Kaleidoscope June 2016 by LOT Polish Airlines

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

06/2016

parki narodowe usa ❚ Kluż, czyli najpiękniejsze miasto Transylwanii ❚ jak być rodzicem doskonałym ❚ euro 2016 ❚ Robert Lewandowski – piłkarz, który zachwycił świat

euro 2016

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

Dear Ladies and Gentlemen, LOT Polish Airlines has always made sure that your journey is as comfortable as possible. I am pleased to announce that you can now test a new dimension of comfort on board the first of our three Boeing 737 aircraft operating regular flights to London, Tel Aviv, Madrid, and other cities. The aircraft has undergone a cabin retrofit. We have installed new, more comfortable seating that is usually fitted by other airlines in aircraft operating longhaul flights. The cabin is now equipped with a mood lighting system and spacesaving overhead luggage compartments. LOT Business Class passengers will be pleased to hear that we have a tasty surprise in store. An espresso coffee machine is now available, so you will be able to enjoy a cup of aromatic espresso, latte or cappuccino during the flight. One of the three Boeing 737-400s in our fleet has been refurbished so far. The two other aircraft will be modernised in turn. June is the time of the Euro 2016 and lots of football excitement. Our new Nice connection will get you to the thick of things from Warsaw in just 2.5 hours. We have launched additional flights to cater for football fans. Tickets at best prices are available, as always, via our website lot.com. Patriot that I am, I’ll be cheering our national team, but I am certain that the tournament will bring plenty of excitement for everyone, regardless of their nationality. Anything is possible while the ball is in play.

Z wyrazami szacunku ❚ Yours faithfully,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

zanowni Państwo, LOT zawsze dba o to, by Państwa podróż odbywała się w jak najbardziej komfortowych warunkach. Jest mi bardzo miło poinformować, że mogą już Państwo wypróbować nowy wymiar komfortu na pokładzie pierwszego z naszych trzech Boeingów 737, latających regularnie między innymi do Londynu, Tel Awiwu czy Madrytu. Samolot przeszedł modernizację kabiny – tak zwany retrofit. Zamontowaliśmy nowe, wygodniejsze fotele – takie, które inne linie lotnicze wykorzystują w samolotach dalekiego zasięgu. W kabinie zamontowano nowoczesny system oświetlenia oraz oszczędzające przestrzeń schowki na bagaż podręczny. Dla pasażerów LOT Business Class mamy też miłą niespodziankę smakową. Na pokładzie zainstalowano ekspres ciśnieniowy, dzięki któremu w trakcie rejsu serwujemy aromatyczne espresso, latte czy cappuccino. Na razie modernizację przeszedł pierwszy z trzech Boeingów 737-400, które są w naszej flocie. Wnętrza kolejnych maszyn będą zmieniane sukcesywnie. Czerwiec to czas Euro 2016, a więc niezwykłych piłkarskich emocji. Dzięki naszemu nowemu połączeniu do Nicei mogą Państwo w zaledwie 2,5 godziny znaleźć się w samym centrum wydarzeń. W związku z mistrzostwami uruchomiliśmy dodatkowe rejsy na tej trasie. Bilety w najlepszych cenach można jak zawsze nabyć za pośrednictwem naszej strony internetowej lot.com. Osobiście, jako patriota, kibicuję oczywiście biało-czerwonym, ale jestem przekonany, że zbliżające się rozgrywki będą źródłem wielkich pozytywnych emocji dla wszystkich, niezależnie od narodowości. Dopóki piłka w grze, wszystko jest możliwe!

Sprawdź nowe połączenia LOT do SPLITU I ZADARU – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to split and zadar – more information on lot.com

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

epal. Ma tylko12 lat i mieszka w pałacu w stolicy Nepalu. Jak co dzień opiekunka ubiera ją w czerwono-złoty strój, maluje i Matina staje w oknie swojego pokoju, żeby pozdrowić wiernych. Jest żywą boginią Kumari, nie może się bawić, śmiać, nie może opuścić pałacu. A tak chciałaby dziś pobiegać po słonecznym Katmandu. Etiopia. Mały Mebratu musi wstać przed świtem, ma dziś wiele obowiązków. Bez entuzjazmu i bez śniadania wychodzi z domu skleconego z dykty, blachy falistej i folii w poranny chłód. Najpierw wiele kilometrów biegnie do szkoły, a po lekcjach – do miasta, gdzie pracuje jako pucybut i chłopak na posyłki. Musi sam zarabiać na zeszyty i ołówki. Tak bardzo chce się uczyć, ale przecież nikogo w rodzinie nie stać na to, żeby mógł chodzić do szkoły. Bangladesz. Choć Afia ma tylko 9 lat, to dziś wypada dzień jej ślubu. Nie wie do końca, co to znaczy, ale nie chce przeprowadzić się do tego mężczyzny, którego widziała w salonie domu, kiedy negocjował warunki małżeństwa z jej ojcem. Jak to będzie? Na razie czuje tylko strach i smutek, ale podobno „przyzwyczai się” do obowiązków żony. Polska. Zaraz po przebudzeniu Marysia widzi, że pokój jest pełen balonów, a na środku stoi wielkie, pięknie opakowane pudło z prezentem od mamy. To na pewno nowy zestaw Lego Friends, który tak bardzo chce mieć – myśli. Dziś będą wata cukrowa, lody, wizyta w parku rozrywki i zabawy z koleżankami. Jest taka szczęśliwa! To wyjątkowy dzień.

1 czerwca to data wyjątkowa. tego dnia na wielu krańcach świata obchodzony jest dzień dziecka, jednak nie wszystkie dzieci świata świętują. st The 1 of June is a special date. it is International Children’s Day in many parts of the world, but not all children can celebrate it.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

Nepal. She is only 12 years old and she lives in a palace in the capital of Nepal. As on any other day, once her caretaker has dressed her in a red and gold outfit and done her make-up, Matina stands in the window of her room to greet her worshippers. She is a Kumari – a living goddess. She cannot play, laugh, or leave the palace. She would love to run around sunny Kathmandu. Ethiopia. Little Mebratu has to get up before dawn since he has a lot of to do. He leaves his house, which is made of plywood, corrugated iron sheeting, and foil, and goes out into the chill without breakfast or enthusiasm. He first goes to school, which is many kilometres away. After school he will head to the city, where he works as a shoeshine and an errand boy. He has to earn money for school books and pencils. He really wants to study, but this is the only way his family can afford to send him to school. Bangladesh. Although Afia is only 9 years old, today is her wedding day. She doesn’t know what that means exactly, but she doesn’t want to move in with a man she has only seen once – when he negotiated the terms of the marriage with her father. What will it be like? For the time being, she only feels sad and scared, but they say she will “get accustomed” to the duties of a wife. Poland. Just as she wakes up, Marysia notices that her bedroom is filled with balloons and there is a big box wrapped in pretty paper with a gift from her mom. She thinks it’s the new Lego Friends set she’s been dreaming of. Today, she gets to eat cotton candy and ice cream, go to an amusement park, and have fun with her friends. She is so happy! Children’s Day is a special day.

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Plac DÄ&#x2026;browskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

spis treści

3 Note from the ceo

50 people and the world

114 must have

10 did you know...?

62 U NICEF Polska pomaga w Nepalu

118 good address

12 what’s on

68 E URO 2016 78 LIFE STORY

122 good job

6 Note from the editor

UNICEF Polska is helping Nepal

śmiech laughter

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

Robert Lewandowski

88 pOLISH HITS

16 the best of

dinoparki dinoparks

zabawki toys

96 culture

20 inspirations

grycan

126 matexi 128 gessel 130 b ehind the scenes dziecko na pokładzie child on board

cukierki świata candy of the world

warto odwiedzić Moskwę visit Moscow

32 journey of the lifetime

być rodzicem doskonałym being the perfect parent

strefa prestiżu prestige zone

98 good food

28 why

42 good life

dla niej, dla niego for him and her

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

parki narodowe USA national parks in the USA

Rumunia Romania

pokazy mody fashion shows

104 humus 106 t ake a look styl w podróży travelling in style

112 beauty

filtry ochronne sun blockers

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

New business & Corporate Media director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 project manager Monika Siwiec 504 807 193 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel

ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate

T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o. Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

d i d yo u k n o w

śmiech

ś m i e c h u wa r t e laughing pays poprawia krążenie, wzmacnia odporność, a nawet pomaga spalić kalorie. i jest zaraźliwy. śmiech, bo o nim mowa, łagodzi obyczaje i jest oznaką radości w każdej kulturze. a zatem uśmiechnij się! ❚ Laughter improves blood circulation, immunity and even helps burn calories. Plus, it is contagious. Laughter makes for mild manners and is a sign of happiness in all cultures. What are you waiting for? Smile! tekst | by agnieszka michalak

reakcja niezależna?

involuntary reaction?

Śmiech powstaje w centralnym układzie nerwowym. Jest spontaniczną, niezależną od naszej woli reakcją. Dorosły śmieje się średnio 15 razy dziennie, a przedszkolak 400 razy. ❚ Laughter is born in the central nervous system. It is a spontaneous and autonomic reaction. An adult person laughs on average 15 times a day and a pre-schooler 400 times.

tabliczka chichotu

a bar of laughter

Uwalniane podczas śmiechu endorfiny mają podobny skład chemiczny do morfiny i heroiny, a według brytyjskich naukowców 1 uśmiech może pobudzać mózg w takim samym stopniu co 2 tys. (sic!) tabliczek czekolady. ❚ The endorphins released when laughing have a similar chemical composition to morphine and heroine, and according to British scientists, a single smile can stimulate the brain as much as 2,000 bars of chocolate.

oczy na prawdę

W mózgu istnieją „neurony lustrzane”, dzięki którym automatycznie naśladujemy grymasy twarzy, które widzimy. Dlatego kiedy obdarzasz kogoś uśmiechem, to ta osoba odwzajemni się tym samym (nawet jeśli oboje uśmiechacie się sztucznie). A jak rozpoznać, że ktoś udaje uśmiech? Spójrz na jego oczy – ludzie nieszczerzy śmieją się tylko ustami. ❚ The brain has “mirror neurons” that make us mimic the expressions of the faces we see. That is why when you smile at someone, that person will smile back at you (even if both your smiles are just polite, and not honest). How to recognise whether someone is faking a smile? Look at the person’s eyes – a dishonest smile does not extend beyond the mouth.

truthful eyes

służba śmiechu

laughter service

Ponieważ śmiech stymuluje „hormony szczęścia”, czyli endorfiny, które wprowadzają nas w świetny nastrój, coraz powszechniejsza staje się terapia śmiechem. W USA powstał ruch na rzecz wolnego śmiechu, w Los Angeles Brygada Uwolnienia Śmiechu. Jednym z pierwszych lekarzy, który wprowadził śmiech do służby zdrowia, był Amerykanin dr Patch Adams. Udowodnił, że stosowanie elementów zabawy na linii lekarz–pacjent działa uzdrawiająco! ❚ Since laughter stimulates the happiness hormones, and endorphins that put us in a good mood, laughter therapy has become popular recently. In the USA, a free laughter movement has been set up, there is a Free the Laughter Brigade in Los Angeles. One of the first doctors to introduce laughter to the health service was an American, Dr Patch Adams. He proved that fun and laughter between doctor and patient has healing properties.

kurs humoru

a course on humour

gimnastyka twarzy

Aż 96 proc. szefów amerykańskich firm bardziej ufa osobom z poczuciem humoru i chętniej je zatrudnia. Tymczasem w Europie Zachodniej pracodawcy coraz częściej organizują dla podwładnych kursy rozwijające poczucie humoru. ❚ As many as 96 per cent of the people running American companies trust people with a sense of humour and are more likely to hire them. In Western Europe, employers organise classes in developing a sense of humour for their staff.

face work- to lose weight

Uwaga! Śmiejąc się przez kwadrans dziennie, możemy spalić nawet 2,5 kg tłuszczu rocznie. Ponadto śmiech odmładza i jest świetną gimnastyką twarzy, bo chichocząc, uruchamiamy od 5 do 53 mięśni twarzy. ❚ Caution: If you laugh for a quarter of an hour a day, you can burn up to 2.5 kg of fat a year. Moreover, laughter makes you look younger and is a great workout for the face, as laughter involves between 5 and 53 face muscles.

oglądajcie komedie

Amerykański naukowiec Igor Krishtafovich stworzył wzór na wywołanie śmiechu. ❚ US scientist Igor Krishtafovich created a formula for making people laugh.

watch comedies

W USA zbadano grupę ludzi, którym wyświetlano wesołe filmy. Wskaźniki przygnębienia zmalały u nich o 98 proc., gniewu o 75, zmęczenia o 87 proc. Naukowcy udowodnili też, że podczas oglądania komedii krew płynie o ponad 20 proc. szybciej niż zwykle. Włączamy Żandarma z St.-Tropez? ❚ A group of people in the US were asked to watch comedies. The depression factor dropped by 98 per cent, the anger factor by 75 per cent and the tiredness factor by 87 per cent. The scientists found that blood flows up to 20 per cent faster than normal when watching comedies. It might be time for a comedy.

efekt humorystyczny/ humour effectiveness

zaangażowanie osobiste/ personal involvement

nastrój żartu/ background mood

HE = PI x C/T + BM podświadomość żartu, czyli czas 1 do 2 sekund, podczas których słuchacz rozwiąże nakreślony przez nas problem./ complexity of the joke or 1-2 seconds that the listener needs to understand the issue presented

czas opowiadania żartu. Im dłuższy, tym mniejszy efekt./ time spent by a person solving a joke, the longer the time, the weaker the effect 11

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c MAKE-UP na tapecie make-up on the agenda Paryż

Najnowsze trendy w make-upie, wymiana doświadczeń między profesjonalistami i warsztaty dla widzów. A wszystko po to, aby wyglądać lepiej lub inaczej. Plus pokaz dalekowschodniej kaligrafii i wystawa Od perfum do makijażu. ❚ The latest trends in make-up and the latest cosmetic innovations. Professionals will be exchanging experiences and the audience will get a chance to go to workshop– to lookbetter or simply different. Other highlights include a live oriental calligraphy performance and the From Perfume to Make Up exhibition. MakeUp in Paris, Paris 09–10.06

v Niezła sztuka

Bazylea

celebrating art

EVENTS

Marszandzi i artyści plus sztuka współczesna w najrozmaitszych formach. Organizatorzy zapowiadają dzieła czterech tysięcy artystów. Dla tych, którzy chcą się dowiedzieć więcej, przygotowano zwiedzanie ekspozycji z przewodnikiem. ❚ Art merchants and artists, along with modern art in its every guise. The organisers have promised that works by 4,000 artists will be displayed. And if you want to learn more, you can visit the exhibition with a guide. Festiwal Sztuki Art Basel, 16–19.06 Gdynia

v Rock na fali

x Smaczne z pożytecznym feasting and festivity Świetni kucharze i barmani będą serwować to, co mają najlepszego. Bary pod gołym niebem wyrosną na londyńskiej Harvist Road, a dochód ze sprzedaży potraw przekazany zostanie na cele dobroczynne. ❚ Feasting and festivity, and top chefs and bar tenders dishing up the best they have to offer. Open air bars are set to mushroom along Harvist Road in London. The proceeds from food sales are being donated to charity. A perfect venue for an family spring picnic.

rock on the baltic

Jeśli jesteś fanem rocka, to przełom czerwca i lipca kojarzy ci się jedynie z festiwalem Open’er. Tegoroczny rozkład jazdy pełen jest wielkich nazwisk. Nad Bałtykiem wystąpią m.in. Sigur Rós i PJ Harvey oraz zespoły Florence and The Machine i Red Hot Chili Peppers. ❚ When rock fans think of the turn of June and July, the Open’er Festival springs to mind. This year’s programme is studded with big names – Sigur Rós, PJ Harvey, Florence and The Machine, and the Red Hot Chili Peppers.

Fork to Fork Food Festival, London, 11.06 Londyn

Open’er Festival, Gdynia 29.06–02.07

Porto

Koncerty, tańce, parady samochodów retro i grille z sardynkami i winem – Portugalczycy mają własny świętojański festiwal ku czci miłości. A jeśli dodamy, że wszystko odbywa się w przepięknej nadmorskiej scenerii Porto, to nie pozostaje nic innego, jak szybka rezerwacja w hotelu. ❚ Concerts, dancing, vintage vehicle parades, barbecues with sardines and wine – the Portuguese are celebrating love during their own Midsummer festival. And if you add to that the quaint seaside scenery of Porto, you have plenty of good reasons to book a hotel fast. Festiwal Świętojański, Porto, 01–30.06

c Gorące Porto hot porto

W I T H

J A R E D

L E T O

E Y E W E A R

S I N C E

1 9 5 6

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Czułe zdjęcia

tender snaps

Pocałunek miłosny, przyjacielski, kurtuazyjny są tematem międzynarodowej wystawy fotografii w moskiewskiej galerii Lumiere. Czułość i radość zatrzymane w kadrze pozwolą inaczej spojrzeć na świat i niektóre wydarzenia historyczne. ❚ A passionate, friendly or courtesy kiss is the main theme of an international black-and-white and colour photography exhibition at the Lumiere Brothers Gallery in Moscow. The tenderness and joy captured here offer a rare glimpse into some historical events, and might just inspire the visitors. Moskwa

warszawa

Exhibition Kiss, Moscow, until 26.06

c Wielkie czytanie

Terschelling

a great reading experience

Seans leczenia dźwiękiem, teleturniej literacki, spacery, warsztaty, ale przede wszystkim spotkania autorskie m.in. z Borisem Akuninem czy autorem głośnego Głodu Martinem Capparósem – do zobaczenia na Big Book Festivalu. ❚ A sound therapy seance, a literary trivia quiz, walks, workshops but primarily meetings with writers, e.g. Boris Akunin, or Martin Capparós, the author of the famous El Hambre. See you at the Big Book Festival. Big Book Festival, Warszawa, 10–12.06

z Natura i teatr

v Modowy eksperymentator fashion experimenter

nature and theatre

Jeden z najbardziej szalonych festiwali teatralnych odbywa się rokrocznie na małej wyspie na Morzu Wattowym. Mimowie, artyści cyrkowi, performerzy występują głównie w lasach, na wydmach i plażach, wykorzystując naturalną scenografię. ❚ One of the wildest theatre festivals is held annually on a small island in the Wadden Sea. Forests, sand dunes and beaches become a stage for mimes, circus artists and performers, who do their acts with nature as a backdrop.

tokio

Japończyk Issey Miyake znany jest nie tylko jako twórca perfum, ale też z projektowania awangardowych ubrań. Tym razem nadarza się okazja, by zebrany dorobek niemal 80-letniego dziś artysty podziwiać w stolicy kraju, z którego pochodzi. Nie zabraknie elastycznych plis czy dżerseju wzmocnionego metalem. ❚ Japanese designer Issey Miyake made his name as a creator of fragrances and avant-garde fashion. You can now explore the work of the nearly 80-year-old artist in Tokyo. The exhibition showcases Miyake’s signature pleats and his jerseys with their metal threads. Exhibition Issey Miyake, Tokio, until 13.06

Oerol Festival, Terschelling, 10–19.06

Toronto

c Kanada pachnąca… sztuką

the canadian art scent

Nieczynna elektrownia, ale także parki, teatry i mniej konwencjonalne miejsca w Toronto opanuje festiwal sztuki. W programie nie tylko koncerty, performance’y i wystawy, ale także popisy kucharzy z całego świata. Na część wydarzeń wstęp wolny! ❚ The Luminato Art Festival in Toronto is being held in such venues as a defunct power house, parks, theatres, and other unlikely places. This year’s highlights include a concert by Rufus Wainwright and performances by the Rimini Protokoll theatre group. Free admission to some events. Luminato Festival, Toronto, 10–26.06

10. edycję Luminato Festival uświetnią m.in. koncert Rufusa Wainwrighta czy spektakle niemieckiej grupy teatralnej Rimini Protokoll.

the best of

zabawki na dzień dziecka

Dro i

T oy s t o r y

szmaciane lalki i drewniane autka są dobre dla maluchów. starsze dzieciaki mają do dyspozycji inteligentniejsze zabawki. uwaga, trudno się od nich oderwać. ❚ Rag dolls and wooden cars may be good for small children, but older ones can play with more intelligent toys. You will probably want to play with them too.

tekst | by anna walach

niech moc będzie z wami

mózg-maszyna

io Wire

Thym

less

may the force be with you

brain-machine

Sterowany przy pomocy aplikacji robocik jest repliką sympatycznego droida z najnowszej części Gwiezdnych wojen. Słucha komend głosowych i na nie odpowiada, ucząc się nowych rzeczy i dostosowując swoje „odpowiedzi” do stylu właściciela. ❚ This robot, remotely controlled via an app, is a replica of the cute droid from the latest Star Wars instalment. It can respond to voice commands and adjusts its answers to the “style” of its owner.

Tego robota można samodzielnie zaprogramować. Do zabawki dołączona jest obrazkowa aplikacja, którą mogą posługiwać się już 6-letnie dzieci. Łącząc odpowiednie obrazki, tworzy się zadania dla Thymio. Czy dzięki robotowi wyrośnie nam nowe pokolenie programistów? ❚ You can program this robot yourself. Thanks to a picture application it can be used by children from 6-years upwards. By combining the different images, you can give Thymio assignments to perform. Will the robot produce a new generation of programmers?

Drone B arb ie

ff Mo

wszystko jest zabawą

it’s all a game

Ta niepozorna gumowa opaska na rękę potrafi nauczyć tańca i liczenia. Moff odegra też ponad 30 dźwięków, reagując na ruchy ręki. Zamach może być uderzeniem rakiety tenisowej, a ołówki mogą stać się pałeczkami do gry na perkusji. ❚ The Moff, an inconspicuous rubber band, can play over 30 sounds in response to hand movements. A swing of the arm will produce the sound of a tennis racket hitting a ball, and you can pretend to play the drums using pencils.

latająca barbie

Któż nie chciałby kierować własnym statkiem powietrznym? Popularność dronów dla dorosłych zaowocowała wersjami dla dzieci. Wśród stylizowanych na owady i futurystyczne samochody znalazła się też Barbie na deskorolce. ❚ Who would not want to fly their own aircraft? The popularity of drones for adults gave rise to children’s versions. There is even a drone that looks like Barbie on a skateboard.

flying Barbie

żartowniś

the joker

5 7

zrobię to sam

DIY

Oto komputer do własnoręcznego złożenia. Zestaw składa się z prostej płyty głównej Raspberry Pi, karty pamięci, klawiatury i głośnika. Instrukcja pozwala szybko nauczyć się podstaw programowania w językach Python i JavaScript. Kano można podłączyć do monitora lub telewizora. Wystarczy umieć przeczytać instrukcję. ❚ This is a DIY computer that consists of a simple Raspberry Pi motherboard, a memory card and a speaker. The instruction manual will teach you how to program in Python and Javascript. Kano can be connected to a computer or TV screen. All you need to do is read the instruction manual.

dinogaduła

chatterdino

Te maluchy mają bogate wnętrze – można z nimi rozmawiać, odpowiadają na pytania w sposób dostosowany do wieku dziecka i rozwijają się razem ze swoim właścicielem. Dzięki aplikacji rodzic może śledzić aktywność pociechy. ❚ These tiny creatures have a rich inner life – you can talk to them, and they will answer questions in a way adjusted to the child’s age, so they “grow up” with their owners. Parents can monitor the activity of their kids via a special app.

Horizon H y o Ca dr r

mała architektka

little miss architect

Klocki dla dziewczynek wzbogacone o baterię słoneczną, której można użyć do budowy urządzeń w minidomu. Idealna zabawka dla przyszłych architektek i inżynierek. ❚ Building blocks for girls with a solar battery that can be used to build devices in a small house. The perfect toy for girls who want to become architects and engineers when they grow up.

więcej niż robot more than a bot

Ten dwukołowy robocik wykrywa i zapamiętuje gesty rąk właściciela – można go przywołać dosłownie skinieniem ręki, żeby na przykład przywiózł coś do picia. Pomocny, prawda? ❚ This two-wheeled robot detects and remembers the hand gestures of its owner. It can be summoned to get a drink with a slight hand movement. Who could say no to such a friendly little helper?

e M IP w We Wo

Hydrocar czerpie energię z wodoru, jego paliwem jest zwykła woda (jest wyposażony w baterię słoneczną, dzięki której jest uruchamiana elektroliza). Doskonały sposób, by zarazić przyszłych inżynierów pasją do fizyki i chemii oraz wiedzą na temat źródeł czystej energii. ❚ The Hydrocar draws its energy from hydrogen and runs on plain water (it is equipped with a solar battery that triggers electrolysis). It is the perfect way to instil a passion for physics and chemistry, and for the engineers of tomorrow to learn about clean energy sources.

Roominate

z pasji do fizyki out of a passion for physics

Ekologiczny Hydrocar jeździ na wodę. ❚ The Hydrocar runs on water.

iT C o gn o y s

ooly

Kiedy w tego pluszaka wsuniemy tablet lub telefon z dedykowaną aplikacją, misiek zmienia się w interaktywnego towarzysza zabaw. Zna prawie 300 tys. słów, potrafi opowiedzieć bajkę na dobranoc, zachęcić do pójścia na wycieczkę i opowiedzieć dowcip. ❚ When you insert a tablet or smartphone with a dedicated app into this teddy bear, it turns into an interactive playmate. The bear has a vocabulary of roughly 300,000 words, can tell bedtime stories, encourage the child to go on a trip, and tell a joke.

zabawki na dzień dziecka

Kano

the best of

GRA

muzyka Przenośny głośnik Bluetooth

Przenośny głośnik Bluetooth GROOVI RIPPLE Muzyka to całe Twoje życie. Nieważne czy słuchasz ciężkiego rocka, koreańskiego popu, czy klasycznego jazzu, chcesz się nią dzielić z bliskimi. Bo muzyka gra. To głośnik dla Ciebie. Bezprzewodowy, żebyś nie plątał kabli. Kompaktowy, żebyś go wszędzie wcisnął. Z wydajną baterią, byś słuchał i słuchał. Na kempingu, na łódce, na plaży. Razem z powerbankiem TP-LINK i mobilnym hotspotem TP-LINK stworzą komplet, który zapewni bezstresowy wyjazd. Jedyne o co się martwisz, to wybór playlisty.

Czytaj w w w.connec t e d ma ga zi n e. pl

w w w. t p -l i nk . co m . pl

i n s p i r at i o n s

parki narodowe USA

s y m b o l e n at u r y symbols of nature

©credits

Już Od 100 lat amerykańska służba parków narodowych opiekuje się ponad 400 rezerwatami i obszarami przyrody chronionej w usa. to świetny pretekst, by na własne oczy zobaczyć naturalne skarby ameryki. ❚ Since 1916, the United States National Park Service has been entrusted with over 400 nature reserves and protected nature areas. The centennial of the organisation is an excellent opportunity to see the natural wonders of America with your own eyes

©credits

W Parku Narodowym Arches, położonym we wschodniej części stanu Utah, na powierzchni 309 km można podziwiać łuki skalne, m.in. Delicate Arch (na zdj.), Turret Arch i Double Arch, oraz ostańce w kształcie stromych wież. ❚ Arches National Park spans 309 sq. km in the eastern part of Utah. The park has over 2,000 stone arches, including the Delicate Arch (pictured), the Turret Arch, and the Double Arch, as well as a number of soaring pinnacles.

i n s p i r at i o n s

parki narodowe USA

Park Narodowy Sekwoi leży w płd. części gór Sierra Nevada w Kalifornii. Rezerwat słynie z mamutowców olbrzymich, pośród których rośnie największe drzewo na świecie, czyli General Sherman Tree. Horseshoe Bend w pobliżu miejscowości Page w Arizonie. To tu rzeka Kolorado „zakręca” w malowniczym kanionie Glen Canyon. ❚ Sequoia National Park is located in the southern part of the Sierra Nevada mountain range in California. The reserve is world-famous for its sequoia trees, including the tallest tree in the world, the General Sherman Tree. Horseshoe Bend near Page, Arizona. The Colorado River wends its way through the picturesque Glen Canyon.

Park Narodowy Zion położony w południowo-zachodniej części stanu Utah. Kanion Zion (a zwłaszcza jego podziemia) jest największą atrakcją parku. Park Narodowy Bryce Canyon także leży w stanie Utah i słynie z iglic skalnych zwanych hoodoo. Są zbudowane z wapienia i mają nawet 45 m wysokości. ❚ Zion National Park is in Southwestern Utah. The Zion Canyon (especially its underground park) is the park’s primary attraction. Bryce Canyon National Park, also in Utah, is famous for its odd-shaped pillars, known as hoodoos. They are made of limestone and can be as tall as 45 m.

i n s p i r at i o n s

parki narodowe USA

Monument Valley, czyli Dolina Pomników położona na terenie Navajo Tribal Park na granicy stanów Utah i Arizona. Główną atrakcją rezerwatu są ogromne formacje skalne. Warto też zobaczyć wystawę poświęconą historii plemienia Nawahów. ❚ Monument Valley is in the Navaho Tribal Park on the border of Utah and Arizona. The number one attraction of the reserve are the giant rock formations. The exhibition of the history of the Navajo tribe is a must-see.

©shut terstock (8)w

Grand Prismatic Spring, czyli największe gorące źródła w Parku Narodowym Yellowstone tworzące jezioro. Powstały wskutek obecności – pod całym obszarem parku – komory magmowej z gorącą lawą. Park Narodowy Olympic położony w stanie Waszyngton. Spotkamy w nim m.in. baribala, pumę czy kojota. ❚ Grand Prismatic Spring in Yellowstone National Park is the largest hot spring in the US, and even forms a lake. It was created as a result of a magma chamber that lies under the entire park area. Olympic National Park is based in Washington state. Its residents include American black bears, pumas and coyotes.

why

moskwa

Moskwa

M o s k wa moscow

W Stolicy Rosji szkoda czasu na sen. miasto Dosłownie pęka w szwach od atrakcji, a o jego nocnym życiu krążą legendy. ❚ There is no time to waste on sleep in the Russian capital. The city is literally bursting with things to see and do, and its nightlife is legendary. Dobro Narodowe Rosji: Galeria Trietiakowska i jej bogate zbiory rosyjskiej sztuki.

tekst | by agnieszka franus

Na początek

where to start

Od galerii do Galerii

Moskiewski muł, czyli wódka z piwem imbirowym i sokiem z cytryny. ❚ The Moscow mule, or vodka with ginger beer and lemon juice.

from gallery to the Gallery

Miejsca obowiązkowe; GUM, Główny Dom Towarowy, i park Gorkiego. ❚ Must-sees: GUM (Main Department Store) and Gorky Park.

Muzeów wartych odwiedzenia jest ponad 50, chociażby Galeria Trietiakowska (powyżej). Ale swoistą galerią sztuki jest też Stary Arbat, czyli najstarsza ulica Moskwy, gdzie mieszkali Puszkin i Tołstoj. Wreszcie Kreml Izmaiłowo, zwany drugim kremlem, gdzie zrekonstruowano staroruską architekturę (poniżej). ❚ There are over 50 museums worth visiting. The Tretyakovska Gallery (above) is definitely one of them. The Arbat, the city’s oldest street, is an art gallery in its own right. Finally, there is the Kremlin Izmailovo, dubbed the “other kremlin”, an example of reconstructed old architecture.

Moskiewskie metro i jego pałacowe wnętrza. ❚ The Moscow metro and its palatial interior.

Oczywiście plac Czerwony z baśniowym soborem Wasyla Błogosławionego i Mauzoleum Lenina oraz symbol potęgi Rosji – Kreml, czyli największa średniowieczna twierdza świata. A potem poszukiwanie setek atrakcji nanizanych na 3,5 tys. historycznych ulic. ❚ Try Red Square with the fairy-tale Saint Basil’s Cathedral, the Lenin Mausoleum, and the symbol of Russian might – the Kremlin – the largest Medieval fortress in the world. After that, you can explore the hundreds of attractions in the city’s 3,500 historic streets.

ARE YOU GOING TO WROCŁAW? Don’t forget to visit Hydropolis – the new and amazing knowledge centre dedicated to water. Enter the bathyscaphe, see twirling snowﬂakes, relax on a beach – everything located underground! Discover fascinating facts and explore extraordinary phenomena. DEEPEN YOUR KNOWLEDGE!

instagram.com/hydropoliswroc facebook.com/hydropoliswroclaw Hydropolis.pl ul. Na Grobli 19-21 | Wrocław

why

moskwa

Jak biżuteria, to tylko inspirowana carską Rosją... ❚ The jewellery inspired by Imperial Russia is absolutely stunning.

