Kaleidoscope November 2016

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

11/2016

younger and younger

dlaczego warto odwiedzić Luksemburg ❚ new jersey – wyjątkowy stan ❚ Rachel weisz ❚ Andrzej Wajda – pożegnanie z mistrzem ❚ balonowe mistrzostwa świata

coraz młodsi

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

Chocimska 7 , Warsaw tel. 22 848 12 25 e-mail: rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo Dear Ladies and Gentlemen, The average age of a LOT Polish Airlines aircraft is less than 5 years. This makes us the owner of one of the youngest fleets in the world. We are constantly modernising and replacing older aircraft with you in mind. We are pleased to announce that we will be welcoming brand new, state-of-the-art narrow-body jetliners – the Boeing 737 MAX 8s – to our fleet next year.

These new aircraft will let us offer you a flying experience comparable in quality to that available on our Dreamliners. Our Boeing 737 MAX 8s will be equipped with comfortable seating with electrical sockets in each row. The interior has LED lighting to enhance the comfort of the journey, and a new ergonomic placement of the luggage compartments to provide more personal space.

The new generation of aircraft means less fuel consumption, lower carbon dioxide emissions, and around 40 per cent less noise. The Boeing 737 MAX 8 is not only an environmentally-friendly machine, but a much more efficient one. What this means is that we will be able to offer even more attractive fares on our most popular connections. The first of 6 aircraft of this type will be joining our fleet in a year’s time. Earlier, in April next year, we will be adding another 4 narrow body-aircraft of the current generation, namely the Boeing 737-800 NG to our fleet. This acquisition is yet another element of the profitable growth strategy currently being implemented by LOT Polish Airlines. Apart from fleet development, we are launching new destinations.

As of April, our Dreamliners will be taking you to two new US cities – Los Angeles and Newark.

As you can see, there will be more and more opportunities to meet on board our aircraft.

You are most welcome to fly with us.

© p l l lot. o k ł a d k a /c ov e r : p l l lot

Z pozdrowieniami ❚ Best regards,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

edytorial

S

zanowni Państwo, średni wiek naszych samolotów to niespełna pięć lat, co sprawia, że LOT już dziś ma jedną z najmłodszych flot na świecie. Dla Państwa staramy się jednak cały czas odmładzać i unowocześniać! Miło mi poinformować, że już w przyszłym roku do naszej floty prosto z fabryki dołączą najnowocześniejsze samoloty wąskokadłubowe świata – Boeingi 737 MAX 8.

Nowe samoloty pozwolą nam zaoferować Państwu najwyższą jakość podróżowania, porównywalną do tej znanej z pokładów naszych Dreamlinerów.

Boeingi 737 MAX 8 będą wyposażone w nowoczesne, wygodne fotele z gniazdami elektrycznymi w każdym rzędzie. Wnętrze wyposażono w oświetlenie LED podnoszące komfort podróży oraz nowy, ergonomiczny układ schowków, który zapewnia więcej osobistej przestrzeni.

Nowa generacja samolotów to również mniejsze zużycie paliwa, mniejsza emisja dwutlenku węgla i o 40 proc. mniej hałasu. Boeing 737 MAX 8 to zatem nie tylko maszyna przyjazna środowisku, ale także o wiele efektywniejsza – pozwoli nam więc zaoferować Państwu jeszcze atrakcyjniejsze ceny biletów na najbardziej popularnych trasach. Pierwszy z sześciu samolotów tego typu pojawi się w naszej flocie już za rok. Wcześniej, bo już w kwietniu przyszłego roku, do naszej floty włączymy dodatkowo cztery wąskokadłubowe maszyny obecnej generacji – Boeingi 737-800 NG. Pozyskanie nowych samolotów to kolejny element konsekwentnie realizowanej przez nas strategii rentownego wzrostu Polskich Linii Lotniczych LOT. Oprócz rozwoju floty otwieramy też kolejne nowe połączenia. Już od kwietnia nasze Dreamlinery zabiorą Państwa do dwóch nowych destynacji w USA – Los Angeles i Newarku. Jak sami Państwo widzą, jest coraz więcej okazji, by spotkać się na pokładach naszych samolotów. Serdecznie zapraszam!

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do los Angeles, Newarku i Seulu – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to los angeles, newark and seoul – more information on lot.com

3

Grzegorz Krychowiak

Zegarki Albert Riele dostępne w salonach Apart i na www.apart.pl

WWW.ALBERTRIELE.CH

L I F E

I S

A B O U T

M O M E N T S

C E L E B R AT I N G E L E G A N C E S I N C E 1 8 3 0

CLIFTON STAHL, 43 MM AUTOMATIK www.baume-et-mercier.com

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

T

rzeba zrobić w życiu dużo różnych rzeczy, żeby po śmierci ze dwie, trzy zostały” – te słowa wybitnego Andrzeja Wajdy pozostaną ze mną na długo. Bo trochę mówił też o mnie, o tym, jak żyję i w co wierzę, że chciałabym zostawić coś po sobie i nie marnować w życiu ani chwili. Ale kto z nas nie ma takiej potrzeby wieczności?

Rok 1981 – Człowiek z żelaza Wajdy został nagrodzony pierwszą w historii polskiego kina Złotą Palmą w Cannes. A niespełna pięć lat wcześniej pojawił się przełomowy dla naszego pokolenia Człowiek z marmuru. A potem wiele innych wybitnych obrazów. Wajda nie bał się trudnych, kontrowersyjnych, bolesnych tematów. Właściwie to poruszał tylko takie – wbrew wszystkim i wszystkiemu. I choć miał już na swoim koncie Oscara za całokształt twórczości, ciągle podejmował nowe wyzwania. W wieku 90 lat! Mówił zresztą, że dopóki ma siłę i energię, będzie kręcił filmy.

Słowa dotrzymał. W styczniu przyszłego roku na ekranach kin pojawi się jego najnowsze dzieło Powidoki – o tragicznej historii artysty Władysława Strzemińskiego – które wcale nie miało być ostatnim projektem reżysera. Obraz powalczy o Oscara 2017 w kategorii „Najlepszy film nieangielskojęzyczny”. Trzymam kciuki, Mistrzu. Bo kto, jak nie Ty? O Andrzeju Wajdzie piszemy w artykule Pożegnanie z mistrzem na str. 82 tego wydania Kaleidoscope.

Andrzej Wajda nie bał się trudnych, kontrowersyjnych, bolesnych tematów.

Właściwie to poruszał tylko takie – wbrew wszystkim i wszystkiemu.

Andrzej Wajda did not shy away from difficult, controversial and painful themes. In fact, he only made films about such issues, and against all the odds.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

8

©marek arcimowicz

“You have to do a lot of different things in life just to leave two or three behind when you’re gone.” I will keep these words, spoken by outstanding film director Andrzej Wajda, in my heart for a long time. He was partly speaking about myself, about the way I live and what I believe in, and how I would like to leave something behind, and not waste a minute of my life.

Do any of us not have this need to be eternal?

The year is 1981 – Man of Iron is the first Polish film to win the Palme d’Or at Cannes. Only five years later, the iconic film of our generation was made – Man of Marble. More outstanding films followed. Wajda did not shy away from difficult, controversial and painful themes. In fact, he only made films about such issues, and against all the odds. Even after he had been granted a Lifetime Achievement Academy Award, he continued to take up new cinematic challenges. At the age of 90. He said that he would keep shooting, so long as he had the strength and the energy.

Wajda stayed true to his word. His final work, Afterimage, about the tragic life of artist Władysław Strzemiński, which opens in cinemas in January, was not supposed to be his last film. Afterimage is the Polish candidate for the Academy Award in the Best Foreign Language Film category. I will be keeping my fingers crossed, Master. Who else, if not you?

You can read more about Andrzej Wajda in the story “Farewell to the Master” on page 82 of this issue of Kaleidoscope.

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Exclusively at Andy&Mag Salon Optyczny

Plac DÄ…browskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

100

34

22

82

92

3 N ote from the ceo

64 people and the world

122 beauty

12 d id you know...?

74 pOLISH HITS

123 celebrating life

14 w hat’s on

82 LIFE STORY

good job 130 W ealth Solutions 134 p yszne.pl 136 behind the scenes

historia wynalazków the history of inventions

8 N ote from the editor

jabłka apples

kolory colours

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

18 t he best of diamenty diamonds

22 i nspirations kosmos space

30 w hy

Luksemburg Luxembourg

34 journey of a lifetime New Jersey

48 i nterview Rachel Weisz

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

10

medycyna estetyczna aesthetic medicine

Andrzej Wajda

90 culture

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

92 celebrating life

balonowe mistrzostwa świata ballooning championship

LOT po godzinach LOT Polish Airlines after hours

100 good food

zupy świata soups of the world crème brûlée

106 108 take a look jesień autumn

114 must have

dla niej i dla niego for him and her

54 g ood life

jak się nie zamartwiać how not to worry

pielęgnacja biustu bust and neckline care

118 good address strefa prestiżu prestige zone

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

64

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec 504 807 193 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com

Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director

ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

© SHUTTERSTOCK , SIME / FREE , GETTYIMAGES , ALBERT ZAWADA / AGENCJA GAZETA , EAST NEWS

60

spis treści

“Doskonałe” na 9 liter?

Butiki Nespresso w Polsce: Warszawa, ul. Nowy Świat 47 Warszawa, CH Arkadia, Al. Jana Pawła II 82 Wrocław, Hotel Monopol, ul. H. Modrzejewskiej 2 Kraków, Pasaż 13, Rynek Główny 12 Katowice, CH Silesia, ul. Chorzowska 107 Nespresso Pop-Up Butik: Warszawa, Galeria Mokotów, ul. Wołoska 12

www.nespresso.com

d i d yo u k n o w

kolory

g r a m y w ko l o ry not-so-true colours Jaki kolor lubimy najbardziej, dlaczego chętniej jemy z żółtych talerzy i dlaczego tak naprawdę nie ma kolorów? ❚ What colours do we like most, why do we prefer to eat off yellow plates, and how is it that colours do not really exist? tekst | by agnieszka michalak

ale jaskrawo!

too bright!

– taki komentarz możemy usłyszeć z ust chorych na chromofobię, czyli strach przed jaskrawymi kolorami. Niektórzy chromofobicy unikają części kolorów, a niektórzy wszystkich – co zapewne nie jest proste. Z kolei ksantofobia to lęk przed kolorem żółtym – w ekstremalnych przypadkach osoby cierpiące na tę przypadłość paniką reagują nawet na słowo „żółty”. ❚ We are bound to hear such a comment from people suffering from chromophobia, or fear of bright colours.

Some chromophobics avoid some colours while others avoid all. Needless to say, this is no easy feat. Xantophobia is fear of the colour yellow – in extreme cases sufferers of this phobia panic even at the sound of the word “yellow”

niebieski górą

blue rules

12

jaki to kolor?

what colour is it?

Okazuje się, że na daltonizm (nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego chemika Johna Daltona) częściej cierpią mężczyźni (ok. 8 proc.) niż kobiety (ok. 0,5 proc.). Choroba jest zazwyczaj wadą wrodzoną – naj­częst­szy jej rodzaj to nie­ro­zróż­nia­nie zie­lo­ne­go i czer­wo­ne­go – i ma podłoże genetyczne wywołane genem recesywnym chromosomu X. ❚ Colour blindness (discovered by British chemist John Dalton) is more often observed in men (approx. 8 per cent) than women (approx. 0.5 per cent). The disorder is usually congenital – the most common type involves the inability to tell red from green. It is caused by a recessive gene of the X chromosome.

©get tyimages (2), shut terstock (6)

Na pytanie, jaki kolor jest twoim ulubionym, większość badanych, bo aż 80 proc., bez wahania odpowiedziało – niebieski. Na drugim miejscu znalazł się czerowny (jego wytypowały głównie kobiety). Najmniej lubianym kolorem jest zaś biały. Naukowcy udowodnili też, że ci, którzy w komputerach mają niebieskie tło są bardziej kreatywni. ❚ Blue is the favourite colour of most people (80 per cent) in the world. Pink is a distant second with 14 per cent. White seems to be our least favourite. It has been scientifically proven than those who set their desktop wallpaper to blue are more creative.

odpręż się

relax

Psychologia kolorów jest niezależna od pochodzenia kulturowego. Czerwony i pomarańczowy pobudzają, zielony to najbardziej odprężająca barwa, wywołuje poczucie bezpieczeństwa, żółty sprzyja zapamiętywaniu, fiolet kojarzony jest ze skłonnością do kompromisu, a niebieski uspokaja. Głęboko w zbiorowej tożsamości tkwią też kolorystyczne kody znaczeniowe – przez stulecia suknię Marii portretowano na biało (kolor niewinności), a jej płaszcz był błękitny (barwa prawdy). Żółty oznaczał zdrajców (kolor Judasza), czerwony mógł symbolizować krew Chrystusa, a purpura zarezerwowana była dla władców i zwierzchników Kościoła. ❚ The psychology of colour does not depend on cultural background.

Red and orange have stimulating properties, green is the most relaxing hue, and it makes us feel safe, yellow helps us remember, violet is associated with an inclination to compromise, and blue has a calming effect. Colour codes are strongly rooted in our collective identity. For centuries, the Virgin Mary’s dress was always depicted in white (the colour of innocence) and her cape in blue (the colour of truth). Yellow was associated with treason (the colour of Judas), and red symbolised the blood of Christ. Purple was reserved for rulers and church officials.

bezbarwne złudzenie?

smacznego! bon appétit Naukowcy udowodnili, że kolor naczynia ma wpływ na smak podawanej w nim potrawy.

Okazuje się, że badanym czekolada najbardziej smakowała w kubkach pomarańczowych i kremowych, a kawa w brązowych filiżankach. Niejadkom powinno się podawać jedzenie na żółtych talerzach, bo ten kolor wzmaga apetyt. ❚ Spanish and British scientists conducted an experiment that demonstrated that the colour of crockery affects the taste of the meal served in it. Hot chocolate was enjoyed more when drunk from orange or cream mugs, and coffee when drunk from brown cups. Fussy eaters are advised to invest in some yellow plates, as this colour sharpens the appetite.

colourless illusion

Mamy złą wiadomość – kolory nie istnieją. Bo to, co ludzki mózg odbiera jako kolor, to jedynie fale o różnej długości interpretowane później przez oko i mózg jako konkretna barwa. Widzisz zielony? Nie. Widzisz długość fali, którą mózg tłumaczy sobie i wywołuje wrażenie zieleni. ❚ We have bad news for you – colours do not exist. Colours are just different wavelengths of light which the eye receives and the brain processes to produce the impression of colour. Do you see green? No, you don’t. You merely see light that your brain has translated into an impression of green.

jadalne czy trujące?

edible or poisonous?

Nie od dziś wiadomo, że kobiety i mężczyźni inaczej postrzegają kolory, a dyskusje o odcieniach czasem źle się kończą. Naukowcy udowodnili jednak, że kobiety widzą więcej kolorów i ma to związek nie tylko z uwarunkowaniami genetycznymi, ale też z życiem naszych przodków – to kobiety musiały odróżniać owoce jadalne od trujących. Tymczasem podczas polowania zadaniem mężczyzn było rozróżnienie kształtów zwierząt, a odcień futra był mniej ważny. ❚ It is common knowledge that men and women see colours differently and debates over shades often end in quarrels. Scientists have proven that women do see more colours which is linked not only with genetics but also the lifestyle of our ancestors – it was women who had to tell the edible fruit from the poisonous ones. The role of men was to recognise the species of the animal they were hunting by shape, not fur colour.

sztuka kamuflażu

the art of camouflage

Kameleony słyną ze zdolności do zmiany barw, a dany kolor służy im nie do kamuflażu, a komunikacji z innymi osobnikami. Za kolor skóry kameleonów odpowiedzialne jest załamanie światła, a nie pigment. ❚ Chameleons are famous for their ability to change colour.

The colour they adopt at a given moment is not meant to camouflage them, but to help them communicate with other members of their species. The animals owe their colour changing ability to light refraction and not special pigmentation.

13

w h at ’ s o n toronto

nasze rekomendacje

c Krążek i kij

stick and puck

Jeżeli kauczukowy krążek, lodowisko i zawodnicy poruszający się na łyżwach przyprawiają was o silniejsze bicie serca, to nie możecie opuścić zawodów hokejowych za Atlantykiem. Mistrzowie będą też dostępni dla łowców autografów. ❚ If a rubber pack, an ice rink and sportspeople on skates make your heart beat faster, you simply cannot afford to miss this hockey tournament on the other side of the Atlantic. Legends and current masters will be available for autograph seekers.

Hockey Hall Of Fame, Toronto, Canada, 11–14.11

v Wino i Szwedzi? wine and the swedes?

Kto odwiedził Szwecję, wie, że alkohol kupić tam niełatwo. Tym razem nasi północni sąsiedzi zachęcają nie tylko do wyśmienitego jedzenia przyrządzanego przez najlepszych miejscowych kucharzy, ale również do degustacji win z całego świata. ❚ If you have ever been to Sweden, then you know how hard it is to buy alcohol there. However, our Northern neighbours are now inviting us not only to try exquisite food prepared by local chefs, but also to taste wine from all over the world.

Sthlm Food & Wine, Stockholm, Sweden 10–13.11 Utrecht

v W realu i na winylu live and on vinyl Zabytkowy Utrecht, niesłusznie pozostający w cieniu Amsterdamu, przez cztery dni rozbrzmi muzyką.

Można jej będzie posłuchać na żywo, ale też wziąć ze sobą do domu. Przy okazji festiwalu odbędą się tu największe na świecie targi czarnych krążków. ❚ The historical city of Utrecht, usually overlooked and overshadowed by Amsterdam, is hosting a four-day music festival.

You can go to concerts or buy music to listen at home. The fair is accompanied by the largest vinyl record fair in the world.

x Idą święta christmas is coming Jak Europa długa i szeroka, w wielu miejscach natrafić można na przedświąteczne targi. Słyną z nich niemieckie miasta, a wśród nich Düsseldorf. Tutejszy kiermasz ma niepowtarzalną atmosferę. Kupicie tu ręcznie robione zabawki, marionetki i świece. ❚ Many European countries host Christmas markets. Germany is the undeniable leader in this category and Düsseldorf is particularly worth visiting. The local market is unique and has handmade toys, puppets and candles.

Festiwal muzyczny | Le Guess Who?, Utrecht, Holland, from 13.11

Targ świąteczny | Christmas Market, Düsseldorf, Germany, from 17.11

c Lecą z drzewa… kasztany chestnuts all around

Roasted chestnuts served in paper bags at stalls in the streets of Barcelona are a Catalan delicacy.

14

Coroczne święto kasztanów Katalończycy obchodzą bardzo hucznie. Torbę tego prażonego przysmaku kupić można już za 2,5 euro. Obok kasztanów je się także słodkie ziemniaki, a wszystko popija miodowo-karmelowym moscatelem. Z tym zestawem szaruga niestraszna. ❚ The Castanyada are annual chestnut festivals celebrated in Catalonia. A bag of the delicious roasted treat will set you back EUR 2.5. If you are not a fan, you might want to give the sweet potatoes a try instead. The drink du jour is the honey-caramel moscatel wine. There is no better comfort food for autumn.

La Castanyada, Barcelona, Spain, 01.11

© m . p.

barcelona

Düsseldorf

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c muzyczny powrót

a musical come back

Santander Orchestra (projekt kulturalno-edukacyjny skierowany do młodych muzyków, którzy występują na najważniejszych salach koncertowych Polski) wraca do Filharmonii Narodowej w Warszawie. Tym razem pod dyrekcją José Maria Florêncio i w towarzystwie pianisty Krzysztofa Książka. Podczas koncertu usłyszymy utwory Fryderyka Chopina i Antonína Dvořáka. ❚ The Santander Orchestra (an educational and cultural project addressed to young musicians who perform in Poland’s most prominent concert halls) returns to the Warsaw Philharmonic. This time the orchestra will be conducted by José Maria Florêncio, accompanied by pianist Krzysztof Książek and will perform works by Frédéric Chopin and Antonín Dvořák.

Santander Orchestra, concert, Warsaw, 30.11

c Przybywa Rafael! here comes raphael!

EVENTS

warszawa

x Magnetyczny Jean-Michael magnetic jean michel Król muzyki elektronicznej w tym roku powrócił z nowym albumem i ruszył w trasę.

Znany ze spektakularnych występów kompozytor i instrumentalista odwiedzi wiele miejsc, w tym Polskę, ale my rekomendujemy rumuńską Transylwanię. ❚ The king of electronic music has returned with a new album and has hit the road. Jarre is famous for his spectacular performances, and now the composer and instrumentalist is touring many countries, including Poland. We particularly recommend his concert in the Romanian region of Transylvania.

Jean Michel Jarre, concert, Cluj-Napoca, Romania, 11.11

Moskwa cluj

Francuski muzyk Jean-Michel Jarre to mistrz organizowania koncertów-spektakli wykorzystujących efekty świetlne, pokazy laserowe i sztuczne ognie.

Największa galeria sztuki europejskiej w rosyjskiej stolicy, Muzeum Puszkina, gości dzieła genialnego renesansowego artysty. Osiem obrazów (głównie portretów) i trzy rysunki przybyły do Moskwy z Włoch.

Tym razem nie ilość, a jakość stanowi o randze wystawy. ❚ The Pushkin Museum has Moscow’s largest gallery of European art. The gallery is currently hosting the works of the brilliant Renaissance artist, Raphael. Eight paintings (mainly portraits) and three drawings have travelled to Moscow from Italy for the occasion. This is one exhibition to be judged on quality, not quantity.

Retrospektywa Rafaela | Moscow, Russia, until 11.12

x Sztuka nad Bosforem contemporary art on the bosphorus Do Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Stambule po raz kolejny zawitają współcześni artyści z całego świata.

Na targi przybędzie 790 twórców i zaprezentują się 102 galerie sztuki. ❚ The spacious interiors of the Contemporary Art Museum in Istanbul is once more playing host to contemporary artists from all over the world. A few numbers? There will be 790 artists exhibited in 102 galleries.

Targi Sztuki | Art Fair, Istanbul, Turkey, 03–06.11

c Na naukę nigdy nie za późno never too late to learn

Targi pozwolą na znalezienie idealnego miejsca do odbycia studiów MBA. Wstęp obejmuje uczestnictwo w panelu dyskusyjnym i zapoznanie się z ofertą szkół z całego świata. ❚ This fair will help you find the best place to do your MBA. The admission fee covers not only participation in the discussion panel, and presentations from business schools from all over the world.

Targi Topowych Szkół Biznesowych | Top Business Schools Fair, Bucharest, Romania, 19.11

16

Stambuł

© m . p. , s h u t t e r sto c k

Bukareszt

9

the best of

diamenty

Subtelny t wa r d z i e l delicate but tough

hortencia Ten różowo-pomarańczowy klejnot ważący 20,53 karata nazwę zawdzięcza Hortense de Beauharnais, królowej holenderskiej. Jednak jego pierwszym właścicielem był król Ludwik XIV. Kilkakrotnie skradziony klejnot ostatecznie znalazł swój dom w Luwrze. ❚ This pink and orange gem weighing 20.53 carats owes its name to the Dutch queen Hortense de Beauharnais. However, King Louis XIV of France was its first owner. The diamond was stolen several times before eventually finding a loving home in the Louvre.

3

The Sancy Diamond ozdabiał koronę władców Francji i Anglii, dziś można go podziwiać w Luwrze. Waży 55,23 karata. ❚ The Sancy Diamond was incrusted in the crown of the French and English royals. It is currently on display at the Louvre in Paris.

It has 55.23 carats.

18

tekst | by tomasz kondr

2

Tiffany Yellow Ten znaleziony w Południowej Afryce diament znalazł się na jednym z najsłynniejszych fotosów świata. Podczas sesji fotograficznej promującej film Śniadanie u Tiffany’ego nosiła go równie piękna jak sam klejnot Audrey Hepburn.

Olśniewające cacko waży 287,42 karata. ❚ This diamond, found in South Africa, was featured in one of the most well-known photo shoots in the world, namely the one promoting the film Breakfast at Tiffany’s. It was worn by Audrey Hepburn, whose beauty was on a par with the diamond’s. The breath-taking stone weighs 287.42 carats.

The Hope Diamond Znaleziony w Indiach diament zawdzięcza nazwę finansiście angielskiemu, który nabył go w 1830 r. Wcześniej był własnością króla Francji Ludwika XIV. Obecnie można go oglądać w Instytucie Smithsona w Waszyngtonie. Ma wagę 45,52 karata i ubezpieczono go na 250 mln dol. ❚ Found in India, the diamond owes its name to an English financier who purchased it in 1830. It had previously belonged to King Louis XIV of France. It is currently on display at the Smithsonian Institute in Washington DC. It weighs 45.52 carats and is insured for 250,000 dollars.

4 © a l a m y/ b e w , m . p .

1

Diamenty to najtwardsze minerały występujące w przyrodzie. Ponoć to najlepsi przyjaciele kobiety. Niełatwo je sprzedać, ale Niełatwo je też kupić – bo niektóre kosztują miliony. ❚ Diamonds are the hardest mineralS found in nature. they are said to be girl’s best friend. They are not easy to sell and not so easy to buy either – some of them can set you back millions.

LIVE YOUR

PASSION

SLIMLINE MANUFACTURE PERPETUAL CALENDAR Pierwszy in-house manufakturowy mechanizm Frederique Constant, z opatentowanym rozwiązaniem komplikacji wiecznego kalendarza.

Proces tworzenia własnego mechanizmu - od projektu, przez produkcję, po końcową kompletację - przebiega całkowicie w manufakturze Frederique Constant.

Więcej informacji na frederiqueconstant.pl Infolinia: 801 011 464, (z tel. kom.: 71 780 40 11) e-mail: info@frederique-constant.pl

Koh-I-Noor Żaden artykuł o diamentach nie może go pominąć. Jego nazwa w języku perskim oznacza „górę światła”.

Waży 105 karatów i dzierży palmę pierwszeństwa, jeśli chodzi o znaczenie historyczne. Znaleziony w 1302 r. w Indiach, w Wielkiej Brytanii znalazł się w 1849 r.

Okazały minerał zdobi koronę brytyjskiej królowej. Na co dzień można go podziwiać w muzeum Tower of London. ❚ No article on diamonds could leave this little gem out. Its Persian name translates into “mountain of light”. It weighs 105 carats and is the most historically important diamond in the world. It was found in India in 1302 and made its way to the UK in 1849. This impressive mineral adorns the crown of the British Queen. It is displayed in the Tower of London when she is not wearing it.

diamenty

karatowe arcydzieło

a diamond masterpiece

Ponad tysiąc diamentów w jednym naszyjniku. Efektowna kolia z białego złota wysadzana brylantami i szafirami to propozycja dla koneserów.

1117 diamentów o łącznej masie prawie 12 karatów to arcydzieło jubilerskiego kunsztu, które proponuje nam marka Apart. ❚ Over one thousand diamonds in one necklace. This stunning piece of jewellery made of white gold incrusted with diamonds and sapphires is a treat for connaisseurs. The necklace, featuring 1,117 diamonds of a total weight of 12 carats, is a work of jewellery art offered by the Apart brand.

Golden Eye

7

Znaleziony w Południowej Afryce nieskazitelny złocisty diament ma 43,51 karata. 5 lat temu był do nabycia na aukcji online. Wadium wynosiło 900 tys. dol., ostateczna cena wyniosła 2,84 mln dol. ❚ Found in South Africa, this impeccable golden diamond is 43.51 carats. It was put up for purchase at an online auction. The deposit guarantee was 900,000 dollars and it was eventually sold for 2,840,000 dollars.

The Steinmetz Pink Imponuje okazałym rozmiarem i różowym kolorem. Waży 59,60 karata (czyli 11,92 grama). Swoją nazwę zawdzięcza izraelskiemu miliarderowi Beny’emu Steinmetzowi, właścicielowi kopalń diamentów. Cacko jest warte 25 mln dol. ❚ This one is exceptionally large and pink. It weighs 59.60 carats (or 11.92 grams). It owes its name to the Israeli billionaire Beny Steinmetz, who owns diamond mines. The gem is worth 25 million dollars.

Koh-I-Noor zdobi koronę brytyjskiej królowej. ❚ The Koh-I-Nor adorns the crown of the British Queen.

9 20

Taylor-Burton To imponujące 33,19 karata Richard Burton ofiarował Elizabeth Taylor w 1968 r., prosząc aktorkę o rękę. Nic dziwnego, że nie odmówiła. W 1987 r., po ich rozwodzie, kamień zlicytowano, a pieniądze przeznaczono na budowę szpitala w Afryce. ❚ This impressive 33.19-carat gem was presented by Richard Burton to Elizabeth Taylor in 1968 when he asked her hand in marriage. No wonder the answer was positive. In 1987, following their divorce, the diamond was sold at auction and the proceeds benefited the construction of a hospital in Africa.

8

© g e t t y i m ag e s ( 2 ) , m . p.

6

5

the best of

kosmos

Wielka Mgławica w Orionie to najjaśniejsza mgławica dyfuzyjna na niebie. M42 (bo pod taką nazwą też jest znana) jest oddalona od Ziemi o 1344 lata świetlne (plus minus 20), a jej średnica to ok. 30 lat świetlnych. ❚ The Orion Nebula is the brightest diffuse nebula in the sky.

The M42 (it is also known under this name) is 1,344±20 light years from Earth and has a diameter of 30-odd light years.

22

©credits

i n s p i r at i o n s

a l e ko s m o s ! space is some place wykonane przez teleskop Hubble’a zdjęcia nie tylko przyczyniły się do przełomowych odkryć w astrofizyce, ale też uchwyciły piękno i tajemnicę kosmosu. nic dziwnego, że nie ustajemy w jego dalszym odkrywaniu. ❚ The images captured by the Hubble telescope not only triggered breakthrough discoveries in astrophysics, but also captured the beauty and mystery of space. No wonder we haven’t stopped exploring the universe.

©credits

zdjęcia | photos by hubblesite.org

23

i n s p i r at i o n s

Mgławica Kocie Oko znajduje się w gwiazdozbiorze Smoka.

Została odkryta 15 lutego 1786 r., jest oddalona od Ziemi ok. 3,5 tys. lat świetlnych. omega Centauri to największa i najjaśniejsza spośród ok. 200 znanych gromad kulistych znajdujących się w halo Drogi Mlecznej. Jest oddalona ok. 16 tys. lat świetlnych od Ziemi. HH 901/902 – para obiektów Herbiga-Haro w gwiazdozbiorze Kila, powstała w mgławicy Carina. ❚ The Cat’s Eye Nebula can be found in the constellation of Draco. It was first observed on 15 February 1786 and is approx. 3,500 light years from Earth.

The Omega Centauri is the largest and brightest of the roughly 200 globular clusters in the Milky Way. It is some 16,000 light years from Earth. The HH 901/902 is a pair of Herbig-Haro objects in the Kila constellation in the Carina Nebula.

24

kosmos

25

kosmos

Šcredits

i n s p i r at i o n s

26

Galaktyka Wir leży w gwiazdozbiorze Psów Gończych.

Została odkryta 13 października 1773 r. V838 Monocerotis – gwiazda zmienna w gwiazdozbiorze Jednorożca. Została odkryta w styczniu 2002 r. Jest położona na obrzeżach naszej Galaktyki.

Galaktyka Sombrero

znajduje się w południowej części gwiazdozbioru Panny. ❚ The Whirlpool Galaxy is in the Canes Venatici constellation. It was first observed on 13 October 1773. The V838 Monocerotis is a variable star in the constellation Monoceros. It was first observed in January 2002 and can be found on the outskirts of our Galaxy. The Sombrero Galaxy is in the southern part of the constellation Virgo.

27

why

luksemburg

Luksemburg

Luksemburg luxembourg chociaż Na niewielkim skrawku ziemi mieszka pół miliona ludzi, to znaczenie Wielkiego Księstwa Luksemburga dla Europy jest dużo większe, niż wynika z mapy. ❚ It is a tiny patch of land with a population of only half a million people, but the Grand Duchy of Luxembourg is more important to Europe than the map would suggest. tekst | by maciej wesołowski

Ostrygi z kieliszkiem znakomitego chablis w jednym z klimatycznych zaułków?

Dlaczego nie. Stolica Luksemburga słynie ze świetnej kuchni. Sporo tu znakomitych restauracji znanych z przewodnika Michelina, choćby Mosconi, Léa Linster czy Clairefontaine. Tam na pewno znajdziemy też najlepsze wina. ❚ Fancy oysters washed down with a glass of a fine Chablis in a quaint backstreet?

Why not? The capital of Luxembourg is famous for fine dining. It is home to many excellent restaurants endorsed by the Michelin Guide, including Mosconi, Lea Linster, and Clairefontaine, all of which serve top wines.

30

Katedra Notre Dame, czyli jeden z najważniejszych zabytków w kraju. ❚ Notre-Dame Cathedral – the most prominent monument in the country.

Luksemburg chwali się dużą ilością terenów zielonych w miastach. wizyta u księcia

visiting the duke

Budowę rzymskokatolickiej katedry Notre Dame rozpoczęto w 1613 r. ❚ The construction of the Roman Catholic Notre-Dame Cathedral began in 1613.

Ponieważ Luksemburg jest monarchią konstytucyjną, centralną postacią w kraju jest wielki książę (obecnie Henryk z Burbonów).

Dlatego zwiedzanie warto zacząć od Pałacu Wielkiego Księcia i innych miejsc związanych z rodziną książęcą. ❚ Luxemburg is a constitutional monarchy headed by a Grand Duke (the incumbent duke is Henry Bourbon). For this reason, you should start your sightseeing with the Grand-Ducal Palace and other sights related to the ducal family.

© s h u t t e r s t o c k ( 6 ) , l a i f / p h o t o n m e d i a , a l a m y/ b e w

wielka uczta

a great feast

why

luksemburg

Luxembourg is famous for excellent cuisine and sweets.

Sztuka współczesna

modern art

Dumą Luksemburga jest MUDAM, czyli centrum sztuki współczesnej. Nowoczesny gmach, zaprojektowany przez chińskiego artystę Ieoha Ming Peia (laureata Nagrody Pritzkera), stoi na XVIII-wiecznym fundamencie fortu Thungen. Znajdziemy tu prace takich sław jak Andy Warhol, Julian Schnabel czy Marina Abramović. ❚ MUDAM, a modern art museum is the pride of Luxembourg. This modern edifice, designed by the Pritzker Prize-winning Chinese artist Ieoh Ming Pei, was built on the remains of the 18th-century Fort Thüngen. The museum has works by such celebrated artists as Andy Warhol, Julian Schnabel and Marina Abramović.

LOT poleca ❚ Recommends Michał Wrona, specjalista ds. analiz/ Analyst; Dział Dodatkowych Przychodów/ Ancillary Revenue Department.

W Luksemburgu warto zajrzeć do Narodowego Muzeum Historii i Sztuki. W listopadzie dostępna już będzie wystawa twórczości niderlandzkiego malarza Albrechta Boutsa: Blood&Tears, którą można oglądać do lutego przyszłego roku. ❚ When in Luxembourg, I recommend visiting the National Museum of Art and History. An exhibition entitled Blood&Tears of the works of a Dutch painter Albrecht Bouts is on display at the museum in November.

W kraju mieszczą się biura ważnych instytucji europejskich, m.in. Trybunału Sprawiedliwości.

na dwóch kółkach

on two wheels

WAW–LUX pon.–czw. ❚

Mo.–Thu. LO 251 7.40–9.40; pt., ndz. ❚ Fri., Su. LO 253 16.40–18.40 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:00

Pochodzący z XI w. zamek Vianden to najlepszy w kraju przykład architektury obronnej. ❚ Dating back to the 11th century, Vianden Castle is the finest fortified castle in the country.

32

LUX–Waw pon.–czw. ❚

Mo.–Thu. LO 252 10.20–12.15; pt., ndz. ❚ Fri., Su. LO 254 19.15 – 21.10 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:55

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

© LAIF / PHOTON MEDIA ( 2 ) , s h u t t e r s t o c k ( 5 )

Ten niewielki kraj warto zwiedzać na dwóch kółkach. Jest tu 575 km ścieżek rowerowych – godna polecenia jest zwłaszcza urokliwa Le Chemin de la Corniche. ❚ Cycling is the best way to sightsee this miniscule country. Luxembourg has 575 km of cycling paths, including the scenic route Le Chemin de la Corniche.

