Kaleidoscope January 2017

zabierz mnie

/

take me home

lot.com

01/2017 dlaczego warto odwiedzić Barcelonę ❚ gdzie pojechać na narty ❚ Kate Winslet ❚ Piotr pogon – polski ironman ❚ najlepsze restauracje świata

l ec i m y w g ó ry top winter destinations

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo Dear Ladies and Gentlemen, Welcome on board in the new year.

January is a very special month for us – this is when LOT celebrates its birthday. LOT Polish Airlines means 88 years in the aviation industry and a wealth of expertise that few carriers in the world can match. LOT has the best pilots, and the most competent cabin and ground crews. Together, they see to your comfort and safety with unparalleled dedication every day.

We are entering the new year more confident than ever. The next few months will be a time of even more intensive growth – the expansion of our flight network is a key plank of the strategy that we have been steadily implementing since last year. And we have no intention of slowing down. This year, our fleet will welcome eight state-of-the-art aircraft to expand our offering of medium-haul and long-haul flights. Following the successful launch of two Asian destinations, namely Tokyo and Seoul, we are moving on to more long-haul routes. As of April, you will be able to fly LOT to Newark and Los Angeles. Ever mindful of your convenience and comfort, we are constantly expanding and upgrading our hub at Warsaw Chopin Airport. A new business lounge will be opened in the non-Schengen zone in the second quarter of the year.

It gives us great pride to say that it is both for you and thanks to you that we are able to build on and improve this most international of Polish brand names. Our resolution, which is not merely for the new year, is to make you feel at home on board our aircraft.

In this spirit, may all your dreams come true, and I hope to see you on many more trips on board our aircraft.

© p l l lot. o k ł a d k a /c ov e r : g e t t y i m ag e s

Z pozdrowieniami ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

edytorial

S

zanowni Państwo, serdecznie witam na pokładzie w nowym roku!

Styczeń jest dla nas wyjątkowy – właśnie w tym miesiącu LOT obchodzi swoje urodziny. Polskie Linie Lotnicze to 88 lat tradycji i nieprzecenionego doświadczenia, którym poszczycić się mogą tylko nieliczni przewoźnicy na świecie. LOT to najlepsza kadra pilotów, wykwalifikowanych załóg i personelu na ziemi codziennie z pasją i zaangażowaniem dbająca o Państwa komfort i bezpieczeństwo.

W nowy rok wchodzimy pewnym krokiem. W kolejnych miesiącach będziemy rozwijać się jeszcze intensywniej – rozbudowa siatki połączeń jest jednym z najważniejszych elementów strategii, jaką konsekwentnie realizujemy od ubiegłego roku. Nie zamierzamy zwalniać tempa – w 2017 r. nasza flota powiększy się o osiem nowoczesnych samolotów, które rozszerzą ofertę LOT-u zarówno na trasach średniego, jak i dalekiego zasięgu. Po uruchomieniu z sukcesem dwóch kierunków azjatyckich, Tokio i Seulu, przyszedł czas na kolejne połączenia dalekodystansowe – już od kwietnia będą mogli Państwo polecieć z nami do Newarku i Los Angeles. Dla Państwa wygody stale rozwijamy również nasz warszawski hub na Lotnisku Chopina – już w drugim kwartale przewidujemy otwarcie nowego saloniku biznesowego w strefie non-Schengen.

Jesteśmy dumni, że to dla Państwa i dzięki Państwu możemy rozwijać najbardziej międzynarodową polską markę. Naszym, nie tylko noworocznym, postanowieniem pozostaje sprawiać, by na naszych pokładach czuli się Państwo jak u siebie!

W tym duchu życzę Państwu spełnienia wszystkich marzeń oraz licznych podniebnych podróży na pokładach naszych samolotów.

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do: Los Angeles, Newarku, i połączenia we współpracy z Nordicą – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to los angeles, newark and flights operated in collaboration with nordica – more information on lot.com

3

S

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

ylwester. Zwykle tuż po północy zastanawiam się, jaki to był rok? Co zrobić, żeby nowy był jeszcze lepszy? Będę bardziej uważna i będę ceniła każdą minutę życia, bo wiem, że się nie powtórzy. Będę bardziej asertywna, bo przecież nie chcę tracić czasu. Zrealizuję kolejny film dokumentalny. Zdobędę wymarzony szczyt w Himalajach. No i w końcu przebiegnę maraton! Pewnie zaraz po Nowym Roku zapiszę się na siłownię i zacznę planować kolejny wyjazd.

Chyba każdy z nas kreuje ambitne plany na początku stycznia. Około marca, na końcu pierwszej prostej, większość dostaje zadyszki. W czerwcu myślimy już o wakacjach, „ale za to od września!”

– obiecujemy. A w listopadzie jest już zwykle za późno.

Jak utrzymać koncentrację? Jak nie odpuścić? Mnie najbardziej motywuje myśl o przyszłej radości z osiągnięcia celu. I relatywizowanie moich wysiłków. Kiedy„wypluwam płuca” podczas treningu, próbuję sobie wyobrazić, jak czuł się Piotrek Pogon na finiszu maratonu w Nowym Jorku, choć jednego płuca nie ma w ogóle. Albo w rozrzedzonym powietrzu na szczycie Aconcagua, prowadząc za sobą niewidomego Łukasza Żelechowskiego (dostali za to nagrodę National Geographic Traveler w kategorii „Wyczyn Roku 2011”). Albo jak to jest wciąż znajdować motywację, kiedy, tak jak Piotr, co chwila dostaje się wyrok śmierci? Od 10 lat obserwuję Pogona i jego zmagania z przeciwnościami losu.

Ilekroć się spotykamy, czy to w redakcji, czy na szczycie Skrzycznego, jak ostatnio, gdy wprowadzał tam niepełnosprawną dziewczynę, czuję jego siłę i determinację, żeby wciąż przesuwać horyzont.

Piotr Pogon jest bohaterem artykułu w tym wydaniu Kaleidoscope (na str. 56) i świetnej, prawdziwej do bólu książki Julii Lachowicz Umarłem cztery razy. Polecam tę lekturę wszystkim, którzy choć raz powiedzieli, że się nie da. Dla mnie Piotr jest najlepszym dowodem na to, że niemożliwe nie istnieje.

I jest moją motywacją, kiedy czuję pokusę, żeby odpuścić. Nie wątpię, że stanie się inspiracją także dla Was, kiedy w okolicach marca zaczniecie rewidować realność planów noworocznych. Warto.

Kiedy „wypluwam płuca” podczas treningu, próbuję sobie wyobrazić, jak czuł się Piotrek Pogon na finiszu maratonu w Nowym Jorku, choć jednego płuca nie ma w ogóle.

When I’m so tired that my lungs are sore, I try to imagine how Piotr Pogon must have felt after the New York City Marathon. After all, Pogon only has one lunG.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

4

©olga majrowska

New Year’s Eve. Just after the stroke of midnight, I usually ask myself what the past year was like. What can I do to make the next one even better? I want to be more mindful and appreciate every single moment of my life, because I know it will never come around again. I’m going to be more assertive, since I do not want to waste any time. I’m going to make another documentary film. I’m going to climb my dream Himalayan summit. I’m finally going to run my first marathon. I plan to sign up at a gym right after New Year’s Day. I’m going to start planning my expedition. I think we all have ambitious plans in early January, haven’t we? But sometime in March, at the end of the first round, we tend to run out of steam. By June, we are in vacation mode, but we promise to make a start in September. By November, it is too late.

How can we maintain our focus? Not slacken the pace? What motivates me most is thinking about the joy that comes from having achieved a goal. And relativising my efforts. When I’m so tired that my lungs are sore, I try to imagine how Piotr Pogon must have felt after the New York City Marathon. After all, Pogon only has one lung. Or how he felt in the thin air at the summit of Acongua, which he had climbed as the guide of blind Łukasz Żelechowski (they won the National Geographic Traveler award in the Achievement of the Year category in 2011 for this feat). How do you keep psyching yourself up, when you are repeatedly given a death sentence, like Piotr? I’ve been following Pogon and his incredible fight against impossible odds for ten years. Whenever we run into each other at the editorial office or on the summit of Skrzyczne, as we did recently, when he was accompanying a disabled girl, I can sense his incredible strength, positivity and determination to move the horizon a little further back. Piotr Pogon is featured in this issue of Kaleidoscope (page 56). Julia Lachowicz has just published an excellent book on his life entitled Umarłem cztery razy [I’ve Died Four Times]. I recommend this book to anyone who has ever told themselves – even once – that they could not do something. To me, Piotr is proof positive that the impossible does not exist. He is also my motivation when I feel the urge to give up. I have no doubt that he will be an inspiration for you as well, especially around March, when your New Year’s resolutions start to waver. Definitely worth it.

THE ART of SLOW LIVING APARTAMENTY PRZY ŁAZIENKACH KRÓLEWSKICH Zapraszamy do oglądania wykończonych i wyposażonych apartamentów w sercu zielonego Mokotowa

ul. Podchorążych 83, Warszawa

T. +48 535 10 10 10

sprzedaz@tacit.com.pl

www.apartamentyparklane.pl

contents

92

20

42

26

3 N ote from the ceo

56 LIFE STORY Piotr Pogon

4 N ote from the editor

62 pOLISH HITS

8 d id you know...?

śpiewacy operowi opera singers

rekordy Guinnessa Guiness World Records

70 culture

10 w hat’s on

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

20 i nspirations

złudzenia optyczne optical illusions

26 w hy

Barcelona Barcelona

30 journey of a lifetime narciarskie kurorty ski resorts

42 i nterview Kate Winslet

80

jak powstaje Kaleidoscope behind the scenes of Kaleidoscope

restauracje michelina Michelin-starred restaurants gołąbki dolma zima winter

88 beauty witaminy vitamins

92 make a wish karnawał carnival time

94 good address strefa prestiżu prestige zone

zarażenie emocjonalne emotional contagion

6

branża rybna the fish industry matexi m ade concept

82 take a look

48 g ood life

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

business

100 102 104 behind the scenes

72 good food

14 t he best of

pomniki świata outdoor sculptures

96

72

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com

Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director

ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

© AWL / B EW , GETTYIMAGES , SHUTTERSTOC K ( 2 ) , M . P .

30

spis treści

d i d yo u k n o w

rekordy guinnessa

Naj…, naj…, naj… the top of the tops

Dla niektórych znalezienie się w niej to biznes, dla innych dobra zabawa, a bywa, że magiczny wpis jest sensem życia. Księga rekordów Guinnessa niedawno skończyła 61 lat i nie traci na popularności. ❚ Some see having their name in it as good business, while others believe that it’s good fun, or that the magical entry gives meaning to their lives. Guinness World Records has recently turned 61, but its popularity continues to surge. tekst | by agnieszka michalak

Głuszec czy siewka?

the grouse or the golden plover Za powstaniem wydawanej od 1955 r. księgi stoi Irlandczyk sir Hugh Beaver (ówczesny dyrektor browaru Guinness), który w 1951 r. wdał się w spór na temat najszybszego łownego ptaka. Kiedy podczas kolejnej sprzeczki próbowano ustalić, czy szybszy jest głuszec, czy siewka, narodził się pomysł stworzenia książki, która odpowiadałaby na takie pytania. ❚ Published since 1955, the Book was created

by Irish Sir Hugh Beaver (then the managing director of the Guinness Brewery). Beaver became embroiled in an argument regarding the fastest game bird.

When the disputants failed to settle the issue of whether the grouse was faster than the golden plover, he hit upon the idea of publishing a book that would provide answers to such questions.

Największą kolekcję przedmiotów (3 724) związanych z hamburgerami ma Niemiec Harry Sperl. ❚ The largest collection of hamburger-themed objects (3,724) is in the hands of a German Harry Sperl.

Co roku do zespołu Guinness World Records wpływa ok. 60 tys. wniosków z całego świata. Każdy wniosek o uznanie rekordu przechodzi specjalną weryfikację. Część z nich trafia jedynie do bazy, a tylko te najciekawsze (max. 4 tys.) są publikowane w księdze. Guinness World Records nie płaci zawodnikom za osiągnięcia, nagroda jest więc symboliczna. ❚ Every year, the Guinness World Records team receives approx. 60,000 applications. Each application for a world record is subject to rigorous verification.

Only the best entries (no more than 4,000) are published in the Book. The rest are stored in a database.

Guinness World Records does not pay anything to record breakers. The reward is purely symbolic.

© GETTYIMAGES , s h u t t e r s t o c k , m . p .

Żelazne zasady

iron-clad principles

Rekordowy prezydent

the record-breaking president

„Witaj, Twitterze! Tutaj Barack. To naprawdę ja! Po sześciu latach w końcu dali mi własne konto” – tymi słowami 18 maja 2015 r. ówczesny prezydent USA Barack Obama przywitał się z użytkownikami serwisu i w ciągu 5 godz. zaczęło go obserwować milion fanów. I trafił do księgi. Rok wcześniej rekord pobił aktor Robert Downey Jr., który zyskał milion obserwujących w niecałą dobę od założenia profilu. ❚ “Hello, Twitter. It’s Barack. Really! Six years in, they’re finally giving me my own account”, is how then US President Barack Obama greeted Twitter users on 18 May 2015 – and reached a million fans in just 5 hours. And made it into the Book. A year earlier, Robert Downey Jr., had reached 1 million followers within 24 hours of creating his account.

Bestseller wszech czasów the bestselling book of all time Dziś Księga rekordów Guinnessa jest wydana w 37 wersjach językowych i ukazuje się co roku w ponad 100 krajach, sama bijąc rekordy sprzedaży. ❚ Today, Guinness World Records is published in 37 languages in more than 100 countries, and has broken a few sales records along the way.

Księga na 2017 r. ukazała się 8 września ubiegłego roku. Jakie są najnowsze rekordy świata? ❚ The 2017 edition of the Book was published on 8 September 2016. What are the latest world records?

W Mediolanie np. stanęła największa rzeźba z tortu, a jej wymiary to: 16,46 m x 13,94 m x 0,54 m. ❚ The largest cake sculpture was erected in Milan. Its dimensions are 16.46 m x 13.94 m x 0.54 m.

Jennifer i Brad Campbellowie z Arizony zbudowali najdłuższy na świecie monster truck – mierzy 9,8 m długości, waży blisko 7 ton. ❚ Jennifer and Brad Campbell of Arizona built the world’s longest Monster Truck, stretching 9.8 m and weighing nearly 7 tonnes.

Na kartach księgi zapisał się też Justin Bieber. Album Purpose zapewnił muzykowi z Kanady aż ośmiokrotnie tytuł rekordzisty Guinnessa. Ustanowił m.in. rekord najczęściej streamowanej piosenki na Spotify – utwór What do you mean w ciągu tygodnia uzyskał liczbę 30 723 708 odsłuchań. ❚ Justin Bieber has also made in into the Guinness World Records. His album Purpose helped the Canadian musician score eight world records. He has the entry for the most streamed track on Spotify – “What Do You Mean?” was streamed an amazing 30,723,708 times over seven days.

W księdze znalazł się też najszybszy monocykl jednokołowy, który osiągnął prędkość 98,464 km/h, a stworzyli go UK Monowheel Team i Kevin Scott. ❚ The Book also features the fastest monowheel motorcycle. The machine, which can accelerate to 98.464 kph, was constructed by UK Monowheel Team and Kevin Scott.

Kolejny rekord należy do Lizzy – doga niemieckiego z Florydy, który mierzy 96,41 cm wysokości. Jest tak wysoka, że jej miska z jedzeniem musi stać na krześle. ❚ Another record is held by Lizzy, a Great Dane from Florida. Lizzy stands at an enormous 96.41 cm.

She’s so tall that her bowl has to be placed on a chair.

Teraz Polska

time for Poland

Pierwsza polska edycja ukazała się w 1991 r. i liczyła 280 stron.

Ukazuje się do dziś, a na jej kartach nierzadko goszczą Polacy, którzy mają na koncie prawie 100 pobitych rekordów. Jednym z ostatnich jest największa porcja carpaccio z buraków i sera.

Rekord pobito 17 września ubiegłego roku na Rynku Kościuszki w Białymstoku. Gotowa potrawa ważyła łącznie 98 kg i 837 g. ❚ The first Polish edition came out in 1991 and had 280 pages. It is still published and often describes the feats of Poles – who have set nearly a hundred records. One of the most recent is the biggest serving of beetroot and cheese carpaccio. The ready-to-eat meal weighed a whopping 98 kilos and 837 grams.

9

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Byle do urlopu

Madryt

summer is not so far away Chłodne styczniowe dni to idealny moment, by zaplanować urlop wakacyjny.

Jeśli szukacie czegoś naprawdę wyjątkowego, targi w Madrycie będą imprezą w sam raz dla was. Dla profesjonalistów to doskonała okazja, by poznać nowe trendy i z kolegami po fachu wymienić doświadczenia. ❚ These cold January days are the perfect time to plan your summer vacation. If you are after something really out of the ordinary, then this tourism fair in Madrid is the event for you.

This is the perfect opportunity for people in the industry to become acquainted with the latest trends and share their knowledge with their peers.

Targi Turystyczne | Tourism Fair, Madrid, Spain, 18-22.01

EVENTS

genewa

v Grać każdy może anyone can play Oni pokażą wam, że muzyka to przede wszystkim rytm. I że grać można na wszystkim: szczotkach do zamiatania, plastikowych rurach, gazetach, zlewach kuchennych. Głośne, dynamiczne i pełne zabawnych skeczy przedstawienie wprawi niejednego w podziw.

Naśladownictwo wskazane. ❚ They will show you that music is all about rhythm. And that anything can serve as an instrument – brooms, plastic pipes, newspapers, sinks, you name it. Loud, dynamic and full of funny sketches, the show is sure to leave you awe.

Stomp show, Geneva, Switzerland, until 08.01 tokio

Wenecja

z Nie tylko kwitnąca wiśnia more than just blossoming cherry trees

Najstarszy karnawał w Europie zbliża się wielkimi krokami. Macie już maski i kolorowe stroje? Przynajmniej raz w życiu trzeba się tam znaleźć i dać porwać zabawie. Tańce, koncerty, wystawy, rejsy gondolą i towarzysząca temu doskonała atmosfera – czego chcieć więcej? ❚ The most famous and oldest carnival in Europe is just around the corner. Have you got your masks and fancy dress ready? You should join in the carnival fun at least once in your life. Dancing, concerts, exhibitions, gondola cruises and an inimitable atmosphere – what more do you need?

Bilet premium na tokijski salon samochodowy to wydatek 3 tys. jenów (ok. 100 zł). Ale czyż widok najnowocześniejszych, najszybszych i najmodniejszych aut nie jest tego wart? ❚ A premium ticket to the Tokyo motor show will set you back JYP 3,000 ( EUR 23). How could you say “no” to the latest, fastest and trendiest cars in the world?

Tokyo Auto Salon, Tokyo, Japan, 15–17.01

The carnival in Venice, Italy, 11.01

Przeżywaliście przygody Harry’ego Pottera w kinie lub nad książką? Teraz nadarza się niezwykła okazja, aby zobaczyć, jak powstawał film, i przyjrzeć się z bliska dekoracjom w nim użytym. Prawdziwi filmowi magicy pokażą, jak na potrzeby produkcji kinowej robi się ogień, lód czy śnieg. ❚ Are you a fan of the Harry Potter books and films? Now is your chance to go backstage and watch close up. Real magicians will show you how to produce snow, fire and ice in a film.

Hogwarts in the snow (Warner Bros.), London, UK, until 29.01

Londyn

©credits

v Śnieg na zawołanie snow on demand

10

c Maski włóż!

put your mask on

Śmiało, zobacz

Z Hoyalux iD najlepsze jest wciąż przed Tobą Zobacz wszystko jako szansę. Skup się na swoich marzeniach i podążaj za nimi. Przyjrzyj się swoim codziennym cudom. Ciesz się nimi i zauważaj najpiękniejsze rzeczy w życiu.

Zobacz jak doskonale możesz widzieć. Odkrywaj świat wokół Ciebie i ciesz się chwilą. Śmiało, odkryj soczewki okularowe zaprojektowane specjalnie dla ciebie, pasujące do twojego stylu życia i twoich marzeń.

Najlepsze wciąż przed Tobą. Śmiało, zobacz świat z soczewkami progresywnymi Hoyalux iD. W trosce o Twoje oczy

Odwiedź www.hoyaid.com i znajdź najbliższego optyka.

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Koncert na 12 gardeł

the singing twelve xxxxx

A może tak wpaść do Luksemburga i przy okazji posłuchać koncertu 12 tenorów?

Zwłaszcza że ten niezwykły zespół śpiewaków świętuje 10-lecie istnienia. W programie: hity muzyki operowej, ale też przeboje pop. ❚ Why not go to Luxembourg and see the twelve tenors in concert? This exceptional singing group is celebrating its tenth anniversary this year. The concert will feature popular operatic areas and pop hits that you will not be able to get out of your head for a long time afterwards.

The 12 Tenors on Tour, Luxembourg, 3.01 and 23–24.01

v Wybieg w Berlinie catwalk in Berlin

berlin

Berlin Fashion Week to okazja, by przyjrzeć się najnowszym trendom modowym i spotkać światowe gwiazdy show-biznesu.

Oczywiście nienagannie ubrane.

Moda zawsze wzbudza wielkie emocje. Tym razem projektanci, krawcy i miłośnicy trendów spotykają się w Berlinie. Organizatorzy zapowiadają najnowsze kolekcje ubrań, coś dla buntowniczej młodzieży oraz wszystko, co ekologiczne. ❚ Fashion never fails to get people fired up. This time round, the designers, tailors, trendsetters and industry watchers will be meeting up in Berlin. The organisers are promising the latest collections for both men and women, for rebellious youth, and the eco-minded.

Berlin Fashion Week, Berlin, Germany, 17–20.01 usa

x Sztućce w ruch get your knife and fork ready Marzycie o własnej restauracji? Może chcecie uświetnić konferencję lub spotkanie czymś ekstra dla podniebienia?

A może macie ochotę na coś pysznego? Z pomocą przyjdą targi, w których najlepsi kucharze zaprezentują swoje delicje. ❚ Ever dreamed of owning your own restaurant?

Or maybe you would like to lend a touch of class to a conference or meeting by adding something the taste buds will never forget? Or you might just want to try something delicious? The food and catering fair will cater (sic) to all those needs. The world’s best chefs will be showcasing their delicacies in Lyon in January.

The World Hospitality and Food Service Event, Lyon, France, 21–25.01

lion

z Rockmani w trasie rockers on the road

Red Hot Chili Peppers on Tour, USA, from 05.01

12

amsterdam

c Kłusem i stępem

trot or gallop

Na zawodach hippicznych w stolicy Holandii do podziwiania – najpiękniejsze konie i najzręczniejsi jeźdźcy walczący m.in. o nagrodę Grand Prix w ujeżdżaniu. ❚ You cannot miss this horse-jumping tournament in the capital of Netherlands. You will be able to watch the most beautiful horses and the most agile jockeys compete for the Grand Prix in horse jumping in the free ride category – accompanied by music.

Jumping Amsterdam, Amsterdam, The Netherlands, 26–28.01

© SHUTTERSTOC K ( 2 ) , m . p .

Zanim zobaczymy ich w Polsce, można już za oceanem sprawdzić, w jakiej są formie. Czwórka rockmanów z Kalifornii na rozgrzewkę wybrała Detroit, ale odwiedzą ponad 40 innych miast amerykańskich.

W trasie promują najnowszy album The Getaway. ❚ Before they come to Poland, you can check out their form in the States.

The four rockers from California kick off their tour in Detroit and will be performing in 40 other cities across the US. The tour is to promote their latest album The Getaway.

12

the best of

pomniki

robią wrażenie quite impressive

Wkomponowane w miejską przestrzeń lub plener rzeźby zachwycają i zaskakują. Często bawią, a czasem wzruszają. Dla wielu miejsc na świecie są najważniejszą atrakcją, która przyciąga turystów. ❚ Incorporated into the urban space, outdoor sculptures can be surprising and fascinating. In many parts of the world, they are city landmarks that attract tourists.

Z teczką, walizką, torbą podróżną w ręku. Od dawna w drodze, która wydaje się nie mieć kresu. Niekompletne, jakby dotknięte erozją sylwetki z brązu wkomponowane są w przestrzeń miejską Marsylii. Autorem cyklu rzeźb Voyageurs – „Podróżni” – jest francuski artysta Bruno Catalano. Posągi stanęły w 2013 r. ❚ With a suitcase, briefcase or travel bag in hand. On the road for a long time. A road that seems endless. The sculptures are incomplete, as if eroded, and have been incorporated into the cityscape of Marseille. They were installed in 2013.

Bruno Catalano – Voyageurs, Marseille, France

2

spacer do nieba

walking to the sky

Siedem osób wspina się na wysoki słup ze stali nierdzewnej. Trzy stoją u jego podstawy.

Amerykańskiego artystę zainspirowały opowieści jego ojca o przyjaznym olbrzymie, który mieszkał w niebie. Kopie pracy znajdują się w Pittsburghu i w Seulu w Korei. ❚ Seven people are climbing a tall stainless steel pole. Another three are standing at the bottom. The American artist was inspired by his father’s stories about a friendly giant who lived in the sky. Copies of the work can be found in Pittsburgh and Seoul, South Korea.

Jonathan Borofsky – Walking to the Sky, Dallas, USA

planeta ziemia planet earth

3 14

Seria pomników pod tym tytułem przedstawia Matkę Naturę, która ze ślepą furią miota planetą Ziemią.

Włoski artysta zaczął tworzyć pod wrażeniem klęsk żywiołowych, które nawiedzały różne rejony świata. Rzeźbiarz daje nam do zrozumienia, że nasze poczucie bezpieczeństwa jest złudne. ❚ This is a series of monuments depicting Mother Nature, who is furiously rotating Planet Earth.

The Italian artist began making his sculptures after being inspired by several natural disasters that had struck different parts of the world. The sculptor is trying to make us realise that our sense of security is merely an illusion.

Lorenzo Quinn – The Force of Nature

© f o r u m ( 3 ) , l a i f / p h o t o n m e d i a , a l a m y/ b e w ( 2 ) , g e t t y i m a g e s , s h u t t e r s t o c k

z teczką suitcase in hand

1

tekst | by dorota bielska

4

tonąca biblioteka

sinking library

Budynek biblioteki „zatonął” pod ciężarem książek. Rzeźba australijskiego artysty Petrusa Spronka stanęła, a raczej „zapadła się pod ziemię” w 1992 r. przed Biblioteką Państwową stanu Wiktoria w centrum Melbourne. ❚ The library building has sunk under the sheer weight of books. The sculpture, by Australian artist Petrus Spronk, was erected, or rather “sunk”, outside the National Library in Melbourne in 1992.

boża fontanna god’s fountain Rzeźba-fontanna przestawia Boga, który stoi na tęczy i układa na niebie kolejne gwiazdy. Projekt szwedzkiego rzeźbiarza Carla Millesa został zrealizowany dopiero 40 lat po jego śmierci. Artysta stworzył go w 1946 r. jako hołd dla nowo powstałej ONZ. ❚ This fountain-sculpture depicts God standing on a rainbow and arranging stars in the sky. The brainchild of Swedish sculptor Carl Milles, the work was erected only 40 years after his death.

It was designed in 1946 in homage to the newly founded United Nations.

5

Carl Milles – God on the Rainbow, Naka Park, Stockholm, Sweden

Petrus Spronk – Sinking library, Melbourne, Australia

walka z przemocą

fight against violence

Szwedzki artysta, który był przyjacielem Yoko Ono, stworzył tę rzeźbę, aby upamiętnić śmierć Johna Lennona zastrzelonego przed swoim domem 8 grudnia 1980 r. Colt Python 357 Magnum z brązu z zawiązaną na supeł lufą stanął najpierw w Central Parku, a w 1988 r. został przeniesiony przed nowojorską siedzibę ONZ jako symbol walki z przemocą. ❚ Reuterswärd, a Swedish artist who was a friend of Yoko Ono, made this sculpture to commemorate the death of John Lennon, who had been shot outside his home on 8 December 1980. The bronze Colt Python .357 Magnum, with its knotted barrel, was initially installed in Central Park, but was relocated in front of the NYC headquarters of the UN as a symbol of the fight against violence.

7

Carl Fredrik Reuterswärd – Non-Violence, New York City, USA

kosmiczna Krowa

6

cows in space

pręty wolności

rods of freedom

Południowoafrykański artysta zbudował ten pomnik dla upamiętnienia 50. rocznicy aresztowania Nelsona Mandeli przez policję reżimu apartheidu. 50 stalowych prętów symbolizuje 27 lat spędzonych przez niego w więzieniu. ❚ The South African artist created this monument to commemorate the 50th anniversary of the arrest of Nelson Mandela during the apartheid period. Fifty steel rods symbolise the 27 years Mandela spent in prison.

Marco Cianfanelli – Nelson Mandela, Howick, RSA

8

W 2004 r. wędrująca po świecie wystawa Parada krów swoją odsłonę miała w Sztokholmie, gdzie szczególne zainteresowanie wzbudziła Kosmiczna Krowa. ❚ The 2004 Cow Parade was held in Stockholm and the most popular exhibit was the Kosmonaut by Tor Svae and Jens Ahlbom.

Tor Svae and Jens Ahlbom – Kosmonaut, Stockholm, Sweden

15

9

the best of

pomniki

symbol okrucieństwa

symbol of cruelty

Pomnik zaprojektowany przez węgierskiego artystę Gyulę Pauera. Rzeźba upamiętnia ludzi, którzy w latach 1944/45 zostali rozstrzelani nad brzegiem Dunaju przez faszystowskich milicjantów z partii Krzyżostrzałowców. Przed egzekucją ofiary musiały zdjąć buty. ❚ The memorial was designed by Gyula Pauer and it commemorates those who were shot on the banks of the Danube by militiamen from the Fascist Arrow Cross party. The victims were forced to remove their shoes before being shot.

Gyula Pauer – Shoes on the Danube Bank, Budapest, Hungary

Drzewo

a tree

teksańskie mustangi

Inspiracją dla francuskiego artysty Pierre’a Vivanta była uliczna sygnalizacja świetlna. „Drzewko” ma 8 m wysokości i składa się z 75 świateł sterowanych przez komputer.

Rzeźba stanęła na rondzie w Londynie w 1998 r. ❚ Traffic lights served as inspiration for French artist Pierre Vivant. The tree is 8 metres tall and is composed of 75 traffic computer-operated lights. The sculpture was erected on a London roundabout in 1998.

texan mustangs

Dziewięć koni w galopie pokonujące strumień to rzeźba-fontanna poświęcona dzikim mustangom, które są nieodłączną częścią historii stanu Teksas.

