Kaleidoscope March 2017 by LOT Polish Airlines

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

03/2017

dlaczego warto odwiedzić Gdańsk ❚ judi dench ❚ jak pokonać stres ❚ samochody autonomiczne ❚ Krzysztof Starnawski ❚ kuchnia chińska

C h i c ag o

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

n ot e f ro m t h e c eo Dear Ladies and Gentlemen, It gives me great pleasure to announce that our flight network is still rapidly expanding. In July, our Dreamliners will once more be flying direct from Kraków to Chicago. This is very good news for the Polish community in Chicago and for people from the south of Poland, who have the strongest bonds with Poles living on the other side of the ocean. I would like to remind you that this is not our only new connection. We will be celebrating our inaugural flight from Warsaw to Los Angeles in less than a month, and direct flights from Warsaw to Newark are scheduled to be launched at the end of April. I sincerely hope that you will be tempted to avail yourselves of at least one of these new proposals and plan either a May weekend or a longer summer vacation with us. Speaking of long-haul flights, we have one more piece of good news for you. Our fleet will soon be welcoming more Dreamliner aircraft, this time in a longer and more efficient version, namely the 787-9. The first such aircraft will be joining the LOT fleet in a year’s time. This larger version of the Dreamliner translates into more passengers and cargo carried over an even greater distance. In all, we will be able to carry 294 passengers, including 24 in Business class, and 21 in Premium Economy class, on this new type of aircraft. Larger aircraft permit greater cost effectiveness, which in turn allows us to offer you more attractive air fares. The new Dreamliners will initially be flown on our most popular long-haul routes, i.e. from Warsaw to New York City and Chicago. However, they might also be flown to selected Asian destinations. As you can see, there are many reasons to fly LOT. You are more than welcome to use our services, and I hope to see on board one of our aircraft again soon.

edytorial

zanowni Państwo, niezmiernie miło mi poinformować, że nasza siatka połączeń nadal intensywnie się rozwija. Już w lipcu nasze Dreamlinery ponownie obsłużą bezpośrednie rejsy z Krakowa do Chicago. To bardzo dobra wiadomość szczególnie dla Polonii mieszkającej w Chicago oraz mieszkańców południa Polski, którzy mają bodaj najsilniejszy związek z Polakami mieszkającymi po drugiej stronie oceanu. A przypomnę, że to nie jedyna amerykańska nowość w naszej ofercie. Już tylko niespełna miesiąc dzieli nas od inauguracyjnego rejsu z Warszawy do Los Angeles, pod koniec kwietnia natomiast ruszy bezpośrednie połączenie z Warszawy do Newarku. Mam głęboką nadzieję, że zechcą Państwo skorzystać choćby z jednej z tych propozycji i zaplanować z nami czy to majowy weekend, czy dłuższy wakacyjny wypoczynek. Skoro mowa o połączeniach dalekiego zasięgu, mamy dla Państwa jeszcze jedną dobrą wiadomość. Wkrótce nasza flota powiększy się o kolejne Dreamlinery, tym razem w dłuższej i jeszcze bardziej efektywnej wersji 787-9. Pierwszy samolot tego typu pojawi się w barwach LOT-u równo za rok. Większa wersja Dreamlinera pozwala przewieźć większą liczbę pasażerów i cargo na jeszcze większym dystansie. W sumie na każdy rejs obsługiwany przez ten typ samolotu będziemy mogli zaprosić aż 294 pasażerów, w tym 24 w klasie biznes i 21 w klasie premium economy. Większy samolot pozwoli nam na większą efektywność kosztową, a to z kolei oznacza możliwość przedstawienia Państwu jeszcze atrakcyjniejszej oferty. W pierwszej kolejności nowe Dreamlinery obsłużą najbardziej popularne połączenia dalekiego zasięgu, a więc rejsy z Warszawy do Nowego Jorku i Chicago. Niewykluczone jednak, że zobaczymy je również na wybranych trasach azjatyckich. Jak sami Państwo widzą, jest wiele powodów, dla których warto się wybrać w podróż LOT-em. Serdecznie do tego zachęcam i mam nadzieję, że wkrótce ponownie zobaczymy się na pokładzie jednego z naszych samolotów! Z pozdrowieniami ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do: los angeles, newarku, Chicago i połączenia we współpracy z Nordicą – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to los angeles, newark, chicago and flights operated in collaboration with nordica – more information on lot.com

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

Pamiętam, kiedy pierwszy raz wsiadłam na pokład samolotu. Czułam lęk, taki dojmujący, wręcz paraliżujący. To była tortura. Siedziałam wbita w fotel z zaciśniętymi rękami i czekałam, kiedy ta udręka się skończy. I wreszcie stanę na ziemi, odzyskując kontrolę nad sytuacją. Bo w życiu staram się przecież mieć wszystko pod kontrolą. Dlatego wcześniej nie miałam szansy poczuć, jak cudownym stanem jest nie mieć wpływu, oddać stery w czyjeś ręce, w ogóle nie myśleć o odpowiedzialności i po prostu się odprężyć. Skupić się na rzeczach przyjemnych, czytaniu, oglądaniu telewizji, relaksie. Ten cudowny stan odkryłam podczas któregoś kolejnego lotu. Kiedy znów patrzyłam nerwowo na zegarek i odliczałam czas do lądowania, zadałam sobie pytanie: czego się właściwie boję? Po co mi ten stres? I wtedy wszystkie moje lęki zniknęły. Teraz więc, kiedy wsiadam na pokład i zamykają się drzwi samolotu, czuję radość, podekscytowanie i wolność. Wraz ze startem odcinam od siebie wszystko i otwieram się na przygodę. Dziś uwielbiam latać, mam za sobą setki rejsów i nie ma znaczenia, jak długo trwały. Bo przecież podróż zaczyna się już na pokładzie. Dzięki lataniu mogę realizować swoją pasję, czyli poznawać świat i doświadczać go. I tę radość chcę Państwu przekazać jako nowa redaktor naczelna Kaleidoscope.

kiedy wsiadam na pokład i zamykają się drzwi samolotu, czuję radość i wolność. Wraz ze startem odcinam od siebie wszystko i otwieram się na przygodę. boarding a plane, and having the doors shut behind me fills me with joy, excitement and a feeling of freedom. As soon as we take off, I shut off whatever was bothering me on the ground and open up my mind to adventure.

I remember the first time I boarded an aeroplane. The fear I felt was paralysing. It was sheer torture. I sat in the seat with my fists clenched and waited for the misery to end, so I could finally stand on terra firma and regain control. I try to be in control when it comes to my life. That is why I never used to let myself experience the bliss of letting go, of handing control over to someone else, of not having to feel responsible, and of being able to just relax. To focus on pleasant things – reading, watching television and relaxing. I did eventually experience this carefree state during one of the flights that followed. After nervously glancing at my watch yet again, and counting down the minutes until touch down, I suddenly asked myself what it was exactly that I feared so much. Why did I need all this stress? That was when my anxiety subsided. Now, boarding a plane, and having the doors shut behind me fills me with joy, excitement and a feeling of freedom. As soon as we take off, I shut off whatever was bothering me on the ground and open up my mind to adventure. Today, I love flying. I have flown hundreds of times, and it does not matter how long the flights are. The adventure begins as soon as I’m on board. Flying lets me pursue my passion, which is discovering and experiencing the world. As the new Editor in Chief of Kaleidoscope, I want to share this joy with you, our readers.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Sama Eyewear exclusively in Andy&Mag Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

spis treści

3 Note from the ceo

56 good life

jak radzić sobie ze stresem how to cope with stress

4 Note from the editor 8 did you know...? big ben

people and the world 64 s amochody autonomiczne

10 what’s on

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

14 the best of krzesła chairs

20 inspirations

zagrożone gatunki zwierząt endangered species

26 why

Chicago

30 journey of a lifetime Gdańsk

42 business

polskie kosmetyki Polish cosmetics

50 interview

autonomous cars najlepsze uniwersytety świata the best universities in the world

108 good address strefa prestiżu prestige zone

110 112

business Mercedes Made Concept

82 LIFE STORY

Krzysztof Starnawski

88 culture

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

good food 90 k uchnia chińska Chinese cuisine

96 guacamole 98 t ake a look wiosna spring

104 must have

dla niej i dla niego his and hers

Judi Dench

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com

Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director

ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o. Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Karolina Gościniak

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

d i d yo u k n o w

big ben

s e r c e L o n dy n u the heart of london Czerwone telefoniczne budki, piętrowe autobusy, Pałac Buckingham – stolica wielkiej Brytanii ma wiele symboli. ale to big ben odmierza puls miasta. ❚ Red phone booths, double-decker buses, Buckingham Palace – London has many symbols and landmarks. But it is the Big Ben that rules the city’s time schedule. tekst | by agnieszka michalak

Elizabeth Tower

Big Ben – tym określeniem nazywa się dziś główną wieżę zegarową Pałacu Westminsterskiego (siedziba londyńskiego parlamentu). Ma ponad 96 m wysokości, a na jej szczyt prowadzą 334 spiralne schody. Od trzech lat wieża nosi nazwę Elizabeth Tower dla uhonorowania panowania Elżbiety II. ❚ Big Ben is the nickname given to the clock tower of Westminster Palace (home of the British Parliament). It is over 96 metres tall and 334 spiral stairs lead up to its top. The tower was named Elizabeth Tower three years ago to honour the reign of Elizabeth II.

©credits

elizabeth tower

labirynt korytarzy

a labyrinth of corridors

Projektantami neogotyckiej wieży byli Charles Barry i Augustus W. Pugin. Jej budowę podjęto zaraz po tym, jak znaczna część pałacu spłonęła w 1834 r. Odbudowa trwała ponad 20 lat. W obecnym kształcie pałac ma 1200 pomieszczeń i 5 km korytarzy. Można go zwiedzać, ale tylko w zorganizowanych grupach. ❚ The Neo-Gothic tower was designed by Charles Barry and Augustus W. Pugin. Construction commenced soon after a large part of the Palace had burned down in 1834 and took over 20 years to complete. Today, the Palace has 1,200 rooms and five kilometres of corridors. It can be visited as part of organised tours.

gwiazdor popkultury

pop culture icon

Nad Big Benem fruwała Mary Poppins, występował też w filmach, m.in. 39 stopni czy o Piotrusiu Panie i Jamesie Bondzie. Jest najchętniej fotografowanym obiektem w Londynie, a na Instagramie został oznaczony 1,5 mln razy, co czyni go najczęściej oznaczanym budynkiem w serwisie. ❚ Mary Poppins flew over Big Ben and the tower has appeared in a number of films including The Thirty-Nine Steps, and in Peter Pan and James Bond films. It is the most photographed London landmark and has been hashtagged on Instagram 1.5 million times, which makes it the site’s most tagged building.

bije dzwon

the bell tolls

Dzwon waży 14 ton i został nazwany od imienia sir Benjamina Halla, głównego komisarza robót, podczas których go zawieszano. Po raz pierwszy odezwał się 31 maja 1859 r. ❚ The bell weighs 14 tonnes and was named after Sir Benjamin Hall, the Chief Commissioner of the reconstruction when it was installed. It first tolled on 31 May 1859.

punktualność przede wszystkim

always on time

©shut terstock , bew (2), forum, east news, get tyimages

Big Ben wybija pełne godziny, można go usłyszeć, nie wychodząc z domu, dzięki BBC (stacja ma w wieży cztery mikrofony). Dźwięk zegara jest słyszalny na odległość 5 mil. W swojej historii zaliczył dwa spóźnienia – 41 min w 1949 r., bo stado ptaków usiadło na wskazówce, i 10 min w noc sylwestrową w 1962 r. – przyczyną były obfite opady śniegu. ❚ Big Ben chimes every hour on the hour. You do not even have to leave home to hear it, as it is broadcast by the BBC (the station has 4 microphones in the tower). The clock can be heard for 8 km. It has only ever been late twice – in 1949, it ran 41 minutes late when a flock of birds sat on one of its hands, and it was 10 minutes behind on New Year’s Eve 1962 due to heavy snowfall.

największy w wielkiej Brytanii

the biggest in great britain

Zegar ma cztery tarcze o średnicy 7,5 m każda oraz wskazówki o długości 4,25 m. Na każdej tarczy widnieje napis Domine salvam fac reginam nostram Victoriam primam („Panie, zachowaj naszą królową Wiktorię I”). Co pięć lat jest czyszczony wodą z mydłem przez alpinistów. ❚ The clock has four 7.5-metre faces and its hands are 4.25 metres long. Each face bears the inscription Domine salvam fac regina mnostram Victoriam primam (Lord, save our queen Victoria I). It is cleaned with soapy water by alpine climbers every five years.

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Biegną z pomocą

running to help

A może coś mniej serio? Na przykład wyścigi na wózkach sklepowych? A do tego w równie ekscentrycznych kostiumach? Doroczne wyścigi jak zawsze oznaczają nie tylko przednią zabawę, ale również szczytny cel charytatywny – zbieranie żywności dla potrzebujących. ❚ How about something on the lighter side? Why not take part in a shopping cart race? Spice things up and dress up for the occasion. This annual race is a lot of fun and it is all in a good cause – food for people in need is collected during the race. chicago

Shopping Cart Race, Chicago, 04.03

v (S)portowe emocje sports thrills

londyn

Ponad 400 załóg wioślarskich weźmie udział w dorocznych zawodach na Tamizie. Zawodnicy wystartują w Mortlake w południowo-zachodniej części Londynu, bo dotrzeć do mety 8 km dalej, w Putney. ❚ Over 400 crews will be taking part in this annual rowing race on the Thames. The 8-km race begins in Mortlake in the north-west of London and ends in Putney. The Head of the River Race, London, 25.03 warszawa

EVENTS

To jedna z najważniejszych halowych imprez muzycznych na świecie, której ideą jest połączenie muzyki klasycznej z muzyką rozrywkową. Impreza po raz 4. zawita do Polski. Wśród gwiazd m.in. legendarne UB40 oraz Anastacia. ❚ It is one of the most important musical events in the world where classical music meets pop. The concert will be held in Poland for the 4th time and the lineup includes the legendary B40 and Anastacia.

x Słodkie „bezrobocie”

dolce far niente!

Night of the Proms, 24.03 Warsaw, 25.03 Łódź, Poland

c Otwórz oczy open your eyes

Millenium Film Festival to przegląd najlepszych dokumentów świata.

Bruksela

Dokumenty cieszą się ostatnio równie wielką popularnością jak filmy fabularne. I bardzo dobrze. Na tym festiwalu jurorami mogą być także widzowie – wystarczy się zarejestrować i obejrzeć kilkadziesiąt krótkich filmów z całego świata. ❚ Documentary films have become just as popular as feature films. The Millenium Film Festival gives the audience an opportunity to rate the films being shown. You just have to register and see a few dozen short films from around the world. Millenium Film Festival, Brussels, 24–31.03

Kto nie marzy o urlopie?! Jeśli myślicie o czymś mniej sztampowym, relaks możecie zaplanować właśnie tu. Targi oferują ogromną, ale i bardzo przejrzystą ofertę podzieloną na kierunki świata oraz rodzaje wypoczynku. Do wyboru pięć kontynentów i prawie 200 krajów. ❚ Who would say no to some time off? If you are looking for a vacation off the beaten track, look no further. The Travel Trade Show offers a wide range of vacations to all parts of the world, and caters to the needs of even the most discerning travellers. You can choose from five continents and nearly 200 countries. International Travel Trade Show, Berlin, 08–12.03 berlin

v klasyczna rozrywka classical entertainment

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Auto zostaw w domu leave the car at home Można chodzić, spacerować, przechadzać się, dreptać albo maszerować. Dozwolone są też rolki czy rowery. Ulica i jej rozliczne atrakcje dostępne będą wyłącznie dla niezmotoryzowanych. Wstęp wolny, ale warto mieć trochę pieniędzy na lokalne smakołyki. ❚ You can walk, stroll, saunter, toddle or march. It’s all up to you. Roller skates and bicycles are also permitted. The street and its many attractions will be open to pedestrians only on this day. Admission is free but you should bring some change for a few local treats. 626 Golden Streets, Los Angeles, 05.03

x No to… jazda! off we skate! los Angeles

x Modna sztuka trendy art Japonki nie tracą czasu: targi najnowszych trendów w modzie potrwają zaledwie jeden dzień. Będzie na nich można kupić nie tylko to, w czym będzie się modnie wyglądać. Impreza to również okazja do zapoznania się z nowymi kosmetykami, a także nowościami w muzyce i sztuce. ❚ Japanese women do not like to waste time – this fair, which showcases the latest fashion trends, is only open for one day. But this is more than just an opportunity to buy whatever you need to look fashionable. The fair will also be showcasing the latest developments in the world of beauty products, music and art.

helsinki

Tokyo Girls Collection, Tokyo, 25.03 Tokio

Taniec na łyżwach dzięki połączeniu sprawności, współzawodnictwa i artyzmu należy do jednej z najbardziej widowiskowych dziedzin sportowych. Helsinki staną się światową stolicą tej dyscypliny. A że Finlandia świętuje stulecie swej niepodległości, obok sportu szykuje się masa nie tylko sportowych atrakcji. ❚ Figure skating, which requires stamina, a competitive edge and artistry, is one of the most spectacular sports disciplines. Helsinki is hosting the World Figure Skating Championships in March. Finland is celebrating the centennial of its independence this year so there will be plenty of opportunities to celebrate – not all of them sportsrelated. World Figure Skating Championships, Helsinki, from 29.03

Na fali

boats and sailing Wszyscy, którzy marzą o własnej łajbie czy desce do pływania albo chcą rozpocząć kurs nawigacji, niech koniecznie wpiszą w kalendarz tę imprezę. To tu pojawią się i wszelaki sprzęt, i specjaliści w tej dziedzinie. ❚ If you’ve ever dreamt about having your own boat or surf board, or if you’d like to complete a navigation course, then you might want to mark the Amsterdam Boat Show in your calendar. HISWA Amsterdam Boat Show, Amsterdam, 16–18.03 Poznań

v Sport na start

Poznań Sports Fair, Poznań, 24–26.03

Poznańskie targi sportowe to nie tylko okazja do kupienia wszystkiego, co przydaje się w uprawianiu sportu – od butów, poprzez ubrania i sprzęt, po odżywki i suplementy diety. Tuż obok odbywać się będzie Półmaraton PKO Poznań – będzie można wypróbować zakupy lub kibicować. ❚ The Poznań Sports Expo is an opportunity to buy sports gear from shoes, through clothes and equipment to supplements and nutrients. The city will also be hosting the PKO Poznań Half-marathon right outside, so you can put what you buy to the test.

©credits

buy and run

the best of

krzesła

usiądź w yg o d n i e cheers for chairs

Owłosione, wygięte, zaokrąglone, przeczące grawitacji, przezroczyste lub wykonane z mięsa – najprostszy z mebli też może być dziełem sztuki. ❚ Hairy, heavy, gravity-defying, transparent, and made from meat – the simplest of furniture pieces can be works of art. tekst | by adam robiński

żywe krzesło a living chair Obok sugestywnej ośmiornicy (35 tys. funtów ) w kolekcji The Animal Chairs hiszpańskiego artysty Máximo Riera znajdziemy m.in. żuka, ropuchę, hipopotama czy wieloryba. Zbudowane z gęstego poliuretanu krzesła wyglądają jak żywe... ❚ Apart from a striking octopus chair (GBP 35,000), The Animal Chairs collection by Máximo Riera includes a beetle, a toad, a hippopotamus, and a whale. The chairs are made of dense polyurethane and are very lifelike.

Pies czy rzeźba?

a dog or a sculpture?

Dzięki paskom papieru z niszczarki zwykłe stare krzesło dostało drugie życie. Oryginalne siedzisko wyszło spod ręki Charles’a Kaisina, którego praca wpisuje się w ekologiczny trend – recykling starego mebla do ponownego użytku. ❚ It might look like a komondor, but it’s actually an old chair with strips of paper from a shredder stuck to it. This original chair by Charles Kaisin is very green in that it embodies the idea of recycling a piece of furniture into a work of art.

Ogród w domu

Są niebieskie, żółte, czerwone – organiczne krzesła kwiaty filipińskiego projektanta Kennetha Cobonpue wyglądają niezwykle delikatnie, ale to solidnie zbudowane, choć miękkie i przyjemne siedziska. Wykonane ręcznie z mikrofibry nawiązują do konceptu czerpania wzorców, kształtów i materiałów z przyrody. ❚ They may be blue, yellow and red, and look delicate, but these organic chair-flowers by Philippine designer Kenneth Cobonpue are in fact very stable, soft and comfortable. They are hand-stitched from microfibres, and their patterns, shapes and materials are inspired by nature.

a garden at home

the best of

Kamień na kamieniu

stone upon stone

Te piankowe bryły można swobodnie wyciągać i wkładać w bukowe rusztowanie. Wyjęte mogą służyć za pufy i stołki, włożone tworzą wygodne siedzisko, które przypomina formację krystaliczną – efekt pracy włoskiego artysty Davide Barzaghi. ❚ These foam blocks can be mixed and matched, and fitted into a birch frame. They can be used individually as seats, but when assembled, they make a comfortable sitting place that looks like a crystal formation. A work of Italian designer Davide Barzaghi.

wygodna skorupa

barnacle chair

Barnacle oznacza pąklę, czyli morskiego skorupiaka prowadzącego osiadły tryb życia. I do jego kształtu nawiązuje krzesło polskiej projektantki Ani Wagner, która stworzyła mebel techniką klepkową. Zaokrąglenia wewnątrz siedziska obiecują same wygody. ❚ A barnacle is a sea crustacean that lives a sedentary lifestyle. The chair looks like a barnacle when viewed upside down. Its Polish designer created it using cooper techniques. The chair is lined with felt to make it more comfortable.

Sztuka mięsa a piece of meat

Pif-paw! peacock chair Krzesło kanadyjskiej firmy Uufie było najczęściej fotografowanym meblem podczas targów designu w Miami w 2013 r. Nic dziwnego, wyglądem przypomina imponujący ogon pawia. Wydaje się równie delikatne, a w dodatku niestabilne i niewygodne. A jest całkiem na odwrót. ❚ This chair by Canadian company Uufie was the most photographed piece of furniture at the Miami Design Fair in 2013. And no wonder. It looks like a giant peacock tail. It might seem frail, unstable and uncomfortable, but is nothing of the sort.

Trudno przejść obojętnie obok groteskowego projektu Włocha Simone Racheli – Meat Chair. Ale chyba jeszcze trudniej na nim usiąść, choć jest wykonany z plastiku i papier-mâché. Oprócz krzesła powstały też żelazko czy sedes – obiekty łączy motyw mięsa. ❚ It would be very hard not to notice the Meat Chair made by Simone Racheli. It would be even harder to make yourself sit on it although it is made of plastic and papier-mâché. The intended message is that we eat meat, wear animal fur and the skin, so we may as well sit on it as well.

Wbrew grawitacji defying gravity Kiedy pod koniec lat 50. XX w. znalazło się na wystawie nowojorskiego sklepu, policja natychmiast kazała je stamtąd zabrać, bo zagapieni w nie kierowcy tworzyli uliczny korek. Dlaczego? Bo jego twórca, Verner Panton, dosłownie postawił świat na głowie: odwrócił figurę stożka do góry nogami i, przecząc grawitacji, umieścił na małej metalowej nóżce. ❚ When it was first displayed in a shop window in NYC in the late 1950s, the police requested its immediate removal, as gaping drivers were causing traffic jams. The reason? Its creator, Verner Panton, literally turned the world upside down, i.e. he turned a cone upside down and, defying gravity, implanted it on a metal leg.

8 © m . p.

krzesła

PROMOCJA

Huawei Mate 9 Pro to niezwykle efektowny smartfon klasy premium, stworzony z myślą o biznesie. Bezkompromisowo zaprojektowany, łączy najwyższej jakości komponenty, zaawansowaną technologię i wysmakowany design. SZYBKI I NIEZAWODNY Praca na plikach w chmurze, obsługa zaawansowanych aplikacji biurowych, multimedia – Mate 9 Pro jest bezdyskusyjnym liderem w swoim segmencie pod kątem prędkości oraz wygody użytkowania. To zasługa bardzo wydajnego procesora, pamięci oraz systemu który sam się optymalizuje – nawet po 1,5 roku pracy smartfon działa tak samo szybko, jak po wyjęciu z pudełka! ZAWSZE GOTOWY DO PRACY Ładowanie smartfona może być... przyjemne. Zwłaszcza gdy trwa tylko chwilę – zaledwie 20 minut wystarczy aby naładować Mate 9 Pro w stopniu pozwalającym na cały dzień pracy. To zasługa inteligentnej technologii zarządzania energią, superszybkiej ładowarki oraz pojemnej baterii 4000mAh. BIZNESOWA ELEGANCJA Huawei Mate 9 Pro zachwyca nie tylko swoją mocą, ale również znakomitym designem. Duży, efektowny ekran o zaokrąglonych krawędziach, metalowa obudowa ze szczotkowanego aluminium, szlifowane krawędzie – to naprawdę robi wrażenie. Uwagę zwraca również charakterystyczny aparat z dwoma obiektywami, który powstał we współpracy z legandarną ﬁrmą Leica. Dla prawdziwych pasjonatów designu powstała osobna, limitowana edycja pod nazwą Huawei Mate 9 Porsche Design.

Cena: 3699 PLN www.huaweipolska.pl

the best of

krzesła

Krzesło duch

the ghost chair

Wariacja na temat pierwowzoru – słynnego Panton Chair stworzonego przez równie słynnego Vernera Pantona. Do nowego projektu liczącego ponad pół wieku mebla zabrało się Jump Studios Siedzisko jest niemal niewidoczne bo wykonano je z cieniutkiego drutu. ❚ This is a variation on the original Panton Chair – the famous chair designed by Verner Panton. Jump Studios designed a new version on the classic chair. The centre is nearly invisible as it is made of thin wire.

Jak wstążka like a ribbon Krzesło powinno być przyjazne, kolorowe, kojarzyć się z zabawą – powiedział artysta Pierre Paulin i w 1966 r. stworzył Ribbon Chair. Faktycznie, mebel zawija jak wstążka, a jego zaokrąglone kształty pozwalają usiąść w dowolnej pozycji. ❚ A chair should be user-friendly, colourful, and reminiscent of fun times, accoording to artist Pierre Paulin. In 1966, he designed the Ribbon Chair. True to its name, the chair looks like a folded ribbon and lets you sit on it in any position.

Ten trójnóg w wersji mocny róż lub energetyczna czerwień, ze smukłymi nogami, „siedzi” jak kobieta! Rosyjski projektant Tsesler to mistrz przewrotności i świetny obserwator. Oparcie krzesła jest tak wyprofilowane, jak chciałoby się usiąść, zakładając nogę na nogę. ❚ This three-legged chair comes in bright pink or red, has slender legs, and “sits” like a woman. Its Russian designer Tsesler is a master of perversity and an excellent observer. The back of the chair leans back and invites you to sit back and relax too – with your legs crossed, needless to say.

11 12 Jak spod tokarki

lathe work

Jego krzesła i sofy wyglądają jak antyki, które ktoś gwałtownie rozciągnął lub próbował zakręcić wokół własnej osi. Brajkovic rekonstruuje XVII-wieczne meble, a potem poddaje je edycji. ❚ The chairs and sofas designed by Brajkovic look like antique furniture items that have been abruptly stretched and twisted around their axes. The designer reconstructs 17th-century furniture pieces so he can “edit” them.

Kropelka stali

a drop of steel

To jest fotel bujany. A nie wygląda, prawda? Trochę przyciężki, no i wykonany z metalu nie przypomina zwiewnych ażurowych foteli bujanych. Żadnych ozdób czy wypustek, po prostu masywne zagłębienie w wyjątkowo ciężkiej kropli wody. Tak to zaprojektował Izraelczyk Ron Arad. ❚ This is a rocking chair. Looks can be deceiving. It might be a tad on the heavy side, and it is made of metal, but it does not resemble a typical lacework rocking chair. No ornamentation or piping, just a massive indentation in an exceptionally heavy drop of water. The chair was designed by Israeli designer Ron Arad.

Nóżka na nóżkę

cross-legged chair

Śmiało, zobacz

Z Hoyalux iD najlepsze jest wciąż przed Tobą Zobacz wszystko jako szansę. Skup się na swoich marzeniach i podążaj za nimi. Przyjrzyj się swoim codziennym cudom. Ciesz się nimi i zauważaj najpiękniejsze rzeczy w życiu. Zobacz jak doskonale możesz widzieć. Odkrywaj świat wokół Ciebie i ciesz się chwilą. Śmiało, odkryj soczewki okularowe zaprojektowane specjalnie dla ciebie, pasujące do twojego stylu życia i twoich marzeń. Najlepsze wciąż przed Tobą. Śmiało, zobacz świat z soczewkami progresywnymi Hoyalux iD. W trosce o Twoje oczy

Odwiedź www.hoyaid.com i znajdź najbliższego optyka.

zagrożone gatunki

Orangutan sumatrzański – gatunek krytycznie zagrożony, przez ostatnie 75 lat jego liczebność spadła o ponad 80 proc., zdjęcie zostało zrobione w Gladys Porter Zoo w Brownsville. ❚ The Sumatran orangutan is a critically endangered species. Its population has dropped by over 80 per cent over the past 75 years. The photo was taken at the Gladys Porter Zoo in Brownsville, Texas.