SKŁADAJĄC HOŁD WSZYSTKIM NIEPOKORNYM! Carrera przedstawia kolekcję Maverick i jej pierwszego ambasadora – Jareda Leto.

Wyjątkowe okulary z kolekcji Maverick imponują lekkością oraz komfortem noszenia.

Przekonały już prawdziwego indywidualistę – Jareda Leto. Teraz czas na Ciebie!

Kup okulary Carrera* i odbierz swój rabat!

25 lat x 3 = 75zł *Oferta dotyczy okularów przeciwsłonecznych i korekcyjnych w wybranych salonach optycznych. Sprawdź adresy na www.viscom.pl. Oferta ważna od 1.09 do 31.12.2016.

new jersey

Šcredits

journey of a lifetime

34

E NOW NIE CZE Ą Ł PO

w y j ąt k o w y s ta n

NEW

n

połą E

T ROU

an exceptional state New Jersey – jeden z najmniejszych amerykańskich stanów, żyje w cieniu Nowego Jorku, ale sam ma się czym pochwalić. i nie chodzi tylko o największą na świecie liczbę „diners” – typowych amerykańskich restauracji, ale o prawdziwe perełki godne odwiedzenia. ❚ New Jersey is one of the smallest states in the US. It lives in the shadow of neighbouring New York, but has quite a lot to boast about – apart from having the largest number of diners. The state has some real treasures well worth visiting. tekst | by dorota warakomska

35

W parku rozrywki Six Flags w Jackson można poszaleć na największym rollercoasterze na świecie – osiąga prędkość 206 km/godz. ❚ The Six Flags Great Adventure amusement park in Jackson boasts having the largest rollercoaster in the world with a speed of 206 km/h.

en widok zapiera dech – mówią niezmiennie wszyscy, którzy po raz pierwszy wylądują w New Jersey, a konkretnie staną na Ex­ change Pl. w Jersey City i przez rzekę Hudson patrzą na wieżowce Manhattanu. Wielkość i wspaniałość Nowego Jorku widać najlepiej właśnie z daleka.

Miasto zwane Wielkim Jabłkiem nigdy nie zasypia i jak magnez przyciąga turystów. Z Jersey City kolejką PATH w kilka minut dotrzemy na dolny Manhattan, a stąd mamy cały wachlarz możliwości – Wall Street, Times Square, Broadway, Central Park, Guggenheim Museum. A wymieniam tylko moje ulubione miejsca.

Ale tym razem zostańmy w New Jersey, zwłaszcza że stąd jak na dłoni widać Statuę Wolności. Znajdująca się na Liberty Island od 1886 r. „Wolność opromieniająca świat” – bo taką dokładnie nosi nazwę posąg (Liberty Enlightening the World) – to dar narodu francuskiego dla amerykańskiego. Jest zaskakująco niska – z cokołem mierzy 93 m. Była symbolem wolnej i bogatej Ameryki dla wszystkich przybywających do Nowego Jorku, zwłaszcza dla tych, którzy docierali do leżącej tuż obok Ellis Island. To tu w latach 1892–1924 działało centrum przyjmowania imigrantów, przez które przeszło 12 mln osób, wśród nich także Polacy.

Zarówno Ellis Island, jak i Statua Wolności najlepiej prezentują się z Liberty State Park.

Ten stanowy park jest ciekawym połączeniem natury i przyrody (można wypożyczyć kajaki, rowery, łowić ryby), nauki (muzeum Liberty Science Center w interaktywny sposób wyjaśnia zawiłości nauki) oraz historii – to tu znajdują się przejmujące: pomnik Liberation poświęcony pamięci Holokaustu oraz Memorial Empty Sky, czyli dwie ogromne ściany z nazwiskami wszystkich ofiar tragedii 11 września 2001 r. Wkomponowane w przyrodę monumenty pozwalają zadumać się nad losami świata i odpocząć od codziennego zgiełku i tempa NYC. Po chwili odpoczynku czas ruszyć na przejażdżkę po New Jersey – przed nami spora dawka rozrywki i kultury.

Kraina gier Z Newarku najlepiej wskoczyć od razu na autostradę Garden State Parkway. Gdy wydostaniemy się już z plątaniny szos, torów i miniemy terminale konte-

36

new jersey

“The view is breathtaking”, is said by everyone viewing the Manhattan skyline from the Exchange Place district in Jersey City for the first time. The size and grandiosity of New York City is best admired from a distance. The Big Apple is a city that never sleeps and draws tourists like a magnet. You can get to Lower Manhattan from Jersey City by taking the PATH train. The trip only takes a few minutes. Once there, you have any number of sightseeing options to choose from – Wall Street, Times Square, Broadway, Central Park, and the Guggenheim Museum, to name but a few of my favourite places.

But this time, we are staying in New Jersey, especially seeing as it is closer to the Statue of Liberty.

The Statue, whose official name is Liberty Enlightening the World, has been towering over Liberty Island since 1886, when it was gifted to the US by France.

It is surprisingly short – it measures a mere 93 metres from top to bottom. It was a symbol of a free and rich America to all those who arrived in New York City, particularly those who came by boat to the adjacent Ellis Island. The Island housed an immigration centre in 1892–1924. This was the gateway to the USA for over 12 million people from distant countries, including Poland.

Both Ellis Island and the Statue of Liberty look their best when seen from Liberty State Park. The park is an interesting combination of nature (you can rent kayaks and bikes, and go fishing), science (the Liberty Science Center explains the intricacies of science in an interactive way) and history – the park is the home of the moving Liberation monument, which commemorates the victims of the Holocaust, and the Empty Sky memorial, which consists of two huge walls with the names of all the victims of the 9/11 attack engraved. The monuments skilfully implanted into the surrounding nature allow you to muse over the fate of the world and take a break from the hustle and bustle of NYC. After a brief rest it is time to go on a tour of New Jersey – get ready for a fair share of entertainment and culture.

The land of games It is best to skip Newark via the Garden State Parkway.

Once you free yourself from the maze of roads and railway tracks, and pass all the container terminals (New Jersey has the USA’s most dense network of highways and railroads, and the country’s largest sea port), you will find many pleasant towns scattered along the coast. A little over an hour later, you will be in Atlantic City – the most famous vacation and entertainment venue on the northeast coast. Dubbed the “Las Vegas of the east coast”, Atlantic City is famous for gambling, which was decriminalised in 1977.

The names of the city streets were taken from the

© TOPFOTO / FORUM , s i m e / f r e e , g e t t y i m a g e s . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s i m e / f r e e

T

journey of a lifetime

©credits

Wybudowana w 1870 r. promenada Boardwalk to jedna z największych atrakcji Atlantic City. ❚ The Boardwalk promenade is one of Atlantic City's prime attractions.

37

journey of a lifetime

nerowe (New Jersey ma najbardziej gęstą sieć autostrad i dróg kolejowych oraz największy port morski w USA), po drodze zobaczymy przyjazne miasteczka rozrzucone wzdłuż wybrzeża. Nieco ponad godzinę później dotrzemy do Atlantic City – najbardziej znanej miejscowości wypoczynkowej i rozrywkowej w północnej części wschodniego wybrzeża USA. W „Las Vegas wschodniego wybrzeża”, jak mówi się o mieście, hazard jest legalny od 1977 r., a nazwy ulic pochodzą z gry Monopoly. Witają nas gwar i głośna muzyka dobiegająca i z deptaka, i z wesołego miasteczka, dyskotek i restauracji. Zapach frytek prowadzi do największej turystycznej atrakcji – Boardwalk – to drewniana promenada zbudowana w 1870 r., ciąg­ nąca się przez 4 mile wzdłuż przepięknej piaszczystej

38

Monopoly board game. There is loud music and buzz on the promenades, around the amusement park, and inside the discos and bars. Follow the smell of French fries and you will reach the city’s prime attraction – the Boardwalk, a wooden promenade erected in 1870. The Boardwalk stretches for four miles along the sandy beach. It is the longest such structure in the world, and is lined with hotels, casinos, and a host of other attractions. The gaming machine halls are always the busiest but are off limits to children, who have to content themselves with playing the pretend money machines on the promenade. Music clubs, 24/7 stores, and eateries make Atlantic City a favourite destination among young people.

Do not be surprised to bump into a showbiz or sports celebrity, as the casinos host concerts and all sorts of sporting events, such as boxing matches. You will definitely see hosts of gamblers – both addicts and recreational players. But take a good look at all the 24/7 pawn shops before you risk your life savings.

A culinary gem After a fun-packed night or a day’s sunbathing, it’s time for a change of venue. If you keep heading

© a l a m y/ b e w

Hrabstwo Cape May (w tym wildwood) to letni kurort, w którym amerykanie spędzają urlopy. cape may county (including wildwood) is a popular summer destination among americans.

new jersey

plaży. To najdłuższa tego typu konstrukcja na świecie. To przy niej właśnie znajduje się ciąg hoteli, kasyn i atrakcji nadmorskiego kurortu. Największy ruch jest zawsze w halach automatów do gry, gdzie dzieciom wstęp wzbroniony. Na pocieszenie dla nieletnich są specjalne „zabawowe” salony gry na deptaku. Kluby muzyczne, całodobowe sklepy i knajpki powodują, że także młodzież upodobała sobie Atlantic City.

Aha, nie zdziwcie się, jeśli wpadniecie tu na którąś z gwiazd show-biznesu lub sportu, bo w kasynach często odbywają się koncerty i różnej maści sportowe imprezy, m.in. walki bokserskie. Na pewno jednak spotkamy tu wielu amatorów hazardu, tych okazjonalnych i nałogowców. Ale widok całodobowych lombardów powinien skutecznie powstrzymać nas przed przepuszczeniem oszczędności.

Perła kulinarna Po szalonej nocy lub intensywnym plażowaniu w dzień spróbujmy innego klimatu. Jadąc dalej Garden State Parkway na południe wzdłuż wybrzeża, w niespełna półtorej godziny będziemy w Cape May – najstarszym nadmorskim kurorcie USA. Spacer uliczkami tego uroczego wiktoriańskiego miasteczka przeniesie nas o ponad dwa stulecia wstecz, bo pięk-

south along the Garden State Parkway, you will reach Cape May in just 90 minutes. This is the oldest seaside resort in the USA. A stroll along the streets of this charming Victorian town will take you back two centuries. The wooden houses and residences were erected in the 18th and 19th centuries. Cape May is not as popular as it once was (six US presidents had summer houses there), but it is still a culinary gem. It is most famous for its oysters. These can be eaten in e.g. the Oyster Bar or purchased as take away at the Cape May Salt Oysters farm. The sea breeze sharpens the appetite, so I choose a terrace table at the La Verandah restaurant. A walk along the beautiful beach and a visit to the lighthouse will burn the calories off later.

A carousel, slides and a rollercoaster From the southern tip of New Jersey you can take the side roads to Camden along the western border of the state. The town is built on the banks of the Delaware. Philadelphia, PA, lies on the other side of the river. Camden is home to the huge USS New Jersey, an Iowa-class battleship which took part in the largest number of missions during World War II. It later operated as a patrol ship along the Korean coast, REKLAMA

WAKACJE 2017

KANADA i USA

przygoda w rozmiarze XXL

cena od

6199 zł

39

journey of a lifetime

Rzeka Delaware przepływa przez cztery stany: Nowy Jork, Pensylwania, New Jersey i Delaware. ❚ The Delaware river flows through four states: New York, Pennsylvania, New Jersey and Delaware.

ne drewniane domy i rezydencje pochodzą z XVIII i XIX w. Dziś Cape May nie jest tak popularnym kurortem jak przed laty (aż sześciu prezydentów miało w nim swoje letnie domy), ale za to jest uznawane za perłę kulinarną New Jersey. Słynie z ostryg, które można zjeść na miejscu, np. w Oyster Bar, albo kupić na wynos na farmie Cape May Salt Oysters. Morska bryza zaostrza apetyt, dlatego warto usiąść przy stoliku na tarasie np. w La Verandah. Spacer piękną plażą i odwiedzenie malowniczej latarni morskiej Cape May pomoże nam spalić kalorie.

Karuzele, zjeżdżalnie i rollercoaster Z południowego krańca stanu New Jersey bocznymi drogami możemy w niespełna półtorej godziny

new jersey

and was the only battleship to serve the US army during the Vietnam war.

Your children will definitely want to visit the Adventure Aquarium. This is considered to be one of the best educational sites of its kind in the country.

The aquarium is home to 8,500 thousand animals and fish including sharks, turtles, penguins and hippos. It is said to be the only aquarium in the world with huge water mammals. They will also want to visit the Six Flags Great Adventure amusement park in Jackson near Trenton (an hour’s drive from Camden). Here you will find the largest rollercoaster in the world – with a height of 104 metres and a speed of 206 km/h. Just looking at it makes your head spin.

If you are scared of heights, you have a host of other

©shut terstock

Z południowego krańca stanu New Jersey możemy w niespełna półtorej godziny dotrzeć do Camden, na zachodnią granicę stanu – nad rzeką delaware rozpościera się Filadelfia. in just under 90 minutes you can drive from the southern tip of New Jersey to camden along the western border of the state. Philadelphia is just across the Delaware river.

40

Śmiało, zobacz

Z Hoyalux iD najlepsze jest wciąż przed Tobą Zobacz wszystko jako szansę. Skup się na swoich marzeniach i podążaj za nimi. Przyjrzyj się swoim codziennym cudom. Ciesz się nimi i zauważaj najpiękniejsze rzeczy w życiu.

Zobacz jak doskonale możesz widzieć. Odkrywaj świat wokół Ciebie i ciesz się chwilą. Śmiało, odkryj soczewki okularowe zaprojektowane specjalnie dla ciebie, pasujące do twojego stylu życia i twoich marzeń.

Najlepsze wciąż przed Tobą. Śmiało, zobacz świat z soczewkami progresywnymi Hoyalux iD. W trosce o Twoje oczy

Odwiedź www.hoyaid.com i znajdź najbliższego optyka.

journey of a lifetime dotrzeć do Camden, na zachodnią granicę stanu. Tu, nad brzegiem rzeki Delaware, po jej drugiej stronie, rozpościera się Filadelfia. Tu warto zwiedzić ogromny okręt wojenny New Jersey, amerykański pancernik typu Iowa, który brał udział w największej liczbie mi-

Spacer w Cape May przeniesie nas ponad dwa stulecia wstecz – drewniane domy pochodzą z XVIII i XIX w.

A stroll along the streets of cape may will take you back two centuries. The wooden houses were erected in the 18th and 19th centuries.

new jersey

sji bojowych podczas II wojny światowej, ale i później – patrolował wybrzeże koreańskie oraz – jako jedyny pancernik – wspierał ogniem artyleryjskim wojska amerykańskie w czasie wojny wietnamskiej.

Dzieci z pewnością popędzą do Akwarium Adven­ ture – uznawanego za jedno z najlepszych edukacyjnych obiektów tego typu w USA. W akwarium żyje 8,5 tys. zwierząt i ryb – m.in. rekiny, żółwie, pingwiny oraz hipopotamy – podobno to jedyne akwarium na świecie, w którym można spotkać te ogromne wodne ssaki. No i nie powinni przepuścić wizyty w parku rozrywki Six Flags w Jackson, niedaleko Trenton (z Camden godzina autostradą na wschód). To tu znajduje się największy rollercoaster na świecie – wspinający się na wysokość 104 m i osiągający prędkość 206 km/godz. Samo patrzenie przyprawia o zawrót głowy. Dla cierpiących na lęk wysokości jest mnóstwo innych atrakcji – karuzele, zjeżdżalnie, samochodziki, wielkie maskotki oraz oczywiście restauracje i sklepy. Bilety w listopadzie kosztują 73 dol. dla osoby dorosłej, dla dzieci (mierzących mniej niż 137 cm, czyli 54 cale) – 47 dol.

Z wizytą u Einsteina Miłośnicy sztuki będą pewnie woleli zatrzymać się w Hamilton, tuż przy Trenton, w muzeum Grounds For Sculpture. Powstałe w 1992 r. muzeum mieści w przepięknym parku 270 dużych rzeźb Sewarda Johnsona i innych amerykańskich artystów. Natomiast miłośnicy nauki pojadą dalej na północny wschód, do Princeton – niewielkiego miasteczka ze słynnym uniwersytetem i jeszcze słynniejszym instytutem badawczym, w którym pod koniec życia pracował Albert Einstein. Dom przy Mercer Street, w którym mieszkał od 1935 do 1955 r., można zobaczyć tylko z zewnątrz. Nie przekształcono go w muzeum, bo sam Einstein tego nie chciał.

A visit to Einstein’s If you are an art lover, you will probably want to stay in Hamilton (near Trenton), which is the home of the Grounds For Sculpture museum. Founded in 1992, the museum is housed in a beautiful park and exhibits 270 large-scale sculptures by Seward Johnson and other American artists. If learning is your thing, then head northeast to Princeton, a small town with a famous University and an even more famous research institute where Albert Einsten used to work.

The house at Mercer Street, where he lived between

42

©get tyimages

attractions to choose from – carousels, slides, cars, giant mascots and loads of restaurants and shops.

Tickets in November cost USD 73 per adult and USD 47 for children under 137 cm.

WIELKA PREMIERA!

JEDEN KREM. SAME KORZYŚCI. Działa szybko i skutecznie.

Bez obietnic.

Prosty w użyciu.

Dla każdego.

Po prostu.

„Wygląd to kapitał.

Pomaga osiągać sukces.

Zawodowo i prywatnie.

Skóra nie musi być idealna, ale powinna wyglądać na zdrową i pełną energii.

Warto o siebie dbać.”

Dostępne na lotniskach w sklepach DUTY FREE

oraz drogeriach

.

Most George’a Washingtona łączy nowojorski Manhattan z Fort Lee w stanie New Jersey. Ruch odbywa się na 14 pasach – ośmiu na górnym i sześciu na dolnym poziomie. ❚ George Washington Bridge connects Manhattan in NYC with Fort Lee in New Jersey.

The bridge has 14 lanes – 8 on the upper deck and 6 on the lower deck.

44

Obowiązkowym przystankiem w stanie New Jersey powinno być też Thomas Edison National Historical Park w West Orange (godzina jazdy dalej na północny wschód). To tu światło dzienne ujrzały takie przełomowe wynalazki jak kamera filmowa czy baterie.

Można tu zajrzeć do laboratoriów, obejrzeć stare filmy oraz zwiedzić Glenmont – 29-pokojową posiad­ łość Edisona.

Zaledwie 15 min jazdy dzieli nas od Newarku. Warto znaleźć czas na odwiedzenie New Jersey Performing Arts Center i hali widowiskowej Prudential. Koncertowali tu m.in. Bruce Springsteen, Janet Jackson czy królowa popu Rihanna. Niewątpliwie budowa i działalność Prudential Center odegrały dużą rolę w rewitalizacji centrum Newarku. Zatem spacer po rodzinnym mieście Whitney Houston, Paula Simona, Glorii Gaynor, pisarza Harlana Cobena czy koszykarza Shaquille O’Neala może być tyle przyjemnym co sentymentalnym zakończeniem podróży po New Jersey i ostatnią okazją do rozprostowania nóg przed kolejnym lotem. ■

new jersey

1935 and 1955, can only be seen from the outside.

It has not been turned into a museum as per Einstein’s instructions.

A must-stop in New Jersey is the Thomas Edison National Historical Park at West Orange (roughly an hour’s drive northeast). This is where such groundbreaking inventions as the cinematic camera, sound recording devices, and batteries were created.

You can visit the laboratories, watch old films, and take a look around Glenmont, the 29-room Edison’s estate.

We are now only 15 minutes from Newark. It is worth making time to visit the New Jersey Performing Arts Center and the Prudential Center. Bruce Springsteen, Janet Jackson and Rihanna have all performed here.

The construction and operation of the Prudential Center have definitely played a crucial role in revitalising Newark. Walking around the home town of Whitney Houston, Paul Simon, Gloria Geynor, Harlan Coben, and Shaquille O’Neal’a can be a pleasant end to your New Jersey tour, and your last chance to stretch your legs before your flight. ■

© g e t t y i m ag e s , s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p.

journey of a lifetime

Central Park na Manhattanie liczy 883 akry i jest najczęściej odwiedzanym parkiem w USA – z ponad 25 mln gości każdego roku.

good to know

3

1

4

Times Square – „skrzyżowanie świata” – i central park, czyli serce i płuca Manhattanu – to punkty obowiązkowe w NYC. times square dubbed the "crossroads of the world" and central park, or the heart and lungs of manhattan, are mustsees in new york city.

Warszawa – Chicago

Magda Strzałkowska z Działu Dodatkowych Przychodów poleca w Nowym Jorku: ❚ Magda Strzałkowska of the LOT Polish Airlines Ancillary Revenue Department recommends these sites in NYC:

WAW–ORD pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 003 16.40–19.50 Czas przelotu ❚ Flight duration 9:25

co zwiedzić What to see ■1 Times Square

czyli „skrzyżowanie świata”, to najbardziej rozświetlony punkt miasta, z setkami kolorowych neonów, centrum teatru broadwayowskiego. Rocznie odnotowuje około 50 mln zwiedzających. Wart odwiedzenia i w dzień, i w nocy. ❚ Dubbed the "crossroads of the world" it is the most illuminated part of the city with hundreds of neons and Broadway theatres. Roughly 50 million visitors are recorded at the spot.

Worth seeing both in the daylight and at night.

3 Central Park ■

Serce Nowego Jorku, urokliwe alejki, ogromna przestrzeń w samym centrum, słynne zoo, przy wejściu do parku niezwykli artyści, wokół wieżowce i słynne muzea. W parku znajduje się pomnik polskiego króla Władysława Jagiełły. ❚ The heart of New York City. It is a vast green space in the strict centre of Manhattan and home to the famous ZOO. Three excellent museum neighbour the park. A favourite spot of street artists and musicians. There is a monument of Polish king Władysław Jagiełlo in the park.

gdzie nocować Where to sleep ■ Holiday Inn Express NYC Madison Square Garden

Atrakcyjna lokalizacja na Manhattanie niedaleko Empire State Building, pokoje klimatyczne, choć niewielkie, wygodnie, ale przede wszystkim blisko do najciekawszych miejsc w Nowym Jorku. ❚ An attractive location in Manhattan near the Empire State Building. Pleasant rooms although quite small. The hotel offers comfort and a convenient commute to NYC sites.

■ The Pearl Hotel

Wyjątkowy hotel, zarówno personel, jak i lokalizacja zachwycające, w pobliżu Times Square, Rockefeller Center, Central Park. Kontynentalne śniadanie w iście królewskim stylu. Przez cały dzień można się delektować przekąskami, a wieczorem również winem i serami. ❚ Exceptional hotel both as regards the staff and location. It is in the close vicinity of Times Square, Rockefeller Center and Central Park. A delicious continental breakfast is available. You can enjoy snacks all day long and cheese and wine in the evenings.

4 Park Hyatt New York ■

Doskonała lokalizacja, zachwycający na każdym kroku, niesamowite jedzenie, a na jednym z pięter czeka basen z pięknymi widokami i siłownią – idealny relaks po całodziennych wędrówkach po mieście. ❚ Perfect location, excellent standard and exquisite food. One of the floors houses a swimming pool with an incredible view and a gym offering well-deserved R&R after a full day of sightseeing.

ORD–WAW pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 004 21.35–13.20 Czas przelotu ❚ Flight duration 8:45 Warszawa – Nowy Jork (JFK)

WAW–jfk pon.–nd. ❚

Mo.–Su. LO 026 17.05–20.40 Czas przelotu ❚ Flight duration 9:35

JFK–WAW pon.–nd. ❚

Mo.–Su. LO 027 22.30–12.45 Czas przelotu ❚ Flight duration 8:15 LOT uruchamia nowe połączenie do Newarku, które będą realizowane 4 razy w tygodniu: w poniedziałki, czwartki, piątki i niedziele. ❚ LOT is launching a new route to Newark with 4 flights a week: on Mondays, Thursdays, Fridays and Sundays.

Pierwszy rejs wystartuje już 28 kwietnia. ❚ The connection will be launched on 28 April.

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

45

i n t e rv i e w

48

rachel weisz

i n t e rv i e w

rachel weisz

n a s a l o n ac h ? n i e by wa m parties are not my cup of tea Nie chcę, żeby gwiazda zniszczyła we mnie aktorkę – mówi rachel weisz, którą możemy oglądać w filmie Światło między oceanami. W polskich kinach od 18 listopada. ❚ ”i don’t want the star to destroy the actress in me”, says Rachel weisz whom we can watch in her latest film the light between oceans. it opens in polish cinemas on 18 november.

©credits

tekst | by mariola wiktor zdjęcia | photos christopher wahl/contour by gettyimages

49

Z

i n t e rv i e w

Zagrałaś matkę w filmie Światło między oceanami w reż. Dereka Cianfrance. Mąż i dziecko twojej bohaterki zaginęli w katastrofie morskiej, ale ona nie ustaje w poszukiwaniach, wierząc, że ich odnajdzie. Wyobrażasz sobie siebie w takiej sytuacji w realnym życiu?

Nie wiem, jakbym się wtedy zachowała. To jest tak ekstremalnie trudna, krańcowa sytuacja, że na ogół się o tym nawet nie myśli. Sądzę, że też bym do końca walczyła. Moja bohaterka nie ma nic do stracenia. Jednak w filmie dramatyzm sytuacji potęguje to, że dziecko się wprawdzie odnajduje, ale w międzyczasie zostało już zaadoptowane i wychowane przez parę, która je znalazła i uratowała, nie mogąc doczekać się własnego potomka. Trudno o większy dramat – zarówno dla matki, jak i dla granej przez Alicię Vikander kobiety, która nie może już mieć swoich biologicznych dzieci.

Pytam, bo sama jesteś matką. Kiedy rozmawiałyśmy o tym w Londynie, podkreślałaś, że macierzyństwo bardzo cię odmieniło.

Kiedy poznałam Darrena Aronofskiego, po raz pierwszy poczułam się bezpieczna. Miałam 35 lat, gdy zaszłam w ciążę – to była najpiękniejsza wiadomość w moim życiu. Mamy synka Henry’ego, choć jestem już w innym związku. Tak, dziecko mnie całkiem zmieniło. Mężczyźni przy Henrym zeszli zdecydowanie na dalszy plan (śmiech). To mój najbardziej zaborczy facet. Kiedy jesteśmy w domu, syn pochłania całą moją energię. Ale dzięki niemu nadal zachowuję dobrą kondycję, sylwetkę i nie muszę katować się dietami. Jestem po prostu pracującą matką. Pogodzenie obowiązków, jakie wiążą się z wychowaniem synka, z moją dość wymagającą pracą nie jest łatwe.

Ale przecież w znacznie gorszej sytuacji są kobiety, które mają kilkoro dzieci i pracę w stałych godzinach.

Czy chciałabyś, by Henry został aktorem?

Niekoniecznie. Ma już 11 lat i na razie pociągają go nauki ścisłe. Bawi się bateriami, lubi budować domy i konstrukcje z klocków Lego. Żyje co prawda w arty-

50

rachel weisz In your latest film The Light Between Oceans, directed by Derek Cianfrance, you play a woman whose husband and child have gone missing in a sea disaster, and who never stops searching for them, believing she can find them. Can you imagine yourself in such a situation in real life?

I don’t know what I’d do. This is such a difficult and extreme situation that you never even think about it.

I think I’d fight until the end as well. My protagonist has nothing to lose. However, the drama is intensified as the woman does find the child, but only after it has been adopted and raised by a childless couple who rescued it. It’s hard to imagine anything more tragic for both the mother and the adoptive mother played by Alicia Vikander.

I asked because you are a mother too. When we spoke about this in London some time ago, you told me that motherhood had changed you a great deal.

When I met Darren Aronofski, I felt safe for the first time in my life. I was 35 years old when I got pregnant. It was the best news I could have heard.

We have a son, Henry, although I’m in a different relationship now. Yes, a child has changed me. Now that I have Henry, men play a lesser role in my life… (laughs). He is the most possessive of my men. When I’m at home, he consumes all my energy, but I owe my stamina and shape to this, and do not have to torture myself with diets. I’m simply a typical working mother. Dividing my time between raising my son and working is not easy, but women who have more children and a nine-to-five job are in a much worse position than me.

Would you like Henry to become an actor?

Not necessarily. He is 11 and is fascinated with STEM subjects. He plays with bacteria, and likes to build houses and structures with Lego blocks. He lives in a family of artists, so he might want to become a banker as an act of teen rebellion. I’m not going to put any pressure on him. It is his life and his decisions.

You made a beautiful film, The Fountain, with Darren Aronofsky, Henry’s father. When we talked about the film in Venice, you told me the role had a strong impact on you. Why was that?

Yes, it did. I play Izzi, who knows she’s terminally ill, but unlike her partner, who believes they are going to find the elixir of life, she accepts her imminent death. I realised at the time how important it was to live and seize the moment and appreciate the here and now. There is a beautiful scene in the film where Tommy, Izzie’s partner, claims he is too busy with work to drop what he’s doing and go outside and gaze at the stars with her. These are the moments we pass up on with surprising ease.

stycznej rodzinie, ale jako nastolatek w akcie buntu może zechce zostać np. bankierem. Ja w każdym razie nie będę na nim wywierać żadnej presji. To jego decyzje i życie.

Z Darrenem Aronofskym, ojcem Henry’ego, zrealizowałaś piękny film Źródło. W Wenecji powiedziałaś mi, że ta rola bardzo mocno na ciebie wpłynęła. Dlaczego?

Tak, moja bohaterka Izzi wie, że jest śmiertelnie chora i w przeciwieństwie do swojego partnera, który wierzy, że znajdzie eliksir nieśmiertelności, kobieta akceptuje swoje odchodzenie. Uświadomiłam sobie wtedy, jak ważna jest umiejętność życia i cieszenia się chwilą, tu i teraz. Jest taka scena w filmie, w której Tommy, ukochany Izzi, nie chce na chwilę przerwać pracy, by pooglądać z nią gwiazdy. I właśnie to są takie chwile, które trwonimy z zadziwiającą łatwością.

A śmierć? Można się z nią oswoić?

Chyba nie mamy innego wyjścia. W promującej ideał wiecznej młodości kulturze Zachodu umieranie to był i nadal jest temat tabu. Cieszę się więc, że zagrałam w Młodości Paola Sorrentina, który to tabu przełamuje. Zapomnieliśmy, że śmierć jest nieodłączną częścią życia. Według buddystów umieramy już z chwilą, gdy przychodzimy na ten świat. Kiedy byłam młodsza,

What about death itself? Can we tame it?

I don’t think there’s any other option. In Western culture, which promotes the ideal of eternal youth, death and dying are still taboo subjects. I’m glad to have played in Paolo Sorrentino’s Youth, which addresses these taboos. We seem to have forgotten that death is an inseparable part of life. According to the Buddhists, we start dying the moment we’re born. When I was younger, I was as afraid of death as anyone, and I tried to avoid thinking about it. I lived as if death was beyond me. I’m still afraid, not of what might happen to me, but of what would become of Henry if my life on Earth were to come to an abrupt halt and he still needed to be taken care of. Indeed, the film definitely changed me and my perception of life and death. It helped me realise what was important and what was not worth worrying about.

Have you ever thought about charity work?

No. I’m still an actress – not an activist who devotes her life to others – but I have profound respect for those people, many of them anonymous, who do. Thanks to the film The Constant Gardener, directed by Fernando Meirelles, I got to visit the slums of Kiberia in Kenya. I just couldn’t believe that people could live in such extreme poverty in the

jesteśmy z mężem domatorami i cieszy nas, że nie musimy bywać na sztywnych hollywoodzkich przyjęciach. Dlatego mieszkamy na East Village w Nowym Jorku.

We are generally homebodies, and we love the idea of not having to attend all those rigid Hollywood parties. THAT’S WHY WE LIVE IN THE EAST VILLAGE IN NYC.

jak każdy bałam się śmierci i starałam się o tym nie myśleć. Żyłam tak, jakby mnie to w ogóle nie dotyczyło. Teraz nadal się boję, ale już nie o siebie, tylko o to, co stałoby się z Henrym, gdyby mój ziemski żywot nagle dobiegł końca, a on nadal wymagałby opieki. Ten film pomógł mi uświadomić, co jest ważne, a czym nie warto się rozpraszać.

A myślałaś kiedyś o działalności charytatywnej?

Nie. Ciągle jestem jeszcze aktorką, a nie społecznicą, która poświęca życie dla innych. Ale jestem pełna najwyższego uznania dla tych, często w ogóle nieznanych ludzi, którzy bezinteresownie pomagają innym. Dzięki filmowi Wierny ogrodnik w reż. Fernanda Meirellesa poznałam slumsy Kibery w Kenii. Nie przypuszczałam, że w XXI w. ludzie mogą jeszcze żyć w tak skrajnej biedzie. Czy możesz sobie wyobrazić miejsce, w którym bez elektryczności, urządzeń sanitarnych i bieżącej wody żyje 800 tys. osób, z których tysiące to dzieci opuszczone przez rodziców, ofiary

21st century. Can you imagine 800,000 people living without electricity, plumbing, or fresh water? Thousands of those people are children orphaned by parents who fell victim to AIDS. Yvette Pierpaoli, the person on whom the character Tessa is based, was a woman who travelled all over the world from when she was 19 until her death, and helped the inhabitants of poverty-stricken ghettos like these without asking anything in return. I really admire her. She found the purpose of her life. I’m happy to have been given the opportunity to tell the world her incredible story.

When you played Evanora, the Wicked Witch, in Oz The Great and Powerful, by Sam Raimi, I got the idea that you must have been relieved not to be playing another strong, bold, noble, but not overly complex character.

Why is it that whenever an actress plays a strong female character, this fact is emphasised as if it were

51

i n t e rv i e w AIDS? Yvette Pierpaoli, na której wzoruje się filmowa Tessa, to autentyczna postać – kobieta, która od 19. roku życia aż do śmierci podróżowała po świecie, pomagając mieszkańcom podobnych gett nędzy.

Szczerze ją podziwiam. Ona odnalazła swój sens życia. Cieszę się, że mogłam opowiedzieć w filmie jej niezwykłą historię.

Kiedy zagrałaś wiedźmę Evanore w filmie Oz: Wielki i potężny w reż. Sama Raimi, to pomyślałam, że w końcu nie musisz grać silnych, odważnych, szlachetnych, ale niezbyt skomplikowanych kobiet…

Dlaczego kiedy aktorka gra silne postaci kobiece, to tak bardzo się to podkreśla, jakby takie role były czymś nadzwyczajnym? Kiedy George Clooney albo Michael Fassbender wcielają się w twardych facetów, to nikt się nad tym nie zastanawia. Nie rozumiem tego. To rodzaj dyskryminacji, seksizmu. Ale wracając do twojego pytania, to wydaje mi się, że moja kariera to jednak ewolucja, a nie powielanie tych samych schematycznych postaci. Owszem, nie grałam wcześniej kobiecych szwarccharakterów, choć Miranda z Ukrytych pragnień była podłą kobietą i to właśnie Bertolucciemu zawdzięczam lekcję pt.: Jak pokochać postać, której się nie lubi. Tymczasem moje bohaterki, choć obdarzone pięknymi i szlachetnymi charakterami, nie były jednak wolne od wątpliwości i słabości. Były różnorodne, intrygujące, ciekawe, pełne pasji. Na przykład Greta z Kropli słońca, Petula Peloe z Pięknych istot albo Tania z Wroga u bram – to były przecież kobiety tylko pozornie silne, ale wewnętrznie słabe, zagubione, rozbite. Owszem, intrygowały mężczyzn, ale to ich nie uszczęśliwiało. Powodowało tylko cierpienie. Bycie femme fatale nie wynikało z wyrachowania, a raczej z zewnętrznego piękna.

Kiedy dostałaś Oscara za rolę Tessy we wspomnianym Wiernym ogrodniku, to mogłaś przenieść się do Hollywood. Wybrałaś jednak Nowy Jork, gdzie mieszkasz dziś ze swoim drugim mężem Danielem Craigiem. Dlaczego?

Nie chcemy być panem i panią Bond pod nieustającym obstrzałem paparazzich, tak jak Brad Pitt i Angelina Jolie. Mieszkamy na East Village w Nowym Jorku, gdzie wyjście na ulicę i zachowanie anonimowości nie jest takim problemem jak w LA. Pamiętam, że tylko raz – gdy na naszej ulicy pojawił się Tom Cruise z rodziną – przy okazji paparazzi zrobili zdjęcia i nam. Poza tym mamy tu swoje knajpki i przyjaciół.