Powstała z inicjatywy biznesmena z Dallas, Bena H. Carpentera. Realizacji jego wizji podjął się Robert Glen. ❚ This fountain sculpture of nine galloping horses fording a stream is devoted to the wild mustang, which was so historically important to Texas. It was funded by Dallas businessman, Ben H. Carpenter, and created by sculptor Robert Glen.

Pierre Vivant – Traffic Light Tree, London, England

10

Robert Glen – Mustangs at Las Colinas, Irving, USA

11

Do wykonania rzeźby użyto włókna szklanego i farby epoksydowej. ❚ The fried egg scultpure was made with fibre glass and epoxy paints.

12

granice osobowości

the personality container

13

„Od chwili naszych narodzin świat wtłacza nas w gotową, ograniczoną przestrzeń, która nas określa poprzez numer ubezpieczenia, płeć, rasę, zawód i poziom IQ. Zastanawiam się, czy bardziej definiują nas granice tej przestrzeni, czy to, czym jesteśmy w środku?”. Tak wyjaśnia wymowę swojej rzeźby amerykańska artystka Paige Bradley. ❚ ”From the moment we are born, the world tends to have a container already built for us to fit inside: A social security number, a gender, a race, a profession or an IQ. I ponder if we are more defined by the container we are in, rather than what we are inside?”, is how the artist Paige Bradley comments on her sculpture.

Paige Bradley – Expansion, NYC, USA

16

Plenerowa wystawa Sculpture By The Sea odbywa się już od 20 lat. Na długości 2 km między plażami Tamarama i Bondi w Sydney powstaje wielki park ponad 100 rzeźb.

W 2005 r. wielkie sadzone jajko „usmażył” australijski artysta Jeremy Parnell. ❚ The open-air Sculpture By The Sea exhibition is now in its 20th year. A giant sculpture park with over 100 sculptures extends over a 2 km stretch of coast between Tamarama and Bondi beaches in Sydney. In 2005 a huge egg was “fried” on the beach

by Australian artist Jeremy Parnell.

Jeremy Parnell – Big Chook, Sydney

© g e t t y i m ag e s ( 2 ) , e a st n e w s , s h u t t e r sto c k , m . p.

sadzone na plaży fried egg on the beach

PROMOCJA

ELEGANCKI DESIGN POWINIEN IŚĆ W PARZE Z WYJĄTKOWĄ WYDAJNOŚCIĄ. PRAWDZIWY LUKSUS NIE MOŻE BUDZIĆ NAJMNIEJSZYCH ZASTRZEŻEŃ.

ODKRYJ NIESAMOWITĄ LINIĘ NAJWYŻSZEJ JAKOŚCI URZĄDZEŃ HP ZAPROJEKTOWANYCH,

BY ZACHWYCAĆ ZARÓWNO WYGLĄDEM, JAK I WNĘTRZEM.

NIEZWYKŁY HP SPECTRE PRO 13 G1

WYDAJNOŚĆ W REWOLUCYJNEJ KONSTRUKCJI. Zawiasy łukowe z wewnętrznym mechanizmem tłoczkowym oraz system chłodzenia hiperbarycznego.

Te unikatowe rozwiązania skonstruowane z myślą o HP Spectre Pro 13 pozwoliły osiągnąć pełną moc procesorów Intel® Core™ przy zachowaniu smukłej konstrukcji.

SZCZEGÓŁY MAJĄ ZNACZENIE. Bezramkowy ekran ze szkła Corning® Gorilla® oraz obudowa wykonana z aluminium i włókna węglowego nadaje urządzeniu efekt czystego luksusu. Każdy milimetr tego urządzenia to arcydzieło zasługujące na uwagę.

HP ELITE X3, CZYLI PIERWSZE URZĄDZENIE 3-W-1 FIRMY HP DLA KLIENTÓW BIZNESOWYCH. DOŚWIADCZ MOCY I WYDAJNOŚCI KOMPUTERA STACJONARNEGO, WSZECHSTRONNOŚCI TABLETU ORAZ FUNKCJONALNOŚCI WYSOKIEJ KLASY SMARTFONA!

WYŻSZY POZIOM ROZRYWKI. Komputer wyposażono w ekran o niezwykle realistycznym obrazie generowanym przez matrycę IPS Full HD oraz system audio Bang & Olufsen. Dlatego właśnie ten laptop ma wszelkie funkcje niezbędne do tego, by maksymalnie wykorzystać każdy piksel i każdy dźwięk Twoich ulubionych treści.

NIECH NIC CIĘ NIE ZATRZYMA. Wydajna praca przez cały dzień dzięki systemowi operacyjnemu Windows 10 Pro1 i potężnemu komputerowi HP EliteBook Folio gotowemu do współpracy.

KOMPUTER PRZENOŚNY HP ELITEBOOK FOLIO G1 TO IDEALNE ROZWIĄZANIE DLA TYCH, KTÓRZY CENIĄ SOBIE BEZPROBLEMOWĄ OBSŁUGĘ I IMPONUJĄCĄ WYDAJNOŚĆ W ELEGANCKIEJ FORMIE. WYJĄTKOWY WYGLĄD. Nowoczesna wytrzymała konstrukcja, nowatorski proces projektowania i eleganckie materiały. Notebook waży niecały kilogram i na pewno zachwyci każdego wytrzymałą jednolitą obudową z polerowanego aluminium wykonaną techniką CNC. Obudowa jest wyposażona w unikalne zawiasy, dające kąt otwarcia 180 stopni.

REWOLUCJA W MOBILNOŚCI. Trzy środowiska pracy, jedno urządzenie.

Praca rozpoczęta w podróży bezproblemowo może być zakończona przy biurku bez konieczności zapisywania, synchronizowania i ponownego uruchamiania dzięki urządzeniu HP Elite x3 z funkcją Microsoft Continuum. ŚRODOWISKO PRACY NA LAPTOPIE. Bezprzewodowe połączenie ze stacją dokującą HP Elite x3 Lap Dock umożliwia wykonywanie nowych zadań ze zwiększoną wydajnością uzyskaną dzięki urządzeniu o eleganckim wyglądzie i sposobie działania wysokiej jakości komputera przenośnego. HP Elite x3 Lap Dock to niemal bezramkowy ekran FHD o przekątnej 12,5” i pełnowymiarowa podświetlana klawiatura odporna na zalanie.

OCHRONA DANYCH I URZĄDZENIA. Wieloczynnikowe uwierzytelnianie klasy enterprise obejmujące czytnik linii papilarnych, czytnik SmartCard i moduł TPM pomoże chronić poufne dane przed nieautoryzowanym dostępem. Dodatkowo, wykrywanie i automatyczne odzyskiwanie systemu po atakach BIOS dzięki HP Sure Start with Dynamic Protection – pierwszemu w branży samonaprawiającemu się systemowi BIOS, który monitoruje i koryguje błędy BIOS pomaga chronić podzespoły urządzenia.

ZAPOMNIJ O HASŁACH. Używając kamery na podczerwień z funkcją Windows Hello do rozpoznawania twarzy szybko i łatwo można odblokować urządzenie.

PEŁNA WYDAJNOŚĆ. Model HP Elite x3 ma wszystkie najlepsze funkcje, których oczekujesz od urządzenia przenośnego, w tym procesor o dużej mocy, wyświetlacz HD bez ramek, długo działający akumulator i możliwość ładowania bezprzewodowego.

BEZPIECZEŃSTWO NA KAŻDYM KROKU. Dostęp do urządzenia i danych za pomocą zintegrowanych funkcji bezpieczeństwa wbudowanych w sprzęt, jak skaner tęczówki i czytnik linii papilarnych przyspieszają logowanie. Dodatkowo znane środowisko systemu operacyjnego zwiększa poziom bezpieczeństwa oraz ułatwia integrację z firmowymi zabezpieczeniami i aplikacjami.

hp.pl/Premium

złudzenia optyczne

©credits

i n s p i r at i o n s

20

m ag i a i luz j i

©credits

the magic of illusion zastanawialiście się, czy na pewno wszystko, na co patrzymy, jest rzeczywiście takie, jakie nam się wydaje? Czasem odpowiednie zestawienie kolorów, perspektywa czy gra kontrastów powodują, że mózg płata nam figle. ❚ Have you ever wondered whether everything we see is really what it seems to be?

Sometimes the right combination of colours, an unusual perspective, or –a game of contrasts can make our mind play tricks on us.

21

i n s p i r at i o n s

złudzenia optyczne

koła Titchenera – niebieskie koło po prawej stronie wydaje się większe od tego po lewej, jednak w rzeczywistości koła te są tej samej wielkości.

Złudzenie opisał brytyjski psycholog Edward Titchener, a pierwsze badania nad nim przeprowadził Niemiec Hermann Ebbinghaus. ❚ Titchener circles – The blue circle on the right seems larger than the one the left, but they are actually the same size. The illusion was described by British psychologist Edward Titchener, and the first research on them was conducted by Germany’s Hermann Ebbinghaus.

ściany kawiarni – choć wszystkie szare linie wydają się ukośne, w rzeczywistości są do siebie równoległe. Zjawisko zaobserwowano na ścianie z biało-czarnych płytek pewnej brytyjskiej kawiarni. ❚ walls of a coffee shop – Although all of the grey lines look diagonal, they are all parallel to one another. The phenomenon was first observed on a wall covered in black and white tiles in a British coffee shop.

22

© SHUTTERSTOC K ( 2 ) , m . p . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

Niebiesko-zielone – niebieska i zielona ćwiartka prostokąta w rzeczywistości są identycznego koloru – można to zweryfikować, edytując obrazek np. w Photoshopie. ❚ blue and green – The blue and green quarters of the rectangle are really the same colour – this can be verified by editing the image in Photoshop.

serce – dzięki zestawieniu pionowych linii powstało złudzenie, że serce na obrazku pulsuje ❚ heart – The vertical lines make the heart seem as if it is pulsating on the image. szachownica – pole A wydaje się ciemniejsze niż pole B. Ale wystarczy połączyć oba pola kreską tego samego koloru, żeby się przekonać, że pola w rzeczywistości są tego samego koloru. Złudzenie zostało odkryte i opisane przez amerykańskiego profesora Edwarda H. Adelsona. ❚ Chess board – Box A seems darker than box B. To see that they are both the same colour, join the boxes with a line of the same colour.

The illusion was discovered and reported by American professor Edward H. Adelson.

objawienie – wystarczy patrzeć na środek obrazka przez około pół minuty, a potem skierować wzrok na dowolną białą powierzchnię, a na pewno zobaczymy Jezusa. ❚ revelation – Stare at the centre of the image for half a minute, then look away onto any white surface, and you will see the face of Jesus there.

23

i n s p i r at i o n s

złudzenia optyczne

kobieta – jedni na obrazku zobaczą kobietę w podeszłym wieku, inni młodą dziewczynę. ❚ woman –Some see an elderly lady in this image while others see a young girl. kropka – popatrz na kropkę, a po kilku sekundach obrazek dookoła zacznie znikać. ❚ the dot – Look closely at the dot and after a few seconds the image will start to disappear

karuzela – kiedy patrzymy na cały obrazek, mamy wrażenie, że jest ruchomy. Kiedy spojrzymy na konkretny fragment ilustracji, zobaczymy, że ruch jest jedynie iluzją optyczną. ❚ merry go round – When we look at the entire image, we get the impression that it is moving.

When we look at a selected fragment, we realise that this “movement” is merely an optical illusion.

24

© SHUTTERSTOC K ( 2 ) , m . p .

Siatka Hermana – białe punkty migają i zmieniają kolor na czarny. Ta iluzja optyczna oszukuje wzrok przez zaburzenie percepcji światła naszego wzroku. ❚ Herman grid – The white points flicker and turn black. This optical illusion tricks the eye by disrupting its perception of light.

25

why

barcelona

Barcelona

Barcelona why barcelona w stolicy Katalonii trudno się nudzić – secesyjna architektura i zabytki, tętniące życiem bary tapas i urokliwe plaże. turystów kuszą też okoliczne winnice. ❚ it is hard to be bored in the capital of Catalonia – Art Nouveau architecture, historical buildings and monuments, busy tapas bars, and adorable beaches. The nearby vineyards are quite a tourist attraction too. tekst | by agnieszka michalak

kataloński modernizm the catalan modernism

Pałac Muzyki Katalońskiej to jeden z najważniejszych secesyjnych zabytków. Jego ściany i sufitowy świetlik wyłożone są szklanymi witrażami. targowisko różnorodności variety fair

Paella, czyli podsmażany ryż z dodatkiem szafranu i owoców morza, to przysmak Hiszpanów. ❚ Paella, or fried rice with saffron and seafood, is a Spanish delicacy.

Na zabytkowym, położonym w centrum targu Marcat de La Boqueria obok straganów ze świeżymi rybami, owocami morza, szynkami i słodyczami można zjeść lunch w minibarach. ❚ At the historic, centrally-located market, La Boqueria, you can buy fresh fish, seafood, local produce, cold cuts and sweets, and eat lunch at one of any number of minibars.

©shut terstock (11)

Wciąż budowana Sagrada Família (zdj. powyżej) zaprojektowana przez Antonia Gaudiego to obok bulwaru La Rambla wizytówka Barcelony. Budowę bazyliki rozpoczęto w 1882 r. i ma się zakończyć za 10 lat. Wieża centralna ma mieć 170 m, a każda z 17 pozostałych – co najmniej 100. Kościół można zwiedzać. ❚ The Sagrada Família Church, still under construction, designed by Antonio Gaudí is one of the two most prominent landmarks in Barcelona, the other being La Rambla. Construction work on the church commenced in 1882 and is scheduled for completion in 2027. The central tower will measure 170 m and each of the other 17 at least 100 m.

Odkąd część Barcelonety została przebudowana na potrzeby igrzysk olimpijskich w 1992 r., plaże Barcelony się zaludniły. ❚ Barcelona beaches have become very popular since part of the Barceloneta district was renovated for the 1992 Olympic Games.

26

why

barcelona

szlakiem winnic along the wine trail Wystarczy godzina jazdy samochodem lub pociągiem z centrum Barcelony, by znaleźć się w malowniczo położonych winnicach w Penedes. To tu produkuje się słynną cavę. Na zdj. poniżej położony na przedmieściach Barcelony kościół w Colonii Güell, czyli jeden z najciekawszych projektów Gaudiego. ❚ It only takes an hour by car or train from the city centre to get to the picturesque Penedès vineyards. This region is home to the famous cava wine.

Below, the Church of Colònia Güell, on the outskirts of Barcelona, one of Gaudi’s most interesting works.

plac królewski royal square Położony w dzielnicy Barri Gotic Placa Reial to tętniące życiem miejsce, w którym nie brakuje knajpek, klubów czy restauracji pod arkadami. To tu odbywają się m.in. koncerty na świeżym powietrzu. Plac jest dziełem architektów – Francesca Daniela Moliny oraz Casamajó, którzy nakreślili jego kształt w XIX w., a latarnie zaprojektował Antonio Gaudi. ❚ The Plaça Reial (Royal Square) is in the Barri Gòtic. The place is buzzing with life and has an abundance of bars, clubs and restaurants. The square was designed in the 19th century by Francesco Daniel Molina and Casamajó, while the street lamps are the brainchild of Antonio Gaudí.

Wielbiciele piłki nożnej muszą koniecznie zwiedzić Camp Nou – macierzysty stadion Barcy (FC Barcelona).

magiczna góra magic mountain Położony ok. 40 km od Barcelony w masywie górskim Montserrat męski klasztor benedyktyński to najważniejszy ośrodek religijny w Katalonii. W gmachu bazyliki działa też muzeum, w którego zbiorach są prace m.in. El Greca, Picassa czy Dalego. ❚ Catalonia’s most prominent religious centre is the Santa Maria de Monserrat Benedictine monastery in the Montserrat mountain range, about 40 km from Barcelona. The basilica houses a museum where you can see works by El Greco, Picasso and Dali.

Do Barcelony można polecieć jednym z trzech Boeingów 737 po retroficie z floty LOT-u. ❚ You can fly to Barcelona on board one of the retrofitted Boeing 737 aircraft in the LOT fleet.

WAW–BCN pon., śr., czw.,

pt., nd. ❚ Mo., Wed., Thu., Fri., Su. LO 437 9.15–12.20

Bcn–waw pon., śr., czw., Bogato zdobiona kamienica Casa Batlló to wytwór secesyjnego geniuszu Gaudiego. ❚ The richly ornamented Casa Batlló is an Art Nouveau masterpiece by Gaudí.

28

pt., nd. ❚ Mo., Wed., Thu., Fri., Su. LO 438 13.05–16.05

Czas przelotu ❚ Flight duration 3:00

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

© s h u t t e r sto c k ( 5 ) , m . p.

Czas przelotu ❚ Flight duration 3:05

MUNCHEN

WARSAW

VILNIUS

RIGA

MOSCOW

NOVOROSYJSK

KIEV

MINSK

BUCURESTI

BUDAPEST

PRAHA

LONDON BRUXELLES

SOFIJA ALMATY

PARIS

ASTANA

PANAMA

WIEN

RIGHT CHOICE RIGHT HERE

BRATISLAVA

BERLIN

ZURICH

KAIR

EREWAN

NICE

TBILISI

BORDEAUX

BISZKEK

AD-DAUHA

CASABLANCA

DUBAI

ALGIERS

TUNIS

TEHRAN

SHOPFITTING SOLUTIONS CHECKOUT COUNTERS HEAVY DUTY RACKING Visit us at EUROSHOP 5-9 of March 2017 Hall 13, stand B49

commerce@mago.com

+48 22 729 81 01

mago.com

journey of a lifetime

zimowe kurorty

Lot w puch

Šcredits

fly & ski

30

W poszukiwaniu śniegu, zabawy i adrenaliny na stoku narciarze potrafią przelecieć pół Europy, a nawet świata.

Oto siedem różnych ośrodków, w których przeżyjesz zimową przygodę. ❚ skiing afficionados are not discouraged by long commutes and frequent stopovers if what awaits them is some serious adrenaline-packed skiing in fresh snow. here is a list of seven ski resorts for the perfect winter getaways. tekst | by paweł kempa

Chamonix – Francja

Chamonix – France

Do Chamonix przyjeżdżają zarówno wytrawni narciarze, jak i spora grupa turystów z całego świata, która chce zobaczyć Mont Blanc wprost z jego uliczek i spróbować jazdy po stokach, na których w 1924 r. odbyły się I Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Zimowa stolica Francji przyciąga narciarzy 108 km tras rozłożonych w sześciu ośrodkach. Na 69 dostępnych stoków aż 28 to trasy niebieskie, czyli łagodnie wyprofilowane, doskonałe dla rodzin z dziećmi.

Zaawansowani mogą szusować po 10 czarnych szlakach, a także wielu nieoznaczonych trasach, a także wielu nieoznaczonych trasach, ale po nich najlepiej poruszać się z certyfikowanym przewodnikiem narciarskim. Do najsłynniejszych pozatrasowych zjazdów należy szlak Vallée Blanche. Już sam wjazd kolejką na szczyt Aiguille du Midi o wysokości 3800 m zapiera dech w piersiach. Potem czeka na nas 22 km zjazdu wprost do Chamonix. ❚ Chamonix is frequented by seasoned skiers and tourists from all over the world who go there to admire Mont Blanc while walking down its streets and schussing down the slopes which served as the venue of the first Winter Olympics in 1924. The winter capital of France attracts tourists with its 108 km of pistes in six resorts. The choice of 69 slopes includes blue, or gently undulating, runs – the perfect choice for families. More seasoned skiers and those who wish to boost their adrenaline levels can schuss down ten black runs plus a number of unmarked ski trails. These are be best enjoyed with a certified skiing guide in tow.

The most celebrated off-piste run is Vallée Blanche.

The sight of the 3,800-metre Aiguille du Midi in front of the cable car is breathtaking. You can make a fast 22 km downhill run straight to Chamonix. france

©credits

Dojazd: ❚ HOW TO GET there: Żeby dotrzeć szybko do Chamonix, najlepiej wylądować w Genewie, a potem wynająć samochód lub skorzystać ze skibusów odjeżdżających co 30 min do zimowej stolicy Francji. Koszt busa: od 22 do 28 euro za osobę ze sprzętem (np. Chamexpress, Chamonixfirst). ❚ To reach Chamonix quickly, take a flight to Geneva, rent a car or take a ski bus, leaving every 30 minutes, to the French skiing capital. Bus fare: EUR 22-28 per person with gear (e.g. Chamexpress, Chamonixfirst).

WAW–GVA pon.–nd. ❚

Mo.–Su. LO415 16.45–19.00; pon.–pt. ❚ Mo.–Fri. LO417 7.15–09.30; sb. ❚ Sat. LO417 6.30–8.45; ndz. ❚ Su. LO417 7.35–09.50 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:15

GVA–WAW pon.–nd. ❚

Mo.–Su. LO416 19.40–21.55 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:15 pon.–pt. ❚ Mo.–Fri. LO418 10.10–12.20; sb. ❚ Sat. LO418 9.45–11.55; ndz. ❚ Su. LO418

10.30–12.40

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:10

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

31

journey of a lifetime

zimowe kurorty

Laax – Szwajcaria

LAAX – Switzerland de volesed

WAW–ZRH pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO411 07.40–09.40 LO419 17.10–19.10 Czas przelotu ❚ Flight duration 2h

ZRH–WAW pon.–nd. ❚

Mo.–Su. LO412 10.20–12.15 LO420 19.55–21.55 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:55 Więcej informacji na ❚ more information lot.com

SWITZERLAND

If you want to engage in aerial feats, try some jumps, or defy the law of gravity for a minute, you have two half-pipes, four snow parks, and a custom-made 2.5 m slope designed for tricks and jumps ranging from aerial dives to several centimetre hops for beginners. To make sure you don’t break your neck during your first jump, the Freestyle Academy – the first indoor freestyle ski and snowboard facility anywhere – is next to the main gondola station. There are trampolines, mattresses and ski jumps – and especially a small jump with a soft landing into a foam pit. This indoor facility is usually teeming with youngsters, but age is no barrier. You can jump on any of many installations no matter how old you are. All the attractions on the slope are installed on the side.

Conservative riders can simply pass them and ski the traditional way along perfectly groomed trails (235 km), benefiting from 28 ski lifts, including 7 gondolas.

Dojazd: ❚ HOW TO GET THERE: Na lotnisku w Zurychu najlepiej przesiąść się do pociągu jadącego do Chur. Stamtąd autobusem do Laax. Podróż zajmie ok. 2,5 godz. ❚ At the Zurich airport board a train to Chur. From there take a bus to Laax. The commute takes 2.5 h.

32

© g e t t y i m a g e s ( 2 ) , e a s t n e w s ( 2 ) , m . p . ( 2 ) . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : a w l / b e w , s i m e / f r e e

Ta górska miejscowość we wschodniej części Szwajcarii przyciąga przede wszystkim fanów snowboardu, freeskiingu i tych, którzy uwielbiają odrywać się od śniegu. Spragnieni ewolucji, hopek i chwilowego zaprzeczenia prawu grawitacji mają tam do dyspozycji dwa half-pipe’y i cztery snowparki, a nawet specjalny 2,5-kilometrowy stok umożliwiający ewolucje i skoki, zaczynając od tych podniebnych do pozwalających oderwać się od ziemi początkującym na bezpieczne kilka centymetrów. Żeby nie połamać sobie kości, na pierwszej hopce wybudowano w Laax – przy głównej stacji kolejki gondolowej Freestyle Academy – kompleks hal treningowych z batutami, materacami i skoczniami. W jej wnętrzach działa sztuczny stok do skoków, gdzie po ewolucji ląduje się w basenie wypełnionym gąbkami. Trenują tu przede wszystkim młodzi, ale każdy, bez względu na wiek, może spróbować poskakać na jednym z wielu przyrządów. Wszystkie atrakcje na stoku przygotowano w ten sposób, że zwykły narciarz może je po prostu ominąć i szusować klasycznie po świetnie utrzymanych (na długości 235 km) trasach, korzystając z 28 wyciągów, w tym siedmiu gondolowych. ❚ This mountain town in eastern Switzerland is popular with snowboarders, free skiers, and anyone who loves snow acrobatics.

SLOVAKIA

Jasná Nízke Tatry (Chopok) – Słowacja Jasná Nizke Tatry (Chopok) – Slovakia Największy ośrodek narciarski w Słowacji swoją infrastrukturą przypomina średniej wielkości stację w Alpach. W ostatnich latach w nowoczesne wyciągi, systemy naśnieżania i rozbudowę tras zainwestowano miliony euro. Ze szczytu Chopoka (2024 m n.p.m.) można zjeżdżać siatką niemal 50 km tras i wjeżdżać 30 kolejkami.

Ośrodek jest na tyle duży, a szlaki różnorodne, że przez kilka dni szusowania nie można się tu nudzić. W sezonie 2016/2017 ruszyła nowa, 15-osobowa kolej gondolowa poprowadzona na dwóch linach, odporna na podmuchy wiatru.

Wjeżdża się nią do górnej stacji kolejki w rejonie Kosodrzewina (1488 m). ❚ The largest ski resort in Slovakia has an infrastructure that can match anything a midsize skiing destination in the Alps has to offer. Millions of euro have recently been invested in installing ski lifts and snow-making equipment, and redeveloping ski trails. You can ride down from the summit of Chopok (2024 m) via a network of nearly 50 pistes and take one of 30 ski lifts back to the top. The resort is big and its pistes diversified enough to keep you entertained on the slope for several days. A new 15-person two-line gondola that can withstand strong gusts of wind has been installed for the 2016/2017 season. It will take you to the upper station of the ski lift in the Kosodrzewina skiing area (1488).

Dojazd: ❚ HOW TO GET THERE: Z lotniska w Koszycach do ośrodka Jasna Niskie Tatry najlepiej dojechać samochodem (1 godz. i 40 min) lub pociągiem (2 godz.) do miejscowości Liptowski Mikulasz (po słowacku: Liptovský Mikuláš), a stamtąd dostać się skibusem do Jasnej w Demianowskiej Dolinie. ❚ You can get from the Košice Airport to the Jasna Niskie Tatry resort by driving (1 h 40 min) or taking the train (2 h) to Liptovský Mikuláš where you have to board a ski bus to Jasna in Demänowská dolina valley.

WAW–KSC pon.–pt., ndz. ❚ Mo.–Su. LO517 22.30–23.35 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:05

KSC–WAW pon.–sb. ❚

Mo.–Su. LO518 5.35–6.45 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:10 Więcej informacji na ❚ more information lot.com

33

journey of a lifetime

Tremblant – Kanada

Tremblant – Canada

Polodowcowe Góry Laurentyńskie na wschodnim wybrzeżu Kanady może nie powalają wysokością, ale ich ukształtowanie i pokrywa śnieżna sprzyjają narciarzom. Najlepszym ośrodkiem w tej części tego wielkiego kraju jest Mont Tremblant. Zjeżdża się tu z czterech stron góry o tej samej nazwie. Wytyczono na niej 96 różnych tras o łącznej długości prawie 80 km.

Najwyższy szczyt tego pasma górskiego wznosi się na 1166 m n.p.m., ale aż 47 proc. stoków na Mont Tremblant (875 m) zaliczanych jest do tych trudnych lub bardzo trudnych, a 21 proc. do łatwych. Samo miasteczko należy do tych spokojniejszych i słynie z ciekawej zabudowy, bo fasady tutejszych stylowych domów pomalowano na różne kolory. Przyjeżdżający tu narciarze nastawiają się na obcowanie z naturą i wyciszenie. Po okolicznych górach można

Dojazd: ❚ HOW TO GET there :

zimowe kurorty

zaplanować wyprawy skiturowe. Co ciekawe, Kanada z okazji 150-lecia swojego powstania udostępnia w 2017 r. darmowy wstęp turystom do wszystkich 38 parków narodowych. ❚ The postglacial Laurentian Mountains on the east coast of Canada might not be overly impressive in terms of height, but their shape and snow cover make them a great skiing destination.

The best ski resort in this part of Canada is MontTremblant, where you can ski on all four sides of the town’s namesake mountain. It is home to 96 pistes with a total length of nearly 80 km.

The highest peak of the mountain ridge rises above 1166 m, but 47 per cent of the pistes on Mont Tremblant (875 m) are classified as difficult or expert, while 21 per cent are easy. The quiet town is renowned for its intriguing architecture – the facades of its stylish homes are painted in different colours. It mainly draws skiers who want to commune with nature and wind down. The local mountains are the perfect place to embark on a ski touring jaunt. Canada is offering tourists free access to all of its 38 national parks as part of its 150th anniversary celebrations.

canada

Żeby dotrzeć z Toronto do Tremblant, możesz wynająć samochód i ruszyć autostradą na północny wschód (6 godz. jazdy) lub złapać lokalny samolot i wylądować w samym Mont Tremblat. ❚ To get to Tremblant from Toronto, you can rent a car and drive to the northeast (6 h) or catch another flight that will take you directly to Mont Tremblant.

WAW–YYZ pon., wt. czw.

YYZ–WAW pon., wt. czw.

–ndz. ❚ Mo., Tue., Thu.–Su.

LO046 22.10–12.30(+1).

Czas przelotu ❚ Flight duration 8:20

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

34

© g e t t y i m a g e s , a l a m y/ b e w , s i m e / f r e e

–ndz. ❚ Mo., Tue., Thu.–Su.

LO045 16.50–20.20.

Czas przelotu ❚ Flight duration 9:30

REKLAMA

35

journey of a lifetime

zimowe kurorty

POLAND

waw–wro pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 3851 7.30–8.25; LO 3853 10.45–11.40; LO 3843 13.35–14.30; LO 3847 16.35–17.30; LO 3859 19.40–20.35; LO 3849 22.45–23.40 wro–waw pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 3852 08.55–9.50; LO 3854 12.10–13.05; LO 3844 15.00–15.55; LO 3848 18.00–18.55; LO 3860 21.05–22.00; LO 3850 05.50–6.45 Czas przelotu ❚ Flight duration 0:55

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

36

Najlepsza stacja w Kotlinie Kłodzkiej. Tu złapiesz przestrzeń i oddech, o które trudno w tłocznym i gwarnym Zieleńcu po drugiej stronie kotliny. W wiosce Sienna, u której stóp leży Czarna Góra Resort, jest sielsko i cicho. Na narciarzy czeka 10 km tras. Duży plus za szeroką i bezpieczną oślą łączkę do nauki jazdy. Ci lepiej szusujący wjadą od końca grudnia 2016 r. na szczyt Czarnej Góry (1205 m n.p.m.) świeżutką 6-osobową kanapą o nazwie Luxtorpeda – najszybszym i najnowocześniejszym w Polsce wyciągiem (oczywiście w sezonie 2016/2017, bo wielkie inwestycje w infrastrukturę szykują się w Beskidach w ośrodku Szczyrk). Ze szczytu Czarnej Góry prowadzi 1700-metrowa poszerzona i wyprofilowana na nowo trasa B FIS. Można tu zjeżdżać także po zmroku. Dobre warunki narciarskie panują zwykle na trasach sąsiedniego

szczytu Żmijowiec. ❚ The best ski resort in the Kłodzko Valley. Unlike the busy Zieleniec on the other side of the valley, this is a place where you can find vast expanses of space and take a breather. The village of Sienna, at the foot of the Czarna Góra Resort, is idyllic and quiet. Skiers have 10 km of pistes to choose from, plus a wide and safe nursery slope for children and adult learners. More advanced skiers can take a brand-new six-seater chair (“Luxtorpeda”) to the top of Czarna Góra (1205 m). This is the fastest and most advanced ski lift in Poland (at least for the 2016/2017 season; major infrastructural investments are well underway in the Szczyrk ski resort in the Beskid Mountains). Take a downhill run from the summit of Czarna Góra along the 1700 m widened and remodelled B FIS piste. You can also ski here after dark. The skiing conditions on the pistes of the nearby Żmijowiec Mountain are likewise good.