Na bogato

entertainment to the max W Moskwie działa ponad 90 teatrów, z których największą sławą cieszy się Teatr Bolszoj. Ale poza kulturą wysoką są tu wielkie centra rozrywki i handlu, jak chociażby AFIMALL City (z lewej), gdzie samych restauracji jest 50, czy nocne kluby – ich bogaty wybór znajdziecie na mydestination.com. ❚ There are over 90 theatres in Moscow, of which the most famous is the Bolshoi Theatre. Apart from being rich in high art, Moscow also abounds in huge entertainment and commercial centres such as AFIMALL City (left), which has 50 restaurants and night clubs. More on mydestination.com.

LOT poleca ❚ Recommends Andrzej Skrzypczak, główny specjalista ds. handlingowych / Senior Ground Handling Specialist Polecam spojrzenie na najważniejsze zabytki miasta z pokładu statku wycieczkowego po rzece Moskwa. A chętni poznania narodowych tradycji powinni wybrać się do prawdziwej rosyjskiej bani Sanduny, działającej od 1808 r. (ul. Neglinnaya 14). ❚ I recommend seeing the most important sites of the city from a cruise ship on the Moscow river. Those in search of Russian traditions should pay a visit to Sanduna, a real Russian banya that has been operating since 1808 (Neglinnaya 14).

A visual feast awaits visitors to the Garage Museum of Contemporary Art in Gorky Park. Café Puszkin, poezja smaku w barokowej kamienicy przy Twerskiej. ❚ Café Pushkin, a poetry of flavours in a Baroque house in Tverska street.

W Moskwie stalinowskich pałaców jest aż siedem, stąd ich nazwa 7 Sióstr. ❚ Moscow has seven “Stalin Gothic” palaces. Hence the nickname “The Seven Sisters”.

WAW–svo pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO675 10.45–13.50, LO677 16.35–19.40 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:05

svo–WAW pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO676 14.40–15.55, LO678 20.30–21.45 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:15

Więcej informacji na ❚ more information on lot.com

©corbis/profimedia (5), shut terstock (3)

Moskwa to największa europejska metropolia – ma ponad 12 mln mieszkańców – i jedno z najdroższych miast świata. Żyje tu też najwięcej milionerów. ❚ Moscow is the largest European metropolis with over 12 million inhabitants. It is also one of the world’s most expensive cities and has the most millionaires.

Tak wyjątkowe jak Ty

Pełna ostrość widzenia Hoyalux iD MyStyle V+ to wyjątkowe okularowe soczewki progresywne, stworzone z myślą o Twoich indywidualnych potrzebach i preferencjach. Są idealnie dopasowane, jak ubranie szyte na miarę. Zaprojektowane i wykonane w technologii FreeForm, zapewniają komfort widzenia, jaki do tej pory był tylko marzeniem. Najwyższy poziom indywidualizacji zapewnia doskonałe widzenie na każdą odległość. Niezależnie od tego co robisz w danej chwili, masz gwarancję pełnej ostrości widzenia i pewność, że nic nie umknie Twojej uwadze. W trosce o Twoje oczy

Dowiedz się więcej o soczewkach Hoyalux iD MyStyle V+ na www.hoyaid.com

Droga Transfogarska to „arcydzieło” infrastruktury czasów Nicolae Ceaușescu. Najwyżej po Transalpinie położona droga Rumunii – osiąga 2034 m n.p.m. ❚ The Transfăgărășan is the "masterpiece" of the infrastructure of the times of Nicolae Ceaușescu. It is the second highest located road in Romania – it runs as high as 2,034 m a.s.l.

rumunia

©credits

journey of the lifetime

E NOW NIE CZE Ą Ł PO

NEW

now cze

połą E

T ROU

new

P o ś r ó d k a r pa c k i c h z a m ków i s zc z y tów amongst carpathian castles and summits „Najfajniejsze europejskie miasto, o którym nigdy nie słyszeliście” – tak podróżnicy piszą o mieście Kluż-Napoka. I mają rację: największe po Bukareszcie rumuńskie miasto zaskoczy nawet tych, którym wydaje się, że widzieli już wszystko. to też idealna baza wypadowa do zwiedzania malowniczych rubieży Transylwanii. ❚ “The coolest European city you’ve never heard of” is how travellers describe Cluj-Napoca. And they’re right. Romania’s second largest city after Bucharest surpriseS even those who think they’ve seen it all. Not only that, but Cluj is a great launching pad for visiting the picturesque of Transylvania.

©credits

tekst | by mariusz janik

Uliczna teatralna parada na corocznym majowym festiwalu Cluj Days of Cluj. ❚ A street theatrical parade at the annual Cluj Days of Cluj.

luż-Napoka może nie być najbardziej idealną scenerią dla filmu o Drakuli, jaką moglibyście sobie wyobrażać, ale to zdecydowanie klejnot koronny Transylwanii – tak zachwala rodzime strony Mihail Onaca, znany w Rumunii aktor teatralny. To rumuńskie Hollywood, tamtejsza filmowa Łódź, serce rumuńskiej kultury, a także skomplikowanej rumuńsko-węgierskiej historii. To w Klużu w 1905 r. założono pierwsze w kraju studio filmowe, a dokładnie sto lat później w kontynuujących te tradycje miejscowych „fabrykach snów” powstawały klasyki „rumuńskiej fali” – kandydat do Oscara w 2005 r., ironiczna komedia Śmierć pana Lazarescu; komedia, którą Rumuni rozliczali się ze współczesną historią – 12:08 na wschód od Bukaresztu; czy opowiedziany poważnym tonem film 4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni. Wielobarwnie i wieloetnicznie Co tak inspiruje artystów w tym mieście? – Mieszanka średniowiecznej, renesansowej, barokowej i współczesnej architektury, robiąca wrażenie na wszystkich, którzy wypuszczą się w miasto na piechotę – tłumaczy lapidarnie Onaca. – Nie ma takiej możliwości, żeby spacerować po Klużu, nie zauważając różnorodności przepięknych drzwi i okien tutejszych budynków

rumunia

“Cluj-Napoca may not exactly be the perfect setting for a Dracula movie, as people like to imagine, but it is definitely the jewel of Transylvania”, says the celebrated Romanian stage actor Mihail Onaca. The city is Romania’s answer to America’s Hollywood or Poland’s Łodź. It is the heart of Romanian culture and has a complex Romanian-Hungarian history. Romania’s first film studio was set up in Cluj in 1905, and exactly one hundred years later, local sound stages reviving the “dream factory” tradition became shooting locations for classic “Romanian New Wave” productions, such as: The Death of Mr. Lăzărescu, 12:08 East of Bucharest and 4 Months, 3 Weeks and 2 Days. Colourful and multiethnic What inspires the city’s artists? “The city is a great mix of medieval, Renaissance, baroque, and modern architecture, which makes it fascinating for anyone who gets around on foot”, Onaca succinctly explains. “It is impossible to walk around this city without noticing the vast diversity of its beautiful doors and windows”, he stresses. You can find a plethora of architectural details ranging from picture-perfect facades of houses and palaces in the old town to manicured or ramshackle nooks and crannies scattered around the city. Cluj has a population of more than 300,000. If you are planning to visit, then it’s best to have your trip coincide with a few of the cultural events staged in

journey of the lifetime

– podkreśla. Znajdziemy tu zasoby wspomnianych detali miejskiej architektury: od widowiskowych fasad kamienic i pałaców lokalnej starówki po wypielęgnowane i zaniedbane zaułki. Podróż do tej ponad 300-tysięcznej rumuńskiej metropolii najlepiej zaplanować tak, by połączyć ją z jedną z organizowanych w mieście imprez. Na liście takich wydarzeń niekwestionowane pierwsze miejsce zajmuje Transylvania International Film Festival – w branżowych rankingach jedna z najważniejszych imprez filmowych na świecie, której organizacja pochłania niemal połowę miejskiego budżetu. Od 2002 r. na to 10-dniowe święto kina zjeżdżają do Rumunii gwiazdy ekranu z całego świata, organizowane są koncerty i wystawy towarzyszące przeglądom. Przez dobrych kilka tygodni Kluż jest tak wielobarwny i wieloetniczny jak Londyn czy Nowy Jork. Szukamy Drakuli Ale kiedy wypuścimy się na zachód od Klużu, opuszczając Wyżynę Transylwańską, dotrzemy do masywu Găina (między pasmem Gór Zachodniorumuńskich). To jednak nie jedyna trasa pozwalająca doświadczyć pięknych krajobrazów przyrody i rozsianych wśród nich skarbów historii. Alternatywą jest wycieczka na

and around the city. The main highlight is the Transylvanian International Film Festival, one of the most prestigious events of its kind in the world, according to industry surveys. Nearly 50 per cent of the municipal budget goes into organising it. Since 2002, international movie stars have been travelling to Romania to attend this festival, which is complemented with concerts and fringe exhibitions. For a few weeks, Cluj is as vibrant and multiethnic as London or New York.

W Central Parku w Klużu cykliczne odbywa się Big Hammock Day. ❚ Big Hammock Day is a regular event at the Central Park in Cluj.

REKLAMA

INTERNATIONAL SERVICES WITH LOCAL EXPERIENCE CERTIFIED INTERNATIONAL BUSINESS ADVISORY FIRMS COMPETENCE, CREATIVITY & RELIABILITY

msdslegal POLISH PARTNERS BRK SP. Z O.O. ACCOUNTING OFFICE KOMEX WROCŁAW www.tax.wroc.pl

DUDEK AND PARTNERS STATUTORY AUDITORS OFFICE BIELSKO-BIAŁA www.kancelaria-dudek.pl

MSDS LEGAL SZCZOTKA SZCZYGIEŁ S.K.A. LAW FIRM LEGAL ADVISERS, ATTORNEYS AND TAX ADVISORS 35 BIELSKO-BIAŁA www.msdslegal.pl

dziś w średniowiecznym zamku w Hunedoarze mieści się muzeum historyczne. today, the medieval castle in hunedoara houses a historical museum.

W mieszczącym się dziś w pałacu Peleş muzeum znajdziemy unikatową kolekcję broni i zbroi, wyrobów ze szkła, zegarów, witraży i rzeźby zewnętrznej. Zdj. powyżej: Średniowieczny zamek w Hunedoarze w Siedmiogrodzie. ❚ The museum in the Peleş castle boasts a rich collection of arms and armour, glass objects, clocks, painted glass and outdoor sculptures. Top: Medieval castle in Hunedoara in Transylvania.

południe od Klużu – w stronę Karpat Południowych. W Parku Narodowym Piatra Craiului można oglądać niedźwiedzie brunatne w ich naturalnym środowisku. Przewodnicy prowadzą tam chętnych na stanowiska obserwacyjne, które gwarantują wypatrzenie misiów z 70-procentową pewnością. Na podobną ofertę mogą liczyć miłośnicy wilków. Przy czym wyprawa na niedźwiedzie to wydatek rzędu 50–100 euro od osoby. Emocji, czasu i pieniędzy zaoszczędzi nam za to wycieczka po tutejszych zamkach. Na początek można się porwać na zwiedzanie zamku w Branie. Jego strzelista sylwetka góruje nad okolicą, co robi niemałe

rumunia

On the trail of Dracula The Găina Massif lies between the ranges of the Apuseni Mountains. To get there, you have to head west and cross the Transylvanian Plateau. But this is not the only route to discovering beautiful landscapes dotted with historical treasures. As an alternative, you might want to try an excursion to the Southern Carpathians south of Cluj. You can watch brown bears in their natural habitat at the Piatra Craiului National Park. The guides usher any visitors who want to see the bears to vantage points where the probability of spotting one is around 70 per cent. There are similar attractions for lovers of wolves. You will definitely save yourself a lot of time, money and trouble if you embark on a sightseeing tour to the castles of the Southern Carpathians. You could do worse than begin with the castle in Bran. Its soaring contours dominate the skyline, and create a powerful impact. This historical building makes an even greater impression on anyone aware that Bram Stoker chose these walls for the quintessential gothic novel, Dracula. Dracula or no Dracula, Bran Castle is an unforgettable sight. Since the Middle Ages, this towering fortress has been a witness to, and a participant in, all the battles waged against those nations that have conquered or tried to conquer Transylvania. It has gone up in smoke several times, but has always been rebuilt. It acquired additional splendour in the early 20th century, when Queen Maria of Romania chose it as her summer residence. By the way, if you want to follow the trail

journey of the lifetime

Hora to tradycyjny rumuński taniec popularny podczas uroczystości weselnych. hora is a traditional romanian dance popular at wedding receptions.

wrażenie. Jeszcze większe zrobi na tych, którzy pamiętają, że właśnie w tych murach Bram Stoker wyimaginował sobie akcję jednego z najsłynniejszych dzieł wszech czasów – gotyckiej powieści Dracula. Ale i bez Drakuli zamkowi na niczym nie zbywa: twierdza była od średniowiecza świadkiem i uczestnikiem zmagań między wszystkimi narodami, które Siedmiogród zdobywały lub zdobyć próbowały. Nieraz szła więc z dymem, ale wkrótce była konsekwentnie odbudowywana, a splendoru dodała jej na początku XX w. rumuńska królowa Maria, która umieściła tu swoją letnią siedzibę. Na marginesie, jeśli rzeczywiście chcielibyśmy pójść tropem Drakuli – trzeba by się udać do zamku (a właściwie posępnej cytadeli) Poenari – czy Poienari – siedziby prawdziwe-

rumunia

of Dracula, you should head to Poenari Castle (the “morose citadel”), which was the abode of the real Dracula, Vlad the Impaler. It is now no more than a picturesque ruin perched on top of a hill overlooking the Argeș River. You can get there via the Transfăgărășan Highway, an infrastructural “masterpiece” from the Nicolae Ceaușescu era. It cost billions of dollars and the lives of dozens of soldiers to build this hairpin road, which rises to over 2,000 metres. While you are in the area, there are two breathtaking castles that you absolutely must see. The first is Peleș Castle, a small but beautiful residence used for many years as the summer retreat by the Romanian royal family. It lost this status during the reign of Queen Maria. But even her predilection for Bran Castle did not take a particularly heavy toll on Peleș Castle, which is a fine example of the skills of Western European architects and interior designer. Corvin Castle in Hunedoara, in the western corner of the Southern Carpathians, is the only comparable tourist sight in the area, with its

journey of the lifetime

go Drakuli, Włada Palownika, dziś malowniczej ruiny na wzgórzu nad brzegami rzeki Ardżesz. Doprowadzi nas tam Droga Transfogarska: „arcydzieło” infrastruktury czasów Nicolae Ceauşescu. Dyktator wybudował tę wspinającą się na 2 tys. m n.p.m. serpentynę kosztem wielu miliardów dolarów. A skoro już fatygujemy się w ten region, warto też zajrzeć do dwóch spektakularnych zamków w okolicy. Pierwszy to pałac Peleş, kameralna, lecz piękna budowla, która przez wieki była letnią rezydencją królów Rumunii – status ten straciła przez wspomnianą już królową Marię. Ale nawet fakt, że wolała ona spędzać czas w Branie, nie odbił się niekorzystnie na pałacu – budowla jest dziełem zachodnioeuropejskich mistrzów architektury i wystroju. W okolicy zbiorami, legendą i disnejowską niemalże architekturą może konkurować jedynie zamek w Hunedoarze położony na zachodnich krańcach Karpat Południowych. Jeśli wycieczkę po południowych rubieżach Transylwanii chcemy rozłożyć na kilka dni, warto też zaplanować noclegi: na bazę wypadową idealnie nadaje się Sighișoara – miasto z historią sięgającą XII w. Alternatywą jest położony dalej na południe Sybin: miasto, które niczym Kluż przez wieki słynęło z wielonarodowej populacji. Dziś przeżywa lata świetności – stąd

collections, legends and Disneyesque architecture. If you want to spend a few days exploring the southern part of Transylvania, you should plan your overnight stays in advance. The perfect springboard is Sighișoara, a city with a vibrant history that goes back to the 12th century. The old town is a UNESCO World Heritage Site. Or you can visit Sibiu, which, like Cluj, was long famous for its multicultural population. Sibiu marks the beginning of the Transfăgărășan Highway. Second Vienna Let us return to Cluj. The city has a history dating back thousands of years, and is a genuine cultural melting pot. It was built where an ancient Dacian settlement – Napoka – once stood. You will soon see that “Second Vienna” is not just an empty slogan, when you visit local museums. The Cluj Museum of Art has a rich collection of paintings, mainly works by celebrated Romanian artists, whose skills and style stand comparison with those of the French greats who inspired them. There is also a Pharmacy Museum, where the first pharmacy in the city operated from 1573 until 1949. It has a reconstructed medieval pharmaceutical laboratory, a collection of prescriptions from past centuries, and all the essentials that an old-time alchemist could REKLAMA

LATO 2016

RUMUNIA

©credits

od zabytków Bukaresztu po legendy Transylwanii

cena od

799 zł

journey of the lifetime pochodzi obecny prezydent Rumunii, Klaus Johannis. Tutaj też bierze początek wspomniana Droga Transfogarska, co przyciąga – na dłużej i na krócej – turystów, którzy z Sybina wybierają się na Wołoszczyznę.

cze układ miejski z czasów Rzymian. Dziś ciasne, wyłączone z ruchu kołowego uliczki stały się prawdziwym zagłębiem modnych kafejek, restauracji i sklepików. Ponieważ Kluż jest dziś najważniejszym po Bukareszcie centrum naukowo-akademickim kraju, poza sezonem trzeba tu lawirować w tłumie studentów, a w sezonie w… tłumie turystów, którzy zwykli mawiać, że „to najpiękniejsze miasto Transylwanii!”. ■

want. As soon as you walk through the door of the National Museum of Transylvanian History, you bump into quirky collections of mammoth skulls and tusks unearthed by archaeologists in the area. And finally, we have to mention the old town – the part of the city that surrounds the monumental Church of Saint Michael (Piaţa Unirii). The street layout is the same as it was in Roman times. Today, its narrow traffic-free streets are packed with trendy hipster cafe bars, restaurants and small shops. And because Cluj is the second biggest scientific and academic centre in Romania after Bucharest, there are crowds of students in the low season. Come high season and you will be elbowing your way through swarms of tourists saying “This is Transylvania’s most beautiful city.” ■

Starówka w Sighișoarze jest wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. W lipcu obywa się tu m.in. Festiwal Średniowieczny. ❚ The old town in Sighișoara is a UNESCO World Heritage Site. It hosts the Medieval Festival every July.

Drugi Wiedeń Ale wróćmy do Klużu. Miasto ma historię liczącą tysiące lat, jest prawdziwym tyglem kultur. Powstało w miejscu starożytnej osady Daków – Napoki. O tym, że to „drugi Wiedeń”, można się przekonać w miejscowych muzeach – Muzeum Sztuki w Klużu kryje bogaty zbiór malarstwa, w olbrzymiej mierze rumuńskich klasyków, którzy warsztatem i wrażliwością niczym nie ustępowali Francuzom. W usytuowanym nieopodal pomnika Macieja Korwina (urodzony w Klużu XV-wieczny władca znany z tego, że skutecznie odpierał wojska osmańskie napierające na Europę Środkową) Muzeum Farmacji – gdzie od 1573 do 1949 r. (!) funkcjonowała pierwsza w mieście apteka – znajdziemy wiernie odtworzone laboratorium średniowiecznych farmaceutów, zbiór recept z kilkuset ostatnich lat, niezbędniki niegdysiejszych alchemików. Nie można nie wspomnieć o starówce – to część miasta otaczająca monumentalną katedrę św. Michała (Piaţa Unirii), gdzie struktura ulic odzwierciedla jesz-

rumunia

Dzięki powieści Brama Stokera średniowieczny zamek w Branie uchodzi za siedzibę wampira Drakuli.

good to know

Średniowieczny zamek w Branie. ❚ Medieval Bran Castle.

co zobaczyć w Klużu? punktami obowiązkowymi są Kościół Św. Michała i muzeum Etnograficzne. what to see in cluj? absolute Must-sees are the st michael church and the ethnographic museum. 3

co zwiedzić What to see ■1 Kościół Św. Michała | st michael church

Jedna z najważniejszych budowli sakralnych w Rumunii. W środku warto zwrócić uwagę na piękną, ręcznie rzeźbioną ambonę. ❚ One of the most important sacred buildings in Romania. A beautiful carved ambo inside.

■ Muzeum Etnograficzne Siedmiogrodu | transylvanian ethnographic museum

Niewielkie muzeum, w którym zobaczymy regionalne rękodzieła, narzędzia pracy oraz tradycyjne stroje lokalnych mieszkańców. ❚ A small museum offeting regional craft, tools and traditional wear of local inhabitants. Memorandumului Street no. 21

■ Pałac Węgierski | hungarian castle Zbudowany w stylu barokowym, obecnie pełni funkcję Muzeum Sztuki. Miejsce z wyjątkowym klimatem. ❚ Built in the Baroque style, it currently houses an Art Museum. A great site.

Łukasz Szymański, specjalista ds. marketingu, Biuro Marketingu ❚ Marketing Specialist, Marketing Department

gdzie nocować Where to sleep ■ Golden Tulip Ana Dome

Zdecydowanie dobre miejsce do pobytu podczas podróży służbowej. Wysoki standard oraz spokojna okolica. Ceny już od 300 zł/os. ❚ Definitely a good place to stay duringa business tripe. High standard and a peaceful neighbourhood. Prices from EUR 65/per person. 129 Observatorului Street

2 Pensiunea Siago Hotel ■

Elegancki, usytuowany w zabytkowym budynku hotel oferujący bardzo wysoki standard oraz obsługę. Przy rezerwacji z większym wyprzedzeniem można zdobyć pokój w cenie już od 300 zł/os. ❚ Elegant hotel situated in a historic building offers a high standard of service. If you book well in advance you might get a room for EUR 67. Republicii Nr 33

■ Opera Plaza Hotel

Położony w centrum miasta hotel oferujący doskonały serwis oraz ciekawe menu. Ceny już od 350 zł/os. ❚ Located in the city centre, the hotel offers excellent service and an interesting menu. Prices from EUR 70/per person. St G-ral Traian Mosoiu 10 - 12

■ Grand Hotel Napoca

Dobry stosunek jakości do ceny. Świetna lokalizacja i miła obsługa. Ceny już od 240 zł/os. ❚ Good price to quality ratio. Great location and nice staff. Prices from EUR 54/per person. Octavian Goga no 1

gdzie zjeść Where to eat 3 Baracca ■

Klimatyczne wnętrze, świetna kuchnia lokalna i doskonałe desery. ❚ Pleasant interior, great local food and excellent desserts. Str. Napoca 8A

■ Zama

Zdecydowanie najlepsza kuchnia regionalna. Rozsądne ceny i ciekawy wystrój. ❚ The best regional cuisine. Fair prices and an interesting interior. Napoca, 16 St.

WAW–clj pon., sb. ❚ Mo., Sat. LO651 10.45–13.10; śr., pt. ❚ Wed., Fri. LO653 14.20–16.45 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:25

clj–WAW pon., sb. ❚ Mo., Sat. LO652 13.50–14.35; śr., pt. ❚ Wed., Fri. LO654 17.25–18.10 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:45

Więcej informacji na ❚ more information on lot.com

good life

być rodzicem doskonałym

pomóc r o z ł o ż yć s k r z y d ł a how to help them spread their wings Czy rodzice chcą, aby dziecko odpowiadało ich wyobrażeniom? Absolutnie nie. Raczej ma się stać tak niezwykłe, jak zapowiadało się w dniu narodzin. ❚ do parents want their child to meet their expectations? Absolutely not. The idea is for the child to be as exceptional as it was destined to be at birth. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

o nie tak miało wyglądać. Przed przyjściem malucha na świat oczami wyobraźni widzieliśmy nasz dom wypełniony tupotem małych stópek, dziecięcym śmiechem, radością wspólnych zabaw. Tymczasem nasze życie zmieniło się w rodzinną psychoterapię – tak jak w animowanym filmie Pete’a Doctera W głowie się nie mieści. Obsypana nagrodami produkcja Pixara opowiada o 11-letniej Riley, która – jak każdy podrostek – wierzy w swoją niezależność, samodzielność, dojrzałość, a tak naprawdę jest pionkiem w rozgrywce tajemniczych sił zadomowionych w jej umyśle przedstawionym w formie kosmicznej kapsuły. Radość, dominująca cecha bohaterki, dzielnie walczy ze Smutkiem. Ale raz po raz kontrolę nad jej zachowaniem przejmują trzy inne nieobliczalne siły: Gniew (strażnik sprawiedliwości), Strach (instynkt samozachowawczy) i Odraza (autorytet w kwestii smaku). Kłócące się nad panelem sterowania uczucia sprawiają, że dziewczynce nie jest łatwo odnaleźć się w nowym mieście, domu i szkole, a jej stan psychiczny daleki jest od równowagi. Przewodnik czy przerośnięty kumpel Rodzicielstwo polega na przeprowadzeniu młodego człowieka przez stan chaosu i zagubienia. Łatwo powiedzieć, trudniej wykonać. Zwłaszcza kiedy uprag nione i hołubione dziecko przemienia się w małego tyrana, który nie potrafi znieść żadnych przeciwności ani odmowy. Dobra wiadomość jest taka, że małolat, który sprawia kłopoty, ma charakter, osobowość, jest jakiś. Jeżeli pokona swój rozbuchany egocentryzm i naturę buntownika, jeszcze będą z niego ludzie. Być może bardziej trzeba się martwić dzieckiem nazbyt ułożonym, które nigdy nie psoci i zrobi wszystko, aby zasłużyć na życzliwość otoczenia. W jednym z przedszkoli badacze pytali maluchy: jaki jesteś? Większość dzieciaków ograniczała się do stwierdzenia: „jestem grzeczny”, lub przeciwnie: „jestem niegrzeczny”. Jakby nie znały takich przymiotników jak fajny, utalentowany czy zabawny, które trafniej by je określały. Podczas innego eksperymentu małe dzieci miały opisać swoje marzenia. Prawie każde mówiło o tym, że chce być grzeczne. Czy taka odpowiedź nie świadczy o porażce systemu wychowawczego opartego głównie na dyscyplinie, ślepym podporządkowaniu dorosłym, bezwarunkowym przestrzeganiu nakazów i zakazów? „Rozsądni przystosowują się do świata, nierozsądni przystosowują świat do siebie” – głosi ludowa mądrość. Jeśli prześledzimy biografie ludzi sukcesu – Alberta Einsteina, Steve’a Jobsa, Johna Lennona – przekonamy się, że byli oni zazwyczaj niepokorni, krnąbrni, aroganccy. Ściągali na siebie problemy, bo chcieli coś zmienić. Oczywiście nie znaczy to, że mamy radośnie godzić się na wszelkie akty nieposłuszeństwa. A sponta-

It wasn’t supposed to be like this. Before the child was born, we pictured our house filled with the patter of little feet, the sound of laughter, and the joy of playing together. However, our life has turned into a family psychotherapy session – exactly like that depicted in Pete Docter’s film Inside Out. This award-winning super production by Pixar tells the story of 11-yearold Riley, who – like any adolescent – believes she is independent, mature and self-reliant, but in fact is merely a pawn in a game played by mysterious forces that inhabit her mind, which is depicted as a space capsule. Joy, the dominant emotion of our protagonist, boldly does battle with Sadness. But every now and then, three other unpredictable forces take control of Riley’s behaviour – Anger (the guardian of fairness), Fear (the self-preservation instinct) and Disgust (the undisputed authority on taste). These emotions fighting over the control panel do not make it easy for the girl to adjust to a new city, house and school, and her mental state is far from balanced. A guide or an overgrown pal Parenthood consists in guiding a young person through this state of total chaos and confusion. Easier said than done. Especially when the beloved and cherished child turns into a little tyrant who will not stand for any opposition or refusal. The good news is that a youngster who is hard to handle has character and individuality, i.e. he or she is somebody. If the child can overcome his or her overbearing selfcentredness and rebelliousness, then he or she will grow up to be a great adult. If anything, we should be more worried about a child who is too good, who never gets up to any mischief, and who will stop at nothing to win the acceptance of others. Researchers asked kindergarten children what they thought they were like. Most of the respondents answered either “I am good” or “I am not good”. It was as if they did not know any other adjectives, e.g. “kind”, “talented” or “funny”, to describe themselves more accurately. During another experiment, very young children were asked to tell researchers their dreams. Nearly every child said that he or she wanted to be good. What does this say about an education system based on discipline, blind subordination to adults, and unconditional observance of dos and dont’s? “Reasonable people adapt themselves to the world. Unreasonable people attempt to adapt the world to themselves”, George Bernard Shaw once said. If we take a look at the biographies of successful people – Albert Einstein, Steve Jobs, John Lennon, etc. – we can see that they were usually conceited, headstrong and arrogant. They rocked the boat because they wanted to change things. Of course, this does not mean that we should

good life

być rodzicem doskonałym

niczne odruchy dzieciaka, przyprawiające nas o ból głowy, uznać za wymówkę, żeby sobie odpuścić – w imię przekonania, że to, co naturalne, jest też pożądane i dobre. Obniżanie wymagań wobec młodego człowieka z obawy, że wpadnie w kompleksy, to pomyłka. Równie krótkowzroczne jest oszczędzanie mu krytyki, jeśli na nią zasłuży. Dzieci potrzebują ograniczeń, twardego „nie” i ostrych reguł, które pozwolą im zrozumieć świat – uważa francuska psycholog Caro line Thompson. Jej zdaniem rodzic ma być przewodnikiem dziecka, a nie jego przerośniętym kumplem. Nadmierne spoufalanie się i ślepa miłość rodzicielska – przekonuje – są formą przemocy odbierającą naszej latorośli impuls do rozwoju i dorastania. Chyba coś jest na rzeczy. Magdalena Miecznicka, publicystka i autorka książki Cudowna kariera Magdy M., pisała kiedyś o Hani, swojej koleżance z podstawówki pochodzącej z bardzo oświeconego, artystycznego domu. Jej rodzice otarli się o Amerykę i Francję, skąd przywieźli ideę bezstresowego wychowania. Ich córka nigdy nie musiała odrabiać lekcji, a na pilnych uczniów mogła patrzeć z wyższością. Kiedy dostała złą ocenę, słyszała, że widocznie nauczyciel nie potrafi zachęcić do nauki. Gdy nie odrabiała lekcji, jej ojciec

cheerfully agree to any and every act of defiance. But those headache-inducing knee-jerk reactions of a child should be seen as an excuse to let it go, in the name of the conviction that whatever is natural is also desirable and good. Lowering your expectations of a child for fear that he or she will feel bad if unable to meet them, is wrong. As is sparing criticism when the child deserves it. Children need limits, “don’ts” and strict rules to help them understand how the world ticks, claims French psychologist Caroline Thompson. She believes that a parent has to be his or her child’s guide, not an overgrown pal. Excessive fraternisation and blind parental love, she claims, are a form of violence that deprive the child of its need for development and growth. There must be some truth to this. Magdalena Miecznicka, a columnist and author of the book Cudowna kariera Magdy M [The Marvellous Career of Magda M], once wrote about Hania, a friend of hers from primary school, who had come from a highly enlightened, artistic home. Her parents had lived in the States and France, where they learned the stress-free method of bringing up children. They never made their daughter do her homework, and she was allowed to look down on children who did. When she got a poor grade, her parents would tell her that the teacher was evidently unable to inspire her to learn. When she did not do her homework, her father and mother would laugh it off and dismiss responsibility as a bourgeois superstition. All that mattered was that the child was not under stress and did not develop any complexes. However, the effect of a stress-free upbringing was the opposite to that intended. Hania was terrified of sitting tests and she lived in constant dread of being asked a question in class. As primary school came to an end, she was stressed out by the thought of the high school entrance exams. Needless to say, she was not accepted by the school of her choice. Hania was kept down twice in high school, despite having aboveaverage intelligence. She had to transfer to a private school to graduate. She tried to get into drama school, as her parents could only picture her in an artistic

i matka śmiali się, że obowiązkowość to mieszczański przesąd. Liczyło się to tylko, żeby dziecko się nie stresowało i nie wpadło w kompleksy. A jednak efekt bezstresowego wychowania był odwrotny do zamierzonego. Hanka umierała ze strachu przed każdą klasówką, sprawdzaniem zeszytów i prac domowych. Denerwowała się w czasie lekcji, że zostanie wywołana do odpowiedzi. Pod koniec szkoły podstawowej stresowała się egzaminami do liceum – i rzeczywiście nie dostała się do tego, które wybrała. W liceum – mimo ponadprzeciętnej inteligencji – dziewczyna aż dwa razy nie zdała z klasy do klasy. Aby podejść do matury, musiała przenieść się do szkoły prywatnej. Starała się dostać do akademii teatralnej, ponieważ jej rodzice wyobrażali ją sobie

career. But she failed the entrance exams and eventually graduated from a second-rate university in a field that had nothing to do with art. “I am disappointed in you” is one of the most hurtful things we can say to a child. Not those grades, not those studies, not that job. Interestingly, both parents who sent their children to stress-free schools and those who send them to top performing schools (whose afternoons are filled with extracurricular activities end up being disappointed. A balanced emotional diet We want to create young people in our own image, but who are perfect in every way. In other words, our child has to achieve whatever is was that we failed

