Kaleidoscope September 2016

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

09/2016

dlaczego warto odwiedzić Koszyce ❚ Toronto – miasto wielu kultur ❚ ETHAN HAWKE ❚ E-POKOLENIE ❚ BociANY – PTASI POŁOŻNICY ❚ RENéE ZELLWEGER, CZYLI POWRÓT BRIDGET JONES

Toronto

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo

Dear Ladies and Gentlemen, LOT never stops moving forward. Having launched nearly 20 new connections, we now have even more good news for you – we are increasing the frequency of flights to North America in our winter flight schedule.

We will be maintaining our daily flights to New York and Chicago. Until recently, we operated both routes on a daily basis only in the summer season.

Daily connections with two key US cities give our business passengers much more flexibility in planning their journeys.

A much wider choice is now available to passengers travelling to and from Toronto, where our Dreamliners will be touching down and taking off more frequently. Instead of three flights a week, we are launching 4-6 flights a week this winter.

LOT offers unparalleled short and comfortable transfers in its Warsaw hub – whatever the season. Our new, wider range of trans-Atlantic connections is not only an attractive offer for passengers from Poland, but also travellers from many other European cities.

There are many reasons to fly with us to Canada or the US. It might only be to take a break for a few days in autumn or winter. If you want to discover what makes Toronto worth visiting, read the article in this issue of our in-flight magazine. I wish you an enjoyable read and a comfortable flight.

© p l l l o t . o kł a d k a / c o v e r : s h u t t e r s t o c k

Z pozdrowieniami ❚ Best regards,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

edytorial

S

zanowni Państwo, LOT nie przestaje się rozwijać. Po otworzeniu ponad 20 nowych połączeń mamy dla Państwa kolejną dobrą wiadomość – już od nadchodzącego rozkładu zimowego znacząco zwiększamy częstotliwość rejsów do Ameryki Północnej.

Przede wszystkim pozostajemy z codziennymi rejsami na naszych dwóch kierunkach do Stanów Zjednoczonych, to jest do Nowego Jorku i Chicago. Do tej pory codziennie lataliśmy na tych trasach jedynie w sezonie letnim.

Codzienne połączenie do tych dwóch ważnych amerykańskich metropolii daje szczególnie pasażerom podróżującym biznesowo dużo większą elastyczność w planowaniu swoich podróży.

Większy wybór rejsów będą mieli też pasażerowie podróżujący do i z Toronto. Tutaj również nasze Dreamlinery będą lądowały i startowały częściej. Zamiast dotychczasowych trzech połączeń tygodniowo, w nadchodzącym sezonie zimowym LOT zaoferuje od czterech do nawet sześciu połączeń w tygodniu.

Niezależnie od sezonu LOT oferuje bezkonkurencyjnie krótkie i komfortowe przesiadki w swoim hubie w Warszawie, dzięki czemu nowa, bogatsza oferta połączeń transatlantyckich jest skierowana nie tylko do pasażerów z Polski, ale także wielu innych miast Europy.

Jest wiele powodów, żeby skorzystać z naszej oferty i wybrać się do Kanady czy USA choćby na kilkudniowy jesienny lub zimowy wypoczynek. O tym, dlaczego warto polecieć do Toronto, przeczytają Państwo na dalszych stronach naszego magazynu. Życzę Państwu przyjemnej lektury i wygodnej podróży na pokładzie naszego samolotu.

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do Koszyc i Seulu – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to koŠice and seoul – more information on lot.com

3

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

D

laczego chodzę po górach? Bo są – to oczywiste. Ale przede wszystkim dlatego, że pozwala mi to pracować nad charakterem. Od momentu, kiedy dotarłam do bazy pod Everestem, do chwili, w której mogłam cieszyć się zdobyciem szczytu, minęły dwa miesiące. Wypełnione wysiłkiem, bólem i zmęczeniem. Ale głównie czekaniem – na poprawę pogody, na czas, kiedy mój organizm pozwoli pokonać kolejny odcinek w drodze do góry, na to, żeby się czegoś napić – a wodę trzeba przecież wytopić ze śniegu.

Wspinaczka to lekcja pokory i cierpliwości, której brakuje nam w codziennym życiu.

I nie mówię tylko o wytrwałości w dążeniu do celu, ale o cierpliwości w dosłownym znaczeniu tego słowa, która większości kojarzy się z nudą. Bo czym możesz wypełnić wiele dni czekania na tzw. okno pogodowe, kiedy jesteś już zaaklimatyzowany i gotowy do ataku szczytowego? Masz do dyspozycji namiot 2x2 m², trochę dość tych samych ludzi dookoła, nie masz smartfona (przynajmniej wtedy nie miałam) i internetu.

Dla wielu to udręka, bo czekanie stało się niemodne w dzisiejszych czasach. Przywykliśmy do tego, żeby wszystko działo się natychmiast. – Mamo, co mam robić? Nudzę się – powiedziała dziś moja 9-letnia córka, patrząc w okno. – Nudzą się tylko ludzie nudni – odpowiedziałam. I przypomniałam sobie czasy, kiedy nie było elektronicznych gier, fajnych zabawek, a telefon był luksusem. To właśnie wtedy, kiedy nie miałam nic konkretnego do zrobienia, wymyślałam swoje wyprawy. I wyobrażałam sobie, że pewnego dnia stanę na szczycie jakiejś wielkiej góry.

O tym, że nuda czasem jest potrzebna, piszemy w artykule Zgubiony klucz do fantazji na str. 52 tego wydania magazynu Kaleidoscope.

Wspinaczka to lekcja pokory i cierpliwości, której brakuje nam w codziennym życiu.

Dla wielu to udręka, bo czekanie stało się dziś niemodne.

Climbing is a lesson in the humility and patience that are so lacking in our everyday lives. for many this would be a nightmare. waiting is not something you do these days.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

8

© DARIUSZ ZA Ł US K I

Why do I climb mountains? That’s an easy one – because they’re there. But mostly because it helps me grow as a person. From the time I arrived at the base camp at the foot of Mount Everest until the moment I could finally rejoice at having conquered the summit, two months went by. Two months of effort, pain and exhaustion. But mostly waiting. Waiting for the weather to change. Waiting for clearance from my own body to cover the next stretch of the climb. Even waiting for something to drink.

Water needs to be melted from ice, and that can take a lot of time. Climbing is a lesson in the humility and patience that are so lacking in our everyday lives. And I am not just talking about persistence in reaching a goal, but about patience in the literal sense of the word. The patience that most of us associate with boredom. How do you fill in all those days of waiting for the “weather window” when you are already acclimatised and ready to attack the summit? When all you have is a 2m by 2m tent, you are a little tired of having the same people around, and there are no smartphones (at least that used to be case) or Internet access. For many this would be a nightmare. Waiting is not something you do these days. We are conditioned to getting everything instantly. “Mommy, what can I do? I’m bored”, my nine-year-old daughter has just said staring out of the window. “Only boring people are bored”, I replied. And I recalled the times when there were no electronic games, or cool toys, and a telephone was a luxury. If there was nothing to do in those days, I would imagine my journeys. I imagined that one day I would stand on top of a huge mountain.

You can read more about the fact that boredom may be good for you in the story “The lost key to imagination” on page 52 of this issue of Kaleidoscope.

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

OD TERAZ DOSTĘPNE W POLSCE! Wyłącznie w Salonach ANDY & MAG SA LO N O P T YCZN Y

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

spis treści

108

60

28

44

100

3 N ote from the ceo 8 N ote from the editor 12 d id you know...?

Światowe Dni Młodzieży world youth day

14 w hat’s on

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

18 t he best of gry planszowe board games

22 i nspirations katedry cathedrals

28 w hy

Koszyce Košice

32 journey of a lifetime Toronto

44 interview Ethan Hawke

52 g ood life

e-pokolenie the e-generation

people and the world 60 przesądy

114 beauty

68 z akupy w sieci

118 must have

pielęgnacja twarzy facial care

superstitions

łazienka bathrooms

online shopping

76 pOLISH HITS

120 make a wish

bociany storks

bieganie running

84 LIFE STORY

122 good address

Renée Zellweger

strefa prestiżu prestige zone

90 culture

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

126 good job

Naukowa Fundacja Polpharmy Polpharma’s Scientific Foundation

92 celebrating life elektrowozy electric cars

128 behind the scenes papież na pokładzie the pope on board

Good food 100 k asze świata

groats around the world

106 h amburger

the hamburger

108 take a look moda damska women’s fashion

88

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

10

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec 504 807 193 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel

ZARZĄD Regional Director Poland & Czech Republic Margaret Ann Dowling Dyrektor Pionu Finansowo-Operacyjnego / CEO Tomasz Dziekan Commercial Director of Advertising Sales, Corporate

T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

© s h u t t e r s t o c k , ALAMY/ B EW , GETTYIMAGES , m . p .

92

d i d yo u k n o w

światowe dni młodzieży

S i ł a w i a ry the power of faith Spotkanie kultur całego świata, wspólne posiłki, śpiew, modlitwa i przede wszystkim obecność ojca Świętego. Tegoroczne Światowe Dni Młodzieży, które w lipcu odbyły się w Krakowie, na długo pozostaną w pamięci nie tylko pielgrzymów. ❚ a meeting of many different cultures, common meals, singing, rayer and, above all, the presence of the pope. this year’s world youth day held in kraków will be long remembered by the pilgrims. tekst | by agnieszka michalak

Rok 1984 –początek

the year 1984 – the beginnings Na placu św. Piotra w Watykanie, podczas obchodów Jubileuszu Odkupienia, odbyło się międzynarodowe spotkanie młodzieży z papieżem Janem Pawłem II. Uczestniczyło w nim ok. 300 tys. osób. Ojciec Święty wręczył wówczas młodzieży krzyż i powiedział: „Ponieście ten krzyż przez wszystkie kontynenty świata”. Rok później oficjalnie ogłosił ustanowienie Światowych Dni Młodzieży. ❚ A meeting of Pope John Paul II with the youth was held in St Peter’s Square in the Vatican in celebration of the International Jubilee. The event was attended by approx. 300,000 people. The Holy Father presented the youth with a cross and asked them to carry it to all the continents of the world. A year later he officially announced the establishment of World Youth Day.

187

krajów

countries

Pierwsze ŚDM odbyły się w Rzymie w 1986 r. Kolejne zjazdy gościły m.in. Buenos Aires, Denver, Paryż czy Rio de Janeiro. W tym roku Polska już po raz drugi była miejscem spotkania młodych (w 1991 r. gospodarzem ŚDM była Częstochowa). Do Krakowa zjechali pielgrzymi z 187 krajów (najwięcej z Polski i Włoch). ❚ The first WYD was held in Rome in 1986. Since then it was held in Buenos Aires, Denver, Paris or Rio de Janeiro and other cities. Poland was the host for the second time (in 1991, WYD was held in Częstochowa). Most of the pilgrims this year were Polish and Italian.

powitanie

27 lipca tuż po 21.00 Ojciec Święty pojawił się w legendarnym oknie papieskim Domu Arcybiskupów Krakowskich przy ul. Franciszkańskiej 3. Powitało go ok. 16 tys. wiernych. Papież przywitał się z nimi po polsku, mówiąc „dobry wieczór”. ❚ On 27 July, just after 9 pm, the Pope made an appearance in the famous window of the Kraków Archbishops’ House at ul. Franciszkańska 3. Over 16,000 pilgrims waited outside. The Pope greeted them in Polish saying “Dobry wieczór” which means “Good evening”.

12

© FORUM ( 4 ) , EAST NEWS ( 2 ) , B EW ( 2 ) , GETTYIMAGES , ONS

the welcome

Jasna Góra

jasna góra

Ojciec Święty oprócz Krakowa i Brzegów odwiedził teren byłego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau oraz Jasną Górę. Odprawił tam mszę świętą z okazji 1050-lecia Chrztu Polski. Z tej okazji do Częstochowy przyjechało około ćwierć miliona wiernych. Ich bezpieczeństwa pilnowało ok. 8 tys. policjantów i przedstawicieli innych służb państwowych. ❚ Apart from Kraków and Brzegi, the Pope also paid a visit to the former concentration camp in Auschwitz-Birkenau and the Jasna Góra Monastery of Częstochowa where he celebrated Holy Mass to mark the 1050th anniversary of the Baptism of Poland. Roughly 250,000 pilgrims came to the city. Their safety was secured by 8,000 police officers and representatives of other forces.

Teraz my

now is our time Pielgrzymi, którzy podczas ŚDM odwiedzili Polskę, chwalili m.in. kampanie promocyjne Krakowa. Celem jednej z nich: „Kraków. Cradle of Genius” („Kraków.

Kolebka geniuszy”), było pokazanie miasta jako miejsca, w którym od wieków żyją i tworzą wyjątkowe osobistości. ❚ The pilgrims who visited Poland for WYD applauded the promotional campaigns staged

by Kraków. The objective of one of them was to introduce the city to visitors as the “Cradle of Genius”.

The campaign showcased the numerous exceptional personalities who lived or still live in Kraków.

3

miliony

million

pielgrzymów uczestniczyło w uroczystej Mszy Posłania kończącej ŚDM, którą papież Franciszek odprawił na Campus Misericordiae w Brzegach. Podczas ceremonii ogłosił, że następne Światowe Dni Młodzieży odbędą się w Panamie w 2019 r. ❚ pilgrims participated the Final Mass of WYD held on Campus Misericordiae in Brzegi and celebrated by Pope Francis.

During the service the Pope announced that the next World Youth Day will be held in Panama in 2019.

krzyż i ikona

the cross and the icon Spotkaniom młodych towarzyszą dwa symbole podarowane przez Jana Pawła II: krzyż ŚDM oraz ikona Matki Bożej Salus Populi Romani. Znaki też krążą po świecie, gromadząc na modlitwie i adoracji tysiące młodych każdego dnia. ❚ Two symbols given to the youth by Pope John Paul II are always present at World Youth Day. It is the WYD cross and the icon of Salus Populi Romani, the Blessed Virgin Mary. The two symbols are carried around the world and they bring the youth of different countries together for prayer and adoration.

13

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Cuda techniki

wonders of technology

Jeśli chcesz wiedzieć, o jakich wynalazkach będzie wkrótce głośno, nie może cię zabraknąć na wystawie innowacji. Tym bardziej że wszystko, co najnowsze w technice, będzie można tam przetestować. Przerwą w obcowaniu z nowinkami będzie poranny bieg uczestników festiwalu. ❚ Everything new and revolutionary in technology is on display and available for testing at this exhibition in Tel Aviv. If you want to know which inventions are going to be in next season, then you cannot afford to miss it. The morning run for the festival participants is an added bonus. tel aviv

Festiwal Innowacji Miejskich | DLD Tel Aviv Innovation Festival, Tel Aviv, Israel, 07–09.09

v Bacon w Bilbao bacon in bilbao

bilbao

Ekspozycja Od Picassa to Velázqueza ma pokazać inspiracje hiszpańską sztuką w twórczości wybitnego brytyjskiego malarza, samouka Francisa Bacona. Na ścianach znanego Muzeum Guggenheima zawiśnie 90 obrazów ekspresjonisty. ❚ The Francis Bacon: From Picasso to Velázquez exhibition aims to show how British self-taught painter Francis Bacon was inspired by Spanish art. Ninety of his paintings are on display at the Guggenheim museum.

Francis Bacon: From Picasso to Velázquez, Bilbao, Spain, from 30.09

x Kawa jednoczy coffee unites

c 110 koncertów na 8 scenach 110 concerts on 8 stages

Monterey

Wszyscy, którzy nie wyobrażają sobie dnia bez przynajmniej jednej filiżanki kawy i którzy lubią eksperymentować, powinni zjawić się na festiwalu tego napoju we Lwowie. Na imprezie poznacie także mniej znane gatunki małej czarnej.

Bariści zaprezentują najlepsze sposoby jej parzenia i podawania. ❚ If you cannot imagine life without at least one cup of coffee a day and you like to experiment, then the Lviv Coffee Festival is for you.

This is the place to try some of the lesser known coffee varieties. Baristas will be showcasing the best brewing and serving methods.

Warto sprawdzić maksymę „w starym piecu diabeł pali” na festiwalu z udziałem nestorów jazzu. Wayne Shorter, Quincy Jones, Chick Corea – te nazwiska elektryzują nie tylko fanów gatunku. Wśród wykonawców także młodzi zdolni jak Jacob Collier z Wielkiej Brytanii. ❚ The Monterey jazz festival features performances by such great masters as Wayne Shorter, Quincy Jones, and Chick Corea.

These names will leave many in awe, and not just jazz aficionados.

This year’s line up includes gifted young players, such as Jacob Collier from the UK, as well.

Festiwal Kawy | Lviv Coffee Festival, Ukraine, 22–25.09 lviv

Monterey Jazz Festival, USA, 16–18.06

v Zestaw obowiązkowy compulsory set

Podczas festiwalu każdy może wybrać się na tournée po kawiarniach Lwowa, które biorą udział w tym święcie, i do woli smakować kawy świata.

14

W nazwie ma wprawdzie październik, ale zaczyna się wcześniej. Trudno nie ulec kuflom z pieniącym się piwem.

Zwłaszcza kiedy wokół złocistym napojem delektują się tysiące uczestników najważniejszego na świecie święta piwoszy. ❚ Despite the name, Oktoberfest actually begins in September.

Those tankards full of frothy cold beer can be hard to resist – especially when surrounded by thousands of people imbibing the amber beverage at the world’s premier beer festival.

Oktoberfest, Munich, Germany, 17.09–03.10

munich

w h at ’ s o n Beijing

nasze rekomendacje

c Niezła sztuka some art Obowiązkowe wydarzenie dla znawców i miłośników sztuki – w stu galeriach na ekspozycjach z 20 krajów każdy znajdzie coś dla siebie. Wystawcy będą prezentować dzieła wykonywane technikami klasycznymi i nowoczesnymi. ❚ This is a must for art lovers and connoisseurs. With 20 countries staging exhibitions, there is bound to be something for everyone. Artworks made using classic and contemporary techniques are on display. The idea is to present up-and-coming young artists.

Targi Sztuki | Art Fair, Beijing, China, 01–04.09

c Głosy z całego świata voices of the world

EVENTS

x Wrześniowa stolica Europy the september capital of europe

Katalońskie święto La Mercè słynie przede wszystkim z widowiskowych piramid złożonych z… ludzi. Jeśli do tego dodać parady olbrzymich figur, występy teatrów ulicznych i pół tysiąca rozmaitych imprez, w dodatku niebiletowanych (sic!), to nie ma wątpliwości, że we wrześniu należy być w Barcelonie. ❚ The Catalan festival of La Mercè is famous for its spectacular human pyramids. Add parades of giant effigies, street theatre, and five hundred different events, and you can see why Barcelona is the place to be in September. Admission is free for all events.

warsaw

Święto La Mercè | La Mercè Festival, Barcelona, Spain, 22–25.09 barcelona

Spotkanie różnych stron świata przez sztukę to cel główny festiwalu. Koncerty i filmy artystów reprezentujących wszelkie kultury przyciągają tłumy. W tegorocznym programie m.in. rytmy kubańskie, śpiew gruzińskich górali, rytualna muzyka z Haiti, Brazylii i Peru. ❚ The idea behind the festival is to bring artists from different parts of the world together. Concerts and films always draw huge crowds. This year’s line-up includes Cuban rhythms, Georgian highlander singing, and ritual music from Haiti, Brazil and Peru.

Festiwal Skrzyżowanie Kultur | Cross-Culture Festival, Warsaw, Poland, 24.09–01.10

Wkręć się w przestrzeń

the case for space

Jak podają organizatorzy, to największy festiwal architektury i dizajnu w Londynie. Jego misją jest i zainteresowanie wzornictwem jak najszerszego grona mieszkańców, i włączenie ich do tworzenia przestrzeni publicznej. ❚ According to the organisers, this is London’s largest architecture and design festival. Its mission is not just to get Londoners interested in design, but to get them involved in creating public space.

Open House London, London, UK, 17–18.09

Jak umiejętnie jeść ostrygi, jak je przyrządzać i z czym łączyć – dowiecie się na dorocznym święcie miłośników owoców morza w irlandzkim Galway. Wieczorem po degustacji bal maskowy. Strój kraba nikogo nie zdziwi. ❚ What’s the right way to eat an oyster? How do you serve them? What do they go with? These are just some of the things you can learn at the annual Seafood and Oyster Festival in Galway. There is to be a masquerade ball in the evening. Go as a crab. No one will bat an eye. Święto Ostryg | Seafood and Oyster Festival, Galway, Ireland, 23–25.09

16

galway

© s h u t t e r sto c k , m . p.

v Dla koneserów for connoisseurs

10 the best of

gry planszowe

sp osobów na nudę 10 solutions for boredom Choć gry niemal wszystkim kojarzą się dziś z komputerami i konsolami, planszówki wciąż mają się świetnie. Ba! Przeżywają drugą młodość.

Oto 10 tytułów z list bestsellerów. ❚ Games are usually associated with computers and consoles nowadays, but board games are still doing well. In fact, they’re back in the game. Here is a list of the 10 best-selling board games of recent times.

1

tekst | by adam robiński

My, szpiedzy

us, the spies

Kup sobie plażę w Gdyni – zachęcają autorzy polskiej edycji Monopoly.

O tym, jak wygląda jej plansza, zdecydowały głosy ponad 2 mln internautów. Reguły są te same, jednak budowanie fortuny w Warszawie czy Gdańsku ma swój urok. ❚ “Buy yourself a beach in Gdynia,” say the creators of the Polish version of Monopoly. The look of the board was decided by the votes of over 2 m online users. The rules haven’t changed, but building your fortune in Warsaw, Poznań or Gdańsk has an undeniable charm to it.

Monopoly Polska

3

2

Hit rodem z Czech na wieloosobową imprezę. Dwa zespoły dowodzone przez szefów wywiadu próbują odgadnąć tożsamość tajnych agentów. Jedyną dopuszczalną formą komunikacji jest zabawa w skojarzenia. Wśród szpiegów jest też zabójca. ❚ This bestselling Czech game is perfect for any party. Two teams try to uncover the identity of the secret agents. Charades are the only means of communication. Watch out for the assassin.

Tajniacy | Codenames

Po Koronę Władzy

the crown of power

Pierwsza planszówka, która w latach 90. podbiła serca polskich graczy. Wcielając się w poszukiwaczy przygód, przemierzali świat fantasy w poszukiwaniu siły, mocy i ekwipunku, które dadzą mityczną Koronę Władzy. ❚ The first board game to conquer the hearts of Polish gamers in the 1990s.

Players become adventure seekers who traverse the world of fantasy to get the Crown of Command.

gra w Skojarzenia associations Im bogatsza wyobraźnia, tym większe szanse na wygraną. Wszystko wg zasady, że jeden obraz wart jest tysiąc słów. Podstawą rozgrywki jest zestaw kart o grafikach rodem z krainy czarów. Kto najlepiej je opisze? ❚ The richer the imagination, the greater chance of winning.

The rule is not new – one image says more than a thousand words. The game uses a pack of cards with fairy-tale pictures. The object is to find the perfect word or phrase that goes with the card.

Dixit

18

Talisman: Magia i Miecz

4 © m . p.

Zbuduj monopol build a monopoly

BYDGOSZCZ Focus Mall, Zielone Arkady, CH Rondo; KRAKÓW Bonarka City Center, Galeria Bronowice, CH Krokus; POZNAŃ Auchan Komorniki, CH Posnania (wkrótce otwarcie); WARSZAWA CH Arkadia, Galeria Mokotów, KEN Center, Auchan Modlińska, Auchan Łomianki, Centrum Janki, M1 Marki, Auchan Piaseczno; WROCŁAW CH Korona, TRÓJMIASTO Port Rumia Auchan

5

the best of

gry planszowe

Słuchaj ducha

listen to the ghost

Kto zabił, gdzie i czym? Na te trzy pytania próbują odpowiedzieć gracze (maks. 5), a wskazówek udziela im we śnie duch panoszący się po starej wiktoriańskiej rezydencji. Wszystko za sprawą przepięknych kart nakłaniających do abstrakcyjnego myślenia. ❚ Who is the killer? Where was the murder committed? What was the murder weapon? These are the three questions that the players (a maximum of five) have to answer. They are given clues by a ghost in an old Victorian residence. The game uses a pack of beautiful cards and stimulates abstract thinking.

6

Mysterium

Turecki bazar

turkish bazaar

Wirusy atakują

Normandia, rok 1944. Naprzeciw siebie stają armie niemiecka i aliancka. Tę historię możesz napisać na nowo. Zwłaszcza że w swoich szeregach masz bohaterów, których nie imają się kule. Gra mocno inspirowana hollywoodzkimi filmami. ❚ Normandy, 1944. The players are the Germans and the Allied Forces. This is your chance to rewrite history – especially as you have war heroes, who never get hit by bullets, in your ranks. The game was inspired by those Hollywood movies where one man takes down an entire enemy division.

Heroes of Normandie

viruses attacking

Kiedy świat staje w obliczu pandemii, nie ma miejsca na rywalizację.

Wspólnym zadaniem graczy jest utrzymanie kontroli nad 4 śmiertelnymi chorobami przez 12 miesięcy. W opinii wielu to najlepsza gra planszowa, jaka kiedykolwiek powstała. ❚ There is no room for petty rivalries when the world is on the verge of a pandemic. The players are given the common task of keeping 4 lethal illnesses under control for 12 months. According to many, this is the best game ever devised.

8

Pandemic Legacy

7

Istanbul

Każdy chce tronu a throne for everyone

Strategiczna gra wojenna dla dwóch osób. ❚ A strategic war game for two players.

10

Planszowych i karcianych adaptacji książkowej sagi George’a R.R. Martina jest mnóstwo, ale ta – strategiczna – wciąga najbardziej. Każdy gracz staje na czele jednego z rodów Westeros, zgłasza pretensje do królewskiego tronu i snuje intrygi, buduje armie, podbija lądy. ❚ There are plenty of games based on the George R.R. Martin saga, but this strategic game is said to be the most intriguing.

Each player is the head one of the Westeros clans, and the object is to win the throne. The game involves intrigue and conquering foreign lands.

9

Gra o tron | Games of Thrones

Kto nie ryzykuje...

who takes no risks...

Prawdopodobnie najpopularniejsza gra wojenna z jednego prostego powodu – na rynku obecna jest od ponad pół wieku! Cel też jest prosty – podbój świata. Gracze walczą o 42 terytoria na sześciu kontynentach. ❚ It is probably the most popular war game for a single reason – it has been around for over 50 years. The goal is simple – to conquer the world. Players fight over 42 territories on six continents.

Ryzyko | Risk

20

Ogromną zaletą gry jest krótka instrukcja wynikająca z bardzo intuicyjnych zasad. Gracze wcielają się w tureckich kupców, którzy próbują wymanewrować konkurencję. Skupują towary, a następnie transportują je na targ. Tam już wydarzyć się może wszystko. Gra wymaga sporo myślenia na zapas. ❚ The best things this Istanbul game has going for it are the short instruction manual and the highly intuitive rules. Players become Turkish merchants whose goal is to eliminate the competition.

They buy goods from the market and transport them to the bazaar, where anything can happen. This game requires a lot of forward thinking.

© m . p.

Zostać generałem

become a general

i n s p i r at i o n s

katedry

wielkie piękno big beauty

©credits

Są nie tylko symbolami wiary, ale też setek lat tradycji, kultury i sztuki. Dziś tworzą niepowtarzalny koloryt miast, są w nich punktami odniesienia. katedry – wciąż nie przestają zachwycać. ❚ They stand as symbols of faith, and also embody centuries of tradition, culture and art. They give many cities their special character, and serve as major landmarks. Cathedrals – they never cease to inspire awe.

22

©credits

Katedra Narodzin św. Marii w Mediolanie – gotycka marmurowa budowla należy do największych kościołów na świecie (długość – 157 m, szerokość – 93 m). Z dachu katedry (ozdobionego 135 sterczynami, rzeźbami i gargulcami) widać panoramę miasta i Alpy. Katedrę odwiedza rocznie ponad 4 mln osób, 100 tys. tygodniowo. ❚ The Cathedral of the Nativity of Saint Mary, Milan – this Gothic masterpiece is one of the largest churches in the world (it is 157 m long, and 93 m wide). The rooftop (embellished with 135 pinnacles, figures and gargoyles) offers a sweeping panorama of the city and the Alps. The cathedral has an annual footfall of more than 4 million visitors, i.e. 100,000 a week.

23

Š e a s t n e w s , s h u t t e r s t o c k ( 2 ) . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

i n s p i r at i o n s

24 katedry

Katedra Świętych Wita, Wacława i Wojciecha usytuowana na wzgórzu zamkowym Hradczany w Pradze. To jeden z cenniejszych przykładów architektury dojrzałego gotyku i neogotyku w Europie Środkowej. Notre Dame w Paryżu – nazwę odnoszącą się do Matki Boskiej tłumaczy się jako Nasza Pani. Jej budowa trwała ponad 180 lat (1163–1345). Nad środkowym portalem umieszczono rozetę rozświetlającą wnętrze świątyni. Katedra Świętego Piotra i Najświętszej Marii Panny w Kolonii – jej budowa rozpoczęła się w 1248 r. i trwała do 1880. Na jej wieżach wisi 12 dzwonów, w tym cztery gotyckie z XIV i XV stulecia oraz największy bijący dzwon w Europie – Dzwon Świętego Piotra. ❚ The Metropolitan Cathedral of Saints Vitus, Wenceslaus and Adalbert– is perched atop Castle Hill in Prague. It’s one of the finest examples of late Gothic and Neo-Gothic architecture in Central Europe. Notre-Dame Cathedral, Paris – the name means “Our Lady” and the construction took over 180 years (1163-1345). A rose window illuminating the interior sits above the central portal. The High Cathedral of Saint Peter of Cologne – its construction began in 1248 and was completed in 1880. There are 12 bells in its belfries, including four Gothic ones from the 14th and the 15th centuries. St Peter’s Bell is the largest free swinging bell in Europe.

25

i n s p i r at i o n s

katedry

Katedra Najświętszej Marii Panny w Chartres – w sercu francuskiej świątyni znajduje się największy w Europie labirynt. W średniowieczu umożliwiał odbycie na kolanach wędrówki – rozumianej jako pielgrzymka do Ziemi Świętej – będącej najczęściej aktem pokuty za grzechy. Katedra Westminsterska w Londynie – rzymskokatolicka bazylika wzniesiona na przełomie XIX i XX w. w stylu neobizantyjskim. Jest największym kościołem katolickim w Anglii i Walii. Katedra Św. Piotra i Trójcy Świętej w Gloucester – krużganki tej anglikańskiej świątyni (budowę zakończono w 1218 r.) należą do najpiękniejszych na świecie. To w nich filmowano przygody Harry’ego Pottera. ❚ The Cathedral of Our Lady of Chartres – this

©hemis/east news, shut terstock , get tyimages

French church has the largest labyrinth in Europe. Medieval pilgrims used to traverse it on their knees in lieu of making a pilgrimage to the Holy Land. This ritual was usually performed as an act of atonement. Westminster Cathedral of london – a Roman Catholic basilica erected in Neo-Byzantine style at the turn of the 19th and 20th centuries. This is the largest Catholic church in England and Wales. The Cathedral Church of St Peter and the Holy and Indivisible Trinity of Gloucester – the gallery of this Anglican church (whose construction was completed in 1218) is among the finest in the world. It served as the backdrop of Harry Potter’s adventures.

26

27

why

koszyce

Koszyce e now nie cze

E NOW NIE E ĄCZ

połą

POŁ

NEW

E

T ROU

new

jz lata

te rou

LOT

T h LO

it fly w

K o s z yc e košice to słowackie miasto, zwane kiedyś klejnotem wschodu, jest prawdziwą kopalnią bezcennych zabytków. ❚ Once dubbed “the gem of the East”, this Slovakian city is packed with priceless monuments. tekst | by magdalena rudzka

Perłą koszyckiego starego miasta jest katedra św. Elżbiety. To drugi – po katedrze w czeskiej Pradze – największy kościół gotycki w Europie Środkowej. Ta spektakularna budowla może pomieścić ponad 5 tys. ludzi.

Z 60-metrowej wieży północnej można podziwiać panoramę miasta. ❚ The St Elisabeth Cathedral is the jewel of the old town. It’s the second largest – after Prague in the Czech Republic – Gothic church in Central Europe. This spectacular structure can accommodate more than 5,000 people. You can take in the city skyline from its 60-metre North Tower.

20 proc. legendy 20% of the legend

Wśród słynnych tutejszych piw warto spróbować niepasteryzowanego Budvara. ❚ And don’t forget to try some unpasteurised Budvar, one of many famous local beers.

Koszyce to dobre miejsce, by napić się wina. 20 proc. winiarskiego regionu Tokaj znajduje się na Słowacji, która ma też prawo do produkcji tego legendarnego słodkiego wina. A już 8 września rozpoczynają się doroczne Koszyckie Dni Wina! ❚ Košice is a great place to savour wine. 20% of the Tokai wine-making region is located in Slovakia, which holds the right to produce this famous sweet wine. And the Košice Wine Festival kicks off on 8 September.

Knedliki to popularny dodatek do mięs, jedna z najbardziej znanych słowackich potraw. ❚ Knedlíky dumplings are a popular addition to meat and one of Slovakia’s best known dishes.