A tak w ogóle to jesteśmy domatorami i cieszy nas, że nie musimy bywać na sztywnych hollywoodzkich przyjęciach. No i tu jest Broadway, a ja z grania w teatrze czerpię coraz więcej radości. Nie chciałabym, by gwiazda zniszczyła we mnie aktorkę. Życie w Nowym Jorku czy Londynie pomaga zachować względną normalność. ■

52

rachel weisz something extraordinary? Nobody says anything about George Clooney or Michael Fassbender playing powerful men. I don’t get it. This is discriminatory and sexist, but, to get back to your question, I think that my career is evolving and I am not playing the same characters all the time. Admittedly, I hadn’t played any evil female parts before, although Miranda from Stealing Beauty was a bitch, and I actually have Bertolucci to thank for being able to love a character that I don’t like but have to play. The characters I’ve played might be beautiful and noble but they’re not devoid of doubts and weaknesses. They are diverse, intriguing, exciting, and full of passion. Whether it’s Greta in Sunshine, Petula Peloe in Beautiful Creatures, or Tania in Enemy at the Gates, they’re all women who are only strong on the surface, but weak, lost and broken within. Men find them fascinating, but this only adds to their grief.

Their femme fatale reputation is not a product of cold calculation, but their external beauty.

When you won an Academy Award for your role as Tessa in The Constant Gardener, you could have easily moved to Hollywood. However, you chose to stay in New York, where you live with your second husband, Daniel Craig. Why was that?

We don’t want to be Mr and Mrs Bond under the constant scrutiny of the paparazzi like Brad Pitt and Angelina Jolie. We live in East Village in NYC, where it is not as hard to walk on the streets and stay anonymous as it is in Los Angeles. I can only remember one instance when Tom Cruise was in our street with his family, and the paparazzi took photos of us while they were at it. We are generally homebodies, and we love the idea of not having to attend all those rigid Hollywood parties. New York also has Broadway, and I am enjoying performing on stage more and more.

I would not want the star to kill the actress in me.

New York and London allow you to live a fairly normal life. ■

rachel weisz (rocznik 1970), brytyjska aktorka, laureatka Oscara za drugoplanową rolę w filmie Wierny ogrodnik.

W wieku 14 lat zaczęła swoją karierę jako modelka.

A przygodę z aktorstwem rozpoczęła podczas studiów na Uniwersytecie Cambridge – założyła grupę teatralną Talking Tongues. Zagrała m.in. w Mumii, Był sobie chłopiec czy Źródle. ❚ (born in 1970). British actress, Academy Award winner for Best Supporting role for The Constant Gardener.

She began modelling at age 14. She started acting during her studies at Cambridge University where she set up a theatre company Talking Tongues. She has performed in films such as The Mummy, About a Boy and The Fountain.

53

good life

jak się nie zamartwiać

P o g o d n y p e s y m i s ta Nie możesz sprawić, by ptaki lęku i troski przestały latać nad twoją głową.

Możesz jednak nie pozwolić, by budowały nad twą głową gniazda. ❚ You cannot prevent the birds of worry and care from flying over your head. But you can stop them from building a nest in your hair. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

54

©credits

a positive pessimist

S

itcomowe przeboje Kroniki Seinfelda czy Pohamuj entuzjazm sprawiły, że Larry David stał się jedną z czołowych postaci amerykańskiej satyry ostatniego dwudziestolecia. Pewnego razu poszedł na mecz bejsbola na Yankee Stadium w Nowym Jorku. Gdy na boisku nic się nie działo, operatorzy wyświetlili obraz telewizyjnej gwiazdy na ogromnym ekranie. Cały stadion fanów zgotował mu owację na stojąco.

Kiedy jednak po meczu aktor kierował się do wyjścia, na parkingu ktoś wychylił się z jadącego auta i krzyknął: „Larry, jesteś do d…”. Wracając do domu, David obsesyjnie myślał o tym incydencie: „Co to za koleś? Skąd w nim tyle agresji? Jak mógł coś takiego zrobić?”.

Było tak, jakby oklaski i wiwaty dobywające się z 50 tys. gardeł w ogóle nie miały znaczenia – liczył się tylko ten jeden gość.

Po co zaprzątać sobie głowę jakimś zblazowanym facetem? Larry David powinien skoncentrować się na euforii i innych budujących uczuciach, które zafundował mu zachwycony tłum – uważa psycholog Daniel Goleman, który feralne zdarzenie opisał w swojej książce Focus. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić. Kto lubi się zadręczać i wściekać? Czy jednak mamy całkowity wpływ na to, jak reagujemy na przykrości, rozczarowania i problemy?

Zaprogramowani na negatywizm Dlaczego zamiast na pozytywach skupiamy się na negatywnych aspektach życia? Dlaczego tak niepewni jesteśmy swojej wartości? Dlaczego smutki, zmartwienia i obawy o przyszłość są w stanie przyćmić każdą radość? Odpowiedź jest oczywista: naszym praprzodkom w każdej chwili groziło niebezpieczeństwo – mogli na przykład zjeść trujące owoce albo stać się strawą dla tygrysa szablozębnego. Aby przetrwać, musieli być wyczuleni nawet na pozory ryzyka. Podczas milionów lat ewolucji w ludzkim mózgu wykształcił się swoisty „sztab kryzysowy” – ośrodek strachu ostrzegający nas przed zagrożeniami i przygotowujący nas do biegu lub konfrontacji – reakcji walki albo ucieczki.

Dziś, przynajmniej w tzw. krajach cywilizowanych, prawdopodobieństwo ataku dzikiego zwierza czy wrogo nastawionego człowieka jest bliskie zeru.

Pierwotne lęki tkwią w nas jednak nadal. Co gorsza, nie dotyczą już tylko natury i tzw. potrzeb podstawowych, związanych głównie z jedzeniem, ubraniem, dachem nad głową. Rozprzestrzeniły się one na bardziej subtelne sfery – jak status, wizerunek w oczach innych. Czy jesteśmy dość popularni? Czy zrobimy karierę, odniesiemy sukces? Niektóre z tych obaw są jak najbardziej uzasadnione, lecz większość czarnych scenariuszy zapewne nigdy się nie ziści.

Popular sitcoms like Seinfeld and Curb your Enthusiasm have made Larry David one of America’s top comedians of the past twenty years. One night he went to Yankee Stadium in New York City to see a game. At one stage, when nothing was happening on the field, his image went up on the big screen.

The entire stadium responded with a standing ovation.

However, as the actor was leaving the stadium, someone leaned out of a passing car and yelled “Larry, you suck!”. David obsessed about that moment all the way home. “Who was that guy? Why would you do something like that?”, he kept asking himself. It was as if the applause of the 50,000 people at the game did not matter – all he had on his mind was that single man.

Why bother with some guy you don’t even know?

David should have been focusing on the euphoria and the other positive emotions that the crowd had instilled in him, argues psychologist Daniel Goleman, who mentions this incident in his book Focus. Easier said than done. Who enjoys being angry and frustrated? Do we really have any influence over how we react to distress, disappointment and trouble?

Programmed to be negative Why do we focus on the negative aspects of life instead on the positive ones? Why are we so insecure? Why do troubles, worries and concerns about the future overshadow every joy? The answer is simple: our forefathers were in danger practically all the time – they could eat poisonous fruit or become a sabre-toothed cat’s lunch. To survive, they had to be alert to even the slightest hint of danger. Over millions of years of evolution, a “crisis response team” has been set up in our brains to protect us from threats and manage our fight or flight response.

Today, at least in the developed world, the odds of being attacked by a savage animal or a hostile person

55

good life

jak się nie zamartwiać

Fałszywi prorocy optymizmu Od lat trenerzy rozwoju osobistego oferują nam antidotum na najbardziej irracjonalne lęki i zmartwienia.

Bądź optymistą!, Myśl pozytywnie!, Uwierz w siebie!

– krzyczą tytuły ich poradników. Czy to skuteczna taktyka? Profesor psychologii Gabriele Oettingen wykazała, że niekoniecznie. Jej prowadzone od ponad 20 lat w Niemczech i USA badania nie pozostawiają złudzeń: bujający w obłokach optymizm, nazywany często myśleniem życzeniowym, skazuje ludzi na rozczarowanie. Frustracją kończy się również przecenianie swoich możliwości.

Osobom, które kończyły studia z wyróżnieniem i widziały się w fotelach prezesów, wiodło się gorzej niż tym, którzy nie byli nawet pewni, czy znajdą jakąkolwiek pracę. Tak samo działo się w przypadku zakochanych do szaleństwa i przekonanych, że z obecnym partnerem spędzą resztę życia – na starość budzili się bez małżonka, dzieci i wnuków – w przeciwieństwie do większości tych, którzy w związek wchodzili bez fanfar.

Przed lekceważeniem rzeczywistości już w latach 30. XX w. ostrzegał filozof Bertrand Russell. W zbiorze esejów Śmiertelnicy i inni zamieścił anegdotę o optymiście, który znalazł się wśród marynarzy dryfujących po morzu na uszkodzonym statku. Im bardziej kurczyły się zapasy żywności, tym goręcej zapewniał załogę, że bez jedzenia człowiek obędzie się

are close to zero. But our primal fears are still there.

To make matters worse, they are no longer limited to nature and basic needs, such as food, clothing and shelter. They have spread out onto more subtle spheres of our lives, such as status and image. Are we popular enough? Will our careers take off? Will we be successful? Some of these fears are justified, but most of our worst-case scenarios are never realised.

The false prophets of optimism For years, self-development trainers have had the recipe for the most irrational of our fears and worries: Think positive, Be an optimist, Believe in yourself – scream the titles of self-help books in large garish fonts. Is this strategy effective, though? Gabriele Oettingen, a professor in psychology, answers decidedly in the negative. The results of the research she has been conducting in Germany and the USA over the past 20 years are unambiguous. Ungrounded optimism, commonly known as wishful thinking, can only lead to disillusionment. Overrating our abilities and potential can also lead to frustration.

Honours graduates who saw themselves as future CEOs fared worse than those who were not even sure that they would find any sort of employment.

The same goes for people who were madly in love and were convinced they would spend their entire lives with their partners. These people usually

jedna z nielicznych potwierdzonych naukowo metod na poprawę nastroju to zapisywanie kilku pozytywnych spraw, które spotkały nas w ciągu dnia. one of the few scientifically proven methods of lifting your mood entails writing down a few positive things that happened on a given day.

56

Kensington?

Mayfair? Hyde Park?

You don’t need to travel far to experience world-class concierge services.

Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw.

With luxuries previously reserved for only the most expensive residences in London, ZŁOTA 44 is the only residential building in Central and Eastern Europe to provide concierge services designed by Harrods Estates Asset Management.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

jak się nie zamartwiać

ended up alone – no partner, no children, and no grandchildren. The opposite generally applied to those who formed relationships without fireworks.

Philosopher Bertrand Russell warned against ignoring reality back in the 1930s. In Mortals and others American essays 1931-1935, he tells an anecdote about an optimist on a damaged ship adrift at sea.

The less food was left, the more ardently he claimed that a person could survive without food for a month, and encouraged the crew to eat up all the supplies in the pantry. Moreover, a rescue boat was bound to appear on the horizon any day now. After a few days, the crew threw the fantasist overboard, and began to rationally share the food. They eventually managed to reach land with the aid of maps.

From despair to satisfaction Our brains process negative information faster and better. This capability may be both helpful and harmful. It is harmful when it results in constant worrying and seeing the dark side of things. It is helpful when it induces us to analyse the possible scenarios and prepare for different eventualities. This is what we refer to as common sense, caution, and the survival instinct. A cheerful pessimist seems to be the best approach in this modern age, where optimism holds sway and is aggressively promoted by the media.

If you believe that you are going to be rich, happy and famous, then you will be. The world will give you whatever it is you really wish and hope for in spades.

This is what the law of attraction is all about, argues Rhonda Byrne in her bestselling book The Secret.

You’d be hard pressed to find a more radical version of positive thinking.

58

Optimism has found a more reasonable friend in positive psychology. Its advocates claim that the centre of fear is useful provided we know how to control it. The idea is to eliminate paranoid fear and despair from our lives, although there is more to it than that.

The ultimate objective is to attain a state of permanent self-satisfaction and to maintain a really positive frame of mind.

The good news is that our primitive, fearful brains can be reprogrammed. The means to the end is being grateful. If nothing brings you joy, then think about whether you know how to appreciate what life has to offer every day. It is natural to complain about your boss, the lack of time, and that burnt dinner. It is much harder to notice all the good things around us. That is why some people make it a habit to think about three good things that happened to them that day. A perfected form of this habit entails writing down a few positive things, no matter how minor. This is just one scientifically proven way to lift your spirits.

It is high time we did away with the conviction that we should always be happy and free from worry. This is simply not true. Do we expect the sun to shine all the time? To have a pleasant breeze? Of course not. We know that after a few days of warm weather, it can turn cold, and it might rain. There could even be a storm.

Life holds similar variety for us. Joy is intertwined with sadness, pride with shyness, and good luck with bad.

There is no point pretending that negative emotions do not concern us. But we should be aware that they do not have to define us. American psychologist Albert Bandura once said “You cannot prevent the birds of worry and care from flying over your head. But you can stop them from building a nest in your hair”. ■

©credits

good life

Monaco?

Singapore? Dubai?

You don’t need to travel far to experience five-star amenities.

Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw.

With Poland’s largest indoor swimming pool, a spa with a Jacuzzi, sauna and a private cinema, ZŁOTA 44 provides a 1,800 square meter recreational floor at your doorstep.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

good life

jak się nie zamartwiać

nawet miesiąc. Można więc śmiało uszczuplać zawartość pokładowej spiżarni. Zwłaszcza że lada chwila na horyzoncie pojawi się okręt z ratownikami.

Po kilku dniach współtowarzysze wyrzucili fantastę za burtę, zaczęli racjonalnie dzielić się żywnością i z pomocą map wreszcie dotarli do stałego lądu.

Od rozpaczy do spełnienia Nasze mózgi lepiej i szybciej przetwarzają informacje negatywne. Ta zdolność raz człowiekowi pomaga, a innym razem szkodzi. Szkodzi, gdy skutkuje nieustannym zamartwianiem się i czarnowidztwem.

nasz prymitywny, zalękniony mózg można przeprogramować. Środkiem do celu może być praktykowanie wdzięczności.

The good news is that our primitive, fearful brains can be reprogrammed. The means to the end is learning to be more grateful.

60

Pomaga, kiedy prowadzi do analizy możliwych scenariuszy i każe przygotować się na różne ewentualności. Zwykliśmy nazywać to rozsądkiem, przezornością, instynktem samozachowawczym. Pogodny pesymista – to chyba najlepszy wzorzec osobowy na nowe czasy, które cechuje optymizm nachalnie lansowany przez media i amerykańskich guru sukcesu.

Jeśli wierzysz, że spotka cię bogactwo, szczęście i sława, na pewno tak się stanie. To, czego w głębi serca oczekujesz i pragniesz, świat da ci z nawiązką. Na tym polega powszechne prawo przyciągania się podobieństw – głosi Rhonda Byrne w popularnym także w Polsce poradniku Sekret. Trudno sobie wyobrazić bardziej radykalną wersję pozytywnego myślenia.

Dużo rozsądniejszego sprzymierzeńca optymizm znalazł w psychologii pozytywnej. Jej zwolennicy twierdzą, że ośrodek strachu jest przydatny, jeśli umiemy sprawować nad nim kontrolę. Oznacza to wyeliminowanie paranoicznej trwogi i rozpaczy z naszego życia. Ale nie tylko. Wyższą szkołą jazdy jest osiągnięcie trwałego samozadowolenia i wspaniałego samopoczucia.

Dobra wiadomość brzmi: nasz prymitywny, zalękniony mózg można przeprogramować! Środkiem do celu może być praktykowanie wdzięczności. Jeśli nic nie sprawia nam radości, warto się zastanowić, czy umiemy docenić to, co każdego dnia daje nam los. Czymś naturalnym jest narzekanie na szefa, brak wolnego czasu czy przypalony obiad. Trudniej dostrzec, ile niemal w każdym momencie mamy powodów do zadowolenia. Dlatego niektórzy rozmyślają o trzech dobrych rzeczach, które spotkały ich w ciągu dnia. Udoskonalona forma tego ćwiczenia polega na zapisywaniu kilku pozytywnych spraw, choćby błahych. To jedna z nielicznych potwierdzonych naukowo metod na poprawę nastroju.

Najwyższa pora odrzucić fałszywe przekonanie, że zawsze powinniśmy być szczęśliwi i wolni od zmartwień. To kompletna bzdura. Czy oczekujemy, że bez przerwy będzie świeciło słońce i wiał przyjemny orzeźwiający wietrzyk? Absolutnie nie. Wiemy, że po dniach pogodnych i ciepłych pojawi się chłodny front, a wraz z nim opady deszczu, a może także niebezpieczne burze.

Podobne urozmaicenia gotuje nam życie: radość przeplata się ze smutkiem, duma z nieśmiałością, a dobra passa z problemami. Nie ma sensu udawać, że tzw. negatywne emocje nas nie dotyczą. Ale trzeba sobie głośno powiedzieć, że nie do nich należy ostatnie słowo. Jak ujął to amerykański psycholog Albert Bandura, „nie możesz sprawić, by ptaki lęku i troski przestały latać nad twoją głową, możesz jednak nie pozwolić, by budowały nad twą głową gniazda”. ■

PROMOCJA

LITWA NASZ SĄSIAD

BLISKO, BEZPIECZNIE, ZDROWO I SMACZNIE

Wilno z lotu ptaka

Niewielka odległość od Polski sprawia, że Litwa może być znakomitym miejscem nawet na krótkie wypady. W 2015 Litwa znalazła się na 3 miejscu wśród miejsc wartych odwiedzenia, zaś rok wcześniej Wilno ogłoszono drugim najciekawszym kierunkiem wyjazdów turystycznych. Według The Huffington Post Travel miasto znalazło się w pierwszej dziesiątce kierunków polecanych dla backpackersów.

Poznawanie Litwy powinno się zacząć od Wilna.

To piękne miasto, położone niczym Rzym na 7 wzgórzach, z wpisaną na listę UNESCO starówką, może się podobać każdemu. Dodatkową wartością dla polskich turystów są liczne polonica. Żelaznym punktem polskich wycieczek jest Ostra Brama z cudownym wizerunkiem Matki Boskiej. Warto wiedzieć, że Ostra Brama, Sanktuarium Miłosierdzia Bożego oraz Kalwaria Wileńska są częścią szlaku papieskiego prowadzącego przez 16 sanktuariów Litwy. Żaden turysta nie będzie w Wilnie głodny mając do wyboru prawie wszystkie rodzaje kuchni.

Pragnienie ugasi wybór świetnych litewskich piw, często warzonych według tradycyjnych metod, a zwykła woda kranowa, którą można pić bez obaw, uznawana jest za jedną z najbardziej czystych w Europie. Nic dziwnego więc, że w 2015 Wilno zostało uznane najszczęśliwszą stolicą w UE. Warto wiedzieć, że nad Wilnem można przelecieć balonem. Jest to jedna z 4 europejskich stolic zezwalających na takie loty.

Bogata baza noclegowa oraz bezpośrednie połączenie lotnicze z Warszawą to kolejne atuty stolicy Litwy.

Blisko Wilna znajdują się Troki z malowniczym zamkiem na wyspie uznawanym za dumę i symbol turystyki litewskiej. Ważnym elementem kultury Trok jest istniejące tu do dziś skupisko ludności karaimskiej sprowadzonej tu przez księcia Witolda.

Szczególnym miejscem na mapie jest umieszczona na liście UNESCO Mierzeja Kurońska z piaszczystymi plażami, drugimi, co do wysokości wydmami w Europie i wspaniałą roślinnością. Znajdujące się tu Połąga i Nerynga to jedne z 4 uzdrowisk litewskich.

Ważnym wydarzeniem lata na Mierzei jest coroczny Festiwal T. Manna odbywający się w Nidzie. Warto pamiętać, że Nida rozwinęła się dzięki T. Mannowi, który z honorarium otrzymanego za Nagrodę Nobla wybudował tu swoją willę i zainwestował w miejscowość.

Lato na Mierzei Kurońskiej to niekończące się możliwości odpoczynku – od biernego wylegiwania się na białym nadmorskim piasku, przez spacery, wycieczki rowerowe, rejsy po morzu i zalewie, po windsurfing, kitesurfing, skoki ze spadochronem i przeloty balonem nad Mierzeją. W rejonie kłajpedzkim znajduje się też jedno z lepszych na Litwie pól golfowych.

Tekst wymienia zaledwie ułamek tego, co oferuje Litwa.

Przyjedź i zobacz!

Zamek w Trokach

Podniebna ścieżka w Oniksztach

Standardy nieruchomości premium w Polsce Tacit Investment to doświadczony inwestor z silną pozycją kapitałową – prekursor na rynku nieruchomości ekskluzywnych w Polsce.

Firmę wyróżnia świadomość biznesu, oryginalny marketing oparty na promowaniu sztuki, a także dbałość o każdy szczegół kolejnych inwestycji.

Cosmopolitan Twarda 4 – ikona warszawskiego skylinu Flagową inwestycją Tacit Investment jest oddany do użytku w 2014 roku apartamentowiec Cosmopolitan Twarda 4, który wyrósł w samym sercu stolicy, tuż przy Placu Grzybowskim.

Twórcą projektu jest jeden z największych architektów XXI wieku, Helmut Jahn, autor m.in. budynku siedziby UE w Brukseli czy State of Illinois Centre w Chicago.

Wysoki na 44 piętra, całkowicie przeszklony i wykończony w najwyższym standardzie Cosmopolitan – szybko stał się ikoną i najważniejszym elementem warszawskiego skylinu. To pierwsza tego typu inwestycja w Warszawie, która tworzy zupełnie nową kategorię budynków apartamentowych w Polsce.

Z każdego z 236 stylowo zaprojektowanych i całkowicie wyposażonych mieszkań rozciąga się spektakularny widok na panoramę całej Warszawy. Przeszklona elewacja sprawia, że wnętrza są jasne i przestronne.

Duże, niepodzielne i otwierane okna stanowią unikatową cechę tej inwestycji. Dębowe podłogi, włoski marmur w łazienkach, ceramika i armatura prestiżowych światowych marek, meble kuchenne i sprzęt AGD najnowszej generacji firmy Miele, wbudowane szafy, przeszklone garderoby, oświetlenie punktowe, rolety i klimatyzacja. Każdy apartament został wyposażony inteligentny systemem zarządzania HMS. Mieszkańcy mają do swojej wyłącznej dyspozycji zlokalizowaną na 4 piętrze strefę relaksu składającą się z pokoju do masażu, sauny suchej i mokrej oraz pomieszczeń klubowych, kuchni i pokoi do spotkań.

Mogą również korzystać z zagospodarowanego przestronnego tarasu o powierzchni 840 m2 z widokiem na Plac Grzybowski i ulicę Emilii Plater. W budynku znajduje się parking podziemny. Apartamentowiec jest chroniony, a jego mieszkańcy mogą korzystać z usług Cosmopolitan Concierge – dostępnych przez 7 dni w tygodniu.

Na 42. piętrze budynku dla mieszkańców Cosmopolitan i ich przyjaciół organizowane są wernisaże i spotkania autorskie. Parter budynku jest całkowicie zagospodarowany, przy patio wychodzącym na Plac Grzybow-

ski znajdują się nowoczesne koncepty gastronomiczne – o co świadomie zadbał inwestor. Nic dziwnego, że Cosmopolitan Twarda 4 uchodzi za najlepszy adres dla osób pragnących korzystać z uroków miasta.

Park Lane – The art of living Wśród inwestycji Tacit Investment znajdują się również inne dobrze znane warszawskie obiekty, takie jak hotel Rialto, ekskluzywny klub rekreacyjno-sportowy Sinnet oraz budynek biurowy przy ul. Karowej.

Najnowszą realizacją spółki jest rezydencja Park Lane – kameralna inwestycja 12 komfortowych apartamentów o powierzchni od 130 do 330 m2, w pełni wykończonych i wyposażonych w najwyższym standardzie, usytuowany przy ul. Podchorążych 83 w Warszawie, tuż przy Łazienkach Królewskich.

Wszystkie apartamenty zostały wykończone w najwyższym standardzie i można się do nich wprowadzić w dniu podpisania umowy zakupu. Sprzęt firmy Miele w kuchni, wyposażenie Duravit, Dornbracht i Kaldewei w łazienkach, gar-

deroby z szafami, pralnia z pralką i suszarką to tylko część tego, co otrzymują klienci decydujący się na zamieszkanie w tak wyjątkowej inwestycji. Wszystkie mieszkania posiadają tarasy i balkony, z których roztacza się widok na Ogród Modernistyczny w Parku Łazienkowskim.

Rezydencja Park Lane to dom stworzony dla osób niezależnych, ceniących sobie spokój, prestiż i komfort.

Najszczęśliwszy adres, blisko centrum, a jednocześnie z dala od zgiełku miasta. Hasło: The art of slow living – idealnie pasuje do tego miejsca i oddaje jego charakter.

Biuro sprzedaży, tel. 535 10 10 10 ul. Twarda 4, Warszawa

people and the world

64

wynalazki

Pr z ysz ło ś ć j e st te raz the future is now Wirtualna waluta bitcoin, jedna z największych innowacji naszych czasów, nie powstałaby, gdyby nie poprzedziły jej wynalazki takie jak: telefon, maszyna szyfrująca czy internet. Ale przede wszystkim nie byłoby jej, gdyby nie była potrzebna. ❚ Bitcoin, the virtual currency and one of the biggest innovations of our tinventions as the telephone, the cipher machine, and the Internet. More to the point, however, is that it would not exist unless there was a need for it. tekst | by tomasz cholaś

© e a st n e w s , s h u t t e r sto c k ( 4 ) , m . p.

R

ok 2015. Po niebie śmigają latające samochody, buty same się sznurują, a życie można sobie wydłużyć nawet o 30−40 lat, wymieniając po prostu zużyte narządy. Tak w 1989 r. wyobrazili sobie świat, w którym teraz żyjemy, twórcy filmu Powrót do przyszłości. I choć, przyznajmy, trochę popłynęli, to wiele wynalazków udało się im przewidzieć. Identyfikacja odciskami palców służy nam chociażby do odblokowania smartfona, a ekopaliwo z odpadów, którym napędzany był filmowy wehikuł czasu, można porównać do używanego dziś biopaliwa np. z oleju rzepakowego. Nowe technologie rzeczywiście zawładnęły naszym światem.

Wrzucamy dziś posty na fejsa i buszujemy po internetowych sklepach, nie zastanawiając się jednak, jakim koszmarem byłoby życie bez lodówki, centralnego

The year: 2015. Flying cars zoom across the sky, shoes lace themselves up, and our life spans have been extended 30-40 years, simply by replacing used organs. This is how the creators of Back to the Future imagined our world would be back in 1989. They might have gone a little over the top, but they still managed to predict quite a few inventions. We now use fingerprint recognition to unlock our cell phones, and biofuel, made from waste, similar to that which powered those onscreen vehicles, is not all that different from the rapeseed biodiesel we use today. New technologies rule our world. We post things on Facebook and rummage through online stores without giving a second’s thought to how Spartan life must have been before refrigeration, central heating, and running water. Somebody invented all those things for

65

ogrzewania czy wody w kranie. Ktoś to wszystko za nas wymyślił. Potrzeba plus geniusz (a nierzadko też przypadek) równa się świetny wynalazek.

6 rano. Irytujący dźwięk i od razu pierwszy z setek wynalazków, które będą nam ułatwiać ten dzień. Pierwszy zegar z budzikiem wynalazł podobno Platon. Zegar wodny wyposażony w gwizdek budził go o świcie na wykłady. Na Wyspach Brytyjskich w czasie rewolucji przemysłowej XIX w. znana była profesja tzw. pukacza, który co rano walił w robotnicze drzwi za pomocą policyjnej pałki albo strzelał w okna z groszku przy użyciu specjalnej pukawki. Choć funkcję budzika zwykle pełni dziś już smartfon, to niedawno 19-latek z Francji wymyślił budzik wyprowadzający nas ze snu przez roztaczanie przyjemnego zapachu, np. kawy.

Już wybudzeni, choć wciąż zaspani, kierujemy swoje kroki do łazienki. Gdy jest po wszystkim, uruchamiamy spłuczkę, a całą resztę załatwiają za nas kanalizacja i filtry. Jeszcze do połowy XX w. nie było jednak tak różowo. „Idzie się”, wołali średniowieczni przechodnie, żeby ustrzec się przed wylewanymi przez okna

66

wynalazki

us. Cross a need with a stroke of genius (and sometimes sheer coincidence) and you get a brilliant invention.

The time: 6 a.m. That irksome sound is the first of hundreds of inventions designed to make our day easier.

The first alarm clock is thought to have been invented by Plato, who had a water clock with an alarm signal wake him up at dawn for his lectures. During the Industrial Revolution in Britain, knocker-ups used to bang on the doors of working class houses with truncheons or fire peas at their windows with blowpipes. Most of us are woken up by our smartphones these days, but recently, a 19-year old Frenchman invented an alarm clock that wakes people up with a pleasant aroma, e.g. coffee. Dutifully awoken, we drowsily stagger to the toilet. Once we’ve flushed, the rest is seen to by the sewage system. But things were not quite so rosy before the mid-20th century.

Passersby used to cry “We are walking”, so as to avoid having waste thrown on them from overhead windows. The sewage system was invented in India 5,000 years ago, while Queen Elizabeth I was the first European to sit on a flush toilet (16th century).

While you’re sitting on the bus taking you to work, you might want to spare a thought for Karl Benz, who invented the automobile in 1885. Benz’s threewheeled vehicle was propelled by a petrol driven internal combustion engine. The use of petroleum, which could be purchased in pharmacies, was met with ridicule (people travelled by four-wheeled horse-drawn wagons at the time). That all changed when Benz’s wife took her children from Mannheim to Phorzheim to show the automobile to the public.

We don’t know who invented the wheel, without which our bus would never have got moving, but it must have been a staggering success. Life gathered pace once people got into their chariots, carts and carriages approx. 3,500 years ago. Transportation became easier than ever, pottery took off, and water mills sprang up everywhere. Your bus ride will be more pleasant with a good read. The alphabet was invented by the Phoenicians in the second millennium B.C., but few people actually used it. Tying knots (kipu) or even worse, etching symbols in stone, required a lot of patience. Reading the morning paper on stone slabs was out of question. The real breakthrough came with the invention of printing.

Gutenberg stole the concept from the Chinese, and in 1450 presented it to Europe. He enhanced the mechanism with movable type copied from Laurens Janszoon Coser. The enterprising Gutenberg worked out a way of creating types and designed his own printing press.

After work, it’s time for the movies. The world went crazy about motion pictures in the late 19th century

© e a st n e w s , g e t t y i m ag e s , s h u t t e r sto c k ( 4 ) , m . p. ( 2 )

people and the world

Accidental inventions

przypadkowe

and the madness continues until this day. Naturally, the Lumière brothers weren’t the first. “Together with my brother, I was the creator of the French cinema, but there was also a Polish man called Kazimierz Prószyński, who was far ahead of us”, recalled Auguste Lumière. So has is it that the Lumières went down in history while few people have heard of the Polish inventor of the pleograph, an early type of movie camera and projector? The French simply had more money, which they used to publicize their invention during a series of shows staged across Paris.

Back home, and it’s time to turn on the washing machine. That’s right. Turn on a machine, as opposed to going down to the river and beating your clothes on the rocks like in the good old days. “Washing is the hardest chore my husband and I do. We do it once a month. It takes up to three or four afternoons and lasts until midnight. I carry the water to the second floor from a tap that is 250 meters away”, complained a reader of a Warsaw daily in the 1960s. The first washing machine was made of wood. It was built in 1851

polietylen (plastik), rentgen, teflon, coca-cola, penicylina, stal nierdzewna, szampan, płatki kukurydziane, zapałki, karteczki post-it ❚ polyethylene (plastic), X-ray, Teflon, Coca-Cola, penicillin, stainless steel, champagne, cornflakes, matches, post-it notes.

7

Aby poprawić jakość marnego wina, mnisi z Szampanii zaczęli je butelkować przed końcem pierwszej fermentacji. Problemem stały się jednak bąbelki, które rozsadzały wtedy szkło, a dziś to znak rozpoznawczy szampana. ❚ To improve the quality of poor wine, Champagne monks began bottling it before the end of the first fermentation. The CO2 bubbles that were formed caused the bottles to burst at the time but today are much desired.

Inżynier Percy Spencer zauważył, że pod wpływem działania radaru rozpuszcza się czekoladowy batonik. Tak doszło do odkrycia działania mikrofal, a w konsekwencji do skonstruowania mikrofalówki. ❚ Engineer Percy Spencer noticed that a chocolate bar melted in his pocket while he was operating a radar. This is how the heating properties of microwaves were discovered. They were later used to design the microwave cooker.

Niezadowolony klient pewnej amerykańskiej restauracji domagał się bardziej chrupiących i cieńszych frytek. Doprowadzony do szału kucharz pociął ziemniaki na plasterki, które smażył tak długo, aż stały się twarde jak kamień. Klientowi takie „frytki” nazwane później czipsami wreszcie zasmakowały. ❚ A dissatisfied client of a US restaurant chain requested crispier and thinner French fries. The chef lost his temper, sliced the potatoes and fried them until they were as hard as rocks. The diner was satisfied with these “fries” which were later dubbed crisps.

20th century inventions

wynalazki XX wieku

people and the world nieczystościami. Na system kanalizacyjny wpadli 5 tys. lat temu Hindusi, a w Europie pierwsza na spłukiwanej toalecie zasiadła w XVI w. królowa Elżbieta I. Jadąc do pracy miejskim autobusem, wspomnijmy Karla Benza, wynalazcę automobilu. Zaprezentowany w 1885 r. trzykołowy pojazd na benzynę sprzedawaną wówczas w aptekach na początku budził jednak tylko śmiech (jeżdżono wtedy 4-kołowymi furmankami). Aż któregoś dnia żona Benza zabrała dzieci na przejażdżkę automobilem z Mannheim do Phorz­ heim, robiąc z tego publiczny pokaz. Nie wiemy, kto wymyślił koło, bez którego nasz autobus nie ruszyłby z miejsca, ale to musiał być hit. Świat nabrał tempa, po tym jak ok. 3500 lat p.n.e. wsiadł do rydwanów, wózków i wozów. Transport stał się dziecinnie prosty, ruszyło z kopyta garncarstwo, zaroiło się od wodnych młynów. Autobusową podróż umili nam dobra lektura. Choć alfabet wymyślili w II tysiącleciu p.n.e. Fenicjanie, to niewielu z niego korzystało. Robienie supełków (czyli kipu) albo co gorsza, rycie w kamieniu to było zajęcie dla cierpliwych, a czytanie porannej prasy z kamiennych tablic nie wchodziło w grę. Dlatego prawdziwą petardą stało się dopiero wynalezienie druku. Gutenberg wykradł pomysł od Chińczyków i w 1450 r. dał go Europie, a po drodze prawdopodobnie podpatrzył jeszcze działanie ruchomej czcionki u Laurensa Janszoona Costera. Obrotny Johann już sam opracował sposób konstruowania czcionek i stworzył własny projekt prasy drukarskiej.

Po pracy na seans do multipleksu. Pod koniec XIX w. świat oszalał na punkcie kina i trwa w tym szaleństwie do dziś. Bracia Lumière oczywiście też nie byli pierwsi. Wraz z bratem byłem twórcą filmu francuskiego, ale istniał również pewien Polak, niejaki Kazimierz Prószyński, który nas znacznie wyprzedził – wspominał Auguste Lumière. Dlaczego więc do historii kina przeszli bracia, a o polskim wynalazcy pleografu, apa-

wynalazki

by an American, James King. We had to wait until the 1930s for the automatic washing machine.

The mad scientist in Back to the Future wants to change the course of history. Or correct it, to be precise. This is what has driven nearly every inventor, although happenstance has sometimes played a part. This is best illustrated by the case of Alexander Fleming. Disheartened by his failure to find a “wonder drug”, he decided to clean up his lab. While removing bacteria from Petri dishes, he noticed a bluish mould that had no bacteria cultures around it. This is how he discovered penicillin, a potent remedy that cures infectious diseases. Officially, though, it’s all about pushing the envelope. “My work was not pursued in order to gain the praise I now enjoy, but chiefly from a craving after knowledge”, said Anton van Leeuwenhoek after improving the microscope.

