞjófnaður lagabrot brot brot 15,7% 8,8% 1,2% 17,6%
26,1%
Ofbeldisbrot 1,3%
Innbrot
2,0%
Ekkert vandamál 10,3%
Annað
496 445
16,9% 17,1%
15,3% 16,0%
9,1% 8,5%
1,6% 0,7%
16,1% 19,1%
25,8% 26,5%
1,6% 0,9%
3,4% 0,4%
10,1% 10,8%
138 200 182 156 123 140
13,0% 19,5% 20,3% 14,1% 15,4% 17,1%
13,8% 14,5% 11,5% 16,7% 18,7% 20,7%
14,5% 13,0% 5,5% 4,5% 9,8% 5,0%
1,4% 3,0% 1,1% 0,0% 0,8% 0,7%
18,1% 18,0% 24,7% 19,9% 11,4% 10,0%
27,5% 17,5% 26,4% 34,6% 33,3% 21,4%
1,4% 3,0% 1,6% 0,6% 0,0% 0,0%
1,4% 3,0% 1,6% 3,2% 0,0% 1,4%
8,7% 8,5% 7,1% 6,4% 10,6% 23,6%
81 78 76 105 75 42 102 131 71 121 59
22,2% 16,7% 10,5% 20,0% 40,0% 31,0% 17,6% 9,2% 5,6% 16,5% 5,1%
18,5% 17,9% 11,8% 10,5% 5,3% 4,8% 16,7% 23,7% 12,7% 22,3% 13,6%
2,5% 20,5% 0,0% 8,6% 28,0% 11,9% 2,0% 9,9% 2,8% 6,6% 5,1%
7,4% 0,0% 2,6% 1,0% 0,0% 0,0% 1,0% 1,5% 1,4% 0,0% 0,0%
19,8% 23,1% 38,2% 28,6% 10,7% 14,3% 13,7% 12,2% 14,1% 9,9% 10,2%
11,1% 9,0% 28,9% 10,5% 12,0% 26,2% 37,3% 30,5% 60,6% 23,1% 47,5%
9,9% 0,0% 0,0% 1,9% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,5% 0,0%
2,5% 1,3% 2,6% 4,8% 0,0% 0,0% 3,9% 1,5% 0,0% 1,7% 1,7%
6,2% 11,5% 5,3% 14,3% 4,0% 11,9% 7,8% 11,5% 2,8% 17,4% 16,9%
337 193 207 203
17,5% 12,4% 20,3% 17,2%
14,8% 18,7% 17,4% 12,8%
8,0% 5,7% 16,4% 4,9%
2,4% 0,5% 1,0% 0,5%
27,6% 11,4% 11,6% 12,8%
14,2% 36,8% 23,7% 37,9%
2,7% 1,6% 0,0% 0,0%
3,0% 1,0% 1,0% 2,5%
9,8% 11,9% 8,7% 11,3%
65 317 520
18,5% 17,4% 16,9%
18,5% 13,9% 16,7%
15,4% 9,8% 6,5%
3,1% 0,0% 1,9%
15,4% 18,0% 17,9%
20,0% 27,4% 26,7%
0,0% 1,6% 1,2%
1,5% 1,6% 2,5%
7,7% 10,4% 9,6%
Spurt var: Hvaða brot telur þú vera mesta vandamálið í þínu hverfi?
Ótti við að verða fyrir afbrotum hér á landi4 •
9
Um 60 prósent höfuðborgarbúa upplifðu aðstæður einhvern tímann þannig að þeir töldu einhverjar líkur á að þeir yrðu fyrir afbroti árið 2018.
•
Aldrei
Er það nokkuð hærra hlutfall en mældist í könnuninni árið 2016 og 2017, en svipað og árin þar á undan. Munurinn er marktækur eftir kyni og aldri.
•
Karlar voru ólíklegri en konur til að upplifa aðstæður þannig árið 2018 að þeir hefðu áhyggjur af því að verða fyrir afbroti. Um 44% karla sagðist aldrei hafa upplifað slíkar aðstæður á móti um 35% kvenna.
•
Íbúar úr elsta aldurshópnum eru líklegastir til að segjast aldrei hafa upplifað ótta um að verða fyrir afbroti og fer hlutfallið lækkandi með lægri aldri. Rétt um einn af hverjum þremur á aldrinum 26 til 45 ára sagðist aldrei hafa upplifað slíkar áhyggjur.