28

© s h u t t e r s t o c k ( 3 ) , g e t t y i m a g e s ( 2 ) , l a i f / ph o t o n m e d i a

Elżbieta wielka

elisabeth the great

Aby zwiedzić jak najwięcej za jak najmniej, warto zaopatrzyć się w Košice Welcome Card – kartę zniżkową obejmującą aż 38 obiektów.

why

koszyce

hlavna atrakcja

main attraction

Michał Szałański, Junior Product Specialist, Dział Produktu / Product Unit Wędrując po Koszycach, warto zajrzeć do Kulturparku, który powstał na terenie byłych koszar wojskowych. Wprawdzie po koszarach nie ma już śladu, ale miejsce w pełni zachowało militarny charakter, stając się kulturalnym „centrum dowodzenia” regionu. ❚ When walking around Košice pay a visit to the Kulturpark established on the premises of the former army quarters. There is no trace of the army left but the site has retained its military nature becoming the cultural “command centre” of the region.

Ruzin to malownicze sztuczne jezioro położone w pobliskim paśmie Cierna Hora. ❚ Ružín is a picture-perfect manmade lake tucked into the nearby Černá Hora mountain range.

Stop and listen to the musical fountains in front of the eclectic State Theatre.

miejsce mocy

where power rests

Immaculata to tzw. kolumna morowa postawiona w 1723 r. w podziękowaniu za zakończenie epidemii dżumy. ❚ “Immaculata” is a plague pillar erected in 1723 in gratitude for an end to the plague epidemic.

Zaledwie 15 km od Koszyc leży Jaskinia Jasovska, jedna z najbardziej spektakularnych jaskiń Parku Narodowego Kras Słowacki. ❚ The Jasovská Cave, one of the most stunning caves of the Slovak Karst National Park, is just 15 km away from Košice.

WAW–KSC pon.–pt., nd. ❚ Mo.–Fri., Su. LO 517 20.35–21.40 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:05

KSC–WAW pon.–sob. ❚ Mo.–Sat. LO 518 3.40–4.50

Czas przelotu ❚ Flight duration 1:10

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

30

© e a s t n e w s ( 3 ) , s h u t t e r s t o c k ( 3 ) , l a i f / ph o t o n m e d i a , i m a g e b r o k e r / e a s t n e w s

LOT poleca ❚ Recommends

Na głównej ulicy starego miasta – nomen omen Hlavnej, warto zatrzymać się w którejś z knajpek i napić się Koszyckiego Złota, oficjalnego koktajlu miasta. Głodni powinni spróbować tradycyjnych dań na bazie lokalnych serów – np. bryndzowych haluszków. ❚ On Hlavna St., the main thoroughfare of the Old Town, pop into one of local hangouts to indulge in a Košice Gold, the official city cocktail.

And to satisfy your hunger, try a traditional dish based on local cheese, e.g. bryndzové halušky.

toronto

Šcredits

journey of a lifetime

32

S z e r o ko ot wa rt e d r z w i the door is wide open Najgrzeczniejsze miasto świata właśnie wychodzi z cienia. Niezrównana etniczna mozaika katapultuje Toronto w przyszłość. ❚ The most courteous city in the world is finally grabbing its share of the spotlight.

The city’s unparalleled ethnic mosaic is catapulting it into the future. tekst | by paulina wilk

33

journey of a lifetime

toronto

1

K

1. Mural w wielokulturowej dzielnicy Kensington Market. 2. Zaś dzielnica Distillery District to centrum kulturalne z restauracjami, galeriami i pracowniami artystów.

Odbywa się tu jeden z ważniejszych festiwali jazzowych w Toronto. ❚ 1. A mural in the multicultiral Kensington Market. 2. The Distillery District is the cultural hub of the city with its many restaurants, galleries and artists' studios. It is home to one of the most prominent jazz festivals in the world, the Toronto Jazz Festival.

34

anadyjczycy mają miasta ładniejsze, jak Vancouver, i lepiej znane, jak Montreal.

W porównaniu z nimi Toronto długo wypadało blado. Było nawet obiektem żartów jako przesadnie miłe, przewidywalne i mało ekscytujące. Okazuje się jednak, że Kanadyjczycy nie docenili potencjału, jaki drzemie w ich największej metropolii. Dziś mieszkają tu blisko 3 mln ludzi, ale za 25 lat będzie ich ponad 9 mln. Już teraz populacja Toronto przewyższa tę Chicago i uchodzi za symbol XXI w. O ile Chicago kojarzy się z minionym stuleciem – pierwszymi wieżowcami, ciężkim przemysłem i jaz­ zem, o tyle Toronto stanowi centrum postprzemysłowe: tu kwitną usługi finansowe i handel, artystowskie butiki i restauracje, w których specjały etiopskie sąsiadują w karcie z przysmakami Karaibów i Japonii. Bo właśnie tu przybywają ludzie z całego świata – Toronto jest najbardziej kosmopolitycznym miastem na kuli ziemskiej. Żyje w nim aż 230 narodowości (dla porównania – w Dubaju prawie 200), a na co dzień mówi się tu 140 językami. Imigrantów jest więcej niż Kanadyjczyków – ponad 51 proc. ludzi urodziła się za granicą. A co jeszcze ciekawsze, Toronto pozostaje liderem tolerancji – to bez wątpienia najbardziej życzliwe imigrantom miasto Ameryki Płn. Tę unikatową otwartość najlepiej widać w High Park, gdzie ludzie wielu ras i wyznań harmonijnie korzystają ze 161 ha

Canada has prettier cities, e.g. Vancouver, and more famous ones, e.g. Montreal. Toronto pales by comparison. The city used to be the butt of jokes poking fun at its excessive civility, predictability, and dullness.

But Canadians have underestimated the potential of their largest metropolis. Toronto has nearly 3 million residents, but this is expected to grow to 9 million in 25 years. Toronto has a larger population than Chicago and is considered to be a symbol of the 21st century.

If Chicago is strongly rooted in the past century – with its skyscrapers, heavy industry and jazz, then Toronto is a largely post-industrial city. It has many financial and commercial services companies, art boutiques, and restaurants where Ethiopian delicacies are served next door to Caribbean or Japanese food. People from all over the world come here. Toronto is the most cosmopolitan city on the globe. The city is home to 230 nationalities (compared with nearly 200 in Dubai), and 140 languages are spoken. There are more immigrants than native-born Canadians – over 51 per cent of the city’s residents were born abroad. Interestingly, Toronto has always been a model of tolerance. It is without a doubt the most hospitable city to newcomers in North America. This unique openness is best observed in High Park where people of every ethnic and religious background enjoy 161 hectares of beautifully kept greenery in perfect harmony.

If you’re lucky, and it’s quiet, you might get to hear

© g e t t y i m a g e s , s h u t t e r s t o c k , a l a m y/ b e w . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

2

journey of a lifetime

36

pięknie utrzymanej zieleni. Przy odrobinie szczęścia i ciszy można tu spotkać albo usłyszeć także kojoty czy sowy śnieżne. W ostrożnie projektowanym mieście, w którym jest 10 mln drzew, oprócz ludzi wygodnie żyją też norki, bobry, jelenie i najszybsze sokoły świata. Te ostatnie zamieszkują dachy coraz liczniejszych wieżowców w Financial District.

Mekka artystów W 2005 r. drapaczy chmur było 13, teraz jest 50, a rośnie 130 kolejnych. Ostatnie dwie dekady to intensywna historia przemian Toronto, które – choć nadal bardziej ceni ład i rzetelność niż brawurę – zwróciło się ku przyszłości. Symbolem nowego życia jest imponująca przebudowa nabrzeża jeziora Ontario. Rozpoczęła się w 2002 r., została zaplanowana na blisko 30 lat i obejmuje aż 800 ha. Pas Queens Quay, niegdyś zarezerwowany dla samochodów, zmienił się w mozaikę deptaków, ścieżek rowerowych i uliczek, wzdłuż których rozkwitły kawiarnie, butiki i galerie. Na skwerach i plażach utworzonych – jak Sugar Beach – na pokładach promów są strefy rekreacji, koncerty i restauracje.

Toronto zmienia skórę w tempie zadziwiającym samych mieszkańców, bo wiele nowych lokali i atrakcji rodzi się spontanicznie. Umiejętność przetwarzania

a coyote or a snowy owl. Minks, beavers, deer and the world’s fastest falcons all live in this scrupulously planned city of 10 million trees. The falcons nest in the roofs of the ever increasing number of skyscrapers in the Financial District.

A magnet for artists Toronto had 13 skyscrapers in 2005. There are now 50 with 130 more on the way. The last two decades have witnessed a profound transformation of the city.

Although the city values order and reliability over bravado, it has braced itself for the future. The impressive redevelopment of the Lake Ontario shoreline is symptomatic of this new forward-looking approach.

The project covers 800 ha. It commenced in 2002 and was planned to take 30 years. Queens Quay, once reserved for cars, has been turned into a mosaic of promenades, cycling routes and streets lined with cafés, boutiques and galleries. In the newly created squares and beaches, e.g. Sugar Beach, the decks of ferries have recreational areas, restaurants, and concerts.

Toronto is shedding its old skin at a pace that even the locals are struggling to keep up with. All manner of new attractions and venues are popping up overnight. The ability to transform its history and heritage

©shut terstock

Jezioro Ontario jest długie na 311 km, a szerokie na 85 km.

Położonych jest na nim wiele wysp, największy jest archipelag Region Tysiąca Wysp. ❚ Lake Ontario is 311 km long and 85 km wide. Many islands are located on the lake, with the Thousand Islands being the largest archipelago.

toronto

MIŁO CIĘ WIDZIEĆ!

Po czy przed wakacjami?

Jeszcze więcej energii na co dzień.

Doładuj baterie!

journey of a lifetime

toronto

umiejętność przetwarzania historii i dziedzictwa w ośrodki tętniące życiem to jeden z atutów Toronto.

The ability to transform its history and heritage into busy centres is one of toronto's strengths.

University of Toronto to największa uczelnia w Kanadzie. Uczy się w niej ponad 80 tys. studentów rozlokowanych na trzech kampusach. ❚ The University of Toronto is the largest higher education institution in Canada with over 80,000 students and three campuses.

38

swojej historii i dziedzictwa w ośrodki tętniące życiem to jeden z największych atutów tego nieskłonnego do przechwałek miasta. Wystarczy skręcić z Yonge Street, ulicy, z której zrodziło się Toronto i która pozostaje jego kręgosłupem (a także najdłuższą ulicą świata; liczy 400 mil, co w 1988 r. potwierdził wpis do Księgi rekordów Guinnessa). Na wysokości Bloor Street zaczyna się inny świat. Zadbane wiktoriańskie kamienice tworzą jedną z najdroższych dzielnic na kontynencie – Yorkville. Mieszczą się w nich prywatne domy, butiki, małe galerie i restauracje, w których kręcenie ekologicznych lodów urasta do rangi sztuki.

BBQ rib fiesta The entire city of Toronto is heaven for anyone who loves the sophisticated and the niche. From its variegated culinary abundance, which reflects its ethnic diversity, to its amazing stores and antique shops, the city offers everything except the boredom that has been ascribed to it. Take the Rage Room, for instance.

For a mere USD 20, you can destroy something. You pick your tool, e.g. a baseball bat, and you can smash china for half an hour. You obviously need to wear a protective suit and a mask so as not to harm yourself. There are also axe throwing competitions. Bookworms are advised to visit a tiny bookshop called “Sleuth of Baker Street” at Millwood Road. This place has pretty much every crime book ever published.

Toronto has strong literary traditions and boasts a host of private bookshops, including second hand bookshops with ladders on wheels. There are also cult video rental stores offering films on VHS tapes. The city has any number of great music clubs. Stars like Drake and Neil Young got their start in these places.

The city authorities, and radio and television stations, all chip in to fund generous scholarships for budding artists. Toronto is an artistic hothouse, and every discipline has its own festival(s). Apart from the Toronto Film Festival (the most famous), the city hosts a few more exotic ones, e.g. Caribbean carnival parades, BBQ rib fiestas, the Afrofest, and Hindu celebrations.

Everyone is welcome.

©sime/free

into busy centres bustling with life is one of this unpretentious city’s greatest strengths. Go down Yonge Street, which is the birthplace of the city and Toronto’s backbone (and also the longest street in the world at 400 miles, which was attested with a Guinness World Record in 1988). A totally different world awaits once you pass Bloor Street. The well-kept Victorian tenement houses of Yorkville make the district one of the most expensive on the continent. There are apartments, boutiques, small galleries and restaurants, where organic ice cream is treated as an art form.

The industrial Distillery District likewise has a unique, albeit more relaxed, vibe. The sturdy brick buildings of the former distillery have become a magnet for artists.

You can come across painters and sculptors at work at any time of day, and there is always an art exhibition or a concert being held. The St Lawrence Market is another place that has been given a complete makeover. This used to be a trade, meeting and gossip hub for the inhabitants of British Toronto (the city was founded in 1832 on the site where the Town of York had been established 40 years earlier). The market was renovated and handed over to modern butchers, farmers and pasta makers, and now is the meeting place of culinary snobs and hipsters.

W I T H

J A R E D

L E T O

-

E Y E W E A R

S I N C E

1 9 5 6

journey of a lifetime

toronto

Na King Street modnie jest zjeść obiad w jednej z ekskluzywnych restauracji. ❚ You can eat dinner in one of the many exclusive restaurants lining King Street.

40

Podobnie, choć taniej i swobodniej, jest w industrialnym Distillery District. Była tu destylarnia, a teraz solidne ceglane budynki z wielkim dziedzińcem są mekką artystów. O każdej porze dnia można spotkać pracujących malarzy i rzeźbiarzy, trafić na plenerową wystawę albo koncert. Niedawno szansę nowego życia dostał St. Lawrence Market – stary targ, który dla pierwszych bywalców brytyjskiego Toronto (utworzono je w roku 1832, w tym samym miejscu, gdzie 40 lat wcześniej powstało miasteczko Town of York) stanowił centrum handlu, spotkań i plotek. Odrestaurowany i oddany w ręce współczesnych rzeźników, rolników i twórców makaronów jest miejscem schadzek kulinarnych snobów i hipsterów.

Minimalist limestone structures The eclectic and innovative nature of this immigrantbuilt city is best reflected by the legendary Honest Ed’s store. This is an enormous discount store and a temple of kitsch illuminated with a thousand lightbulbs.

Now is the time to visit, as it will be demolished on 31 December. The store was opened in 1948 by Ed Mirvish, the son of Jewish immigrants from Lithuania and Austria. Mirvish purchased his first stock from Woolworth, whose store had burnt down. Since then, the store has been buying goods at sales and selling them at a discount. The customers have mainly been immigrants with big dreams, but small means. They could find even the strangest and most needed things, from

© a l a m y/ b e w

Toronto to centrum postprzemysłowe: tu kwitną usługi finansowe, artystowskie butiki i restauracje, w których specjały etiopskie sąsiadują w karcie z przysmakami Karaibów i Japonii.

Toronto is a post-industrial city. It has many financial companies, art boutiques, and restaurants where Ethiopian delicacies are served next door to Caribbean or Japanese food.

Fiesta grillowanych żeberek Całe Toronto to raj dla fascynatów wyrafinowanych i niszowych zjawisk. Począwszy od mapy kulinarnej, odzwierciedlającej etniczną różnorodność, aż po zdumiewające sklepy i antykwariaty – miasto oferuje wszystko z wyjątkiem zarzucanej mu nudy. Na przykład w Rage Room – pokoju gniewu – już za 20 dol. można coś zniszczyć. Wybiera się narzędzie, choćby kij baseballowy, i przez pół godziny tłucze porcelanę.

Oczywiście w kombinezonie i masce, żeby nie zrobić sobie krzywdy. Są też zawody lokalnej ligi w rzucaniu siekierą do tarczy. A w małej księgarni Sleuth of Baker Street przy Millwood Road czekają bodaj wszystkie kryminały świata. Toronto ma silne tradycje literackie i zachowało się tu zatrzęsienie prywatnych księgarni, w tym antykwariatów z jeżdżącymi wzdłuż półek drabinami. Są też kultowe wypożyczalnie filmów dostępnych na... taśmach VHS, jak Suspect Video. I kluby muzyczne, w których wyrastają gwiazdy takie jak Drake czy Neil Young. Władze miasta, radia i telewizje składają się na hojne stypendia dla początkujących twórców. Toronto jest artystyczną kuźnią, a każdą aktywność celebruje jakimś festiwalem. Poza tym najsłynniejszym – filmowym – są atrakcje bardziej egzotyczne, m.in. parady karnawałowe w stylu karaibskim,

Shabbat candles to backpacks with Barrack’s Obama face on them. Every morning, a few lucky customers would get something for free, such as a turkey before Thanksgiving Day. Mirvish bought the adjacent tenement houses with the intention of demolishing them for a parking lot, but when the authorities blocked his plans, he became a philanthropist out of necessity. He offered the buildings to artists, who created a bohemian enclave there. This part of the city will soon cease to exist and high-rises will soon be erected there. One iconic building disappears, others go up. Take the ultra-modern crystal Gateway to the classic Royal Ontario Museum. Or the Art Gallery of Ontario. The building was designed by Frank Gehry and looks like a black-and-white cube suspended in mid-air. However, it is the Aga Khan Museum, on the outskirts of Toronto, that speaks most eloquently of the city’s audacious yet understated ambitions.

The city’s openness to newcomers is bringing about increasing diversity and contrast, which constitute an inexhaustible source of creativity that is spawning surprising combinations unimaginable anywhere else. Torontonians increasingly like to quip that their home town is the most fascinating boring city in the world. ■

©credits

REKLAMA

41

journey of a lifetime fiesta grillowanych żeberek, Afrofest czy celebracje hinduistyczne. Wszystkie otwarte dla wszystkich.

właśnie przechodzi do historii. Mirvish zmarł w 2007 r., a słabnący biznes jest już wart znacznie mniej niż działka, na której stoi. Wkrótce staną na niej wieżowce.

Zniknie jedna ikoniczna budowla, ale rodzą się inne.

Choćby ultranowoczesna kryształowa brama stanowiąca wejście do klasycznego Royal Ontario Muzeum.

Albo projektowana przez Franka Gehry’ego Art Gallery of Ontario wyglądająca jak czarno-biała kostka płynąca w powietrzu. Najwięcej jednak o nieoczywistych i śmiałych ambicjach Toronto mówi Aga Khan Museum na obrzeżach miasta. Połączone z Centrum Islamskim, zbudowane przez dwójkę słynnych architektów z Azji, jest jedynym w Ameryce Północnej zbiorem sztuki islamskiej. Wyselekcjonowane eksponaty prezentowane są w minimalistycznych wapiennych budowlach przypominających centrum kosmiczne.

Otwartość na przybyszów powoduje coraz większe nagromadzenie odmienności i przeciwieństw, które działają jak niewyczerpane paliwo. Z nich rodzą się połączenia zaskakujące i chyba niemożliwe nigdzie indziej. Mieszkańcy coraz częściej mówią z uśmiechem, że Toronto jest najbardziej fascynującym wśród nudnych miast świata. ■

© ALAMY/ BEW , s h u t t e r s t o c k ( 4 ) , m . p .

Blisko połowa wody z wodospadu Niagara jest odprowadzana i zasila dwie elektrownie zarówno po stronie kanadyjskiej, jak i amerykańskiej. ❚ Nearly half of the water from Niagara Falls is rerouted and fuels two power plants both on the US and Canadian sides of the border.

Minimalizm wapiennych budowli Eklektyczny i innowacyjny charakter miasta tworzonego przez przybyszów najlepiej oddaje legendarny sklep Honest Ed’s – ogromny dyskont i świątynia kiczu rozświetlona tysiącem żarówek. Warto tam zajrzeć, nim 31 grudnia zostanie zburzony. Powstał w 1948 r.

Założył go Ed Mirvish, syn żydowskich imigrantów z Litwy i Austrii. Pierwszy towar zakupił od Woolwortha, któremu spalił się sklep. Od tej pory skupował towary z wyprzedaży i oferował je po niskich cenach. Jego klientami byli nowi przybysze – ci, którzy przyjeżdżali do Toronto z marzeniami, ale prawie bez grosza. U niego mogli znaleźć najpotrzebniejsze rzeczy, od świec szabasowych po plecak z wizerunkiem Obamy. Co dzień rano kilku szczęściarzy dostawało coś za darmo, na przykład indyka przez Świętem Dziękczynienia.

Mirvish wykupił okoliczne kamienice, by zburzyć je i stworzyć parking, ale gdy władze zablokowały jego plan, z konieczności stał się filantropem. Rozdał lokale artystom, tworząc enklawę bohemy. Cały ten świat

toronto

42

Neogotycki zamek Casa Loma stoi na wzgórzu, skąd wziął swoją nazwę (hiszp. Casa Loma – dom na wzgórzu). Zbudowano go w latach 1911–1914.

Odwiedza go ponad 400 tys. turystów rocznie.

good to know

1 2

3

4

Warto KUPIĆ karnet – tzw. Toronto CityPass, który zawiera 5 atrakcji, M.IN.: CN Tower czy zamek Casa loma (3). i recommend buying a toronto citypass which includes 5 attractions e.g. the cn tower or casa loma castle (3) Agnieszka Makary, specjalista ds. obsługi lotniska, Port Toronto ❚ Agnieszka Makary, Airport Service Specialist, Toronto Port

co zwiedzić What to see ■ Wodospad Niagara | niagara falls

Tylko 125 km od Toronto znajduje się najsłynniejszy na świecie wodospad. Warto odwiedzić go nocą, gdy podświetlona woda mieni się kolorami. ❚ The world's most famous waterfall is located just 125 km from Toronto. It is best to visit it at night when illuminated.

gdzie nocować Where to sleep ■ Westin Harbour Castle

4 Spring sushi ■

■ Courtyard By Marriott Down-

■ The Keg Steakhouse + Bar

Położony nad brzegiem jeziora Ontario, w pobliżu metra hotel jest idealny na biznesową podróż. ❚ Located on the shore of Ontario Lake and close to the metro station, the hotel is perfect for a business trip.

town Toronto

■ CN Tower

1 Wizyta w niej jest wydarzeniem, którego

nie da się zapomnieć. Wystarczy jeden spacer po szklanej podłodze zawieszonej na wysokości ponad 340 m, czyli słynnej Edge Walk, by widoki miasta zapadły w pamięć na długie lata. ❚ An unforgettable experience. All it takes is a walk on the glass floor suspended over 340 m above the ground, i.e. the famous Edge Walk, to never forget the city panorama.

■ Ripley’s Aquarium

2 Położone w sąsiedztwie CN Tower akwarium

jest największym oceanarium w Kanadzie.

W ponad 5,7 mln litrów wody pływa 16 tys. morskich stworzeń. ❚ Located close to the CN Tower, the Aquarium is the largest oceanarium in Canada with over 16,000 sea creatures on display in 5.6 million litres of water.

Królewskie Muzeum Ontario. ❚ Royal Ontario Museum.

gdzie zjeść Where to eat

Niedawno odnowiony, zlokalizowany blisko centrum miasta hotel, w którym odpoczniesz po całodziennym zwiedzaniu. ❚ This recently renovated, centrally-located hotel offers a good night's rest after a day of sightseeing.

Japońska restauracja, w której zamiast tradycyjnego książkowego menu na gości czeka tablet i aplikacja do zamawiania dań. ❚ A Japanese restaurant where you order food via a tablet with a dedicated app.

Kanadyjska sieć restauracji, w których można spróbować pysznie przyrządzonych owoców morza. ❚ A Canadian chain of restaurants offering delicious sea food.

■ Strathcona Hotel

Chcesz dowiedzieć się wszystkiego o historii hokeja? Zatrzymaj się w tym hotelu i odwiedź Hockey Hall of Fame po przeciwnej stronie ulicy. ❚ If you are a fan of hockey, book a room in this hotel for a short commute to the Hockey Hall of Fame just across the street.

■ Chelsea Hotel

Idealny na podróż z dziećmi. Uwaga: hotel ma dwa baseny, z czego jeden dedykowany najmłodszym. ❚ The perfect hotel for a family getaway. The hotel has two pools of which one is dedicated to children only.

■ ramada Plaza

Przyjemne ceny, hotel położony w centrum miasta. ❚ A centrally-located hotel offering good rates.

WAW–YYZ pt., nd. ❚

Fri., Su. LO 041 12.20–21.25; pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 045 15.05–0.10 Czas przelotu ❚ Flight duration 9:05

YYZ–WAW pt., nd. ❚

Fri., Su. LO 042 23.10–7.35 (+1); pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 046 01.55–10.20 Czas przelotu ❚ Flight duration 8:25

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

43

i n t e rv i e w

ethan hawke

dz i e l n y kow b o j the courageous cowboy

O

Pisze książki, reżyseruje, ale przede wszystkim jest aktorem. I to jakim!

Z Ethanem Hawkiem rozmawiamy o jego najnowszych filmach, miłości do kina Wendersa, Lyncha i Polańskiego, a także o spotkaniu z Pawłem Pawlikowskim. ❚ He writes books, directs films, but is primarily an actor.

And what an actor he is. We talked to Ethan Hawke about his latest film, his love of the cinema of Wim Wenders, David Lynch and Roman Polański, and about his meeting with Paweł Pawlikowski.

Oglądasz westerny? (śmiech!) Pasjami… Jako nastolatek pochłaniałem wszystko, co zrobił John Ford.

Co innego lubić, a co innego w nich grać. Właśnie na ekrany kin w Polsce wchodzi western Siedmiu wspaniałych z twoim udziałem. Jednak jakoś trudno mi sobie wyobrazić ciebie w roli rewolwerowca na Dzikim Zachodzie…

Dlaczego?

Bardziej pasujesz do roli wrażliwca, neurotyka, romantyka, intelektualisty.

Widocznie to tylko część mnie. W Dniu próby zagrałem policjanta z wydziału walki z narkotykami, który przechodzi na ciemną stronę mocy. W tym roku pojawiłem się już zresztą w westernie In a Valley of Violence. No a w remake’u Siedmiu wspaniałych jestem jednym z tych szlachetnych rewolwerowców, którzy

44

Do you ever watch westerns? (laughs) I am passionate about the genre… When I was a teenager, I used to binge watch everything ever made by John Ford.

Liking westerns is one thing, but starring in them is another. One of the films you played in, The Magnificent Seven, is opening in cinemas in Poland soon. It is hard to imagine you playing a Wild West gunman.

Why? Because you seem better suited to playing sensitive men, neurotics, romantics and intellectuals.

That’s just part of who I am. In Training Day, I played a drug enforcement police officer who crosses over to the dark side. I’ve already appeared in a western – In a Valley of Violence – this year. I’m also one of those noble gunslingers who protects the inhabitants of a Mexican village in The Magnificent Seven remake. It was a great joy to meet up with the Training Day director and star, Antoine Fuqua and Denzel Washington, once again. Maybe, I just haven’t let go of the inner child who loves adventure? All of a sudden, I found myself in a desert in Louisiana

© GRANT LAMOS IV / g e t t y i m a g e s

tekst | by mariola wiktor

45

i n t e rv i e w 23 września na polskie ekrany wchodzą dwa filmy z Ethanem Hawkiem: komedia Plan Maggie oraz western Siedmiu wspaniałych. ❚ Two films starring Ethan Hawke will open in Polish cinemas on 23 September: Maggie’s Plan and The Magnificent Sevent.

bronią mieszkańców meksykańskiej wioski. To wielka radość móc znów spotkać się na planie z reżyserem i aktorem Dnia próby Antoine’em Fuqua, no i z Denzelem Washingtonem. Może po prostu nie pozbyłem się jeszcze wewnętrznego chłopca, który kocha przygody? Nagle na kilka tygodni znalazłem się na pustyni w Luizjanie i Nowym Meksyku w męskim towarzystwie dzielnych kowbojów, gdzie nauczyłem się wreszcie porządnie jeździć konno i strzelać z karabinów. Nasz film jest remakiem obrazu z 1960 r. pod tym samym tytułem, który nawiązuje do Siedmiu samurajów Akiry Kurosawy. W filmie z 1960 r. zagrały legendy Hollywood: Steve McQueen, Yul Brynner, James Coburn, Charles Bronson, a więc to było dla naszej ekipy niezłe wyzwanie.

Ethan to nietypowe imię. Skąd się wzięło? (śmiech) Ale podoba ci się?

Tak. Moja mama je wybrała. Mocno wierzyła, że kiedyś zostanę pisarzem. Uważała, ze zestawienie: Ethan Hawke, dobrze będzie wyglądało na okładkach książek, które napiszę.

Nie pomyliła się, bo zostałeś pisarzem, choć od tej strony nie jesteś tak dobrze znany.

Może to i lepiej, bo jako pisarz jestem właściwie amatorem. Nie mam wielkiego dorobku, to raptem dwie powieści: The Hottest State i Ash Wednesday.

I mam świadomość, że to nie jest żadna wybitna

ethan hawke żyć wyłącznie z literatury, byłbym pewnie nikomu nieznanym bankrutem.

W filmie Kobieta z Piątej Dzielnicy w reż. Pawła Pawlikowskiego zagrałeś amerykańskiego pisarza mieszkającego w Paryżu. A we wrześniu w polskich kinach twój kolejny film: Plan Maggie w reż. Rebekki Miller, w którym także wcielasz się w wypalonego pisarza i uniwersyteckiego wykładowcę. To nie przypadek?

Nie wiem, czy Rebecca Miller słyszała o moich próbach literackich. Obsadziła mnie w roli zagubionego, trochę allenowskiego nowojorskiego intelektualisty, który odzyskuje, a przynajmniej tak mu się wydaje, wenę po spotkaniu tytułowej Maggie. Jednak film nie jest kopią produkcji Woody’ego Allena, to kino narracyjne, nonszalancko niezależne, z wyrafinowaną intrygą. Z kolei Paweł Pawlikowski widział mnie w roli pisarza, bo wiedział, że coś kiedyś napisałem. Chyba nawet przeczytał The Hottest State. Moje pisanie, nawet jeśli nie miało wielkiej wartości artystycznej, zawsze sprawiało mi przyjemność, uczyło dyscypliny i powodowało, że odnajdywałem wewnętrzny spokój i harmonię. Kiedy ubierasz coś w słowa, nazywasz to, opisujesz tak, jakbyś porządkowała chaos tego świata.

W kultowym dziś już filmie Przed zachodem słońca Richarda Linklatera też jesteś pisarzem.

Dokładnie tak. Mój bohater Jessie jest pisarzem, ma dwoje dzieci i kłopoty małżeńskie, całkiem tak jak ja.

Paweł Pawlikowski to dla mnie ideał reżysera. To filmowiec, który kocha kino, jego magię i poezję. To ktoś, kto nie robi filmów dla kasy i kariery, ale z potrzeby serca, dla kogo kino wciąż pozostaje sztuką.

Paweł Pawlikowski is the ideal director for me. He is a filmmaker who loves cinema, its magic and poetry. He does not make films for money or fame but out of a need of his heart.

He is someone for whom cinema is still an art.

proza. Kiedy debiutowałem, miałem zaledwie 27 lat i wydawało mi się, że dużo wiem o życiu i mam literacki talent. The Hottest State to historia 21-letniego nowojorczyka, który właśnie ma zadebiutować jako aktor w filmie i jednocześnie zakochuje się w pewnej dziewczynie. To zatem opowieść o wchodzeniu w życie i dorosłość, czerpiąca z moich własnych i moich przyjaciół doświadczeń. Z czasem zacząłem patrzeć na te próby z rosnącą krytyką. Moja pewność siebie i arogancja wynikały z braku doświadczenia i edukacyjnych luk. Gdybym wtedy znał Moby Dicka albo Annę Kareninę, nigdy nie odważyłbym się opublikować The Hottest State. A gdybym z kolei miał dziś

46

Scenariusz do tego filmu pisaliśmy we trójkę: Richard, Julie Delpy i ja. Każde z nas czerpało ze swoich prywatnych przeżyć i życiowych doświadczeń, ale myślę, że to okazało się mocną stroną filmu. Bo był autentyczny, wyrastał z nas samych i – mam nadzieję – wzruszał, przemawiał do widzów.

Nie mogę nie zapytać, jak to się stało, że zagrałeś w filmie Pawła Pawlikowskiego, polskiego reżysera przez wiele lat mieszkającego i tworzącego w Wielkiej Brytanii.

Grałem w Londynie w teatrze. Powiedziano mi, że na przedstawienie przyszedł Paweł Pawlikowski, który chciałby ze mną porozmawiać. Nie znałem

and New Mexico in the company of brave cowboys, where I finally learned how to ride a horse and shoot a rifle properly. The film is a remake of the 1960 film of the same name, which harks back to Akira Kurosawa’s Seven Samurai. The 1960 American film starred such Hollywood legends as Steve McQueen, Yul Brynner, James Coburn, and Charles Bronson, so it was a real challenge for the whole crew.

Ethan is not a typical name. Where did it come from? (laughs) But you like it, don’t you?

I do.

My mother picked the name. She strongly believed that I would become a writer. She thought that “Ethan Hawke” would look good on the covers of the books I was going to write.

She was not wrong, as you have become a writer, although you are not all that well known as one.

That might be for the better. As a writer, I’m a real amateur. I’ve only written two novels so far – The Hottest State and Ash Wednesday. I am well aware that this is not outstanding fiction. I was 27 when my first book came out. I thought I knew a lot about life and that I had literary talent. The Hottest State is a story about a 21-year-old New Yorker who is about to star in his first movie and falls in love with a girl.

It is a coming of age story that draws on the personal experience of myself and my friends. Over time, I began to cast a more critical eye on these efforts.