©credits

i n s p i r at i o n s

photo ark ...to wieloletni projekt fotografa National Geographic Joela Sartore, który chce sportretować wszystkie gatunki zwierząt zagrożonych wyginięciem. ❚ ...is a long-term photographic project of National Geographic photographer Joel Sartore, who plans to photograph every endangered species of animal. zdjęcia | photos joel sartore/national geographic/gettyimages

©credits

d biedronek, przez małpy i leniwce, po słonie i niedźwiedzie. Arka fotograficzna Joela Sartore zawiera już ponad 6 tys. zdjęć. Do końca projektu amerykańskiego fotografa jeszcze daleko, bo Sartore planuje sportretować ponad 12 tys. gatunków. Jego głównym celem jest udokumentowanie różnorodności biologicznej zwierząt. Część zdjęć została już wydana w albumie Rare: Portraits of America’s Endangered Species: – Niektóre z uchwyconych przeze mnie gatunków są na granicy wyginięcia, a większość ludzi nawet nie wie o ich istnieniu. Album pokazuje, że jeśli nie zadziałamy już dzisiaj, to przegramy. Dobra wiadomość jest taka, że mamy jeszcze odrobinę czasu. Moja książka pokazuje, co każdy może zrobić, aby ocalić te wyjątkowe stwory, a ostatecznie także nas samych – mówi autor zdjęć.

From ladybirds, through monkeys and lionesses, to elephants and bears. The Photo Arc project already consists of over 6,000 images. There is still a lot of work to be done, as the plan is to photograph over 12,000 species. Sartore’s main goal is to document the biodiversity of animals. Some of the images have already appeared in the book Rare: Portraits of America’s Endangered Species. “Some of them are likely to go extinct without people ever knowing they existed. Rare shows what we stand to lose if we don’t act now. The good news is that there is still time, and this book highlights what each of us can do to save these unique creatures – and ultimately, ourselves”, Sartore writes.

i n s p i r at i o n s

zagrożone gatunki

©credits

susłogon arktyczny przesypia 8 miesięcy w roku, to jedyny ssak, którego temperatura ciała może spaść poniżej zera. słoń afrykański to największe żyjące współcześnie zwierze lądowe. Na str. obok: Koroniec plamoczuby – największy gatunek gołębia. Zamieszkuje lasy Nowej Gwinei. Sklasyfikowany jako bliski zagrożenia. ❚ The Arctic ground squirrel sleeps for eight months of the year and is the only mammal whose body temperature can drop below zero. The African bush elephant is the largest living land animal. Opposite page: The VICTORIA CROWNED PIGEON is the largest species of pigeons. It inhabits the forests of New Guinea. Classified as a near-threteaned species.

zagroĹźone gatunki

ÂŠcredits

i n s p i r at i o n s

Na str. obok: Puchaczyk żółtobrzuchy – sowa z rodziny Strigidae zamieszkuje lasy tropikalne Ameryki. leniwiec dwupalczasty – zamieszkuje Gujanę i Wenezuelę oraz dorzecze Amazonki w Peru, Brazylii i Ekwadorze. W jego futrze bytują 4 gatunki chrząszczy i 9 gatunków ciem. Nosorożec sumatrzański – w ciągu ostatnich 15 lat jego liczebność zmniejszyła się o 50 proc. i wynosi obecnie ok. 300 sztuk, z czego tylko 50 żyje w naturalnym środowisku. ❚ Opposite page: The spectacled owl from the Strigidae family inhabits the tropical forests of America. The Linnaeus’s two-toed sloth can be found in the Guyanas, Venezuela, Peru, Ecuador, and in the estuary of the Amazon River in Brazil. Four species of beetles and 9 species of moths inhabit its fur. The population of the Sumatran rhinoceros has dropped by 50 per cent over the past 15 years. There are only 300 animals left of which only 50 live in the wild.

why

chicago

Chicago

C h i c ag o why chicago

Można tu poczuć wiatr we włosach, zakochać się w sztuce i dać się ponieść bluesowym rytmom. ❚ This is a place where you can feel the wind in your hair, fall in love with art, and sway to the rhythm of the blues. tekst | by julia lachowicz

millennium park

Chicago to miasto wystaw i imprez na świeżym powietrzu. ❚ Chicago is a city of exhibitions and open air events.

B.L.U.E.S.

Ta fontanna, czyli Crown Fountain, jest ukochanym miejscem najmniejszych mieszkańców miasta.

Scena muzyczna Chicago dorównuje tej w Nowym Jorku. Zwłaszcza jeśli chodzi o koncerty bluesa. W klimatycznych klubach można przetańczyć całą noc. Warto odwiedzić klub B.L.U.E.S. lub House of Blues. Chicago pełne jest też teatrów: od niezależnych (m.in. iO) do najpopularniejszego Chicago Theater. ❚ Chicago’s music scene is on par with New York’s. Chicago’s specialty is the blues. You can dance until the small hours in atmospheric clubs. Must-see places include B.L.U.E.S or House of Blues. Chicago is packed with independent improvisational theatres (such as iO), and is home to the Chicago Theatre.

©sime/free, shut terstock (7)

Miał kosztować 150 mln dol., ale okazało się, że jego budowa pochłonęła ponad trzy razy więcej. Było warto. Pięknie położony nad jeziorem Michigan ma wspaniały amfiteatr z bogatym programem koncertowym, kilka ciekawych rzeźb, w tym tak zwaną lustrzaną fasolę, w której odbijają się wieżowce centrum. ❚ It was originally estimated at USD 150 million, but ending up costing three times that amount. But it was worth it. It is beautifully located on the shores of Lake Michigan, and features a stunning amphitheatre. It is the venue of various concerts, and has a number of intriguing sculptures, including “The Bean”, which reflects the city skyline.

Ta rzeźba przedstawia flaminga. Ma 16 m i stoi w samym centrum miasta. ❚ This sculpture depicts a flamingo. It is 16 metres tall and stands right in the heart of Chicago.

why

chicago

Skydeck Atrakcja nie tylko dla tych o najmoc niejszych nerwach (bo podobno jest w stu procentach bezpieczna). Platforma widokowa Skydeck na Willis Towers to najlepsze miejsce, by podziwiać Chicago z góry. A jest co. Robi wrażenie szczególnie nocą, jak miasto rozświetlane jest przez tysiące lamp, szyldów i reflektorów. ❚ This is not just for those with nerves of steel (it’s apparently 100% safe). Skydeck – the Willis Tower observation deck – is the best place to admire Chicago from above. And there are lots of things to take in. For the most stunning views, visit it after dark to see the city illuminated by thousands of lamps and neon lights.

Centrum Chicago, w przeciwieństwie do innych amerykańskich downtown, oprócz drapaczy chmur ma dużo oddechu. To dzięki położeniu nad jeziorem Michigan i rzece, która tworzy ponad 250-kilometrowy system kanałów. Dlatego po zakupach na Michigan Avenue zawsze można przyjść nad brzeg i odpocząć od miejskiego zgiełku, a latem poopalać się na miejskiej plaży. ❚ Unlike other city centres in the US, the heart of Chicago has plenty of breathing space in between the skyscrapers. It overlooks Lake Michigan and the Chicago River, which forms a 250 km system of canals. After shopping in Michigan Avenue, you can walk down to the shore to take a break from the hustle and bustle or sunbathe on the beach in summer.

Chicago is home to the famous NBA league team the Chicago Bulls.

Deep Dish pizza Ci, którzy myślą, że po oryginalną pizzę trzeba jechać do Włoch, są w błędzie. Chicago ma swoją, niepowtarzalną wersję włoskiego przysmaku. To pizza zapiekana w patelni z dużą ilością rozpuszczonego sera. Najlepszą serwują w pizzerii Uno. Uwaga, nawet mała porcja wystarcza na kilka osób. ❚ If you think that authentic pizza is only served in Italy, you couldn’t be more wrong. Chicago has its own version of this Italian specialty – deep dish pizza baked with heaps of melted cheese. For the best, try Pizzeria Uno. The smallest serving can fill several people. W Navy Pier są ogrody, restauracje, wesołe miasteczko, przystań, galerie. Nic dziwnego, że co roku przyjeżdża tu ponad 9 mln turystów. Warto tu przyjechać chociaż raz. ❚ Navy Pier is home to gardens, restaurants, an amusement park, a harbour, galleries. No wonder it has an annual footfall of more than 9 million visitors. You should visit it at least once.

WAW–ORD wt.–czw., sb., ndz. ❚ Tue.–Thu., Sat., Su. 14.20–17.05, from May LO001*; pon.–nd ❚ Mo.–Su. 16.50– –19.35 LO003 * w zależności od terminu możliwa inna godzina wylotu * flight times may differ depending on the date of departure

ord–waw pon.–czw., sb. ❚ Mo.–Thu., Sat. 18.50–10.55 (+1) from May LO002*; pon.–nd ❚ Mo.–Su. 21.25–13.30 LO004 * w zależności od terminu możliwa inna godzina wylotu * flight times may differ depending on the date of departure

krk–ORD pon. ❚ Mo. 11.50–14.50 LO009 od lipca ❚ from July

ord–krk ndz. ❚ Su. 17.25–9.45 (+1) LO010 od lipca ❚ from July

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©hemis/east news, shut terstock (4), get tyimages

Downtown Chicago

gdańsk

©credits

journey of A lifetime

N o wa m a pa G d a ń s k a the new map of gdańsk przemierzać średniowieczne uliczki, podziwiać odrestaurowane kamienice, przechodzić pod Złotą Bramą wyznaczającą początek najbardziej znanej ulicy miasta: Długiej, i wreszcie pić kawę na mariackiej. Gdańsk zachwyca ciągle na nowo. ❚ stroll along the medieval streets, admire the renovated tenement houses, pass under the Golden Gate, which marks the beginning of the city’s most famous street – Długa St and stop for coffee in mariaclka street. gdańsk never ceases to amaze.

©credits

tekst | by michał głombiowski

P 50-metrowe koło widokowe AmberSky stoi na Targu Węglowym. Na zdj. obok: Europejskie Centrum Solidarności (budynek powstał w 2014 r.). ❚ The 50-metre tall AmberSky observation wheel is situated in the Coal Fair. Top right: The European Solidarity Centre (erected in 2014).

o wysypanych brukiem średniowiecznych uliczkach przemyka wilgotny morski wiatr. W oddali grzmi buczek statku wchodzącego do portu. Mewy obsiadające barierki zanoszą się nerwowym chichotem. Te drobne ślady przypominają w Gdańsku o bliskości Bałtyku. Zobaczyć wielką wodę jest tu jednak zaskakująco trudno. Największe miasto Pomorza ulokowało się bowiem w oddaleniu od plaży, oddając nadmorskie tereny portowi i stoczni. Łącznikiem pomiędzy śródmieściem a Bałtykiem pozostała spływająca do niego Motława. W średniowieczu pełniła rolę rzecznego portu. Statki wpływały prosto do miasta, a dźwigi – ze słynnym gdańskim Żurawiem na czele – rozładowywały towary. Morze, choć trzymające miasto na dystans, od zawsze było dla Gdańska wszystkim. Dostęp do Bałtyku przynosił pieniądze, prestiż, nowe pomysły. Zyski z handlu zamieniały się w stylowe kamienice, królewskie pałace, imponujące budynki. Ta dawna historia wciąż jest tu żywa. Nadal można przemierzać średniowieczne uliczki, przechodzić pod Złotą Bramą wyznaczającą początek najbardziej znanej ulicy miasta: Długiej; pijąc kawę w Cafe Ferber, przypatrywać się zadziwiającym detalom kamienic: wykrzywionym twarzom gargulców i sylwetkom kamiennych zwierząt. I wreszcie, zahaczając o ulicę Mariacką pełną szerokich przedproży, dojść do cią-

gdańsk

A faint, humid sea breeze can be felt on the cobblestone medieval streets. The signal of a ship mooring into the nearby port can be heard in the distance. The seagulls lining the railings are squawking their time away. These are the little constant reminders that Gdańsk is a Baltic port city. However, finding your way to the actual sea is quite a feat. The capital and largest city of Pomerania Voivodeship has almost no access to the beach, having surrendered its coastline to the shipyard and port. The Motława River is the link between the central district and the Baltic. Gdańsk was a river port during the Middle Ages. Ships would sail straight from the sea into the heart of the city via the river, where the cranes, e.g. the famous Żuraw of Gdańsk, would unload their goods. Although it has kept the city at bay, the sea has always been its lifeblood. Access to the Baltic has translated into income, prestige and new ideas. The profits have gone into building stylish tenement houses, Royal palaces and impressive buildings. The heyday of Gdańsk lives on, as you can see as you stroll along the narrow medieval streets and pass under the Golden Gate, which marks the beginning of the city’s most famous street – Długa St. If you stop for a coffee in the Cafe Ferber, you can admire the enchanting details of the neighbouring tenements, with their contorted faces of gargoyles and stone animals. Finally, you can make your way, via Mariacka St., with its tall stoops, to the Długie Pobrzeże promenade along the banks of the 

journey of A lifetime

Apartments with gardens in the very heart of Gdansk

950 meters from The Long

Surrounded by the river.

136 high standard apart-

Market - one of the most

Green areas constitute 60%

ments, with areas ranging

notable tourist attraction

of the settlement

from 33 to 81 sq. m.

G DA Ĺ&#x192; S K

F R O N T- PA R K . P L

Brovarnia Gdańsk kusi smakiem warzonych na miejscu piw. Do ich produkcji używa się wody, sodu z jęczmienia i pszenicy, chmielu oraz drożdży. brovarnia gdańsk offers excellent house beers. the ingredients used in their production are water, barley and wheat malt, hops and yeast.

Brovarnia Gdańsk warzy trzy gatunki gdańskiego piwa: Złoto Brovarni (jasne), Starogdańskie (ciemne) i Pszeniczne. ❚ Brovarnia Gdańsk brews three varieties of Gdańsk beer: Złoto Brovarni (lager), Starogdańskie (dark) and Pszeniczne (wheat).

gnącego się wzdłuż Motławy Długiego Pobrzeża. A tu w jednej z dziesiątek restauracji – chociażby znad stolika Gdańskiego Bowke, w którym kucharz kusi łososiem sous-vide podanym z risotto z nasion słonecznika i sosem hibiskusowym na nalewce bursztynowej – patrzeć na spokojny ruch rzeki opływającej dwie wyspy: Spichrzów i Ołowiankę. Na kawę z aktorem Jeszcze do niedawna obie straszyły ruinami starych budynków, krzakami i pozostałościami po urządzanych w ich cieniu libacjach. Próby uporządkowania

gdańsk

terenu kończyły się spektakularnymi klęskami: bankructwami inwestorów, protestami mieszkańców, wykluczającymi się planami zagospodarowania. Los się odmienił, gdy w dawnej elektrociepłowni na Ołowiance ulokowano Filharmonię Bałtycką. Wyspa ożyła, a otoczenie zaczęło pięknieć. Na razie ruiny na Wyspie Spichrzów oświetlono nastrojowym światłem, a wzdłuż wody puszczono drewnianą promenadę. Mroczne jeszcze do niedawna kąty rozbłysły światłami apartamentów, a Brovarnia Gdańsk otworzyła bramy, kusząc smakiem warzonych na miejscu piw. Równocześnie jednak Ołowianka zachowała własny charakter. Wystarczy odejść kawałek, by znaleźć nieco zieleni i śladów codziennego życia. Prowizorycznych ławeczek, ścieżek wydeptanych przez mieszkańców spacerujących z psami, małych stolików, przy których trwa gra w warcaby. Trudno o lepszy dowód na to, że Gdańsk nie stał się historycznym skansenem. Miasto podąża własnym rytmem. W tej codzienności swoje miejsce znalazł Teatr Wybrzeże, który w tym sezonie obchodzi 70-lecie istnienia. Od pół wieku bryła budynku jest głównym punktem Targu Węglowego. Modernistyczna siedziba przycup-

journey of A lifetime

Motława. This part of town abounds in restaurants, one prominent eatery being the Gdański Bowke, whose head chef is sure to delight you with his sousvide salmon served on a sunflower seed risotto and amber cordial-based hibiscus sauce. All this while enjoying a view of the river leisurely circumventing Granary Island and Ołowianka Island. Coffee with the actors Until recently, the two islands scared visitors away with their ruins of old buildings, overgrown bushes and rubbish. Past attempts to clean up and restore this part of town ended in some spectacular flops – investors went bankrupt, locals protested, zoning plans prevented development, etc. The area’s fate turned when the Baltic Philharmonic was built in the former power plant on Ołowianka Island. The Island rose from the ashes and began to flourish. For the time being, the ruins on Granary Island have been illuminated with sympathetic lighting, and a wooden promenade has been built around the island. The once derelict island is now alive and kicking with modern apartment buildings, and the Brovarnia Gdańsk brewery, which offers local beer. Ołowianka Island has retained its original character. You only

have to take a few steps from the housing developments to find yourself amongst greenery, and see signs of everyday life. There is no end of makeshift benches, paths beaten by residents walking their dogs, and small tables where people gather to play draughts. You would be hard pressed to find better evidence that Gdańsk is no open-air museum. The Teatr Wybrzeże celebrates its 70th anniversary this year. For the past fifty years the shell of the building has been the main venue of the Coal Fair. The modernist structure was erected on a site where plays had been staged for centuries. Performances here at-

Prawdopodobnie najstarsza z bram wodnych Gdańska – Brama Zielona mieści oddział Muzeum Narodowego i Gdańską Galerię Fotografii. ❚ The Green Gate is probably the oldest of Gdańsk's water gates and it houses a division of the National Museum and the Gdańsk Gallery of Photography.

 REKLAMA

WAKACJE 2017 wszystkie drogi prowadzą do zachwytu

NAJBLIŻSZE BIURO PODRÓŻY:

R.pl/biura CALL CENTER

801 310 801 Z KOMÓRKI 42 680 38 51

Największa oferta wycieczek objazdowych

journey of A lifetime

gdańsk

tracted crowds during the 16th century, and a wooden Elizabethan theatre was erected nearby in 1600. The theatre café, where you can come across actors resting between rehearsals, is equally popular among the locals as the theatre itself. The Philharmonic, Teatr Wybrzeże and the Shakespearean Theatre are the prime cultural landmarks of Gdańsk. The route that connects them passes through the Main City and the Old Town, and on towards the former shipyard to eventually reach the Zaspa housing estate.

nęła w miejscu, w którym od zawsze wystawiano sztuki: już w XVI w. tutejsze spektakle przyciągały tłumy, a w 1600 r. w pobliżu powstał drewniany teatr elżbietański. Dziś Teatr Wybrzeże odwiedza blisko 100 tys. widzów rocznie. Równie silną moc przyciągania ma teatralna kawiarnia, w której można się natknąć na odpoczywających aktorów. Te kulturalne punkty – filharmonia, Teatr Wybrzeże, nowy Teatr Szekspirowski – wyznaczają dziś nową mapę Gdańska. Nakreślona pomiędzy nimi linia biegnie przez Główne Miasto, Starówkę i mknie ku dawnym terenom stoczniowym, by trafić w końcu do osiedla Zaspa. Historia na murach A tu trzeba zadrzeć głowę, by zetknąć się z zawadiackim spojrzeniem kobiety o rysach Tamary Łempickiej. Zamiast po pędzel kobieta sięga jednak ku goglom opartym o czapkę pilotkę. Powyżej przelatuje PZL 37 Łoś, polski bombowiec sprzed niemal wieku. Ta twarz ma dobre 5 m wielkości i spogląda ze ściany postsocjalistycznego bloku. Jest jednym z 54 wielkoformatowych murali, które rozświetlają szare otoczenie betonowych budynków w tej części miasta. Osiedle Zaspa zaczęło powstawać na początku lat 70. ubiegłego wieku. Szerokie przestrzenie zalano morzem betonu, a mieszkania, w sposób typowy dla rozwiązań stosowanych w minionym systemie, ulokowano jedne na drugim, wznosząc budynki mające i po

Teatr Szekspirowski to obok Teatru Wybrzeże kulturalna wizytówka miasta. Na zdj. poniżej mural na Zaspie; powstał podczas 7. edycji Monumental Art pod hasłem „Każdy dzień jest ważny”. ❚ The Gdańsk Shakespeare Theatre is, together with the Teatr Wybrzeże, the prime cultural landmark of the city. Bottom right: One of the murals in the Zaspa housing district painted as part of the 7th Monumental Art festival whose motto was "Every day matters".

History on the walls Just look up and you will find yourself eye to cheeky eye with a woman who looks as if she has stepped out of a Tamara Lempicka painting. However, instead of reaching out for a paintbrush, the woman on the mural is reaching out for a pair of goggles. An old Polish bomber is flying overhead. The woman’s face is about five metres tall and surveys the area from the wall of a socialist-era block of flats. This is just one of 54 largescale murals which lighten up this neighbourhood of concrete residential blocks. Construction of the Zaspa housing district began in the early 1970s. The then vast open space was inundated with a sea of concrete and the flats, as was the trend at the time, were stacked on top of one another. This led to the erection of blocks of up to ten floors. This ambitious architectonic plan collapsed under its own weight – instead of a modern place to live, the result was a human anthill. However, this was where the city’s most recent history unfolded. It was here that Pope John Paul II met with the people during one of his pilgrimages. This was where Lech Wałęsa held meetings with his collaborators. This history is now depicted on the walls. 

promocja

Rajska wyspa PaRaDise islaND Będąc w Gdańsku, niezależnie od tego, czy w ramach urlopu czy w interesach, trzeba spędzić choć trochę czasu na Wyspie Sobieszewskiej. When visiting Gdańsk, whether for business or pleasure, make some time to discover Sobieszewo Island. Tekst/By: Dorota Bielska Zdjęcia/Photo: Maciej Nicgorski, Piotr Rodzoch

Tysiącletni Gdańsk, miasto bogatych tradycji morskich, to raj dla turystów. Otoczone kilometrami piaszczystych plaż i pierścieniem lesistych wzgórz, przecięte wodami Wisły, kryje w sobie rzadkie perły architektury. To tętniące życiem miasto, pozwala na bezpośredni kontakt z dziką naturą rezerwatów przyrody. Jednym z nich jest Wyspa Sobieszewska, położona u ujścia Wisły i otoczona z jednej strony dwoma jej ramionami, a z drugiej wodami Zatoki Gdańskiej. Choć znajduje się w granicach miasta, jest obszarem chronionego krajobrazu oddzielonego od wpływów cywilizacji. Urlop tu spędzony to dobrodziejstwo dla organizmu ze względu na łagodny mikroklimat i bogate w jod powietrze. Porastające wyspę sosnowe lasy chronią przed wiatrami i wydzielają żywiczne substancje bakteriobójcze. Wyspa Sobieszewska ma powierzchnię 35 km2 i pokrywa ją 1000 ha lasu. Najdłuższa, mierząca 11 km plaża zachęca do aktywnego wypoczynku i podglądania życia dzikiej przyrody w dziewiczym terenie. Największym bogactwem wyspy jest ponad 300 gatunków ptaków. Właśnie dlatego utworzono tu dwa rezerwaty przyrody: Ptasi Raj i Mewią Łachę. Ptasi Raj zajmuje powierzchnię niemal 200 ha i obejmuje dwa jeziora otoczone pasem trzcin, sosnowy las i wydmy. Jest punktem odpoczynku dla wielu ptaków podczas ich migracyjnych przelotów. Mewia Łacha to rozlegle piaszczyste obszary, na których przebywają wielotysięczne stada głównie mew i rybitw. Polubiły ją bobry, ale można tu także spotkać wylegujące się bałtyckie foki. Na Wyspie Sobieszewskiej ma swoją siedzibę Zakład Ornitologii PAN, w którym ornitolodzy chętnie dzielą się wiedzą na temat ptaków. Z kolei w Galerii Bursztynowe Centrum znajduje się miniwarsztat bursztyniarski, gdzie można poznać historię bursztynu nad Bałtykiem i samemu spróbować jego obróbki. Wyspę Sobieszewską można zwiedzić pieszo, 6-kilometrową ścieżką przyrodniczo-dydaktyczną. Jest tu również 24-kilometrowa trasa rowerowa, która prowadzi po najciekawszych zakątkach. Orientację w terenie ułatwiają tablice informacyjne umieszczone na szlaku. W roku 2023 odbędzie się Światowe Jamboree Skautowe, a Gdańsk kandyduje do miana organizatora tej imprezy. Wyspa Sobieszewska jest idealnym miejscem na przyjęcie kilkudziesięciu tysięcy uczestników z całego świata. Trzymajcie kciuki – ogłoszenie wyników już w sierpniu.

Gdańsk boasts a thousand years of history. The city is rich in maritime traditions and is popular with tourists. It is surrounded by many kilometres of sandy beaches and a ring of hills overgrown with lush forests, it is sliced up the distributaries of the Vistula, and has some veritable architectural gems. Despite being a busy city, Gdańsk can offer residents and visitors plenty of nature reserves. One such pristine sanctuary is Sobieszewo Island. The Island is situated in the Vistula Delta, between the Vistula River and the Bay of Gdańsk. Although it is officially within the city limits, it is a protected area unspoiled by civilisation. The microclimate is mild and the air rich in iodine. A holiday here will do wonders for your wellbeing. The Island’s pine forests are excellent windbreaks and excrete resin-based substances with germicidal properties. Sobiszewo Island covers 35 sq. km and is covered by 1,000 ha of forests. The longest (11 km) beach offers loads of opportunities for active leisure and for observing wild nature in its natural habitat. The greatest merit of the island are its more than 300 bird species. The birds are the reason for the Island’s two nature reserves – Ptasi Raj (Bird Paradise) and Mewia Łacha (Seagull Sandbank). The Ptasi Raj reserve spans an area of 200 ha and includes two lakes surrounded by a belt of reeds, a pine forest, and sand dunes. It is a resting place for many birds during their annual migrations. The Mewia Łacha reserve covers extensive sandy areas. These are primarily the habitat of seagulls and terns, which flock here in their thousands. This reserve is also popular with beavers, and you might even come across a Baltic seal sunning herself. The Ornithology Department of the Polish Academy of Sciences has its head office on Sobieszewo Island. The scientists are only too happy to share their knowledge about the local bird species. The Amber Centre Gallery houses a small amber workshop where you can discover the history of amber in the Baltic and try your hand at amber processing. Sobieszewo Island is best discovered by walking its 6-km nature route. There is also a 24-km cycling route that cuts through some of the Island’s more interesting places. There are many information signs along the way, so you won’t get lost. The World Scout Jamboree will be held in 2023, and Gdańsk is competing to hold the event. Sobieszewo Island is the perfect place to accommodate tens of thousands of participants from all over the world. Keep your fingers crossed – the results will be announced in August.

journey of A lifetime

dziesięć pięter. Ambitny architektoniczny plan zapadł się jednak szybko pod własnym ciężarem: zamiast nowoczesnego miejsca do życia powstało ludzkie mrowisko. To jednak właśnie tutaj najnowsza historia miasta tkała swoją opowieść. Jan Paweł II spotkał się z tysiącami wiernych, Lech Wałęsa w swoim mieszkaniu naradzał się ze współpracownikami, a po ulicach maszerowały polityczne manifestacje. Dziś obraz tych i innych zdarzeń zastygł na ścianach betonowych bloków. Prawdziwy puls miasta bije dziś jednak na terenach dawnej stoczni. Przestrzeń, zamkniętą od jednej strony rdzawym budynkiem Centrum Solidarności, zaanektowali artyści, właściciele kawiarni, klubów i galerii. Jeszcze do niedawna królowali tu oszczędzający słowa robotnicy, których skupione twarze rozświetlały spawalnicze iskry. Czasy świetności Stocznia Gdańska ma już jednak za sobą. Przyciśnięta kurczącą się ilością zleceń została okrojona, a wzniesione z cegły stoczniowe hale powitały nowych lokatorów. Ten teren jest dziś źródłem nieustannie pączkujących inicjatyw, z których niektóre – jak Instytut Sztuki Wyspa – wpisują się w krajobraz miasta, a inne znikają, pozostawiając lepsze lub gorsze wspomnienia. Urze-

kająca jest naturalność tego miejsca. Kryje ono w sobie zarówno ogromne ambicje, jak i sporo improwizacji. Nowe Miasto dopiero się rodzi, dając okazję obserwowania, jak pomiędzy starymi halami, przemysłowymi urządzeniami i porzuconymi gdzieś na chodniku śrubami ścierają się nowe pomysły na Gdańsk, na sztukę, na codzienne życie. ■

But the heart of Gdańsk beats loudest and strongest in the area once occupied by the shipyard. The area, which now has the copper-coloured building of the Solidarity Centre on one side of it, has been taken over by artists, cafés, shops, clubs and art galleries. This part of town is a buzzing hub that is constantly coming up with new initiatives, such as the Wyspa Institute of Art. What lures people to this place is its natural charm. It seems to be infused with high hopes and a willingness to wing it. The Nowe Miasto offers Gdańsk an opportunity to witness its growth among the old production halls, derelict industrial equipment, and discarded screws found here and there on the pavement. This is where various ideas about how to transform Gdańsk, art and everyday life are thrashed out. ■

Niegdyś ul. Mariacką zamieszkiwali zamożni kupcy i złotnicy – dziś charakter ulicy nadają sklepiki z bursztynem, złotem i biżuterią. ❚ Mariacka Street was once inhabited by affluent merchants and goldsmiths. Today, the street is lined with shops selling amber, gold and jewellery.

gdańsk

rekomendacje ❚ recommendations Będąc w Gdańsku, trzeba odwiedzić Wyspę Sobieszewską. Warto też wybrać się na Westerplatte, gdzie w 1939 r. działała Wojskowa Składnica Tranzytowa. Jej obrona stała się symbolicznym początkiem II wojny światowej. When in Gdańsk, be sure to visit Sobieszewska Island and the Westerplatte where the Military Transit Depot was based in 1939. The Battle of Westerplatte marked the symbolic onset of World War II. gdzie nocować Where to sleep ■ Puro Gdańsk Stare Miasto

Położony w centrum miasta, 150 m od Zielonej Bramy i 300 m od Długiego Targu. Pyszne śniadania, , bezpłatne WiFi i możliwość korzystania z rowerów. ❚ Centrally located, 150 m away from the Green Gate and 300 m from Długi Targ. Delicious breakfast. Bicycle rental is available at the hotel. ul. Stągiewna 26, Gdańsk

■ Hotel Admirał

Idealny na relaks po długim spacerze po mieście. Do dyspozycji gości są sauna i urządzenia do hydromasażu. Hotelowa restauracja serwuje dania kuchni polskiej i europejskiej. Bar Kapitański jest doskonałym miejscem na drinka. ❚ A great hotel to relax in after sightseeing. Guests can avail themselves of a sauna and hydromassage facilities. The hotel restaurant serves both Polish and European dishes. ul. Tobiasza 9, Gdańsk

■ Grand Cru Gdańsk

gdzie zjeść Where to eat ■ Restauracja Fellini

Sandacz w sosie kaparowym to specjalność kuchni. Miejsce idealne zarówno na kameralne spotkanie, jak i biznesowy lunch. Miła obsługa i pyszne owoce morza. ❚ Pike in caper sauce is the house specialty. The perfect restaurant for a small get-together or a business lunch. ul. Targ Rybny 6, Gdańsk

■ Restauracja Metamorfoza

Dania na bazie świeżych regionalnych produktów. Plus dobrze doprawione mięsa, bogaty wybór win oraz serów. ❚ The food is made with fresh regional produce. Delicious meat dishes, and a great wine selection of wine and cheese. ul. Szeroka 22/23 – 24/26

co zwiedzić What to see ■ Wyspa Sobieszewska | sobieszewska island

Na położonej w ujściu Wisły wyspie żyje ponad 300 gatunków ptaków, dlatego na jej terenie powstały dwa rezerwaty ornitologiczne: Ptasi Raj i Mewia Łacha. Wyspę porastają lasy sosnowe, a szeroka plaża jest nie tylko idealna, by korzystać z kąpieli słonecznych, ale także by podglądać życie dzikiej przyrody. ❚ There are 300 bird species living on the Sobieszewska island located at the estuary of the Vistula river. The island is home to two ornithological reserves – Ptasi Raj and Mewia Łacha. It is overgrown with pine forests and the wide beach is perfect for sunbathing and bird-watching.

■ Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | Basilica of the Assumption of the Blessed Virgin Mary

Zbudowana w XVI w. jest trzecią pod względem objętości świątynią na świecie z cegły. Bogaty wystrój wnętrza tworzą dzieła średniowieczne, m.in. Piękna Madonna, i nowożytne – obrazy z XVI–XVIII w. ❚ Erected in the 16th century, it is the third largest brick church in the world. It has a rich interior featuring medieval artworks such as the Beautiful Madonna and more recent ones dating back to the 16th and18th centuries.

Położony nad brzegiem Motławy. Budynek hotelu wyróżnia się połączeniem nowoczes nego wystroju z zabytkowymi elementami (w pokojach ceglane ściany). Do dyspozycji gości jest sala fitness. Idealny na wyjazd biznesowy. ❚ Located on the bank of the Motława River. The hotel building is exceptional as it is a unique mix of modern design with historic elements (brick walls in the rooms). A gym is available. The perfect hotel for a business trip. ul. Rycerska 11–12, Gdańsk

WAW–GDN pon.–nd. ❚

Mo.–Su. 7.25, 10.45 (oprócz sb. ❚ except Sat.) 13.25, 16.35, 19.40, 22.40; pon.–pt., nd.

Czas przelotu ❚ Flight duration 0:55

gdn–WAW pon.– nd. ❚

Mo.–Su. 5.35 (oprócz sb. ❚ except Sat.), 8.50, 12.05, 14.50, 18.00, 21.05 Więcej informacji na ❚ More information lot.com

business

kosmetyki

Ko s m e t y k i b e z ko m p l e k s ów beauty products to be proud of Od Kanady i USA, przez Europę Zachodnią i Rosję, po Japonię, Koreę, Chiny – drogeryjne hity made in Poland można kupić niemal na każdej szerokości geograficznej. ❚ From Canada and the USA, through Western Europe and Russia, to Japan, Korea and China – Polish cosmetics are available everywhere.

eśli uda się w Nowym Jorku, uda się wszędzie – śpiewał Frank Sinatra. Na szóstkę test zdała firma kosmetyczna z Przemyśla, która w 2008 r. uruchomiła salon na Times Square – jednym z najbardziej znanych i najdroższych miejsc na planecie. W USA Inglot ma już 31 drogerii, m.in. w Las Vegas, Los Angeles i Miami. Pachnidła i środki upiększające do USA wysyłają też m.in. Dermika, Oceanic i Farmona. W Ameryce pierwsze kroki stawia Delia. A do podboju Manhattanu szykuje się Vipera Cosmetics. Ambicje eksportowe naszych producentów wykraczają jednak daleko poza Stany. Z danych GUS wynika, że co drugi wyprodukowany w Polsce

“If I can make it there, I’ll make it anywhere”, go the lyrics of the famous Frank Sinatra song about New York. This has proved to be the case for Inglot, a cosmetics company from Przemyśl that opened a store in Times Square in 2008. Inglot now has 31 stores across the USA, including in Miami, Las Vegas and Los Angeles. Polish companies, such as Dermika, Oceanic and Farmona, export fragrances and beauty products to the United States. Another firm, Delia, is just launching its overseas operations, while Vipera Cosmetics is getting ready to take Manhattan. The export ambitions of domestic manufacturers go far beyond the US. According to the statistics, half the

©shut terstock (2)

tekst | by mirosław konkel, puls biznesu

krem, balsam czy żel trafia do któregoś ze 130 krajów. Główne rynki to Rosja, Wielka Brytania i Niemcy. Czołowymi odbiorcami kosmetyków made in Poland są również Hiszpania, Włochy, Ukraina, Turcja i Czechy. Znajdują one też uznanie w RPA, Chile, Hongkongu i Nowej Zelandii. Blanka Chmurzyńska-Brown, dyrektor generalna Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego (PZPK), za najbardziej perspektywiczny kierunek uważa Azję, co tłumaczy demografią i rosnącą zamożnością tamtejszych społeczeństw. – Skoro zdołaliśmy dotrzeć do RPA, możemy też zwiększyć eksport do Ameryki Północnej. Rozwija się tam wiele polskich firm z różnych branż – wskazuje Chmurzyńska-Brown. Dzięki zagranicznym podbojom producenci łapią wiatr w żagle. – Jeśli firma kosmetyczna chce rosnąć, zwiększać produkcję, musi wychodzić poza rynek wewnętrzny – uważa Henryk Orfinger, prezes Dr Ireny Eris. – W Polsce rynek jest dojrzały, konkurencja duża,

warunki handlowe coraz trudniejsze. Pozostaje więc albo eksport, albo stagnacja i – ostatecznie – klęska. W Polsce działa około stu dużych i średnich oraz ponad 300 małych producentów artykułów kosmetycznych. Według firmy badawczej PMR wartość rodzimego rynku produktów beauty pod koniec 2016 r. osiągnęła 23 mld zł. W ubiegłorocznym rankingu Rzeczpospolitej wśród 330 najcenniejszych brandów krajowej gospodarki znalazło się 13 marek kosmetycznych. Ziaja i Eveline pokazały, że należą do tej samej ligi, co PKO BP i Orlen. Łączna wartość najdroższych polskich znaków towarowych to 61,5 mld zł, z czego 437,5 mln zł przypada na branżę kosmetyczną.

creams, body lotions and gels produced in Poland are exported to one of 130 foreign countries. The core export markets include Russia, Germany, and the UK. Other importers include Spain, Italy, Ukraine, Turkey and Czechia. Polish cosmetics are also available in South Africa, Chile, Hong Kong and New Zealand. Blanka Chmurzyńska-Brown, the Managing Director of the Polish Cosmetics Industry Association, considers Asia the most promising market, with China, Korea and Japan being the most significant potential importers. She substantiates her opinion by citing demographic trends and the growing affluence of these societies. “If we can manage to break into South Africa, we can increase our exports to North America. Many Polish companies from various industries have established themselves there”, she adds. Successful exports make manufacturers reach for more. “If a cosmetic brand wants to grow and increase production it has to go beyond its domestic market”, says Henryk Orfinger, Dr Irena Eris CEO. “The market in Poland is mature, the competition is fierce and trading is harder than ever. The only options are either exports or stagnation, and eventually, failure”, he adds. There are roughly one hundred large- and mediumsized, and 300 small, manufacturers of beauty products in Poland. According to the market research company PMR, the domestic beauty market was worth PLN 23 bn at the end of 2016. In a 2015 Rzeczpospolita daily survey, 13 cosmetics companies were ranked among Poland’s 330 most valuable brands. Ziaja and Eveline demonstrated that they were on a par with such giants as PKO BP and Orlen. The total value of Poland’s most expensive trademarks is PLN 61.5 billion, of which the cosmetics industry accounts for PLN 437.5 million. The value of Polish cosmetics exports increased by more than 400 percent to EUR 3.1 billion in 20012011. This is unprecedented in Europe. Not a year has gone by without a marked increase in foreign sales. More record-breaking growth is expected to be announced for 2016. Both popular domestic brands, e.g. Ziaja, Bielanda and AA Oceanic, and high-end ones are recognised abroad. In 2012, the top-selling brand Dr Irena Eris became a member of the prestigious Comité Colbert, an association of luxury brands. The competitive edge of Polish beauty products lies in their price to quality ratio and in their being grounded in science. Domestic manufacturers can handle the entire production process at home – from the initial idea, through the testing stage, and on to the end product. This level of self-sufficiency was necessary during the global expansion of international concerns in the early 1990s. To stay in the game, Polish businesses decided to invest in new technologies, R&D departments and HR. The investment boom continues until today. This is best exemplified by Inglot’s decision, announced at 

W latach 2001–2011 wartość eksportu polskich kosmetyków zwiększyła się ponad pięć razy, osiągając pod koniec analizowanego okresu ponad 3,1 mld euro. To w Europie zjawisko bez precedensu. Nie było roku bez kilkuprocentowego wzrostu sprzedaży zagranicznej, a 2016 r. najprawdopodobniej przyniesie kolejny rekord. Uznaniem na świecie cieszą się zarówno nasze marki popularne – Ziaja, Bielenda czy AA Oceanic, jak i te z najwyższej półki. Topowy brand Dr Irena Eris został w 2012 r. przyjęty do prestiżowego Comité Colbert – organizacji zrzeszającej najbardziej luksusowe firmy. Polskie kosmetyki wygrywają relacją ceny do jakości i naukowym zapleczem. Nasi producenci mogą zreali-

Eksport polskich kosmetyków (w mld zł) ❚ polish cosmetics exports (in pLN billion)

10,2

10,0 8,4 6,8

5,5

5,2 3,6 2,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

2011

2012

2013

2014

2015 i poł.’16 źródło GUS

kosmetyki

the end of 2016, to build laboratories in Przemyśl. Even smaller companies are fighting for a share of the cake. Janda, a cosmetics brand created by the iconic Polish actress Krystyna Janda, is a case in point. To establish a competitive edge, Janda hired a team of experienced dermatologists and cosmetologists who had previously worked for the market giant Dermika. Yonelle is proof positive that the domestic beauty sector is dominated by the country’s strongest scientific minds. This exclusive line of cosmetics is the brainchild of Jolanta Zwolińska, a beauty sector veteran, and biologist by training, who has been dubbed “a serial businesswoman” by Forbes, and Małgorzata Chełkowska, who holds a PhD in chemistry, and who has been researching the transmission of active substances via the skin. Zwolińska recalls the 1980s, when Polish cosmetics were plain and bland, if not downright ugly, when compared with even the worst Western creams. When she launched her first company, Soraya, and later Dermika, she used nothing but the best ingredients and attractive packaging. She has not lowered her standards in her present business, Yonelle, as she has always assumed that quality is the best calling card for domestic manufacturers. Chmurzyńska-Brown is certain that without unique solutions the dream of international expansion would soon turn into a nightmare. If Ziaja, Delia, AVA and Dr Irena Eris can compete proudly, against the world’s best brands, this is only because they are well-known and appreciated for their green production standards, special ingredients, and proprietary recipes. Even the competition will tell you – strictly off the record – that Polish companies are 

business

Łączna wartość najdroższych polskich znaków towarowych to 61,5 mld zł, z czego 437,5 mln zł przypada na branżę kosmetyczną. The total value of Poland’s most expensive trademarks is PLN 61.5 billion, of which the cosmetics industry accounts for PLN 437.5 million.

zować w kraju cały proces produkcyjny – od pomysłu, przez badania i testy, po wyrób. Tę samowystarczalność wymusiła na nich ekspansja międzynarodowych koncernów na początku lat 90. – aby nie wypaść z gry, polscy przedsiębiorcy zaczęli wtedy rozwijać nowe technologie i działy badawczo-rozwojowe. Inwestycyjny boom trwa do dzisiaj, o czym świadczy choćby decyzja Inglota o budowie w Przemyślu laboratoriów. Kurs na rozwój obrali też mniejsi gracze, np. marka stworzona przez ikonę polskiego kina Krystynę Jandę. Aby zbudować przewagę konkurencyjną, aktorka zatrudniła doświadczonych dermatologów i kosmetologów z dawnego zespołu branżowego potentata Dermiki. A popularność marki Yonelle to kolejny dowód na to, że rodzinny sektor beauty zdominowały najtęższe umysły ścisłe. Tę ekskluzywną linię kosmetyków stworzył kobiecy duet – Jolanta Zwolińska, weteranka branży beauty, z wykształcenia biolog, nazwana przez magazyn Forbes seryjną bizneswoman, i Małgorzata Chełkowska, doktor nauk chemicznych, od lat zajmują ca się przenikaniem substancji aktywnych przez skórę. Zwolińska dobrze pamięta lata 80., gdy polskie kosmetyki przy najgorszym kremie z Zachodu wyglądały nijako. Gdy więc uruchomiła swoją pierwszą firmę Sorayę,

kosmetyki a później Dermikę, używała tylko najlepszych składników i estetycznych opakowań. Nie obniża lotów również jako kreatorka marki Yonelle, wychodząc z założenia, że najmocniejszą kartą przetargową producentów z Polski jest jakość. Blanka Chmurzyńska-Brown nie ma wątpliwości, że bez nietuzinkowych rozwiązań sen o eksportowej potędze szybko zamieniłby się dla naszej branży w koszmar. Jeśli Ziaja, Delia, AVA i Dr Irena Eris bez kompleksów konkurują z najlepszymi markami świata, to tylko dlatego, że słyną z ekologicznych standardów produkcji, unikatowych komponentów i oryginalnych receptur. Nawet konkurencja po cichu przyznaje, że liderami innowacji są dziś firmy z Polski. Sukces tkwi też w elastyczności. Wykazuje się nim największy polski eksporter w branży, spółka Eveline Cosmetics, która za granicę sprzedaje 80 proc. swoich produktów. Chociaż co roku dostarcza 70 mln kosmetyków do ponad 90 krajów, swój asortyment firma umie dopasować do preferencji klientek – np. do Rosji wysyła ok. 60 rodzajów kremów na bazie ziół, bo tamtejsze kobiety właśnie takie specyfiki uwielbiają. Innymi motorami ekspansji są umieszczenie branży wśród 15 najważniejszych gałęzi polskiego przemysłu i unijne dofinansowanie promocji za granicą. Zachodnie przedsiębiorstwa 80 proc. funduszy wydają na reklamę, polskie o wiele mniej. Dlatego tak ważne jest np. wsparcie UE, dzięki któremu przedstawiciele krajowego sektora mogą często uczestniczyć w szkoleniach i imprezach targowo-wystawienniczych, m.in. Cosmoprof w Bolonii i Hongkongu, Beautyworld Middle East w Dubaju czy Intercharm w Moskwie. A podczas nich nasze marki nierzadko wyróżniają się na tle konkurencji. ■

a force to be reckoned when it comes to innovation. The key to success is flexibility. The largest exporter in the industry, Eveline Cosmetics, which sells over 80 per cent of its products abroad, is extremely flexible. Although it supplies 70 m beauty products to over 90 countries every year, it is willing to tailor its products to the preferences of foreign customers. For example, it exports roughly 60 different herbal cream types to Russia because Russian women love herbal products. Another driver that can spur international expansion is that the beauty sector has been named one of the 15 most significant industries in Poland, and as such, EU subsidies for promotion abroad are available. Western companies spend 80 per cent of their funds on advertising and Polish companies spend a lot less. That is why EU funds are crucial – they help Polish businesses take part in training programs and industry fairs and exhibitions, e.g. the Cosmoprof, Beautyworld Middle East and Intercharm in Moscow. Polish brands often stand out among the competition at such events. ■

©shut terstock

business

APARTAMENTY PARK LANE – KRÓLEWSKI ADRES NA MAPIE WARSZAWY Park Lane to kameralna inwestycja, zaledwie 12 komfortowych apartamentów o powierzchni od 170 do 330 m2, w pełni wykończonych i wyposażonych w najwyższym standardzie. Ten wolnostojący, 8-kondygnacyjny budynek oferuje nowoczesne rozwiązania architektoniczne i techniczne, które spełnią oczekiwania nawet najbardziej wymagających klientów.

APARTAMENTY PRZY ŁAZIENKACH KRÓLEWSKICH Rezydencja Park Lane jest atrakcyjnie usytuowana w bezpośrednim sąsiedztwie najpiękniejszego i największego parku w Warszawie, jakim jest zespół parkowo-pałacowy Łazienki Królewskie. Prestiż tego miejsca, a także styl życia jaki oferuje, wyróżniają go spośród wszystkich innych inwestycji w stolicy. To dziś najlepszy adres w Warszawie. Na parterze budynku przy ulicy Podchorążych 83 znajduje się lobby z recepcją czynną 24 godziny na dobę, strefa relaksu dostępna tylko dla mieszkańców, a także salon Beauty&Spa renomowanej firmy kosmetycznej. Na wyższych kondygnacjach mieszczą się wysmakowane apartamenty – po dwa na każdym piętrze.

NAJWYŻSZY STANDARD Wszystkie apartamenty zostały wykończone w najwyższym standardzie i można się do nich wprowadzić w dniu podpisania umowy zakupu. Sprzęt firmy Miele w kuchni, wyposażenie Duravit, Dornbracht i Kaldewei w łazienkach, garderoby z szafami, pralnia z pralką i suszarką, klimatyzacja czy inteligentny system zarządzania apartamentem (HMS), to tylko część tego, co otrzymują klienci decydujący się na zamieszkanie w tak wyjątkowej inwestycji. Wszystkie apartamenty posiadają tarasy i balkony, z których roztacza się widok na Ogród Modernistyczny w Parku Łazienkowskim. Na poziomie minus jeden znajdują się miejsca parkingowe dla mieszkańców rezydencji. Twórcą projektu budynku jest pracownia Szaroszyk & Rycerski, a autorem i inwestorem – Tacit Investment, słynący ze swojej flagowej inwestycji, jaką jest apartamentowiec w centrum Warszawy – Cosmopolitan Twarda 4.

THE ART OF SLOW LIVING Spokój, intymność, komfort – Rezydencja Park Lane to dom stworzony dla osób niezależnych, spełnionych, ceniących sobie najwyższą jakość, poszukujących prestiżowej, intymnej przystani. Blisko centrum Warszawy, a jednocześnie z dala od zgiełku miasta. Hasło: The Art of Slow Living – idealnie pasuje do tego miejsca i oddaje jego charakter. Apartamentowiec jest usytuowany w zielonej enklawie – oazie w sercu stolicy. Wierzymy, że codzienny kontakt z naturą pozwoli na wprowadzenie równowagi i spokoju w szybkie, miejskie życie. Bliskość Łazienek Królewskich zapewnia kontakt ze zbiorami malarstwa, rzeźby oraz grafik polskich i europejskich artystów. Ta niezwykła synergia natury, sztuki i miejsca – zapewnia mieszkańcom Park Lane spokój, energię i inspirację do dalszych działań. Elitarna Rezydencja Park Lane to miejsce, które harmonizuje z osobowością ludzi sukcesu, a jednocześnie inspiruje do dalszego rozwoju. Elegancki wystrój, wysmakowany styl, nowoczesny design, wysoka jakość i szlachetność materiałów – zapewniają tej inwestycji trwałość z gwarancją zwrotu.

Podchorążych 83, Warszawa

T.+48 535 10 10 10

sprzedaz@tacit.com.pl

www.apartamentyparklane.pl

i n t e rv i e w

judi dench

dz i e wc z y n a z tat u a ż e m the girl with the tattoo o magii teatru, zakładach z przyjaciółmi, dojrzałości, roli u boku agenta 007 i najnowszym filmie Tulipanowa gorączka rozmawiamy z Judi dench. Film w polskich kinach od 10 marca. ❚ we talked to judi dench about theatre, bets with her friends, maturity, the part she played alongside agent 007 and her most recent film tulip fever coming to cinemas in march.

Zagrała pani w Tulipanowej gorączce. Lubi pani w ogóle te kwiaty? Och, jak je kocham! Zawsze je lubiłam, ale z miłością na nie spoglądam dopiero od niedawna, kiedy zagrałam w tym filmie. To romans z XVII-wieczną Holandią w tle oparty na powieści Deborah Moggach. Gram matkę przełożoną sierocińca, w którym wychowywała się główna bohaterka. Dla mojej podopiecznej i jej ukochanego tulipanowy biznes jest jedyną szansą na to, by ich miłość przetrwała. Film odsłania kulisy mało znanego fenomenu tego gatunku kwiatów. W XVII w. ten kwiat oznaczał szczyt luksusu, na który mogli sobie pozwalać tylko najbogatsi obywatele Amsterdamu. Do dziś tę fascynację widać w grafikach i malarstwie niderlandzkim. U źródeł tego uwielbienia leżała tajemnica zmiany wyglądu roślin, których cebul-

Your latest film is Tulip Fever. Do you like tulips? I love them! I’ve always liked tulips but I only started to grow really fond of them when I was shooting this film. The film is a love story set in the Netherlands in the 17th century is based on the novel by Deborah Moggach. I play the Mother Superior of the orphanage in which the main female protagonist was raised. The tulip business is the only chance the love between my ward and her beau has to last. The film gives an inside view into this fascinating yet little known species. Yes, it does. In the 17th century, the tulip symbolised the height of luxury. Only the very richest residents of Amsterdam could afford them. This fascination is clearly visible in Dutch paintings and sketches. The source of this immense fascination was the continuously changing appearance of this mysterious plant whose bulbs were imported from exotic colonies. At the time, nobody could explain how it was that bulbs that produced red or yellow flowers could also grow into specimens with spotted petals. A florist who was invited to the set amused us with stories about how people tried to make the flowers grow into more magical colours and shapes by sprinkling pigments on the ground. When we talked in Venice about Philomena, I was surprised to hear you still get stage fright. I do. The older I get, the more stressed I get. It must be a matter of being more self-aware, and experience has nothing to do with this. Each role is just like the first but when I played Queen Elizabeth or Shakespearean women on the stage, I was more relaxed. In Philomena, I played a real person. This involves responsibility. Let’s talk about your best known part, M, whom 

©armando gallo/zumapress/forum

tekst | by mariola wiktor

ki sprowadzano z egzotycznych kolonii. Nie potrafiono sobie wytłumaczyć, dlaczego z cebulek dających kwiaty czerwone lub żółte rodziły się okazy o płatkach nakrapianych lub plamistych. Zaproszony na plan florysta rozbawił nas opowieściami o tym, jak starano się uzyskiwać magiczne kolory i kształty, np. rozsypywano na glebie pigmenty. Kiedy rozmawiałyśmy w Wenecji przy okazji pani wcześniejszego filmu Tajemnica Filomeny, zaskoczyła mnie pani, mówiąc, że zawsze ma tremę. Im jestem starsza, tym bardziej się stresuję. To pewnie kwestia większej świadomości siebie, a doświadczenie nie ma nic do tego. Każdą nową rolę traktuję, jakby była pierwszą. Jednak kiedy grałam królową Elżbietę albo w ogóle wcześniej w teatrze kobiety szekspirowskie, byłam bardziej wyluzowana. W przypadku filmu Tajemnica Filomeny musiałam się zmierzyć z żyjącą postacią. To większa odpowiedzialność. Porozmawiajmy o pani najsłynniejszej roli. Bondowska M sprawiała wrażenie kobiety zimnej, sil-

Venice International Film Festival, 2013

judi dench you’ve played in Bond films, comes across as a cold, reserved, highly professional woman, whereas the parts you’ve played in films such as Jane Eyre or Notes on a Scandal are emotionally unbalanced, and sometimes naïve, disarming and vulnerable. But M is a geyser of bottled-up emotions! She puts on a front and plays a game of deception, but deep down, she is a fragile woman. She cannot open up, break down, or cry in front of Bond. She is an agent and a chief. However, she’s the only woman in the whole 007 series who can tell Bond to his face that he’s a male chauvinist and an egomaniac. It was after I’d played M that I started handing out autographs to the friends of Sam, my 15-year-old grandson. This was very pleasant. Do you ever regret starting your cinematic career at an age at 51 with a part in A Room with a View? I have no regrets about the way my career has evolved, because I’ve always loved the stage. I’ve played my best parts in the theatre, and besides, the Cinema lacks one thing that is crucial to me – contact with

©credits

i n t e rv i e w

nej, powściągliwej, podczas gdy bohaterki innych pani filmów, jak Jane Eyre, Notatki ze skandalu, są emocjonalnie rozedrgane, czasem naiwne… Ależ M to wulkan emocji, tylko schowany! Maska, gra pozorów ukrywa kruchą kobietę. Przy Bondzie nie może się otworzyć, rozkleić – jest agentką i szefem. Ale to jedyna kobieta w serii o agencie 007, która potrafiła wygarnąć Bondowi jego szowinizm, egoizm. Po filmie zaczęłam podpisywać autografy kolegom mojego 15-letniego wnuka Sama. Jego przyjaciele uznali, że jestem „cool”. To naprawdę miłe w moim wieku. No właśnie. Czy nie żałuje pani, że karierę filmową rozpoczęła w wieku 51 lat Pokojem z widokiem? Nie żałuję, bo przez lata pracowałam w miejscu, które kocham, czyli w teatrze. W nim zagrałam najwspanialsze role. Nic nie zastąpi kontaktu z żywym widzem. W teatrze każdy spektakl jest inny, bo każdego wieczoru przychodzi inna publiczność. My aktorzy już po kilku minutach rozpoznajemy, z jakim widzem mamy do czynienia, i inaczej gramy, zaskakując często samych siebie. Na tej spontaniczności polega magia teatru.

a real audience. Every performance is different in the theatre, because the audience is different. We actors know what kind of viewer is sitting in front of us a few minutes into the performance, and we act accordingly. This spontaneity is what the magic of the theatre is all about. Most likely, I would not have had to wait so long for my big screen debut if it had not been for the first audition I went to as a young actress at the Old Vic Theatre. The producer said that the camera didn’t feel my face at all, that I couldn’t make contact with it. Being ambitious that I was, I never went to another audition. Despite your age you are still very active work-wise. Where does this come from? I feel privileged. There are very few 60+ actresses whose phone never stops ringing – Helen Mirren, Maggie Smith, Meryl Streep. I sometimes joke that that’s because having started my cinematic career so late, I can’t end it so early. Although I’m 83 years old, I still have the energy and the drive to act. Perhaps this stems from the conviction that if I took a break, it would be hard for me to go back to work.

©vit torio zunino colot to/get tyimages

to w teatrze zagrałam najwspanialsze role. Nic nie zastąpi kontaktu z żywym widzem. W teatrze każdy spektakl jest inny, bo każdego wieczoru przychodzi inna publiczność. I have played my best parts in the theatre. there is nothing better than contact with a real audience. Every performance is different in the theatre, because the audience is different.

Z pewnością nie czekałabym tak długo na debiut filmowy, gdyby nie mój pierwszy casting. Byłam wtedy młodą aktorką Old Vic Theatre. Producent powiedział, że kamera kompletnie nie czuje mojej twarzy. A że byłam ambitna – nigdy więcej nie poszłam na żaden casting. A dziś mimo wieku jest pani zawodowo aktywna. Skąd w pani tyle siły? Mam poczucie uprzywilejowania. Dojrzałych aktorek 60 plus, których telefon nie milczy, jest zaledwie kilka: Helen Mirren, Maggie Smith, Meryl Streep. Czasem żartuję, że skoro późno rozpoczęłam przygodę z kinem, nie mogę jej tak po prostu „wcześnie” zakończyć. Wciąż czuję energię i potrzebę działania. Może to wynika z poczucia, że gdybym zrobiła sobie przerwę, to potem już nie byłabym w stanie znów podnieść się do pracy. Od momentu, kiedy mój mąż umarł na raka płuc w 2001 r., pracuję więcej. Dzięki temu nie rozpamiętuję samotności i opuszczenia, odsuwam myśli o śmierci, której się boję, mniej dotkliwie odczuwam starzenie się. A mam problemy ze wzrokiem, pamięcią, chodzeniem, ale nie zamierzam iść na emeryturę… Musi panią irytować to, że młodzi ludzie często traktują osoby starsze jak kłopotliwe przedmioty.