Hlutfall (%)
•
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2019
Aldrei
85,9 67,9 62,6 57,0 48,4 40,9 38,2 38,9 39,7 49,4 47,1 39,5
Mjög sjaldan
3,4
13,7 14,7 17,3 23,4 30,3 36,4 35,7 37,2 31,4 33,8 32,7
Frekar sjaldan
6,5
13,9 16,9 16,1 18,8 20,6 19,9 20,8 19,3 15,4 16,4 22,0
Frekar oft
2,7
3,2
4,3
6,8
7,4
6,1
4,3
3,2
2,1
3,3
2,3
4,4
Mjög oft
1,6
1,3
1,6
2,8
2,0
2,1
1,2
1,4
1,7
0,5
0,4
1,3
Mynd 4. Mat svarenda á hversu oft aðstæður voru þannig, árið áður en könnunin var framkvæmd, að þeir höfðu áhyggjur af því að verða fyrir afbroti. Svör frá 2007-2019, að undanskildu árinu 2018
Fjöldi Alls 1062 0% Kyn * Karl 537 Kona 526 0% Aldur * 18-25 ára 145 26-35 ára 221 36-45 ára 193 46-55 ára 176 56-65 ára 154 66 ára og eldri 173 0% Búseta Miðborg, Gamli Vesturbær 85 Hlíðar 92 Vesturbær, Seltjarnarnes 80 Laugardalur, Háaleiti 115 Breiðholt 82 Árbær 48 Grafarvogur, Grafarholt 116 Kópavogur 160 Garðabær, Álftanes 72 Hafnarfjörður 148 Mosfellsbær, Kjalarnes 65 0% Löggæslusvæði Löggæslusvæði 1 371 Löggæslusvæði 2 220 Löggæslusvæði 3 242 Löggæslusvæði 4 229 0% Menntun Grunnskólapróf 79 Nám á framhaldsskólastigi 358 Nám á háskólastigi 582 * Marktækur munur á milli hópa
4
Mjög sjaldan 40%
Frekar sjaldan
19% 4% 1% 26% 5%2%
33% 33%
22% 32% 31% 39% 51%
Mjög oft 22% 4% 1%
33%
44% 35%
40% 32% 39% 35%
28% 64%
29% 35%
Frekar oft
23% 38% 37%
32% 3%2% 28% 5%3% 25% 4% 1% 18% 7%1% 16% 5% 1% 12%1% 27% 2%4% 24% 4% 21% 4% 1% 23% 5%2% 24% 9% 29% 2% 18% 5% 1% 19% 5%1% 25% 3% 20% 5%2% 18% 2%5%
48% 42% 37% 35% 42% 44% 39% 41% 35%
26% 28% 30% 33% 34% 31% 33% 33% 40%
38% 40% 42% 39%
32% 33% 31% 35%
24% 21% 21% 21%
46% 38% 39%
32% 34% 33%
15% 4%4% 24% 4% 0% 22% 4%2%
Hversu oft, ef einhvern tíma, voru aðstæður þannig hjá þér árið 2018 að þú hafðir áhyggjur af því að verða fyrir afbroti?
4% 2% 4% 1% 6%1% 3% 2%
Hvaða afbroti óttast höfuðborgarbúar mest að verða fyrir 5 •
10
Af þeim sem sögðust einhvern tíma hafa óttast að verða fyrir broti árið 2018 höfðu flestir áhyggjur af því að verða fyrir innbroti, eða tæplega helmingur svarenda.
•
Næst flestir nefndu þjófnaði (16%) og ofbeldisbrot (um 14%)
•
Marktækur munur var á þessum ótta eftir kyni, aldri , menntun, búsetu og löggæslusvæði
•
Karlar höfðu marktækt meiri áhyggjur af því að verða fyrir eignaspjöllum en konur, um 9% á móti 4% prósentum, þeir höfðu jafnframt meiri áhyggjur af því að verða fyrir ofbeldi
•
Konur höfðu hins vegar meiri áhyggjur af því að verða fyrir kynferðisbrotum en karlar, um átján prósent á móti einu prósenti. Þær höfðu einnig meiri áhyggjur af því að verða fyrir innbroti.