My self-confidence and arrogance stemmed from a lack of experience and a few gaps in my education.

If I’d read Moby Dick or Anna Karenina beforehand, I wouldn’t have dared to have The Hottest State published. And if I had to live on my writing alone, I’d flat broke and no one would’ve heard of me (laughs).

You played an American writer in Paris in The Woman in the Fifth, directed by Paweł Pawlikowski. And your next film opens in Poland in September – Maggie’s Plan, directed by Rebecca Miller. You play a burnt-out writer and University lecturer. Any coincidence?

I’m not sure Rebecca Miller had heard of my literary attempts. She cast me as a lost, Allenesque New York intellectual who regains his inspiration, or so he thinks, once he meets the titular Maggie. The film is not a copy of a Woody Allen production, but a nonchalantly independent narrative cinema with a refined plot. As for Paweł Pawlikowski, he saw me as a writer, because he knew that I’d written something. He might have even read The Hottest State.

My writing, even if it doesn’t have any great artistic merit, has always been a source of pleasure for me.

It’s taught me discipline and helped me discover inner peace and harmony. When you put something into words, name it, and describe it, it’s as if you’re

putting order into the surrounding chaos.

You also played a writer in the classic Before Sunset by Richard Linklater.

That’s right. I played Jessie, a writer with two kids and marital problems, just like me. The script was written by the three of us – Richard, Julie Delpy and myself. We each drew on our own personal lives and experiences, and I think this is what made the film so powerful. It was authentic. It grew out of us, and it moved the viewers. At least I hope it did.

I have to ask. How did you manage to act in a film by Paweł Pawlikowski, a Polish director who’s been living and working in the UK for many years?

I was performing in a play in London. Someone told me that Paweł Pawlikowski was in the audience and wanted to talk to me. I wasn’t familiar with his films, at the time but I was intrigued by the enthusiastic reaction of Rebecca Hall, who was acting in the same play. She’d seen Paweł’s films and was fascinated with them, so that became one of the incentives to meet him. We started talking about cinema and Paweł’s new project. I immediately felt that we were in sync and really understood each other. I obviously watched Last Resort and My Summer of Love very soon afterwards. Those films enchanted me.

They came as something of a shock. They reminded me of the cinema I used to watch as a 16-year-old in American art house cinemas, e.g. Wim Wenders’ films like Paris, Texas and Wings of Desire, and Blue Velvet by David Lynch. Those were my first encounters with auteur and artistic cinema. Before that, I’d associated the cinema with Hollywood blockbusters by the likes of Spielberg and Lucas, i.e. with

Ethan Hawke (rocznik 1970) amerykański aktor, scenarzysta, pisarz i reżyser filmowy. Trzykrotnie nominowany do Oscara: w 2001 r. za drugoplanową rolę w Dniu próby, a w 2014 r. za rolę w filmie Boyhood oraz wspólnie z Richardem Linklaterem i Julie Delpy za scenariusz Przed zachodem słońca (2004). Zagrał także m.in. tytułowego bohatera w Hamlecie Michaela Almereyda, w Gliniarzach z Brooklynu, czy w Małym Nowym Jorku. ❚ (born 1970) US actor, screenwriter, writer and film director. Three-time Academy Awards nominee: for the supporting part in Training Day in 2001, for his peformance in Boyhood and for co-writing the screenplay to Before Sunset with Richard Linklater and Julie Delpy. Hawke also starred in Michael Almereyd’s Hamlet, in Brooklyn’s Finest and Staten Island.

47

ethan hawke

Šcredits

i n t e rv i e w

48

© ARMANDO GALLO / ARGA IMAGES / FORUM

wtedy jeszcze jego filmów, ale zaintrygowała mnie entuzjastyczna reakcja Rebeki Hall, która grała w tej samej sztuce. Ona widziała filmy Pawła i była nimi zafascynowana, więc tym chętniej zgodziłem się z nim spotkać. Zaczęliśmy rozmawiać o kinie i nowym projekcie Pawła. Od razu poczułem, że nadajemy na tych samych falach. Oczywiście szybko obejrzałem Ostatnie wyjście i Lato miłości. Te filmy mnie oczarowały, a nawet mną wstrząsnęły. Przypomniały kino, które jako 16-latek oglądałem w amerykańskich art house’ach, czyli obrazy Wendersa takie jak Paris, Texas czy Niebo nad Berlinem albo Blue Velvet Davida Lyncha. To były moje pierwsze spotkania z kinem autorskim, artystycznym. Wcześniej kino kojarzyło mi się z hollywoodzkimi megaprodukcjami spod znaku Spielberga czy Lucasa, a więc z czymś totalnie różnym. Paweł Pawlikowski to dla mnie ideał reżysera.

Dlaczego?

To filmowiec, który kocha kino, jego magię i poezję.

To ktoś, kto nie robi filmów dla kasy i kariery, ale z potrzeby serca, dla kogo kino wciąż pozostaje sztuką.

I kto dzięki swojej pasji i wielkiej wiedzy uczy swoich aktorów tajników kina artystycznego. Kto jest kreatywny, ciągle próbuje coś zmieniać, szuka nowych, lepszych rozwiązań. Jednak pracując z nim, nie czułem się tylko aktorem rzemieślnikiem, który jedynie ma do odegrania swoją rolę. Ale byłem filmowcem, częścią zespołu, który wspólnie tworzy obraz. Dla mnie ważne jest to, by każda rola mnie rozwijała i czegoś nowego uczyła. Wtedy mam poczucie kontaktu z samym sobą. Dlatego cenię sobie pracę z Pawłem, ale także wcześniej z Peterem Weirem, Richardem Linklaterem czy Antoine’em Fuqua. Reżyserzy z Polski i w ogóle z Europy Środkowej i Wschodniej są szalenie ciekawi i inspirujący. Uwielbiam też Polańskiego. Kilka razy widziałem Lokatora i myślę, że Paweł także był pod jego wpływem, realizując Kobietę z Piątej Dzielnicy.

Jesteś nie tylko… rewolwerowcem, aktorem i pisarzem, ale stajesz także po drugiej stronie kamery. Jakie są twoje najbliższe plany?

Niedawno zrealizowałem dokument o Seymourze Bernsteinie, genialnym pianiście i nauczycielu muzyki, który ma już 87 lat i mieszka w Nowym Jorku. Kiedy go spotkałem, zafascynował mnie swoim podejściem do gry na fortepianie. Dzięki niemu dostrzegłem też niedoceniany wpływ, jaki ta dziedzina sztuki wywiera na nasze codzienne życie. Jeśli chodzi o role filmowe, to zagrałem, wprawdzie tylko epizod, w nowym obrazie Luca Bessona. À propos Luca – uwielbiam jego Wielki błękit i Leona zawodowca. Ponadto wystąpiłem w dokumencie biograficznym o wybitnym trębaczu jazzowym Checie Bakerze. Tak, jest mnie ostatnio dość sporo w kinie, ale to chyba dobrze. Prawda? ■

something completely different. Paweł Pawlikowski is the ideal director for me.

Why’s that?

He is a filmmaker who loves cinema, its magic and poetry. He does not make films for money or fame but out of a need of his heart. He is someone for whom cinema is still an art. And he’s a man who, through his passion and extensive knowledge, teaches his actors the secrets of artistic cinema.

Paweł is creative and keeps changing things.

He looks for new and better ways of doing things.

However, when I worked with him, I not only felt like an acting craftsman who had a role to play, but like a filmmaker as well. Like part of the crew that was making the film. For me, it’s important that each part enrich me and teach me something new. That’s when I feel that I’m in touch with myself. That’s why I appreciate my work with Paweł, as well as my earlier work with Peter Weir, Richard Linklater, and Antoine Fuqua. Film directors from Poland and Central and Eastern Europe are generally incredibly interesting and inspiring. I love Roman Polański.

I’ve seen The Tenant a few times, and I think Paweł was inspired by it when he filmed The Woman in the Fifth.

pisanie zawsze sprawiało mi przyjemność, uczyło dyscypliny i powodowało, że odnajdywałem wewnętrzny spokój i harmonię.

My writing has always been a source of pleasure for me. It’s taught me discipline and helped me discover inner peace and harmony.

You’re not only a gunslinger, an actor and a writer. You sometimes take your place on the other side of the camera. What are you plans for the future?

I recently did a documentary about Seymour Bernstein, a brilliant pianist and music teacher. He’s 87 and lives in New York City. When I met him, I became fascinated with his approach to playing the piano. Thanks to him, I noticed the unappreciated impact that music has on our everyday life. I also recently played a small part in Luc Besson’s latest film. I love his The Big Blue and Léon. I also had a part in a biographical documentary about the outstanding jazz trumpet player Chet Baker. There’s been a lot of me at the cinema recently. But that’s OK, isn’t it? ■

49

good life

e-pokolenie

Zgubiony klucz d o fa n ta z j i the lost key to imagination Zamiast uszczęśliwiać dziecko smartfonem, pozwól mu się wynudzić.

Bezczynność prowadzi do ciekawości. Rozwija wyobraźnię i twórcze myślenie. ❚ Instead of giving your child a smartphone, let him or her be bored. Inactivity leads to creativity. It boosts the imagination and creative thinking. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

52

C

zy pamiętacie reklamę jednego z operatorów sieci komórkowych sprzed kilku lat?

Rodzina jedzie samochodem na wakacje.

Smyki dokazują na całego. Jeszcze chwila, a mamusia i tatuś wyjdą z siebie. Ale jest sposób. Wystarczy dać urwisom tablety. Zanurzając się w kolorowy cyfrowy świat, zapominają o trudach podróży.

Rodzice mogą odetchnąć z ulgą.

Przyznajmy to szczerze: doznajemy podobnej ulgi, mogąc sprezentować swej latorośli najnowszy model smartfona, konsoli lub ultrabooka. Wracamy z pracy do domu i… mamy święty spokój. Małolat nie wskoczy nam na kolana. Ani nie zaciągnie do zabawy samochodzikami, skoro na laptopie może się ścigać bolidem Lewisa Hamiltona w 3D. – Najlepsze w tym jest to, że zamiast wyrzutów wzbiera w nas rodzicielska duma – ironizuje Michał Gembal, dyrektor marketingu w dużej firmie technologicznej, ojciec czwórki dzieci. – Przecież dostarczyliśmy maleństwu rozrywki. Uchroniliśmy przed nudą. Lecz czy faktycznie są powody do satysfakcji?

Remember that telecom company commercial a few years ago? A family is going on vacation by car.

The children are getting up to mischief in the back seat. Mom and dad are about to lose it. But there is a way out. They give the brats a couple of tablets. Once immersed in a colourful digital world, they forget all about the hassles of the trip. The parents breathe a sigh of relief.

Come on, admit it. You have the same feeling of relief after giving your child the latest smartphone, gaming pad, or ultrabook. You can come home to some peace and quiet after working all day. He won’t be jumping into your lap, or dragging you off to play with toy cars, when he can be racing a Lewis Hamilton on his 3D laptop.

“The best part is that instead of feeling guilty, the parents are proud of themselves”, is how Michał Gembal, Marketing Director of a large tech company, and father of four, ironically puts it. “We’ve provided our child with entertainment. We’ve saved our little one from boredom.” But is that anything to be proud of?

Na pierwszej linii Nadmiar elektronicznej stymulacji szkodzi. A dzieci są na pierwszej linii. Kiedy surfują w internecie, wciągają się w gry sieciowe, to ich kształtujący się mózg jest wystawiony na zbyt intensywną aktywność, która zaburza ich rozwój – wskazuje Susan Greenfield, profesor neurologii z Oksfordu. Potwierdza to jej kolega po fachu z Instytutu Pasteura w Paryżu Jean-Pierre Bourgeois, który badał m.in. oddziaływanie ekranów w pierwszym okresie życia, gdy narząd myślenia jest szczególnie plastyczny, delikatny i nadwrażliwy na bodźce. Jak wyjaśniał na łamach Le Nouvel Observateur, neurony, ukształtowane jeszcze przed narodzeniem, tworzą połączenia. Sieci, drogi przepływu informacji formują się zależnie od tego, co widzi, odczuwa i z czym styka się maluch. Także używane przezeń narzędzia wpływają na jego mózg – negatywnie, gdy dostarczają zbyt dużo wrażeń.

Internet i multimedia mogą być groźne także dla nastoletnich umysłów. U pryszczatych fanów gier komputerowych, spędzających przed monitorami ponad dziewięć godzin tygodniowo, zaobserwowano wzrost objętości centralnej części mózgu – prążkowia – powiązanego z systemem nagrody. Ośrodkiem, który sprawia, że ciągnie nas do przyjemnych doświadczeń jak jedzenie, seks lub osiągnięcia. Bez tych dążeń bylibyśmy ponurym i zagrożonym gatunkiem. Niestety złe ukształtowanie lub uszkodzenie systemu nagrody prowadzi do uzależnień i nałogów.

W grę może wchodzić zarówno kompulsywne korzystanie z elektronicznych nowinek, jak i każde inne przymusowe zachowanie (np. ciągotki do alkoholu, narkotyków, hazardu).

Line of fire Too much electronic stimulation can be bad for you.

“Children are in the firing line. When they surf the Internet, or get drawn into online games, their developing brains are exposed to activity that is too intensive for them, and which disrupts their growth”, says Susan Greenfeld, professor in neurology at Oxford University. This view is collaborated by Jean-Pierre Bourgeois from the Pasteur Institute in Paris. Bourgeois has studied the impact of screens during the early period of a child’s life, when the brain is especially malleable, fragile and oversensitive to impulses.

As he explained in an article published in Le Nouvel Observateur, even neurons formed before birth build connections. These networks are information channels that form irrespectively of what a toddler sees, feels and experiences. The tools and devices used by the child also have an impact on the brain. This impact will be negative if there are too many sensations.

The Internet and multimedia can also be dangerous

Kiedy dzieci surfują w internecie, ich kształtujący się mózg jest wystawiony na zbyt intensywną aktywność, która zaburza ich rozwój.

When they surf the Internet, or get drawn into online games, their developing brains are exposed to activity that is too intensive for them, and which disrupts their growth.

53

good life Jednym z ubocznych skutków życia online jest stan permanentnego rozproszenia (ang. continuous partial attention). W 1934 r. dziecko umiało zachować koncentrację przez średnio 15 minut, dziś zaledwie przez pięć – podaje Philippe Meirieu, francuski specjalista w dziedzinie pedagogiki. Uczeń ukradkiem korzystający na lekcji z komórki stał się już niemal postacią ikoniczną. Podobnie jak ten, który odrabiając pracę domową, zagląda na Facebooka, ściąga filmy, słucha muzyki, robi zakupy na Allegro i flirtuje z koleżanką przez Skype’a. Opanowana do perfekcji wielozadaniowość, która niezmiennie wbija młodych ludzi w pychę, nie przekłada się jednak na… świadectwa z czerwonym paskiem. Ani na poziom IQ, który w ostatnich 20 latach u przedstawicieli nowych pokoleń obniżył się aż o kilka punktów (jeśli wierzyć Nicolasowi Carrowi, autorowi bestsellerowej książki Płytki umysł. Jak internet wpływa na nasz mózg).

Kluczowym momentem w rozwoju inteligencji jest inhibicja, czyli zdolność blokowania nieistotnych treści, oddzielania ziarna od plew. Nawet dorośli, bombardowani codziennie milionami informacji, mają z tym kłopot, a cóż dopiero dzieci? Nic dziwnego, że coraz

wielozadaniowość, która wbija młodych ludzi w pychę, nie przekłada się ani na świadectwa z czerwonym paskiem, ani na poziom IQ. multitasking, on which the younger generation pride themselves, does not translate into perfect grades Or higher intelligence.

e-pokolenie for teenage minds. Spotty-faced computer gamers who spend over nine hours per week in front of the screen have been found to have an enlarged stratium. This is the central part of the brain and a component of the reward system. It is the stratium that leads us to experience pleasures such as food, sex, and achievement. Without these drives, we would be a glum and endangered species. Unfortunately, malformation of, or damage to, the reward system can lead to addictions. This includes the compulsive use of electronic devices, as well as other types of compulsive behaviour (e.g. an addiction to alcohol, drugs, or gambling).

One of the side effects of online life is continuous partial attention. “In 1934, children could maintain concentration for 15 minutes on average, whereas today, they get distracted after 5 minutes”, claims Philippe Meirieu, a French education expert. The student glancing at his or her smartphone in class has become a stereotype. As has the student who checks Facebook, downloads films, listens to music, does online shopping, and flirts over Skype, while doing homework. This consummate multitasking, on which the younger generation pride themselves, however, does not translate into perfect grades. Or higher intelligence. Research shows that the IQ of the younger generation has actually dropped a few points over the past 20 years (i.e. if we are to trust the findings of Nicholas Carr, author of the bestselling book The Shallows: What the Internet is Doing to Our Brains).

The key moment in the development of human intelligence is inhibition, or the ability to block irrelevant content, to separate the wheat from the chaff. Even adults, bombarded with information every day find it hard to handle, so what hope have children got? No wonder more and more children are having difficulties in understanding simple messages, to say nothing of sifting out what is important.

Learning to fly You can find interesting content everywhere – on the underground, at a bus stop, at school – as long as you have a mobile device. The younger the users of such devices, the harder it is to talk about boredom and idleness. This phenomenon, known as “smart boredom”, has reached Poland, as is confirmed by research conducted at the University of Łódź four years ago.

“Children get bored when it rains? That might have been true 10 or 20 years ago, but not now”, claims new media expert Grzegorz Wierchowiec. “Young people are online 24/7. They never have nothing to do. They never find themselves with dead time waiting for a bus or a dentist’s appointment.”

However, this sort of unproductive waiting can actually be more productive than most of our activities

54

b ą d ź

Polecam

p r a w d z i w a …

good life

e-pokolenie

dawniej, gdy maluchy nie miały nic do roboty, przenosiły się w świat fantazji. Fruwały, nie wstając z łóżka. Kto jako bobas twórczo się bawił, jako dorosły lepiej rozwiązuje problemy. in the past, when children had fewer distractions, they could fly without getting out of bed.

Those who could play creatively as children can solve problems more efficiently as adults.

więcej osób nie potrafi zrozumieć nawet prostych komunikatów, nie mówiąc o ich selekcji.

Szkoła latania Z pomocą mobilnych gadżetów w każdej chwili – w metrze, na przystanku, w szkole – można sięg­ nąć po interesujące nas treści w nieprzebranych zasobach sieci. A im mniej lat mają użytkownicy tych urządzeń, tym trudniej mówić w ich przypadku o znużeniu, pus­tce i bezczynności. Zjawisko to, zwane inteligentną nudą (ang. smart boredom), dotarło także do Polski, co potwierdza m.in. badanie Uniwersytetu Łódzkiego sprzed czterech lat.

– W czasie deszczu dzieci się nudzą? 10, 20 lat temu była to prawda, dzisiaj już nie – uśmiecha się

56

Grzegorz Wierchowiec, specjalista od tzw. nowych mediów, nawiązując do przeboju Kabaretu Starszych Panów. – Młodzi, będąc online 24 godziny na dobę, zawsze i wszędzie mogą się czymś zająć. Nie wiedzą, co to bezproduktywne czekanie na autobus lub wizytę u dentysty.

A jednak właśnie owo bezproduktywne czekanie może być… bardziej produktywne niż większość naszych aktywności. Tak przynajmniej uważa psycholog i pisarka Hanna Samson. Z rozrzewnieniem wspomina czasy, gdy maluchy, nie mając nic do roboty, bez trudu przenosiły się we własny świat fantazji. Umiały fruwać, nie wstając z łóżka. Te współczesne – tłumaczy – gubią klucz do świata imaginacji w wieku sześciu lat, o cztery lata wcześniej niż ich rodzice.

– at least according to psychologist and writer Hanna Samson. Samson recalls with nostalgia the times when little children with nothing to do would effortlessly switch between the real world and their own imaginary ones. They could fly without getting out of bed. Children now lose the key to their imaginary world at the age of six, i.e. four years earlier than their parents did. This is a shame. The fruits of childhood creativity are reaped in adulthood. Those who could play creatively as children can solve problems more efficiently as adults and are happy more often.

Research conducted by psychologist Merjorie Taylor at the University of Oregon in 1997 shows that fouryear-olds, irrespective of IQ, can better distinguish between reality and fiction by playing with their imaginations. By acting out various roles, e.g. nurse, firefighter, or general, they develop a set of skills known as theory of mind (ToM). This helps them predict and understand the behaviour of other people. Being different people forces the children to work out hypothetical and alternative scenarios.

“What’s going to happen if the meals don’t arrive on time? What’ll the world look like when the droid army conquers us?”, wonders a group of preschoolers pretending to be Jedi knights. According to Alison

Gopnik, a psychologist from the University of California, such deliberations help children come up with fresh ideas and work out unconventional solutions to problems. To introduce a change, you have to learn the skill of perceiving reality in a different way.

A miracle in a puddle Wierchowiec is certain that a child should be left alone with his or her mind even if it is a source of discomfort.

On the other hand, he recommends not treating mobiel devices as the latest weapons in the fight against boredom. Young children can use them to create universes every bit as fantastic as those their parents created with nothing but wooden toys and crayons.

“Take drawing software. It doesn’t matter whether a child creates a work of art in the sand, on a piece of paper, or on a screen. What matters is an open mind and imagination. The tool is secondary”, he claims.

According to Gembal, the key to success is balancing virtual entertainment with traditional play, which involves thinking up games, stories and scenarios.

“A teenager will become completely drawn into the latest version of Need for Speed if there are no alternatives to spending his or her leisure time, e.g. cycling trips or hiking. Apart from that, you have to be REKLAMA

REWOLUCYJNY PRZESZCZEP WŁOSÓW REVOLUTIONARY HAIR TRANSPLANT Przeszczep włosów rewolucyjnym robotem ARTAS to zabieg, który nie pozostawia liniowych blizn na głowie, gwarantuje szybką i bezbolesną rekonwalescencję oraz naturalne rezultaty.

Wykształcony na Harvardzie dr Grzegorz Turowski jest pionierem tej technologii, a klinika New Horizons, w której przeprowadzany jest zabieg, to jeden z najbardziej profesjonalnych ośrodków na świecie z setkami zadowolonych pacjentów.

Robotic hair transplant – revolutionary hair restoration procedure using robotic technology and no linear scar on the back of the head. Dr Gregory Turowski is one of the most experienced robotic hair restoration surgeons in the world.

Fly in to Chicago for only 2 days and change your life forever. Restore your confidence.

Look younger and more attractive.

Chicago /USA 847 674-4646 www.smarthairtransplant.com

Przyleć do Chicago tylko na 2 dni, odzyskaj utracone włosy i pewność siebie.

Wyglądaj młodziej i bardziej atrakcyjnie.

Zadzwoń Chicago/USA 847 674-4646 www.SmartHairTransplant.com

przed

po

57 PROMOCJA

good life Szkoda. Bo owoce dziecięcej kreatywności zbieramy w dorosłym życiu. Kto jako bobas umiał twórczo się bawić, w wieku dojrzałym lepiej rozwiązuje problemy i częściej bywa szczęśliwy.

Badania przeprowadzone w 1997 r. na Uniwersytecie w Oregonie przez psycholog Marjorie Taylor dowiodły, że dzięki zabawom z wyobraźnią czterolatki – niezależnie od inteligencji – lepiej sobie radzą z odróżnianiem rzeczywistości od fikcji. Odgrywając różne role – pielęgniarki, strażaka czy generała – rozwijają zespół umiejętności określanych jako „teoria umysłu”, która pomaga przewidywać i rozumieć zachowania innych ludzi. Wcielanie się w różne postacie zmusza je do przerabiania hipotetycznych lub alternatywnych scenariuszy wydarzeń.

Co się stanie, jeśli posiłki nie dotrą na czas? Jak będzie wyglądał świat, gdy pokona nas armia droidów?

– zastanawia się grupa przedszkolaków, które udają rycerzy Jedi. Według Alison Gopnik, psycholog z Uniwersytetu w Berkeley, takie rozważania pomagają dzieciom wpadać na świeże pomysły i wypracowywać niekonwencjonalne rozwiązania problemów.

Aby wprowadzić zmianę, trzeba posiąść umiejętność odmiennego postrzegania rzeczywistości.

Cud w kałuży Grzegorz Wierchowiec nie ma wątpliwości: dziecko powinno czasem zostać ze swoim umysłem same, choćby oznaczało to dla niego dyskomfort. Z drugiej strony, zachęca, by w tabletach i smartfonach nie widzieć jedynie nowoczesnej broni przeciwko nudzie.

Z ich pomocą – argumentuje – kilkuletni użytkownicy

e-pokolenie

zatraci się w najnowszej wersji Need for Speeda, jeśli nie ma alternatyw: wycieczki rowerowej, obozu żeglarskiego, wspinaczki górskiej. – Poza tym w cyfrowym życiu swoich dzieci trzeba aktywnie uczestniczyć – dodaje marketingowiec.

Wtóruje mu dr Leszek Bukowski, wykładowca na Wydziale Informatyki Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych: – Jak moi rodzice interesowali się tym, co robię na podwórku, tak ja zwracam uwagę na zabawy moich kilkuletnich córek w sieci.

Razem odwiedzamy sklepy z aplikacjami, rozmawiamy o grach dobrych i złych, wspólnie rozwiązujemy zagadki i quizy. A potem idziemy na spacer. W realu.

Rezultat? Dziewczynki są entuzjastkami multimediów, lecz i w przydrożnej kałuży umieją dostrzec fascynujące szczegóły. ■

jednym z ubocznych skutków życia online jest stan permanentnego rozproszenia. W 1934 r. dziecko umiało zachować koncentrację przez średnio 15 minut, dziś zaledwie przez pięć.

One of the side effects of online life is continuous partial attention. In 1934, children could maintain concentration for 15 minutes on average. today, for only 5 minutes.

tworzą nie mniej bajkowe światy niż te, które przed laty kreowali ich rodzice, mając do dyspozycji drewniane zabawki i kredki. – Weźmy np. programy do rysowania. Nie ma znaczenia, czy wiekopomne dzieło młodego artysty powstaje na piasku, kartce papieru, czy ekranie. Liczy się otwarty umysł, fantazja. Narzędzie to rzecz wtórna – argumentuje Wierchowiec.

Natomiast według Michała Gembala kluczem do sukcesu jest zrównoważanie wirtualnych rozrywek tradycyjną zabawą polegającą choćby na wymyślaniu gier, historyjek, scenek. Nastolatek – podkreśla – szybciej

58

an active participant in your child’s digital life”, he says. This view is supported by Leszek Bukowski, PhD, a lecturer at the IT Department of the Polish-Japanese Academy of Information Technology. “Just as my parents were interested in what I was doing outside with my friends, I pay attention to what my young daughters are doing online. We visit online app stores together, we talk about good and bad games, we solve puzzles together. And then we go outside.

The result? The girls are multimedia enthusiasts, but they can find fascinating things in a puddle too”. ■

SEIKO DRIVE Wyraźne widzenie.

Bezstresowa podróż.

Prowadzenie samochodu nocą jeszcze nigdy nie było bezpieczniejsze: SEIKO DRIVE to innowacyjne połączenie wyjątkowej konstrukcji soczewek i specjalnej powłoki antyrefleksyjnej SEIKO RoadClearCoat.

Irytujące i dekoncentrujące refleksy świetlne zostają wyeliminowane, zapewniając wyraźne i niczym nieograniczone widzenie w każdych warunkach. Dla bezstresowej podróży i bezpiecznego dojazdu na miejsce. www.seiko-eyewear.pl

people and the world

przesądy

N a wsz e l k i w y pa d e k just in case Państwo oczywiście nie wierzą w zabobony, ale trzykrotnie splunąć przez lewe ramię nigdy nie zaszkodzi. No i czarny kot oraz różne liczby – w jednych kulturach przynoszący pecha, w innych na odwrót. Może dziś, w naszym stechnicyzowanym świecie, potrzebujemy przesądów jak nigdy dotąd? ❚ Needless to say, you are not superstitious, but it won’t do you any harm to spit over your left shoulder three times. Black cats and certain numbers are believed to bring bad luck in some cultures. In others, they are signs of luck. Perhaps today, in our overly technical world, we need superstitions more than ever.

©shut terstock (3)

tekst | by tomasz kondr

60

N

ie przez próg! – wołam stanowczo, gdy ktoś chce się przywitać tuż przy wejściu. I zapewne widziałem wcześniej srokę, bo ona zapowiada gości. Kiedy podczas posiłku panna obliże łyżkę – będzie miała łysego męża. Na wszelki wypadek niczego nie należy rozsypywać czy rozlewać – kłopoty murowane! Zwłaszcza jeśli zbije się coś cennego lub poplami ulubiony obrus pani domu. Tłucze się tylko kieliszki – na szczęście. Otwieranie parasola w domu przynosi nieszczęście, a zbite lustro to według przesądnych – po prostu nieszczęście (nawet na 7 lat).

Dawniej chuchałem na plik banknotów wręczanych przez któregoś z wujków. Teraz, w dobie przelewów internetowych, to rzadkość obcować z takim zwitkiem i może dlatego, że niezbyt często chuchamy na pieniądze, tak rzadko mamy ich wystarczająco dużo?

“Not over the threshold”, I shout whenever someone wants to greet me right in the doorway. Most likely I had seen a magpie earlier, as magpies are heralds of visitors. If an unmarried woman licks her spoon during a meal, she is bound to land a bald husband. In any case, try not to spill anything. If you do, there’ll be trouble. Especially if you break something valuable or if you stain the hostess’s favourite tablecloth. You are only allowed to break wine glasses, as this guarantees luck. Opening an umbrella in the house is a no-no and a broken mirror means seven years of misfortune.

There was a time when I would blow on a stack of bank notes given to me by one of my uncles. In these days of bank transfers, such stacks are a rarity. Perhaps the reason we rarely have enough money is that we do not blow on stacks of bills often enough?

Magiczne zależności Zabobony przenoszą się z pokolenia na pokolenie, z kraju do kraju, z kultury do kultury. To nieszkodliwa forma magii i swego rodzaju sposób na odstraszanie złych duchów. Przesądni wierzą w zależność jednej czynności od drugiej czy we wpływ na nasze życie cyfr lub przedmiotów. Np. każdy z nas trzyma gdzieś drobiazg na szczęście, pamiątkę mającą zadanie nie tylko przywołać minione chwile, ale też sprowokować konkretne, pozytywne wydarzenia. Sami wymyślamy nowe „magiczne” zależności. Jeśli przed wyjazdem wypiłeś kawę i źle zniosłeś podróż, to nigdy więcej nie będziesz przed wojażami delektować się małą czarną. Jeśli obawiamy się trudnego egzaminu, a potem dostajemy z niego piątkę, to szukając przyczyn takiego obrotu sprawy, niekiedy gotowi jesteśmy uwierzyć, że szczęście zawdzięczamy długopisowi, którym wypełnialiśmy test. Jego użycie zostaje wzmocnione przez dobrą ocenę. Nic dziwnego, że na kolejny egzamin prawdopodobnie znów zabierzemy ze sobą „szczęśliwy” długopis. Jeśli ponownie się nam powiedzie, tym chętniej skorzystamy z niego podczas kolejnej sesji – piszą Przemysław Bąbel i Paweł Ostaszewski na portalu psychologiadzis.eu.

Magic conditions Superstitions are passed down from generation to generation, from country to country, and from culture to culture. They are a harmless form of magic and a means of warding off evil spirits.

The superstitious believe that one activity is a precondition for another, and that digits and objects have an impact on our lives. Most likely, all of us have a keepsake for good luck, a souvenir that not only brings back pleasant moments, but also invokes specific, positive events.

We come up with “magical” conditions.

If you drink coffee before a trip, and the trip is a bad experience, you will never drink coffee before travelling again. “If we are anxious before a difficult exam, and then unexpectedly get top marks, we might well be prepared to believe that we owe our good fortune to the pen we used, when looking for the reasons for this outcome. The good grade is all the more reason to use it. No wonder we take the same “lucky” pen to the next exam. If we are lucky once more, we will most likely keep it for future exams”, claim Przemysław Bąbel and Paweł Ostaszewski at the psychologiadzis.eu website.

Świat przesądów Najwięcej zabobonów dotyczy chyba cyfr i ich kombinacji. Polacy nauczyli się nie planować niczego ważnego w piątek 13, podczas gdy Hiszpanie za datę, kiedy może przytrafić się nieszczęście, uznają 13, ale… we wtorek. Niektóre linie lotnicze postanowiły nawet zrezygnować z używania tej pechowej liczby. Niemiecka Lufthansa nie dość, że ze swoich samolotów usunęła 13, to jeszcze 17 (bo we Włoszech i Brazylii 17 traktowana jest jako

The world of superstitions Most superstitions concern digits and their combinations. Poles have learned not to plan anything important on Friday the 13th, while Spaniards believe bad things can happen on a Tuesday. Some airlines such decided to forgo the unlucky number. German airline Lufthansa not only has no aircraft numbered 13 but number 17 is missing as well (in Italy and Brazil number 17 is believed to bring bad luck). The Chinese boast having built the highest elevator in the world (it operates at the Financial Centre in Guangzhou, and ascends 95 floors in 43 seconds). But you might not be aware

61

people and the world

przesądy

pechowa liczba). Chińczycy chwalą się skonstruowaniem najszybszej windy na świecie (pracuje w Centrum Finansowym w Kantonie, a 95 kondygnacji pokonuje w 43 s). Trzeba jednak wspomnieć, że przesądni Azjaci numerują piętra, omijając kilka liczb, bo te przynoszą pecha. Z trzeciego jedzie się od razu na piąte piętro, bo chińskie słowo oznaczające „cztery” brzmi podobnie do słowa oznaczającego „śmierć”. Numeru 13. również nie uświadczysz. Wśród przycisków w windzie próżno szukać też 14, a z 22. piętra jedziemy od razu na 25. W chińszczyźnie liczby, które przypominają brzmieniem inne słowo, uznawane są za coś negatywnego. Należy je zatem omijać. Każdą – nie tylko najszybszą – windą na świecie najlepiej

wysiąść na szóstym, ósmym lub dziewiątym piętrze – pod warunkiem że mamy tam coś do załatwienia.

