Kaleidoscope August 2017 by LOT Polish Airlines

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

04/2017

dlaczego warto odwiedzić Podgoricę ❚ pisanka – jeden z symboli Wielkanocy ❚ polskie start-upy ❚ Sylvester Stallone ❚ introwertycy a ekstrawertycy ❚ polskie zabawki

los Angeles

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day. There is nothing else like it in Warsawâ&#x20AC;Ś

n ot e f ro m t h e c eo

Dear Ladies and Gentlemen, We are very excited because two out of the three new US destinations planned for this year are being launched this month. We did not schedule our new longhaul flights to start in early spring without reason. Winter might alternate with summer here in Europe, but Los Angeles has lots of sunny beaches and big-city glamour to offer. As an international hub for business, trade, entertainment, culture, media and fashion, as well as science, sports, technology and education, California and the City of Angels are one of the most diverse, contrastive and attractive parts of the US. We hope that from 3 April you will join us in discovering the city deemed to be the 3rd richest and 5th most influential in the world. The East coast of the United Sates has just as much to offer, and New York will soon be more accessible than ever thanks to the new LOT connection with Newark to be launched on 28 April. This new destination will bring us even closer to the Polish community living abroad. But there is more. Another step towards responding to the needs of Polish expatriates – a natural market for us – is the launch of flights from Kraków to Chicago on 2 July. Flights from the heart of Lesser Poland to Chicago, which boasts the world’s second largest Polish population after Warsaw, will be operated once a week. In the meantime, in keeping with Polish tradition, let me wish you all a Happy Easter.

edytorial

Szanowni Państwo, jesteśmy bardzo podekscytowani, gdyż w tym miesiącu ruszają dwa z aż trzech zaplanowanych na ten rok połączeń do Stanów Zjednoczonych. Nie bez przyczyny otwarcie naszych nowych, dalekodystansowych kierunków zaplanowaliśmy na początek wiosny. Podczas gdy w Europie zima przeplata się z latem, Los Angeles oferuje już słoneczne plaże oraz blichtr wielkomiejskiego stylu życia. Jako światowe centrum biznesu, handlu międzynarodowego, rozrywki, kultury, mediów, mody, a także nauki, sportu, technologii i edukacji Kalifornia i Miasto Aniołów jest jednym z najbardziej zróżnicowanych, kontrastowych i jednocześnie mających wiele do zaoferowania miejsc w USA. Mamy nadzieję, że już od 3 kwietnia odkryją Państwo z nami to uznane za trzecie najbogatsze oraz piąte najbardziej wpływowe miasto świata. Wschodnie wybrzeże Ameryki ma nie mniej do zaoferowania, a Nowy Jork od 28 kwietnia będzie jeszcze lepiej dostępny za sprawą nowego połączenia LOT-u do Newarku. Dzięki temu kierunkowi będziemy jeszcze bliżej naszej amerykańskiej Polonii. A na tym nie koniec. Kolejnym krokiem otwarcia się na naturalny dla nas polonijny rynek będzie uruchomienie 2 lipca rejsów z Krakowa do Chicago. Z serca Małopolski do Chicago, drugiego po Warszawie największego miasta pod względem mieszkających tam Polaków, będą mogli Państwo polecieć z nami raz w tygodniu. Tymczasem, zgodnie z polskim zwyczajem, chciałbym życzyć Państwu pogodnych i rodzinnych świąt Wielkiejnocy. Do zobaczenia na pokładzie!

Z pozdrowieniami ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do: los Angeles, newarku, Chicago, i połączenia we współpracy z Nordicą – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to los angeles, newark, chicago and flights operated in collaboration with nordica – more information on lot.com

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

Jako dziecko nie mogłam się doczekać, kiedy wspólnie z siostrami zaczniemy ozdabiać jajka, a kuchnia powoli wypełni się zapachem drożdżowej baby z mnóstwem bakalii w środku. Pamiętam, że barwiłyśmy jajka, gotując je w łupinach cebuli, a wzory na skorupkach wydrapywałyśmy cyrklami albo malowałyśmy flamastrami. Potem dekorowałyśmy pisankami i kraszankami cały dom – nabijałyśmy je na patyczki i układałyśmy w bukiety, zawieszałyśmy na sznureczkach. To była nasza rodzinna tradycja, którą kultywujemy do dziś. I to jest w świętach najpiękniejsze, że każda rodzina ma właśnie taki swój, przekazywany z pokolenia na pokolenie wyjątkowy zwyczaj, który łączy przeszłość z teraźniejszością i przyszłością. Jako źródło nowych wielkanocnych inspiracji z jajkiem w roli głównej polecam materiał o pisankach. Zresztą jajku w tym wydaniu Kaleidoscope poświęciliśmy sporo miejsca, wszak jest symbolem życia, odradzania się i zmartwychwstania. Podczas Niedzieli Wielkanocnej jest ono pierwszą potrawą, którą się dzielimy z bliskimi. Ale stół wielkanocny, zgodnie z tradycją, to nie tylko jajka – powinny się na nim znaleźć także inne produkty, którymi tego dnia warto objadać się do woli, bo to zagwarantuje nam dobrobyt. Czego Państwu i sobie życzę.

w świętach najpiękniejsze jest to, że każda rodzina ma swój własny, przekazywany z pokolenia na pokolenie wyjątkowy zwyczaj. The best part of Easter is the family traditions passed down from generation to generation. This forges a link between the past and the present.

When I was a child I could hardly wait for the day when my sisters and I could finally start painting and decorating eggs, and the kitchen would be infused with the aroma of yeast baba cake with lots of dried fruit inside. I remember dyeing the eggs by boiling them in water with onion skins, and then scratching ornaments on the shells with the sharp end of a compass or drawing on them with felt tip pens. Afterwards, we would decorate the entire house with the pisanki (painted eggs). We’d put them on sticks, bunch them like flowers, and hang them on strings. It was – and still is – a family tradition. The best part of Easter is the family traditions passed down from generation to generation. This forges a link between the past and the present. I recommend reading the story about pisanki for some Easter inspiration. We have devoted quite a lot of space to the egg in this issue of Kaleidoscope. After all, the egg is a symbol of life, rebirth and resurrection. It is also the first food that we share with our loved ones on Easter Sunday morning in Poland. But tradition demands more than just eggs on the Easter table. Overeating is actually recommended on this day, as it is said to guarantee affluence. May you enjoy all the prosperity that Easter can bring.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

3 N ote from the ceo

60 interview

introwertycy a ekstrawertycy introverts vs extroverts

feng shui

74 behind the scenes

12 what’s on

long haul

wydarzenia, festiwale events, festivals

28 w hy

Podgorica

zabawki toys

84 LIFE STORY

Maria Wollenberg-Kluza

88 culture

42 my poland

98 ś więconka

business Moderna Holding Magda Gessler Made Concept

eggs in the spotlight

Easter basket

Kraków

100 take a look styl miejski urban style

polskie start-upy Polish startups

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Karolina Gościniak

116 118 120

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

good food 92 jajko w roli głównej

50 b usiness

112 good address strefa prestiżu prestige zone

32 journey of a lifetime Los Angeles

łazienka – strefa komfortu the bathroom – your comfort zone

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Olga Sztąberska 502 369 430 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com

Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director

ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o. Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

natura nature

110 must have

78 polish hits

pisanki – symbol Wielkanocy decorated eggs – the symbol of Easter

22 i nspirations

medycyna estetyczna aesthetic medicine

66 good life

10 d id you know...?

16 t he best of

106 Beauty

Sylvester Stallone

6 N ote from the editor

spis treści

d i d yo u k n o w

feng shui

w harmonii z n at u r ą in harmony with nature Starożytni Chińczycy wiedzieli, jak mądrze ułożyć sobie życie, by opływało w dostatek i przyjemności. Eksperci twierdzą: to działa! ❚ The ancient Chinese knew how to arrange their lives to live in affluence and pleasure. And the experts declare that it works. tekst | by adam robiński

wiatr i woda

dobra energia

good energy

Dom powinien być jasny i otwarty z przodu, a z tyłu ciemny i zamknięty ogrodem. Od frontu sąsiadujący z wodą – stawem lub jeziorem – w której gromadzi się energia. Otoczyć należy go drzewami lub drewnianym płotem. Idealny budynek to ten w regularnym kształcie, jak prostokąt lub kwadrat. ❚ The house should be bright and open in the front and dark and closed off with a garden in the rear. There should be water – a pond or lake – in the front, as water is where energy is formed. The house should be surrounded by trees or a wooden fence. The ideal building is a house with an oblong or square shape.

Feng shui to dosłownie wiatr i woda. W wolnym tłumaczeniu oznacza raczej życiową siłę, która jest niewidzialna (jak wiatr) i nieuchwytna (jak woda). W starożytnych Chinach nazwano tak praktykę planowania przestrzeni w harmonii z naturą, która obejmowała projektowanie rozkładu miast, wsi, budynków mieszkalnych. ❚ Feng shui literally means “wind and water”. Freely translated, it means the life force that is invisible (like the wind) and evasive (like water). In ancient China, feng shui was the art of planning space in harmony with nature, and it was applied to the design and layout of cities, villages and residential buildings.

©shut terstock (5), eastnews, get ty images (3)

wind and water

kolory

colours

Mają wpływ na nasze samopoczucie. Im lepiej je dopasujemy, tym lepiej będziemy się czuć we własnym domu. Co wybrać? Biały w kuchni, piaskowy, oliwkowy lub pomarańczowy w łazience, różowy lub seledynowy w sypialni, beż, błękit, zieleń lub jasny brąz w pokoju dziennym. ❚ Colours affect our moods. The better we match them to our preferences, the better we will feel in our own home. What colours to pick? White for the kitchen, sand, olive or orange for the bathroom, pink or pastel green for the bedroom, and beige, blue, green or light brown for the living room.

yin i yang

yin and yang

Feng shui opiera się na kilku zasadach. Najważniejsza z nich to koncepcja yin i yang. To żeńska i męska zasada natury, bierność i aktywność. Siły przeciwstawne i wzajemnie się uzupełniające. Pierwotnie oznaczały zaciemnioną i nasłonecznioną stronę wzgórza. ❚ Feng shui is based on a few rules. The fundamental rule is the yin and yang concept. The feminine and masculine principle of nature, passivity and activity. These are contradictory and complementary forces. Originally they meant two sides of a hill – the one in the sun and the one in the shade.

sfery życia

areas of life

siła żywiołów

the power of the elements Jest pięć, a nie cztery (ogień, woda, złoto, drewno i ziemia) – głosi wu xing, druga zasada feng shui. Dla starożytnych Chińczyków liczba pięć uchodziła za idealną. Opierali na niej wszystkie swoje życiowe działania. ❚ There are five, not four, elements (fire, water, gold, wood and earth) according to the second rule (wu xing) of feng shui. The ancient Chinese considered the number five to be perfect, and they organised all their life activities around it.

Najważniejsze sfery życia i domu to miłość i praca. Spać i kochać powinniśmy w części cichej i ciemniejszej. Pracować – w głośniejszej i jaśniejszej. Kierunek północny, reprezentujący element wody, nadaje się do pracy i zarabiania, a kierunek zachodni lub południowy jest dobry dla sypialni. ❚ The most important areas of life and home are love and work. We should sleep and love in the quiet and darker part of the house. Work is best done in the louder and brighter part. The north, representing the water element, is perfect for work and making money, while the west or south is good for sleeping.

siatka bagua

the bagua matrix

Podstawą planowania jest tzw. siatka bagua. To oktagon podzielony na osiem równych części, z których każda reprezentuje inną sferę życia: rodzinę, karierę, wiedzę, bogactwo, sławę, małżeństwo, dzieci, przyjaciół. Siatkę nakłada się na plan domu i tak zaczyna planowanie przestrzeni, by dopasować wnętrza do każdej z części bagua. ❚ The “bagua” is the core matrix for planning. It is an octagon divided into parts each representing a different area of life: family, career, knowledge, affluence, fame, marriage, children and friends. The matrix is placed over the plan of a house so as to arrange it in such a way that the interior is adapted to each square of the bagua.

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

v EXPO 2022 w łodzi? EXPO 2022 in łódź?

łódź

Jednym z najpoważniejszych kandytatów jest polskie miasto Łódź, które przygotuje wystawę pod hasłem: „City Re:Invented”. Będzie dotyczyć miasta i jego relacji z mieszkańcami i rozpocznie międzynarodową debatę na temat odnowy miejskich aglomeracji. Na początku kwietnia przyjadą do Polski przedstawiciele Międzynarodowego Biura Wystaw w Paryżu, którzy dokonają oceny gotowości naszego kraju do organizacji tak dużej imprezy. Więcej na str. 138. ❚ Poland’s Łódź is one of the strongest candidates planning to host the exhibition with the motto “City Re:Invented”. It will be focused on the city and its relationship with its inhabitants and will spark up an international debate on revitalising urban spaces . Representatives of the International Exhibitions Bureau in Paris will visit Poland in early April to assess the readiness of our country to host such a prominent event. More on page 138.

c Święto kwiatów the flower festival Jeśli tulipany, to tylko w Holandii. Przez dwa tygodnie tulipany w najróżniejszych odmianach oraz imponującej liczbie 800 tys. królować będą w całym mieście. ❚ If tulips are your thing, then come to the Netherlands, where this beautiful flower is expertly cultivated. An impressive array of 800,000 tulips of all colours and varieties will be blooming in the city for two weeks. Toronto Tulip Day, Amsterdam, The Netherlands, 01–14.04

Dziś winyle ukazują się równocześnie z CD czy mp3. Na święto sklepów z longplayami i singlami właściciele szykują wiele atrakcji. Powodzenia w polowaniu na czarne białe kruki. ❚ Vinyl is here to stay, and vinyl albums are now released along with CDs and mp3s. Record store owners have all sorts of rare and exciting LPs, 45s and singles waiting to be snapped up. Good luck with those rare editions! Record Store Day, Berlin, Germany, 22.04

Berlin

x Kanada pachnąca muzyką canada celebrates music Muzyczny festiwal w Toronto zapowiada się całkiem bogato. Koncerty, ale także przedstawienia komediowe i pokazy filmowe odbywać się będą w kilku miejscach miasta i potrwają codziennie do późnych godzin nocnych. Tym, którzy chcą zaoszczędzić, polecamy wolontariat podczas imprezy. W programie koncert m.in. A Gentleman’s Pact (na zdj.). ❚ This Toronto music festival promises to be an exciting event. Concerts, comedy shows, and movie screenings will be staged in several venues across the city until late at night. If you want to economise, you can always join the festival as a volunteer. Canadian Music Week, Toronto, Canada,18–22.04

v Zabiegany Paryż paris on the go Bieganie to samo zdrowie, a jeśli do tego dodać przepiękną scenerię francuskiej stolicy, to przegapienie tej imprezy będzie wielkim błędem. Potrzebne są wcześniejsza rejestracja i kilkutygodniowy trening przygotowawczy – wówczas przebiegnięcie dystansu 42,195 km okaże się pestką. ❚ Running is healthy on its own, but the breathtaking views of Paris make this an event you won’t want to pass up. You need to register in advance and spend several weeks training before you can take on the 42.195 km of the marathon. You are also welcome to come and watch. Paris Marathon, France, 9.04

paryż

x Duża czarna

vinyl

EVENTS

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Liczymy dni

the countdown begins Australijska wokalistka i aktorka wystąpi w Warszawie. Artystka zaprezentuje piosenki z ostatniej płyty Male zawierającej jej wersje znanych utworów śpiewanych przez mężczyzn. Podczas koncertu nie może zabraknąć największego hitu Australijki – Torn. ❚ Australian singer and actress, Natalie Imbruglia, will be in Warsaw to promote her latest album Male, which features reworkings of classic songs made famous by men. Imbruglia will also be performing her greatest hit Torn at the concert. Natalie Imbruglia in concert, Warsaw, Poland, 26.04

warszawa

v Muzyka renesansu reinnassance music

Muzyka związana z tematyką wielkanocną w mistrzowskim wykonaniu to znak rozpoznawczy festiwalu, którego renoma znana jest na całym świecie. Nowością tegorocznej 14. edycji, ale też atrakcją będą transmisje w telewizji Mezzo. ❚ Meticulously performed Easter music is the hallmark of this world-famous festival. This year’s 14th edition not only promises to live up to previous ones, but it will be broadcast live on Mezzo TV for the first time ever for the benefit of those who cannot make it to Kraków. Misteria Paschalia Festival, Kraków, Poland, 10–17.04

x Beethoven i sztuki piękne beethoven and the arts

Zürs

Rano obowiązkowo szaleństwo na stoku, wieczorem zaś na koncercie. Do niewielkich alpejskich miejscowości Lech i Zürs zjeżdżają nie tylko amatorzy nart i desek, ale również muzycy i melomani. Na nudę i brak śniegu nie będzie można narzekać. ❚ How does skiing in the morning and going to a concert in the evening grab you? The tiny Alpine resorts Lech and Zürs attract lovers of both pastimes. There will be no reason to complain of boredom or lack of snow.

...to hasło przewodnie tegorocznego festiwalu. Imprezę otworzy orkiestra Deutsche Radio Philharmonie Saarbrücken Kaiserslautern pod kierownictwem maestra Josepa Ponsa, który poprowadzi Wyspę umarłych Rachmaninowa oraz VII Symfonię i V Koncert fortepianowy patrona festiwalu. ❚ ... is the motto of this year’s festival. The event will be opened by the Deutsche Radio Philharmonie Saarbrücken Kaiserslautern orchestra conducted by Josep Pons with a performance of the Island of the Dead by Rachmaninov and the Symphony no. 7 and Concerto no. 2 of the festival’s namesake Ludwig van Beethoven. Program: beethoven.org.pl

Tanzcafé Arlberg Music Festival in the Alps, Austria, 02–17.04

Pleśniowe, dojrzewające, wędzone czy tak miękkie, że trzeba je jeść łyżką – na hiszpańskim festiwalu serów nie zabraknie.

Trujillo

21st Easter Ludwiga van Beethoven Festival, Warsaw, Poland, 2–14.04

c Smaczny, choć śmierdzący reeking but delicious Jeśli mowa o smakoszach, to wprawdzie do Hiszpanii jeżdżą głównie dla wina czy szynki serrano, ale powinni też skosztować tamtejszych serów. Niewielkie Trujillo zaroi się od straganów z lokalnymi wyrobami. Nie liczmy tylko kalorii! ❚ Most gourmets visit Spain to savour the local wine or Serrano ham, but Spanish cheeses are well worth checking out too. The small town of Trujillo will be packed with stalls offering local produce. Just don’t count the calories. Cheese Festival, Trujillo, Spain, 29.04–02.05

Warszawa

v Narty i dźwięki skiing and music

Kraków

14 the best of

pisanki

bo gato z do bi one

richly decorated

decoupage

Ta technika zdobnicza robi ogromną karierę. Możliwości są ograniczone wyłącznie naszą wyobraźnią. Na skorupkę jajka nakleja się różnorodne skrawki wzorzystego papieru, ale także strzępki koronek lub piórka. ❚ This decorating technique has become immensely popular. The possibilities are endless and limited only by your imagination. Scraps of patterned paper, and sometimes lace or feathers, are glued onto the egg shell and varnished.

tekst | by tomasz kondr

Beton, cement, gips

concrete, cement, plaster

Jedna z najmodniejszych dziś technik dekorowania. Do wydmuszek należy wlać zaprawę i poczekać, aż beton zastygnie. Następnie trzeba obrać jajko nożem (najlepiej pod bieżącą wodą). Upadek ani upływ czasu tym ozdobom niestraszny. ❚ One of the trendiest decoration techniques today. Concrete, cement or plaster are poured into the shells of blown out eggs. Once the mortar has dried, you cut the shell open with a knife (under running water). The eggs will survive for many Easters to come.