•
Þá voru höfuðborgarbúar á aldrinum 18 til 25 ára líklegri til að hafa áhyggjur af því að verða fyrir kynferðisbrotum (37%) og ofbeldisbrotum (29%) en eldri svarendur.
•
Íbúar í Grafarvogi/Grafarholti og Garðabæ/Álftanesi höfðu mestar áhyggjur af því að verða fyrir innbroti (60%). 44,2 Innbroti 13,9 Ofbeldi 9,7
Kynferðisbroti
2019 16,3
2017
Þjófnaði
2016
3,8
2015
Efnahagsbroti
2014
6,0
Fjöldi Eigna- KynferðisÞjófnaði svara spjöllum broti 615 6% 10% 16%
0 2 0 0 2 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 2 0 0 0
Alls Kyn * Karl 289 Kona 327 Aldur * 18-25 ára 111 26-35 ára 140 36-45 ára 132 46-55 ára 105 56-65 ára 72 66-76 ára 55 Búseta * Miðborg, Gamli Vesturbær 58 Hlíðar 57 Vesturbær, Seltjarnarnes 40 Laugardalur, Háaleiti 63 Breiðholt 51 Árbær 32 Grafarvogur, Grafarholt 62 Kópavogur 84 Garðabær, Álftanes 45 Hafnarfjörður 83 Mosfellsbær, Kjalarnes 40 Löggæslusvæði * Löggæslusvæði 1 221 Löggæslusvæði 2 129 Löggæslusvæði 3 136 Löggæslusvæði 4 133 Menntun* Grunnskólapróf 39 Nám á framhaldsskólastigi 217 Nám á háskólastigi 339 * Marktækur munur á milli hópa
Innbroti
Ofbeldi
44%
14%
EfnahagsAnnað broti 4% 6%
9% 4%
1% 18%
18% 15%
41% 47%
19% 10%
6% 2%
7% 6%
2% 4% 8% 5% 11% 9%
37% 11% 2% 0% 1% 0%
11% 17% 18% 22% 11% 16%
16% 42% 52% 57% 56% 47%
29% 19% 5% 10% 6% 9%
2% 2% 6% 2% 7% 5%
4% 5% 8% 5% 8% 13%
14% 9% 5% 8% 10% 9% 6% 1% 0% 7% 0%
14% 11% 0% 13% 6% 6% 10% 6% 11% 13% 15%
19% 16% 30% 17% 14% 22% 11% 19% 7% 12% 15%
26% 33% 33% 33% 35% 47% 60% 50% 60% 53% 50%
19% 18% 18% 17% 24% 13% 6% 13% 11% 7% 8%
2% 5% 3% 3% 4% 0% 3% 6% 9% 2% 3%
7% 9% 13% 8% 8% 3% 3% 5% 2% 5% 10%
9% 5% 4% 5%
10% 12% 6% 11%
20% 11% 17% 15%
31% 55% 45% 54%
18% 9% 18% 8%
4% 5% 5% 2%
9% 4% 5% 5%
3% 5% 7%
23% 14% 4%
18% 15% 17%
31% 37% 52%
10% 22% 9%
5% 1% 5%
10% 6% 6%
Eignaspjöllum 6,3 Annað 0
10
20
30
40
50
Mynd 5. Hvaða afbroti höfðu höfuðborgarbúar mestar áhyggjur af að verða fyrir árin 2014-2019, að árinu 2018 undanskildu
5
Spurt var: Ef þú lítur aftur til ársins 2018, hverskonar afbroti hafðir þú mestar áhyggjur af að verða fyrir?
* Hér eru aðeins birtar upplýsingar um þau brot sem þátttakendur höfðu mestar áhyggjur af að verða fyrir.
Reynsla af afbrotum og tilkynnt brot
11
12
Þolendur afbrota árið 2018 •
• •
Ríflega einn af hverjum fjórum höfuðborgarbúum greindu frá því að hafa orðið fyrir einhverju af þeim afbrotum sem hér er spurt um árið 2018. Er það aðeins lægra hlutfall en mælst hefur síðastliðin fjögur ár.* Marktækur munur var fjölda þolenda afbrota eftir kyni, búsetu og löggæslusvæði. Ívið fleiri á karlar en konur greindu frá því að hafa orðið fyrir broti um 31% á móti 25%. Íbúar á löggæslusvæði 1, sem nær yfir Seltjarnarnes, Vesturbæ, Miðborg, Hlíðar, Háaleiti og Laugardal, voru marktækt líklegri til þess að hafa orðið fyrir afbroti árið 2018 en íbúar annarra svæða.