Te trzy liczby przynoszą szczęście, bo brzmią podobnie jak słowa oznaczające coś bardzo pozytywnego. „Osiem” kojarzone jest z bogactwem, a „dziewięć” z cesarzem. W Japonii 49 brzmi złowrogo, bo przypomina zwrot „ból aż do śmierci”. W Singapurze kompletnie nie sprzedawał się przed kilkunastu laty model Alfy Romeo oznaczony liczbą 144, bo klienci bali się „czwórek”. Z tego samego powodu Nokia nie wypuściła na tamtejszy rynek żadnego modelu z tą cyfrą.

Strach przed „czwórką” nosi nawet nazwę tetrafobii. Kanadyjczycy unikają „czwórki” w numerach domów – doszło do tego, że w Richmond Hill w Ontario zakazano umieszczania jej na ścianach domów, ale za to w Vancouver władze musiały przyjąć stosowną uchwałę zakazującą omijanie numerów domów, by nie dochodziło do kolejnych absurdów. W Turcji żucie gumy nocą jest jak żucie ciała nieboszczyka.

Czy wiedząc o tym, sięg­niecie po ulubioną gumę po zmroku? W Hiszpanii na początku nowego roku, równo z dwunastoma uderzeniami zegara, należy zjeść tyle samo winogron. W Rosji maszerowanie z pustym wiadrem to bardzo zły znak. Mniej szkodliwe jest szydełkowanie na progu domu w Islandii.

Wróży to długą zimę. Niestety mimo wielu próśb i gróźb najwyraźniej nadal znajdują się mieszkańcy tej przepięknej wyspy, którzy z upodobaniem dzierga-

62

that when the highly superstitious Asians number floors in buildings, they omit a few numbers believed to bring bad luck. You will go from the third floor straight to the fifth, because the Chinese word for the digit 4 sounds similar to the word for death. You would be hard pressed to find a 13th floor, and the 25th floor comes after the 22nd. Where did floors 23 and 24 go? They were omitted because the Chinese avoid numbers that sound like different words. Any elevator, even the fastest in the world, is best vacated on the sixth, eighth or ninth floors – that is, of course, assuming there’s a need to go to these floors. These three numbers are lucky, because their names sound like positive words. “Eight” is associated with affluence, and “nine” with the emperor. In Japan, the number “49” sounds scary, because it resembles the expression “pain until death”. A few years ago in Singapore, the 144 Alfa Romeo model did not sell well, because people feared the “4”’s in the name. For the same reason, Nokia did not release any models featuring the digit “4” in that market. Fear of the number “4” is called tetraphobia. The Canadians avoid this digit in house numbers. In Richmond Hill, Ontario, there is a prohibition on putting fours on the walls of house. In Turkey, chewing gum at night is like chewing a dead body. Once the clock strikes twelve on New Year’s Eve in Spain, you should eat that many grapes. Walking with an empty bucket is believed to be a bad omen in

©shut terstock (4)

Przesądy są obecne w każdym społeczeństwie – próżno szukać ich pochodzenia. Wzięły się z silnej woli przetrwania i potrzeby bezpieczeństwa.

Superstitions exist in all societies – you would search in vain to find their origins. They are rooted in our strong survival instinct, and our need for security.

people and the world

O czarnym kocie i kominiarzu Przesądy nie muszą być tylko negatywne i spędzać snu z powiek. Kiedy stado gołębi potraktuje kogoś jak toaletę, wróży to bogactwo. Podobnie jak wejście lewą nogą w odchody zwierzęce oznacza szczęście.

Lewej z prawą nie można pomylić, kiedy swędzą dłonie. Prawa na odpływ gotówki, lewa na jej przypływ. Myślicie, że przesądy pozostały z dawnych czasów? Niekoniecznie. W Korei uważa się, że wiatraki i wentylatory zabierają tlen z powietrza.

Koreańscy producenci tych urządzeń zaopatrują je w wyłączniki automatyczne.

Przy pracującym wentylatorze strach spać. No i przecież jeszcze powinno być o czarnym kocie przebiegającym nam drogę i o równie czarnym kominiarzu. Idę o zakład, że tego drugiego nie widzieliście od lat. To jednak nie ta grupa zawodowa pieczołowicie przestrzega wszystkich zabobonów. Są bardziej zagorzali zwolennicy rytualnych czynności. Do pierwszej należą sportowcy. Niegolenie się przed meczem, wkładanie najpierw skarpetki i buta na lewą nogę to tylko kilka z zabobonów mających przynieść szczęście. Im większa ranga zawodów, tym większa wiara w siłę sprawczą przesądu. Zabobon dodaje pewności siebie i ostatecznie pomaga tylko osiągnąć zwycięstwo.

Jest jeszcze druga grupa. Kto pracuje w teatrze, wie, że scenariusz sztuki, który spada na ziemię, należy od razu przydeptać. Scenariusza nie kładzie się byle gdzie, a już na pewno nie na krześle, kanapie czy łóżku. W żadnym wypadku nie można po niego wrócić, kiedy się go zapomniało z domu. Najlepiej po prostu jak najszybciej nauczyć się roli. Z kolei szczęście

64

Russia. Less dangerous is crocheting on the threshold of a house in Iceland. This will merely result in a long winter. Unfortunately, despite pleadings and warnings, some of the inhabitants seem to continue to crochet in the doorways of their homes. Winter in Iceland lasts from October to April. In France you are advised against placing a loaf of bread upside down. Speaking of the table, girls who wish to get married should avoid sitting at the corner of the table.

Black cats and chimneysweeps Superstitions need not be negative and only bring bad luck. When a flock of pigeons treat a person or thing as a toilet, that something or someone will be rich. Similarly, if you step in animal faeces with your left foot, you should be happy. Be sure not to confuse your right hand with your left. If your right palm itches, you can expect to lose money. If your left one does, then money will come to you. Do you think that superstitions are a relic of days gone by? Not necessarily. In Korea it is believed that fans and ventilators steal oxygen from the air. Korean manufacturers of these appliances fit them with automatic switches, because people fear sleeping with these oxygen-eating monsters on. I still haven’t mentioned the black cat crossing your bath or the equally black chimney sweep.

However, there are even more ardent observers of rituals and superstitions than them, e.g. sportspeople.

Their core superstitions include not shaving before a match, and putting on their left sock and shoe first.

The more important the tournament, the stronger the belief in the power of the superstition. Superstitions give you self-confidence and eventually help you win.

Another group of highly superstitious professionals are actors. Anyone who has ever worked in a theatre can tell you that if the script is dropped, you have to step on it before picking it up. You are not allowed to put the script just anywhere either. The play will not

©shut terstock (3)

ją szaliki i rękawiczki, sadowiąc się na progu swoich domostw. Zima na Islandii trwa od października do końca kwietnia, bo wówczas słupek rtęci w termometrze nie wzrasta powyżej zera. We Francji nie należy kłaść chleba do góry nogami. A jeśli już mówimy o stole, to dziewczyny myślące o zamążpójściu powinny unikać siadania na rogu, bo to przynosi pecha.

przesądy

people and the world

przesądy

be well received if the script is placed on chairs, sofas or beds. We advise actors to avoid ripping any seams at rehearsals and to always leave their dressing rooms right foot first. They will also be better off getting out of bed with the same foot first, or from the right side of the bed in some countries.

Niektórzy naukowcy twierdzą, że przesądy tak jak horoskopy czy wizyty u wróżek zastępują niektórym potrzeby religijne.

Some scientists believe that superstitions e.g. consulting horoscopes or visiting fortune tellers, satisfies the spiritual needs of some people.

Supernatural powers?

Superstitions are as old as the hills and exist in all societies and in every religion – you would search in vain to find their etymology. They have their origins in our strong survival instinct, and our need for security.

Rituals and magical customs were believed to awaken the good spirits that helped people. Stories about rituals preventing misfortunes were passed down from generation to generation. Whenever something does not turn out well, we can always blame it on supernatural forces. Some scientists believe that some superstitions e.g. consulting horoscopes or visiting fortune tellers, satisfies the spiritual needs of some people.

If you ever visit a place you would like to come back to one day, and you see a fountain, throw a coin in.

You might just return one day, and the coins left behind might have been used to renovate the fountain. And can you say for sure that this story you are reading was not printed because someone kept his or her fingers crossed for the author? ■

Siły nadprzyrodzone?

Przesądy są stare jak świat i obecne w każdym społeczeństwie i każdej religii – próżno szukać ich pochodzenia. Wzięły się z silnej woli przetrwania, a co za tym idzie, z potrzeby bezpieczeństwa. Miały w tym pomóc rytualne czy magiczne czynności budzące dobre duchy, które stawały ludziom do pomocy. Opowieści o rytuałach zapobiegających nieszczęściu przechodziły z pokolenia na pokolenie. Kiedy coś nam nie wyjdzie, zawsze możemy zrzucić winę na siły nadprzyrodzone. Niektórzy naukowcy twierdzą, że przesądy – tak jak horoskopy czy wizyty u wróżek – zastępują niektórym potrzeby religijne.

Nawet jeśli nie wierzycie w zabobony, odwiedzając latem jakieś miejsce z fontanną, do którego chcielibyście powrócić, koniecznie rzućcie monetę. A nuż się uda wrócić, a przy okazji zebrane monety przydadzą się podczas renowacji fontanny. A jeśli czytacie ten artykuł, to kto wie, czy nie ukazał się dlatego, że ktoś trzymał za jego autora kciuki. ■

66

©shut terstock (3)

przynosi gwóźdź znaleziony na scenie. Apelujemy też do aktorów, by nie pruli niczego na próbach, nie występowali w prywatnych butach i by zawsze wchodzili z garderób prawą nogą. Nie zaszkodzi im tą samą wstawać z łóżka, bo wstawanie lewą nogą wszyscy wiemy, jak się kończy.

zakupy w sieci

©shut terstock (20)

PEOPLE AND THE WORLD

68

W s i ec i z a ku p ów caught in the web of shopping Przyjemność bez wysiłku – oto główna zasada rządząca kupowaniem w sieci. Nie dotyczy tylko sprzedawców, którzy trudzą się, by e-handel był dla nas jeszcze łatwiejszy i wygodniejszy. ❚ Effortless pleasure – that’s the general rule for online shopping. At least for the purchasers. The same cannot be said for the vendors, beavering away to make e-commerce even easier and more convenient for us. tekst | by ola salwa

Z

apytam prowokacyjnie: czego nie kupimy w sieci? Elektronika jest, książki są, popielniczka po (czyjejś) babci, zaparzacz do herbaty w kształcie rekina, bilety do Seulu? Tak, to wszystko można nabyć przez internet. I pożyczyć.

Po co komu kupowanie DVD z filmami lub CD z muzyką, skoro istnieją takie serwisy jak Netflix czy Spotify? Po co samochód, gdy można zamówić przejazd Uberem?

Nic dziwnego, że rynek wirtualnej sprzedaży notuje najbardziej realny wzrost – w USA w tym roku wyniesie prawie 50 proc. (w porównaniu z 2015 r.). Podoba ci się styl Blake Lively? Możesz go mieć na własność po kilku kliknięciach. Dzięki sieci proceder window shopping, czyli oglądania bez kupowania, jest tak samo przyjemny jak ten w realu. Mimo rosnącego rynku internetowego sprzedawcy dwoją się i troją, aby zwabić nasze kciuki lub myszki, a środki z konta na swoje konta. Kuszą ofertą, wykorzystując, a jakże, najnowsze technologie.

Let me ask you provocatively: what can you not purchase online? Electronic equipment, books, an ashtray someone’s grandmother left behind, a shark-shaped tea infuser, tickets to Seoul? Yes, you can buy all that on the Internet. Or rent it. Why would you buy a DVD of a new movie or a CD when you have websites like Netflix and Spotify a mouse click away? Why buy a car when you can call Uber? No wonder the virtual sales market is racking up growth rates that are anything but virtual. I mean, we’re talking nearly 50% in the US alone here (compared to 2015). Fancy the style of Blake Lively? A couple of clicks and it’s all yours. The Internet has made online window shopping just as pleasurable as the real thing. Despite the continuous growth of the online market, vendors are making every effort to attract our eyes, thumbs, and mice to get hold of our money. And they have other trump cards up in their sleeves, including the latest technologies.

69

PEOPLE AND THE WORLD

Gustowny doradca O tym, że jednym z największych plusów internetowych zakupów są niższe ceny, nie trzeba nikogo przekonywać. E-sklep nie płaci pensji ekspedientom, nie wynajmuje pomieszczenia w centrum handlowym, nie ma pośredników, więc może sobie pozwolić na mniejszą marżę. Nie znaczy to, że od i tak niższych cen nie ma rabatów – dobrym zwyczajem wirtualnych buExperience is still in hot demand tików są promocje, akcje specjalne oraz wyprzedaWhen was the e-market launched? The first online że. Jak w realu, tylko lepiej. Kolejny plus to szersza stores were established in the US in 1994, and interestoferta i dostępność wszystkich modeli. Coraz więingly enough, even though orders were placed online, cej sklepów oferuje usługę bezpłatnego zwrotu tothey had to be confirmed by phone. Previously, online waru, a wypełnienie formularza i odesłanie go trwa shopping – at least in the US – was not possible as the często krócej niż stanie w kolejce do przymierzalni. government had banned the use of the Internet for A skoro o dostawie mowa, to sklepy internetowe commercial purposes. Amazon.com, one of the world’s w ciągu ostatnich lat znacząco skróciły czas oczekibest known retail websites commenced operations as wania na towar – wielobranżowy gigant Amazon. soon as the ban was lifted in 1995. The company takes com coraz więcej przedmiotów dostarcza tego sameits name from the Amazon River, the world’s longest, go dnia, natomiast sklepy spożywcze są w stanie doand contains the first and the last letters of the alphawieźć nam zamówione po południu pieczywo, awokabet. This was important, as the founders wanted their do i jajka na rano. W Chinach coraz popularniejsze są store to have the most comprehensive range in the sklepy, w których towar polecają sławy z Sina-Weibo history (and future) of the Internet. Net-a-porter.com, oraz Tudou, czyli odpowiedników Twittera i YouTua website that sells luxury clothing, be’a. Celebrytki ekspertki dzielą się shoes and accessories, has been opiniami przy pomocy streamingu a runaway success. In 2000, Natalie lub klipów. Eksperci obliczają, że ta Airkiosk.lot.com Massenet, who founded the site, metoda internetowej sprzedaży jest Znajdziemy tu i eleganckie was struggling to persuade fashwarta prawie 9 mld dol. W końcu żaprzybory do pisania, ion designers to sell their products den program nie będzie tak skuteczbiżuterię, zabawki dla dzieci, online in her e-store. Her company ny w komunikacji (manipulacji) jak i słodycze oraz alkohole. ❚ This store offers smart drugi człowiek.

Jeden z największych chińskich sklepów internetowych.

W ofercie: ubrania, kosmetyki, książki, sprzęt domowy. ❚ One of China’s largest online stores.

It sells clothing, cosmetics, books, and household appliances.

mzube.co.uk Nie masz pomysłu na prezent? W tym sklepie znajdziesz ich aż nadto. ❚ Out of gift ideas? This store will soon fix that. This is your one-stop shop for goodness knows what.

70

A tasteful advisor No one needs to be convinced that lower prices are one of the main draws of online shopping. E-stores pay no wages to sales assistants, rent no premises in shopping malls, and have no middle men. This means they can afford lower mark ups. But lower prices don’t mean no discounts. Online boutiques and stores have sales, promotions, special campaigns and clearance sales.

Just like in real life, only better. More and more stores are offering free refunds, and filling in and sending the refund form often takes less time than waiting for the changing room. And talking about delivery, online stores have significantly reduced lead times in recent years. The retail giant Amazon.com is offering sameday delivery for an increasing number of products, while online grocery stores can deliver bread, avocado and eggs in time for breakfast. In China, e-stores that “stock” goods endorsed by celebrities on Sina Weibo or Tudou (the local equivalents of Twitter and YouTube) are becoming increasingly popular. Female celebrity-experts share their knowledge and opinions via streaming and custom-made video. Experts estimate that this method of online selling is worth nearly USD 9 billion. After all, no software can communicate as effectively as another human being. Yet is there is any point in buying clothes that you cannot try on beforehand? Once again, technology has the answer.

Software that enables us to “virtually” try on clothes using a camera is now in the final stage of development.

It will be much more accurate than the software used to “try on” wigs or make up using our photographs.

writing implements, jewellery, children’s toys, sweets and spirits.

©shut terstock

taobao.com

zakupy w sieci

New York?

London? Sydney?

You don’t need to travel far to live in beautifully designed, luxury apartments.

Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw. With its high-quality and luxurious interiors designed by the world-renowned studio Woods Bagot, ZŁOTA 44 provides you with an unmatched standard of living. ZŁOTA 44 is the only residential building in Central and Eastern Europe to provide nine unique interior designs of such exceptional quality.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

PEOPLE AND THE WORLD Ale czy jest sens kupowania ubrania, którego nie możemy przymierzyć? Odpowiedź znów daje technologia. Trwają ostatnie prace nad oprogramowaniem, które umożliwi nam „wirtualne” przymierzanie ubrań za pomocą aparatu fotograficznego lub kamery. I jest znacznie bardziej dokładny niż programy do „przymierzania” peruk czy makijażu na naszym zdjęciu.

Doświadczenie wciąż w cenie Kiedy e-targowisko się zaczęło? Pierwsze sklepy internetowe powstały w USA w 1994 r. i choć zamówienie składało się przez internet, to potwierdzało się je telefonicznie. Wcześniej zakupy – przynajmniej w Stanach – nie były możliwe, bo rząd zabraniał używania internetu w celach komercyjnych. Amazon.com ruszył tuż po zniesieniu zakazu, w 1995 r.

Nazwę zawdzięcza rzece Amazonce, która ma największy przepływ blablakids.com na świecie, a w swojej nazwie ma Łóżeczka, pościel, ubrania, pierwszą i ostatnią literę alfabezabawki i gadżety dla tu, co o tyle ważne, że ambicją najmłodszych. ❚ Beds, bed założycieli firmy było stworzenie linen, clothes, toys, and sklepu z największą ofertą w higadgets for children and toddlers. storii (oraz przyszłości) internetu.

W Polsce w 1997 r. powstał sklep Terent, a dwa lata później Allegro. pl, Merlin.pl oraz Empik.pl. Jednym z najbardziej efektownych sukcesów jest ten, któhushwarsaw.com ry odniosła witryna Net-a-porter.com sprzedająca Dla tych, którym znudziły luksusowe ubrania, buty i dodatki. W 2000 r. jego się sieciówki, czyli młoda założycielka Natalie Massenet miała duże kłopoty, polska moda. ❚ For those aby przekonać projektantów mody do umieszczawho have had enough of chain stores. This site offers nia w jej e-butiku towarów, i gnieździła się w nieproducts from young Polish wielkim biurze, a dziś marki zabijają się, aby mieć designers. swoją podstronę w portalu. Choć nie wszystkie.

72

Tradycyjnych domów mody jak Hermes, Louis Vuitton czy Chanel próżno szukać na Net-a-porter.com.

Część z luksusowego asortymentu marki sprzedają we własnych sklepach internetowych, ale niektórych przedmiotów, tak jak słynnej, robionej ręcznie i na zamówienie birkin bag Hermesa na pewno przez internet nie kupimy, chyba że mowa o używanych lub podrabianych torebkach wystawionych na aukcjach internetowych. Podobnie jest z innymi towarami z najwyższej półki, takimi jak biżuteria, zegarki czy niektóre alkohole, których prestiż obniżyłaby internetowa wszechdostępność. Choć rynek e-handlu z roku na rok staje się bogatszy, nie zmiecie tradycyjnej sprzedaży.

Nie chodzi tu tylko o usługi (wszak absurdem byłoby zamawianie przez internet kawy czy benzyny) ani sprzedaż ekologicznych warzyw na straganie. Tradycyjne sklepy bronią się tym, czego internet, przynajmniej na razie, w swojej bogatej ofercie nie ma: frajdą testowania i kupowania. Buty i telewizor można kupić „na oko”, ale łóżka czy samochodu – już nie. Część z nas zawsze będzie chciała przedmiotu dotknąć lub powąchać przed zakupem, a część – podobnie jak bohaterka Seksu w wielkim mieście Carrie Bradshaw – uważa, że chodzenie na zakupy to… trening kardio. ■

was crammed into a pokey little office. Today, they are falling over themselves to get a subpage on her website. At least some of them are. You will not find traditional haute couture labels like Hermes, Louis Vuitton or Chanel on Net-a-porter.com. These brands sell selected top-of-the-range products on their own websites, while some coveted goods, e.g. the famous hand-made Birkin bag from Hermes, is not available online at all, apart from used ones or imitations on auction sites. The same goes for other top-of-therange luxury goods, such as jewellery, watches, and some spirits whose prestige would be compromised by a ubiquitous online presence. E-commerce is growing stronger and wealthier year by year, but it is unlikely to do away with traditional retail. And we’re not talking about services here (ordering coffee or petrol online would make no sense) or selling organic vegetables from a stall. Traditional brick-and-mortar stores will hold their ground because they have something the almost all-encompassing web hasn’t. At least for now. Experience. It’s not just about being able to talk to the sales assistant, who can offer advice after some pleasant small talk, but mainly about being able to try out products before buying them. Shoes and TV sets can be purchased blind, but the same cannot be said about beds or cars. Some people will always want to touch or smell products before buying. Others are like Sex and the City’s Carrie Bradshaw, who says that shopping is her cardio workout. ■

© m . p.

Kupując w sklepach internetowych, warto zajrzeć do porównywarek, np. shopping.com lub pricegrabber.com. ❚ When shopping online you might want to check the price comparison websites such as shopping.com and pricegrabber.com.

zakupy w sieci

ct etion ob of er recre 26 ation , 2 al flo 01 or: 6

O

Co m pl

Monaco?

Singapore? Dubai?

You don’t need to travel far to experience five-star amenities.

Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw. With Poland’s largest indoor swimming pool, a spa with a Jacuzzi and sauna and a private cinema, ZŁOTA 44 provides a 1,400 square meter recreational floor at your doorstep.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

Promedica24 – oPieKUJemY SIĘ LUDŹMI Promedica24 - We ProVide care For PeoPLe

Promedica24 to lider rynku opieki domowej w Europie, oferujący profesjonalną i łatwo dostępną alternatywę dla domów opieki.

O firmie mówi jej prezes, Łukasz Puciłowski.

Promedica24 is the leader of care services market in Europe offering a genuine and affordable alternative to residential care. Łukasz Puciłowski, the President of the company, talks about the business.

Panie Prezesie, Promedica24, nazwa kojarzona, ale wciąż jeszcze na rozbiegu do wielkiej popularności. Czym dokładnie Państwo się zajmujecie? ŁP: Tym, o czym mówi nasza misja, Promedica24 opiekuje się ludźmi. Mam tu na myśli seniorów potrzebujących opieki w znaczeniu paramedycznym, ale również potrzebujących towarzystwa drugiego człowieka i empatii. Taką opieką zajmujemy się już ponad 12 lat, z sukcesami. Do tej pory z naszych usług skorzystało ponad dwadzieścia tysięcy klientów.

Jak wygląda taka opieka? ŁP: Myślę, że słowem - kluczem jest słowo „dom”.

Otóż według wszelkich dostępnych badań i opinii specjalistów – lekarzy, fizjoterapeutów, osób zajmujących się profesjonalnie medycyną senioralną – najlepszym miejscem do spędzania spokojnej i szczęśliwej starości jest dom rodzinny. Tutaj pojawia się Promedica24, firma, która zapewnia ludziom starszym profesjonalną opiekę, od pomocy

w czynnościach dnia codziennego po towarzystwo drugiego człowieka. Naszym zadaniem jest desygnowanie opiekuna lub opiekunki na podstawie wymagań i preferencji seniora czy jego rodziny.

Wspomniał Pan, że z Waszych usług skorzystało do tej pory ponad dwadzieścia tysięcy klientów. Jak to wygląda z drugiej strony – od strony opiekunów? ŁP: Od początku naszej działalności zorganizowaliśmy legalną, co chcę podkreślić, pracę za granicą dla ponad dwudziestu pięciu tysięcy opiekunów i opiekunek z Polski, Rumunii i Bułgarii, działając poprzez sieć 54 oddziałów. Jeśli dodamy do tego naszych 130 partnerów franczyzowych w Niemczech i Wielkiej Brytanii, którzy rozmawiają z klientami potrzebującymi opieki, to na samych tylko twardych danych widać skalę naszego biznesu.

Czym dzisiaj jest zawód opiekuna osób starszych? ŁP: Dla nikogo nie jest tajemnicą, że społeczeństwa

dwóch wielkich krajów UE – Niemiec i Wielkiej Brytanii – starzeją się, a to jest kluczowe dla budowy i rozwoju naszego biznesu. W samych tylko Niemczech żyje aż 4,5 miliona osób powyżej 80 roku życia, czyli w wieku wymagającym stałej opieki. To pokazuje nam skalę możliwości biznesu, w którym działamy.

Kim z reguły jest opiekunka osoby starszej? Po pierwsze, osobą zdecydowaną do pracy, która jest osobą empatyczną i znającą przynajmniej w stopniu podstawowym język. Promedica24 pomaga w nabyciu pożądanych cech i umiejętności, oferując opiekunkom szereg szkoleń – to jest nasz znak rozpoznawczy. Osobiście mam duży szacunek do naszych pań, wyjeżdżających z ramienia Promedica24 na kontrakty do swoich podopiecznych.

Kierując swoich opiekunów do pracy zapewniamy im całodobowy kontakt z opiekunami kontraktów i załatwiamy wszelkie formalności, począwszy od transportu do miejsca wykonywania opieki a na opłacaniu składek za ubezpieczenia społeczne skończywszy.

promocja

Czy macie Państwo również klientów w Polsce? ŁP: Oczywiście, coraz więcej osób w Polsce zdaje sobie sprawę, że seniorzy z ich rodzin potrzebują profesjonalnej opieki. I to prawda, że otrzymujemy coraz więcej zapytań dotyczących warunków opieki, jaką świadczymy w Polsce i mamy także w Polsce klientów.

Skąd pomysł na organizację i wsparcie akcji „Wózkiem przez Polskę”? Nie sposób nie zauważyć jak duży rozgłos medialny jej towarzyszy, dlaczego Państwo wspieracie takie inicjatywy? ŁP: Mogę powiedzieć, że nasze zaangażowanie w akcję jest rzeczą naturalną. Mówimy o pełnym życia, marzeń i pasji chłopcu, Bartku Rzońcy. Bartek, pech tak chciał, porusza się na wózku, ponieważ cierpi na dystrofię mięśni. Nie przeszkadza mu to żyć pełną piersią, a ponieważ jest naszym podopiecznym – opiekuje się nim nasz opiekun z Promedica24 – to na pierwszy sygnał o akcji zdecydowaliśmy, że ją wesprzemy i pomożemy zorganizować. Proszę sobie wyobrazić, że Bartek chce przejechać na wózku aż dziewięćset kilometrów, z rodzinnego Świnoujścia do Zakopanego.

Skoro Bartkowi chce się chcieć, to tym bardziej my chcemy pomóc. Zgodnie z naszą misją, bo przypomnę, że opiekujemy się ludźmi.

Mr President, Promedica24 is the name which is remembered, but still awaiting great popularity.

What exactly does you company deal with? ŁP: Our company deals with what our mission says, Promedica24 provides care for people. What I have in mind are the seniors who need care in terms of paramedical services, but also the company of another person and empathy. We have been successfully providing such care services for 12 years. So far more than twenty thousand clients benefited from our services.

How does such care look like? ŁP: I think that the key word here is the word “home”.

According to all available surveys and opinion of experts - doctors, physiotherapists, persons professionally dealing with senior medicine - the best place for living a peaceful and happy life being old is family home. Here comes Promedica24, a company which provides professional care to the elderly, from assistance with daily activities to the company of another person. Our task is to designate a male or female carer on the basis of requirements and preferences of the senior or his/her family.

You mentioned that so far more than twenty thousand clients benefited from your services. What is the other perspective - the carer’s perspective? ŁP: Since the very beginning of our activity we organised legal, which I would like to stress, work abroad for more than twenty five thousand male and female carers from Poland, Romania, Bulgaria, acting through the network of 54 branches.

If we add our 130 franchise partners in Germany and Great Britain, who talk to the customers needing care, you can see the scale of our business solely on the basis of hard data.

What is the profession of a carer of the elderly today?

ŁP: It is no secret that the societies of two large EU states - Germany and Great Britain - are ageing, which is the key to our business. Only in Germany there live as many as 4.5 million people above 80 y.o., that is people who require permanent care.

This shows us the scale of possibilities of the business we pursue.

Who is a typical carer of the elderly? Firstly, this is a person who is eager to work, who is empathetic and knows the language at least at the basis level. Promedica24 helps to acquire the desired skills and abilities by offering carers with a series of trainings - this is our defining feature. Personally, I respect a lot all those ladies who travel abroad to their patients under a contract with Promedica24.

While referring our carers for work we ensure them with a 24h contact with contract managers and take care of all the formalities, from transport to the place of care to payments for social insurance contributions.

Do you also have clients in Poland? ŁP: Of course, more and more people in Poland realise that the seniors from their families need professional care. And this is true that we receive

more and more requests regarding the conditions of care which we offer in Poland and we also have clients in Poland.

Why did you come up with the idea to organise and support the action “On a wheelchair across Poland”? It is impossible not to notice the popularity of the action in the media; why do you support such initiatives? ŁP: I can say that our involvement in the action is natural. We are talking about Bartek Rzońca, a boy who is full of life, dreams and passion. Unluckily, Bartek moves on a wheelchair, because he suffers from muscular dystrophy. However, this does not prevent him from living life to the full, and because he is our client - he is taken care of by our carer from Promedica24 - as soon as we became aware of the action we decided that we will support it and help organise. Can you imagine that Bartek wants to ride in his wheelchair for nine hundred kilometres from his family city - Świnoujście to Zakopane? If has the eagerness to be willing to do this, then we are even more eager to help. In accordance with our mission, because I would like to remind that we provide care for people.

polish hits

bociany

P ta s i p o ł o ż n i c y winged midwives Mocne skrzydła, świetna orientacja i zamiłowanie do dalekich podróży – tak można krótko scharakteryzować jednego z najbardziej ikonicznych ptaków Polski. A do tego przynosi dostatek i dzieci. ❚ Powerful wings, a great sense of orientation, and a penchant for distant journeys – this is a brief description of one of Poland’s most iconic birds. And this particular bird also brings prosperity and children.

P W Chorwacji znany jest przypadek pewnej pary – samiec Rodan od kilkunastu lat wraca do swojej „żony” Maleny, która zraniona przez myśliwych nie może dobrze latać. Karmiona przez miejscowych gospodarzy bocianica każdej wiosny czeka na powrót „męża”. ❚ Croatia has a famous stork couple. The male, Rodan, has been returing to his “wife” Malena for over a dozen years.

Malena was harmed by hunters and cannot fly away for winter. She is fed by the local farmers and awaits the return of her “hubby” each spring.

76

rzylatują pojedynczo, bez rozgłosu. Z nieśmiałością krążą nad okolicą, jakby sprawdzały, czy dom przetrwał. I ten ludzki, i ich własny, uwity na dachu, kominie czy słupie. Potem jeszcze kilka machnięć skrzydłami i ptak ląduje „na starych śmieciach”. W przenośni i dosłownie, bo bociany, gdy nie muszą, nie budują co roku nowego gniazda, raczej naprawiają i rozbudowują stare. „Rodowe” bocianie gniazdo może mieć 2 m średnicy i ponad 4 m wysokości, a ważyć tyle co spory nosorożec (ponad 2 tony)!

Nic dziwnego, skoro ich właściciele wychowują w nim kolejne lęgi czasem ponad 30 lat. Bocianie pary zwykle nie latają razem i spotykają się dopiero przed domem. Samce wracają wcześniej i na ogół pozostają wierne jednej partnerce, choć gdy któreś z pary nie powróci do gniazda, szukają kolejnej „drugiej połówki”.

They arrive one by one, without fuss. They timidly circle above the neighbourhood, as if they are ascertaining that the house is still intact. They lay claim to everything human, perching on roofs, chimneys, and poles. A few wing beats later and they’re back at their old digs. Literally and metaphorically. Storks do not build new nests every year, unless they have to. They normally repair or extend their old ones.

A stork’s “family home” can be 2 m in diameter, over 4 m high, and weigh as much as a large rhinoceros (over 2 tonnes). This is perfectly reasonable, as more than three decades of broods might have to be raised in it. Stork couples don’t normally fly together, but meet up in front of the nest. The males return earlier.