Aviation pioneers, the Wright brothers, took humanity to a whole new level, but they mainly wanted to profit from their invention. Their fear of Alberto Santos-Dumont’s spies (believed to be the first inventor of the aeroplane), led them to relocated the testing ground of their prototype flying machine to a pasture near Dayton. They prohibited photography and refused to demonstrate it until they had made a deal to have it put into mass production.

But not every invention has a chance to change our lives – only those born out of a genuine need will find practical applications. The concept of a cryptocurrency, e.g. bitcoin, was first described in 1998, but the need for a virtual currency only became evident after the 2008 crisis. This is when computers issued the first bitcoins, or sequences of encrypted characters. The undermined trust in financial institutions and the need to create a currency that could withstand any crisis and government finally changed people’s attitudes. But every new invention needs someone to give it a chance. This was provided by Gavin Andresen who bought 10,000 Bitcoins for USD 50,000 in 2009. Today, they are worth USD 6.5 million.

Dzięki wynalezionemu w 1926 r. noktowizorowi żołnierze mogą dostrzec swoich przeciwników w warunkach znikomego (bliskiego zeru) oświetlenia. Trwają prace nad wykorzystaniem noktowizji w okularach, telefonie i samochodzie. ❚ Thanks to the night vision device, invented in 1926, soldiers can spot the enemy in levels of light close to total darkness.

There are efforts afoot to use night vision functions in glasses, phones and cars.

©credits

Pierwszym na świecie komputerem elektronicznym był zbudowany w 1946 r.

ENIAC, w którym wykorzystano technikę lampową. ❚ The world’s first computing machine, ENIAC, was designed in 1946. This first generation computer was driven by vacuum tube technology.

68

© g e t t y i m ag e s ( 6 ) , s h u t t e r sto c k ( 5 ) , m . p. ( 2 )

najważniejsi wynalazcy ❚ Most prominent inventors

Leonardo da Vinci

Thomas Alva Edison

Nikola Tesla

Alexander Fleming

Benjamin Franklin

Alexander Graham Bell

Alessandro Volta

Kazimierz Funk

ratu do wykonywania zdjęć i projekcji filmów, mało kto słyszał? Francuzi mieli po prostu więcej pieniędzy, które przeznaczyli na wzmożoną akcję marketingową, czyli serię pokazów w całym Paryżu.

Po powrocie do domu warto nastawić pranie. Nastawić, a nie iść z nim do rzeki, a potem uderzać kijem albo o skały, jak to dawniej robiły kobiety. Najcięższa praca, jaką wykonujemy z mężem raz na miesiąc, to pranie. Zabiera nam trzy–cztery popołudnia i trwa do północy. Noszę wodę na drugie piętro z odległego o 250 m kranu – żaliła się w warszawskiej prasie czytelniczka jeszcze w latach 60. Pierwsza pralka była drewniana, a skonstruował ją w 1851 r. Amerykanin James King.

Na automat musieliśmy poczekać do lat 30. XX w.

W 1917 r. po raz pierwszy w USA pojawiły się karty z metalu, które upoważniały do wzięcia kredytu w kilku sklepach. Karty dla wygody dość szybko zamieniono na plastikowe. Takie były początki karty płatniczej. ❚ In 1917, an American company introduced metal cards that entitled its customers to credit in several stores. These cards were rather quickly replaced with plastic ones for more convenience.

Modern inventors design and construct things in order to win the Nobel Prize. Or the Albert Einstein Award. But they need to be careful. If they fail, they might just end up with an Ig Nobel Prize. This is a parody of the Nobel Prize awarded to the creators of the funniest, but nevertheless ingenious, achievements of scientific value. Professor Andre Geim is the only person to have received both awards. Geim was awarded the Nobel Prize for his research on graphene and the Ig Nobel Prize for levitating a frog. And although the Americans are currently at the top of the patent table, the Swedes, true to their compatriot Alfred Nobel, are definitely a nation of inventors.

The pacemaker, the thermometer, the safety belt,

Walizki na kółkach po raz pierwszy trafiły do sprzedaży w 1970 r., choć ich wynalazcy Bernardowi Sadowowi początkowo trudno było znaleźć na nie kupców. Śmiano się, że nikt nie będzie chciał ciągnąć ze sobą bagażu na kółkach. ❚ The wheeled suitcase was first introduced in 1970, although its inventor, Bernard Sadow, initially struggled with poor demand. It was thought that nobody would want to wheel luggage around.

Telefon komórkowy ❚ The mobile phone

Radar ❚ The radar

69

people and the world

wynalazki

Łaziki marsjańskie to od lat specjalność młodych polskich naukowców. ❚ Poles have long been members of the elite group of constructors of the Martian rover.

polskie wynalazki ❚ Polish inventions

łazik marsjański ❚ marTIAN rover (1) drabina Szczerbowskiego ❚ Szczerbowski’s ladder (2) grafen ❚ graphene (3) projektor filmowy (Prószyński) ❚ film projector (Prószyński) (4) 1

kamizelka kuloodporna ❚ bulletproof vest (5) klisza barwna ❚ colour film (6)

2

3

4

Jan Szczepanik i Kazimierz Żegleń stworzyli pierwszą kamizelkę kuloodporną. Szczepanik był tak pewien jej skuteczności, że wypróbował ją na sobie. Jedwab ułożony w odpowiednie sploty wzmocnione dodatkowo metalowymi płytkami zatrzymał kulę wystrzeloną z pistoletu w stronę wynalazcy. ❚ Jan Szczepanik, Kazimierz Żegleń came up with the idea and designed the first ballistic vest. Szczepanik was so certain of its effectiveness that he tested it on himself. His vest of silk woven in a specific way, additionally reinforced with metal plates, managed to stop a bullet.

hologram ❚ hologram (7) melex ❚ melex (8) lampa naftowa ❚ kerosene lamp (9)

5

6

70

7

Melexy, elektryczne autka sunące po golfowych polach świata, zaprojektowano w fabryce w Mielcu. ❚ The Melex, or electric golf cart, which is a familiar sight on golf courses everywhere, was designed in Mielec.

8

9

© f o ru m ( 2 ) , s h u t t e r sto c k ( 7 ) , m . p. ( 3 )

odkurzacz ❚ vacuum cleaner

home appliance inventions

sprzęty domowe

Zwariowany naukowiec z Powrotu do przyszłości chce zmienić bieg historii. Właściwie ją poprawić. To jeden z motywów działania wszystkich wynalazców świata, którym czasami musiał pomóc przypadek. Tak jak Aleksandrowi Flemingowi, który zrezygnowany niepowodzeniami w szukaniu „cudownego leku” postanowił posprzątać swoje laboratorium. Przy usuwaniu bakterii z naczyń zauważył niebieską pleśń, wokół której nie było bakterii. Tak odkrył penicylinę, lek na choroby zakaźne. Oficjalnie jednak zawsze chodziło o przesuwanie granic. Tego, co robiłem, nie robiłem nigdy dla sławy, jaką się teraz cieszę, lecz głównie dla zaspokojenia głodu wiedzy – tłumaczył Anton van Leeuwenhoek, który udoskonalił mikroskop.

Pionierzy awiacji, bracia Wright, którym zawdzięczamy wynalezienie samolotu, chcieli przede wszystkim na swoim wynalazku zarobić. W obawie przed szpiegami Alberta Santosa-Dumonta (uważanego przez wielu za pierwszego wynalazcę aeroplanu) przenieśli testy swojego prototypu samolotu na pastwisko pod Dayton. Zabronili go fotografować i odmawiali dalszych pokazów do czasu podpisania kontraktu na masową produkcję.

Nie każdy wynalazek ma jednak szansę zmienić rzeczywistość. Tylko te, których matką była potrzeba, wchodzą do praktycznego zastosowania. Ideę kryptowaluty takiej jak bitcoin po raz pierwszy opisano w 1998 r. Ale potrzeba wirtualnego pieniądza zaistniała dopiero po kryzysie 2008 r. i wtedy właśnie komputery wyemitowały pierwsze bitcoiny, czyli ciągi zakodowanych znaków. Ograniczone zaufania do instytucji finansowych i potrzeba stworzenia pieniądza, którego nie mógłby popsuć żaden kryzys ani rząd, sprawiły, że przestano w końcu traktować internetową walutę jak zabawkę. Trzeba było tylko w nowy wynalazek uwierzyć i dać mu szansę. Zrobił to Gavin Andresen, który w 2009 r. za 50 tys. dol. kupił 10 tys. bitcoinów. Dziś warte są 6,5 mln dol.

Współczesny wynalazca wymyśla i konstruuje, żeby dostać Nobla. Ewentualnie Nagrodę Alberta Einsteina. Musi jednak uważać, bo jak mu coś nie wyjdzie, to może się załapać na Ig Nobla, czyli anty-Nobla, przyznawanego autorom najzabawniejszych, choć pomysłowych badań (które jednak mają naukową wartość). Prof. Andriej Gejm jako jedyny człowiek w historii dostał obie te nagrody: Nobla za badania nad grafenem i anty-Nobla za doprowadzenie żaby do stanu lewitacji. Choć w ilości wydawanych dziś patentów królują Amerykanie, to narodem ze smykałką do wynalazków są rzecz jasna Szwedzi, wierni uczniowie dziadka Alfreda. Rozrusznik serca, termometr, pasy bezpieczeństwa, zamek błyskawiczny to właśnie szwedzka myśl technologiczna. W plebiscycie Polityki na najważniejszy wynalazek XX w. zwyciężył telefon komórkowy, który służy nam przez cały dzień. Trudniej byłoby wybrać wynalazek XIX stulecia, czyli wie-

potrzeba – to ona popchnęła wynalazców sprzętów domowych do ułatwienia sobie życia. ❚ necessity was what pushed inventors of home appliances to make their lives easier.

Stary wentylator, pudełko po mydle, poszewka od poduszki i kij od szczotki.

Z tych elementów James Spangler, uczulony na kurz dozorca domu towarowego, skonstruował pierwszy przenośny odkurzacz. ❚ An old ventillator, an empty soap box, a pillow case and a broom stick. These were the parts used by James Spangler, a store janitor allergic to dust, to make the first mobile vacuum cleaner.

zmywarka ❚ dishwasher Amerykańska gospodyni domowa Josephine Cochrane, wściekła na służbę, że podczas zmywania ciągle tłucze jej zastawę, wspólnie z zatrudnionym mechanikiem skonstruowała zmywarkę. Był rok 1886. ❚ American housewife Josephine Cochrane was annoyed with her servants, who kept breaking her china.

One day, she decided to design a dishwasher together with a mechanic she hired.

That was in 1886.

żelazko ❚ iron Przodkiem dzisiejszych żelazek był używany na Dalekim Wschodzie rondel z rozżarzonym węglem. Z czasem żelazka wyposażono we własne zamknięte „palenisko”, a w końcu w duszę – sztabkę rozgrzanego żelaza. Niektóre ważyły nawet 7 kg. ❚ The ancestor of today’s irons was a pan with a piece of hot charcoal inside used in the Far East. Over time irons were fitted with a closed “furnace” and eventually with slugs, or heated slabs of metal.

Some would weigh up to 7 kg.

71

people and the world ku wynalazków (to wtedy powstały m.in.: kuchenka gazowa, silnik spalinowy, żarówka czy rower). Łatwiej powiedzieć, co się wtedy zmieniło. Wszystko. Żyjemy w świecie innowacji. Auta bez kierowcy, okulary Virtual Reality, prąd bez kabla − te technologiczne hity już pukają do naszych drzwi. Każdy chciałby coś wynaleźć, choć wydaje się, że wszystko już zostało wynalezione (rekordzista, Japończyk Shunpei Yamazaki, opatentował ponoć 4063 wynalazki).

Reszta, choć nie umie nic nowego skonstruować, potrafi przewidzieć, co już niedługo będzie wymyślone. Czekamy na pierwsze drukarki 3D w naszych domach, napęd mikrofalowy czy rozwój rozszerzonej rzeczywistości i sztucznej inteligencji. A także na wynalazki, które mają naprawić zepsuty przez ostatnie 200 lat świat, a więc chociażby „polskie” perowskity − materiał fotowoltaiczny umożliwiający montowanie ogniw słonecznych na każdej powierzchni, np. na naszej kurtce − oraz przełomowe rozwiązania medyczne przede wszystkim w onkologii. Pewnie się doczekamy. ■

wynalazki rozrywkowe

most entertaining

wynalazki

and the zipper are all Swedish. The most important 20th-century invention, according to a poll conducted by Polityka magazine, is the cell phone, which serves us all day long. Selecting the most important 19th-century invention (the gas cooker, the internal combustion engine, the light bulb, or perhaps the bicycle) would be a much more daunting exercise. It’s much easier to say what changed back then.

In a word – everything.

We live in a world of innovations. Self-driving cars, virtual reality headsets, wireless chargers – all these inventions are on our doorstep. We’d all like to invent something, even though it seems that everything has already been invented (Shunpei Yamazaki, the most prolific inventor in history allegedly holds 12,561 patents). The rest of us might not be able to invent anything, but we can still predict what will be invented in the not-so-distant future. We look forward to the first 3D home printers, the resonant cavity thruster, and the development of augmented reality and artificial intelligence, as well as inventions that have the potential to improve the planet, which has deteriorated (read: been contaminated) over the last 200 years (there are always some side effects), including “Polish” perovskites, i.e. photovoltaic materials that make it possible to install solar cells on any surface, including your clothing, and medical breakthroughs, mainly in the field of oncology. These are all in the pipeline. ■

coca-cola, karuzela, instrument muzyczny, telewizja (plazma, LCD, LED), filmy 3D ❚ Coca-Cola, merry-go-around, musical instruments, television (plasma, LCD, LED), 3D movies;

Do 1903 r. szklanka wynalezionej przez Johna Pembertona coca-coli zawierała 9 mg kokainy. Napój był początkowy sprzedawany w aptece, gdyż w zamierzeniu miał uśmierzać ból głowy. ❚ A glass of Coca-Cola, invented by John Pemberton, contained 9 mg of cocaine until 1903. The beverage was initially sold by pharmacies, as it was intended to relieve headache.

72

Karuzela wywodzi się nie z zabawy, lecz z gier wojennych i turniejów rycerskich zwanych z francuska carrousel, a polegających m.in. na trafianiu przez konnego jeźdźca włócznią do pierścienia. ❚ The merry-go-around was not created for amusement, but for war games and tournaments. Known as the carrousel in French, it was originally used to train cavalry to spear a ring.

©get tyimages (2), shut terstock

Pierwszym znanym nam instrumentem jest flet mający 35 tys. lat, wykonany z kości gigantycznego sępa. Znaleziono go w Ach Halley w południowych Niemczech. ❚ The first known musical instrument is a 35,000-yearold flute made from a giant vulture bone. It was discovered in Ach Halley in southern Germany.

polish hits

jabłka

P ol ska to jabłka poland means apples Jesteśmy światową potęgą w zbiorach i eksporcie jabłek. To powód do dumy, ale i wyzwanie. ❚ We are the world leader in harvesting and exporting apples. This is certainly something to be proud of, but staying there is also a great challenge. tekst | by mirosław konkel

Reneta kontra gala i fuji W 2014 r. w Polsce zebrano 3,2 mln ton jabłek, w 2015 – 4 mln ton, a obecny sezon ma się zakończyć wynikiem 3,5 mln ton. Popyt wewnętrzny nie jest w stanie wchłonąć takiej ilości. Dlatego dużą część produkcji już niemal od sadzonki prowadzi się z myślą o rynkach zagranicznych, czego nie zmieniło nawet wprowadzone dwa lata temu przez Moskwę embargo. Wielu sadowników w rosyjskich sankcjach widzi wręcz szansę. Nie próżnują, szukając nowych, chłonnych kierunków zbytu. Serce rośnie na wieść o setkach kontenerowców, które z naszymi jabłkami płyną do tak odległych krajów jak Egipt, Arabia Saudyjska czy – od tego roku – Chiny. Dużo sobie też obiecujemy po rozmowach z kontrahentami z Wietnamu. Warto również wspomnieć o dostawach do Włoch, Francji i Wielkiej Brytanii.

Gdzie jeszcze można kupić polskie jabłka? Na Dalekim Wschodzie – Singapur, Hongkong czy Indie. Na zachodzie – Kanada. Na południu – Senegal, Gabon. Na północy z kolei to Norwegia. Z bliższych miejsc w Europie to Czechy, Rumunia, Bułgaria – w rozmowie z portalem PolandWeek wymienia Roman Jagieliński, były wicepremier i minister rolnictwa, założyciel Grupy

74

“I was flying a propeller plane to Poland in 1948, when I threw an apple left over from dessert out of the window. I often wonder where it landed and what happened to it”, Spanish painter Pablo Picasso wrote in his diary. Perhaps someone picked the fruit up, washed it and ate it. In the 1940s and 1950s, apples were a rarity in Poland, even in the countryside. Who would have thought that we would one day become a European, and even international, powerhouse in cultivating and exporting apples?

The Rennet vs Gala and Fuji Some 3.2 million tonnes of apples were picked in Poland in 2014. In 2015, it was 4 million tonnes, and this season’s harvest is expected to reach 3.5 million tonnes. Internal demand is incapable of consuming these sorts of quantities. That is why a large portion is destined for foreign markets right from the seedling. The Russian embargo has not affected this trend in the slightest. Many orchardists even see the Russian sanctions as an opportunity. They have not been idle, but keep looking for new, absorbent markets.

The news of hundreds of containers filled with our apples sailing to distant countries such as Egypt, Saudi Arabia and – as of this year – China, are a source of pride and joy. Talks with prospective purchasers from Vietnam are also promising. Apart from these faraway destinations, Polish apples are being exported to Italy, France and the UK. Where else are they available? “In the Far East i.e.

Singapore, Hong Kong and India. Canada in the West. Senegal and Gabon in the South. Norway in the North. Within Europe, Polish apples are exported to the Czech Republic, Romania and Bulgaria”, says Roman Jagieliński, former Deputy Prime Minister and Agriculture Minister, founder of the Roja Group of

© aw l / b e w

K

iedy w roku 1948 leciałem niedużym samolotem śmigłowym do Polski, rzuciłem przez okienko jabłko, które mi zostało z deseru. Często zastanawiam się nad tym, gdzie upadło, co się stało z tym jabłkiem” – zapisał w swoim dzienniku hiszpański malarz Pablo Picasso. Być może ktoś owoc ten podniósł z ziemi, umył i zjadł ze smakiem.

Bo w latach 40. i 50. XX w. jabłko w naszym kraju było rarytasem, nawet wśród mieszkańców wsi. Kto mógł wtedy przypuszczać, że staniemy się europejską, ba!

– światową potęgą w produkcji i eksporcie jabłek?

75

©credits

polish hits Producentów Owoców Roja. A Mirosław Maliszewski, prezes Związku Sadowników RP, dodaje, że szczególnie obiecującym rynkiem wydaje się Azja. Chińczycy – podkreśla – gotowi są kupić nawet 100 tys. ton owoców, jeśli będą spełniały ich wyśrubowane standardy jakości. Optymistą jest również Eberhard Makosz, przewodniczący Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych. Jak przewiduje, eksport jabłek może wzrosnąć nawet do 1,2 mln ton, czyli do poziomu sprzed 2014 r.

Wiąże się to jednak – wskazuje ekspert – z koniecznością spełnienia kilku warunków. Po pierwsze, ofertę handlową należy dostosować do zapotrzebowania na danym rynku. Po drugie, trzeba natychmiast reagować na zamówienia składane przez zagranicznych kontrahentów. Po trzecie, jakość owoców musi być naprawdę dobra.

Odmianą o największym potencjale eksportowym jest gala – dzięki atrakcyjnemu wyglądowi (mocno prążkowane zabarwienie) i wysokim walorom smakowym. Za granicą chętnie kupowane są także idaredy, championy, jonagoldy i kilka ich mutantów. Wśród ja-

jabłka Fruit Producers, in an interview with the PolandWeek portal. Mirosław Maliszewski, President of the Polish Union of Orchardists, adds that Asia seems to be a very promising market. The Chinese, he argues, are willing to purchase up to 100,000 tonnes of fruit provided they meet their strict quality standards.

Eberhard Makosz, Chairman of the Society for the Development of Dwarf Orchards, is equally optimistic. According to some estimates, apple exports could increase by as much as 1.2 million tonnes i.e. to the levels recorded prior to 2014. However, he claims that this presupposes that several conditions are met.

Firstly, whatever we offer has to be tailored to the needs of the given market. Secondly, orders placed by foreign purchasers have to be responded to instantly.

Thirdly, the quality of the fruit must be very high.

The variety with the greatest export potential is the Gala, which owes its popularity to its attractive appearance (stripy colouring) and excellent taste. Other varieties popular abroad include the Idared, Champion, Jonagold, and a few mutants. The Mutsu is the

błek o zielonej skórce popularnością cieszy się mutsu.

A gatunek szczególnie pożądany w Europie to fuji.

Co równie istotne: do łask wracają popularne jeszcze dwie, trzy dekady temu antonówki, papierówki i kosztele. Pytają o nie m.in. 50-latkowie, którzy chcą poczuć smaki, jakie zapamiętali z ogrodów swoich dziadków.

Owoce te cechuje niezwykła odporność na mrozy, choroby i szkodniki, przez co często nie potrzebują oprysków. Coraz więcej starych odmian – królowa renet, sztetyna zielona, a także ananas berżenicki, malinówka, kosztela, kronselka – podbija polskie sady ekologiczne (i przydomowe ogródki). Stają się specjalnością lokalnych targowisk, ale i wielkomiejskich slowfoodowych degustacji.

Na co liczą sadownicy, którzy zainwestowali w przedwojenne, często XIX-wieczne odmiany jabłek? W dużym stopniu na rynek wewnętrzny. Pierwsze próby promocji prowadzone przez Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych pokazały, że – mimo wyższej ceny – polski konsument jest zainteresowany odmianami wysokiej jakości. Ale producenci ci mają też nadzieję na eksport do krajów wysokorozwiniętych. Nie brakuje tam klientów, którzy zmęczeni przemysłową żyw-

76

most popular of the green apples. The Fuji is the favourite in Europe.

Interestingly, cultivars which were popular 20-30 years ago, e.g. the White Transparent and the Kosztela, are making a comeback. They are popular with people in their fifties, who want to rediscover the taste of the apples they knew as children. The fruit is particularly immune to freezing temperatures, diseases and pests, which means they do not need a lot of chemical spraying. The queen of Polish Rennets, the Sztetyna Zielona, along with other Polish cultivars, such as the Berżnik Ananas, Malinówka, Kosztela, and Kronselka, are being more widely cultivated by Polish organic orchards (and home gardens). They are becoming a speciality product of local markets and slow food events held in large cities.

What are the expectations of orchardists who have invested in re-cultivating pre-war cultivars – some dating back to the 19th century? Primarily, they intend to sell them on the domestic market. Initial attempts to promote these varieties, undertaken by the Society for the Development of Dwarf Orchards, have shown that the Polish consumer is prepared to pay

© pa p ( 2 ) , s h u t t e rsto c k

Coraz więcej starych odmian – królowa renet, sztetyna zielona, a także ananas berżenicki, malinówka, kosztela, kronselka – podbija polskie sady ekologiczne. more and more old cultivars like queen of all rennets – Sztetyna Zielona, Berżnik Ananas, Malinówka, Kosztela, and Kronselka, are cultivated in Polish organic orchards.

nością, byle jaką i bez smaku, coraz chętniej sięgają po lokalne wyroby.

Małe jest piękne Niebiańsko słodkie, ale i wykręcająco kwaskowate.

Czerwone, żółte, zielone. Polska ma najbardziej zróżnicowane pod względem koloru, aromatu i smaku jabłka w Europie. Jednak jeszcze kilka lat temu za granicą mało kto o tym wiedział. Zmienił to międzynarodowy szum wywołany rosyjskim embargiem – nagle nasze jabłka stały się silną, rozpoznawalną na całym świecie marką. Po uderzających w naszych sadownikach decyzjach Kremla zachodni dziennikarze robili sobie

słodkie, kwaskowate, Czerwone, żółte, zielone.

Polska ma najbardziej zróżnicowane jabłka w Europie. sweet, sour, red, yellow and green. poland has the greatest variety of apples in europe.

zdjęcia, jak jedzą jabłka z polskich sadów. A w Wielkiej Brytanii opublikowano nawet listę sklepów, w których można było je kupić.

Ta bezpłatna reklama oddziaływała jednak przez krótki czas i nie była w stanie zastąpić efektywnej strategii marketingowej czy nowoczesnego systemu identyfikacji wizualnej pozwalającej zagranicznym konsumentom dowiedzieć się, skąd pochodzą owoce. Branżowe organizacje producenckie za punkt honoru wzięły więc wytworzenie rozpoznawalności produktu. Z pomocą przychodzą im nowe technologie. Przykładem są przylepiane do skrzynek,

78

jabłka a premium for top-quality cultivars. But these producers are also hoping to export them to highly developed countries. There is no shortage of people who are fed up with the blandness of processed food and are willing to buy local produce.

Small is beautiful Divinely sweet but also mouth-twistingly sour. Red, yellow, green. Poland truly has the best – and most varied in terms of colour and taste – apples in Europe. Only a few years ago, however, very few people outside the country had any idea of what fruit gems Poland had in store. All this changed with the international media attention that followed the announcement of the Russian embargo. Polish apples became a strong, recognised brand all over the world overnight. No sooner had the Kremlin made its decision, which threatened the operations of Polish orchardists, when Western journalists began posting images of themselves eating Polish apples. A list of stores that stocked Polish apples was published in the UK. This free promotion did not last long and in any case was no substitute for an effective marketing strategy and a modern identification system that would enable foreign consumers to see where the fruit came from. Trade organisations of producers took up the challenge to make the Polish product known. They availed themselves of new technologies. Special stickers featuring a logo and QR code were stuck on apple crates and individual fruits.

As much as 70 per cent of Polish production consists of industrial apples, which cannot be exported, except as jams, concentrates, juice and alcoholic beverages.

“Over the long term, apart from winning non-European markets, our hopes for an increase in demand for Polish fruit rest on the expansion of certain industry sectors”, says Jan Gmurczyk, an economist and columnist on the Civic Institute portal.

Even small craft plants have started making juice – natural, pressed juice. What once seemed drawbacks – small scale of production, hand-me-down recipes, and antiquated manufacturing methods – have become decided pluses. Apple presses, some of them mobile, have been popping up in Lesser Poland, the Nowy and Stary Sąd regions, and Mazovia. Dariusz Jezierski, an owner of such a mobile device from the Łódź voivodeship, has been travelling the length and breadth of the country encouraging producers to make fruit juice out of their excess.

Time for cider A nostalgia for old traditions has spread across the world. This is backed up by the conviction that local produce is better and healthier than the processed industrial foods available in supermarket chains.

© a g e n c j a g a z e ta

polish hits

polish hits

jabłka napój zaliczany do wyrobów winiarskich o niskiej zawartości alkoholu (4–7 proc.). Jego krajowa produkcja ma w tym roku wzrosnąć do 15 mln litrów.

Według prognoz w ciągu najbliższych kilku lat roczna sprzedaż tego trunku w Polsce osiągnie 40 mln litrów.

Nie dość tego – krajowy rynek jest w stanie wchłonąć 70 mln litrów cydru rocznie, odbierając 2 proc. wartości rynkowi piwa, z którym konkuruje.

Polscy sadownicy prześcigają się w pomysłach na podbój świata. Ciekawe, co jeszcze z jabłek zdołają wycisnąć! ■

ale i pojedynczych owoców etykiety zawierającej logo i kod QR. Aż 70 proc. polskiej produkcji to jabłka przemysłowe, które na eksport się nie nadają. Chyba że w formie dżemów, koncentratów, soków i wyrobów alkoholowych. W dłuższym horyzoncie czasu nadzieję na wzrost popytu na polskie owoce oferuje – obok podboju pozaeuropejskich rynków – rozwój niektórych gałęzi przetwórstwa – potwierdza na portalu Instytutu Obywatelskiego ekonomista i publicysta Jan Gmurczyk.

Nawet małe rzemieślnicze zakłady zaczęły robić soki.

Naturalne, wyciskane. To, co wcześniej wydawało się ułomnością – niewielka skala produkcji, babcine receptury i staroświeckie metody wytwarzania – stało się atutem. W Małopolsce, na Sądecczyźnie i Mazowszu pojawiły się tłocznie, z czasem też mobilne.

Czas na cydr Na świecie rośnie nostalgia za tradycją, którą wzmacnia przekonanie, że lokalne towary są lepsze i zdrowsze niż przemysłowa żywność z sieci handlowych.

Na tej fali karierę robią małe regionalne browary. Jeden z krajowych portali dla miłośników chmielowego trunku przekonuje, że jabłko pasuje do piwa jak śliwka do schabu. Zachwala m.in. produkt Browaru Staropolskiego – pięknie mętne piwo z dodatkiem syropu o smaku pieczonego jabłka wzbogaconego startym cynamonem.

Kolejnym polskim hitem eksportowym może stać się też cydr, zwany jabłecznikiem. To fermentowany

80

granny smith

antonówka

reneta

kosztela

rubin

lobo

bojken

golden

ligol

kortland

jonagold

malinowe

papierówka

eliza

champion

gala

gloster

idared

© t e r e s a t u l e j a ( 1 7 ) , m . p.

Small craft breweries have benefited from this trend.

One of the Polish portals for beer lovers argues that apples go with beer like plums with pork. The portal recommends a product available from Browar Staropolski – a murky beer with a drop of syrup with a baked apple flavour spiced up with cinnamon.

Cider may well become another popular Polish export. This fermented apple beverage is classified as a low-alcohol wine product (4-7 per cent). Its domestic production could reach 15 million litres this year.

According to some estimates, annual cider sales will be 40 million litres in a few years. Interestingly, the domestic market is capable of consuming 70 million litres of cider annually. It might even slice 2 per cent off the market share claimed by beer – its main competitor.

Polish orchardists just cannot stop coming up with new ideas on how to take over the world. Let’s see what else they can squeeze out of our apples. ■

L i f e Sto ry

andrzej wajda

P ożegnanie z mistrzem farewell to the master W polskim kinie wciąż trwa żałoba po śmierci Andrzeja Wajdy i trwać będzie jeszcze długo. Tym bardziej że 13 stycznia na ekrany kin wejdzie filmowy testament legendarnego reżysera – dramat Powidoki. ❚ Polish cinema is still reeling from the death of Andrzej Wajda and will be in mourning for a long time. All the more so as the legendary director’s last cinematic will and testament – the drama Afterimage – opens on 13 January.

A

ndrzej Wajda pożegnał się z widzami tak, jak to umiał najlepiej – znakomitym filmem.

Legendarny reżyser na jego bohatera wybrał jedną z najtragiczniejszych postaci polskiej sztuki, Władysława Strzemińskiego (1893–1952).

Jak mawiał Wajda: „Człowieka niezłomnego, pewnego drogi, po której kroczy. Przez całe życie oddanego sztuce nie dla wszystkich”, oraz artysty, który nie poddał się obowiązującemu systemowi, co miało dlań dramatyczne skutki. Powidoki (które tytuł wzięły od cyklu obrazów malarza) swoją światową premierę miały już we wrześniu w Toronto, a europejską – w ramach Festiwalu Filmowego w Rzymie. Zasłużony mistrz Jedi polskiej kinematografii, Andrzej Wajda, sięga po kolejny gorzki epizod z brutalnej historii swojej ojczyzny – pisał wówczas Hollywood Reporter, a krytyk magazynu Variety dodawał: To smutny portret polskiego artysty, który – w przeciwieństwie do opowiadającego tę historię reżysera – został pokonany przez zmiany polityczne, które miały wpływ na sztukę.

Film o niszczeniu niepokornego człowieka przez komunistyczne władze wybrano na reprezentanta Polski w walce o Oscara 2017 w kategorii obraz nieanglojęzyczny, co nie wszystkim rodzimym krytykom się po-

82

Andrzej Wajda has parted with his audience in grand style – with an excellent biopic. The legendary director has put the spotlight on one of the most tragic figures of Polish art, Władysław Strzemiński (1893-1952).

Wajda once said: “He was unwavering and certain that he had chosen the right path. All his life, he was committed to art that was not for everyone. He was an artist who refused to submit to the demands of the system, and that had dire consequences for him.” Afterimage (the title was inspired by a series of Strzemiński’s paintings) had its world premiere in Toronto in September and saw its European premiere at the Rome Film Festival. “The veteran Jedi master of Polish cinema, Andrzej Wajda revisits another bitter episode from his homeland’s brutal history”, wrote Hollywood Reporter, while Variety added: “It is a somber portrait of a Polish artist who, unlike his portraitist here, was defeated by the fickle shifts of political ideology imposed on art.”

The film, which is about the annihilation of an uncompromising individual at the hands of the Communist authorities, was selected to fly the Polish flag at the 2017 Academy Awards in the Best Foreign Language Film category. This choice was not universally approved by Poland’s film critics. Some argued that

©credits

tekst | by diana rymuza

83

©credits

Rok 2000 – Andrzej Wajda odbiera z rąk Jane Fondy Oscara za całokształt twórczości. ❚ Andrzej Wajda receives a Lifetime Achievement Academy Award from Jane Fonda in 2000.

dobało. Pojawiły się zarzuty, że tematyka Powidoków (pokazanych też na festiwalu w Gdyni) może być dla zagranicznych odbiorców niezrozumiała, tak jak mętne się mogą wydać widzom manifesty artystyczne i teksty teoretyczne Strzemińskiego, których wiele do opowieści włączono. Ale kto, jeśli nie Andrzej Wajda?

Ikona kinematografii jest przecież (obok Krzysztofa Kieślowskiego) najbardziej znanym i cenionym polskim reżyserem na świecie. Laureatem Złotego Lwa, Złotego Niedźwiedzia i nagrody Amerykańskiej Akademii Filmowej za całokształt twórczości. W jednym recenzenci są niemal zgodni – Powidoki to wielki powrót do formy Bogusława Lindy, który na ekranie znakomicie sportretował pioniera awangardy. Czy film dostanie nominację do Oscara, przekonamy się 24 stycznia przyszłego roku. Do polskich kin trafi tydzień wcześniej.

Powidoki mimowolnie stały się filmowym testamentem mistrza Wajdy. A jednak wcale nie miały być jego ostatnim filmem. Już szukał scenariusza dla kolejnej produkcji, w swoich dziennikach notował wydarzenia z życia i pomysły na obrazy, które jeszcze mógłby zrealizować. Znajomym mówił, że musi kręcić filmy, bo wtedy nie myśli o chorobie, a ta coraz bardziej dawała mu się we znaki. Reżyser miał kłopoty z poruszaniem się, lecz wciąż nie zwalniał tempa. Mimo 90 lat był w pełni sprawności umysłowej. „Jak długo jeszcze stoję, mam dość energii, siły, żeby narzucić swoją wolę ekipie, to mogę kręcić – wyjaśniał słynny reży-

andrzej wajda the themes that Afterimage (screened at Gdynia Film Festival) tackled would be just as incomprehensible to foreign audiences as Strzemiński’s artistic manifestos and theories, many of which appear in the film, ever were. But who if not Andrzej Wajda? This towering figure of Polish cinema (alongside Krzysztof Kieślowski) established himself as Poland’s most revered and recognised director internationally. He was the recipient of the Golden Lion and Golden Bear Awards and a Lifetime Achievement Oscar. In any case, the critics are agreed on one thing – Afterimage marks the grand comeback of Bogusław Linda, who created a poignant portrait of the avant-garde pioneer. Will the drama win an Academy Award nomination? We’ll find out on 24 January next year.

Afterimage has unintentionally become the last cinematic will and testament of Master Wajda. But it wasn’t meant to be his final film. Wajda had been looking for screenplays for other productions, and jotting down real-life events and ideas for films in his diaries. He told his friends that he had to keep shooting, as it stopped him from thinking about the condition that was steadily eating away at him. The director might have struggled to walk, but he refused to slow down. At 90, he was as sharp as ever. “As long as I can stand up, as long as I have sufficient energy to impose my will on the film crew, I can continue to make films”, he explained an interview for Gazeta Wyborcza daily. A sense that life was fleeting, and that time was of the essence, was

Powidoki mimowolnie stały się filmowym testamentem mistrza Wajdy. A jednak wcale nie miały być jego ostatnim filmem. Już szukał scenariusza dla kolejnej produkcji.