•
Þar af reyndust marktækt fleiri íbúar í Miðborg (48%) hafa orðið fyrir afbroti.
•
Íbúar á svæði lögreglustöðvar 2, í Hafnarfirði, Garðabæ og Álftanesi, voru síst líklegir til þess að hafa orðið fyrir afbroti árið 2018.
Hlutfall (%)
•
Mynd 6. Hlutfall höfuðborgarbúa sem höfðu orðið fyrir afbroti síðasta ár fyrir könnun árin 2012 til 2019 að 2018 undanskildu
Fjöldi 1097
Alls Kyn* Karl 557 Kona 540 Aldur 18-25 ára 162 26-35 ára 224 36-45 ára 200 46-55 ára 178 56-65 ára 158 66 ára og eldri 176 Búseta * Miðborg, Gamli Vesturbær 95 Hlíðar 98 Vesturbær, Seltjarnarnes 82 Laugardalur, Háaleiti 117 Breiðholt 84 Árbær 49 Grafarvogur, Grafarholt 118 Kópavogur 162 Garðabær, Álftanes 75 Hafnarfjörður 151 Mosfellsbær, Kjalarnes 67 Löggæslusvæði * Löggæslusvæði 1 392 Löggæslusvæði 2 226 Löggæslusvæði 3 245 Löggæslusvæði 4 234 Menntun Grunnskólapróf 81 Nám á framhaldsskólastigi 361 Nám á háskólastigi 586 * Marktækur munur á milli hópa
Já
Nei
28%
72%
31% 25%
69% 75%
30% 28% 29% 31% 27% 23%
70% 72% 71% 69% 73% 77%
48% 34% 22% 35% 29% 22% 25% 25% 19% 20% 31%
52% 66% 78% 65% 71% 78% 75% 75% 81% 80% 69%
35% 19% 26% 26%
65% 81% 74% 74%
23% 28% 29%
77% 72% 71%
* Hafa ber í huga að í könnununum frá og með 2013 var spurt annars vegar út í þjófnaði og hins vegar innbrot, en í fyrri könnunum var spurt um innbrot og þjófnaði í sömu spurningu. Eins var jafnframt spurt um nokkrar tegundir eignaskemmda í könnunum frá árinu 2013 en áður var spurt almennt hvort fólk hafi orðið fyrir eignaskemmdum.
13
Þolendur auðgunarbrota og eignaspjalla árið 2018 • •
Af þeim sem höfðu orðið fyrir afbroti árið 2018 höfðu rúmlega 16 prósent orðið fyrir eignaskemmdum. Hlutfallslega fleiri íbúar á löggæslusvæði 1 greindu frá því að hafa orðið fyrir eignaskemmdum en íbúar annarra svæða. Tólf prósent íbúa á höfuðborgarsvæðinu greindu frá því að hafa orðið fyrir þjófnaði árið 2018, það er að verðmætum hafi verið stolið án þess að um innbrot hafi verið að ræða.
•
Íbúar á löggæslusvæði 1 voru marktækt líklegri til þess að hafa orðið fyrir þjófnaði árið 2018 en íbúar á öðrum svæðum.
•
Um níu prósent greindu frá því að hafa orðið fyrir innbroti árið 2018.
•
Íbúar í Miðborg og Vesturbæ (16,3%) og íbúar í Kópavogi (12,6%) voru marktækt líklegri til þess að hafa orðið fyrir innbroti en íbúar í öðrum hverfum/bæjarfélögum á höfuðborgarsvæðinu. Þá greindu marktækt færri íbúar í Grafarvogi, Grafarholti (3,4%), Hafnarfirði (3,5%) og Árbæ (4,1%) frá því að hafa orðið fyrir innbroti.