A male stork usually remains faithful to his mate, but will seek another if she doesn’t make it home.

Z dzioba do dzioba Bociani klekot to dźwięk charakterystyczny, ale mało zróżnicowany. To przez brak mięśni w dolnej krtani.

Nie znaczy to jednak, że bociany są nieme – ich klekotanie czasem niesie się po łąkach na kilometry, a staje się jeszcze głośniejsze, gdy ptak zarzuci sobie szyję na grzbiet, zwiększając objętość gardła służącego mu za rezonator. Kłapanie dziobem jest powszechne u obu płci, ale bocianie dzieci nie mogą w ten sposób zwracać na siebie uwagi, bo ich dzioby są... za miękkie.

Nie żeby jakoś szczególnie musiały dopominać się o rodzicielskie względy. Jeśli w okolicy nie brakuje jedzenia, które da się upolować, mama z tatą na zmianę przylatują z posiłkami, a młode wyjadają co smaczniejsze kąski, zwykle nie bezpośrednio z rodzicielskich dziobów, lecz z dna gniazda. Z dzioba do dzioba bo-

From bil to bill The stork’s clatter is a distinctive, but not particularly varied, sound. This is because the bird has no muscles in its voice box. This is not to say they are mute. Their clattering can sometimes be heard several kilometres away, and the sound becomes amplified when the bird extends its neck upwards. This increases the volume of its throat, which acts as resonator. Both sexes clatter their bills, but baby storks cannot do so, as their bills are too soft.

Chicks don’t have to go to the extreme to get their parents’ attention. If there is ample food in the neighbourhood, mom and dad take it in turns bringing meals to the nest. Hatchlings get the tastiest morsels, but usually from the bottom of the nest rather than their parents’ bills. They do, however, get water from

©credits

tekst | by małgorzata t. załoga

77

© NPL / BEW

polish hits

W upalne dni można zobaczyć stojącego na gnieździe w charakterystycznej pozie boćka z pochyloną szyją i skrzydłami rozpostartymi niczym parasol. To także sposób, by osłonić pisklęta przed słonecznym żarem. ❚ On sunny days you can see storks standing in a distinct pose with their heads bent and wings stretched out to the sides. This way the birds protect the chicks from the heat.

bociany

cianiaki dostają za to wodę. Gdy żar leje się z nieba, rodzice często leją ją też na potomstwo – dla ochłody. Taka sielanka trwa zwykle około dwóch miesięcy, podczas których maluchy rosną i z puchatych białych kulek zmieniają się w opierzone podlotki. Jedyne, czego im brakuje, to dzioby i łapy w kolorze krwistej czerwieni. Tej nabędą dopiero po roku, gdy w ich tkankach nagromadzi się wystarczająca ilość luteiny – barwnika pochodzącego z diety.

bill to bill. And the parents often pour water over their brood to refresh them when it is very hot. This idyll usually lasts approx. two months, during which time the young storks grow from fluffy white chicks into fledgling teenagers. The only thing they are missing are the fiery red bills and feet, which they will acquire the following year, when sufficient quantities of lutein – a colorant derived from their diet – has accumulated in their tissues.

Bociania dieta i jej następstwa Bociany zjadają wszystko, co im się pod dziób nawinie: od owadów i robaków, przez żaby, niewielkie gady, ślimaki i skorupiaki, po myszy; nie pogardzą też jajami ani pisklętami ptaków gniazdujących na ziemi, a niektóre (jak marabuty) lubią padlinę. To w poszukiwaniu pożywienia co roku jesienią (a w zasadzie już późnym latem) opuszczają ziębnącą Europę i lecą na drugi koniec świata (dla ptaków z duńskich lęgowisk taka podróż to ok. 10 tys. km w jedną stronę), do Republiki Płd. Afryki, na pełne owadów sawanny i rozlewiska z mnóstwem ryb i skorupiaków. Tam napychają się ile wlezie, by nabrać sił przed długim lotem powrotnym na tereny lęgowe. Tradycyjnie Afryka była dla boćków prawdziwym rogiem obfitości. Ostatnio zaczyna się to jednak zmieniać: za sprawą postępującej chemizacji rolnictwa znikają żaby, płazy i inne zwierzęta. A do tego po drodze coraz więcej pokus, m.in. rozrastające się wysypiska śmieci, które stają się dla bocianów ca-

The stork diet and its consequences Storks devour everything they come across, ranging from insects and worms, through frogs, tiny reptiles, slugs and crustaceans to mice. Nor are they averse to birds’ eggs or tiny chicks nesting on the ground. Some species of stork (e.g. the marabou) even eat carrion.

Every autumn (late summer to be exact) storks leave Europe for the other end of the world in search of food. A one-way trip from Denmark to South Africa is 10,000 km. The savannahs abound in insects and flood waters swarming with fish and crustaceans at this time of year. The birds gorge on food to regain their strength for the return trip to their breeding grounds. Africa has traditionally been the stork’s cornucopia. But this has been changing recently – mainly as a result of the increasing use of chemicals in agriculture, which has been disastrous for frogs, amphibians and other animals. On the top of that, there are more temptations en route, e.g. sprawling landfills,

Kolonia pingwinów królewskich na wyspie Georgia Południowa. ❚ King penguin colony on South Georgia Island.

78

© NPL / BEW

pingwiny cesarski i królewski nie budują gniazd. wysiadują jaja na stopach, okrywając je fałdem skóry.

The Emperor and the king penguins forgo nests altogether and rest their eggs on top of their feet and cover them with a brood pouch.

polish hits

Boćki polskie Polska to prawdziwe królestwo bociana białego (Ciconia ciconia). Regularnie gniazduje tu ok. 50 tys. par, a ze statystyk wynika, że więcej niż co piąty bociek jest z urodzenia Polakiem. Bociany znajdują u nas świetne warunki do życia, pełno jest tu jeszcze niezmeliorowanych bagien i podmokłych łąk, na których chętnie żerują, a uprawy nie są tak sypane pestycydami jak na zachodzie Europy, gdzie ptaki – niegdyś pospolite – dziś występują bardzo nielicznie. W Holandii pod koniec lat 80. odnotowano tylko 5 bocianich gniazd, w Danii – 12, a w takich rejonach jak południe Szwecji, Szwajcaria, zachodnia Francja, Belgia czy południe Grecji

which serve as year-round canteens for storks. Instead of heading for South Africa, more and more flocks are wintering in Spanish and Portuguese rubbish tips. But most storks still do the long-haul trip. What route do they take?

There are two main migration routes – in the West, across the Strait of Gibraltar and in the East, through the Bosporus in Turkey. Why do they make a detour instead of flying across the sea? Being relatively large and heavy, storks are more apt at soaring than flapping their wings. They rely on the uplift of air thermals to help them climb. Once they get their altitude, the birds soar with their wings outstretched, and only adjust their direction from time to time. There are no uplifting air thermals above water, so storks would have to do a lot of wing beating to cross the Mediterranean. This is not to say that they could not manage it, but they usually prefer to fly longer with less effort.

Polish storks Poland is a veritable white stork’s (Ciconia ciconia) paradise. Around 50,000 couples regularly nest in our country, and statistics reveal that more than one stork in every five is born in Poland. Our country offers a perfect habitat for storks – it abounds in undrained wetlands and boggy meadows, where they can forage for food. Crops are not sprayed with pesticides as heavily as in Western Europe, where this once common bird has now become a rare sight. In the late 1980s, only five stork nests were reported in the Netherlands and 12 in Denmark. Storks no longer

© GETTYIMAGES , MINDEN PICTURES / FPM

W takich krajach jak Turcja, Syria, Liban czy północna Afryka bociany zabija się tysiącami, po prostu dla przyjemności. A ciężko do nich nie trafić – lecą liczącymi czasem ponad 10 tys. osobników stadami. ❚ Storks are killed in the thousands just for pleasure in countries such as Turkey, Syria, Lebanon and Northern Africa. The storks are not hard to shoot since they usually fly in flocks of over 10,000 birds.

łoroczną stołówką. Zamiast zasuwać do RPA, rosnące stada zimują w okolicach hiszpańskich i portugalskich śmietnisk. Większość jednak wciąż uprawia dalekie podróże. Którędy?

Są dwa główne szlaki migracyjne: na zachodzie przez Cieśninę Gibraltarską i na wschodzie – przez turecki Bosfor. Czemu nadrabiają drogi, zamiast lecieć prostą drogą przez morze? Otóż bociany, jako ptaki stosunkowo duże i ciężkie, przystosowane są bardziej do szybowania niż machania skrzydłami. Nad lądem wznoszące prądy powietrza pozwalają im nabrać wysokości, a potem ptaki unoszą się na rozpostartych skrzydłach, tylko od czasu do czasu korygując tor lotu.

Nad wodą prądów wznoszących brak, bociany musiałyby więc mocno się namachać, by przebyć Morze Śródziemne. To nie znaczy, że tego nie potrafią, ale na ogół wolą lecieć dłużej, a mniej się napracować.

bociany

80

polish hits Bocian biały (czyli jeden z kilkunastu gatunków bocianów) mierzy do 115 cm wysokości, waży nawet 4,5 kg, a rozpostarte skrzydła mają rozpiętość ponad 2 m. Charakterystyczna długa szyja może mieć od 16 do 20 kręgów i w locie zwykle jest wyprostowana. ❚ The white stork (one of several stork species) measures up to 115 cm in height, weighs up to 4.5 kg and the span of its wings is over 2 m.The characteristic long neck may consist of between 16 and 20 vertebrae and is stretched forward during the flight.

nie gniazdują w ogóle. U nas są traktowane przyjaźnie, a tradycyjne wierzenia chronią je przed prześladowaniami czy polowaniami. Zamiast więc – jak większość skrzydlatej bratni, w tym jego bliski kuzyn, bocian czarny – unikać człowieka, białe boćki żyją z nami w dobrej komitywie (fachowo nazywa się to synantropią). Często wręcz zachęca się je do zakładania gniazd w pobliżu ludzkich siedzib, montując na słupach czy domach konstrukcje ułatwiające budowę. Bociany chętnie z nich korzystają, bo bliskość człowieka w dużym stopniu chroni gniazda i nieporadne młode przed drapieżnikami. A co mają z tego ludzie? Bocian to pogromca myszy, nornic i innych szkodników. Polując, chroni więc nasze obejścia i plony. Nic dziwnego, że według starej pogańskiej tradycji bociany należy witać przyjaźnie, bo dają powodzenie i... przynoszą dzieci.

Do dziś zobaczenie wiosną bociana w locie ma zwiastować dobry rok. Szkoda, że pomieszkują u nas tak krótko. Już w sierpniu zbierają się na sejmikach, dojadają ostatnie gryzonie i zabierają się w drogę za morze. ■

bociany nest in such regions as southern Sweden, Switzerland, western France, Belgium or southern Greece.

They are given a friendly welcome in Poland, where traditional beliefs protect them from being harassed or hunted. Instead of steering clear of humans, like most of their winged kin, including their close cousin, the black stork, white storks have embraced a sort of camaraderie with humans (science refers to this as synanthropy). They are sometimes even encouraged to build their nests near human abodes by means of structures facilitating nest construction mounted on poles or rooftops. Storks are keen to use them as the proximity of humans protects their nests and keeps predators away from the young ones. And what’s in it for us? The stork is a lethal hunter of mice, voles and other pests. According to ancient pagan traditions, storks should be given a friendly welcome as they bring luck and children. Even today, catching a glimpse of a stork in flight in spring is said to bode well for the entire year. ■

© NPL / BEW

polska to prawdziwe królestwo bociana białego (Ciconia ciconia). Regularnie gniazduje tu ok. 50 tys. par, a ze statystyk wynika, że nawet więcej niż co piąty bociek jest Polakiem.

Poland is a veritable white stork’s (Ciconia ciconia) paradise. Around 50,000 couples nest there, and statistics reveal that more than one stork in every five is born in Poland.

82

promocja

HARMONIA STYLU W SERCU RYGI

THE HARMONY OF STYLE IN HEART OF RIGA Ryga to wymarzone miejsce dla miłośników architektury. Miasto słynie jako perła XX-wiecznej secesji, ale istota jego piękna tkwi w spotkaniu wielu stylów, od gotyku aż po wybitne współczesne realizacje. Hotel Pullman Riga Old Town doskonale wpisuje się w miejscowy krajobraz, łącząc historyczne piękno łotewskiej stolicy z nowoczesnym charakterem marki Pullman. Harmonia przeszłości i teraźniejszości znajduje tu wyraz w przeszklonych atriach łączących składające się na hotelowy kompleks obiekty – przywrócony do dawnej świetności budynek z XVIII wieku oraz nowo powstałą konstrukcję. Obecne w hotelowych przestrzeniach przedstawienia koni nawiązują do znajdujących się tu niegdyś stajni ekscentrycznego barona Münchhausena.

Usytuowany 200 metrów od pałacu prezydenckiego i budynku parlamentu Pullman Riga Old Town otwiera ścieżki do odkrywania najurokliwszych zakątków Rygi. Kilka kroków dzieli hotel od centrum Starego Miasta, a po drugiej stronie ulicy na zwiedzających czeka słynna dzielnica secesyjna. Okolica zaś kipi zielenią. Tuż za rogiem na romantyczny spacer zaprasza Wzgórze Forteczne – pełen urokliwych zakątków XIX-wieczny park strojny w alejki i szpalery drzew.

Hotel dysponuje 156 pokojami, ośmioma salami konferencyjnymi, restauracją, strefą SPA i siłownią oraz krytym basenem.

Niezależnie od pory roku Ryga roztacza urok, któremu nie sposób się oprzeć. Odkrywając to niezwykłe miasto, warto wsłuchać się w inspirującą opowieść, którą snuje Pullman Riga Old Town.

Riga is a dream destination for architecture lovers. The city is famous as a pearl of the 20th-century Art Nouveau movement, but the essence of its beauty lies in the coming together of various styles, from Gothic monuments to outstanding examples of modern structures.

Pullman Riga Old Town, combining the historic beauty of Riga with the modern attitude of the Pullman brand, perfectly fits the local landscape. The harmony of the past and present expresses itself in the glass atriums that combine the hotel complex composed of a renovated building from the 18th century and a newly built structure. The hotel interiors are decorated with depictions of horses inspired by the stables of eccentric baron Münchhausen that were once located in this very place.

Situated 200 meters from the presidential palace and the parliament building, Pullman Riga Old Towns shows paths to explore the most charming corners of Riga. The hotel is just few steps away from the center of the Old Town and the famous Art Nouveau district is just across the street. The neighborhood is dotted with green areas. Just around the corner visitors can enjoy a romantic stroll through the Bastion Hill, a charming 19th-century park with picturesque alleys and rows of trees. The hotel offers 156 rooms, 8 conference rooms, a restaurant, a SPA center, a fitness room, and an indoor swimming pool.

All year round the charm of Riga is irresistible. Discover this extraordinary city guided by the inspiring story told by Pullman Riga Old Town. pullmanhotels.com | accorhotels.com

renée zellweger

©credits

L i f e Sto ry

84

Teksańska dziewczyna a texan girl Skandynawskie rysy zawdzięcza matce Norweżce, nazwisko – ojcu Szwajcarowi. Do historii popkultury przeszła dzięki temu, że dała twarz swojemu pokoleniu. Czy dziś starzejące się wraz z nią pokolenie znów odnajdzie się w gorzko-słodkiej Renée Zellweger? ❚ Renée Zellweger inherited her Scandinavian features from her Norwegian mother and her surname from her Swiss father. She has gone down in the history of pop culture because she lent her face to her generation. Does that generation, now ageing with her, still relate to their bitter-sweet icon? tekst | by michał sołtysik

©credits

R

ok 2003. Renée Zellweger prawie nie wychodzi z domu. Paparazzi wiszą pod jej oknami, chcąc zrobić pierwsze zdjęcia grubszej o 10 kg aktorki. Wkrótce mają ruszyć zdjęcia do kontynuacji przygód zakompleksionej Bridget Jones. Pierwsza część filmu zrealizowanego na podstawie bestsellerowej książki Helen Fielding podbiła serca milionów fanów. I nikomu nie przeszkadzało, że w Brytyjkę wciela się Amerykanka (która zresztą, przygotowując się do roli, na miesiąc zatrudniła się w jednym z brytyjskich wydawnictw). Głośno było za to o jej ekspresowym przybraniu na wadze – ponad 10 kg, za które zarobiła 3,75 mln dol. I chociaż zarzekała się, że więcej nie narazi organizmu na tak drastyczną zmianę, po dwóch latach znów stanęła na planie grubsza o 12 kg i bogatsza o 22,5 mln. Dziennie pochłaniała 4700 kalorii. Ale czego się nie robi dla roli?

Dziś jej naiwna i nieporadna Bridget to postać kultowa, która… właśnie wraca na ekrany (premiera filmu 16 września). Wiele mówi podtytuł Baby – Bridget odkrywa bowiem, że jest w ciąży, a wizyty odbywać będzie u lekarki, którą gra Emma Thompson. Istnieje szansa, że ojcem jest odwieczny obiekt westchnień naszej bohaterki Mark Darcy (znów Colin Firth).

Nie bez podstaw jest też prawdopodobieństwo ojcostwa Amerykanina Jacka Qwanta (Patrick Dempsey).

Po długich bitwach z producentami Hugh Grant odmówił zagrania w trzeciej części historii. Jak opowiada Zellweger, nakręcono kilka zakończeń nowej części, by mieć możliwość przedyskutowania, która z nich powinna ostatecznie znaleźć się w filmie. – Powrót na plan Bridget Jones – wyznaje Zellweger – był dla mnie jak powrót do domu. Teraz Bridget nieco wydoroślała.

Rewind to 2003. Renée Zellweger has shut herself away at home. The paparazzi have laid siege to the place. They all want to be the one who takes the first pictures of the actress, who has put on 10 kilos. The shooting for the sequel charting the hijinks of the hang-up-ridden and overweight Bridget Jones is about to start. The first part of the movie franchise, based on the bestselling novel by Helen Fielding, won millions of fans. And no one minded an American (who prepared for the role by working in a British publishing house for a month) playing a British character. Zellweger made headlines with her speedy weight gain – she had to put on more than 10 kilos to earn her USD 3.75 million. And despite swearing never to subject her body to such a drastic transformation again, here she is back on set two years later carrying an extra 12 kilos and socking away USD 22.5 million in her bank account. She has been devouring 4,700 calories a day. The things that actors will do for a role. Fast forward to the present. The naive, awkward, but iconic Bridget is coming back to the big screen after a hiatus of more than a decade. The subtitle Baby speaks volumes. Bridget discovers she’s pregnant. There will be appointments with a certain doctor played by Emma Thompson. There is a chance that the father is Bridget’s lifelong love interest, Mark Darcy (Colin Firth is reprising the role). Then again, he might be her American beau, Jack Qwan (Patrick Dempsey). After a lengthy battle with the producers, Hugh Grant refused to appear in the third instalment of the saga. Zellweger has revealed that several endings have been shot, and that the most appropriate one will be chosen. Zellweger says that returning to

85

Stała się producentką telewizyjną, zarabia, lepiej się ubiera. Sama Renée musiała zaś ponownie uczyć się brytyjskiego akcentu i brać lekcje u trenera głosu, aby odtworzyć sposób mówienia, który sama stworzyła w poprzednich częściach.

Za rolę Ruby Thewes we Wzgórzu Nadziei (2003 r.) Zellweger otrzymała Oscara.

W musicalu Chicago (2002 r.) zagrała piosenkarkę wodewilową Roxie Hart. Ale to rola Bridget Jones (2001 r.) była najbardziej przełomowa w karierze Renée. ❚ Zellweger won an Academy Award for her part in Cold Mountain (2003). In Chicago she played a vaudeville actress, Rosie Hart. But the role of Bridget Jones (2001) was a major breakthrough in her career.

86

renée zellweger the set of Bridget Jones is like coming home. Bridget is now a little more mature. She is a television producer, who earns money, and dresses much better. Renée had to brush up on her British accent. She worked with a dialect coach to recreate the same articulation she had in previous Bridget Jones instalments.

Oscarowe wzgórze Pamiętają państwo Orbitowanie bez cukru? Pewnie nie. Może paradoksalnie polski tytuł obrazu Reality Bites z Winoną Ryder i Ethanem Hawkiem zapadł wam w pamięć bardziej niż sam film z 1994 r. Właśnie wówczas Renée Zellweger zadebiutowała na ekranie. Nieco wyraźniej była dostrzeżona dzięki filmowi z tego samego roku o równie pamiętnym tytule Teksańska masakra piłą mechaniczną: Następne pokolenie.

The Oscar Mountain Do you remember Reality Bites? Probably not but it was this 1994 film starring Winona Ryder and Ethan Hawk that marked Renée Zellweger’s silver screen debut. Zellweger attracted more attention in another movie that year, one with an equally memorable title – Texas Chainsaw Massacre: The Next Generation. She was later lauded in Jerry Maguire

Potem zauważono ją i w Jerrym Maguirze, i w Siostrze Betty, za którą dostała pierwsze nagrody, m.in.

Złoty Glob. Jednak prawdziwe wejście Zellweger do gry nastąpiło właśnie dzięki Bridget Jones. Aktorzy latami marzą o takiej roli, która uczyni ich nieśmiertelnymi. Kiedy jednak ją zagrają, często staje się ona ich przekleństwem, bo wkładając ich w szufladkę, uniemożliwia dalszą karierę. Audrey Tautou na zawsze pozostanie filmową Amelią, Anna Seniuk Madzią z Czterdziestolatka, a Sylvester Stallone – Rockym.

Przez moment wydawało się, że Renée jednak przestanie być tylko „ach tą, co grała Bridget”, a to za sprawą nakręconego rok później i doskonale przyjętego Chicago. Musical twórców Cabaretu Johna Kandera i Freda Ebba wyreżyserowany przez Roba Marshalla pokazał nowe atuty aktorki – nieźle śpiewała i tańczyła. Roxy Hart – szara myszka, która pragnie stać się aktorką rewiową – w wykonaniu Zellweger niewiele przypominała równie ambitną, ale znacznie mniej przebojową Brytyjkę Jones. Upragnionego Oscara przyniósł zaś Zellweger film Wzgórze nadziei.

Aktorka wystąpiła w nim u boku Nicole Kidman oraz

and Nurse Betty, which earned her her first awards, including a Golden Globe. But it was Bridget Jones that made Renée Zellweger a force to be reckoned with. Many actors spend years dreaming about a role that will make them immortal. But when they finally land it, they often find it more a curse than a blessing. That’s because it pigeonholes them and becomes a stumbling block in their career.

For a while, it seemed that Zellweger would cease to be the “actress who played Bridget”. She appeared in the enthusiastically received Chicago in 2002. The musical, from the creators of Cabaret, John Kander and Fred Ebb, was directed by Rob Marshall, and highlighted a couple of Zellweger’s hidden talents – she is a good singer and dancer. Zellweger’s drab Roxy Hart, who dreams of becoming a vaudevillian, is nothing like the equally ambitious but much less go-getting British Jones. It was Cold Mountain that finally won Zellweger the coveted Academy Award.

She co-starred with Nicole Kidman and Jude Law, which made her the envy of her friends. But Zellweger has always struck it lucky with her onscreen

© M . P . POPRZEDNIE STRONY/ PREVIOUS PAGES : HERMAN BREDEHORST / POLARIS / EAST NEWS

L i f e Sto ry

– czego zazdrościło jej wiele koleżanek – Jude’a Law. Zresztą Renée od zawsze miała szczęście do partnerów na planach. Wśród aktorów, z którymi grała, znaleźli się m.in.: Hugh Grant, Matthew McConaughey, Tom Cruise, Tim Roth, Richard Gere, Ewan McGregor czy Russell Crowe. Związała się tylko z Jimem Car­ reyem, którego poznała na planie komedii Ja, Irena i ja. Ponoć już po pierwszych rankach myślała o związku z niezwykle wówczas popularnym aktorem, że to nie może być prawda. A potem wracała do domu i mówiła do siebie: „Boże, naprawdę za nim tęsknię”. Potem odbyły się zaręczyny tej „najzabawniejszej pary Hollywood”, pierścionek z diamentami za 200 tys. dol., ale zabrakło happy endu. Para rozstała się po niespełna dwóch latach.

partners. She has starred alongside such high profile actors as Hugh Grant, Matthew McConaughey, Tom Cruise, Tim Roth, Colin Firth, Richard Gere, Ewan McGregor, and Russell Crowe. But she has only been romantically involved with Jim Carrey, whom she met on the set of Me, Myself & Irene. Allegedly, after the first date, she thought that her relationship with the then popular actor was too good to be true. And then she would come back home and say to herself: “God, I do miss him”. The engagement of “Hollywood’s funniest couple”, complete with a diamond ring worth USD 200,000, soon followed. But the ending was not happy. They split after less than two years.

The edge of love “The loneliest star in Hollywood”, as she is described in the press, spent her childhood in Katy, a small town in Texas. “I remember just lying in the grass, staring at the clouds, wondering where they drifted off to after they floated over Texas”, she recalls. “I never would have imagined that one day I would follow one of those clouds and find myself in Hollywood.” Katy (pop. 7,000) had no movie theatre. She spent her youth listening to records and learning songs by heart. Abba, The Beatles, The Rolling Stones – all sorts of things, she says.

She had always dreamt of writing and was bent on a literary career. A Reader’s Digest editor has confirmed that Zellweger once sent a story to the magazine. But she also dreamt of a sporting career, and still goes running, swimming and cycling (“No matter where I am or what I do, sport

W głębi duszy nadal jestem teksańską dziewczyną szukającą wielkiej miłości, o jakiej marzy każda kobieta. Będę dumna, mając na kolanach dziecko – mówi Zellweger.

Deep down, I’m a Texas girl looking for that big romance every girl dreams about. I’ll be in my glory when I have a child on my knee.

W pogoni za miłością „Najbardziej samotna gwiazda w Hollywood”– jak piszą o niej dziennikarze, dzieciństwo spędziła w Katy, niewielkim miasteczku w Teksasie. „Pamiętam, jak leżałam na trawie i patrzyłam na chmury, zastanawiając się, dokąd odpływają, kiedy opuszczają Teksas” – wspomina. „Nawet sobie nie wyobrażałam, że pewnego dnia podążę za jedną z tych chmur i znajdę się w Holly­wood”.

W Katy nie było nawet kina, a populacja wynosiła 7 tys. mieszkańców. Młodość spędziła na słuchaniu płyt i uczeniu się piosenek na pamięć. ABBA, Beatlesi, Stonesi – jak sama przyznaje – duży rozrzut. Od najmłodszych lat marzyła o pisaniu i z nim wiązała przyszłość.

is always my priority. I’m addicted to it”, she stresses in interviews). Zellweger enrolled at the University of Texas, Austin, where she first studied journalism and then literature. To make ends meet, she waited tables at a topless bar aptly called Sugar’s. She later commented: “I’m not embarrassed at all. In fact, I would say that I got as important an education cocktail waitressing as I did in the halls of the University of Texas.” After graduating, Zellweger appeared in several commercials promoting local beef producers.

Her acting skills did not go unnoticed. Aged 24, she decided to move to Hollywood. And once more she spent most of her time waiting in a bar to support

87

L i f e Sto ry Jeden z redaktorów z magazynu Reader’s Digest potwierdził, że do redakcji wpłynęło kiedyś opowiadanie Zellweger. I chociaż marzyła też o karierze sportowej – do dziś biega, pływa i jeździ na rowerze („Gdziekolwiek jestem i cokolwiek robię, sport zawsze jest dla mnie priorytetem. Jestem od niego uzależniona” – podkreśla w wywiadach), ostatecznie wylądowała na Uniwersytecie w Austin – najpierw na dziennikarstwie, a następnie zaczęła studiować literaturę. Aby związać koniec z końcem, pracowała w barze topless

renée zellweger mat operacji plastycznych, które Zellweger przeszła.

Fakt, wyglądała inaczej, ale jak twierdziła, nowy wygląd był zasługą świetnego samopoczucia. W wywiadzie dla magazynu People Zellweger powiedziała: „Cieszy mnie, że ludzie uważają, że się zmieniłam. Wiodę teraz inne, szczęśliwsze i spełnione życie i bardzo się cieszę, że to widać”. Zatem może pora na dziecko nie tylko na ekranie? Jeśli tak, to chyba możemy się domyślać, o czym będzie kolejna (czwarta) część filmu o Bridget. Podobnie jak piąta. ■

Cieszy mnie, że ludzie uważają, że się zmieniłam. Wiodę teraz inne, szczęśliwsze i spełnione życie i bardzo się cieszę, że to widać – mówi renée Zellweger.

I’m glad folks think I look different. I’m living a different, happy, more fulfilling life and I’m thrilled that perhaps it shows.

o wdzięcznej nazwie Sugar’s, co później komentowała: „Wcale mnie to nie żenuje. Uzyskałam równie istotną edukację, roznosząc drinki, co w salach Uniwersytetu Teksańskiego”. Po college’u Zellweger wzięła udział w kilku reklamach mających wspierać lokalnych producentów wołowiny. To najwyraźniej tam ktoś docenił jej umiejętności przed kamerą. Mając 24 lata, zdecydowała, że pojedzie do Hollywood. I znowu, żeby się utrzymać, jak większość dorabiała jako kelnerka w barze.

I jak podkreśla: „W głębi duszy nadal jestem teksańską dziewczyną szukającą wielkiej miłości, o jakiej marzy każda kobieta. Będę dumna, mając na kolanach dziecko”.

Małżeństwo na 16 tygodni Związek, a następnie rozstanie z Carreyem były dla Zellweger pierwszymi medialnymi potyczkami, które musiała stoczyć. Ale aktorka radzi sobie z obecnością w mediach bardzo umiejętnie. Może dlatego, że nie dostarcza wielu powodów do plotek. Ślub z muzykiem Kennym Chesneyem trwał – jak donosiły brukowce – 15 minut, a ich małżeństwo... 16 tygodni. „To był największy błąd w moim życiu” – żaliła się dziennikarzom. Niespełna trzy lata była w związku z aktorem Bradleyem Cooperem. Wydawało się, że podzieli los swojej najsłynniejszej bohaterki i będzie skazana na nieudane związki. Obecnie, jak donoszą portale, związana jest z Doyle’em Bramhallem, muzykiem bluesowym.

W ostatnich pięciu latach słuch o Zellweger jakby zaginął. Nie występowała w filmach, nie udzielała się w mediach. Z krótką przerwą na mały skandal. W 2014 r. plotkarskie media całego świata rozpisywały się na te-

88

herself. She once added, “Deep down, I’m a Texas girl looking for that big romance every girl dreams about.

I’ll be in my glory when I have a child on my knee.”

A 16-week marriage The relationship and subsequent break up with Carrey was not only a personal ordeal, but the first media battle Zellweger had to fight. But Zellweger knows how to manage her media persona. That might be because she doesn’t give the media all that much to gossip about. According to the tabloids, tying the knot with musician Kenny Chesney took 15 minutes, and the marriage lasted 16 weeks. “It was the biggest mistake of my life”, she later told journalists. Barely three years later, she was in a relationship with actor Bradley Cooper. It looked as if she was going to share the fate of her most famous character and be unlucky in love. But the web has revealed that she and blues musician Doyle Bramhall are now an item.

It has been pretty quiet on the Zellweger front over the last five years. She has not appeared in any new films or in the media. But she has caused a minor scandal. In 2014, the global gossip media, including the haters, were relentlessly speculating as to whether Zellweger had had plastic surgery. She certainly looks different, but says that her new look is the result of feeling good about herself. In an interview for People magazine Zellweger said, “I’m glad folks think I look different. I’m living a different, happy, more fulfilling life and I’m thrilled that perhaps it shows.” Perhaps it’s time for a real child, and not just a silver-screen one?

If so, we can only guess what the next (fourth) Bridget Jones movie is going to be about. And the fifth. ■

© DARIO PIGNATELLI / POLARIS / EAST NEWS

Bridget Jones’s Baby w polskich kinach od 16 września. ❚ Bridget Jones’s Baby opens in Polish cinemas on 16 September.

89

©credits

film c u lt u r e

nasze rekomendacje

Świat kobiet

o daughter, where art thou?

Julieta szykuje się do podróży, kiedy dowiaduje się, że jej córka, która zaginęła przed kilkunastoma laty, wciąż żyje. Zamiast do Portugalii wyrusza więc na poszukiwanie dziecka oraz odpowiedzi, co tak naprawdę się wydarzyło. Mistrz opowiadania o kobiecych światach i emocjach, Pedro Almodóvar po flirtach z kinem gatunkowym wraca do swojego ulubionego tematu. Tym razem łączy moc kina z siłą literatury – Julieta to adaptacja opowiadań kanadyjskiej pisarki i laureatki Nagrody Nobla, Alice Munro. ❚ Julieta is getting ready for a trip when she finds out that her daughter, who had gone missing many years ago, is still alive.

Instead of going to Portugal, she sets out in search of her child and to find out what really happened. The master of telling stories about women, Pedro Almodóvar, returns to his pet topic. This time he combines the power of the Cinema with literature. Julieta is an adaptation of a short story by Nobel Prize winner Alice Munro.