3 16

sznurkowe

string-covered eggs Kolorowe sznurki, grubsze nici i mulinę nakleja się na wydmuszkę pokrytą warstwą kleju. Takie jaja wyglądają zjawiskowo. ❚ Coloured strings, thick threads and embroidery floss are wound around the shell of a blown out egg covered in a layer of glue. They look phenomenal.

cekinowe

sequin-covered eggs Tą techniką najlepiej zdobić jaja styropianowe. Cekiny, koraliki lub guziki nabija się na szpilkę i wbija w jajko. Najlepiej, jeśli ozdoby nachodzą na siebie. Jeśli wykorzystujemy wydmuszki, ozdoby wystarczy nakleić. ❚ This technique is best for styrofoam eggs. Sequins, beads or buttons are stuck on a pin and inserted into the egg. For best results the decorations should overlap. If using a blown-out egg, glue the decorations onto the shell.

Pisanka, kraszanka, drapanka – technik dekorowania jaj wielkanocnych, bez których nie wyobrażamy sobie świąt, jest nieskończenie wiele. Wybraliśmy te najciekawsze. Dobrej zabawy! ❚ Pisanka, kraszanka, drapanka – these are just a few of the Polish techniques for decorating Easter eggs without which it would be hard to imagine Easter. here are the most interesting ones.

Wszystkie odcienie ˝ycia

Soczewki okularowe dostosowujące się do warunków oświetlenia. Wrażliwe na światło. Czułe dla oczu.

W trosce o Twoje oczy

www.sensitylenses.eu

Okularowe soczewki Sensity reagują na światło zmieniając swój kolor, w zależności od jego natężenia. Na zewnątrz przyciemniają się, by pełnić funkcję okularów przeciwsłonecznych, z kolei wewnątrz pomieszczeń ponownie się rozjaśniają, stając się całkowicie przejrzyste. Dlatego, niezależnie od tego jak wygląda Twój dzień, zawsze jesteś przygotowany na jego wyzwania. Soczewki Sensity dostępne są w modnych odcieniach brązu, szarości, a także w kolorze zielonym. Czy potrzebujesz czegoś więcej? Soczewki okularowe HOYA Sensity dostępne są w salonach optycznych.

the best of

wyklejanki

pisanki

truskawka czy arbuz?

lots of glue

strawberry or watermelon?

Do zdobienia wydmuszek można użyć najrozmaitszych materiałów, np. świeżych kwiatów, słomy czy trawy. Im większa pomysłowość, tym wyklejanki oryginalniej ozdobią koszyczki wielkanocne oraz świąteczne stoły. ❚ You can use all sorts of materials to decorate blown-out eggs, e.g. fresh flowers, straw or grass. The more creative the decorations, the more original they will make the Easter basket or the Easter table look.

Wielkanoc to wprawdzie nie karnawał, ale jajka można „poprzebierać” za coś innego. Świetnym pomysłem jest pomalowanie ich tak, żeby do złudzenia przypominały miniaturowe owoce. Tylko czy ktoś odważy się zjeść takie jajko? ❚ Easter is certainly no carnival, but why not dress eggs up? One way is to paint over the eggs so that they resemble miniature fruit. Would anyone be brave enough to eat such an egg, though?

Quilling

Kolejna efektowna technika zdobienia wydmuszek polega na oklejaniu ich zrolowanymi różnokolorowymi pasemkami. Papierowe spiralki trzeba precyzyjnie przykleić, co z pewnością będzie pracochłonne, ale i stanie się świetnym ćwiczeniem cierpliwości. ❚ Another spectacular technique for decorating blown-out eggs envisages covering the shells with rolled coloured strips of paper. The paper spirals need to be glued carefully. This is time-consuming and will really test your patience.

malowanki-rysowanki

draw and sketch

Pisanki zdobione flamastrami wcale nie muszą być banalne. Można pokryć je wzorkami albo domalować zabawne roześmiane buzie. Do dekorowania świetnie nadają się srebrzyste i złociste markery. Ten rodzaj bywa nazywany rysowankami. ❚ Eggs decorated with felt-tip pens do not have to be bland. You can draw patterns on them or smiley faces. Silver and gold markers are best suited to the task. Eggs decorated using this technique are called rysowanki in Polish.

pisanki pisanki Jedna z najbardziej tradycyjnych metod zdobienia jajek polega na pokrywaniu go wzorami z roztopionego wosku. Do rysowania (dawniej nazywanego pisaniem) używa się patyczków, słomek albo igieł. Mistrzowie potrafią delikatnie nakapywać wzory wprost z topionej świeczki. Kiedy wosk zastygnie, jajko nurza się w barwnikach. ❚ One of the most traditional methods of decorating eggs consists in covering the eggs with patterns drawn with melted wax. Sticks, straws or needles are used to apply the pattern. Masters of the craft can apply the wax directly from a candle. Once the wax has set, the eggs are dyed different colours.

©shut terstock (3), get ty images (2)

quilling

the best of

czekoladowe chocolate eggs

Te słodkie smakowite jajka rywalizują z równie słodkimi zajączkami i kurczakami. Bez czekoladowych symboli wielkanocnych święta w Belgii czy Wielkiej Brytanii byłyby nieważne. Jak każe tradycja, najmłodsi muszą je najpierw odnaleźć np. w ogrodzie, a dopiero potem schrupać. ❚ These sweet and delicious eggs have to compete with the equally sweet bunnies and chicks. Easter without chocolate symbols would not be what it is in Belgium or the UK. According to tradition, children have to find the sweet treats (which might be hidden in e.g. the garden) before they can enjoy them.

Tę technikę spotyka się najczęściej w naszym kraju oraz w Austrii. Zabarwione jajko dekoruje się, tworząc wzory poprzez wydrapywanie barwnika ostrym narzędziem. Trzeba nie lada wprawy, by ostrze nie przebiło skorupki jajka. Powodzenia! ❚ This technique is still popular in Poland and Austria. Patterns are scratched on the shell of a dyed egg with a sharp tool. This takes practice, as it is easy to break the shell with the blade. Good luck!

ażurowe

Do wykonania tej ozdoby najlepiej nadaje się jajo strusie nie tylko ze względu na wielkość, ale również wytrzymałość. Do wykonywania wzorów konieczna jest szlifierka i delikatne wiertła. Najpierw wzór nanosi się ołówkiem, a potem czeka nas żmudna praca, której efekt jest zazwyczaj spektakularny. ❚ This technique calls for larger and more durable eggs, e.g. ostrich eggs. The tools needed are a grinder and delicate drills. First, an intricate pattern is drawn on the egg shell with a pencil. Some serious elbow grease then follows. Definitely worth the spectacular result, though.

paski modne trendy stripes

Wzory nanoszone na pisankach i wydmuszkach mogą być rozmaite. Elegancko prezentują się także jajka pomalowane w kolorowe paski. Wyglądają może mniej tradycyjnie, ale odpowiednio dobrane kolory i faktura pasków również może zrobić na świątecznych gościach ogromne wrażenie. ❚ The patterns on eggs and blownout eggs can be diverse. Striped eggs are particularly stylish. They might be less traditional than most, but the right selection of colours and textures is sure to make an impression on your guests at Easter.

fabergé fabergé To prawdziwa arystokracja wśród jajek wielkanocnych. Wykonywane były ze złota i srebra, przyozdabiane masą perłową, drogocennymi kamieniami. Cesarz Aleksander III obdarowywał nimi swoją żonę. Wewnątrz cacka znajdowała się dodatkowa niespodzianka. Przed 10 laty jajko z monarszej kolekcji zlicytowano za 18,5 mln dol. ❚ The aristocrats among Easter eggs. Fabergé eggs were made of gold and silver, and decorated with mother of pearl and precious stones. Tsar Alexander III presented them to his wife. An additional surprise was hidden inside the egg. Ten years ago, an egg from the Tsar collection was sold at auction for USD 18.5 million.

Pierwsze jajo wielkanocne Fabergé pojawiło się w 1885 r. Do dziś zachowały się 42 oryginalne carskie jajka. ❚ The first Easter Fabergé egg was made in 1885. Forty two original eggs from the Tsar family collection have survived.

©shut terstock (5)

drapanki

lacework

pisanki

i n s p i r at i o n s

natura

czasem słońce, czasem deszcz whatever the weather

©credits

Dobry obiektyw i filtry, statyw, nowoczesny aparat – nawet najlepszy fotograf nie obędzie się bez sprzętu. Ale jest jeszcze coś, co determinuje jakość zdjęcia, dodaje magii, przenosi je w inny wymiar – natura. ❚ A good lens and a few filters, a tripod and a state-of-the-art camera – even the best photographers are helpless without their equipment. But there is something that determines the quality of an image, that infuses it with magic and takes it to another level – nature.

Â©credits

i n s p i r at i o n s

Na poprzedniej str.: zachód słońca nad indyjskim mauzoleum Tadź MahaL. Na zdj. obok: na Islandii oraz mniejszych sąsiednich wysepkach znajduje się około 130 wulkanów. ❚ Previous page: Sunset over the Indian mausoleum the Taj Mahal. Right: There are over 130 volcanoes in Iceland and the neighbouring islands.

Afryka, akacja i żyrafy na tle zachodzącego słońca, na str. obok: Most nad Sundem łączy stolicę Danii – Kopenhagę – ze szwedzkim Malmö. To najdłuższy na świecie most łączący dwa państwa. ❚ Africa. Acacia tree and giraffes against the sunset. Far right: The Oresund Bridge, which connects the Danish capital Copenhagen with the Swedish town of Malmö. This is the world’s longest bridge connecting two countries.

natura

ÂŠcredits

i n s p i r at i o n s

Na str. obok: most linowy prowadzący na Aj-Petri, jeden z wyższych szczytów Gór Krymskich, o wysokości 1234 m n.p.m. Bulwar przymorski w Odessie zwłaszcza nocą wygląda zjawiskowo. ❚ Far left: A suspended bridge leading to the Ai-Petri, one of the highest summits of the Crimean Mountains, at 1234 m a.s.l. The Primorsky Boulevard in Odessa is enchanting at night.

©shut terstock (7)

Trąby powietrzne w Alei tornad w USA (Teksas, Oklahoma, Kansas, Nebraska, Iowa i Dakota Południowa) najczęściej występują późną wiosną lub rzadko wczesną jesienią. ❚ Tornadoes in Tornado Alley in the USA (Texas, Oklahoma, Kansas, Nebraska, Iowa and South Dakota) occur most often in late Spring and, less frequently, in early Autumn.

why

podgorica

Podgorica

tajemnicze monastery, piękne prastare zabytki i mocna rakija to wizytówki nie tylko Podgoricy, ale i całej Czarnogóry. ❚ Centuries-old mysterious monasteries and strong rakija are the hallmarks of Montenegro and its capital city, Podgorica. tekst | by tomasz kondr

kulki grillowane

ćevapići

Oszałamiający wystawnym wnętrzem sobór Zmartwychwstania Pańskiego to konsekrowana w 2014 r. świątynia w Podgoricy. Monaster Morača

the moraca monastery

Brzegi rzeki Morača łączy most Milenijny, który ma 173 m długości. ❚ The Millennium Bridge connects banks of the River Morača is 173 m long.

Znajduje się niecałe 50 km od Podgoricy. To prawosławny męski klasztor wybudowany wśród gór, w dolinie rzeki Moračy. Zabytkowe freski stanowią największą gratkę dla zwiedzających, a najstarszy z nich powstał w XIII w. ❚ Morača Monastery is located less than 50 kilometres from Podgorica. It’s an Eastern Orthodox male monastery built in the valley of the River Morača Its historical murals dating back to the 13th century are the biggest attraction for visitors.

©shut terstock (6)

Bałkańska kuchnia słynie z ćevapčići – potrawy z mielonego mięsa, do którego dodaje się nieco mąki, cebuli i czosnku. Uformowane z tej masy kulki smaży się lub grilluje. Mięso powinno stanowić mieszankę wieprzowiny, wołowiny i baraniny. Ćevapčići podaje się z kawałkiem chleba. ❚ Balkan cuisine is famed for ćevapčići, patties formed from minced meat mixed with flour, onion, garlic and spices which are later fried or barbecued. Meat should not be uniform - it should be a mixture of pork, beef and mutton. Ćevapčići is served hot or cold with a piece of bread.

Siedem figur transformersów napotykamy, spacerując po mieście. ❚ Seven giant statues of Transformers,

why

podgorica

bard z gitarą

monument: vysotsky W pobliżu mostu Milenijnego stoi pomnik rosyjskiego barda Władimira Wysockiego. Legendarny artysta uwieczniony został z gitarą, z którą się nie rozstawał. Pięciometrowy pomnik Wysockiego wykonał rosyjski architekt i rzeźbiarz Alexander Taratynov, a jego odsłonięcia w 2004 r. dokonał syn Wysockiego – Nikita. ❚ In the vicinity of the Millennium Bridge stands the monument to the Russian singer and poet, Vladimir Vysotsky. The legendary artist is clutching his guitar he never parted with. His five-meter tall sculpture created by the Russian architect and sculptor Alexander Taratynov was unveiled in 2004 by Vysotsky’s son, Nikita.

dolina Pivy

piva valley

Oddalony o 25 km od Podgoricy monaster został założony w XVII w. i uważany jest za jeden z najważniejszych ośrodków religijnych Serbskiej Cerkwi Prawosławnej. Składa się z dwóch części – dolnej i odległej o godzinę wędrówki części górnej, którą jest biała cerkiew. ❚ Located 25 km away from Podgorica, this monastery founded in the 17th century is believed to be one of the key religious centres of the Serbian Orthodox Church. It is divided into two parts – the lower monastery and the upper one, which is a white temple an hour’s walk away.

The chapel at Ostrog monastery is adorned with 15th-century murals.

kanion Moračy

moraca river canyon

Miłośnikom regionalnych trunków z pewnością przypadnie do gustu rakija – wódka o smaku śliwkowym lub morelowym. ❚ Lovers of regional alcohol will certainly grow fond of rakija – plum or apricot-flavoured vodka and Vranac, the most popular red dry wine.

Prawdziwi pielgrzymi wędrują do monasteru Ostrog boso, ale widać też pątników przemierzających drogę do świątyni na kolanach. Zwyczaj każe tu zostawić podarunek dla mnichów. ❚ True pilgrims walk to the monastery barefoot, while some cover the distance on their knees. It is customary to leave behind a gift for monks in special baskets.

WAW–TGD sb. ❚ Sat.

14.00–15.55

Czas przelotu ❚ Flight duration 01:55

TGD–WAW sb. ❚ Sat.

16.35–18.35

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:00

Więcej informacji na ❚ More information lot.com

©shut terstock (5), sime/free (2)

Rzeka, nad którą leży Podgorica, ma długość 113 km. Jej malowniczy kanion wyżłobiony wśród wznoszących się na 2 tys. m Gór Dynarskich ma długość 45 km, a jednym z jego najpiękniejszych odcinków jest przełom Platije. ❚ The river on which Podgorica is built is 113 km long. Cutting across the Dinaric Alps that rise above 2,000 meters, this picturesque canyon is 45 km long and one of its most scenic sections, the rocky Platije Gorge is very narrow and 8001,000 meters deep.

journey of a lifetime

fa b r y k a s n ó w e now nie ze c ą ł po

E NOW NIE ZE ŁĄC

los angeles

OUT WR

LOT

the dream factory new

te rou

jz lata

OT ith L

fly w

celebrycki blichtr i luz surferów, czerwone dywany, ekskluzywne butiki, drogie hotele i wreszcie gwiazdy – miasto aniołów, czyli jedno z najbogatszych miast świata, to raj dla tych, którzy kochają show-biznes. ❚ celebrity glitz and laid-back surfers, red carpets, elegant boutiques, expensive hotels and the stars – the city of angels, or one of the richest cities in the world, is a haven for all those who love show business.

©credits

tekst | by anna jastrzębska

ie za bardzo jest na co patrzeć, huh?” – mówi z przekąsem niespełniony (jeszcze) muzyk jazzowy Sebastian, bohater ostatniego hitu kinowego Damiena Chazelle'a La La Land (zdobywca 6 Oscarów), do Mii, niespełnionej (jeszcze) aktorki. „Widziałam lepsze widoki” – odpowiada dziewczyna, również zgrywając brak zachwytu. A my nie możemy mieć wątpliwości, dlaczego twórcy filmu nazywają go listem miłosnym do Los Angeles. Para stoi w Cathy’s Corner – urokliwym zakątku, z którego rozpościera się spektakularny widok na „fabrykę snów”. To odcinek Mulholland Drive, drogi rozsławionej przez film Davida Lyncha, wijącej się serpentynami przez niewysokie góry i wzgórza okalające Miasto Aniołów. Tuż obok znajduje się znane i lubiane Obserwatorium Griffitha (raj dla miłośników astronomii), a także słynny Hollywood Sign, ustawiony w 1923 r. na południowym zboczu góry Lee w łańcuchu Santa Monica jako reklama budowanego niedaleko osiedla (dziś

Zumba Beach w Malibu i El Matador 10 km od Malibu, Santa Monica Beach czy venice beach – w okolicy Los Angeles jest tak wiele plaż, że trudno się zdecydować. Zumba Beach in Malibu, El Matador 10 km from Malibu, and Santa Monica Beach and venice beach – los angeles has many fabulous beaches.

wysoka na 14 m, a długa na 110 m ikona miasta jest tak cenna dla mieszkańców, że gdy w 2010 r. pojawiły się plany zburzenia napisu na wzgórzu Hollywood i sprzedania terenu pod budowę luksusowych osiedli mieszkalnych, gwiazdy, m.in. Arnold Schwarzenegger, Tom Hanks i Steven Spielberg, zebrały 12,5 mln dol. i wykupiły teren należący do spółki z Chicago). U dołu zaś rozpościera się ono – migocące jak diament miasto ze snów, które łączy celebrycki blichtr i luz surferów. Nowojorczycy śmieją się, że ich białe zęby skontrastowane z przesadną opalenizną i utlenionymi słońcem falami blond czupryn mają zdolność oślepiania.