This can be reached from the main skiing area via a connecting piste that runs through the forest.

Dojazd: ❚ how to get there : Z wrocławskiego lotniska kieruj się samochodem drogą krajową nr 8 w kierunku Kłodzka, a potem odbij na Stronie Śląskie. Dojazd zajmie ok. 2 godz. ❚ Take the national road no. 8 from the Wrocław airport in the direction of Kłodzko and take the Stronie Śląskie exit. It is a 2 h drive.

© a g e n c j a g a z e ta , m . p. , w o j c i e c h n i e ż yc h o w s k i

Polska – Czarna Góra Czarna Góra – Poland

journey of a lifetime

zimowe kurorty

Norway

WAW–TLL pon.–pt., ndz. ❚

Mo.–Fri., Su. LO787 14.25–17.00 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:35

TLL–OSL pon.–pt.❚

Mo.–Fri., Su. LO8137 20.55–21.30; ndz.❚ Su. LO8137 18.40–19.15 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:35

OSL–TLL pon., śr., czw., pt. ❚

Mo., Wed., Thu., Fri. LO8134 9.15–11.40; ndz.❚ Su. LO8136 14.45–17.10

Czas przelotu ❚ Flight duration 1:25

Tll–WAW pon., śr., czw., pt. ❚ Mo., Wed., Thu., Fri. LO786 15.00–15.35; ndz.❚ Su. LO788 17.55–18.30

Czas przelotu ❚ Flight duration 1:35

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

38

Norwegowie nie lubią się obnosić ze swoim bogactwem, być może dlatego ten największy ośrodek narciarski w Skandynawii sprawia wrażenie skromnego miejsca. Jednak prawdziwym dobrem tych terenów jest dzika natura.

Trzeba też Norwegom przyznać, że umieją w niesamowity sposób połączyć cywilizację i technikę z przyrodą. W Hemsedal królują drewniano-kamienne domy, nowoczesne, ale ascetyczne. Infrastruktura narciarska działa bez zarzutów. Najwyższy szczyt Totten, na który można wjechać i zjechać na nartach, mierzy 1497 m. Rozpościera się z niego zachwycająca panorama na dolinę Hemsedal, bezkres gór i śniegu. Urzeka też niesamowity, dziki, nieco szorstki pejzaż. Z Totten prowadzi najdłuższy, 6-kilometrowy zjazd. Na narciarzy czeka niemal 50 km perfekcyjnie przygotowanych tras z niezliczoną liczbą wariantów dotarcia do najniższej stacji. Bez problemu jeździ się też poza trasami.

W skibarach dominuje proste menu, ale każdy z własnym prowiantem podgrzeje sobie posiłek w publicznej kuchence mikrofalowej. Przy stoku działa przedszkole, które za darmo oferuje opiekę nad dziećmi na czas jazdy. Ceny karnetów nie odbiegają od tych alpejskich. Niestety piwo i wino są bardzo drogie, ok. 40 zł za kufel lub kieliszek. ❚ Norwegians don’t like to flaunt their wealth. This might explain why this, the largest ski resort in Scandinavia, looks so modest and unassuming. Wilderness is the area’s greatest asset. And we have to hand it to the Norwegians – they definitely have a knack for combining progress and technology with nature. The houses in Hemsedal are modern but ascetic, and are made of timber and stone. The ski infrastructure

works seamlessly. The highest peak that can be reached via ski lift is Totten (1497 m), which offers a sweeping panorama of the Hemsedal Valley - a boundless expanse of mountains and snow.

Equally picturesque is the surrounding wild, rugged landscape. The longest slope on Totten is 6 km. There are nearly 50 km of meticulously groomed pistes and countless ways to reach the ground ski station. This is a perfect destination for off-piste skiing. The local après-ski bars offer simple menus, and if you have your own food, you can heat it up in the public microwave.

A slopeside children’s club provides free childcare.

The price of ski passes is comparable to Alpine price tags. The downside is the price of beer and wine. A glass can set you back approx. PLN 40.

Dojazd: ❚ GETTING THERE: Przejazd autobusem z lotniska w Oslo do Hemsedal to koszt ok. 350 zł.

Zakwaterowanie: najlepiej w kilka osób (np. 6) wynająć apartament lub drewniany domek zwany hytte (ok.100 zł za osobę/dzień). Można spróbować jazdy telemarkiem: 2 godz. – 550 zł, 3 godz. – 770 zł (nauka indywidualna z instruktorem). Wypożyczenie sprzętu do telemarku (buty, narty, kijki) 190 zł za dzień. ❚ The bus fare from the Oslo Airport to Hemesdal is approx. EUR 80.

Accommodation: it is best to rent an apartment or a Hytte hut with friends (6 people) for approx. EUR 25 per person pert night. You can try telemark skiing (individual class with an instructor): 2 h for EUR 120, 3 h for EUR 180.

Telemark gear rental at EUR 20 per day.

© a l a m y/ b e w ( 2 ) , m . p .

Hemsedal – Norwegia

Hemsedal – Norway

journey of a lifetime

zimowe kurorty

Włochy Madonna di Campiglio i Pinzolo – Włochy Madonna Di Campiglio i Pinzolo – Italy

Mo.–Su. LO317 7.40–09.50 LO319 16.30–18.40 LO321

19.45–21.55

MXP–WAW pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO318 10.35–12.45 LO320 19.25–21.35 LO322 7.40–09.50 Czas przelotu ❚ Flight duration 2:10

Więcej informacji na ❚ more information lot.com Dojazd: ❚ HOW TO GET there: Z lotniska w Mediolanie do Madonny i Pinzolo najszybciej można dojechać wynajętym autem (3,5 godz.) lub skibusem (Flyski Shuttle) za 60 euro (tam i z powrotem). ❚ It is best to rent a car at the Milan airport. The drive to Madonna i Pinzolo takes 3.5 h.

A ski bus (Flyski Shuttle) return ticket costs EUR 60.

40

Italy

© s i m e / f r e e , g e t t y i m ag e s , s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p. ( 3 )

WAW–MXP pon.–nd. ❚

Włoscy narciarze nie wyobrażają sobie rozpoczęcia jazdy po świeżo ratrakowanym stoku bez wypicia espresso lub cappuccino w hotelu, pensjonacie czy skibarze najlepiej z widokiem na skały Rifugio Stoppani lub położonego po przeciwnej stronie Rifugio 5 Laghi. Na stokach południowej części Dolomitów w Madonna di Campiglio powstało ok. 60 km świetnie utrzymanych tras – 33 km niebieskich, 20 km czerwonych i 7 km czarnych.

Po zaliczeniu obowiązkowego zestawu stoków i zjeździe legendarną czarną trasą slalomową, którą ochrzczono imieniem najsłynniejszego włoskiego narciarza ostatnich lat Alberta Tomby, można pomyśleć o przeniesieniu się gondolą do sąsiedniej miejscowości Pinzolo. Panuje tam mniejszy tłok niż w modnej Madonnie, ale trasy są równie piękne i dobrze utrzymane. Jazdę panoramiczną kolejką gondolową Pinzolo-Campiglio Express uważa się za jedną z najbardziej spektakularnych w Dolomitach.

Na ulicach Madonny di Campiglio i Pinzolo nie można zapomnieć, że znajdujemy się w centrum włoskiej narciarskiej mody, więc dbałość o strój jest równie ważna, co umiejętności na stoku. ❚ It’s unthinkable for Italian skiers to start schussing down freshly groomed pistes without a cup of espresso or cappuccino sipped in a hotel, guest house or ski bar, preferably with a view of the rocks of Rifugio Stoppani or Rifugio 5 Laghi on the other side. Madonna di Campiglio on the southern slopes of the Dolomites is home to approx. 60 km of immaculately groomed pistes – 33 km of blue, 20 km of red and 7 km of black runs. Once you’ve ticked off all the must-ski slopes and run down the legendary black slalom trail named after the most celebrated Italian skier of recent years, Alberto Tomba, you might want to hop onto a gondola and go to the nearby town of Pinzolo. It’s not as crowded as the more trendy Madonna, but the pistes are just as beautiful and well groomed. Ride the panoramic gondola Pinzolo Campiglio Express for the most spectacular experience in the Dolomites. While strolling down the streets of Madonna di Campiglio and Pizolo, you should keep in mind that you are in the epicentre of Italian ski fashion – fashion-consciousness is just as important as your skiing skills.

rekomendacje ❚ recommendations Jakub Bielecki Koordynator Zespołu, Dział Systemów Wynagradzania i Świadczeń Pracowniczych ❚ Team Leader / Human Resources Department

Na narty polecam włoską stolicę sportów zimowych Madonnę di Campiglio, czyli dobrze utrzymane stoki, malowniczo położone restauracje z wyśmienitą kuchnią i dobry dostęp do bazy hotelowej, z której może skorzystać cała rodzina.

I recommend the winter sports capital of Italy, Madonna di Campiglio, where you will find excellent slopes, picturesque restaurants serving delicious food and great accommodation. gdzie zjeść Where to eat ■ Ristorante Le Roi

Klasyczne włoskie jedzenie z pizzą na czele.

Przyzwoite ceny i karta po polsku. Plus miła obsługa. ❚ Classic Italian dishes and pizza.

Reasonable prices and a pleasant service.

Via Cima Tosa, 40

■ Rifugio Viviani Pradalago

Rodzinna restauracja położona na wysokości 2082 m, z pięknymi widokami, serwująca kuchnię włoską i europejską. Świetne miejsce na obiad na stoku. ❚ Family restaurant situated at 2082 m, offering splendid views and serving Italian and European food. A great spot for a lunch break on the slope.

M 2082 SLM Madonna di Campiglio

■ La Cantina del Suisse

gdzie nocować Where to sleep ■ Hotel Maribel 4*

Nowy obiekt wybudowany w alpejskim stylu, ze smacznymi posiłkami. Dodatkowe atrakcje – strefa wellness – zlokalizowana blisko stoku. ❚ A new hotel built in the Alpine architectural style with a tasty food offering. One of its merits is a wellness zone located close to the slopes.

Via Pian Dei Frari 23 | Loc. Campo Carlo Magno, 38086 Madonna Di Campiglio

■ Hotel Chalet del Brenta

Hotel położony w cichej okolicy, ale zarazem blisko centrum. Dobrze zorganizowane spa i basen. Niedaleko od stoku. Miejsce dla rodzin z dziećmi. ❚ This hotel is situated in a quiet part of town but is fairly close to the centre. Good spa and wellness zone and a swimming pool.

Not far from the slopes. Excellent for families.

Via Castelletto Inferiore 4, 38086 Madonna Di Campiglio

■ Hotel Crozzon 3*

Bardzo miła obsługa, nowoczesne pokoje, bardzo ładny klimatyczny wystrój ze strefą wellness i bezpłatnym transferem do kolejki linowej. ❚ Very kind service, modern rooms, charming interior design plus a wellness zone and free transfer to the funicular lift.

Via Dolomiti di Brenta 96, 38086 Madonna Di Campiglio

co zwiedzić What to see W Madonnie di Campiglio (czyli jednym z najbardziej renomowanych kurortów narciarskich w Dolomitach) polecam przede wszystkim aktywne spędzanie czasu na dobrze utrzymanych stokach. ❚ I recommend spending time in Madonna di Campiglio (one of the most renowned ski resorts in the Dolomites) on winter sports and other activities available on the numerous well-kept slopes.

Jest otwarta do późnych godzin nocnych.

Restauracja z przyjaznym wnętrzem i kuchnią europejską. Bardzo smaczne desery. Lokalizacja w samym centrum. Bogaty wybór alkoholi i pyszna świeżo palona kawa. ❚ Open until late at night. A restaurant with a cosy interior design serving European dishes. Very good dessert menu. It is located in the town centre. A rich offering of alcoholic beverages and freshly ground coffee.

Piazza Righi, 38086 Madonna Di Campiglio

■ Adamello Brenta Nature Park

To chroniony park z wodospadem. ❚ A protected park with a waterfall.

■ Sfiziosità da Marcello

To bardzo dobrze zaopatrzony sklep z lokalnymi produktami, czyli m.in. serami czy szynką parmeńską. ❚ A well-stocked shop offering local produce, cheese and Parma ham.

Via Cima Tosa 25, 38086 Madonna Di Campiglio

■ Chiesa Santa Maria Antica

Warto znaleźć chwilę, by zajrzeć do pięknego kościoła w stylu alpejskim. ❚ Make sure to find the time to visit this beautiful Alpine-style church.

Via Campanil Basso, 5, 38086 Pinzolo

41

i n t e rv i e w

kate winslet

czasem wa l c z ę o r o l ę I sometimes fight for parts Nie głodzę się, bo kocham jeść i mam gdzieś opinie o tym, że jestem za gruba albo że nie robię sobie operacji plastycznych – mówi Kate Winslet, którą możemy oglądać w filmie Ukryte piękno. ❚ I do not starve myself, because I love to eat and I couldn’t care less whether people think I’m too fat. I also refuse to undergo plastic surgery, says Kate Winslet, whose latest film, Collateral Beauty, is now showing.

Czy można dzielić z przyjacielem ból po stracie jego dziecka? Pytam, bo na polskie ekrany wszedł właśnie twój najnowszy film Ukryte piękno.

Myślę, że to nie jest możliwe. Każdy musi przejść przez to sam. Można jednak być blisko i spróbować oderwać taką osobę od czarnych myśli, wydobyć ją z jej mroków. Tak pojmuje swoją rolę moja bohaterka Claire, którą gram w tym filmie. Wspólnie z przyjaciółmi próbuje znaleźć sposób, by ulżyć cierpieniom Howarda Inleta granego przez Willa Smitha, który stracił ukochaną córkę i musi nauczyć się z tym żyć. Sama jestem matką i nie wiem, czy gdyby mnie los tak okrutnie doświadczył, potrafiłabym się pozbierać. Ten film to piękna, głęboko refleksyjna i wzruszająca historia.

Jednak ja już jestem w zupełnie innym miejscu i czym innym żyję. Po raz pierwszy mam zagrać u Woody’ego Allena. Na razie nic więcej nie mogę zdradzić, ale naprawdę jestem tym szalenie podekscytowana.

Woody’emu Allenowi nie odmówiłaś, a Polańskiemu kilka lat temu, kiedy zaproponował udział w Rzezi – tak. To prawda?

42

Is it possible to share the pain of losing a child with a friend? The reason I ask is your latest film Collateral Beauty.

I don’t think so. Everyone has to go through it on their own. Nothing and nobody can ease that pain. However, you can stay close to a friend and try to disperse the black thoughts for a while, to get her out of her pain. This is how I perceive the role of Claire, whom I play in the film. Together with her friends, she tries to ease the suffering of Howard Inlet, played by Will Smith, who has lost his beloved daughter and has to learn to live with the loss. I am a mother myself, and I have no idea whether I could get back on my feet if I experienced such a tragedy. The film is a beautiful, profoundly reflective, and moving story. But I am already at a different point in my life, and my mind is absorbed with other things. I’m going to star in a Woody Allen film for the first time. I can’t say anything just yet, but I’m really excited about the project.

You didn’t say “No” to Woody Allen, but you did turn down a part in Carnage by Roman Polański a few years ago, didn’t you? (laughs) I did, initially, when I was not aware that Polański was the director.

And you changed your mind when you found out.

That’s right. He made Chinatown and Rosemary’s Baby. I cannot think of any actor or actress who would never have dreamt of playing in those films.

He is a fascinating director and a very charismatic man. I obviously had stage fright, despite being an experienced actress, but I also knew that he has infallible instincts in selecting his actors and crew.

His energy and intuition are incredible. Even Roman

© t r i s ta n f e w i n g s / g e t t y i m a g e s

C

tekst | by mariola wiktor

43

kate winslet

Każdego dnia, kiedy budzę się rano, czuję się szczęśliwy. Nieustannie powtarzam sobie samemu i swoim znajomym, że chciałbym, aby moje życie zawsze było proste.

Every day when I wake up i feel happy. I keep telling myself and my friends that i would like to keep my life simple for as long as i can.

44

© g a r e t h c at t e r m o l e / g e t t y i m a g e s

i n t e rv i e w

(śmiech!) W pierwszej chwili tak, bo nie wiedziałam jeszcze, że reżyserem jest Polański…

A jak już się dowiedziałaś, to zmieniłaś zdanie.

No tak. On zrealizował Chinatown i Dziecko Rosemary. Nie znam aktora ani aktorki, którzy nie marzyliby, aby w tych filmach zagrać. To jest absolutnie fascynujący reżyser, z wielką charyzmą. Oczywiście mimo że jestem już doświadczoną aktorką, miałam tremę, ale wiedziałam także, że on bezbłędnie dobiera aktorów i ekipy. Ma niespotykaną energię i intuicję. Roman sam był zaskoczony, że aktorzy, których zaprosił na plan – Jodie Foster, Christoph Waltz, John C. Reily i ja – zapomnieliśmy o rywalizacji między sobą. Nikt nikomu nie kradł ujęć. Przeciwnie. Od razu się polubiliśmy i zaczęliśmy się nawzajem szanować i wspierać.

Polański potrafi tworzyć na planie atmosferę zaufania i to się udziela wszystkim. Pod warunkiem jednak, że jest zadowolony z tego, co robimy. Zdarzało się bowiem, iż mówił: „OK. Zagraj to tak, jak sama czujesz”, by po chwili dodać: „No, ale moja wersja i tak jest lep-

was surprised that the actors he hired – Jodi Foster, Christopher Waltz, John C. Reilly and myself – put their rivalries aside. Nobody stole any shots from anyone else. On the contrary, we all took an instant liking to one another and respected and supported each another. Polański has the ability to create an atmosphere of trust on the set that is shared by everyone. Provided that he’s happy with what we’re doing, that is. He once said, “OK, act the way you feel is right”, only to add shortly afterwards, “But my version is better, anyway” (laughs). Roman is a perfectionist, and if he works with an inexperienced actor or someone who is not smart enough, the collaboration can be traumatic for both parties. But I adore him and feel honoured to have been in his film.

Apparently Nancy, who you play, is very similar to the real Kate Winslet. Is that true, and if so, what do they have in common?

It is. I tend to have a short-temper and I sometimes say a little too much (laughs). I curse because cursing

prawdziwa kate zaczyna się wtedy, gdy zdejmuję suknię, wskakuję w dżinsy i podkoszulek zwyczajnej kobiety. Jestem przede wszystkim aktorką, a dopiero potem osobą publiczną.

The real Kate begins when I take off my gown and don jeans and a t-shirt. I am an actress first and a public figure second.

sza” (śmiech!). Roman jest perfekcjonistą i jeśli trafi na aktora niedoświadczonego lub niewystarczająco bystrego, to taka współpraca może być dla obu traumatyczna. Ale ja go uwielbiam i czuję się wyróżniona, że mogłam u niego zagrać. Bezgranicznie mu zaufałam.

Podobno w postaci Nancy dużo było z Kate Winslet prywatnie. W czym to się objawia?

Też bywam nerwusem, miewam niewyparzony język… (śmiech!) I klnę, bo to mnie odpręża, ale nie robię tego oczywiście przy moich dzieciach. Poza tym palę papierosy, bo lubię, a jak mam zły dzień, to nalewam sobie whisky, jak moja Nancy. Nie głodzę się, bo kocham jeść i mam gdzieś opinie o tym, że jestem za gruba albo że nie robię sobie operacji plastycznych.

Lubisz grać silne kobiety?

Granie silnych kobiet sprawia mi przyjemność, bo sama jestem dość odważna. Wyniosłam to z domu rodzinnego. Byliśmy rodziną aktorów. To było życie bez pieniędzy i w ciągłej niepewności jutra. Mimo tego rodzice wspierali mnie w moich kolejnych szalonych pomysłach. Tata zawsze wtedy mawiał: „Zrób to, bo nawet jeśli ci się nie uda, to nic nie tracisz. Nie dowiesz się, jeśli nie spróbujesz”. I ta postawa towarzyszy mi cały czas w moim dorosłych życiu. Tak samo

relaxes me, but never in front of my children. I also smoke, because I enjoy it, and on particularly bad days, I treat myself to a glass of whisky, like Nancy.

I do not starve myself, because I love to eat, and I couldn’t care less whether people think I’m too fat.

I also refuse to undergo plastic surgery.

Do you like playing strong characters?

Playing strong women is a pleasure since I am quite courageous myself. It’s something I was taught at home. We’re a family of actors. It was a life without money and there was never any certainty about what tomorrow would bring. Despite this, my parents supported all my crazy ideas. My father would say, “Do it.

Even if you do not succeed, you won’t have lost anything. You’ll never know if you never try”. This is the attitude that I’ve adopted all my adult life. I’m trying to give this kind of support to my children, Mia and Joe. I owe part of my strength and energy to them.

When you’re a mother, especially a single mother of two, you have to be strong, creative and independent. This is what Mildred Pierce from the HBO production is like. I was impressed with her independence and her hard decision to divorce her unfaithful husband at a time when women were only housewives

45

i n t e rv i e w staram się wspierać we wszystkim swoje dzieci: Mię i Joego. Im także zawdzięczam swoją siłę i energię.

Kiedy jest się matką, zwłaszcza samotnie wychowującą dwójkę dzieci, to trzeba być silną, pomysłową i niezależną kobietą. Taka jest Mildred Pierce z serialu HBO. Zaimponowała mi jej niezależność i trudna decyzja o tym, by rozwieść się z wiarołomnym mężem w czasach, gdy kobiety nie pracowały zawodowo i zajmowały się wyłącznie domem. Co więcej, nie tylko staje na nogi, wychowuje córki i zdobywa pracę, ale osiąga autentyczny zawodowy sukces. Staje się bizneswoman Ameryki lat 30. Podobnie w Contagion-epidemii strachu, gdzie moja bohaterka jest nieustraszoną, podróżującą po świecie specjalistką od wynajdowania szczepionek na nowe mutacje wirusów. Robi to z pasją, nawet wtedy, gdy ceną staje się jej własne zdrowie i życie.

A jednak trudno nie zauważyć, że serial HBO Mildred Pierce, ale także i Rzeź, które dotykają tematu rozwodu i rodzinnych problemów, to sytuacje bliskie tym, które sama w tym czasie przeżywałaś.

kate winslet and did not go out to work. What’s more, not only does Mildred stand on her own two feet, she gets a job and is extremely successful in what she does.

She becomes a businesswoman in 1930s’ America.

Similarly, the character I play in Contagion is a fearless expert in vaccines against new a virus mutation who travels the world. She is passionate about her job even when it costs her her own life and health.

It is not hard to notice that both Mildred Pierce and Carnage touch upon divorce and family problems that are close to what you were experiencing at the time.

My marriage to Sam Mendes ended in 2010, and journalists have been looking for analogies between the parts I play and my personal life ever since. But it’s not that simple. I’ve been in a few wonderful relationships. My life is emphatically not a one-to-one mapping of my onscreen roles. I have to admit, though, that the experience I’ve gained in those situations has come in handy in my acting. As with anyone else, I’ve had my ups and downs, and I’ve made my share of mistakes, but there’s no way I’d ever want to

Granie silnych kobiet sprawia mi przyjemność, bo sama jestem dość odważna. Wyniosłam to z domu – rodzice zawsze wspierali mnie w kolejnych szalonych pomysłach.

Playing strong women is a pleasure since I am quite courageous myself. It’s something I was taught at home. my parents supported all my crazy ideas.

W 2010 r. zakończyło się moje małżeństwo z reżyserem Samem Mendesem i od tej chwili niektórzy dziennikarze zaczęli doszukiwać się analogii pomiędzy moim życiem prywatnym i rolami, które przyjmuję. To jednak nie jest takie proste przełożenie. Mam za sobą także kilka innych wspaniałych związków.

Absolutnie nie odgrywam więc na ekranie swojego życia jeden do jednego. Ale muszę przyznać, że mój bagaż doświadczeń w takich sytuacjach jest bardzo pomocny. Jak każdy człowiek mam na koncie i sukcesy, i porażki, popełniałam błędy, ale nigdy z żadnego bym nie zrezygnowała, bo one są częścią mnie, mojej osobowości. Dzięki temu człowiek się zmienia i dojrzewa.

Nie zgodziłabym się z tobą w tym, że żeby dobrze oddać charakter postaci, trzeba mieć z nią prywatnie coś wspólnego. Weźmy Hannę Schmitz – twoją bohaterkę z Lektora. Niemkę, która pracowała dla nazistów…

No tak, w tym wypadku masz rację. Przy pracy nad żadną postacią nie miałam tyle wątpliwości, co z nią. Nie wiedziałam, czy potrafię ją zagrać. Przecież

46

unmake any of them, as they make up who I am.

They’re part of my personality. Life experience helps a person change and mature.

I am not so sure that you need to have something in common with a character to play her well. Take Hanna Schmitz – the protagonist in The Reader.

She was a German who worked for the Nazis.

Kate Winslet (rocznik 1975) brytyjska aktorka, laureatka Oscara za rolę w filmie Lektor. Popularność przyniósł jej udział w produkcjach Rozważna i romantyczna i Titanicu. Za role w obydwu filmach była nominowana do Oscara. Zagrała też m.in. w Holiday, Drodze do szczęścia czy Rzezi. ❚ (born in 1975) British actress, Academy Award winner for her role in The Reader. Her popularity soared after she starred in Sense and Sensibility and Titanic. She was nominated for the Academy Awards for both. She also starred in Holiday, Revolutionary Road or Carnage, among other films.

nie tylko nie miała ze mną nic wspólnego, ale w ogóle była moim całkowitym przeciwieństwem. Musiałam stać się kimś, kto był mi kompletnie obcy. Bałam się, że nie podołam, nie czułam jej emocjonalnych i psychologicznych komplikacji.

Mam wrażenie, że w ogóle lubisz wyzwania, trochę po to, by się przekonać, że jednak po raz kolejny dasz sobie radę. Czy nie tak było również z rolą Joanny Hoffman w filmie Steve Jobs?

Coś w tym jest! Znów musiałam zawalczyć o tę rolę.

O castingu dowiedziałam się przez przypadek od mojej znajomej charakteryzatorki. Postać Joanny, powiernicy założyciela imperium Apple’a, kobiety silnej, a jednocześnie bardzo wrażliwej i kruchej, zafascynowała mnie. Niestety nie byłam fizycznie ani trochę do niej podobna. Z czasem dowiedziałam się też, że jest Polką – córką polskiego reżysera Jerzego Hoffmana i jego pierwszej ormiańskiej żony.

Miałam także problemy z akcentem. No, ale byłam uparta. Zmyłam makijaż, założyłam ciemną perukę i pojechałam na casting tak silnie zmotywowana, że w końcu dostałam tę rolę. Miałam ogromne szczęście, że Natalie Portman zrezygnowała z udziału w produkcji. I udało się mnie.

Masz już na koncie Oscara za Lektora. Czujesz się dowartościowana?

Kiedy nie miałam statuetki, to strasznie o niej marzyłam. Teraz już patrzę na to inaczej. To jest tylko nagroda, a dla mnie ważniejsze jest dziś to, czy film porwał widzów, czy moja postać do nich przemówiła, czy kogoś wzruszyła.

Celebrytka tak raczej nie mówi...

Bo nigdy nią nie byłam i nie jestem. Gwiazdą jest się tak długo, jak trwa ceremonia wręczania Oscarów.

Właściwie tylko w tym momencie, no może jeszcze na czerwonych dywanach Berlina, Cannes lub Wenecji, istnieję poprzez eleganckie kreacje i cały ten ceremoniał w sztywnym gorsecie poprawności. Jednak tak naprawdę ta pozująca fotoreporterom Kate Winslet to nie ja. Ta prawdziwa zaczyna się wtedy, gdy zdejmuję suknię, wskakuję w dżinsy i podkoszulek zwyczajnej kobiety. Jestem przede wszystkim brytyjską aktorką, a dopiero potem osobą publiczną. Nie mieszkam na stałe w Hollywood i oprócz roli Rose DeWitt-Bukater w Titanicu stworzyłam też inne w wielu małych, niezależnych produkcjach. Jestem wolną kobietą, która nie zależy od swojego wyglądu i nie przejmuje się tym, co inni o niej mówią. Żyję po swojemu i cieszę się, że mogę sobie na to pozwolić.

Skoro nie Oscary i blichtr Hollywood, to co jest dla ciebie definicją luksusu i szczęścia?

To czas, jaki mogę poświęcić moim dzieciom, odrabiać z nimi lekcje, pojechać na rower, pójść na spacer albo na lody, powygłupiać się. Nie ma nic piękniejszego! Nawet Oscary. ■

You’ve definitely got a point there. I didn’t have so many doubts with my other roles as I did with that one. I wasn’t sure I could actually play her. She had nothing in common with me. In fact she was a total opposite of myself. I had to become someone who was a total stranger to me. I was worried that I wouldn’t be able to do it, as I couldn’t relate to any of her emotional and psychological complexities.

I get the impression that you enjoy a good challenge, just to prove to yourself that you can do it. Was that the case with the part of Joanna Hoffman in Jobs?

There is something to that. I really had to fight for that part. I found out about the audition from a make-up-artist friend. I became fascinated with the part of Joanna, a confidante of the founder of the Apple empire, a strong woman who is very sensitive and fragile at the same time. Unfortunately, I do not look even remotely like her. I found out that she is Polish, and is the daughter of Polish film director Jerzy Hoffman and his Armenian wife. I could not get the accent right either. But I persisted. I removed all my make-up, put on a dark wig, and went to the audition. I was so motivated and driven that in the end I got the part. I was extremely lucky that Natalie Portman turned it down. I eventually got it.