Julieta, dir. Pedro Almodóvar, opens 9.09

Synu, mój synu

son, my son

Niesamowita opowieść o Beksińskich – malarzu Zdzisławie (Andrzej Seweryn), jego żonie Zofii i synu Tomaszu (Dawid Ogrodnik), dziennikarzu muzycznym i genialnym tłumaczu (to jemu zawdzięczamy polskie dialogi choćby do Latającego cyrku Monty Pythona czy filmów o Agencie Jej Królewskiej Mości). Jeden z najbardziej oczekiwanych filmów roku wyreżyserował zdolny debiutant, Jan P. Matuszyński. ❚ An incredible story about the Beksiński family – the painter Zdzisław, his wife Zofia, and the son Tomasz, a music journalist and outstanding translator.

Great charisma, talent, knowledge and tragic fate are just some of the characteristics of this family. The film was directed by a debuting filmmaker, the highly talented Jan P. Matuszyński.

Ostatnia rodzina | The Last Family, dir. Jan. P. Matuszyński, opens 30.09

Tym razem Bruce Springsteen ograniczył się do słów, ale dzięki temu nie ogranicza go kilkuminutowy temat muzyczny. I dobrze, bo tematów jest wiele – od dzieciństwa i dojrzewania po wspinanie się na szczyt muzycznego panteonu. Z książki dowiemy się też, dlaczego nosi taki sam tytuł jak jedna z najbardziej znanych piosenek Springsteena. ❚ Bruce Springsteen has restricted himself to words this time round, but this simply means that he is not hemmed in by a couple of minutes of music. And that it just as well, as there are a lot of topics covered here – from the Boss’s childhood and coming of age, to his rise to the top of the music industry. The book also tells us why it took its title from a Springsteen song.

Po pierwsze, naprawdę nie nazywa się John Le Carré. Po drugie, pracował w MI6 (tak jak James Bond!). Po trzecie, jest jednym z ulubionych przez kino pisarzy (Szpieg, Krawiec z Panamy, Wierny ogrodnik, a to tylko kilka tytułów). Po czwarte, pisze książki od 55 lat. Po piąte, ma słabość do słodyczy. Co z tego jest prawdą, a co zmyśleniem, dowiemy się z tomu wspomnień pisarza. ❚ Firstly, his real name is not Le Carré. Secondly, he worked for MI6 (just like James Bond). Thirdly, he is a favourite with screenwriters (e.g. Tinker Tailor Soldier Spy, The Tailor of Panama). Fourthly, he has been writing for 55 years. Fifthly, he has a sweet tooth. How much of this is true and how much is fabricated?

All is revealed in the writer’s memoirs.

Bruce Springsteen, Born to Run, Wyd. Simon & Schuster

90

O sobie sam

about himself

John Le Carre The Pigeon Tunnel: Stories from My Life, Wyd. Viking

© m . p.

book

Bez muzyki

without music

art Sztuka ciała

body art

Zadebiutowała sto lat temu i natychmiast stała się sensacją. Georgia O’Keeffe, pionierka amerykańskiego modernizmu, kojarzona jest głównie z przeskalowanymi kwiatami, pustynnym krajobrazem i czaszkami zwierząt. A to tylko czubek góry lodowej. Więcej – w muzeum. ❚ She debuted in the art world a hundred years ago and was an instant success. Georgia O’Keeffe, the pioneer of American modernism, is associated with oversized flowers, desert landscapes, and animal skulls. But this is just the tip of the iceberg. For more, plan a visit to the museum.

Senegalski artysta El Hadji Sy ma niezwykłą, a zarazem najnaturalniejszą na świecie metodę pracy – swoje obrazy wydeptuje stopami. Zapis ruchu ciała, negacja sztuki figuratywnej, manifestacja przywiązania do tradycyjnej afrykańskiej kultury to tylko kilka kontekstów jego sztuki. Ponad setka obrazów El Hadji Sy do zobaczenia w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej. ❚ Senegalese artist El Hadji Sy has an incredible, but at the same time, completely natural way of working – he paints with his feet. The recording of bodily movement, the negation of figurative art, and the affection for traditional African culture are just some of the contexts of his work. An exhibition of his paintings are on display in Warsaw.

Georgia O’Keeffe, Exhibition, Tate Modern, London, until 30.10

El Hadji Sy – Na początku myślałem, że tańczę | At first, I thought I was dancing, CSW, Warsaw, until 16.10

kwiat modernizmu

the mother of modernism

REKLAMA

LIDER NA RYNKU DEPILACJI WOSKIEM W POLSCE

c e l e b r at i n g l i f e

elektrowozy

Rewolucje w garażu a revolution in the garage Samochód ze zwykłym silnikiem spalinowym to przeżytek. Na topie są hybrydy i elektrowozy. Trend na najbliższe lata? Zużycia paliwa nie będzie się podawać w litrach, lecz amperogodzinach. ❚ The car with the conventional internal combustion engine is fast becoming a thing of the past. Hybrids and electric vehicles are now the way to go. And what’s on the horizon? Hint: fuel consumption will no longer be specified in litres but ampere-hours.

©credits

tekst | by rafał jemielita, playboy/automaniak tvn turbo

92

L

©credits

eninowi przypisuje się powiedzenie, że „komunizm to władza radziecka plus elektryfikacja”. Zabawnie brzmi, bo niesławny przywódca zdecydowanie się pomylił. Władza radziecka nikomu i do niczego się nie przydała, a za to przyszłość zdecydowanie kryje się w elektryczności. Także przyszłość motoryzacji! Dlaczego? Odpowiedź każdy z nas poznał już w szkole – silniki elektryczne, w odróżnieniu od tych tzw. wewnętrznego spalania (czyli tych, w których – upraszczając – moc i moment obrotowy generuje się z cyklu następujących po sobie wybuchów mieszanki paliwa i powietrza), mają same zalety. Po pierwsze są niezbyt duże, czyli łatwo je zamontować do każdego nadwozia.

Po drugie są lekkie, a masa w świecie samochodów ma kluczowe znaczenie, bo przekłada się na tworzenie mniej energochłonnych pojazdów. Elektryczne „motory” generują też moment już od najniższych obrotów, czyli... wystarczy wcisnąć pedał gazu, żeby samochód od razu zaczął przyspieszać. Do tego dodajmy lepszą sprawność i możemy zapomnieć o wadach. Energię elektryczną trzeba bowiem najpierw wytworzyć, a później gdzieś przechować. Oznacza to, że jesteśmy uzależnieni od elektrowni, które z ekologią nie mają wiele wspólnego – ideałem byłoby wytwarzać prąd tylko ze źródeł odnawialnych (baterie słoneczne, elektrownie wiatrowe czy energia pływów

The phrase “Communism is Soviet power plus the electrification of the whole country” is often attributed to Lenin. This sounds funny today. The infamous leader of the Russian revolution was way off the mark.

Soviet power had very precious little to offer anything or anybody. Electrification, though, is definitely the great leap forward into the future. That includes the future of the automotive industry. Why? You learned why in school. Unlike the internal combustion engine (which delivers power and torque by continuously igniting a mixture of fuel and air), electric motors offer nothing but advantages. Firstly, they are fairly compact. This means that they can be easily fitted onto practically any chassis or even mounted on the wheels. Secondly, they are light and less weight requires less energy to move it. Electric motors deliver torque at very low revs. This means that the car will accelerate as soon as you put your foot down (or “step on the gas”). Add to that their greater efficiency and their shortcomings cease to matter. They do not disappear, however. First, electricity has to be generated and stored. This requires a power plant – not the most green establishment around. In a perfect world, electricity would be generated from renewable sources (solar cells, wind farms, or wave and tidal power) or nuclear fission. But our electricity is generated by

93

c e l e b r at i n g l i f e morskich) lub choćby z rozszczepienia atomu. Gorzej, że prąd wytwarzamy, spalając węgiel i pochodne ropy, a to prymitywny atak na otaczające nas naturalne środowisko. Akumulatory? Wciąż są dość ciężkie i nie gwarantują tak długiego zasięgu na jednym „tankowaniu” z kontaktu jak zatankowane „na full” samochody spalinowe. Nie ma jednak wątpliwości, że świat motoryzacji idzie właśnie w kierunku elektryczności.

1. Elektryczna Tesla model 3. 2. Wnętrze prototypu koncepcyjnego Mercedesa F015. ❚ 1. The electric Tesla model 3. 2. The interior of a prototype of a Mercedes F015.

Hybryda, czyli dwa w jednym Rewolucja zaczęła się od hybryd, czyli samochodów z dwoma lub więcej silnikami – główny jest spalinowy, a wspomaga go jednostka elektryczna. Ta ostatnia, w zależności od trybu jazdy, działa samodzielnie lub może przydać się przy przyspieszaniu niczym turbosprężarka. Pierwsze takie samochody na rynek wypuściły Toyota (niegdyś tylko Prius, a teraz także Corolla, Auris, RAV4 i Yaris) i Lexus, ale Japończycy – choć dominują – nie są samotni. Na taką technologię stawiają także: Mitsubishi, Infiniti, Mercedes, Volvo, Porsche, Audi, Honda oraz Ford. Nieprzypadkowo – hybrydy pozwalają oszczędzić zawartość naszych portfeli. Właśnie dlatego w Warszawie jeździ cała flotylla taksówek Toyot, a Ford wprowadził do oferty Mondeo Hybrid.

A Mondeo kojarzy przecież każdy, bo ten model jest produkowany (w różnych generacjach) od kilkunastu

elektrowozy stations powered by coal and petroleum derivatives.

This is a barbaric assault on the natural environment.

Battery packs? They are still heavy and cannot guarantee the same range as a standard fuel tank. Despite all that, though, the automotive industry is going electric. And it is making small but significant steps.

The hybrid or 2-in-1 The revolution, at least for the time being, has kicked off with hybrids, or cars using two or more power sources – with the main combustion engine supported by at least one electric motor. Depending on

1

2

94

the drive mode, the electric motor can drive the car by itself or function as a turbocharger while accelerating.

The first such cars were made by Toyota (its flagship Prius has now been joined by Corolla, Auris, RAV4 and Yaris) and Lexus. Japanese automakers might be in the lead, but they do not have the field to themselves.

Mitsubishi, Infiniti, Mercedes, Volvo, Porsche, Audi, Honda and Ford have all thrown their weight behind this technology. And not without reason. Hybrids are very easy on the hip pocket. That’s why most Warsaw taxi drivers drive Toyotas. It’s also why Ford has introduced the Mondeo Hybrid. Everyone is familiar with the Mondeo. This model (in its several generations) has been around for more than a decade. Everyone says that a car that size would have to be a gas guzzler.

And everyone is wrong. According to the manufacturers fact sheet, despite its robust dimensions and 187 HP power, the Mondeo consumes around 4 litres of

© m . p.

Rewolucja – przynajmniej na razie – zaczęła się od hybryd, czyli samochodów z dwoma silnikami. główny jest spalinowy, a wspomaga go jednostka elektryczna.

The revolution, at least for the time being, has kicked off with hybrids, or cars using two power sources – with the main combustion engine supported by at least one electric motor.

Around 400 hotels welcome you throughout Europe!

Poczuj się jak w domu.

Blisko 400 hoteli w Europie zaprasza!

RÉSERVEZ BIEN PLUS QU’UNE NUIT www.campanile.com

*Campanile to więcej niż nocleg

1

Energia do napędzania elektrowozów jest tania – 100 km można przejechać już za kilka złotych. electric cars use cheap energy. It only costs a few zlotys to travel 100 km.

1. BMW i8 do setki przyspiesza w 4,4 sek. i jeździ 250 km/h.

2. Ford Mondeo Hybrid na setkę pali ok. 4 litrów benzyny, choć ma 187 koni mocy. ❚ 1. The BMW i8 can accelerate to 100 kph in 4.4 seconds, and has a top speed of 250 kph. 2. The Ford Mondeo consumes around 4 litres of petrol per 100 km, although it has a 187 HP.

96

lat. I każdy powie, że tak duży samochód musi palić.

Nieprawda. Według danych producenta Ford na setkę pali około 4 litrów benzyny, choć ma słuszne rozmiary i 187 koni mocy. Drugi przykład to BMW i8. Samochód powstał z nietypowych materiałów (włókno węglowe) i jest na wskroś „technologiczny”. Kosztuje niemało (cena w Polsce zaczyna się od 600 tys. zł), ale wcale nie ma gigantycznego silnika. Jego serce jest wręcz mikroskopijne – BMW napędza 3-cylindrowa jednostka TwinTurbo o pojemności 1,5 litra. Dzięki doładowaniu moc tego silnika sięga 231 koni, a w układzie napędowym i8 jest jeszcze 131-konny silnik elektryczny. Elektronika sprawia, że obydwa ze sobą idealnie współgrają, co przekłada się na osiągi. BMW i8 do setki przyspiesza w 4,4 sek. i jeździ 250 km/h. Malkontenci się wtrącą, że Ferrari jeździ jednak szybciej. Fakt, ale – i tu znowu wracamy do tematu oszczędności paliwa – BMW i8 wystarczą tylko 2 litry na setkę, czyli średnio dwa razy mniej niż w większości małych samochodów. Spokojny kierowca może przy tym jeździć w trybie całkowicie elektrycznym. Gdy baterie zostaną wcześniej naładowane w domu i gdy nie szaleje się z przyspieszaniem, tylko na akumulatorach przejedziemy 37 km.

elektrowozy

petrol per 100 km. Another example is the stunning BMW i8, whose profile brings to mind a Lamborghini or Ferrari. The car is made from non-standard materials (carbon fibre) and is jam-packed with all the latest technologies. It comes with a hefty price tag (prices in Poland start at PLN 600,000), but does not have an overly large engine. If anything, its power unit is miniscule compared with those of its competitors. The BMW i8 is powered by a 1.5 litre 3-cylinder twin-turbo engine. This churns out 231 HP, and is supported by a 131 HP electric motor. The car’s electronic systems ensure that the two power sources work in perfect harmony. This naturally translates into performance.

The BMW i8 can accelerate to 100 kph in 4.4 seconds, and has a top speed of 250 kph. The Ferrari is obviously much faster, but – to get back to fuel economy – the BMW i8 only needs 2 litres per 100 km. That’s only half as much as the average car in its class. And if you are not in a hurry, you can always switch to all-electric mode. The batteries can be recharged at home. why not take the power plant with you?

Hybrids are one thing, but all-electric cars are a very different story. They have become more numerous, but they are still expensive, as their sales figures are much lower than those of traditional cars. This is a pity, because the Nissan Leaf, Ford Focus Electric, Renault Zoe, Tesla 3 and BMW i3 are perfect city cars.

They use cheap energy, supplied by the grid. It only costs a few zlotys to travel 100 km. The most pessi-

2

© m . p.

c e l e b r at i n g l i f e

1. Renault Twizy to idealny samochód do miasta. 2. Wodorowa Toyota Mirai jest eko i jeździ za pół darmo. ❚ 1. The Renault Twizy is the perfect urban car.

2. The hydrogen-driven Toyota Mirai is green and economical.

A gdyby tak elektrownię wozić ze sobą?

Hybrydy to jedno, a elektrowozy to drugie. Jest ich coraz więcej, choć wciąż są drogie, bo sprzedaje się ich mniej niż aut z tradycyjnym napędem. Szkoda, bo Nissan Leaf, Ford Focus Electric, Renault Zoe, Tesla 3 czy BMW i3 to idealne samochody do miasta. Energia do ich napędzania, którą trzeba pobrać z sieci, jest przecież tania – 100 km można przejechać już za kilka złotych. Fatalistyczne prognozy mówią, że do połowy naszego wieku z benzyną może być całkiem krucho także w reszcie świata. Wtedy trzeba ją będzie czymś zastąpić. Czym? No właśnie tym tanim prądem.

Specjaliści twierdzą, że przyszłość czterech kółek w dalszej perspektywie może zostać zdominowana przez napędy wodorowe, czyli potocznie ogniwa paliwowe. Jak działają? Upraszczając, najpierw trzeba do samochodu zatankować wodór pod ciśnieniem, który wespół z powietrzem z atmosfery jest przekształcany w ogniwie w prąd elektryczny. Nad takimi projektami pracuje np. Mercedes, który ostatnio pochwalił się koncepcyjnym prototypem F015. Zdaniem niemieckich konstruktorów już za kilka lat pojedziemy samochodem, w którym będzie cicho (bezgłośny napęd elektrycz-

1

98

elektrowozy ny) i komfortowo, a seryjny odpowiednik F015 wyposażony w ogniwa paliwowe nie zasmrodzi nam ziemi.

W podróż każdy wyruszy tym chętniej, że maszyna ze Stuttgartu nie będzie potrzebowała kierowcy.

Science fiction? Nie do końca. Samochody elektryczne mają przynajmniej tak samo długi rodowód jak te spalinowe. Najbliżej do sukcesu ma chyba Toyota, która w USA już sprzedaje wodorowe Mirai. Auto jeździ za pół darmo i jest eko, ale to, czy taka będzie przyszłość, zależy od stworzenia sieci stacji, w których da się zatankować wodór. Na razie najbliższa jest w... Berlinie, ale naprawdę nie ma się czym przejmować. Paliwo do pierwszych samochodów sprzedawano przecież w aptekach. ■

2

mistic forecasts predict that petrol sources around the world will have dried up by the middle of the century.

Petrol will have to be replaced with something. But what? Economic electricity, obviously.

Experts are saying that the longer term future of motoring might belong to hydrogen drives. How do they work? To cut a long story short, they produce electricity from pressurised hydrogen mixed with ambient air. One such project is underway at Mercedes-Benz, which recently unveiled its F015 concept car. The German designers believe that we will feel right at home travelling in cars in the not-so-distant future.

They will be silent and comfortable and the mass produced hydrogen cars will not spew noxious fumes at beautiful Mother Earth. Electric vehicles have a history as long as their combustion engine counterparts. Toyota looks like being first to the punch, as it is already marketing its Mirai, a hydrogen vehicle, in the US. The car’s running costs are negligible, and it could not be more green. Its future, however, hinges on having a network of hydrogen-fuelling stations in place.

Right now, the nearest station is in Berlin, but that is no cause for concern. After all, petrol was originally purchased in pharmacies. ■

© m . p.

c e l e b r at i n g l i f e

Regardless of your flight’s destination…

DSV Solutions provides you with highest quality contract logistics wherever you’re going…

As a part of one of the world’s strongest transport and logistics networks we provide you with: - nearly 5,000,000 sqm of logistics centers - more than 1,000 branch offices, terminals and warehouse facilities - 40,000 employees in over 80 countries just to support your business

Contact: tel. +48 22 244 76 30 email: experts.solutions@pl.dsv.com www.pl.dsv.com

Solutions

good food

kasze świata

kaszomania W Polsce kasza pojawiała się na stołach królewskich i szlacheckich, chociaż przez lata była także głównym pożywieniem biedoty. Łatwa w przygotowaniu, sycąca, tania. Dziś może być składnikiem zup, zastępować ziemniaki i ryż. Trudno wyobrazić sobie bardziej idealny produkt żywnościowy. ❚ Groats used to be served to royalty and nobility in Poland, although for many years, they were a staple of the poor as well. Easy to cook, filling, and cheap. Today, groats are a popular ingredient in soups, and a substitute for potatoes and ricE. You’d be hard pressed to find a more perfect food product. tekst | by tomasz kondr

100

©credits

groats the great

K

© a l a m y/ b e w , s h u t t e r s t o c k ( 2 )

ipi kasza, kipi groch. Lepsza kasza niż ten groch. Bo od grochu brzuszek boli, a od kaszy się zagoi” – tej rymowanki w kilku wersjach uczą się wszyscy mali Polacy. Popularny wierszyk chwalący walory kaszy może się nam przypomnieć, ilekroć gotujemy „kaszotto”, „pęczotto” czy „jaglotto”. Tak bogate ostatnio słowotwórstwo jest pochodną coraz większej popularności kasz.

Ich produkcja polega na usunięciu łusek z ziaren, rozdrobnieniu i polerowaniu – jak w przypadku pęczaku perłowego. Ziarna bywają gniecione lub łamane.

Bywa, że niektóre nasiona praży się, odmacza, odparowuje, usuwa się z nich zbędny tłuszcz. Z ziaren jęczmienia powstają pęczak i kasza perłowa. Z prosa wytwarza się kaszę jaglaną, a kuskus i kaszę mannę robi się z pszenicy. Jak sama nazwa wskazuje, kaszę kukurydzianą uzyskuje się z kukurydzy, a gryczaną – z gryki.

Wartość odżywcza zależy nie tylko od zboża, ale również od procesu obróbki. Być może popularność kaszy od zarania ludzkości, jej dostępność i łatwość przechowywania zadecydowały o zaniechaniu koczowniczego trybu życia spowodowanego nieustannym poszukiwaniem pożywienia i przesądziła o zakładaniu stacjonarnych osad ludzkich?

PODRÓŻUJĄC PO EUROPIE Podczas wielu kolacji wigilijnych, szczególnie zaś na tzw. Ścianie Wschodniej i u naszych sąsiadów zza Buga, jedną z „obowiązkowych” potraw jest kutia, której głównym składnikiem są ziarna pszenicy, a czasem kasza jęczmienna. Kuchnia galicyjska słynęła z potrawy o niezbyt wdzięcznej nazwie „bryja”. Starożytni Celtowie, Germanie i Słowianie przyrządzali ją najczęściej z mocno rozgotowanej kaszy.

Dodawano do niej łobodę i komosę, a także rośliny strączkowe takie jak groch czy soczewica. Narodowa potrawa rumuńska, czyli mamałyga, gotowana jest z mąki kukurydzianej (choć dawniej używano też gryczanej).

Z kasz słyną: Polska, Słowacja, Niemcy i Węgry. Ale nie tylko. Kiedy byłem w Finlandii, namawiano mnie do skosztowania wyjątkowej czarnej kiełbasy. W Krakowie nazywa się ją kiszką, w pozostałych regionach Polski kaszanką. To rodzaj wędliny, który wytwarza się z kaszy i krwi wieprzowej, dodając do niej m.in. podroby i przyprawy. Szwedzi i Finowie zajadają się deserem o nazwie vispipuuro sporządzanym na bazie kaszy manny gotowanej na mleku, do której dodawane są jagody. Do tej samej kaszy Francuzi dodają jajka, cukier i nieco białego wina.

Bulgur to rodzaj kaszy z ziaren pszenicy często używany w kuchni tureckiej i bliskowschodniej. ❚ Bulgur is a type of groats produced from wheat grains and a popular ingredient of Turkish and Middle Eastern cuisine.

Every Polish child knows a popular nursery rhyme about groats or kasha, and many adults sing it to themselves when they cook groats to make “kashotto”, “pęczotto” (from the Polish name for barley oats – pęczak) and “jaglotto” (from kasza jaglana, which is millet). Such word-formation must have something to do with the immense popularity of groats.

Groats production consists in shelling the grains, splitting them, and, as is the case with pearl barley, polishing them. The grains are either crushed or broken. Sometimes they are toasted, soaked, vaporised, and have excess fat is removed. The most popular groat grains are barley, millet and wheat (couscous and semolina), corn, and buckwheat. The nutritious value depends not only on the grains, but also on the processing of the groats. It might even have been the popularity of groats since the dawn of humanity, along with their accessibility and relatively easy cooking process, that led to the abandonment of the nomadic lifestyle necessitated by constantly having to forage for food, and induced people to settle.

TRAVELLING AROUND EUROPE During many Christmas Eve dinners, especially in the Eastern part of Poland and over at our neighbours

RENESANS ZIAREN Kasza jęczmienna zwana pęczakiem – obecnie popularny składnik sałatek – długo traktowana była po macoszemu. Najczęściej stanowiła podstawę krupniku

101

good food

1

kasze świata from the other side of Bug river, one of the staple Christmas dishes has been kutia. The main ingredient is wheat grains and sometimes barley groats. Galicia was once famous throughout Europe for a groats dish called bryja. The ancient Celts, Germans and Slavs usually made it from overcooked groats. Orach and goosefoot were often added, along with peas or lentils. The national Romanian dish, mămălyga, is made of grits (although buckwheat was once used).

Kasha is popular in Poland, Slovakia, Germany and Hungary, although it is eaten in other countries as well. When I visited Finland, I was encouraged to try an exceptionally black sausage, known as blood sausage. It is made from groats, pig’s blood, and other

2

delikatniejsza odmiana kaszy gryczanej – kasza krakowska – była jednym z ulubionych dań królowej Anny Jagiellonki (1523–1596). the more delicate variety of buckwheat is Kasza krakowska which was one of the favourite dishes of Queen Anna Jagiellon (1523-1596).

3

102

ingredients such as offal and spices. The Turkish dish, Kısır, is made from bulgur, a type of groats produced from wheat grains. The Finns and the Swedes love their vispipuuro, a dessert made from grits cooked in milk with bilberries. The French add eggs, sugar and white wine to groats to get a dessert called flamiri.

THE RENAISSANCE OF GRAINS Large grain pearl barley (pęczak), now a popular ingredient in salads, was ignored by Poles for many years. It was mainly used in krupnik soup, but sometimes in desserts as well, and not just kutia. Wanda Jackowska has a dozen or so pęczak recipes in her book Kaszomaniak (Kashomania). These include pearl barley paired with rice and peppers, bigos, pea soup and also beer soup. Grits are usually served sweet despite their slightly bitter taste. Many of us were made to eat them warm with milk in infancy.

They most likely owe their popularity as baby food to their texture.

“Groats are all good for the intestines. They cleanse them and generally leave them feeling happy. They are easy to handle, accessible, cheap, and delicious.

You can cook them with a drop of apple juice or white wine, and serve them, for instance with seared beautiful apricot with garlic and black pepper. The dish would taste absolutely perfect if we added fresh herbs like Thai basil, sage, and common watercress”, says Maia Sobczak, blogger at Qmam Kaszę. A blog run by Marta Dymek promoting vegan cuisine is full

© S HUTTER S TOCK ( 2 ) , g e t t y i m a g e s ( 2 ) , ALAMY/ BEW

1. Zapiekanka z kaszy jaglanej, szpinaku i kurczaka. 2. Kanapka z kuskusu i bakłażanu.

3. Sardynki z kuskusem. ❚ 1. A casserole made with millet, spinach and chicken. 2. Couscous eggplant sandwich.

3. Sardines with couscous.

(stąd nazwa zupy: krupa, czyli kasza), bywała też składnikiem deserów i to nie tylko kutii. Wanda Jackowska w książce Kaszomaniak podaje kilkanaście przepisów na mniej typowe zastosowanie pęczaku. Wśród nich kasza jęczmienna łączona z ryżem i papryką, a także bigos, grochówka, a nawet… zupa piwna! Kasza kukurydziana zaś, zwana grysikiem, mimo lekko gorzkawego smaku najczęściej podawana jest na słodko. Od niemowlęctwa wszyscy jedliśmy ją na ciepło z mlekiem. Popularność w dziecięcym menu grysik zawdzięcza zapewne łatwej przyswajalności.

good food

1. Zapiekanka z kaszy jaglanej z twarogiem.

2. Kutia to popularna słodka potrawa świąteczna. 2. Kasza jaglana z dynią 3. Gryczane naleśniki z owocami i miodem. ❚ 1. A casserole made with millet and quark. 2. Kutia is a popular Christmas dish. 3. Millet with pumpkin. 4. Bukcwheat flour pancakes with fruit and honey.

– Wszystkie kasze wspierają pracę jelit. Są łatwe w obróbce, dostępne, niedrogie i pyszne. Można je ugotować z dodatkiem soku jabłkowego albo białego wina i na przykład zaserwować z przesmażoną piękną morelą z czosnkiem i czarnym pieprzem. Idealnie, jeśli dodamy do tego listki świeżych ziół, może to być bazylia tajska, szałwia albo rukiew wodna – mówi Maia Sobczak, autorka bloga Qmam Kaszę. Zaś na blogu Marty Dymek propagującym kuchnię wegetariańską znaleźć można paprykarz jaglany przygotowany także z duszonej marchewki i cebuli doprawionych sosem sojowym i przyprawami. Hitem okazują się również kotlety jaglane – jak twierdzi Dymek, najlepsze kotlety na świecie. Bezapelacyjnie najwięcej ochów i achów wzbudza właśnie kasza jaglana. Nie dość, że nie posiada glutenu, to zawiera witaminy i minerały oraz działa zasadotwórczo, a co za tym idzie – odkwasza organizm. Poprawia wygląd paznokci i włosów.

Stosunkowo niedawno na rynku pojawiła się też mniej znana kasza amarantus. Nazywana też szarłatem uprawiana była przez Majów i Azteków. Nad nią również rozpływają się zwolennicy kasz. Nie zawiera glutenu, ma dwa razy więcej błonnika niż kasza jęczmienna, jest źródłem wapnia i magnezu. Amarantus jest idealny dla odchudzających się, bo działa przeciwmiażdżycowo i poprawia perystaltykę jelit. Kasza gryczana zaś jest świetnym źródłem białka i jest bogata w aminokwasy – lizynę i tryptofan, których nasz organizm sam nie wytwarza. A najdelikatniejszą, bo niepaloną wersją kaszy gryczanej jest kasza krakowska. Jedno jest pewne – nieważne, jaką kaszę wybierzecie jutro na obiad, najważniejsze, byście nie dali sobie w nią dmuchać! ■

kasze świata

1

of dishes featuring different types of groats. You can find e.g. a millet pepper dish made with stewed carrots and onions spiced up with soy sauce and spices.

“Millet croquettes are a smash”, says Dymek.

Millet seems to be the number one favourite these days. Not only is it gluten-free, but it also contains vitamins and minerals, and is highly alkaline.

It improves the appearance of nails and hair.

A lesser known variety of groats, amaranthus, has recently hit the stores in Poland. Groats lovers are very enthusiastic about it. It has a low glycaemic index, is gluten-free, has twice as much fibre as barley groats, and is rich in calcium and magnesium. Amaranthus is perfect for anyone wanting to lose weight. It also has antiatherosclerotic properties and improves digestion. Buckweat, which is very popular in Poland is an excellent source of protein and rich in aminoacids – lysine and tryptophan that are not produced within our bodies. The most delicate variety of buckwheat is unroasted buckwheat called kasza krakowska. Groats are slowly making their way to Western Europe and Poles can then pride themselves on having discovered groats first. ■

4 3

Kutia zwykle przygotowywana jest z obtłuczonej pszenicy, ziaren maku, słodu, miodu, orzechów i rodzynek. To tradycyjna potrawa kuchni ukraińskiej, białoruskiej, rosyjskiej, litewskiej i dawnej polskiej kuchni kresowej.

104

© S HUTTER S TOCK ( 5 )

2

good food

hamburger

król kanapek the sandwich king Po Okresie złego pr-u hamburger wraca do Łask, a kolejne burgerownie wyrastają jak grzyby po deszczu. ❚ after its bad PR during the Communist period, the hamburger has finally been rehabilitated. Burger restaurants are springing up like mushrooms after the rain. tekst | by agnieszka franus

Dlaczego burger?

why the burger?

Co stoi za zawrotną karierą hamburgera, najpopularniejszej obecnie kanapki świata, której tylko w samych Stanach sprzedaje się około 50 mld sztuk rocznie? Jak twierdzą jego fani – jest gotowy, łatwy do kupienia i może być jedzony podczas pracy. ❚ To what do we owe the rapid rise of the hamburger, the world’s most popular sandwich? Some 50 billion hamburgers are sold each year in the US alone. Burger lovers claim that it is ready to eat, readily available, and can be eaten at work.

sekret smaku

the perfect burger

Musi być chrupiący, pikantny, miękki i wilgotny. By go przygotować, potrzeba zmielonego mięsa wołowego (najlepiej karkówki), które zgrillujemy. Do tego sos i warzywa: krucha sałata, pomidor, cebula oraz ser, który łatwo się topi. Całość wkładamy pomiędzy dwie połówki bułki z sezamem. ❚ It must be crispy, hot, soft and moist. To make a hamburger, you need to grill a handful of minced beef (beef neck is best). Add sauce and vegetables – crispy lettuce, tomato, onion and melted cheese. This scrumptious ensemble is placed in a sliced sesame-seed bun.

Historia

No cóż, kultową kanapkę Amerykanów wymyślili niemieccy emigranci.

To oni zajadali się stekiem hamburskim, który wkładali między dwie pajdy chleba w XIX-wiecznym Nowym Jorku. A potem uległa mu cała reszta Ameryki i świata. ❚ The quintessential American sandwich is actually the brainchild of German immigrants.

In 19th-century New York City, they would eat Hamburg steak, which they placed between two slices of bread. From there, the hamburger craze spread to the rest of America and the world.