Afterimage has unintentionally become the last cinematic will and testament of Wajda. But it wasn’t meant to be his final film. Wajda was looking for new screenplays.

reinforced in Wajda by his World War II experiences.

“I was 19 when it ended, and I could only think about one thing – I didn’t want to die in its final months, in the last few weeks. I wanted to survive until the Academy of Fine Arts opened in Kraków and I could enrol there. That’s what I was living for”, he recalled in one of his last interviews. “I wanted to take my destiny in my own hands. Every day was precious to me. I didn’t want to waste a single one”, said the co-creator of the cinema of moral anxiety, who became the role model for many aspiring filmmakers, and who taught them in his own school. His favourite actress, Krystyna Janda, wrote about that: “He has to be surrounded by youth, motion and brightness. He likes working with young people, clashing with their imaginations and ideas.

84

© f o r u m ( 4 ) , m . p . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : a l b e r t z a w a d a / a g e n c j a g a z e t a

L i f e Sto ry

Detached from youth, he grows sad, withers and falls asleep.”

Andrzej Wajda might well have become a famous painter. This was the dream of the teenage Andrzej, as he worked as a locksmith, blacksmith, or cooper, or carried reports for his Home Army commanders.

Allegedly, he was constantly drawing. “During the war, in the houses where young people used to get together, he would always sit in a corner somewhere and draw”, according to Janda. He said himself that he became “a very reasonable young man” after the war.

“I invested in my education, in my future, I went to exhibitions, to the movies, to Kantor’s theatre. This indefatigable youthful enthusiasm emanated into my life and my work later”, recalled Wajda. He left the Academy of Fine Arts in Kraków to enrol in the Łodź Film School, where he took up directing. He referred to this decision as “his greatest betrayal”, but remained passionate about filmmaking until the end of his life.

He didn’t paint much, but his director’s notebooks are full of drawings. Landscapes, faces, a series of portraits.

He used to joke that he had become “the Matejko of Polish cinema”, but whereas Matejko painted victories, he had to focus on defeats.

Wajda dealt with Polishness all his life. He made his silver screen feature debut in 1954 with A Generation.

He was catapulted to international stardom by the Cannes-winning Canal. The date of the premiere of this movie about the agony of the Warsaw Uprising is believed to mark the beginning of the Polish Film School Andrzej Wajda co-created. Ashes and Diamonds, with Zbigniew Cybulski in what was a career-defining lead role, came next. This met with fierce disapproval on the part of the authorities, as it lionised the Polish underground movement. The film won the FIPRESCI award at the 1959 Venice Film Festival and was hailed as a masterpiece. The director shared his personal tragedy when he made a movie about Katyń (his father was killed during the war). “He could always sense what was happening in history, while history only caught up with his films later”, said Zbigniew Zamachowski about the maker of the Man of Marble, Man of Iron and Wałęsa. Man of Hope trilogy on TVN network. The second movie, which charted the history of the strikes on the Polish coast, which Wajda personally witnessed while standing outside the Shipyard, won Poland’s first Palm d’Or at Cannes, and its second Academy Award nomination. He received his first nomination for The Promised Land, one of the several towering works of Polish literature he successfully adapted for the silver screen (others included The Ashes, The Birch Wood, The Wedding, The Maids of Wilko, and Pan Tadeusz).

Andrzej Wajda loved the cinema and his actors, who enjoyed enormous freedom. He also loved women and was married four times. The director’s first wife was

1956

Kanał ❚ Canal „Władza nie chciała tego filmu.

Długo trwały negocjacje.

Nie miałem wątpliwości, że mówię w tym filmie prawdę”. ❚ “The authorities did not want this film to be produced. Negotiations lasted forever. I had no doubt that I was telling the truth in this film”.

1958

Popiół i diament ❚ Ashes and Diamonds Najwybitniejsze dzieło polskiej szkoły filmowej z niezapomnianą rolą Zbigniewa Cybulskiego. ❚ The most outstanding film from the Polish film school movement with an unforgettable performance by Zbigniew Cybulski.

„Trzeba zrobić w życiu dużo różnych rzeczy, żeby po śmierci ze dwie, trzy zostały”.

“You have to do a lot of different things in life just to leave behind two or three when you’re gone.”

1970

Brzezina ❚ The Birch Wood Ekranizacja opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza z Danielem Olbrychskim w głównej roli. ❚ A screen adaptation of a short story by Jarosław Iwaszkiewicz starring Daniel Olbrychski.

1972

Wesele ❚ The Wedding Narodowy arcydramat Wyspiańskiego według Wajdy.❚ A prominent Polish play by Stanisław Wyspiański as interpreted by Wajda.

85

1974 Ziemia obiecana ❚ The Promised Land Wybitna ekranizacja prozy Reymonta.

Epicki obraz konfliktów kapitalistycznej Łodzi końca XIX w. ❚ An outstanding adaptation of a novel by Władysław Reymont. An epic story of the capitalistic, late 19th century Łódź.

1976 Człowiek z marmuru ❚ Man of Marble Film, który zmienił sposób mówienia o najnowszej historii. ❚ The film that changed the way Poles talked about recent history.

1990

Korczak ❚ Korczak Wajda o lekarzu, pisarzu i działaczu społecznym, który poświęcił życie dzieciom z sierocińca. ❚ Wajda on the physician, writer and social worker who devoted his life to orphans.

„Sztuka ma moc rozładowywania napięcia społecznego, działa trochę jak psychoanaliza. Rzeczy ukazane ludziom przestają być magiczne, budzić lęk” “Art can provide a release valve for social tension. It works a bit like psychoanalysis.

Things shown to people cease to be magical or inspire fear.”

2002

Zemsta ❚ The Revenge Wajda za Aleksandrem Fredrą maluje portret sarmackiej obyczajowości. ❚ Wajda’s take on a play by Aleksander Fredro about the life of Sarmatians.

86

andrzej wajda ser w wywiadzie dla Gazety Wyborczej. Poczucie, że życie mu ucieka, że goni go czas, utrwaliły w Andrzeju Wajdzie doświadczenia II wojny światowej. Gdy się kończyła, miałem 19 lat i o jednym tylko myślałem – żeby nie zginąć w ostatnich jej tygodniach. Dożyć momentu, kiedy powstanie Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie i będę się mógł do niej zapisać. Po to żyłem – wspominał w jednym ze swoich ostatnich wywiadów. Chciałem wziąć ten los w swoje ręce, każdego dnia mi było szkoda, żadnego nie chciałem zmarnować – mówił współtwórca kina moralnego niepokoju, na którym wzorowało się przez lata wielu młodych twórców i który uczył młodych filmowców, prowadząc własną szkołę.

Jak pisała o artyście jego ulubiona aktorka Krystyna Janda: Musi być otoczony młodością, ruchem, jasnością.

Lubi pracować z młodymi ludźmi, zderzać się z ich wyobraźnią i pomysłami. Odcięty od młodzieży smutnieje, więdnie, zasypia.

Być może Andrzej Wajda mógł zostać słynnym malarzem. Takie było przecież jego największe marzenie, gdy jako nastolatek harował jako ślusarz, kowal czy bednarz i nosił meldunki swoich dowódców z AK. Rysował ciągle, podobno zawsze. Podczas okupacji, w domach, gdzie zbierała się młodzież, on zawsze siedział gdzieś w kąciku i rysował – wspominała Wajdę Janda. Po wojnie – jak mówił – stał się „rozsądnym młodym człowiekiem”. Zainwestowałem w wykształcenie, w przyszłość, działałem w grupie Andrzeja Wróblewskiego, chodziłem na wystawy, do kina, obserwowałem teatr Kantora. Ten niespożyty młodzieńczy entuzjazm przeniósł się potem na życie, na moją pracę – wspominał wielki miłośnik polskiego schabowego z kapustą (ponoć szukał go w każdej restauracji, nawet japońskiej).

Krakowską ASP porzucił dla łódzkiej filmówki, gdzie zaczął studiować reżyserię. Ten krok nazywał swoją „największą zdradą”, a miłość do tej dziedziny sztuki pozostała mu na całe życie. Namalował niewiele, ale pozostawił po sobie mnóstwo rysunków. Krajobrazy, twarze, cała seria portretów ludzi… Żartował, że został „Matejką polskiego kina”, z tym że Matejko malował zwycięstwa, a on musiał klęski.

Polskością Wajda zajmował się przez całe życie. Na dużym ekranie debiutował w połowie lat 50. Pokoleniem. Międzynarodowy rozgłos przyniósł mu nagrodzony w Cannes Kanał, a dzień premiery filmu o agonii Powstania Warszawskiego uznawany jest za początek polskiej szkoły filmowej, której Wajda był współtwórcą. Nakręcony po Kanale – Popiół i diament z wielką rolą Zbigniewa Cybulskiego nie spodobał się ówczesnym władzom ze względu na pozytywne przedstawienie polskiego podziemia, został jednak nagrodzony w Wenecji i uznany za arcydzieło.

O osobistej tragedii reżyser opowiedział, kręcąc film o Katyniu (jego ojciec zginął z rąk NKWD). Zawsze miał nosa do tego, co się dzieje w historii, a dopiero potem ta

©forum (3), east news (2)

L i f e Sto ry

©credits

Reżyser na planie Człowieka z żelaza. Rok 1980. ❚ Andrzej Wajda on the set of Man of Iron in 1980.

87

2007

Katyń ❚ Katyń Wajda urodził się w Suwałkach w rodzinie nauczycielki i zawodowego żołnierza. Ojca stracił w Charkowie jako nastolatek. ❚ Wajda was born in Suwałki in a family of a teacher and a professional army man. When Wajda was a teenager, his father was killed in Kharkiv.

„Życie jest jak nudna sztuka w teatrze, ale nie warto się spieszyć z wychodzeniem przed nieuniknionym końcem spektaklu”.

“Life is like a boring theatre performance, but there’s no point rushing out before the inevitable curtain fall.”

2009

Tatarak ❚ Sweet Rush Wajda wraca do swojego ulubionego pisarza – Iwaszkiewicza – i oddaje głos swojej gwieździe Krystynie Jandzie. ❚ Wajda returns to the work of his favourite writer – Jarosław Iwaszkiewicz – and gives the floor to his favourite actress Krystyna Janda.

2013

Wałęsa. Człowiek z nadziei. ❚ Wałęsa.

Man of Hope Nakręcenie filmu o Lechu Wałęsie Wajda uważał za swój obowiązek. ❚ Andrzej Wajda considered it his obligation to make a film about Lech Wałęsa.

2016

Powidoki ❚ Afterimage Twórcę podwalin nowoczesnej sztuki portretuje Bogusław Linda. ❚ Władysław Strzemiński, an avantgarde Polish artist, is played by Bogusław Linda.

88

andrzej wajda historia doganiała jego filmy – mówił na antenie TVN Zbigniew Zamachowski o twórcy trylogii Człowiek z marmuru, Człowieka z żelaza i Wałęsa. Człowiek z nadziei. Za ten drugi obraz – historię strajków robotników z Wybrzeża, których sam pod bramą Stoczni był świadkiem – Wajda otrzymał pierwszą w historii polskiego kina Złotą Palmę w Cannes i drugą nominację do Oscara. Pierwszą nominację dostał za Ziemię obiecaną – kolejną w swym dorobku ekranizację arcydzieła literatury polskiej, które z sukcesem przenosił na duży ekran (były wśród nich Popioły, Brzezina, Wesele, Panny z Wilka i Pan Tadeusz).

Andrzej Wajda kochał kino i aktorów, którym często dawał dużą swobodę grania, trzymając się zasady: „Kochaj aktora swego”. Ale uwielbiał też kobiety. Czterokrotnie stawał na ślubnym kobiercu.

Pierwszą żoną reżysera została Ślązaczka, malarka Gabriela Obremba, którą poznał podczas studiów na krakowskiej ASP (jej siostra bliźniaczka wyszła za Sławomira Mrożka). Malarką była również druga żona artysty – Zofia Żuchowska, która przyjęła nazwisko Wajdowa. Rozwiódł się z nią, by poślubić wielką gwiazdę polskiego kina Beatę Tyszkiewicz, z którą połączył się na planie Popiołów i która urodziła mu córkę Karolinę. Prawdziwie trwały związek stworzył jednak dopiero ze znaną scenografką Krystyną Zachwatowicz. Tak szczęśliwie się zbiegło, że duża część mojego życia jest spotkaniem z nią. Jesteśmy małżeństwem od 40 lat, a wcześniej – jaki ja byłem głupi… – mówił Andrzej Wajda w jednym z wywiadów. Zachwatowicz i Wajda po wielu wspólnych latach wciąż trzymali się za ręce i lubili żartować, że rozwieść się po prostu nie mogą. Dlaczego?

Bo wiele odznaczeń otrzymali wspólnie i byłby problem, do kogo z małżonków miałyby trafić po rozstaniu. ■

Silesian-born painter Gabriela Obremba whom he met while studying at the Academy of Fine Arts in Kraków.

His second wife, Zofia Żuchowska, who took the name Wajdowa, was also a painter. He divorced her to marry the brightest star of Polish cinema, Beata Tyszkiewicz,with whom he has a daughter, Karolina. His long-life partner was the celebrated stage designer Krystyna Zachwatowicz. “Fortunately, meeting her accounts for a big part of my life. We’ve been married for 40 years, and previously... how stupid I was...”, he said in an interview, adding: “We always understood each other and had similar goals.” After many years together, Zachwatowicz and Wajda were still holding hands and joking that they simply could not divorce. Why not? Because they had received so many accolades together that it would be hard to divide them in the event that they split up. ■

© f o ru m ( 3 ) , m . p.

L i f e Sto ry

Regardless of your flight’s destination…

DSV Solutions provides you with highest quality contract logistics wherever you’re going…

As a part of one of the world’s strongest transport and logistics networks we provide you with: - nearly 5,000,000 sqm of logistics centers - more than 1,000 branch offices, terminals and warehouse facilities - 40,000 employees in over 80 countries just to support your business

Contact: tel. +48 22 244 76 30 email: experts.solutions@pl.dsv.com www.pl.dsv.com

Solutions

c u lt u r e

film

nasze rekomendacje

Film podręcznikowy

back to magic

Wracamy do świata Harry’ego Pottera, choć jego samego tu nie ma. Bohaterem jest Newt Skamander, pisarz, autor książki Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć, z której po dekadach uczą się adepci magii i czarodziejstwa w Hogwarcie. Są lata 20. poprzedniego wieku. Newt przybywa do Nowego Jorku, gdzie za wszelką cenę musi powstrzymać ucieczkę dziwnych zwierząt, aby świat czarów i ten zwykły nie spotkały się ze sobą. My mamy dostęp do obu. ❚ Here we find ourselves back in the world of Harry Potter, although he is not a protagonist this time. Instead, there is Newt Skamander, the author of Fantastic Beasts and Where to Find Them, which eventually becomes a manual of magic and sorcery in Hogwarth. The story takes place in the 1920s, when Newt arrives in New York City and has to prevent his fantastic beasts from escaping, so that the real world and the world of magic never meet.

We have been granted access to both.

Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć | Fantastic Beasts and Where to Find Them dir. David Yates, opens 18.11

Mistrz przecieków

the master of leaks

Filmy Stone’a zwykle są związane z polityką, by wspomnieć choćby trylogię wietnamską JFK, Nixona czy W. o prezydencie George’u W. Bushu. Tym razem tematem jest Edward Snowden, były pracownik NSA i CIA, który przekazał tajne informacje dziennikarzom z brytyjskiego The Guardian. Szkodnik czy obrońca wolności? ❚ Most Stone films are in some way connected with politics, e.g. the Vietnam trilogy, JFK, Nixon, and W., about President George W. Bush. This time the protagonist is Edward Snowden, a former NSA and CIA employee who disclosed confidential information to reporters from The Guardian. A troublemaker or protector of freedom?

Snowden, dir. Oliver Stone, opens 11.11

Ciężko jest lekko żyć

it is hard to be carefree

Jest ich dwóch. Są młodzi, przystojni, przed nimi całe życie. Tylko co z nim mają zrobić?

Na razie szukają pięknych momentów, fajnych miejsc i ludzi. Reżyser i zarazem operator Michał Marczak buduje wciągającą opowieść o współczesnych 20-latkach. ❚ There are two of them – young and handsome with no clue what to do with those lives? For the time being, they are busy looking for beautiful moments, and cool places and people. Michał Marczak, the director and camera operator, has created an intriguing story about contemporary twentysomethings.

90

Śmieszny papier

funny paper

Komiczka, aktorka i scenarzystka Amy Schumer jest jedną z nowych ulubienic Ameryki.

Nie tak piękna i nie tak powściągliwa jak większość gwiazd srebrnego ekranu – ze swojej neurozy, gadulstwa i podkreślania wpadek uczyniła atut. Zamiast w wieku 35 lat wydawać autobiografię i kasować miliony, zdecydowała się na publikację 30 prześmiesznych, choć tkniętych i nutką goryczy felietonów o życiu i całej reszcie. ❚ Comedian, actress and screenwriter Amy Schumer is one of America’s sweethearts. Although not as beautiful and reserved as most silver screen celebrities, she has made a virtue of her neuroses, talkativeness and failures. Instead of publishing an autobiography at the age of 35 and making millions on sales, she decided to write a book with 30 hilarious, but sometimes bitter, short essays about life and other things.

The Girl with the Lower Back Tattoo, Amy Schumer

© m . p.

ook

Wszystkie nieprzespane noce | All the sleepless nights dir. Michał Marczak, opens 4.11

m

art

Idź, patrz i kup

go, see and buy

Chociaż to już 17. edycja projektu Fotografia Kolekcjonerska, to w jego przypadku nie można mówić o rutynie.

W tym roku na wystawie prace Stanisława Ignacego Witkiewicza, Zofii Rydet, Pawła Althamera czy Chrisa Niedenthala. Wiele nurtów, technik, wrażliwości złoży się na ciekawą opowieść o polskiej fotografii. Po wystawie prezentowane prace będzie można kupić na aukcji. ❚ This might be the 17th edition of Fotografia Kolekcjonerska, but there is no place for either routine. Works by Stanisław Ignacy Witkiewicz, Zofia Rydet, Paweł Althamer, and Chris Niedenthal are on display this year. This panoply of artistic movements, techniques and sensitivities make up a fascinating tapestry of Polish photography. The displayed works will be auctioned after the exhibition.

Architektura ucieczki the architecture of displacement Wystawa pokazuje, że sztuka użytkowa nie pozostaje obojętna wobec poważnych polityczno-społecznych problemów. Dlatego warto zobaczyć, jak architektura i design wplatają się w kryzys uchodźczy i jak artyści portretują tymczasowe schronienia, które stają się na stałe domem dla milionów ludzi. ❚ This exhibition proves that applied art is not oblivious to serious political and social issues. That is why it is definitely worth seeing how architecture and design are interacting with the migration crisis, and how artists portray temporary shelters that have become permanent homes for millions of people.

Insecurities: Tracing Displacement and Shelter, MoMA, New York, until 22.01.2017

music

Wystawa i aukcja Mistrzów Polskiej Fotografii, 6-15.11 | 17th Exhibition and Auction of the Masters of Polish Photography, ul. Mysia 3, Warsaw

Portret Oscara Wilde’a

the picture of oscar wilde

Choć pisarz zmarł w Paryżu (w 1900 r.), a wielbicielki do dziś odciskają swoje usta na jego nagrobku, dopiero teraz doczekał się poświęconej sobie wystawy. Co na niej znajdziemy? Rękopisy, zdjęcia, karykatury, obraz – w sumie ponad 200 dokumentów z epoki, w której styl wypowiedzi i styl noszenia się znaczyły więcej niż wszystko. ❚ Although Wilde died in 1900 (in Paris), and fans still leave lip marks on his tombstone, he had to wait all this time to have an exhibition devoted to himself. On display are manuscripts, photographs, caricatures, a painting – over 200 artefacts from an era when the style with which you expressed and deported yourself mattered most.

Oscar Wilde. L’impertinent absolu, Petit Palais, Paris, until 15.01.2017

Szczęśliwa dziesiątka

happy ten

Fani Metalliki się doczekali – zespół po ośmiu latach od Death Magnetic wydaje nową płytę. W wersji rozszerzonej album zawiera nie tylko nowe kompozycje, ale także covery utworów Deep Purple When a Blind Man Cries oraz Iron Maiden Remember Tomorrow oraz dziewięć numerów, które Metallica wykonała na Rasputin Music w kwietniu 2016 r. ❚ It’s finally here – Metallica released a new album eight years after Death Magnetic. The extended version of the album features new tracks, plus covers of Deep Purple’s “When a Blind Man Cries” and Iron Maiden’s “Remember Tomorrow”, as well as nine songs the band performed at the Rasputin Music store in 2016.

Metallica, Hardwired… to self-destruct

91

c e l e b r at i n g l i f e

balonowe mistrzostwa świata

Ta ń c z ą c e z w i at r e m 21 listopada 1783 r. francuski fizyk Jean-François Pilâtre de Rozier po raz pierwszy wzniósł się w powietrze i przez kilka minut leciał nad dachami Paryża skonstruowanym przez siebie balonem. Już w połowie następnego stulecia balonami latało się regularnie, a dziś to jedna z dyscyplin sportowych. ❚ On 21 November 1783, French physicist Jean-François Pilâtre de Rozier made his first flight and floated above the rooftops of Paris for several minutes in a balloon that he had constructed. By the middle of the following century, balloon flights had become a regular pastime. today, ballooning is recognised as a sports discipline. tekst | by tomasz gorazdowski, program III polskiego radia

92

©age fotostock/bew

dancing with the wind

93

balonowe mistrzostwa świata

uż po wschodzie słońca płaska powierzchnia ziemi zaczyna pączkować. Kolorowe czasze kolejnych balonów podnoszą się jedna po drugiej. Powietrze wtłaczają do nich wielkie wentylatory, następnie uruchamiane są palniki, które je podgrzewają. Na początku lecą wszystkie w tym samym kierunku i z taką samą prędkością, podążając do wyznaczonego przez sędziów pierwszego z celów.

Lecą blisko siebie, nisko nad ziemią i wydaje się, że nie sposób, by jeden nie wpadł w drugi, drugi w trzeci i tak dalej. Taki widok czeka tych, którzy wybiorą się na tegoroczne 22 Mistrzostwa Świata Balonów Cieplnych (30.10–7.11) w japońskiej miejscowości Saga.

Balonowa Saga W zawodach odbywających się co dwa lata startuje ponad 100 balonów. Najwięcej, aż 8, z USA, 6 z Brazylii i 6 z Japonii. Polskę reprezentują trzej zawodnicy: Tomasz Filus, Bazyli Dawidziuk i Roman Bauta. Jak podkreślają nasi zawodnicy, to będą trudne mistrzostwa, bo są rozgrywane w górzystym terenie, gdzie wiatr, od którego zależy wszystko, wieje inaczej niż na nizinach. – Tu najbardziej liczy się precyzja – podkreśla Filus. – Naszym zadaniem jest zrzucenie worka z piaskiem i szarfy z numerem jak najbliżej wyznaczonych celów. Uzyskiwane wyniki liczone są w centymetrach – dodaje. Minimalny dystans od startu do pierwszego celu to ok. 2 km. Czasem po zaliczeniu jednej próby zawodnicy muszą polecieć pod wiatr do drugiego punktu, a jak wiadomo, balon pod wiatr nie lata, zatem muszą się znaleźć na wysokości, na której wieje w pożądaną stronę. A to nie takie proste. Dlatego kluczowa będzie pomoc ekipy naziemnej, która wykonuje dla zawodników niezbędne pomiary przed i w czasie lotu. – Ważna też będzie współpraca i wymiana informacji między polskimi załogami. Dzięki niej łatwiej znajdziemy te noszenia, które umożliwią

Puchar Gordona Bennetta to najstarsze i najbardziej prestiżowe baloniarskie wydarzenie. W 2005 r., podczas rywalizacji w Albuquerque (USA), belgijska załoga Berben i Siméons ustanowiła rekord zawodów, przelatując 3400,39 km i lądując już w Kanadzie. Polskie załogi pięciokrotnie (w 1933, 1934, 1935, 1938 i 1983 r.) zdobywały puchar. Trzecie z rzędu zwycięstwo sprawiło, że w 1935 r. Polska otrzymała puchar na własność. W 1939 r. zawody miały odbyć się w Polsce, we Lwowie, ale wcześniej wybuchła II wojna światowa.

Zawody wznowiono w 1983 r. i wygrali Polacy: Stefan Makné i Ireneusz Cieślak. Od tamtej pory nie udało się powtórzyć sukcesu. ❚ During the Gordon Bennett competition in Albuquerque (NM, USA) in 2005, the Belgian team of Berben and Siméons broke the event record, staying aloft for 3,400.39 km and landing in Canada. Polish teams have won the Gordon Bennett Cup five times (1933, 1934, 1935, 1938 and 1983). After the third win, Poland was allowed to keep the cup. In 1939, the event was scheduled to take place in Lwów, Poland, but World War II broke out before it began. The competition was rebooted in 1983 and the Polish team of Stefan Makne and Ireneusz Cieślak came first.

Poland has not since managed to repeat this success.

94

dolecenie do celu. Będziemy latać balonami „racerami”, które charakteryzują się dużymi prędkościami pionowymi. Potrafią się wzbijać albo opadać z prędkością ok. 10 m/s – opowiada Filus.

Grzańce na start Zasady lotów balonem nie zmieniły się od czasów pierwszego udanego startu. Opierają się na zjawisku fizycznym – balon leci, bo dzięki ogrzewaniu staje się lżejszy od powietrza. Im większa różnica temperatur między powietrzem w czaszy a tym na zewnątrz, tym większa zdolność do lotu. Im chłodniej na dworze, tym

©get tyimages

T

c e l e b r at i n g l i f e

Shortly after sunrise, the flat surface of the Earth begins to wave and roll, and the bright balloon envelopes begin to majestically stand up one by one. The air is pumped inside by giant fans and later heated by burners to keep it warm. At first, they all fly in the same direction and at the same speed, heading for the first target the judges select. They fly close to each other, floating low above the ground. At times, it seems that the first balloon is about to collide with the second, the second with the third, and so on. The 22nd World Hot Air Ballooning Championships at the Japanese town of Saga (30.11–7.11) have just kicked off.

The balloon Saga More than a hundred balloons are competing in the event. There are eight crews from the US (the largest contingent), six from Brazil and six flying the Japanese flag. Poland is represented by three contestants – junior world vice-champion Tomasz Filus, and Bazyli Dawidziuk and Roman Bauta. All members of the Polish crews stress that it’s a challenging championship, and that it is staged in a mountainous area, where the wind, which determines everything, is different than in the lowlands. “This event is all about accuracy”, stresses Filus, who is competing in his second

95

c e l e b r at i n g l i f e

balonowe mistrzostwa świata

mniej musi być podgrzane powietrze w czaszy. Dlatego zimą można latać przez cały dzień, latem tylko o świcie albo wieczorem. Jednak mimo tego, że latamy w kosmos, wysyłamy łaziki na Marsa, balonem możemy polecieć tylko tam, gdzie wieje wiatr, i nie zmienią tego ani komputery, ani programy do symulacji trajektorii lotu. Urządzenia pomagają tylko w wyszukaniu wiatru, który wieje w zadanym kierunku. Umiejętność przewidywania, w którą stronę będzie wiało i gdzie, jest dla pilota balonu kluczowa. – Znajomość meteorologii jest najważniejsza. Walka z wiatrem, z naturą, to całe piękno baloniarstwa – mówi drugi z naszych reprezentantów, Bazyli Dawidziuk. Na różnej wysokości wieje w różną stronę i to pozwala na sterowanie.

Balony dzielimy na: ogrzane powietrzem, które wywołuje siłę nośną, i balony gazowe wypełnione gazem lżejszym od powietrza. „Grzańców”, jak mówią o tych pierwszych baloniarze, używa się do lotów rekreacyjnych czy turystycznych. Każdy może nim polecieć, oczywiście jako pasażer (do kierowania potrzebne są uprawnienia). Zapas gazu wystarcza na trzy godziny, ale ze względu na bezpieczeństwo lecących loty rekreacyjne nie trwają dłużej niż dwie godziny. Chyba że mówimy o lataniu sportowym, czyli takim, jakie odbywa się w Japonii, ale tam chodzi głównie o rywalizację.

Nadrzędnym celem ekip startujących w zawodach balonów gazowych jest z kolei nie precyzja, a to, by polecieć jak najdalej. Najbardziej znane tego typu zawody o Puchar Gordona Bennetta odbyły się we wrześniu tego roku w Niemczech. Jak wygląda rywalizacja?

Każdy balon jest napełniany 1000 l wodoru, helu lub metanu, każdy ma 800 kg balastu w postaci wody lub piasku. Zadaniem pilota jest tak lecieć, by zużyć jak najmniej gazu i jak najmniej balastu. W zeszłym roku polska załoga Dawidziuk/Zapart wystartowała pod Pirenejami i doleciała pod Ciechanowiec, pokonując 1978 km w ciągu 69 godz. W tegorocznych zawodach

Baloniarstwo nie należy do tanich rozrywek, nie jest też tanim sportem.

Balony gazowe kosztują ok. 60 tys. euro, a te na ogrzane powietrzem ok. 200 tys. zł. Balony wyczynowe – takie, na jakich ustanawia się rekordy – to już wydatki liczone w milionach dolarów. Rekord długości lotu – 477 godz. i 47 min – w 1999 r. ustanowili Bertrand Piccard i Brian Jones. Do nich należy też rekord odległości. Przelecieli podczas swojego rekordowego lotu 40 814 km. Najszybciej okrążył Ziemię w balonie Steve Fossett. Zajęło mu to 320 godz. i 33 min, a najwyżej wzbił się w 2014 r. wiceprezydent firmy Google, Alan Eustace, który osiągnął 41 424 m. ❚ Ballooning is not a cheap pastime or an economic sport. Gas balloons cost approx. EUR 60,000, while hot-air balloons are only a little bit cheaper with a price tag of approx. PLN 200,000. The prices of high performance balloons designed to break records can run into millions of dollars. The flight duration record – 477 hours and 47 minutes – was set in 1999 by Bertrand Piccard and Brian Jones, who also hold the distance record, covering 40,814 km in a groundbreaking flight. Steve Fossett flew around the world in a balloon. The duration of his flight was 320 hours and 33 minutes. The altitude record was broken in 2014 by Alan Eustace, Senior Vice President of Google, who ascended to 41,424 metres.

96

world championship. “The targets are set by a special commission, and our task is to drop a sandbag and a streamer with the number as close to the target as possible. The points we score are calculated in centimetres”, he adds. The minimum distance from the launch site to the first target is approx. 2 kilometres.

Sometimes, when they reach the first target, the contestants have to fly to the next one against the wind.

And because balloons can only fly in the direction of the wind, they have to ascend to the altitude at which the wind is blowing in the desired direction. The assistance of the ground team in making essential measurements before and during the flight will be essential.

“Equally essential will be cooperation and exchange of information between our teams to locate lifting currents that will enable them to reach the target. We will be flying “racer” balloons that can achieve high vertical speeds. They can ascend and descend at approx.

10 m/s.,” stresses Filus.

Ready, steady, go The principles of ballooning have remained unchanged since the first successful ascent. The same physics applies – a heated balloon is lifted because it is lighter than air. The greater the difference between the temperature of the air in the balloon envelope and the ambient air, the higher the buoyancy. The colder it is outside, the less the air inside the envelope needs to be heated. This is why you can fly a balloon all day in winter but only at dawn or dusk in summer. Despite the fact that we are making space flights and sending rovers to Mars, we can only fly a balloon where the wind is blowing. This cannot be changed by computers, GPS or software simulating flight trajectories.

Modern devices only help us locate winds blowing in the direction we want. The ability to anticipate the location of wind and its direction is the most important skill for any balloon pilot. “The pilot must be well versed in meteorology. Struggling with wind, and with nature, is the beauty of hot air ballooning”, says the second Polish contestant, Bazyli Dawidziuk. The wind blows in different directions at different altitudes. This is what enables the pilot to steer the balloon.

There are hot air and gas balloons. Hot air balloons are the balloons that we sometimes see up in the sky. They are frequently used for recreational or tourist ballooning. The gas reserve lasts three hours, but to ensure the safety of the occupants, recreational flights last no more than two hours.

The main objective in gas balloon events is not to demonstrate accuracy, but to fly as far as possible.

The best known event of this type – the Gordon Bennett Cup - was held in Germany in September. What does the competition look like? Each balloon is filled with 1,000 litres of hydrogen, helium or methane, and

c e l e b r at i n g l i f e

balonowe mistrzostwa świata

We wrześniu w Albuquerque (USA) odbyła się kolejna edycja International Balloon Fiesta Albuquerque, na którą zjechali miłośnicy baloniarstwa z całego świata.❚ In September, Albuquerque, New Mexico, USA, hosted the International Balloon Fiesta Albuquerque which attracted ballooning fans from all over the world.

98

nie udało się powtórzyć tego wyniku. Załoga przeleciała zaledwie 747 km i zajęła 9 miejsce. Lepiej poszło drugiej ekipie – Mateuszowi Rękasowi i Jackowi Bogdańskiemu – która zajęła 5 miejsce. Lądowali po przeleceniu 810 km. – Takie latanie jest tylko dla zawodowców – mówi Bazyli Dawidziuk, który ma za sobą trzeci start w Pucharze. Balony latają na wysokości przekraczającej 5 tys. m – potrzebne są więc maski tlenowe, termiczne kombinezony, bo temperatura może spadać poniżej -20 stopni. I to wszystko w podwieszonym pod balonem koszu o wymiarach 120 na 120 cm. Kosz ma okienko, przez które można wysunąć coś w rodzaju łóżka i tak się śpi – z głową lub nogami na zewnątrz. – Widoki są nieziemskie, ale nie wiem, czy jest wielu chętnych, by spędzić pięć dni w gondoli o wymiarach niewiele większych niż pralka, na wysokości 5 tys. m, w mocno minusowej temperaturze, lecąc 200 km/godz. – dodaje Dawidziuk.

Zgodnie z tradycją po wylądowaniu balonu uczestnicy lotu są częstowani szampanem. Zwyczaj wywodzi się z dawnych lat, kiedy farmerzy, na których polach zdarzało się lądować balonom, myśleli, że z nieba… spadają smoki. Lampka szampana miała służyć przełamaniu lodów. Potem szampanem zaczęto częstować uczestników lotu i tak jest do dziś. ■

carries 800 kilos of water or sand ballast. The pilot strives to use as little gas and ballast as possible while the flight continues. Last year, the Polish team Dawidziuk/ Zapart flew from the Pyrenees to the vicinity of Ciechanowiec, Poland, covering a distance of 1,978 km in 69 hours. They did not manage to repeat this feat this year. The team flew just 747 km, which secured them 9th place. Another Polish team – Mateusz Rękas and Maciej Bogdańsk who came 5th landed 810 km from the launching site. “Only professionals can fly like that”, says Dawidziuk. “Balloons fly at an altitude of 5,000 metres, so you need to wear an oxygen mask and special thermal overalls, as the temperature can drop to below -20˚ C. The views are fantastic, but I doubt that many would be willing to spend 5 days in a gondola only slightly bigger than a washing machine, at analtitude of 5,000 meters, in extremely low temperatures, flying at 200 kilometres per hour”, he adds.

As tradition demands, aeronauts are offered champagne after landing. This custom dates back to the days when the farmers on whose fields the balloons landed believed that they were dragons falling from the sky. A glass of champagne was served as an ice breaker and later the flight team was treated to the champage as well. ■

© s i pa / e a st n e ws , r e u t e rs / fo ru m

Znajomość meteorologii jest najważniejsza podczas lotu. ale Walka z wiatrem, z naturą, to całe piękno baloniarstwa.

The pilot must be well versed in meteorology bur Struggling with wind, and with nature, is the true beauty of hot air ballooning.