You won an Academy Award for The Reader. Does that make you feel appreciated and accomplished?

I really wanted it until I got it. Now, my attitude has changed. It’s only an award. Whether a film is well received by the audience, whether my part touches someone, is more important to me now.

That’s not how celebrities talk.

I’m not, nor ever have been, a celebrity. You’re only a star for as long as the Oscar night lasts. Actually, this is the only time... well there might be the red carpets of Berlin, Cannes and Venice where I only exist by dint of my elegant gowns and that whole rigid ceremony.

But the Kate Winslet who poses for press photos is not the real me. The real Kate begins when I take off my gown and don jeans and a t-shirt. I am a British actress first and a public figure second. I do not live in Hollywood, and I’ve played a large number of roles in small, independent productions, as well as starring in Titanic. I’m a free woman who does not depend on her looks and does not care what others say about her. I live my life my own way and I’m happy that I can afford to do so.

If the Oscars and Hollywood glamour are not your thing, what’s your definition of luxury and happiness?

Time that I can spend with my children, help them with their homework, go cycling, go for a walk or to get ice cream, have fun. There’s nothing better than that. Not even the Oscars. ■

47

good life

zarażenie emocjonalne

N i e i ry t u j s i ę ! don’t let things get to you!

Złość jest tak samo zaraźliwa jak wirusy i bakterie. Jak się przed nią bronić? ❚ Anger is as contagious as viruses and bacteria. How to protect ourselves against it?

©credits

tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

48

A

merykański tenisista Vitas Gerulaitis przed laty wyeliminował z ważnego turnieju swojego rodaka Jimmy’ego Connorsa.

A ten wpadł w szał, zwłaszcza że wcześniej przed tym meczem aż 16 razy wygrał z Gerulaitisem.

Dlatego wielu się spodziewało, że mistrz zamieni konferencję prasową w piekło. Dopiero Gerulaitis rozładował atmosferę. „Nikt nie będzie lał Vitasa Gerulaitisa 17 razy z rzędu” – wypalił. Wszyscy wybuchnęli śmiechem. Nawet Connors.

Anegdota przytoczona przez Kevina Duttona i Andy’ego McNaba w książce Odkryj w sobie psychopatę doskonale oddaje mechanizm psychologiczny, który znamy pod określeniem „zarażenie emocjonalne”.

Jego istotą jest nagłe i nieświadome udzielanie się nastrojów i uczuć całym grupom. Przy czym wirusem powodującym tak specyficzną infekcję mogą być zarówno pozytywne stany ducha: spokój, opanowanie, humor, jak i negatywne: złość, podejrzliwość, nieufność. W tym drugim przypadku zjawisko przybiera destrukcyjny charakter.

American tennis player, Vitas Gerulaitis, once eliminated his compatriot, Jimmy Connors, from a major tournament. Connors went berserk. What really made him lose it was that he had beaten Gerulaitis in their previous 16 encounters. Connors was expected to turn the press conference into a living hell, but Gerulatis saved the day by saying “Nobody beats Gerulaitis 17 times in a row”. Everyone burst out laughing, including Connors.

This anecdote is related in the book The Good Psychopath’s Guide to Success by Kevin Duttan and Andy McNab, and is a perfect example of how the psychological mechanism known as “emotional contagion” works. This is essentially a sudden and subconscious release of emotions that somehow infect others.

The “virus” that causes this peculiar infection can be positive, inducing moods such as calmness, composure and good humour, or negative, bringing about emotional states such as anger, suspicion and distrust.

In the latter case, the phenomenon can have a destructive nature.

Zaćmienie umysłu W środę 10 grudnia 1930 r. pewien kupiec z Nowego Jorku wszedł do oddziału Bank of United States przy Freeman Boulevard i poprosił kasjera, by wypłacił mu jego pieniądze. Gdy dyrektor placówki próbował go od tego odwieść, tłumacząc, że jego oszczędności są bezpieczne, klient wyszedł i powiedział swoim kolegom z branży, że jego zdaniem bank ma kłopoty. W ciągu kilku godzin przed oddziałem zjawiło się ponad 2,5 tys. ludzi. W asyście policji mającej nie dopuścić do zamieszek wycofali 2 mln dol. Znalazł się wśród nich także mężczyzna, który stał dwie godziny w kolejce po swoje nędzne dwa dolce. Rozprzestrzeniająca się jak ogień w stodole panika spowodowała falę wypłat także w 58 innych oddziałach na Bronksie, Brooklynie i Manhattanie. Bank Stanów Zjednoczonych już nigdy nie zdołał się podźwignąć.

Wydarzenie sprzed 86 lat przypomniał sobie Krzysztof, gdy prowadził szkolną wywiadówkę. Choć słowo „prowadził” nie wydaje się w tym przypadku właściwe. Sprawy wymknęły się spod kontroli. Rodzice zaczęli krzyczeć jeden przez drugiego, nie pozwalając wychowawcy dojść do głosu. Zapalnikiem okazała się informacja, że zieloną szkołę ponownie zorganizuje biuro podróży, z którym liceum współpracuje od lat.

Wstał ojciec jednego z uczniów, by w niewybrednych słowach powiedzieć, co myśli o tym pomyśle. Jego zdaniem touroperator nie dysponuje odpowiednim obiektem, personelem i kompetencjami, a jedyne, co umie, to podnosić co roku koszty wyjazdów. Natychmiast przyłączył się do niego inny tata, insynuując, że skoro dyrekcja korzysta z usług takiej firmy, najwidoczniej „ktoś komuś dał w łapę”. Wkrótce w podob-

A momentary lapse of reason On Wednesday, 10 December 1930, a New York merchant entered the Freeman Boulevard branch of the Bank of United States and told the teller he wanted to withdraw his money. When the branch manager tried to dissuade him by assuring him that his savings were safe, he left the bank and told his merchant friends that he thought the bank was in trouble. Within a few hours, over 2,500 people had rolled up at the bank. With the assistance of police officers, who had been called in to prevent riots, the bank customers withdrew 2 million dollars. Among them was a man who stood in the queue for two hours to withdraw his measley two dollars. The news spread like wildfire and sparked runs on the Bronx, Brooklyn and Manhattan branches. The Bank of United States never recovered from that fatal day.

This event of 86 years ago was recently recalled by Krzysztof when he was chairing a parent-teacher meeting at his school. However, the term “chair” is not exactly the right word. Things really got out of hand at some point. The parents started shouting each other down, not letting the teacher speak. What sparked uproar was the announcement that the class trip would be organised by the same travel agency that the high school had been collaborating with for many years. One of the fathers said what he thought in no uncertain terms. He claimed that the tour operator did not have the appropriate accommodation premises, personnel or competence, and that the only thing it could get right was to raise the prices of the trips.

Another dad instantly voiced his support, and insinuated that the school was in cahoots with the agency, and

49

good life

zarażenie emocjonalne that somebody’s palm was obviously being greased.

It wasn’t long before others joined in and all hell broke loose. “I did not comment on these absurd accusations.

I suggested that we could look for another organiser and a better hotel, but nobody paid any attention to me”, says Krzysztof. “I had read a lot about how a domineering person could monopolise the opinions of an entire group, but it was not until this meeting that I understood what the terms ‘herd instinct’ and ‘collective madness’ really meant.”

If Krzysztof was a psychologist, and not a history teacher, he probably would have used the term “emotional contagion”. Anyone who remembers the final of the 2006 FIFA World Cup will know what I am talking about. France’s Zinedine Zidane, in full view of 29 m people, head-butted Italy’s Marco Materazzi in the chest. He was given a red card, sent off, and France

©credits

nym tonie odezwało się więcej osób i w sali rozpętało się piekło.

– Przełknąłem te zarzuty wyssane z palca. Zaproponowałem rodzicom, abyśmy razem poszukali innego organizatora i lepszy ośrodek, ale nikt nie chciał mnie słuchać – wspomina Krzysztof. I dodaje: – Wcześniej wiele czytałem o tym, że dominująca jednostka może zmonopolizować opinię grupy. Dopiero jednak na tej feralnej wywiadówce zrozumiałem, co znaczy instynkt stadny i zbiorowy obłęd.

Gdyby Krzysztof był psychologiem, a nie nauczycielem historii, pewnie użyłby terminu „uwiedzenie emocjonalne”. Kto pamięta finałowy mecz mundialu 2006, dobrze wie, o co chodzi. Wielki Zinedine Zidane na oczach prawie 29 mln widzów uderzył głową w pierś Włocha Marco Materazziego. Wyleciał za to z boiska, a Francja nie zdobyła Pucharu Świata. Poło-

50

żyło się to cieniem na wspaniałej karierze Zidane’a, a tysiące jego fanów zadawało sobie pytanie: „Gdzie on wtedy miał głowę?”. Rzecz w tym, że ją stracił.

Za takie zaćmienia umysłu odpowiada mała struktura w ludzkich mózgach, kształtem i wielkością przypominająca migdał. Stąd jej nazwa – ciało migdałowate. Ta drobinka jest naszym emocjonalnym centrum dowodzenia. Problem w tym, że działa zbyt szybko – już po dwunastu tysięcznych sekundy od otrzymania sygnału. I mobilizuje nas do ochrony przed niebezpieczeństwem zgodnie ze strategią „walcz lub uciekaj”. Mówiąc krótko: po ciele migdałowatym zamiast refleksji można się spodziewać odruchowej reakcji w obliczu zagrożenia, często niestety wyimaginowanego lub wyolbrzymionego. Efekt: ktoś skrytykuje nasz gust, a my skaczemy tej osobie do gardła, jakby chodziło o przetrwanie.

– Ciało migdałowate doskonale spełniało swoją rolę, gdy człowieka pierwotnego zaatakowało drapieżne zwierzę. Dzisiaj sprawia, że nasze reakcje obronne są zazwyczaj przesadzone – wyjaśnia neurolog, prof.

Jerzy Vetulani.

Złość lepiej wypocić Jak być sprytniejszym od Zidane’a i nie dać się porwać emocjom? Każdy Cyryl ma swoje metody. Dariusz Michalczewski wybrał boks. W niejednym wywiadzie podkreślał, że gdyby nie ten sport, być może zszedłby na złą drogę jak niektórzy jego koledzy z osiedla na gdańskim Przymorzu. Uważa, że miał od nich więcej szczęścia – znalazł cel życia, pasję i ludzi, którzy pomogli mu rozwijać talent. Nie bez znaczenia było też to, że upust swojej niespożytej energii mógł dawać nie na ulicy, a na pięściarskim ringu.

W tym momencie trzeba włożyć między bajki popularną teorię, według której nie wolno tłumić złości, bo to prowadzi do jej magazynowania, a następnie niekontrolowanych wybuchów. Gdyby była to prawda, hejterzy z czasem upodabnialiby się do dalajlamy. Rzadko który staje się jednak uosobieniem miłości, pokoju i współczucia. Przeciwnie: każdy kolejny obrzydliwy komentarz w internecie utwierdza ich w bezkarności i chamstwie. Jeśli będziemy pozwalali sobie choćby na małe eksplozje irytacji, wkrótce agresja stanie się naszą drugą naturą.

Dlaczego psychologia popularna jako lekarstwo na brutalność zaleca nieskrępowane wyrażanie gniewu? Kryje się za tym przekonanie, że odziedziczona po epoce wiktoriańskiej kultura jest w dziedzinie eksponowania emocji zbyt represyjna. Wczesny Freud przekonywał, że nadmierna samokontrola odpowiada za wiele społecznych anomalii i zaburzeń osobowości. Najnowsze badania rehabilitują jednak cnotę opanowania. „Kiedy grupę nadpobudliwych chłopców zachęcono do kopania mebli

istotą tzw. zarażenia emocjonalnego jest nagłe i nieświadome udzielanie się nastrojów i uczuć całym grupom. the essence of the so-called emotional contagion is a sudden and subconscious release of emotions that somehow infect others.

lost the match. This incident had a negative impact on Zidane’s career, and thousands of fans must have been wondering what on earth he was thinking.

The problem was, that he wasn’t.

The part of our bodies responsible for these momentary lapses of reason is a structure in the brain the size of an almond – the amygdala. This is our emotional command centre. The problem is that it acts too quickly – some 0.012 seconds from the moment it gets a signal. The amygdala mobilizes us to protect ourselves from danger in line with our fight-or-flight response. In short, you can expect the amygdala to react instinctively in a dangerous situation – even if the situation is exaggerated or imagined. A typical sequence: someone criticises your taste in something, and your snap back as if it were a life-and-death situation. “The amygdala fulfilled its role perfectly when a cave man was attacked by predators. Today, it only makes our defence reactions exaggerated”, explains neurologist, Prof. Jerzy Vetulani.

51

good life

zarażenie emocjonalne

i agresywnych zabaw, zasmakowali w tym i stali się jeszcze bardziej gwałtowni i niszczycielscy” – pisze w Siedmiu grzechach głównych dzisiaj Joanna Petry -Mroczkowska. Wyładowywanie się na czymś lub na kimś uderza też w sprawcę. Odkryto, że mężczyźni ze skłonnością do okazywania gniewu kilka razy częściej dostają ataku serca.

Ale nie popadajmy w drugą skrajność. Nie warto, więcej – nie wolno ukrywać przed innymi (i sobą) swego podenerwowania i rozdrażnienia. Powinniśmy zawsze zdawać sobie sprawę z tego, jakie targają nami emocje, zarówno te pożądane, jak i nieprzyjemne, destrukcyjne, wpędzające nas w kłopoty. Nie dość tego: szczególnie trudne do zaakceptowania uczucia trzeba nazywać po imieniu. A nawet mówić o nich głośno, stanowczo, lecz z szacunkiem dla ludzi, którzy irytację w nas wywołują. Na tym właśnie polega asertywność.

Którego psa lepiej karmisz?

Obrona swoich granic z poszanowaniem godności innych osób – taki cel postawiła sobie Marta, szefowa działu sprzedaży w firmie farmaceutycznej. Łatwo powiedzieć, trudniej wykonać. Raz po raz „objeżdża” handlowców za słabe wyniki czy nieprofesjonalną obsługę ważnego klienta. Zdarza się jednak, że szuka pretekstu do wyładowania swej złości – może być nim nawet rzekomo za bardzo pstrokaty krawat przedstawiciela handlowego, pyłek kurzu na jej biurku lub zbyt gorzka kawa przygotowana przez recepcjonistkę. Wtedy obraża podwładnych i klnie na czym świat stoi.

52

Anger is best sweated out How to be smarter than Zidane and not let yourself be carried away by your emotions? As with everything, where there is will, there is a way. Dariusz Michalczewski chose boxing. He has said in a number of interviews that if it had not been for this sport, he probably would have taken a wrong turn, as many of his friends did. He believes that he was lucky. He discovered a passion and met people who helped him work on his talent. The fact that he could expend his immense energy in the ring and not in street fights is crucial.

It is high time we did away with the popular theory that we should not bottle up negative emotions since this leads to accumulation and, in turn, uncontrolled explosions. If this were true, haters would start to resemble the Dalai Lama over time. On the contrary, every offensive comment they post online confirms their feeling of impunity and intensifies their boorishness. Even if we only allow ourselves to give vent to our irritation occasionally, aggression will soon become second nature.

Why does popular psychology recommend the unconstrained expression of anger as the therapy for brutality? The conviction behind this common belief is that the culture we have inherited from the Victorian era is too repressive when it comes to expressing emotions. Freud in his early writings says that excessive self-control is the reason behind many social anomalies and personality disorders. However, the latest research praises the virtue of composure. “When a group of hyperactive boys were encouraged to kick

good life

zarażenie emocjonalne

Ostatnio Marcie zrobiło się bardzo wstyd. Gdzieś przeczytała sentencję: „Człowieka możemy mierzyć wielkością tego, co wyprowadza go z równowagi”.

W świetle tych słów zaczęła oceniać siebie nader nisko. Powiedziała o tym Grzegorzowi, swojemu mentorowi, który jak zawsze dodał jej otuchy: „Jesteś choleryczką, przez co trudniej ci zarządzać gniewem niż introwertycznemu panu Jasiowi z księgowości. Poza tym jako pracoholiczka i perfekcjonistka zarywasz noce nad raportami, prezentacjami i umowami. Przemęczenie i brak snu osłabiają twoją odporność na wirusy gniewu. Solidny odpoczynek będzie dla ciebie lepszy niż tabletki na uspokojenie”.

Na koniec Grzegorz dodał: „Dobre chęci i wewnętrzna walka też się liczą, nawet jeśli jeszcze nieraz z sobą przegrasz”.

Podobnie myśli wspomniana eseistka Joanna Petry -Mroczkowska. Według niej człowiek umiejący zarządzać swoimi emocjami to nie ten, który nigdy się nie zdenerwuje, ale ten, który stara się panować nad swoimi namiętnościami. Tę tezę ilustruje historyjką o starym Indianinie. „Siedzą we mnie dwa psy. Jeden jest łagodny i dobry. Drugi zły i agresywny” – mówi.

Który zwycięża? „Ten, którego lepiej karmię”. ■

Jeśli będziemy pozwalali sobie choćby na małe eksplozje irytacji, wkrótce agresja stanie się naszą drugą naturą. if we only allow ourselves to give vent to our irritation occasionally, aggression will soon become second nature.

54

into furniture and play aggressive games, they took a liking to such activity and became even more violent”, writes Joanna Petry-Mroczkowska in her book Siedem grzechów głównych dzisiaj [The Seven Deadly Sins of Today]. Unloading your emotional baggage onto someone can also backfire badly. Men who have a tendency to express anger are more likely to, and more often do, suffer heart attacks.

But let’s not go to extremes. It is pointless, in fact it is impermissible, to conceal our irritation and exasperation from others (or ourselves). Moreover, we should always be aware of the emotions that we are feeling, both the positive and the negative, destructive ones that could land us in trouble. Those emotions that are particularly hard to accept have to be identified.

We should actually speak about them, firmly but respectfully, to those who provoke them in us. This is precisely what being assertive is all about.

Which dogs do you feed better?

Protecting your boundaries while respecting the dignity of others is the goal that Marta, the Sales team head in a pharmaceutical company, has set herself.

Easier said than done. Marta keeps reprimanding her sales Staff for poor results or amateurish client service.

She does, however, occasionally go about looking for a pretext to vent her spleen – this could be something as insignificant as a salesman’s tie that is a tad too bright, a speck of dust on her desk, or a cup of coffee not sweetened enough. She then abuses her subordinates w ith a torrent of foul language.

Marta was greatly embarrassed recently. She read that “A man is measured by the things that make him angry”. This sent her self-esteem into a tailspin.

She told her mentor, Grzegorz, about this. Grzegorz, as he always does, cheered her up. “You are irascible, which makes it harder for you to manage your anger than John from accounting, who is an introvert.

Besides, being the workaholic and perfectionist you are, you work until the wee hours on reports, presentations and contracts. Exhaustion and sleep deprivation make you less immune to the anger virus. A solid rest will do you more good than any tranquilizers ever could”. Finally, Grzegorz said “Good intentions and an inner struggle count too – even if you lose the battle against yourself sometimes”.

Joanna Petry-Mroczkowska shares this opinion. She believes that someone who knows how to control his or her emotions is not someone who never gets angry, but someone who tries to curb his or her passions. She illustrates her point with a story about an old Native American. “Inside of me there are two dogs. One of the dogs is mean and evil. The other dog is good”, he says. Which one wins? “The one I feed more”, the old man replies. ■

©credits

L i f e Sto ry

piotr pogon

Apetyt na więcej hungry for more Ponad 30 lat zmaga się z rakiem, który atakuje kolejne partie jego ciała, ale to mu nie przeszkadza, by zdobywać najwyższe szczyty świata, biegać w maratonach, startować w Ironmanie, pomagać innym. Do księgarń trafił właśnie reportaż o Piotrze Pogonie Umarłem cztery razy. ❚ He has been battling a cancer that has been spreading to different parts of his body for more than 30 years, but this hasn’t stopped him from climbing the world’s highest mountains, running marathons, competing in the Ironman triathlon, or helping others. The story of Piotr Pogon, I’ve Died Four Times, has just been released. tekst | by julia lachowicz

N

©credits

ie ma takich upadków, z których nie można by się podnieść – zdaje się codziennie powtarzać 49-letni Piotr Pogon. I trudno mu się dziwić – przeżył śmierć kliniczną, bezdomność i bankructwo, a nowotwór, który miał w gardle, zajął płuco, które mu usunięto podobnie jak guz na czole i tarczycę. Przez liczne chemio- i radioterapie traci słuch, na ciele ma 94 pooperacyjne szwy i odkąd ukończył 16 lat, walczy o każdą minutę życia. Czy towarzyszy mu strach? Nie. Ciągle przesuwa granice wytrzymałości – trenując do upadłego.

Turbodoładowanie W życiu wypalił jednego papierosa. A tak naprawdę był to skręt z liści porzeczek, które rosły na nowohuckich Łąkach. Papierki do zwijania i filtry znalazł z kolegami na śmieciach przy znajdującej się obok fabryce papierosów. Zaciągnął się wtedy może dwa razy. Duszący ziołowy aromat palonych liści będzie pamiętał wiele lat. Także wtedy, gdy w wieku szesnastu lat trafił z bolącą szyją do szpitala. Gdy lekarz zajrzał mu do gardła, spoważniał i kazał opuścić salę. Kilka minut później z gabinetu wyszła jego mama, Michalina, księgowa w cegielni. Płakała. Tak dowiedział się, że w szyi ma raka wielkości śliwki.

Wiele miesięcy walczył z nowotworem, z uszu zamiast woskowiny wysypywał się mu proszek, nie mógł nic jeść, nawet letnie papki przechodziły mu przez usta z trudem. – Chcieli mi dać szesnaście chemii, ale nie dałem rady. Wymiotowałem, jak tylko mnie podłączali.

Skończyło się na dwunastu – wspomina. Ale w końcu

“Fall down seven times and stand up eight” seems to be the daily mantra of 49-year-old Piotr Pogon. This should come as no surprise. Pogon has experienced clinical death, homelessness and bankruptcy, and a throat cancer that spread to a lung, which consequently had to be removed, along with his thyroid and a tumour on his forehead. He has suffered hearing loss from countless chemotherapy and radiation sessions.

His body is scarred with 94 surgical stitches. Pogon has been fighting for every single minute of his life ever since he turned 16. Does he live in constant fear? He does not. Pogon continues to push the boundaries of his endurance and trains until he drops.

Turbo charging Pogon has only smoked one cigarette in his life – and it wasn’t even a real cigarette. He rolled it from currant bush leaves in Łąki in Nowa Huta. He and his friends had found rolling paper and filters on a dump next to a cigarette factory. He inhaled no more than two puffs.

It will be many years before he forgets the suffocating, herbal aroma of burnt leaves. Just as he will always remember being admitted to hospital with a sore throat at 16. When the doctor examined him, his face assumed a grave expression, and he told Piotr to leave the room. A few minutes later, his mother, Michalina, an accountant at a brick factory, left the surgery in tears. This is how he learnt that he had a plum-sized tumour in his throat. Pogon struggled with cancer for many months. His ears had powder instead of wax.

He couldn’t eat, and could barely swallow lukewarm

57

L i f e Sto ry wyszedł z tego i wszystko zaczęło się układać. Studiował pedagogikę, miał piękną żonę Renatę, zaczął pracować w spółdzielni mieszkaniowej na rzecz niepełnosprawnych i miał nadzieję na własne M. Ale w 1991 r. nowotwór znów zaatakował. Tym razem płuca.

Gdy wylądował w szpitalu na Garncarskiej w Krakowie, wróciły jego wspomnienia z palenia skręta z porzeczek. I z dzieciństwa, które spędził w ruchu – na obozach harcerskich, na boisku z kolegami. Nigdy nie mógł usiedzieć w miejscu. Po operacji wycięcia płuca przez cztery dni leżał w letargu i wgapiał się w sufit.

A potem poczuł, że musi zawalczyć o siebie i swoje życie. Żeby rozładować emocje, wsiadł na rower i przejechał 40 km. Potem wymiotował jak kot i spał

piotr pogon mash. “They wanted to administer 16 chemotherapies to me, but I couldn’t take it. I started vomiting as soon as I was injected with a tiny dose. In the end, I was given 12 treatments”, he recalls. He managed to beat the cancer and things started to work out for him. He was studying pedagogy, got married, had begun to work for the disabled at a housing co-op, and was planning to get his own apartment when cancer struck again in 1991. This time, it spread to his lungs.

While he was being taken to the hospital in Garncarska St., Kraków, memories of smoking the currant-leaf cigarette came back to him, along with memories of happy childhood days – of scouting camps, and playing with his friends on the sports field. He could never

1. Pieniądze zebrane podczas maratonu Safaricom Piotr przekazał na dom dziecka w Kenii.

2. Maraton Safaricom w kenijskim rezerwacie natury 3. Wyprawa na Kilimandżaro w 2008 r. 4.

Piotr z medalem z Kalmar w Szwecji. 5. Kilkaset metrów przed zdobyciem szczytu Kilimandżaro. ❚ 1. Pogon donated the money collected during the Safaricom Lewa marahton to an orphanage in Limuri in Kenya. 2. The Safaricom Marathron in a Kenyan nature reserve. 3. The expedition to Mount Kilimanjaro in 2008.

4. Piotr and his medal from Kalmar in Sweden.

5. A few hundred metres before reaching the summit of Mount Kilimanjaro.

58

dwie doby. Gdy się obudził, poczuł, że może wszystko.

Tylko że musi się spieszyć, bo zegar zaczął tykać szybciej. – Gdyby wtedy w szpitalu ktoś mi powiedział, że zdobędę najwyższe szczyty na świecie, że przebiegnę kilkanaście maratonów i ukończę Ironmana, najbardziej morderczy triatlon na świecie, to zaśmiałbym się. A może popłakał. Bo lekarze nie dawali mi dużych szans. Sugerowali, żebym zmienił myślenie o tym, co mi wolno. I żebym lepiej kupił mieszkanie na parterze albo z windą, bo chodzenie po schodach może być przeszkodą – wspomina.

To, co nagle dostał od życia, nazywa turbodoładowaniem, jego lekarz – „onkologicznym ADHD”, znajomi – „niekończącą się pasją do życia i robieniem rzeczy niemożliwych”. Ten stan trwa u Piotra Pogona już 29 lat i nabiera na sile. – Objawia się to niezwykłą potrzebą nachapania się życia. Korzystaniem z każdej sekundy – tłumaczy. I umiejętnością powstania z każdej, nawet najtrudniejszej sytuacji. A tych było w jego życiu sporo.

Carrington w przytułku W okolicach trzydziestki miał dobrze prosperującą firmę. Pomysł na biznes podpatrzył w Berlinie, w którym był jeszcze przed upadkiem muru. Zafascynował się kubeczkami z nadrukowanymi reklamami. Gdy Polska pożegnała komunizm, a wolny rynek eksplodował, właśnie ta forma reklamy okazała się strzałem w dziesiątkę. Jego kubki reklamowe rozchodziły się

sit still. After his lung was removed, he lay listless for four days, staring at the ceiling. Later, he realised that he had to fight for himself and his life. He cycled 40 km to calm himself down – and later vomited heavily and slept for two days. When he woke up, he felt that he could do anything. The only thing was he had to do it quickly as time was running out. “If someone had told me in the hospital that I was going to climb the world’s highest mountains, run more than a dozen marathons, and complete an Ironman event, the world’s most harrowing triathlon, I would have laughed at him.

Or maybe I would’ve cried. Because the doctors told me my chances were slim. They told me to get a flat on the ground floor or with an elevator, because taking the stairs would be a problem”, he recalls.

He refers to what he suddenly received from life as “turbo charging”. His doctor calls it “oncological ADHD”, and his friends “an unrelenting passion for life and achieving the impossible.” This condition has lasted 29 years and is visibly gaining momentum. “One of its symptoms is an extraordinary urge to seize the day.

Every second of it”, he explains. And the ability to pick himself up after even the most difficult setbacks. And his life has certainly not been wanting in them.

Carrington at the homeless shelter Pogon was pushing 30 and had a successful business.

The concept for his business sprang to mind while visiting Berlin before the wall came down. He was

© a d a m g o l e c / a g e n c j a g a z e t a , a r c h i w u m p r y w a t n e ( 5 ) . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : f i l i p Ć w i k

Po operacji wycięcia płuca przez cztery dni leżał w letargu. ale poczuł, że musi zawalczyć o siebie. wsiadł na rower i przejechał 40 km. wiedział, że może wszystko.

After his lung was removed, he lay listless for four days. but he realised that he had to fight for himself and his life. He cycled 40 km AND FELT HE COULD DO ANYTHING.

Pierwsze narty Smyki Piotr dostał w wieku 7 lat � Piotr received his first little skis at the age of 7.

1

2

3

4

5

59

L i f e Sto ry

niepoprawny optymista ❚ the incorriible optimist Reportaż Julii Lachowicz Umarłem cztery razy ukazał się nakładem Wydawnictwa Burda Książki. Autorka jest dziennikarką, podróżniczką i redaktorem w National Geographic Polska. ❚ A book in Polish by Julia Lachowicz entitled Umarłem cztery razy [I’ve Died Four Times] was published

by Wydawnictwo Burda Książki. The auhtor is a journalist, traveler and editor at National Geographic Polska.

jak świeże bułeczki. Miał wąsy, sporawy brzuch i BMW z niezłym przyśpieszeniem. Ale zbieg okoliczności: nieuczciwy pracownik, który wyniósł dane z firmy, i nagła śmierć starszego o cztery lata brata Krzyśka sprawiły, że w ciągu roku został z niczym. Zbankrutował. Musiał wyprowadzić się z domu.

Skończył w nieogrzewanym działkowym domku. Na szczęście był maj i dał radę w nim wytrzymać. Mył się w łaźni Fundacji św. Alberta, chadzał z innymi bezdomnymi po miskę ciepłej zupy. Mówili na niego „Carrington”, bo jako jeden z niewielu znał zapach pieniądza. – Dosięgnąłem wtedy dna – wspomina. I znów się odbił.

Zaczął pracować jako wychowawca w ośrodku dla upośledzonych umysłowo. Od nich na nowo uczył się życia, cieszenia zwykłymi rzeczami. Mieć zamienił na być i piękne mieszkanie na 30-litrowy plecak. Potem zaczął działać w Fundacji Anny Dymnej „Mimo wszystko” jako fundraiser, czyli osoba zbierająca fundusze dla osób potrzebujących. Pewnego dnia usłyszał, że jakaś włoska grupa niewidomych zdobyła Kilimandżaro i że ktoś przekonuje Dymną do tego pomysłu. Zapalił się i zobowiązał to zorganizować. Udało się.