106

©stockfood/free

its history

ta k e a l o o k

jesień

d o b ry w zó r something borrowed Kolorowe, kwieciste, w pasy, uszyte z delikatnie połyskujących tkanin lub z ponadczasowej bawełny. bywają tak eleganckie, że gwiazdy wkładają je na czerwony dywan. Bo spodnie to przecież podstawa. ❚ colourful, floral, striped, made from shiny fabric or evergreen cotton. The cut may be so elegant that celebrities don them to the red carpet. trousers are a staple garment in the female wardrobe. zdjęcia | photos jan rickers/monadori/east news

żakiet New England, spodnie z adamaszku CAFéNoir, koszula wykładana kryształami

Pennyblack, bransoletki Poly, buty Giovanni Fabiani ❚ jacket by New England, damask fabric trousers

by CAFéNoir, shirt studded with crystals by Pennyblack, bracelets by Poly, pumps by

Giovanni Fabiani płaszcz christian Pellizzari, bluzka wykładana cekinami cutie london, aksamitne spodnie

Maliparmi, pierścionek swarovski, bransoletki Sence Copenhagen ❚ coat by christian Pellizzari, sequin blouse by cutie london, velvet trousers by Maliparmi, ring by swarovski, bracelets by

Sence Copenhagen

108

©credits

jesień

Šcredits

ta k e a l o o k

110

wełniany płaszcz pomandere, bawełniana koszula Nara Camicie, wełniane spodnie Sansovino 6, kolczyki i bransoletka Lola & Grace ❚ wool coat by pomandere, cotton shirt by Nara Camicie, wool trousers by Sansovino 6, earrings and bracelet by Lola &

Grace płaszcz united colors of benetton, sweter motivi, szorty z haftem geox respira, kolczyki swarovski, kapelusz panizza ❚ coat by united

colors of benetton, sweater by motivi, embroidered shorts by geox respira, earrings by swarovski, hat by

panizza

111

ta k e a l o o k

golf intimissimi, kombinezon shirtaporter, naszyjnik Lola & Grace, skarpety alto milano, buty L’f Shoes, melonik Panizza ❚ turtleneck by intimissimi, overalls by shirtaporter, necklace by Lola & Grace, socks by alto milano, shoes by L’f Shoes, hat by Panizza jedwabna piżama męska

Twin-Set Simona Barbieri, płaszcz Tessuti Mimma Gini, buty Jucca, torebka Cafe noir, okulary Chopard ❚ silk men’s pyjamas by Twin-Set Simona Barbieri, coat by Tessuti Mimma Gini, shoes by Jucca, clutch by Cafe noir, sunglasses

by Chopard

112

jesień

113

©credits

b e au t y

pielęgnacja twarzy

Z at r z y m a ć l at o make summer stay Wakacje to czas odpoczynku. Dla Ciebie od stresu, dla cery – od makijażu.

Trio: mocne słońce, wiatr i zarwane noce – Tobie poprawiają nastrój, ale nie są dobre dla skóry. Po powrocie z urlopu warto pomyśleć o terapii dla niej. ❚ Summer is a time for rest and relaxation. You can take some time out from stress and give your complexion a break from make-up. The sun, the wind and late nights might make you feel better, but they are not the best for your skin. Once you get back from vacation, you might want to think about pampering your skin with a more intensive therapy.

O

palona skóra wygląda na wypoczętą i świeżą. Mniej widoczne stają się też trądzik i świecenie się cery. Ale nie warto przesadzać z ilością promieni słonecznych, bo zbyt ciemna opalenizna... postarza. Niestety po lecie problemy wracają ze zdwojoną siłą. Czego jeszcze możesz się spodziewać? Odwodnienia. Wysoka temperatura i promienie UV zmniejszają naturalną zawartość kwasu hialuronowego w naskórku.

Po słonecznej euforii mogą się też pojawić przebarwienia i ciemne plamy (ryzyko jest mniejsze, jeśli używałaś regularnie wysokiego filtra). Niektóre komórki barwnikowe skóry pod wpływem słońca stają się „niegrzeczne” i produkują więcej barwnika. Jeśli zauważasz, że po powrocie z wakacji twoja skóra smutnieje i z dnia na dzień staje się bardziej szara, odwodniona i zapadnięta, czas działać.

114

Tanned skin does look better – more relaxed and refreshed. But you should avoid excessive exposure to the sun since a dark tan will make you look older. Acne is less visible and the skin does not shine as much. But there is a downside – your skin problems will return with a vengeance once summer is over. What else can you expect? First up, dehydration. High temperatures and UV rays reduce the natural content of hyaluronic acid in the epidermis.

Another possible consequence of solar euphoria is hyperpigmentation and dark spots (you can reduce the risk of discoloration by regularly applying high-filter sunscreen). Some skin pigment cells go berserk and produce more pigment. You can also expect another bout of acne. If you feel your skin looks sad, greyish, dehydrated and sunken after vacation, then it’s time to get to work.

©shut terstock

tekst | by joanna winiarska

WEEKEND DLA ZMYSŁÓW

PROMOCJA

Adam i Ewa. To ich pierwszy wspólny romantyczny weekend. W planach Barcelona nocą, spacery brzegiem morza, pyszne wino i słynne tapas. Zapowiada się pięknie, ale czy na pewno tak będzie? Ewa na lotnisko dociera spóźniona, z katarem, bólem zatok i fatalnym samopoczuciem. Wyobraźmy sobie zakończenie tej historii...

Jedno mogłoby być przygnębiające - rozczarowujący weekend spędzony w pokoju hotelowym z kubkiem gorącej herbaty i lekami przeciwbólowymi. Ale nie lubimy smutnych historii i wybieramy inne zakończenie. Adam, który bardzo często podróżuje i zna dobrze problem chorych zatok zawsze ma przy sobie Nasodren – dyskretny i wygodny spray pochodzenia roślinnego, który bardzo dobrze radzi sobie z objawami ostrego bólu zatok.

Ten preparat jako pierwszy i jedyny na rynku ma w swoim składzie wyciąg pozyskiwany z bulw fiołka alpejskiego. Zawarte w tym wyciągu naturalne saponiny oczyszczają nos i zatoki, skutecznie je odblokowując.

Ewa zwraca wyjątkową uwagę na to, by jedzenie i preparaty, które stosuje były wolne od chemii. Szybko daje się więc przekonać do zastosowania Nasodrenu, który ma całkowicie naturalny skład i nie zawiera konserwantów ani parabenów. Jest zaskoczona, gdy po wieczornej aplikacji przez kilka minut odczuwa swędzenie, a nawet szczypanie w nosie. Potem zaczyna intensywnie kichać i musi sięgnąć po chusteczki.

W zamian odczuwa ogromną ulgę, ból głowy ustępuje i pierwszy raz od przyjazdu może poczuć zapach morza dobiegający z hotelowego balkonu.

Ewa stosując Nasodren w trakcie całego weekendu czuje się coraz lepiej.

Problemy z oddychaniem minęły. Spray wystarczy stosować raz na dobę, najlepiej tuż przed snem przez 7-10 dni, a w razie konieczności przez 14 dni. Działając miejscowo preparat nie wchłania się do krwiobiegu, może więc być stosowany w pełnej dawce również przez osoby starsze i przyjmujące inne leki. Po aplikacji wydzielina wydostaje się na zewnątrz, zatoki zostają sprawnie oczyszczone, a ból głowy mija, bez konieczności stosowania dodatkowych leków przeciwbólowych.

Dzięki Nasodrenowi Ewa może też docenić smaki hiszpańskich dań i wina oraz rozkoszować się zapachami letniego wieczoru na plaży.

Romantyczny weekend? Jest dokładnie taki, jaki powinien być.

NAS/009/07/16

pielęgnacja twarzy

Program 3+ Pomyśl o trzech obszarach pielęgnacji: zabiegach w gabinecie, naprawczych kosmetykach i skutecznej suplementacji. – Po lecie najchętniej wykonywanymi zabiegami w gabinetach kosmetycznych są te, które mają działanie „kompresu” dla przesuszonej skóry, np. zabiegi mezoterapii kwasem hialuronowym, złuszczanie typu hydrafacial (na mokro) lub zabiegi takie jak Geneo (jednocześnie złuszczające, rewitalizujące i dotleniające) – mówi Kalina Ben Sira, prezes największej w Polsce sieci klinik medycyny estetycznej La Perla.

Jeśli problemem są plamy, pomyśl o którymś z nieinwazyjnych peelingów, np. kawitacyjnym (Yonelle stworzyła pierwsze urządzenia do wykonania go w domu), oxybrazji lub peelingu laserowym. Jeśli przebarwienia stają się bardzo widoczne, pora na Cosmelan – zabieg depigmentacyjny. A jeśli skóra jest odwodniona, warto wybrać zabieg oparty na infuzji (wtłaczaniu w naskórek) większych ilości czystego kwasu hialuronowego lub któryś z zabiegów nawilżających.

Jak naprawić skórę kosmetykami? Przyda się nawilżający krem z kwasem hialuronowym. Warto też zaopatrzyć się w rozjaśniające serum z witaminą C oraz pomyśleć o peelingu enzymatycznym i o ampułkach przeciwzmarszczkowo-nawilżających (znajdziesz je w ofercie m.in. Babor, Santaverde, dr Hauschka, Estée Lauder, Monoderma). Kondycję skóry dobrze jest wzmocnić kapsułkami z olejami (lnianym, z wiesiołka Intraceuticals, czyli infuzja tlenowa ❚ lub z tranem) oraz większyIntraceuticals or oxygen infusion mi dawkami rutyny, aby Gdzie? ❚ Where? uszczelnić ściany naczycosmopolitanklinika.pl nek krwionośnych. ■ W zabiegu Intraceuticals specjalny aplikator

1. Babor, ampułki przeciwzmarszczkowo-nawilżające. 2. Neauvia, krem z kwasem hialuronowym. 3. Janda, Nowa skóra, SPF 20. 4. Obagi, serum z wit. C. 5. Uroda, olejek do twarzy. ❚ 1. Babor, anti-wrinkle and moisturising ampoules. 2. Neauvia, a cream with hylauronic acid.

3. Janda, Nowa Skóra, SPF 20 4. Obagi, a serum with vitamin C. 5. Uroda, a facial oil.

1

umożliwia działanie na skórę czystym sprężonym tlenem. W efekcie cera jest napięta, nawilżona, odświeżona i rozjaśniona; 350 zł. ❚ An Intracuticals treatment applies clean compressed oxygen to the skin using a special applicator. The skin is left tightened, moisturised, refreshed and lightened.

Cosmelan, czyli maska złuszczająca ❚ Cosmelan or exfoliating mask Gdzie? ❚ Where? elite.waw.pl

Yonelle, urządzenie do peelingu kawitacyjnego. ❚ Yonelle, an ultrasound cavitation scrub device.

Jedyny skuteczny zabieg na trwałe przebarwienia. Lekarz nakłada na skórę maskę, którą należy zmyć po 6–8 godz. Zabieg ma też część „domową” – do 3 miesięcy należy stosować specjalny krem rozjaśniający; 1800 zł. ❚ The only effective treatment for permanent pigment blotches. The physician applies a mask onto the skin for 6-8 hours. The follow-up procedure – to be applied at home – is a special lightening cream used for 3 months.

Geneo, czyli rewitalizacja ❚ Geneo or revitalisation Gdzie? ❚ Where? klinikalaperla.pl

Podczas tego zabiegu na powierzchni skóry, pod wpływem reakcji chemicznej, powstaje musująca piana, która działa złuszczająco i jednocześnie dotleniająco. Dochodzi do lepszego dokrwienia skóry i szybszego wchłaniania składników odżywczych, od 500 zł. ❚ A fizzy foam is formed on the surface of the skin as a result of a chemical reaction. The foam has exfoliating and oxygenating properties. Circulation is improved and nutrients are absorbed faster.

The 3+ programme Think about three areas of skin care: professional treatment, reparative cosmetics, and efficient supplementation. “After summer, the most popular treatments are those that function as a ‘compress’ for the excessively dry skin, e.g. mesotherapy treatments applying hyaluronic acid, hydrofacial exfoliation, and treatments like Geneo (exfoliating, revitalising and oxygenating at the same time)”, says Kalina Ben Sira, CEO of La Perla, Poland’s largest network of aesthetic medicine clinics.

If your main complexion problems are blotches, consider one of the non-invasive scrubs such as the ultrasonic cavitation scrub (Yonelle has built the first devices to administer this treatment at home), oxybrasion, or a laser scrub. Visible discoloration calls for a Cosmelan treatment. For dehydrated skin consider an infusion treatment of pure hyaluronic acid.

How to repair the skin with cosmetics? A moisturising cream with hyaluronic acid will come in handy. Also purchase a lightening serum with vitamin C, and think about a gentle enzymatic scrub, and some anti-wrinkle, moisturising ampoules (available from e.g. Babor, Santaverde, Dr Hauschka, Estée Lauder, and Monoderma). The condition of the skin can be strengthened by taking capsules with oil and larger doses of bioflavonoid to seal leaking vessel walls. ■

2

4 3

116

5

©m c r. pe.d i t s ©

b e au t y

m u s t h av e

łazienka

Łazienka to nie tylko wizytówka każdego domu, to przede wszystkim miejsce odpoczynku i odprężenia. Dlatego detale – mydło, szlafrok czy ręcznik – wbrew pozorom mają kluczowe znaczenie.

5 3 4

2

s t r e fa relaksu a place to relax

1

The bathroom is not only the showpiece of a home but it is primarily a place of rest and relaxation.

That is why the little things such as soap, bathrobe or towel are of crucial importance, so choose them carefully.

6

10

7 8

1. ferm kosz na pranie, £59 2. SENTEURS D'ORIENT mydło o zapachu tuberozy, €39 3. Missoni Home szlafrok, £188 zł 4. Missoni Home komplet ręczników, £164 5. Missoni Home dywan łazienkowy, £124 6. SARAH CHAPMAN Moroccan Rose Beldi, mydło, €51 7. Perfect House/Barwa profesjonalny płyn do mycia łazienki, 11,99 zł 8. MIO SKINCARE szczotka do ciała z naturalnego włosia, €21 9. KAHINA GIVING BEAUTY masażer do ciała, €38 10. Meadow kompleksowe rozwiązania i wyposażenie dla spa i wellness, meadowgroup.pl ❚ 1. ferm a laundry basket, £59 2. SENTEURS D'ORIENT tuberosis-scented soap, €39 3. Missoni Home a bathrobe, £188 4. Missoni Home a towel set, £164 5. Missoni Home a bath rug, £124 6. SARAH CHAPMAN Moroccan Rose Beldi, soap, €51 7. Perfect House/Barwa professional bathroom cleaning spray, PLN 11.99 8. MIO SKINCARE natural bristle body brush, €21 9. KAHINA GIVING BEAUTY body massager, €38 10. Meadow complex solutions and equipment for the Spa and Wellness sector, meadowgroup.pl

118

© m . p.

9

Twój dom jest tam gdzie Twoje łóżko Nie ma wspanialszego uczucia niż powrót do domu, do swojego łóżka, które kochasz. co więcej, nie musisz być podróżnikiem, aby wiedzieć, że sekret udanego dnia tkwi w dobrze przespanej nocy. Wiedzieć musisz jednak, że jedynym łóżkiem, dla którego warto wracać do domu, jest Hästens. łóżka Hästens od sześciu pokoleń wytwarzane są ręcznie, wyłącznie z naturalnych, pozyskiwanych w sposób przyjazny środowisku materiałów. W tym tkwi sekret prawdziwie odprężającego snu. hastens.com lozkahastens.pl

WARSZAWA ul. Malborska 41, 03-286 WarszaWa warszawa@lozkahastens.pl tel.: 22 331 17 07 SOPOT al. Niepodległości 940, 81-861 sopot sopot@lozkahastens.pl tel.: 58 342 47 35 POZNAŃ ul. głogoWska 265a, 60-104 pozNań poznan@lozkahastens.pl tel.: 61 646 00 66 REKLAMA

IDEALNA SYLWETKA W 25 MINUT!

NIEINWAZYJNA METODA MODELOWANIA SYLWETKI Z PRĘDKOŚCIĄ ŚWIATŁA

PERFECT SILHOUETTE IN 25 MINUTES!

NON-INVASIVE MODELLING METHOD OF THE BODY WITH THE SPEED OF THE LIGHT Światowa nowość już jest dostępna w Klinice Elite Centrum Laseroterapii. Sculpsure to pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej. Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo.

Zabieg laserem SculpSure jest dedykowany wszystkim osobom chcącym pozbyć się uporczywego i niechcianego tłuszczu. Jest to nieinwazyjna lipoliza, którą możemy zastosować wszędzie tam, gdzie gromadzi się nadmiar tłuszczu, a w szczególności w takich okolicach jak brzuch, boczki, ramiona, uda czy okolice kolan – mówi Lidia Kwiatkowska z Kliniki Elite. To jedyne urządzenie na świecie, które bez ryzyka bólu, blizn i długiej rekonwalescencji pozwala zredukować tkankę tłuszczową nawet o 24 %.

Jak działa SculpSure?

Aplikatory emitujące energię lasera umieszczane są na wybranym obszarze, niszcząc komórki tłuszczowe, które w naturalny sposób wydalane są z organizmu. Po kilku tygodniach widoczny jest efekt wyszczuplenia.

Jakie są odczucia w czasie zabiegu?

Większość pacjentów odczuwa mrowienie i ciepło w obszarze zabiegowym, które jest dobrze tolerowane.

Kiedy zauważalne są pierwsze efekty?

Wielu pacjentów zauważa pierwszy efekt po 1,5 miesiąca od zabiegu. Jednak optymalnych efektów należy spodziewać się po 3 miesiącach.

Jak długo trzymają się rezultaty?

W trakcie zabiegu komórki ulegają całkowitemu zniszczeniu.

Word novelty is already available in the Elite Clinic of the Lasero-Therapy Center. Sculpsure is the first non-invasive laser to destroy persistent, locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called “bacon” confirming its efficiency and safety.

The treatment with the SculpSure laser is dedicated to all persons who wish to loose persistent and unwanted fat.

It is a non-invasive lipolysis to be applied everywhere where excessive fat is gathered, and especially in such places as stomach, bacon, shoulders, thighs or knees – says Lidia Kwiatkowska from Clinic Elite. SculpSure is the only device in the world that allows reducing the fat tissue even by 24% without a risk of pain, scars and long convalescence.

What is SculpSure?

Applicators emitting laser Energy are placed on a selected area, destroying fat tissues that in the natural way are excreted from the body. After some weeks the effect of slimming is visible.

How are the feelings during the treatment?

Most patients feel tingling and warmth in the treated area that is well tolerated.

When first effects are visible?

Most patients notice first effects after 1,5 months since treatment. But optimal effects shall be expected after 3 months.

How long results are visible?

During the treatment cells are completely destroyed.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55, ul. Wąwozowa 8, tel. 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/ Exclusivie distributor: ITP S.A., ul. Domianiewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

make a wish

bieganie

Ścieżki biegowe z roku na rok coraz szczelniej się zapełniają.

Jogging stał się trendy, bo... nie ogranicza i przynosi świetne efekty. Ale jak każdy sport także bieganie nie obejdzie się bez gadżetów. Miłośnicy joggingu mają w czym wybierać.

3

1 2

stylowy bieg running in style Running routes are becoming busier and busier year on year. Jogging has become popular because it does not restrict us in any way and brings excellent results.

But every sport, including running, cannot do without handy gadgets.

Joggers have a host of merchandise to choose from.

4

5

6

1. SUUNTO SPARTAN SPORT BLUE wytrzymały multisportowy zegarek GPS z ekranem dotykowym, 2300 zł 2. Compressport opaski kompresyjne R2, 139,95 zł 3. BACKBEAT FIT stabilne bezprzewodowe słuchawki, $129,99 4. New Balance Men's Precision Run Half Zip, bluza z odblaskowymi wykończeniami, $94,88 5. ASICS FUZEX innowacyjne buty do biegania, ok. 399,99 zł 6. Aztorin/Apart zegarek wyposażony w timer piłkarski oraz wskaźnik doliczonego czasu gry, 990 zł 7. Compressport szybkoschnący daszek, 79,95 zł ❚ 1. SUUNTO SPARTAN SPORT BLUE a resilient sports GPS watch with a touch screen, PLN 2,300 2. Compressport R2 compression bands, PLN 139.95 3. BACKBEAT FIT stable wireless headphones, $129.99 4. New Balance Men's Precision Run Half Zip sweatshirt with high visibility elements, $94.88 5. ASICS FUZEX innovative running shoes, approxk. PLN 399.99 6. Aztorin/Apart a watch fitted with a football timer and a timer for extra time, PLN 990 7. Compressport quick-drying visor, PLN 79.95

120

© m . p.

7

promocja

COMMON AFFAIRS

REVISITING THE VIEWS AWARD – CONTEMPORARY ART FROM POLAND artyści biorący udział w wystawie:

artists taking part in the exhibition:

miejsce: Deutsche Bank KunstHalle, Instytut Polski w Berlinie czas trwania: 21.07–30.10.2016

locations: Deutsche Bank KunstHalle, Polish Institute in Berlin duration: 21.07–30.10.2016

common aFFairs to wystawa polskich artystów wybranych spośród grona finalistów konkursu SPOJRZENIA. Nagroda dla najlepszych młodych twórców, zainicjowana w 2003 roku przez dwie instytucje: Zachętę – Narodową Galerię Sztuki, której misją jest upowszechnianie sztuki aktualnej, oraz Deutsche Bank – w swych działaniach już od wielu lat deklarujący promocję sztuki i zainteresowanie współczesnością – jest najważniejszym wyróżnieniem przyznawanym w obszarze sztuk wizualnych w Polsce.

Dwoje kuratorów z obu krajów, w wyniku współpracy, ale również dialogu z autorami i artystami, poszukują odpowiedzi na pytanie: czym dzisiaj jest wolność i wymiana idei w sytuacji, gdy sztuka finansowana jest zarówno z funduszy publicznych, jak i prywatnych? Ekspozycja – w przestrzeniach DB Kunsthalle w Berlinie i Instytutu Polskiego w Berlinie staje się rodzajem platformy dla różnych wypowiedzi artystycznych.

common aFFairs is an exhibition of Polish artists selected from amongst those who have been finalists in the VIEWS competition. This award for the best young artists, initiated in 2003 by two institutions: Zachęta – National Gallery of Art, whose mission is the popularization of contemporary art, and Deutsche Bank – which for many years has declared the promotion of art and an interest in contemporaneity amongst its activities – is the most important distinction awarded in the field of the visual arts in Poland.

Two curators from the two countries, through the cooperation between them, and also through a dialogue with artists, have sought an answer to this question: what today constitutes freedom and the exchange of ideas in a situation in which art is financed by both public and private funds? The exhibition – shown on the premises of the DB Kunsthalle in Berlin and the Polish Institute in Berlin – thus comes to form something of a platform for a range of artistic statements.

Paweł Althamer, Supergrupa Azorro, Tymek Borowski, Karolina Breguła, Elżbieta Jabłońska, Rafał Jakubowski, Łukasz Jastrubczak, Anna Molska, Anna Okrasko, Agnieszka Polska & Witek Orski, Karol Radziszewski, Janek Simon, Konrad Smoleński, Monika Sosnowska, Iza Tarasewicz, Piotr Wysocki

Paweł Althamer, The Supergroup Azorro, Tymek Borowski, Karolina Breguła, Elżbieta Jabłońska, Rafał Jakubowski, Łukasz Jastrubczak, Anna Molska, Anna Okrasko, Agnieszka Polska & Witek Orski, Karol Radziszewski, Janek Simon, Konrad Smoleński, Monika Sosnowska, Iza Tarasewicz, Piotr Wysocki

WYSTAWA PREZENTOWANA W BERLINIE:

Deutsche Bank KunstHalle Unter den Linden 13/15

Instytut Polski w Berlinie Burgstraße 27

proj. graf. Tymek Borowski

21.07. — 30.10 .16

g o o d a d d r e ss

nasze rekomendacje

Marina Royale offers luxurious seaside apartments available for sale.

prestige zone

1

2

3 4

Emiraty Arabskie rozbudzają wyobraźnię. Rybackie miasteczka dziś zamieniły się w nowoczesne metropolie o niezrównanej architekturze. W Abu Dhabi zobaczycie największy meczet Emiratów, w Dubaju najwyższy budynek na świecie – Burj Khalifa. Fujairah kusi pięknym plażami, to tutaj znajduje się najstarszy meczet Emiratów – Al Badiyah. ❚ The United Arab Emirates inspire the imagination. Fishing villages have been transformed overnight into modern metropolises with architecture not matched anywhere. Abu Dhabi has the largest mosque in the Emirates and Dubai has the world’s tallest building, the Burj Khalifa. Fujairah has beautiful beaches. It also has the oldest mosque in the UAE, the Al Bidiyah.

R.pl

122

2. bliżej morza jest tylko morze only the sea is closer to the sea

3. stylowy bagaż stylish luggage

Marina Royale w Darłówku Zachodnim to luksusowe apartamenty na sprzedaż z widokiem na morze. To zespół trzech nowoczesnych obiektów (w których mieszczą się basen, spa i restauracja) utrzymanych w duchu przedwojennych nadmorskich kamienic.

Marina Royale to doskonała inwestycja na przyszłość. ❚ The Marina Royale in Darłówek Zachodni are luxurious apartments with sea views.

The estate comprises three modern buildings (each housing a swimming pool, a spa and a restaurant) in the style of pre-war seaside tenement houses. The Marina Royale is an opportunity to live among picturesque scenery and an excellent investment for the future.

Wittchen konsekwentnie poszerza ofertę, wprowadzając kolekcje walizek oraz funkcjonalnych akcesoriów podróżnych. Aktualnie jest dostępnych ponad 20 różnorodnych serii spełniających wszystkie potrzeby podróżujących. W warszawskiej Galerii Mokotów powstał pierwszy w Polsce Salon Wittchen Travel, gdzie jest dostępna pełna oferta bagażowa. ❚ Wittchen is constantly expanding its assortment of products and forever launching new collections of suitcases and travel accessories. Their current range includes over 20 different series of products designed to meet the needs of every traveller. The first Wittchen Travel showroom has just opened in Warsaw’s Galeria Mokotów shopping centre. Their full range of baggage is available.

marinaroyale.pl

wittchen.com

4. Luksus treningu

the luxury of training

ARTIS Wellness Club to najnowocześniejszy klub w Polsce zlokalizowany na warszawskim Wilanowie.

Pełen komfort zapewnia luksusowy sprzęt Technogym i specjalna aplikacja, dzięki której zapiszesz rezultaty i uzyskasz dostęp do planów treningowych w telefonie. Po ćwiczeniach zrelaksujesz się w spa lub saunie. ❚ ARTIS Wellness Club is the most up-to-date fitness club in Poland located in Wilanów (Warsaw). Luxurious equipment made by Technogym gives you full comfort while a dedicated app enables you to record your results and access training plans using your smartphone. After the workout you can relax in our SPA or sauna. artisclub.pl © m . p.

1. symbole luksusu symbols of luxury

Dom pod inteligentną ochroną Wyjeżdżasz na urlop, ale wciąż spokoju nie daje Ci myśl, czy drzwi i okna w domu zostały dobrze zamknięte i czy oby na pewno alarm został włączony?

System inteligentnego domu TaHoma® Premium firmy Somfy pozwoli Ci sprawdzić na smartfonie lub tablecie, czy dom jest prawidłowo zabezpieczony, aby bez obaw o dobytek odpoczywać na wakacjach. Za pomocą jednego przycisku na smartfonie – nawet przebywając na drugim końcu świata – ustawisz alarm, zamkniesz rolety czy wyłączysz lub włączysz oświetlenie w wybranym pomieszczeniu domu.

Urządzenie wyśle na smartfona informację o włamaniu.

Więcej o TaHoma® Premium na: www.somfy.pl

A house with smart security You go away for a holiday, but on the other hand you are still stressed about whether you le any doors or windows open at home, and did you leave the alarm on?

Somfy’s TaHoma® Premium smart home system allows you to check on your smartphone or tablet whether your home is properly secured, and allows you to relax on holiday. With the help of one button on your smartphone, even from the other end of the world, you can set the alarm, close your blinds, and turn the lights on or off in a chosen room. What is important to remember, TaHoma can also serve as an alarm system. At the same time the device will send an alarm signal to our smartphone, informing us about a burglary.

Read more about TaHoma® Premium at: www.somfy.pl

Premium jest kompatybilna z wieloma urządzeniami nie tylko marki Somfy. Umożliwia ona podłączenie produktów innych wiodących marek, m.in.: Velux, Hitachi, GU czy Philips.

Premium is compatible with many products, including ones not produced by Somfy. This makes it possible to connect to its system many products of leading brands such as: Velux, Hitachi, GU and Philips.

REKLAMA

g o o d a d d r e ss

nasze rekomendacje

prestige zone

1

Wyśmienita kuchnia, a wokół mnóstwo kwiatów – w restauracji Różana można poczuć się wyjątkowo.

2 3

Nowoczesność, unikatowe wzornictwo Jestico + Whiles oraz komfort – to hotele andel’s

by Vienna House w Łodzi i Krakowie. Centralna lokalizacja to jeden z ich atutów. Tutaj nowoczesne technologie towarzyszą zabytkowym bądź modernistycznym elementom wystroju, a aromaty z restauracji delight pobudzą zmysły smakoszy. ❚ Combine modernity, a unique design by Jestico + Whiles, and comfort, and you have the andel’s by Vienna House hotels in Łódź and Kraków.

A central location is one of their main advantages. State-of-theart technologies meet historical or modernist interiors, and the aromas from the delight restaurant will stimulate the senses of even the most discerning gourmets. viennahouse.com

2. rosół na wiejskiej kurze broth from a country hen

3. inspiracje prosto z natury inspiration direct from nature

Ci, którzy cenią elegancję, świeżość kwiatów, a nade wszystko wyśmienitą kuchnię, powinni udać się do restauracji Różana mieszczącej się w przedwojennym budynku na warszawskim Mokotowie.

Docenimy tu rosół na wiejskiej kurze, smak własnoręcznie wyrabianych pasztetów, delikatnej cielęciny, a deser zachwyci nas kruchością bezy. ❚ If you appreciate elegance, fresh flowers and, above all, exquisite cuisine, you could do a lot worse than visit the Różana restaurant. Różana is located in a pre-war building in the Warsaw’s Mokotów district.

The specialities of the house include broth made from a country hen, home-made patés, delicate veal, and an absolutely divine meringue for dessert.

Nowoczesny Hotel Narvil Conference & Spa w Serocku pod Warszawą harmonijnie współgra z otaczającą go przyrodą. W ciągu niespełna 4 lat istnienia hotel zdobył uznanie zarówno organizatorów biznesowych spotkań, jak i tych, którzy tęsknią za ciszą i spokojem.

Obiekt dysponuje profesjonalną infrastrukturą, która umożliwia realizację niestandardowych wydarzeń, także outdoorowych.

To ponad 30 multimedialnych sal konferencyjnych na blisko 2 tys. gości. Całości dopełniają restauracja Aruana oraz Studio Aruana prowadzone przez szefa kuchni – Witka Iwańskiego.

Aruana idealnie wpisuje się w ideę, która przyświeca hotelowi – czerpania inspiracji prosto z natury. ❚ The Hotel Narvil Conference & Spa in Serock, near Warsaw, blends perfectly with

restauracjarozana.com.pl

124

the surrounding nature. In the 4 years since it was built, the hotel has earned a reliable reputation among business meeting organizers and people simply looking for some R&R. The hotel has a professional infrastructure that makes it possible for non-standard events, including outdoor events, to be held there. There are over 30 multimedia conference rooms that can accommodate nearly 2,000 guests. The Aruana Restaurant and the Aruana Studio, under Chef Witek Iwański, is the icing on top. Aruana beautifully encapsulates the idea behind the hotel – by drawing its inspiration direct from nature. hotelnarvil.pl

© m . p.

1. design i styl

design and style

good job

naukowa fundacja polpharmy

Wsp i e r a m y nau kowców we support scientists Naukowa Fundacja Polpharmy to jedna z największych w kraju organizacji finansujących projekty badawcze. Założona przez Polpharmę, prywatną firmę farmaceutyczną, w tym roku obchodzi 15-lecie swojej działalności. ❚ Polpharma’s Scientific Foundation is one of the largest such organisations in Poland established by a Polish private company that finances scientific research in poland. it celebrates its 15th anniversary this year.

Fundacja, tak jak Grupa Polpharma, nieustannie się rozwija, realizuje ważne projekty dla lekarzy i pacjentów. Powstają nowe programy, projekty edukacyjne, setki publikacji naukowych. – Ta działalność sprawia mi dużą satysfakcję. Bez badań nie byłoby postępu w nauce. A rolą lidera jest wywiązanie się z obowiązków wobec społeczeństwa i środowisk naukowych. Postanowiłem podzielić się częścią zysków i przeznaczyć je na wsparcie polskich naukowców. W nadziei, że może kiedyś jeden z naszych laureatów odbierze Nobla – mówi Jerzy Starak, przewodniczący Rady Nadzorczej Polpharma SA. Trampolina do sukcesu Najważniejszym programem realizowanym przez Fundację jest coroczny konkurs

126

The foundation, just like the Polpharma Group, is constantly growing and implementing major projects for both physicians and patients. It has established new programmes, educational projects, and contributed to hundreds of scientific publications in Poland and abroad. “These activities give me a great deal of satisfaction. There would be no progress in science without research, and a leader has to be committed to his obligations towards the scientific community and society in general. I made the decision to allocate a portion of our profits to supporting Polish scientists in the hope that one day, one of them will receive the Nobel Prize”, says Jerzy Starak, Chairman of the Supervisory Board of Polpharma SA.

The springboard for success The Foundation’s flagship programme is its annual grant competition for pharmaceutical research projects. This year’s winners join a group of finalists that now numbers 65 teams. The grants awarded to date are worth PLN 18,300,000. So far, 637 projects have been entered. This is hardly surprising, as this is a springboard for success for young scientists, and often the only opportunity in very narrow fields of specialisation: “We strive to finance original and innovative projects”, stresses Prof. Zbigniew Gaciong, a member of the Foundation’s Scientific Board.

This year’s grants were awarded to the initiators of the best of the 30 projects entered. The winners included Dr. Agnieszka Paradowska-Gorycka PhD, of the National Institute of Geriatrics, Rheumatology and Rehabilitation in Warsaw who got a grant of PLN 459,000 to continue research into the gene and miRNA alterations that typify mixed connective tissue disease.