I’ve been working even more since I lost my husband to lung cancer in 2001. Being busy keeps my mind off my loneliness and my fear of dying, so that I don’t feel the burden of old age so severely. I do have problems with my eyesight, with my memory, with walking, but I do not intend to retire any time soon... It must be irritating for you when young people treat elderly people as redundant items. It does. I don’t know what gives them the right to do so. It’s easy to forget that as long as people live, they all have the same needs and desires. In Notes on a Scandal, I play a lonely, mature woman, who is a teacher and who discovers just how sexually repressed she is, following a scandal at her school. In Marigold Hotel, I play a widow, who does not expect much to happen in her life, but who meets a man with whom she does not share desire, but friendship and mental closeness. I heard you receive love letters from your fans. (laughs) I do. And let me assure you that these letters are sometimes sent by quite young men. They’re not so much ardent declarations of love as statements of appreciation of the roles I’ve played, but it’s very uplifting. You know, I think that youth is a state of mind 

i n t e rv i e w Bardzo. Nie wiem, kto dał im takie prawo. Łatwo się zapomina, że ludzie, dopóki żyją, mają takie same potrzeby i pragnienia. W Notatkach o skandalu sportretowałam samotną dojrzałą nauczycielkę, która pod wpływem szkolnego skandalu odkrywa własną stłumioną przez laty seksualność. Z kolei w Hotel Marigold gram wdowę, która choć już na nic w życiu nie liczyła, spotyka mężczyznę, z którym nie łączy ją już namiętność, ale przyjaźń, przywiązanie, bliskość psychiczna. Podobno dostaje pani listy miłosne od fanów? (śmiech!) Tak. I zapewniam panią, że są wśród nich także młodzi mężczyźni. To nie są wprawdzie płomienne wyznania uczuć, raczej słowa uznania i sympatii dla mojej pracy i ról. To szalenie budujące. Wie pani, myślę sobie, że młodość nie jest kwestią wieku biologicznego, a stanem umysłu. Oczywiście nie ja to wymyśliłam, ale im dłużej żyję, tym bardziej utwierdzam się w tym przekonaniu. Jednak dopóki my sami, czyli ludzie dojrzali, nie uświadomimy sobie tego, to nie oczekujmy, że młodzi zaczną nas partnersko traktować w naszych pragnieniach, potrzebach i marzeniach, że uznają iż też mamy do nich prawo.

judi dench rather than a matter of biological age. Obviously, I’m not the first to have come up with this thought, but the longer I live, the more convinced I am that it’s true. However, until we, the elderly, become aware of this, we cannot expect young people to start treating us as equals as regards our desires, needs and dreams. Is it true that you treated yourself to your first tattoo on your 81st birthday? I can show it to you. It’s on my arm and has an old Latin saying that is my life motto – Carpe diem. It was a present from my daughter. I don’t have a lot of time left, and I cannot afford to waste it. For instance, I couldn’t sit by the fireplace, watching my old films. Why not? I can’t change anything in them. It is not the same as in the theatre, where I can improve the way I act. What do you do when you’re not acting? I enjoy painting, playing cards, and making bets with my friends. We make bets over different things. Sometimes, we’ll make a bet over how the audience will react to one of my stage performances or how a film will be reviewed. It’s always really exciting. I honestly never

Lubię malować, grać w karty i zakładać się z przyjaciółmi. O różne rzeczy. Często o to, jak publiczność zareaguje na mój spektakl lub film. To zawsze ekscytujące. I enjoy painting, playing cards, and making bets with my friends over different things. sometimes over how the audience will react to a performance or a film. It’s always exciting.

Ponoć na 81. urodziny zrobiła sobie pani pierwszy tatuaż? Mogę pokazać, proszę bardzo. Mam go na ramieniu – to łacińska maksyma, która jest mottem mojego życia „Carpe diem”. To prezent od mojej córki. Niewiele mi już zostało i dlatego nie mogę sobie pozwolić na to, by ten czas marnować. Nie mogłabym na przykład zasiąść przed kominkiem i oglądać moje stare filmy. Dlaczego nie? No bo nie mogę w nich już nic zmienić. To nie teatr, że w każdym momencie można coś ulepszyć. To co pani robi, kiedy nie gra w filmie lub na scenie? Lubię malować, grać w karty i zakładać się z przyjaciółmi. O różne rzeczy. Często zakładamy się o to, jak publiczność zareaguje na moje spektakle w teatrze albo jak oceniony zostanie film. To zawsze ekscytujące. Nigdy nie wiem, jaki będzie efekt końcowy. O jakości decyduje tak wiele różnych czynników, ale to właśnie czyni nasz zawód tak pociągającym. Tu nie ma miejsca na rutynę. Mam świadomość, że jestem szczęściarą. Kocham to, co robię, i mogę się za to utrzymać. Dlatego dopóki sił mi starczy, chcę być aktywna jak najdłużej. ■

know what the end result is going to be. The final outcome depends on so many different factors, which is what makes this profession so appealing. Routine is not an option. I realise how lucky I am. I love what I do and I can make a living from it. I want to be active for as long as my strength holds out. ■

judi dench (rocznik 1934) – brytyjska aktorka, reżyserka. Pierwszą znaczącą rolę filmową zagrała w wieku 51 lat w filmie Jamesa Ivory’ego Pokój z widokiem, wcześniej była związana z teatrem. Za drugoplanową rolę w Zakochanym Szekspirze (była na ekranie przez 8 min) dostała Oscara. A międzynarodowy rozgłos przyniosła jej rola M w serii filmów o Jamesie Bondzie. ❚ Born in 1934. British actress and director. She played her first prominent part on the big screen at age 52 in A Room with a View by James Ivory. She had performed on stage before that. She won an Oscar for her 8-minute performance in Shakespeare in Love. Judi Dench plays M in the Bond series.

S I LENT APARTM ENTS THE CENTRE OF WARSAW

3 minutes of walk from the Warsaw Central Railway Station

WA R S AW , Z ŁOTA 75 A

In a peaceful space between Złota and Chmielna, isolated from the urban noise

54 Comfortable apartments designed with the highest attention to detail

Z LOTA- C H M I E L N A . P L

good life

stres nie taki straszny

M ó j p r z y j ac i e l st r e s Jest jak choroba, gorączka. Chyba że przejmiesz nam nim kontrolę. Wtedy zacznie działać na twoją korzyść. ❚ It is like a disease, a fever. Unless you take control over it. Once you do, it will work in your favour. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

©credits

make friends with stress

adysta, psychopata, szaleniec – to najłagodniejsze epitety, jakimi przyjaciele i krytycy obrzucają McKameya Manora, który na przedmieściach San Diego stworzył „ekstremalny dom strachów”. Jego rezydencję odwiedzają rzesze fanów: od żołnierzy, policjantów i motocyklistów, przez fryzjerki i gospodynie domowe, po menedżerów korporacji. A na liście oczekujących jest już 27 tys. osób. Wszyscy chcą odreagować stres. A Manor z grupką wolontariuszy wychodzi naprzeciw ich potrzebie, fundując śmiałkom przemoc, duszenie i izolację. Jedną z „atrakcji” są porwania – spragnieni wrażeń goście zostają uprowadzeni ze skąpanego w kalifornijskim słońcu parkingu przez pół tuzina zamaskowanych dryblasów wyposażonych w kajdanki, sznur i hermetyczne torby, które zakłada się „zakładnikom” na głowy. Potem trafiają do lochów, w których maltretuje ich inna grupa osiłków. Scenariusz tortur zależy od fantazji aktorów. Dotychczas nikt nie sprostał męczarniom. Na portalu YouTube można obejrzeć, jak najwięksi twardziele trzęsą się i skomlą, błagając o litość. No cóż, można i tak. Tym wszystkim, którzy chcą jednak odreagować stres w bardziej cywilizowany sposób, podsuwamy kilka sprawdzonych pomysłów.

Daj ciału wycisk Przez niemal cały rok codziennie dużo spaceruje, biega i gimnastykuje się. W zimie dodatkowo jeździ na nartach i łyżwach, a latem pływa w morzu. Michał Gembal, szef marketingu w technologicznej firmie Arcus, nie musi czytać książek Wojciecha Eichelbergera, by wiedzieć, że regularne ćwiczenia działają na układ odpornościowy jak szczepionka i skutecznie zastępują antydepresanty. Nie wyobraża sobie życia bez fizycznej aktywności. Tak ładuje akumulatory, rozjaśnia umysł i odzyskuje spokój ducha. – Gdy inni zajadają stres, ja wolę go wypocić. W czasie wolnym jak najmniej siedzę przed telewizorem i laptopem, ale zakładam dres i wychodzę z domu – mówi dyrektor Gembal. – Godzinny wycisk jest rodzajem psychicznego i emocjonalnego oczyszczenia. Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki zamienia niepokój, rozdrażnienie w trudną do opisania błogość i radość. Opisywany przez menedżera stan uczeni nazywają euforią biegacza – następująca po długotrwałej aktywności fizycznej poprawa nastroju jest następstwem produkcji endorfiny określanej jako hormon szczęścia. Nic dziwnego, że wielu pracodawców w Dolinie Krzemowej instaluje przy biurkach sprzęt treningowy: rowery stacjonarne, bieżnie i trampoliny. Wybierz sofę zamiast biurka Przesypiamy jedną trzecią życia. Niektórzy próbują jak najwięcej uszczknąć z tego czasu na pracę, zabawę, kontakty towarzyskie. Gdy oczy zaczynają się kleić, się-

Sadist, psychopath, madman – these are some of the milder terms used to describe Russ McKamey who set up McKamey Manor, an “extremely haunted house”, on the outskirts of San Diego. The residence is visited by hoards of fans – from special forces soldiers, police officers and bikers to hairdressers, housewives and corporate managers. The waiting list has 27,000 names on it. Everyone wants to de-stress themselves. McKamey, together with a team of volunteers, offers them the opportunity to do so by treating his bold visitors to violence, strangulation, and isolation. One of the attractions is being abducted. If you want some serious thrills, you can be abducted from a sunny Californian parking lot by half a dozen masked thugs equipped with handcuffs, rope and a bag (to cover your head). You will then be taken to a dungeon and tortured by another band of hirelings paid to scare you out of your wits. The torture script depends on the fantasy of the actors involved. So far, date nobody has been able to endure the torment. There is a Youtube channel, where you can watch even the toughest men and women trembling and begging for mercy. Oh well, this is one way of coping with stress. However, if you prefer to let off steam in a more civilized manner, here are a few tips for a stress-free life. Wear your body out He walks a lot, runs and works out all year round. He skis and skates in winter, and swims in the sea in summer. Michał Gembal, Marketing Director at the technological company Arcus, does not have to read books by therapist Wojciech Eichelberger to know that regular physical exercise is like a vaccine for the nervous system, and can effectively replace antidepressants. Gembal cannot imagine life without physical activity. This is how he recharges his batteries, clears his mind, and regains peace. “Others might want to relieve stress by eating, but I prefer to sweat it out. I minimise the amount of time I spend in front of the television and the laptop, and I put on a track suit and get out of the house whenever I can”, says Gembal. “An hour’s workout serves as an emotional and mental cleansing session. It helps me look at problems and issues from 

Pewna dawka adrenaliny jest niezbędna, by człowiek wspiął się na wyżyny swoich możliwości. Marcin Luter najlepsze kazania głosił pod wpływem irytacji. A certain dose of adrenaline is necessary if we are going to perform at our best. Martin Luther gave his best sermons when he was irritated and anxious.

good life

stres nie taki straszny

gają po kolejną filiżankę espresso lub puszkę napoju energetyzującego. Michał Skalski, psychiatra z Poradni Zaburzeń Snu w Szpitalu Nowowiejskim w Warszawie, uważa, że to sposób na autodestrukcję. – Bez snu, nawet na środkach stymulujących, człowiek nie przeżyje. A systematyczne zarywanie nocek rujnuje organizm i system nerwowy – mówi dr Skalski. – Skutkiem zmęczenia i niewyspania może być nadmierna nerwowość, drażliwość, skłonność do wybuchów. Lekarze zalecają także krótkie drzemki w ciągu dnia, twierdząc, że dobroczynnie wpływają one na układ krążenia, a konkretnie – obniżają ciśnienie po stresujących sytuacjach. Rozwiązanie, powszechnie nazywane „power nap”, już obowiązuje w niektórych krajach, np. w Chinach, a technologiczne koncerny, takie jak Google, mają w swoich siedzibach nawet specjalne „pokoje na drzemkę”.

a distance. It’s like a magic wand, transforming anxiety and irritation into bliss and joy. Scientists call this state of mind “runner’s high”. It occurs after a prolonged period of physical activity and is the product of endorphins (“happiness hormones”). No wonder many Silicon Valley employers install gym gear, such as training bicycles, treadmills and trampolines in their offices. Pick a sofa instead of a desk We sleep away a third of our lives. Some people try to devote as much time in a day as they can to working, playing and socialising. When they get sleepy, they down another cup of espresso or can of energy drink. Michał Skalski, a psychiatrist from the Sleep Disorder Clinic at the Nowowiejski Hospital in Warsaw, argues that this a direct road to self-destruction. “Humans cannot survive without sleep, even on stimulants.

Ci, którzy nie doznali żadnej traumy w przeszłości, pozostają wyraźnie mniej zadowoleni z życia niż ci, którzy doświadczyli średniej liczby traumatycznych wydarzeń. people who have never experienced any traumas tend to be visibly less satisfied with their lives than those who have had their share of traumatic experiences.

Regular sleep deprivation wrecks your body and your nervous system”, says Dr Skalski. “The symptoms of exhaustion and sleep deprivation are excessive nervousness, irritability and a short fuse. Doctors recommend napping during the day as it apparently does wonders for your circulation. To be more precise, it can lower your blood pressure after stressful situations. Also known as a “power nap”, this is commonplace and almost mandatory in some countries, including China. Some technological giants even offer dedicated napping rooms in their offices. Play on your own pitch If you have to conduct difficult negotiations, try to make sure they are held in your office, in your home, or in a restaurant you frequent. Avoid conducting such talks at the office of your business partner or competitor. Playing on your home ground gives you a psychological advantage. It calms the nerves and reduces anxiety. Footballers are well aware of this, and prefer to play at home. Here, they can expect thousands of cheering fans to give them heart and exert pressure on the referees. A competitor might not agree to your proposed venue, though. In that case, pick a neutral place, e.g. a hotel conference room. This solution has a long history – the first Treaty of Tilsit was signed by 

good life

stres nie taki straszny

Graj na swoim boisku i znajdź przyjaciela Jeśli czekają nas stresujące negocjacje, na miejsce spotkania zaproponujmy swoje biuro, dom lub restaurację, w której jesteśmy stałymi gośćmi. Byle nie prowadzić trudnych rozmów w siedzibie partnera biznesowego lub konkurenta. Własny teren da nam psychologiczną przewagę, zmniejszy niepokój. Dobrze wiedzą to piłkarze, którzy wolą grać u siebie niż na wyjeździe. Tysiące fanów mobilizują ich do walki, dodają pewności siebie i wywierają nacisk na sędziów. Rywal może nie przyjąć naszego zaproszenia. Wtedy wybierzmy miejsce neutralne jak sala konferencyjna w hotelu. To rozwiązanie ma długą tradycję – traktat pokojowy w Tylży Napoleon i car Aleksander I podpisali na łodzi na środku Niemna, a porozumienie między Bośniakami i Chorwatami w 1995 r. zawarto w bazie sił powietrznych Wright-Patterson w stanie Ohio. „Co dwie głowy, to nie jedna”, „w towarzystwie raźniej” – w tych powiedzeniach tkwi głęboka mądrość. Człowiek jest istotą społeczną, co przejawia się m.in. w tym, że wśród serdecznych kompanów czuje się bezpieczniej i swobodniej. Obecność przyjaciół pomniejsza jego obawy i nastraja do życia optymistycznie. Psychologowie od dawna ostrzegają, że samotność, brak społecznego wsparcia, kontaktów czynią czło-

wieka bezbronnym wobec stresu, zmartwień, lęku. Badania pokazują, że dołączenie do grupy, która spotyka się choćby raz w miesiącu, przynosi taki sam wzrost zadowolenia jak podwojenie pensji. Śmiej się do rozpuku i zmień nastawienie Poczucie humoru jest najpotężniejszym mechanizmem obronnym – twierdził Freud. Żartem sytuacyjnym, zabawną anegdotą powstrzymujemy napływ przykrych emocji. Dlaczego to takie ważne? Neurolodzy wiele razy dowiedli, że podły nastrój bywa powodem kapitulacji. Co robimy, gdy dopada nas złość, niepokój, wzburzenie? Szukamy pocieszenia, rekompensaty. Sęk w tym, że to, co znajdujemy, często obraca się przeciwko nam. Badania American Psychological Association (APA) nie pozostawiają złudzeń: do najpopularniejszych strategii radzenia sobie ze stresem należą te, które pobudzają system nagrody w naszym mózgu: wysokoenergetyczny posiłek, używki, zakupy, seks, telewizja, internet, gry wideo. Czy te substancje i aktywności rzeczywiście poprawiają ludziom samopoczucie? Nader rzadko. Przykład: tylko 16 proc. ankietowanych przez APA przyznało, że „zażeranie” stresu przyniosło im ulgę. A jeśli powyższe rady nie działają? Zamiast za wszelką cenę walczyć ze stresem, spróbujmy zobaczyć w nim sojusznika, a nawet przyjaciela, który wydobędzie z nas to, co najlepsze. Spójrzmy prawdzie w oczy: zbyt dużo problemów może nas przyprzeć do ziemi. Pewna dawka adrenaliny jest jednak niezbędna, by człowiek wspiął się na wyżyny swoich możliwości. Podobno Marcin Luter najlepsze kazania głosił pod wpływem irytacji, wzburzenia. Chociaż wielu idealizuje beztroskie życie, ci, którzy mają mniej stresów, są zarazem mniej szczęśliwi albo mają słabsze zdrowie w porównaniu z tymi, których doświadczył los – pisze w książce Siła stresu Kelly McGonigal. Ci, którzy nie doznali żadnej traumy w przeszłości, pozostają wyraźnie mniej zadowoleni z życia niż ci, którzy doświadczyli średniej liczby traumatycznych wydarzeń. Trenerzy rozwoju osobistego lubią powtarzać, że to, co nas nie zabije, to wzmocni – i tej wersji należy się trzymać. ■ 

good life

stres nie taki straszny

Zamiast za wszelką cenę walczyć ze stresem, spróbujmy zobaczyć w nim sojusznika, a nawet przyjaciela, który wydobędzie z nas to, co najlepsze. Instead of fighting stress, try to treat it as a partner, an ally, or even better, a friend who is there to help and make us do our best.

Napoleon and Tsar Alexander I on a raft in the middle of the Nemen river, and the 1995 Dayton Agreement between Bosnia and Hercegovina and Croatia was reached at the Wright-Patterson Air Force Base in Ohio. “Two heads are better than one” and “the more the merrier” are very wise sayings. We are social animals. This is demonstrated by the fact that we feel safer and more relaxed in good company. The presence of friends diminishes worries and helps us take a positive outlook on life. Psychologists have been warning us for years that feeling lonely, not being socially accepted, and lacking human contact, make us prone to stress, worry, and fear. Research has shown that joining a group that meets regularly at least once a month is just as rewarding as having your salary doubled. Laugh a lot and change your attitude Humour is the strongest defence mechanism, claimed Sigmund Freud. A situational joke, a play on words, or a funny anecdote can stop the inflow of negative emotions. Why is this so crucial? Neurologists have often observed that a bad mood can cause capitulation. What do we normally do when overcome by anger, anxiety, or restlessness? We look for consolation and compensation. The problem is that what we

find might turn against us. Research conducted by the American Psychological Association (APA) leaves no room for doubt: the most popular means of coping with stress are those that stimulate the reward system in our brains, e.g. an energy boosting food, stimulants, shopping, sex, television, the Internet and video games. Do these substances and activities really lift our mood? Not likely. Example? Only 16 per cent of respondents of the APA study admitted that eating stress away actually brought relief. What if all this advice does not work? Instead of fighting stress, try to treat it as a partner, an ally, or even better, a friend who is there to help. Too many problems can easily weigh us down. A certain dose of adrenaline is necessary if we are going to perform at our best. “Although many people idealise a carefree life, those who actually have less stress are neither as happy or as healthy as those who have encountered problems in life”, says Kelly McGonigal in her book The Upside of Stress. “In fact, people who have never experienced any traumas tend to be visibly less satisfied with their lives than those who have had their share of traumatic experiences”, she adds. Personal development coaches like to repeat that what does not kill us will make us stronger. That might not be a bad note to finish on. ■

samochody autonomiczne

ÂŠcredits

people and the world

Z aw i e ź m n i e s a m ! drive me there,dear car Po co nam prawo jazdy? Jeśli spełnią się prognozy, to za kilka lub najpóźniej kilkanaście lat będziemy podróżować samochodami autonomicznymi, czyli obywającymi się bez kierowcy. W drodze do Zakopanego, Gdańska czy Szczecina będzie się można zrelaksować, popracować lub przeczytać książkę, bo resztę zrobi za nas elektroniczny mózg samochodu. ❚ Why do we need a driving licence? If present forecasts are accurate, then in a little over a decade, we will be driven around in autonomous or driverless cars. You will be able to relax, work or read a book as you travel to Zakopane, Gdańsk or Szczecin, while the vehicle’s electronic brain does the driving for us. tekst | by rafał jemielita/playboy

utostrada A1 z Hamburga nad Bałtyk ma już swoje lata. Co kilka kilometrów roboty na niezbyt równej drodze, pasy zmieniają bieg, a jeden zakaz goni następny. To może zmęczyć każdego, ale nie... samochodową elektronikę. Wyrafinowaną i aż do pół minuty eliminującą konieczność trzymania kierownicy w rękach. To właśnie potrafi Mercedes klasy E. Nie jest wprawdzie autem w pełni autonomicznym i wciąż do czegoś możemy się w nim przydać, ale Mercedes jedzie przez blisko 30 sek. bez dotykania kółka, hamowania oraz dodawania gazu. Jedzie, czyli pokonuje każdą przeszkodę na drodze, trzyma się pasa, reaguje na to, co dzieje się dookoła (w razie czego hamując, także awaryjnie), miękko przejeżdża łuki i – co chyba dziwi najbardziej – reaguje inteligentnie na znaki drogowe. Inteligentnie? Zwalnia automatycznie, gdy wykryje ograniczenie, żeby później – gdy samochód z użyciem pokładowej kamery „zobaczy” odpowiedni znak odwołujący – przyspieszyć do prędkości wcześniej ustawionej w aktywnym tempomacie. Wystarczy, żeby sprawdzić maila czy napisać esemesa. Liczy się, że samochód może względnie świadomie zastąpić człowieka, popełniając przy tym mniej błędów. Mercedes podobno robi to lepiej niż elektryczna Tesla, która jako pierwsza oferowała „autonomicznego pilota”. Także na parkingu, na który limuzynę ze Stuttgartu wysyła się za pomocą pilota. Najzabawniejsze, że limuzyna sama najpierw pyta, czy ma zaparkować przodem, czy tyłem...

samochody autonomiczne The A1 highway from Hamburg to the Baltic Sea is quite old. Roadworks are common along this bumpy road, the lanes frequently change direction, and one prohibition sign follows another. This can be tiring even for the most experienced of drivers – but not for car electronics. This is a sophisticated system that lets you let go of the steering wheel for up to half a minute. This is what a Class E Mercedes is capable of offering. It is not a fully autonomous car, but it can move for 30 seconds without anyone having to hold the steering wheel, brake, or accelerate. It drives i.e. it can avoid any obstacle it encounters, stay in its lane, and react to what is happening around it (it can brake effectively, even in emergency situations, it turns gently and – most surprising of all – reacts to road signs in a smart way. Smart? Meaning how? It can decelerate automatically when it detects a speed limit sign, so that when it “notices” the relevant sign indicating that the speed limit has been lifted, via its in-built camera, it can accelerate back up to the limit set in the automatic cruise control system. The car gives you enough time to check your email or write a text message. The thing is that a car can now relatively consciously replace a human driver and make fewer mistakes while at it. The Mercedes is allegedly better at automatic driving than the electric Tesla, which was the first car to offer “autopilot” functionality. It can park better too – in fact all you need is a remote control button – the car first asks you whether you want to park with the front or rear to the curb. 

W Mercedesie-Benzie E-Class 2017 kierowca może puścić kierownicę na pół minuty. ❚ In a Mercedes Benz E-Class 2017, the driver can let go of the steering wheel for 30 seconds.

people and the world

people and the world W 2016 r. Google poinformowało, że w jego autonomicznym Waymo konieczność przejęcia ręcznej kontroli występowała zaledwie 0,2 raza na 1000 pokonanych mil. ❚ In 2016, Google announced that in its autonomous Wymo car it was only necessary for a human to take control of the driving 0.2 times per every 1,000 miles.

Odpowiada wciąż człowiek Pierwsze próby ze „zdalną motoryzacją”, czyli samochodami bez szofera, sięgają lat 20. poprzedniego wieku. Dziś umiemy takie pojazdy budować, ale ich rozpowszechnienie zajmie jeszcze trochę czasu. Niektórzy producenci, np. Ford, zapowiadają, że będą mieli takie auta za trzy–cztery wiosny, ale to chyba szacunki zbyt optymistyczne. Prace trwają jednak na wielką skalę, a motoryzacja zautomatyzowana przeszła właśnie kolejny krok rozwojowy. Od pewnego czasu testy takich samochodów można prowadzić w USA. Producenci sprawdzają swoje rozwiązania w Kalifornii, Nevadzie oraz na Florydzie, dopuszczono to też w Michigan. W Nevadzie mają nawet krwiście czerwone tablice rejestracyjne z wyraźnym napisem „autonomous car” i symbolem nieskończoności, ale same nie jeżdżą. Wszelkie testy muszą być zgłaszane, nie da się jeździć po dowolnie wybranej trasie i w środku musi być żywy tester, a w dodatku każdy prototyp

Liability is still on the human The first trials of “remote driving”, or driverless cars date back to the 1920s, according to one encyclopaedia entry. We have the knowhow to build these vehicles, but it will be some time before they become commonplace. Some manufacturers, e.g. Ford, have announced that autonomous cars will be available in 3 to 4 years’ time, but these forecasts seem a little too optimistic. However, work is being carried out on a large scale, and most importantly, autonomous vehicles recently marked another milestone. Testing these vehicles is now permitted in the USA. Manufacturers are putting their products to the test in California, Nevada and Florida, and Michigan was recently added to the list. In Nevada, these cars have blood-red licence plates with a clearly-marked “autonomous car” sign and the infinity symbol. Every test has to be registered, it can only be conducted along certain routes, and there must be a human in the driver’s seat at all times. Every prototype sent out onto the streets costs 5 million dollars. This is the deposit paid in case of accident. The red licence plates can be found in Nevada, but you can come across autonomous prototypes elsewhere as well. They are instantly recognisable by the strange installations on the roof. These resemble electronic eyes. Take the Ford Fusion as an example of an autonomous prototype. The car is fitted with 2 LiDARS, or laser scanners, installed in the railing (these operate like radars but use lasers instead of microwaves to make measurements). The LiDARS in the Ford 

dzięki elektronice można uniknąć wielu wypadków – ponad 90 proc. z nich to przecież efekt błędu człowieka-kierowcy. electronics can substantially reduce collisions – over 90 per cent of accidents are caused by human error.

samochody autonomiczne

20 over

It’s a jungle out there. Better use headhunters.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT baNkINg & fINaNce fMcg cONSUMeR gOODS TSL HeaLTHcaRe cONSTRUcTION & ReaL eSTaTe Leading Polish executive search and recruitment consultants.

www.bigram.pl

Warsaw. Poznan. Wroclaw.

ph +48 (22) 646 94 94 REKLAMA

Bigram Kalejdoskop 205x132 ang lustro.indd 1

2017-02-07 16:55:45

Martyna Wojciechowska Ambasador Fundacji

Fundacja „Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową”

Na zdj. poniżej projekt Forda Fusion Hybrid. Dzięki zastosowanej technologii samochód rozpoznaje otoczenie. ❚ Below: A Ford Fusion Hybrid. Thanks to the use of advanced technology, the car can detect the immediate environment.

wysłany na ulice kosztuje producenta 5 mln dol. Tyle wynosi kaucja, którą wpłaca się na wszelki wypadek i gdyby doszło do wypadku. Czerwone tablice rzucają się w oczy w Nevadzie, ale autonomiczne prototypy łatwo rozpoznać także gdzie indziej. Te auta mają na dachach dziwne instalacje, które najłatwiej przyrównać do elektronicznych oczu. Weźmy np. zmodyfikowane Fordy Fusiony (w Polsce sprzedawane pod nazwą Mondeo) z floty autonomicznych prototypów. Wyposażono je w dwa lidary – laserowe skanery zamontowane w relingach (działają jak radary, ale zamiast mikrofal do pomiaru wykorzystują lasery). Lidary w Fordzie wykrywają przeszkody na dystansie porównywalnym z dwiema długościami boiska piłkarskiego. Oprócz tego są 3 kamery na dachu, kamera pod szybą oraz radary krótkiego i długiego zasięgu, które wykorzystuje się przy najgorszej pogodzie. Całością ste-

samochody autonomiczne ruje komputer generujący około terabajta danych na godzinę. Dodam, że nauczył się nawet rozpoznawać sygnały ostrzegawcze... żywych policjantów. Nad pojazdami autonomicznymi pracują i firmy amerykańskie (wspomniany Ford, ale też GM), i europejskie (od Audi, przez Mercedesa, po Fiata), a także daleko wschodnie (od Toyoty i Nissana po mniej znane kompanie, np. nuTonomy chce w roku 2019 wprowadzić w Singapurze autonomiczne taksówki). Swoje autonomiczne maszyny w San Francisco testował też Uber. Możliwości niektórych prototypów robią wrażenie. Audi nie dość, że wypuściło samochód bez kierowcy na szczyt Pikes Peak (20 km trasy z prawie 160 zakrętami, które prototyp pokonywał 27 min), to jeszcze udowodniło słuszność swoich rozwiązań na torze. Eksperymentalny samochód, który sterował sam sobą, rozpędził się do 240 km/h. Automatyzacja jazdy postępuje, ale do tego procesu nie wolno podchodzić bezkrytycznie. Kierowca wciąż jest potrzebny, by zareagować, gdy elektronika jednak zawiedzie. Przekonał się o tym Joshua Brown. Amerykańskie media nazwały go innowatorem, bo ten były żołnierz Navy Seals i zaprzysięgły youtuber swój kanał poświęcił głównie autonomicznym możliwościom elektrycznej Tesli. Amerykanin w ciągu dziewięciu miesięcy zrobił elektryczną „Tessy” aż 80 tys. km. Na początku maja ubiegłego roku elektronika samochodu (wprowadzona w błąd przez rozsłonecznione niebo) nie wykryła jednak zawracającej przed autem ciężarówki – właściciel nie miał żadnych szans na przetrwanie. Po fakcie ujawniono, że w aucie znaleziono odtwarzacz, na którym Brown miał oglądać film z przygodami Harry’ego Pottera i najpewniej nie skupiał się na drodze. Pechowiec przeszedł do historii jako pierwsza ofiara samochodu autonomicznego. Czy rozwiązania autonomiczne są bezpieczne? I tak, i nie. Z jednej strony trzeba mieć świadomość, że to dopiero początek długiej drogi rozwoju elektroniki – trzeba stworzyć i przetestować nie tylko urządzenia rozpoznające drogę, ale też stworzyć mapy dostosowane do samochodów „bez kierowcy”. Dopóki na drogach będą się poruszały zarówno auta naszej ery, jak i auta wyposażone w „sztuczne mózgi”, wypadki będą się zdarzały. Z drugiej już dziś dzięki elektronice można uniknąć wielu wypadków – ponad 90 proc. z nich to przecież efekt błędu człowieka. Wciąż pozostaje wiele pytań, np. o ubezpieczenie. Kto je ma zapłacić? Użytkownik czy może producent auta? No i co będzie, gdy właściciel auta sobie chlapnie przed drogą? Skoro nie on prowadzi i może spać, to... kto odpowie za procenty? ■