C e l e b r at i n g L i f e

zupy świata

Gorące i na zimno. Gęste i kaloryczne, rzadsze i eko. podawane w kubkach, salaterkach, bulionówkach, miskach. Z kwiatami, warzywami i owocami. Zupy, czyli smak w płynnej formie, podbijają świat. ❚ soups can be hot or cold. Thick and rich, or thin and organic. they are served in mugs, bowls or dishes. they may contain flowers, vegetables and fruit. soups simply mean liquid tastiness. tekst | by katarzyna boni

z u pa m o d n a trendy soups

1

chłodnik Poland

2

Phở

Vietnam Pochodzi z północy Wietnamu, gdzie na początku XX w. na ulicy kupowało się rosół z ryżowym makaronem, odrobiną mięsa i ziołami. Po podziale kraju, kiedy Wietnamczycy z północy uciekli na południe, phở zyskała nowe – ostrzejsze i aromatyczniejsze – wariacje. ❚ It originates from Northern Vietnam, where broth with noodles, meat and herbs was a popular street food in the early 20th C. After the country was divided, and the Vietnamese from the north fled to the south, pho gained a hotter and more aromatic version.

100

3

Budae Jjigae/zupa armii amerykańskiej ❚ BUDAE JJIGAE/US army soup South Korea

Zupa, której podstawowym składnikiem jest szynka z puszki? Tak, jeśli zapuszkowane mięso z amerykańskiej bazy militarnej było jedynym dostępnym po wojnie w Korei Płd. Budae jjigae to dosłownie „żołnierska zupa”. Do tradycyjnej zupy z kimczi i papryczką chili dodano szynkę i hot dogi.

Dzisiaj dorzuca się jeszcze makaron instant, gotowaną fasolkę i plasterki topionego sera. ❚ A soup whose core ingredient is tinned ham? That’s right, tinned meat from a US army base was the only meat available in South Korea after the war.

Budae Jjigae literally means “soldiers’ soup”. Ham and hot dogs were added to a traditional kimchi soup. Today, instant noodles, boiled beans and slices of processed cheese are also added.

© sto c k f o o d/ f r e e , s h u t t e r sto c k ( 6 ) , m . p.

Przepisów jest wiele, ale ja uznaję tylko ten z duszoną botwinką i z dużą ilością kefiru, jogurtu i śmietany (a nie podany na zimno barszcz, co niekiedy się zdarza). Chrupiąca rzodkiewka i świeży ogórek. Do tego jeszcze lekko zakiszony ogórek, kopa kopru i obowiązkowo jajko na twardo. Taki chłodnik z każdym dniem nabiera smaku. Dodatkowy powód, żeby tęsknić za latem. ❚ There are any number of recipes, but I only accept the one with stewed chard, lots of kefir, yogurt and cream (and not borscht served chilled, as is sometimes the case). Throw in a crispy radish, fresh cucumber, and a slightly pickled cucumber. Lots of dill too. And to top it off, a hard-boiled egg. Chłodnik made this way is even better a day after it is made. Yet another reason to miss summer.

4

Pomidorowa ❚ TOMATO SOUP all over the world

W moim domu zawsze trzeba było szykować dwie jej wersje – z makaronem i z ryżem.

A przecież wariacji na jej temat są tysiące: ze śmietaną, z lanymi kluskami, z grzankami, na ostro, z cukrem, z cynamonem, z serem, z bazylią. To jeden z trzech najpopularniejszych smaków zup Campbella, któremu dodatkowy rozgłos przyniosły obrazy Warhola. ❚ In my home, there was a version with noodles and another with rice. But there are endless variations on this staple soup – with cream, boiled dumplings, croutons, spiced up, with sugar, cinnamon, cheese and basil. It is also one of Campbell’s most popular soup flavours, thanks to Andy Warhol.

5

solanka ❚ solyanka Russia

Najpopularniejsza jest mięsna, ale moja ulubiona to rybna. Podstawą dobrej solanki jest użycie różnie przygotowanych ryb – wędzonej, gotowanej, smażonej, solonej. Żeby smak był kwaśny, do bulionu dodaje się kwas chlebowy albo wodę z kiszonych ogórków. Całość bogato zabiela śmietaną, do środka wrzuca oliwki, pietruszkę, koper, w rękę bierze pajdę chleba i zajada. ❚ The most popular version contains meat, but my favourite is fish solyanka. The key to success is to use different kinds of fish – smoked, boiled, fried and salted. To make the soup sour, you add kvass or leftover pickle water. Cream is added along with olives, parsley and dill. Best served with a slice of bread. Delicious.

6

Krem z pomarańczy ❚ ORANGE CREAM Poland

7

ajiaco

Columbia Do prostego rosołu z kury Kolumbijczycy dorzucają trzy rodzaje ziemniaków (w tym niewielkie rozpadające się podczas gotowania) i całe kolby kukurydzy.

Charakterystycznego smaku (coś pomiędzy pietruszką a kocimiętką) nadaje jej guasca, czyli żółtlica drobnokwiatowa, u nas uznawana za chwast. Do tego kapary, kwaśna śmietana i trochę kolendry.

O pochodzenie zupy z Kolumbijczykami kłócą się Kubańczycy. ❚ Columbians add three kinds of potatoes (including a small variety that fall apart while cooking) and whole corn cobs to this simple chicken broth. It owes its characteristic taste (part parsley, part catmint) to the herb guasca, which is considered a weed in Poland. Other ingredients include capers, sour cream, and coriander. The origins of the soup are a topic of debate between Colombians and Cubans.

Coś dla amatorów zup na słodko.

Pomarańcza i czarny ryż to duet tyle pyszny, co zdrowy. Owoc jest źródłem witamy C, beta-karotenu i witamin z grupy B. Enzymy pomarańczy mają ponadto właściwości uspokajające i przeciwdepresyjne. Czarny ryż posiada wysoką wartość odżywczą, dużo żelaza, błonnika i przeciwutleniaczy.

Do skosztowania w restauracji Think Love Juices przy Francuskiej w Warszawie. ❚ A soup for fans of sweet soups. Orange and black rice is a tasty and healthy duo. The fruit is a great source of vitamin C and has calming and anti-depressive properties.

Black rice is highly nutritious, contains fibre and iron and antioxidants. It is served at the Think Love Juices restaurant at Francuska street in Warsaw.

8

avgolemono

The Mediterranean W niektórych państwach avgolemono to bardziej sos, w innych – zupa. W Grecji, gdzie jest najpopularniejsza, robi się ją na bulionie, w którym najpierw gotuje się ryż.

Potem dodaje się jajka (całe, same żółtka, albo ubitą pianę) i sok z cytryny. W specjalnej wielkanocnej wersji avgolemono gotuje się z baranimi podrobami. ❚ Avgolemono is served as a sauce in some countries, and a soup in others. It is most popular in Greece, where it is made using a broth where rice has been cooked. Eggs are added (whole, just the yolks, or beaten whites) and lemon juice. A special Easter version is served with mutton offal.

101

C e l e b r at i n g L i f e

zupy świata

9

Zupa cebulowa ❚ Onion soup France

Francuski klasyk na długie zimowe wieczory znany już od rzymskich czasów. Idealne połączenie słodyczy skarmelizowanej cebuli i ostrego smaku sera comté. Tuż przed podaniem – żeby lepiej rozpuścić ser – dobrze zapiec ją pod grillem w piekarniku. ❚ This French classic – perfect for those long winter nights – dates back to Roman times. It features the ultimate combination of the sweetness of caramelised onions and the sharp taste of Comté cheese. It should be grilled just before serving to melt the cheese.

10

zupa z ptasich gniazd ❚ Bird’s nest soup China

W Hongkongu miska tej zupy z gniazd zbudowanych ze śliny jerzyków kosztuje nawet 100 dol. Przysmak afrodyzjak o żelatynowej teksturze ma ciemną stronę – zbieranie gniazd w nadmorskich jaskiniach jest niebezpieczne i zagraża ptakom, które tracą miejsce lęgu. ❚ This aphrodisiac delicacy has a gelatine texture. In Hongkong, a dish of this soup made from nests built from the saliva of swifts can cost up to 100 dollars. The downside is collecting the nests in seaside caves. This is dangerous (although bird colonies are now settled in concrete buildings) and harmful for the birds who lose their nesting areas.

13

11

minestrone Italy

fesenjan Iran

12

Krem z białych warzyw ❚ CREAMY WHITE VEGETABLE SOUP

14 102

Poland

Seler, pietruszka i kalafior, czyli bukiet białych warzyw okraszony łyżką białej śmietany. Taki delikatny, lekki poprawiacz humoru do zjedzenia w warszawskiej restauracji Różana. ❚ Celery root, turnip and cauliflower, or white vegetable soup with a dollop of white cream. This subtle culinary comforter is available at Warsaw’s Różana restaurant.

Dal shorba India

Odmienne od siebie kuchnie północy i południa Indii łączy soczewica (i spora ilość przypraw). Dal shorba to aromatyczna zupa z czerwonej soczewicy doprawiona kurkumą, kminem, imbirem, czosnkiem i kolendrą. Jeszcze tylko masło i kropla cytryny – soczewica w tej zupie jest tak delikatna, że rozpływa się w ustach. ❚ The different cuisines of the North and South of India have one ingredient in common – lentils (and heaps of spices). Dal shorba is an aromatic soup made with red lentils seasoned with turmeric, cumin, ginger, garlic and coriander. All this plus a little butter and a drop of lemon juice – the lentils in this soup is so delicate, they melt in your mouth.

© s h u t t e r sto c k ( 5 ) , m . p.

Zawsze urzekały mnie kuchnie, które używają słodko-cierpkich ziaren granatów. Pewnie dlatego lubię tę tradycyjną perską zupę z kaczki albo kurczaka (choć popularna jest też baranina) z hojną dolewką melasy z granatu, posypaną orzechami. Podawana z okazji zimowego przesilenia. ❚ I have always been fascinated with cooking that uses the sweet and tart seeds of the pomegranate. That might explain why I like this traditional Persian duck or chicken soup (the mutton version is also popular), which has a generous helping of pomegranate molasses, sprinkled with walnuts. It is traditionally served during the winter solstice.

Spytaj neapolitańczyka o minestrone, a poda ci inny przepis niż wenecjanin. Ta warzywna mieszanka to najpopularniejsza zupa Włoch, jej skład zależy od regionu i sezonu. ❚ Ask any Neopolitan about minestrone and you will be given a recipe that is nothing like the Venetian version.

This vegetable soup is Italy’s most popular.

The ingredients depend on the region and season.

C e l e b r at i n g L i f e

zupy świata

gazpacho Spain

Właściwie to nie zupa, tylko schłodzony koktajl warzywny (z dodatkiem czerstwego chleba). Smaku nabiera razem z jakością składników – dojrzałe na słońcu pomidory, świeża (i ostra w smaku) oliwa, aromatyczny czosnek.

Obok gazpacho stawia się miski z okruchami chleba, pokrojonymi ogórkami, szynką, orzechami – dodatków każdy używa tak, jak chce.

Najpopularniejsza wersja pochodzi z Andaluzji, ale są też wariacje z dodatkiem pomarańczy, suszonych owoców, a nawet truskawek. ❚ This is not really a soup, but a chilled vegetable cocktail (served with stale bread). The better the ingredients, the tastier the soup – sun-ripened tomatoes, fresh (and pungent) olive oil, and aromatic garlic. A dish with bread crumbs, diced cucumbers, ham and nuts is placed next to the gazpacho bowl – you add whatever you wish. The most popular version comes from Andalusia, but there are other varieties as well.

15

16

rosół ❚ Broth all over the world

Królowa zup. Każdy z nas ma własne wyobrażenie o tym, jak powinien smakować rosół idealny. Czy rybny, czy mięsny, czy na grzybach – byle był esencjonalny. ❚ The queen of soups.

Everyone has their own idea of what the perfect broth should taste like (preferably as it tasted at home). It can be cooked with fish, meat or mushrooms – the main thing is that it has a strong taste.

17

Tarator Bulgaria

Bułgarski odpowiednik naszego chłodnika, w którym zamiast botwinki używa się startych ogórków.

Proste danie na upalne dni w Złotych Piaskach (choć mnie kojarzy się z ocienionym tarasem w Melniku, wśród bułgarskich winnic). Jogurt zmieszany z zsiadłym mlekiem, oliwa, czosnek, koperek no i ogórki. Dla smaku można dorzucić posiekane orzechy. ❚ The Bulgarian equivalent of Polish chłodnik with grated cucumbers instead of chard. A simple dish for those hot days in the Golden Sands resort (although I associate it with a shadowed terrace in Melnik amongst Bulgarian vineyards).

Yogurt mixed with sour milk, olive oil, garlic, dill and cucumbers. Add chopped nuts to taste.

18

19

tom Yum ❚ Tom Yum

zupa orzechowa ❚ Nut soup

Thailand

Niewiele rzeczy na świecie potrafi przebić tę ostrą zupę (często podawaną z krewetkami i miniaturowymi zielonymi bakłażanami). Pełna przypraw (trawa cytrynowa, liście papedy, chili, galangal) jest dobrym lekarstwem na melancholijny nastrój. ❚ Soups don’t come much hotter than this one (most often served with shrimps and miniature green aubergines).

Full of spices and aromas (lemon grass, kaffir lime leaves, chilli, galangal and lime), this is the best pick-me-up there is.

Nigeria

W nigeryjskiej zupie słodycz orzechów przełamują gorzkie liście (sileńca, ale można też użyć szpinaku) i ostre papryczki chili. ❚ The sweetness of peanuts in this Nigerian soup is broken with bitter leaves (originally bitter leaf, but you can use spinach instead) and hot chilli peppers.

20

POMARAŃCZOWA ZUPA CURRY Z DORSZEM ❚ ORANGE CURRY COD SOUP Oprócz pikantnej tom yum egzotykę Tajlandii przybliży wywar z dorsza z pastą curry i pomarańczą. Zupę znajdziecie w menu warszawskiej i poznańskiej restauracji Why Thai. ❚ Apart from the Tom Yum soup Thai cuisine also offers gourmets cod soup with curry paste, lemongrass and orange. The soup is available at the WHY THAI restaurant in Poznań and Warsaw.

104

© s h u t t e r sto c k ( 5 ) , m . p.

Thailand

Czytaj w w w.co nnec ted m a g a z i n e. p l

good food

crème brûlée

deser stary jak Świat

a dessert as old as the hills

Wymyślili go Francuzi, Anglicy, Hiszpanie, a może Portugalczycy? Tego typu kremy były popularne już w średniowieczu, ale w przypadku crème brûlée poza recepturą liczy się, kto pierwszy go skarmelizował. Prawdopodobnie był to Franciszek Massialot, kucharz na francuskim dworze, który w swojej książce z 1691 r. umieścił pierwszy przepis na ten deser. ❚ Was it invented by the French, the English, the Spaniards, or the Portuguese?

Similar creams were popular in the Middle Ages, but the main question with crème brûlée, apart from the recipe, is who was first to caramelise the top. Most likely it was a certain François Massialot, a chef of the French court who featured the recipe in his 1691 cook book.

Przypalony krem

burnt cream

monsieur crème Nie może go zabraknąć w menu żadnej liczącej się restauracji. crème brûlée to jeden z najbardziej uwielbianych deserów świata. ❚ It is a staple in every established restaurant. Crème brûlée is one of the most loved desserts in the world. tekst | by agnieszka franus

106

zrób to sam

do it yourself

Jego przyrządzenie jest banalnie proste. Utarte z cukrem żółtka jajek łączymy z podgrzaną śmietanką i wanilią, pieczemy w kąpieli wodnej i odstawiamy do schłodzenia. Potem posypujemy cukrem, który karmelizujemy za pomocą specjalnego palnika. ❚ It is incredibly easy to make. Egg yolks beaten with sugar are combined with heated cream and vanilla, baked in a water bath and chilled. Before serving, it is sprinkled with sugar, which is then caramelised using a special torch.

©shut terstock

Pa n k r e m

Tak dosłownie brzmi tłumaczenie jego nazwy. Idealny powinien być lekki, aksamitny i bardzo waniliowy. Ale o jakości tego deseru decyduje jego chrupiąca skorupka, bez której ten krem nie byłby sobą. ❚ This is what the French name literally means. The perfect dessert should be light, and have a velvety texture and a strong vanilla flavour. The worth of the delicacy is dictated by the crispy crust without which it would not be what it is.

PROMOCJA

MERCURE KRAKÓW STARE MIASTO, CZYLI Z WIZYTĄ U JAGIELLONÓW

To pierwszy obiekt tej marki w Krakowie i jednocześnie miejsce wyjątkowe na mapie miasta – tutaj w każdym elemencie wnętrza historia spotyka się z nowoczesnością, a królowie towarzyszą gościom nawet podczas snu. Nowo powstały hotel idealnie odzwierciedla ducha marki – w harmonii z ludźmi i miejscami.

W objęciach królowej

Ikoną Mercure Kraków Stare Miasto jest Barbara Radziwiłłówna. Jej portret w lobby, powiększenie miniatury wg Cranacha Młodszego, umieszczono na ekranie multimedialnym. Królowa trzy razy w ciągu godziny „ożywa” i spaceruje po Krakowie, żeby na koniec tej wędrówki wrócić do hotelu i zająć miejsce w ramach obrazu. To nie jedyny smaczek związany z tym obrazem – każdy gość może sobie zrobić selfie z królową. Do wyboru jest osiem kompozycji dla dzieci i dorosłych, które wybieramy za pomocą umieszczonego obok tabletu. Takie zdjęcie to jednocześnie pozdrowienia z Krakowa – u góry selfie znajduje się stosowny tekst.

Zabawa historią

W lobby hotelu nie brakuje innych odniesień do epoki. Na pierwszy plan wychodzi tzw. Brand Wall marki z kopiami Głów Wawelskich, które wykonano na drukarce 3D. Recepcja natomiast to bogato zdobiona lada, niczym ława z Wawelu.

Identyczny w stylistyce jest duży okrągły stół z komputerami stacjonarnymi, z których korzystać mogą hotelowi goście. Krzesła stojące obok tego spektakularnego stołu są kopią renesansowych siedzisk. Pozostałe meble – stoliki, fotele i kanapy, to już dzieła współczesnych europejskich designerów. Uwagę przyciągają fotele-trony i te obite granatowym i zielonym aksamitem.

Wzór podłogi to współczesna interpretacja wa-

welskich posadzek, a dywany nawiązują do słynnych arrasów. We flagowej restauracji marki Mercure – Winestone, również nie zabrakło stylowych odniesień. Tutaj, na wygodnych kanapach i fotelach leżą poduszki wykonane z tkanin we wzory inspirowane architekturą XVI wieku.

W menu restauracji znalazły się regionalne przysmaki – maczanka krakowska z oscypkiem czy kwaśnica z kiełbasą lisiecką.

Królowa Bona i król Zygmunt Stary na dobranoc i dzień dobry

W 198 komfortowych pokojach goście również spotykają się z przedstawicielami wielkiej dynastii – na jednej ze ścian znajduje się wielkoformatowa kopia XVI-wiecznej litografii z wizerunkami Bony i Zygmunta Starego. W łazienkach, których wystrój jest nowoczesny i bardzo funkcjonalny, ściana pod prysznicem jest wyłożona kafelkami we wzory nawiązujące do elementów architektonicznych renesansu. Ułatwieniem jest możliwość sterowania oświetleniem za pomocą paneli znajdujących się nad stolikami nocnymi. Niektóre z pokoi mają ta-

rasy, co jest rzadkością w hotelach zlokalizowanych w centrum miast. Udogodnieniem są również kąciki do parzenia kawy i herbaty.

Stylowe miejsce spotkań

W przestrzeni konferencyjnej na pierwszym piętrze, oferującej najnowsze rozwiązania technologiczne, również nie mogło zabraknąć odniesień do historii. W lobby uczestników spotkania witają królowe z dynastii Jagiellonów – to interpretacja ich portretów z płócien Wojciecha Fangora, autorstwa Sławomira Witkowskiego. Ściany w salach konferencyjnych pokryto tapetami we wzory elementów renesansowej architektury, podobnie jak wykładziny. Do dyspozycji jest tu 300 m2 powierzchni sal o modułowej konstrukcji oraz 23-metrowy boardroom. Organizator spotkania steruje m.in. oświetleniem i klimatyzacją za pomocą tableta. Atutem Mercure Kraków Stare Miasto jest jego lokalizacja – 3 minuty spacerem od dworca PKP, naprzeciw Galerii Krakowskiej.

ta k e a l o o k

jesień

m r . da r c y kaszmirowy Sweter, wełniana kamizelka i płaszcz, skórzane rękawiczki i buty – wszystko w stonowanych szarościach, brązach i beżach.

Melancholia? nie – stylowa jesień. ❚ a cashmere sweater, wool vest and coat, leather gloves and boots – everything in grey, brown and beige hues. Melancholy? not at all – just a stylish autum.

Louis Vuitton płaszcz, Cerruti kamizelka, Paul Smith Jeans koszula, Hackett bawełniane spodnie, JM Weston płóciennobawełniane buty ❚ Louis Vuitton coat Cerruti vest Paul Smith Jeans shirt Hackett cotton trousers , JM Weston canvas and cotton boots

108

©credits

zdjęcia | photos stephane gallois/le figaro/east news

109

©credits

jesień

Šcredits

ta k e a l o o k

110

na poprzedniej stronie: Louis Vuitton płaszcz, Cerruti kamizelka, Paul Smith Jeans koszula, Hackett bawełniane spodnie, JM Weston płócienno-bawełniane buty ❚ previous page: Louis Vuitton coat Cerruti vest Paul Smith Jeans shirt Hackett cotton trousers , JM Weston canvas and cotton boots na stronie obok: Burberry Brit wełniany płaszcz, Yves Saint Laurent koszula z popeliny, COS jedwabny krawat, Wooyoungmi Bon Marche wełniane spodnie, Dries van Noten wełniane rękawice, Gucci buty skórzane ❚ opposite page: Burberry Brit wool coat, Yves Saint Laurent poplin shirt, COS silk tie, Wooyoungmi Bon Marche wool trousers, Dries van Noten wool gloves, Gucci leather boots Tommy Hilfiger płaszcz, CORNELIANI ID sweter z guzikami, Paul Smith wełniane spodnie, Trussardi skórzana torba ❚ Tommy Hilfiger coat, CORNELIANI ID buttoned sweater, Paul Smith wool trousers, Trussardi leather bag

111

ta k e a l o o k

jesień

hermes kurtka, Eden Park koszula z gabardyny, Eric Bompard kaszmirowy pulower z golfem, Gucci spodnie z wełny, belstaff skórzane buty, Loewe skórzana torba ❚ hermes jacket, Eden Park gabardine shirt, Eric Bompard cashmere turtleneck, Gucci wool trousers, belstaff leather boots, Loewe leather bag na stronie obok: Lacoste wełniany pulower, Lanvin kaszmirowy kołnierz i skórzane rękawiczki, Calvin Klein bawełniana koszula, Tommy Hilfiger aksamitne spodnie, Bally skórzane buty, Brioni skórzana torba ❚ opposite page: Lacoste wool pullover, Lanvin cashmere cowl and leather gloves, Calvin Klein cotton shirt, Tommy Hilfiger velvet trousers, Bally leather boots, Brioni leather bag

112

113

m u s t h av e

dla niego

Garnitury szyte na miarę wróciły do łask. Dlatego dobry krawiec to dziś podstawa. Wie, jak optycznie wydłużyć nogi, poszerzyć ramiona, wysmuklić sylwetkę i dobrać odpowiedni materiał.

5

4 3

2

szyte na miarę

1

tailor made

10

Bespoke suits are the most wanted attire these days. A good tailor is the key to success. He will know how to lengthen the legs, how to make room for a broader chest, make the body look slimmer and choose just the right fabric.

8

7

7 6

1. Prada srebrne spinki wykładane hematytem, €330 2. CHARVET jedwabno-żakardowy krawat, €195 3. LINLEY kryształowa karafka na whisky, €710 4. prada srebrno-skórzany brelok, €130 5. LA Eyeworks/Andy&Mag oprawki kultowej amerykańskiej marki, która ubiera m.in. Eltona Johna, 1600 zł 6. wittchen klasyczne półbuty z linii Gold. Model typu Oxford wykonany w tradycyjnej technologii hand made, 899 zł 7. Samsonite skórzana teczka z kolekcji West Harbor, od 1499 zł 8. janda przeciwzmarszczkowy i nawilżający męski krem na dzień i na noc, 43 zł 9. certina zegarek męski chronograf DS-8, model wskazuje fazy Księżyca, 3090 zł 10. buczyński wełniano-kaszmirowy garnitur jednorzędowy, od 5000 zł ❚ 1. Prada silver cufflinks incrusted with hematite, €330 2. CHARVET silk and jacquard tie, €195 3. LINLEY crystal whisky decanter, €710 4. prada silver and leather keyring, €130 5. LA Eyeworks/Andy&Mag glass frames by a US brand that dresses e.g. Elton John, PLN 1,600 6. wittchen Oxford-type hand made classic shoes from the Gold line, PLN 899 7. Samsonite leather briefcase from the West Harbor collection, from PLN 1,499 8. janda anti-wrinkle and moisturising day and night cream, PLN 43 9. certina DS-8 men's chronograf, the model shows Moon phases, PLN 3,090 10. buczyński wool and cashmere suit, from PLN 5,000

114

© m . p.

9

m u s t h av e

dla niej

Połyskujący żakard plus kwiatowy motyw – to duet idealny w tym sezonie. A odpowiednio dobrane dodatki podkreślą jego klasę.

1

3

4

2

z ł o ta jesień golden autumn Shiny jacquard facbric and floral patterns are the perfect duo this season. Add the right accessories for a trendy autumn look.

5

10

6

9

7

1. KENNETH JAY LANE pozłacana broszka wyłożona perłami i kryształami, €233 2. Frédérique Constant zegarek damski HEART BEAT wykładany diamentami i szafirem, 16 799 zł 3. CIRE TRUDON świeca zapachowa z roślinnym woskiem, €87 4. Goshico wielofunkcyjna torebka z klapą, 199 zł 5. NARS podkład o konsystencji kremu, €21 6. DOLCE & GABBANA żakardowy płaszcz sygnowany przez Evę Green, €2,950 7. solar bransoletka pasująca do każdej stylizacji, 69 zł 8. uroda peeling do twarzy z olejkiem arganowym i kwasem hialuronowym, 11,90 zł 9. Gucci filcowy kapelusz, €345 10. Andy Wolf/Andy&Mag okulary sygnowane przez markę z Austrii stawiającą na ciekawy design, 1800 zł ❚ 1. KENNETH JAY LANE gold-plated brooch incrusted with pearls and crystals, €233 2. Frédérique Constant HEART BEAT women's watch incrusted with diamonds and sapphires, PLN 16,799 3. CIRE TRUDON scented candle made of plant wax, €87 4. Goshico multi-functional bag with a flap, PLN 199 5. NARS foundation with a creamy texture, €21 6. DOLCE & GABBANA jacquard endorsed by Eva Green, €2,950 7. solar bracelet that looks good with every look, PLN 69 8. uroda face exfoliator with argan oil and hyaluronic acid, PLN 11.90 9. Gucci felt hat, €345 10. Andy Wolf/Andy&Mag glasses by an Austrian brand that promotes great design, PLN 1,800

116

© m . p.

8

good address

nasze rekomendacje

prestige zone

1

2

Klienci Deutsche Banku mogą inwestować w fundusze zamknięte umożliwiające wypłatę okresowych dywidend.

3 4

Gold Clinic w Warszawie już od 14 lat oferuje swoim klientom zabiegi z zakresu medycyny estetycznej i anty-aging na najwyższym, światowym poziomie. W klinice są dostępne także: liposukcja ultradźwiękowa, bezinwazyjne powiększanie piersi czy terapie regeneracyjne narządu ruchu.

To wyjątkowe miejsce stworzone dla osób ceniących komfort i profesjonalizm. ❚ Gold Clinic in Warsaw has been offering aesthetic and anti-ageing treatments that meet the highest international standards. The procedures available include ultrasound liposuction, noninvasive breast enlargement, and joint regeneration programmes.

This exceptional place was created for those looking for comfort and professionalism. goldclinic.pl

2. Luksus ma jeden adres top address for luxury

3. pięciogwiazdkowa bankowość five-star banking

Marzysz o wyjątkowej posiadłości z widokiem na morze? Nie ma lepszego miejsca niż Trójmiasto z bogatą ofertą nieruchomości premium i luksusowych. Eksperci Poland Sotheby’s International Realty pomogą każdemu znaleźć idealną posiadłość. Nie tylko w Trójmieście, ale też w Warszawie i największych polskich miastach. ❚ Do you ever dream about living in a beautiful property with a view of the sea?

There is nowhere better than the Tricity for premium and luxury real estate. No matter what your dream property, Poland Sotheby’s International Realty experts can help you find it. Not only in the Tricity, but also in Warsaw and other large Polish cities.

Private Banking w Deutsche Bank to model obsługi Klienta oparty na współpracy z dwoma doradcami specjalizującymi się w komplementarnych obszarach.

To także bogaty wachlarz rozwiązań inwestycyjnych: ponad 750 funduszy 19 TFI w różnych walutach i klasach. ❚ Private Banking at Deutsche Bank is a client service model resulting from the collaboration of two advisors specialising in complementary areas. The service also encompasses a broad range of investment opportunities: over 750 funds with 19 investment fund management companies in various currencies and classes.

poland-sothebysrealty.pl

eliteprivatebanking.pl

4. pałacowy hotel palace hotel Pięciogwiazdkowy Hotel Bellotto mieści się na warszawskiej starówce, w murach XVI-wiecznego Pałacu Prymasowskiego. Znajduje się w nim 20 pokoi i apartamentów oraz 6 odnowionych sal pałacowych i zabytkowe ceglane piwnice. W prawym skrzydle hotelu mieści się restauracja Focaccia, w której Szef Kuchni serwuje włoskie potrawy.

Miłośników słodkości hotel zaprasza do Miodowa Café. ❚ The five-star Bellotto Hotel is located in the 16th-century Primate Palace in Warsaw’s Old Town. It has 20 rooms and apartments, and 6 renovated palace halls and historic brick-walled cellars. The right wing houses the Focaccia restaurant, where the Chef serves a contemporary version of Italian food. Those with a sweet tooth can visit the Miodowa Cafe. hotelbellotto.pl

118

© m . p.

1. zatrzymać czas stop the clock

good address

nasze rekomendacje

Klinika Dr Beaty Dethloff oferuje cały wachlarz usług z zakresu medycyny estetycznej.

prestige zone

1

2

3

1. polska strefa

2. coś dla piękna beauty clinic

3. dłonie na pokaz show off your hands

4. Świat fryzur the world of hairdos

Dzięki autorskiemu konceptowi „Polska Strefa” Rainbow w 2017 r. stawia na przełamywanie barier Polaków do wyjazdów zagranicznych. Na terenie sześciu hoteli i apartamentów w Grecji i Chorwacji powstanie centrum wieczornych rozrywek.

Dzięki wyjątkowej atmosferze i przystępnym cenom „Polska Strefa” ma się stać alternatywą dla wypoczynku nad polskim morzem. ❚ Rainbow’s proprietary “Polish Zone” concept, which comes online in 2017, is aimed at breaking down the barriers that prevent Poles from vacationing abroad. Polish evening entertainment zones are being set up at 6 hotels and apartments in Greece and Croatia. A special atmosphere and affordable pricing will make the Polish Zone an alternative to vacationing at the Polish seaside.

Najnowocześniejsze i bezpieczne, często bezinwazyjne metody leczenia i pielęgnacji, inteligentne kosmetyki, ale przede wszystkim wiedza oraz profesjonalizm lekarzy i specjalistów to mocne strony nowo otwartej w Konstancinie-Jeziornie Kliniki Dr Beaty Dethloff. Ponadto to dobre miejsce dla ceniących dyskrecję i przyjazne wnętrza. ❚ State-ofthe-art safe, usually non-invasive treatments and body care procedures, smart cosmetics, but first and foremost, professional physicians and specialists are the strong suits of the newly opened Dr Beata Detloff Clinic in Konstancin-Jeziorna. It is also the perfect place for those looking for discretion and pleasant interiors.

Przekraczając próg salonów Pardon My French, możesz być pewna, że wyjdziesz z najmodniejszym manicure i pedicure. Przy ul. Mokotowskiej, w sercu Warszawy, właśnie powstał nowy, trzeci już salon stylizacji i pielęgnacji paznokci pod szyldem Pardon My French.

Jasne, eleganckie wnętrza wprowadzą was w zachwyt. ❚ Once you step inside any Pardon My French parlour, you can rest assured of getting the trendiest manicure and pedicure available.

The chain has just opened their third salon in ul. Mokotowska street in the centre of Warsaw.

The bright and elegant interiors are really something else.

Pracownia Fryzur Belle Coupe w Warszawie to idealne miejsce dla osób, które od salonu oczekują nie tylko doskonałych stylizacji, ale chcą się też odprężyć i miło spędzić czas. Założycielka Pracowni Mariola Borkowska, absolwentka prestiżowej Akademii Toni&Guy w Londynie, i jej styliści nigdy się nie spieszą. Ich zdaniem każda perfekcyjna fryzura potrzebuje czasu. ❚ The Pracownia Fryzur Belle Coupe hairdressing salon in Warsaw is the perfect venue for people who expect more from a salon than just a perfect hairdo – people who like to relax and spend quality time there.

The owner, Mariola Borkowska, is a graduate of the prestigious Toni&Guy Academy in London, and the stylists who work for her are never in a hurry. They believe the perfect hairdo takes time.

polish zone

R.pl

120

drbeatadethloff.pl

pardonmyfrench.pl

bellecoupe.pl

© m . p.

4

Twój dom jest tam gdzie Twoje łóżko Nie ma wspanialszego uczucia niż powrót do domu, do swojego łóżka, które kochasz. co więcej, nie musisz być podróżnikiem, aby wiedzieć, że sekret udanego dnia tkwi w dobrze przespanej nocy. Wiedzieć musisz jednak, że jedynym łóżkiem, dla którego warto wracać do domu, jest Hästens. łóżka Hästens od sześciu pokoleń wytwarzane są ręcznie, wyłącznie z naturalnych, pozyskiwanych w sposób przyjazny środowisku materiałów. W tym tkwi sekret prawdziwie odprężającego snu. hastens.com lozkahastens.pl

WARSZAWA ul. Malborska 41, 03-286 WarszaWa warszawa@lozkahastens.pl tel.: 22 331 17 07 SOPOT al. Niepodległości 940, 81-861 sopot sopot@lozkahastens.pl tel.: 58 342 47 35 POZNAŃ ul. głogoWska 265a, 60-104 pozNań poznan@lozkahastens.pl tel.: 61 646 00 66

REKLAMA

b e au t y

pielęgnacja biustu

D e k o lt i d e a l n y the perfect neckline Atrakcyjny biust to nie tylko kwestia rozmiaru. Większe znaczenie ma jędrna, gładka i zadbana skóra. ❚ An attractive bust does not just depend on size. Tight, smooth and groomed skin is even more important.

P

Lekarze polecają też zabiegi „z igłą”, czyli wszelkie mezoterapie koktajlami witaminowymi, mikronakłuwanie dermapenem lub wałkiem. W ich wyniku skóra w naturalny sposób się goi, zagęszcza i odmładza. ❚ Physicians also recommend treatments that use needles, i.e. all kinds of mesotherapies with vitamin-rich cocktails, dermapen, and roller microneedling. Needling gets the skin to heal, thicken, and rejuvenate naturally.

owiększanie biustu najczęściej kojarzy się z implantami – tę metodę zostawmy jednak chirurgii plastycznej, bo medycyna estetyczna też ma sporo do zaoferowania w kwestii zadbanych piersi i kuszącego dekoltu.

Kobiety, które nie są zdecydowane na radykalne powiększenie piersi za pomocą implantów, mogą zacząć od łagodniejszych śroków. Lekarze medycyny estetycznej z sympatią wypowiadają się na temat lipofillingu, czyli modelowania piersi własnym tłuszczem pobranym z innych partii ciała. – Kobiety szczupłe, u których pobranie tkanki tłuszczowej jest problemem, mogą skorzystać z Aquafillingu. To rodzaj plastycznego żelu, który jest biokompatybilny z tkankami ludzkimi – tłumaczy dr Maciej Rogala z warszawskiej Gold Clinic. Wykonywany w znieczuleniu miejscowym zabieg trwa ok. 1,5 godz. Żelem można powiększać piersi, wyrównywać ich asymetrię, uzupełnić ubytek tkanki np. po biopsji lub niwelować deformacje pooperacyjne.

Nawet najokrąglejsze piersi nie zrobią dobrego wrażenia, jeśli skóra na dekolcie będzie wiotka, sucha i pozbawiona zdrowego kolorytu – skóra w tym obszarze ma skłonność do wiotczenia, bo włókna kolagenu są tu narażone na grawitację. Współczesna kosmetologia ma tu kilka pomysłów na podniesienie jej jędrności.