Zadyszka W 2008 r. dziewięciu niepełnosprawnych z całą ekipą ruszyło na dach Afryki. Świat takiej wyprawy jeszcze nie widział. Osoby na wózkach, poruszające się o kulach lub protezie, niewidomy i on bez płuca walczyli nie tylko z chorobą wysokościową, trudnym terenem, brakiem doświadczenia górskiego, ale przede wszystkim z ograniczeniami w głowie. – „Czy człowiek bez płuca może dać radę na takich wysokościach, czy się nie zaduszę, czy jedno płuco wytrzyma?” – te pytania dręczyły mnie przez cały czas trwania wyprawy. Kaszlałem okrutnie, często nie mogłem złapać oddechu.

Dlatego wołali na mnie „Zadyszka”. Ale wlazłem na ten szczyt. I poczułem siłę, o jakiej nie miałem pojęcia – wspomina Pogon.

Z tą siłą Piotr „wlazł” też na Elbrus i górę Kenię czy najwyższy szczyt Ameryki Południowej Aconcaguę.

60

piotr pogon fascinated by mugs with printed ads. When Poland bid communism goodbye and the free market took off, this advertising format proved to be a bang-on idea.

His promo mugs were in hot demand at the time. He was sporting a moustache, carrying a pot belly, and driving a fast BMW. But then came an extraordinary run of back luck that left him broke a year later – a corrupt employee stole his company’s data, and his brother Krzysiek, 4 years his senior, died suddenly. He was bankrupted and forced to move out of his apartment.

He ended up in an unheated hut in a garden plot.

Fortunately, it was May, so he survived. He washed himself at the St Albert Foundation bathhouse, and queued up at a soup kitchen with other homeless people. He was dubbed “Carrington”, because he was one of the select few who ever had any money on him.

“I had hit rock bottom”, he recalls. But he soon landed back on his feet. Pogon began to work as an educator at a centre for the disabled. These people taught him to enjoy life again and find joy in ordinary things. He swapped a beautiful apartment for a 30-litre rucksack.

He later began to work for Anna Dymna’s “Despite Everything” Foundation as a fundraiser for the needy.

One day, he heard that a team of blind Italians had climbed Mount Kilimanjaro and that someone was trying to talk Dymna into a similar venture. He became excited about the idea and decided to put an expedition together. And he succeeded.

Breathless In 2008, nine disabled people and their team set off to ascend the Roof of Africa. It was the first expedition of its kind in history. There were people in wheelchairs, on crutches, with prosthetic limbs, blind people, and Pogon, with only one lung. They not only had to contend with altitude sickness, harsh terrain, a lack of mountaineering experience, but above all, with the limitations in their heads. “Can a man without a lung cope at that altitude? Won’t I suffocate? Will one lung be enough? These questions kept haunting me throughout the expedition. I was coughing heavily, and often couldn’t catch my breath. They nicknamed me ‘breathlessness’. But I climbed the summit. And then I felt a power I had never experienced before”, recalls Pogon. This “power” also helped Pogon get to the tops of Mount Elbrus, Mount Kenya, and South America’s tallest peak, Aconcagua. “Piotrek is a good man. Always smiling, always keen to help. Man! This guy is missing a lung, but he’s as agile as a teenager. He’s never let me down, although we came close to being a statistic when we were descending Aconcagua”, recalls Łukasz Żelechowski, a blind man who came down with Pogon. Pogon and Żelechowski began hallucinating 300 metres from the summit of Aconcagua. They didn’t know who they were. They were seeing bizarre

© m i ko ł a j m i ko ł a j c z y k / foto m a m i

– Piotrek to dusza człowiek. Zawsze uśmiechnięty, zawsze pomocny. Kurczę, chłop nie ma płuca, a śmiga jak nastolatek. Nigdy się na nim nie zawiodłem. Choć przecież byliśmy bliscy tragedii, kiedy np. schodziliśmy z Aconcagui – opowiada Łukasz Żelechowski, niewidomy, z którym wspinał się Pogon. A było tak: 300 m od najwyższego w Ameryce szczytu u Piotra i Łukasza zaczęły się halucynacje. Nie wiedzieli, jak się nazywają.

Mieli przed oczami dziwne kolory, ale poddanie się nie wchodziło w grę. Piotr na zmianę stawiał krok do przodu, odpoczywał, kaszlał i znów stawiał krok do przodu… Ze szczytu nie pamięta prawie nic, ale jakoś udało mu się jednak wyjąć flagę sponsorską i zrobić tam zdjęcie. Potem znowu odpłynął. Zejść do bazy pomogła mu pewna napotkana Polka i kierownik wyprawy, który z powodu choroby wysokościowej został w bazie i wezwał ratowników. Właściwie ocalili mu życie. A potem lekarz wojskowy uratował jego odmrożone palce u stóp. Wyglądały jak wielkie śliwki i miały zostać amputowane. Skończyło się na kilkutygodniowej kuracji.

Piotr w jej połowie pojechał do Tokio, by przebiec… maraton.

Od lat Pogon gra na nosie lekarzom i medycynie. Przegiął, gdy oznajmił, że zamierza startować w morderczym triatlonie Ironman – i przepłynie prawie 4 km, przejedzie na rowerze 180 km oraz przebiegnie pełen maraton. I zrobił to. – Z tego, co wiem, jestem pierwszym na świecie człowiekiem bez płuca, któremu udało się ukończyć takie zawody – komentuje Piotr.

– Jak mam gorszy moment, to dzwonię do Piotra. On nawet przez telefon daje mi energię – mówi Angelika Chrapkiewicz, która była z nim na Kilimandżaro.

Gdy opowiadam historię Pogona znajomym, wiele osób mówi, że to wszystko nie mogło się przytrafić jednemu człowiekowi. Albo że brzmi to jak film – bardziej science niż non-fiction. A jednak, godziny sprawdzania wszystkich jego wyczynów, przekopywanie się przez rodzinne archiwum, rozmowy z jego przyjaciółmi, ale i wrogami uświadomiły mi, że w życiu można zmieścić kilka żyć. I przeżyć wiele śmierci. I ciągle mieć apetyt na więcej. ■

off with a few weeks of treatment. Halfway through the treatment, he flew to Tokyo to run a marathon.

Pogon has been cocking a snook at doctors and medicine for years. He really overdid it when he announced his plans to compete in the gruelling Ironmen triathlon, where he had to swim nearly 4 km, cycle 180 km, and run a marathon. “As far as I know, I’m the first contender ever to complete the event on one lung” he says. “When I feel down, I call Piotr, as he can recharge my batteries over the phone”, says Angelika Chrapkiewicz, who ascended Mount Kilimanjaro with him.

And when I share Pogon’s story with my friends, a lot of them say that all that could not have happened to one man. Or that it sounds like a movie – more science fiction than documentary. But hours of checking his feats, rummaging through family archives, and interviewing his friends and foes have made me realise that several lives can be squeezed into one. And that you can experience many deaths and still be hungry for more. ■

colours. But giving up was out of question. Pogon was trudging through the snow, resting, coughing, taking another step... He has very bleak memories of the summit, but he somehow managed to stick the sponsor’s flag in the snow and take a picture of it. And then he began hallucinating again. A Polish woman they met on the way up helped them come down.

A rescue team was called by the expedition manager, who had been forced to say in the base camp due to altitude sickness. They saved his life. A military doctor later saved his frost-bitten toes, which resembled oversized plums, and were about to be amputated. He got

61

Don Giovanni, Mariusz Kwiecień w tytułowej roli, The Royal Opera, Londyn, styczeń 2014 r. ❚ Don Giovanni, Mariusz Kwiecien as Don Giovanni, The Royal Opera, London, January 2014

62

śpiewacy operowi

©c i tpsa l / f o r u m ared na

polish hits

s i ł a N a s z yc h g ł o s ó w the power of our voices Sopranistka Aleksandra Kurzak, baryton Mariusz Kwiecień, tenor Piotr Beczała i baryton Artur Ruciński – te nazwiska znajdziecie na afiszach najsłynniejszych teatrów operowych Nowego Jorku, Londynu, Mediolanu, Neapolu, Paryża, Wiednia czy Barcelony. ❚ Soprano Aleksandra Kurzak, baritone Mariusz Kwiecień, tenor Piotr Beczała, and baritone Artur Ruciński – you are sure to see these names posted outside the world’s most prestigious opera theatres, i.e. New York, London, Naples, Paris, Vienna and Barcelona. tekst | by tomasz kondr

J

eszcze kilkanaście lat temu występy rodzimych śpiewaków na operowych scenach świata należały raczej do rzadkości. Owszem, sukcesy odnosili śpiewacy tacy jak baryton Andrzej Dobber albo popularna mezzosopranistka Małgorzata Walewska, którą w 1999 r. prestiżowy magazyn Time obwołał „jedną z gwiazd, które oświetlą Polsce drogę do Europy”. Muzykę Karola Szymanowskiego rozsławiała w świecie sopranistka Elżbieta Szmytka, a Aleksandrę Zamojską angażowali do swoich projektów Pina Bausch, Michael Haneke, John Malkovich i Vivienne Westwood. Last but not least, wciąż liczącą się w świecie śpiewaczką jest śpiewająca kontraltem Ewa Podleś. Były to jednak raczej pojedyncze przypadki, a nie zjawisko na szeroką skalę.

Dziś sytuacja wygląda zupełnie inaczej. – Trudno dziś sobie wyobrazić kinowe transmisje oper w jakości HD czy wydawnictwa płytowe największych i najbardziej prestiżowych wytwórni bez udziału artystów z Polski.

Kiedy dodamy do tego sukcesy reżyserskie Mariusza Trelińskiego i Michała Znanieckiego, śmiało możemy stwierdzić, że w operze nastał czas Polaków – mówi krytyk muzyczny i muzykolog Mateusz Borkowski.

Absolutną ekstraklasę wokalistyki tworzy dziś czwórka Polaków: sopranistka Aleksandra Kurzak, baryton Mariusz Kwiecień, tenor Piotr Beczała i baryton Artur Ruciński.

Polish singers were seldom seen treading the boards of the world’s opera houses 10-20 years ago. Obviously, there were some outstanding success stories, e.g. Andrzej Dobber, and the popular mezzo-soprano Małgorzata Walewska, who Time magazine described as “one of the stars that light up Poland’s road to Europe” in 1999. The music of Karol Szymanowski was made famous outside Poland by soprano Elżbieta Szmytka, while Aleksandra Zamojska collaborated on projects with Pina Bausch, Michael Haneke, John Malkovich and Vivienne Westwood. Ewa Podleś is yet another acclaimed Polish singer who has performed abroad. However, these have so far been the exception, not the rule. The situation today looks very different. “It is hard to imagine cinematic broadcasts of operas in HD quality or albums released by the largest and most prestigious record labels without the presence of Polish artists. Add to that the excellent operas directed by Mariusz Treliński and Michał Znaniecki, and we can safely say that Poland has taken centre stage in the world of opera”, says music critic and musicologist Mateusz Borkowski. The super league of Poland’s best classical vocalists comprises soprano Aleksandra Kurzak, baritone Mariusz Kwiecień, tenor Piotr Beczała, and baritone Artur Ruciński.

63

64

Aleksandra Kurzak

© j a k u b o s ta ł o w s k i / f o t o r z e pa / f o r u m

polish hits śpiewacy operowi

©credits

Zaprzeczenie stereotypowej gwiazdy Obdarzona sopranem liryczno-koloraturowym 39-letnia Aleksandra Kurzak ma wszystko to, o czym marzy każdy śpiewak – urodę, naturalny wdzięk, no i oczywiście niepowtarzalny głos i sceniczną charyzmę.

Gen operowy odziedziczyła po rodzicach. Mama Aleksandry, Jolanta Żmurko, jest śpiewaczką operową, a tata grał na waltorni w operowej orkiestrze operowej. – Mam poczucie, że wychowałam się w teatrze operowym. Pewnego razu zobaczyłam mamę w Traviacie, a po powrocie do domu odegrałam w swoim pokoju fragment przedstawienia za pomocą lalek.

Byłam Alfredem popychającym Violettę, byłam Violettą, byłam chórem, wszystkimi po kolei. Byłam zachwycona – wspominała w jednym z wywiadów.

W 2009 r. Kurzak obroniła tytuł doktora sztuki, a dwa lata później, jako pierwsza polska śpiewaczka, podpisała ekskluzywny kontrakt z prestiżową londyńską wytwórnią Decca. Jak przyznaje krytyk Mateusz Borkowski, Kurzak wydaje się zaprzeczeniem stereotypowej gwiazdy operowej. Światową karierę łączy z powodzeniem z macierzyństwem. Wspólnie z mężem, znanym francuskim tenorem Robertem Alagną, mają dwuletnią córeczkę Malènę.

Chcę mieć wszystko natychmiast, już, teraz, gotowe! I wszystko ma od razu działać. Dostaję spazmów, jak coś nie wychodzi mi za pierwszym razem. A teraz mam największą lekcję cierpliwości i pokory w życiu – małe dziecko – wyznała w książce – wywiadzie rzece Si, Amore, którą w ubiegłym roku wydało Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Artystka realizuje się kulinarnie, nie stroni od udziału w telewizyjnych programach śniadaniowych, chętnie udziela wywiadów kolorowym magazynom, a po koncertach i spektaklach zawsze znajduje czas, by z cierpliwością rozdawać autografy swoim licznym fanom. W marcu ubiegłego roku występ Polki na scenie Metropolitan Opera w premierze wznowionego Napoju miłosnego G. Donizettiego nagrodzono owacją na stojąco. Dyrygujący spektaklem Enrique Mazzola uznał Polkę za jedną z wiodących sopranistek naszych czasów w repertuarze G. Donizettiego. Do lutego 2017 r. Aleksandra Kurzak występować będzie w roli Mimi w Cyganerii G. Pucciniego w Staatsoper Unter den Liden w Berlinie. Z kolei w styczniu i w lutym artystkę usłyszeć będzie można również na deskach Opery w Los Angeles w roli Konstancji w Uprowadzeniu z Seraju W. A. Mozarta.

Not your typical star Aleksandra Kurzak, a 39-year-old opera singer with a lyrical coloratura soprano, has it all – beauty, natural charm and, needless to say, a unique voice and lots of charisma. She inherited the opera gene from her parents. Aleksandra’s mother, Jolanta Żmurko, is also an opera singer, and her father played the French horn in an opera orchestra. “I feel like I was raised in an opera house. Once, after seeing my mother in La Traviata, I recreated a scene from the opera in my bedroom, using my dolls as actors. I was Alfred, who was in love with Violetta, I was Violetta, I was the chorus, and everyone else as well. I was enchanted”, she reminisced in an interview. Kurzak defended her PhD thesis in the Arts in 2009. In 2011, she signed an exclusive contract with the prestigious British record label Decca. Borkowski claims that Kurzak appears to be the antithesis of the stereotypical diva. She successfully combines an international singing career with motherhood. She and her husband, renowned French tenor Robert Alagna, have a two-year-old daughter, Malèna. “I want everything, and I want it now, all ready and waiting! And everything has to work straight away. I go crazy when I don’t get something right the first time. But now, I have the best teacher in patience and humbleness there is – a small child”, she revealed in a book about her, an extended interview entitled Si Amore. Kurzak has a passion for cooking,

Aleksandra Kurzak ma wszystko to, o czym marzy każdy śpiewak: urodę, wdzięk i niepowtarzalny głos.

Aleksandra Kurzak has it all – beauty, natural charm and, needless to say, a unique voice.

which she avidly pursues. She does not shy away from appearing on breakfast television shows, eagerly does interviews, and always finds the time to give out autographs to fans after concerts. Her performance at the Metropolitan Opera in a premiere of a new staging of Donizetti’s The Elixir of Love brought her a standing ovation. The conductor, Enrique Mazzola, described Kurzak as one of the world’s best sopranos in the bel canto repertoire. Kurzak is performing as Mimi in Puccini’s La Bohème at the Staatsoper Unter den Linden in Berlin until February 2017. She can also be seen in the role of Constance in Mozart’s The Abduction from the Seraglio at the Los Angeles Opera in January and February.

65

polish hits

śpiewacy operowi

Piotr Beczała Tenor naszych czasów 49-letni Piotr Beczała to obecnie jeden z najbardziej rozchwytywanych tenorów lirycznych na świecie. Śpiewak zdobywa najbardziej prestiżowe sceny świata. Współpracuje m.in.: z Metropolitan Opera w Nowym Jorku, Operą Covent Garden w Londynie, La Scalą w Mediolanie, San Francisco Opera, Staatsoper w Wiedniu, Opéra National de Paris, a także z operami w Berlinie czy Amsterdamie. Dyrektor generalny mediolańskiej La Scali Stéphane Lissner nazwał go jednym z najwspanialszych tenorów naszych czasów.

W 2012 r. artysta podpisał ekskluzywny kontrakt z niemiecką wytwórnią Deutsche Grammophon. W kwietniu 2015 r. Polak został laureatem nagrody Opera News Award przyznawanej przez prestiżowy amerykański magazyn Opera News.

Polski tenor nie zapomina o popularyzowaniu polskiej muzyki w świecie. – Namawiam zawsze Anię Netrebko, żeby śpiewała na koncertach arię Roksany z Króla Rogera Szymanowskiego. Przyznam, że bardzo dobrze jej to wychodzi. W światowym repertuarze wszystko kręci się wokół dzieł włoskich, francuskich, niemieckich, a także czeskich i rosyjskich. Dlatego mam satysfakcję, kiedy – tak jak ostatnio w Madrycie i Dublinie – po wykonaniu arii Stefana ze Strasznego dworu Moniuszki ludziom otwierały się ze zdumienia oczy. Do tego, by czołowi śpiewacy włączyli polskie arie do swoich repertuarów, niestety wciąż daleka droga. Nie ustajemy jednak w staraniach. Są szanse na to, że w przyszłości

A modern-day tenor Piotr Beczała, 49, is currently one of most in-demand lyrical tenors in the world. The singer regularly performs on the world’s most prestigious stages. He has collaborated with the Metropolitan Opera in New York, the Covent Garden Opera in London, La Scala in Milan, the San Francisco Opera, the Staatsoper in Vienna, the Théâtre Royal de la Monnaie in Brussels, and the Opéra National de Paris, as well as opera houses in Berlin, Amsterdam, Bilbao, Munich, Madrid and Athens. The general director of Milan’s La Scala, Stéphane Lissner, described him as one of the most impressive tenors of our time. In April 2015, Beczała won the Opera News Award. This is granted by the prestigious U.S. magazine Opera News. In 2012, the artist signed an exclusive contract with the German label Deutsche Grammophon. Beczała popularises Polish music abroad. “I keep asking Ania Netrebko to sing Roxana’s aria from King Roger by Szymanowski at concerts. She sings it beautifully. The opera world is focused on Italian, French, German, Czech and Russian music. That’s why it gives me immense satisfaction – as happened recently in Madrid and Dublin – when Stefan’s aria from The Haunted Manor

by Moniuszko leaves people in awe. However, it takes quite a while for Polish singers to be able to include Polish arias in their repertoire. It is possible, though, that King Roger will soon not be the only one to be performed on the world’s major stages”, Beczała said

nie tylko Król Roger zaistnieje na scenach ważnych teatrów świata – mówił na łamach Dziennika Polskiego.

Piotra Beczałę można posłuchać do stycznia 2017 r. na deskach nowojorskiej Met, gdzie śpiewa partię Rudolfa w Cyganerii G. Pucciniego.

66

in Dziennik Polski. The singer is performing as Rodolfo in Puccini’s La Bohème at the Metropolitan Opera in NYC this month.

© e u g e n i u s z h e l b e rt/ f o ru m

dyrektor generalny mediolańskiej la scali – Stéphane Lissner – nazwał Piotra Beczałę jednym z najwspanialszych tenorów naszych czasów.

The general director of Milan’s La Scala, Stéphane Lissner, described him as one of the most impressive tenors of our time.

67

polish hits Męskie głosy dojrzewają powoli Urodzonego w Krakowie światowej sławy barytona Mariusza Kwietnia przedstawiać właściwie nie trzeba.

Polak zadebiutował w nowojorskiej Met w 1999 r., w wieku 27 lat, jako Kuligin w operze Katja Kabanová Leoša Janáčka, a następnie zrobił oszałamiającą karierą międzynarodową. Jego specjalnością są takie role jak Mozartowscy Don Giovanni i hrabia Almaviva, Oniegin z opery P. Czajkowskiego czy Król Roger z opery K. Szymanowskiego. – Mariusz Kwiecień jest dziś najlepiej predestynowanym śpiewakiem do roli Rogera – uważa Mateusz Borkowski. I wymienia, że Polak kreował tę rolę m.in. w Paryżu, Bilbao, Madrycie, Dallas, Londynie i Krakowie. – Jeżdżąc po świecie, próbowałem namówić dyrektorów do tego tytułu.

Pokochałem tę muzykę, libretto i rolę, która za każdym razem uczy mnie dystansu do siebie i pokory.

Pozwala też poszukiwać odpowiedzi na pytania egzystencjalne. Jako mężczyzna koło czterdziestki bardzo się z tą rolą utożsamiam – tak artysta mówił o roli Rogera w miesięczniku Kraków. Mimo wypełnionego szczelnie kalendarza na kilka sezonów do przodu Kwiecień zawsze znajduje czas, by przynajmniej raz w roku zaśpiewać w rodzinnym mieście.

śpiewacy operowi Male voices take time to mature Mariusz Kwiecień, a world-renowned baritone from Kraków, needs no introduction. Kwiecień debuted at the Metropolitan Opera in NYC in 1999, aged 27, as Kuligin in Janáček’s Kát’a Kabanová. His performance proved to be the start of a spectacular international career. He is best known for the title role in Don Giovanni, Count Almaviva in The Marriage of Figaro (both by Mozart), and the title roles in Tchaikovsky’s Eugene Onegin and Szymanowski’s King Roger. “Mariusz Kwiecień is the best singer there is for the role of Roger”, claims Borkowski, adding that Kwiecien has appeared in this role in Paris, Bilbao, Madrid, Dallas, London, Kraków, and other places. “During my travels around the world, I’ve tried to convince directors to stage this opera at their theatres. I fell in love with this music, the libretto and the part, which teaches me humility every time I play it. It also allows me to search for answers to existential questions. I’m pushing 40, so I can relate to this part really well”, Kwiecień told Kraków monthly. Despite having his calendar booked out years ahead, he always manages to sing in his home town at least once a year.

©credits

Mariusz Kwiecień

68

Artur Ruciński

© b a r t o s z b o b k o w s k i /a g e n c j a g a z e ta , i m a g o / f o r u m ©credits

Metropolitan Opera to Olimp dla śpiewaków. Kto zdobędzie tę najważniejszą scenę operową na świecie, ten będzie miał przed sobą międzynarodową karierę.

The Metropolitan Opera is the Mount Olympus for singers. A successful performance on this most prominent opera stage opens the door to every opera house in the world.

Do elitarnego grona najwybitniejszych śpiewaków operowych na świecie dołączył również 40-letni baryton Artur Ruciński. – Dopiero od pięciu lat mój głos brzmi tak, jak chciałem. Męskie głosy dojrzewają powoli. Dlatego to ważne, by na wczesnym etapie dobrze dobierać role – mówił niedawno w Programie II Polskiego Radia. W sezonie 2009/2010 austriacki magazyn Festspiele umieścił artystę na liście 20 najlepszych śpiewaków operowych na świecie. W ubiegłym roku w Salzburgu śpiewak zastąpił w ostatniej chwili samego Plácida Dominga, po tym jak Hiszpan nagle się rozchorował. Polak wystąpił wtedy u boku słynnej rosyjskiej sopranistki Anny Netrebko. W lutym 2016 r. artysta zadebiutował na deskach nowojorskiej Metropolitan Opera w roli Sharplessa w Madame Butterfly G. Pucciniego w reżyserii Anthony’ego Minghelli. – Metropolitan Opera to Olimp dla śpiewaków. Kto zdobędzie tę najważniejszą scenę operową na świecie, ten będzie miał przed sobą międzynarodową karierę – kwituje krytyk Mateusz Borkowski. A w kolejce do sławy czekają już najmłodsi polscy śpiewacy. ■

The elite group of Poland’s most outstanding opera singers was recently joined by 40-year-old baritone Artur Ruciński. “My voice only got the sound I wanted five years ago. Male voices take time to mature.

That’s why it’s crucial to pick the right parts early on in your career”, he recently told Polish Radio. During the 2009/2010 season, the Austrian magazine Festspiele ranked Ruciński one of the top 20 opera singers in the world. He stood in for Placido Domingo, who had suddenly taken ill, at the last minute in Salzburg last year. He performed alongside the great Russian soprano Anna Netrebko. In February 2016, the artist made his debut at the Metropolitan Opera in New York as Sharpless in Puccini’s Madame Butterfly under the direction of Anthony Minghella. “The Metropolitan Opera is the Mount Olympus for singers.

A successful performance on this most prominent opera stage opens the door to every opera house in the world”, says Borkowski. And there are some very talented young Polish singers who are already paving their way to international fame. ■

69

c u lt u r e

film

nasze rekomendacje

kosztowny opór

costly resistance

Ostatni film Andrzeja Wajdy, reżysera równie istotnego dla polskiego kina co polskiej historii, to opowieść o Władysławie Strzemińskim, jednym z najważniejszych malarzy XX w., współzałożycielu łódzkiej ASP. W czasach, w których realny socjalizm wyznacza standardy, także w sztuce, Strzemiński stawia opór. Bardzo kosztowny.

Wyśmienita rola Bogusława Lindy, refleksja nad rolą artysty w społeczeństwie i… wszystko inne, co zgodnie z teorią widzenia Strzemińskiego sami państwo na ekranie dostrzegą. ❚ Andrzej Wajda’s final film tells the story of Władysław Strzemiński, one of the most prominent painters of the 20th century, and one of the founders of the Łódź Academy of Fine Arts. At a time when real socialism even set standards in art, Strzemiński opposed the system. His revolt cost him dearly. The title character is brilliantly played

by Bogusław Linda. The film offers a reflection on the role of the artist in society and presents Strzemiński’s theory of seeing.

Powidoki | Afterimage dir. Andrzej Wajda, opens 13.01

O tacie wariacie dad, the crazy guy Bliscy Toniego Erdmanna nie mają lekko. Skupiony na sobie nie dostrzega, jak często stawia ich w niewygodnej pozycji. A może właśnie o to mu chodzi? Okazję, by to pytanie sobie zdać, będzie miała córka Toniego, która robi karierę w korporacji.

Doskonały słodko-gorzki film Maren Ade warto oglądać i samotnie, i z rodziną. ❚ Those close to Tobi Erdman have a hard time coping with him. Crazy and focused, at least on the surface, he seems oblivious to the effect he has on them. Perhaps that’s the idea.

His daughter, who is building a corporate career and trying to act appropriately and correctly, asks herself this very question. An excellent film by Maren Ade. Toni Erdmann, dir. Maren Ade, opens 27.01

Mroczny reżyser

the dark director

Po świetnej Operacji Argo (Oscar za najlepszy film) Ben Affleck przywdział kostium człowieka nietoperza, a teraz, na szczęście dla widzów, wraca, by zająć się bardziej poważną opowieścią. Cofając się do czasów prohibicji, wdzięcznego do filmowania okresu w historii USA, pokazuje losy bohaterów, którzy sprzeciwiają się mafii. ❚ After the excellent Argo, Ben Affleck donned his Batman suit for a while, but is now thankfully back with a more serious and meaningful cinematic story. Live by Night goes back to the prohibition era, a period in US history that is just made to be filmed, to tell the story of badly dressed men who say “No” to the mafia.

Nocne życie | Live by Night, dir. Ben Affleck, opens 13.01

Choć brytyjska grupa XX grająca indie rocka nie pojawia się na okładkach pism muzycznych ani nie króluje w internecie, jej utwory większość z nas doskonale zna. Skąd? Z reklam, seriali, a przede wszystkim z finałów Euro: kawałek Intro był odtwarzany na wszystkich piłkarskich stadionach. ❚ Although the British indie band The XX has not been featured on the cover of any music periodical and its songs are not widely available online, most of you are sure to know their tunes very well. How is that possible? Their music is often used in commercials, TV shows and even the Euro football championships (their Intro was played at all stadiums).

I see you The XX

70

© m . p.

music

Znani nieznani

the known unknown

m

art

Picasso w okopach

picasso in the trenches

Jak tłumaczą kuratorzy wystawy, kubizm niewiele ma wspólnego z I wojną światową poza czasem – drugą dekadą XX w. Ale to, że na płótnach, rzeźbach czy szkicach Matisse’a, Picassa, Braque’a czy Rivery nie widać figur kojarzących się z walką, nie oznacza, że nie odbiły się w nich wojenne emocje artystów. ❚ As explained by the curators of this exhibition, Cubism had very little to do with World War I, despite both occurring in the second decade of the 1920s. But the fact that the canvases, sculptures and drawings of Matisse, Picasso, Braque and Riviera do not deal with war or conflict does not mean that the war had no impact on their work.

Historia trzymana w spódnicy

history kept in a skirt

Kto chciałby się dowiedzieć, jakie znaczenie miało projektowanie mody dla kultury, społeczeństwa, a nawet polityki, powinien niezwłocznie zameldować się w Anna Wintour Costume Center. Tu eksponaty przez damy noszone w ciągu ostatnich trzech stuleci. ❚ If you want to learn about the impact that fashion design has had on culture, society and even politics, you could do a lot worse than visit the Anna Wintour Costume Center. The exhibits were mostly worn by ladies over the past three centuries.

Masterworks: Unpacking Fashion, The Met Fifth Avenue, New York, until 5.02

Cubism and War, Museu Picasso, Barcelona, until 29.01

Biegnąca z krasnalami

dances with dwarfs

Słynnej królewnie, która zasnęła po zjedzeniu zatrutego jabłka, stuknie w tym roku 80. Nie ma lepszego miejsca, żeby złożyć jej życzenia, niż wystawa większości prac jej filmowego „ojca”, czyli Walta Disneya. ❚ The famous princess who fell asleep after eating a poisoned apple turns eighty this year. There is no better place to wish her a happy anniversary than at an exhibition of her cinematic father, Walt Disney.

Walt Disney. Movement by Nature, Cité de la Mode et du Design, Paris, until 5.03

book

Horror w małym miasteczku

Państwo-miasto

small town horror

the city state

Pierwsza powieść Joanny Bator po nagrodzie Nike nie powstała dla czytelników o słabych nerwach. Po tej niewielkiej prowokacji wyjaśniamy: bohaterką książki jest pisarka, która ze względów osobistych musi zaszyć się w niewielkiej miejscowości. Na miejscu trafia na historię równie niebezpieczną, co fascynującą. Reszta – do wytropienia w książce. ❚ Joanna Bator’s lastest novel is definitely not for the fainthearted. The main protagonist is a writer who has to move to a small town for personal reasons.