©get tyimages (2), forum

people and the world

t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, Fusion can detect obstacles over a distance of roughly twice the length of a football pitch. These measurements can be made in every direction. The cars are also fitted with three cameras on the roof, one under the windscreen and radars for bad weather conditions. The car is operated by a powerful computer that can even read the warning signs of human police officers. American (e.g. Ford and GM), European (e.g. Audi, Mercedes-Benz, and Fiat) and Asian (Toyota and Nissan, or nuTonomy, which intends to launch autonomous taxis in Singapore in 2019) motoring concerns are all working on autonomous vehicles. Uber has already tested its autonomous cars in San Francisco. The functionalities of some of the prototypes are truly impressive, e.g. Audi not only sent a driverless car up Pikes Peak (it took the it 27 minutes to cover the route, which is 20-km long and has nearly 160 bends), but validated its technological solutions in the process. The selfsteering experimental car accelerated up to 240 km/h. The automation of driving is evolving, but a cautious approach to this novelty is recommended. A human driver is still needed in case the electronics fail for whatever reason. One Joshua Brown learned this the hard way. The American mass media dubbed him “The Innovator”, as this former Navy Seals officer loved

Ta s t e

the best Polish

cuisine

technology, and was an ardent youtuber with his own channel devoted primarily to the possibilities of the autonomous electric Tesla car. In early May of last year, the car’s electronic brain (misled by a sunny sky) failed to detect a reversing truck in front of the car. Brown The oldest restaurant in Warsaw had no chance of surviving the crash. It was later established that he was apparently watching a Harry Potter film instead of the road. He has gone down in history as the first ever autonomous car victim. Are autonomous vehicles safe? The answer is yes – and no. On the one hand, we have to bear in mind that it is still early days in the development of this branch of electronics. We not only need to design and test road detection devices, but also create maps adjusted to the capabilities of driverless cars. For as long as the roads are populated by both “conventional” vehicles, and vehicles of the future equipped with artificial a n accidents i n v i t aare t i obound n f r otomhappen. On the other brains, hand, electronics can substantially reduce collisions – over 90 per cent of accidents are caused by human error. There is no end of questions and problems to be resolved. Insurance is one issue. Who is supposed to take it out? The user or the manufacturer of the vehicle? What if the user has a drink or two before getting in since he/she is not actually driving? ■

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

REKLAMA

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

an invitation from

cuisine Polish the best

The oldest restaurant in Warsaw

©credits

Ta s t e ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl

people and the world

uniwersytety świata

Ś w i at stoi otworem the world stands open Oksford, Harvard czy Cambridge, a może Copenhagen Business Academy? Według najnowszych badań młodzież coraz chętniej wybiera studia za granicą. I nic dziwnego, bo studiowanie na prestiżowych uczelniach jest coraz bardziej dostępne. ❚ Oxford, Harvard or Cambridge? Perhaps the Copenhagen Business Academy? The most recent studies reveal that young people are keen to study abroad. This is not surprising as studying at prestigious universities has become easier than ever. tekst | by tomasz kondr

The Times Higher Education website reveals that the United States and the United Kingdom dominate the top 10 of best universities. When applying to a university abroad, not necessarily one of the top schools, you have to bear in mind that there are certain prerequisites for applicants (e.g. Law in the UK). To apply to a foreign university, candidates usually need to attend an interview and submit an application to which they must enclose a copy of the secondary school leaving certificate in English certified by a sworn translator, the A-level certificate, also in English, a language proficiency certificate (CPE, IELTS, or for the US, TOEFL), and a copy of their passport. The decision as to which university to attend should not be left to the last minute.

©credits

edług portalu The Times Higher Education w pierwszej dziesiątce najlepszych szkół wyższych królują prawie wyłącznie Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Wybierając studia za granicą – niekoniecznie na którejś z najbardziej prestiżowych uczelni – warto pamiętać, że w wielu miejscach trzeba zaliczyć specjalne testy (prawo w W. Brytanii). Poza tym na niektórych kierunkach konieczne są rozmowa kwalifikacyjna i dostarczenie wcześniej dokumentów takich jak: odpis świadectwa ukończenia szkoły średniej w języku angielskim poświadczony przez tłumacza przysięgłego, świadectwo maturalne też z poświadczeniem, certyfikat znajomości języka (Cambridge Certificate, IELTS czy wymagany w USA TOEFL) i kopia paszportu. Dlatego z wyborem uczelni nie radzimy czekać do ostatniej chwili.

Â©credits

people and the world

uniwersytety świata

ox.ac.uk

Uniwersytet Oksfordzki, Anglia

Według World University Rankings – opublikowanego w drugiej połowie 2016 r. w dwutygodniku Forbes – po raz pierwszy od dawna na prowadzenie wysunął się angielski Oksford. Koszt studiowania na tym uniwersytecie – drugiej (po Uniwersytecie w Bolonii) najstarszej na świecie uczelni – to nawet 17 tys. funtów rocznie. Oksford składa się z wydziałów, które prowadzą wykłady, ćwiczenia i przeprowadzają egzaminy, oraz z 38 niezależnych od siebie kolegiów, a rok szkolny podzielony jest na trzy trymestry: Michaelmas – październik–grudzień, Hilary – styczeń–marzec, Trinity – kwiecień–czerwiec. Uniwersytet Oksfordzki chełpi

się 120 medalistami olimpijskimi i 26 laureatami Nagrody Nobla. Uczelnia wraz z Cambridge bierze udział w corocznych zawodach wioślarskich The Boat Race. Wśród znamienitych absolwentów wymienia się prezydenta Billa Clintona, aktora Hugh Granta czy takich pisarzy jak Oscar Wilde, Graham Greene czy hrabiego Adama Zamoyskiego. ❚ The World University Rankings, published in Forbes biweekly in mid2016, reveal that, although Oxford has made it to the top of the list for the first time in many years, the academic Top 10 is dominated by US universities. The cost of studying at the University of Oxford, the world’s second oldest university, after the University of Bologna, can be as much as GBP 17,000 a year. Oxford is made up of faculties and departments that offer lectures and classes, and hold exams, as well as 38 constituent colleges. The term is divided into three trimesters: Michaelmas (October-December); Hilary (January-March); and Trinity (April-June). Oxford boasts 120 Olympic medalwinners and 26 Nobel Prize winners. Oxford and Cambridge Universities compete every year against each other in The Boat Race. Alumni include President Bill Clinton, actor Hugh Grant, and writers Oscar Wilde and Graham Greene. wysokość czesnego i utrzymania rocznie: 12–17 tys. funtów | tuition fee and living costs per year: GBP 12,000 – 17,000

university of oxford, england

Kalifornijski Instytut Technologiczny

california institute of technology

Tzw. Caltech założono w Pasadenie pod koniec XIX w. Instytut stawia na interdyscyplinarne połączenie nauki i technologii. Szczyci się aż 35 noblistami z chemii, ekonomii, fizyki, fizjologii i medycyny. Absolwent Caltechu Linus Pauling otrzymał Nobla nie tylko w dziedzinie chemii, ale też Pokojową Nagrodę za kampanię przeciwko próbom jądrowym. Wśród nieco ponad 2 tys. studentów przeważają mężczyźni (67 proc.). Caltech zarządza Laboratorium Napędu Odrzutowego, głównym centrum badań kosmicznych NASA. ❚ The so-called Caltech was established in Pasadena in the late 19th century. The Institute focuses on interdisciplinary programmes that combine science and technology. It has 35 Nobel Prize winners to its name in areas such as chemistry, economy, physics, physiology and medicine. Caltech graduate Linus Pauling received the Nobel Prize in Chemistry as well as the Nobel Peace Prize for his campaign to stop nuclear testing. Caltech has more than 2,000 students – predominantly male (67%). It also manages and operates the Jet Propulsion Laboratory which is NASA’s main space research centre. wysokość czesnego i utrzymania rocznie: ok. 56 tys. dol. | tuition fee and living costs per year: approx. USD 56,000 caltech.edu

stanford.edu

Uniwersytet Stanforda

stanford university

©credits

Z trzecią lokatą na World University Rankings znalazł się Uniwersytet w Stanfordzie w Dolinie Krzemowej – jeden z największych kampusów na świecie. To wśród najlepszych szkół wyższych uczelnia najrzadziej wybierana przez studentów zagranicznych. Na nieco ponad 16,5 tys. żaków przypada jedynie 22 proc. obcokrajowców. Jak podaje uczelnia, wśród jego absolwentów doliczyć się można 30 żyjących miliarderów, 21 noblistów oraz 17 astronautów. ❚ Ranking third on the World University Rankings list is Silicon Valley’s Stanford University. Stanford is one of the most reputable universities in the US and beyond, and has one of the world’s biggest campuses. It is also one of the least popular top universities among foreign students. It has more than 16,500 students, but only 22% of them are from outside the US. Stanford has announced that its alumni include 30 living billionaires, 21 Nobel Prize laureates and 17 astronauts. It is the leader in terms of the number of American congressmen who have enrolled in its courses. wysokość czesnego i utrzymania rocznie: ok. 56 tys. dol. | tuition fee and living costs per year: approx. USD 56,000

people and the world

uniwersytety świata

cam.ac.uk

Ponad 18,5 tys. studentów (z czego 35 proc. to studenci zagraniczni) uczy się w drugim po oksfordzkim najstarszym i najbardziej prestiżowym uniwersytecie w Wielkiej Brytanii, czyli w Cambridge (4. miejsce wg Forbesa) założonym w 1209 r. Wśród jego absolwentów wymienia się wiele postaci, które zmieniły bieg cywilizacji jak Isaac Newton, Francis Bacon, Karol Darwin czy Stephen Hawking. Niezwykle imponującą listę artystów otwiera elżbietański dramaturg Christopher Marlowe, a spośród współczesnych warto wymienić reżysera Davida Attenborough, Emmę Thompson, Hugh Lauriego czy Tildę Swinton. Działające nieprzerwanie od 1584 r. Cambridge University Press jest najstarszym wydawnictwem na świecie! Wyścig ósemek Oksford–Cambridge w wioślarstwie znany jest na całym świecie. Od roku 2010 rektorem Uniwersytetu Cambridge jest brytyjski lekarz i immunolog polskiego pochodzenia, sir Leszek

Borysiewicz. Aplikację przez portal UCAS składa się do 15 października. W związku z planowanym wystąpieniem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej uczelnia nie potrafi obecnie oszacować kosztu studiów. ❚ More than 18,500 students (of which 35% are foreigners) are studying at Cambridge –Britain’s second oldest university, after Oxford, and the most prestigious university in the United Kingdom (in 4th place according to Forbes). It has many celebrated alumni, some of whom have changed the course of civilisation, e.g. Isaac Newton, Francis Bacon, Charles Darwin, and Stephen Hawking. The university’s impressive roll call of artists opens with playright Christopher Marlowe, and has many notable contemporary names, including the director David Attenborough, and actors Emma Thompson, Hugh Laurie or Tilda Swinton. Cambridge University Press has been operating non-stop since 1584, and is the world’s oldest publishing house. Applications can be submitted via UCAS until 15 October. With Brexit underway, Cambridge is now unable to estimate the cost of studies.

©get tyimages (3), bew (2), shut terstock

University of Cambridge

web.mit.edu

The Massachusetts Institute of Technology Uczelnia (MIT) chwali się 85 laureatami Nagrody Nobla i dziesiątkami laureatów rozmaitych medali naukowych. Studiuje tu nieco ponad 11 tys. studentów, z przewagą mężczyzn sięgającą 53 proc. Jedną trzecią uczących się stanowią obcokrajowcy. MIT był prekursorem w nowoczesnych dziedzinach nauki takich jak teleinformatyka, biotechnologia czy nanotechnologia. Uczelnia jest też najlepszym miejscem do studiowania architektury. Egzamin obejmuje testy przedmiotowe oraz znajomość języka angielskiego. ❚ Rounding off the top 5 is another university based in Cambridge, but this time in the United States – The Massachusetts Institute of Technology (MIT). MIT has 85 Nobel Prize winners to its name plus tens of recipients of other scientific accolades. It has slightly more than 11,000 students, most of which are male (53%). A third of its students are foreigners. MIT has spearheaded many modern scientific fields, e.g. information and communications technology, biotechnology, and nanotechnology. It is also the best place to study architecture. Exams include tests in different subjects plus English language proficiency. wysokość czesnego i utrzymania rocznie: ok. 58 tys. dol. | tuition fee and living costs per year: approx. USD 58,000 college.harvard.edu

Uniwersytet Harvarda

harvard university

Na szóstym miejscu znalazł się zwycięzca rankingów w ostatnich latach, czyli Uniwersytet Harvarda – najstarsza uczelnia za oceanem. Znani absolwenci to polski poeta Czesław Miłosz, dziennikarka Agata Passent, aktorka Natalie Portman oraz prezydenci Stanów Zjednoczonych Barack Obama, George W. Bush i Theodore Roosevelt. Uczelnia chwali się także dwoma studentami, którzy podjęli naukę na Harvardzie, ale ostatecznie jej nie ukończyli: Billem Gatesem i Markiem Zuckerbergiem. Struktura Harvarda, czyli najbogatszej uczelni świata (w 2015 r. jej majątek wynosił 37,6 mld dol.), składa się z dziewięciu wydziałów, m.in. Harvard Faculty of Arts and Sciences, Faculty of Medicine, Harvard Divinity School, Harvard Law School, School of Public Health czy Harvard Business School. Dziś studiuje tu ok. 21 tys. osób. ❚ Ranking sixth is a university that was topping the charts only a few years ago. Harvard University is the oldest university in the US. Famous alumni include Polish poet Czesław Miłosz, journalist Agata Passent, actress Natalie Portman, and several US Presidents – Barack Obama, George W. Bush and Theodore Roosevelt. Harvard is also proud of two of its dropouts – Bill Gates and Mark Zuckerberg. Harvard is the world’s most affluent university (its assets were valued at USD 37.6 billion in 2015). It has nine faculties, including Harvard Faculty of Arts and Sciences, Faculty of Medicine, Harvard Divinity School, Harvard Law School, and Harvard Business School. wysokość czesnego i utrzymania rocznie: ok. 59 tys. dol. | tuition fee and living costs per year: approx. USD 59,000

people and the world

uniwersytety świata

warto wiedzieć

good to know

studenci za granicą ❚ students abroad

Kraje z największą liczba studentów uczących się za granicą wg Forbesa: ❚ Countries that have the most students studying abroad, according to Forbes: Chiny ❚ China – 694 400 Indie ❚ India – 189 500 Korea Południowa ❚ South Korea – 123 700 Niemcy ❚ Germany – 117 600 Arabia Saudyjska ❚ Saudi Arabia – 62 500 Francja ❚ France – 62 400 Stany Zjednoczone ❚ United States – 58 100 Malezja ❚ Malaysia – 55 600 Wietnam ❚ Vietnam – 53 800 Iran ❚ Iran – 51 600

©shut terstock (2)

działają na Uniwersytecie w Yale i w Michigan oraz w Institute of World Politics w Waszyngtonie. ❚ The cost of studying at some universities are high so candidates should look into the available student loans – these are paid back after graduation. Scholarships for foreign students are also available. To find out more about financial aid, visit the university’s website and check out its Student services (assistance in finding accommodation, creating an account, obtaining visas). Students do not require work permits in the European Union. Many prestigious universities offer free courses and courses taught in English. For instance, Malmö University offers such courses in English studies, foreign affairs, IT, materials engineering, design, town planning, and biomedical technology. The Moscow State Institute of International Relations (MSIIR) and the Diplomatic Academy offer free courses to applicants from Poland every year. If you would like to study overseas in Polish then you can do so in e.g. Russia, Slovenia, Sweden, Australia, Italy and France. Courses in Polish studies are also available in the Far East, e.g. Korea, Japan, China, Mongolia, and Kazakhstan. Polish studies in the US are available from Yale University, the University of Michigan, and the Institute of World Politics in Washington.

©credits

Koszty niektórych uczelni są wysokie, dlatego należy pamiętać o pożyczkach oferowanych na opłacenie studiów – spłaca się je po uzyskaniu dyplomu. Można też się starać o stypendia dla studentów zagranicznych. Informacje o pomocy finansowej znajdują się na stronach uczelni, gdzie warto też zapoznać się z ofertą Student Services (pomoc w zakwaterowaniu, założeniu konta, pomoc w uzyskaniu wiz). W całej Unii Europejskiej studenci mogą też pracować bez specjalnych zezwoleń. Na wielu prestiżowych uczelniach można znaleźć kierunki bezpłatne i prowadzone w języku angielskim. Na przykład w Malmö University studiować można m.in. filologię angielską, stosunki zagraniczne, informatykę, IT, inżynierię materiałową, design, urbanistykę czy technologie biomedyczne. Także corocznie Moskiewski Państwowy Instytut Stosunków Międzynarodowych (MGIMO) oraz Akademia Dyplomatyczna oferują bezpłatne miejsca dla kandydatów z Polski. A gdyby ktoś chciał studiować za granicą i nie rozstawać się z językiem polskim, to ten studiować można m.in. w Rosji, Słowenii, Szwecji, Australii, we Włoszech czy Francji. Polonistyka wykładana jest też w Korei, Japonii, Chinach, Mongolii czy Kazachstanie. W Ameryce wydziały polonistyki

Aleksandra Król – Snowboarding

Aktywnie w kAzAchstAnie Actively in KAzAKhStAn Zdjęcia dla AZS/Photo for AZS: Paweł Skraba

Pięć złotych, dwa srebrne i pięć brązowych medali – tegoroczna XVIII Zimowa Uniwersjada w Kazachstanie zakończyła się wielkim sukcesem dla akademickiej reprezentacji Polski. Jej oficjalnym sponsorem była Polpharma – lider polskiego rynku farmaceutycznego i kluczowy polski inwestor w Kazachstanie. Five gold, two silver and five bronze medals – the Polish academic national team were very successful at the Winter Universiade in Kazakhstan this year. The official sponsor of the team was Polpharma, the domestic pharmaceutical market leader, and a key Polish investor in Kazakhstan. Sport to dla Polpharmy, największej polskiej firmy farmaceutycznej, kluczowy element w promocji zdrowego stylu życia. Dlatego firma i jej pracownicy z entuzjazmem angażują się w inicjatywy związane z aktywnością fizyczną. – Polpharma od lat wspiera projekty sportowe, także te skierowane do środowiska studenckiego – podkreśla Magdalena Rzeszotalska, Dyrektor ds. Komunikacji Korporacyjnej i CSR Polpharmy. Nic zatem dziwnego, że w Polpharmie działają zorganizowane drużyny sportowe – narciarska, kolarska, triathlonowa i biegowa, których członkowie zdobywają najwyższe laury w zawodach branżowych i ogólnokrajowych. Ponadto firma od 2000 roku jest sponsorem tytularnym męskiej drużyny koszykówki ze Starogardu Gdańskiego grającej w ekstraklasie, a także partnerem takich wydarzeń, jak m.in. Triathlon Energy w Starogardzie Gdańskim czy Maraton Solidarności w Gdańsku. Kolejnym polem sportowej aktywności Polpharmy była tegoroczna uniwersjada w Ałmatach (29 stycznia – 8 lutego), w której wzięło udział ponad sześćdziesięciu polskich sportowców – studentów aż z 19 uczelni w całym kraju. Największa reprezentacja wystąpiła w narciarstwie alpejskim, łyżwiarstwie szybkim i snowboardzie. W sumie Polacy zdobyli aż 12 medali. – Sponsoring pol-

skiej reprezentacji na uniwersjadzie w Kazachstanie miał dla nas szczególne znaczenie – Polpharma jest największym polskim inwestorem w tym kraju, a właściciel naszej firmy Pan Jerzy Starak jest konsulem honorowym Kazachstanu w Polsce – tłumaczy Rzeszotalska. Kazachstan – kierunek rozwoju Od 2011 roku Grupa Polpharma jest współwłaścicielem firmy SANTO z zakładem produkcyjnym w Szymkencie, która jest największym lokalnym producentem leków w Kazachstanie. – Ten kraj jest jednym z najważniejszych kierunków inwestycji zagranicznych Grupy Polpharma i niezwykle perspektywicznym rynkiem o wysokim potencjale wzrostu. Jestem przekonany, że wkrótce może on stać się liderem w Azji Centralnej w zakresie produkcji i eksportu zaawansowanych produktów farmaceutycznych. Posiadanie nowoczesnych mocy produkcyjnych w Kazachstanie, umożliwia nam dalszy rozwój w regionie oraz wykorzystanie szans, które wiążą się z powołaniem Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej – podkreśla Jerzy Starak. Polpharma prowadzi tam program inwestycyjny o wartości ok. 100 mln USD, którego celem jest rozwój innowacyjnych technologii produkcji, zwłaszcza w obszarze wysoko zaawansowanych leków sterylnych.

Granty dla najzdolniejszych Celem inwestycji Polpharmy w Kazachstanie jest nie tylko wdrożenie nowoczesnych technologii i najwyższych standardów produkcji, ale także rozwój lokalnego przemysłu poprzez dzielenie się wiedzą i kształcenie kadr. Temu ma służyć rozpoczęty cztery lata temu program akademicki SANTO. Ten projekt edukacyjny jest realizowany w partnerstwie z najważniejszymi ośrodkami akademickimi w Kazachstanie. Współpraca z uczelniami obejmuje jednak nie tylko zapoznanie studentów oraz kadry naukowej z nowoczesnymi warunkami produkcji i rozwoju leków w zakładzie SANTO, ale też wyjazdy na staże i praktyki do laboratoriów Polpharmy w Polsce. Najzdolniejsi młodzi naukowcy mogą otrzymać granty naukowe na realizację swoich projektów badawczych oraz wziąć udział w organizowanych przez firmę programach stażowych. Program akademicki w Kazachstanie z pewnością będzie dalej rozwijany. Dzięki niemu Grupa Polpharma oraz firma SANTO mogą długofalowo przyczyniać się do podnoszenia wiedzy i wzrostu innowacyjności przemysłu farmaceutycznego w Kazachstanie.

PROMOCJA

Magdalena Pałasz – Ski Jumping

Magdalena Rzeszotalska – Corporate Communications and CSR Director in Polpharma and Adam Cieślar – two-time gold medalist – Nordic Combine

Sport is the key element of promoting a healthy lifestyle for Polpharma, Poland’s largest pharmaceutical company. That is why the company and its staff are enthusiastically involved in numerous initiatives related to physical activity. “Polpharma has been supporting sporting events, including those addressed to academic circles for years”, says Magdalena Rzeszotalska, Corporate Communications and CSR Director of Polpharma. No wonder that the company has its own organised teams practising disciplines such as skiing, cycling, triathlon and running, and they frequently win top honours at trade and national tournaments. Moreover, since 2000, the company has been the titular sponsor of the Starogard Gdański men’s basketball team (which plays in the extra Polish premier league), and is a partner of such events as the Triathlon Energy (held in Starogard Gdański) and the Solidarity Marathon in Gdańsk. Polpharma was involved in the Universiade, held in Almaty (29 January – 8 February), this year. Over sixty Polish contestants from 19 Polish universities took part. The three most popular disciplines among the Polish students were downhill skiing, speed skating and snowboarding. Poland won a total of 12 medals. “Our sponsorship of the Polish national team at the Universiade in Kazakhstan was of particular significance to us. Polpharma is the largest Polish investor in this country, and the owner of our company, Jerzy Starak, is the Honorary Consul of Kazakhstan to Poland”, Rzeszotalska explains.

Wojciech Marusarz – Nordic Combine

Kazakhstan – Direction for growth Since 2011, Polpharma has been the co-owner of SANTO, Kazakhstan’s largest drug manufacturer, which has a production plant in Shymkent. “This country is one of the most important directions for our foreign investment, and has incredible growth prospects. I believe that it will soon be the leader in Central Asia in terms of production and advanced pharmaceutical exports. Having state-of-the-art manufacturing facilities in Kazakhstan allows us to continue our expansion in the region and take advantage of the opportunities afforded by the establishment of the Eurasian Economic Union”, says Starak. Polpharma is implementing an investment programme worth approx. 100 million USD aimed at developing innovative manufacturing technologies, especially in the area of highly advanced sterile drugs. Grants for the gifted Polpharma’s objective in Kazakhstan is not only to implement advanced technologies and the

highest manufacturing standards, but also to support the local industry by sharing knowledge and training staff. This is the idea behind the SANTO academic programme launched four years ago. This is an educational project conducted in partnership with key academic centres in Kazakhstan. Working with higher education institutions not only involves activities aimed at acquainting students and faculty with state-of-the-art manufacturing conditions and drug development at the SANTO plant, but also study trips and internships at the Polpharma laboratories in Poland. The most gifted young scientists can apply for scientific grants to carry out their research projects and take part in internship programmes. The academic programme in Kazakhstan will be developed in the future. This will permit both the Polpharma Group and SANTO to contribute to the development of knowledge and the growth of innovativeness in the pharmaceutical industry in Kazakhstan.

L i f e Sto ry

krzysztof starnawski

Zajrzałem do wnętrza ziemi i looked into the centre of earth Odkrył najgłębszą podwodną jaskinię świata, był nominowany przez National Geographic do tytułu Podróżnika Roku. Krzysztof Starnawski zmienił naszą wiedzę o świecie, a dzięki jego odkryciu kartografowie muszą zmienić mapy! ❚ Krzysztof Starnawski changed what we knew about the world and his discovery means cartographers have to adjust maps. HE discovered the deepest underwater cave in the world and was nominated for the National Geographic Adventurer of the Year award in 2016.

ranická Propast, Czechy. To nie jest pierwsze spotkanie Starnawskiego z tą jaskinią. Za to, że 20 lat temu zanurzył się w niej nielegalnie, musiał postawić czeskim nurkom dwie beczki piwa. Potem wracał tu ponad 50 razy. 27 września 2016 r. ma być szczęśliwym finałem zmagań Krzysztofa z Hranicką. Plan jest prosty: udowodnić, że Hranická Propast jest głębsza niż włoska Pozzo del Merro, czyli ma więcej niż 392 m. Tak głęboko nie pozwala jeszcze zanurkować współczesna technologia, tym bardziej w jaskini. Starnawski ma pod wodą rozwinąć 220-metrową linę, której będzie się trzymał zdalnie sterowany robot. Przed zanurzeniem Krzysztof sprawdza sprzęt i po kilkunastu minutach znika pod wodą.

Krzysztof Starnawski lubi trenować w Morskim Oku, które dobrze zna dzięki pracy w TOPR-ze. ❚ Krzysztof Starnawski enjous training in the Morskie Oko lake which he knows very well from his work as a diver for the Tarta Volunteer Rescue Service.