Na Santa Monica Beach przyjeżdżają surferzy z całego świata. ❚ Surfers from all over the world flock to the Santa Monica Beach in LA.

kolejka po sławę Dziś miliony przyjeżdżają do LA nie tylko po to, by spełnić marzenia o zdobyciu sławy, ale również by o sławy chociaż się otrzeć. Od lat przyjezdni niezmiennie zmierzają wprost na Hollywood Boulevard, która gości Hollywoodzką Aleję Sław z wmurowanymi w chodnik ponad dwoma tysiącami różowych gwiazd. Udajmy się tam z nimi.

los angeles

“Not much to look at, huh,?” quips Sebastian, the (still) struggling jazz musician in Damien Chazelle’s recent blockbuster hit La La Land (winner of 6 Academy Awards), about the view to Mia, who is (still) an up and coming actress. “I’ve seen better”, she responds, trying to hide her admiration. But it is not hard to see why the makers of the film have dubbed it a love letter to Los Angeles. Our onscreen couple is meeting in Cathy’s Corner – a picturesque spot that offers a spectacular view of the Dream Factory. It’s on a section of Mulholland Drive, the serpentine street made famous by David Lynch’s eponymous film that winds around the low mountains and hills fringing the “City of Angels”. The Griffith Observatory, a popular landmark and tourist attraction (and paradise for astronomy buffs), and the iconic Hollywood sign, erected in 1923 on the southern slope of Mount Lee (in the Santa Monica Mountains) as an advertisement for a local real estate development, are virtually next door (today, the 14-metre tall and 110-metre long icon of the city has become so precious to local residents that when plans were announced to remove the sign from the Hollywood Hills and sell the site for luxury real estate development, several big names, including Arnold Schwarzenegger, Tom Hanks and Steven Spielberg, raised USD 12.5 million to buy it from a Chicago company). The city lies below – shimmering like a diamond; a dream city that combines celebrity glamour with surfer cool. New Yorkers laugh that their white teeth contrast with their overdone perma-tans and that their sun-bleached blonde tresses can blind you. a queue to fame Millions of people now come to LA, not only to make their dreams come true and become famous, but simply to rub shoulders with the stars. For years, people have made a beeline for Hollywood Boulevard with its Hollywood Walk of Fame and its more than 2,000 pink stars embedded in the sidewalk. Let’s follow them. From Pola Negri to Max Factor, Elvis Presley, Winnie the Pooh, Mickey Mouse, and Kermit the Frog to Martin Scorsese and Matthew McConaughey – everyone is probably there (and about new 20 stars are added every year). When I say “everyone”, I don’t just mean the richest and most beautiful people in the world, but literally “everyone.” The crowd is unbearable. In the burning sun, a supple guy donning a Superman outfit is hanging from a lamp post in a strange pose, while Chewbacca offers to hug passersby. We make for the nearby Grauman's Chinese Theatre without looking back. This is a movie theatre that has an impressive and authentic Asian gate. The concrete forecourt has the imprints of the hands,

journey of a lifetime

shoes and paws of 200 celebrities (including animals), who have been building the legend of Hollywood movies: Humphrey Bogart, Gary Cooper, Debbie Reynolds, Bruce Willis Johnny Depp, and even “Leo the Lion” – the first lion whose roar was featured in the Metro-Goldwyn-Mayer logo. We snapped a selfie with prints of our favourite stars, and we’re now rushing to the Dolby Theatre (the former Kodak Theatre), designed by the celebrated David Rockwell Dolby, which has been hosting the Oscars ceremony since 2002. Swarms of celebrities frequent this place, and not only in February and March, as the building is a regular venue for movie premieres and many other glamorous events. Red carpets, railings, and scores of great-looking bodyguards are a common sight here. But don’t worry if you don’t manage to stumble upon a hot event. Just across the street is the Hollywood



©credits

Od Poli Negri, przez Maxa Factora, Elvisa Presleya, Kubusia Puchatka, Myszkę Mickey, Kermita, po Martina Scorsese i Matthew Mcconaugheya – są tu chyba wszyscy (a co roku do puli dołącza ok. 20 nowych znakomitości). Przy czym mówiąc „wszyscy”, mam na myśli nie tylko najpiękniejszych i najbogatszych tego świata, ale naprawdę „wszystkich”. Tłum jest niemożebny. Słońce pali, z latarni zwiesza się i wygina w dziwnych pozach wygimnastykowany koleś w stroju Spidermana, a Chewbacca garnie się do przytulania. Uciekamy. Nie oglądając się za siebie, biegniemy do pobliskiego Teatru Chińskiego Graumana, który… jest kinem i kusi imponującą, prawdziwie azjatycką bramą. Na betonowych płytach podjazdu swoje dłonie, buty i łapy odcisnęło 200 postaci (oraz zwierząt), które budowały i budują legendę hollywoodzkiego kina: Humphrey Bogart, Gary Cooper, Debbie Reynolds,

journey of a lifetime

Bruce Willis, Johnny Depp, nawet „Leo the Lion” – pierwszy lew, którego ryk usłyszała publiczność w reklamie Metro-Goldwyn Mayer. Selfie ze śladami ulubieńców zrobione, pędzimy więc do zaprojektowanego przez słynnego Davida Rockwella Dolby Theater (dawniej Kodak Theater), w którym od 2002 r. corocznie odbywa się ceremonia wręczenia Oscarów.

Ikonę miasta, czyli słynny Hollywood Sign, ustawiono w 1923 r. na południowym zboczu góry Lee w łańcuchu Santa Monica. ❚ The city's icon, or the famous Hollywood Sign, was erected in 1923 on the southern slope of Mount Lee in the Santa Monica Mountains.

Masonic Temple (renamed the El Capitan Entertainment Centre) from which one of the most popular TV shows in the US, Jimmy Kimmel Live! is broadcast (but not live, despite the name). Come 7.30 pm and you are bound to spot a star invited to appear on the show in this stretch of Hollywood Boulevard. Like they say, if you think you’ve seen someone famous in Los Angeles, then you almost certainly have. And if you live long enough in LA, then one of your exes is sure to be a movie star. Where millions of dollars go to sleep “Are you Sinatra or something?” was how his accountant reacted when Ray Donovan, the titular character of a popular Showtime TV show, told her that he finally wanted to make his wife’s dream come true and move to Bel Air, an enclave of snobbery. Unfortunately, we are not going to walk around this luxury district, which, in addition to Frank Sinatra was also home to Ronald and Nancy Reagan, and Elizabeth Taylor, because these celebrity mansions are wellguarded and hidden from sight behind manicured hedges and high gates, at a safe distance from the winding road. This is hardly surprising, as Bel Air, together with Holmby Hill and Beverly Hills, forms the famous Platinum Triangle. This is the informal name for these adjacent neighbourhoods, which are thought to be not only the most expensive in Los Angeles, but in 

Teatr Chiński Graumana, który jest... kinem, kusi imponującą, prawdziwie azjatycką bramą. the Grauman's Chinese Theatre is a movie theatre that has an impressive and authentic Asian gate.

los angeles

Nie tylko w lutym i marcu można tu spotkać rzesze celebrytów, bo gmach na co dzień gości premiery filmowe i wiele innych znakomitych uroczystości. Czerwone dywany, barierki i zastępy przystojnych ochroniarzy – ten widok nikogo tu nie dziwi. Jeśli jakimś cudem nie uda nam się trafić na żaden gorący event, nic straconego. Parę kroków przez ulicę i jesteśmy przy Hollywood Masonic Temple (obecnie El Capitan Entertainment Centre), gdzie jest nagrywany jeden z najpopularniejszych amerykańskich programów telewizyjnych Jimmy Kimmel Live! (wbrew pozorom show nie jest transmitowane na żywo). Około 19.30 na tym odcinku Hollywood Boulevard naprawdę trudno nie natknąć się na jakąś gwiazdę zaproszoną na nagranie. Nie bez powodu mówi się, że jeśli jesteś w Los Angeles i wydaje ci się, że widzisz kogoś sławnego, to najprawdopodobniej jest to ktoś sławny. A jeżeli mieszkasz w nim wystarczająco długo, to któryś twój eks z pewnością również jest gwiazdą ekranu. Gdzie zasypiają miliony dolarów „Jesteś Sinatrą czy co?” – w ten sposób reaguje księgowa, gdy Ray Donovan, tytułowy bohater popularnego serialu wyprodukowanego przez Showtime,

the whole USA. This is the natural habitat of “idols” where millions of dollars go to sleep after spending their days in the limelight. Green hills and manicured lawns with towering palm trees envelop the hideaways of Oprah Winfrey, Ellen DeGeneres, Denzel Washington, Paris Hilton and the Kardashians. But as we’re not celebrities, and we can’t high five them over the hedge, there’s not much for us to do here. So it’s off we go to Rodeo Drive (it’s important to have a car here, as apart from central Hollywood, even the shortest walk can become a pilgrimage of over 3 km). This is the most luxurious and expensive street in the US and the glitz is blinding. This is where Julia Roberts did her shopping in Pretty Woman. The shop windows of the luxury stores, boutiques and hotels are drenched in gold and silver. We pop into a couple, but steer clear of the more financially embarrassing ones. A moment later, we are swept off our feet by the sight of the prestigious cars parked outside. When we finally manage to take our eyes off all the fashionistas clutching their Prada, USL, Valentino and BVLGARI bags, we make for the nicest place of all – the beach. Los Angeles has so many fabulous beaches that you will find yourself spoilt for choice. Zumba Beach in  REKLAMA

USA

Poczuj rytm wielkich metropolii

NAJBLIŻSZE BIURO

R.pl/biura

CALL CENTER

801 310 801

Z KOMÓRKI

42 680 38 51

jeśli jesteś w LA i wydaje ci się, że widzisz kogoś sławnego, to najpewniej jest to ktoś sławny. if you think you’ve seen someone famous in Los Angeles, then you almost certainly have.

Chodnik wzdłuż Hollywood Boulevard oraz Vine Street w Los Angeles zawiera ponad 2600 pięcioramiennych gwiazd upamiętniających znane osobistości świata show-biznesu. ❚ The pavement along Hollywood Boulevard and Vine Street in Los Angeles features over 2,600 stars with the names of show business celebrities.

oznajmia jej, że zamierza wreszcie spełnić marzenie żony i przeprowadzić się do Bel Air, enklawy snobizmu. Po luksusowej dzielnicy, w której poza Frankiem Sinatrą mieszkali kiedyś: Ronald i Nancy Reaganowie oraz Elizabeth Taylor (a dziś rezydują tu takie sławy jak Jennifer Aniston), niestety nie pospacerujemy. Wille gwiazd znajdują się z dala od krętych dróg, są doskonale strzeżone i poukrywane za żywopłotami lub wysokimi bramami, a na ulicach nie ma chodników. Trudno się dziwić – Bel Air wraz z Holmby Hill i Beverly Hills wchodzą w skład tzw. Platynowego Trójkąta. Tym nieoficjalnym mianem określa się sąsiadujące ze sobą obszary uważane za najdroższe nie tylko w Los Angeles, ale i w całych Stanach Zjednoczonych. To noclegownie „bożyszczy”, tu po dniach spędzonych w blasku fleszy zasypiają miliony dolarów.

los angeles

Malibu, El Matador (10 km from Malibu), and Santa Monica Beach – the non-stop holidays continue along the scenic Pacific Coast Highway. Surfers challenge the waves, lifeguards flex their sun-tanned bodies high up in their towers, and perfectly sculpted bodies jog along the oceanfront. Nearly all these beaches are beautiful, but none of them offers sunsets as impressive as Venice Beach. There is no other place on earth where people are as big an attraction as the sun, water and sand. Taking a four kilometre stroll down Ocean Front Walk is like joining a loud and colourful hipster show (some prefer to call it a weirdo parade). You can see whole families bolting on scooters, the wind blowing through the hair of skaters of both sexes speeding on longboards, fish skateboards and whatever else happens to be in vogue, and teenage boys playing basketball. We find ourselves hailed to the beach by people scooping out their treasures from long socks and inviting us to inhale “medicinal” herbs. The whole scene is bathed in the saturated (to the limit) yellow and orange rays of a sun that is slowly slipping behind the horizon. This illumination of mock Venetian  architecture is like nothing else. ■

©sime/free

journey of a lifetime

Żadna plaża nie ma takich zachodów słońca jak Venice Beach. ❚ No other LA beach offers sunsets as impressive as Venice Beach.

Tu pośród zielonych wzgórz i równo przystrzyżonych trawników, nad którymi górują strzeliste drzewa palmowe, zaszyli się m.in.: Oprah Winfrey i Ellen Degeneres, Denzel Washington, Paris Hilton i Kardashianki. Ale ponieważ nie jesteśmy celebrytami i nie przebijamy się przez wspomniane żywopłoty, pakujemy manatki i jedziemy (to ważne, by mieć ze sobą auto, bo poza centralnym Hollywood każda najkrótsza przechadzka zamienia się w minimum dwumilową pielgrzymkę) w kierunku Rodeo Drive. SHOW NA PLAŻY Najbardziej ekskluzywna i najdroższa ulica w USA – ta sama, w której zakupy robiła Julia Roberts w Pretty Woman – oślepia blaskiem. Witryny luksusowych sklepów, butików i hoteli ociekają złotem i srebrem. W zależności od możliwości portfela do jednych wchodzimy, inne omijamy szerokim łukiem. Chwilę zbieramy z podłogi szczękę, która opadła na widok zaparkowanych pod ich wejściami wystawnych aut i gdy wreszcie uda nam się oderwać wzrok od elegantek z torbami od Prady, YSL, Valentino czy BVLGARI, w końcu udajemy się tam, gdzie jest najprzyjemniej – na plażę.

los angeles

W Los Angeles i jego okolicach jest tak wiele znakomitych plaż, że trudno się zdecydować, którą wybrać. Zumba Beach w Malibu i El Matador 10 km od Malibu, Santa Monica Beach – tu wzdłuż malowniczej trasy Pacific Coast Highway trwają wieczne wakacje. Surferzy walczą z falami, ratownicy prężą opalone ciała z wysokości swoich budek, piękności o idealnych kształtach uprawiają jogging wzdłuż linii oceanu. Jednak – choć wszystkie te plaże są bez dwóch zdań wspaniałe – żadna nie ma takich zachodów słońca jak Venice Beach. I na żadnej z nich ludzie nie są równie wielką atrakcją, co słońce, woda i piasek. Spacer liczącą 4 km nadmorską promenadą Ocean Front Walk jest jak udział w barwnym hipsterskim show. Całe rodziny pomykają tu na hulajnogach, wiatr rozwiewa czupryny skaterek i skaterów pędzących na longach, fishkach i wszystkim, co aktualnie najmodniejsze, niedaleko chłopaki grają w kosza. A cały ten obrazek skąpany jest w nasyconych (do granic możliwości) żółcieniami i pomarańczami promieniach słońca stopniowo chowającego się za horyzontem. Tego światła, padającego na amerykańskie podróbki weneckiej architektury, nie da się porównać z niczym innym. ■

journey of a lifetime

rekomendacje ❚ recommendations Co łączy Rodeo Drive, Universal Studios Hollywood i Madame Tussauds – we wszystkich miejscach spotkacie gwiazdy światowego formatu. What is the link between Rodeo Drive, Universal Studios Hollywood and Madame Tussauds? You will meet world-class celebrities in each of these places. CO ZWIEDZIĆ What to see ■ RODEO DRIVE

Na najsłynniejszej ulicy Beverly Hills, będącej symbolem bogactwa i luksusu, swoje butiki mają m.in. Chanel, Dior, Armani, Fendi czy Versace. ❚ The most famous street in Beverly Hills which is the symbol of wealth and luxury is lined with elegant boutiques of brands such as Chanel, Dior, Armani, Fendi or Versace.

■ UNIVERSAL STUDIOS HOLLYWOOD

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat ■ WATER GRILL

Restauracja słynie ze smakowitych i dobrze doprawionych zup, krwistych steków i świeżych owoców morza. Poza tym w karcie znajdziemy spory wybór win. ❚ The restaurant is famous for its delicious and well-seasoned soups, rare steaks and fresh seafood. Good wine selection. 544 S Grand Ave, Los Angeles, CA 90071-2602

■ 25 DEGREES

Tu serwują pyszne i spore hamburgery, grillowany ser i koktajle mleczne. Restauracja czynna jest całą dobę, dlatego po długim nocnym spacerze po mieście warto wpaść tu na frytki. ❚ The place to go for delicious and large hamburgers, grilled cheese and milkshakes. The restaurant is open 24/h so drop in for French fries after some heavy nightly sightseeing. 7000 Hollywood Blvd, Los Angeles, CA 90028

GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep ■ KIMPTON HOTEL PALOMAR LOS ANGELES BEVERLY HILLS

Zaledwie 3,2 km od Beverly Hills. Na miejscu do dyspozycji gości jest odkryty basen i centrum fitness, w hotelu codziennie odbywa się bezpłatna godzinna degustacja wina. Niektóre apartamenty typu suite zapewniają widok na miasto i dysponują oddzielnym salonem oraz wanną z hydromasażem. ❚ Situated only 3.2 km away from Beverly Hills. The guests have an outdoor swimming pool and a gym at their disposal. An hour-long wine tasting session is held at the hotel every day. Some of the suites offer a city view and have a separate lounge and a bath tub with hydromassage. 10740 Wilshire Boulevard, Westwood, Los Angeles, CA 90024

■ HOLLYWOOD HOTEL – THE HOTEL OF HOLLYWOOD NEAR UNIVERSAL STUDIOS

Hotel położony zaledwie jedną przecznicę od stacji metra Vermont/Santa Monica, skąd można dojechać do serca Hollywood i parku rozrywki Universal Studios. Oferuje odkryty basen i trzy sauny. ❚ The hotel is situated just a block away from the Vermont/Santa Monica metro station from where you can take the train to the heart of Hollywood and the Universal Studios amusement park. Amenities include an outdoor swimming pool and 3 saunas. 1160 North Vermont Avenue, Hollywood, Los Angeles, CA 90029

Jedno z najstarszych działających hollywoodz kich studiów filmowych plus park rozrywki (sklepy, restauracje, wieloekranowy Teatr Globe czy Universal CityWalk) w Universal City. Można tu zobaczyć scenografię do takich hitów jak Park jurajski, Szczęki czy Harry Potter i spotkać Shreka, pingwiny z Madagaskaru lub Minionki. Świetna zabawa dla całej rodziny. Warto zarezerwować tam sobie cały dzień. ❚ One of the oldest operating Hollywood film studios featuring an amusement part (shops, restaurants, multi-screen Globe Theatre or the Universal CityWalk) in Universal City. You can visit the sets for famous films such as Jurrasic Park, Jaws or Harry Potter and meet Shrek, the Minions or the Penguins of Madagascar. Great family fun.

■ MADAME TUSSAUDS HOLLYWOOD

Marzysz o selfie z Tomem Hanksem, Michaelem Jacksonem lub Bruce'em Willisem, a może z Jennifer Lopez? Nic prostszego – te i wiele innych gwiazd spotkasz w Muzeum Figur Woskowych. I co najważniejsze – gwiazdy chętnie pozują. ❚ Fancy a selfie with Tom Hanks, Michael Jackson, Bruce Willis or Jennifer Lopez? It's simple – just plan a visit at the Madame Tussauds wax figure museum. The celebrities you will find there are more than happy to pose for photographs.