©credits

małolat, który sprawia kłopoty, ma charakter, osobowość, jest jakiś. Jeżeli pokona swój rozbuchany egocentryzm i naturę buntownika, jeszcze będą z niego ludzie. a youngster who is hard to handle has character and individuality, which means he or she is somebody. If the child can overcome his or her overbearing self-centredness and rebelliousness, then he or she will grow up to be a great aduLT.

good life

być rodzicem doskonałym

tylko w artystycznym zawodzie. Ale gdzież tam, oblała egzamin i skończyła jakąś podrzędną uczelnię zupełnie niezwiązaną ze sztuką. „Zawiodłeś mnie” – to jedno z najbardziej bolesnych stwierdzeń pod adresem dziecka. Nie te oceny, nie te studia, nie te perspektywy zawodowe. Co równie ważne: ukryć rozczarowania nie potrafią zarówno ci rodzice, którzy szukają dla swych pociech szkół bezstresowych, jak i ci, którzy posyłają je do stajni czempionów (do południa elitarna podstawówka, po południu tenis, garncarstwo i chiński). Zbilansowany posiłek emocjonalny Chcemy stworzyć młodego człowieka na obraz i podobieństwo nas samych, tyle że w wersji doskonałej. Innymi słowy, nasz syn i nasza córka powinni osiąg nąć to, do czego nam nie udało się w życiu dojść. Brytyjski popularyzator filozofii i psychologii Robert

to achieve ourselves. British writer and philosopher Rowan Rowland Smith sees the role of parents differently. He believes we need to push the child forward, and send it out into the world without imposing a vision of who he or she should become. In his book Driving with Plato he writes that to have kids is to receive an unspecified future full of wonderful surprises. He finds the best metaphor for this unspecified future in the book The Very Hungry Caterpillar by Eric Carle. The book is addressed to small children, but it has plenty to say to adults. The titular hungry green caterpillar wanders around the world in search of tasty bits of food. She nibbles on leaves and fruit but will not say no to ice cream, cookies or pickles. Her insatiable hunger brings on a stomach ache. The main thing, however, is that she turns into a beautiful butterfly one night. The moral of the story for young readers like 11-year-old Riley

Mieć dzieci to otrzymać przyszłość nieokreśloną, wciąż pełną wspaniałych niespodzianek – pisze Robert Rowland Smith w książce podróże z Platonem. In his book Driving with Plato, ROBERT ROWLANDS writes that to have kids is to receive an unspecified future full of wonderful surprises.

good life

być rodzicem doskonałym

Rowland Smith rolę rodziców widzi zupełnie inaczej: Mamy popychać dziecko do przodu, wysyłać w świat, bez narzucania mu, kim zostanie w przyszłości. Mieć dzieci – pisze w książce Podróże z Platonem – to otrzymać przyszłość nieokreśloną, wciąż pełną wspaniałych niespodzianek. Najlepszą metaforę owej „nieokreśloności” autor znajduje w słynnej książeczce Bardzo głodna gąsienica, przeznaczonej niby dla maluszków, lecz pełnej mądrości, które mogą olśnić dorosłych. Tytułowa żarłoczna, zielona gąsienica przemierza świat w poszukiwaniu smacznych kąsków. Podjada listki i owoce, ale nie gardzi również lodami, ciastkiem czy kiszonym ogórkiem. Swoje niebywałe łakomstwo przypłaca paskudnym bólem brzucha. Istotne jest jednak to, że w świetle księżyca przechodzi metamorfozę w przepięknego motyla. Przesłanie skierowane do młodych czytelników, takich jak 11-letnia Riley z filmu Pixara, jest nader optymistyczne: niebawem miną chaos i niepewność, którego doświadczasz w świecie dzieciństwa, wkrótce rozłożysz skrzydła,

staniesz się pięknym motylem, promienną istotą zdolną do samodzielnego lotu i niezwykłych czynów. A co istotnego znajdą w tej powiastce rodzice? Przede wszystkim przypomnienie, że dzieci to bardzo głodne gąsienice, czyli buzie, które trzeba nakarmić – odpowiada Smith. Rodzicielstwo oznacza konieczność ciągłego zaspokajania tego apetytu, a obawa, czy dzieci się nie przejedzą, wcale nie jest absurdalna. Ale rzeczy, które pożera gąsienica, to także metafora pokarmu emocjonalnego. Czy można sprawić, by dziecko stało się tak niezwykłe, jak zapowiadało się w dniu narodzin? Uniwersalnych, czyli skutecznych w każdym przypadku, metod wychowawczych nie ma. Jedno jednak nie ulega kwestii: młodzi ludzie wymagają różnorodnej – i zbilansowanej – diety: rozsądku i szaleństwa, praktyczności i wyobraźni, wymagań i przyjemności. Za wszelkie niedogodności i trudy związane z przymusem karmienia naszych milusińskich – przede wszystkim miłością i rozsądkiem – dostaniemy nagrodę: jest nią rozkwit jaźni dziecka w pełnej krasie. ■

„Zawiodłeś mnie” – to jedno z najbardziej bolesnych stwierdzeń pod adresem dziecka. “I am disappointed in you” is one of the most hurtful things we can say to a child.

from the Pixar film is extremely optimistic. The chaos and uncertainty that you experience in childhood will soon pass. You will grow wings and become a beautiful butterfly, a radiant person capable of flying on your own and doing wonderful things. What is the moral for the adult readers? According to Smith, they will mostly be reminded that children are very hungry caterpillars, i.e. mouths to feed. He goes on to say that while parenting means constantly satisfying the appetite, the concern about overeating is not in the least irrational, and that the things the caterpillar gobbles up serve as a metaphor for an emotional diet. Can we make a child as incredible as it was destined to be on the day it was born? There are no sure-fire, general-purpose methods of bringing up children. One thing is certain, though. Young people need a diversified and balanced “diet” with the following ingredients: reason and madness, practical skills and imagination, chores and pleasures. We will be amply rewarded for all the inconvenience and hardships of feeding our children with love and sensibility – mostly by seeing the child achieve its greatest potential. ■

people and the world

fashion

Na pokaz for show By zaskoczyć, zadziwić i zachwycić. Ale też, by zarobić. Pokaz mody trwa tylko kwadrans, ale to wielkie przedsięwzięcie logistyczne, artystyczne i finansowe. Najlepsze z nich pamięta się jednak latami. ❚ To amaze, astonish and impress. But also to make money. A fashion show lasts only a quarter of an hour, but it’s a massive logistic, artistic and financial undertaking. The best ones are remembered for years.

©credits

tekst | by michał mielnikow

Pokaz domu mody Chanel podczas Métiers d’Art Show, Paryż, 2011 r. ❚ Chanel fashion show during Métiers d’Art Show, Paris, 2011.

Zdj. na górze: Pokaz domu mody Chanel wiosna/lato 2012, podczas którego wystąpił zespół Florence and the Machine. Zdj. poniżej: Kolejka przed wejściem na pokaz domu mody Dior, Luwr, 2015 r. ❚ Top, far right: Chanel Spring/Summer 2012 fashion show featuring a performance by Florence and the Machine. Bottom, far right: People waiting in line to get inside a Dior fashion show at the Louvre in 2012.

fashion

o co robi się pokazy mody? Odpowiedź niby jest oczywista: by przedstawić kolekcję. Ale to tylko jeden z powodów, kto wie, czy nie mało istotny. Ważniejsze, by o marce po prostu się mówiło. To wzmacnia jej wizerunek i napędza sprzedaż perfum, okularów, kosmetyków czy torebek sygnowanych jej logotypem. Same ubrania, w przypadku legendarnych domów mody niebotycznie drogie i dostępne w limitowanej tylko liczbie, często są tylko dodatkiem, na którym wielkie marki zarabiają najmniej. Pokaz zatem jest… na pokaz. Nic dziwnego, że marki poświęcają mu tyle uwagi. Minęły czasy, gdy były skromnymi prezentacjami dla stałych klientek i szefów działu zakupów wybranych domów towarowych. Przedwojenne pokazy Chanel więcej miały przecież wspólnego z popołudniową herbatką z koleżankami niż z widowiskiem w specjalnie budowanej na tę okazję scenerii, jakimi dziś się stały.

Why put on a fashion show? The answer seems obvious – to present the new collection. But this is just one of the reasons – and probably one of the least important. Creating a buzz about the brand is far more important. The publicity generated reinforces the brand’s image and boosts the sales of fragrances, sunglasses, and bags sporting its logo. The clothes of legendary fashion houses, which are fiendishly expensive, and in only available in limited series, are often nothing more than a sideline that generates the least profit. So fashion shows are “only” put on for show. No wonder brands devote so much time, energy and expense to them. The days when these were modest presentations for regular clients and buyers from selected department stores are long gone. Chanel’s pre-war fashion shows had more in common with an afternoon tea with your girlfriends than the grand spectacles with custom-made scenery they are today.

O tym się mówi Przykładów sensacyjnych w swojej formie nie brakuje. Był już pokaz na Chińskim Murze (Fendi), pustyni Gobi (Pierre Cardin) czy sztucznej wyspie w Dubaju (Chanel). Z drugiej strony, zdarzały się pokazy na nieczynnej stacji metra (Martin Margiela) czy w zrujnowanej fabryce z sypiącym się w trakcie pokazu sufitem (Michael Kors). Ważne, by zaskakiwać. Czasem można odnieść więc wrażenie, że moda w pokazach jest na dalszym planie. Zwłaszcza jeśli dodać do tego wprowadzanie na wybieg żywego konia (Simon Porte Jacquemus), ponad stu szczurów (Tsubi) czy spryskiwanie na wybiegu modelek farbą przez roboty (Alexander McQueen) lub fundowanie im publicznie zimnego prysznica (Hussein Chalayan). O takich pokazach media rozpisują się miesiącami. Klientów bardziej tradycyjnych marek takie performensy mogłyby zrazić, stąd szacowne domy mody bardziej stawiają na pomysłową scenografię. Z takich spektakli od lat słynie Chanel. Karl Lagerfeld, główny projektant marki, co sezon zamienia paryski Grand Palais w wymyślony przez siebie świat – czasem to galeria sztuki, innym razem kasyno, port lotniczy albo supermarket. Skala przedsięwzięcia i przywiązanie do najdrobniejszego detalu (w „supermarkecie”, po którym chodziły modelki, każdy produkt, z mlekiem i jajkami włącznie, miał logo Chanel) sprawiają, że to najszerzej komentowane pokazy podczas tygodnia mody we francuskiej stolicy. Oprócz tego Chanel pokazuje jednak kolekcje cruise, przeznaczone dla socjety z modnych kurortów, oraz kolekcje sezonowe. Rozmach ich lokalizacji jest imponujący: od Dallas, przez Rzym i Seul, po pokazaną niedawno kolekcję w Hawanie. Za każdym razem przemycają coś z lokalnego kolorytu gospodarzy imprezy. Oczywiście, prestiżu i medialnego szumu mogą też przysporzyć marce zasiadające w pierwszym rzędzie

On everyone’s lips There are plenty of examples of sensational runways. We’ve seen a fashion show staged on the Great Wall of China (Fendi), in the Gobi Desert (Pierre Cardin), and on an artificial island in Dubai (Chanel). By contrast there have been shows staged at a defunct underground station (Martin Margiela), and a run-down factory with the ceiling crumbling onto the catwalk (Michael Kors). It’s the shock value that counts. It is easy to get the impression that fashion itself is not the main game on the runway. Picture a horse trotting on the catwalk (Simon Porte Jacquemus), more than a hundred rats (Tsubi), robots spraying paint on the models (Alexander McQueen), or giving them a cold shower (Hussein Chalayan). The media cover these shows for months. This sort of performance would be a real turn-off for the clients of more traditional brands, so respectable fashion houses focus more on the inventiveness of the stage designs. Chanel has long been famous for its grand spectacles. Every year, Karl Lagerfeld, the brand’s chief designer, turns the Grand Palais in Paris into a world of his own invention – it might be an art gallery, a casino, an airport or a supermarket. The grand scale of the production and the attention paid to the tiniest detail (all products, including milk and eggs, in the “supermarket”, staffed by models sporting the Chanel logo) make them the most talked about spectacles of the Paris Fashion Week. In addition to its big show, Chanel showcases its seasonal lines and its cruise collection. Their rollcall of geographical locations is truly impressive: from Dallas to Rome to Seoul to the collection recently unveiled in Havana. And every single show features a couleur locale. And last but by no means least, the names of the frontrow celebrities are indispensible to publicity. All the

people and the world

Raf Simons – projektant domu mody Dior – swoją najnowszą kolekcję cruise 2016 pokazał w Bąbelkowym Pałacu w Cannes. Właścicielem rezydencji jest projektant Pierre Cardin. ❚ Raf Simons – a fashion designer at Dior – showcased his Cruise 2016 collection at the Bubble Palace in Cannes. Pierre Cardin is the residence owner..

gwiazdy. Właściwie każdy dom mody ma swoich ulubieńców. Dla przykładu, urządzony przez Diora w Bąbelkowym Pałacu na Lazurowym Wybrzeżu pokaz linii cruise podziwiały m.in. Marion Cotillard, Zoë Kravitz czy Chiara Mastroianni. W Los Angeles bieżącą kolekcję Saint Laurenta obserwowali Lady Gaga, Justin Bieber i Sylvester Stallone. Do Mediolanu zaś Gucci zaprosił Salmę Hayek, Dakotę Johnson i Alexę Chung. Buzz w sieci Trwające zwykle nie dłużej niż kwadrans pokazy słono jednak kosztują. Kwoty są poufne, ale wiadomo, że 2 mln dol. kosztował pokaz Chanel w Dubaju, w specjalnie zbudowanym na tę okazję pawilonie. Średnie koszty pokazu w Nowym Jorku to 200 tys. dol., choć na te najbardziej spektakularne trzeba wysupłać milion. Za najdroższe uważane są z kolei pokazy Victoria’s Secret. Transmitowane przez telewizje w ponad 180 krajach potrafią kosztować więcej niż 50 mln dol., nie wliczając w to ubezpieczenia kreacji. Zważywszy, że na wybiegu prezentowana jest bielizna inkrustowana nawet 6 tys. drogocennych kamieni, kwota musi być niebagatelna. Ale warto sypnąć groszem. O światowych pokazach piszą wszyscy. Wszak moda to też (a może przede wszystkim) biznes. Równie ważny jest buzz w sieci. I on jest policzalny. Podczas ostat-

fashion

niej edycji nowojorskiego tygodnia mody o imprezie wspomniano ponad pół miliona razy. Królami relacji zostali Rihanna i jej kolekcja dla Pumy oraz Tommy Hilfiger, którego oznaczono hasztagiem 14 tys. razy. To nic innego jak dodatkowa reklama! Dlatego wielkie marki strzegą budżetu na pokazy jak oka w głowie. Choć umówmy się: na biednego nie trafiło. Łączne przychody roczne marek Giorgia Armaniego sięgają 2,6 mld euro, kwartalne tylko obroty Calvina Kleina to 650 mln dol., zaś Ralpha Laurena – nawet 2 mld dol. A jak jest w Polsce? Cóż, projektanci nie mogą o takich budżetach nawet marzyć. Często narzekają też na brak efektownych przestrzeni na pokaz. Paradoksalnie jednak ograniczenia miewają dobry wpływ na ich kreatywność. Dzięki temu pokazy odbywają się w tak egzotycznych miejscach, jak taras widokowy Pałacu Kultury, lotniska (zarówno prywatne, jak i Fryderyka Chopina), teatry, muzea, parki, ale też parking podziemny, wytwórnia wódek, dawny zakład mleczarski czy kościół. Niektóre z nich pamięta się latami. Tomasz Ossoliński wynajął Laboratorium Wysokich Napięć w Instytucie Energetyki. W tej ogromnej hali, gdzie zwykle testuje się m.in. piorunochrony, Ossoliński wywołał sztuczny deszcz, pośród którego chodzili modele. Deszcz, ale

naturalny, towarzyszył pokazowi sukni ślubnych Gosi Baczyńskiej. Ta jedyna do tej pory Polka wpisana do kalendarza paryskiego tygodnia mody w ogrodach Królikarni wyprawiła wielkie weselisko. A podczas pokazu na jednym z podwórek na warszawskiej Pradze projektantka odtworzyła sceny z nagrodzonego w 1983 r. Oscarem filmu Tango Zbigniewa Rybczyńskiego. Zgodnie z jego przesłaniem zaprezentowała przekrój społeczny – modele i modelki obsesyjnie powielali typowe codzienne czynności, tworząc z pokazu dowcipne widowisko. Ku uciesze zgromadzonych w oknach mieszkańców kamienic. Cóż, moda jest dla wszystkich. Dobrze, gdy projektanci o tym pamiętają. ■

big labels have their favourites. Dior, which staged the latest Cruise line collection at Pierre Cardin’s Bubble Palace in the Côte d’Azur, had Marion Cotillard, Zoë Kravitz and Chiara Mastroianni in the front row. The recent Saint Laurent show in Los Angeles had Lady Gaga, Justin Bieber, and Sylvester Stallone in attendance. Gucci invited Salma Hayek, Dakota Johnson and Alexa Chung to its spectacle in Milan.

these limitations spur creativity. Polish runway shows have been staged at such diversified and often exotic venues as the observation deck of the Palace of Culture, airports (private ones as well as Warsaw Chopin Airport), theatres, museums, a vodka factory, a former diary plant, and a church. Some are remembered for years afterwards. Tomasz Ossoliński rented the High Voltage Laboratory at the Energy Institute. He created artificial rain for the models to walk in. Rain, natural this time, also fell on Gosia Baczyńska’s gowns since she chose the gardens at Królikarnia as the venue for her haute couture wedding show. During her most memorable runway show – set in a courtyard in the once no-go district of Praga – she recreated scenes from the 1983 Academy Award-winning short feature Tango by Zbigniew Rybczyński. Staying faithful to the film, female and male models representing every social stratum re-enacted typical daily chores to create a witty spectacle. Much to the amusement of the residents of nearby houses. Because fashion is for everyone. And it’s great to see designers remember that. ■

Zdj. górne: Pokaz w wodzie domu mody Tommy Hilfiger. Zdj. na dole: Christian Dior, haute couture wiosna/lato 2016 podczas paryskiego tygodnia mody. ❚ Top: Tommy Hilfiger fashion show. Bottom: Christian Dior Haute Couture Spring/Summer 2016 show at the Paris Fashion Week.

Online buzz Shows that last no more than a quarter of an hour come with a hefty price tag. The amounts are confidential, but we know that it cost Chanel at least USD 2 million to stage their show in a specially built pavilion in Dubai. An average NYC show costs around USD 200,000, and the most spectacular ones will set you back a million. Victoria’s Secret’s productions are the most expensive. Broadcast to more than 180 countries, they can cost upwards of USD 50 million, exclusive of outfit insurance. And that must be a fair sum, considering that their lingerie includes pieces embellished with 6,000 precious stones. But everything has its price. International fashion shows get massive coverage. After all, fashion is also (or rather mainly) big business. Equally important is the online buzz. The most recent edition of New York Fashion Week has been mentioned more than half a million times. The most covered topics included Rihanna and her Puma collection. Tommy Hilfiger was hashtagged 14,000 times. This is simply extra publicity. That’s why the big labels always ensure a lavish budget for their shows. But let’s be honest – they can afford it. The total annual revenue of Giorgio Armani brands is EUR 2.6 billion, Calvin Klein’s quarterly turnover is USD 650 billion, and Ralph Lauren rakes in up to USD 2 billion. And what about Poland? Polish designers can only dream of such budgets. They often complain that such impressive production space is extremely scarce in Warsaw. Paradoxically,

people and the world

fashion

tworzę bajki. o modzie i create fairy tales about fashion reżyseruje pokazy kolekcji najlepszych polskich projektantów. Mówi, że moda jest sztuką, ale musi się też sprzedawać. O kulisach pracy nad pokazami mody rozmawiamy z Kasią Sokołowską. ❚ She directs fashion shows for Poland’s top designers. She argues that fashion is art, but that it also has to sell. kasia Sokołowska talks about the backstage of fashion shows.

Kasia Sokołowska reżyserowała pokazy pierwszych kolekcji m.in. duetu Paprocki&Brzozowski, Mariusza Przybylskiego czy MMC. Do dziś wspólnie pracują. ❚ Kasia Sokołowska directed the shows of the first collections of the Paprocki&Brzozowski duo, Marcin Przybylski or MMC. Collaboration with these designers continues until today.

Często widuję panią w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej. Na czym była pani ostatnio? Wychowałam się na muzyce klasycznej, a z tego się nie wyrasta. Opera to i muzyka, i scenografia, światło, a także kostium, czyli wszystko, z czego zbudowany jest mój zawodowy świat. Bliski mi też jest oszczędny, na wskroś nowoczesny styl współczesnych operowych inscenizacji. Wczoraj byłam akurat na balecie Krzysztofa Pastora Burza według Szekspira. Świetne. Pytam o to, bo pokazy mody, które pani reżyseruje, to nieraz mikrospektakle teatralne oprawione właśnie muzyką klasyczną… Ile pokazów, tyle pomysłów na muzykę. Przygotowujemy ją zwykle w studiu, ale zdarzyło mi się też np. pracować z orkiestrą. Jednak prezentacja kolekcji wcale nie musi być widowiskiem z rozbudowaną scenografią, ogromną techniką i pięćdziesiątką modelek. Czasami wystarczy kameralna ekipa, niewielka industrialna przestrzeń i zero ozdobników. Tu jest miejsce na reży-

I often see you at the National Opera in Warsaw. What have you seen recently? I was brought up with classical music. You never grow out of it. Opera is music, set design, lighting, costumes – everything my professional universe is made up of. I also relate to modern style of contemporary opera productions. I went to see Krzysztof Pastor’s ballet, based on The Tempest yesterday. It was brilliant. The reason I asked is that the fashion shows you put on are like mini theatrical productions with classical music in the background. There are as many ideas for music as there are shows. We usually record it in the studio, but we did work with an orchestra once. Presenting a collection doesn’t have to be a grand production with a flamboyant set design, lots of technology, and 50 models. Sometimes, all you need is a small team and a tiny industrial space. No bells and whistles. This leaves a lot of room for the director. The collection is the heart of the show. The show should be exciting and be the backdrop for the models and the clothes. It’s meant to reflect how the designer sees women or men. Today, fashion won’t sell or be in demand unless it’s set in the right context. That’s my job. It’s like creating a fairy tale. And talking about the setting – Chanel had a runway with hypermarket shelves, Alexander McQueen had models in glass boxes, and you’ve had models walking on snow. Exactly. You might think that the structure of a 15-minute show is limited and that all the models do is walk. But this is where you can really show what you can do. You can invite the guests to a garage, a circus ring, or a raw concrete factory. You can add lighting, have complex choreography, or introduce all the elements of a concert. You are only limited by your

tekst | by agnieszka michalak

Â©credits

Pokaz kolekcji Bizuu wiosna-lato 2016 odbył się w warszawskim ATM Studio. Reżyseria: Kasia Sokołowska. ❚ The fashion show of the Bizuu Spring-Summer 2016 collection was held at the ATM Studio in Warsaw. Directed by Kasia Sokołowska.

serię. Istotą pokazu jest kolekcja. Pokaz ma wywołać emocje, zbudować kontekst wokół modelki, ubrania. Ma pokazać, jak projektant widzi kobietę czy faceta. Dziś, w czasach wielu możliwości wyboru, modę trzeba odpowiednio obudować, sprzedać, sprawić, by była pożądana. I to jest mój zawód. To jak tworzenie bajki. À propos oprawy – na pokazie Chanel na wybiegu zamontowano półki z hipermarketu, u Alexandra McQueena modelki prezentowały kolekcję w szklanych boksach, u pani chodziły w śniegu… No właśnie, wydawałoby się, że struktura pokazu, który trwa 15 min, jest ciasna i modelki zawsze będą po prostu chodzić. A jednak można tu znaleźć duże pole do popisu. Zaprosić gości do garażu, na arenę cyrkową czy do surowej betonowej fabryki, dodać światło, skomplikować choreografię czy wprowadzić elementy koncertu. Ograniczają nas tylko wyobraźnia i budżet. Niestety nie mamy jeszcze takich budżetów jak Dior czy Chanel, chociaż ich gonimy. Czasem bez wielkich nakładów da się wyczarować coś wyjątkowego. Jak Polska wygląda na światowym tle? Mamy mocne fundamenty – dość wspomnieć słynnych projektantów-wizjonerów mody w PRL-u, Jadwigę Grabowską czy Jerzego Antkowiaka. Dziś możemy pochwalić się rzeszą świetnych projektantów, którzy konsekwentnie budują tożsamość swojej marki. Zrobiliśmy więc ogromy krok do przodu. W Polsce problem tkwi w zarządzaniu modą i w potrzebach konsumenc-

dziś, w czasach tak wielu możliwości wyboru, modę trzeba odpowiednio obudować, sprzedać, sprawić, by była pożądana. I to jest mój zawód. Today, given the unlimited choice we have, fashion won’t sell or be in demand unless it’s set in the right context. That’s my job.

fashion

kich. Żeby zbudować markę, wprowadzić ją na światowy rynek, potrzeba niemałych pieniędzy. Szkoły wypuszczają przygotowanych projektantów, ale ci potrzebują biznesowego wsparcia, kapitału i świadomego odbiorcy. Chcą tworzyć modę, ale często zderzają się z rzeczywistością, z kosztami, które trzeba ponieść, żeby wyprodukować kolekcję. Jedni oprócz talentu mają smykałkę do biznesu, inni nie. Moda jest sztuką, ale musi się sprzedawać. Proszę zobaczyć, jak w ostatnich latach rozwinął się trend tworzenia mody „basic”. Większość projektantów tworzących kolekcje haute couture stawia na linie casualowe i streetwearowe. Od wielu lat pracuje pani m.in. z Robertem Kupiszem, Łukaszem Jemiołem, Tomaszem Ossolińskim czy BOHOBOCO, ale pani nazwisko długo tkwiło na backstage’u. Nie przeszkadzało to pani? Nie. Uprawiam zawód usługowy i spełniam marzenia projektanta. Dopiero telewizja skierowała nieco światła na moją profesję. Ale to konsekwencja mojej konsekwencji. Zaczynałam 20 lat temu, kiedy ta branża dopiero się rodziła. Nie wiedziałam, czy za miesiąc będę miała z czego żyć. Uczyłam się na własnych błędach. Oddałam temu serce i cały swój czas. Zaryzykowałam i postawiałam wszystko na jedną kartę, dziś mam kalendarz zapełniony na rok do przodu. Były momenty załamania? Załamania nie, ale śmiertelnego zmęczenia. Pokaz mody to współpraca z ludźmi, emocje, tempo, stres. Jego produkcja to artystyczne i logistyczne wyzwanie, proces: praca nad lokalizacją, koncepcją, scenografią, muzyką. W końcu casting modelek, przymiarki, próby. Pracuje nad tym grupa specjalistów, ale do mnie należy spięcie tych elementów. Zwykle pod presją czasu. W kryzysowych sytuacjach nie wolno dać się ponieść emocjom i stresowi, trzeba być dla zespołu wsparciem, a nie katem. A praca jest często ekstremalna, np. podczas fashion weeku jest kilka pokazów dziennie. Godziny mijają jak sekundy. Nocna próba zamienia się w dzień. A co z życiem prywatnym? Z czym…? (śmiech) ■

people and the world

imagination and budget. We don’t have lavish budgets but you can do something very special for very little. How does Poland compare to other countries? We have strong foundations. Here, I’ll just mention such celebrated visionaries and designers of the Communist era as Jadwiga Grabowska and Jerzy Antkowiak. We now have scores of brilliant designers who are consistently building the identity of their brands. We’ve made a quantum leap. Poland is still struggling with fashion management and consumer needs. You need a lot of money to build a brand. Our schools are churning out designers who are well prepared for the job, but they need business support and capital. They want to create fashion, but they come up against the harsh reality of what it costs to produce a collection. Some of them have a knack for business. Others don’t. Fashion is art, but it also has to sell. Just think about the rapid rise of the “basic” trend in fashion we’ve been seeing recently. Most haute couture designers are now focusing on casual lines and streetwear collections. For many years now, you’ve been masterminding shows for Robert Kupisz, Łukasz Jemioł, Tomasz Ossoliński or BOHOBOCO, but you’ve only been a backstage figure. Has that ever bothered you? No. My job is about providing services. I make design-

ers’ dreams come true. Television has shed some light on my profession. But that’s due to my consistency. The industry was still in its infancy when I started out 20 years ago. I’ve had to learn from my own mistakes. I’ve put my heart and my time into my work. I took a risk and staked everything on one roll of the dice. Today, my calendar is fully booked a year ahead. Have you ever had a breakdown? Breakdown? No, but there’ve been times when I’ve felt completely worn out. A fashion show is about working with people. It’s about emotions, working at a hectic pace, and stress. Every production is an artistic and logistic challenge. It’s a process. You have to work on the venue, the concept, the set design, and the music. And then, you have model auditions, fittings and rehearsals. I have a team of experts working on it, but it’s me who puts it all together. Usually under time pressure. In crisis situations, you can’t let yourself be carried away by emotions or stress. You need to be a support, not a hindrance, for your team. This job is often extreme. For instance, you do several shows a day during a fashion week. Hours go by like seconds. A night rehearsal becomes a day rehearsal. And what about your personal life? What’s that? (laughs.) ■ REKLAMA

REWOLUCYJNY PRZESZCZEP WŁOSÓW REVOLUTIONARY HAIR TRANSPLANT Przeszczep włosów rewolucyjnym robotem ARTAS to zabieg, który nie pozostawia liniowych blizn na głowie, gwarantuje szybką i bezbolesną rekonwalescencję oraz naturalne rezultaty. Wykształcony na Harvardzie dr Grzegorz Turowski jest pionierem tej technologii, a klinika New Horizons, w której przeprowadzany jest zabieg, to jeden z najbardziej profesjonalnych ośrodków na świecie z setkami zadowolonych pacjentów.

Robotic hair transplant – revolutionary hair restoration procedure using robotic technology and no linear scar on the back of the head. Dr Gregory Turowski is one of the most experienced robotic hair restoration surgeons in the world. Fly in to Chicago for only 2 days and change your life forever. Restore your confidence. Look younger and more attractive. Chicago /USA 847 674-4646 www.smarthairtransplant.com

Przyleć do Chicago tylko na 2 dni, odzyskaj utracone włosy i pewność siebie. Wyglądaj młodziej i bardziej atrakcyjnie. Zadzwoń Chicago/USA 847 674-4646 www.SmartHairTransplant.com

przed

PROMOCJA

people and the world

nepal

P o m a g a m y dz i e c i o m w N e pa l u we are helping children of Nepal Zapewnienie dzieciom w Nepalu ratujących życie szczepień to pomoc, która teraz – rok po tragicznym trzęsieniu ziemi w tym kraju – jest najbardziej potrzebna. ❚ Providing children in Nepal with life-saving vaccines is more urgent than ever now – a year after the devastating earthquake. tekst | by magdalena malinowska zdjęcia | photos iwona el tanbouli-jabłońska, maciej jabłoński/f11.art.pl

ały świat usłyszał o Nepalu 25 kwietnia 2015 r. W ciągu 56 sekund z powierzchni ziemi zniknęły domy, drogi, szkoły i szpitale. Zawaliło się wszystko i wszędzie. Gruz, pył i krzyki rozpaczy – takie obrazy przywołuje każdy, kogo się zapyta o wspomnienie tamtego dnia. Śmierć zajrzała wówczas w oczy tysiącom mieszkańców Nepalu. Prawie 9 tys. osób straciło życie, a ponad 22 tys. zostało rannych. Szacowano, że skutki trzęsienia ziemi dotknęły ponad 1,1 mln dzieci. Jak w każdej sytuacji kryzysowej, to one ucierpiały najbardziej. Choć od tych dramatycznych wydarzeń mija właśnie rok, dziś dzieci w Nepalu ponownie są w niebezpieczeństwie. Wyeliminować odrę W nepalskich wioskach zniszczonych podczas trzęsienia ziemi dzieci zostały pozbawione opieki medycznej, w tym dostępu do rutynowych szczepień gwarantujących najmłodszym ochronę przed wieloma śmiertelnymi chorobami. Dziś z powodu braku szczepień grożą im choroby, które u nas w Polsce zostały już praktycznie wyeliminowane. Dla dziecka w Nepalu zachorowanie na gruźlicę, odrę czy polio w wielu przypadkach oznacza po prostu śmierć. Te dzieci przeszły już zbyt wiele, dlatego musimy zapewnić im ratujące życie szczepienia i uchronić je od męki. Musimy zrobić to teraz, dopóki nie jest za późno. Śmierć stojąca za wirusami może zebrać dużo obfitsze żniwo niż podczas niejednego trzęsienia ziemi.