Przygoda we krwi Szum wokół Krzysztofa Starnawskiego, jednego z nielicznych wtedy w Polsce nurków jaskiniowych, zrobił się w 1999 r. Za zejście na głębokość 181 m właśnie w „Przepaści koło Hranic” otrzymał Kolosa, najważniejszą nagrodę podróżniczą w Polsce. W 2015 r. ustanowił rekord świata w nurkowaniu jaskiniowym (278 m) w albańskiej jaskini Viroit. A nurkiem miał w ogóle nie zostać. Przez krzywą przegrodę nosową lekarz zabronił mu schodzić pod wodę. Nie posłuchał. Nurkować zaczął przez ciekawość. Żałowałem, ilekroć drogę w suchych jaskiniach zastępowała mi woda. Musiałem nauczyć się nurkować, żeby zobaczyć, co jest dalej − wspomina. Pierwsze nurkowania w jaskini były improwizacją. Prawie nikt w Polsce wtedy tego nie robił. Nie było sprzętu ani wiedzy. Martyna Wojciechowska, szefowa Travel Channel, wspomina, jak się kiedyś przygotowywał do nurkowań: Wyrąbał siekierą lód z wanny

The place: Hranická Propast (Hranice Abyss), Czechia, an hour’s drive from Cieszyn, Poland. The date: 27 September 2016. This is not Starnawski’s first encounter with the cave. He had to promise two barrels of beer to Czech divers to let him dive into the cave illegally 20 years ago. He has kept coming back over 50 times. But today, Starnawski’s Czech adventure is going to culminate in a happy ending. The plan is simple – prove that Hranická Propast is deeper than Italy’s Pozzo del Merro, i.e. deeper than 392 m. Contemporary technology does not permit humans to dive that far, especially not in a cave. So Starnawski unwinds a 220 metre rope underwater. At the end of the rope is a remotely controlled robot. A few minutes after launching the operation, the rope disappears below the surface. Adventure in the blood The buzz around Krzysztof Starnawski, one of few cave divers in Poland at the time, began in 1999. His 181 m dive in the Hranice Abyss won him the Kolos, the most prominent travel award in Poland. In 2015, he doubled the depth thus setting a world record in cave diving (278 m) in Albania’s Viroit cave. And to think that he was not even supposed to become a diver. He was not given the green light to dive by his doctor because of a deviated septum. Starnawski took up diving out of curiosity. “I was disappointed each time water cut me off from exploring a cave. I just had to learn to dive to see what was below the surface”, he recalls. The first dives he took in caves were largely improvised. Very few people in Poland cave-dived at the time. There was no equipment of know-how. Martyna Wojciechowska, the Head of 

tekst | by tomasz cholaś

Â©credits

L i f e Sto ry

Krzysztof Starnawski wspólnie z Bartłomiejem Gryndą, konstruktorem ROV-a, czekają na rekord. ❚ Krzysztof Starnawski and Bartłomiej Grynda, the constructor of the ROV, waiting for the record to be broken.

krzysztof starnawski

stojącej przed drewutnią, w której wtedy mieszkał, nalał wody i się w niej zanurzał, testując skonstruowany przez siebie sprzęt. Nurkowanie otworzyło mu drzwi do upragnionego TOPR-u. Choć od lat się wspinał i był zawodnikiem Warszawskiego Klubu Narciarskiego, to jednak nie był góralem. To umiejętności nurkowe przekonały zarząd TOPR-u, by dać mu szansę. Gdy Krzysztof wymyślił sobie nurkowanie jaskiniowe, był już instruktorem narciarstwa, żeglarstwa, wspinaczki, taternictwa jaskiniowego, a także paralotniarzem i skoczkiem spadochronowym. Przygodę miał we krwi, od małego zabierany na rodzinne wyprawy. Ojciec gdańszczanin wzbudził w nim pragnienie

the Travel Chanel, reminisces on how the famous diver once prepared for his dives – he axed out the ice from a tub standing outside a wood shed and immersed himself in it to test the gear he had made. Diving opened up the opportunity to join the Tatra Volunteer Rescue Service. When Starnawski decided to become a cave diver, he had already been a skiing instructor, a sailing instructor, and had also taught mountain cave exploration and paragliding. He had adventure flowing in his blood, and had accompanied his parents on hikes since early childhood. His father, who came from the coastal city of Gdańsk, inspired him with dreams of sea voyages, while his mother, originally from the Polish Highlands, is the reason why the young Krzysztof learned to love the mountains. “Perhaps this is why some people think there are two Starnawskis. One is a little chaotic in real life and hard to live with. But the other is present whenever there is a job to be done. He is organised and knows what he is doing”, says his friend Grzegorz Rutkowski. In order for Starnawski to be able to dive safely to a depth of 220 metres, he is assisted by 20 peoplewith two or three in the water with him. But once he crosses the 100 m threshold, he is on his own. Starnawski dives quickly. The cave has no side corridors. At 200 m, he has to squeeze through a narrow pass. This is the gateway to Well No. 2, a dark cavern leading to an underground world. “Starnawski is an alpha male. He can only be }a boss or a subordinate, never a partner. As a rescue diver, he answers to more experienced divers”, says Marcin Jamkowski, a close friend.

morskich przygód, mama góralka z Muszyny zaraziła miłością do gór. Może dlatego niektórzy uważają, że „Starnasiów” jest dwóch. Ten w normalnym życiu jest chaotyczny, czasami roztrzepany, trudny. Ale jest też drugi „Starnaś”, który pojawia się, gdy staje przed nim zadanie. Wtedy jest poukładany, dokładnie wie, co robi − mówi o nim kolega Grzegorz Rutkowski, też nurek. Żeby Starnawski mógł dotrzeć do 220 metra, wspiera go w Hranickiej Propasti 20 osób, w tym dwie–trzy w wodzie. Ale gdy przekracza granicę 100 m, jest już sam. Tak jest bezpieczniej i skuteczniej. Na początku Krzysztof opada szybko. Jaskinia nie ma tu bocznych korytarzy. Na 200 m musi przecisnąć się przez zacisk.

It was technology that let Starnawski return to Hranice Abyss. Close circuit diving where the exhaled air goes back to the diver’s lungs after being cleaned of CO₂ reduces the number of tanks from 20 to two. Rebreathers were helpful in deep diving but were imperfect so Starnawski improved them. During one test he broke the world record in closed circuit diving (283 m in the Red Sea). This was the last training before going back to Hranická cave has become like a home to Starnawski, one that he does not really have elsewhere. “He keeps travelling from one expedition to another, returns from Hranice Abyss, drives to the Balkans where he will stay awhile, does some diving in the Tatra mountains, and 

„Starnasiów” jest dwóch. Ten w normalnym życiu jest chaotyczny, czasami roztrzepany. drugi „Starnaś” pojawia się, gdy staje przed nim zadanie. Wtedy dokładnie wie, co robi. there are two Starnawskis. One is a little chaotic in real life, sometimes absent-minded. But the other is present whenever there is a job to be done. he knows exactly what to do.

krzysztof starnawski

Podczas nurkowania w Egipcie Krzysztof wynurzał się 9 godz. dla zabicia czasu czytał pod wodą książki. During the dive in Egypt, it took Starnawski 9 h to come out of the water. To kill time, he read books.

Krzysztof Starnawski w Hranickiej podczas dekompresji w tzw. dzwonie nurkowym. ❚ Krzysztof Starnawski at the Hranice Abyss decompressing in the so-called diving bell.

To przejście do studni nr 2, mrocznej pieczary prowadzącej do podziemnego świata. Krzysiek jest samcem alfa. Potrafi działać tylko jako szef albo jako podwładny. Nie jako partner. Na ogół jest szefem. Za to w TOPR-ze często podporządkowuje się bardziej doświadczonym ratownikom − opowiada Marcin Jamkowski, nurek, bliski kolega Krzysztofa. Na powrót do Hranickiej pozwoliła Starnawskiemu technologia. Nurkowanie na tzw. obiegu zamkniętym, gdy wydychane powietrze po odfiltrowaniu CO₂ trafia z powrotem do płuc nurka, ogranicza ilość butli z 20 do dwóch. Rebreathery dawały potencjał w głębokich nurkowaniach, ale były niedoskonałe, więc Krzysztof je przerobił. Podczas jednego z testów swojej nowej konstrukcji pobił rekord świata w nurkowaniu na obiegu zamkniętym (283 m w Morzu Czerwonym). Te nurkowania były treningiem przed powrotem do Hranickiej, jaskini, która stała się dla Krzysztofa jak dom, którego właściwe nie ma. Pędzi z jednej wyprawy na drugą, wraca z Hranickiej, jedzie na Bałkany, chwilę pobędzie, w Tatrach ponurkuje i już jest w Meksyku − tłumaczy Jamkowski. Krzysztof nie założył rodziny, bo tak chciał. Życie podporządkował swojej pasji. Ekwipunek nurka głębinowego waży 100 kg. Teraz, podczas zanurzania się w czeskiej jaskini, Krzysztof ma na sobie ok. 150 kg. Jest już w drugiej studni. Musi się śpieszyć. Minuta na tej głębokości to kolejna godzina

dekompresji, czyli czasu spędzonego pod wodą podczas wynurzania. Jest konieczna, aby nurek nie zapadł na chorobę dekompresyjną wywołaną zbyt gwałtowną zmianą ciśnienia. Podczas rekordowego nurkowania w Egipcie Krzysztof wynurzał się 9 godz. Dekompresja to nic innego jak godziny marznięcia − przyznaje Starnawski, który dla zabicia czasu czyta pod wodą zafoliowane książki. Najchętniej o ukochanej Afryce. Starnawski przeszedł aż 11 operacji. Poważne wypadki zdarzały mu się podczas jazdy na rowerze, lotów na paralotni czy skoków spadochronowych. Nigdy podczas nurkowań. Przygotowuje się do nich przez całe życie, udoskonalając sprzęt i procedury. Jeśli coś zawiedzie, przerywa nurkowanie. Choć jak sam mówi, nurkowanie na głębokości powyżej 200 m nigdy nie będzie bezpieczne. Kiedy „Starnaś” stoi już suchą nogą na brzegu, kierujący robotem konstruktor Bartłomiej Grynda wciska gaz. Maszyna rusza na podbój głębin. Każdy metr niżej potęguje napięcie. W końcu ROV dotyka dna. 384 m. Zbyt mało! Starnawski kieruje robota na południe, gdzie według niego biegnie większość korytarzy. Ten znów rusza w nieznaną toń, by po chwili osiągnąć 404 m. Rekord! I mapy do wymiany. ■

before you know it, he’s in Mexico”, says Jamkowski. Starnawski never started a family by choice. He has devoted his entire life to his passion. The gear of a deep-water diver weighs 100 kg. Right now, while Starnawski is diving down the Hranice Abyss, he is carrying roughly 150 kg. He is already in the second well. He needs to hurry. Every minute at this depth means an hour of decompressing. This is necessary to ensure the diver does not contract decompression sickness. During his dive in Egypt, it took Starnawski 9 hours to surface back up. “Decompression is nothing more than hours of getting cold”, he says. To kill time, he reads laminated books underwater. Starnawski has undergone 11 operations. He has had serious accidents while riding a bicycle, paragliding, and parachuting. Never while diving. He has been preparing himself for dives all his life. He keeps buying more advanced gear and perfecting his procedures. If something fails, he stops. He has repeatedly said that diving below 200 m will never be safe. Once Starnawski is back on the ground, constructor Bartłomiej Grynda, who controls the robot, pushes the accelerator button. It is the remotely operated machine’s turn to explore the depths. The tension grows with every metre. The ROV finally touches down at 384 metres. Not deep enough. Starnawski directs the robot south, where most of the corridors lead. The robot starts to dive again and stops at 404 m a while later. “The record is broken! The maps have to be altered!”. ■

L i f e Sto ry

c u lt u r e

nasze rekomendacje

film

Złe miłego początki

all’s well that ends well

Oto kolejna po Czarownicy z Angeliną Jolie i Kopciuszku z Cate Blanchett Disneyowska animacja zmieniona w film fabularny. Przypomnijmy, że delikatną damę odzianą w słynną żółtą suknię balową czeka nie lada wyzwanie. Bella (znana z sagi o Harrym Potterze Emma Watson) musi zamieszkać w zamku Bestii, aby ratować ojca. Koniec nikogo nie zaskoczy, ale z pewnością uraduje. Nie tylko dzieci, ale też rodziców. I nie tylko koniec, bo produkcja uwodzi zarówno piękną scenografią, jak i kostiumami. ❚ This is another live-action remake of a Disney animation, following Maleficent with Angelina Jolie and Cinderella with Cate Blanchett. Beauty and the Beast is the story of the girl in the famous yellow gown, who overcomes a great challenge. Bella (played by Emma Watson known for her performance as Hermione in the Harry Potter series of films) has to move into the castle of the Beast to save her father. The ending has no surprises, but it is certainly enjoyable for both children and their parents. The film sets and costumes are truly breathtaking. Piękna i bestia | Beauty and the Beast, dir. Bill Condon, opens 10.03

Damski pierwiastek

the female element

Każde dziecko w Polsce wie, z czego słynie Maria Skłodowska-Curie. A jaka była prywatnie? O to pyta reżyserka filmu, która skupiła się na kilku najbardziej intensywnych latach życia polskiej badaczki. W tym czasie Maria została wdową, wdała się w skandalizujący romans i musiała walczyć z mizoginią świata nauki. W roli głównej wyśmienita Karolina Gruszka. ❚ What was two-time Nobel prize winner, Maria Skłodowska-Curie like as a person? This is the main topic of the film which focuses on the most vivid years in her life. During this tumultuous period, Skłodowska-Curie was widowed, had a scandalous affair, and had to battle the misogyny of the scientific world. Maria Skłodowska-Curie, dir. Marie Noelle, opens 3.03

music 88

Minęło już ponad 15 lat od premiery singla I’m like a bird, który hulał jak szalony po listach przebojów i ustach niejednego słuchacza. Od tej pory kanadyjska piosenkarka dawkowała nam swoje utwory i swoją obecność. Na jej szóstej płycie studyjnej będziemy wypatrywać rzadkich okazów, które skłonią nas do śpiewania pod nosem cały dzień. ❚ It has been over 5 years since she released her hit single “Like a bird”. The Canadian singer has not been very generous with albums and concerts over the years, though. Let us hope that her sixth studio album has a few catchy songs to sing along to. Nelly Furtado The Ride, in stores 31.03

theatre Balet na trzy nóżki

three-legged ballet

To taneczna uczta w trzech różnych baletowych odsłonach powstała z okazji 60. urodzin Krzysztofa Pastora i 30-lecia jego pracy choreograficznej. Spaja ona najważniejsze wątki, które najczęściej pojawiały się w jego spektaklach w Teatrze Wielkim. ❚ The ballet was created to celebrate Krzysztof Pastor’s 60th birthday and his 30 years of choreographic work. It combines the three most important plots that have recurred in the ballets that he has staged at the National Opera.

Chopiniana/Bolero/ Chroma – Teatr Wielki-Opera Narodowa, Warszawa, 4, 5.03 | Chopiniana/Bolero/ Chroma – National Opera, 4.03 and 5.03

Powrót Nelly

nelly is back

art

Inny świat

a different world Niezwykła podróż w czasie i przestrzeni. Muzeum, prezentując prace wybitnych artystów ukiyo-e: Toshusai Sharaku, Kitagawy Utamaro i Andō Hiroshige, proponuje przyjrzeć się japońskim szlakom łączącym dwa najważniejsze niegdyś japońskie miasta: Edo i Kyoto. ❚ An amazing journey through time and space. Works by outstanding ukiyo-e artists, such as Toshusai Sharaku, Kitagawa Utamaro and Andō Hiroshige, are now on display. The exhibition focuses on the roads connecting Japan’s two major cities: Edo (now Tokyo) and Kyoto. Podróż do Edo. Japońskie drzeworyty ukiyo-e z kolekcji Jerzego Leskowicza, Muzeum Narodowe, Warszawa, do 7.05 | Journey to Edo. Japanese ukiyo-e prints from the collection of Jerzy Leskowicz, National Museum in Warsaw, until 7.05

Ameryka w druku

america in print

Ostatnie dekady obfitowały w USA w gwałtowne, wpływające na cały świat wydarzenia. Wojna w Wietnamie, zabójstwa braci Kennedych, misja Apollo, konsumpcja zakończona kryzysem finansowym. Artyści wszystko to widzą i czują, a potem drukują. Na wystawie można znaleźć prace Ruschy, Mehretu czy Warhola. ❚ The last few decades in the US are full of events that have affected the rest of the world. The Vietnam War, the assassinations of the Kennedys, the Apollo missions, excessive consumption followed by a financial crisis… The exhibition includes works by Rusch, Mehretu and Warhol. American Dream, pop to the present, The British Museum, London, opens 9.03

book Nie idź tą drogą

Bogowie są opisani

do not go there

the gods recorded

Na wystawie równoważną z autorami prac bohaterką jest ich właścicielka, Alicia Koplowitz. Hiszpańska bizneswoman fascynuje się sztuką i od wielu lat gromadzi dzieła m.in. Goi, van Gogha, Picassa, Rothki czy Canaletta. Co te wszystkie wybitne prace łączy? Odpowiedzi szukajcie na wystawie. ❚ Alicia Koplowitz, the owner of the works at this exhibition, is just as important as the artists who painted them. The Spanish businesswoman has had a fascination with art since childhood and has been collecting works by the likes of Goya, Toulouse-Lautrec, Van Gogh, Picasso, Rothko, Modigliani and Canaletto for many years.

Niepokojąca mieszanka thrillera psychologicznego i dramatu sądowego. Bohaterka powieści Yvonne Carmichael – błyskotliwa badaczka, szczęśliwa żona i matka – poznaje tajemniczego, zmysłowego mężczyznę. Czy znajomość odmieni jej życie? ❚ We all dream of our monotonous lives being disrupted by an exciting adventure or a fiery affair. Yvonne Carmichael, a smart researcher, happy wife and mother, discovers what can happen when she meets a certain mysterious and sensual man. Apple Tree Yard is a sexy mix of psychological thriller and courtroom drama.

Uwielbiany przez czytelników oraz przez kino (Koralina, Gwiezdny pył) autor mierzy się teraz z nordyckimi mitami. Korzystając z tych ostatnich, tworzy kapitalny, pełen życia portret Thora, Odyna i wszystkich pomniejszych bogów, których historię powinniśmy poznać. ❚ Neil Gaiman, who is loved both readers and cinemagoers alike, has now written a book on Norse mythology. Gaiman brings his legendary imagination and wit to bear on these familiar mythical stories to create captivating portrayals of Thor, Odin and the lesser gods, whose stories are nevertheless worth knowing.

De Zurbaran a Rothko. Collection Alicia Koplowitz, Muzeum Jacquemart-Andre, Paris, opens 3.03

Louise Doughty, Mroczny zaułek, Wyd. Burda | Louise Doughty, Apple Tree Yard

Neil Gaiman Norse Mythology, W. W. Norton & Company

Serce kolekcjonera

a collector’s heart

good food

kuchnia chińska

Odrętwiająca ostrość z Syczuanu, delikatna słodycz z Kantonu, świeże i lekko słone smaki Pekinu. kuchnia chińska ma wiele twarzy – każde danie występuje w regionalnych odsłonach. Dzięki temu powstaje cudowna mieszanka smaków, która zaspokoi każde podniebienie. ❚ The numbing hotness of Sichuan, the delicate sweetness of Canton, and the fresh and slightly salty taste of Beijing. There is no one Chinese cuisine. Every dish has many regional variations. The country offers an abundance of flavours to pander to every palate. tekst | by katarzyna boni

C h i ń s k i e wa r i a c j e chinese variations

Kaczka po pekińsku ❚ beijing duck Smak kaczki po pekińsku zawsze będzie mi się kojarzył z niewielkimi uliczkami niedaleko placu Tian’anmen. Wśród na wpół zburzonych budynków stoi restauracyjka, gdzie w dymie z drewna owocowego wędzą się kaczki. Ich mięso jest soczyste i pełne smaku. Podaje się je pokrojone w plasterki, które goście sami zawijają (razem z szalotką, ogórkiem i słodkim sosem z fasoli) w cieniutkie jak papier naleśniki. Niebo w gębie. ❚ The taste of Beijing duck will always bring to my mind the narrow streets around Tian’anmen Square. Somewhere among the half-demolished buildings, there is a restaurant where ducks are still smoked in fruit wood smoke. Their meat is juicy and full of flavour. The ducks are served in slices that the guests roll (with shallot, cucumber and sweet bean sauce) into paper-thin pancakes. Absolutely delish.

Pai Huang Gua (sałatka z ogórka) ❚ cucumber salad Położony na zachodzie Chin Syczuan słynie z ostrych dań – ale ta sałatka, podawana praktycznie do każdego posiłku, łagodzi pikantność syczuańskich papryczek chili i pieprzu. Ogórek miesza się z zalewą z octu ryżowego, sosu sojowego i oleju sezamowego. A potem chłodzi. Oczywiście można też dodać płatków chili – co Chińczycy chętnie robią. ❚ Situated in the west of China, Sichuan province is famous for its hot dishes, but this particular salad, served with literally every meal, mitigates the spiciness of Sichuan chili peppers and capsicums. Cucumbers are immersed in a solution of rice vinegar, soy sauce and sesame oil. The dish is then chilled. You can, and the Chinese usually do, add chili flakes.

Zielenina w sosie ostrygowym ❚ greens in oyster sauce To danie, które jednoczy całe Chiny. Lekko podsmażone warzywa (chińskie brokuły gai lan, kapusta chińska albo brokuły) z grubo posiekanym czosnkiem, obficie polane sosem ostrygowym zmieszanym z sosem sojowym. Przygotowuje się je w 5 min – pasuje do każdego mięsa i ryby, świetnie smakuje nawet z samym ryżem. ❚ This dish unites all of China. Slightly fried vegetables (gailan Chinese broccoli, Chinese cabbage or regular broccoli) with coarsely chopped garlic in oyster sauce mixed with soy sauce. The dish is ready in five minutes. It pairs well with any meat and fish, but it tastes great with plain rice too.

Tangyuan Te słodziutkie kuleczki z mąki ryżowej wypełnione są sezamem, słodzonym tamaryndowcem, czasem cukrem. Podaje się je w syropie imbirowym. Przynajmniej w taki sposób je się w Hongkongu, bo na północy występuje wersja z mięsem i rosołem. ❚ These sweet rice flour balls are filled with sesame, sweetened tamarind, and sometimes sugar. They are served in a ginger sauce. At least this is the way they are eaten in Hong Kong, because in the north, tangyuan are served with meat and broth.

Gong bao

Chuan

To chyba najpopularniejsze syczuańskie danie. Marynowany w winie ryżowym kurczak usmażony na woku z uprażonymi orzeszkami i papryczkami chili. ❚ Probably the most popular Sichuan dish and definitely one of the easiest to make. Chicken marinated in rice wine fried in a wok with roasted peanuts and red hot chili peppers.

Zapach tych doprawionych kminem i opiekanych nad węglem szaszłyków z baraniny niesie się po ulicach całych Chin. To tradycyjne jedzenie muzułmańskiej mniejszości Ujgurów. ❚ The aroma of these mutton skewers, spiced with cumin and roasted over a coal fire, is a staple on city streets everywhere in China. This is a traditional dish of the Muslim ethnic minority the Uyghurs.

Stuletnie jaja ❚ One-hundred-year-old eggs Jaja mają sto dni, a nie sto lat, choć podobno niektórzy trzymają je obtoczone mieszanką gliny, herbaty, ryżu i niegaszonego wapna nawet po kilkanaście lat. Białko staje się galaretowate, a żółtko – brązowe. ❚ The eggs are actually one hundred days, not one hundred years, old, but are sometimes kept in a mixture of clay, tea, rice and quicklime for 10-20 years. The white assumes a jelly-like texture and the yolk turns brown. It is served as a starter with marinated ginger.

Herbata ❚ tea Herbatę pito w Chinach już 200 lat przed naszą erą (choć legendy mówią o odkryciu herbaty w 2737 r. p.n.e.). Boskim naparem rozkoszowali się cesarze, z czasem stała się niezbędną codziennością każdego Chińczyka. Biała, zielona, czerwona, czarna. Ale też z chryzantemy, róży albo – moja ulubiona – z herbacianych liści obtoczonych w żeń-szeniu. ❚ Tea was drunk in China in 2000 BC (although according to legend, it was discovered in 2737 BC). The divine beverage was first restricted to emperors, but became available to everyone over time. White, green, red or black. It can be made from chrysanthemum leaves, rosehip or, my personal favourite, tea leaves crumbed in ginseng.

good food

kuchnia chińska

Dim sum Kwintesencja kuchni kantońskiej: pierożki, bułeczki, ciasteczka – niewielkie dania jedzone jako śniadanie albo jako dodatek do herbaty. Najpopularniejsze to pierożki z krewetkami gotowane na parze. Moje ulubione to lekko słodkie bułeczki z marynowaną wieprzowiną. A przecież są jeszcze cieniutkie naleśniczki z wołowiną, ciasta z białej rzodkwi z grzybami i klejący się ryż w liściach lotosu. ❚ The quintessential Cantonese dish: dumplings, buns, cookies – small portions of cooked dough eaten at breakfast or as a snack with tea. The most popular variety are steamed shrimp-filled dumplings. My favourite are the slightly sweet buns with a marinated pork filling. There are also the extra thin pancakes with beef, cakes from white radish with mushrooms and sticky rice in lotus leaves.

9 10

Owadzie szaszłyki ❚ insect skewers Jedną z atrakcji turystycznych Pekinu jest niewielka ulica z nocnym targiem jedzeniowym Donghuamen. Można na niej znaleźć więcej, niż by się chciało – chociażby szaszłyki z grillowanych robaków. Dużo tu larw, pasikoników i pająków. Ale zdarzają się też skorpiony, morskie koniki i rozgwiazdy – których niektóre gatunki są zagrożone wyginięciem. ❚ One of Beijing’s tourist attractions is the Donghuamen food market. You will find more than you could ever have wished for here such as grilled insects on skewers. The stalls offer a host of larvae, grasshoppers, and spiders. You might even find scorpions, seahorses and starfish, some of which are endangered species.

Owoce morza ❚ sea foood Jedne z moich ulubionych chińskich restauracji to te z owocami morza. Łatwo je rozpoznać, bo przy wejściu stoją plastikowe miednice wypełnione muszelkami różnej wielkości. Umiem nazwać tylko ostrygi i niektóre gatunki małży – reszta pozostaje dla mnie nienazwana. Proszę kucharza o przygotowanie tego, co najświeższe – tak, jak chce. Jeszcze nigdy się nie zawiodłam. ❚ Chinese seafood restaurants are among my favourites. They are easy to spot, as they always have plastic bowls filled to the brim with shells of various sizes. I can only recognise oysters and a few species of clams. The rest are a mystery to me. I always ask the chef to cook whatever is the freshest, in any way he wishes. This strategy has never failed me yet.

alitatem rehenim Kto nie słyszał Arii Hotel położony kilka kroków praską panoramę oraz barokowy ogród. O scenografię Arii zadbali architekci projektujący wce. ustępuje miejscaowitalny drink oraz prezentacja hotelu. ❚ Who hasn’t heard of the Aria? The hotel is housed in a former theatre building a short wlike an opera house. rooms are ded genre of music. The backing coumour gives way to Czech hospitaliuest is given drink and a short presentation of the hotel.

Wonton Te pierożki z cieniutkiego jak papier ciasta to eksplozja smaku. Moja ulubiona wersja to long chao shou, czyli delikatna zupa z pierożkami nadziewanymi wołowiną i warzywami. Zupa pochodzi z Syczuanu, więc występuje również w wersji bardzo ostrej. ❚ These dumplings made from paper-thin dough taste divine. My favourite is the long chaoshou, or a delicate soup with dumplings filled with beef and vegetables. It originates from Sichuan, so there is also a hot version.

Lizaki z karmelu ❚ caramel popsicles Uliczni sprzedawcy cienką stróżką karmelu tworzą koguty, smoki i węże – i zamieniają je w słodycze na patyku. ❚ Street vendors create roosters, dragons and snakes from caramel and turn them into sweets on a stick.

Sałatka z meduzy ❚ jellyfish salad Kiedy zobaczyłam pierwszy raz tę sałatkę w restauracyjnym menu, nie mogłam uwierzyć, że meduzę się je. Okazuje się, że niektóre gatunki są jadalne – i Chińczycy wiedzą o tym od 1700 lat. Od razu ją zamówiłam. Zamarynowana w oleju sezamowym meduza ma delikatny smak i ciekawą teksturę. To jedna z moich ulubionych sałatek! ❚ When I first saw this salad on a restaurant menu, I could not believe that anyone could actually eat jellyfish. But some species are edible, as the Chinese found out 1,700 years ago. I ordered it instantly. Jellyfish marinated in sesame oil has a delicate taste and an interesting texture. It is one of my favourite salads.

Geoduck

Pastéis de nata

Ze względu na kształt tej olbrzymiej (największej na świecie i najdłużej żyjącej – niektóre dożywają ponad 160 lat!) małży Chińczycy uważają, że to świetny sposób na zwiększenie potencji. Wytrawny w smaku przysmak często je się ugotowany w gorącym kociołku. ❚ The shape of this huge (the world’s largest, and longest living – some live up to 160 years) clam has led the Chinese to consider it an aphrodisiac. The savoury delicacy is served after being cooked in a hot pot.

Symbol Makau. Te jajeczne tarty to pamiątka po czasach, kiedy Makau było portugalską kolonią. Lekko skarmelizowane chrupiące ciasto ze słodkim jajecznym musem. Najlepiej smakują jeszcze ciepłe! ❚ The symbol of Macau. These egg tarts are a memento of Macau’s days as a Portuguese colony. They are essentially crispy dough filled with a sweet egg-based mousse and slightly caramelized on top. Best when served warm.

Huoguo Gorący kociołek sprzyja długim rozmowom. Do garnka z wrzącym wywarem goście wrzucają plastry mięsa, grzyby, liście kapusty, owoców morza. ❚ The hot pot is a meal that lends itself to long get-togethers. You put thinly sliced meat, mushrooms, cabbage leaves, and seafood into pots of boiling broth.

Mapo tofu Tofu – usmażone z siekaną wołowiną, ostrą pastą z fasoli i dużą ilością oleju z chili – nazwą nawiązuje do pani Chen, która podobno stworzyła to danie w XIX w. Mapo znaczy „starsza pani z bliznami po ospie”. ❚ Tofu fried with chopped beef, hot bean sauce, and lots of chili oil. If is named after a certain Ms Chen, who is said to have invented the recipe in the 19th century. Mapo means “elderly lady with chicken pox scars”.

Sajgonki ❚ spring rolls Choć nazwa kojarzy się z Wietnamem, to sajgonki je się na całym wschodzie Azji. W Chinach nazywa się je „wiosennymi krokietami” i podaje (albo smażone, albo świeże) nadziewane kapustą i siekanym mięsem. ❚ Although they are usually associated with Vietnam, spring rolls are popular everywhere in East Asia. In China, they are served fresh or fried, and are filled with cabbage and chopped meat.

good food

kuchnia chińska

Świeże nasiona lotosu ❚ fresh lotus seeds Kupuję je od ulicznych sprzedawców, którzy na jednym ramieniu dźwigają drąg z koszami zawieszonymi na obydwóch końcach. Zielone szypułki kryją w sobie ziarenka. Tak samo jak słonecznik – tyle że te są większe i jest ich mniej. ❚ I buy them from street vendors, who carry a pole with baskets hanging from each end on one shoulder. The green stalks have seeds in them. They are just like sunflowers, only larger and with fewer seeds per flower.

Śmierdzące tofu ❚ stinky tofu

Nazwa nie kłamie – to tofu śmierdzi (niektórzy porównują je do śmierdzących stóp). Wszystko przez fermentację w zalewie z mleka i mięsa, do której czasem dodaje się krewetki, warzywa i zioła. Sfermentowane tofu może być gotowane, jedzone na zimno, duszone albo smażone. ❚ The name says it all – this tofu does stink (some compare the stench to stinky feet). The reason is that the tofu ferments in a milk and meat brine to which sometimes meat, vegetables and herbs are added. The fermented tofu can be served cold, stewed or fried in deep oil.