Dr. Michał Panek, PhD, of the Medical University of Łódź, received a grant of PLN 386,525 for research on devising a treatment protocol for acute bronchial asthma. Dr. Katarzyna Niemirowicz of the Microbiological and Nanobiomedical Engineering Laboratories at the Medical University in Białystok, got a PLN 349,140 grant to develop artificial saliva with anti-bacterial and anti-fungal properties, and to study the immunomodulatory and regenerative impact on the mucous membranes of the oral cavity.

© m . p.

tekst | by marianna kucharska

na finansowanie projektów badawczych w dziedzinie nauk farmaceutycznych i medycznych. Laureaci tegorocznej XIV edycji dołączyli do grona finalistów, które liczy już 65 zespołów. Wartość przyznanych dotąd grantów to 18 mln 300 tys. zł. Dotychczas do konkursu wpłynęło 637 projektów i nic dziwnego, bo to trampolina do sukcesu dla młodych naukowców, a często jedyna szansa, by mogli się dalej rozwijać w wąskich dziedzinach: – Przywiązujemy najwyższą wagę do tego, żeby finansować realizację projektów oryginalnych i innowacyjnych – podkreśla członek Rady Naukowej Fundacji, prof. Zbigniew Gaciong.

W XIV edycji granty otrzymali autorzy najwyżej ocenionych prac spośród 30 zgłoszonych. Znalazła się wśród nich dr n. med.

Agnieszka Paradowska-Gorycka z Naro­ dowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie, która otrzymała grant w wysokości 459 tys. zł na poszukiwanie charakterystycznych dla mieszanej choroby tkanki łącznej (MCTD) zmian w genach i miRNA. Jeśli to się powiedzie, może powstać szybki test diagnozujący tę rzadką autoimmunologiczną chorobę.

Z kolei dr n. med. Michał Panek z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi otrzymał finansowanie w wysokości 386 525 zł na badania zmierzające do skutecznego leczenia chorych na ciężką astmę oskrzelową. Natomiast dr Katarzyna Niemirowicz z Samodzielnej Pracowni Technik Mikrobiologicznych i Nanobiomedycznych przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku będzie mogła przeznaczyć grant w kwocie 349 140 zł na opracowanie preparatu sztucznej śliny zawierającego szereg składników o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym, immunomodulującym i regenerującym w stosunku do błony śluzowej jamy ustnej.

Z pasji tworzenia Fundacja wspiera Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne w organizacji Ogólnopolskiego Konkursu Prac Magisterskich Wydziałów Farmaceutycznych, fundując nagrody dla zwycięzców. W sumie na ten cel przeznaczyła już 50 tys. zł. Ponadto w 2006 r. uruchomiła program stypendialny dla najzdolniejszych doktorantów uczelni medycznych (370 tys. zł na stypendia). Wszystko z myślą o dotarciu do osób,

których łączy pasja tworzenia i odkrywania – W dużej mierze dzięki Fundacji Polpharmy sporo wspaniałych naukowców zostało w Polsce – podkreśla przewodniczący Rady Naukowej Fundacji, prof. Piotr Kuna.

A jaki jest największy sukces organizacji? – Zaufanie ludzi nauki do Fundacji jako partnera, który wspiera rozwój i przyspiesza postęp w medycynie, a także wiara młodych naukowców w możliwość realizacji swoich projektów w Polsce – mówi Jerzy Starak, który z uwagą śledzi losy stypendystów oraz postępy ich prac.

Jego zdaniem to zasługa wizjonerstwa i trafności wyborów Rady Naukowej Fundacji, którą tworzą wybitni uczeni, specjaliści z różnych dziedzin medycyny. Trwa XV edycja konkursu na finansowanie projektów badawczych. Tematem są: „Testy diagnostyczne i metody oznaczania biomarkerów w medycynie i farmacji”. ■ Tekst postał we współpracy z Fundacją Polpharmy.

The passion to create The Foundation supports the Polish Pharmaceutical Society by helping to organise the National Competition for the Best Masters Dissertations from Pharmaceutical Science Faculties of Polish universities and funding the prizes.

The Foundation has so far donated PLN 50,000 in prizes. In 2006, it launched a grant programme that promotes the most talented PhD candidates of medical universities (and allocated PLN 370,000 to scholarships). The Foundation strives to reach people who share the passion to create and discover. “Scores of brilliant scientists have stayed in Poland, largely thanks to the Polpharma Foundation”,

Ryszard winiarski ■ spectra art space masters Z inicjatywy Fundacji Rodziny Staraków w budynku przy ul. Bobrowieckiej w Warszawie powstała eksperymentalna przestrzeń dedykowana sztuce współczesnej SPECTRA ART SPACE. W ramach cyklu MASTERS odbywają się wystawy prezentujące twórczość najwybitniejszych polskich artystów.

Najnowsza ekspozycja jest poświęcona Ryszardowi Winiarskiemu i jego koncepcji sformułowanej i realizowanej w latach 70. jako tzw. Salony Gier. ❚ A new experimental space dedicated to contemporary art was founded by the Starak Family Foundation, and can be found in Bobrowiecka St., Warsaw. The MASTERS series presents the works of Poland’s most eminent artists. The latest exhibition puts the spotlight on Ryszard Winiarski and the “Games” concept he formulated and pursed in the 1970s.

says Prof. Piotr Kuna, Chairman of the Foundation’s Scientific Council.

What is the Foundation’s greatest achievement? “The trust of academics who see the Foundation as a partner that supports development and accelerates progress in medicine plus the belief of young scientists that they can pursue their projects in Poland”, says Starak, who follows up the careers of the Foundation’s grantees.

According to Starak, success is due to the visionary approach and the choices made by the Foundation’s Scientific Council, which alongside the Supervisory Board and the Management Board has a special place within the Foundation’s structure.

This is because the Foundation is composed of eminent Polish academics, who are experts in various medicinal and pharmaceutical fields. The 15th edition of the competition to finance research projects is currently accepting entries. The theme this year is “Diagnostic tests and methodology of marking biomarkers in medicine and pharmacy”.

The article was written in collaboration with the Polpharma Foundation. ■

127

BEHIND THE SCENES

ojciec święty na pokładzie PLL LOT

Rejsy pa pi esk i e PLL LOT papal flights on LOT Polish Airlines Zgodnie z obowiązującym zwyczajem Ojciec Święty udaje się na zagraniczne pielgrzymki włoskimi liniami lotniczymi, ale do Rzymu powraca na pokładzie przewoźnika kraju, w którym gościł. ❚ Tradition dictates that the Holy Father travels on foreign pilgrimages on Italian airlines, but returns to Rome on the domestic airline of the host country. tekst | by katarzyna szablowska zdjęcia | photos katarzyna szablowska, archiwum pll lot, forum

Rejsy z najważniejszymi osobami w państwie (Ojciec Święty jest głową Kościoła katolickiego i państwa Watykan) mają status VIP, co oznacza, że przy ich organizacji obowiązują specjalne procedury bezpieczeństwa. Samoloty są sprawdzane m.in. przez służby rządowe, BOR oraz zespół pirotechników. ❚ The flights of Heads of State (the Pope is the Head of the Catholic Church and the Vatican) have VIP status. This means that special security procedures apply. The aircraft is checked by the government services, the Government Security Agency, and a team of bomb-disposal experts.

Ojciec Święty jest na pokładzie specjalnym gościem, dlatego zawsze przysługuje mu wyjątkowe miejsce: 1A. Na zdj. fotele z rejsu papieskiego w 2006 r. ❚ The Pope is a special guest on board, so he is always assigned an exceptional seat: 1A. Left: chairs from the papal flight in 2006.

Chociaż rejsy papieskie mają specjalny status, nie oznacza to zwiększonej liczby członków załogi. Wszystko odbywa się zgodnie ze standardem przypisanym do danej maszyny.

I tak w latach 1979–1991 pilotom w kabinie towarzyszył nawigator i mechanik, co było normą w maszynach z tamtego okresu. ❚ Although papal flights enjoy a special status, there are no extra crew members. Everything proceeds as per the standards applicable to the given aircraft. In 1979-1991, for example, pilots were accompanied in the cabin by a navigator and a mechanic, as this was the standard at the time.

wyjątkowe wspomnienia | unique memories

Jak przed każdym przelotem, tak i w przypadku rejsu papieskiego, pasażerowie otrzymują karty wstępu na pokład – boarding pass. Co ciekawe, Jan Paweł II podróżował korzystając ze swojego papieskiego imienia. ❚ As before any flight, passengers on a papal flight are given a boarding pass. Interestingly, John Paul II travelled under his papal name.

128

Rejs papieski jest dla członków załogi ważnym wydarzeniem, nie tylko ze względów organizacyjnych, ale też, a może przede wszystkim – w wymiarze duchowym. Spotkanie z Janem Pawłem II wspomina Małgorzata Zielińska, w LOT od 1985 r.: W 1997 r. byłam stewardesą z ponad 20-letnim stażem, ale żaden inny rejs nie wywarł na mnie takiego wrażenia jak ten z Ojcem Świętym. Zapamiętałam go jako bardzo dobrego, ciepłego człowieka, z którego emanowały niesamowita energia i życzliwość. ❚ A papal flight is a very important event for the crew, not only in view of the organisational issues, but also, and perhaps primarily, in terms of spiritual experience. Małgorzata Zielińska, who has been working at LOT since 1985, recalls her flight with John Paul II: “In 1997, I was a flight attendant with over 20 years of experience, but no other flight made such an immense impression on me as that with the Holy Father. I remembered him as a very good and warm man, who exuded incredible energy and kindness”.

INWESTUJ W POKOJE HOTELOWE TO NAJBEZPIECZNIEJSZY SPOSÓB INWESTOWANIA Kup apartament i zarabiaj.

Comiesięczna wypłata zysków niezależnie od wynajmu Twojego pokoju.

Hotel Krakowska WARSZAWA

NIE PRZES

ZKADZAĆ!

ZARABIAM

Hotel Poloneza WARSZAWA

Hotel CZĘSTOCHOWA W sprzedaży również apartamenty wakacyjne – Janów Podlaski.

Inwestycje hotelowe w przygotowaniu: Hotel LUBLIN, Folwark ŁOCHÓW.

Obecnie Małgorzata Zielińska jest zastępcą dyrektora biura lotniczego i do jej obowiązków należało m.in. wskazanie członków personelu pokładowego na ostatni przelot z papieżem Franciszkiem: To było trudne zadanie, ale i zaszczyt. Z doświadczenia wiem, że to wydarzenie zostaje w pamięci na całe życie, więc kompletowaliśmy załogę z najwyższą uwagą. Dlatego zostały wybrane osoby, o których mogę powiedzieć, że cechuje je klasa i kultura osobista. Ta decyzja było klamrą mojej wieloletniej pracy w LOT: 20 lat temu to ja miałam przywilej pracy na pokładzie rejsu papieskiego, dzisiaj to ja mogłam podarować podobne wspomnienia nowemu pokoleniu stewardów i stewardes. ❚ Today, Małgorzata Zielińska is the Deputy Director of the Aviation Office. One of her duties was to select the flight crew for the most recent flight with Pope Francis. “It was a hard task, but also a great honour. I know from experience that events like this stay with you forever, so we selected the crew with the utmost care and attention.

For many of us, a flight with such a guest on board is an exceptional distinction. That’s why I had to be sure that the people I chose had a lot of class and culture, and an impeccable employment record.

This decision was a sort of a closure of my many-year work at LOT Polish Airlines: 20 years ago I had the privilege of working on board an aircraft carrying the Pope, today I had the opportunity to gift similar memories to the new generation of flight attendants”.

ojciec święty na pokładzie PLL LOT

Żargon lotniczykilkudziesięciu to przede wszystkim skróty.

Oto kilka W ciągu ostatnich lat PLL LOT miał zaszczyt najpopularniejszych z podróżą dzieci: ❚ Aviation organizować papieski związanych rejs aż dziewięciokrotnie, co stawia go jargin islinii fulllotniczych of abbreviations.

Here are a few❚ of thethe ones w czołówce pod tym względem.

Over past few decades, LOT Polish Airlines has had the honour of arranging connected with travelling children. nine papal flights. This puts us in the lead among airlines in this respect.

CHML – specjalne menu dziecięce ❚ a special menu for children Z Ojcem Świętym Janem Pawłem II: ❚ UMNRFlights – dziecko samodzielnie ❚ withpodróżujące Pope John Paul II: unacommpanied minors travellling alone Serwis | CALMNESS

BEHIND THE SCENES

10.06.1979 CHD – oznaczenie w –dokumentach przewozowych dziecka Kraków-Balice – Rome Tu-134A – cpt. Waldemar Kwiatkowski ❚ symbol in the child’s travel documents

23.06.1983

INF – niemowlę/dziecko do lat Smolicz dwóch ❚ Kraków-Balice – Rome – Ił-62w–wieku cpt. Tomasz a baby or a child under two 14.06.1987

Warszawa-Okęcie – Rome – Tu-154M – cpt. Józef Cierniak

16.08.1991

Kraków-Balice – Rome – Tu-154M – cpt. Józef Byrdy

10.06.1997

Kraków-Balice – Rome – Boeing 737 – cpt. Andrzej Czubiński

17.06.1999

Kraków-Balice – Rome – Boeing 737 – cpt. Antoni Zeman

19.08.2002

Kraków-Balice – Rome – Boeing 737 – cpt. Alojzy Bylok, cpt. Józef Byrdy Z Ojcem Świętym Benedyktem XVI: ❚ Flights with Pope Benedict XVI:

28.05.2006

Kraków-Balice – Rome – Boeing 737 – cpt. Zbigniew Niżnik Z Ojcem Świętym Franciszkiem: ❚ Flights with Pope Francis:

31.07.2016 niecodzienna oprawa | exceptional decor

Podjęcie na pokładzie tak wyjątkowego gościa wymaga specjalnej oprawy: przygotowywane są m.in.: okolicznościowa zastawa, menu i zapowiedzi pokładowe. Na zdj. zapowiedź kpt. T. Smolicza. ❚ Having such an exceptional guest on board calls for special arrangements. The tableware, menu, and announcements are all specially made for the occasion.

Right: announcement of cpt. T. Smolicz.

Podczas rejsu załoga przekazuje drogą radiową depesze, które papież nadaje do władz krajów, nad którymi aktualnie przelatuje. ❚ During the flight, the crew dispatches messages that the Pope sends to the heads of the countries he is flying over.

130

Kraków-Balice – Rome – Boeing 787 Dreamliner – cpt. Jerzy Makula

konferencja prasowa | press conference

Papież nie podróżuje sam – oprócz współpracowników oraz duchownych towarzyszą mu również dziennikarze, z którymi Ojciec Święty spotyka się w trakcie lotu na specjalnej konferencji prasowej. Zwykle jest kilkadziesiąt osób. ❚ The Pope never travels alone. Apart from his associates, he is accompanied by reporters, to whom he gives a special press conference during the flight. There are usually a few dozen reporters present.

Bardzo często wnętrza samolotów są przystosowywane do potrzeb tego szczególnego rejsu. Przód pokładu jest rezerwowany na tzw. salonik, w którym podróżuje papież wraz z najbliższymi współpracownikami. Zdarza się, że wstawiane tam są inne fotele niż te, które znajdują się w pozostałej części pokładu. (na zdj. kabina Jana Pawła II, ił 62, 1983 r.). ❚ The interiors of aircraft are often adjusted to the needs of this special flight. The front part of the aircraft is reserved for the “lounge” in which the Pope and his closest associates travel. Different chairs from those in the rest of the aircraft are sometimes installed. Right: the cabin of John Paul II in the iŁ 62 in 1983.

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

132

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

134

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

135

Miles & More

F LOTA

136

Fleet

A LOT OF… RUNNING

138

A LOT of… running

LOT DLA FIRM

142

LOT dla firm

PRZYDATNE INFORMACJE

144

Useful information

ROZRYWKA P OKŁADOWA

146

In-flight entertainment

MENU LOT GOURMET

151

LOT gourmet menu 131

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 131

31.08.2016 20:21

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

route map

Seattle

SIATKA P OŁĄCZE Ń

Halifax

Toronto Detroit

Cleveland

New York JFK

Pittsburgh

Cincinnati

Dallas

Québec Montreal

Chicago

Denver Las Vegas

Los Angeles San Diego

Ottawa Minneapolis

Portland San Francisco

Winnipeg

Calgary

Charlotte

Houston

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Santa Clara

Varadero Cancun

La Romana

Holguin

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Moscow

Tallinn

Copenhagen

Palanga

Riga Vilnius

Dublin

Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw London

Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Geneva Lyon

Turin

Milan Nice

Madrid

Vienna

Graz

Salzburg Klagenfurt

Kosice

Zagreb

Zadar

Split Tivat

Rome

Chisinau

Budapest

Venice Ljubljana

Cluj-Napoca

Belgrade

Kharkiv

Lviv

Munich

Innsbruck

Zurich

Kiev

Prague

Brussels

Odessa

Bucharest Tbilisi

Sofia Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

lot.com

Lisbon

Ateny

Larnaca

Tel Aviv

132

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 132

Beirut Amman

Cairo

31.08.2016 20:22

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

SIAT KA P OŁ ĄCZEŃ

Krasnodar

Beijing Seoul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Krabi

Colombo

Singapore

Zanzibar

POLSKA ❚ POLAND

Gdańsk Olsztyn Szczecin

Poznań Prague

Połączenia

T ❚ flight własne LO

Warsaw

by LOT s operated

Lisbon code Połączenia

-share ❚ co

de -share fl

ights

Wrocław

Seoul

Połączenie

bezpośredn

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 133

ie ❚ dire

Rzeszów

Katowice Kraków

ct flights

133 133

lot.com

y w sprzedaż 2016 – już – now on sale od T LO ia 16 Połączen LOT from 20 erated by ❚ flights op

31.08.2016 20:22

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

MAPY LOTNISK

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

Business Lounge Bolero

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

To

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

134

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 134

31.08.2016 20:22

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także w hotelach, sklepach oraz u wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also hotel stays, shopping and many more

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji i poleć do Mediolanu, Rygi oraz wielu innych miast już za 10 000 mil do końca września

Take advantage of our promotion and fly to Milan, Riga and many more cities for just 10,000 miles until the end of September

miles-and-more.pl

135

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 135

31.08.2016 20:23

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. ❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

lot.com

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

136

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. ❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. ❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737-400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

Embraer 195

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

Embraer 175**

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

Bombardier DHC-8Q400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów ❚ * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu ❚ ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 136

31.08.2016 20:23

LOT_P

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 137 LOT_PRASA_205x265_kaleidoscope_Q.indd 1

31.08.2016 20:23 2016-07-07 16:49:57

a LOT of… running 1

Run a LOT!

lot.com

WRZESIEŃ JEST MIESIĄCEM POŻEGNANIA Z LATEM, PODSUMOWANIEM WAKACYJNYCH PRZYGÓD I POSTAWIONYCH PRZED SOBĄ WYZWAŃ. ❚ SEPTEMBER IS WHEN WE BID FAREWELL TO SUMMER, TAKE STOCK OF OUR ACTIVITIES OVER THE BREAK, AND REVIEW THE CHALLENGES WE SET OURSELVES. 1. Zawodnicy startujący w zawodach w rumuńskim kurorcie, Mamaja.

Meta tego biegu znajduje się na plaży!

2. Tłum uczestników na mecie paryskiego The Color Run w kwietniu 2016 r. ❚ 1. Competitors taking part in the Mamaia Color Run in Romania.

Finish of this race is on the local beach.

2. Crowds of people at the finish line of The Color Run on April 17, 2016 in Paris, France.

 |   –  |  ,   PLL LOT

T

akim sprawdzianem niewątpliwie były przygotowania do maratonów zwieńczających tegoroczny sezon biegowy. Również zespół LOT-u, wspierając promocję zdrowego trybu życia ciężko trenował by na zakończenie lata wystartować w kilku ważnych wyścigach. ❚ One such challenge was getting into shape for the marathons that culminated this year’s running season. The team here at LOT were also in serious training for several major runs – all in aid of promoting a healthy lifestyle.

2

138

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 138

31.08.2016 20:24

4

a LOT of… running

3

3. Szczęśliwi biegacze świętują na mecie w Pradze, Czechy.

4. The Color Run w Minneapolis, w którym udział wzięli biegacze z wielu różnych środowisk.

5.Impreza Color Run ma swoje edycje na całym świecie. Zawodnicy w Las Vegas Color Run w lutym 2015 ❚ 3. Happy runners celebrate at the finish line in Prague, Czech Republic.

4. The Color Run in Minneapolis, people from all walks of life participated in the run.

5. Color Run has its editions all around the world. Competitors in Las Vegas Color Run on February 28, 2015

5

NAJSZCZĘŚLIWSZE 5 KM NA ŚWIECIE happiest 5 km on the planet The Color Run is the only event of its kind, although it is staged all around the world. This event, which promotes a healthy lifestyle and a passion for sport, has been enthusiastically embraced by more than 40 countries, e.g. the US, China, Australia, Africa, and a lot of European countries, including Poland. The Color Run kicks off in Warsaw on 10 September. It’s one of those runs where the fun continues beyond the finish line – contestants will be involved in numerous team building activities as soon as they cross it. And what do you need to do to run alongside team LOT? Simply register on the website, put on white clothes and get ready for bucketfuls of bright paint, lots of music, and megadoses of endorphins.

139

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 139

lot.com

The Color Run to wydarzenie jedyne w swoim rodzaju, choć organizowane na całym świecie. Kolorowy bieg promujący zdrowy styl życia i pasję do sportu podbił ponad 40 krajów, w tym m.in. Stany Zjednoczone, Chiny, Australię, Afrykę, dużą część Europy, a także Polskę! W tym roku, w Warszawie wydarzenie odbędzie się 10 września.

Jest to jeden z tych biegów, gdzie linia mety nie oznacza jednak końca zabawy – po jej przekroczeniu na uczestników czekają liczne aktywności integracyjne. Co trzeba zrobić, by obok zespołu LOT wziąć udział w tęczowym biegu? Wystarczy zarejestrować się na stronie internetowej, założyć białe ubranie i przygotować się na dużo kolorowej farby, muzyki i wszechobecnych endorfin. ❚

31.08.2016 20:25

a LOT of… running

1

lot.com

W SZCZYTNYM CELU PO PASIE STARTOWYM down the runway in pursuit of a lofty goal Biegi mogą być jednak czymś więcej niż tylko wysiłkiem wykonanym dla lepszego samopoczucia. Dobrze o tym wiemy, dlatego zespół biegaczy LOT 25 września dołączy do charytatywnego biegu z okazji otwarcia nowego pasa startowego na lotnisku O’Hare w Chicago. Środki ze sprzedaży pakietów startowych przekazane zostaną na konto Amerykańskiej Fundacji Cal’s Angels, wspierającej dzieci chore na nowotwory. „Na mecie zawsze szeroko rozkładamy ramiona, jak lecące ptaki – ten symbol przypomina nam, że uskrzydla nas niesienie pomocy innym” – mówi Konstancja Tanjga-Nawrot z LOT-owskiego Klubu Biegacza. 13-osobowa załoga rejsu LOT z Warszawy do Chicago jako pierwsza pokona całą długość nowego pasa startowego, na którym na co dzień lądować będą Dreamlinery narodowego przewoźnika. ❚ These runs can involve much more than the effort it takes to lift our spirits. We are only too aware of this. That’s why a team of LOT runners will be joining the charity run to celebrate the opening of a new runway at Chicago’s O’Hare Airport on 25 September. The funds raised from the sale of starter packs are being donated to Cal’s Angels, an American foundation that supports paediatric cancer patients. “When we cross the finish line, we stretch our arms out wide, like birds in flight. This symbol reminds us that helping others gives us wings”, says Konstancja Tanjga-Nawrot from the LOT Running Club. The 13-strong crew of LOT’s Warsaw-Chicago flight will be the first to cover the distance of the new runway – a runway on which LOT Dreamliners will be touching down every day.

2

1. Maciej Wilk podczas Runmageddon Ultra (44 km) w Myślenicach.

2. Panorama Chicago z lotu ptaka – już niedługo to miasto będzie gospodarzem specjalnego charytatywnego biegu. ❚ 1. Maciej Wilk at the Runmageddon Ultra (44 km) in Myslenice, Poland.

2. Chicago skyline panorama aerial - soon the city will host a special charity run.

KLUB BIEGACZA LOT W LICZBACH LOT running club: facts and figures

65 osób; Starty na 5 kontynentach; Sztafety, górskie, uliczne, triathlon, runmageddon, charytatywne; Nietypowo: po zamarzniętym jeziorze Bajkał, półmaraton w Cancun, po plaży, w Puszczy Białowieskiej, po pasie startowym, w kopalni soli w Wieliczce ❚

65 people; Runs on 5 continents; Relay races, mountain runs, street runs, the triathlon, the runmageddon, charity runs. Most spectacular: on the frozen Baikal Lake, a half marathon in Cancun, on the beach, in the Białowieża Forest, on the runway, in Wieliczka Salt Mine.

140

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 140

31.08.2016 20:25

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 141

31.08.2016 20:25

LOT DL A F IRM

lot.com 131_KA_09_LOTINFO_01.indd 142

31.08.2016 20:26

THE WAY WE INSPIRE YOU Are you ready for the trip of a lifetime?

Come and explore our new inspirational Round the World itineraries. From aquatic wonders to romantic journeys, your first step on a great adventure begins at staralliance.com/inspiration

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 143

31.08.2016 20:26

BAGAŻ REJESTROWANY checked baggage BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

+

+

23 kg max

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

+

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY carry-on baggage

9 kg max

+

9 kg

8 kg max

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

144

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

LOT ECONOMY CLASS

23

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

40

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

lot.com

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 144

31.08.2016 20:26

205x

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 145 205x265_DAVID_W_EUROPIE_4.indd 1

31.08.2016 20:27 08.08.2016 12:44

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

We wrześniu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie i japońskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In September we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE

X-MEN: APOCALYPSE (2016)

lot.com

in-flight entertainment

NICE GUYS. RÓWNI GOŚCIE ❚ THE NICE GUYS (2016)

New in September:

ZANIM SIĘ POJAWIŁEŚ ❚ ME BEFORE YOU (2016)

WOJOWNICZE ŻÓŁWIE NINJA: WYJŚCIE Z CIENIA ❚ TEENAGE MUTANT NINJA TURTLES: OUT OF THE SHADOWS (2016)

ALICJA PO DRUGIEJ STRONIE LUSTRA ❚ ALICE THROUGH THE LOOKING GLASS (2016)

MAD MAD: NA DRODZE GNIEWU ❚ MAD MAX: FURY ROAD (2015)

© 2013 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED; © 2016 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION AND TSG ENTERTAINMENT FINANCE LLC. ALL RIGHTS RESERVED; © 2016 PARAMOUNT PICTURES; © 2016 DISNEY

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

146

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 146

31.08.2016 20:27

Rozgość się w fotelu i wybierz polski film!

Polski Instytut Sztuki Filmowej w ramach projektu Picture Poland zaprasza pasażerów PLL LOT na przygodę z polskim filmem. Oscarowe produkcje i wspaniałe filmy ostatnich lat, wśród których każdy znajdzie coś dla siebie.

Prezentujemy Państwu wartościowe, interesujące filmy i niepowtarzalne emocje. Rozpocznij podróż z polskim filmem!

Make yourself comfortable and choose a Polish film!

The Polish Film Institute presents Picture Poland, an invitation for the passengers of LOT to begin an adventure with Polish film. Oscar movies and the magnificent films of the recent years - there is something for everyone.

We present interesting, high quality films and unique emotions. Begin your journey with Polish film!

Dostępne w angielskiej, chińskiej i japońskiej wersji językowej Available with English, Chinese and Japanese subtitles Obława / Manhunt Rewers / Reverse Bogowie / Gods Imagine W ciemności / In Darkness Sala samobójców / Suicide Room Mundial. Gra o wszystko / Mundial. The Highest Stakes Mała Moskwa / Little Moscow Katyń Wszystko co kochamAll / That I Love

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 147

31.08.2016 20:28

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY POLSKIE

Polish movies

W CIEMNOŚCI ❚ IN DARKNESS (2011)

WSZYSTKO CO KOCHAM ❚ ALL THAT I LOVE (2009)

SALA SAMOBÓJCÓW ❚ SUICIDE ROOM (2011)

OBŁAWA ❚ MANHUNT (2012)

BOGOWIE ❚ GODS (2014)

KATYŃ (2007)

MAŁA MOSKWA ❚ LITTLE MOSCOW (2008)

IMAGINE (2012)

MUNDIAL. GRA O WSZYSTKO ❚ MUNDIAL (2013)

JOANNA (2013)

KINO POLSKIE

Polish cinema

KILER ❚ KILLER (1997)

KILER-ÓW 2 ❚ KILLER 2 (1999)

ZIEMIA OBIECANA ❚ THE PROMISED LAND (1974)

CHŁOPAKI NIE PŁACZĄ ❚ BOYS DON’T CRY (2000)

KRÓL ŻYCIA ❚ KING OF LIFE (2015)

REZERWAT (2007)

148

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 148

31.08.2016 20:28

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 149

31.08.2016 20:28

2 7

N

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 150

31.08.2016 20:29

GOURMET

PRZEKĄSKI / SNACKS

5 PLN

2 x Snickers 75 g

5 PLN

Twix Xtra 75 g

4 PLN

Baton zbożowy Ba! Cereal bar Ba! 40 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

M&M’s 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

8 PLN

10 PLN

8 PLN

Pringles Original, Paprica 40 g

Zupa pomidorowa Tomato soup 65 g

10 PLN

8 PLN

ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

NEW

NOWOŚCI / NEW

Śliwka Nałęczowska w czekoladzie Plum in Chocolate 190 g

Czekoladki z klasą Pistachio Premium Chocolates Pistachio 400 g

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 151

35 PLN

NEW

20 PLN

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

NEW

20 PLN Rejsy czarterowe Charter flights

lot.com

NEW

Złota Wiśnia w likierze Golden Cherry 190 g

31.08.2016 20:29

GOURMET

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

POSIŁKI / MEALS

Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka caprese / Caprese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem

Chleb żytni ze świeżymi pomidorami i mozzarellą, sałatą endywia, pastą z cieciorki i pesto

Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

12 PLN

Rye bread with fresh tomatoes and mozzarella cheese, endive salad, chick peas paste and pesto

Sałatka z kurczakiem / Chicken salad

Danie ciepłe* / Hot meal*

Mix sałat ze smażonym kurczakiem, marynowaną gruszką, serem Corregio, ziarnami słonecznika, czarnej soczewicy i sosem miodowo-balsamicznym

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina

Salad mix with fried chicken, marinated pear, Corregio cheese, sunflower seeds, black lentils and honey-balsamic sauce

12 PLN

Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

12 PLN

Świeże posiłki są dostępne podczas wszystkich rejsów krótkiego zasięgu z wyjątkiem BUD, KSC, LWO, PRG i VNO / Fresh meals offer available on all short haul flights except BUD, KSC, LWO, PRG i VNO *Menu serwowane podczas większości rejsów trwających powyżej 2 godzin. Na rejsach charterowych dodatkowo serwujemy „Wrap wegetariański” / Menu available on selected flights over 2 hours. On charter flights we also served „Wegetarian wrap”

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals Owsianka

NEW DayUp green

Oatmeal 50 g

NEW

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

6 PLN

DayUp blue Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

Danie obiadowe* / Lunch meal* W czasie rejsów czarterowych z najdalszych zakątków świata zapraszamy na obiad. Zapytaj załogę o aktualną ofertę apetycznych dań dostępnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

Enjoy your lunch on chartered flights form the most remote parts of globe. Ask cabin crew for the current offfer of delicious available during your flight. Bon appetite!

30 PLN

K

*Dostępne tylko na rejsach czarterowych powracających do Warszawy / Available only on chartered flights returning to Warsaw

lot.com

Zestaw dla dzieci / Set for kids

20 PLN

Mus owocowy Kubuś, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubuś, M&M’s and airplane toy Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów Set available during selected flights Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 152

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

31.08.2016 20:29

GOURMET

NAPOJE / BEVERAGES

N

Lipton Ice Tea Lemon, Lipton Green Ice Tea 0,33 l

Soki Tymbark: pomarańcza, jabłko, pomidor Tymbark Juices: orange, apple, tomato 0,3 l

Woda gazowana i niegazowana Nałęczowianka Sparkling or still water Nałęczowianka 0,5 l

5 PLN

5 PLN

5 PLN

ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

NEW

N

”

wy

Napój aloesowy Aloe Vera drink 0,24 l

Napój energetyczny Energy drink BLACK 0,25 l

Tonik Schweppes Schweppes tonic water 0,33 l

Pepsi, Pepsi Max 0,33 l

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

KAWA I HERBATA / COFFEE & TEA

6 PLN

we

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 153

Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Arabian Mint Tea with Honey Lively Lime and Orange Fusion

6 PLN

lot.com

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee

31.08.2016 20:30

GOURMET

ALKOHOLE*

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

/ ALKOHOLIC BEVERAGES*

Prosecco Ponte 0,2 l

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,33 l

15 PLN

10 PLN

8 PLN

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Whisky Grant’s 0,05 l

Beefeater Gin 0,05 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

8 PLN

12 PLN

12 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN).

Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 3000 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard cards is limited to 3000 PLN. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

131_KA_09_LOTINFO_01.indd 154

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

31.08.2016 20:30

Czytaj w w w.connec tedmagazine.pl