Nepal captured the world’s attention on 25 April 2015. Houses, roads, schools and hospitals vanished in just 56 seconds. The earthquake left everything everywhere in ruins. Rubble, dust and cries of despair – these are the images spring to mind. Thousands of Nepalese stared death in the face that day. The earthquake claimed nearly 9,000 lives and left more than 22,000 injured. It has been estimated that it affected over 1.1 million children. As with any other disaster, it was these who suffered most. It’s been a year since these dramatic events struck Nepal, but local children are once more in danger. Fighting measles Children from Nepali villages devastated by the earthquake have no access to healthcare, including routine immunisations that protect them against many deadly diseases. With no access to vaccines, they are exposed to the risk of diseases which have been virtually eliminated in Poland. For many Nepali children, tuberculosis, measles or polio mean certain death. They have suffered enough and need life-saving vaccines to protect them from this agony. We have to provide them, and we have to do it now, before it’s not too late. Lethal viruses can claim many more children’s lives than the earthquake. “Measles is highly contagious and poses a serious threat to a child’s health and life. We fear that it may spread very fast. A year after the earthquake, Nepalese children are still living in makeshift houses or

13-miesięczny Bibek otrzymuje szczepionkę przeciwko odrze. Nie każde dziecko w Nepalu ma tyle szczęścia. ❚ Bibek, a 13-month-old, is being vaccined against measles. Not every child is Nepal will be as lucky.

people and the world

Dla dziecka w Nepalu zachorowanie na gruźlicę, odrę czy polio w wielu przypadkach oznacza po prostu śmierć. For many Nepali children, tuberculosis, measles or polio mean certain death.

nepal

– Odra jest bardzo zaraźliwa i zagraża nie tylko zdrowiu, ale również życiu dziecka. Boimy się, że znów może się bardzo szybko rozprzestrzeniać. Mimo że od trzęsienia ziemi minął już rok, dzieci w Nepalu wciąż mieszkają w prowizorycznych domach lub w tymczasowych schronieniach, gdzie warunki sanitarne urągają wszelkim standardom – mówi przedstawiciel UNICEF w Nepalu Sanjeev Singh i dodaje: – Od wielu lat pracujemy nad wyeliminowaniem odry w Nepalu. Jeśli nie zintensyfikujemy naszych działań teraz, istnieje realne ryzyko, że odra powróci jako jedno z głównych zagrożeń dla życia dzieci. To przekreśliłoby wszystkie nasze dotychczasowe wysiłki. jak tykająca bomba Od trzęsienia ziemi w Nepalu UNICEF zaszczepił ponad 500 tys. dzieci w wieku od 6 do 59 miesięcy przeciwko odrze, różyczce i polio. Przywrócił również funkcjonowanie tzw. „łańcucha życia”, czyli systemu dostaw szczepionek od chwili opuszczenia magazynu po bezpieczne dostarczenie w odpowiednich warunkach do potrzebującego dziecka i zaszczepienie go. Polacy, okazując swoje wielkie serca i przekazując hojne darowizny, mieli ogromny wkład w udzielanie pierwszej pomocy dotkniętym przez trzęsienie ziemi Nepalczykom. Dzięki temu wsparciu wiele udało się już zrobić, jednak dzieci w Nepalu wciąż potrzebują naszej pomocy. Dlatego UNICEF Polska apeluje o pomoc dla Nepalu i pod hasłem #PamiętamyPomagamy rozpoczyna zbiórkę funduszy na szczepienia dla najmłodszych mieszkańców tego kraju. W akcję pomocy #PamiętamyPomagamy zaangażował się także Robert Lewandowski, Ambasador Dobrej Woli UNICEF, który apeluje o wsparcie: Rok temu potężne trzęsienie ziemi zdewastowało Nepal. Z powodu ogromnych zniszczeń wiele dzieci zostało pozbawionych opieki medycznej, w tym dostępu do ratujących życie szczepień. Chciałbym, aby-

temporary shelters, in appalling sanitary conditions”, says Singh Sanjeev, a UNICEF spokesperson in Nepal. “We’ve spent years trying to eliminate measles in Nepal. Unless we step up our efforts immediately, there is a very real risk that measles will be one of the biggest threats to children’s lives once more. This would undo everything we’ve done so far.” #PamiętamyPomagamy UNICEF has immunised more than 500,000 children aged 6–59 months against measles, rubella, and polio after the earthquake. It also restored the “cold chain”, i.e. the system that ensures the safe distribution of vaccines in adequate conditions from cold storage to children in need of immunization.

QR CODE

Wygenerowano na www.qr-online.pl

people and the world

nepal

Transport szczepionek to wyścig z czasem. Od momentu wyprodukowania szczepionki muszą być przechowywane i przewożone w odpowiednich warunkach umożliwiających zachowanie ich skuteczności. ❚ Transporting vaccines is a race against time. From the moment of production vaccines have to be stored and transported in special conditions that ensure their effectiveness.

śmy jeszcze raz zmobilizowali się i wspólnie zapewnili im pomoc. Zdaję sobie sprawę, że tak ogromne wyzwanie to zadanie nie dla jednej, ale dla wielu osób. Dlatego dziś powołuję Drużynę UNICEF – grupę ludzi, którym los dzieci mieszkających nawet na drugim krańcu świata nie jest obojętny. Apeluję, dołącz do Drużyny UNICEF i pomóż dziecku w Nepalu. Drużyna UNICEF to ja i ty. Problem braku szczepień w Nepalu to tykająca bomba. W odróżnieniu do trzęsienia ziemi możemy jednak ją przewidzieć i jej zapobiec. Dlatego warto pomóc, i zrobić to teraz. ■

jak pomóc? How to help? Pomóc może każdy, wchodząc na unicef.pl/nepal i przekazując darowiznę na szczepionki przeciwko odrze, gruźlicy czy polio. Można też ufundować specjalną przenośną lodówkę do bezpiecznego transportu szczepionek. Dzięki temu pracownicy UNICEF dotrą z pomocą do dzieci mieszkających nawet w najdalej położonych wioskach. ❚ Anyone can help by going to unicef.pl/nepal and making a donation for measles, tuberculosis or polio immunization. You can also sponsor a special portable cold box to ensure that vaccines are safely shipped. This will help UNICEF staff in Nepal provide assistance to children from the most remote villages.

Poles have demonstrated their big heartedness and made lavish donations. This is a major contribution to the first relief campaign for Nepal. A lot has been achieved thanks to their support, but children in Nepal are still in need of our assistance. That is why UNICEF Polska is making an appeal for assistance for Nepal and had launched the #PamiętamyPomagamy campaign to raise funds to immunize Nepali children. UNICEF Goodwill Ambassador, Robert Lewandowski, has committed himself to the #PamiętamyPomagamy relief campaign and made an appeal in support of its efforts: “Last year, a violent earthquake left Nepal devastated. Many children have no access to healthcare, including life-saving vaccines, as a result of the widespread devastation. I would like to see us pull together once more to provide them with relief. I realise that this is an enormous challenge that has to be met by many people, not just a few individuals. That is why I have set up Team UNICEF – a group of people who care about the future of children living on the other side of the world. I urge you to join Team UNICEF and help a child in Nepal. Team UNICEF is you and me.” The lack of vaccines in Nepal is a ticking time bomb. But unlike the earthquake, it can be anticipated and prevented. We should help and we should do so now. ■

Conferences Bydgoszcz • Gdańsk • Katowice • Kraków • Lublin • Łódź Międzyzdroje • Poznań • Szczecin • Warszawa • Wrocław

-50

Conference rooms summer offer july / august

A wide range of conference offers and an attractive location of our hotels guarantees utmost satisfaction. Nowoczesne sale konferencyjne, zlokalizowane w kluczowych polskich miastach. Profesjonalna obsługa i atrakcyjne położenie to gwarancja satysfakcji. The offer does not apply to Golden Tulip hotels in Krakow. Oferta nie dotyczy hoteli Golden Tulip w Krakowie.

www.campanile.com Louvre Hotels Group More than 1.100 hotels and 85.000 rooms in 48 countries, 6 brands ranging from 1 to 5 stars

Louvre Hotels Group Ponad 1 100 hoteli i 85 000 pokoi w 48 krajach 6 marek od 1 do 5 gwiazdek

•

www.goldentulip.com

people and the world

euro 2016

RE N DEZ-VOU S , S POTKAJMY S IĘ WE F RA N CJI rendez-vous, let’s meet in france Przez cały miesiąc od 10 czerwca oczy kibiców piłki nożnej będą skierowane na Francję. Na 10 stadionach trwać będzie finałowy turniej Mistrzostw Europy. Francuzi organizują mistrzostwa po raz trzeci. A Polacy po raz pierwszy od dawna mogą patrzeć na turniej z optymizmem. ❚ From 10 June, the eyes of every football fan will be on France, where the UEFA European Football Championship finals are to be played out in ten stadiums. This is the third time France is hosting the event, but the first time Team Poland has reason to be optimistic.

©credits

tekst | by tomasz gorazdowski, program III polskiego radia

people and the world

euro 2016

We already know that this year’s Euro in France is going to be a very special one. For the first time ever, there will be 24 teams participating. Also for the first time ever, the UEFA will be paying EUR 1 million for a win, and the winner of the title will rake in as much as EUR 27 million. Nor have safety and security ever been taken so seriously. And finally, for the first time in many a long year, and the first time ever in a European Championship, supporters of the Polish team have cause for optimism.

Lewandowski i spółka Jest wiele przesłanek, które wskazują na to, że tym razem nie powtórzy się dobrze znany kibicom, i niestety piłkarzom także, czarny scenariusz „trzech meczów”, z których pierwszy to mecz otwarcia, drugi o wszystko, a trzeci już tylko o honor. Tak było w dwóch ostatnich turniejach mistrzowskich w Europie i w dwóch ostatnich finałach mistrzostw świata, w których graliśmy. Po trzech meczach reprezentacja wracała do kra-

drużyny euro 2016 ❚ euro 2016 teams

grupa a

grupa b

grupa c

grupa d

grupa e

grupa f

France

england

germany

spain

belgium

portugal

Romania

russia

ukraine

czech rep.

italy

iceland

Albania

wales

poland

turkey

rep. of ireland

Austria

Switzerland

slovakia

northern ireland

croatia

Sweden

hungary

uż teraz wiadomo, że tegoroczna impreza we Francji będzie wyjątkowa. Po raz pierwszy w finałach zagrają aż 24 zespoły. Po raz pierwszy za wygranie meczu UEFA zapłaci milion euro, po raz pierwszy zwycięzca ma szanse na zdobycie aż 27 mln. Jeszcze nigdy sprawa zapewnienia bezpieczeństwa piłkarzom i kibicom nie była aż tak ważna. W końcu, po raz pierwszy od bardzo dawna, a w mistrzostwach Europy po raz pierwszy, kibice reprezentacji Polski mają podstawy, by liczyć na dobry występ biało-czerwonych.

Lewandowski & Co. All the indications are that the worst case scenario for Polish players and supporters will be avoided this time round, i.e. we are going to be spared the alltoo-familiar drill of opening match, in-or-out match, and face-saving match. This is how events unfolded during the last two European tournaments and the two recent World Cup matches we qualified for. The Polish team always came home after three matches. This time there is reason, and not just optimism, to believe that things will be different. Poland is in the same group as the reigning World Champion, Germany, plus Ukraine and Northern Ireland. Germany is definitely the odds-on favourite in the group, but our chances against Ukraine and Northern Ireland are not all that bad. And there is no point writing ourselves off against Germany just yet. Admittedly, we’ve always been beaten by our western neighbours, and our only victory to date was secured during a qualifying match. But it is the coach that makes the team. Not only that, but Polish footballers have never played such central roles in top-seeded Western clubs before. Lewandowski is the star of Bayern München, and Krychowiak is a big name at Seville, as is Milik at Ajax Amsterdam. Poland completed the qualifying round with the best score of all the participating teams, and Robert Lewandowski was the top scorer for the round. All the finalists envy Poland having the Bayern München

Tu zaczyna siÄ&#x2122; Twoja historia Your story begins here CUKIERNIA / PASTRY

APARTAMENTY / APARTMENTS

RESTAURACJA / RESTAURANT

www.miodowa-cafe.pl kontakt@miodowa-cafe.pl + 48 22 829 64 64

www.focaccia.pl restauracja@focaccia.pl + 48 22 829 69 69

Nowe miejsce na mapie Warszawy / A new place on the map of Warsaw Hotel Bellotto ul. Senatorska 13/15 | 00-075 Warszawa tel.: +48 22 829 64 44 | www.hotelbellotto.pl hotel@hotelbellotto.pl | sprzedaz@hotelbellotto.pl

people and the world

„Beau Jeu”, czyli w dosłownym tłumaczeniu „piękna gra” – oto oficjalna nazwa piłki Euro 2016. Ma konstrukcję panelową, jest klejona, co wyeliminowało szwy i uszczelniło powłokę zewnętrzną. ❚ ”Beau Jeu” literally translates as “beautiful game” – this is official name of the Euro 2016 ball. It has a panel construction and is glued which eliminated the need for seams and made the outer layer tighter.

Piłka rządzi światem, a piłką pieniądze Po raz pierwszy w finałach zagrają aż 24 reprezentacje. Zdecydowano więc, że będzie 6 grup, a w każdej po 4 zespoły. Jeżeli jednak do dalszych gier awansowałyby, tak jak dotychczas, tylko dwie pierwsze drużyny, to w kolejnej fazie mielibyśmy 12 zespołów i sytuacja byłaby mocno skomplikowana. Postanowiono więc, że awansują też cztery zespoły, które zajmą trzecie miejsca w grupach, czyli te, które będą miały najbardziej korzystny stosunek punktów i bramek. Zatem więcej zespołów awansuje, niż odpadnie. Pełniący jeszcze niedawno funkcję sekretarza generalnego UEFA, obecny prezydent FIFA Gianni Infantino opisał tę zasadę jako „nieidealną”, stwarzającą okazje do kombinowania i rozgrywania meczów, w których wiadomo, jaki będzie wynik. Ale cóż, lepszego rozwiązania nie znaleziono. W fazie pucharowej po

player on the team. He’s been a top performer for various clubs over the years, and now, during the qualifying stage, he’s showing the same form on the national team. Poland will be taking on the best that Germany has to offer at the Stade de France on 16 June, including goalkeeper Neuer and midfielders Müller, Özil, Göetze, Gündogan, Schweinsteiger, Reus, and Kroos. This is a dream team that may well see the big title as already theirs. But Germany’s weak spot is their back line, and we need to exploit it to the hilt. Before that, though, Poland has to play Northern Ireland in Nice on 12 June. Northern Ireland is considered the weakest team in the group, but they have been going from strength to strength lately. They lost none of the 10 matches they recently played to win the qualifying round – and they set a national record in the process. Poland meets Ukraine for the final group stage match in Marseille on 21 June. Ukraine’s star player is Andriy Yarmolenko, who scored six goals in the qualifiers. Poland’s odds for advancing to the next round were high, and are even higher now with the new regulations in place. Football rules the world and money rules football For the first time ever, the tournament will see 24 participating teams. It was therefore decided to have six groups of four teams. But if only the top two teams were to advance to the next stage, as before, we would have had 12 teams in the next stage, which would have been a very complicated situation. In order to avoid this, the four third-placed teams with the highest scores will make it to the next stage. This means that there will be more teams that proceed to the next stage than are eliminated. Former UEFA Secretary General, now FIFA President, Gianni Infantino, has described this rule as “imperfect”, as it creates grounds for wheeling and dealing and staging matches whose scores can be predicted far in advance. But there was no better solution. Yet another first is that the knock-out stage has 16 teams playing in pairs. The winners qualify for the quarter-finals, and the losers are eliminated. And so on until the final. The number of participating teams has been expanded to promote football and help the UEFA generate even more money. Each additional match played (and each additional dollar of revenue on ticket sales, broadcasting rights, sponsorship money etc.) means money flowing into the Federation’s bank account. And instead of the 31 matches of tournaments past, there will be 51 matches. Football supporters will definitely be happy with this modified formula. Three or even four matches a day

©shut terstock(5)

ju. Tym razem nie tylko najwięksi optymiści twierdzą, że będzie inaczej. We Francji Polacy spotkają się w grupie z mistrzami świata – Niemcami, a także z Ukrainą i Irlandią Północną. Zdecydowanym faworytem do zwycięstwa w grupie są Niemcy, ale w meczach z Ukrainą i Irlandią mamy spore szanse na triumf. Zresztą punktów, które są do zdobycia w starciu z Niemcami, nie można oddawać z góry i w ciemno. Faktycznie, z zachodnimi sąsiadami przegrywaliśmy zawsze, a jedyne zwycięstwo, jakie odnieśliśmy, odbyło się podczas eliminacji do mistrzostw. Z tym trenerem, z tymi piłkarzami. Zresztą dawno nasi zawodnicy nie odgrywali tak kluczowych ról w liczących się zachodnich klubach. Lewandowski w Bayernie Monachium, Krychowiak w Sevilli, Milik w Ajaksie Amsterdam. W eliminacjach biało-czerwoni zdobyli najwięcej goli ze wszystkich grających drużyn, a Robert Lewandowski został królem strzelców. Piłkarza Bayernu zazdroszczą nam wszyscy finaliści. O sile niemieckiego zespołu, z którym Polacy zagrają 16 czerwca na Stade de France w Saint-Denis, stanowi bramkarz Neuer i linia pomocy. Müller, Özil, Götze, Gündogan, Schweinsteiger, Reus, Kroos! Z nimi spokojnie można myśleć o wygraniu mistrzostw. Gorzej jest w linii obrony – i to trzeba wykorzystać. Z zespołem Irlandii Północnej zagramy pierwszy mecz 12 czerwca w Nicei. Rywale uchodzą za najsłabszą drużynę w naszej grupie, ale grają coraz lepiej. Ostatnio nie przegrali żadnego z 10 rozegranych z rzędu meczów, ustanawiając krajowy rekord, i wygrali eliminacje. 21 czerwca w Marsylii, w ostatnim meczu grupowym, Polska zagra zaś z Ukrainą. Największą gwiazdą zespołu jest Andrij Jarmołenko, który w eliminacjach strzelił sześć goli. Szanse Polaków na awans z grupy są spore, a dzięki nowym przepisom jeszcze większe.

euro 2016

Cristiano Ronaldo

Zlatan Ibrahimović

najdrożsi

the most valuable

Portugalia ❚ Portugal

Od lat gwiazda światowej piłki. Z Realem Madryt osiągnął wszystko, co było do osiągnięcia. Zdobył mistrzostwo Hiszpanii kilka razy, wygrał Ligę Mistrzów, trzy razy został uznany za najlepszego piłkarza świata w plebiscycie France Football. CR7 to najskuteczniejszy zawodnik w historii mistrzostw Europy, biorąc pod uwagę eliminacje i turnieje finałowe. Piłkarz wart ponad 100 mln euro. ❚ Football’s brightest star for many years. Ronaldo has achieved everything that is achievable with Real Madrid. He’s won several Spanish Champion titles, and has been named the world’s best player three times by France Football. Ronaldo is the best player in European Football Championship history in terms of qualifiers and finals. He is worth more than EUR 100 million.

Paul Pogba

Francja ❚ france Mimo że teraz wart jest zaledwie ok. 60 mln euro, jest duża szansa, że Francuz zostanie najdroższym zawodnikiem w historii futbolu. Z Juventusu Turyn chcą go wykupić najbogatsze kluby świata, bez limitów finansowych. Barcelona już oferowała 80 mln. Kluczowa postać reprezentacji Francji. ❚ Pogba is only worth approx. 60 million, but has every chance of becoming the highest-earning footballer ever. The world’s wealthiest clubs are keen to have him transferred from Juventus, and money is no object. Barcelona has already offered EUR 80 million. Pogba is the central player of Team France.

Szwecja ❚ Sweden

Jeden z najefektowniejszych zawodników na świecie. Jego bramki to majstersztyki. W rozgrywkach klubowych, w kolekcjonowaniu tytułów mistrzowskich nie ma sobie równych. W tym sezonie został mistrzem Francji razem z PSG. W pojedynkę może pociągnąć Szwecję do kolejnej rundy, choć grupa z Belgią, Włochami i Irlandią nie jest łatwa. ❚ Ibrahimović is something of a maverick. His goals are usually scored in spectacular style. This Swedish player remains unrivalled in club competition and collecting champion titles. He might single-handedly take Sweden into the follow-up stage, although this won’t be easy in a group with Belgium, Italy and Ireland.

Gareth Bale Walia ❚ Wales

Przejście piłkarza z Tottenhamu Hotspur do Realu Madryt było największym transferem w historii piłki nożnej. Podobno Hiszpanie zapłacili za niego między 94 a 100 mln euro. Piłkarz po raz pierwszy zagra w mistrzostwach, bo i dla reprezentacji Walii to dopiero pierwszy turniej finałowy. Podpora kadry. W eliminacjach wystąpił w 10 spotkaniach, strzelając 7 goli i asystując przy dwóch kolejnych, podczas gdy Walijczycy zdobyli łącznie 11 bramek! Piłkarz wart teraz 80 mln euro. ❚ His transfer from Tottenham Hotspur to Real Madrid was the most costly in the history of football. The Spaniards reportedly paid from EUR 94 to 100 million to have him on board. This is his first European Football Championship, being the first finals for Wales. Bale is the cornerstone and the star of the team. He has played 10 qualifiers, scoring seven goals and assisting two, helping Wales secure 11 goals altogether. He’s now worth EUR 80 million.

Thomas Müller Niemcy ❚ Germany

To może być jego turniej. Mimo że za chwilę znajdzie się wśród 10 najskuteczniejszych piłkarzy w historii reprezentacji Niemiec, w mistrzostwach Europy jeszcze gola nie strzelił, choć na Euro 2012 wystąpił w pięciu meczach. W eliminacjach zdobył 9 bramek w 10 występach. W przeciwieństwie do Garetha Bale’a z Walii Müller w swoich kolegach z zespołu będzie miał ogromne wsparcie. Niemcy uważani są za faworyta turnieju. Piłkarz wart 75 mln euro. ❚ This may well be the tournament of his career. Mueller will be soon ranked among the 10 most successful players in the history of the German team, although he did not score a single goal during the EURO 2012, despite playing five games. He scored nine goals in 10 qualifiers. Unlike Wales’ Gareth Bale, Mueller can count on strong support from his teammates. Germany is the main favourite of the tournament. Mueller is worth EUR 75 million.

Stade Vélodrome w Marsylii otworzono 13 czerwca 1937 r. na finały mistrzostw świata w 1938 r. Stade Bordeaux-Atlantique to nowy obiekt, który został oddany do użytku w ubiegłym roku. ❚ Stade Vélodrome in Marseille was opened on 13 June 1937 for the 1938 World Cup finals. Stade BordeauxAtlantique is a new stadium opened last year.

euro 2016

Mistrzostwa we Francji zostaną rozegrane na 10 stadionach. Największy to Stade de France w Saint-Denis pod Paryżem. On może pomieścić 80 tys. kibiców. Blisko 60 tys. zasiądzie na trybunach obiektów w Marsylii, Lyonie i Lille, a mniejsze stadiony są w Bordeaux, Tuluzie i Nicei. Stade de France będzie miejscem rozegrania 7 spotkań, w tym meczu otwarcia i finału. Półfinały odbędą się na Stade Vélodrome w Marsylii i na Stade des Lumières w Lyonie. Trzeba zdawać sobie sprawę, że np. z Lille do Nicei czy Marsylii jest ponad 1000 km, dalej, niż było z Warszawy do Kijowa podczas poprzednich mistrzostw. ❚ The EURO 2016 is being staged in 10 French football stadiums. The largest is the Stade de France in Saint-Denis, near Paris, which can seat up to 80,000. Nearly 60,000 fans will be watching the matches in the Marseille, Lyon and Lille stadiums, as well as in the smaller stadiums of Toulouse and Nice. Seven matches, including the opening and final matches, are being played at the Stade de France. The semi-finals are being played at the Stade Vélodrome in Marseille and the newly-build Stade des Lumières in Lyon. You need to keep in mind that the distance from Lille to Nice or Marseille is more than 1,000 km, which is much longer than the distance between Warsaw and Kiev during the last championships.

raz pierwszy zobaczymy zatem 16 zespołów, które zagrają w parach między sobą. Zwycięzcy awansują do ćwierćfinałów. Przegrywający wracają do domu. I tak do finału. Zwiększenie liczby grających drużyn miało służyć popularyzacji piłki nożnej. Ale służy też temu, by UEFA zarabiała coraz więcej. Każdy dodatkowo rozegrany mecz (czyli dodatkowe wpływy za bilety, transmisje, od sponsorów) to rzeka pieniędzy. Zamiast 31 spotkań, jak w minionych turniejach, teraz będzie ich aż 51, czyli prawie dwa razy więcej. Kibice na pewno nie będą narzekać na zmianę formuły turnieju. W fazie grupowej odbywać się będą 3 albo nawet 4 mecze dziennie! Piłkarze będą grać o godz. 15, 18 i o 21. Każda z 24 drużyn – i to też nowość, swoje spotkania fazy grupowej rozegra w innym mieście. Na pewno nie mają na co narzekać krajowe federacje piłkarskie i piłkarze. Za awans do finałów każdy zespół, który zagra we Francji, dostanie 8 mln euro. W sumie do podziału będzie aż 301 mln w porównaniu ze 196 mln w Polsce i na Ukrainie, i 184 w Austrii i Szwajcarii w 2008 r. Każde zwycięstwo w fazie grupowej warte będzie milion, za awans do półfinałów zespoły otrzymają kolejne 4 mln, a za wygranie finału 8 mln euro. W sumie zwycięska ekipa może wyjechać z Francji z 27 mln euro.

are going to be played throughout the group stage. The matches will be staged at 3 pm, 6 pm and 8 pm. Each of the 24 teams – another innovation -– will play their group stage matches in different cities. National football federations and players have no cause for complaint either. Every team that qualifies for the finals will receive EUR 8 million. The prize pool has been substantially increased to EUR 301 million from the EUR 196 million in Poland and Ukraine in 2012, and the EUR 184 million in Austria and Switzerland in 2008. Each group stage win will be worth a million euros, while teams that make it to the semifinals will get another 4 million, and the winner of the final will get 8 million. All up, the overall winner will rake in EUR 27 million.

Kto wróci z tarczą? Zmienia się regulamin, zmieniają przepisy, nie zmieniają się faworyci. Nie było rewolucji na piłkarskich boiskach Europy w ciągu ostatnich lat. Z kursów

Who will return victorious? Rules and regulations change, but the favourites remain the same. There has not been any revolution on the European football scene over recent

©get tyimages (3)

stadiums

stadiony

people and the world

Monaco? Singapore? Dubai?

You don’t need to travel far to experience five-star amenities. Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw. With Poland’s largest indoor swimming pool, a spa with a Jacuzzi and sauna and a private cinema, ZŁOTA 44 provides a 1,400 square meter recreational floor at your doorstep.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

people and the world

czy wiesz, że... did you know? The Henri Delaunay Cup to trofeum przyznawane zwycięzcom od 1950 r. Nazwa pucharu pochodzi od imienia pierwszego sekretarza generalnego UEFA. ❚ The Henri Delanauay Cup has been awarded to the winners since 1950. It was named after the first UEFA General Secretary.

Super Victor to oficjalna maskotka Euro 2016. Pierwsze szkice i model trójwymiarowy powstał w Lyonie. ❚ Super Victor is the official mascot of the Euro 2016. Thes first draft and the 3D model were made in Lyon.

years. Betting predictions (and bookmakers always know who’s hot and who’s not) indicate that the championship title will go to the host, France, defending champions, Spain, or world champions, Germany. The French team, which wins most of its home matches, the Spanish team, or, most reliable of all, the German team? Who’s it going to be? They all have their weaknesses, but they are all potential winners. Belgium was supposed to be the dark horse at the previous European Championship. But it wasn’t. Perhaps they’ll make it in France? Or perhaps Poland will? Of the six countries that have won recent tournaments, three didn’t make it to France. The Netherlands, Greece and Denmark failed to qualify for the finals, but Albania and Iceland will be making their first appearance. The format of the qualifiers and the finals favour the weaker teams, but they are going to find it harder to win. Although more teams than ever are going to make it to the second round, they will have to play one more match than before to get to the finals. This, however, shortens the odds of the favourites. An upset comparable to the one that made Greece European champion in 2004 is similarly less likely. Perhaps Nicholas the llama (who has replaced the late Paul the octopus), has already predicted the results? ■

Na trzy pierwsze mecze polskiej reprezentacji UEFA przyznała naszym kibicom tylko 33 tys. wejściówek (6 tys. na mecz z Irlandią Północną, 15 tys. na spotkanie z Niemcami i 12 tys. na mecz z Ukrainą). Ci, którzy nie wylosowali biletu, mogą próbować kupić wejściówki w drugim obiegu. Na bilety złożono 3,5 mln zamówień. Najwięcej na mecze Niemcy – Polska, Irlandia – Szwecja i Portugalia – Austria. Najtańsze bilety, wysoko na trybunach albo daleko za bramkami, kosztują 25 euro. Najdroższy, na finał, 895 euro. Oczywiście to ceny oficjalne. Można spróbować też innej opcji. Może dostępna jest jeszcze wersja „gold” albo „platinum”. Za 10-osobową lożę na 7 spotkań, w tym finał, trzeba zapłacić tylko 246 380 euro. Jedzenie wliczone jest w cenę. ❚ The UEFA has only allocated 33,000 tickets to Polish supporters for the Polish team’s first three matches (6,000 tickets for the Northern Ireland match, 15,000 for the Germany match, and 12,000 for the Ukraine match), even though 200,000 fans applied. These places also have a special atmosphere. 3.5 million fans have applied for tickets. The most sought-after matches include Germany vs. Poland, Ireland vs. Sweden and Portugal vs. Austria. The cheapest tickets, high in the stands or far behind the goal posts, cost EUR 25. The most expensive finals tickets cost EUR 895. These are official prices. There is one other option. There might still be some “Gold” or “Platinum” passes available. A 10-man Skybox for seven match, including the final, only costs EUR 246,380. Food included.

u bukmacherów, którzy jak zwykle wiedzą, kto jest mocny, a kto nie, wynika, że mistrzostwo powinno przypaść w udziale albo gospodarzom Francuzom, albo broniącym tytułu Hiszpanom, albo mistrzom świata Niemcom. Wygrywający z reguły u siebie Trójkolorowi, mistrzowie Europy i tiki-taki – przy okazji La Furia Roja – czy najsolidniejsi z solidnych piłkarze Die Mannschaft? No którzy? Każdy z tych zespołów boryka się ze swoimi problemami, każdy mimo to może wygrać. Podczas ostatnich mistrzostw świata czarnym koniem miała być Belgia. Wtedy nie wyszło. Może wyjdzie we Francji? A może Polska? Spośród sześciu krajów, które wygrywały ostatnie turnieje, we Francji zabraknie aż trzech. Nie zakwalifikowali się Holendrzy, Grecy i Duńczycy, za to po raz pierwszy zobaczymy Albańczyków czy Islandczyków. Format eliminacji i finałów sprzyjał „maluczkim”, zdobyć mistrzostwo będzie im jednak trudniej. Mimo że do drugiej rundy awansuje więcej zespołów, niż odpadnie, to aby dostać się do meczu finałowego, trzeba wygrać o jeden mecz więcej niż dotychczas, co zwiększa szanse faworytów. Trudniej będzie też zapewne o powtórzenie niespodzianki z 2004 r., kiedy mistrzami Europy zostali Grecy. A może wszystko przewidzi lama Nicholas, która (w miejsce nieżyjącej już ośmiornicy Paula) będzie typowała zwycięzców turnieju? ■

euro 2016

New York? London? Sydney?