Hlutfall (%)
•
Mynd 7. Hlutfall höfuðborgarbúa sem urðu fyrir eignaskemmdum, innbroti og/eða þjófnaði síðasta ár fyrir könnun árin 2008 til 2019 að árinu 2018 undanskildu
Eignaskemmdum
Þjófnaði
Innbroti
Alls 16,3% 12,0% 9,1% Kyn Karlar 18,1% 14,1% 10,4% Konur 14,5% 9,7% 7,7% Aldur 18-25 ára 17,4% 11,7% 6,9% 26-35 ára 18,8% 11,4% 6,4% 36-45 ára 15,0% 14,9% 12,6% 46-55 ára 16,3% 16,6% 12,0% 56-65 ára 15,8% 8,3% 9,0% 66 ára og eldri 14,8% 8,7% 7,5% Búseta Miðborg, Gamli Vesturbær 31,9% 23,0% 16,3% Hlíðar 22,2% 15,2% 10,1% Vesturbær, Seltjarnarnes 11,0% 10,0% 11,3% Laugardalur, Háaleiti 21,4% 14,9% 10,6% Breiðholt 16,7% 9,5% 9,6% Árbær 16,3% 12,2% 4,1% Grafarvogur, Grafarholt 18,6% 7,8% 3,4% Kópavogur 10,5% 12,4% 12,6% Garðabær, Álftanes 4,0% 8,2% 6,8% Hafnarfjörður 11,9% 10,3% 3,5% Mosfellsbær, Kjalarnes 19,4% 6,3% 10,8% Löggæslusvæði Löggæslusvæði 1 21,9% 15,5% 12,2% Löggæslusvæði 2 9,3% 9,6% 5,0% Löggæslusvæði 3 12,6% 11,5% 11,6% Löggæslusvæði 4 17,9% 8,8% 5,7% Marktækur munur er á milli hópa sem eru auðkenndir með bláu letri Ekki er marktækur munur er á milli hópa sem eru auðkenndir með rauðu letri
* Hafa ber í huga að í könnununum frá og með 2013 var spurt annars vegar út í þjófnaði og hins vegar innbrot, en í fyrri könnunum var spurt um innbrot og þjófnaði í sömu spurningu. Eins var jafnframt spurt um nokkrar tegundir eignaskemmda í könnunum frá árinu 2013 en áður var spurt almennt hvort fólk hafi orðið fyrir eignaskemmdum.
14
Þolendur ofbeldis– og kynferðisbrota árið 2018 Um 3,3% höfuðborgarbúa greindu frá því að hafa orðið fyrir kynferðisbroti árið 2018.
•
Hlutfall þeirra sem höfðu orðið fyrir heimilisofbeldi jókst úr rúmlega þremur prósentum árið 2016 í um sex prósent árið 2018.
•
Marktækur munur er á milli aldurshópa þegar kemur að heimilisofbeldi, en af þeim sem höfðu orðið fyrir heimilisofbeldi árið 2018 voru 16,7% á aldrinum 18-25 ára.
•
Rúmlega 5,7% kvenna greindu frá því að hafa orðið fyrir kynferðisbroti árið 2018 á mót 0,7% karla.
•
Marktækt fleiri á aldrinum 18-25 ára greindu frá því að hafa orðið fyrir kynferðisbroti árið 2018 miðað við aðra aldurshópa, eða 12,5%.
•
Um 2,5 greindu frá því að hafa orðið fyrir ofbeldisbroti árið 2018.
•
Marktækur munur var á milli aldurshópa, þeir sem yngri eru voru líklegri til þess að greina frá því að hafa orðið fyrir ofbeldisbroti árið 2018 miðað við þá sem eldri eru.