Once settled in her new abode, she comes across a story that is as dangerous as it is fascinating.

O tym, że Warszawa niejedną ma twarz, nie trzeba nikogo przekonywać. Ale że jest miastem o wielu hipnotyzujących obliczach, wie najlepiej Agnieszka Kowalska. Od lat zakochana w stolicy pokazuje w tym dwujęzycznym albumie nowoczesne i modne knajpy, tajne zaułki, stare neony, galerie sztuki, małe kina. Świetna pozycja nie tylko dla turystów. ❚ No one needs convincing that Warsaw is a city of many faces. In this bilingual album, Agnieszka Kowalska shows readers modern and trendy bars, hidden nooks and crannies, old neons, art galleries and art house cinemas. A great read – not only for tourists.

Rok królika, Joanna Bator, Wyd. Znak

Warszawa. Warsaw, Agnieszka Kowalska, Wyd. Autor Rooms

71

good food

restauracje michelin

liga mistrzów champions league Od 1926 r. gwiazdki Michelina decydują o być albo nie być danej restauracji. Niektórzy kucharze się o nie modlą, inni z nich rezygnują.

Ale nikt nie pozostaje wobec nich obojętny. ❚ Michelin stars have been deciding the fate of culinary establishments since 1926. Some crave them, others spurn them, but nobody can remain indifferent. tekst | by katarzyna boni

1

Rodzinne przedsięwzięcie na światową skalę (bo to jedna z pięćdziesięciu najlepszych restauracji na świecie). W stuletnim domu zbudowanym przez dziadka obecnego właściciela mieszczą się dwie jadalne sale i słynna piwnica z ponad stoma tysiącami win. W pomysłach na innowacyjną baskijską kuchnię prześcigają się ojciec (Juan Mari) i córka (Elena). Bawią się i lokalnymi składnikami, i sposobem podawania dań – czasem za talerze służą tablety albo butelki. ❚ A world-famous family endeavour (one of the top fifty restaurants in the world).

A hundred-year-old house, which was erected by the grandfather of the current owner, houses two dining rooms and the famous cellar – a true treasure trove with over a thousand wine bottles. The brains behind the innovative Basque dishes are a father (Juan Mari) and daughter (Elena) duo. They juggle local produce and unusual ways of serving their dishes – you might be served food on a tablet or in a bottle.

72

© m . p.

Arzak, Spain

2

Lucas Carton, France Początki tej eleganckiej restauracji na paryskim Place de la Madeleine sięgają XVIII w. Ale prawdziwą rewolucję rozpętał w latach 80. Alain Senderens, jeden z twórców nouvelle cuisine.

Jako pierwszy parował wina z daniami (proponując białe do serów). Zdobył trzy gwiazdki, których zrzekł się w 2005 r., uznając, że ograniczają jego wolność i zawyżają ceny. Od kiedy przeszedł na emeryturę, kucharzem w Lucas Carton jest Julien Dumas, który szybko zdobył pierwszą gwiazdkę, otwierając francuską kuchnię na egzotyczne smaki. ❚ The beginnings of this restaurant in the Place de la Madeleine in Paris date back to the 17th C. But it underwent a revolution in the 1980s under the reign of Alain Senderens, one of the founders of nouvelle cuisine. He was a pioneer of food and wine pairing. He quickly earned three stars, which he waived in 2005, as he felt that they restricted his freedom and elevated his prices. Lucas Carton is now run by Julien Dumas, who quickly earned the first star for implementing exotic flavours into classic French food.

3

L’Auberge Du Pont de Collonges, France Paul Bocuse to narodowy skarb Francji, a jego restauracja w Lyonie przez wielu uważana jest za świątynię klasycznej francuskiej kuchni (najsłynniejsza jest zupa z trufli, po raz pierwszy przygotowana w 1975 r. specjalnie dla prezydenta Francji). Bocuse dostał trzy gwiazdki w 1965 r. – i ma je do tej pory. To światowy rekord. ❚ Paul Bocuse is a French national treasure and his Lyon restaurant is considered by many to be the acme of French cuisine (its most famous dish is its truffle soup, which was first served to the French President in 1975). Bocuse was awarded three stars in 1965 and still has them.

4

The French Laundry, USA Prowadzona przez Thomasa Kellera (już od ponad dwudziestu lat) restauracja słynie z 9-daniowych kolacji. Menu zmienia się tu codziennie – zależnie od tego, co jest na targu. Inspektorzy Michelina polecają ostrygi w zabaione z kawiorem i perłami z tapioki. A Anthony Bourdain uważa, że to: „najlepsza restauracja na świecie, kropka”. ❚ Run

by Thomas Keller (for over twenty years), the restaurant is famous for its 9-course dinners.

There is a different menu every day. The Michelin inspectors recommend oysters in zabaione cream with caviar and tapioca pearls. And Anthony Bourdain considers it “The best restaurant in the world. Period”.

73

good food

restauracje michelin

5

Schauenstein Schloss, Switzerland Według przewodnika Michelin trzy gwiazdki oznaczają restaurację godną oddzielnej wyprawy. W przypadku Schauenstein Schloss to wyprawa do niewielkiej alpejskiej wioski (345 mieszkańców), gdzieś przy granicy z Włochami, na spotkanie z szefem Caminadą, który w wieku 33 lat zdobył już trzy gwiazdki!

Na szczęście jego restauracja mieści się w starym zamku zamienionym na hotel – można przenocować w jednym z sześciu pokoi. ❚ According to the Michelin guide, three stars mean a restaurant is worth a special trip. In the case of Schloss Shauenstein, the “trip” calls for a voyage to a small Alpine hamlet (population of 345) near the Italian border to meet the head chef Caminada, who earned his three stars at the tender age of 33. Luckily, his restaurant is housed in an old castle, which has been converted into a hotel, so you can spend the night in one of its six rooms before you head back.

6

Osteria Francescana, italy Massimo Bottura skupia się na doznaniach: jego popisowe danie „Five Ages of Parmigiano Reggiano” przedstawia parmezan w pięciu postaciach. Zrewolucjonizował konserwatywną włoską kuchnię – ale nawet Włosi w końcu się do niego przekonali. Według wielu rankingów to najlepsza restauracja na świecie. ❚ Massimo Bottura focuses on experience. His specialty, “Five Ages of Parmiggiano Reggiano”, is parmesan served in five different ways.

Bottura has revolutionised Italian cuisine – known for its conservatism. And even the Italians were eventually won over. This is the best restaurant in the world, according to many rankings.

7

Le Bernardin, USA Główny nacisk kładzie się tu na ryby i owoce morza.

Nawet nie wiedzieliście, że można je przygotować na tyle sposobów. Karta dzieli się na trzy kategorie: „prawie surowe”, „ledwo dotknięte”, „lekko ugotowane”, a francuska klasyka miesza się z azjatyckimi wpływami.

Eric Ripert kawior podaje w postaci tatara z galaretką z dashi, ogon homara w rosole z trawy cytrynowej, a solę z masłem chardonnay. ❚ The restaurant specialises in fish and seafood. Few people know that these can be prepared in so many different ways. The menu is divided into three categories: “almost raw”; “barely touched”; and “lightly cooked”; and the French classics have Asian influences. Eric Ripert serves caviar as steak tartare with dashi jelly, lobster tail in a lemongrass broth and sole with Chardonnay butter.

74

9

Tsuta, Tokyo, Japan

8

Senses, poland Drugą, po Atelier Amaro, gwiazdkę w Polsce zdobył Włoch Andrea Camastra, który gra z naszymi zmysłami, skojarzeniami i pamięcią. Kuchnia na najwyższym światowym poziomie z najlepszych, starannie dobranych produktów: portugalskie raki, polskie węgorze i umbryjskie trufle. ❚ The other Michelin star in Poland, after Atelier Amaro, was awarded to the Italian chef Andrea Camastra – for playing with our sensations, associations and memories. His world-class food is made from carefully selected produce and ingredients, e.g. Portuguese crayfish, Polish eels, and Umbrian truffles.

Choć w Tokio jest najwięcej gwiazdkowych restauracji na świecie (aż 217), to chyba najdłuższe kolejki ustawiają się przed Tsuta.

To pierwsza gwiazdkowa knajpa z ramen.

W ciągu dnia szef kuchni szykuje tylko 70 porcji tej zupy – jej sekret tkwi w truflowym oleju i dojrzewających przez dwa lata sosach sojowych. ❚ Although Tokyo boasts the most Michelin-starred restaurants in the world (217 in all), you will probably find the longest queues outside the Tsuta. This is the first ramen restaurant with a Michelin star. The chef only cooks 70 portions of this soup each day – the secret to success is the truffle oil and a house mixture of soya sauce that takes two years to mature.

10

© pao lo t e r z i ( 2 ) , m . p.

Maaemo, Norway Do tej położonej najbardziej na północ restauracji z trzema gwiazdkami goście przychodzą nie tylko dla genialnego jedzenia (lokalne zioła, mięsa, jagody i owoce morza), ale również dla designu. W ciemnym wnętrzu, rozjaśnionym światłem świec, mieści się 30 osób – nad ich głowami na półpiętrze unosi się przeszklona kuchnia, w której można podglądać kucharzy przy pracy. 20-daniowy posiłek to prawdziwy spektakl – nic dziwnego, że na stronie proszą, żeby zarezerwować sobie cały wieczór. ❚ People come here, to the world’s northernmost three Michelin star restaurant, not only for the exquisite food (local herbs, meat, berries and seafood), but also for its exceptional design. The dark candlelit interior only accommodates thirty people, and the kitchen is located overhead, where the chefs can be seen at work through the glass ceiling. A 20-course meal is verily something to behold. No wonder the restaurant’s website recommends booking an entire evening to savour the experience.

75

good food

restauracje michelin

11

The Pony & Trap, UK Stary pub przerobiony na gwiazdkową restaurację, w której panuje przytulna atmosfera. Domek z bielonymi ścianami, głębokie fotele, niski sufit i kominek. Do tego fantastyczny widok na zielone wzgórza Somerset – można się poczuć jak z wizytą u hobbita. Choć jedzenie nie jest skomplikowane, to produkty są najwyższej jakości i pochodzą od lokalnych dostawców. ❚ This is an old pub converted into a restaurant. It has an ever-present friendly ambience, white walls, comfortable armchairs, a low ceiling, and a fireplace. All this plus a splendid view over the green Somerset hills make you feel as though you have called in on Hobbit. The food might not be all that elaborate, but the ingredients are top notch – and everything is produced locally.

12

Wnętrze w Onyxie to zabawa klasycznymi tematami, lekkość nadają lustra w złotych oprawach, rozświetlone marmury i wzorzyste obicia krzeseł. Popularnością cieszy się menu „Węgierska ewolucja” z potrawką z dzika i tatarem z bawołu (podawanym z czosnkową pana cottą). Jest nawet gulasz – ale w postaci esencjonalnej zupy (doprawionej pomarańczą i ziarnami kawy) z mięsem ukrytym w ravioli. ❚ The interior of the Onyx has classical themes – but the gilt-framed mirrors, illuminated marble and patterned chair upholstery add a bit of light relief. The most popular menu is the “Hungarian evolution”. This features a boar and buffalo tartare dish (served with garlic panna cotta).

Goulash is on the menu as well, but as an essential soup (seasoned with orange and coffee beans) with the meat concealed in ravioli.

© m . p.

Onyx, Hungary

13

Ta szanghajska restauracja jest jedyną trzygwiazdkową w kontynentalnych Chinach.

Dania, którymi zachwycili się inspektorzy Michelina (morski ogórek z suszonymi owocami longanu czy smażona wołowina z grzybami w sosie sojowym), to klasyka kuchni kantońskiej, w której nacisk kładzie się na oryginalny smak składników. Mnie zainteresował deser: migdałowe tofu polane sosem z mango. ❚ This Shanghai restaurant is the only three-star eatery on mainland China. The dishes that left the Michelin inspectors in awe (sea cucumber with dried longan fruit or fried beef with mushrooms in soy sauce) are classic Cantonese dishes intended to highlight the authentic flavour of the ingredients. I was most intrigued with the dessert – almond tofu with a mango sauce topping.

76

©credits

T’ang Court, China

14

good food

restauracje michelin

Le Meurice, france Alain Ducasse, szef kuchni w tej przypominającej Wersal paryskiej restauracji, ma na swoim koncie 19 gwiazdek.

Le Meurice chwali się, że kluczowe dla nich słowa to: elegancja, doświadczenie i perfekcja. To jedna z najdroższych gwiazdkowych restauracji na świecie – tuńczyk bonito wędzony w słomie, homar ze skorzonerą i hibiskusem, kiedy dodać do niego wino, kosztuje ponad 2 tys. zł. ❚ Alain Ducasse, the head chef in this Parisian restaurant, which resembles Versailles, boasts a total of 19 stars. Le Meurice claims that the restaurant keywords are elegance, experience and perfection. It is one of the most expensive Michelin-starred restaurants in the world – a meal (bonito salon smoked in hay, and lobster with black salsify and hibiscus) with wine will set you back over EUR 460.

15

Najtańsza gwiazdkowa knajpka na świecie. Choć właściwie to uliczna buda, z której uśmiechnięty właściciel sprzedaje porcje boskiego kurczaka marynowanego w sosie sojowym. Żeby mięso kurczaka było idealnie soczyste, a skórka chrupiąca, właściciel pracuje 17 godz. dziennie, jest w stanie przyszykować nie więcej niż 180 kurczaków. W kolejce trzeba odstać kilka godzin, nie dla wszystkich starcza. Cena? 6 zł za porcję. ❚ The cheapest one-star restaurant in the world. It is not even a real restaurant – just a street stall where the smiling owner sells servings of divine chicken marinated in soy sauce. To make the meat perfectly moist and the crust crispy, the owner works for 17 hours each day and can only cook 180 chickens. The queue is long and you might have to wait in line for hours and still not get your meal if the stall runs out of food for the day. The price? Only EUR 1.5 per serving.

© r e u t e r s / f o ru m , m . p.

Hong Kong Soya Sauce Chicken Rice and Noodle, Singapore

16

Grecka sałatka jako lodowa granita? Tarama (krem z ikry) jako ziemia, z której wyrastają czipsy ze skorzonery? Zielony groszek uformowany w sześciany? W tej ateńskiej restauracji wszystko jest możliwe. Greckie klasyki w molekularnej wersji to efekt spotkania dwóch szefów – Georgianny Hiliadaki i Nikosa Roussosa. Do jedzenia podchodzą lekko, tylko w smaku nie idą na żadne kompromisy. ❚ The classic Greek salad served as an ice granita? Tarama (caviar cream) as an earthy scoop with black salsify chips? Green peas structured as dice? Anything is possible at this Athenian restaurant. This molecular take on Greek staples is the brainchild of two chefs – Georgianna Hiladaki and Nikos Roussos.

78

©credits

Funky Gourmet, Greece

good food

gołąbki

tajniki smaku

the secrets of flavour Faszerowane liście winogron – z tym nam się najczęściej kojarzy słowo dolma, ale dolma to też inne faszerowane warzywa, np. bakłażany, papryka, cukinia czy pomidory. Farsz może mieć wiele wariacji – najpopularniejsza wersja to ta z ryżu połączonego z mielonym mięsem i miętą, ale nadzienie może być bardziej egzotyczne i składać się np. z suszonych owoców i ziół. ❚ Stuffed grape leaves are what usually spring to mind when we hear the name “dolma”, but the term refers to other stuffed vegetables too, such as eggplants, peppers, courgettes, and tomatoes. The stuffing has a lot of varieties, the most popular being a mix of rice with minced meat and mint leaves, but it can equally be more exotic in flavours and consist of dried fruit and herbs.

2000 lat historii 2,000 years of history

Gołąbki w w i n o g r o n ac h dolma

Tyle co najmniej lat ma ta pyszna przekąska, którą za danie narodowe uważają zarówno Turcy, Grecy, jak i mieszkańcy Azerbejdżanu. Dziś je się ją w całym basenie Morza Śródziemnego, w Iranie, a nawet Rosji. ❚ This delicious snack is at least that old, and maybe even older. It is considered to be the national dish of the Turks, Greeks and Azerbaijanis.

Today, it is eaten throughout the Mediterranean region, in Iran, and even in Russia.

na talerzu

tekst | by agnieszka franus

80

Dolmy mogą być serwowane na zimno lub na ciepło, jako część meze, czyli zestawu przekąsek. Należy je przed spożyciem skropić cytryną dla wzmocnienia smaku. Dobrze też komponują się z gęstym i aksamitnym greckim jogurtem. ❚ Dolma are served both hot and cold, as part of mezze, or a set of starters. It pairs well with thick Greek yogurt with a velvety texture. Sprinkle with lemon juice to enhance flavour.

©credits

Bez Dolmy, czyli charakterystycznych zielonych wałeczków skrywających lekki farsz, trudno sobie wyobrazić śródziemnomorską ucztę. ❚ No Mediterranean feast would be complete without the dolma, those distinctive green rolls of lightly stuffed grape leaves.

©stockfood/free

on the plate

TRADYCYJNIE NAJLEPSZEJ JAKOŚCI SUEMPOL to jeden z największych producentów łososia wędzonego w Polsce i Europie. Jako rodzinna firma jesteśmy przywiązani do tradycyjnych receptur przekazywanych z pokolenia na pokolenie, ale także otwarci na nowoczesną, stale udoskonalaną produkcję. Wszystko po to, aby dostarczać produkty najwyższej jakości naszym Klientom – podając im zdrowie na talerzu.

SUEMPOL is one of the largest producers of smoked salmon in Poland and Europe. As a family company we are committed to traditional recipes handed down from generation to generation, but also open to modern, constantly refined production. All this in order to deliver the highest quality products to our customers – giving them health on a plate.

Suempol Sp. z o.o. 17-100 Bielsk Podlaski, ul. Białostocka 69 A www.suempol.pl

ta k e a l o o k

zima

teraz wełna it’s time for wool czy zima i elegancja mogą iść w parze? Dlaczego nie. Pod warunkiem że odpowiednio zestawimy ze sobą wełny, kaszmiry i skóry. Bo nie ma nic bardziej szykownego, a przy tym trzymającego ciepło, niż naturalne materiały. ❚ can you be smartly dressed in winter? You certainly can, provided that the clothes you wear are made of wool, cashmere and leather. there is nothing as chic as natural fabrics, and nothing keeps you warm better. zdjęcia | photos by stephane gallois/le figaro/east news

Zegna wełniany płaszcz, lacoste wełniany golf, boss spodnie, hackett skórzane rękawice, geox buty wspinaczkowe, falke skarpety ❚ Zegna wool coat, lacoste wool turtleneck, boss trousers, hackett leather gloves, geox hiking shoes, falke socks na następnej stronie: Dior Homme wełniany sweter, Trussardi spodnie, Lanvin wełniana czapka, Moncler skórzane rękawice, Louis Vuitton plecak, paraboot skórzane buty ❚ far right: Dior Homme wool sweater, Trussardi trousers, Lanvin wool hat, Moncler W leather gloves, Louis Vuitton backpack, paraboot leather boots

82

©credits

ta k e a l o o k

84

zima

na str. obok: Polo Ralph Lauren marynarka, Gucci wełniany sweter, Berluti jedwabny szal, Prada spodnie, Gant skórzany pasek, Trussardi czapka, Louis Vuitton gogle narciarskie, Corneliani skórzano-kaszmirowe rękawice ❚ far left: Polo Ralph Lauren jacket, Gucci wool sweater, Berluti silk shawls, Prada trousers, Gant leather belt, Trussardi hat, Louis Vuitton ski goggles, Corneliani leather and cashmere gloves Berluti kożuch, Bally skórzana tunika, Eric Bompard kaszmirowy sweter, Fendi wełniane spodnie ❚ Berluti coat, Bally leather tunic, Eric Bompard cashmere sweater, Fendi wool trousers

85

ta k e a l o o k

zima

Z Zegna wełniany golf, Lanvin wełniane spodnie, Moncler Grenoble czapka, Hermes rękawice ❚ Z Zegna woollen turtleneck, Lanvin wool trousers, Moncler Grenoble hat, Hermes mittens na str. obok: Hermes golf, Trussardi wełniany szal, Gant wełniane spodnie, Berluti torba, hermes rękawice ❚ far right: Hermes tutrleneck, Trussardi wool shawl, Gant wool trousers, Berluti bag, hermes gloves

86

87

b e au t y

witaminy

Mali pomocnicy little helpers O witaminach przypominamy sobie, gdy jesteśmy przeziębieni lub przemęczeni. A przecież skóra potrzebuje ich przez cały rok. ❚ We don’t usually give a thought to vitamins unless we are sick or fatigued. But our skin needs them all year round.

3

1

1. La prairie, Cellular Power Charge Night z rewitalizującym zastrzykiem tlenu i retinolem. 2.

Purles, krem o działaniu regenerująco-naprawczym. 3. Up Grade, mezokoktajl do rewitalizacji skóry twarzy z wit. C, D i B. ❚ 1. La prairie, Cellular Power Charge Night with a revitalising shot of oxygen and retinol.

2. Purles, a repair and regenerating cream.

3. Up Grade, face rejuvenation mesococktail with vitamins C, D and B.

88

J

2

eśli jakiś składnik kremów działa, to właśnie witaminy. Nawet rewolucyjne odkrycia kosmetyczne – noblowskie akwaporyny czy nośniki zwane kosmetycznymi dronami – nie są w stanie zrobić dla skóry więcej niż one.

Pracowity alfabet Czego szukać? Witaminy A (retinol), jeśli masz kłopoty z trądzikiem. Już po dwóch tygodniach stosowania może odnowić skórę i spłycić zmarszczki. Witamina B? W kosmetykach obecna od niedawna wzmacniania barierę lipidową. W kremie na noc sprawi, że miękka, nawilżona cera będzie lepiej wypoczywać.

Witamina C to kosmetyczne komando. Jest tarczą antyrodnikową i działa rozjaśniająco, stąd prawie

If creams have any effective ingredients at all, they would have to be vitamins. Not even aquaporins, a revolutionary cosmetic discovery that earned a Nobel Prize, or carriers known as cosmetic drones, can do as much for your skin.

A hard working alphabet What to look for? Vitamin A (retinol) helps with acne.

After only two weeks of use it can regenerate the skin and diminish wrinkles. Vitamin B? A new cosmetic ingredient, this strengthens the lipid barrier.

When added to night creams, it helps the softened and moisturised skin rest better. Vitamin C is a cosmetic commando. It acts as a shield against free radicals, brightens the skin and is often found in creams for skin discoloration. It improves skin colour and “deletes” any signs of fatigue from the skin. Vitamin D – another one that cannot boast a long career in the cosmetics industry – has only recently been used as an ingredient in creams as an extra means of protection from the sun. Vitamin E, D’s older and more

© s h u t t e r sto c k , m . p.

tekst | by joanna winiarska

1

b e au t y

1

5

4

6

Korres, rozświetlający olejek do twarzy ❚ Korres, brightening face oil.

90

zawsze znajdziesz ją w kremach na przebarwienia.

Poprawia koloryt i „wymazuje” ze skóry oznaki zmęczenia. Witamina D – jej kariera w kosmetyce jest krótka – niedawno pojawiła się w kremach jako dodatkowa ochrona cery przed słońcem. Witamina E – jej starsza, doświadczona siostra to silny antyoksydant o właściwościach łagodzących. Przynosi skórze ulgę np. po dniu spędzonym na wietrze, mrozie lub słońcu. Witamina K słynie zaś ze wzmacniania naczynek krwionośnych.

Jak traktuje je skóra Najsprytniejszym sposobem podania ich skórze jest serum w fiolkach z ciemnego szkła. W przypadku witaminy C możesz spodziewać się też formy proszku 2 mieszanego z płynem z krótkim terminem użycia.

3 Sprytnym rozwiązaniem są monodozy, czyli kapsułki z pojedynczą dawką witaminy do wcierania w naskórek. Witaminy lubią pracę Witaminowe zabiegi ❚ Vitamin treatments zespołową – jeśli się je łączy, zwiększa Wykorzystuje je większość salonów się moc każdej z nich. Inteligentnym kosmetycznych. Nam podoba się sposobem podania witamin skórze jest Thalgo M- Ceutic (Instytut Urody New mezoterapia, czyli wstrzyknięcie w głębLook) z patentem wykorzystującym 34 poliodżywcze składniki, w tym rzadkie sze warstwy skóry. Tak zaaplikowane np. formy witaminy B, B2 i B3, które potrafią witaminy C i B3 działają bezpośrednio przyspieszać metabolizm komórek skóry. na fibroblasty, „popędzając” je do szybWitaminy warto wtłaczać w skórę za szej produkcji nowych włókien skóry. ■ pomocą ultradźwięków oraz urządzeń dotleniających skórę. Takim zabiegiem jest np. Geneo (dostępny w Klinice Elite), w trakcie którego retinol wprowadzany jest do naskórka głowicą, na którą nakłada się specjalną „tabletkę”. W kontakcie ze skórą ta musująca pastylka rozpuszcza się, wytwarzając CO2 i dotleniając naskórek. Jeśli zdecydujesz się na mezoterapię, warto, by była wielowitaminowa, np. Up Grade marki Croma (oferowany w Princess Academy), czyli miks witamin C, B i D, który pomaga utrzymać właściwy poziom glutationu chroniącego komórki przed uszkodzeniami. ❚ These are available in most beauty salons.

We particularly enjoyed the Thalgo M-Celtic (Instytut New Look), which has a patent that uses 34 poly-nourishing ingredients, including rare forms of vitamins B, B2 and B3. They speed up the metabolism of skin cells. It is best to apply vitamins to the skin using ultrasound and oxygenating devices.

In the Geneo treatment (Elite Clinic). Retinol is introduced into the epidermis with a head on which a special tablet is placed. Upon contact with the skin, the tablet turns into fizzy mousse, produces CO2 and oxygenates the epidermis. If you opt for mesotherapy, pick a multi-vitamin treatment, e.g. Up Grade from Croma (Princess Academy). This is a mix of vitamins C, B and D that helps maintain the right level of glutathione, which protects the cells from being damaged.

experienced sister, is a powerful antioxidant with soothing properties. It offers relief to the skin after a day spent outside in the wind, frost or sun. Vitamin K is famous for its ability to tighten the capillaries.

How does the skin "take" them?

Vitamins are very transient in nature.

The smartest way of administering them into the skin is via a serum stored in vials made of dark glass. Vitamin C also comes in the form of a powder combined with a liquid with a short expiry date (as an antibiotic). The best option are monodoses, i.e. capsules with a single serving of the vitamins to be rubbed into the skin. Vitamins like group work and their effects are stronger when combined. One intelligent means of administrating them to the skin is mesotherapy, or injections into the deeper layers of the skin. Vitamins C and B3 applied this way have a direct effect on the fibroblasts, accelerating the production of new skin fibres. ■

© s h u t t e r sto c k , m . p.

1. Monoderma, skoncentrowana wit. C. wirtualnaklinika.pl 2. Derma Eco Woman, organiczny kosmetyk z olejkami; 3. Allies of Skin, krem – maska z wit. B3; warsztatpiekna.pl. 4. Avene, balsam wygładzająco-regenerujący. 5. Neauvia, serum z wit. C. 6. Obagi, krem z wit. C. ❚ 1. Monoderma, concentrated vitamin C. wirtualnaklinika.pl 2. Derma Eco Woman, organic cosmetic with oils. 3. Allies of Skin, cream mask with vitamin B3; warsztatpiekna. pl. 4. Avene, a smoothing regeneration lotion. 5.

Neauvia, serum with vitamin C. 6. Obagi, cream with vitamin C.

witaminy

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr n.med. Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec metody SlimLipo w Polsce. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek.

Sculspure, nieinwazyjne modelowanie sylwetki w 25 minut Światowa nowość jest już dostępna w Klinice Elite.

To pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej.

Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków.

Stosowany też na okolice ramion, ud czy kolan.

Now an effective, more comfortable method exists - Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Konrad Januszek, plastic surgeon, trainer of the SlimLipo in Poland. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia.

SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin.

Sculpsure, non-invasive 25 minutes Body Contouring World novelty is already available in the Elite Clinic. The first non-invasive laser to destroy persistent locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called „bacon” confirming its efficiency and safety. It can be used on shoulders, tights or knees either.

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

Free consultation with Kaleidoscope.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

REKLAMA

Elite_Kaleidoscope_1016 copy.indd 1

08/09/16 15:06

ROCZNA PRENUMERATA + KSIĄŻKA W PREZENCIE

104 zł 57

zł

JAK ZAMÓWIĆ? www.prenumerata.burdamedia.pl 22 360 37 77

bok@burdamedia.pl

mBank 32 1140 1977 0000 4186 6900 1017 w tytule pełne dane adresowe + kod oferty COT106

make a wish

karnawał

The carnival period is the time of year when you can finally wear ultra-feminine fashion accessories, lace, tullle, embroidered clothes and colourful jewellery.

1

2 5

4

3

n a b o g at o the more, the better 6

13

Zwłaszcza w okresie karnawału nie bójmy się iście kobiecych elementów – haftów, koronek, tiuli czy kolorowej biżuterii.

7

8

10

6 11

9

1. WEAVE kamizelka z aksamitu z haftem, 1440 zł 2. GUCCI haftowany wełniany kapelusz, €754 3. OSCAR DE LA RENTA kolczyki z żywicy i kryształków Swarovskiego, €250 4. BLISS AND MISCHIEF dżinsy, €548 5. STELLA MCCARTNEY silikonowe etui do iPhone’a wykładane kryształami, €100 6. givenchy jedwabny szal 7. ALEXANDER MCQUEEN satynowa torebka, €3595 8. MARC JACOBS złota, wyłożona kryształami wsuwka do włosów, €55 9. ALICE + OLIVIA haftowana kurtka, €1065 10. sylwia romaniuk sukienka Flower Chic zdobiona kwiatowymi haftami, 7200 zł 11. SAINT LAURENT złota broszka, €245 12. AQUAZZURA baleriny z haftowanego płótna, €550 13. TOM DIXON świeca w miedziowej oprawie,€50 ❚ 1. WEAVE velvet embroidered vest, PLN 1,440 2. GUCCI embroidered wool hat, €754 3. OSCAR DE LA RENTA resin earrings with Swarovski crystals, €250 4. BLISS AND MISCHIEF jeans, €548 5. STELLA MCCARTNEY silicon iPhone case studded with crystals, €100 6. givenchy silk scarf 7. ALEXANDER MCQUEEN satin clutch, €3,595 8. MARC JACOBS crystal-studded gold hairpin, €55 9. ALICE + OLIVIA embroidered jacket, €1,065 10. sylwia romaniuk Flower Chic dress with floral embroidery, PLN 7,200 11. SAINT LAURENT gold brooch, €245 12. AQUAZZURA ballerina pumps made of embroidered canvas, €550 13. TOM DIXON a copper tea light holder, €50

92

© m . p.