Baozi Te gotowane na parze bułeczki są tak różnorodne jak same Chiny – nadziewane rosłem, mięsem, pastą z nasion lotosu albo sezamu. ❚ Steamed buns are as diverse as China itself. They can be filled with broth, meat, or a lotos or sesame seed paste.

Bakłażany w sosie yuxiang ❚ eggplant in yuxiang sauce

Zupa z wołowiną ❚ Soup with beef

Potocznie mówi się na nie „bakłażany w sosie rybnym”, choć potrawa nie zawiera ani grama ryby. Yuxiang – z pastą chili i fasoli, czosnkiem, imbirem i szalotkami – świetnie imituje rybny smak. Bakłażany smaży się w nim na woku tak długo, aż będą się rozpływać w ustach. ❚ These are commonly known as “eggplants in fish sauce”, although there is no trace of fish in the dish. Yuxiang with chili and bean paste, garlic, ginger and shallots taste like fish. The eggplants are wok fried until they melt in your mouth.

Aromatyczna i esencjonalna zupa. Podobno jedzona przez muzułmańską mniejszość Hui już w VII w. z czasem stała się daniem popularnym w całym cesarstwie chińskim. Jest też narodowym daniem Tajwanu, gdzie dezerterzy z Syczuanu stworzyli wersję z sosem sojowym. ❚ Aromatic and strong soup. Apparently, it was eaten by the Muslim Hui minority in the 7th century, and then gradually spread across the entire Chinese empire. It is the national dish of Taiwan, having been brought there by army deserters from Sichuan, who modified it by adding soy sauce.

Osmantus wyglądem przypomina ostrokrzew – ma ostro zakończone liście. Ale jego kwiaty są białe i delikatne. I mają intensywny, przyjemny zapach. Według chińskiej medycyny wspomagają trawienie i wzmacniają układ oddechowy. W Kantonie dodaje się je do galaretki podawanej na koniec posiłku. Przyjemnie chłodzi w upalne dni. ❚ Osmanthus resembles in that it has sharp, serrated leaves. But its flowers are white and delicate. They give off an intense yet pleasant scent. According to Chinese medicine, they boost digestion and strengthen the respiratory system. In Canton, they are added to jelly to end a meal. This has a pleasant cooling effect on hot days.

©shut terstock (26)

Galaretka z kwiatów osmantusa ❚ Osmanthus flower jelly

good food

guacamole

Sa l sa m e ksy k a ń s k a mexican salsa Chociaż narodziła się w Ameryce Środkowej, dziś zajada się nią cały świat. Nic dziwnego, bo delikatna pasta z awokado jest nie tylko smakowita, ale i bardzo prosta w przygotowaniu. ❚ Although it originates from Central America, it is eaten all over the world. And no wonder. This delicate avocado spread is not only delicious, but also very easy to make. tekst | by agnieszka michalak

Zielony afrodyzjak

a green aphrodisiac

Guacamole było przysmakiem Montezumy II, ostatniego władcy Azteków. Po przybyciu Hiszpanów na tereny dzisiejszego Meksyku przepis wzbogacił się o nowe składniki. Tym chętniej Hiszpanie włączyli je do jadłospisu, że wierzyli, że awokado to afrodyzjak. ❚ Avocado cream was a delicacy in the court of Montezuma II, the last ruler of the Aztec Empire. After the Spaniards arrived in what is now Mexico, the recipe was enriched with a few new ingredients. The Spaniards were more than happy to add guacamole to their diet, as they believed that avocado had aphrodisiac properties.

Wariacje z awokado

avocado variations

Aztekowie rozcierali awokado w kamiennych moździerzach z sokiem z dojrzałych pomidorów i dodatkiem soli. Dziś guacamole składa się przede wszystkim z awokado i soku z limonki. Chociaż wariacji jest nieskończenie wiele, najczęściej dodaje się pokrojone w kostkę pomidory, chili, świeżą kolendrę i oliwę z oliwek. ❚ The Aztecs crushed the fruit in stone mortars, mixed it with fresh tomato juice, and added a pinch of salt. Guacamole as we know it today is made primarily of avocado, lime juice and salt. There is no end of variations on this theme. The most common add-ons include tomato, chilli peppers, coriander, and olive oil.

zrób to sam

Guacamole przygotuje każdy, nawet ci najmniej oswojeni z kuchnią. Z awokado trzeba usunąć pestkę, a miąższ wydrążyć łyżką. Potem rozgnieść go widelcem, doprawić solą, sokiem z limonki i wybranymi dodatkami. Świetnie smakuje z kukurydzianymi nachos. ❚ Guacamole can be made by anyone, even the least talented cook. All you need to do is remove the pit of avocado and spoon out the flesh. Crush it with a fork, add salt and lime juice and e.g. garlic, fresh coriander, hot tabasco sauce, and/or diced tomatoes. It tastes great with corn tacos.

so it yourself

TRADYCYJNIE NAJLEPSZEJ JAKOŚCI SUEMPOL to jeden z największych producentów łososia wędzonego w Polsce i Europie. Jako rodzinna firma jesteśmy przywiązani do tradycyjnych receptur przekazywanych z pokolenia na pokolenie, ale także otwarci na nowoczesną, stale udoskonalaną produkcję. Wszystko po to, aby dostarczać produkty najwyższej jakości naszym Klientom – podając im zdrowie na talerzu. SUEMPOL is one of the largest producers of smoked salmon in Poland and Europe. As a family company we are committed to traditional recipes handed down from generation to generation, but also open to modern, constantly refined production. All this in order to deliver the highest quality products to our customers – giving them health on a plate.

Suempol Sp. z o.o. 17-100 Bielsk Podlaski, ul. Białostocka 69 A www.suempol.pl

ta k e a l o o k

wiosna

p o r a r oz kw i t u time to blossom Jesteś typem romantyczki, ale jednocześnie w stylizacjach lubisz nowoczesność? wybierz motywy kwiatowe, które świetnie łączą się z dżinsem czy jedwabiem. Taki zestaw ożywi wiosną twój wygląd. ❚ are you a romantic at heart but prefer contemporary clothing? Floral patterns are what you need. They pair well with both denim and silk. Florals will refresh any spring outfit. zdjęcia| photos rickers/monadori exclusive/east news

na stronie obok: koronkowa bluzka

©credits

NaraCamicie, wełniane spodnie Etro ❚ far left: lace blouse by NARACAMICIE, wool trousers by etro

ta k e a l o o k

wiosna

sukienka Pennyblack, kurtka Caban Romantic, kolczyki Swarovski ❚ dress by pennyblack, jacket by Caban Romantic, earrings by

Swarovski

©credits

na stronie obok: koszula z białym kołnierzykiem And Camicie ❚ far right: shirt with a white collar by and camicie

100

101

ta k e a l o o k

102

wiosna

na stronie obok: koronkowa bluzka

NaraCamicie, wełniane spodnie Etro, płaszcz Spread, torba CafèNoir ❚ far left: lace blouse by NARACAMICIE, wool trousers by etro, coat by Spread, bag by cafÈnoir

©credits

sukienka H&M, kardigan Ballantyne, aksamitne kozaki Alberta Ferretti, kolczyki LolaandGrace ❚ dress by H&M, cardigan by Ballantyne, velvet boots by Alberta Ferretti, earrings by LolaandGrace

103

m u s t h av e

Klasyka przełamana ciekawymi mocnymi akcentami – taka stylizacja jest idealna na co dzień i podczas weekendowego wypadu.

dla niej

3 4

trochę fa n ta z j i an edg y look 11

You can add some edge to a classic look with striking accessories to be worn both at work and after hours.

1. solar naszyjnik, 169 zł 2. Sama Eyewear okulary przeciwsłoneczne z tytanu pokryte białym złotem, 3500 zł/salon Andy&Mag 3. SUNDAY RILEY serum regeneracyjne na noc, €101 4. MADELEINE THOMPSON kaszmirowe ponczo, €450 5. DOLCE & GABBANA zdobiona skórzana obudowa na iPhone'a 7 Plus, €407 6. Wittchen torebka skórzana z kolekcji Croco, 629 zł 7. SMYTHSON notebook w skórzanej oprawie, €85 8. MELISSA JOY MANNING kolczyki z 14-karatowego złota, €589 9. MISSONI streczowa spódnica mini, €670 10. MR BY MAN REPELLER aksamitne czółenka, €350 11. solar kurtka z regulowanymi rękawami, 469 zł ❚ 1. solar necklace, PLN 169 2. Sama Eyewear white goldplared titanium sunglasses, PLN 3,500/Andy&Mag 3. SUNDAY RILEY regenerating night serum, €101 4. MADELEINE THOMPSON cashmere poncho, €450 5. DOLCE & GABBANA ornamented leather iPhone 7 Plus case, €407 6. Wittchen leather bag from the Croco collection, PLN 629 7. SMYTHSON leather-bound notebook, €85 8. MELISSA JOY MANNING 14-karat gold earrings, €589 9. MISSONI mini skirt, €670 10. MR BY MAN REPELLER velvet pumps, €350 11. solar jacket with rolled sleeves, PLN 469

104

Ekspresem do superfigury! Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć? Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie! You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time! Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr n.med. Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec metody SlimLipo w Polsce. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek. Sculspure, nieinwazyjne modelowanie sylwetki w 25 minut Światowa nowość jest już dostępna w Klinice Elite. To pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej. Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków. Stosowany też na okolice ramion, ud czy kolan.

Now an effective, more comfortable method exists - Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Konrad Januszek, plastic surgeon, trainer of the SlimLipo in Poland. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin. Sculpsure, non-invasive 25 minutes Body Contouring World novelty is already available in the Elite Clinic. The first non-invasive laser to destroy persistent locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called „bacon” confirming its efficiency and safety. It can be used on shoulders, tights or knees either.

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja. Free consultation with Kaleidoscope.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl • Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl REKLAMA

Elite_Kaleidoscope_1016 copy.indd 1

31/01/17 12:49

GrapE HotEl & rEstaurant

miejsce, które zachwyca

Ekskluzywny hotel… Unikalne wnętrza… ✩ Znakomita restauracja… ✩ Menu degustacyjne, które zniewala… ✩ Wina, które urzekają… ✩ ✩

GrapE HotEl & rEstaurant Parkowa 8, 51-616 Wrocław tel. 71 73 60 400 biuro@grapehotel.pl www.grapehotel.pl

m u s t h av e

dla niego

Tweed, skóra, wysokie buty, kolory ziemi, kraty – styl country łączy stylizacje retro-sportowe z ponadczasową klasyką. Sprawdza się w każdej porze roku.

mr. v i n ta g e

Tweed, leather boots, earth colours, check patterns – the country style combines the retro sport style with evergreen classics. It can be worn all year round and never goes out of fashion.

1. Buczyński 3-częściowy wełniano-kaszmirowy garnitur w kratę, 8400 zł 2. Viscom okulary korekcyjne z kory dębu korkowego i lekkiego aluminium, 990 zł 3. D.S. & DURGA woda perfumowana, €150 4. kent & curwen wełniany dwurzędowy płaszcz, €1,600 5. TATEOSSIAN spinki do koszuli, €250 6. leica stylowy aparat fotograficzny z funkcją drukowania, €300 7. Pantanetti ręcznie wykonane buty z włoskiej skóry/birbanterocca.com, 1549 zł 8. ÁLVARO skórzany pasek, €260 9. omega najnowszy model „Cappuccino” z linii Speedmaster, kopertę wykonano ze stali szlachetnej i 18-karatowego złota Sedna™, 8600 CHF 10. ÁLVARO skórzana aktówka, €320 ❚ 1. Buczyński 3-piece wool and cashmere checked suit, PLN 8,400 2. Viscom frames made of cork oak bark and light aluminium, PLN 990 3. D.S. & DURGA eau de parfum, €150 4. kent & curwen double breasted wool coat, €1,600 5. TATEOSSIAN cufflinks, €250 6. leica stylish instant print camera, €300 7. Pantanetti handmade leather boots/birbanterocca.com, PLN 1,549 8. ÁLVARO leather belt, €260 9. omega latest Cappuccino model from the Speedmaster line, the bezel is made from stainless steel and Sedna™ 18-karat gold, CHF 8,600 10. ÁLVARO leather briefcase, €320

106

nasze rekomendacje

prestige zone

3 4

1. powrót do młodości return to youth Ja się tu zaczęłam – mówi o placu Grzybowskim w Warszawie Anna Maria Jopek. Z mojego apartamentu w Cosmopolitan na 9. piętrze mam dziś taki sam widok jak wtedy, kiedy byłam mała. Artystka wydała właśnie nową płytę Minione. To wskrzeszenie przedwojennych polskich tang zaśpiewanych z akompaniamentem kubańskiego pianisty Gonzalo Rubalcaby. ❚ “This is where I started. This is where I set off on my first journeys”, says Anna Maria Jopek about Warsaw’s Grzybowski Square. “The view from my 9th-floor apartment in the Cosmopolitan is exactly the same as the one from my childhood bedroom”, she added. The artist has just released her new album Minione. This is a modern take on pre-war Polish tangoes accompanied by Cuban pianist Gonzalo Rubalcalba. apartamentycosmopolitan.pl

108

2. strefa komfortu comfort zone Warszawska klinika La Perla oferuje zabiegi z zakresu chirurgii plastycznej, medycyny estetycznej i rozwiązań nieinwazyjnych. Stoi za nią 16 lat doświadczenia i gwarancja najwyższej jakości, bezpieczeństwa oraz komfortu. La Perla jest liderem w wykonywaniu zabiegów liposukcji w Polsce z opcją przeszczepu tłuszczu modelującego biust lub pośladki. ❚ The La Perla clinic in Warsaw offers plastic medicine surgical procedures and non-invasive treatments. The clinic has 16 years of experience and guarantees topmost quality, safety and comfort. La Perla is the country’s leader in liposuction treatments that optionally transplant fat to mould the bust or buttocks. klinikalaperla.pl

3. Światowy hit wreszcie w Polsce finally available in Poland Masz nadprogramowy tłuszczyk na brzuchu czy bokach? Zatem to dla ciebie stworzono nieinwazyjną laserową metodę modelowania sylwetki SculpSure. Wiązka wykorzystanego w niej lasera ma taką długość, by mogła dotrzeć bezpośrednio do komórek tłuszczowych zlokalizowanych pod skórą, omijając jednocześnie sąsiadujące tkanki. Zabieg dostępny w warszawskiej klinice Elite. ❚ Have you got excess fat on your stomach or sides? If so, then SculpSure, a non-invasive laser body sculpting method, is the perfect treatment for you. The laser beam used in the procedure has just the right length to reach directly into the adipose tissue located beneath the skin and spare the adjacent tissue. The treatment is available at the Elite clinic in Warsaw. elite.waw.pl

Apartamenty Kellera Park Residence to idealna propozycja dla mieszkańców ceniących sobie luksus i wygodę. 4. w stylu art déco

art déco style

Luksusowe apartamenty w kameralnym budynku inspirowanym wpływami art déco to nowa inwestycja Park Point na pograniczu warszawskiego Żoliborza i Bielan, która zostanie oddana do użytku w kwietniu tego roku. Kellera Park Residence oferuje 34 apartamenty w wysokim standardzie w sąsiedztwie parku Stawy Kellera. Ceny lokali już od 10 tys. za m². ❚ Luxury apartments in a small building inspired by the Art Déco style are now available at Park Point. The building is located at the intersection of the Żoliborz and Bielany districts in Warsaw, and the apartments will be ready in April. The Keller Park Residence, which has 34 high-standard apartments, adjoins the Stawy Kellera park. Prices start at PLN 10,000 per square metre. kellerapark.pl

good address

MUNCHEN

WARSAW

VILNIUS

RIGA

MOSCOW

NOVOROSYJSK

KIEV

MINSK

BUCURESTI

BUDAPEST

PRAHA

LONDON BRUXELLES

SOFIJA ALMATY

PARIS

ASTANA

PANAMA

WIEN

RIGHT CHOICE RIGHT HERE

BRATISLAVA

BERLIN

ZURICH

KAIR

EREWAN

NICE

TBILISI

BORDEAUX

BISZKEK

AD-DAUHA

CASABLANCA

DUBAI

ALGIERS

TUNIS

TEHRAN

SHOPFITTING SOLUTIONS CHECKOUT COUNTERS HEAVY DUTY RACKING Visit us at EUROSHOP 5-9 of March 2017 Hall 13, stand B49

commerce@mago.com

+48 22 729 81 01

mago.com

Business

mercedes

zarażam entuzjazmem I spread energ y and enthusiasm O roli kobiet w biznesie, budowaniu relacji w zespole i tworzeniu inspirującego miejsca pracy rozmawiamy z Carmen Herberger-schebiellą, dyrektor zarządzającą Mercedes-benz bank w Polsce. ❚ We talked to Carmen Herberger-Schebiella, the Managing Director of Mercedes-Benz Bank in Poland about the role of women in business, team-building and creating an inspiring workplace.

Pięć miesięcy temu objęła pani stanowisko dyrektor zarządzającej. Jakie są pani pierwsze wrażenia dotyczące Polski i polskiej firmy? Warszawa to nowoczesne, rozwijające się i tętniące życiem miasto pełne przyjaznych ludzi. A po kilku miesiącach w firmie mogę powiedzieć, że polska spółka odnosi wiele sukcesów i pracują w niej oddani pracy profesjonaliści. Pomimo wielu projektów i wyzwań, z którymi mierzymy się na co dzień, znajduję czas, aby regularnie spotykać się z pracownikami wszystkich departamentów. Dzięki temu tworzymy atmosferę zaufania, która pomaga nam osiągać ambitne cele. Jakie to cele? Przede wszystkim zaangażowanie w osiąganiu najlepszych wyników oraz kon-

110

You took over the position of Managing Director 5 months ago, what are your first impressions about Poland and the Polish company? I was very impressed how modern and beautiful Warsaw is and how friendly the people who live here are. After a few months in the company I can say that this is a very successful company with a team of professional and dedicated people. Despite many business challenges, I find time to meet with every department on a regular basis in order to get to know each other better. This creates an atmosphere of trust which helps us to achieve our ambitious goals. What goals are these? We are committed to excellent results and we are strongly focused on our customers’ needs, wishes and expectations. Furthermore, we want to empower our people and encourage them to participate in trainings in order to improve their professional qualifications and skills. We ensure that mutual relations in the company are based on trust, openness and respect. We are very proud that the independent Great Place to Work Institute ranked Daimler Financial Services among world’s top five employers in 2016 and we ranked ninth in Poland last year. And last but not least, we also want to be socially responsible and with our regular Days of Caring we are giving back to the local

community and to those who are in need. You are the first woman as a Managing Director in Mercedes-Benz Bank in Poland. What lies behind this success? I bring enthusiasm to everything I do and I am convinced that a positive attitude is one of the keys to success. Spreading energy and enthusiasm has a great impact on relationships among co-workers, better performance of the whole team. That’s why my motto is: “Do everything with a smile”. Furthermore, professionalism, discipline and hard work matter. I’ve always done my best to excel in my performance and inspire excellence in others. In addition, I’ve always invested a lot of time in networking with diverse people and I’ve always had great and supportive bosses behind me. What can be done to support women to reach higher position in business? Women have to be ready to take responsibility and power as well as have the will to succeed. In addition, they need to have a lot of self-discipline and self-confidence. Women need to be authentic and act as women do, not to try to be “a better version of a man”. In Daimler, we are really focused on talented women with high potential to make a career. In Germany I was a mentor in a programme aimed to support skilled and smart women in the development of their careers. I am seriously thinking about joining such

©marcin klaban

tekst | by jan stanisławski

centracja na oczekiwaniach i potrzebach naszych klientów. Ponadto inwestujemy w naszych pracowników, zachęcając ich do udziału w szkoleniach podnoszących umiejętności i kwalifikacje zawodowe. Dokładamy również starań, aby wzajemne relacje w firmie były oparte na szacunku, zaufaniu i otwartości. Jesteśmy dumni, że niezależny instytut Great Place to Work sklasyfikował Daimler Financial Services na piątym miejscu wśród najlepszych pracodawców na świecie w 2016 r. W Polsce w 2015 r. zajęliśmy miejsce dziewiąte. No i chcemy być firmą odpowiedzialną społecznie, która poprzez regularnie organizowane Days of Caring da coś od siebie społeczności lokalnej i będzie wspierać potrzebujących. Jest pani pierwszą kobietą na stanowisku prezesa w Mercedes-Benz Bank Polska. Co się kryje za tym sukcesem? Wszystko, co robię, robię z entuzjazmem, bo pozytywne podejście to klucz do sukcesu. Zarażanie energią ma ogromny wpływ na relacje między pracownikami i lepsze wyniki zespołu. Dlatego moim mottem jest: „Rób wszystko z uśmiechem”. Równie ważne są profesjonalizm, dyscyplina i ciężka praca. Zawsze robiłam wszystko, aby osiągnąć najlepsze wyniki oraz inspirować innych do osiągania najwyższych standardów w pracy. Inwestowałam czas w networking i budowanie relacji z różnorodnymi osobami, miałam też zawsze świetnych szefów, od których dostałam wiele wsparcia. Jak pomóc kobietom osiągać najwyższe stanowiska w biznesie? Przede wszystkim kobiety muszą być przygotowane do wzięcia na siebie odpowiedzialności związanej z przejęciem władzy i odniesieniem sukcesu. Potrzebują samodyscypliny i wiary we własne siły. Muszą działać tak jak kobiety, a nie próbować być ulepszoną wersją mężczyzny. W Daimlerze koncentrujemy uwagę na utalentowanych kobietach, które mają potencjał do zrobienia kariery. Sama byłam w Niemczech mentorem, uczestniczyłam w programie mającym na celu ułatwienie rozwoju zawodowego kobietom z potencjałem. Poważnie myślę też o dołączeniu do takiego programu tutaj w Warszawie. Czy rozpoczęta latem inicjatywa She’s Mercedes będzie kontynuowana?

Oczywiście. Uważam, że kobiety powinny się wzajemnie wspierać w osiąganiu najwyższych stanowisk w biznesie. Inicjatywa She’s Mercedes jest takim właśnie narzędziem. Nasz serwis internetowy, współtworzony przez kobiety z całego świata, ma ułatwiać kobietom networking. Poza tym kobiety stanowią rosnącą grupę klientów. Dziś co piąty samochód osobowy jest kupowany przez kobietę. Jakie są korzyści z finansowania w Mercedes-Benz Bank? Na polskim rynku działamy już od 20 lat i należymy do grupy Daimler – dużej, pewnej i godnej zaufania organizacji. Klienci wybierający samochody klasy premium mają wysokie wymagania co do jakości oferowanych im produktów finansowych. Dlatego klienci Mercedesa nie muszą szukać finansowania na korzystnych warunkach poza salonem – u dilera otrzymają naszą kompleksową ofertę zawierającą finansowanie oraz różne warianty ubezpieczeń i usług dodatkowych. Jak będzie wyglądać przyszłość finansowania samochodów? Jestem przekonana, że w przyszłości leasing pojazdów będzie coraz bardziej zyskiwał na popularności kosztem tradycyjnych form zakupu. Klienci stopniowo

a program here in Warsaw. Are you going to continue the “She’s Mercedes” initiative MB started this summer? Yes, definitely. In my opinion women should support each other to get higher positions in business. The She’s Mercedes initiative is a tool which helps women to do so. Our digital hub created by women from all over the world aims to facilitate networking, idea exchange, inspiration and experience sharing. Besides, at present every fifth passenger car in Poland is purchased by a woman. What are the advantages of financing with Mercedes-Benz Bank? Our company has been operating in Poland for 20 years, and it’s part of Daimler group – a big, reliable organization. Customers who choose premium cars also want the financial services offered to them to be of premium quality. A Mercedes-Benz customer does not need to look for premium financing outside of the dealership – the comprehensive offer they receive in the dealership can include financing, various forms of insurance and additional services. What will the future look like regarding car financing?

inwestujemy w pracowników, zachęcając ich do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. i dbamy, by relacje w firmie były oparte na szacunku, zaufaniu i otwartości. we invest in our employees and encourage them to improve their professional qualifications and skills. We also make sure that relations in the company are based on trust, openness and respect.

odchodzą od zakupów gotówkowych i tradycyjnych form finansowania, takich jak kredyt bankowy czy leasing z niską wartością rezydualną, i coraz częściej decydują się na skorzystanie z produktów finansowych z wysoką wartością końcową oraz niską ratą miesięczną. Przykładem takiego produktu w naszej ofercie jest Lease&Drive. ■ Tekst powstał we współpracy z Mercedes -Benz Bank Polska.

I am convinced that in the future leasing will most likely prevail over ownership of cars. We can observe a continuous shift from cash purchases and traditional forms of financing like loans and finance leasing with minimum residual value, to various forms of high residual value products. One example of such product in our offer is Lease&Drive. ■ The article was written in collaboration with Mercedes-Benz Bank Polska.

111

Business

made concept

Luksus nie jest na wynajem luxury is not for rent co zrobić, aby luksusowa rezydencja nie stała się hotelem, i jakie są oczekiwania przyszłych nabywców apartamentów szytych na miarę – opowiada architekt Michał Borowski, prezes spółki made Concept. ❚ we asked architect Michał Borowski, Made Concept CEO, what can be done to prevent a luxury residence from becoming a hotel and what the expectations of clients of tailor-made apartments are.

W ostatnich miesiącach na rynku nieruchomości obserwujemy spore ożywienie wśród kupujących. Czy dotyczy też ono segmentu mieszkań luksusowych? Jak co roku przygotowujemy raport Rynek mieszkań luksusowych w Warszawie i analizując dane z zeszłego roku, widzimy, że tendencje są podobne jak w poprzednich latach. Tyle że mówimy o rzeczywiście zawartych transakcjach, czyli zakończonych podpisaniem aktu notarialnego (nie liczymy m.in. ofert przedsprzedażowych). Liczby transakcji co roku są zbliżone: przez ostatnie trzy lata zanotowano między 150 a 170 sprzedaży. To zastanawiające, bo jeśli weźmie się pod uwagę to, że w tym czasie na warszawskim rynku pojawiło się pół tysiąca lokali w samych dwóch wieżach mieszkalnych znajdujących się w śródmieściu stolicy. Ale z drugiej strony pokazuje to, że jest trwałe zainteresowanie mieszkaniami z tego segmentu. Nasz raport dotyczy lokali, które kosztują ponad 16 tys. zł za metr kwadratowy, a zdarzają się ceny w wysokości ponad 30 tys. czy nawet 40 tys. zł. To są mieszkania przeznaczone rzeczywiście dla osób majętnych. Jakie jeszcze oczekiwania i potrzeby mają najbardziej majętni nabywcy apartamentów? Tego typu klienci najchętniej kupują mieszkania w małych, nieprzekraczających 50 mieszkań domach, wykończone

112

tekst | by piotr gozdowski

„pod klucz”, ale nie w postaci gotowych, urządzonych mieszkań, na których wystrój nie mieli wpływu. Jest dokładnie odwrotnie – chcą mieć wpływ na charakter i jakość wykończenia. Dlatego czasy luksusowych apartamentów wykańczanych przez dewelopera w stylu tzw. uniwersalnym się skończył. Nadchodzi era mieszkań „szytych na miarę”. W waszym przypadku klient może zlecić Made Concept realizację lub skorzystać z zatrudnionej przez siebie ekipy? Tak, na Hożej sprzedajemy mieszkania w trakcie budowy, więc klient ma mnóstwo czasu, aby zdecydować się na wygląd wnętrz, zanim skończy się remont całej kamienicy. Zaletą naszej inwestycji jest to, że nabywca może praktycznie „dotknąć” naszych projektantów i osób realizujących inwestycję. Można się dowiedzieć o szczegóły techniczne rozwiązań, wpłynąć na rozkład mieszkania, a nawet uzyskać pomoc w projektowaniu wnętrza. W inwestycjach tej klasy co Hoża 42 nie ma miejsca na remonty po oddaniu budynku. Chcemy, aby wszystkie mieszkania były gotowe w chwili, kiedy oficjalnie zakończy się modernizacja kamienicy, i nie chcielibyśmy tu później już żadnych ekip remontowych. Większość klientów zleca nam projektowanie i realizację, bo uznali, że tak jest najwygodniej. I klienci Made Concept nie mogą zmienić zdania w trakcie budowy? Jedną z ról, jakie odgrywamy przy inwestycji na Hożej 42, jest nie tylko rola sprzedawcy, ale też – albo przede wszystkim – doradcy. Doradzamy naszym klientom, co będzie dla nich najlepsze, czasami też odradzamy kupno lokalu w naszej kamienicy, jeśli czujemy np., że klient chciałby mieszkanie przeznaczyć na biuro firmy. Chcemy uniknąć sprzedaży apartamentu osobom, które planują zakupy na cele inwestycyjne, zarobkowe czy prowadzenia biznesu. Hoża 42 jest kamienicą przeznaczoną do mieszkania. Przygotowaliśmy statut, który ma obowiązywać w budynku, regulujący prawa i obowiązki przyszłych właścicieli mieszkań. Będą w nim m.in. najistotniejsze reguły dotyczące najmu czy remontów, a właściwie ich zakazujące. Dlaczego jedno wynajęte mieszkanie może zakłócić spokój innym mieszkańcom kamienicy?