Hlutfall (%)
•
Mynd 8. Hlutfall höfuðborgarbúa sem urðu fyrir heimilisofbeldi, ofbeldis– og/eða kynferðisbroti síðasta ár fyrir könnun árin 2008 til 2019, að undanskildu árinu 2018
Ofbeldisbroti
Kynferðisbroti
Heimilsofbeldi
Alls 2,5% 3,3% 6,2% Kyn Karlar 2,6% 0,7% 5,3% Konur 2,5% 5,7% 7,0% Aldur 18-25 ára 5,5% 12,5% 16,7% 26-35 ára 4,1% 4,6% 6,1% 36-45 ára 1,6% 2,6% 9,1% 46-55 ára 1,7% 0,6% 5,0% 56-65 ára 1,3% 0,6% 2,9% 66 ára og eldri 2,1% Búseta Miðborg, Gamli Vesturbær 3,4% 3,6% 8,3% Hlíðar 3,3% 5,6% 11,0% Vesturbær, Seltjarnarnes 1,3% 3,8% 9,5% Laugardalur, Háaleiti 1,7% 1,7% 2,4% Breiðholt 4,8% 2,4% 3,0% Árbær 4,1% 4,0% 7,1% Grafarvogur, Grafarholt 1,7% 4,3% Kópavogur 1,2% 2,5% 5,4% Garðabær, Álftanes 2,7% 2,7% 1,7% Hafnarfjörður 2,8% 5,5% 9,6% Mosfellsbær, Kjalarnes 3,1% 7,8% 3,6% Löggæslusvæði Löggæslusvæði 1 2,4% 3,5% 7,3% Löggæslusvæði 2 2,8% 4,6% 6,9% Löggæslusvæði 3 2,5% 2,5% 5,1% Löggæslusvæði 4 2,6% 2,6% 5,2% Marktækur munur er á milli hópa sem eru auðkenndir með bláu letri Ekki er marktækur munur er á milli hópa sem eru auðkenndir með rauðu letri
15
Þolendur ofbeldis– og kynferðisbrota árið 2018 —mat á alvarleika •
Um það bil helmingur þolenda ofbeldis– og kynferðisbrota taldi að brotið hafi verið mjög eða nokkuð alvarlegt þegar þeir voru spurðir út í mat á alvarleika afbrotsins sem þeir urðu fyrir árið 2018.
•
Um 14 prósent þeirra sem höfðu orðið fyrir heimilisofbeldi árið 2018 töldu brotið hafa verið mjög alvarlegt.
•
Um 13 prósent þeirra sem orðið höfðu fyrir ofbeldisbroti töldu brotið hafa verið mjög alvarlegt.
•
Rétt um þrjú prósent þeirra sem orðið höfðu fyrir kynferðisbroti töldu brotið mjög alvarlegt.
•
Af þeim sem höfðu orðið fyrir kynferðisbroti árið 2018 lýstu 43 prósent atvikinu sem grófri kynferðislegri áreitni.
•
Um 18 prósent þeirra sem urðu fyrir kynferðisbroti árið 2018 höfðu orðið fyrir nauðgun og um tíu prósent tilraun til nauðgunar.
46% 51% 50%
Ekki mjög alvarlegt
40% 45% 37%
Nokkuð alvarlegt
14%
Mjög alvarlegt
Heimilsofbeldi
Kynferðisbrot
Ofbeldisbrot
3% 13%
Mynd 9. Mat þolenda ofbeldis– og kynferðisbrota á alvarleika afbrots sem þeir urðu fyrir árið 2018
Mynd 10. Myndir þú lýsa þessu atviki sem nauðgun, tilraun til nauðgunar, grófri kynferðislegri áreitni, særandi framkomu eða annars konar kynferðisbroti?
16
Þolendur brota af hendi maka eða fyrrum maka árið 2018 •
Af þeim sem sögðust hafa mátt þola andlegt og/eða líkamlegt ofbeldi af hendi maka eða fyrrum maka árið 2018 greindu um átta prósent frá því að ofbeldið ætti sér stað vikulega.
•
Álíka margir sögðu ofbeldið hafa átt sér stað daglega eða flest alla daga.
•
Algengast var að þolendur brota af hendi maka eða fyrrum maka hefðu orðið fyrir andlegu ofbeldi. Tæplega 60 prósent sögðu að ítrekað hefði verið gert lítið úr þeim.
•
Rúmlega 1 af hverjum fjórum hafði verið þvinguð(aður) eða reynt að þvinga hann til kynferðislegra athafna og svipað hlutfall greindi frá því að hafa verið ógnað eða hótað ofbeldi.
•
Um 12 prósent greindu frá því að hafa verið beitt ofbeldi af hendi maka eða fyrrum maka árið 2018.
•
Ríflega fimmtungur greindi frá því að búa ennþá við þessar aðstæður.