Np. w warszawskich gabinetach Ambasada Urody wykonywany jest zabieg BeautyTek, czyli. tzw zabieg biocybernetyczny. Ta skonstruowana przez naukowców NASA maszyna do leczenia kontuzji sportowych analizuje skład tkanek i wysyła do nich impulsy podprogowe, dzięki czemu może je napinać i stymulować. Innym rozwiązaniem stosowanym w Ambasadzie są zabiegi z grupy tzw. termoliftingów (np. słynne Zaffiro), które wykorzystują promieniowanie podczerwone i wysoką temp. (do 64 st.), podgrzewając tkanki, tak by zagęścić i pobudzić włókna kolagenu do regeneracji. ■

Breast enlargement is mainly associated with implants. This method uses plastic surgery, a field that is growing at alarming rate. Aesthetic medicine, however, also has quite a lot to offer when it comes to bust and cleavage care.

Women who have not yet decided to have their breasts enlarged with implants can opt for less invasive options. Aesthetic medicine specialists are keen on lipofilling (contouring the breasts with the patient’s own fat tissue harvested from other parts of the body).

“In the case of slim women, where it would be difficult to harvest fat tissue, we recommend Aquafilling”, says Dr Maciej Rogala of Warsaw’s Gold Clinic. “This uses a thick, plastic gel that is biocompatible with human tissue”, he explains. The treatment is performed under local anaesthesia and takes roughly 90 minutes. The gel not only enlarges the breasts, but also makes them more symmetrical, and is used to fill in tissue loss following a biopsy or to remove post-operative deformations.

Even the roundest, most perfectly sized breasts will not make the hoped for impression if the skin on the cleavage is flabby, dehydrated, and deprived of a fresh-looking colour. The skin in this sensitive area has a tendency to become flabby, as the collagen fibres are particularly exposed to the forces of gravity, and as a consequence. Contemporary cosmetology has a few surprising solutions to tighten it e.g. BeautyTek, which is a bio-cybernetic treatment.

A special device designed by NASA scientists to treat sports injuries analyses the composition of tissues and sends subliminal impulses to tighten and stimulate them. Thermolifting treatments (e.g. the famous Zaffiro) are another option. These use infrared radiation and a high temperature (64˚C) to heat the cells in order to thicken them and to stimulate the collagen fibres to regenerate naturally. ■

©shut terstock (2)

tekst | by joanna winiarska

C e l e b r at i n g l i f e

medycyna estetyczna

PROMOCJA

Młodość n a ż yc z e n i e young upon request gładsza cera, bujne włosy, zgrabna sylwetka – medycyna estetyczna potrafi dziś zdziałać cuda. podpowiadamy, z których zabiegów warto skorzystać. ❚ smoother complexion, full hair, slim body – aesthetic medicine can do wonders these days. here is a list of treatments worth giving a try. tekst | by joanna winiarska

124 Złoty

środek

the golden mean

125 W służbie urody

in the service of beauty

126 R ewolucja w przeszczepach włosów a revolution in hair transplantation

127 S pełniamy marzenia

making dreams come true

128 D la ciała i ducha ©credits

for the body and soul

123

C e l e b r at i n g l i f e

PROMOCJA

medycyna estetyczna

Założycielem kliniki jest lekarz medycyny estetycznej dr Maciej Rogala.

The founder of the clinic is an aesthetic medicine specialist Dr Maciej Rogala.

Złoty środek the golden mean Gold Clinic istnieje na warszawskiej mapie urodowej już od 14 lat. Stworzono ją dla osób, które szukają zabiegów z zakresu medycyny estetycznej i anty-aging na najwyższym, światowym poziomie. ❚ Gold Clinic has been present on Warsaw’s beauty map for 14 years. It was established for those looking for high-end aesthetic medicine and anti-ageing treatments.

Urządzenie Vaser Lipo umożliwia „inteligentne”, mało inwazyjne modelowanie ciała. ❚ The Vaser Lipo device is used for smart, minimally-invasive body contouring.

124

Gold Clinic to pierwsza klinika w Polsce, która łączy nowoczesną i bezpieczną technologię w zakresie terapii regeneracyjnych na najwyższym, światowym poziomie. Pracują w niej lekarze ortopedzi z bogatym doświadczeniem klinicznym w zakresie leczenia, profilaktyki i odmładzania stawów.

W zależności od potrzeb medycznych pacjent otrzymuje propozycję indywidualnego programu leczenia stawów.

W wachlarzu możliwości klinika dysponuje m.in. zastosowaniem komórek macierzystych uzyskanych z tkanki tłuszczowej technologią Cytori, osoczem bogatopłytkowym pozyskanym komputerowym separatorem Angel czy wiskosuplementacją – terapią kwasem hialuronowym.

Popularnością cieszą się też zabiegi powiększania biustu.

Dr Rogala rekomenduje modelowanie piersi biokompatybilnym z ludzką tkanką preparatem Aquafilling. To rodzaj żelu (na bazie soli fizjologicznej), który asymiluje się z tkanką tłuszczową. Jest to alternatywa dla pacjentek, które boją się inwazyjnych zabiegów z użyciem skalpela.

Klinika oferuje też liposukcję Vaser Lipo, która umożliwia precyzyjne kształtowanie ciała. Dzięki ultradźwiękom zamieniamy tkankę tłuszczową w postać płynną i minimalnie oddziałujemy na otaczające ją struktury: nerwy, naczynia krwionośne, tkankę łączną. Liposukcja Vaser Lipo jest najmniej inwazyjną metodą pozbywania się niechcianej tkanki tłuszczowej z jednoczesnym obkurczeniem skóry, co wyróżnia tę metodę. ❚ Gold Clinic is the first clinic in Poland to use safe, state-of-the-art technology in world-class regeneration treatments. The clinic’s staff consists of orthopaedic specialists with extensive clinical experience in joint treatment,

rejuvenation and prophylactics. Patients are presented with joint treatment programmes tailored to meet their individual medical requirements. The broad range of options offered by the clinic includes the application of stem cells generated from fat tissue using Cytori technology, rich platelet plasma obtained using the Angel System computerised cell separator, and viscosupplementation, which envisages treatment using hylauronic acid. Breast enlargement treatments are popular at the clinic as well. Dr Rogala recommends a breast contouring procedure using the Aquafilling preparation, which is biocompatible with human tissue. This is a type of gel (saline-based) that assimilates with adipose tissue. It is an alternative for patients afraid of undergoing treatments that involve the use of a scalpel.

The clinic also offers the Vaser Lipo liposuction treatment, which allows for precision body contouring. We can use ultrasound to convert adipose tissue into a liquid form so as to minimise the effects on the surrounding areas, i.e. nerves, blood vessels, and connective tissue. Vaser Lipo liposuction is the least invasive method of getting rid of unwanted fat tissue while simultaneously tightening the skin, which is the distinguishing feature of the treatment.

Gold Clinic ul. Wielicka 43, lok. 2, Warszawa, tel. 22 863 19 23 www.goldclinic.pl, www.odmladzaniestawow.pl

C e l e b r at i n g l i f e

medycyna estetyczna

PROMOCJA

Salony oferują pełną ofertę zabiegów odmładzania twarzy i wyszczuplania ciała.

The clinics offer a comprehensive range of face rejuvenation and body sculpting treatments.

W służbie urody in the service of beauty Leczenie pierwszych zmarszczek i zaawansowane odmładzanie. Dla kobiet i mężczyzn – tych doświadczonych i tych, którzy dopiero zaczynają przygodę z medycyną estetyczną. Ambasada Urody ma w swojej ofercie zabiegi dla każdego. ❚ The treatment of early wrinkles and advanced rejuvenation.

For women and men – both those who have had aesthetic medicine before and those who have not.

Ambasada Urody has a treatment for everyone.

Ambasada Urody to warszawska sieć salonów, w których zespół najwyższej klasy specjalistów od ponad 12 lat dba o młody wygląd i zgrabną sylwetkę swoich klientów. To profesjonalne kliniki, które mają jednocześnie charakter miejskiego spa, gdzie można spędzić dzień, aby zregenerować siły i zrelaksować ciało. Do dyspozycji klientów są trzy miejsca, każde o indywidualnym charakterze: Ambasada Urody Day Spa przy ul. Wilczej, Ambasada Urody Medical Spa w Miasteczku Wilanów oraz mieszcząca się w prestiżowym klubie fitness Artis Wellness Club w Royal Wilanów – Ambasada Urody Wellness Spa. W każdym z nich wykwalifikowany personel pomoże dobrać indywidualny program pielęgnacji skóry i modelowania sylwetki. Wszystkie zabiegi w Ambasadzie Urody wykonywane są wyłącznie przy użyciu najwyższej jakości produktów medycznych i kosmetycznych oraz najskuteczniejszych i najnowocześniejszych urządzeń.

Przebarwienia, popękane naczynka, objawy starzenia, zmarszczki, brak jędrności, cellulit, cienie pod oczami? Na każdy z estetycznych problemów w klinikach Ambasada Urody znajdzie się rozwiązanie wśród szerokiej gamy najlepszych zabiegów z zakresu medycyny estetycznej i high-tech, laseroterapii i kosmetologii estetycznej. Osobną grupę ciekawych zabiegów stanowią tu programy pielęgnacyjne dedykowane mężczyznom i kobietom w ciąży, depilacja, masaże i rytuały spa.

W warszawskich Ambasadach Urody można również zakupić eleganckie Vouchery SPA, które będą idealnym prezentem dla tych, których chcemy rozpieścić, lub równie dobrym upominkiem biznesowym. ❚ Ambasada Urody is a chain of clinics, based in Warsaw, where a team of highly experienced experts has been caring for the youthful appearance and slender bodies of their clientele for over 12 years. These fully-equipped and expertly staffed clinics are like urban spas where you can spend all day relaxing and regenerating your

vital forces. There are three venues available, each having a different interior: Ambasada Urody Day Spa at ul. Wilcza, Ambasada Urody Medical Spa in Miasteczko Wilanów, and the Ambasada Urody Wellness Spa in the prestigious Artis Wellness Club at Royal Wilanów. What they all have in common are highly qualified staff to help you choose the right skin treatment and body sculpting programme. All the treatments available at Ambasada Urody are performed using only top-quality medical and cosmetic products, and the most effective state-of-the-art devices. Skin discolouration? Broken capillaries? Signs of ageing? Lack of firmness?

Cellulite? Dark circles under the eyes? Ambasada Urody has a solution for each of these aesthetic problems from among an extensive range of the best aesthetic medicine procedures, high tech treatments, laser therapy, and aesthetic cosmetology available. There are also interesting care programmes designed for men and expectant mothers, hair removal treatments, massage, and SPA rituals. Ambasada Urody’s elegant SPA Vouchers are the perfect gift for all those who want to pamper themselves. They also make an excellent business gift.

Elegancki voucher na zabiegi jest uniwersalnym prezentem dla niej lub dla niego. ❚ A chic treatment voucher makes a perfect gift for that special someone.

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa, tel. 606 909 009 Ambasada Urody Medical Spa ul. Hlonda 2, Wilanów, Warszawa, tel. 604 502 501 AMBASADA URODY WELLNESS spa ul. Klimczaka 1, Wilanów, Warszawa, tel. 602 424 024 www.ambasadaurody.pl

125

PROMOCJA

C e l e b r at i n g l i f e

medycyna estetyczna

Zdaniem dr. Turowskiego robot zrewolucjonizował zabiegi przeszczepu włosów.

According to Dr Turowski, the robot has revolutionarised hair transplant procedures.

rewolucja w przeszczepach włosów a revolution in hair transplantation Wykształcony na Harvardzie chirurg plastyk dr Grzegorz Turowski jest pionierem robotycznego przeszczepiania włosów. Dzięki tej metodzie jest w stanie pomóc osobom z problemem łysienia, ale też pacjentom poparzonym i tym po chemioterapii. ❚ Harvard-educated plastic surgeon Dr Grzegorz Turowski is a pioneer in robotic hair transplants. This method can not only help those suffering from hair loss, but also burn victims, and patients undergoing chemotherapy.

Mała inwazyjność zabiegu przyspiesza rekonwalescencję. ❚ Minimum invasiveness shortens downtime.

Dr Turowski jako jeden z pierwszych na świecie zastosował robot ARTAS w swojej klinice w Chicago już pięć lat temu. Amerykańska placówka jest znanym ośrodkiem tego typu, przeszczepiono w niej setki tysięcy włosów. Nowo otwarta klinika w Katowicach będzie pierwszym miejscem w Europie Środkowo-Wschodniej, w którym będzie stosowana ta metoda.

Robot ARTAS pod nadzorem lekarza samodzielnie pobiera ze skóry głowy tysiące włosów, a następnie przygotowuje miejsca do ich wszczepienia. Robi to bez kreowania długiej blizny typowej dla tradycyjnych zabiegów. Robot, przeczesując głowę milimetr po milimetrze, pobiera z jej skóry wyselekcjonowane, najlepsze zespoły mieszkowe. Następnie wykonuje serię miejsc do przeszczepu, oszczędzając istniejące włosy.

Precyzja i szybkość robota jest nieporównywalna z ręką ludzką. – ARTAS jest w stanie pobierać ponad 1000 mieszków włosowych i przygotowywać ponad 2000 miejsc na godzinę – tłumaczy dr Turowski.

ARTAS, w odróżnieniu od chirurga, nie męczy się. To ważne, bo przeszczep włosów może trwać nawet do 10 godzin (pacjent spędza ten czas w wygodnej leżącej pozycji i zabieg jest przeprowadzany pod miejscowym znieczuleniem). Poprzedza go wizualizacja 3D głowy pacjenta – to właśnie wg tego projektu później pracuje robot. Minimalna inwazyjność zabiegu przyspiesza rekonwalescencję i zmniejsza dyskomfort.

Pacjenci wracają do pracy w ciągu 3–5 dni. Włosy zaczynają odrastać po 6 miesiącach, po 12 efekt jest pełny i trwały. ❚ Dr Turowski was one of the first physicians in the world to

use the ARTAS robot. That was in his Chicago clinic 5 years ago. The US clinic is a well-known centre with hundreds of thousands of hairs transplanted to date. The newly opened clinic in Katowice will be the first place in Central and Eastern Europe to perform this treatment. The ARTAS robot, assisted by a physician, harvests thousands of hairs from the scalp and prepares the recipient sites. It does so without leaving a linear scar typical of conventional methods.

The robot combs the scalp millimetre by millimetre and harvests the best follicles. It then prepares recipient sites while avoiding damage to existing hairs. The human hand cannot compete with the precision and speed of the robot.

“ARTAS can harvest over 1,000 hair follicles and prepare over 2,000 recipient sites in an hour”, explains Dr Turowski.

ARTAS, unlike a surgeon, does not get tired. This is of crucial importance, as a hair transplant can take up to 10 hours (the patient spends the entire time in a comfortable horizontal position under local anaesthesia). The procedure is preceded by a 3D visualisation of the patient’s head – this is the template that the robot recreates. Minimum invasiveness shortens downtime and minimises patient discomfort.

Patients can go back to work in 3 to 5 days. The hair starts growing back after 6 months, and after 12 months the results are complete and permanent.

Dr Turowski Hair Restoration Clinic ul. Żelazna 1, 40-851 Katowice, tel. 608 779 912 Chicago, tel. 847 674 4646 www.drturowski.pl

126

PROMOCJA

Klinika Elite specjalizuje się w laseroterapii, a także zabiegach modelujących i wyszczuplających sylwetkę.

Elite Clinic specialises in laser therapy, body sculpting and slimming procedures.

spełniamy marzenia making dreams come true Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć? Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie. Zbędne centymetry można… rozpuścić! ❚ Dreaming about having a perfect body? Dieting and working out not getting you there? Get rid of that unwanted fat in no time flat.

Let those excess centimetres melt away.

Medycyna estetyczna nie ustaje w doskonaleniu sposobów na pozbycie się tkanki tłuszczowej. Najczęściej wykonywane zabiegi z tego zakresu to liposukcja (chirurgiczne usunięcie tłuszczu) lub lipoliza (rozpuszczenie go wewnątrz ciała).

W warszawskiej Klinice Elite Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki dostępna jest najbardziej komfortowa i skuteczna metoda Palomar SlimLipo 3D. Na czym polega ta metoda? – Na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – tłumaczy dr Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec metody SlimLipo w Polsce. Laser, rozpuszczając tłuszcz, jednocześnie obkurcza włókna kolagenowe – to tzw. termolifting 3D, który zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Po zabiegu rozpuszczony tłuszcz jest odsysany, nie zostaje w organizmie. Metoda wymaga miejscowego znieczulenia i można ją stosować na brzuch, uda, ramiona, ale także na podbródek.

Nie każdy ma dość odwagi, by poddawać się inwazyjnym zabiegom. Nie musi. W Klinice Elite dostępna jest już światowa nowość: zabieg Sculpsure, który pozwala usunąć niechcianą tkankę tłuszczową już w 25 min. Do problematycznych miejsc przykładane są płaskie aplikatory. Przepływa przez nie energia lasera, która niszczy komórki tłuszczowe, podgrzewając je do temperatury 42–47 stopni Celsjusza. Po pewnym czasie organizm sam je usuwa. Pierwsze efekty widać po sześciu tygodniach, ostateczne – po dwunastu. ❚ Aesthetic medicine never sleeps. New methods of getting rid of fat tissue are constantly being invented. The most frequent treatments in this area are liposuction (surgical removal of the fat) and lipolysis (dissolving the fat with-

in the body). At Warsaw’s Elite Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki clinic, you can avail yourself of the most convenient and effective method, the Palomar SlimLipo 3D. What is the procedure? “It melts fat using a laser probe that directs the beam directly onto the adipose tissue”, explains Dr Konrad Januszek, Plastic Surgeon and Trainer of the SlimLipo method in Poland. By melting the fat, the laser simultaneously shrinks and tightens collagen fibres resulting in a 3D thermolift that prevents sagging skin. The melted fat is removed from the body. The method requires local anaesthesia and can be applied to the abdomen, thighs and arms, and under chin. Not everyone has the courage to undergo invasive treatments. And they no longer have to.

The world’s latest procedure – the Sculpsure treatment, which allows unwanted adipose tissue to be removed in just 25 minutes – a is now available at Elite Clinic. The treatment envisages placing flat applicators on the skin. Laser energy flows through the applicators, destroying fat cells by heating them to 42-47°C. The body gets rid of these fat cells after a certain period. The first visible effects are observed after six weeks and the final result after twelve.

Coraz większą popularnością cieszą się nieinwazyjne metody wyszczuplania. ❚ Noninvasive body contouring methods are becoming increasingly popular.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii Warszawa, ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55 ul. Wąwozowa 8, tel. 22 894 83 84 Wyłączny dystrybutor ❚ Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. 722 008 002 www.elite.waw.pl

www.itpsa.pl

127

C e l e b r at i n g l i f e

PROMOCJA

medycyna estetyczna

Dr Ibrahim zbudował zespół specjalistów medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej.

Dr Ibrahim has gathered a team of experts in aesthetic medicine, plastic surgery and reconstructive surgery.

Dla ciała i ducha for body and soul To, jak wyglądamy i jak siebie postrzegamy, wpływa na nasze samopoczucie. Mandala Beauty Clinic to miejsce, w którym docenia się duet ciała i ducha. Doświadczeni lekarze pomagają pacjentom utrzymać ten balans. ❚ The way we look and how we perceive ourselves affects our mood. Mandala Beauty Clinic is a place where body and soul are treated as a whole. Experienced physicians help patients maintain an equilibrium between the two.

128

Mandala Beauty Clinic oferuje pacjentom zabiegi z dziedziny chirurgii plastycznej i medycyny estetycznej, ale też specjalizuje się w transplantacji włosów oraz laserowych zabiegach z zakresu ginekologii estetycznej (LVR). Klinika stawia na innowacyjne technologie umożliwiające przeprowadzanie możliwie mało inwazyjnych i skutecznych zabiegów z krótkim czasem rekonwalescencji. Zespół składa się z doświadczonych lekarzy, którzy regularnie doskonalą swoje umiejętności.

Wśród urządzeń medycznych dostępnych w Klinice znajduje się m.in. Vaser Lipo HD Liposculpture 3&4D, czyli zaawansowana aparatura przeznaczona do zabiegu liposukcji ultradźwiękowej. W rękach doświadczonego lekarza pozwala nie tylko pozbyć się tkanki tłuszczowej, ale też perfekcyjnie wymodelować sylwetkę. Zabieg można stosować dla każdej części ciała, również w delikatnych rejonach, takich jak ramiona, twarz, szyja czy wnętrze ud.

Inną nowością jest stosowany w klinice aparat Scarlet RF System, który jest połączeniem dwubiegunowych fal radiowych, lasera frakcyjnego oraz 25 elektrod w postaci mikroigieł. Zabiegi z jego użyciem odmładzają i regenerują skórę, usuwają trądzik, przebarwienia i zmniejszają pory. Świetnie sprawdza się również jako zabieg przyspieszający regenerację skóry, zwłaszcza w połączeniu z osoczem bogatopłytkowym PRP. Pracownicy Mandala Beauty Clinic dokładają wszelkich starań, by pacjenci czuli się w pełni swobodnie, a pobyt w klinice był przyjemnością. Gwarantują to zabiegi przeprowadzane przez lekarzy z imponującym stażem pracy, przy wykorzystaniu nowoczesnych urządzeń na światowym poziomie. ❚ Mandala Beauty Clinic offers plastic surgery and aesthetic medicine treatments, but mainly specialises in hair

transplant and aesthetic gynaecological laser procedures (LVR). The Clinic applies innovative technologies that permit the least invasive, but most effective treatments, with a minimum of recovery time. The team consists of experienced physicians who are constantly perfecting their skills.

The Clinic has state-of-the-art equipment, including 3D & 4D Vaser Lipo liposculpture devices. These are advanced ultrasound devices designed for liposuction treatments.

The treatment is conducted by a qualified and experienced doctor. It not only helps to get rid of adipose tissue, but contours the body as well. The treatment can be applied to any part of the body, including sensitive areas such as the arms, face, neck, and inner thighs. The Clinic has also recently acquired a Scarlet RF System. This is an advanced device that combines two-way radio frequencies, fractional laser, and 25 micro needle electrodes. The treatments administered using this device rejuvenate and regenerate the skin, remove acne, repair skin discolouration, and tighten the pores. It is an excellent choice for accelerated skin regeneration, especially when combined with platelet rich plasma.

The staff at Mandala Beauty Clinic make every effort to ensure that your visit will be a pleasant and comfortable one.

You can be assured that this will be the case, as the treatments are conducted by physicians with impressive professional experience using state-of-the-art world-class devices.

Mandala Beauty Clinic w Poznaniu ul. Chwiałkowskiego 28/7, Poznań tel. 61 833 08 81 www.mandalaclinic.com

© s h u t t e r sto c k , m . p.

Klinika Mandala odważnie wprowadza do swojej oferty nowatorskie zabiegi. ❚ Mandala Clinic is a bold innovator implementing the latest treatments and procedures.

good job

wealth solutions

Piraci, rum i kapsuła czasu pirates, rum and a time capsule

tekst | by ewa bednarz

130

© m . p.

Wydawałoby się, że tradycyjny trunek wilków morskich, zwłaszcza sprzed 250 lat, ma niewiele wspólnego z nowoczesnym zegarmistrzostwem. nic bardziej mylnego. ❚ You might not think that the traditional beverage of sailors, especially a variety dating back 250 years, would have much in common with modern watchmaking, but it does.

Najstarszy rum na świecie nie przepadnie. 59 jego kropli zostało bowiem zamkniętych w kapsułach i umieszczonych na tarczach 59 zegarków Rum Watch.

Rum Watch jest wyjątkowy nie tylko ze względu na ograniczoną edycję. Zegarek łączy klasyczny design z barwną historią piratów mórz karaibskich. Znaczenie ma tu nawet wskazówka – jedna – godzinowo-minutowa, której wzór został zaczerpnięty z wyglądu tradycyjnej morskiej busoli. Dopełnieniem całości jest kapsuła z rumem Harewood umieszczona nieprzypadkowo na godzinie 11.

– To nawiązanie do starej morskiej tradycji. W brytyjskiej marynarce wojennej był to czas, w którym załoga otrzymywała swoją przepisaną regulaminem porcję rumu. Moment ten nazywano „Up Spirits” – tłumaczy Maciej Kossowski, prezes Wealth Solutions, firmy, która stoi za pomysłem stworzenia zegarka z kroplą alkoholu. kapsuła czasu Rum Watch jest tak niezwykły jak ukryty w nim rum pochodzący z 1780 r. Napój ten, uznany za najstarszy rum na świecie przez Księgę rekordów Guinnessa, odkryty został przypadkowo w 2011 r. Wtedy to Mark Lascelles, brat ósmego Earla Hare­ wooda, przystąpił do inwentaryzacji przedmiotów i alkoholi znajdujących się w piwnicach posiadłości. Trunek trafił do pałacowej kolekcji na początku XIX w. i od tego czasu zapomniany czekał, aż ktoś go odkryje. Po jego odnalezieniu został zakupiony przez firmę Wealth Solutions, która wcześniej miała już w swojej kolekcji butelkę najstarszego na świecie koniaku Gautier z 1762 r. – Chcieliśmy zachować ten niesamowity rum dla następnych pokoleń, dlatego zdecydowaliśmy się stworzyć Rum Watch. Co może być lepszą kapsułą czasu niż zegarek, który mierzy każdą minutę naszego życia?

Zegarek jest zawsze czymś osobistym, czymś intymnym. Dzięki Rum Watch miłośnicy rzadkich alkoholi mogą mieć ten unikalny trunek ze sobą przez cały czas. Żeglarze mogą pamiętać o starej tradycji morskiej związanej z rumem, a miłośnicy zegarków cieszyć się jego wyjątkowością – mówi Maciej Kossowski, prezes Wealth Solutions.

Szwajcarska precyzja Do projektu Rum Watch firma Wealth Solutions zaprosiła szwajcarską manufakturę zegarmistrza pasjonata Petera Speake -Marina. – Praca z historią rumu i samym rumem, sięganie do poprzednich wieków były fascynujące, a połączenie go z czasem uważam za nadzwyczajne. Spodobała mi się niezwykła koncepcja, która pozwalała na stworzenie niepowtarzalnej serii zegarków – mówi Peter Speake-Marin.

Zegarmistrz, który jest absolwentem Hackney Technical College w Londynie oraz Watchmakers of Switzerland Educational Program w Neuchâtel, przez lata pracował w londyńskiej firmie Somlo Antiques specjalizującej się w zegarkach zabytkowych. Chęć zajęcia się budową własnych, niepowtarzalnych zegarków mechanicznych jednak zwyciężyła.

– Napędza mnie pasja do tego, co robię.

Wolność eksplorowania różnych pomysłów, możliwość samodzielnego projektowania i tworzenia rzeczy, jakich nikt wcześniej nie stworzył – tłumaczy zegarmistrz.

Rum Watch promowany będzie przez Pierce’a Brosnana, przyjaciela Petera Speake-Marina i miłośnika produkowanych przez niego zegarków.

Mocna trójka Wydawałoby się, że w dziedzinie zegarków kolekcjonerskich dokonano już wszystkiego, a jednak wciąż powstają

The oldest rum in the world will be preserved. Fifty-nine drops of the rum have been encapsulated and fitted into the dials of fifty-nine Rum Watch timepieces.

The Rum Watch is special for more reasons than simply being part of a limited edition. The timepiece combines classic design with the vivid past of the Caribbean pirates. Even the hand is exceptional – there is only one, which indicates the hour and minutes. The design was inspired by the traditional surveying compass. To top it off, a capsule filled with Harewood rum is placed on the dial at eleven o’clock sharp, as per a time-honoured sea tradition. “This is an association with an old sea tradition.

In the British navy, it was the hour at which the crew would receive its regular allocation of rum. It was called ‘Up Spirits’ time”, explains Maciej Kossowski, Wealth Solutions CEO, the company which is the brains behind the idea for a watch with a drop of rum. time capsule The Rum Watch is as special as its 1780 rum. This, the oldest rum in the world according to Guinness World Records, was discovered by accident in 2011, when Mark Lascelles, a brother of the eighth Earl Harewood, commenced a stock-take of the cellars of the family estate. The beverage was included in the

Rum Watch promowany będzie przez Pierce’a Brosnana, przyjaciela Petera Speake-Marina i miłośnika produkowanych przez niego zegarków.

The Rum Watch will be endorsed by Pierce Brosnan, a friend of Peter Speake-Marin and a lover of watches made by the watchmaker.

nowe rozwiązania. Projekt Spirit Watches, w ramach którego tworzone są zegarki zawierające unikatowe alkohole, jest tego najlepszym dowodem. Po raz kolejny okazało się, że oryginalny pomysł, dobry projekt i mistrzowskie wykonanie wciąż pozwalają odkrywać nowe rozwiązania,

palace collection in the early 19th century and had been waiting forgotten until someone discovers it. After it was found, it was purchased by Wealth Solutions which already had in its collection a bottle of the oldest cognac in the world – a 1762 Gautier.

131

wealth solutions

zegarek jest zawsze czymś osobistym. Dzięki Rum Watch miłośnicy rzadkich alkoholi mogą mieć ten trunek ze sobą.

A watch is always a personal item. The Rum Watch permits lovers of rare alcohols to keep the beverage with them.

a jednocześnie łączyć tradycje z nowoczesnością. Poruszać i zatrzymywać czas.

– Kocham ten projekt, kiedy patrzę na historię związaną z tym zegarkiem, na ten niesamowity produkt łączący nas z brytyjską marynarką, Karaibami i dawno minionym światem. Rum umieszczony w jego środku ma 236 lat – nadal jest pełen życia i ma w sobie smak czasów, zanim na świecie pojawiła się elektryczność, kiedy przeciętna długość życia była o połowę krótsza od obecnej – opowiada Peter Speake-Marin. – Mamy wiele wspólnego.

Przede wszystkim łączy nas pierwiastek kreatywności, czyli szukanie ciągle czegoś wyjątkowego. Wealth Solutions robi to od lat w świecie alkoholi kolekcjonerskich, a Peter w świecie wyjątkowych i unikalnych zegarków. Być może naszym przeznaczeniem było wspólne spotkanie i zrobienie czegoś wyjątkowego – dodaje Maciej Kossowski. ■ Tekst postał we współpracy z Wealth Solutions.

132

“We wanted to preserve this incredible rum for future generations, so we decided to make the Rum Watch. What could make a better time capsule than a watch that measures every minute of your life?

A watch is a personal, almost intimate, item. The Rum Watch permits lovers of rare alcoholic drinks to keep this unique beverage with them at all times. Sailors will associate it with the old sea tradition of rum drinking, while timepiece lovers can enjoy its uniqueness”, says Kossowski.

Swiss precision Wealth Solutions joined forces with the Swiss watch making company of passionate watchmaker Peter Speake-Marin.

“Working with a story of the rum and the rum itself dating back centuries is fascinating, the link with time I find extraordinary. I liked the incredible idea that permitted me to create a series of unique watches”, says Speake-Marin.

The British watchmaker, a graduate of the Hackney Technical College of London and the Watchmakers of Swizerland Educational Program in Neuchâtel, has worked at Somlo Antiques in London, a company that specialises in historical watches. But he eventually realized his dream of making his own, unique mechanical watches.

“My drive is the love for what I do, that liberty of exploring different ideas, of being able to make things that nobody else has never made in the way that I design and made them”, he says.

The Rum Watch will be endorsed by Pierce Brosnan, a friend of Peter SpeakeMarin and a lover of watches made by the watchmaker.

Power trio It might seem that everything that can be done with collector’s timepieces has been done, but new ideas just keep cropping up. The Spirit Watch Project encompassing the creation of watches featuring rare alcoholic beverages, is proof positive of this.

Time and again it turns out that an original idea, a good design, and exquisite craftsmanship can produce something new, and combine tradition with modernity. This moves time forward while holding it still.

“I love this project, when I view the history linked with the watch, the result is an extraordinary product that links with the British Navy, the Caribbean and a world which has long since gone. The Rum is 236 years old, it is still alive and tasted of another period before electricity, planes, cars, internet when the average life expectancy was half that of today”says Speake-Marin.

“We have a lot in common. It is an element of creativity – of looking for something exceptional. Wealth Solutions has been doing this for years in the area of collector’s alcohols and Peter in the field of making exceptional and unique timepieces. Perhaps this was our destiny to meet and create something spectacular together”, adds Kossowski. ■ The story was written in collaboration with Wealth Solutions.

© m . p.

good job

good job

pyszne.pl

Pyszne.pl ...to jedna strona, na której można znaleźć niemal wszystkie restauracje dowożące jedzenie pod wybrany adres – mówi założyciel serwisu Arkadiusz Krupicz. ❚ ...is a single website where you can find practically every restaurant that offers delivery, says website founder Arkadiusz Krupicz. tekst | by marianna kucharska

134

na różnych stronach, zajęłoby mu to dużo czasu. Tymczasem na Pyszne.pl można wyszukać restauracje z wykorzystaniem filtrów rodzajowych i cenowych, zobaczyć je na mapie, przejrzeć menu, sprawdzić opinie innych i złożyć zamówienie, płacąc online lub gotówką przy odbiorze. Usługa jest bezpłatna, a ceny dań identyczne jak przy zamówieniu telefonicznym.

Jak duży jest wybór restauracji?

Serwis współpracuje z ponad pięcioma tysiącami lokali w 510 miastach w całej Polsce. Najwięcej jest ich w dużych miastach – np. użytkownicy w Warszawie mają do dyspozycji aż 670 restauracji.

Tekst powstał we współpracy z Pyszne.pl.

Arkadiusz Krupicz, współzałożyciel Pyszne.pl, największego w Polsce serwisu do zamawiania jedzenia online. Serwis ma swoje odpowiedniki w ośmiu krajach europejskich, m.in. w Niemczech (Lieferando.de), Francji (Pizza.fr), Austrii (Lieferservice.at) i Holandii (Thuisbezorgd.nl). ❚ is the co-founder of Pyszne.pl, Poland’s largest online food ordering service. The website has equivalents in eight European countries, e.g. in Germany (Lieferando.de), France (Pizza.fr), Austria (Lieferservice.at), the Netherlands (Thuisbezorgd.nl).

© SHUTTERSTOC K , m . p .

Serwisy do zamawiania jedzenia online są coraz popularniejsze w Polsce. Skąd pomysł na Pyszne.pl?

Wpadliśmy na niego z moim wspólnikiem Piotrem Czajkowskim podczas praktyki studenckiej w Niemczech. Któregoś wieczoru postanowiłem zamówić coś do jedzenia przez internet. Nigdy wcześniej nie zamawiałem posiłku w ten sposób, ale wszystko przebiegło sprawnie i po niedługim czasie w moich drzwiach stanął dostawca ze świeżym daniem. Pomyślałem, że podobny serwis przydałby się także w Polsce.

Czym korzystanie z serwisu różni się od zamawiania przez telefon?

Pyszne.pl to jedna strona, która oferuje użytkownikom przegląd niemal wszystkich restauracji dowożących jedzenie pod ich adres. Takie zestawienie jest z kilku powodów bardzo praktyczne. Przeciętny mieszkaniec miasta zna zaledwie ok. 10 lokali w swojej okolicy, a jego potrzebom odpowiadają tylko dwa z nich. Zamawianie w kółko tych samych dań może się znudzić.

A jeśli miałby szukać informacji o cenach, menu czy obsługiwanych strefach dostaw

Online food ordering systems are becoming more and more popular in Poland. What was the idea behind Pyszne.pl?

My business partner, Piotr Czajkowski, and I came up with the idea during an internship we did in Germany. One night I wanted to order food online.

I had never done it before, but it all went smoothly, and it wasn’t long before a delivery man was at the door, and I could enjoy a fresh meal. I thought that we could do with a service like that in Poland.

How does ordering online differ from ordering by phone?

Pyszne.pl is a website that provides a list of restaurants that deliver food.

This is very practical for several reasons.

The average resident of a given city knows about 10 eateries in his or her neighbourhood. Of these, only two meet his or her requirements. Ordering the same food all the time can get tedious, but going to different pages to get information about menus, prices and delivery zones can take ages. Pyszne.pl gives you the option of searching restaurants using various filters as regards the type of food and price range, locating them on a map, browsing the menu, reading reviews, placing orders, and paying online or cash on delivery. The service is free and the prices are the same as what you’d pay if you ordered directly from the restaurant.