WAW–LAX wt., sb. ❚ Tue., Sat. 11.20–14.40; pon., pt.❚ Mo., Fri. 16.30–19.50 Czas przelotu ❚ Flight duration 12:20

LAX–WAW wt., sb. ❚ Tue., Sat. 16.30–12.50 (+1); pon., pt.❚ Mo., Fri. 21.40–18.00 (+1) Czas przelotu ❚ Flight duration 11:20

Więcej informacji na ❚ More information lot.com

Zabytkowy budynek Sukiennic znajduje się w centralnej części Rynku Głównego w Krakowie. Warto wypić tu kawę. ❚ A monumental building of the Cloth Halls (Sukiennice) is located in the central part of the Main Square in Kraków. A great place for a coffee break.

kraków

©credits

my poland

E NOW NIE CZE Ą Ł PO

NEW

T ROU

s pa c e r e m po Ka z i m i e r z u strolling in kazimierz Kręte ulice i urocze zaułki, w których można się zagubić, drewniane anioły, lecące pod niebo gołębie, rynek pełen turystów i kwiaciarek, a z drugiej strony – „twarze przy barze oraz Sodoma i Gomora” – przynajmniej jeśli wierzyć piosenkom, których o mieście powstało sporo. Kraków niejedno ma imię. ❚ Winding streets and picturesque alleyways where you can easily get lost, wooden angels, pigeons flying high in the sky, a market square teeming with tourists and flower sellers, and on the other hand, “faces at the bar and Sodom and Gomorrah”, if you believe what the songs say, and many of them have been written about this city. Kraków has got more than one name.

©credits

tekst | by patrycja pustkowiak



Zamek Królewski na Wawelu ma aż 71 sal wystawowych i bardzo bogate zbiory malarstwa. ❚ The Royal Castle on Wawel Hill has 71 exhibition halls and a rich collection of paintings.

imo że Kraków od lat przeżywa turystyczne oblężenie, udało mu się zachować autentyzm i łączyć nutę dekadenckiej aury z dynamiką współczesności i otwartością na zmiany. Z jednej strony to miasto, po którym przechadzali się królowie – tradycja, historia i kultura obecne tu są na każdym kroku – wystarczy przejść Drogą Królewską biegnącą od Barbakanu, przez Rynek, na Wawel albo przespacerować się uroczą ulicą Kanoniczą. Właśnie Zamek Królewski na Wawelu, krakowski Rynek, jeden z najpiękniejszych i największych w Europie, otoczony zabytkowymi kamienicami, znajdujące się w jego centralnym miejscu Sukiennice (niegdyś miejsce handlu, dziś siedziba Muzeum Narodowego), kościół Mariacki z monumentalnym gotyckim ołtarzem stworzonym przez Wita Stwosza czy kościółek św. Wojciecha – to obowiązkowe punkty do odhaczenia. Siedem lat temu do tych tradycyjnych atrakcji dołączyła jeszcze jedna – Podziemia Rynku pod Rynkiem Głównym w Krakowie, gdzie przy użyciu najnowszych technologii można poznać średniowieczny Kraków i dosłownie dotknąć jego historii. A oczywiście atmo sferę miasta najlepiej poczuć, spacerując urokliwymi uliczkami – Gołębią, Bracką, św. Tomasza – i przysiadając na kawę w jednej z klimatycznych kawiarni, choćby w Loch Camelot, Dymie albo Nowej Prowincji. Skoro mowa o życiu towarzyskim, to miasto nigdy nie śpi, a wędrówkę po nocnych lokalach można uprawiać godzinami, nie bacząc na taksówki – wszak bary leżą

kraków

Although hordes of tourists have been descending on Kraków for years, it has still managed to retain its authenticity and successfully combine an inimitable air of decadence with a real modern vibe and openness to change. Kraków was once the seat of kings. It is a city where tradition, history and culture are palpable at every step. You can experience this by walking down the Royal Route, which takes you past the Barbican and the Market Square to Wawel Hill, or take a stroll down the picturesque ul. Kanoniczna. The Royal Castle on Wawel Hill, Kraków’s Market Square surrounded by historical houses, the centrally located Cloth Halls (once a thriving trading hub, now the head office of the National Museum), St Mary’s Church with its monumental Gothic altar sculpted by Veit Stoss, and the tiny St Adalbert Church are all must-see attractions for any tourist. Seven years ago, another highlight was added to the tourist itinerary – the Underground Market Square, where cutting edge technology has brought medieval Kraków to life and literally lets you touch its history. It’s best to soak up the ambience of the city by wending your way around its picture-perfects streets – Gołębia, Bracka, and Św. Tomasza – where you can sip coffee in one of many climatic cafe bars, such as Loch Camelot, Dym, and Nowa Prowincja. It’s a city that never sleeps, and you can visit its hangouts on foot as the bars are all close to each other. Apart from drinking dens with long histories, which 

my poland

        

            

 

To miasto nigdy nie śpi, a wędrówkę po nocnych lokalach można uprawiać godzinami. it’s a city that never sleeps so bar crawling can continue until the small hours.

Kazimierz to wizytówka miasta, a każda knajpka kusi tu niepowtarzalnym klimatem. ❚ Kazimierz is the landmark of the city and each bar lures locals and tourists alike with its one-of-a-kind ambience.

obok siebie. Oprócz tych z długą historią, a wciąż popularnych – jak Alchemia na Kazimierzu, która zachowała dekadencki klimat, czy Singer, w którym stoliki zrobione są ze starych maszyn do szycia, są te nowsze, np. Miejsce, czyli gwarancja dobrej zabawy. Od czasu, gdy w Krakowie powstała przeznaczona dla pieszych i rowerów kładka (pełna dziś kłódek miłości), ożyły też okolice ulicy Mostowej. W Lokatorze można wypić

kraków continue to attract massive crowds, such as Alchemia at in Kazimierz, which has retained its decadent feel or Singer with old sewing machines turned into tables. The construction of the pedestrian and bike bridge has contributed to the revival of the neighbourhood around ul. Mostowa. To enjoy a good coffee over a good read, pop into Lokator, and for homemade food, visit Marchewka z groszkiem. The Mostowa Art Cafe is the perfect place to meet up with friends over a beer from a regional brewery. From downtown Kraków, you definitely should head for Kazimierz. You won’t be able to say you’ve been to Kraków unless you visit this historical Jewish district. Once ramshackle and notorious (and even murky), it has now been restored to its former glory. Narrow streets, renovated houses, antique shops and traditional restaurants stand cheek by jowl with dynamic, modern places that offer lots of fun and a chance to commune with culture. The district is best explored by visiting its well-preserved synagogues – the Old Synagogue and the Tempel Synagogue. After that, you might want to rummage through the bric-a-brac in ul. Józefa, and the Museum of Municipal Engineering in Św. Wawrzyńca. Practically all the key tourist attractions in Kraków are easily accessible on foot. Cross the Vistula and you’ll find yourself in the Podgórze district with its Historical Trail. This will take you across Bohaterów Getta Square to the Eagle Pharmacy, the remains of the Płaszów concentration camp and Schindler’s Factory. All these landmarks form a dramatic World War II narrative. The legendary Pharmacy is located within the perimeter of the former ghetto set up by the Nazis in 1941. It was the only place of its kind in the district – a meeting place for the Jewish intellectuals, scientists and artists who lived in the ghetto. If you have had enough history and could do with some culture be sure not to miss two intriguing, newly built places that combine tradition with modernity to demonstrate that Kraków is not focused solely on the past, but is also embracing the avant-garde. The first is Cricoteka – Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz Kantor. The main section of the building is suspended 13 metres above ground level – above the roof of a 19th-century power station. The second place is MOCAK – the Museum of Contemporary Art in Kraków. Its post-industrial feel, combined with its modern glass and concrete structure, makes it an apposite foil for the key trends in art over the last half-century displayed within. Kraków has got more than one name. The city never ceases to surprise, and it combines its indelible artistic feel with the fast rhythm of modernity. It’s hardly surprising that the city continues to rank among the world’s most attractive tourist destinations. Some visitors succumb to its charm and decide to stay. ■ 

my poland

CRICOTEKA – Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora to jedna z najnowocześniejszych budowli w Krakowie. ❚ Cricoteka – Centre for the Documentation of the Art of Tadeusz Kantor is one of the most modern buildings in Kraków.

kawę i poczytać książkę, domowy obiad zjeść w Marchewce z Groszkiem, a w Mostowej ArtCafe posiedzieć przy piwie z regionalnego browaru. Ale wracając do Kazimierza – kto nie dotrze do tej historycznej żydowskiej dzielnicy, ten nie będzie mógł powiedzieć, że cokolwiek wie o tym mieście – to jedna z jego najważniejszych wizytówek. Niegdyś zaniedbana, dziś w pełni rozkwitu. Wąskie uliczki, odrestaurowane kamieniczki, antykwariaty i tradycyjne restauracje współistnieją tu z nowoczesnymi miejscami oferującymi dobrą zabawę i dostęp do kultury. Historycznych śladów dzielnicy można szukać choćby w synagogach: Synagodze Starej i synagodze Tempel, bibelotów – przy ul. Józefa, śladów dawnej komunikacji miejskiej – w Muzeum Inżynierii Miejskiej przy ul. Świętego Wawrzyńca. Do najważniejszych miejsc w Krakowie można właściwie dotrzeć pieszo. Po przejściu przez Wisłę trafimy bowiem do dzielnicy Podgórze z jej Trasą Historii Podgórza. Wiedzie ona przez plac Bohaterów Getta do apteki Pod Orłem i pozostałości obozu koncentracyjnego w Płaszowie oraz Fabryki Schindlera. Te punkty składają się w dramatyczną opowieść o czasach II wojny światowej. Legendarna apteka mieści się na terenie dawnego getta utworzonego przez Niemców w 1941 r. Była jedynym tego typu ośrodkiem funkcjonującym w jego obrębie, miejscem spotkań żydowskich inte-

kraków lektualistów przebywających w getcie. Apteczne zakamarki wykorzystywane były jako schowki ratujące przed deportacją do obozów zagłady. W znanej z filmu Spielberga Fabryce Schindlera zatrudniani natomiast byli Żydzi, co pozwoliło im przetrwać czas Zagłady. Ci lekko zmęczeni historią, a spragnieni kultury, nie powinni przegapić także dwóch nowo powstałych miejsc łączących tradycję z nowoczesnością. To Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora znajdujący się tuż nad Wisłą. Główna część budynku wisi 13 m nad ziemią, nad dachem XIX-wiecznej elektrowni. Ten wizualnie niebanalny obiekt łączy wiele funkcji – jest muzeum, galerią, kawiarnią i kinem. Drugim miejscem o podobnym charakterze jest MOCAK – Muzeum Sztuki Współczesnej. Postindustrialny klimat w połączeniu ze strukturą ze szkła i betonu tworzy doskonałą oprawę dla prezentacji ważnych zjawisk w sztuce ostatniego półwiecza. Kraków niejedno ma imię i wciąż zaskakuje. Nic dziwnego, że jest na listach najatrakcyjniejszych turystycznych miejsc świata, a niektórzy przyjezdni tak bardzo ulegają jego urokowi, że postanawiają tu zamieszkać. ■

Oferujemy siedem codziennych rejsów pomiędzy ❚ We offer seven daily flights between

WAW–KRK: 07.35*,10.45, 13.15, 15.25, 16.40, 19.40, 22.50 Czas przelotu ❚ Flight duration 0:55

KRK–WAW 05.50, 9.00*, 10.30*, 12.10, 14.50, 18.05, 21.10

Czas przelotu ❚ Flight duration 0:50

*W wybrane dni tygodnia rozkład może się różnić o 10–15 min. ❚ On selected weekdays the flight times might differ by 10-15 min. Rejsy między Krakowem a Chicago już w sprzedaży. Startujemy 2 lipca. ❚ Tickets for flights between Kraków and Chicago are now available. The frst flight departs on 2 July.

KRK–ORD pon. ❚ Mo. 11.50–15.50

Czas przelotu ❚ Flight duration 10 h

ord–krk ndz. ❚ Su. 16.35– *W zależności od terminu podróży. ❚ Depending on the date of the flight. Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

–8.55 (+1) or 17.25–9.45 (+1)*

Czas przelotu ❚ Flight duration 9:20

Business

start-up

w s z y s c y n a s ta r t on the starting line Choć żaden polski start-up nie wywołuje takich emocji jak Twitter, Snapchat czy Skype, już wkrótce może się to zmienić. ❚ No Polish start-up has ever generated anything like the excitement of Twitter, Snapchat and Skype, but all that might be about to change. tekst | by mirosław konkel, puls biznesu

Piotr Lemieszek jest odpowiedzialny za rozwój w firmie Filttr, która stworzyła mobilną aplikację rekrutacyjną dla pracodawców i kandydatów z branży IT. ❚ Piotr Lemieszek is responsible for development at Filttr, a company who created a mobile recruitment app for employers and job seekers in the IT sector.

©get tyimages, marek wiśniewski/forum

iał głowę i nogi jelenia, korpus białego konia i lwi ogon – tak w średniowiecznych bestiariuszach przedstawiano jednorożca. Współczesny unicorn w niczym nie przypomina fantastycznego stworzenia z pradawnych mitów i legend. To firma, w którą inwestorzy gotowi są zainwestować co najmniej miliard dolarów. Na świecie takich przedsiębiorstw jest około 200. Ale kandydatów do tego elitarnego grona ciągle przebywa. Również w Polsce.

Ludzie przyszłości W bazie Fundacji Startup Poland (FSP) jest około 2,7 tys. start-upów – przedsiębiorstw i tymczasowych organizacji poszukujących efektywnych modeli biznesowych. Średni ich wiek nie przekracza dwóch lat. Prawie trzy czwarte tych podmiotów znajduje się w fazie rozwoju – rynkowy debiut mają za sobą, a teraz pracują nad doskonaleniem produktu. Niemal wszystkie produkują oprogramowanie i działają w segmencie B2B (business-to-business), czyli adresują swoją ofertę do biznesu, ze wskazaniem na korporacje. Najczęściej operują w sektorze mobile, e-commerce i oprogramowania dla firm, a także na polu edukacji, big data (zaawansowana analityka biznesowa) i internetu rzeczy. Według danych FSP największymi ośrodkami polskich startu-pów są: Warszawa, Kraków, Trójmiasto i Poznań. Na kolejnych miejscach znalazły się: Wrocław, Szczecin, Białystok oraz Łódź, Lublin i Katowice. Za granicą zarejestrowano 3 proc. takich przedsiębiorstw. Nie każda nowa firma jest start-upem, a tylko taka, którą założono z zamiarem podbicia świata innowacyjną usługą, produktem, zastosowaniem nieznanego dotychczas pomysłu. Cel ambitny, a w jakim stopniu wykonalny? – Statystyki dają do myślenia: 80–90 proc. start-upów upada w ciągu 12–24 pierwszych miesięcy działalności. Około 8 proc. przekształca się w typowe przedsiębiorstwa i tylko 2 proc. osiąga spektakularny sukces – mówi Piotr Lemieszek odpowiedzialny za rozwój w firmie Filttr, która stworzyła mobilną aplikację rekrutacyjną dla pracodawców i kandydatów z branży IT. – Szansę na przetrwanie – dodaje – zwiększa MVP (minimum viable product), czyli pozytywnie zweryfikowany przez klientów prototyp zawierający tylko podstawowe funkcjonalności, bez fajerwerków i wodotrysków. Dzięki feedbackowi – informacji zwrotnej od beta-testerów – łatwo ocenić, czy produkt wzbudzi ciekawość i rozwiąże problem dręczący potencjalnych użytkowników. – Intuicja ci podpowiada, że masz pomysł na miarę Skype’a? Świetnie! Mimo to sprawdź go dzięki MVP – studzi entuzjazm debiutantów Lemieszek. – Lepiej zatopić w ciągu miesiąca 5 tys. zł niż

W bazie Fundacji Startup Poland jest ok 2,7 tys. start-upów – przedsiębiorstw i tymczasowych organizacji poszukujących efektywnych modeli biznesowych. The Startup Poland Foundation has approx. 2,700 start-ups – ventures and interim organisations looking for effective business models.

The unicorn of old had the head and legs of a deer, the body of a white horse, and the tail of a lion. At least that’s how it was depicted in medieval bestiaries. The latter-day unicorn has nothing in common with this fantastic creature of ancient myths and legends. It’s a company in which investors are prepared to invest at least a billion dollars. There are around 200 such businesses around the world, but the list of candidates for this elite group continues to grow. And Poland has not been left out. People of the future The Startup Poland Foundation (FSP) has approx. 2,700 start-ups – ventures and interim organisations looking for effective business models – on its books. Their average age is less than two years. Nearly three -quarters of them are still in their growth phase – they have already been launched but are now enhancing their products. Nearly all of them are software com-



500 tys. przez rok – i dopiero wtedy się zorientować, że nikt naszej usługi nie chce. Bardziej pozytywiści niż romantycy Paradygmat majsterkowania w garażu odchodzi do lamusa – dzisiejsi Gatesowie wchodzą w sformalizowane ramy biznesplanów, profesjonalnej księgowości i zarządzenia typu lean (koncepcja elastyczności w tworzeniu technologii przez testowanie pierwszych jej wersji). Takie podejście to karta przetargowa w rozmowach z potencjalnymi inwestorami. Ośmiu na 10 start-upowców finansuje się ze swoich zasobów. Co czwarty korzysta z dotacji UE, co piąty – z funduszu venture capital (VC). Pierwszą fazę zdobywania pieniędzy Amerykanie określają jako 3F – od friends, family and fools, czyli przyjaciele, rodzina i głupcy (ostatnie F potraktujmy z przymrużeniem oka). To bezpieczna pożyczka lub darowizna, która powinna wystarczyć na początek i stworzenie MVP – najlepsze w tym zastrzyku gotówki jest to, że nie trzeba nikomu w zamian oddawać udziałów w swojej firmie. Kolejna faza: seed, zwana też rundą zalążkową, polega na pozyskaniu inwestora zewnętrznego, którym jest anioł biznesu (business angel) lub wyspecjalizowany fundusz inwestycyjny – zazwyczaj oferuje on od 25 tys. do 1 mln dol., co dla start-upu może być trampoliną, ale też pułapką. – To nie jest bezinteresowny gest, ale rodzaj transakcji biznesowej. Przestrzegam więc młodych przedsiębiorców przed szastaniem udziałami, bo wraz z nimi mogą stracić kontrolę nad firmą. Czasami inwestor zmienia biznesplan, strategię, zespół i w rezultacie niweczy świetny pomysł – tłumaczy Piotr Lemieszek. Być genialnym innowatorem to połowa sukcesu.