12

g o o d a dd r e s s

nasze rekomendacje

Stylowa warszawska restauracja Platter

by Karol Okrasa może się pochwalić rekomendacją m.in. przewodnika Michelin.

prestige zone

1

2 3

Szef kuchni warszawskiej restauracji Platter Karol Okrasa czerpie inspiracje z podróży po świecie. Z każdego regionu wybiera unikalne przyprawy i smaki, które razem tworzą niepowtarzalną całość i łączą się w znakomite menu, które zachwyca subtelnością i wyjątkowością. Dlatego dania w Platter łączą nowoczesną formę i tradycyjne składniki. ❚ The Head Chef of Warsaw’s Platter restaurant, Karol Okrasa, draws his culinary inspirations from journeys around the world. He picks spices and flavours typical for a given region and blends them into a unique whole that translates into a superb menu that entices with its subtlety and exceptionality. The Platter combines contemporary form with traditional flavours. platter.pl

94

2. depilacja bez bólu painfree hair removal

3. tradycyjny smak z nowoczesną nutą traditional taste with a modern twist

Opatentowana metoda wykonywania zabiegów ruchem ciągłym pozwala na szybkie i trwałe pozbycie się włosów w bezbolesny sposób. Najwyższa moc lasera diodowego na rynku oraz doskonałe chłodzenie gwarantują 100% skuteczności w przypadku każdego koloru włosów. Zabieg jest wykonywany w Ambasadzie Urody w Warszawie. ❚ A patented method that uses a continuous movement permanently removes unwanted hair quickly and without any pain. The highest diode laser power available and excellent cooling guarantee 100% effectiveness whatever the hair colour. The treatment is available at the Ambasada Urody in Warsaw.

Restauracje tajskie kojarzą się z posągami Buddy, zapachem kadzideł unoszącym się w mrocznej przestrzeni oraz bardzo ostrymi daniami. Nic bardziej mylnego! Why Thai to przykład zupełnie odmiennej koncepcji. Lekkie, nowoczesne wnętrza i kreatywna karta menu w restauracjach Why Thai Warszawa i Poznań zachwycają od pierwszej chwili.

Nad zachowaniem tradycyjnego smaku i dodaniem mu nowoczesności czuwa polsko-tajski duet młodych szefów kuchni: Maciej Bartkowiak i Ongart Yordthong. Menu podzielone jest na dwie części nowoczesną – odważniejszą, i klasyczną – bardziej tradycyjną.

Udając się do Why Thai, sukcesem zakończymy każde służbowe spotkanie i bez biletu

ambasadaurody.pl

odbędziemy podróż, zostawiając za drzwiami stres minionego dnia. ❚ Thai restaurants are mostly associated with dark interiors, Buddha figurines, the scent of incense and very hot dishes. This one is the exact opposite. Its light, modern interior and creative menu will beckon you into the Why Thai restaurants in Warsaw and Poznań. The Polish-Thai head chef duo, Maciej Bartkowiak and Ongart Yordthong, will see to it that the food is both traditional and modern. The menu is divided into two parts – a more daring modern one, and a more traditional classic one. Any business meeting at Why Thai is sure to be a success. You will be taken on a faraway culinary journey and all the stress of the day will be left far behind. whythai.pl

© m . p.

1. dla wykwintnego podniebienia for the sophisticated palate

REKLAMA

MAKDOM_KA_1608.indd 1

7/12/16 10:41 AM

Business

przetwórstwo rybne

s u kc e s b r a n ż y r y b n e j Polska stała się europejskim królem łososia. Na zachód sprzedajemy go za prawie miliard euro. Teraz polscy przetwórcy zastanawiają się, jak namówić Polaków, by ci jedli więcej ryb. ❚ POland is the centre of the European salmon trade. We export nearly a billion EUR of the fish to the West. Polish processing companies are now trying to come up with a strategy to get Poles to eat more fish. tekst | by grzegorz sadowski, „wprost”

96

©credits

the prosperous fish industry

O

łososiowy biznes Ale mimo że Polacy – zwłaszcza w święta – kochają karpia, to biznesowo są dziś największym europejskim eksporterem… łososia. W 2016 r. sprzedaliśmy go prawie za miliard euro, głównie na stoły niemieckie. Eksportujemy, bo Polacy cały czas jedzą mało ryb – spożycie ryb na poziomie 13 kg na osobę daleko odbiega od unijnej średniej, która przekracza 20 kg.

I ten eksport napędza polskich producentów. Jak szacuje Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ), w 2016 r. eksport ryb i przetworów poszedł w górę o 7 proc. i przekroczył 1,7 mld euro. Rok wcześniej eksport zwiększył się o 4 proc. i wyniósł prawie 1,6 mld euro. Dało nam to szóste miejsce wśród unijnych eksporterów.

Według przedstawicieli branży rynek jest na fali wznoszącej. Ale czeka go konsolidacja. – Mamy 640 podmiotów, z czego 265 ma uprawnienia do sprzedaży na terenie UE. Zdecydowana większość z tych firm to małe rodzinne przedsiębiorstwa.

Jest trochę firm średniej wielkości, kilka dużych firm, spółek giełdowych, a także przedsiębiorstw należących do koncernów. Konsolidacja jest nieunikniona – mówi Bogusław Kowalski, twórca i prezes Graala.

©credits

©maciej kulczyński/ease news, shut terstock

dłów karpia kończy się dokładnie miesiąc przed wigilią.

Ryby trafiają do specjalnych stawów, które pełnią funkcję magazynów – tam nie będą już karmione, tak by zrzuciły nadmiar tłuszczu i pozbyły się zapachu mułu. Dwa tygodnie przed świętami rozpoczyna się sprzedaż.

Hodowlę karpia w Polsce zapoczątkowano ponad 800 lat temu w klasztorach cystersów. Dziś jesteśmy ich wiodącym producentem. – Przed świętami sprzedajemy praktycznie całą naszą produkcję – mówi Jerzy Adamek, dyrektor Rybackiego Zakładu Doświadczalnego zarządzającego stawami w podkrakowskim Zatorze i okolicach. To tam, w Dolinie Karpia, hodowany i sprzedawany jest najlepszy karp w Polsce.

Królewskie krewetki Dobrym przykładem, pokazującym, jak rozwijał się polski rynek przetwórstwa

The carp fishing season finishes exactly one month prior to Christmas Eve. The fish are let into dedicated ponds for storage purposes. They are purposefully not fed, so as to make them shed excess fat and lose their muddy smell. Sales begin two weeks before Christmas. Carp breeding commenced in Poland over 800 years ago in Cistercian monasteries.

The country is now the leading producer of the species. “We practically sell our entire output before Christmas”, says Jerzy Adamek, Director of the Experimental Fish Farm, which manages the ponds in Zator and elsewhere around Kraków.

It is there, in the “Carp Valley”, that the best Polish carp is bred and sold.

THE SALMON BUSINESS But although Poles love a good carp, especially at Christmastime, businesswise, Poland is Europe’s leading salmon exporter. In 2016, we sold just under EUR 1 bn of the fish, primarily to Germany. The reason we export so much is that we do not eat a great deal of fish ourselves – our annual per capita consumption is way behind the European average of over 20 kg. Export opportunities are the driving force of domestic producers.

According to the Institute of Agricultural and Food Economy, fish and processed fish exports increased by 7 per cent, and exceeded EUR 1.7 bn, in 2016. This compares with an increase of 4 per cent, and nearly EUR 1.6 bn, for the previous year.

Poland ranked sixth among European exporters at the time.

According to industry experts, the market is on the rise. However, there will be consolidation in the industry. “There are 640 companies operating in this sector, of which 265 hold the required licence to sell

their produce in the EU. The vast majority of these are small, usually family-owned, businesses. There are a few medium-sized companies, a few listed companies, and some owned by huge concerns. Consolidation is inevitable”, argues Bogusław Kowalski, the founder and CEO of Graal.

King prawns Suempol is a good example of how the Polish fish processing market has been growing. The Bielsk Podlaski company has oriented its operations towards exports from day one. They began by processing prawns fished off the coast of the Netherlands and Belgium. These were even sold to the Belgian royal court.

Suempol is now one of the largest salmon processing companies in Europe. It is still a family company, and is able to make quick decisions. “We started off in 1989.

In 2002, it took us about half a day to decide to set up our first branch in Germany. In 2008, we acquired Norfisk after just one conversation. This allowed us to enter the German market equipped with more potential. Similarly, the decision to acquire Marcel Baey, a French company with 70 years of history behind it, only took us 6 or 7 hours in 2013. We were the least financialt of only five bidders, and were completely unheard of. We were up against two Norwegian companies, an Icelandic, and a French concern, but we were the only ones able to decide on the spot. The others had to consult with their Management Board, Supervisory Board or CEO. Suempol’s story is one of quick and efficient decisions”, said Arkadiusz Jaworowski, the company Director, at the Easter Economic Congress.

The beginnings of Morpol, the leader of the domestic salmon market, were

Jak szacuje Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, w 2016 r. eksport ryb i przetworów poszedł w górę o 7 proc.

According to the Institute of Agricultural and Food Economy, fish and processed fish exports increased by 7 per cent.

97

biznes

Wschodnim Kongresie Gospodarczym Arkadiusz Jaworowski, dyrektor firmy.

Podobnie też zaczynał Morpol, lider polskiego rynku łososia. Notowana dziś na giełdzie w Oslo firma powstała w połowie lat 90. w Ustce. Założył ją Jerzy Małek.

Zaczynał od produkcji konserw z wątróbek dorszowych i ikry dorszowej, potem była współpraca z duńskimi i norweskimi przetwórniami. W 1998 r. w końcu przyszedł jednak czas na wędzonego łososia, na którym firma opiera dziś swój biznes.

W latach 2002–2007 zakupiła kilka firm z branży rybnej na zachodzie Europy, głównie w Danii, a w 2003 r. rozpoczęła współpracę z norweskim Marine Harvest.

To właśnie ta firma w 2012 r. przejęła Morpol. Za pakiet 48,5 proc. udziałów w Morpolu otrzymał 520 mln zł, z czego 284 mln zł wypłacono gotówką, zaś reszta została przekazana w formie akcji Marine Harvest.

rybnego, jest Suempol. Firma z Bielska Podlaskiego ze swoją działalnością od początku orientowała się na eksport. Rozpoczęła od przetwórstwa krewetek poławianych u wybrzeży Holandii i Belgii, które trafiały nawet na belgijski dwór królewski. Dziś Suempol to jedna z największych w Europie firm przetwórstwa łososia. Przy czym cały czas jest firmą rodzinną, która potrafi szybko podejmować decyzje.

– Zaczęliśmy w 1989 r., w 2002 r. w ciągu kilkunastu godzin podjęliśmy decyzję o stworzeniu pierwszej firmy w Niemczech, a w 2008 r. po jednej rozmowie kupiliśmy firmę Norfisk, dzięki czemu weszliśmy z innymi możliwościami na rynek niemiecki. Tak samo decyzja o przejęciu francuskiej firmy Marcel Baey o 70-letniej tradycji w 2013 r. zapadła w 6–7 godz., bo tyle mieliśmy czasu na podjęcie decyzji.

Byliśmy jednym z pięciu oferentów i to najbiedniejszym, kompletnie nieznanym.

Przeciwko nam występowały dwie firmy norweskie, islandzka i francuska, ale jako jedyni mogliśmy podjąć decyzję tu i teraz.

Inni musieli się konsultować z zarządem, radą nadzorczą czy prezesem. Historia firmy Suempol to historia szybko i sprawnie podejmowanych decyzji – opowiadał na

Wygodna żywność Polski rynek ryb nie jest oczywiście jednorodny. Swoimi prawami rządzi się rynek ryb słodkowodnych, inaczej działają przetwórcy ryb wędzonych, a inaczej producenci mrożonek. Na tym ostatnim

Ile Europejczycy wydają na ryby (dane w euro, rocznie per capita, względem parytetu siły nabywczej)

bułgaria | bulgaria 16

węgry | hungary 9

polska | poland 24

słowenia | slovenia

czechy | czechia

27

36

47

46

słowacja | slovakia

chorwacja | croatia

59

łotwa | latvia

56

niemcy | germany

irlandia | ireland

63

62

wielka brytania | great britain

holandia | the netherlands

67

66

austria

85

77

malta

rumunia | romania

90

87 estonia

90 litwa | lithuania

dania | denmark

107

98

średnia ue | eu average

finlandia | finland

cypr | cyprus

129

115

129 francja | france

belgia | belgium

144

142

szwecja | sweden

luksemburg | luxembourg

hiszpania | spain

portugalia | portugal

98

włochy | italy

grecja | greece

179

199

243

297

Annual per capita European expenditure on fish by country (EUR PPP)

rynku w Polsce dominuje np. niemiecka Frosta. Firma buduje teraz nową fabrykę pod Bydgoszczą.

Zresztą, jak mówi Kazimierz Kustra, prezes chojnickiej firmy Seko, polskie firmy rybne są najnowocześniejszymi w całej Europie.

– Mamy tylko Bałtyk i ryb jest bardzo mało, ale import oraz uszlachetnienie ryby, czyli przetworzenie, spowodowały, że jesteśmy znani w całej Europie i nie tylko. Eksportujemy do USA, Australii, a nawet na Jamajkę – tłumaczy Kustra. – Nasz technologiczny skok dokonał się tuż po wejściu do Unii Europejskiej. To spowodowało, że w Polsce są najbardziej nowoczesne firmy w Europie. Nie ma nowocześniejszych – dodaje.

Dzięki temu w Polsce, jeśli chodzi o ryby, mamy bardzo szeroki asortyment, znacznie szerszy niż w innych krajach. Prezes Graala mówi np. o rosnącym rynku „żywności wygodnej” (convenience). – Są to sałatki na bazie tuńczyka i łososia z różnymi dodatkami. Konsument może je kupić i zjeść bez żadnego dodatkowego przygotowywania. A wszystko ma podane w wygodnym wydaniu – mówi Bogusław Kowalski.

Polacy też coraz częściej szukają produktów z górnej półki. W tym roku przeciętny mieszkaniec naszego kraju zje 0,5 kg owoców morza. To wprawdzie o 7 proc. mniej niż przed rokiem, ale jeszcze 10 lat temu ich spożycie było ponad dwa razy mniejsze, a w 2014 r. sięgało 0,39 kg.

Polacy chcą kupować łososie i owoce morza, bo były one niedostępne w okresie PRL-u i nadal wielu konsumentom kojarzą się z luksusem. Ponadto szczególnie łosoś postrzegany jest jako produkt zdrowy, źródło kwasów tłuszczowych omega 3, co dodatkowo wzmacnia działania marketingowe – tłumaczą eksperci.

– Na pewno konsumenci wybierają produkty zdrowe, z zawartością minerałów i witamin. Te czynniki są faktycznie bardzo istotne. Tutaj widać dużą zmianę wśród konsumentów. To dobra wiadomość dla naszej branży, ponieważ ryba kojarzy się ze zdrowym żywieniem. Powiem więcej – bez ryb nie ma zdrowego odżywiania!

Z tego powodu jestem spokojny, jeżeli chodzi o wzrosty sprzedaży ryb oraz poziomu ich konsumpcji w naszym kraju – mówi Bogusław Kowalski. ■

©credits

przetwórstwo rybne

©t c yr m e doi nt sm a r k o w s k i / a g e n c j a g a z e t a , m . p . ( 2 )

W tym roku przeciętny mieszkaniec polski zje 0,5 kg owoców morza, ale jeszcze 10 lat temu ich spożycie było ponad dwa razy mniejsze, a w 2014 r. sięgało 0,39 kg.

The average Pole is expected to consume 0.5 kg of seafood this year But seafood consumption was only half this amount ten years ago, and just 0.39 kg in 2014.

similar. Jerzy Małek founded the company in Ustka in the mid-1990s. Morpol is now listed on the Norwegian stock exchange.

The company initially produced canned cod liver and caviar, and then began working jointly with Danish and Norwegian processing plants. Smoked salmon production was launched in 1998 and has been the company’s flagship product ever since. In 2002-2007, Morpol acquired a number of Western European, primarily Danish, companies and formed a consortium with Norwegian Marine Harvest in 2003. The latter company bought out Morpol in 2012. A 48.5 per cent stake was acquired for PLN 520 m, of which PLN 284 m was paid in cash with the rest covered with Marine Harvest stock.

Convenient food The Polish fish market is not homogenous. The fresh fish market has its own rules of operation, the smoked fish sector works differently, and businesses dealing in frozen fish are different again. The

German company Frosta dominates the frozen fish sector in Poland and is currently building a new plant near Bydgoszcz.

Polish fish processing plants are the most advanced in Europe, according to Kazimierz Kustra, the CEO of Seko, a company based in Chojnice. “We only have access to the Baltic, where fish are scarce, but imports and fish processing have made Poland an established fish producer in Europe. We export fish to the USA, Australia, and even Jamaica. Our technological advancement accelerated when Poland joined the European Union.

This made Polish companies the most advanced in Europe”, he adds.

This is why Poland has a much broader assortment of fish products than other countries. Graal CEO Bogusław Kowalski talks about the growing convenience food market. “This term encompasses salads with tuna and salmon with other ingredients. The consumer can purchase them and eat them on the spot. All this in a single, ready-to-eat serving”, he says.

Today, more than ever, Polish people are interested in high-end products. The average Pole is expected to consume 0.5 kg of seafood this year. Although this will be 7 per cent less than last year, seafood consumption was only half this amount ten years ago, and just 0.39 kg in 2014.

Poles want to buy salmon and seafood, as they were unavailable in Communist times and are still associated with luxury.

Fish, particularly salmon, is perceived to be healthy and a rich source of omega 3 fatty acids, which is an additional marketing angle, according to the experts.

“Consumers are definitely drawn to healthy products with a high content of minerals and vitamins. These factors are crucial. This is one of the changes that has taken place over the years. It is also good news for our industry, because fish is perceived to be a healthy food. I would even go as far as to say that fish is essential to a healthy diet. This reassures me as to the growth of fish sales and consumption in Poland”, concludes Kowalski. ■

99

Business

matexi

n o wa j a k o ś ć m i e s z k a ń a new quality of apartments Trafiamy w gusta najbardziej wymagających klientów. Sukces sprzedaży naszych mieszkań w ubiegłym roku jest tego dowodem – mówi Mirosław Bednarek, prezes Matexi Polska. ❚ “We cater to the tastes of the most discerning clients. Our success in selling apartments last year is testament to this”, says Mirosław Bednarek, Matexi Polska CEO. tekst | by piotr nowak

Rok 2016 za nami. To był udany czas dla Matexi Polska?

Zdecydowanie tak, obfitował w sukcesy, dobre wyniki i rekordy sprzedaży Matexi w Polsce. Udało nam się m.in. przeprowadzić pierwszą w Polsce transakcję zbycia całego budynku mieszkaniowego, w trakcie budowy, na rzecz komercyjnego funduszu inwestycyjnego. Nabywca, fundusz Bouwfonds, to podmiot wyspecjalizowany w zarządzaniu profesjonalnym portfolio mieszkań na wynajem. Jesteśmy przekonani, że pierwsze zakupy to dopiero początek aktywności zagranicznych funduszy komercyjnych w Polsce, a co za tym idzie, także zalążek nowego sektora działalności deweloperskiej w Polsce.

Symbolicznym zwieńczeniem roku było

100

The year 2016 has come to an end. Was it a good time for Matexi Polska?

It was full of successes, great results and record-breaking sales for Matexi in Poland. We managed to sell an entire residential building under construction to a commercial investment fund. This was a first for Poland. The purchaser, the Bouwfonds Fund, is an entity specialising in managing rental apartment portfolios.

We believe that the first purchases mark the beginning of the involvement of foreign commercial funds in Poland, and that this in turn could lay the foundations for a new sector of real estate development in Poland. The symbolic end of the year saw Matexi surpass the threshold of 1,000 sold apartments.

Vvery impressive. How does this impact the results of Matexi Polska?

A thousand flats can be seen as a large or small number, depending whose perspective is adopted. The largest market players, which focus on mass construction everywhere in Poland, can sell more than that in a single year. However, we opted for steady growth and product quality, and focused exclusively on the Warsaw market right from the outset. Our ambition was, and still is, to offer a product whose quality and client service standards were on par with those found in developed Western European markets, such as Belgium. This is a level to which only the best companies in Warsaw can aspire.

The appraisals of our clients please me

© m . p.

apartamenty marymont

też przekroczenie przez Matexi granicy tysiąca sprzedanych mieszkań w Polsce.

To działa na wyobraźnię. Jak to się ma do bieżących wyników Matexi Polska?

Tysiąc to może być dużo lub mało – w zależności od tego, z jakiego punktu widzenia spojrzymy. Największe podmioty na rynku, koncentrujące się często na masowym budownictwie w całej Polsce, potrafią przekroczyć tę liczbę w ciągu jednego roku. My jednak od początku stawialiśmy na spokojny rozwój i jakość produktu, kierując ofertę tylko na rynek warszawski. Naszą ambicją było i jest oferowanie produktu o standardach jakości i obsługi klienta typowych dla rozwiniętych rynków Europy Zachodniej, które znamy choćby z Belgii. To poziom, do którego aspirować mogą tylko najlepsze podmioty stołecznego rynku. Najbardziej mnie cieszą oceny naszych klientów. Kilka lat temu, gdy prowadziliśmy pierwszą budowę na Bemowie, sprzedaliśmy tam kilkadziesiąt mieszkań i osiągnęliśmy ponad 90-proc. poziom zadowolenia klientów deklarujących chęć polecenia naszych mieszkań znajomym. Dziś, gdy nasza roczna sprzedaż zbliża się do 500 lokali, odsetek zadowolonych mieszkańców utrzymuje się na takim samym poziomie i jest to dla mnie potwierdzenie, że rozwijamy się we właściwym tempie.

Firma rozpoczęła także pierwszą realizację i sprzedaż w segmencie premium, wprowadzając do oferty osiedle Apartamenty Marymont.

Apartamenty Marymont spotkały się z olbrzymim zainteresowaniem klientów. Nie mogę powiedzieć, że jesteśmy zaskoczeni tak dobrą sprzedażą, bo długo dopracowywaliśmy ten projekt. Jednak ilość zapytań i szybkość sprzedaży przerosły nasze oczekiwania i potwierdziły, że to kameralne osiedle usytuowane w wyjątkowej, zielonej, wręcz sielankowej przestrzeni to inwestycja, która zasługuje na uwagę klientów. Jesteśmy bardzo zadowoleni z tego, że Apartamenty Marymont jako połączenie wygodnej lokalizacji, elegancji, ale też komfortu prywatności trafiły w gusta najbardziej wymagających klientów.

W kolejnym roku zamierzamy więc rozwijać ten projekt.

Nietuzinkowym pomysłem jest też Kolska od Nowa :). Ten odważny pro-

jekt stał się chyba jednym z symboli rozwoju Woli jako dzielnicy łączącej się z centrum, a tym samym doskonałej dla młodych?

Kolska od Nowa :) to jeden z moich ulubionych projektów, nie zgodzę się jednak, że wymagał wyjątkowej odwagi.

To doskonała lokalizacja z możliwością zaaranżowania największego, w szeroko pojętym Śródmieściu, prywatnego parku.

Od początku mieliśmy pomysł na stworzenie tu przestrzeni do życia dla młodych i aktywnych mieszkańców. Przygotowując koncepcję inwestycji, uznaliśmy, że to projekt idealny na dzisiejsze czasy. A wyniki sprzedaży oraz zadowolenie mieszkańców pierwszego etapu pokazują, że się nie myliliśmy. Oczywiście ulica Kolska i jej historia z izbą wytrzeźwień na czele łączy się z niezliczoną ilością legend miejskich. A skoro już wszyscy je znają, to warto podejść do nich z uśmiechem. W końcu to od początku projekt rewitalizacyjny.

Zaczęliśmy więc od nowa, także w tym aspekcie. ■ Tekst postał we współpracy z Matexi Polska.

surprised with such good sales, since we devoted a lot of time to perfecting the project. However, the number of inquiries and the briskness of sales surpassed all expectations. They confirmed our conviction that this small estate, which is situated in a green, even pastoral, area, is an investment that should make purchasers sit up and take notice. We are delighted to see that the Marymont Apartments, with their combination of location, luxury, comfort, and privacy, have satisfied the tastes of the most fastidious clients. We intend to develop this project next year.

The Kolska od Nowa:) is a unique venture. This bold project has become one of the symbols of the development of Wola, a district that adjoins the city centre, which makes it the perfect location for young people.

The Kolska od Nowa:) project is one of my favourites, but I wouldn’t says that it required any great courage on our part. It is a perfect location and offers an option of arranging the largest private park in the Śródmieście district. We’ve had our minds

ambicją matexi jest oferowanie produktu o standardach jakości i obsługi klienta typowych dla rozwiniętych rynków Europy Zachodniej, które znamy choćby z Belgii.

Our ambition was, and still is, to offer a product whose quality and client service standards were on par with those found in developed Western European markets, such as Belgium.

most of all. A few years ago, when we carried out the first development project in the Bemowo district, we sold a few dozen apartments. Client satisfaction, with purchasers declaring they would recommend our apartments to their friends, was over 90 percent. We now sell close to 500 apartments annually, and have maintained the percentage of satisfied clients at the same level. This is proof positive that we are growing at just the right pace.

The company launched its first development and sales in the premium segment with the Marymont Apartments.

The Marymont Apartments have attracted a lot of interest. I can’t say we’re

set on creating a space for young and active people from day one. When we were working on the concept of the investment, we found it to be perfect for the times. Sales figures and the satisfaction of the residents of the first stage of the development show that we were right. Of course, the name “Kolska Street” and its core association with the sobering station is the stuff of urban legend. And since everyone has heard them, we decided to approach this project with a smile. It is a revitalisation project, after all. We started from scratch in this respect as well. ■ The story was written in collaboration with Matexi Polska.

101

Business

made concept

lu k s u s ź l e z a r z ą dz a n y ? poorly managed luxury ?

Z analiz Made Concept wynika, że około 40 proc. luksusowych mieszkań w Warszawie kupowanych jest na cele inwestycyjne – tłumaczy Michał Borowski, Prezes Made Concept. ❚ “According to analyses conducted by Made Concept, roughly 40 per cent of luxury apartments in Warsaw are purchased for investment purposes”, explains Michał Borowski, Made Concept CEO.

Michał borowski

Mieszkania luksusowe wynajmowane są na dłuższe i krótsze okresy, nierzadko całe budynki z upływem lat przekształcają się w aparthotele. Taki trend można zaobserwować już w kilku warszawskich wieżowcach. Dlatego nabywcy gotowi są zapłacić więcej za apartamenty w budynkach nieprzekraczających 50 mieszkań.

Jedną z najważniejszych rzeczy wpływających na wartość mieszkania jest profesjonalne zarządzanie nieruchomością. Na rynku brak jest fachowców do zarządzania budynkiem mieszkalnym o najwyższym standardzie. Dobór fachowców na najwyższym poziomie do obsługi technicznej wiąże się z ogromnym wyzwaniem, bo muszą to być wykwalifikowani inżynierowie od instalacji niskoprądowych i automatyki. Administrator powinien pełnić funkcję tzw. gospodarza domu i nadzoro-

102

wać ochronę, sprzątanie, ogrodników itp.

Z przeprowadzonych przez Made Concept badań wynika, że mieszkania w budynkach zaniedbanych i źle zarządzanych tracą na wartości.

W dużych budynkach, w których mieści się 100, 200 lub 300 mieszkań, złe zarządzanie prowadzi do wielu sporów, bo oczekiwania mieszkańców są zazwyczaj rozbieżne z oczekiwaniami dewelopera.

Właściciele mieszkań chcą mieć spokój, deweloperzy natomiast urządzają w budynkach biura sprzedaży i wynajmują przestrzenie na eventy i spotkania biznesowe. Mieszkańcy niestety mają poczucie, że rezydują w hotelu. Takie działania zarządcy szkodzą reputacji budynku. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

Michał Borowski ur. 1950 r., architekt i historyk sztuki, absolwent Wydziału Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie.

Od 1967 r. pracował jako architekt w biurach architektonicznych w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born 1950), an architect and art historian. He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm. He has been working as an architect for design studios in Sweden, Portugal, Germany and Poland since 1967. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 until 2006.

Luxury apartments are rented for shorter and longer periods, and sometimes entire buildings are turned into aparthotels. This trend can be observed in a number of residential towers in Warsaw. Buyers are now willing to pay more for apartments in small buildings with fewer than 50 apartments.

Expert property management is one of the major factors determining the value of an apartment. Sadly, there is a shortage of professionals who can manage upmarket properties. Finding the right professionals to technically service a building can be a challenge, as they have to be qualified engineers specialising in low-voltage systems and automation.

An administrator should be a superintendent and supervise the security, cleaning and gardening staff on a daily basis.

The research conducted by Made Concept shows that apartments in poorly maintained and managed buildings lose value.

In large buildings accommodating 100, 200 or 300 apartments, bad management can lead to conflicts since the expectations of the residents usually differ from those of the developer. Apartment owners are after peace and quiet and intimacy, while for their part, property developers like to set up sales offices inside the building or rent out space for events or business meetings.

This makes the residents feel as if they’re staying in a hotel. This sort conduct on the part of administrators is unacceptable, as it tarnishes the reputation of the building. ■ The story was written in collaboration with Made Concept.

© m . p.

tekst | by magda cybulska

Meble

Pościel

Lampy

Zastawa Stołowa

Ralph Lauren Home • Baker Furniture Kenzo Maison • Calvin Klein Home Hickory Chair • BellaVista • Longhi Gianfranco Ferre • Henredon Salon: Plac Trzech Krzyży, Warszawa | www.archidzielo.pl

Zapraszamy

BEHIND THE SCENES

jak powstaje “Kaleidoscope”

nasza załoga our team Ten magazyn robimy dla Was, drodzy pasażerowie. Mamy nadzieję, że czytacie go z taką samą przyjemnością, z jaką my go dla was przygotowujemy – mówi Martyna Wojciechowska, redaktor naczelna Kaleidoscope. ❚ “We produce this magazine with you, our readers, in mind. We hope that it is every bit as enjoyable for you to read as it is for us to produce”, says editor-in-chief of Kaleidoscope Martyna Wojciechowska. tekst | by redakcja kaleidoscope | kaleidoscope editorial team

Zespół Kaleidoscope od lewej / Kaleidoscope team (left to right): Tomasz Cholaś, Katarzyna Paśnicka, Krzysztof Stypułkowski, Olga Sztąberska, Agnieszka Franus, Martyna Wojciechowska (Editor in Chief), Ewa Borowska, Agnieszka Michalak, Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski, Katarzyna Emerla. ❚

104

Kilka tygodni temu magazyn Kaleidoscope został wyróżniony drugą nagrodą w Konkursie Biuletynów Firmowych.