You don’t need to travel far to live in beautifully designed, luxury apartments.

Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw. With its high-quality and luxurious interiors designed by the world-renowned studio Woods Bagot, ZŁOTA 44 provides you with an unmatched standard of living. ZŁOTA 44 is the only residential building in Central and Eastern Europe to provide nine unique interior designs of such exceptional quality.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

L i f e Sto ry

robert lewandowski

B i g L e wa n d o w s k i the big lewandowski jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych Polaków na świecie. Mali piłkarze przy plakatach z Messim, Ronaldo i Neymarem doklejają te z Robertem Lewandowskim. Nareszcie otrzymują pierwszą biografię swojego idola skierowaną specjalnie do nich: Lewy. Chłopak, który zachwycił świat. ❚ HE IS ONE OF THE MOST RECOGNISED POLES IN THE WORLD. YOUNG footballers are putting Robert Lewandowski pinups next to their Messi, Ronaldo and Neymar ones. Now, they are finally going to get a biography of their idol written especially for them: Chłopak, który zachwycił świat [Lewy: The boy who impressed the world]. tekst | by tomasz cholaś

Bobek, jedz boczek! Panie Robercie Lewandowski, jak pan został tak sławnym piłkarzem? − zapytał Roberta chłopiec podczas jednej z wizyt w jego dawnej szkole podstawowej. Też chciałbym to wiedzieć − szczerze odpowiedział mu piłkarz. Wydana właśnie biografia Lewy. Chłopak, który zachwycił świat Yvette Żółtowskiej-Darskiej pokazuje jednak, że nie stało się to przypadkiem. Przepis na sukces? Skromność, pokora wobec losu, wytrwałość. No i Koka. Wierny pies, z którym Robert ścigał się po kampinoskich lasach, z dnia na dzień budując kondycję. Do wielkiej kariery Robert startuje z podwarszawskiego Leszna, gdzie jego rodzice uczą WF-u. Mama akademicka mistrzyni Polski w siatkówce, tata mistrz Polski w judo i były trener Pawła Nastuli. W szkole Robert jest prymusem. Uczy się dobrze i... szybko. Wie, że im szybciej odrobi lekcje, tym prędzej wyfrunie na boisko. W pierwszym

Borussia attacks. Gündoğan passes to Göetze, who slams the ball down the centre of the pitch, right into the Real Madrid penalty area. Lewandowski’s already there. He breaks away from Pepe and scores a goals. It’s 24 April 2013. Lewandowski slams four goals to eliminate the team from the Champions League, and become a world-wide star. It is the first time that anyone has ever scored four goals in the competition. And he’s Polish! Bobek, eat your bacon “Robert, how did you become such famous football player?” a boy once asked during one of his many visits to his former primary school. “I’d also like to know that”, Lewandowski answered. But the recently published biography shows that he didn’t get there by accident. So, what was the key to his success? Modesty, humility and perseverance. And Koka, his faithful dog. Koka used to run through the Kampinos Forest with him every day, helping him build up his stamina. Robert embarked on his great career in Leszno near Warsaw where his parents worked as PE teachers. His mother was Poland’s academic volleyball champion, and his father was a judo champion and Paweł Nastula’s coach. Robert was top of the class at school. He knew that the sooner he finished his homework, the sooner he could get to the pitch. At his first club, Partyzant Leszno, he played on the q.t., with older boys. At the age of six,

orussia w natarciu. Gündogan podaje do Götzego, ten ścina do środka i wrzuca piłkę w pole karne Realu Madryt. Tam jest Lewandowski, który uwalnia się spod opieki Pepe i pakuje futbolówkę do siatki. 1-0 dla Dortmundu. Jest 24 kwietnia 2013 r. „Lewy” aplikuje tego wieczora Realowi cztery gole i wyrzuca go z Ligi Mistrzów, stając się gwiazdą światowej klasy. Po raz pierwszy jeden piłkarz strzela tyle bramek w półfinale tych rozgrywek. I jest to Polak!

Â©credits

L i f e Sto ry

robert lewandowski

1. Robert już od dziecka wiedział, że będzie piłkarzem. 2. Ojciec Lewego – Krzysztof – był mistrzem Polski w judo. Na zdj. także siostra Roberta – Milena. 3. Dzięki bramkom Lewego Bayern Monachium w tym roku po raz czwarty z rzędu zdobył mistrzostwo Niemiec. ❚ 1. Robert knew he would become a footballer from early childhood. 2. Lewandowski’s father, Krzysztof, was a Polish judo champion. Robert’s sister, Milena, is also pictured. 3. Bayern München won the German Cup for the fourth year running thanks to the goals scored by Lewandowski.

2 4

©east news (3), get tyimages (3)

4. Po ciężkiej kontuzji twarzy Robert musiał grać w masce. 5. Lewy i Anna Stachurska poznali się na studiach. 6. Robert świętuje ze Zbigniewem Bońkiem po zakwalifikowaniu się na Euro 2016. ❚ 4. After a bad injury to the face, Lewandowski had to play in a mask. 5. Lewandowski and Anna Stachurska met in college. 6. After qualifying for the Euro 2016, Lewandowski celebrates with Zbigiew Boniek.

klubie, Partyzancie Leszno, gra „na lewo”, wstawiany po cichu do drużyny starszych kolegów. Jako sześciolatek rozpoczyna treningi w Varsovii − i też jest najmłodszy w składzie. Pierwsza reakcja trenera? Jaki mały! Na Boga, on ma nogi jak patyczki. Chłopaki zaraz mu je połamią. Dlatego dostaje pseudonim boiskowy „Bobek” i dobrą radę od trenera: Bobek, jedz boczek! To urośniesz. Grafik Lewandowskich układany jest pod treningi Rober ta i jego siostry Mileny. Mama zawozi córkę na siatkówkę do Pruszkowa, przekazuje samochód mężowi, a ten pruje z Robertem na trening do Warszawy. I tak trzy razy w tygodniu. Gdy pierwsza komunia Roberta wypada w dniu meczu, ksiądz skraca mszę, a chłopiec w strój piłkarski wskakuje w pędzącym samochodzie. W Varsovii wykuwa się jego piłkarski talent. Imponuje techniką. Przestaje być Bobkiem, a staje się Lewym. Jego wzorem jest Thierry Henry, supersnajper Arsenalu Londyn. Robert nie gwiazdorzy Kiedy Lewy ma 16 lat, umiera jego ojciec. Tata zawsze we mnie wierzył. Szkoda, że nie doczekał moich sukcesów. Na pewno byłby dumny. Kiedy zmarł, obiecałem sobie, że wszystkie bramki będę dedykował jemu − wspomina piłkarz. To m.in. dzięki niemu Lewy nigdy nie zapomni, gdzie nauczył się grać. Gdy tylko może, przyjeżdża, przy-

he began training at Varsovia, where he was the youngest player on the team. The coach’s initial reaction? “Isn’t he frail! His legs are like sticks. The boys are going to break them.” This earned him the nickname “Bobek” and prompted some handy advice from his concerned coach: “Bobek, eat your bacon. It’ll help you grow.” The Lewandowski family rearranged their scheduled to fit in Robert and his sister Milena’s training. Their mother drove her daughter to volleyball training in Pruszków, and then handed the car over to her husband, who rushed Robert off to Warsaw for football training. Three times a week. The boy’s football talent was forged at Varsovia. His technical prowess was impressive. He was no longer “Bobek”, he was now “Lewy.” His idol was Thierry Henry, Arsenal’s star player hotshot. Lewandowski no diva. Lewy’s father died when he was 16. “My father always believed in me. I really regret he did not live to see my success. I’m sure he would have been proud. When he died, I promised myself that I would dedicate every goal I scored to him”, he recalls in the biography. Lewy will never forget where he learnt the ropes. “He turns up with T-shirts and balls whenever he can. It’s great that the kids have such a role model”, says his former coach.

Lewego przepis na sukces? Skromność, pokora wobec losu, wytrwałość. No i koka. Wierny pies, z którym Robert od małego ścigał się po kampinoskich lasach, budując kondycję. the key to lewandowski’s success? Modesty, humility and perseverance. And Koka, his faithful dog who would run through the Forest with him every day, helping him build up his stamina.

wozi piłki, koszulki. To super, że dzieciaki mają taki wzór − chwali go były trener z Varsovii. W 2006 r. Roberta ma u siebie Legia Warszawa, która jednak nie widzi u kontuzjowanego zawodnika potencjału (!) i wywala go z klubu. Piłkarza za 5 tys. zł odstępnego przejmuje Znicz Pruszków i sprzedaje po dwóch latach do Lecha Poznań za 1,5 mln zł. Po kolejnych dwóch sezonach Borussia Dortmund wykłada za niego 4,5 mln, ale już euro. Kiedy zobaczyłem Roberta, coś mnie tknęło − wspomina Cezary Kucharski, menedżer piłkarza. Pomyślałem: ten gość porusza się jak nikt inny. Żaden piłkarz nie poruszał się w ten sposób. ŻADEN polski piłkarz! Jeszcze w Lechu Poznań strzela cudownego gola piętą i zostaje Odkryciem Roku 2008 według tygodnika Piłka Nożna. Kucharskiego ujął wtedy czymś innym: Każdy po takim golu biegałby po boisku jak szalony. Tymczasem on tylko podniósł rękę i lekko się uśmiechnął. Jakby wykonał swoje zadanie i wracał dalej do roboty. Chłodna głowa i brak emocji są jego znakiem rozpoznawczym. Za to kochają go

Lewandowski was injured playing for Legia Warszawa in 2006 The club failed to recognise his potential and sold him to Znicz Pruszków. This club sold him to Lech Poznań for PLN 1.5 million two years later. Fast forward another two seasons, and Borussia Dortmund were scraping together EUR 4.4 million to get him onboard. “I had a strange feeling when I saw Robert”, recalls Cezary Kucharski, Lewandowski’s manager. “I thought to myself that this guy moved like no one else. That no other footballer could move like him. NO other Polish player.” While playing for Lech Poznań, he scored a brilliant goal with his heel and was named the 2008 Discovery of the Year by Piłka Nożna magazine. This was when Kucharski was struck by something else: “Anyone else would have been running around the pitch in a frenzy after scoring a goal like that. All he did, though, was raise his hand and faintly smile. As if he had completed a task and was going back to work.” Lewandowski’s cool-headedness and sang froid are his hallmarks. And the fans love him for it. Lewan-

L i f e Sto ry

kibice. Robert nie gwiazdorzy. Swój wizerunek opiera na ciężkiej pracy i wynikach. Gdy w 2014 r. przechodzi z Borussii do Bayernu Monachium, żegnają go transparenty: Danke, Robert!, choć odchodzi do odwiecznego rywala. Przyszłą żonę Annę Stachurską poznaje na wyjeździe integracyjnym pierwszego roku studiów Wyższej Szkoły – Edukacja w Sporcie. Robert do dziś opowiada zabawną historię, jak to w studenckiej zabawie miał odgadnąć dyscyplinę sportu uprawianą przez Anię. Balet albo tenis − strzelił w ciemno i spudłował jak nie on. Gdy usłyszał o karate, był w szoku. Ania jest wielokrotną medalistką mistrzostw świata, Europy i Polski w karate tradycyjnym. Robert, kiedy tylko może, woli trenować z żoną, która pomaga mu w ułożeniu planu treningowego na siłowni i odpowiedniej diety. I ponoć zawsze czeka z obiadem. Obok mamy Ilony żona jest jego największym wsparciem.

dowski is no diva. His image is built on hard work and results. When he left Borussia for Bayern München in 2014, the fans held up banners that read: “Danke, Robert”, despite the fact that he was joining the club’s eternal rival. Lewandowski met his future wife, Anna Stachurska, during a team-building event for first-year Warsaw School of Education and Sport students. He tells a funny story about it. During a student party, he had to guess Stachurska’s sport. “Ballet or tennis”, he took a stab in the dark and uncharacteristically missed. When he heard it was karate, he was shocked. Ania is a multiple world, European and Polish karate champion. Whenever possible, Lewandowski prefers to train with his wife, who helps him with his gym workout and dietary regimen. Apparently, she always has lunch waiting for him. Along with his mum, Ilona, his wife is his biggest support.

Tancerz z poczuciem humoru Na boisku ciągle musi jednak potwierdzać swoją wartość. Za przydomek Lewandoofski (doof po niemiecku znaczy głupek) nadany mu po słabym początku w Borussii osobiście przepraszali go niemieccy dziennikarze, po tym jak m.in. dzięki jego bramkom klub sięgnął dwukrotnie po mistrzostwo i Puchar Niemiec. W reprezentacji przez pierwsze lata także nie błyszczy. Po klęsce na Euro 2012 i przegranych eliminacjach do mundialu w RPA kibice zarzucają mu, że strzela bramki dla Niemców, a kadrę sobie odpuszcza. Niedowiarkom zamyka usta fenomenalną grą w eliminacjach do Euro 2016, gdy reprezentację prowadzi już Adam Nawałka, a Robert jest jej kapitanem. Strzela 13 bramek, a UEFA uznaje go za najlepszego zawodnika eliminacji. Zawsze będzie podkreślał, jak ważna jest dla niego gra z orzełkiem na piersi. Dla Pepa Guardioli, trenera Bayernu, jest jednym z największych profesjonalistów. Sztuczki techniczne, jakimi popisuje się na treningu, przyprawiają o zawrót głowy. Zawsze daje z siebie wszystko, a formę fizyczną ceni na równi z umiejętnościami czysto piłkarskimi. Bez tego

A dancer with a sense of humour Lewandowski constantly has to prove his mettle on the football pitch. When his goals helped Borussia twice win the championship and the German Cup, journalists personally apologised for dubbing him Lewandoofsky (doof means stupid in German) after his bad start. He did not shine early on in Poland’s national team either. After Poland’s failures in the Euro 2012 and the World Cup qualifiers in South Africa, the fans claimed that he was netting goals for Germany, but holding back when he played for Poland. He proved them wrong with his brilliant performance in the Euro 2016 qualifiers. The team is managed by Adam Nawałka and Lewandowski is captain. He netted 13 goals and was named the best player of the qualification round by the UEFA. He has always stressed that playing for Poland means a lot to him. Bayern coach, Pepe Guardiola, sees Lewandowski as the ultimate professional. The technical skills he displays at training are sensational. He always gives 100 percent, and believes that being in top form is just as important as maintaining his skill levels. Unless he was super-fit, he would never have been able to smash five goals past the Wolfsburg keeper in just 9 minutes, and would never have entered the Guinness Work Records after scoring the fastest ever three, four and five goals in the Bundesliga. Nor would he have become the substitute who netted five goals. Lewandowski is also a brilliant dancer, although he swears that he would never accept an invitation to go on Dancing with the Stars. We can only regret that, as Michael Jackson’s famous moonwalk is apparently his star number. He is also known for his sense of humour. After his five-goal haul against Wolfsburg, someone posted a remake of a scene from The Big Lebowski online. The scene showed Lewandowksi knocking down all ten pins and then performing the famous dance routine. This prompted Lewandowski to visit the bowling alley to parody the parody of himself.

Lewy. Chłopak, który zachwycił świat Yvette Zółtowska-Darska Nakładem Wydawnictwa Burda ukazała się właśnie autoryzowana biografia Roberta Lewandowskiego dla dzieci. To opowieść o wielokrotnym królu strzelców, który sukces zawdzięcza konsekwencji i ciężkiej pracy. ❚ Burda Publishing House has just released a biography of Robert Lewandowski for children. It is a story about the manytime footballer who owes his success to perseverence and hard work.

robert lewandowski

ADVERTORIAL

MAGICZNA PODRÓŻ A MAGICAL JOURNEY Położona nad Dunajem stolica Węgier łączy historyczny styl z nowoczesnym temperamentem. Odkryj żywą kulturę jednego z najwspanialszych miast Europy z hotelami rodziny Sofitel. Sitting on the banks of Danube, the capital of Hungary combines historical style with a modern attitude. Discover the living culture of one of Europe’s most spectacular cities with two hotels of Sofitel family.

Sofitel Budapest Chain Bridge

Hotel Nemzeti Budapest MGallery by Sofitel

Hotel sąsiaduje z monumentalnym budynkiem węgierskiego parlamentu. Czarujące pokoje oferują luksusowy wypoczynek w łóżkach Sofitel MyBed™, a z okien roztaczają się widoki na meandry Dunaju oraz Zamek Królewski. Gości wita strzeliste atrium z repliką historycznego samolotu zawieszoną pod wysokim sklepieniem. Położony w centrum miasta Sofitel Budapest Chain Bridge zachwyci wszystkich, którzy pragną wsłuchać się w bijące serce Budapesztu.

Prawdziwa perła kolekcji MGallery by Sofitel. Eklektyczna fasada zachwyca bogactwem detalu, a hotelowe mury snują romantyczne historie, jak chociażby tę o Clarze Ward, która porzuciła belgijskiego księcia dla cygańskiego skrzypka Rigó Jancsi’a. Hotel od 120 lat dumnie pełni rolę mecenasa kultury, wspierając lokalnych artystów i organizując spektakularne wydarzenia. Od pięknej architektury po wyśmienity smak lokalnych kulinariów – tutaj urok Budapesztu jest czymś więcej niż opisem z katalogu, to prawdziwe doświadczenie żywej kultury i bogatej tradycji.

SOFITEL BUDAPEST CHAIN BRIDGE

The hotel neighbors the monumental building of the Hungarian parliament. Charming rooms suited with Sofitel MyBed™ beds are perfect for a luxurious stay complemented by a beautiful view of Danube and the Royal Castle. Guests are welcomed by a soaring atrium with a historical aircraft replica floating high above their heads. Situated in the city center, Sofitel Budapest Chain Bridge is sure to get you in tune with the beating heart of the Hungarian capital.

A true pearl of the MGallery by Sofitel collection. Guests can admire rich details of the hotel’s eclectic façade and enjoy romantic stories such as the tale of Clara Ward who left her husband, a Belgian prince, for a gypsy violinist Rigó Jancsi. For 120 years the hotel has been a proud patron of culture supporting local artists and hosting spectacular events. From beautiful architecture to delicious local cuisine, here the charm of Budapest is more than just a description likely to be found in a tourist catalogue, it is a living spirit. sofitel.com | accorhotels.com HOTEL NEMZETI BUDAPEST - MGALLERY BY SOFITEL

Zdj. na górze: Lewy zdobył mistrzostwo Niemiec z Borussią Dortmund w 2011 i 2012 r. Zdj. na dole: Gol Lewego w meczu z Grecją na Euro 2012 był jednym z dwóch strzelonych przez Polskę na tamtych mistrzostwach. ❚ Top, far right: Robert Lewandowski won German Cup with Borussia DOrtmund in 2011 and 2012. Bottom, far right: Lewandowski’s goal in the match against Greece at the Euro 2012 was one of two at that tournament.

robert lewandowski

nie wbiłby Wolfsburgowi pięciu goli w 9 min i nie trafiłby do Księgi rekordów Guinnessa za najszybciej strzelone trzy, cztery i pięć bramek w Bundeslidze oraz jako jedyny piłkarz w historii, który wchodząc z ławki rezerwowych, zdobył pięć bramek. (Pamiętacie te memy? Ania: Wrócisz do domu przed piątą? Robert: Nie sądzę). Prywatnie jest świetnym tancerzem, chociaż zarzeka się, że w Tańcu z gwiazdami by nie wystąpił. A szkoda, bo słynny moonwalk Michaela Jacksona to podobno jego specjalność. Słynie też z poczucia humoru. Po pięciu golach z Wolfsburgiem ktoś opublikował przeróbkę sceny z filmu Big Lebowski, jak Robert zbija pięć razy z rzędu wszystkie kręgle, po czym wykonuje słynny taniec Jesusa Quintany. Lewandowski postanowił wtedy sam pójść na kręgielnię i sparodiować... parodię samego siebie. Lewy nie narzeka też na brak przyjaciół, którzy odwiedzają go w Monachium i wspierają z trybun. Jego bliskimi kumplami są siatkarz Andrzej Wrona i szczypiornista Grzegorz Tkaczyk, a pierwszym do wspólnych zgryw w reprezentacji jest Wojciech Szczęsny. Szampan na stadionie Robert nie zawsze jednak jest grzecznym chłopcem. Stając w obronie prywatności swojej rodziny, wdał się w przepychankę z kibicem, który potem wniósł przeciw niemu oskarżenie. Na boisku też lepiej z nim nie za-

Robert Lewandowski świetnie radzi sobie nie tylko na boisku, ale też na... parkiecie. jego popisowy numer to moonwalk Michaela Jacksona. robert Lewandowski is also a brilliant dancer. michael’s famous moonwalk is apparently his star number.

dzierać. Potrafi się postawić, no i z dzieciństwa pamięta jeszcze chwyty judo. A po dającym nam awans na Euro meczu z Irlandią był nawet notowany w policyjnej kartotece. Zarzut? Spożywanie alkoholu w miejscu publicznym. Konkretnie szampana podczas fety na stadionie. Na szczęście perspektywa przesłuchania 57,5 tys. świadków szybko zamknęła sprawę. Zawsze powtarza, że kiedyś sam dostał wiele od życia, teraz ma szansę się odwdzięczyć. Działa charytatywne, włączając się do akcji Szlachetna Paczka czy przekazując rzeczy na licytację WOŚP-u. Poproszony przed meczem o reprezentacyjną bluzę z autografem, bez wahania ściągnął ją i wręczył wzruszonemu kibicowi. W 2014 r. jako Ambasador Dobrej Woli UNICEF odwiedził obóz dla uchodźców w Jordanii i w specjalnym klipie opowiedział historię małego Mustafy, ofiary wojny w Syrii.

Robertowi wciąż dużo brakuje do osiągnięć Messiego czy Ronaldo, którzy zdominowali w ostatnich latach plebiscyt Złota Piłka wyłaniający najlepszego piłkarza roku (w 2015 r. Robert zajął 4. miejsce). Lewy ma na koncie „tylko” występ w finale Ligi Mistrzów, ale już sam fakt, że wymieniany jest obok takich piłkarzy, stanowi o jego wielkości. Jest klasą samą w sobie. Zbudowany jak Apollo, uśmiechnięty, mówiący po niemiecku i angielsku wysyła nam sygnał: pracuj nad sobą, a małymi kroczkami dojdziesz tam, gdzie chcesz. Lewy to nadzieja, że nawet ten niski chudy chłopiec z niedużego miasta może stać się wielki. Nie mieliśmy piłkarza tego formatu od czasów Zbigniewa Bońka. Jest naszą dumą narodową. Bo jak śpiewa raper Quesek: Cały świat się zachwyca, a my ci dziękujemy, że dzięki tobie, Robert, wszyscy lepiej się czujemy. ■

Champagne in the stadium Lewy hasn’t always been a good boy. Once, while fiercely protecting the privacy of his family, he got into a brawl with a fan, who later pressed charges. It’s not a good idea to mess with him on the football pitch. He knows how to defend himself, and he still remembers his childhood judo holds. He even got a criminal record after the Euro qualifier with Ireland that put Poland in the tournament. The charges? Drinking alcohol in public. Or specifically, sipping champagne during the celebrations in the stadium. Luckily, the police weren’t overly keen to interview all 57,500 witnesses, and the case was quickly closed. He always says that life has been kind to him, and now he has the chance to give something back. He’s involved in charity, e.g. by contributing to the Noble Box project, and donating items for Great Orchestra of Christmas Charity auctions. In 2014, he visited a refugee camp in Jordan as a UNICEF Goodwill Ambassador, and told the story of little Mustapha, a victim of the Syrian conflict, in a special video. Lewandowski still has a long way to go before he becomes another Messi or Ronaldo, who have recently dominated the Golden Ball competition for the best football player of the year (he came in fourth in 2015). It was “only” his performance in the Champions League versus the cups they both won. But simply being mentioned in the same breath as those players testifies to his greatness. He is in a class of his own. Built like Apollo, smiling, fluent in German and English, he sends out the message: work on yourself and step by step you will be who you want to be. “Lewy” gives us hope that even a frail boy from a small town playing with goals made out of backpacks can make it big. Poland has not a player of this calibre since Zbigniew Boniek. He’s our pride and has put Poland on the map. To quote rapper Quesek: “The whole world is impressed, and we want to thank you, because Robert, you make us all feel better.” ■

©get tyimages (2)

L i f e Sto ry

Â©credits

PR OM O C J A

ARTIS WELLNESS CLUB

NAJNOWOCZEŚNIEJSZY KLUB FITNESS W POLSCE ARTIS Wellness Club to wyjątkowe miejsce stworzone z myślą o osobach, dla których ruch i zdrowie są ważnymi elementami życia. ARTIS powstał dla ludzi, którzy wierzą w ideę wellness i chcą w świadomy sposób osiągać stan równowagi organizmu. Należysz do tej grupy? Już teraz odwiedź ARTIS Wellness Club i poczuj, że ktoś naprawdę o Ciebie dba.

Realizuj swoje cele treningowe w doskonale wyposażonej strefie fitness

Trenuj tak, jak lubisz – wybierz zajęcia fitness idealne dla Ciebie

Strefa fitness w ARTIS Wellness Club została wyposażona w sprzęt z najlepszej i najbardziej nowoczesnej linii urządzeń ARTIS marki Technogym. Sprzęt ten zapewnia nie tylko najwyższe bezpieczeństwo ćwiczeń, ale przede wszystkim czyni trening przyjemnym i bardzo efektywnym. Do Twojej dyspozycji oddajemy Strefę Cardio, Strefę Siłową, Strefę Funkcjonalną, Strefę Treningu Personalnego i Strefę Indoor Cyclingu.

ARTIS Wellness Club posiada szeroką ofertę zajęć grupowych dla osób w różnym wieku i na każdym poziomie aktywności fizycznej – od zajęć wydolnościowych wzmacniających układ sercowo-naczyniowy i spalających tkankę tłuszczową, poprzez zajęcia kształtujące i modelujące sylwetkę, aż do zajęć rozciągających i relaksujących. Wszystkie zajęcia grupowe prowadzone są przez wykwalifikowaną i doświadczoną kadrę instruktorów, która dopasuje trening do Twoich możliwości i ograniczeń czasowych związanych z Twoim trybem życia i pracy.

Zadbaj o ciało i duszę w Strefie Wellness & SPA Wizyta w klubie nie musi kojarzyć się tylko z koniecznością wykonania monotonnego treningu. W ARTIS Wellness Club wierzymy, że czas spędzony w klubie może być urozmaicony i przyjemny, dlatego przygotowaliśmy szeroką ofertę usług dodatkowych, pozwalających zadbać nie tylko o ciało, ale również umysł. Nasi klienci mogą korzystać m.in. z usług rehabilitacyjnych świadczonych przez profesjonalnych fizjoterapeutów, planów dietetycznych przygotowanych w konsultacji z najlepszymi dietetykami, a także zabiegów relaksacyjnych i upiększających w strefie SPA.

Zrób coś dla siebie – my zajmiemy się Twoim dzieckiem

Wznieś swój trening na wyższy poziom z aplikacją ARTIS Club ARTIS Wellness Club to jeden z niewielu klubów w Polsce stawiający na wykorzystanie najnowocześniejszych technologii. Dołączając do ARTIS Club, otrzymasz dostęp do wyjątkowej aplikacji, dzięki której będziesz mógł zapisywać rezultaty z ćwiczeń wykonanych w domu, w klubie oraz na zewnątrz, obserwować swoje postępy i dzielić się nimi ze znajomymi. Zyskasz również łatwy dostęp do programów treningowych przygotowanych przez Twojego trenera.

Połączenie macierzyństwa z chwilą relaksu dla siebie to nie lada wyzwanie. W ARTIS Wellness Club stworzyliśmy przyjazną, dedykowaną strefę dla dzieci, w której wykwalifikowany personel zaopiekuje się Twoim dzieckiem. Ty w tym czasie będziesz mogła bez przeszkód przeprowadzić zaplanowany trening, skorzystać z relaksującego masażu czy wykonać zabieg upiększający.

Umów się na pierwszą wizytę i przetestuj ARTIS Wellness Club: tel: 607 599 500 www.artisclub.pl

move live inspire

Wyjątkowe Wyjątkowe miejsce miejsce do do treningu treningu ii relaksu relaksu w w warszawskim warszawskim Wilanowie Wilanowie

Nowocześnie Nowocześnie wyposażone wyposażone strefy strefy do do ćwiczeń ćwiczeń

Doskonała Doskonała lokalizacja: lokalizacja: Royal Royal Wilanów Wilanów

Strefa Strefa Wellness Wellness && SPA SPA

Wykwalifikowana kadra trenerów i fizjoterapeutów

Komfortowa Strefa Saun

Strefa dla dzieci

polish hits

dinoparki

d i n oz au ry wc i ą ż ż y j ą the Polish dinosaurs are still alive Dinozaury wyginęły mniej więcej 237 milionów lat temu. Nie, pomyłka! Wówczas się pojawiły, a wyginęły 66 milionów lat temu. Na nas, którzy żyjemy z dnia na dzień, takie uchybienie nie robi wrażenia. Za to sumy, jakie zarabiają te gady, owszem. ❚ The dinosaurs became extinct around 237 million years ago, right? Wrong. This is when they first appeared. They actually died out 66 million years ago. An error of this magnitude does not make much of an impression on us, living from day to day. But the earnings of these reptiles certainly do. tekst | by tomasz kondr

dinoparki

arierę w książkach dinozaury robią od mniej więcej połowy XIX w. Pojawiły się u Charlesa Dickensa, potem u Arthura Conan Doyle’a. Angielskich klasyków przebił Amerykanin Michael Crichton, którego powieść Park jurajski z 1990 r. nie tylko pobiła rekordy sprzedaży, ale rozpętała prawdziwą dinozauromanię. Książką o wskrzeszeniu prehistorycznych zwierząt natychmiast zainteresował się przemysł filmowy i trzy lata później widzowie pod każdą szerokością geograficzną ruszyli do kin. Obraz Stevena Spielberga zgarnął trzy Oscary i przyniósł twórcom gigantyczne zyski. Budżet filmu wyniósł 63 mln dol., na biletach zarobili tychże dolarów ponad miliard! Po książkę Crichtona pewnie sięga już niewielu, na filmy „jurajskie” – zwłaszcza na wersję 3D, która uświetniła 20-lecie serii – wciąż walą tłumy. Jednak nawet najbardziej doskonały obraz nie zastąpi bezpośredniego obcowania z dinozaurami. Jak to możliwe? Oczywiście dzięki jurajskim parkom rozrywki. Co prawda największe powstały w Hollywood i na Florydzie, ale na punkcie dinozaurów oszalała nie tylko Ameryka. Mniejsze i większe dinozaury biegają po wszystkich kontynentach, w tym także nad Wisłą.

Dinosaurs have been successful in books since the mid-19th century, where they appear in the works of Charles Dickens and Sir Arthur Conan Doyle. These English classics were recently outdone by the American Michael Crichton, whose novel Jurassic Park (1990) not only broke sales records, but sparked worldwide “dinomania”. The rights to the book, whose plot revolves around these prehistoric animals being brought back to life, were instantly purchased by the film industry. The film of the same name screened all over the world in 1993. This Steven Spielberg production won

Wchodzimy do filmu Pierwszy tego typu park tematyczny w Polsce nieprzypadkowo powstał w Bałtowie. To właśnie tu w 2001 r. dr Gerard Gierliński natknął się na ślady „polskich” dinozaurów. Dziś Jura Park Bałtów to park rozrywki dla całej rodziny. Repliki dinozaurów pieczołowicie wykonali w skali 1:1 specjalizujący się w tej dziedzinie rzeź-

Szwajcarski zegarmistrz Louis Moinet skonstruował zegarek Jurassic Tourbillon zawierający fragment skamieniałego gada. Cena za jeden egzemplarz – ponad 217 tys. dol. ❚ Luxury watchmaker Louis Moinet has produced a limited-edition Jurassic Tourbillon watch featuring a piece of a fossilised reptile. The price of one of these is over USD 217,000.