Główne kierunki eksportu ❚ key export directions

25%

USA ❚ USA

54%

UNIA EUROPEJSKA ❚ EUROPEAN UNION

AZJA (POZA ROSJĄ) ❚ ASIA (SAVE RUSSIA)

16%

POZOSTAŁE ❚ OTHERS

ROSJA ❚ RUSSIA

Źródło: raportu „Polskie Startupy 2016” opracowany przez Fundację Startup Poland

start-up panies and operate in the B2B (Business-to-Business) segment, i.e. their target customer base consists of business, or corporate clients. They are concentrated in the mobile, e-commerce and business software industries, as well as in education, big data (advanced data analytics) and the Internet of Things. FSP data reveal that the main startup hotspots in Poland are Warsaw, Kraków, the Tri-City, and Poznań. Lower down the list are such pockets of entrepreneurship as Wrocław, Szczecin, Białystok, Łódź, Lublin, and Katowice. Three per cent of these ventures have been registered abroad. Not all new businesses are start-ups – only those that have been set up to conquer the world with an innovative service, product, or application of a never-seen-before idea. It’s a challenging goal, but how attainable is it? “The statistics speak give food for thought – 80-90 percent of start-ups fail in their first 12 to 24 months of operation. Around 8 percent of them evolve into normal enterprises, and only 2 percent achieve whopping success”, says Piotr Lemieszek, the person in charge of development at Filtrr, a company that has developed a mobile recruitment app for employers and job seekers in the IT sector. Lemieszek adds that having a Minimum Viable Product (MVP) increases the chances of survival. An MVP is a prototype that contains only basic functionalities with no bells and whistles, and which has been verified by customers. The feedback provided by beta testers makes it easier to determine whether a product will appeal to potential users and solve their problems. “Is your intuition telling you that you have a concept as big as Skype? Great! Now put it to the test with an MPV”, says Lemieszek to curve the enthusiasm of new starters. “It’s much better to risk PLN 5,000 in a month than PLN 500,000 in a year only to realise later that no one wants the service we’re offering.” More down to earth than romantic The paradigm of doing it yourself in your garage is becoming a thing of the past. The Bill Gateses of today embrace formalised business plan frameworks, professional accounting and lean management (a concept that advocates flexibility in developing technology by testing prototypes). This approach is a useful bargaining chip when negotiating with potential investors. Eight out of ten startups rely on bootstrapping, every fourth is bankrolled by EU subsidies, and every fifth gets funding from a venture capital fund (VC). Americans have dubbed the initial phase of fund -raising the 3Fs – friends, family and fools (but let’s take the last “F” with a pinch of salt). It’s a safe loan 

Business

start-up

Nie każda nowa firma jest start-upem, a tylko taka, którą założono z zamiarem podbicia świata innowacyjną usługą lub produktem. Not all new businesses are start-ups – only those that have been set up to conquer the world with an innovative service or product.

Na zdj. powyżej Marcin Strzałkowski, prezes InteliWise SA, na zdj. poniżej: twórca aplikacji Five App (narzędzia do komunikacji dla głuchoniemych) Mateusz Mach. ❚ Top image: Marcin Strzałkowski, InteliWise SA CEO. Bottom immage: Mateusz Mach, the creator of the Five App which serves as a communication tool for the deaf-mute.

W kosmopolitycznym tyglu Według Marcina Strzałkowskiego nie ma lepszej reklamy niż obecność na amerykańskim rynku. Coś jest na rzeczy – zarządzana przez niego firma InteliWise, dostarczająca oparte na sztucznej inteligencji systemy IT, otrzymała nawet patent w USA. – Start-upowiec nie musi mówić, że jego produkt jest numer jeden na świecie. Wystarczy, że powie: robię interesy w Dolinie Krzemowej – wyjaśnia prezes Strzałkowski. – Sukces odniesiony na tym skrawku Kalifornii, naszpikowanym najtęższymi głowami z branży nowych technologii, jest przepustką do kolejnych rynków. Inaczej widzi to Bartłomiej Gola, partner generalny funduszu SpeedUp Venture Ca-

or donation that should be sufficient to bankroll the launch and development of an MPV. The best thing about such a cash injection is that you don’t have to exchange shares in your venture to get it. The next seed capital phase involves finding an external investor, which may be a business angel or a specialist investment fund that usually puts up USD 25,0001,000,000. NB: This can be a double-edged sword. “This is not an altruistic gesture, but a type of business transaction”, explains Piotr Lemieszek. “And I strongly advise young entrepreneurs against giving away their shares, as they can lose control of their company that way. The investor can alter the business plan, the strategy, and the team, and end up torpedoing a great idea.” Being a brilliant innovator is only half the battle. The rest is up to your negotiating, marketing and sales skills. If you don’t pay sufficient heed to business essentials, then failure is only a matter of time. “When we set up a start-up, we assume that it will become profitable in the long term. This is why we have to focus on sales from day one. We need to engage in networking, and reach out to our customers. AdWords and Facebook ads, by themselves, won’t suffice”, explains Lemieszek. The cosmopolitan melting pot Marcin Strzałkowski believes that there’s no better advertising than maintaining a US presence. He might be onto something. InteliWise, a provider of artificial intelligence-based IT systems that he manages, even has a patent in the US. “Startups don’t need to boast that their products are No. 1 worldwide, they just have to say that they’re doing business in Silicon Valley”, explains Strzałkowski. “Success in this part of California, which is home to the biggest new technology tycoons, is your ticket to  other markets.”

Reszta zależy od umiejętności negocjacyjnych, marketingowych i sprzedażowych. Jeśli się lekceważy te podstawy biznesu, wypadnięcie z obiegu jest tylko kwestią czasu. – Tworząc start-up, zakładamy, że ma on zarabiać w dalszej perspektywie. Dlatego od samego początku musimy się skupić na sprzedaży. Należy uprawiać networking, wyjść do klienta. Reklama w AdWords i na Facebooku nie wystarczy – uświadamia Lemieszek.

Business pital Group: są bliższe, łatwiejsze do osiągnięcia cele niż Silicon Valley. Rynki UE i te za naszą wschodnią granicą też mają wiele do zaoferowania. – Jeśli już mowa o ambicjach, powinny być one skierowane na tworzenie światowych trendów, a nie płynięcie wraz z nimi. Świat zdobywają ludzie, w których są prawda, pasja i zaangażowanie – wskazuje Bartłomiej Gola. Czy ten opis nie pasuje do Mateusza Macha, 19-latka z Lęborka, którego nazwisko znalazło się na najnowszej liście 30 najważniejszych przedsiębiorców internetowych w Europie magazynu Forbes. Pomorzanin jest nie tylko jedynym laureatem z Polski (większość to Brytyjczycy), ale też najmłodszym spośród wyróżnionych. Cały technologiczny świat usłyszał o nim w maju 2015 r., gdy zagraniczne media zaczęły się rozpływać nad jego aplikacją Five App – ten uniwersalny komunikator stworzony dla miłośników hip-hopu okazał się doskonałym narzędziem porozumiewania się głuchoniemych na odległość za pomocą gestów. Później wydarzenia potoczyły się błyskawicznie. Studia Mateusza na New York University w Abu Zabi sponsorują arabscy szejkowie. Poznański inwestor wyłożył ponad 400 tys. zł na projekt. W Five App, firmie lęborczanina, pracuje już osoba z ramienia ONZ – organizacja zagwarantowała fundusze na promocję apki w USA. W 2006 r. dwóch inwestorów Tomasz Czechowicz i Dariusz Wiatr założyło się o to, czy w Polsce (lub Europie Środkowo-Wschodniej) powstanie w ciągu dwóch lat spółka na miarę Skype’a. Pierwszy był optymistą, ale to sceptyk wygrał zakład. Polski Skype nie objawił się po dziś dzień, choć od pamiętnego zakładu wdrożono wiele programów wsparcia dla innowatorów. Z drugiej strony duch przedsiębiorczości w narodzie nie ginie. Ponad połowa nastolatków marzy o własnej firmie – wynika z najnowszego badania Akademii Liderów Fundacji dr. Bogusława Federa. Wniosek? Wprawdzie nie mamy jeszcze wśród naszych start-upów jednorożca, ale w tę stronę niewątpliwie zmierzamy. ■

start-up Bartłomiej Gola, a General Partner of SpeedUp Venture Group fund, sees it differently. He believes that there are closer and more easily attainable goals than Silicon Valley. The EU and Poland’s eastern neighbours have a lot to offer. “If it’s ambitions we’re talking about, then they should be focused on trailblazing trends, not following them. The world is conquered by people who are honest, passionate and committed”, says Gola. This is an apt description of Mateusz Mach, a 19-year -old from Lębork whose name appears on the Forbes 30 Under 30 Europe 2017 (Social Entrepreneurs) list. Mateusz is not only the only Pole (the list is dominated by Brits), but is also the youngest person on the list. The world of new technology first heard of him in May 2015, when foreign media were waxing lyrical about his FiveApp – a universal messenger created for hip-hop buffs, which has rapidly become a perfect distance sign language tool for the deaf-mute. Events started to unfurl at breakneck speed after that. Mach’s studies at New York University in Abu Dhabi are being sponsored by Arab sheiks. A Poznań investor has put more than PLN 400,000 into the project. FiveApp employs a representative of the UN, which has guaranteed funds to promote the app in the US. In 2006, two investors – Tomasz Czechowicz and Dariusz Wiatr – made a bet that Poland (CEE) would see the rise of a company that would be as big as Skype within two years. Czechowicz, the optimist, lost. We have not yet seen a Polish answer to Skype, although many innovation support programs have been implemented since the bet was made. On the other hand, we are still a fine example of the entrepreneurial spirit. More than 50 percent of teenagers dream of running their own business, according to a survey conducted by Dr Bogusław Feder’s Leaders Academy Foundation. What does that tell us? There are no unicorns among our homegrown startups, but we are definitely on the right track. ■

ŚRODKI WŁASNE ❚ OWN FUNDS

DOTACJA Z UE ❚ EU SUBSIDIES

VENTURE CAPITAL ❚ VENTURE CAPITAL

ANIOŁ BIZNESU ❚ BUSINESS ANGELS

AKCELERATOR ❚ ACCELERATOR

STRATEGICZNY INWESTOR ❚ STRATEGIC INVESTOR

BRAK (KREDYT) ❚ NO FUNDS (LOANS)

CROWDFUNDING ❚ CROWDFUNDING

Źródło: raportu „Polskie Startupy 2016” opracowany przez Fundację Startup Poland

Jak start-upy finansują swój rozwój ❚ HOW STARTUPS FINANCE THEIR GROWTH

Hotel Bellotto

promocja

nowa Historia w zaBytkowycH wnętrzach new History in Historical interiors Unikatowy oBiekt w idealnej lokalizacji Pięciogwiazdkowy hotel Bellotto mieści się w murach XVI-wiecznego Pałacu usytuowanego na warszawskim Starym Mieście, przy ulicy Senatorskiej. a UniqUe property witH a perfect location the five star hotel Bellotto is situated in the walls of a 16th century palace placed at the warsaw old town by the Senatorska Street.

lukSuSowe aPartaMenty niepowtarzalny design pokoi subtelnie łączy nowoczesny szyk z tradycją. uspokajające ciepłe szarości wypełniające wnętrza są skontrastowane z głębokim brązem czarnego dębu, z którego wykonano meble. Ściany zdobią oryginalne, realistyczne akwarele autorstwa Michała Suffczyńskiego. luXurIouS aPartMentS the individual architectonical approach to the rooms elegantly combines modern design with tradition. calming scales of grey that fill the rooms, are being contrasted by the deep brown colour of black oak, of which the furniture is made of. the walls are decorated with original and realistic technical drawings created by Michał Suffczyński

najlePSza włoSka reStauracja znajdująca się w prawym skrzydle hotelu focaccia ristorante proponuje wyśmienitą włoską kuchnię w nowoczesnym wydaniu. jakość restauracji docenili m.in. warsaw Insider (rekomendacja 2015 i 2016 jako najlepsza włoska restauracja w warszawie), włoska Izba handlowa (wyróżnienie ospitalita Italiana, nagroda za jakość). eXcellent ItalIan reStaurant the restaurant is located at in the right wing of the property and offers excellent Italian cuisine with a modern approach. the quality of the dishes was recognized by warsaw Insider (recommended as the best Italian restaurant in warsaw in 2015 and 2016), the Italian chamber of commerce (ospitalita Italiana, prize for quality of products).

www.hotelbellotto.pl

MIodowa cafe – jedyna taka cukIernIa w warSzawIe w Miodowa cafe kupimy – jedyne w warszawie! – kronaty, czyli połączenie croissanta z donatem. unikatowa koncepcja podawania deserów w degustacyjnych porcjach (dessert Bar), jako autorski projekt szefa cukierni, to prawdziwa wisienka na torcie. MIodowa café – a unIque PaStry In warSaw you can purchase the world known and the only ones in Poland cronuts, a combination of donut dough with croissant dough. an uncommon concept of serving desserts as plated desserts (dessert Bar), which is the sole creation of our pastry chef and the cherry on top of the cake.

www.focaccia.pl

www.miodowa-cafe.pl

i n t e rv i e w

sylvester stallone

Człowiek z żelaza? man of iron? Coraz bardziej pociąga mnie pisanie scenariuszy i malowanie obrazów. w garażu urządziłem własną pracownię – mówi Sylvester Stallone, którego możemy oglądać w drugiej części strażników galaktyki. ❚ “I am increasingly attracted to writing scripts and painting. My main inspirations are Edgar Allan Poe and Leonardo da Vinci”, says Sylvester Stallone, who is appearing in the upcoming Guardians of the Galaxy Vol. 2.

Krytycy filmowi nigdy pana nie rozpieszczali. Przyzwyczaił się pan do tego? Tak. Miałem na to dość czasu… (śmiech!) Nie każdy aktor ma w swoim dorobku 30 Złotych Malin. W końcu to nie byle co. Zapracowałem na to. No ale żarty na bok. Jestem zahartowany. Poza nominacjami do Oscara za Rocky’ego etykieta osiłka, twardziela i sentymentalnego głupka często przysłaniała moje próby wyjścia poza ten schemat. A czy nie był nią na przykład pana udział w trójwymiarowym filmie familijnym Mali agenci 3, który choć to kino akcji, jest pozbawione przemocy? Chciałem spróbować czegoś nowego, pobawić się możliwościami kina, ale przede wszystkim pokazać ludziom innego Slya niż Rocky czy Rambo. Uważam,

Film critics have never exactly been easy on you. Have you got used to that? Yes. I’ve had lots of time for that... (laughs!) There aren’t many actors with 30 Golden Raspberries to their name. That’s quite something. I’ve really worked hard for that. Jokes aside, I’ve had to develop a thick skin. Apart from the Oscar nominations for Rocky, being typecast as a bruiser, goon, and sentimental fool has often overshadowed my attempts to break out of the mould. Were you trying to break out of the mould with your role in the 3D family movie Spy Kids 3, which is an action movie, but devoid of the violence and brutality of the adult world? I wanted to try something new, and play around with the options the cinema gave me, but I mostly wanted to show that there was more to Sly than Rocky and Rambo. It’s never too late to change your image. But there was another reason as well. My first daughter, Sophie Rose, was born in 1977. Later, we had two more girls. That really motivated me. It had never occurred to me how enjoyable watching cartoons with your children could be and how powerful the magic of the cinema was. I could never compete with Antz as Rambo or Rocky. So I thought it might be worth having a shot at a family film. I also wanted my mother to see me in a genre that had nothing to do with explosive and gory action movies. This is what made me agree to appear in Spy Kids 3-D: Game Over. 

©credits

tekst | by mariola wiktor

sylvester stallone

ÂŠcredits

i n t e rv i e w

że na zmiany wizerunku nigdy nie jest za późno. Poza tym był jeszcze jeden powód. W 1977 r. urodziła się Sophie Rose, moja pierwsza córka. Potem przyszły na świat kolejne dwie dziewczynki. To one bardzo mnie zmotywowały. Wcześniej do głowy by mi nie przyszło, ile radości może dawać wspólne z dziećmi oglądanie bajek i jak potężna jest magia kina. Jako Rambo i Rocky raczej nie miałbym szans w konkurencji z bohaterami Mrówki Z. Pomyślałem więc, że może warto byłoby zagrać w jakimś filmie familijnym. Bardzo też chciałem, by moja mama zobaczyła mnie w repertuarze, który nie ma nic wspólnego z wybuchowym i ociekającym krwią kinem akcji. Dlatego zgodziłem się zagrać w Małych agentach. Rocky Balboa albo, jak kto woli, Rocky VI też okazał się filmem odbiegającym od schematu… Znów wcieliłem się w boksera, ale to jest już inny Ro cky. To facet blisko 60-letni. Trenując młodzież, decyduje się na ostatnią walkę. A wie pani, że zmotywował mnie przykład George’a Foremana, który w wieku ponad 50 lat postanowił odzyskać tytuł mistrza wagi ciężkiej. Nie pozwolił, by życie go ominęło. I to mi zaimponowało. Dlatego chciałem zagrać Rocky’ego jeszcze raz. Już po raz ostatni. Ta rola, ten bohater są

Rocky Balboa or Rocky IV, if you like, was also a mould-breaking movie. I played the boxer once more, but this time it was different. Rocky was pushing 60. He was coaching youngsters and agreed to one last fight. You know, I was motivated by the example of George Foreman, who was determined to regain the heavyweight championship title when he was over 50. He didn’t allow life to pass him by. That made an impression on me. And that’s what made me want to play Rocky once more. One last time. That’s because it wasn’t just a part of me, it was a metaphor for every man who has ever had to face adversity. I didn’t care how it’d go down. After Rocky V, a lot of people were upset that Rocky lost the fight, his money, and his wife. You later discovered that the lives of ordinary people can be more compelling than the exploits of superheroes on the silver screen. It’s easy to say that. Have you always known which path to take? I’ve dedicated nearly 95 per cent of my life to cinema, playing parts that had little to do with everyday life. Obviously, I have a sense of wasted time. These roles have brought me nothing but disappointment. I’ve advised my daughters

kiedyś Dałem się skusić pieniądzom, nie zwracałem uwagi na scenariusze. Bywałem okropny. Raczej w wieku 70 lat nie wrócę już na szczyty kariery, ale robię rzeczy, które mnie interesują. volesTo in res dit asin nem sim digendit Epel exceruptur aut quam ilis nossinverum vendic tem iur, iunt ut rem id ut et explibeat eum intiossime coratem senimporpost eum

nie tylko częścią mnie, ale i symbolami każdego człowieka, który mierzy się z przeciwnościami losu. Nie dbałem, jak to będzie odebrane. Już w Rockym V wielu widzów miało do mnie żal, że mój bohater przegrywa, traci pieniądze, a na dodatek porzuca go żona. Przecież człowiekowi z żelaza takie prozaiczne problemy nie powinny się przydarzać. Późno odkrył pan, że życie zwykłych ludzi może być dla kina ciekawsze niż popisy supermenów. Łatwo powiedzieć. A pani zawsze wiedziała, jaki obrać kierunek? Prawie 95 proc. mojego życia poświęciłem kinu, kreując postaci, które z normalnym życiem miały niewiele wspólnego. Oczywiście, że czasem mam poczucie straty czasu. Te role przyniosły same rozczarowania. Odradzam dzieciom pójście w moje ślady, chociaż mój syn Sage nie posłuchał mnie i został aktorem. To jest okrutny, bezwzględny biznes. Nieraz bez happy endu. Kiedy kończysz 55 lat, hollywoodzcy producenci bezradnie rozkładają ręce. Nie ma ról dla aktorów w tym wieku tak wielu jak dla młodych. I nikogo nie

against following my choices, although my older son, Sage, didn’t listen to me, and became an actor. It’s a cruel, ruthless business, and there’s no happy ending. Once you turn 55, Hollywood producers just helplessly spread their arms. There are fewer roles for middleaged actors than there are for young ones. No one is interested in what you’ve done before. They’ll squeeze you like lemon, and then throw you away. It’s different in Europe. Older actors are valued and are offered interesting scripts. This shift in your career is very visible in Cop Land in which you co-starred alongside Harvey Keitel and Robert De Niro. You were so determined that you agreed to be paid a mere 60,000 for the movie. That’s true, but it’s because I’ve always admired both of them. I play a cop with a very bad reputation, but his deeds prove how undeserved this is. My dream would be an action movie whose characters experience doubt, uncertainty and hesitation like everyone else. Something similar to The Fugitive or Lawrence of Arabia. 