How large is your selection?

The website works with over five thousand restaurants in 510 cities and towns in Poland. Most of them are in large cities – e.g. Warsaw residents can order food from as many as 670 eateries. ■ The article was written in collaboration with Pyszne.pl

DALEKO OD SZOSY Akcja SLOW ROAD trwa w najlepsze! Odwiedziliśmy już wo-

Akcja SLOW ROAD ma na celu stworzenie wyjątkowej, ogól-

jewództwa łódzkie, świętokrzyskie oraz dolnośląskie i zebral-

nopolskiej mapy miejsc, których wspólną cechą jest filozofia

iśmy mnóstwo materiałów, gromadząc informacje o interesu-

SLOW LIFE. Powstanie oryginalny atlas – SLOW ROAD BOOK

jących punktach na mapie tych regionów. Podróżowanie po

– który pozwoli wielbicielom slow drivingu dotrzeć najpięknie-

trasach SLOW ROAD to setki ciekawych spotkań i możliwość

jszymi drogami do najciekawszych w Polsce agroturystyk, res-

niezwykłych rozmów, dlatego nasz redaktor-podróżnik rusza

tauracji i atrakcji czasu wolnego. Wspieramy rozwój regionów

w dalszą drogę i już niebawem odwiedzi Mazury.

wiejskich, wskazujemy gospodarzy ambitnych miejsc w stylu slow, zwłaszcza, gdy mieszczą się one daleko od szosy!

JEŚLI MYŚLISZ PODOBNIE, DOŁĄCZ DO NAS NA POPIERAJ, PROMUJ, ZGŁASZAJ WŁASNE MIEJSCA I TRASY! TWÓRZ Z NAMI ALTERNATYWĘ DLA TURYSTYKI MASOWEJ.

PARTNERZY MERYTORYCZNI I MEDIALNI ORGANIZATOR

PATRONAT

PARTNERZY MEDIALNI

BEHIND THE SCENES

team spirit

LOT p o g o d z i n a c h LOT after hours

Na co dzień w LOcie pracuje ponad tysiąc osób, które zarówno na ziemi, jak i w powietrzu troszczą się o komfort i bezpieczeństwo pasażerów.

Po godzinach nasi pracownicy angażują się w wiele akcji społecznych i wolontariatów, pomagając potrzebującym i promując zdrowy styl życia. ❚ over one thousand people work at lot polish airlines. they care about the comfort and safety of passengers both on the ground and in the air. but after hours, our employees get involved in numerous social and charity campaigns and do volunteer work. tekst | by konstancja tanjga-nawrot zdjęcia | photos archiwum pll lot klub biegacza lot | lot runners club

Niebieskie koszulki Fly a LOT można zobaczyć podczas ulicznych maratonów, w górach, na zawodach triatlonowych, jak również w biegach z przeszkodami czy pod ziemią w kopalni soli. Ograniczeniami są tylko nasze przekonania, że czegoś nie jesteśmy w stanie dokonać. Klub Biegacza LOT tworzą ludzie pełni pasji i dobrej energii, którą chętnie się dzielą. ❚ You might spot a few blue Fly a LOT Polish Airlines T-shirts during street marathons, in the mountains, at triathlons or steeplechase runs, even those held deep underground in salt mines. The only limit is our conviction that there must be something we cannot do. The LOT Runners Club unites people full of passion and positive energy that they are keen to share.

136

BEHIND THE SCENES

team spirit

maratony świata | WORLD MArathons

akcje charytatywne | charity work

wspólne spotkanie | bonding time

Od wielu lat LOT wspiera działania okolicznych fundacji czy ośrodków pomocy społecznej.

Zbiórka darów i malowanie ścian w domu dziecka, świąteczne akcje charytatywne czy indywidualne zbiórki celowe – nasi pracownicy pomagają nie tylko „przy okazji”. ❚ For may years LOT Polish Airlines has been supporting the activities of Foundations or Welfare Centres. A collection of gifts or painting the walls at an orphanage, charity events or individual targeted money collections.

Our staff get involved on numerous occasions.

138

15 lat temu pobiegliśmy w sześć osób pierwszy raz jako klub w zawodach linii lotniczych w Lucernie – wspomina Andrzej Wiśniewski, steward i maratończyk.

I dodaje: – Spodobało nam się, dlatego kolejne starty organizowaliśmy sami. To nie jest klub maratończyka.

Mamy też biegaczy górskich, ultra. Jeśli ktoś przebiegnie 100 km, to OK, ale głównie chodzi o wspólne spotkanie, bieganie i dobrą zabawę. ❚ “Six of us ran as a club for the first time in an airline competition in Lucerne 15 years ago”, recalls Andrzej Wiśniewski, a flight attendant and marathon runner, who adds: “We were bitten by the running bug and began to sign up for other events. This is not a marathon club, but we have ultra mountain runners on board. It’s OK if you run 100 km, but it’s mainly about bonding together, running and having a great time.”

Z racji naszego zawodu mamy możliwość biegania w różnych częściach świata – podkreśla Agata Pietraś, stewardesa PLL LOT, utytułowana biegaczka, która w tym roku udowodniła m.in., że jest najszybszą kobietą w biegu po pasie startowym na dystansie 5 km w Budapeszcie. Dzięki temu Klub Biegacza jest obecny na najważniejszych maratonach na świecie: Nowy Jork, Barcelona, ale również Osaka, Cancun czy zamarznięty Bajkał. ❚ “Our job enables is to run in different parts of the world”, stresses our flight attendant Agata Pietraś , herself a titled runner, who proved that was the fastest woman on the 5 km runway in Budapest this year. Pietraś now competes in all the major global marathons staged in New York, Barcelona, Osaka, Cancun, and even on the iced-over Lake Baikal.

Dołączają do nas ciągle nowe osoby, niektóre wracają po przerwie.

Cieszy, kiedy inni widzą panujący u nas „team spirit” i chcą w tym brać udział. Angażujemy się w biegi charytatywne, takie jak wrześniowy bieg po pasie startowym na lotnisku O`Hare, gdzie wspieraliśmy profilaktykę nowotworową, czy bieg Warsaw Business Run, gdzie wystawialiśmy nasze sztafety. ❚ We are constantly being joined by new members, and old ones keep coming back to us after a break. We are happy when others notice our “team spirit” and want to become a part of it. We are committed to charity runs such as the O’Hare 5K on the Runway, which is held in aid of cancer prevention in September, and the Warsaw Business Run, where we have competed in the relay.

Podsumowaliśmy sezon 2016 – wspólnie przebiegliśmy prawie 60 tys. km, zdobyliśmy prawie 500 medali, ponad 30 razy nasze koszulki stawały na podium i biegaliśmy na wszystkich kontynentach, tj. w 24 krajach.

Plany na przyszły rok? Mamy apetyt na jeszcze więcej i z pewnością będziemy eksplorować miejsca, do których będziemy latać w przyszłym roku. ❚ After taking stock of the 2016 season, we concluded that we have run almost 60,000 km together and have won nearly 500 medals. Our T-shirts have climbed the podium more than 30 times, and we have run in 24 countries on every continent. Our plans for next year? We are hungry for more and we will certainly be exploring the places to which we will be flying next year.

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

140

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

142

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

143

Miles & More

WYDARZENIA

144

LOT news

F LOTA

146

Fleet

ROZRYWKA P OKŁADOWA

148

In-flight entertainment

PRZYDATNE INFORMACJE

152

Useful information

LOT DLA FIRM

156

LOT dla firm

MENU LOT GOURMET

159

LOT gourmet menu 139

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 139

13.10.2016 21:19

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

Winnipeg

Calgary

Ottawa

Québec

route map

Seattle Minneapolis

Portland San Francisco

Dallas

SIATKA P OŁĄCZE Ń

Detroit

Cleveland

New York JFK Newark

Pittsburgh

Cincinnati

Halifax

Toronto

Chicago

Denver Las Vegas

Los Angeles San Diego

Montreal

Charlotte

Houston

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Varadero

Cayo Coco

Cancun

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Moscow

Tallinn

Copenhagen

Palanga

Riga Vilnius

Dublin

Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw London

Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Geneva Lyon

Turin

Milan Nice

Madrid

Vienna

Graz

Salzburg Klagenfurt

Kosice

Zagreb

Zadar

Split Tivat

Rome

Chisinau

Budapest

Venice Ljubljana

Cluj-Napoca

Belgrade

Kharkiv

Lviv

Munich

Innsbruck

Zurich

Kiev

Prague

Brussels

Odessa

Bucharest Tbilisi

Sofia Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

lot.com

Lisbon

Ateny

Larnaca

Tel Aviv

140

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 140

Beirut Amman

Cairo

13.10.2016 21:19

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

SIAT KA P OŁ ĄCZEŃ

Krasnodar

Beijing Seoul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Colombo

Singapore

Denpasar

POLSKA ❚ POLAND

Mauritius Antananarywa

Gdańsk Olsztyn Szczecin

Prague

Połączenia

operat T ❚ flights własne LO

Lisbon

code -sha Połączenia

re ❚ code -s

Poznań

ed by LOT

hare flight

Warsaw

s

Newark

Denpasar

czar tero Połączenia Połączen

we ❚ char te

dnie ❚ di ie bezpośre

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 141

Rzeszów

Katowice

r flights

rect flight

Wrocław

s

Kraków

141

lot.com

y w sprzedaż – niedługo sale T od 2017 – soon on LO 17 ia 20 en cz om Połą LOT fr erated by ❚ flights op

13.10.2016 21:21

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

MAPY LOTNISK

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

Business Lounge Bolero

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

To

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

142

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 142

13.10.2016 21:21

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantage of credit card, travel insurance, hotel and many more partners

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscripe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji i poleć do Pekinu, Toronto oraz wielu innych miast już za 10 000 mil do końca września

Take advantage of our promotion and fly to Beijing, Toronto and many more cities for just 10,000 miles until the end of September

143

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 143

13.10.2016 21:22

10 NOWYCH SAMOLOTÓW 10 new aircraft LOT news

LOT ZAMAWIA 10 BOEINGÓW 737, W TYM NAJNOWOCZEŚNIEJSZE BOEINGI 737 MAX 8! ❚ LOT ORDERS 10 BOEING 737S, INCLUDING THE MOST MODERN BOEING 737 MAX 8S!

WYDARZE NIA

   |      PLL LOT

lot.com

L

OT rozwija flotę samolotów średniego zasięgu. Już w przyszłym roku polski przewoźnik jako jedna z pierwszych linii lotniczych na świecie otrzyma pierwszego Boeinga 737 MAX 8 – najnowocześniejszy samolot z popularnej i lubianej przez pasażerów rodziny 737.

W pierwszej połowie roku flotę LOT-u zasilą też Boeingi 737-800 NG. Pozyskanie nowych samolotów to ważny element strategii Polskich Linii Lotniczych LOT, który umożliwi podniesienie jakości oferowanego produktu, otwieranie kolejnych połączeń oraz skuteczniejsze konkurowanie na najbardziej popularnych trasach.

Pierwszy samolot Boeing 737 MAX 8 trafi do LOT-u w listopadzie 2017 roku, drugi miesiąc później. W sumie do 2020 roku LOT ma zakontraktowany leasing 6 maszyn tego typu oraz opcję leasingu kolejnych 5.

Samoloty będą pochodziły prosto z fabryki Boeinga, a ich dostawcą będzie firma Air Lease Corporation. „Cieszę się, że dzięki zaufaniu naszych partnerów udało nam się w takim tempie pozyskać dla naszych pasażerów najnowocześniejsze wąskokadłubowe samoloty

świata. Dzięki temu już wkrótce będziemy mogli zaoferować naszym klientom zupełnie nowy wymiar komfortu na pokładzie oraz jeszcze szerszą siatkę połączeń. Jest to jakość, jaką nasi pasażerowie znają pokładów naszych Dreamlinerów” – mówi Rafał Milczarski, prezes LOT-u.

Boeingi 737 MAX 8 w barwach LOT-u będą wyposażone w 186 smukłych i wygodnych foteli w konfiguracji po trzy fotele w każdym z dwóch rzędów. Kabina będzie wyposażona w Boeing Sky Interior – wnętrze inspirowane Dreamlinerami, z nowym, ergonomicznym układem schowków, oświetleniem LED oraz bardziej komfortowym rozmieszczeniem świateł, głośników i przycisków. Fotele będą wyposażone w gniazda elektryczne umiejscowione na wysokości oczu pasażera. W kuchni znajdą się między innymi piekarniki konwekcyjne, pozwalające na przygotowywanie lepszej jakości ciepłych dań oraz ekspres do kawy.

Ponadto Boeing 737 MAX 8 to samolot wyjątkowo ekonomiczny i zarazem przyjazny środowisku. „Im mniejsze ponosimy koszty operacyjne, tym jesteśmy w stanie zaoferować atrakcyjniejsze ceny biletów. Żaden inny

samolot wąskokadłubowy nie umożliwia nam tego tak bardzo jak właśnie nowy 737 MAX 8. Samolot jest o 7% lżejszy od swojego poprzednika, ma skrzydła z nowymi typami wingletów oraz silniki, które spalają mniej paliwa, emitują mniej dwutlenku węgla i o 40% mniej hałasu.

To wszystko sprawia, że koszt operacyjny w przeliczeniu na pasażera jest o co najmniej 8% niższy od jakiejkolwiek konkurencyjnej maszyny na rynku. Dodatkowo Boeing 737 MAX 8 pozostawia realnie mniejszy odcisk na środowisku naturalnym” – dodaje Milczarski.

By jak najszybciej uzupełnić flotę samolotów wąskokadłubowych, oprócz Boeingów 737 MAX 8 LOT pozyskał również 4 Boeingi 737-800 NG. Ich dostawa rozpocznie się już kwietniu przyszłego roku. „Uzupełnienie braków we flocie samolotów wąskokadłubowych było naszym największym wyzwaniem. Mimo, iż nowe Boeingi 737 MAX 8 otrzymamy w rekordowym tempie, potrzebne nam są dodatkowe maszyny, które będziemy mogli wykorzystać już w nadchodzącym sezonie letnim. Dzięki atrakcyjnym warunkom leasingu 4 Boeingów 737-800 NG z ryn-

144

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 144

13.10.2016 21:58

Oprócz Boeingów 737 MAX 8 i 737-800 NG w przyszłym roku LOT otrzyma także dwa nowe Boeingi 787-8 Dreamliner, które będą obsługiwały między nowe, niedawno ogłoszone połączenia do Newark i Los Angeles. W sumie w przyszłym roku LOT będzie wykorzystywał flotę co najmniej 51 samolotów. ■

WY DARZE NIA

LOT news 145

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 145

lot.com

ku wtórnego, możemy szybko nadrobić utracony czas, zwiększając oferowanie na niektórych najbardziej popularnych trasach oraz otwierając kolejne nowe połączenia, na przykład do Azji Centralnej.

Te samoloty dają nam taką możliwość” – mówi Rafał Milczarski.

Samoloty Boeing 737-800 NG, które wyleasinguje LOT, także zabiorą na pokład 186 pasażerów. Leasingodawcą maszyn jest firma AerCap. Polski przewoźnik zagwarantował sobie opcję wymiany maszyn 737-800 NG na 737 MAX 8 w trakcie całego okresu leasingu.

Ujednolicona flota samolotów pochodzących od jednego producenta pozwala na redukcję kosztów między innymi obsługi technicznej oraz pozyskiwania załóg.

Szkolenie pilotów między poszczególnymi typami B737 trwa zaledwie kilka dni.

Zamówienie nowych samolotów wąskokadłubowych jest jednym z elementów strategii rentownego wzrostu, którą LOT wdraża od początku 2016 roku. W sumie jeszcze z wykorzystaniem obecnej floty 43 samolotów polski przewoźnik uruchomił 23 nowe połączenia, w tym dwa połączenia dalekiego zasięgu do Tokio i Seulu.

LOT develops its fleet of mid-range planes. In 2017 the Polish airlines, being one of the first airlines in the world, is going to have the first Boeing 737 MAX 8 – a state-of-the art aircraft belonging to the popular 737 family. In the first half of next year, LOT’s fleet will be extended also by 737800 NGs airplanes. Acquiring new aircraft is an important element of LOT’s strategy and will allow to enhance the quality of its products, launch new routes and compete more effectively on the most popular routes.

LOT will have the first Boeing 737 MAX 8 delivered in November 2017 and the next one a month later. In total, until 2020 LOT is going to lease 6 such aircraft, with an option of leasing another 5. The aircraft will be delivered straight from Boeing plant by Air Lease Corporation.

“I am glad that thanks to our partners’ trust we succeeded in acquiring state-of-the-art narrowbody aircraft for our passengers. As a result, soon we will be able to offer our customers a completely new dimension of comfort onboard and an even broader network of connections. It is quality of traveling already known to our passengers from our Dreamliners” – says Rafał Milczarski, LOT’s CEO. Boeing 737 MAX 8s under the LOT brand will have 186 slender and comfortable seats, three in each of two rows. The cabin’s new interior, Boeing Sky Interior, inspired

by Dreamliners, has been equipped with features such as a new ergonomic design of storage bins, LED mood lighting, more conviniently located speakers and buttons. Seats will have electric outlets installed at passengers’ eye level. Among other things, in the kitchen galley convection ovens allowing to make better quality warm dishes will be installed as well as a profesional espresso machine.

Moreover, the 737 MAX 8 model is an exceptionally economical and at the same

time environmentally friendly aircraft.

“The lower our operating costs, the more affordable our fares. The new 737 MAX 8 is unmatched as regards that aspect. It is 7% lighter compared to its previous model, it has wings with new types of winglets and fuel efficient engines which emit less CO2 and are more quiet - by 40%. Thanks to all those factors its operating cost per seat is at least 8% lower compared to any competitive model on the market. Also 737 MAX 8 ‘s ecological footprint is actually much smaller” – adds Milczarski.

To promptly restock its fleet of narrowbody aircraft, apart from Boeing 737 MAX 8s LOT also leased 4 Boeing 737-800 NGs, scheduled for supply April next year.

“Restocking the narrowbody fleet was our greatest challenge. Even though the new 737 MAX 8s will be supplied in record time, we need planes already for the coming summer season. Thanks to attractive lease terms of four Boeings 737-800 NGs, we can quickly make up for time lost, increasing the number of flights on some of the most popular routes and launching new flights, e.g. to central Asia. Thanks to those aircraft we do have such an opportunity” – says Rafał Milczarski.

The 737-800 NGs aircraft to be leased by LOT also have the capacity of 186 passengers. They will be leased by AerCap. LOT holds an option to swap these 737-800 NGs to 737 MAX 8s within whole leasing period.

A standardized fleet of aircraft produced by one manufacturer allows to further reduce costs of, e.g., technical service and obtaining crews. Pilot training in flying different B737 models does not take longer than just a few days.

Ordering new narrowbody airplanes is part of LOT’s profitable growth strategy that the airlines have been implementing since the early 2016. In total, with their current fleet of 43 aircrafts the Polish airlines launched 23 premier routes, including two long-haul services to Tokyo and Seoul.

Apart from the 737 MAX 8s and 737-800 NGs, in 2017 two new 787-8 Dreamliners will be added to LOT’s fleet which will be operated on new, recently announced North American routes (to Newark and Los Angeles). In total, in 2017 LOT’s fleet will comprise at least 51 planes. ■

13.10.2016 21:59

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. ❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

lot.com

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

146

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. ❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. ❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737-400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

Embraer 195

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

Embraer 175**

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

Bombardier DHC-8Q400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

* dla kompletu pasażerów ❚ * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu ❚ ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 146

13.10.2016 21:25

Chwytaj dzień w Los Angeles Spełnij swoje marzenie i leć do Kalifornii z LOT

Los Angeles dreamin’ Make yourr dream y to come true and fly California with LOT LOT.COM

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 147

13.10.2016 21:26

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W listopadzie w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie i japońskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In November we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI FILMOWE

TARZAN: LEGENDA ❚ THE LEGEND OF TARZAN (2016)

lot.com

in-flight entertainment

GHOSTBUSTERS. POGROMCY DUCHÓW ❚ GHOSTBUSTERS (2016)

New in November:

BEN-HUR (2016)

ABSOLUTNIE FANTASTYCZNE: FILM ❚ ABSOLUTELY FABULOUS: THE MOVIE (2016)

EPOKA LODOWCOWA: MOCNE UDERZENIE ❚ ICE AGE: COLLISION COURSE (2016)

PAPIEROWE MIASTA ❚ PAPER TOWNS (2015)

© 2016 PARAMOUNT PICTURES; © 2016 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED.; ©2016 CTMG. ALL RIGHTS RESERVED;

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

148

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 148

13.10.2016 21:26

LOT DL A F IRM

lot.com

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 149

13.10.2016 21:27

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY POLSKIE

Polish movies

W CIEMNOŚCI ❚ IN DARKNESS (2011)

WSZYSTKO CO KOCHAM ❚ ALL THAT I LOVE (2009)

SALA SAMOBÓJCÓW ❚ SUICIDE ROOM (2011)

OBŁAWA ❚ MANHUNT (2012)

BOGOWIE ❚ GODS (2014)

KATYŃ (2007)

MAŁA MOSKWA ❚ LITTLE MOSCOW (2008)

IMAGINE (2012)

MUNDIAL. GRA O WSZYSTKO ❚ MUNDIAL (2013)

JOANNA (2013)

KINO POLSKIE

Polish cinema

PLANETA SINGLI ❚ SINGLE PLANET (2016)

CZŁOWIEK Z MARMURU ❚ MAN OF MARBLE (1975)

CZŁOWIEK Z ŻELAZA ❚ MAN OF IRON (1981)

DZIEŃ ŚWIRA ❚ DAY OF THE WACKO (2002)

DEJA VU (1989)

EXCENTRYCY ❚ ECCENTRICS (2015)

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 150

13.10.2016 21:29

WR E N FE F O Shop & More Sprawdź nasz nowy katalog! Zamów zakupy na pokładzie samolotu, a my wyślemy Ci je do domu.

Shop & More Check out our new catalogue. Order duty free items on board and receive them right at your doorstep.

airkiosk.lot.com

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 151

13.10.2016 21:30

BAGAŻ REJESTROWANY checked baggage BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

+

+

23 kg max

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

+

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY carry-on baggage

9 kg max

+

9 kg

8 kg max

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

152

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

LOT ECONOMY CLASS

23

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

40

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

lot.com

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 152

13.10.2016 21:30

Świąteczna oferta specjalna w Apart!

W listopadzie i grudniu 2 mile zamiast 1 mili za każde 5 zł wydane na gwiazdkowe prezenty!

Zapraszamy do salonów Apart w całej Polsce i eSklepu.

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 153

13.10.2016 21:31

Z WARSZAWY DO NOWEGO JORKU From Warsaw to New York LOT news

LOT URUCHOMIŁ SPRZEDAŻ BILETÓW NA NOWE BEZPOŚREDNIE POŁĄCZENIE DO NEWARK, KTÓRE STARTUJE JUŻ 28 KWIETNIA 2017 ROKU. ❚ LOT HAVE LAUNCHED TICKET SALES FOR NEW DIRECT FLIGHTS TO AND FROM NEWARK, BEGINNING APRIL 28, 2017.

R

lot.com

WYDARZE NIA

ejsy z Warszawy będą obsługiwane najpierw 4, potem 5 razy w tygodniu. Newark to dla LOT-u czwarte lotnisko w Ameryce Północnej. Połączenia z Warszawy do Newark będą realizowane w poniedziałki, czwartki, piątki i niedziele. Od sierpnia zostanie dodany rejs także we wtorki.

“Newark to jedno z najważniejszych lotnisk dla Polonii mieszkającej na wschodnim wybrzeżu USA. Cieszę się, że po latach przerwy, możemy ponownie uruchomić to połączenie i zapewnić naszym Rodakom najbardziej komfortowe przeloty do Polski” – mówi Rafał Milczarski, prezes Polskich Linii Lotniczych LOT. LOT zakłada, że dzięki dogodnemu rozkładowi pasażerowie podróżujący LOT-em zyskają dostęp do szerokiej siatki połączeń w obrębie Stanów Zjednoczonych.

“Newark to jeden z głównych amerykańskich węzłów przesiadkowych w Stanach Zjednoczonych. Dzięki współpracy w ramach Star Alliance możemy zaoferować pasażerom podróżującym z Polski i Europy Środkowo-Wschodniej wyjątkową ofertę na przeloty do niemal dowolnego miejsca na mapie USA. Newark był do tej pory brakującym ogniwem w naszej siatce połączeń. Dzięki powrotowi na to lotnisko stajemy się atrakcyjnym przewoźnikiem dla wielu pasażerów, którzy do tej pory jeszcze nie korzystali z naszych usług” – dodaje Rafał Milczarski.

Połączenie do Newark początkowo będzie realizowane wynajętym samolotem Boeing 767-300 z dwoma klasami podróży – klasą biznes i ekonomiczną. Od sierpnia rejsy realizowane będą samolotem Bo-

 |    PLL LOT eing 787 Dreamliner w pełnej konfiguracji trzech klas podróży – LOT Business Class, LOT Premium Economy i LOT Economy.

Oprócz realizowania rejsów do Newark, LOT będzie nadal latał także na nowojorskie lotnisko JFK. W tym roku po raz pierwszy polski przewoźnik będzie obsługiwał rejsy do JFK codziennie także w sezonie zimowym. W sumie dzięki rejsom do Newark i na JFK pasażerowie podróżujący do Nowego Jorku LOT-em będą mieli do dyspozycji 2 połączenia dziennie niemal każdego dnia.

Ogłoszenie połączenia do Newark jest elementem strategii rentownego wzrostu, którą LOT wdraża od początku 2016 roku. W sumie polski przewoźnik uruchomił 23 nowe połączenia, w tym już 17 października ruszy pierwsze bezpośrednie połączenie z Warszawy do Seulu.

Bilety na rejsy do Newark są dostępne we wszystkich kanałach sprzedaży, miedzy innymi na stronie lot.com, poprzez Contact Center, w biurach LOT Travel i u agentów. ■ Flights to Warsaw are to be operated at first three and later four times a week, giving passengers the best access to Poland as well as Central and Eastern Europe. The Newark-Warsaw flights are scheduled for Mondays, Thursdays, Fridays and Sundays.

As of June, a Tuesday flight will be added.

“Newark is one of the most important airports to the Polish diaspora on the east coast of the United States. I am pleased that we are able to relaunch that route after a break lasting several years, ensuring our fellow countrymen the most comfortable flights to Poland” - says Rafał Milczarski, CEO of PLL LOT.

Newark passengers traveling by LOT will have access to an extensive network of flights to other US destinations, as well as destinations across Central and Eastern Europe.

“LOT offers the shortest and the most comfortable connections via Warsaw to dozens of cities in Europe. It means only 2 hours transfer time to destinations such Moscow, Prague, Budapest and Vilnius, and great connectivity to major Polish cities, such as Gdańsk or Kraków. We fly one of the youngest fleet in Europe; our crew is professional and hospitable and our hub in Warsaw is one of the most comfortable and passenger friendly in Europe. Newark is no longer a missing link in our route network.

Our return to that destination makes us an attractive airline to numerous passengers who have not relied on our services yet”adds R. Milczarski.

The Newark-Warsaw flights will be initially operated by the leased Boeing 767-300 in two travel classes: Business Class and Economy class. Beginning in August the route will be operated by Boeing 787 Dreamliner with a three-class configuration: LOT Business Class, LOT Premium Economy and LOT Economy.

Together with Newark, LOT will continue to operate flights to JFK. In fact this year for the first time LOT will fly to JFK daily even in winter season. In total LOT will offer up to 2 connections to New York area almost every day.

The tickets for flights to Newark may be purchased using all available channels, including the lot.com website, LOT Contact Center, the LOT Travel offices and travel agents. ■

154

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 154

13.10.2016 21:31

THE WAY WE INSPIRE YOU Are you ready for the trip of a lifetime?

Come and explore our new inspirational Round the World itineraries. From aquatic wonders to romantic journeys, your first step on a great adventure begins at staralliance.com/inspiration

155

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 155

13.10.2016 21:32

LOT DL A F IRM

lot.com 139_KA_11_LOTINFO_01.indd 156

13.10.2016 21:33

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 157

13.10.2016 21:33

2 7

N

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 158

13.10.2016 21:34

GOURMET

PRZEKĄSKI / SNACKS

NEW

5 PLN

2 x Snickers 75 g

5 PLN

Twix Xtra 75 g

4 PLN

Baton zbożowy Ba! Cereal bar Ba! 40 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

M&M’s 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

8 PLN

10 PLN

8 PLN

Pringles Original, Paprica 40 g

Zupa pomidorowa Tomato soup 65 g

10 PLN

8 PLN

NOWOŚCI / NEW

NEW

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 159

35 PLN

Złota Wiśnia w likierze Golden Cherry 190 g

Śliwka Nałęczowska w czekoladzie Plum in Chocolate 190 g

Czekoladki z klasą Pistachio Premium Chocolates Pistachio 400 g NEW

20 PLN

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

NEW

20 PLN Rejsy czarterowe Charter flights

13.10.2016 21:35

GOURMET TEMRUOG

POSIŁKI EJOPAN / MEALS SEGAREVEB / Kanapka z szynką / Ham sandwich Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem anawozag adoW konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem anapickled wozacucumber gein i Ham sandwich with endive salad, and honey mustard aknaiwozcęłaN

retaw llits ro gnilkrapS aknaiwozcęłaN l 5,0

Kanapka z serami / Cheese sandwich Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer,

:krabm yT iksuszonymi oS ,noliwkami omeL aeT ecI notpiL rukolą, pomidorami i czarnymi WEN rodimop ,okłbaj ,azcńMultigrain aramopbread with two kind of cheese: smoked aeTcheese ecI neerG notpiL and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives :seciuJ krabmyT l 33,0 otamot ,elppa ,egnaro l 3,0

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken NLPsalad

Danie ciepłe* / Hot meal*

5

Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN

12 PLN

NLP

5

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

NLP

5

12 PLN

Świeże posiłki są dostępne podczas wszystkich rejsów krótkiego zasięgu z wyjątkiem BUD, KSC, LWO, PRG i VNO / Fresh meals offer available on all short haul flights except BUD, KSC, LWO, PRG i VNO *Menu serwowane podczas większości rejsów trwających powyżej 2 godzin. Na rejsach charterowych dodatkowo serwujemy „Wrap wegetariański” / Menu available on selected flights over 2 hours. On charter flights we also served „Wegetarian wrap”

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals Owsianka

NEW

Oatmeal 50 g

DayUp green

NEW

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

xaM ispeP ,ispeP l 33,0

Danie obiadowe* / Lunch meal* NLP

seppewhcS kinoT retaw cinot seppewhcS l 33,0

5

NLP

DayUp blue Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLNynKzCcyAtLeBgkreninrde yjógrpeanNE

ywoseola jópaN 6 PLN knird areV eolA

l 52,0

l 42,0

5

W czasie rejsów czarterowych z najdalszych zakątków świata zapraszamy na obiad. Zapytaj załogę o aktualną ofertę apetycznych dań dostępnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

NLP

5

Enjoy your lunch on chartered flights form the most remote parts of globe. Ask cabin crew for the current offfer of delicious available during your flight. Bon appetite! *Dostępne tylko na rejsach czarterowych powracających do Warszawy / Available only on chartered flights returning to Warsaw

Zestaw dla dzieci / Set for kids Mus owocowy Kubuś, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubuś, M&M’s and airplane toy Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów Set available during selected flights

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 160

NLP

6

30

NLP

PLN

5

AET & EEFFOC / ATABREH I AW K

aeT / atabreH aeT nolyeC tcefreP yerG lraE tnagelE aeT neerG nolyeC yenoH htiw aeT tniM naibarA noisuF egnarO dna emiL yleviL

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

eeffoC / awaK osserpse awaK eeffoC osserpsE / awoniefokzeb awaK eeffoc detanieffaceD /

20 PLN

NLP

6 Rejsy czarterowe Charter flights

13.10.2016 21:37

GOURMET GOURMET GOURMET

NAPOJE NAPOJE NAPOJE / BEVERAGES BEVERAGES //BEVERAGES

Lipton Ice Tea Lemon, Lipton Green Ice Tea Lipton Ice Tea Lemon, Lipton Ice Tea Lemon, NEW 0,33 l NEW Lipton Green Tea Lipton Green IceIce Tea 0,33 0,33 l l

Soki Tymbark: pomarańcza, Soki Tymbark:jabłko, pomidor Soki Tymbark: Tymbark Juices: pomarańcza, jabłko, pomidor pomarańcza, jabłko, pomidor orange, apple, tomato Tymbark Juices: Tymbark Juices: 0,3 l apple, orange, apple, tomato orange, tomato 0,3 0,3 l l

NEW

N

PLN 5PLN 55 PLN

PLN 5PLN 55 PLN

Woda gazowana iWoda niegazowana gazowana Woda gazowana Nałęczowianka i niegazowana i niegazowana Sparkling or still water Nałęczowianka Nałęczowianka Nałęczowianka Sparkling still water Sparkling oror still water 0,5 l Nałęczowianka Nałęczowianka 0,5 0,5 l l

PLN 5PLN 55 PLN

N

”

y

jópaN eV eolA l 42,0

P

5

Napój aloesowy Aloe Vera drink Napój aloesowy Napój aloesowy 0,24 l drink Aloe Vera drink Aloe Vera

Napój energetyczny Energy drink BLACK Napój energetyczny Napój energetyczny 0,25 ldrink Energy drink BLACK Energy BLACK

Tonik Schweppes Schweppes tonic water Tonik Schweppes Tonik Schweppes 0,33 l Schweppes tonic water Schweppes tonic water

Pepsi, Pepsi Max 0,33 l Pepsi Pepsi, Max Pepsi, Pepsi Max

0,24 0,24 l l

0,25 0,25 l l

0,33 0,33 l l

PLN 5PLN 55 PLN

PLN 5PLN 55 PLN

PLN 5PLN 55 PLN

PLN 5PLN 55 PLN

0,33 0,33 l l

KAWA I HERBATA / COFFEE & TEA HERBATA/ /COFFEE COFFEE&&TEA TEA AWAKAWA KKAWAI IHERBATA Kawa / Coffee Kawa Kawa / Coffee Kawa /espresso Coffee / Espresso Coffee Kawa espresso Kawa espresso Kawa bezkofeinowa / Espresso Coffee / Espresso Coffee /Kawa Decaffeinated coffee bezkofeinowa Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee / Decaffeinated coffee

PLN 6PLN 66 PLN

Herbata / Tea Perfect Ceylon Herbata / TeaTea Herbata / Tea Elegant Earl Grey Perfect Ceylon Tea Perfect Ceylon Tea Ceylon Green Tea Elegant Earl Grey Elegant Earl Grey Arabian MintTea Tea Ceylon Green Teawith Honey Ceylon Green Lively Lime and Orange Fusion Arabian Mint Tea with Honey Arabian Mint Tea with Honey Lively Lime and Orange Fusion Lively Lime and Orange Fusion

PLN 6PLN 66 PLN

e

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 161

13.10.2016 21:38

GOURMET

ALKOHOLE*

/ ALKOHOLIC BEVERAGES*

Prosecco Ponte 0,2 l

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,33 l

15 PLN

10 PLN

8 PLN

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Whisky Grant’s 0,05 l

Beefeater Gin 0,05 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

8 PLN

12 PLN

12 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 3000 PLN, a dla kart debetowych 50 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 3000 PLN, for debit cards to 50 PLN. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

139_KA_11_LOTINFO_01.indd 162

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

13.10.2016 21:38

Deutsche Bank Private Banking

Wznieś się wyżej z dwuosobową Radą Doradców Kiedy jesteś wysoko, wiesz, ile zależy od wsparcia zaufanych ludzi.

Osobista, dwuosobowa Rada Doradców to ukoronowanie sukcesu każdego Klienta Private Banking. To siła, która wznosi finanse na wyższy poziom.

Deutsche Bank w elitarnej czołówce instytucji dla Klientów Bankowości Prywatnej według ratingu magazynu Forbes RATING PRIVATE BANKING MAGAZYNU FORBES

EliteLine: 801 19 19 19 (opłata wg obowiązujących stawek operatora), www.eliteprivatebanking.pl Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

DEU_076-16_PRIVATE_BANKING_FOTEL_205x265_KALEIDOSCOPE_v4.indd 1

11-lip-16 16:25