Gady znoszące złote jajka Golden-egg laying dinosaurs Wpisanie hasła „zabawka-dinozaur” w wyszukiwarkę największego sklepu internetowego przynosi ponad 21 tys. ofert! Dmuchana jurajska trampolina kosztuje 6,5 tys. dol., ale „autentyczna” kość piszczelowa kamptozaura – 1 tys. ❚ When you enter the words “toy-dinosaur” into the search box of the largest online store, you get over 21,000 offers. An inflatable Jurassic trampoline will set you back USD 6,500 but you can get an “authentic” tibia bone of a camptosaurus for USD 1,000.

Jurassic Park Stevena Spielberga zgarnął trzy Oscary w kategoriach: dźwięk, montaż dźwięku i efekty specjalne. ❚ Steven Spielberg’s Jurrasic Park won three Academy Awards in the following categories: sound, sound editing and special effects.

polish hits

REKLAMA

polish hits

W Zatorze, małej miejscowości w Małopolsce, jedną z głównych atrakcji jest Park Ruchomych Dinozaurów – Dinozatorland. ❚ One of the key attractions of Zator, a small village in Lesser Poland is an Animated Dinosaur Park – the Dinozatorland.

dinoparki

biarze pod czujnym okiem naukowców. Obok dwustu replik i zachowanych oryginalnych skamieniałości podziwiać można zwierzyniec z rzadkimi (prawdziwymi) zwierzętami, skorzystać z rollercoastera czy pójść do kina 5D. Trójwymiarowy obraz plus dodatkowe efekty powodują, że niemal wchodzimy do filmu. Prehistorię poznać można także aktywnie i zabawić się w archeologa. Uwaga, wykopanie w Bałtowie pozostałości po dinozaurze jest wysoce prawdopodobne! Największy nie tylko polski, ale także europejski park jurajski znajduje się w Krasiejowie. I tutaj atrakcji nie brakuje. Podróż 300-metrowym tunelem w kapsule czasu to niezapomniana lekcja historii naszej planety. Wrażenie na zwiedzających robi także oceanarium prezentujące wymarłe gady. Parki dbają nie tylko o rozrywkę, ale prowadzą też działalność edukacyjną. Jeśli nieruchome repliki dinozaurów już wam się znudziły, polecam wizytę w Malborku. Miasto słynie co prawda z krzyżackiego zamku, ale nie mniejszą atrakcją staje się park z animatronicznymi – czyli poruszanymi za pomocą silników – dinozaurami. Ci, którzy nie lubią podróżować, mogą się wybrać na objazdowe wystawy pradawnych gadów.

three Academy Awards and made an enormous profit. Jurassic Park turned out to be the deal of a lifetime for the producers – the film grossed over a billion USD on a budget of 63 million USD. Crichton’s book probably has few readers these days, but crowds continue to storm cinemas to see Jurassic Park films, including the latest anniversary 3D version. But, not even the most perfect visuals can compare with actually experiencing dinosaurs. How is this possible? We can stand face to face with a dinosaur at the numerous Jurassic amusement parks out there. The largest ones are in Hollywood and Florida, but dinosaurs now range free everywhere, including Poland. Enter the films The first such theme park in Poland was opened in Bałtów, and the location was not chosen by accident. This is where Dr Gerad Gierliński discovered traces of “Polish” dinosaurs in 2001. Jura Park Bałtów is now an amusement park for all ages. The life-sized dinosaur

Pierwszy dinopark w Polsce powstał w Bałtowie. To właśnie tu w 2001 r. dr Gerard Gierliński natknął się na ślady „polskich” dinozaurów. Zdj. poniżej: Oceanarium Prehistoryczne w Krasiejowie. ❚ The first such theme park in Poland was opened in Bałtów where Dr Gerad Gierliński discovered traces of “Polish” dinosaurs in 2001. Bottom image: The Prehistoric Oceanarium in Krasiejów.

Dino Product Polska słynie w świecie z wysokiej jakości modeli dinozaurów. Sympatyczne gady produkuje (i eksportuje) kilka naszych wytwórni. Ich figurami można oczywiście ozdobić przydomowy ogródek, ale odbiorcami polskich dinozaurów są przede wszystkim parki tematyczne. Potentatem na jurajskim rynku jest Dino Product z Ostrowca Świętokrzyskiego. To, jak mówi Monika Pękala – kierownik działu marketingu firmy – jedyny producent wielkoformatowych dinozaurów, dla którego najbardziej istotna jest zgodność wyglądu figury z aktualnym stanem wiedzy na temat gadów. Firma współpracuje z uniwersytetami i paleontologami, a wierność historyczna stała się jej misją. Ostrowskie dinozaury eksponowane są do USA i Francji. Inny producent – Krzysztof Kuchnio – wiedzę tworzenia modeli dinozaurów i pasję rzeźbiarską posiadł w niemieckim zagłębiu jurajskim w Germendorfie – dzielnicy Oranienburga. Po powrocie do kraju sam zajął się produkcją modeli i tworzy je nieprzerwanie od 16 lat. Dinozaury produkuje też Adam Bocek z Domaradza, wsi w województwie podkarpackim. Pierwsze zwierzę zrobił dla Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Dinozaur tak się spodobał, że do dziś w Domaradzu powstało ich już kilkadziesiąt. Od pomysłu do dinozaura Madagaskarski archeodontozaur czy pochodzący z Ameryki brachylofozaur z kaczym dziobem? Gdy wybierzemy bohatera, powstaje rzeźbiony w glinie lub plastelinie model. Kolejny etap to wykonanie dokład-

polish hits

dinoparki

Największy w Europie dinopark działa w Krasiejowie. Oprócz parku można tu zwiedzić Muzeum paleontologiczne. the largest dinopark in europe is based in krasiejów. One of its attractions is a paleontological museum.

replicas were made by sculptors specialising in this area, under the watchful eyes of scientists. In addition to two hundred replicas and original fossils, there is a zoo with rare (real) animals, a rollercoaster, and a 5D cinema with special effects to make you literally feel what is happening. Europe’s largest dino park is in Krasiejów, Poland. It has no shortage of attractions. The trip down the 300-metre tunnel is an unforgettable lesson in the history of our planet. The oceanarium, with its extinct reptiles, never fails to impress. The parks offer both entertainment and education. But if you have seen enough of static dinosaur replicas, you should head to Malborkwith another dino attraction – a park with animatronic dinosaurs. Those not fond of travelling (presumably few and far between among the readers of this magazine) can visit travelling ancient reptile exhibitions. Dino Product Poland is famous for the quality of its dinosaur models. Convincing replicas are produced (and exported) by a number of domestic manufacturers. You can get a dinosaur for your front lawn if you wish, but they are

©wojciech franus

nego odlewu. Czasami wnętrze dinozaura naturalnej wielkości kryje stalową konstrukcję, na którą nakładana jest specjalna siatka. Dopiero na nią nanosi się masę z tworzywa sztucznego, czyli... skórę dinozaura. Bywa, że modele – jak w pracowni Adama Bocka – są wykonywane ręcznie. Gotowy odlew jest pieczołowicie malowany. Całość trzeba zabezpieczyć, tak by niestraszne mu były warunki pogodowe. Ale same rzeźby nie wystarczają. Prehistoryczne gady powstające w Ostrowcu Świętokrzyskim najlepiej wyglądają w specjalnych scenografiach z typową roślinnością i innymi zwierzętami. Specjalnością wytwórni są też dioramy, czyli zrekonstruowane lasy, które porastały nasz kontynent 320 mln lat temu, oraz zrekonstruowane dno morskie sprzed 450 mln lat. Ostrowieccy twórcy znani są też z tunelu czasu, który w przestrzeni długości 800 m łączy jurajską scenografię i projekcje multimedialne. Pisałem ten tekst w stołecznej kawiarni, kiedy do lokalu wszedł z mamą młody człowiek. Kiedy mama zamawiała deser, syn podszedł do kącika dziecięcego i chwycił małego dinozaura. Oczy mu się zaświeciły, ale kiedy zauważył, że jest obserwowany, odłożył zabawkę speszony. Może rośnie nam polski Spielberg? ■

mainly purchased by theme parks. Dino Product, in Ostrowiec Świętokrzyski, is a giant among manufacturers of mock-up dinosaurs. According to Marketing Director Monika Pękala, the company “is the only manufacturer of large-scale dinosaurs that prides itself in ensuting that the dino figures are consistent with current scientific discoveries”. The company works closely with universities and paleontologists, and has made historical consistency its mission. Ostrowiec dinosaurs are on display in the United States and France. Another manufacturer, Krzysztof Kuchnio, got his knowledge on how to create dinosaur models, as well as his passion for sculpture, from the Wildlife Park in Germendorf (a district of Oranienburg), in Germany. When he returned to Poland, he began producing models and is still at it 16 years later. Adam Bocek, from Domaradz, a village in the Subcarpathian Voivodeship, also makes dinosaur mock-ups. His first was a present for the Great Orchestra of Christmas Charity event. It was a success and production continued. From idea do dinosaur The archeodontosaurus from Madagascar? The duckbilled brachylophosaurus from America? The spinosaurus from Africa? Once the decision on which

dinosaur to reconstruct has been made, a clay or plasticine model is made. The next stage is the making of a detailed cast. This makes the job fascinating, but also arduous and time-consuming. Sometimes the interior of the dinosaur hides a steel structure covered by special mesh. This is then covered with a mass of plastic, i.e. the dinosaur’s skin. The models are sometimes handmade. This is the case with Adam Bocek’s business. The cast is painted in incredible detail. The model must be protected against the effects of harsh atmospheric conditions. The sculpture is not enough, though. Ostrowiec Świętokrzyski dinosaurs look best in special settings with the right flora and fauna. The company specialises in dioramas, or reconstructed forests that grew 320 million years ago, and a reconstructed sea floor dating back 450 million years. The Ostrowiec artists are also known for the time tunnels they make. These are 800 metres long, and combine Jurassic settings with multimedia projections. I was writing this story in a café in Warsaw, when a young man came in with his mom. When his mom was ordering, the boy went to the children’s corner and fished out a small dinosaur. His eyes lit up, but he put the toy back as soon as he saw he was being watched. He might be the next Spielberg. Who knows? ■

©credits

REKLAMA

nasze rekomendacje

film

c u lt u r e

Niechciana wizyta

unwanted visitors

Obcy? Raczej dobrzy znajomi. Dwie dekady temu armia paskudnych kosmitów zmieniła sposób świętowania Dnia Niepodległości oraz krajobraz kilku miast na świecie. Po sromotnej porażce goście z innej planety wracają i znów chcą się u nas zadomowić. Czoła im znów stawią starzy wyjadacze – David Levinson (Jeff Goldblum) i Thomas Whitmore (Bill Pullman). O dobre imię następnego pokolenia ziemskich bohaterów walczy Jake Morrison (Liam Hemsworth). ❚ Strangers? No, pretty good friends. Two decades ago, an army of nasty aliens redefined Independence Day celebrations, and turned the landscape of several world cities upside down. Having suffered an epic defeat, our extraterrestrial guests are coming back to Earth to settle down here for good. They find themselves up against the old guard – David Levinson (Jeff Goldblum) and Thomas Whitmore (Bill Pullman) – once more. Jake Morrison (Liam Hemsworth) fights for the good name of the next generation of earthy heroes. Dzień Niepodległości: Odrodzenie, reż. Roland Emmerich | Independence Day: Resurgence, dir. Roland Emmerich, opens 24 June

Odlot małolata

bumpy childhood

Rzadko w polskim kinie zdarza się taki debiut – szalony, niekonwencjonalny i totalnie nieprzewidywalny. Główny bohater, Micki House, jest jeszcze dzieckiem, ale postrzega świat inaczej, niż byśmy tego oczekiwali. Po swojemu ocenia nie tylko kolegów z klasy, ale też mamę i jej nowego „chłopaka”. Jak słusznie zauważa reżyser, dorastanie nie jest dla dzieci. A jego film jest dla każdego. ❚ Polish cinema rarely sees such brilliant debuts – bold, bright, unconventional, and totally unpredictable. The main character, Micki House, is still is a child but he looks at the world very differently than expected. Micki has his own distinctive way of looking at his class mates, and his mother and her new “boyfriend”. This film is perfect for all the family. Baby Bump, dir. Kuba Czekaj, opens 3 June

theatre Wyśpiewać miłość

sing love

Tristan and Isolde, dir. Mariusz Treliński, premieres on 12 June, Teatr Wielki-Opera Narodowa, Warsaw

Tristan i Izolda Richarda Wagnera to jedna z najciekawszych oper romantycznych, przekraczająca granice gatunku. Opowieść o sile miłości tym razem wziął na warsztat Mariusz Treliński, a jego inscenizacja jest efektem współpracy warszawskiej Opery Narodowej, nowojorskiej Metropolitan Opera i pekińskiego National Centre for the Performing Arts. ❚ Tristan and Isolde is one of the most captivating romantic operas ever written, and transcends the boundaries of the genre. It’s not only a tale of tragic love, but a main cultural highlight and the outcome of a joint effort between the National Opera in Warsaw, New York’s Metropolitan Opera, and Beijing’s National Centre for the Performing Arts.

Odcienie awangardy

shades of the avant-garde

Reliefy z czworobocznych asteroid czy mozaiki kolorowych kwadratów – wystawa Spectra Art Space Masters prezentuje najbardziej charakterystyczne prace Henryka Stażewskiego, patrona awangardy oraz najwybitniejszego przedstawiciela abstrakcji geometrycznej w polskiej sztuce. Plus gratka dla kolekcjonerów sztuki – aneksem do ekspozycji jest unikatowy obraz Władysława Strzemińskiego Powidok słońca. Kobieta w oknie. ❚ Monochromatic reliefs built from quadrilateral asteroids, mosaics of bright squares, and compositions whose main theme is the spectrum of dispersed light – the Spectra Art Space Masters exhibition presents the signature works of Henryk Stażewski, the father of the avantgarde and the preeminent exponent of geometric abstraction in Polish art. The unique Władysław Strzemiński painting, Afterimage of Light. A woman in a window is a true treat for art lovers. Spectra Art Space Masters, Fundacja Rodziny Staraków, ul. Bobrowiecka 6, Warsaw, until 31 July

art Striptiz muzyków

musical striptease

Jeszcze niedawno zajrzenie do garderoby muzyków z The Rolling Stones było marzeniem niejednego fana. Teraz każdy może poznać kulisy tras koncertowych i wideoklipów Stonesów. Każdy, kto wybierze się na tę wystawę. ❚ At the peak of their popularity, many Rolling Stones fans must have dreamt of getting backstage somehow. Now we can all see the band members’ dressing rooms. plus never-before-seen videos and film footage. That is all of us who go to London to see the Exhibitionism: The Rolling Stones exhibition. Exhibitionism: The Rolling Stones at Saatchi Gallery, London, until 4 September

book Powrót do dzieciństwa

childhood revisited?

Dlaczego Picasso jest do niczego? swing love

Kim jest Pippi Pończoszanka czy dzieci z Bullerbyn – wiedzą wszyscy. Ale kim była kobieta, która wymyśliła najsilniejszą dziewczynkę świata – już niekoniecznie. Autorka biografii Astrid Lindgren kreśli wnikliwy portret pisarki ze wsi w Smålandii, która musiała zmierzyć się m.in. z samotnym wychowaniem syna. ❚ Everyone is familiar with such characters as Pippi Longstocking, the Six Bullerby Children, and the Brothers Lionheart. But the woman who invented them is nowhere near as widely known. The author of Astrid Lindgren’s biography presents an insightful portrait of the writer, a girl from a village in Småland who grew up to face many challenges in life.

Dla 7-letniego Kajtka Picasso może być bohaterem kreskówki, a Rafael nazwą czekolady. Chłopiec nie boi się pytać mamy – autorki książki – np. dlaczego Matisse namalował kobietę z zieloną twarzą? Odpowiedzi składają się na ten „podręcznik” o sztuce. Przeczytajcie go z dziećmi! ❚ Chances are that seven-year-old Kajtek thinks that Picasso is a cartoon character, Rafael a brand of chocolate, and rococo a clucking hen. The boy isn’t afraid to judge or ask his mother – the author of the book – why Matisse painted a woman with a green face. The answers to Kajtek’s questions make up this unique, richly illustrated album. A must-read!

Margareta Strömstedt Astrid Lindgren. Opowieść o życiu i twórczości, Wyd. Marginesy

Ewa Jałochowska Historia sztuki dla dzieci i rodziców, Wyd. Bukowy Las

niezła frajda

lots of fun

Małej reporterki Neli nikomu nie trzeba przedstawiać. Tym razem wspólnie z podróżniczką dowiemy się m.in., czego boją się oceloty, dlaczego skrzydlica bywa groźna, gdzie w Wietnamie znajdziemy miasto piasków i dlaczego w Japonii warto przejść kurs ninja. Miłej podróży! ❚ Nela, the Little reporter need no introduction in Poland. In her next book she will tell us what ocelots are afraid of, why a lionfish can be dangerous, where you can find the city of sands in Vietnam and why it is worth taking a ninja class in Japan. Have a safe next journey, Nela. Śladami Neli. Przez dżunglę, morza i oceany, Wyd. Burda

good food

cukierki świata

s o sweet ! Czasem mają ostry lub pikantny smak, czasem są bardziej kwaśne niż cytryna. Ale Jedno jest pewne – od starożytności kocha je cały świat, i dorośli, i dzieci. ❚ They may be spicy or hot, or more sour than lemon. But one thing is certain – sweet treats have been loved by adults and children alike since antiquity. tekst | by monika kucia

Zephyr Te łotewskie cukierki robione są z masy jabłkowej (czasem z dodatkiem innych owoców). Nie zawierają tłuszczu, są za to źródłem błonnika i pektyn, co dobrze wpływa na trawienie i oczyszczanie organizmu z metali ciężkich. Dlatego są rekomendowane przez Łotewskie Stowarzyszenie Dietetyków. ❚ This Latvian candy is made from apple pulp (sometimes other fruit as well). It contains no fat and is rich in fibre and pectin – all the better to aid digestion and help the body remove heavy metals. That’s why it is endorsed by the Latvian Association of Dieticians.

Indonezyjskie cukierki z duriana ❚ Indonesian durian candy Durian to popularny owoc w Azji Płd. o charakterystycznym zapachu. Niektórzy kojarzą go z odchodami, terpentyną, cebulą i używanymi skarpetami. Odór jest tak silny, że zabronione jest wnoszenie duriana na lotnisko czy do hotelu. Cukierki powstają z tego właśnie owocu. ❚ Durian is a popular South Asian fruit with an inimitable odour that some find reminiscent of excrement, turpentine, onions, or smelly socks. The odour is so powerful that durians cannot be taken on board aeroplanes or inside hotels. Candy is made from this fruit.

Salmiak Cukierki ze słonej lukrecji (tzw. turecki pieprz) są przysmakiem Skandynawów. Niemal zawsze czarne lub ciemnobrązowe mają mocny słono-słodki lub ostry smak. Dla koneserów. ❚ Salty liquorice candy (also known as Turkish Pepper) is a popular sweet snack in Scandinavia. It is nearly always black or dark brown, and has a strong sweet and salty (or stinging) flavour. For true gourmets.

Dropsy London Icons ❚ London Icons candy drops Słodka pamiątka z Londynu w puszce z wszelkimi symbolami miasta. Frapujący smak wiśni i migdałów jest tym ciekawszy, że pestka wiśni jest naturalnym źródłem migdałowego aromatu. Do kupienia w Harrodsie. ❚ A sweet souvenir from London that comes in a tin embellished with all symbols of the city. The intriguing cherry and almond flavour becomes even more baffling when you learn that the cherry pit is the natural source of the almond aroma. Available from Harrods.

Carambar Mają 7 cm długości, są ciągnące i występują w wielu smakach – od cytryny po watę cukrową. Powstały w 1954 r. we Francji i miały być małymi tradycyjnymi cukierkami, ale... podczas produkcji popsuła się maszyna i powstały długie batony. ❚ They are 7 cm long, chewy and come in many flavours, ranging from lemon to candy floss. They were invented in France in 1954, and were meant to be regular candies, but a machine broke during production, and so we have the long bars we know today.

Amerykańskie miękkie fasolki z żelowym wnętrzem są dostępne w wielu niespodziewanych smakach, np. zgniłego jajka, wymiocin, pasty do zębów i soku ze stonogi. Zna je też Harry Potter. ❚ Soft beans with a jelly centre. Available in many different flavours, including a few unexpected ones, such as rotten eggs, vomit, toothpaste and millipede juice (the Bean Boozled series). The Harry Potter series mentions “every flavour beans” inspired by jelly beans.

Polkagris

Cukierki z lukrecji ❚ Liquorice candy Bezcukrowe dropsy o smaku syropu na kaszel. Ziołowe, gorzkie, czarne. Popularne w Holandii, Skandynawii, Wielkiej Brytanii. Mają właściwości bakteriobójcze. ❚ Sugar-free candy that tastes like cough syrup. Herbal, bitter and black. It’s enormously popular in the Netherlands, Scandinavia and the UK. It also has germicidal properties.

Jelly Belly

La bêtise de Cambrai Pochodzą z Francji. Te oryginalne XIX-wieczne były miętowe, co przyczyniło się do ich popularności tam, gdzie działały kopalnie i ludzie cierpieli na choroby płuc – mięta pomagała im oddychać. Dziś produkowane są w różnych smakach. Słodyczy dodają im paski karmelu. ❚ These also hail from France. The original flavour of these 19th-century boiled sweets was mint. This made them popular anywhere near mines, as people invariably suffered from lung diseases, and mint helped them breathe. Caramel stripes add sweetness.

Szwedzkie miętowe landrynki w kształcie biało-czerwonych lasek. Cukierki zostały po raz pierwszy zrobione w 1859 r. w mieście Granna. W produkcji splatano ze sobą cukrowe masy. Jak w tańcu – a dokładnie w polce. Gris to zaś „świnka”, czyli niegdyś szwedzkie określenie na słodycze. ❚ White-and-red candy canes with a peppermint flavour from Sweden. Polkagris was invented in the town of Gränna in 1859. Differently coloured sugar dough was twisted together to make the candy. Just like in a dance – a polka to be exact. “Gris” means “pig”, but used to mean “candy” as well.

Economy Candy W Lower East Side w Nowym Jorku od 1937 r. działa sklepik z cukierkami – Economy Candy – prowadzony przez trzecie już pokolenie właścicieli. Można tam znaleźć tak rzadkie amerykańskie słodycze jak batonik Abba-Zaba, Bit-O-Honey, Turkish Taffy, Charleston Chew, PayDay czy Sky Bar – niektóre także w sentymentalnych opakowaniach vintage czy w charakterystycznym papierku „I <3 NY”. ❚ The tiny Economy Candy store is now being run by the third generation of owners, and has been selling candies in New York’s Lower East Side since 1937. They have such rare American sweets as Abba-Zaba bars, Bit-OHoney, Turkish Taffy, Charleston Chew, PayDay, and Sky Bar. Some of them come in sentimental vintage packaging or the distinctive “I <3 NY” wrapping paper.

good food

cukierki świata

Kohuke

11 Huamei

Suszone śliwki huamei były od wieków ulubioną przekąską w Chinach, szczególnie po obfitym posiłku. Tradycyjnie huamei to suszone i solone śliwki aromatyzowane lukrecją i czasem sokiem z cytryny, anyżem albo goździkami. Najpierw cukierek jest słodki i kremowy, ale gdy dotrzemy do ukrytego w środku huamei, pojawia się miły kwaśny smak. ❚ For centuries, huamei, or preserved plums, have been a favourite Chinese snack, especially after a sumptuous meal. Traditional huamei are dried and salted plums, scented with liquorice, or sometimes with lemon juice, aniseed or cloves. Initially, the snack has sweet and creamy flavour, but as you reach the huamei inside it reveals a pleasant sour taste.

Brigadeiros

Landrynki Jardin Rich ❚ Jardin Riche fruit drops

Selamlique ❚ Selamlique Tzw. lokum albo „turkish delight”, czyli rodzaj galaretki wyrabianej z mąki pszennej lub skrobi ziemniaczanej oraz cukru z dodatkiem migdałów, pokryty warstwą czekolady. Selamlique w formie cukierka jest aromatyzowane różą, cynamonem, granatem w tradycyjnych wersjach i pokryte złotym pyłem. Słowo selamlique pochodzi od dawnych tureckich pałaców i willi, w których wydzielana była część gościnna. Selam to powitanie. ❚ Also known as lokum, or Turkish delight, this is a jelly-like confection based on wheat flour or potato starch, sugar, and almonds, coated in chocolate. Turkish delight was traditionally scented with rose, cinnamon, or pomegranate, and coated in golden dust. The word selamlique alludes to the part of an old Turkish palace or mansion where guests were greeted. Selam means greeting.

100

Luksusowe landrynki o naturalnym smaku i nietypowych kształtach przypominających np. owoce lub ziarna kawy. Mają ukraińskie korzenie. W Polsce pojawiły się w kilku wariantach smakowych i odmianach tematycznych, m.in. w kolekcji patriotycznej z postaciami z polskiej historii, ale też z ciekawymi miejscami w naszym kraju czy z motywami świątecznymi. ❚ Luxury fruit drops that come in natural flavours and unusual shapes that resemble fruit or coffee beans. Their roots are Ukrainian. They are available in Poland in several flavours and thematic variants, including a patriotic collection featuring great personages of Polish history, another with iconic Polish landmarks, and even a Christmas collection.

Brazylijskie kulki ze słodzonego skondensowanego mleka, kakao i masła. Obtaczane w orzechach, kakao i cukrze pudrze. Ich nazwa upamiętnia generała (port. brigadeiro) sił powietrznych Eduarda Gomesa, który je rozpowszechnił. ❚ Brazilian fudge balls made with sweetened condensed milk, cocoa and butter. They are coated in nuts, cocoa and icing sugar. Their name is a tribute to Air Marshal (brigadeiro in Portuguese) Eduardo Gomes.

Gobstopper Kulki w twardej skorupce. Każda ma inny smak i inny kolor. Tradycyjna wersja ma 1–3 cm średnicy, ale są także dostępne większe. Wielu brytyjskich uczniów w latach międzywojennych złamało na gobstopperach zęby. Opisane w książce Charlie i fabryka czekolady. ❚ Round hard candy. Each one has a different colour and flavour. The traditional gobstopper is 1-3 cm. Many British pupils broke their teeth munching gobstoppers between the wars. This candy is mentioned in the book Charlie and the Chocolate Factory.

Estońskie: kohuke, łotewskie: biezpiena sieriņš, litewskie: varškės sūrelis, czyli batoniki z twarogu popularne u wybrzeży Bałtyku. Ser jest prasowany z cukrem, a w środku ma nadzienie z dżemu, może być jagodowy albo o smaku kiwi. Batonik pokryty jest czekoladą lub karmelem. ❚ Estonian kohuke, Latvian biezpiena sieriņš, Lithuanian varškės sūrelis. What we are dealing with here are curd snacks popular on the Baltic coast. Curd cheese pressed with sugar and a bilberry or kiwi jam filling. The snack is coated in chocolate or caramel.

good food

cukierki świata

Grisettes de Montpellier Czarne ziołowe cukierki z dodatkiem miodu i lukrecji pochodzące z Montpellier na południu Francji. Wyrabiane są tam od średniowiecza. Ich produkcja znacząco wzrosła w XVIII w. i do dziś cieszą się niesłabnącym uznaniem. ❚ Black, herbal candy with a touch of honey and liquorice from Montpellier in southern France, where it has been manufactured since the Middle Ages. Production in the 18th century, and they are still popular today.

single Malt Scotch Cordials

Cukierki owocowe cięte ❚ Fruit slice candy Słodycze o sercu z owoców i ziół – gruszki z bergamotką, malin z szałwią, truskawek z rozmarynem, cytryny z lawendą, pomarańczy z goździkami. Prosto z Nowego Jorku! ❚ Sweet treats with a fruity and herbal heart – pear and bergamot, raspberry and sage, strawberry and rosemary, lemon and lavender, orange and clove. Straight from New York City.

Czeskie Lentilki ❚ Czech Lentilki

Oldskulowe M&M’sy. Czekoladowe cukiereczki produkowane są od 1907 r. do dziś w mieście Holešov na Morawach. Przedmiot pożądania polskich dzieci w czasach PRL-u. ❚ Retro M&Ms. These chocolate drops have been made in the Moravian town of Holešov since 1907. An object of desire in Communist Poland.

Werther’s original Legenda głosi, że dawno temu w miasteczku Werther w Niemczech cukiernik Gustav Nebel stworzył cukierki ze świeżej śmietany, prawdziwego masła, białego i brązowego cukru, szczypty soli i mnóstwa czasu. Długotrwałe gotowanie zagęszcza smak i sprawia, że cukierki mają jedwabistą konsystencję. Dziś wytwarzane przemysłowo. ❚ Legend has it that once upon a time, in the German town of Werther, a confectioner by the name of Gustav Nebel made candy from fresh cream, real butter, white and brown sugar, a pinch of salt, and plenty of time. It’s the long boiling that condenses the flavour and creates the silky texture. Today, they are mass produced.

Krówki z Milanówka ❚ Milanówek cream fudge Krówka to cukierek z mleka i cukru, który ulega krystalizacji i tworzy przyjemną skorupkę, pozostawiając w środku płynny karmel. Trwa wieczny spór, czy lepsza krówka ciągnąca, czy krucha. Milanówek pod Warszawą jest stolicą polskich krówek od ponad 60 lat. ❚ Cream fudge is a treat made of milk and sugar that crystallises to form an irresistible crust on the outside, and creamy caramel on the inside. Milanówek near Warsaw is the Polish cream fudge capital.

23 Peardrops

102

Brytyjskie dropsy sięgające swą historią do czasów wiktoriańskich. Na jednej półce z landrynkami rabarbarowymi i anyżowymi świderkami. Niestety dziś w produkcji wbrew nazwie nie używa się gruszek, a octan izoamylu, związek chemiczny, z którego bierze się charakterystyczny smak. Związek ten jest produkowany przez drożdże w czasie fermentacji i jest także obecny we wszystkich piwach. ❚ British drops whose history goes back to the Victorian era. They are in a special class with rhubarb hard candy and aniseed twists. Unfortunately, contrary to their name, they are no longer made with real pears, but with isoamyl acetate, a chemical that recreates their distinctive flavour. This compound is formed by yeast during fermentation and can also be found in beer.

Tylko dla dorosłych. W skorupce z ciemnej czekolady ukryty jest łyk najlepszej szkockiej. W Ameryce te łakocie mogą kupować jedynie osoby powyżej 21. roku życia. ❚ For adults only. The dark chocolate crust reveals a sip of the finest Scotch in the centre. You must be 21+ to buy this sweet treat in the US.

REKLAMA

good food

humus

klasyka

classics

Tradycyjny humus to połączenie zmiksowanej cieciorki z tahiną, czyli pastą sezamową z dodatkiem oliwy z oliwek, soku z cytryny, czosnku i przypraw. A co najważniejsze – każdy może go bez problemu zrobić. Więc do dzieła! ❚ Traditional hummus is a combination of blended chickpeas with tahini, a sesame paste with a hint of olive oil, lemon juice, garlic and spices. The main thing is that it is so easy to make that anyone can do it. Try it yourself.

wariacje

variations

humus hummus

Ostatnio modne stały się humusy z dodatkami. Mogą nimi być buraki, awokado, szpinak, a nawet słodkie ziemniaki. Najlepiej dipy te smakują z ciepłą pitą, lub innym pieczywem, świeżymi warzywami i falafelem. Z humusem warto eksperymentować i dodawać go też do sałatek i jako sos do burgerów. ❚ The latest fad is hummus with additions. These include beetroot, spinach and even sweet potatoes. The dip tastes best with warm bread (e.g. pita), fresh veggies and falafel. Hummus lends itself well to experiments, pairs splendidly with salads, and is a good burger condiment.

zalety

Ten pyszny dip z cieciorki za swoje danie narodowe uważają i żydzi, i Libańczycy, i Syryjczycy, i Jordańczycy, i Egipcjanie, i grecy. ❚ This delicious dip made from chickpeas is claimed as a national dish by Israel, Lebanon, Syria, Egypt and Greece. tekst | by agnieszka franus

104

Ten prosty kremowy dip zawiera mnóstwo białka, błonnika, cennych witamin i mikroelementów. Żydzi wierzą, że humus działa jak afrodyzjak, a amerykańska aktorka Natalie Portman nie wyobraża sobie bez niego dnia. ❚ This simple creamy dip has a high fibre content, and is rich in valuable vitamins and microelements. The Jews believe that hummus has aphrodisiacal properties, and US actress Natalie Portman has to have a portion every day.