i n t e rv i e w obchodzi, co zrobiłeś wcześniej. Wycisną cię jak cytrynę i wyrzucą. W Europie jest inaczej. Szanuje się starszych aktorów, znajduje dla nich ciekawe scenariusze. Ten zwrot w pana karierze widać w Cop Land u boku Harveya Keitela i Roberta De Niro. Tak bardzo był pan zdeterminowany, że zgodził się na symboliczne w pana wypadku honorarium 60 tys. dol.? Kiedy ma się na planie takie towarzystwo, honorarium staje się drugorzędną sprawą. Zagrałem tam glinę, o którym wszyscy mieli fatalne zdanie, a którego uczynki potwierdziły, jak bardzo go skrzywdzono. Zresztą marzę o takim filmie akcji, którego bohaterom nie będą obce wątpliwości, rozterki, wahania. Coś w rodzaju Ściganego albo Lawrence’a z Arabii. Lubię bohaterów niejednoznacznych. Przyglądam się pana ostatnim filmom, chyba nie przyniosły takich dochodów jak seria o Rambo? Stać mnie na to. Nie zamierzam się poddać. Popełniłem w życiu wiele błędów. Dałem się skusić pieniądzom, nie zwracałem uwagi na scenariusze. Bywałem okropny. Raczej w wieku 70 lat nie wrócę już na szczyty kariery, ale nareszcie robię rzeczy, które mnie interesują. Na przykład mam pomysł na scenariusz o korupcji w policji. Siebie obsadziłbym w roli detektywa, który bada sprawę morderstwa dwóch raperów. Chciałbym pokazać opowiadane w filmie historie z różnych perspektyw. Tak jak w filmie Rashōmon Kurosawy. To oczywiście mój niedościgły mistrz. Jestem też pomysłodawcą i producentem nowego serialu TV Father Lefry. To autentyczna historia katolickiego księdza, który głosi ewangelię wśród młodzieżowych gangów Filadelfii. Ale chyba nie musi się pan bać utraty widzów? Mam dość pieniędzy, by utrzymać rodzinę i żyć wygodnie. Może w aktorstwie nie wszystko mi wyszło, ale mam jeszcze inne pasje. Coraz bardziej pociąga mnie pisanie scenariuszy i malowanie obrazów. Moi mistrzowie to Edgar Allan Poe i Leonardo da Vinci. W garażu Jennifer, mojej żony, urządziłem pracownię malarską. Chętnie chodzę na aukcje sztuki i wernisaże. Zbieram też rzeźby i nawet trochę sam dłubię dłutem. Poza tym jestem szczęśliwy w życiu prywatnym. Mieszkam z sześcioma kobietami: żona, trzy córki: Sophie, Sistine i Scarlett, i dwie gosposie. W domu panuje gwar, ale ja to lubię. Wciąż mimo siedemdziesiątki na karku nie tylko jest pan zawodowo aktywny – w kinach na świecie można pana oglądać w drugiej część Strażników Galaktyki, ale też jest pan w świetnej formie. Dziękuję. Nie ćwiczę już co prawda tak intensywnie jak kiedyś, ale staram się żyć aktywnie. Nadal chętnie gram w polo, jeżdżę konno. Cenię spokój, dobre wino, książki. Kiedyś George Clooney zapytał, co robię, że tak dobrze wyglądam. Powiedziałem, że w sumie nic. Po prostu mam dla kogo żyć. No i cieszę się każdą minutą życia, które jest już dla mnie coraz krótsze. ■

sylvester stallone I like characters who defy classification. Your recent movies haven’t been generating the sort of box-office revenue that Rambo did. I can afford it. I’m not planning to pack it in just yet. I’ve made a lot of mistakes in my life. I’ve been lured by money and have not paid enough attention to scripts. I’ve been terrible at times. I’m not likely to get back to my career peak at 70, but I’m finally doing things that really interest me. For instance, I have an idea for a script about corruption in the police force, where I’d be cast as a detective investigating the murder of two rappers. I’d like to tell the story from different perspectives. Like in Kurosawa’s Rashomon. That’s obviously my unattainable ideal. I’m also the creator and producer of a new TV show, Father Lefry. This is the true story of a Catholic priest who preaches the Gospel to juvenile gangs in Philadelphia. Well, you are not poverty-stricken, and you don’t have to worry about losing viewers. I have enough money to support my family and lead a comfortable life. Acting might not always have worked out for me, but I have other passions. I’m increasingly drawn to writing scripts and painting. My inspirations are Edgar Allan Poe and Leonardo da Vinci. I’ve converted Jennifer’s – my wife’s – garage into a painting studio. I’m always keen to visit art auctions and exhibitions. I collect sculptures and play a bit with the chisel myself. Apart from that, I’m happy in my private life. I live with six women – my wife, my three daughters Sophie, Sistine and Scarlett, and two housekeepers. You might be 70, but you still look great. Thank you. I don’t do the heavy workouts I used to, but I try to stay active. I like playing polo and riding horses. I appreciate peace of mind, good wine and books. George Clooney once asked me what I did to look so good. I told him I didn’t do anything. I simply had someone to live for. Plus I cherish every single minute of my life, which is becoming shorter all the time. ■

Sylvester Stallone (rocznik 1946) amerykański aktor, reżyser i scenarzysta. Zaczynał od statystowania w filmach Alana J. Pakuli (Klute) i Woody’ego Allena (Bananas). Wielką sławę zdobył dzięki tytułowej roli w produkcji Rocky, za którą otrzymał dwie nominacje do Oscara – za scenariusz i główną rolę. ❚ American actor and director born in 1946. After the parts of extras in Klute by Alan J. Pakula and Bananas by Woody Allen Stallone rose to fame after his title role as Rocky by John G. Avildsen. He was nominated for two Academy Awards for the Rocky series, one for the Best Screenplay and the other for Best Actor.

good life

introwertycy a ekstrawertycy

Introwertyk t e ż m o ż e b yć e k s t r a introverts can be great, too Firmy, szkoły i media promują ludzi z siłą przebicia, tupetem, roztaczających wokół siebie aurę sukcesu. Ale czy brak skłonności do gwiazdorzenia skazuje nas na życiową porażkę? ❚ Companies, schools and the media promote people who are outgoing, self-assured, and exude an aura of success. But does a disinclination to be the centre of attention mean failure in life?

©credits

tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

ntrowersja nie jest w modzie. Osoby skromne, oszczędne w słowach słyszą bez przerwy, że powinny się zmienić, nabrać odwagi i pewności siebie. A przynajmniej ukrywać swoją prawdziwą naturę. Muszą być głośne, energiczne, towarzyskie jak ekstrawertycy, którzy wydają się stworzeni do pracy w grupie, myślenia kolektywnego i burzy mózgów, czyli tego wszystkiego, co uważa się za istotę współczesnego biznesu. Gwoli sprawiedliwości: to nie tylko zjawisko typowe dla dzisiejszych czasów – jak świat światem introwertykom zawsze było trudniej piąć się po szczeblach kariery, zdobyć sławę. „Jeśli coś masz do sprzedania, a zachwalasz towar cicho, nie zarobisz nigdy tyle jak ten, kto się drze jak licho” – głosi starodawna mądrość Bliskiego Wschodu. A więc wyjdź z kąta, wypnij pierś do orderu, wykrzycz na całe gardło, jak inni mają cię traktować. Z gloryfikowaniem ekstrawersji wiąże się jednak pewien problem. Dziesięciolecia badań pokazują, że w niektórych zawodach, rolach życiowych i sytuacjach większe sukcesy odnoszą introwertycy. Pochwała powściągliwości Introwertycy są lepszymi słuchaczami i wzbudzają zaufanie, więc sprawdzają się jako psychoterapeuci, coachowie, opiekunowie w domach seniorów. Umieją wspierać podwładnych i korzystać z ich doświadczenia. Nie łapią dziesięciu srok za ogon, co przekłada się na efektywność. Nie ryzykują niepotrzebnie, dlatego aż się prosi, by to oni trzymali w swoich rękach finanse przedsiębiorstwa. Zwracają uwagę na szczegóły, w rezultacie nie przeoczą najmniejszego błędu w raporcie kwartalnym firmy. A co do boomu na pracę zespołową, w której chyba faktycznie prym wiodą ekstrawertycy – cóż, najlepsze pomysły przychodzą do głowy ludziom w samotności. Wpływowy angielski psycholog Hans Eysenck udowodnił, że introwersja sprzyja kreatywności, „skupiając umysł na bieżących zadaniach i zapobiegając rozproszeniu energii na kwestie społeczne i seksualne, niezwiązane z pracą”. Franz Kafka zwykł mawiać: „Żeby pisać, potrzebuję samotności, ale nie takiej, która jest udziałem pustelnika – to za mało – tylko takiej, jakiej doświadcza człowiek martwy”. Nikola Tesla i Thomas Edison również uwielbiali pracować w pojedynkę. Tą samą drogą podąża dziś Brytyjczyk James Dyson, w równym stopniu znany jako konstruktor sprzętów AGD, co nieprzejednany wróg korporacji. Przyznaje, że bez ciszy, skupienia nie potrafi tworzyć. Udowadnia, że innowacje nie muszą być domeną interdyscyplinarnych zespołów i wielkich firm. Wystarczy stroniący od ludzkiego zgiełku pasjonat z fantazją. Dobra wiadomość brzmi: w ostatnich latach jesteśmy świadkami rehabilitacji samotnika. Widać to w biz-

Introversion is definitely not in style. Unassuming, laconic people are constantly told that they have to change, summon their courage, and be more selfconfident. At the very least, they should conceal their true nature. They should be as loud, energetic, and sociable as extroverts, who seem to have been born to party, love surrounding themselves with others, think best collectively, and thrive on brainstorming – in short, who love everything deemed essential in contemporary business. To be fair, this is not a new phenomenon – it is as old as the hills. Introverts have always found it hard to make it up the career ladder, and earn fame and fortune. “Announce what you have to sell quietly, and you’ll be outsold by someone shouting at the top of his lungs”, goes an ancient Middle Eastern saying. So, come out of your shell, hold your head up high, and tell the world how you are to be treated at the top of your lungs. However, there is just one little glitch with this glorification of extroversion. Decades of research have shown that in some professions, life roles and situations, it is the introverts who are more successful. An ode to reserve Introverts are better listeners and are trusted more. This makes them excellent psychotherapists, coaches and caretakers of the elderly. They know how to support their subordinates and learn from experience. They never put too many irons in the fire, which is conducive to greater productivity. They do not take unnecessary risks, so they are just the right people to put in charge of the company finances. They are detail-oriented, and are therefore not likely to miss an error in the quarterly report. As regards the mania for team-work, where extroverts seem most at ease, the best ideas come to us when we are alone. The famous English psychologist, Hans Eysenck, proved that introversion is conducive to creativity in that it focuses the mind on current assignments and prevents the dispersion of energy on social and sexual matters unrelated to work. Franz Kafka used to say: “I need solitude for my writing; not ‚ like a hermit’ – that wouldn’t be eno- 

Introwertycy są lepszymi słuchaczami i wzbudzają zaufanie, Nie łapią dziesięciu srok za ogon, co przekłada się na ich efektywność. Introverts are better listeners and are trusted more. They never put too many irons in the fire, which is conducive to greater productivity.

good life

introwertycy a ekstrawertycy

nesie, edukacji, kulturze masowej, wszędzie. Przykładem jest kryminalna trylogia Millennium, w której raz po raz śmiertelne niebezpieczeństwo zagraża hakerce Lisbeth Salander. To introwertyczka wzorcowa. Woli kontaktować się ze sztuczną inteligencją niż z ludźmi. Dlatego źli mają ją za wariatkę, ale dobrzy, jak przyjaciel Mikael Blomkvist, umieją dostrzec w kostropatej ostrydze perłę. Jeszcze większą furorę zrobiła niedawno książka Ciszej, proszę... Siła introwersji w świecie, który nie może przestać gadać nowojorskiej prawniczki i negocjatorki Susan Cain. Amerykanka przekonuje, jaką wartością dla świata są introwertycy. Zawdzięczamy im wiele z najwspanialszych dokonań ludzkości – od słynnych słoneczników van Gogha do pierwszego komputera osobistego. Z drugiej strony, autorka pokazuje, jak coraz lepiej i skuteczniej radzić sobie w relacjach z ekstrawertykami. Twierdzi nawet, że w pewnych momentach warto się do nich upodobnić.

ugh – but like a dead man.” Nikola Tesla and Thomas Edison also loved to work alone. The same goes for a Briton named James Dyson, who is equally well known as an inventor of home appliances and an implacable opponent of corporations. Dyson says that he would not be able to create anything without silence and concentration. He has demonstrated, by personal example, that innovation is not the preserve of interdisciplinary teams and large companies. A passionate and imaginative person can do just as well – far from the madding crowd. The good news is that loners have been more favourably treated over the past few years. This can be seen in business, education, popular culture, and, well, pretty much everywhere. One example is the Millenium trilogy, where the hacker Lisbeth Salander repeatedly finds herself in dire danger. Salander is the classic introvert. She prefers to interact with artificial intelligence than with other people. That is why evil people see her as crazy, but the good ones, like

Są sytuacje, w których powinniśmy zachowywać się bardziej ekstrawertycznie, niż mamy na to ochotę. Z nieśmiałością można walczyć. Zwykło się to nazywać wyjściem ze skorupy. There are situations where we should behave in a more extroverted manner than we would like. Shyness can be overcome. This is sometimes referred to as coming out of your shell.

her friend Mikael Blomkvist, can see the pearl inside the oyster. The book Quiet: The Power of Introverts in a World That Can’t Stop Talking by Susan Cain, a lawyer and negotiator from New York City, caused quite a ruction when it came out in 2012. Cain claims that introverts are valuable members of society. We owe a great deal of our discoveries, inventions, and creations – from the Sunflowers paintings by Van Gogh to the personal computer – to introverts. On the other hand, Cain tells us how to cope and interact with extroverts more effectively. She also claims that it might sometimes be a good idea to act more like them. Beyond the comfort zone Cain discusses two issues. The first is pretending to be an extrovert, and learning certain skills that come naturally to extroverts and which might help introverts cope in the modern world. The second is not transforming one’s personality by force, but merely polishing certain skills and techniques such as assertiveness, self-presentation, public speaking, etc. This requires effort, but not so much as to lead to physical and

Poza strefą komfortu Cain rozróżnia dwie sprawy: udawanie ekstrawertyka i nabywanie pewnych umiejętności, które są dla ekstrawertyków naturalne, a które pomagają introwertykom poruszać się we współczesnym świecie. W drugim przypadku nie dokonuje się gwałtu na swej osobowości, a tylko szlifuje określone techniki – asertywność, autoprezentację, wystąpienia publiczne. To oznacza wysiłek, nie pochłania on jednak zwykle tak dużo energii, żeby skończyło się fizycznym i psychicznym wyczerpaniem, wypaleniem, a nawet chorobą. Za przykład Susan Cain stawia swojego przyjaciela, prof. Briana Little’a, psychologa z Harvard University – na jego wykładach zawsze są nadkomplety, studenci często nagradzają go owacjami na stojąco i wiele osób widzi w nim skrzyżowanie amerykańskiego stand-uppera z szalonym naukowcem. Swoimi żartami, śpiewem, podrygiwaniem na scenie jest w stanie rozbawić nawet najpoważniejszą publiczność. Wygląda zwykle na bardziej zachwyconego niż jego słuchacze. Można by powiedzieć: urodzony ekstrawertyk. Nic bardziej mylnego. Little mieszka z żoną na odludziu, gdzie oddaje się aktywnościom typowym dla introwertyka: czyta, pisze, komponuje drobne utwory muzyczne. Jeśli wpada do niego grupa gości, najchętniej prowadzi rozmowy „jeden na jeden”. Zdarza się mu to jednak nader rzadko, bo w swojej samotni nie odbiera telefonów. Oddaje się tam głównie regeneracji po każdym akademickim i medialnym show. Wniosek: są sytuacje, w których powinniśmy zachowywać się bardziej ekstrawertycznie, niż mamy na to ochotę. Z nieśmiałością można walczyć. Zwykło się to nazywać wyjściem ze skorupy, przekraczaniem swojej strefy komfortu. Inny pomysł to dobieranie się w pary na zasadzie komplementarności: powściągliwemu Paulowi McCartneyowi trudniej byłoby się wybić, gdyby nie przebojowy John Lennon. Podobnie

mental exhaustion, burn-out, and possibly illness. Cain cites the example of a friend, Prof. Brian Little, a Harvard University psychologist, whose lectures are always packed, and who often gets a standing ovation. A lot of his students see him as a cross between a stand-up comedian and a mad scientist. He can make even the most serious audience laugh at his jokes, singing, and dance moves. It looks as if his lectures are more fun for him than for them. A natural-born extrovert, one would say, but this could not be further from the truth. Little lives in a secluded house, where he spends his time the way introverts typically do – reading, writing, and composing short tunes. When friends come over, he is most comfortable speaking with them one-on-one. These sorts of get-togethers are a rarity, however, as he does not often answer the phone in his hermit’s den. This is where he regenerates after each academic and me dia performance.

good life

introwertycy a ekstrawertycy The conclusion? There are situations where we should behave in a more extroverted manner than we would like. Shyness can be overcome. This is sometimes referred to as coming out of your shell or going beyond your comfort zone. Another idea is to pair up with someone who complements you. The reserved Paul McCartney would have found it harder to succeed if it had not been for the more outgoing John Lennon. Steve Wozniak is another good example. Apple owes its most important product ever – the computer as we know it today – to Wozniak, but it was Steve Jobs who made the product legendary by promoting the brand as a rebellious, anti-establishment company that was out to break with convention. Joshua Wolf Shenk writes in his book Powers of Two: “Pairs naturally arouse engagement, even intensity. In a larger group, an individual may lie low, phone it in. But nobody can hide in a pair.”

w ostatnich latach jesteśmy świadkami rehabilitacji samotnika. Widać to w biznesie, edukacji i kulturze masowej. loners have been more favourably treated over the past few years. This can be seen in business, education and popular culture.