In recent months, the real estate market has witnessed an increase in interest from property buyers. Does this trend apply to luxury apartments too? l report entitled The Warsaw Luxury Apartment Market, and after analysing the previous year’s data, we observed that the trend is similar to previous years. We are only talking about transactions that have resulted in notarised sales contracts. Pre-sale bids are not considered. There are a similar number of transactions ever year. There have been between 150 and 170 sales effected over the past three years. This is surprising when you consider that 500 apartments have come on to the market in just two centrally-located residential towers. But on the other hand, this demonstrates that there is a steady interest in this property segment. Our report concerns apartments that cost over PLN 16,000 per square metre with some prices exceeding PLN 30,000 or PLN 40,000. The latter are addressed to the seriously affluent and are genuinely luxurious. What other needs of the most affluent clients have you identified? These purchasers are most interested

sion you to finish the apartment or hire their own crew? That’s right. At Hoża we sell apartments under construction, so the purchaser has plenty of time to decide on the final apartment interior, even before the tenement renovation works are completed. One of the advantages of our investment is that the purchaser can literally “touch” our designers and contractors. They can inquire about the technical details of the construction, have a say on the layout of the apartment, and obtain help on interior decoration. In residential investments of the Hoża 42 class, there is no room for renovations once the building is ready. We want all the apartments to be finished by the time the building is officially completed, and do not want to have any renovation crews working in the building. Most purchasers commission us to do both the design and the construction stage, as they find this to be the most convenient. Are the purchasers allowed to change their minds? Our role regarding the Hoża 42 investment is not just as seller, but also, even most importantly, as advisor. We

czasy luksusowych apartamentów wykańczanych przez dewelopera w stylu tzw. uniwersalnym się skończyły. Nadchodzi era mieszkań „szytych na miarę”. the days of luxury apartments finished by development companies are over. Tailor-made apartments are now the order of the day.

in apartments in small buildings with no more than 50 units, and finished to a “turn-key” standard, not as ready-made apartments on whose interiors they have no influence. On the contrary, they want to have a say on what their homes are going to look like, and on the finishing wuality. That is why the days of luxury apartments finished by development companies are over. Tailor-made apartments are now the order of the day. With you, the purchaser can commis-

offer advice on what would be best. We sometimes even discourage prospective purchasers if we get the impression that they are interested in purchasing the apartment as office space. We want to avoid selling apartments to people purchasing them for financial gain, as investments, or for business purposes. Hoża 42 is a tenement building meant to be lived in. We have drawn up the building’s statue so as to bind all residents and set out the rights and duties of future apartment

113

made concept

Chcemy uniknąć sprzedaży apartamentów osobom, które planują zakup na cele inwestycyjne czy zarobkowe. Hoża 42 jest kamienicą przeznaczoną do mieszkania. We want to avoid selling apartments to people purchasing them as investments or for business purposes. Hoża 42 is a tenement building meant to be lived in.

Nie chodzi o liczbę wynajmowanych mieszkań, ale o zasadę, której chcemy się trzymać. Wiele lokalizacji, które miały uchodzić za luksusowe, stały się swoistymi „aparthotelami”. Swoistymi, bo niemającymi ani zalet hotelu, ani znamion luksusowej rezydencji, w której rodziny w spokoju spędzają czas. Użytkownicy mieszkań w takim budynku pojawiają się na chwilę: tydzień, dzień albo i krócej. Nie interesują się, co się stanie później z tym miejscem, podobnie jak właściciele tych apartamentów. To stawia pod dużym znakiem zapytania późniejsze funkcjonowanie takiej inwestycji, jak choćby powołanie wspólnoty mieszkaniowej i późniejsze nią zarządzanie. W inwestycjach, w których jest dużo mieszkań na wynajem, taka wspólnota nie może funkcjonować i podejmować podstawowych decyzji z prozaicznego powodu – na zebrania wspólnoty właściciele lokali, które są przeznaczone na wynajem, po prostu nie przychodzą, bo ich to nie interesuje. To jaka jest metoda na stworzenie luksusowego domu? Pochyliliśmy się nad każdym detalem, poczynając od tego, by wejście do windy na podziemnym parkingu nie wyglądało jak kolejny poziom przepastnego molocha, tylko przypominało wejście na parterze. Podobnie z częściami wspólnymi – wszystko jest przemyślane i zaprojektowane pod takim kątem, aby służyło naszym mieszkańcom przez dziesiątki lat, a nie zachęciło tylko do kupna mieszkania. Budynek będzie naszpikowany technologiami ułatwiającymi korzystanie z mieszkań, ale nic na siłę – jeśli klient sobie nie życzy telefonem zasuwać zasłon czy regulować temperatury, to nasza infrastruktura zatrzyma się na korytarzu, ale np. do ogrzewania basenu będziemy

114

wykorzystywali panele słoneczne. Moim zdaniem Hoża 42 uniknie losu innych luksusowych inwestycji właśnie ze względu na to, że jest tak dopracowana w każdym detalu. Dlatego z naszymi potencjalnymi klientami prowadzimy szczegółowe rozmowy. Nie musimy się spieszyć, czas mamy do końca roku, kiedy oddamy kamienicę do użytku. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

Michał Borowski (ur. 1950) – architekt i historyk sztuki. W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową starych kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born 1950), an architect and art historian. He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm. He has been working as an architect for design studios in Sweden, Portugal, Germany and Poland since 1967. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 until 2006.

owners. This document will cover all the essential rules on renting and renovating, or rather, on forbidding them. How could one rented apartment be a problem? It is not so much the number as the principle. Many buildings that were meant to be symbols of luxury have become aparthotels. Peculiar aparthotels, to be precise, since they are neither a hotel nor a luxurious residence, where families can live peacefully. The occupants of apartments in such buildings come and go, they stay a week, a day or even shorter. They do not care about what happens to the place afterwards, and neither do the owners. This is troublesome for the functioning of such a residence. The owners’ association cannot work properly under such conditions for the simple reason that rental apartment owners do not attend owners’ associations meetings, because they do not care. How do you go about creating a luxury residential building? We perfect the tiniest details, beginning with making sure that the door to the lift on the underground parking level does not look like yet another floor of a huge anonymous building, but like the ground floor entrance. Similarly with the common areas – everything is well-thoughtout and designed so that it will serve our residents for decades, and not just be an incentive to purchase an apartment. The building will be technology-rich, which will make living there very convenient, but there is no pressure in this respect. If a purchaser does not wish to draw the curtains via a mobile phone or regulate room temperature remotely, our infrastructure will stop at the door the apartment. For instance, solar panels will be used to heat the water in the indoor swimming pool. In my opinion, Hoża 42 will be spared the fate of other luxury investments, because it is so meticulously planned and has been designed right down to the tiniest detail. We conduct long interviews with prospective purchasers. We are in no hurry. We have until the end of year, when the tenement building will be ready. ■ The article was written in collaboration with Made Concept.

Business

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

116

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

118

Warsaw Chopin Airport

PRZYDATNE INFORMACJE

120

Useful information

F LOTA

122

Fleet

ROZRYWKA P OKŁADOWA

124

In-flight entertainment

WYDARZENIA

128

LOT news

LOT DLA FIRM

129

LOT dla firm

MILES & MORE

134

Miles & More

MENU LOT GOURMET

135

LOT gourmet menu 115

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 115

13.02.2017 12:01

Fort McMurray Edmonton

Saskatoon Vancouver

route map

Seattle

SIATKA P OŁĄCZE Ń

Houston

New York JFK

Pittsburgh

Atlanta

Phoenix

Halifax

Detroit

Cleveland

Cincinnati

Dallas

Québec

Montreal Toronto

Chicago

Denver Las Vegas

Los Angeles San Diego

Ottawa Minneapolis

Portland San Francisco

Winnipeg

Calgary

Newark

Charlotte Orlando

Tampa

Varadero Santa Clara

Varadero

Cancun Cancun

Cayo Coco

La Romana

Holguin

POŁĄCZENIA LOT-U REALIZOWANE WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST St Petersburg

Stockholm

Tallinn Palanga

Edinburgh

Moscow

Riga

Copenhagen

Vilnius Amsterdam

Warsaw Dusseldorf

Brussels

Vienna

Linz

Geneva

Turin

Milan Nice

Graz

Salzburg Klagenfurt

Venice

Barcelona

Kharkiv

Pula

Zagreb

Zadar

Chisinau

Budapest

Ljubljana

Dubrovnik Madrid

Lviv

Kosice

Munich

Innsbruck

Zurich

Kiev Boryspil Kiev Zhuliany

Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg

Porto

Minsk

Hamburg

London

Lyon

LOT CONNECTIONS IN COOPERATION WITH NORDICA

Helsinki

Oslo

Cluj-Napoca

Belgrade

Z TALLINNA / FROM TALLINN: Amsterdam / Amsterdam Berlin / Berlin Bruksela / Brussels Hamburg / Hamburg Kijów / Kiev Monachium / Munich Nicea / Nice Oslo / Oslo Odessa / Odessa Rijeka / Rijeka Sztokholm / Stockholm Split / Split Trondheim / Trondheim Wiedeń / Vienna Wilno / Vilnius Z KOPENHAGI / FROM COPENHAGEN:

Odessa

Örebro / Örebro Groningen /Groningen

Bucharest

Tbilisi

Split

Podgorica

Istanbul

Yerevan Ankara

lot.com

Lisbon

Larnaca

Beirut

Tel Aviv

116

115_KA_03_LOTINFO_01.indd _KA_10_LOTINFO_01.indd 132 116

13.02.2017 20:21 12:03 13.09.2016

131_

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

Kraków

Astana

Saporro Beijing

Sendai

Seoul

Tokyo

Amman

Fukuoka

Cairo

route map

Bangkok

Ho Chi Minh

Krabi Ho Chi Minh

Colombo

Singapore

Zanzibar

Denpasar

POLSKA ❚ POLAND

Antananarivo

Mauritius

Gdańsk Olsztyn Szczecin

Poznań

Warsaw

Prague Połączenia

T❚ własne LO

Połączenia

Lisbon

code -share

❚

Newark

rzedaż y – już w sp T od 2017 m 2017 - on sale now LO ia en cz T fro Połą erated by LO ❚ flights op r

Denpasa

czar te Połączenia Połączenie

rowe ❚

❚ zpośrednie

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 131_KA_10_LOTINFO_01.indd 117 133

Zielona Góra

Wrocław

Rzeszów

Katowice Kraków

117

lot.com

20:21

SIAT KA P OŁ ĄCZEŃ

Krasnodar

13.02.2017 14.09.2016 12:04 19:24

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

MAPY LOTNISK

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

Check-in LOT

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

Business Lounge Bolero

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

it ec

ent

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

Podczas lotu ❚ During the flight

Podczas startu i lądowania laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚

During take-off and landing laptop must be placed in seat pocket, or the locker above without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

118

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 118

13.02.2017 12:04

THE WAY WE GET YOU THROUGH THE AIRPORT FASTER Star Alliance Gold Status holders and customers in First or Business Class can now move through the whole airport faster with Gold Track Security and Immigration â&#x20AC;&#x201C; the latest Gold Benefit to make your journey more seamless, from departure to arrival across the worldâ&#x20AC;&#x2122;s largest airline network. staralliance.com

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 119

13.02.2017 12:05

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

23 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

9 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem. Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

120

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag. Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

carry-on baggage

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

23 kg max

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

23 kg max

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 120

13.02.2017 12:05

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 121

13.02.2017 12:06

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing 787 Dreamliner

fleet F LOTAfleet FLOTA

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a ﬂat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-ﬂight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO I KRÓTKODYSTANSOWE

NEW 2017

lot.com

NEW 2017

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

Medium and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. On short and medium-haul ﬂights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. Enjoy higher travel comfort at an aﬀordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6* 39,52 m 35,92 m 839 km/h 6500 km 186

Boeing 737-800

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 ** 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Boeing 737-400

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

* odbiór od listopada 2017 do kwietnia 2020 / deliveries from November 2017 until April 2020

122

** odbiór od kwietnia 2017 do lipca 2017 / deliveries from April 2017 until July 2017

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 122

13.02.2017 12:06

Medium and short-haul aircraft Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

Embraer 175***

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

SAMOLOTY WE WSPÓŁPRACY Z NORDICA

FLOTA fleet

Embraer 195

F LOTA fleet

SAMOLOTY ŚREDNIO I KRÓTKODYSTANSOWE

LOT & Nordica aircraft

Rozwijamy skrzydła w krajach bałtyckich! Nowe połączenia, większa liczba rejsów oraz nowoczesne samoloty – to wszystko dzięki współpracy z estońskimi liniami lotniczymi Nordica.

We spread our wings in the Baltic States! New connections, a lot of new services and high-tech airplanes - now it's all real thanks to the partnership with Estonian airlines Nordica.

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 88

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 123

123

lot.com

*** w tym dwa egzemplarze do dyspozycji rządu / *** including two aircraft at the disposal of the Polish government

13.02.2017 12:07

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W marcu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie i japońskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In March we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

NOWOŚCI W MARCU

New in March:

FANTASTYCZNE ZWIERZĘTA I JAK JE ZNALEŹĆ ❚ THE ACCOUNTANT (2016)

MANCHESTER BY THE SEA (2016)

IP MAN 3 (2015)

SPRZYMIERZENI ❚ ALLIED (2016)

VAIANA ❚ MOANA (2016)

PACIFIC RIM (2013)

© 2015 TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED; ALVIN AND THE CHIPMUNKS, THE CHIPETTES AND CHARACTERS TM & © 2015 BAGDASARIAN PRODUCTIONS, LLC. ALL RIGHTS RESERVED; © 2016 CBS FILMS

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

in-flight entertainment

124

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 124

13.02.2017 12:07

26 March 2017

ARE YOU READY? 12th WARSAW HALF MARATHON W W W.P OLM A R ATON WA R S Z AW SK I.COM SPONSOR

PROJEKT WSPIERA

PARTNERZY

PATRONI MEDIALNI

ORGANIZATOR

WWW.POLMARATONWARSZAWSKI.COM 115_KA_03_LOTINFO_01.indd 125

13.02.2017 12:08

Foreign cinema

WINDYKATOR ❚ KOLLEKTOR ❚ КОЛЛЕКТОР (2016)

DO WIDZENIA, MAMO ❚ GOODBYE MOM ❚ ДО СВИДАНИЯ МАМА (2014)

LEAGUES OF GODS ❚ 封神榜 (2016)

MY BEST FRIEND’S WEDDING

SCOOP! (2016)

DESPERATE SUNFLOWERS ❚ 嫌な女 (2016)

❚ 我最好朋友的婚礼 (2016)

WORST WOMAN (2016)

MISSING (2016)

KINO POLSKIE

126

Polish cinema

CIAŁO ❚ BODY (2015)

ŻYĆ, NIE UMIERAĆ ❚ LIFE MUST GO ON (2015)

VINCI (2004)

CZŁOWIEK Z MARMURU ❚ MAN OF MARBLE (1975)

CZŁOWIEK Z ŻELAZA ❚ MAN OF IRON (1981)

DZIEŃ ŚWIRA ❚ DAY OF THE WACKO (2002)

KILER ❚ KILLER (1997)

KILER-ÓW 2 ❚ KILLER 2 (1999)

CHŁOPAKI NIE PŁACZĄ ❚ BOYS DON’T CRY (2000)

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 126

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

KINO ZAGRANICZNE

13.02.2017 12:08

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 127

13.02.2017 12:56

LOT news WYDARZE NIA

Warsaw

lot.com

WIĘCEJ REJSÓW DO TOKIO I SEULU more flights to tokyo and seoul

1. Tłumy na festiwalu kwitnących wiśni w Parku Ueno w Tokio. 2. Restauracja serwująca sushi. 3. Skrzyżowanie Shibuya w Tokio to jedno z najbardziej znanych przejść dla pieszych na świecie. ❚ 1. Tokyo crowd enjoying cherry blossoms festival in Ueno Park. 2. Restaurant serving sushi. 3. Shibuya crossing in Tokyo the crossing is one of the world’s most well known examples of a scramble crosswalk.

Teraz pasażerowie LOT-u mogą podróżować do Azji jeszcze wygodniej. Począwszy od lata częściej polecimy do Tokio i Seulu. Od lipca będziemy latać do Korei Południowej nie 3 a aż 5 razy w tygodniu, wykonując dodatkowe rejsy z Warszawy do Seulu w każdy czwartek i piątek o 16:30 i z Seulu do Warszawy w piątki i soboty o 11:20. Dreamlinery LOT-u częściej polecą też do Japonii. Od 3 lipca zamiast trzech, zaproponujemy naszym pasażerom 4 rejsy tygodniowo. Samoloty startować będą z Warszawy do Kraju Kwitnącej Wiśni o 15.10 w każdy poniedziałek, środę, piątek i sobotę. Rejsy powrotne dostępne będą w poniedziałki, wtorki, czwartki i soboty o godzinie 10.20. Zwiększenie częstotlwiości rejsów do Seulu i Tokio to, obok niedawnego uruchomienia sprzedaży na połaczenie z Krakowa do Chicago, kolejny etap dynamicznego rozwoju połączeń dalekiego zasięgu, jaki na 2017 rok planuje LOT. Już w kwietniu wystartują dwa zupełnie nowe połączenia – 3 kwietnia do Los Angeles, a 28 kwietnia do Newark. Tylko do końca 2017 roku będziemy obsługiwać co najmniej 9 połączeń dalekiego zasięgu do Ameryki Północnej i Azji. ❚ LOT’s passengers can now plan their trips to Asia more effectively. Early this summer, we will be increasing the number of flights to Tokyo and Seoul. As of July, we will be flying to South Korea not three, but five, times a week, with additional flights from Warsaw to Seoul scheduled every Thursday and Friday at 16:30. Flights from Seoul to Warsaw depart on Fridays and Saturdays at 11:20. LOT Dreamliner aircraft will be also flying more frequently to Japan. From 3 July, you will have a choice of four, instead of three connections a week. Flights will be departing from Warsaw to Japan on Mondays, Wednesdays, Fridays and Saturdays at 15:10. Return flights will be departing Mondays, Tuesdays, Thursdays and Saturdays at 10:20. The increased frequency of flights to Seoul and Tokyo, following the recently launched sales for the Kraków-Chicago route, marks another step in the rapid and expansive growth of long-range connections scheduled by LOT for 2017. Two brand new connections will be added to our offer this April. The inaugural flight to Los Angeles has been slated for 3 April and the one to Newark for 28 April. By end-2017, we will be operating at least nine long-haul flights to North America and Asia.

Seoul

Tokyo

4. Dongdaemun Design Plaza w Seulu nocą. 5. Tradycyjna koreańska architektura w dzielnicy Bukchon Hanok w Seulu. 6. Kolorowe kłódki zakochanych na wieży N Seoul. ❚ 4. Dongdaemun Design Plaza in Seoul at night. 5. Traditional Korean architecture at Bukchon Hanok village in Seoul. 6. Colourful love locks at N Seoul Tower. 5

128

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 128

13.02.2017 12:11

LOT DL A F IRM

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 129

lot.com

129

13.02.2017 12:12

W marcu 2018 roku odbieramy pierwszego z trzech zupełnie nowych samolotów 787-9, większej i bardziej efektywnej wersji Dreamlinera. Na początku samoloty 787-9 polecą na najpopularniejszych trasach dalekiego zasięgu LOT-u, to jest do Nowego Jorku i Chicago. Na pokładzie nowego B 787-9 zaoferujemy trzy klasy podróży w konfiguracji 294 foteli: 24 w klasie biznes, 21 w premium i 249 w klasie ekonomicznej. Dzięki zwiększonej liczbie miejsc i niższym kosztom, będziemy mogli zaoferować podróż większej liczbie pasażerów za relatywnie niższą cenę. Dzięki najnowocześniejszej technologii, Dreamilner gwarantuje pasażerom maksymalny komfort podróży. Wyższe ciśnienie, większa wilogtność powietrza, ulepszona kontrola temperatury i wyciszone wnętrze

to tylko niektóre z zalet tego samolotu. 787-9, podobnie jak 787-8, w większości zbudowany jest z kompozytów i ma zaawansowaną aerodynamikę. W kabinie zamonotowano duże schowki bagażowe oraz duże okna, które zamiast tradycyjnej zasłonki, przyciemniają się za dotknięciem przycisku. Obecnie LOT wykonuje rejsy 6 mniejszymi Boeingami 787-8 Dreamliner, a już w licpu i sierpniu 2017 roku oczekujemy dostawy kolejnych 2 maszyn tego typu. Dreamlinery obsługują wszystkie nasze połączenia dalekiego zasięgu, to jest do Nowego Jorku, Chicago, Toronto, Pekinu, Seulu i Tokio. W kwietniu 2017 roku uruchamiamy kolejne dwa połączenia do USA – do Los Angeles i Newark oraz bezpośrednie rejsy z Krakowa do Chicago. ❚

In March, the first of three brand-new 787-9 aircraft, a larger and more effective version of the Dreamliner, will be added to our fleet in March 2018. The 787-9s will initially be operated on LOT’s most popular long-haul routes – to New York and Chicago. The new B 787-9 features three travel classes and 249 seats: 24 in Business; 21 in Premium and 249 in Economy. With more seats and lower costs, we will be able to offer more attractively priced tickets to more passengers. The Dreamliner is equipped with all the latest technology and ensures top comfort for all passengers. Higher cabin pressure and humidity, enhanced temperature control, and a sound-proofed interior are just some

of the advantages of this aircraft. As with the 787-8, the structure of the 787-9 is mainly made of composites and demonstrates state-of-the-art aerodynamics. The cabin benefits from large overhead luggage compartments and generously-dimensioned windows, which are tinted with a push button instead of conventional drawn-down shades. LOT currently operates six smaller Boeing 787-8 Dreamliners, and two new machines are expected to be delivered in July and August 2017. Dreamliner aircraft are operated on all our long-haul connections to New York, Chicago, Toronto, Beijing, Seoul and Tokyo. In April 2017, we are launching two new connections to the US – to Los Angeles and Newark plus non-stop Kraków-Chicago flights.

lot.com

WYDARZE NIA

LOT news

DREAMLINER 787-9 WE FLOCIE LOT-U JUŻ W 2018 ROKU another dreamliner 787-9 aircraft to be added to LOT’s fleet in 2018

130

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 130

13.02.2017 12:13

Z kartą Diners Club LOT zyskasz: • możliwość zbierania mil Miles & More • pakiet ubezpieczeń podróży zagranicznych do 1 mln PLN* • wstęp do specjalnych stref komfortu na lotniskach • nawet 59 dni bez odsetek

PROMOCJA! DO 31 MARCA

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 131

13.02.2017 12:14

ŁĄCZYMY LUBUSKIE Z PONAD 65 MIASTAMI ŚWIATA

WYDARZE NIA

LOT news

we are connecting lubusz voivodeship with more than 65 cities worldwide

1 2

lot.com

1. Widok na rynek w Zielonej Górze. 2. Hala portu lotniczego. ❚ 1. The market square in Zielona Góra. 2. Zielona Góra-Babimost Airport.

From 2 March, we have been flying non-stop from Zielona Góra to Warsaw. Flights on comfortable Bombardier Q400 aircraft are operated five times a week. The new connection provides passengers travelling from Zielona Góra and its environs with access to LOT’s extensive route network and more than 65 cities worldwide. Flights from Warsaw are available every Monday, Tuesday, Thursday, Friday and Sunday at 22:35 and land at Zielona Góra-Babimost Airport at 23:35. Flights from Zielona Góra to Warsaw are operated on Mondways, Tuesdays, Wednesdays, Fridays and Saturdays at 5:45 and are scheduled to arrive in Warsaw at 6:50. The flight to Warsaw takes approx. one hour, and the transfer time for passengers flying to nearly 20 other cities via at our Warsaw hub is less than one hour. These cities include both popular business destinations, such as Paris, London, Geneva, Luxembourg and Zurich, and Mediterranean destinations like Pula, Zadar, Barcelona and Nice. Zielona Góra is the eighth domestic connection offered by LOT. We also offer flights to and from Warsaw, Kraków, Wrocław, Gdańsk, Poznań, Rzeszów, Katowice and Szczecin.

Od 2 marca latamy bezpośrednio z Zielonej Góry do Warszawy. Rejsy wykonywane są 5 razy w tygodniu wygodnym i nowoczesnym samolotem Bombardier Q400. Dzięki nowemu połączeniu pasażerowie podróżujący z Zielonego Góry i okolic zyskują dostęp do szerokiej siatki połączeń LOT-u do ponad 65 miast na całym świecie. Loty z Warszawy realizowane są w każdy poniedziałek, wtorek, czwartek, piątek i niedzielę o 22:35 i lądują na lotnisku Zielona Góra Babimost o 23:35. Połączenie z Zielonej Góry do Warszawy jest z kolei realizowane w poniedziałki, wtorki, środy, piątki i soboty o 5:45, by wylądować w Warszawie o godzinie 6:50. Rejs do Warszawy trwa około godziny, a czas przesiadki w naszym warszawskim hubie na kolejne rejsy do blisko 20 miast wynosi poniżej godziny! Wśród tych miast znalazły się zarówno popularne kierunki biznesowe, takie jak Paryż, Londyn, Genewa, Luksemburg czy Zurich, jak i miasta basenu Morza Śródziemnego między innymi Pula, Zadar, Barcelona czy Nicea. Zielona Góra jest ósmym krajowym połączeniem w ofercie LOT-u. Oprócz Zielonej Góry proponujemy dziś rejsy między Warszawą a Krakowem, Wrocławiem, Gdańskiem, Poznaniem, Rzeszowem, Katowicami i Szczecinem. ❚

Warsaw Zielona Gora

132

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 132

13.02.2017 12:15

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 133

13.02.2017 12:16

2 7

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantage of credit card, travel insurance, hotel and many more partners

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji i poleć do Tallina, Rygi oraz wielu innych miast już za 15 000 mil do końca marca

Take advantage of our promotion and ﬂy to Tallinn, Riga and many more cities for just 15,000 miles until the end of March

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 134

13.02.2017 12:16

GOURMET

PRZEKĄSKI / SNACKS

5 PLN

2 x Snickers 75 g

5 PLN

Twix Xtra 75 g

4 PLN

Baton zbożowy Ba! Cereal bar Ba! 40 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

M&M’s 90 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

8 PLN

10 PLN

8 PLN

Pringles Original, Paprica 40 g

Zupa pomidorowa Tomato soup 65 g

10 PLN

8 PLN

CZEKOLADKI PREMIUM / PREMIUM CHOCOLATES Czekoladki z klasą Pistachio Premium Chocolates Pistachio 400 g NEW

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 135

35 PLN

Złota Wiśnia w likierze Golden Cherry 190 g

Śliwka Nałęczowska w czekoladzie Plum in Chocolate 190 g

20 PLN Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

NEW

20 PLN Rejsy czarterowe Charter flights

13.02.2017 12:16

GOURMET

POSIŁKI / MEALS Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN / 15

PLN*

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN / 15

PLN*

12 PLN / 25

PLN*

Danie ciepłe* / Hot meal* Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

Menu serwowane podczas większości rejsów krótkiego zasięgu trwających powyżej 2 godzin, z wyjątkiem: BUD, KSC, LWO, PRG i VNO/Fresh meal offer available on all short haul flights over 2 hours except BUD, KSC, LWO, PRG and VNO *Cena dotyczy powrotnych rejsów czarterowych do Polski/ Price applies to inbound charter flights to Poland

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals Owsianka

DayUp green

DayUp blue

Oatmeal 50 g

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

Danie ciepłe wegetariańskie* / Hot vegetarian meal* W czasie rejsów czarterowych z najdalszych zakątków świata zapraszamy na obiad. Zapytaj załogę o aktualną ofertę apetycznych, cieplych dań wegetariańskich dostępnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

Enjoy your lunch on chartered flights form the most remote parts of globe. Ask cabin crew for the current offfer of delicious available during your flight. Bon appetite! Dostępne tylko na rejsach czarterowych/Available on chartered flights only *Tylko rejsy wylotowe z Polski/Outbound flights from Poland only **Tylko rejsy powrotne do Polski/Inbound flights from Poland only

6 PLN

12 PLN* 25 PLN**

Zestaw dla dzieci / Set for kids

20 PLN

Mus owocowy Kubuś, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubuś, M&M’s and airplane toy Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów Set available during selected flights

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 136

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

13.02.2017 12:17

GOURMET

NAPOJE / BEVERAGES

Lipton Ice Tea Lemon, Lipton Green Ice Tea 0,33 l

Soki Tymbark: pomarańcza, jabłko, pomidor Tymbark Juices: orange, apple, tomato 0,3 l

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

5 PLN

NEW

Napój aloesowy Aloe Vera drink 0,24 l

Napój energetyczny Energy drink BLACK 0,25 l

Schweppes Mirinda 7up 0,33 l

Pepsi, Pepsi Max 0,33 l

5 PLN

KAWA I HERBATA / COFFEE & TEA Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee

Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

6 PLN

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 137

13.02.2017 12:17

GOURMET

ALKOHOLE*

/ ALCOHOLIC BEVERAGES*

Prosecco Ponte 0,2 l

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,33 l

15 PLN

10 PLN

8 PLN

NEW

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Whiskey Jameson 0,05 l

Beefeater Gin 0,05 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

8 PLN

12 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 3000 PLN, a dla kart debetowych 50 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 3000 PLN, for debit cards to 50 PLN. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy! To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation! Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu. We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight. Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

115_KA_03_LOTINFO_01.indd 138

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione. We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted. PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia. All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case of such situation please accept our sincere apologies. Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

13.02.2017 12:18

MAROKO

Wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 16/17. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

Agadir│MAROKO

spa | romantic | luxury

Hotel Sofitel Agadir Thalassa Sea & Spa (AGASEAG) ★★★★★ ✹ eleganckie i stylowe wnętrza ✹ profesjonalne centrum spa ✹ należy do renomowanej sieci Sofitel ✹ plaża z bezpłatnym serwisem ✹ doskonałe miejsce na romantyczne wakacje

WEJDŹ

honeymoon | romantic | luxury

Hotel Sofitel Agadir Royal Bay Resort (AGASOFG) ★★★★★ ✹ elitarny i kameralny ✹ najlepszy w Agadirze klub nocny ✹ piaszczysta plaża ✹ stylowy orientalny hotel oferujący najlepszy standard wypoczynku

na www.itaka.gala.pl i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

xxx_KA0317_Itaka_13_Maroko.indd 1

Agadir│MAROKO

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

ZIMA 16/17

13/02/17 12:34

omega_205x265+5mm_spad_Kaleidoscope.pdf 2017-02-07 15:00:38