©istockphoto/get tyimages

merits

promocja

STAROŚĆ NA PIĘĆ GWIAZDEK 5-STAR OLD AGE Dzięki rozwojowi nowoczesnych technologii medycznych oraz poprawie kondycji zdrowotnej, statystyczny Polak żyje 73 lata, a Polka – 81. W kolejnych 20 latach liczba osób w wieku 65+ wzrośnie do 8,5 mln. Kluczowym wyzwaniem stanie się zapewnienie seniorom opieki, również tej na najwyższym poziomie. Owing to the development of modern technologies and the improvement of health condition, a statistical Polish male lives an average of 73 years, while a Polish female – 81 years. The number of people in Poland at the age of 65+ will reach a total of 8,5 million. Providing the seniors with adequate care has become a vital challenge. Choć istnieją państwowe i komercyjne placówki – ich możliwości są ograniczone i często pozostawiają wiele do życzenia. Brakuje też miejsc dla najzamożniejszych seniorów. Takich jak amerykańskie Sun City. Emeryckie enklawy Del Webb w latach 60. stworzył słoneczne miasto dla emerytów – prowadzili tam aktywne życie, grając w golfa. Pierwszy ośrodek odniósł ogromny sukces –Webb otworzył 4 następne Sun City w różnych stanach. W chwili obecnej w USA popularne są lokalne społeczności emeryckie, takie jak Beacon Hill Villages lub Community Without Walls z domkami w okolicy ośrodków medycznych. Dom seniora jak pięciogwiazdkowy hotel W Polsce ten rynek usług stoi u progu ekspansywnej transformacji. Niszę postanowił wykorzystać Dom Maklerski W Investments SA. W Otwocku, ok. 20 km od Warszawy, na ponad 60 tys. m2, buduje luksusowy Dom Seniora Vivante. – Taki ośrodek jak Vivante trudno będzie znaleźć w Europie – zapewnia Aneta Szerszeniewska, Dyrektor PR. – Jego koncepcja łączy w sobie ekskluzywne zamieszkanie, organizację czasu wolnego oraz leczenie i rehabilitację na najwyższym poziomie. Charakter kompleksu, wystrój wnętrz i profesjonalna kadra mają spełniać oczekiwania klientów na co dzień przyzwyczajonych do luksusów. Znajdzie się w nim kaplica wielowyznaniowa, salon SPA czy piwniczka na wino. Rezydenci Domu Seniora Vivante do swojej dyspozycji będą mieli lekarzy, rehabilitantów, kierowcę z limuzyną czy doradcę finansowego zarządzającego majątkiem. – Nasi pensjonariusze będą mogli spędzać czas dowolnie – podkreśla Szerszeniewska. – Na pielęgnacji swojego ogródka, na grze w golfa czy czytaniu książki. Chcemy, aby seniorzy byli aktywni i spędzali jak najwięcej czasu ze sobą. Największą chorobą starości jest samotność, stąd zarówno wnętrza Domu Seniora Vivante, jak i oferta sprzyjać będą celebrowaniu wspólnych pasji.

Dom Seniora Vivante – wizaulizacja hallu głównego z Recepcją i Kafeterią Vivante Senior Home – visualization of the main hall with the reception and cafeteria

Notwithstanding the existence of state-managed and commercial care institutions, the capacity of these facilities is limited and their services leave much to be desired. There is also a scarcity of services targeted at more affluent seniors. Such institutions have begun to appear in the Western world more than fifty years ago. Pensioner’s enclaves In 1960, Del Webb established a sunny community for people over 60 years of age. It allowed the retirees to conduct an active life, made enjoyable by playing golf. The first center was a tremendous success, which led the developer to open four new Sun Cities in different US states. Currently, the US boasts various popular local pensioner’s communities, such as Beacon Hill Villages or Community Without Walls, which offer houses or apartments located nearby medical centers. A 5-star-like senior home In Poland, the market of private services in this area is at the threshold of expansive transformation. The niche is being filled W Investments Brokerage House Jsc – a luxurious Vivante Senior Home is being constructed at lot in Otwock near Warsaw. – Such a facility [like Vivante] is hard to find in Poland – proclaims Aneta Szerszeniewska, the Head of PR. – Its unique concept combines luxury accommodation, organization of free time, as well as top-notch medical treatment. The nature of the complex, its design, and professional personnel is to meet the expectations of the most demanding customers, who are used to conducting a luxurious life. The facility will also feature such units as a multi-denominational chapel, a beauty parlor, or a wine cellar. The residents of Vivante Senior Home will be able to use the services of doctors, rehabilitators, a consierge, limousine drivers, or a financial adviser to manage the seniors’ assets. – Our residents will be able to spend their time as they please – emphasizes Szerszeniewska. – That may include taking care of one’s own garden, playing golf, or reading books. Our idea is that our residents remain active and spend as much time with one another as possible. The worst ailment of old age is loneliness, for that reason, both the design of Vivante Senior Home and its offer will be conducive to celebrating the time spent together.

ta k e a l o o k

styl w podróży

p o d r o dz e z m o dą on the road to fashion zwiewne topy i spódnice, sukienki w stylu retro plus elementy obowiązkowe – Biżuteria podkreślająca kobiecość i kowbojski kapelusz. ale jeśli jest modnie, to niech będzie też wygodnie, zwłaszcza w podróży. ❚ Airy tops and skirts, retro-style dresses plus the indispensable accessories of the season – jewellery that acentuates feminity and a cowboy hat. when something is in fashion, it’d better be comfortable, especially on the road. zdjęcia | photos duncan killick/bulls press

106

modelka po lewej: sukienka alice mccall, kapelusz R.M. Williams, bransoletki gypsy River, pierścionek natalie marie, modelka: kurtka gisele by paddo to palmy, okulary miu miu ❚ (Far left) Model on the left: dress by alice mccall, hat by R. M. Williams, cuffs by gypsy River, ring by natalie marie; Model on the right: jacket by gisele by paddo to palmy, sunglasses by miu miu sukienka michael lo sordo, szal river island, naszyjnik,

©credits

arrow divine, naszyjnik i bransoletki z motywem pszczoły alex monroe ❚ dress by michael lo sordo, scarf by river island, wayfarer necklace by arrow divine, Bumble Bee necklace and bracelet by

alex monroe

107

ta k e a l o o k

styl w podróży

modelka po lewej: sukienka stevie may, kolczyki 32.4, sandały Lilya, modelka po prawej: spódnica the fifth label, top macgraf, pierścionki natalie marie, bransoletki z motywem pszczoły Alex monroe ❚ Opposite page: Model on the left: dress by stevie may, earrings by 32.4, sandals by Lilya; Model on the right: skirt by the fifth label, top by macgraf, rings by natalie marie, bracelets by Alex monroe

108

©credits

modelka po lewej: sukienka stevie may, buty nine west, walizka sancia, kolczyki 32.4, pierścionki natalie Marie, modelka po prawej: koszula karen walker, dżinsy Paige, pasek iro, szal River island, okulary gucci ❚ Model on the left: dress by stevie may, boots by nine west, backpack by sancia, earrings by 32.4, rings by natalie Marie; Model on the right: shirt by karen walker, flares by Paige, belt by iro, scarf by River island, sunglasses by gucci

109

ta k e a l o o k

110

styl w podróży

sukienka zimmermann, chustka

the vintage clothing shop, kapelusz strand hatters, pierścionek arrow divine, sandały lilya, kolczyki 32.4 ❚ (Opposite page): dress by Zimmermann, scarf by the vintage clothing shop, hat by strand hatters, ring by arrow divine, sandals by lilya, rings by 32.4 modelka po lewej: koszulka i spódnica mlm, kurtka iro, kapelusz i buty r.m. williams, bransoletki alex monroe, modelka po prawej: sukienka asos, buty R.M. williams, bransoletka petite grand ❚ Model on the left: tee and skirt by mlm, jacket by iro, hat and boots by r. m. williams, bracelets by alex monroe, Model on the right: dress by asos, boots by R. M. williams bracelet by petite

©credits

grand

111

b e au t y

uroda

2 1

F i lt r y ochronne sun blockers

When packing for the summer holidays, do not forget to take protective skin care products. Opt for those that protect the skin against UV rays, hydrate and regenerate it, and have antibacterial properties.

Pakujecie się do wyjazdu na urlop? Nie zapomnijcie o dobrych kosmetykach przeciwsłonecznych, czyli takich, które nie tylko chronią przed szkodliwymi promieniami UV, ale też nawilżają, regenerują skórę oraz działają przeciwbakteryjnie. 5

1. OBAGI SUN SHIELD krem z ochroną przeciwsłoneczną SPF 50, ok. 126 zł/85 g 2. RMS Beauty OIL olejek absorbujący promieniowanie UV, 327 zł/30 ml, sklep.warsztatpiekna.pl 3. La Roche-Posay ochronny fluid matujący do twarzy SPF 30, ok. 58 zł/50 ml 4. Vichy sprej do ciała optymalizujący opaleniznę SPF 30, ok. 66 zł/200 ml 5. Excellent Nanobiocare łagodząca podrażnienia nanowoda ze srebrem 60 zł/100 ml, sklep.wirtualnaklinika.pl 6. Avène fotostabilny i wodoodporny olejek do ciała SPF 30, 80 zł/200 ml 7. ARBONNE LIQUID SUNSHINE bezbarwna pomadka z oliwą z oliwek i masłem shea SPF 15, 51 zł 8. la prairie krem ochronny z formułą nawilżającą i rozświetlającą SPF 50, 727 zł/50 ml ❚ 1. OBAGI SUN SHIELD sun blocker SPF 50, approx. PLN 126/85 g 2. RMS Beauty OIL oil absorbing UV rays, PLN 327/30 ml sklep.warsztatpiekna.pl 3. La Roche-Posay protective matting foundation SPF 30, approx. PLN 58/50 ml 4. Vichy tan enhancing body spray SPF 30, approx. PLN 66/200 ml 5. Excellent Nanobiocare nanowater with silver particles soothing irritated skin PLN 60/100 ml, sklep.wirtualnaklinika.pl 6. Avène photostable and water-resistant body oil SPF 30, PLN 80/200 ml 7. ARBONNE LIQUID SUNSHINE protective lip balm with olive oil and shea butter SPF 15, PLN 51 8. la prairie protective cream with moisturising and brightening properties SPF 50, PLN 727/50 ml

112

m u s t h av e

dla niej

Czy dużo znaczy modnie? W nadchodzącym sezonie – owszem. Bo modny jest przepych. Ale jak zawsze kontrolowany. Dlatego żonglujmy dodatkami z gracją.

1 4

na d o d at e k accessorise!

More is more? In the upcoming season, this is exactly the case. Lavishness is the key word this summer. But try to keep it under control by combining accessories with style. 7 6 4

1. CARRERA okulary dla niego i dla niej, 490 zł 2. Wittchen ręcznie robione baleriny, 479 zł 3. SAMUDRA bawełniano-jedwabna bluzka, €182 4. solar bransoletka pasująca do niemal każdej stylizacji, 69 zł 5. Viktor & Rolf Flowerbomb woda perfumowana, €80 6. Goshico wodoodporny plecak miejski, 350 zł 7. Pretty One zwiewny szal, 89 zł ❚ 1. CARRERA sunglasses for him and her, PLN 490 2. Wittchen handmade ballerinas, PLN 479 3. SAMUDRA cotton and silk blouse, €182 4. solar bracelet that will pair well with almost every outfit, PLN 69 5. Viktor & Rolf Flowerbomb eau de parfum, €80 6. Goshico waterproof city backpack, PLN 350 7. Pretty One airy shawl, PLN 89

114

Twój dom jest tam gdzie Twoje łóżko Nie ma wspanialszego uczucia niż powrót do domu, do swojego łóżka, które kochasz. co więcej, nie musisz być podróżnikiem, aby wiedzieć, że sekret udanego dnia tkwi w dobrze przespanej nocy. Wiedzieć musisz jednak, że jedynym łóżkiem, dla którego warto wracać do domu, jest Hästens. łóżka Hästens od sześciu pokoleń wytwarzane są ręcznie, wyłącznie z naturalnych, pozyskiwanych w sposób przyjazny środowisku materiałów. W tym tkwi sekret prawdziwie odprężającego snu. hastens.com

WARSZAWA ul. Malborska 41, 03-286 WarszaWa warszawa@lozkahastens.pl tel.: 22 331 17 07 SOPOT al. Niepodległości 940, 81-861 sopot sopot@lozkahastens.pl tel.: 58 342 47 35 POZNAŃ ul. głogoWska 265a, 60-104 pozNań poznan@lozkahastens.pl tel.: 61 646 00 66

REKLAMA

IDEALNA SYLWETKA W 25 MINUT!

NIEINWAZYJNA METODA MODELOWANIA SYLWETKI Z PRĘDKOŚCIĄ ŚWIATŁA

PERFECT SILHOUETTE IN 25 MINUTES!

NON-INVASIVE MODELLING METHOD OF THE BODY WITH THE SPEED OF THE LIGHT Światowa nowość już jest dostępna w Klinice Elite Centrum Laseroterapii. Sculpsure to pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej. Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo. Zabieg laserem SculpSure jest dedykowany wszystkim osobom chcącym pozbyć się uporczywego i niechcianego tłuszczu. Jest to nieinwazyjna lipoliza, którą możemy zastosować wszędzie tam, gdzie gromadzi się nadmiar tłuszczu, a w szczególności w takich okolicach jak brzuch, boczki, ramiona, uda czy okolice kolan – mówi Lidia Kwiatkowska z Kliniki Elite. To jedyne urządzenie na świecie, które bez ryzyka bólu, blizn i długiej rekonwalescencji pozwala zredukować tkankę tłuszczową nawet o 24 %. Jak działa SculpSure? Aplikatory emitujące energię lasera umieszczane są na wybranym obszarze, niszcząc komórki tłuszczowe, które w naturalny sposób wydalane są z organizmu. Po kilku tygodniach widoczny jest efekt wyszczuplenia. Jakie są odczucia w czasie zabiegu? Większość pacjentów odczuwa mrowienie i ciepło w obszarze zabiegowym, które jest dobrze tolerowane. Kiedy zauważalne są pierwsze efekty? Wielu pacjentów zauważa pierwszy efekt po 1,5 miesiąca od zabiegu. Jednak optymalnych efektów należy spodziewać się po 3 miesiącach. Jak długo trzymają się rezultaty? W trakcie zabiegu komórki ulegają całkowitemu zniszczeniu.

Word novelty is already available in the Elite Clinic of the Lasero-Therapy Center. Sculpsure is the first non-invasive laser to destroy persistent, locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called “bacon” confirming its efficiency and safety. The treatment with the SculpSure laser is dedicated to all persons who wish to loose persistent and unwanted fat. It is a non-invasive lipolysis to be applied everywhere where excessive fat is gathered, and especially in such places as stomach, bacon, shoulders, thighs or knees – says Lidia Kwiatkowska from Clinic Elite. SculpSure is the only device in the world that allows reducing the fat tissue even by 24% without a risk of pain, scars and long convalescence. What is SculpSure? Applicators emitting laser Energy are placed on a selected area, destroying fat tissues that in the natural way are excreted from the body. After some weeks the effect of slimming is visible. How are the feelings during the treatment? Most patients feel tingling and warmth in the treated area that is well tolerated. When first effects are visible? Most patients notice first effects after 1,5 months since treatment. But optimal effects shall be expected after 3 months. How long results are visible? During the treatment cells are completely destroyed.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55, ul. Wąwozowa 8, tel. 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/ Exclusivie distributor: ITP S.A., ul. Domianiewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

m u s t h av e

dla niego

Ubrania i dodatki w kolorach ziemi są idealną propozycją na upalne lato. W każdym mieście.

ko m u w drogę?

hit the road Earth-coloured clothes and accessories are perfect on a hot summer day. In any city on Earth.

1. Andy Wolf okulary ręcznie robione, 1700 zł 2. Yves Saint Laurent T-shirt, €390 3. Asics model Tiger z kolekcji Gel-Kayano, cena 399 zł 4. MR. GRAY oddychające skarpety, €60 5. Calvin Klein Summer, woda toaletowa z limitowanej wersji 2016 dla niego i dla niej, ok. 129 zł 6. Maurice Lacroix zegarek z edycji limitowanej, 48 000 zł 7. NEIGHBORHOOD bawełniane spodenki, €185 8. ALEXANDER MCQUEEN torba z płótna ze skórzanym paskiem, €895 ❚ 1. Andy Wolf handmade sunglasses, PLN 1,700 2. Yves Saint Laurent T-shirt, €390 3. Asics Tiger model, Gel-Kayano collection, PLN 399 4. MR. GRAY breathable socks, €60 5. Calvin Klein Summer, eau de parfum from the 2016 limited edition for him and her, approx. PLN 129 6. Maurice Lacroix watch from a limited edition, PLN 48,000 7. NEIGHBORHOOD cotton shorts, €185 8. ALEXANDER MCQUEEN canvas bag with a leather strap €895

116

good address

nasze rekomendacje

Park Lane to apartamenty w sąsiedztwie Łazienek Królewskich.

prestige zone

1. kuchnia NA ŻYWO

2. królewski adres a royal address

Restauracje Novo2 Lounge Bar w hotelach Novotel kuszą nowościami. W menu wprowadzono m.in. „dania do podziału”, czyli podane w taki sposób, aby mogły spróbować ich dwie osoby. Skrócono też kartę dań na rzecz szerszej oferty w ramach „gotowania na żywo”. Kucharze gotują na oczach gości, którzy obserwują proces przygotowania posiłku. ❚ There are changes afoot at Novo2 Lounge Bar restaurants in Novotel hotels. The menu has been expanded with “dishes to share” for two guests. The menu has been shortened to fit the “live cooking” concept. The chefs cook in front of the guests, who can watch their meals being prepared.

Park Lane to kameralna inwestycja oferująca 12 apartamentów wykończonych i wyposażonych w najwyższym standardzie. Ten wolnostojący, 8-kondygnacyjny budynek oferuje nowoczesne rozwiązania architektoniczne i techniczne. Rezydencja Park Lane jest usytuowana w bezpośrednim sąsiedztwie najpiękniejszego parku w Warszawie, czyli Łazienek Królewskich. ❚ Park Lane is a small project offering 12 apartments, finished and fitted to the highest standard. This detached eight-storey building benefits from everything that modern architecture and technology have to offer. And Park Lane is right next to the most beautiful park in Warsaw, the Royal Łazienki.

watch cooking live

novotel.com

apartamentyparklane.pl

118

3. Tajlandia na talerzu thailand on your plate

4. sztuka na każdym kroku art within your reach

Któż nie zechciałby się udać w podróż kulinarną do Tajlandii? WHY THAI w Warszawie i Poznaniu są najlepszymi przewodnikami po tym, co tak nas przyciąga i zachwyca w tajskiej kuchni. Aromatyczne, zawsze świeże potrawy nie pozwolą o sobie zapomnieć. Od maja nowe menu. Warto spróbować! ❚ Fancy a culinary journey to Thailand? WHY THAI restaurants in Warsaw and Poznań will introduce you to everything we love and admire about Thai cuisine. These fragrant, fresh dishes will stay in your memory for a long time. A new menu is being introduced this month. Don’t miss it.

W hotelach andel’s w sercu Łodzi oraz Krakowa design i styl grają pierwsze skrzypce. Oryginalny charakter obiektów butikowych łączy się tu z obsługą na międzynarodowym poziomie spod znaku sieci Vienna House. Ich znakiem szczególnym jest też sztuka – dzieła współczesnych polskich artystów towarzyszą gościom w pokojach, na korytarzach i w restauracjach. ❚ Design and style take centre stage at andel’s hotels in central Łódź and Kraków. The original boutique hotel feel is combined with the world-class customer service of Vienna House. What makes them really different is art – works by contemporary Polish artists adorn the rooms, halls and restaurants.

whythai.pl

viennahouse.com

Ć WARTOŚ TU PR E Z E N

DWULETNIA PRENUMERATA MAGAZYNU COACHING

80 zł

+ TORBA W PREZENCIE

199 zł

106 zł

BAGAŻ EMOCJONALNY · NOSIMY GO WSZYSCY CHODZI O TO, BY ROBIĆ TO Z KLASĄ

JAK ZAMÓWIĆ? www.prenumerata.burdamedia.pl 22 360 37 77

bok@burdamedia.pl

mBank 32 1140 1977 0000 4186 6900 1017 w tytule pełne dane adresowe + kod oferty COT106

REKLAMA

FC_prenu_promo_torba_KA.indd 1

Zakochaj się w Podlasiu

5/10/16 2:55 PM

Fall in love with the green Podlasie 199 POKOI I APARTAMENTÓW 199 ROOMS AND APARTMENTS

17 SAL KONFERENCYJNYCH 17 CONFERENCE ROOMS

40 HEKTARÓW TERENÓW ZIELONYCH 40 HECTARES OF GREEN AREAS

BAR I RESTAURACJA BAR & RESTAURANT

STREFA WELLNESS Z KRYTYM BASENEM WELLNESS ZONE WITH SWIMMING POOL

DR IRENA ERIS BEAUTY PARTNER

Zamek Biskupi Janów Podlaski ul. Zamkowa 1 21-505 Janów Podlaski tel. +48 83 379 08 50 sprzedaz@zamekjanowpodlaski.pl www.zamekjanowpodlaski.pl

good address

nasze rekomendacje

prestige zone

W Klinice Elite pozbędziesz się niechcianej tkanki tłuszczowej.

3 4

Najwyższy w Unii Europejskiej i zlokalizowany w centrum Warszawy apartamentowiec ZŁOTA 44 to dzieło światowej sławy architekta Daniela Libeskinda. W wieżowcu znajduje się 287 mieszkań. Rezydenci mają też dostęp do największego w Polsce piętra rekreacyjnego, które sprawia, że budynek zapewnia standard 6-gwiazdkowego hotelu. ❚ ZŁOTA 44, in the heart of Warsaw, is the tallest residential tower in the European Union. The building was designed by world-class architect Daniel Libeskind. It houses 287 apartments and has Poland’s largest leisure zone, spanning an entire floor and offering a 6-star hotel experience. zlota44.com

120

2. intymnie i komfortowo cosy and comfortable Klinika w Zakopanem jest drugą w sieci La Perla, w której można skorzystać z usług chirurga plastycznego i poddać się m.in. zabiegom: liposukcji, przeszczepu tłuszczu, ginekomastii, korekty powiek, nici liftingujących czy plastyki nosa. Intymny górski mikroklimat czyni to miejsce niepowtarzalnym. ❚ The La Perla chain have opened their second clinic in Zakopane. La Perla offers plastic surgery procedures, such as liposuction, fat transfer, breast reduction, eyelid lift, thread lift, and nose reshaping. The unique mountain microclimate makes this a truly special place klinikalaperla.pl

3. o rozmiar mniej shed a size Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć? W warszawskiej Klinice Elite Centrum Laseroterapii jest dostępna skuteczna metoda SlimLipo 3D. Laser, rozpuszczając tłuszcz, obkurcza włókna kolagenowe, co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. SlimLipo 3D można odchudzić brzuch, uda, ramiona i podbródek. ❚ Dreaming of a perfect figure? That strict dietary regimen and exercise program not getting you there? Try the effective SlimLipo 3D treatment at the Elite Laser Therapy Centre Clinic in Warsaw. The laser dissolves fat and shrinks collagen fibres to prevent sagging skin. SlimLipo will contour your stomach, thighs, arms and chin. elite.waw.pl

4. w centrum natury in the heart of nature Położony w Małopolsce, w miejscowości Sienna, HERON LIVE HOTEL to połączenie gustownego hotelu z ekskluzywnym spa oraz wysokiej klasy miejscem na spotkania biznesowe. HERON to wypoczynek w myśl LIVE HOTEL, w którym piękno okolicznej przyrody splata się z ofertą hotelu. ❚ The HERON LIVE HOTEL, in the village of Sienna in Małopolska, is a sophisticated hotel with a high-end SPA and top-of-therange business centre facilities. The HERON offers leisure that fits the LIVE HOTEL concept – the hotel’s range reflects the beauty of the surrounding nature. heron-hotel.com © m . p.

1. na najwyższym poziomie living up to the highest standards

good job

grycan

Podniebienia n i e da s i ę o szu k ać you cannot cheat the palate Grycan – Lody od pokoleń jest liderem na rynku lodów familijnych, serwując lody w blisko 150 lokalach w całej Polsce – do oferty wprowadzamy już setny smak – mówi zbigniew grycan, twórca marki. ❚ Grycan – Lody od pokoleń, is the leader on the ice cream market, serving the iced dessert in nearly 150 outlets across Poland. We recently introduced our one hundredth flavour, says founder Zbigniew Grycan.

Elżbieta i Zbigniew Grycanowie

Rozmawiamy w legendarnym miejscu, przy Puławskiej 11 w Warszawie. W 1980 r. przejął pan działającą tu lodziarnię i zaczął rozwijać własną markę. Kiedy lokal trafił w moje ręce, był trzy razy mniejszy niż dziś. Do lodziarni ludzie stali w kilometrowych kolejkach. Ponieważ na sklepowych półkach nie było cukru, dosładzali sobie tu życie. Mieliśmy w tych

122

kolejkach stałych klientów ze świata polityki i kultury. Gościem bywał np. premier Tadeusz Mazowiecki. Wróćmy do początków. Historia marki Grycan sięga czasów jeszcze sprzed I wojny światowej, a po II wojnie we Wrocławiu powstaje pierwsza lodziarnia. Ponoć hitem były poziomkowe? Produkcją lodów zajmowali się zarówno mój dziadek, jak i ojciec. Po śmierci

We are at a legendary place – ul. Puławska 11 in Warsaw. In 1980, you took over an ice cream parlour and started to build your business. When the outlet became mine, it was three times smaller than it is today. People would queue up for kilometres to buy our ice cream. Sugar was not available in the shops at the time, so people satisfied their sweet tooth in ice cream parlours. We had regular customers from the worlds of politics and culture in those long queues. The former Prime Minister Tadeusz Mazowiecki was one of them. Let’s go back to the beginning. The history of Grycan dates back to before WWI, and after WWII the first ice cream parlour was opened in Wrocław. Wild strawberry ice cream flavour was a bestseller there, wasn’t it? Both my grandfather and father were ice cream makers. After my grandfather died, my father opened the first parlour in Wrocław – at Plac Grunwaldzki. Some say it was the first ice cream parlour in Poland. The cooling agent used at the time was ice from ponds. My father kept horses and they helped excavate the ice in winter, and transport them on special platforms. The ice was covered with woodchips and coarse cattle salt and it was stored all season. I also remember being woken up early in the morning by women bringing cans of milk and cream.

tekst | by agnieszka michalak

dziadka tata otworzył pierwszą lodziarnię we Wrocławiu, przy pl. Grunwaldzkim, niektórzy mówią, że nawet pierwszą w Polsce. Czynnikiem chłodniczym był wtedy jeszcze lód ze stawów. Ojciec miał konie, dzięki którym zimą wydobywało się go i przewoziło na specjalnych platformach. Przykrywało się lód trocinami i cały sezon składowało. Pamiętam też, jak wczesnym rankiem byliśmy budzeni przez panie, które przynosiły bańki mleka i śmietany. Mieszkaliśmy wtedy w kamienicy, w której ojciec zorganizował też zakład produkcyjny. Kiedy był sezon na maliny, to robiło się lody malinowe, jak sezon na truskawki – to królowały truskawkowe. Ale rzeczywiście zapach leśnych poziomek to było dopiero coś. Szlify zbierał pan, pomagając ojcu, a potem w warszawskim Bristolu… Moja pierwsza praca to wkładanie patyków do lodów pingwin w kształcie walca. To była dobra zabawa (śmiech). Wtedy nie było maszyn, wszystko robiło się ręcznie. A na praktykach w Bristolu zaczynałem tak jak wszyscy – od czyszczenia blach. Potem przechodziłem przez kolejne szkolenia przedwojennych jeszcze cukierników-fachowców. Hotel miał wtedy, zresztą ma do dziś, znakomitą renomę. Tylko tam można było korzystać z wszystkich dostępnych na rynku produktów i była szansa uczyć się na tych surowcach od mistrzów sztuki cukierniczej. Wyszedłem stamtąd jako fachowiec, mogłem szkolić swoich pracowników. ...i robi pan to do dziś, ponoć Zbigniew Grycan w białym fartuchu to wciąż częsty widok. Ponieważ produkujemy również ciasta, często zakładam fartuch i uczę nowych pracowników. Zresztą szkolenie cukierników to jeden z elementów funkcjonowania naszej firmy. Podobnie jest z produkcją lodów, od wielu lat współpracuje ze mną stała ekipa wyszkolonych lodziarzy. Niektórzy trafili tu, jeszcze będąc w szkołach, np. szefowa laboratorium jest z nami od II roku studiów. Wykwalifikowany personel to kolejny element budowania pozycji rodzinnej firmy na rynku. A buduje ją pan od ponad 50 lat. Towarzyszy panu żona Elżbieta, dołączyła też córka Małgorzata. Co w tej drodze było największym wyzwaniem?

Firma produkcyjna to żywy organizm, ale jest w nim stały najważniejszy element – produkt. W branży spożywczej, którą rządzi szalona konkurencja, nie wystarczy, żeby był dobry, musi być bardzo dobry. Tu ciężko pracuje się non stop, a najwięcej roboty mamy w tzw. dni wolne – kiedy ludzie odpoczywają, my dbamy, by im ten czas umilić. Chociaż uważam, że to uczciwa branża, bo jeśli produkt klientowi smakuje, to wróci. Podniebienie nie kłamie. A co jest największym wyzwaniem? Na pewno znalezienie w sobie determinacji, by ciągle się rozwijać. Dokładnie 15 sierpnia Grycan – Lody od Pokoleń skończy 12 lat – w badaniach na rozpoznawalność marki przeprowadzonych wśród polskich rodzinnych firm jesteśmy liderami. Marka Grycan – Lody od Pokoleń jest liderem na rynku lodów familijnych, serwujecie lody w blisko 150 lokalach w całej Polsce. Za co klienci cenią was najbardziej?

We were living in a house, where my father had his ice cream factory. When raspberries were in season, we made raspberry ice cream, when strawberries were in season, we made strawberry ice cream. But the aroma of forest wild strawberries is unforgettable. You learned the trade by helping your father, and later on in Warsaw’s Bristol hotel… My first job was inserting the sticks into cylindrical ice creams called penguins. It was great fun (laughs). There were no machines at the time, so everything had to be done manually. When I became an apprentice at the Bristol hotel, I started out like everyone else – cleaning baking tins. Later on, I was given a lot of training by pre-war confectioners. At the time, the hotel had an excellent reputation for quality. Actually, it still does. It was the only place where you had all products available on the market, and where you could learn

Inspiracją do stworzenia setnego smaku – „Lody Pomarańcza i Migdał w Czekoladzie” – był Tort Angielski. the inspiration for our hundredth flavour, “orange and almond in chocolate”, was a cake we produce.

Z tego, co mówią – za jakość. Do produkcji nie używamy sztucznych surowców, śmietana kremówka przyjeżdża do nas w płynie, a nie w proszku. Współpracujemy tylko z grupą stałych, wyselekcjonowanych dostawców. Sprawdzeni plantatorzy dostarczają nam maliny czy truskawki. Jeździmy na ich plantacje, podglądamy, czy nie używają chemii. Na przełomie listopada i grudnia wyciskamy sok z ok.100 ton cytryn – wtedy te owoce mają najwięcej soku. Sok jest zamrażany, nie traci właściwości. Ręcznie obieramy owoce kiwi, nie stosujemy past smakowych, sami mieszamy składniki, używamy tylko owoców świeżych lub mrożonych. Do ciast nie dodajemy margaryny – przygotowujemy je na maśle, a rurki formujemy ręcznie.

the trade from culinary and confectionery masters. I left the job as a professional who could train his staff. And you still do, don’t you? Apparently Zbigniew Grycan in a white apron is not an uncommon sight. Since we also produce cakes, I often put an apron on and train new employees. In fact, teaching new confectioners is one of the core elements of our operations. The situation with ice cream making is no different. I’ve been working with a team of well-trained ice cream makers. Some joined the company when they were still in school. A well-trained staff is another element of building the market position of a family company. You have been building it for 50 years now. Your wife Elżbieta and daugh-

123

Lody Grycan podbijają także świat, są dostępne w 11 krajach w Europie, a także w Azji… Zgłosił się do nas klient z Tajwanu z propozycją współpracy. I popłynęło tam już wiele kontenerów. Wciąż pracujemy nad kolejnymi ekspansjami. W Skandynawii zaczęliśmy np. od Finlandii, nasze lody są tam już w sprzedaży. Niedawno jadłam w kawiarni Grycan wyborne lody o smaku: Pomarańczy i Migdała w Czekoladzie. To zdaje się chyba nowość? Kto wymyśla nowe smaki i kto smakuje jako pierwszy? Właśnie wprowadziliśmy linię lodów impulsowych w 125-mililitrowych kubeczkach. Nową linię stanowią trzy smaki – waniliowy, truskawkowy i czekoladowy. Lody Pomarańcza i Migdał w Czekoladzie

grycan

to nasz najnowszy, setny smak. To połączenie deserowej czekolady, pomarańczy i chrupiących migdałów, a inspiracją do jego stworzenia był produkowany na Puławskiej tort angielski. Nowości smakuje głównie moja żona, ja na końcu, przed wdrożeniem do produkcji. A pomysły na smaki? Przynosi życie. Pamiętam, jak przed laty pewien przedsiębiorca któregoś dnia mówi do mnie: Słuchaj, strasznie lubię czekoladki After Eight, dobre byłyby też lody miętowe? No i zrobiliśmy. Do dziś klienci się nimi zajadają. Nie mogę nie zapytać o pana ulubiony smak lodów... Jestem tradycjonalistą – kocham lody truskawkowe, waniliowo-śmietankowe i czekoladowe. ■ Tekst postał we współpracy z firmą Grycan.