Steve Wozniak – Apple zawdzięcza mu najważniejszy w swojej historii produkt: komputer, jaki do tej pory znamy, ale to jego imiennik Jobs stworzył wokół tego urządzenia legendę firmy buntowniczej, antyestablishmentowej, inspirującej do łamania konwencji. Joshua Wolf Shenk w książce Siła duetów pisze: „Pary w naturalny sposób wyzwalają zaangażowanie, a nawet intensywność. W dużych grupach jednostka może się ukryć za innymi, udawać, że pracuje. W parze nikt się nie schowa”. Cisi posiądą ziemię Zmianę w postrzeganiu introwertyków wywołał kryzys finansowy 2008 r. – Amerykanie zaczęli uważać, że doprowadzili do niego zadufani w sobie i sięgający po dopalacze ekstrawertycy. Vincent Kaminski,

The meek shall inherit the Earth The change in the perception of introverts was triggered by financial crisis of 2008. Americans believed that it was caused by the arrogant extroverts who spiked themselves with substance abuse. Vincent Kaminski, a Professor of Rice University, and former Research Director at Enron, told The Washington Post that he warned the Enron Board of the consequences of risky transactions. A calm and reserved man, he stood no chance against the company’s assertive managers. The Bible talks about the meek inheriting the earth. There just might be some truth in this. For decades, extroverts were considered the best leaders. Nobody had the courage to question this dogma of the capitalistic faith. Then Jim Collins, a management expert, came on to the scene. Collins discovered, much to his amazement, who the actual brains behind the “winning companies”, i.e. businesses characterised by uninterrupted growth over a long period, really were. It turned out that the most effective managers were not masters of self-promotion with irresistible charm and charisma, but rather ordinary people, who were not in the least narcissistic, but extremely determined and results-oriented. Contrary to popular belief, extroverts are not the movers and shakers of the business world. This was proven by Adam Grant, a psychology professor at the Wharton Business School. Grant spent three months at a software company that sold its products via a call centre. He asked over 300 teleconsultants to fill in a personality questionnaire containing statements such as “I am shy when interacting with others” and “I am the life of a party”. He then inspected the revenue earned by the individual consultants. 

good life

introwertycy a ekstrawertycy

profesor Rice University, który był kiedyś dyrektorem ds. badań w Enronie, opowiadał The Washington Post, że wiele razy ostrzegał zarząd firmy przed konsekwencjami ryzykownych transakcji. Jako człowiek spokojny, powściągliwy nie miał jednak szans w starciu z asertywnymi menedżerami. Ewangelia mówi o cichych, którzy posiądą ziemię. Coś chyba jest na rzeczy… Przez dziesięciolecia ekstrawertycy uchodzili za najlepszych liderów. Nikt nie miał odwagi podważyć tego dogmatu kapitalistycznej wiary. Aż pojawił się ekspert od zarządzania Jim Collins, który ze zdziwieniem odkrył, kto stoi na czele „zwycięskich organizacji”, czyli firm odnotowujących od długiego czasu nieprzerwane wzrosty. Efektywnymi menedżerami wcale nie okazali się mistrzowie autopromocji, których czarowi i charyzmie trudno się oprzeć. Są nimi zwyczajni ludzie bez cienia narcystycznych skłonności – choć cechujący się krańcową determinacją i zorientowaniem na wyniki. Wbrew obiegowej mądrości ekstrawertycy nie trzęsą również handlem, co wykazał Adam Grant, profesor psychologii w Wharton Business School. Na trzy miesiące trafił do firmy programistycznej, która do sprzedawania swoich produktów wykorzystywała call center. Poprosił ponad 300 telekonsultantów, aby wypełnili kwestionariusz osobowości zawierający stwierdzenia typu „jestem nieśmiały w kontaktach z obcymi” lub „jestem duszą towarzystwa”. Następnie przyglądał się przychodom poszczególnych sprzedawców. Introwertywni handlowcy wypadli nieco gorzej – uzyskiwali średnio 120 dol. na godzinę, o pięć mniej niż ich ekstrawertywni koledzy. Ale jednych

i drugich bili na głowę przedstawiciele trzeciej grupy – ambiwertycy. To osoby, które nie są ani skrajnie zdystansowane i skryte, ani krańcowo pobudzone i otwarte. Na skali introwersji-ekstrawersji sytuują się mniej więcej w środku. Jakie przychody osiągali badani przez prof. Granta ambiwertycy? Ich średnia to 155 dol. na godzinę. Byłoby błędem, gdybyśmy po dekadach promowania ekstrawertyków nagle zaczęli ich dyskryminować, przyznając – dla odmiany – pierwszoplanowe role introwertykom. Jesteśmy różni. Każdy ma inne przymioty, umiejętności. Dlatego powinniśmy się uzupełniać. A tym samym czerpać jak najwięcej zarówno z potencjału jednostek, jak i grupy. Zbyt często o tym zapominamy. ■

Introverted teleconsultants did slightly worse – they earned on average 120 USD per hour, 5 USD less than their extroverted colleagues. But both were trounced by a third group – ambiverts. These are people who are neither extremely reserved and secretive nor extremely agitated and outgoing. They sit somewhere in the middle on the extravorsy-introversy scale. Ambiverts generated 155 USD per hour on average. It would be a mistake to start discriminating against extroverts, after years of promoting them, and leave centre stage for introverts. We are all different. We all have our own unique skills and a ttributes. We should be complementing one another. We should be deriving as much as we can from the potential of both individuals and groups. We tend to forget about this a little too easily. ■

Behind the scenes

long haul

d ł u g i dy s ta n s long haul flights Jak przygotować samolot do startu? Co robią linie lotnicze, aby zapewnić pasażerom bezpieczeństwo i komfort podczas podróży? ❚ What does it take to get a plane ready for take off? What do airlines do to ensure travel safety and comfort?

Kpt. Jerzy Makula

©credits

tekst | by joanna wieczorek, kpt. jerzy makula

właszcza w lotach typu long haul lista przygotowań, jakie podejmuje załoga przed lotem, jest całkiem spora. A wszystko po to, aby start odbył się punktualnie (estimated block of time). Kluczowe są role kapitana i dispatchera. Kapitan po zalogowaniu się do systemu i sprawdzeniu, czy załoga jest w komplecie, udaje się do tzw. działu dispatch. Tam czeka koordynator z zestawem dokumentów potrzebnych do lotu, m.in.: z komputerowym planem trasy przelotu czy informacjami pogodowymi, które, aby lot przebiegał bezpiecznie, muszą obejmować lotniska startu, lądowania i zapasowe. Dispatcher przekazuje też depesze NOTAM (notice to air man), czyli informacje ruchowe na strategicznych portach lotniczych na trasie i w rejonach informacji powietrznej, czyli tzw. FIR-ach (flight information region), przez które będzie wykonywany lot. Mapy pogodowe o statusie SIGNIFICANT pokazują rozkład szczególnych zjawisk w rejonie trasy, m.in. rejony spodziewanej turbulencji, oblodzenia czy występowanie chmur CB. Dodatkowo dowódca statku powietrznego zapoznaje się z dokumentami zawierającymi m.in. informacje o handlingu, towarze pod pokładem czy zgody dyplomatyczne na przelot nad poszczególnymi krajami. Ile waży startujący Dreamliner? Najważniejsze obowiązki kapitana na tym etapie przygotowań to sprawdzenie komputerowego planu lotu, pogody na trasie, dostępności lotnisk zapasowych i podjęcie decyzji o ilości potrzebnego paliwa. Znając już tzw. zero fuel weight (samolot załadowany do lotu operacyjnego z załogą, cateringiem i ładunkiem), kapitan podejmuje decyzję o ilości paliwa na rejs – tak powstaje take off weight (ciężar samolotu do startu). Każdy samolot ma określoną maksymalną masę do startu i lądowania, np. maksymalna masa Boeinga 787 Dreamliner do startu to 227 ton i kilkaset kilogramów, a do lądowania to 172 tony. Bywa, że w danych warunkach atmosferycznych samolot nie może ważyć do startu np. więcej niż 210 ton. Te wartości to tzw. obliczenia osiągowe – performances – za które odpowiada oprogramowanie kokpitowe (zawarte w tzw. electronic flight bag/EFB) lub też dedykowana firma, z którą załoga ma kontakt przez systemy łączności samolotu. Jednocześnie z tymi obliczeniami piloci dokonują szacunków, określając prędkości startu, rotacji, przy której pilot rozpoczyna manewr oderwania samolotu od ziemi, i prędkości bezpiecznego wznoszenia. Briefing załogi Przed każdym lotem kapitan i szefowa stewardes przeprowadza briefing, podczas którego przekazuje załodze informacje na temat lotu. – Procedura dla personelu pokładowego zaczyna się od wydrukowania tzw. cabin briefing, gdzie podane są czas odlotu i dolotu

As you can imagine, the crew’s task list is a long one, especially before a long haul flight. This is essential to ensure that the flight takes off within the estimated block of time. The captain and the dispatcher have pivotal roles to play. When the captain arrives, he or she first logs onto the system and checks that all crew members have arrived. The captain then goes to the dispatch department, where the coordinator has a set of documents prepared for him including a computer-generated flight plan with the flight route and the weather forecasts about the airports of departure and destination, as well as alternative airports, to ensure the safety of the flight. The dispatcher hands over NOTAM notices (Notice to Air Man), i.e. information on traffic at strategic airports en route and FIRs (Flight Information Region) the aircraft will be flying across. Significant status weather charts display the distribution of extreme weather conditions during the planned flight. They pinpoint e.g. the regions of anticipated turbulence, icing or CB clouds. The captain also peruses documents containing handling information, info about cargo in the loading area, and diplomatic clearances needed to fly over various states.

Każdy samolot ma określoną maksymalną masę do startu i lądowania, np. maksymalna masa boeinga 787 do startu to 227 ton, a do lądowania – 210 ton. Each aircraft has a specific maximum take off and landing weight, e.g. the maximum take off weight of a Boeing 787 is 227 tonnes and 210 tonnes for landing.

how much does a dreamliner weigh at take off? The key duties of the captain at this preparatory phase include checking the computer flight plan, the weather along the flight route and the availability of alternative airports, and making a decision on the quantity of essential fuel. Once the zero fuel weight (the total weight of the aircraft, including the crew, catering and cargo) is known, the captain can determine the amount of fuel needed to operate the flight. This is how the aircraft’s take off weight is determined. Each aircraft type has a specific maximum take off and landing weight. For example, the maximum take off weight of a Boeing 787 (Dreamliner) aircraft is 227 tonnes and several hundred kilograms, while its landing weight is 172 tonnes. Sometimes, depending on the weather conditions, the aircraft’s take off weight cannot exceed 210 tonnes. These figures 

Behind the scenes

long haul represent performances which are computed by special cockpit software (integrated into the electronic flight bag / EFB) or a dedicated company that contacts the crew via the aircraft’s communication systems. These computations also help pilots calculate the critical take off speed, the rotational speed at which the pilot begins the take off manoeuvre, and the safe rate of climb.

do lotniska, skład załogi, liczba pasażerów w poszczególnych klasach, a także wytyczne, np. czy wymagany jest pokaz kamizelek z uwagi na przelot nad morzem – tłumaczy Urszula Kryszczuk, przełożona stewardes PLL LOT S.A. Kolejnym krokiem jest podział obowiązków w zespole związany m.in. z opieką nad pasażerami szczególnej troski i omówienie procedur awaryjnych, jakie mogą się zdarzyć podczas rejsu. load sheet i ustawienie stabilizatora do startu Samolot powinien być przekazany załodze przygotowany do lotu i sprawdzony technicznie – weryfikuje to dowódca statku. W międzyczasie drugi pilot (first oficer) przygotowuje kabinę pilotów wg tzw. procedury pre-flight i programuje komputer pokładowy FMC. Te procedury są też ostatecznie weryfikowane przez kapitana. Do niego należy również sprawdzenie dokumentacji samolotu, np. arkusza wyważenia samolotu, tzw. load sheet, który pokazuje ilość pasażerów, ich rozmieszczenie w samolocie, załadunek bagażu, poczty, cargo, ładunków specjalnych (takich jak żywe zwierzęta). Od ostatecznego ciężaru samolotu zależy ustawienie stabilizatora do startu. Przed odlotem piloci muszą się skontaktować z wieżą kontrolną, tj. ATC, by otrzymać zgodę na trasę i zgody ruchowe na płycie lotniska. Po zamknięciu samolotu, uzbrojeniu wyjść ewakuacyjnych i meldunku od koordynatora na ziemi, że wszystko jest gotowe do wypchnięcia samolotu ze stanowiska postojowego, kapitan poleca przygotowanie kabiny do tego manewru oraz uruchamia silniki. I... startujemy! ■

The load sheet and setting the stabilizer for take off The aircraft is handed over to the crew when it is ready for the flight and inspected for its technical status. The captain is responsible for the technical handover of the aircraft. Meanwhile, the first officer prepares the cabin in line with the pre-flight procedure and programmes the FMC onboard computer. These procedures are ultimately verified by the captain, who is also responsible for checking the aircraft’s documents. Key documents include the load sheet. This specifies the number of passengers, their distribution in the cabin, the loading of freight, mail, cargo, special cargo, e.g. live animals, and such essentials as the final take off weight of the aircraft and the location of the centre of gravity (which determines the take off settings of the stabilizer). Before takeoff, the pilot must call the control tower i.e the ATC to get clearance for the routing and individual clearances for various ground manoeuvres. When the aircraft is closed, the exit doors are armed, and the ground coordinator receives a report that everything is ready for the aircraft to be pushed back from the apron, the captain requests that the cabin be prepared for this manoeuvre and for starting the engines. And off the plane goes. ■

Joanna Wieczorek – ekspert prawa lotniczego z kancelarii Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k., dyrektor French Desk SSW ❚ aviation law expert of the Spaczyński Szczepaniak i Wspólnicy sp.k. law firm, SSW French Desk Director Jerzy Makula – prezes zarządu Lot Crew, kpt. instruktor Boeinga 787 Dreamlinera, wielokrotny mistrz świata w akrobacji szybowcowej ❚ Lot Crew CEO, a Boeing 787 Dreamliner captain and instructor, many-time world champion in gliding aerobatics.

Jeżeli samolot był zanieczyszczony śniegiem lub lodem, przed startem musi być odlodzony (procedura de-icing). ❚ If the aircraft is contaminated with snow or ice, it must be de-iced.

Crew briefing Before every flight, the captain and the purser brief all crew members about the flight. Urszula Kryszczuk, an experienced LOT purser, says that the procedure for flight attendants begins with the printing of the Cabin Briefing. This specifies the departure and arrival times, the composition of the crew, the number of passengers in every class, and guidelines indicating whether a demonstration of vests will be needed due to the aircraft flying over a sea. The purser delegates tasks to crew members – looking after passengers with special needs, recaps emergency procedures that may arise during the flight.

DR.CYJ HAIR FILLER

PIERWSZA NA ŚWIECIE PEPTYDOWA TERAPIA WŁOSÓW THE FIRST PEPTIDE HAIR THERAPY IN THE WORLD

ZAPYTAJ SWOJEGO LEKARZA O PEPTYDOWĄ TERAPIĘ WŁOSÓW! ASK YOUR DOCTOR ABOUT PEPTIDE HAIR THERPY!

SPEKTAKULARNE EFEKTY JUŻ PO 2 MIESIĄCACH! TYLKO 4 ZABIEGI CO 2 TYGODNIE! Peptydowa terapia włosów to innowacyjny zabieg w gabinetach dermatologicznych i medycyny estetycznej. DR.CYJ Hair Filler zawiera unikatowy kompleks 7 peptydów i kwasu hialuronowego, jak również opatentowaną technologię przedłużonego uwalniania i wnikania substancji aktywnych – działa jeszcze 14 dni po aplikacji. • Zatrzymuje wypadanie włosów • Skuteczny w walce z alopecją • Przyspiesza odrost nowych włosów • Pogrubia i zagęszcza włosy • Rewitalizuje mieszki włosowe • Poprawia ukrwienie skóry głowy • Wskazany przed i po przeszczepie

Pierwszy zabieg powstrzymuje wypadanie włosów, po kolejnych włosy stają się mocniejsze, grubsze i zdrowsze.

dr hab. n. med. Wioletta Barańska-Rybak

dr Małgorzata Bagłaj Centrum Dermatologii Estetycznej „Bagłaj” Wrocław tel: +48 604 186 346 www.baglaj.com.pl

SOLUMED - chirurgia plastyczna, medycyna estetyczna, ﬂebologia i ortopedia, Poznań tel: +48 503 629 357 www.solumed.pl

dr Anna Suwalska

dr Urszula Reszotnik-Wiśniewska

dr Maciej Rogala

Medycyna Estetyczna i Dermatologia, Gdynia tel: +48 58 661 61 92 www.uroda24.com

ESTELL Medycyna Estetyczna Warszawa tel: +48 22 431 36 66 www.estell.pl

MEDIKO Centrum Medycyny i Kosmetyki, Warszawa tel: +48 22 403 07 65 www.medikocentrum.pl

dr Maciej Lichaj

GOLD CLINIC Warszawa tel: +48 512 160 401 www.goldclinic.pl

The ﬁrst treatment prevents hair loss and after the next treatments your hair becomes stronger, thicker and healthier.

SPECTACULAR RESULTS JUST IN 2 MONTHS! ONLY 4 TREATMENTS EVERY 2 WEEKS! Peptide hair therapy is an innovative treatment in dermatologist and aesthetic medicine ofﬁces. DR.CYJ Hair Filler contains unique 7 peptides complex and hyaluronic acid as well as patented Sustained Release Peptide Technology – active within 14 days after application. • Stops hair loss • Effective against alopecia • Induces new hair growth • Increases hair density and thickness • Revitalizes hair follicles • Promotes blood circulation in the scalp • Indicated before and after hair transplant

dr Grażyna Walkowicz MED-beauty Katowice tel: +48 32 209 40 73 www.med-beauty.pl

Instytut Medycyny Anti-Aging Bielsko-Biała tel: +48 663 434 003 www.instytut-antiaging.pl

dr Aneta Ptak

dr n. med. Tomasz Janik

dr Anna Płatkowska

dr Elżbieta Zdanowska

dr n. med. Anna Okruszko

ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej, Warszawa tel: +48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

Medeztetic Szczecin tel: +48 694 928 333 www.medeztetic.pl

MED-DERM Zielona Góra tel: +48 601 380 664 www.med-derm.pl

EstMed Klinika Medycyny Estetycznej, Białystok tel: +48 502 584 478 www.estmed.pl

www.AntiAging.com.pl

www.DrCyj.pl

polish hits

zabawki

K r a i n a fa n ta z j i fantasy land Bawią i są pożyteczne. Cechują je nowoczesny dizajn i ekologiczne podejście do produkcji. Polskie zabawki od kilku lat podbijają nie tylko europejskie, ale i światowe rynki. ❚ They are fun to play with and useful. They are also very well designed and produced according to environmental standards. Polish toys have been winning the hearts of children and adults in Poland and abroad for a few years now. tekst | by tomasz kondr

a długie kolorowe łapy, a w nich magnesy, dzięki którym łatwo go przyczepić do szczebli łóżeczka. Odrobinę smutny pysk przełamują uszy – każde inne. Jest zrobiony z niezwykle miękkiego w dotyku materiału velboa wypełnionego przyjemnie trzeszczącym materiałem, który stymuluje rozwój niemowlaka, pobudzając jego motorykę i sensorykę. Mowa o Szumiącym Misiu Whisbear stworzonym przez siostry Julię i Zuzannę Sielickie. Od niedawna pluszak robi karierę na świecie i nie tylko dlatego, że na sam jego widok aż chce się go przytulić. Kluczową innowacją jest zamontowane wewnątrz przytulanki urządzenie emitujące szum przypominający dziecku dźwięki z brzucha mamy. Przyjemne brzmienie ułatwia zasypianie. Urządzenie działa 40 min, stopniowo się wyciszając. A co, jeśli maluch się przebudzi? Siostry Sielickie, obie doświadczone mamy, przewidziały i to. Wymyśliły również funkcję CRYsensor, dzięki której Whisbear reaguje na płacz dziecka i automatycznie włącza się ponownie.