To skłoniło nas do refleksji nad jego kształtem, rozwojem i ulepszaniem – w końcu nic tak nie zobowiązuje jak kolejna nagroda. A ponieważ dostajemy od Państwa wiele listów z gratulacjami, za które serdecznie dziękujemy, uznaliśmy, że Nowy Rok rozpoczniemy nietypowo, bo od… przedstawienia się i opowiedzenia, jak powstaje Kaleidoscope. ❚ Kaleidoscope was runner-up in the Company Newsletter Competition a few weeks ago. This has prompted us to reflect on the format of the magazine, and the ways in which it has been expanded and improved – nothing gets our motor running like winning another prize. And since we have been getting so many congratulatory letters from you, our readers, for which we are very grateful, we have decided to start the New Year with a twist – we would like to introduce ourselves and take you behind the scenes of Kaleidoscope. oto my | this is us zmieniamy się dla was | we are changing for you

W maju 2015 r. Kaleidoscope przeszedł gruntowną zmianę layoutu, który został odświeżony, pojawiły się nowe rubryki, np. Good life czy Life story, a długie teksty zastąpiliśmy nieco krótszymi, za to bogato ilustrowanymi. ❚ The Kaleidoscope layout was given a thorough makeover in May 2015. It was freshened up, new regular sections, such as “Good life” and “Life story”, were added, articles were shortened, and more illustrations and images were added.

Kapitanem redakcji jest dziennikarka i podróżniczka Martyna Wojciechowska, jej prawa ręka to Agnieszka Franus, która czuwa nad merytoryczną koordynacją całości, a redakcją tekstów i kontaktem z autorami zajmuje się redaktor prowadząca Agnieszka Michalak. Skoro mowa o autorach – współpracujemy z najlepszymi dziennikarzami i specjalistami w swoich dziedzinach w Polsce. ❚ Our crew is headed by journalist and traveller Martyna Wojciechowska. Her right hand woman is Agnieszka Franus, who is responsible for the overall story coordination. Agnieszka Michalak, the Managing Editor, is responsible for text editing and liaising with writers. Speaking of writers, we collaborate with Poland’s best journalists and leading experts in their respective fields.

Burza mózgów to coś, co lubimy w Kaleju najbardziej. Wspólnie z ekipą LOT-u, którą kieruje rzecznik prasowy Adrian Kubicki, kilka razy w miesiącu na kolegiach redakcyjnych wymyślamy, wybieramy, kreujemy tematy i kształty rubryk. Czasem się spieramy i to jest najfajniejsze. ❚ Brainstorms is what we like best at Kaleidoscope. We invite a team of LOT Staff, headed by spokesperson Adrian Kubicki, to our editorial meetings a few times each month, and come up with story ideas. We pick the best ones, decide on a work plan, and determine the look of the columns.

LOT info

© k ata r z y n a f ry d ryc h ( 2 ) , a r c h i w u m p l l l o t

kolegium redakcyjne | editorial meetings

Bardzo ważnym działem w Kaleidoscope jest LOT Info – za tę część odpowiadają przede wszystkim pracownicy LOT-u. Z rubryki pasażerowie dowiadują się o nowościach i marketingowo --promocyjnych działaniach LOT-u. ❚ The LOT Info section is a very important part of Kaleidoscope and is written by a team of LOT employees.

Here you can read about all the marketing and promotional activities of LOT Polish Airlines.

105

BEHIND THE SCENES

jak powstaje “Kaleidoscope” treści | CONTENS

znaczenie fotoedycji | THE IMPORTANCE OF PHOTO EDITING

Jakie piękne zdjęcia! – to zdanie często słyszymy od naszych czytelników. Za ich dobór odpowiedzialny jest dział fotoedycji – Magdalena Rudzka i Rafał Wojciechowski – który na co dzień poszukuje fotografii w różnych źródłach – począwszy od międzynarodowych agencji fotograficznych, na archiwach fotografów skończywszy. Czasem organizuje też sesje fotograficzne. ❚ “What beautiful images”, is a line we often hear from readers. Our photo editing team, Magdalena Rudzka and Rafał Wojciechowski, search for images from numerous sources, from international photo agencies to photographers’ archives, on a daily basis. Sometimes, we arrange special photo shoots.

Teksty zwykle zamawiamy u autorów z dwu-, a nawet trzymiesięcznym wyprzedzeniem. Dlaczego? Bo magazyn jest dwujęzyczny i każdy najmniejszy artykuł musi zostać przetłumaczony (redaktorami anglojęzycznej części są Magdalena Szwedowska i Stephen Canty). A ponieważ magazyn jest atrakcyjny dla reklamodawców, to do ostatniej chwili zmienia się jego kształt i musimy żonglować treściami. O poprawność językową, przecinki i kropki dba zaś w magazynie Tomasz Cholaś. ❚ The stories are usually commissioned two or three months in advance. Why so? Because our magazine is bilingual and everything has to be translated (Magdalena Szwedowska and Stephen Canty are the people behind the translation and editing of the English version). Since the magazine is very attractive to advertisers, the contents sometimes have to be changed at the eleventh hour, and we have to skilfully juggle stories and page layouts. Tomasz Cholaś is our copy editor and makes sure no comma or period is missing. makieta | LAYOUT

Dlaczego Kaleidoscope jest jedyny i niepowtarzalny? Bo ma wyjątkowy layout, czyli układ kompozycyjny stron, który nadaje charakter pismu. Stoi za nim Ewa Borowska, dyrektor artystyczna Kaleidoscope. ❚ Question: What makes Kaleidoscope so unique and inimitable? Answer: Its very special layout, which gives it a character all its own. Our Art Editor, Ewa Borowska, is the brains behind the look and feel of the magazine.

produkcja i Drukarnia | PRODUCTION AND PRINTING

reklama | ADVERTISING

jedyni na rynku | THE ONLY ONE

Kaleidoscope to jedyny dwujęzyczny magazyn pokładowy w Polsce, który już od 38 lat gości na pokładach samolotów LOT-u i niezmiennie co roku zgarnia nagrody w swojej kategorii. ❚ Kaleidoscope is the only bilingual in-flight magazine in Poland. It has been continuously available on board LOT aircraft for 38 years, and it receives awards in its category every year.

106

– To zdjęcie nie nadaje się do druku – słyszymy czasem od Krzysztofa Stypułkowskiego, który czuwa nad jakością i kolorystyką magazynu. Kiedy Krzyś technicznie dopieści już wszystkie strony, wysyła je w odpowiednich plikach do drukarni. ❚ “This image will not print well”, is something we often hear Krzysztof Stypułkowski, responsible for the quality and colour correction of the magazine, say. The files cannot be sent to the printer until he has brought them to technical perfection.

© k r z y s z to f s t y p u ł ko w s k i ( 3 ) , ra fa ł w o j c i e c h o w s k i

Zadowoleni reklamodawcy to siła napędowa Kaleja. Bo to od nich w dużej mierze zależy też kształt i rozmiar pisma. Kto o nich dba? Nasz dział reklamy oczywiście, czyli Jolanta Kurek (dowodząca), Katarzyna Emerla, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka i Anna Dembska. Project managerem jest zaś Olga Sztąberska, która spina pracę na linii redakcja–reklama–LOT. ❚ Satisfied advertisers are the driving force behind Kaleidoscope. The more ads, the more articles. It’s that simple. Our advertisers are taken care of by our sales department. This consists of Jolanta Kurek (head), Katarzyna Emerla, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka and Anna Dembska. Olga Sztąberska is the Project Manager.

Olga liaises between the editorial team, the advertising sales team and LOT Polish Airlines.

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

108

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

110

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

111

Miles & More

PRZYDATNE INFORMACJE

112

Useful information

F LOTA

114

Fleet

ROZRYWKA P OKŁADOWA

116

In-flight entertainment

WYDARZENIA

120

LOT news

LOT DLA FIRM

123

LOT dla firm

MENU LOT GOURMET

127

LOT gourmet menu 107

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 107

12.12.2016 19:30

Fort McMurray Edmonton

Saskatoon

routemap map SIATKA P OŁĄCZE Ń route SIATKA OŁĄCZEŃ

Vancouver Seattle

Houston

New York JFK

Pittsburgh

Atlanta

Phoenix

Halifax

Detroit

Cleveland

Cincinnati

Dallas

Québec

Montreal Toronto

Chicago

Denver Las Vegas

Los Angeles San Diego

Ottawa Minneapolis

Portland San Francisco

Winnipeg

Calgary

Newark

Charlotte Orlando

Tampa

Varadero Santa Clara

Varadero

Cancun Cancun

Cayo Coco

La Romana

Holguin

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

St Petersburg

Stockholm Edinburgh

Moscow

Riga Vilnius

Kijów / Kiev Wilno / Vilnius Wiedeń / Vienna Monachium / Munich Bruksela / Brussels Amsterdam / Amsterdam Oslo / Oslo Trondheim / Trondheim Sztokholm / Stockholm

Minsk

Warsaw

London

Dusseldorf Brussels

Vienna

Linz

Geneva

Turin

Milan Nice

Lviv

Kosice

Kharkiv

Munich

Innsbruck

Zurich

Kiev Boryspil Kiev Zhuliany

Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg

Barcelona

Z TALLINNA / FROM TALLINN:

Hamburg

Amsterdam

Madrid

LOT CONNECTIONS IN COOPERATION WITH NORDICA

Tallinn

Copenhagen

Lyon

POŁĄCZENIA LOT-U REALIZOWANE WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ

Helsinki

Graz

Salzburg Klagenfurt

Venice Ljubljana

Zadar

Budapest Zagreb

Cluj-Napoca

Belgrade

Z KOPENHAGI / FROM COPENHAGEN:

Chisinau

Örebro / Örebro Trondheim / Trondheim

Odessa

Bucharest Tbilisi

Split

Istanbul

Yerevan Ankara

lot.com

Lisbon

Larnaca

Tel Aviv

108 132

107_KA_01_LOTINFO_01.indd _KA_10_LOTINFO_01.indd 132108

Beirut Amman

Cairo

12.12.2016 13.09.2016 19:30 20:21

131_

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

routemap map SIATKA KA PPOŁ OŁĄCZEŃ SIAT ĄCZEŃ route

Krasnodar

Beijing Seoul

Tokyo

Bangkok

Bangkok

Ho Chi Minh

Krabi Ho Chi Minh

Colombo

Singapore

Zanzibar

Denpasar

POLSKA ❚ POLAND

Antananarivo

Mauritius

Gdańsk Olsztyn Szczecin

Poznań

Warsaw

Prague Połączenia

T❚ własne LO

Połączenia

Lisbon

code -share

❚

Newark

Denpasa

czar te Połączenia Połączenie

20:21

be

rowe ❚

❚ zpośrednie

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 131_KA_10_LOTINFO_01.indd 109 133

Wrocław

Rzeszów

Katowice Kraków

109 133

lot.com lot.com

rzedaż y – już w sp T od 2017 m 2017 - on sale now LO ia en cz T fro Połą erated by LO ❚ flights op r

12.12.2016 14.09.2016 19:30 19:24

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

MAPY LOTNISK

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

Business Lounge Bolero

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check

To

Terminal A Gates 38-45

Rail

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

Podczas lotu ❚ During the flight

Podczas startu i lądowania laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚

During take-off and landing laptop must be placed in seat pocket, or the locker above without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

110

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 110

12.12.2016 19:31

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantage of credit card, travel insurance, hotel and many more partners

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji i poleć do Tallina, Rygi oraz wielu innych miast już za 15 000 mil do końca marca

Take advantage of our promotion and fly to Tallinn, Riga and many more cities for just 15,000 miles until the end of March

111

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 111

12.12.2016 19:31

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

+

9 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

112

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

carry-on baggage

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

+

23 kg max

40

+

23 kg max

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

23 kg max

23

+

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 112

12.12.2016 19:32

Chwytaj dzień w Los Angeles Spełnij swoje marzenie i leć do Kalifornii z LOT

Los Angeles dreamin’ Make yourr dream y to come true and fly California with LOT LOT.COM

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 113

12.12.2016 19:49

FLOTA fleet

lot.com

114

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 114

12.12.2016 20:46

FLOTA fleet

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 115

lot.com

115

12.12.2016 20:45

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W styczniu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie i japońskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In January we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI STYCZNIOWE

New in January:

OSOBLIWY DOM PANI PEREGRINE ❚ MISS PEREGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN (2016)

BRIDGET JONES 3 ❚ BRIDGET JONES’ BABY (2016)

JACK REACHER: NIGDY NIE WRACAJ ❚ JACK REACHER: NEVER GO BACK (2016)

SIEDMIU WSPANIAŁYCH ❚ THE MAGNIFICENT SEVEN (2016)

BOCIANY ❚ STORKS (2016)

SŁABA PŁEĆ ❚ CAREER GIRL (2015)

© 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED; © 2016 PARAMOUNT PICTURES; ©2016 CTMG. ALL RIGHTS RESERVED.

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

in-flight entertainment

116

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 116

12.12.2016 19:32

Do Pekinu jedna walizka to za mało!

Teraz w LOT Economy Class możesz zabrać dwie sztuki bagażu za darmo.

One baggage on your travel to Beijing is not enough!

Now in LOT Economy Class you can take two pieces of luggage for free.

LOT.COM

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 117

12.12.2016 19:32

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

KINO ZAGRANICZNE

Foreign cinema

MOSKWA NIGDY NIE ŚPI ❚ MOSCOW NEVER SLEEPS ❚ МОСКВА НИКОГДА НЕ СПИТ (2014)

OSIEM NAJLEPSZYCH RANDEK ❚ 8 BEST DATES ❚ 8 ЛУЧШИХ СВИДАНИЙ (2016)

GOŚĆ ❚ THE GUEST (2016)

ZEW BOHATERÓW ❚ CALL OF HEROES ❚ 危城 (2016)

TWOJE IMIĘ ❚ YOUR NAME ❚ 君の名は。(2016)

YELL FOR THE BLUE SKY ❚ 青空エール (2016)

TUNEL ❚ TUNNEL ❚ 터널 (2016)

KRÓLOWA ZBRODNI ❚ THE QUEEN OF CRIME ❚ 범죄의 여왕 (2016)

KINO POLSKIE

Polish cinema

VINCI (2004)

CZŁOWIEK Z MARMURU ❚ MAN OF MARBLE (1975)

CZŁOWIEK Z ŻELAZA ❚ MAN OF IRON (1981)

DZIEŃ ŚWIRA ❚ DAY OF THE WACKO (2002)

DEJA VU (1989)

KILER ❚ KILLER (1997)

118

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 118

ZIEMIA OBIECANA ❚ THE PROMISED LAND (1974)

CHŁOPAKI NIE PŁACZĄ ❚ BOYS DON’T CRY (2000)

12.12.2016 19:33

WR E N FE F O Shop & More Sprawdź nasz nowy katalog! Zamów zakupy na pokładzie samolotu, a my wyślemy Ci je do domu.

Shop & More Check out our new catalogue. Order duty free items on board and receive them right at your doorstep.

airkiosk.lot.com

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 119

12.12.2016 19:51

WYPOCZYNEK Z KLASĄ LOT news

Executive Lounge

lot.com

WYDARZE NIA

250 000 PASAŻERÓW ROCZNIE - TYLU GOŚCI KORZYSTA Z LOT BUSINESS LOUNGE POLONEZ. WRAZ Z ROZWOJEM SIATKI POŁĄCZEŃ LOT ZAPROPONUJE SWÓJ SALON BIZNESOWY RÓWNIEŻ W STREFIE NON-SCHENGEN NA WARSZAWSKIM LOTNISKU. ❚ EACH YEAR THE LOT BUSINESS POLONEZ LOUNGE IS VISITED BY 250,000 PASSENGERS EACH YEAR. AS THE FLIGHT NETWORK KEEPS GROWING, LOT POLISH AIRLINES WILL NOW SET UP A BUSINESS LOUNGE IN THE NON-SCHENGEN ZONE AT THE WARSAW AIRPORT.  |  K M  |    PLL LOT

120

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 120

12.12.2016 19:34

WY DARZE NIA

LOT news

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 121

lot.com

121

12.12.2016 19:34

LOT news

H

lot.com

WYDARZE NIA

istoria obecności PLL LOT na warszawskim lotnisku sięga 1934 roku, kiedy to z aerodromu zlokalizowanego na Polu Mokotowskim operacje cywilne przeniesiono do nowego portu lotniczego na Okęciu. Swoje rejsy przeniosły tam również młode, zaledwie pięcioletnie, ‘Polskie Linje Lotnicze LOT’. Od tego czasu losy obu przedsiębiorstw były ze sobą ściśle związane. Wiele osób z sentymentem wspomina ‘stary’, oddany w 1969 roku terminal ze słynnym tarasem widokowym, na którym Magda Karwowska żegnała ‘Czterdziestolatka’ przed wylotem w delegację do Budapesztu. Symbolem postępu i całkowicie nową jakością dla podróżnych był Terminal 1 uroczyście otwarty w 1992 roku. Dziś warszawskie lotnisko w nowoczesnym, oddanym do użytkowania w 2008 roku terminalu obsługuje ponad 12 milionów pasażerów, z czego niemal połowa to Państwo – Pasażerowie PLL LOT. Jako przewoźnik dla którego Lotnisko Chopina jest ‘domem’, dokładamy wszelkich starań, aby podróż była czystą przyjemnością od momentu wejścia na lotnisko.

Dlatego też oddaliśmy do dyspozycji naszych pasażerów wyraźnie oznakowane, dedykowane strefy odpraw. Pasażerowie klasy biznes, oraz posiadacze wybranych kart w programie Miles and More lub Star Alliance Gold mogą skorzystać z priorytetowych stanowisk odprawy zlokalizowanych tuż obok dedykowanej kontroli bezpieczeństwa Fast Track. Jesteśmy jednym z niewielu portów lotniczych, gdzie wejście do terminala od saloniku biznesowego dzieli zaledwie… 95 metrów.

Salon Executive Lounge Polonez od lipca 2015 roku, kiedy to przeszedł pod skrzydła LOT, dochował się rzeszy wiernych gości i fanów. Wszystko to dzięki zaangażowaniu wspaniałego zespołu, ale również ofercie dedykowanej najczęściej podróżującym pasażerom. Oprócz strefy technologii uruchomionej we współpracy z firmą Intel, w której można skorzystać z komputerów i konsoli do

LOT Polish Airlines have been a fixture at Warsaw Airport since 1934, when civil aviation operations were relocated from an aerodrome in Pole Mokotowskie (a large park in Warsaw) to what was then a new airport in the city’s Okęcie district. The fledgling airline Polskie Linje Lotnicze LOT (the very first Polish name of LOT Polish Airlines), then in its fifth year of operation, also moved its flights there. The history of the two entities has been closely linked ever since. Many people reminisce with nostalgia about the “old” terminal, which opened in 1969, and its famous observation deck, where Magda Karwowska bid farewell to her husband, who was leaving for Budapest as part of a delegation in the then popular TV series, The Forty-year-old. Terminal 1, officially opened in 1992, was a symbol of progress and took quality to a whole new level. The Airport’s new terminal, which opened in 2008, now services over 12 million passengers per annum, of which nearly half are yourselves – LOT Polish Airlines Passengers.

As Warsaw Chopin Airport is our hub, we make every endeavour to make your flight a pleasant experience from the moment you enter the terminal. That is why we have just set up clearly identified dedicated check-in zones. Business class passengers and holders of selected Miles and More, or Star Alliance Gold cards can avail themselves of the priority check-in desks situated just beside the Fast Track security check.

We are one of few airports in the world where the distance from the terminal entrance to the business lounge is only 95 metres.

The Polonez Executive Lounge has won itself a host of satisfied and devoted guests and fans since it opened in July 2015. This success is mostly due to the dedication of an excellent team and the special treatment accorded the most frequent travellers. Apart from a technology zone, launched in collaboration with Intel, where you can use computers and game consoles, we have recently

122

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 122

12.12.2016 19:58

LOT DL A F IRM

lot.com

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 123

12.12.2016 19:35

LOT news WYDARZE NIA

lot.com

gier niedawno oddaliśmy do dyspozycji naszych gości salonik mini-SPA, gdzie specjalistki z firmy Yonelle proponują serię zabiegów kosmetycznych i to nie tylko dla pań.

W oczekiwaniu na odlot swojego samolotu proponujemy również znakomicie zaopatrzony bufet i bar. W zależności od pory dnia oferujemy śniadania, bądź dania obiadowe - do wyboru są zarówno propozycje zimne, jak i gorące.

W menu stawiamy przede wszystkim na zaprezentowanie kuchni polskiej. Ogromnym powodzeniem cieszą się domowy rosół i zupa pomidorowa. Równie mocno doceniane są wyroby naszych cukierników – niejedna dieta została zawieszona na kołku z ich powodu. Nasi kucharze dokładają wszelkich starań, aby niczego nie zabrakło.

W części Elite bar proponuje znakomite wina, znane z pokładów klasy biznes naszych Dreamlinerów oraz świeżo wyciskane soki. Wszystko po to, żeby nasi pasażerowie mogli odpocząć i zrelaksować się jeszcze przed lotem.

Mając na uwadze rozwój siatki połączeń i uruchomienie w tym roku połączeń do Los Angeles i Newark, a także sukces salonu Polonez, podjęliśmy decyzję o otwarciu drugiego Executive lounge w strefie non-Schengen, za kontrolą paszportową.

Zlokalizowany na poziomie 100 salon będzie miejscem kameralnym, z widokiem na płytę lotniska, co z pewnością docenią pasjonaci latania. Na przestrzeni 200 metrów kwadratowych zaoferujemy naszym pasażerom część barową, wypoczynkową i miejsca, przy których będzie można w spokoju popracować. Podobnie jak w przypadku saloniku LOT Polonez, zaproponujemy znakomitą ofertę posiłków i napojów, a w recepcji będzie można kupić bilet, dokonać zmiany rezerwacji, czy sprawdzić status lotu. Dla osób, które chcą maksymalnie wykorzystać czas na ziemi udostępnimy usługę asysty do gate tuż przed zakończeniem boardingu. Pozwoli to na maksymalnie szybkie i bezproblemowe dostanie się do samolotu tuż przed startem. Pierwszych gości chcemy powitać w nowym miejscu już w drugim kwartale tego roku. W imieniu całego zespołu bardzo Państwu dziękujemy za dotychczasowe wizyty i… do zobaczenia przed kolejnymi lotami! ■

opened a mini SPA salon, where experts from the Yonelle spa can administer a series of cosmetic treatments to everyone, not just ladies.

If there has been a flight delay, you can avail yourself of our excellently stocked buffet and bar. Depending on the time of day, either breakfast or lunch is available. The menu includes cold and hot meals and offers primarily Polish cuisine. Traditional Polish broth and tomato soup is a firm favourite. Passengers can also enjoy the cakes and pastries made by our confectioners – many a diet owes its humiliating rout to them. Our chefs do everything possible to make sure that there is plenty to choose from. The Elite bar offers fine wines and freshly squeezed orange juice. The wines will be familiar to our Dreamliner passengers, as they are served in Business Class. All these amenities are aimed at helping our passengers rest and relax before their flight.

Bearing in mind the growth of the flight network and the launch of flights to Los Angeles and Newark, as well as the immense success of our Polonez lounge, we have decided to open another Executive lounge in the Non-Schengen area, just past passport control.

The salon, located at level 100, will be a cosy lounge overlooking the apron, which will certainly be welcomed by aviation aficionados. The 200 sq. m. area will house a bar sector, a leisure sector and a dedicated space where you can work. As is the case with the LOT Polonez lounge, we will be offering a range of delicious meals and beverages and the reception desk staff will help you purchase a ticket, change your reservation, and check your flight status.

If you wish to spend as much time as possible availing yourself of all the services available, you can call on the assistance of a Staff member, who will escort you to the gate just before the end of the boarding slot. This will let you board the plane quickly and easily just before take-off.

The new lounge will be welcoming its first guests as early as the second quarter of this year. On behalf of the entire team, I would like to thank you for your previous visits and I hope to see you there again before your future flights. ■

124

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 124

12.12.2016 19:47

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 125

12.12.2016 19:36

2 2x 75 7

NN

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 126

12.12.2016 19:37

GOURMET GOURMET

PRZEKĄSKI PRZEKĄSKI //SNACKS SNACKS

NEW NEW

PLN 55PLN

2 2x xSnickers Snickers 75 75g g

PLN 55PLN

Twix TwixXtra Xtra 75 75g g

PLN 44PLN

Baton Batonzbożowy zbożowyBa! Ba! Cereal Cerealbar barBa! Ba! 40 40g g

Żelki ŻelkiHaribo Haribo Haribo Haribojelly jellybears bears 100 100g g

M&M’s M&M’s 90 90g g

Mieszanka MieszankaStudencka Studencka Mix Mixofofnuts, nuts,raisins, raisins, almonds almonds100 100g g

PLN 88PLN

PLN 10 10PLN

PLN 88PLN

Pringles Pringles Original, Original,Paprica Paprica 40 40g g

Zupa Zupapomidorowa pomidorowa Tomato Tomatosoup soup 65 65g g

PLN 10 10PLN

PLN 88PLN

NOWOŚCI NOWOŚCI//NEW NEW

NEW NEW

PLN 35 35PLN

Rejsy Rejsy europejskie europejskie i nai na Bliski Bliski Wschód Wschód European European andand Middle Middle East East flights flights

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 127

Złota ZłotaWiśnia Wiśnia wwlikierze likierze Golden GoldenCherry Cherry 190 190g g

Śliwka ŚliwkaNałęczowska Nałęczowska wwczekoladzie czekoladzie Plum PlumininChocolate Chocolate 190 190g g

Czekoladki Czekoladkiz zklasą klasą Pistachio Pistachio Premium PremiumChocolates ChocolatesPistachio Pistachio 400 400g g NEW NEW

PLN 20 20PLN

Rozkładowe Rozkładowe rejsy rejsy międzykontynentalne międzykontynentalne Scheduled Scheduled intercontinental intercontinental flights flights

NEW NEW

PLN 20 20PLN Rejsy Rejsy czarterowe czarterowe Charter Charter flights flights

12.12.2016 19:37

GOURMET

POSIŁKI / MEALS Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN* 15 PLN**

12 PLN* 15 PLN**

* cena na wylot z WAW / **cena na powrót z WAW z rejsów czarterowych

* cena na wylot z WAW / **cena na powrót z WAW z rejsów czarterowych

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad

Danie ciepłe* / Hot meal*

Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

PLN

12 PLN* 25 PLN**

* cena na wylot z WAW / **cena na powrót z WAW z rejsów czarterowych

Świeże posiłki są dostępne podczas wszystkich rejsów krótkiego zasięgu z wyjątkiem BUD, KSC, LWO, PRG i VNO / Fresh meals offer available on all short haul flights except BUD, KSC, LWO, PRG i VNO *Menu serwowane podczas większości rejsów trwających powyżej 2 godzin. Na rejsach charterowych dodatkowo serwujemy „Wrap wegetariański” / Menu available on selected flights over 2 hours. On charter flights we also served „Wegetarian wrap”

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals Owsianka

NEW

Oatmeal 50 g

DayUp green

NEW

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

DayUp blue Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

Danie ciepłe wegetariańskie* / Hot vegetarian meal* W czasie rejsów czarterowych z najdalszych zakątków świata zapraszamy na obiad. Zapytaj załogę o aktualną ofertę apetycznych, cieplych dań wegetariańskich dostępnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

Enjoy your lunch on chartered flights form the most remote parts of globe. Ask cabin crew for the current offfer of delicious available during your flight. Bon appetite! *Dostępne tylko na rejsach czarterowych / Available only on chartered flights returning to Warsaw **Cena na wylot z WAW / ***Cena na powrót z rejsów czarterowych

6 PLN

12 PLN** 25 PLN***

Zestaw dla dzieci / Set for kids

20 PLN

Mus owocowy Kubuś, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubuś, M&M’s and airplane toy Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów Set available during selected flights

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 128

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

12.12.2016 19:37

K

GOURMET

NAPOJE / BEVERAGES

NEW

N**

Lipton Ice Tea Lemon, Lipton Green Ice Tea 0,33 l

Soki Tymbark: pomarańcza, jabłko, pomidor Tymbark Juices: orange, apple, tomato 0,3 l

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

5 PLN

5 PLN

5 PLN

N**

ap”

wy

Napój aloesowy Aloe Vera drink 0,24 l

Napój energetyczny Energy drink BLACK 0,25 l

Schweppes Mirinda 7up 0,33 l

Pepsi, Pepsi Max 0,33 l

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

KAWA I HERBATA / COFFEE & TEA Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee

6 PLN

6 PLN

we

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 129

12.12.2016 19:37

GOURMET

ALKOHOLE*

/ ALKOHOLIC BEVERAGES*

Prosecco Ponte 0,2 l

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,33 l

15 PLN

10 PLN

8 PLN

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Whiskey Jameson 0,05 l

Beefeater Gin 0,05 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

8 PLN

12 PLN

12 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 3000 PLN, a dla kart debetowych 50 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 3000 PLN, for debit cards to 50 PLN. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

107_KA_01_LOTINFO_01.indd 130

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

12.12.2016 19:38

WYSPY ZIELONEGO PRZYLĄDKA

Wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 16/17. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

Sal│WYSPY ZIELONEGO PRZYLĄDKA

Hotel Morabeza

(SIDMORG)

romantic

★★★★

✹ położony przy przepięknej, długiej plaży Santa Maria ✹ idealne miejsce dla turystów pragnących wypoczynku w kameralnej atmosferze ✹ blisko centrum Santa Maria ✹ 2 baseny, kort tenisowy

WEJDŹ

Hotel Riu Palace Cabo Verde

(SIDRIUG)

(ex. Riu Garopa/Funana)

active | family

★★★★★

✹ renomowanej sieci Riu ✹ tuż przy pięknej, piaszczystej plaży ✹ doskonale przygotowany program animacji ✹ 4 duże baseny

na www.itaka.gala.pl i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

xxx_KA0117_Itaka_13_WyspyZ.indd 1

Sal│WYSPY ZIELONEGO PRZYLĄDKA

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

NOWOŚĆ!

ZIMA 16/17

09/12/16 10:29