W branży spożywczej, którą rządzi szalona konkurencja, nie wystarczy, żeby produkt był dobry, musi być bardzo dobry. In the food industry, where the competition is fierce, being good is not enough – it has to be very good.

ter Małgorzata work with you. What’s been the biggest challenge along the way? A production company is a living organism, but the most important element is the product. In the food industry, where the competition is fierce, being good is not enough – it has to be very good. Our business means a lot of hard work, and most of it is done on weekends when everyone is relaxing. We make sure their leisure time is pleasant. But I think that this is a fair industry. If a customer likes a product, he or she will come back for it. You cannot cheat the palate. The biggest challenge? Finding the determination to grow. On 15 August, Grycan celebrates its 12th anniversary. According to research, we rank first as regards brand awareness among domestic family businesses. The Grycan brand is the leader on the market of family ice cream, you serve it in nearly 150 parlours nationwide.

124

What do customers appreciate most about you? In their own words – quality. We don’t use any artificial ingredients in our ice cream, and the cream comes to the plant in liquid, not powder, form. We only work with a regular group of carefully selected suppliers. Our strawberries and raspberries come from tried and tested growers. We visit their plantations to make sure they don’t use any chemicals. In late November and early December, we squeeze lemon juice out of 100 tonnes of lemons – this is when the fruit have the most juice. The juice is frozen and does not lose its properties. We peel kiwi fruit by hand, we do not use flavour pastes, we mix the ingredients ourselves, and we only use fresh or frozen fruit. No margarine is added to our cakes – only butter. Grycan ice cream is conquering the world too. It’s already available in 11 countries in Europe and Asia… A client from Taiwan came to us with a collaboration proposal. We have already shipped there many containers there. We’re working on expanding the business. In Scandinavia, we have started with Finland. Our ice cream is sold there now. I recently ate delicious a ice cream flavour: Orange and Almond in Chocolate. It is new, isn’t it? Who comes up with new flavours, and who tastes them first? We have just launched a line of singleserve ice cream in 125 ml containers. The new line consists of three flavours – Vanilla, Strawberry and Chocolate. Orange and Almond in Chocolate is our latest, one hundredth flavour. It’s a combination of bitter chocolate, orange and crispy almonds inspired by a cake we make. The new flavours are first tasted by my wife. I’m usually the last one to try them, before they’re given the green light for production. Where do we get our ideas? Life brings them to us. I remember when a businessman told me “Listen, I really like the After Eight chocolates. Perhaps mint-flavoured ice cream would be just as good?” So we made it. What’s your favourite flavour? I’m a traditionalist, I love strawberry,vanilla and cream and chocolate ice cream. Article written in cooperation with Grycan.

good job

matexi

Budujemy w s e r c u m i a s ta we are building in the heart of the city Nowoczesne kompleksy mieszkalne w centrum miasta, inteligentne systemy zarządzania apartamentami, ponadczasowa architektura i jakość na najwyższym poziomie – belgijski deweloper Grupa Matexi podbija warszawski rynek mieszkaniowy. ❚ Modern residential compounds in the heart of the city, smart home management systems, timeless design, comfort and quality – the Belgian developer Matexi Group is taking Warsaw’s housing market by storm. tekst | by piotr nowak

Apartamenty Marymont

126

Matexi is a leading Belgian development group which has enjoyed the No. 1 position on the extremely demanding Belgian housing market. The brand has become synonymous with premium quality projects. Their motto is “Welcome to the neighbourhood” because all the buildings and estates they build are in optimum locations, and their profile and architecture seamlessly fit in with the existing urban fabric and the needs of the future residents. The Matexi Group has been present on the Polish market since 2010. They rightly concluded that the Polish market would become professionalised once the

crisis was over, and that customers would become more discerning and buy apartments built by reliable developers. Ursynów–Bielany–Śródmieście Matexi has been implementing a carefully thought-out development strategy in Poland. It all began with a minor investment (“Górka 142”) in the Bemowo district, which the market greeted enthusiastically. While implementing this pilot project, the team at Matexi Polska also worked hard on building a portfolio of attractive sites in Warsaw. This led to new investments in the Ursynów, Bielany, and

Matexi to wiodąca belgijska grupa deweloperska od dawna zajmująca pozycję lidera na tamtejszym wymagającym rynku mieszkaniowym. Marka od lat kojarzy się z wysoką jakością projektów, a w swojej działalności kieruje się hasłem „Witamy w okolicy”, zawsze umiejscawiając realizowane budynki i osiedla w dobrze przemyślanych lokalizacjach, dostosowując jednocześnie ich charakter i architekturę do istniejącej tkanki miejskiej i potrzeb przyszłych mieszkańców. Grupa Matexi od 2010 r. jest obecna też w Polsce. Belgowie słusznie uznali, że po zakończeniu kryzysu polski rynek się sprofesjonalizuje, a klien-

ci staną się bardziej wymagający, wybierając mieszkania wybudowane przez wiarygodnych deweloperów. Ursynów–Bielany–Śródmieście Firma realizuje zatem przemyślaną strategię rozwoju w naszym kraju, zaczynając od niewielkiej, ale dobrze przyjętej przez rynek inwestycji „Górce 142” na Bemowie. Równocześnie z realizacją tego pilotażowego projektu zespół Matexi Polska intensywnie pracował nad rozwojem portfolio atrakcyjnych gruntów w Warszawie, co zaowocowało rozpoczęciem kolejnych inwestycji na Ursynowie, Bielanach i w Śródmieściu. Wszystkie projekty okazały się dużym sukcesem – począwszy od budynku Słodowiec Park na Bielanach, którego realizacja zapoczątkowała boom mieszkaniowy w tej okolicy, a Matexi w niedługim czasie przystąpiła do realizacji kolejnej inwestycji w tym rejonie przy ul. Staffa. Poza pojedynczymi, dopracowanymi budynkami Matexi zdecydowała się także na realizację dwóch złożonych projektów rewitalizacyjno-deweloperskich: „Kolska od Nowa” i „Apartamenty Marymont”. Kolska od Nowa :) …czyli rewitalizacja nie tylko z nazwy. Matexi, przystępując do projektu, nie zamierzała uciekać od legend miejskich dotyczących tej ulicy. W Warszawie Kolska to przez lata synonim izby wytrzeźwień, przybytku, który choć owiany mitem, w rzeczywistości jest niepozornym budynkiem. Poza tym okolice Kolskiej to dotychczas niezagospodarowane miejsce o poprzemysłowym rodowodzie, leżące w sercu miasta. Matexi zdecydowała się na stworzenie tego miejsca od nowa poprzez zaprojektowanie nowoczesnego kompleksu urbanistycznego o niskiej zabudowie, odgrodzonego największym w centrum miasta, półhektarowym prywatnym parkiem. Atrakcyjna lokalizacja przyciąga młodych ludzi ceniących życie w centrum wydarzeń, bliskość centrów handlowych i znakomitą komunikację. Właśnie powstaje drugi etap osiedla. Apartamenty Marymont To projekt rewitalizacyjny, który podobnie jak w przypadku inwestycji przy Kolskiej jest wynikiem współpracy dewelopera

z warszawską pracownią MKC. Inwestycja powstaje w miejscu, gdzie jeszcze niedawno pomiędzy kameralnymi marymonckimi, willowymi uliczkami straszyły biurowce pamiętające czasy PRL. Zastąpi je nowoczesne osiedle tworzące uporządkowaną przestrzeń złożoną z parkowej zieleni i kameralnych budynków utrzymanych w charakterze willi miejskich, mieszczących od 6 do 8 mieszkań. Ta długo oczekiwana przez klientów inwestycja w pierwszym etapie obejmie 94 lokale. Projekt jest skierowany do dojrzałego i wymagającego odbiorcy. Ma zapewniać komfort, jaki odczuwają na co dzień mieszkańcy nowoczesnych apartamentów. Matexi zadbała też o rozwiązania poprawiające jakość życia mieszkańców, wdrażając m.in. inteligentne systemy zarządzania mieszkaniem we wszystkich apartamentach. Inwestycja trafiła do sprzedaży w pierwszym kwartale bieżącego roku, natomiast zakończenie budowy planowane jest na drugą połowę przyszłego roku. ■ Tekst powstał we współpracy z Matexi.

there for decades. Shrouded in urban legends, it is actually an inconspicuous and unassuming building. On the top of that, the street cuts through an undeveloped site with a post-industrial heritage – almost in the heart of the city. Matexi Polska decided to give the area a makeover and design a modern, low-rise urban complex, separated from the rest of the world by a half-hectare park. The developer is banking on the attractive location being a powerful draw for young people who want to live where things are happening, have convenient access to work, be close to shopping malls, and have excellent transport to the city centre and other key parts of the capital. The second phase of the project is well underway. Marymont Apartments This is a revitalisation project which, as with the ul. Kolska investment, is the result of a cooperative effort between the developer and MKC design studio in Warsaw. It is going to replace several

grupa matexi dostosowuje charakter swoich inwestycji do istniejącej tkanki miejskiej. the architecture and profile of matexi group investments seamlessly fit in with the existing urban fabric.

Śródmieście districts. All these projects, including Słodowiec Park in Bielany were hugely successful. Shortly after that, Matexi launched another investment in the neighbourhood (ul. Staffa). Apart from detached, artfully designed buildings, Matexi has committed itself to implementing two complex revitalisation and development projects –”Kolska od nowa” and “Marymont Apartments”. “Kolska REVISITED :)” ...or revitalised, and not just in name. When they embarked on this project, Matexi Polska decided not to tiptoe around the street’s negative associations and urban legends. For years, Warsaw’s ul. Kolska (Kolska St.) has been synonymous with the “sobering station” that has been

Communist-era office blocks which stood in jarring contrast to the quaint villa-lined lanes of Marymont. The new estate will introduce a neatly arranged space featuring a park and small buildings in the nature of urban villas housing 6-8 apartments. The first tranche features 94 apartments. This project is addressed to mature and discerning purchasers. It will offer a level of comfort befitting modern apartments. Matexi has introduced a number of features to boost the comfort of future residents. In addition, all new apartments are fitted with intelligent home management systems. Units will be available for purchase in the first quarter of 2016. The project is scheduled for completion in the second half of 2017. ■ Article written in collaboration with Matexi.

127

good job

gessel

w kaloszach po Oksfordzie walking around oxford in wellingtons

uniwersytet oksfordzki | oxford university

Od ponad 20 lat prowadzi kancelarię prawną i jest cenionym ekspertem w dziedzinie arbitrażu oraz fuzji i przejęć. Dr Beata Gessel-Kalinowska vel Kalisz OPOWIADA O OKSFORDZIE, W KTÓRYM pisze właśnie pracę habilitacyjną. ❚ Dr Beata Gessel-Kalinowska vel Kalisz has been running a law firm for over 20 years and is a renowned expert in arbitration, and M&A transactions. She talked to us about Oxford, where she is working on her post-doctoral thesis.

Złapałam panią podczas przerwy w zajęciach na wydziale prawa Uniwersytetu w Oksfordzie… Owszem, wyskoczyłam na herbatę. Trudno wyobrazić sobie Anglię bez herbaty, nieprawdaż? A do niej słodkości lub przekąski, co niestety nie sprzyja diecie. Ale sprzyja jej codzienna jazda na rowerze, a pani wyłącznie na dwóch kółkach właśnie porusza się po mieście. Odległości, jakie mam do pokonania, są niewielkie. Z domu na wydział jadę

128

ok. 15 min. Oksford to niewielkie miasto. Mieszkam w dawnej wiktoriańskiej dzielnicy Jericho. Przed wojną działały tu fabryki, wzdłuż ulic ciągną się rzędy niewielkich szeregowców, w których mieszkali robotnicy. Dziś rejon zamienił się w modną dzielnicę młodych ludzi, artystów. Fabryczki przekształcono w kameralne kawiarnie. Dzielnica jest ograniczona Walton Street i kanałem, wzdłuż którego żyje wodne ptactwo, co dodaje jej uroku.

I’ve caught you on a break between classes at the Faculty of Law at Oxford. That’s right, I just went out to get some tea. Everybody drinks tea here. But they eat sweets or savoury treats with it, which is not good for you. But cycling everyday is, and this is you only means of transport in this city. The distances I have to cover are not large. It only takes me 15 minutes to get from my house to the University. Oxford is a small town. I live in the old Victorian

tekst | by marianna kucharska

Zewsząd studenci i klimat nauki, skupienia, ale też imprezy – pewnie przeżywa pani drugą studencką młodość? Ciągle czuję się młoda, chociaż może rzeczywiście tutaj jestem jeszcze młodsza (śmiech). Mam poczucie, że długa ciekawa droga przede mną – jeszcze tyle napiszę, przeczytam, przeanalizuję. Przyjechałam tutaj jako wizytujący wykładowca bez zobowiązań dydaktycznych. Dlatego moim celem jest zebranie materiałów do pracy habilitacyjnej w zakresie fuzji i przejęć. W Polsce jest pani autorytetem w dziedzinie arbitrażu, fuzji i przejęć. Współtworzy kancelarię prawną GESSEL. Skąd pomysł wyjazdu do Oksfordu? Decyzja była naturalna. Kancelaria powstała 24 lata temu i na początku zajmowała się wyłącznie fuzjami i przejęciami. Klienci w tym zakresie potrzebują rzetelnej porady. Kancelaria dysponuje bogatym aparatem rozwiązań praktycznych, wzbogaconym o podłoże akademicko-teoretyczne. Podsumowanie doświadczeń zebranych w kancelarii i ich analiza teoretyczna znalazły się w moim doktoracie. W pracy habilitacyjnej chciałabym porównać rozwiązania stosowane w Anglii, ale w kontekście prawa w Polsce. Decyzja zatem była komplementarna do tego, czym zajmuję się na co dzień. A dlaczego tu? Mam do przeanalizowania ok. 200 orzeczeń w sprawach fuzji i przejęć. W Polsce takich orzeczeń jest około… 10. Mam jednak ciągły kontakt z kancelarią. Ale dlaczego w ogóle zajęła się pani arbitrażem i fuzjami? Po studiach zaczęłam pracować dla Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości – kupowanie przedsiębiorstw we wczesnych latach 90. było czymś nowym. Pamiętam swoje pierwsze transakcje. Uczyłam się na własnych błędach. Szybko mnie to pochłonęło i zgłębiałam tę tematykę przez kolejnych 20 lat. Wreszcie doszłam do poziomu, na którym byłam powoływana jako arbiter w tych sprawach. Funkcja międzynarodowego arbitra to dla prawnika zajmującego się tą dziedziną zaszczyt i ukoronowanie kariery? Owszem, to bardzo odpowiedzialna funkcja. Arbiter to przecież osoba, której inny przedsiębiorca na tyle zaufa, by powierzyć jej rozstrzygnięcie sporu.

Wsiąkła Pani w klimat najstarszego anglosaskiego uniwersytetu na świecie? Kupiłam podstawowy atrybut życia w tym stricte angielskim klimacie, czyli kalosze. Nie miałam ich od dzieciństwa. Tu albo padało, albo pada, albo będzie padało. Ale można się przyzwyczaić. W Oksfordzie jest ponad 20 rezerwatów przyrody, mam zatem gdzie w nich spacerować. ■ Tekst postał we współpracy z kancelarią GESSEL.

Dr Beata Gessel-Kalinowska vel Kalisz – radca prawny, założycielka oraz wspólnik zarządzający kancelarii GESSEL. Ekspert w zakresie arbitrażu, fuzji i przejęć oraz prawa spółek. Specjalizuje się w transakcjach private equity i venture capital. Od 2011 r. prezes Sądu Arbitrażowego Lewiatan. ❚ attorney at law, founding and managing partner at GESSEL Attorneys at Law. Expert practitioner in arbitration, M&A transactions and commercial law. Specializing in private equity and venture capital. Since 2011 President of the Lewiatan Court of Arbitration.

district of Jericho. Before the war, there were factories here, rows of terraced houses line the streets where the factory workers used to live. The area is now a trendy district for young people and artists. The factories have been turned into coffee shops. The district is bordered by Walton Street and the canal. Water birds liviving along it make it ever so charming. Lots of students everywhere and an atmosphere of studying, but also parties – it must be an exciting time for you, going back to university. I still feel young, although perhaps I really am younger here (laughs). I have a feeling that I have an interesting road

ahead of me, that I’m going to write so much, read so much, and study so much. I came here as a visiting academic with no teaching obligations. That’s why I want to research my post-doctoral thesis on mergers and acquisitions. In Poland, you are an expert on arbitration, and mergers and acquisitions. You are one of the founders of the GESSEL law firm. Why Oxford? It was a natural decision. The firm was established 24 years ago, and initially only dealt with mergers and acquisitions. People needed reliable advice in this area. The firm has an extensive array of practical measures, enhanced with a strong academic and theoretical basis. The experience gained in the course of my practice, along with theoretical analyses of the cases I’ve worked on, found their way into my PhD thesis. In my post-doctoral work, I want to compare the solutions applied in England, but in the context of Polish law. The decision complemented my daily work. Why here? I have over 200 judgements on M&A transactions to analyse. There are only about 10 such judgements available in Poland. But I am in constant contact with the firm. Why arbitration and mergers? When I graduated, I started working for the Polish-American Entrepreneurship Fund. Acquiring companies was a novelty in the 1990s. I can still remember the first transactions I made. I learned through my mistakes. It drew me in and I studied this area of law for the next 20 years. I eventually got to the stage where I was appointed to arbitrator such cases. Is being aninternational arbitrator an honour and the pinnacle of the career of a lawyer practising in this area? Yes, it is. It’s a very demanding role. An arbitrator is someone in whom another businessperson has enough confidence to entrust the resolution of a dispute. Have you settled into the atmosphere of Oxford and the university? I purchased a piece of clothing that is absolutely essential in the English climate, namely wellingtons. I haven’t had a pair in years. It rains here all the time and there are over 20 nature reserves where I can walk around in my new rubber boots. Article written in collaboration with GESSEL.

129

behind the scenes

dziecko na pokładzie

LOT b e z d z i e c i n i e p o l e c i children on board LOT Polish Airlines Zbliżają się wakacje, a na pokładach samolotów LOT pojawiają się mali pasażerowie podróżujący samodzielnie. O czym trzeba pamiętać, aby lot minął jak najsprawniej? ❚ during the summer vacation we’re sure to see children travelling alone on board our aircraft. here is what you can do to streamline their journey. tekst | by krzysztof moczulski Dokumenty | Documents

Każdy podróżnik, również najmłodszy, musi posiadać wszystkie niezbędne dokumenty wymagane przez kraj, do którego się udaje. W przypadku podróży rozpoczynających się we Włoszech dzieci poniżej 14. roku życia podróżujące samodzielnie muszą przedstawić w odprawie deklarację podpisaną przez obojga rodziców wydawaną przez jednostki policji. ❚ Documents are the most important thing of all. Every traveller, no matter how young, must have all the necessary documents required by the destination country. In the case of flights from Italy, children under the age of 14 travelling alone must produce a declaration signed by both parents at check-in. These are available at police stations.

Dzieci do lat 5 korzystają ze specjalnej eskorty – dedykowana stewardesa towarzyszy dziecku od odprawy aż do chwili odebrania dziecka przez osobę wyznaczoną przez rodziców w porcie docelowym. Dzieci w wieku od 5 do 12 lat korzystają ze specjalnej asysty – dziećmi opiekują się od momentu odprawy do momentu odebrania ich w porcie docelowym pracownicy agenta obsługi pasażerskiej oraz personel pokładowy LOT. Nastolatkowie w wieku od 12 do 17 lat mogą podróżować samodzielnie lub opcjonalnie skorzystać z asysty analogicznie jak dzieci w wieku od 5 do 12 lat. ❚ Children under 5 are accompanied by a dedicated flight attendant from check-in to being picked up by a designated person at the destination airport. For children aged 5-12, there is another special assistance option – the child can be taken care of from check-in to being picked up at the destination airport by employees of the passenger service agent and the LOT cabin crew. Teenagers aged 12-17 can travel on their own, or their parents can opt for the assistance option available to the 5-12 age group.

Żargon lotniczy to przede wszystkim skróty. Oto kilka najpopularniejszych związanych z podróżą dzieci: ❚ Aviation jargin is full of abbreviations. Here are a few of the ones connected with travelling children.

CHML – specjalne menu dziecięce ❚ a special menu for children

UMNR – dziecko podróżujące samodzielnie ❚ unacommpanied minors travellling alone

CHD – oznaczenie w dokumentach przewozowych dziecka ❚ symbol in the child’s travel documents

INF – niemowlę/dziecko w wieku do lat dwóch ❚

Bezpieczny lot | Safe flight

Po odprawie nasz pracownik przeprowadza dziecko przez przyspieszoną kontrolę bezpieczeństwa i prowadzi je do bramki, z której odlatuje samolot, a następnie wprowadza dziecko na pokład przed innymi pasażerami i przekazuje je personelowi pokładowemu, który czuwa nad dziećmi podczas lotu. Po wylądowaniu pracownik obsługi naziemnej odbierze dziecko z samolotu, pomoże odebrać bagaż, odprowadzi je do wyjścia i przekaże je wyznaczonej przez rodziców osobie. ❚ Once checked in, our employee takes the child through a fast-track security check and then to the departure gate. The child is boarded before other passengers and is handed over to the cabin crew, who takes care of children throughout the flight. Upon landing, an onground crew member picks the child up from the aircraft, and helps retrieve luggage. In the arrival lounge, the child is only be released to the person designated by the parents. Usługę można zamówić w naszym call center (+48 22 577 77 55) i w biurach sprzedaży LOT. Dzieci w wieku od lat 12 do 16 mogą skorzystać z asysty opcjonalnie. ❚ The unaccompanied minors assistance service can be ordered at our Contact Centre (+48 22 577 77 55) and at LOT Polish Airlines sales centres. Assistance for children aged 12 to 16 is optional.

130

a baby or a child under two

Family Check-in | Family Check-in

Już na lotnisku nasi milusińscy mogą skorzystać z dedykowanego stanowiska odprawy „Family Check-in”. W tym miejscu dzieci korzystające z asysty są odbierane od rodziców i dalej podróżują już pod opieką naszych pracowników. W rejsach międzykontynentalnych do odprawy należy zgłosić się najpóźniej 90 min przed odlotem, 60 min w rejsach europejskich i 30 min przed rejsami krajowymi. ❚ To make the flight as convenient as possible, children can use a dedicated Family Check-in desk. This is the same check-in for unaccompanied minors, who will be cared for by our staff directly after check-in. Passengers must report for check-in at least 90 minutes before take-off on long-haul flights, and at least 30 minutes before take-off on domestic flights.

Asysta | Child assistance

content

SPIS TRE˝CI

132

Route map

134

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

135

Miles & More

A LOT OF… FOOTBALL

136

a LOT of… football

ROZRYWKA POKŁADOWA

140

In-flight entertainment

PRZYDATNE INFORMACJE

144

Useful information

LOT DLA FIRM

146

LOT dla firm

FLOTA

148

Fleet

MENU LOT GOURMET

150

LOT gourmet menu

SIATKA POŁ°CZE˛ WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

131

131_KA_06_LOTINFO_01.indd 131

10.05.2016 21:56

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

route map

Seattle

SIATKA POŁ°CZE ˛

Halifax

Toronto Detroit

Cleveland

New York JFK

Pittsburgh

Cincinnati

Dallas

Québec Montreal

Chicago

Denver Las Vegas

Los Angeles San Diego

Ottawa Minneapolis

Portland San Francisco

Winnipeg

Calgary

Charlotte

Houston

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Santa Clara

Varadero Cancun

La Romana

Holguin

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Moscow

Tallinn

Copenhagen

Palanga

Riga Vilnius

Dublin

Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw London

Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Geneva Toulouse

Turin

Milan Nice

Marseille Madrid

Vienna

Graz

Salzburg Klagenfurt

Kosice

Zagreb

Zadar

Split Tivat

Rome

Chisinau

Budapest

Venice Ljubljana

Kharkiv

Lviv

Munich

Innsbruck

Zurich

Lyon

Kiev

Prague

Brussels

Cluj-Napoca

Odessa

Bucharest

Belgrade

Tbilisi

Sofia Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

lot.com

Lisbon

Ateny

Larnaca

Tel Aviv

132

131_KA_06_LOTINFO_01.indd 132

Beirut Amman

Cairo

10.05.2016 21:56

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

SIAT KA POŁ °CZE˛

Krasnodar

Beijing Seul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Krabi

Colombo

Singapore

Zanzibar

POLSKA ❚ POLAND

Gdańsk

Szczecin

Poznań Prague Poł°czenia

Warsaw by LOT s operated

T ❚ ˝ ight

własne LO

Bilbao

re ˝ ights

-sha hare ❚ code

code-s Poł°czenia

Wrocław

Seul

Poł°czenie

Kraków

rect ˝ ights

ie ❚ di

bezpo˙redn

131_KA_06_LOTINFO_01.indd 133

Rzeszów

Katowice

133 133

lot.com

a˛y go w sprzed sale 16 – niedłu LOT od 20 from 2016 – soon on a ni ze ł°c Po LOT erated by ❚ ˝ ights op

10.05.2016 21:56

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

Check-in LOT

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3

MAPY LOTNISK

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

it ec

ent

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZE˜STWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

134

131_KA_06_LOTINFO_01.indd 134

10.05.2016 21:57

Wymień mile na przeloty

Zgromadzone mile wykorzystaj na przeloty po całym świecie! W tym miesiącu poleć do Aten, Koszyc i Połągi oraz wielu innych miast za 10 000 mil.

Redeem your miles for flight awards

Earned miles can be redeemed for flight all around the world. This month fly to Athens, Kosice, Palanga and many more cities, for 10.000 miles.

135

131_KA_06_LOTINFO_01.indd 135

10.05.2016 21:57

a LOT of… football

FOOTBALL NA WYCI˜GNI°CIE R°KI! Great football within reach CZERWIEC TO DLA FANÓW PIŁKI NO°NEJ MIESI˛C PEŁEN WRA°E˝ I EKSCYTACJI. ❚ JUNE BRINGS A LOT OF EMOTION AND EXCITEMENT TO FOOTBALL FANS EVERYWHERE. ˜°˛˝˜ | ˙ˆ

lot.com

P Od góry: Radość polskiej drużyny po wygranym meczu rundykwalifikacyjnej. Poni˜ej: Oficjalna meczowa piłka turnieju UEFA EURO. ❚ From the top: Joy of Polish team after winning a match of the qualifying round. Below: Official match ball of the UEFA EURO tournament.

˙ˆˇ˘.ˆ .......... ...˘.. .

ˇ˘.°... | ...˜.˝

rzypadaj˜ce na lato tego roku ÿ nały piłkarskich Mistrzostw Europy to jedno z najwa˝niejszych wydarze˙ sportowych, skupiaj˜cych uwagˆ kibiców z całego ˇwiata. Reprezentacja Polski po raz kolejny zagra w rozgrywkach Euro. Szczˆˇliwcy, którym udało siˆ zdoby˘ bilety na mecze kadrowiczów Adama Nawałki jak równie˝ Ci, którzy po prostu chcieliby poczu˘ atmosferˆ mistrzostw mog˜ skorzysta˘ ze specjalnie zwiˆkszonej czˆstotliwoˇci rejsów LOT-u do wybranych miast we Francji. Rozgrywki Euro 2016 odbˆd˜ siˆ na oˇmiu stadionach w wiˆkszych miastach we Francji. Polska zmierzy siˆ z dru˝ynami z grupy C: z Ukrain˜, Irlandi˜ Północn˜ oraz aktualnymi mistrzami ˇwiata – Niemcami. Piłkarze naszej reprezentacji rozegraj˜ mecze na stadionach w Nicei, Marsylii oraz Saint Denis. Dziˆki nowo otwartemu, realizowanemu codziennie, poł˜czeniu LOT-u na Lazurowe Wybrze˝e kibice w niewiele

ˇˆ.˘ .ˆ.. ˙ ˆ...˘

ponad dwie godziny dolec˜ bezpoˇrednio do Nicei, sk˜d łatwo dotrze˘ równie˝ do Marsylii. W zwi˜zku z pierwszym spotkaniem reprezentacji Polski na Euro 2016 w meczu z Irlandi˜ Północn˜ 12 czerwca LOT zdecydował siˆ uruchomi˘ dodatkowe rejsy na tej trasie. Dodatkowe poł˜czenia uzupełni˜ regularny rozkład, oferuj˜c jeszcze wiˆkszej liczbie miłoˇnikom footballu dogodn˜ podró˝ do Nicei. Z kolei dla tych, którzy zechc˜ dopingowa˘ naszych na stadionie w Saint Denis, LOT realizuje bezpoˇrednie rejsy z Warszawy do Pary˝a a˝ trzy razy dziennie, 7 dni w tygodniu. Niełatwo jednak zdoby˘ bilety na tak wa˝ne wydarzenie piłkarskie jakim jest Euro. Tym, którym siˆ nie udało, głowa do góry! Z LOT-em mo˝na ju˝ teraz polecie˘ do Barcelony, Monachium, Mediolanu, Madrytu czy Londynu by na ˝ywo doˇwiadczy˘ wyj˜tkowej atmosfery i piłkarskich emocji gwarantowanych w ˇwiatowej sławy rozgrywkach Champions League. ❚

136

131_KA_06_LOTINFO_01.indd 136

11.05.2016 21:45

a LOT of… football

Panorama Starego Portu w Marsylii z widokiem na Notre Dame de la Garde. ❚ Panoramic view Old Port of Marseille with a view of Notre Dame de la Garde.

WARSAW Saint Denis Paris

Nice Marseille

137

131_KA_06_LOTINFO_01.indd 137

lot.com

The European Football Championship is a major sporting event, and is guaranteed to capture the attention of fans all over the world. The Polish national team, managed by Adam Nawałka, has qualiÿ ed once again. LOT now operates more ˛ ights to selected cities in France. This should come as good news to the lucky ones who have managed to get tickets, as well as those who just want to soak up the spirit of the Euro. The Euro 2016 is being played in eight stadiums in France’s largest cities. Poland will challenge other Group C teams - Ukraine, Northern Ireland, and reigning World Cup champion, Germany. Matches of our national team will be played in Nice, Marseille and Saint Denis. Thanks to LOT’s newly launched daily connection with Côte d’Azur, it will take you less than two hours to ˛ y direct to Nice, which is also a convenient springboard for Marseille. On 12 June, Poland opens its Euro 2016 bid by taking on Northern Ireland. LOT has decided to launch additional ˛ ights on this route. These will supplement the regular ˛ ight schedule, and make it possible for more football fans to get to Nice quickly and conveniently. And if you want to cheer on the white-and-reds at the Saint Denis stadium, just remember that LOT ˛ ies direct from Warsaw to Paris three times a day, seven days a week. Tickets to an event like the Euro 2016 are obviously very hard to come by. But if you’re left empty-handed, chin up. You can always ˛ y LOT to Barcelona, Munich, Milan, Madrid or London, and experience all the excitement of the world renowned Champions League games. ■

11.05.2016 19:12

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA

fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. ❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

lot.com

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

138

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. ❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. ❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737-400