Mynd 12. Hlutfall þeirra sem greindu frá því að hafa orðið fyrir ofbeldi af hendi maka eða fyrrum maka árið 2018, greint eftir tegund ofbeldis. Merkja mátti við fleiri einn valmöguleika og er heildar summan því hærri en 100%.
Mynd 11. Hversu oft að jafnaði varðstu fyrir andlegu og/eða líkamlegu ofbeldi af hendi maka/fyrrum maka árið 2018? Merktu við það sem á best við
Mynd 13. Hér að framan merktir þú við að þú hefðir orðið fyrir broti af hendi maka eða fyrrum maka. Myndir þú segja að þú búir enn við þær aðstæður?
17
Tilkynntir þú brotið til lögreglu?*
Af þeim sem urðu fyrir afbroti árið 2018 tilkynntu um 34,4 prósent brotið til lögreglu.
•
Rúmur helmingur þeirra sem urðu fyrir ofbeldisbroti árið 2018 tilkynntu það til lögreglu. Er þetta hlutfall töluvert hærra en hjá þeim sem urðu fyrir slíku broti tveimur árum fyrr.
•
Um það bil 40 prósent þeirra sem urðu fyrir þjófnaði árið 2018 tilkynntu brotið til lögreglu.
•
Hlutfall þeirra sem tilkynntu innbrot hefur hækkað þó nokkuð í samanburði við fyrri ár en rúmur helmingur þeirra sagðist hafa tilkynnt brotið
•
Tæplega 30 prósent þeirra sem urðu fyrir eignaskemmdum tilkynntu brotið til lögreglu, hlutfallið er nokkuð hærra en mörg undanfarin ár.
Hlutfall (%)
•
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2019
Innbrot eða þjófnaður 65,3 58,8 71,1 69,5 59,4 56,0 Eignaspjöll
47,1 34,0 45,3 41,7 35,8 27,9 20,8 22,0 19,1 21,1 13,5 28,2
Ofbeldi
43,3 38,6 42,5 47,8 36,0 41,1 27,1 34,6 36,1 41,7 34,6 50,9
Þjófnaður
34,4 37,4 29,0 39,8 27,5 39,1
Innbrot
51,0 44,5 50,4 39,4 30,7 51,3
Mynd 14. Hlutfall brotaþola sem tilkynntu brot sem þeir urðu fyrir síðasta ár fyrir könnun árin 20072019, að undanskildu árinu 2018, greint eftir brotaflokkum
Eignaskemmdum
Þjófnaðinn
Innbrotið
Alls 28,2% 39,1% 51,3% Kyn Karlar 27,0% 40,3% 55,8% Konur 28,9% 37,0% 42,9% Aldur 18-25 ára 25,0% 46,7% 62,5% 26-35 ára 34,9% 34,8% 75,0% 36-45 ára 33,3% 46,2% 45,8% 46-55 ára 32,3% 46,4% 50,0% 56-65 ára 14,3% 30,8% 53,8% 66-76 ára 26,9% 26,7% 27,3% Búseta Miðborg, Gamli Vesturbær 25,0% 42,1% 53,8% Hlíðar 18,2% 35,7% 44,4% Vesturbær, Seltjarnarnes 33,3% 28,6% 25,0% Laugardalur, Háaleiti 34,8% 73,3% 60,0% Breiðholt 28,6% 62,5% 50,0% Árbær 12,5% 60,0% 100,0% Grafarvogur, Grafarholt 12,5% 33,3% 33,3% Kópavogur 45,5% 26,3% 63,2% Garðabær, Álftanes 60,0% Hafnarfjörður 11,8% 33,3% 66,7% Mosfellsbær, Kjalarnes 46,2% 66,7% Löggæslusvæði Löggæslusvæði 1 27,1% 47,3% 47,5% Löggæslusvæði 2 22,7% 26,3% 40,0% Löggæslusvæði 3 38,9% 37,0% 60,7% Löggæslusvæði 4 22,2% 33,3% 52,3% Marktækur munur er á milli hópa sem eru auðkenndir með bláu letri Ekki er marktækur munur er á milli hópa sem eru auðkenndir með rauðu letri * Nánari greining upplýsinga um þá sem tilkynntu kynferðisbrot , ofbeldisbrot, blygðunarsemisbrot og heimilisofbeldi eru ekki birtar hér sökum þess hve fámennur sá hópur var.
18