Potrzeba matką biznesu Pomysł na szumiącego misia narodził się w domu. – Pamiętam, jak ponad pięć lat temu z pierwszym synem ślęczałam po nocach z suszarką w ręku, by go uspokoić. Po dwudziestu minutach wyłączała mi się z przegrzania, a wtedy syn znów budził się z płaczem – tłumaczy w jednym z wywiadów Zuzanna Sielicka-Kalczyńska, dziś mama trzech chłopców, i dodaje: – Wszystkie z koleżankami uspokajałyśmy dzieci szumem suszarki lub nagraniami z telefonu i wymieniałyśmy się radami na ten temat. Właśnie podczas jednej z naszych rozmów zaczęłyśmy się zastanawiać, jak to możliwe, że nikt jeszcze nie wyprodukował bezpiecznej zabawki symulującej dźwięk suszarki. I tak narodził się pomysł na stworzenie misia. Początkowo Zuzanna Sielicka-Kalczyńska zaczęła rozwijać biznes z koleżanką, Anną Skórzyńską. Z czasem do zespołu dołączyła jej siostra, Julia Sielicka-Jastrzębska, z którą obecnie prowadzi firmę. Sielickie podkreślają, że misie są produkowane w Polsce przez znanych im rzemieślników, przez co przytulanki zyskują na jakości. Obecnie można je kupić w 16 krajach. Firmę wyróżnia dodatkowo fakt, że nie tylko założyły ją, ale też pracują w niej głównie matki. Twórczynie Whisbeara chcą pokazać, że młode mamy niesłusznie bywają postrzegane jako mniej wydajni pracownicy. Miś zrobił światową karierę niedługo po tym, jak firma wysłała swój sztandarowy wyrób najmłodszej członkini brytyjskiej rodziny królewskiej – Charlotte. Artykuł w Daily Mail wystarczył, by wieść o Whisbear rozprzestrzeniła się w Wielkiej Brytanii. Ten rok będzie równie przełomowy dla firmy. Whisbear przygotowuje się na podbój Stanów Zjednoczonych. Rynek amerykański różni się od rynków europejskich.

The toy has long colourful paws with magnets sewn in at the ends to make it easy to attach to a crib. The slightly sad expression of the face is broken by the ears – both are long, but they are different from one other. The toy is made of velboa fabric, which is very soft to the touch, and is filled with material that makes a pleasant noise when squeezed, so as to stimulate the sensorimotor skills of babies. Meet the Whisbear, created by the sisters Julia and Zuzanna Sielicki. This plushie has been conquering foreign markets – and not just because of its adorable appearance. The key innovation of the toy is a device – sewn inside it – that emits a sort of hum that sounds similar to what babies hear inside the womb. The peaceful sound helps them fall asleep. The device can be programmed to hum for 40 minutes and then slowly fade out. What if the baby wakes up once the sound stops? The Sielicki sisters – both experienced mothers themselves – have thought of this. They designed a “CRY sensor” that activates the Whisbear in response to the baby’s crying and the sound is turned back on again.

Necessity is the mother of business The idea for a humming bear was born at home. “I remember that when my first son was born five years ago, I used to stay up at night holding a running hairdryer to calm him down. After twenty minutes, the device would automatically turn itself off to prevent overheating, and my son would wake up crying”, explains Zuzanna Sielicka-Kalczyńska, today the mother of three boys, adding: “All my friends used to calm their children with the hum of a hairdryer or a noise recorded on a smart phone and we all shared tips on how to do this most effectively. It was during one of these conversations that we started wondering how it was that nobody had ever invented a safe toy simulating the sound of a hair dryer. This was the spark that later produced the idea for the bear. 

polish hits

zabawki

Wszystkie klocki sygnowane marką wooden story są nasączane woskiem pszczelim i olejami roślinnymi oraz polerowane tak, by były przyjemne w dotyku. All Wooden Story products are soaked in beeswax and plant oils, and polished so that they are pleasant to the touch.

Początki marki Wooden Story sięgają lat 60. ubiegłego stulecia. Wtedy powstały pierwsze klocki. ❚ The history of Wooden Story dates back to the 1960s. This is when the first blocks were made.

– Myśląc o dystrybucji w USA, trzeba przewidzieć wiele kwestii zarówno na poziomie produktu, jak i komunikacji – mówi Anna Wilk, szefowa działu Marketing & PR. Nad tym wszystkim obecnie pracujemy. Góralska precyzja Równie poważną karierę poza Polską robią drewniane klocki Wooden Story produkowane w Białce niedaleko Makowa Podhalańskiego. Zainteresowanie drewnianymi zabawkami, ale i podkreślane przywiązanie do pobliskiej natury to dla właścicieli firmy Gosi i Wieśka Borowych tradycja rodzinna. Jak sami mówią – ich zabawki pachną lasem. Dziadek Borowy zaczął produkować klocki już pod koniec lat 60. Jednak autorką sukcesu jest Żaneta Szlagowska odpowiedzialna za całą koncepcję firmy. Góralska tradycja splotła się z nowoczesnym wzornictwem i wizją. Firma stała się topową marką cenioną w najlepszych sklepach Paryża, na sławnej Abbot Kinney w Los An-

At first, Sielicka-Kalczyńska started developing the business with a friend, Anna Skórzyńska. Her sister Julia Sielicka-Jastrzębska came on board later, and today the company is run by the two sisters. The owners stress that the bears are manufactured in Poland by craftsmen that they know personally. The plushies are now available in 16 countries. A distinctive feature of the business is that not only was it founded by mothers, but that mothers make up the most of the staff. The creators of the Whisbear want to show that mothers of young children are just as productive as anyone else. The bear conquered foreign markets when the company sent one to the youngest member of the British Royal Family – Princess Charlotte. A story published in the Daily Mail was enough to spread the word in the UK. This year Whisbear is gearing up for the US. The US market is different from anything in Europe. “If you’re considering US distribution, you have to be able to foresee a lot of issues – both in terms of prod-

geles, kultowym Bergdorf Goodman w Nowym Jorku, czy w Belvedere Museum w Wiedniu. Co najbardziej niezwykłe, klocki z beskidzkich lasów podbijają też wymagający rynek skandynawski. W ofercie manufaktury znajdują się zestawy klocków w kilku wersjach: naturalne, barwione, z symbolami „peace and love” oraz seria zatytułowana „on my mind”, czyli klocki z napisami w języku angielskim. Obok klocków dla młodych konstruktorów i poliglotów firma przygotowała serię samochodów, piramid i układanek geometrycznych. Trudny okres ząbkowania umilą maluchom gryzaki. – Produkowane są z drzewa klonowego mającego właściwości antyseptyczne, wystarczy przetrzeć je ściereczką. Są tak wypolerowane wprawną góralską dłonią, że nie ma mowy o tym, by jakakolwiek drzazga znalazła się w ustach dziecka – tłumaczy Beata Wrona odpowiedzialna za PR firmy. Wszystkie produkty nasączane są woskiem pszczelim i olejami roślinnymi oraz polerowane tak, by były przyjemne w dotyku i wyglądały idealnie, zachowując cechy drewna. Szlagowska wymyśliła nie tylko, jak mają wyglądać zabawki, ale i nazwę firmy. Zaproponowała i wprowadziła w niej nowoczesną strategię. Żadnego lakieru – potwierdza Beata Wrona. – Sklepy też dobierane są starannie. Nasze zabawki nie sąsiadują z produktami, które są nietrwałe lub brzydkie – dodaje. Druga rzecz to jakość pracy w firmie. Kiedy dzwoniłem do Wooden Story, za każdym razem rozmawiałem z osobami, które emanowały pasją do tego, czym się zajmują. – Stawiamy na transparentność firmy, jej pracowników i współpracowników – podkreśla Żaneta Szlagowska. Tym także imponujemy zagranicznym partnerom. Okazuje się, że myślimy o biznesie podobnie jak oni i wyznajemy podobne wartości. Filozofia pracy jest równie ważna jak zysk. Tatusiowie też! Leolandia to z kolei firma z warszawskiego Mokotowa produkująca zabawki z tektury, które dziecko może złożyć i udekorować samodzielnie. Składanie samolotów, domków czy samochodów to nie tylko dobra zabawa, ale też ćwiczenie kreatywności i cierpliwości. Zabawki spod znaku Leolandii wyróżniają się na rynku, bo to modele odwzorowujące istniejące maszyny lub budowle (m.in. wieżę Eiffla, Pałac Kultury i Nauki czy świątynię Sagrada Família). Ich twórcą jest Rafał Dedyński, którego przygoda z tekturą zaczęła się kilka lat temu, kiedy wyciął i złożył pierwszy domek wspólnie ze swoim synkiem Leonem. Chłopiec był zachwycony, a w głowie projektanta narodził się pomysł na biznes. Dedyński wcześniej zajmował się projektowaniem standów reklamowych w firmie należącej do ojca. To tam doskonale poznał kartonowy rynek: od produkcji, przez marketing, po dystrybucję. Obecnie trzon firmy stanowi zgrana grupa przyjaciół i to z pewnością jest

uct and communication”, says Anna Wilk, Marketing & PR Head. “We are currently working on this. Highlander precision Polish Wooden Story wooden blocks, made in Białka, near Maków Podhalański, are also taking the world by storm. An interest in wooden toys and a love of the natural environment around them are a family tradition for the company owners Gosia and Wiesiek Borowy, who even go so far as to say that their toys smell of the forest. Wiesiek’s grandfather started manufacturing the wooden blocks in the late 1960s, but the real brains behind the company is Żaneta Szlagowska, who is responsible for the concept of the entire business. Highlander tradition has been combined with modern design and vision to spectacular effect. The company name has become famous and its products can be found in the best boutiques in Paris, on the famous Abbot Kinney Boulevard in LA, the cult Bergdorf Goodman store in NYC, the Belvedere Museum in Vienna. The blocks from the Beskidy Mountains have won the hearts of discerning Scandinavian families. The product range includes block sets in a number of versions – natural, dyed, featuring symbols of peace and love, and even a set entitled “On my mind” with inscriptions in English. Apart from blocks for children, the company also makes wooden cars, pyramids and geometric puzzles. Teethers will make teething more pleasant and stylish. “They are made from maple wood, which has antiseptic properties, and they can be wiped clean with a cloth. They are polished by skilful Highlander hands, so there is no chance of even the tiniest splinter making its way to a baby’s mouth”, PR spokesperson Beata Wrona said. All Wooden Story products are soaked in beeswax and plant oils, and polished so that they are pleasant to the touch and look perfect. Szlagowska not only designed the look of the toys, but also the company name. She also implemented a modern business strategy. “No varnish. The stores that carry our products are carefully selected. Our toys will not be surrounded by products which are not durable or just plain ugly”, Wrona says. Another thing is the quality of work. Whenever I’ve called any of the three companies, I’ve found myself talking to people who were clearly passionate about what they do. “Transparency is crucial to us, whether it relates to the business itself, or our employees or contractors”, says Szlagowska. “This is what impresses our foreign partners. We have a similar approach to business, and we share the same values. The philosophy of work is just as important as profit. Dads too Leolandia is based in the Warsaw district of Mokotów. The company manufactures cardboard toys that 

polish hits Szumiący Miś Whisbear w łapach ma zamontowane magnesy, dzięki czemu łatwo go przyczepić do łóżeczka. ❚ The humming Whisbear has magnets installed in its paws which makes it easy to mount on the crib wall.

zabawki

elementem jej powodzenia. – Sukces nie pojawił się od razu. Długo przekonywaliśmy dorosłych, że tektura to nowoczesny i wytrzymały materiał, który przy okazji jest ładny i lekki – tłumaczy prezes Leolandii, Regis Miola. Podczas rozmowy ze mną Miola bawi się już złożonym tekturowym samochodem terenowym, który jeździ na kartonowych kołach nie gorzej niż resorak, a po upadku na podłogę pojazd pozostaje cały i zdrowy. – Zagraniczni klienci są zachwyceni jakością naszych zabawek – mówi. – Dla nich „made in Poland” oznacza dobry dizajn oraz ekologiczne podejście do produktu. Zarówno Szumiące Misie, tekturowe zabawki z Leolandii i klocki Wooden Story można kupić w międzynarodowych sklepach stacjonarnych i internetowych, a o urodzie, pomysłowości i dobroczynnym wpływie polskich wyrobów napisały już nie tylko blogi specjalizujące się w artykułach dla najmłodszych, ale też takie tytuły jak Vogue, Daily Mail czy Forbes. Kaleidoscope chętnie do nich dołącza. ■

a child can assemble and decorate alone or with his or her parents. Assembling planes, houses or cars is not only great fun, but also an excellent exercise in creativity, patience and sensorimotor skills. The distinctive feature of Leolandia toys is that they are scale models of actual buildings and machines. The brains behind the toys is Rafał Dedyński, who came up with the idea a few years ago, when he cut out and assembled his own house with his son Leon. The boy was overjoyed

and the father realised the idea had business potential. Before he set up Leolandia, Dedyński had been designing advertising stands in his father’s company. This was where he became familiar with the cardboard market, and learned all there was to know about the business from production to distribution. Today, the company is run by a group of friends. This is one of the reasons for its success. Success did not come overnight, however. “Adults are sceptical about cardboard products at first”, says Regis Miola, Leolandia CEO. “However, these toys are durable as well as light. Not only that, but assembling them is fun for children and parents alike. During our talk, Regis was playing with a cardboard SUV that moves on cardboard wheels just as well as any Matchbox model, and demonstrated its durability by dropping it on the floor. “Foreign customers are thrilled with the quality of our toys”, he adds. “To them ‘Made in Poland’ means great design and ecological production”. Whisbear, Leolandia toys and Wooden Story blocks can all be purchased from international brick and mortar and online stores. They have all been lauded for their design and beneficial effects in many blogs, as well as in periodicals such as Vogue, Daily Mail and Forbes. Kaleidoscope can now be added to the list. ■

wewnątrz przytulanki whisbear jest urządzenie emitujące szum przypominający dziecku dźwięki z brzucha mamy. Przyjemne brzmienie ułatwia zasypianie. inside the whisbear is a device that emits a sort of hum that sounds similar to what babies hear inside the womb. The peaceful sound helps them fall asleep.

TRADYCYJNIE NAJLEPSZEJ JAKOŚCI SUEMPOL to jeden z największych producentów łososia wędzonego w Polsce i Europie. Jako rodzinna firma jesteśmy przywiązani do tradycyjnych receptur przekazywanych z pokolenia na pokolenie, ale także otwarci na nowoczesną, stale udoskonalaną produkcję. Wszystko po to, aby dostarczać produkty najwyższej jakości naszym Klientom – podając im zdrowie na talerzu. SUEMPOL is one of the largest producers of smoked salmon in Poland and Europe. As a family company we are committed to traditional recipes handed down from generation to generation, but also open to modern, constantly refined production. All this in order to deliver the highest quality products to our customers – giving them health on a plate.

Suempol Sp. z o.o. 17-100 Bielsk Podlaski, ul. Białostocka 69 A www.suempol.pl

L i f e Sto ry

maria wollenberg-kluza

Maluję emocje I paint emotions W jej pracach główną rolę grają kolor i symbol. Stawia pytania o tradycję, sens życia, przemijanie i samotność. Malarka Maria Wollenberg-Kluza ma na koncie ponad tysiąc prac i blisko 150 wystaw indywidualnych na całym świecie. ❚ painter maria Wollenberg-Kluza touches on topics such as tradition, the meaning of life, and loneliness. Colour and symbols play a prominent part in her work. She has created over a thousand paintings and has held nearly 150 solo exhibitions all over the world. tekst | by agnieszka michalak Painted canvases are lined up neatly against the wall next to a couple of easels. A black canvas sits on one of them. Maria Wollenberg-Kluza sits on a low, dilapidated chair in front of the easel. “I’ve spent half my life in my studio in the Ursynów district of Warsaw. This is my sanctuary”, she says. Before she begins to paint, Wollenberg-Kluza does some “warm up exercises”. She listens to classical music, especially her favourite composer, Chopin, she talks about her inspiration with her writer friends, observes people for hours and reads a lot of philosophy and poetry – the poetry of Norwid and Słowacki, and the paintings of Blake and Friedrich have had the greatest impact on her art. She makes them herself, just as her father – painter and illustrator Piotr Wollenberg – did before her. She often sketches the painting first and sometimes manages to finish a painting within a day, but spends months touching it up. Man and Machine, People in the City and Cardinal Sins are just some of the series that each comprise 20-40 works.

Zjawiskowa uroda Angeliny, uznawanej za jedną z najpiękniejszych kobiet świata, nie wymaga wyszukanej ❚ Angelina Jolie is considered one of the most beautiful women in the world yet glamour is not her style of choice.et.

od ścianami równo poustawiane obrazy, a obok kilka sztalug. Na jednej z nich białe płótno, przed którym na niewysokim zniszczonym krześle siada Maria Wollenberg-Kluza. – W pracowni na warszawskim Ursynowie spędziłam połowę życia, to mój azyl – mówi. Zanim przystąpi do płótna, starannie się przygotowuje: słucha muzyki – głównie ukochanego Szopena, rozmawia o inspiracjach z przyjaciółmi pisarzami, godzinami obserwuje ludzi i dużo czyta: pism filozoficznych i poezji, bo to

Open house Wollenberg-Kluza has tried to paint every day for the last 50 years. She says the painting is not only her work, but also her passion and her love. She laughs about marrying engineer Ludwik Kluza and giving birth to their two sons between paintings. “My husband has always been the breadwinner as I’ve never liked to sell my paintings. I took care of the boys. They used to spend entire days with me in the studio and at exhibitions”, she reminisces, adding: “My sons now call on me with their own children and I cook for them all, because my other passiona in life are my family and entertaining guests. Her speciality is meringues and fruit cakes. These are eaten by her many friends. Until recently, actor Wojciech Siemion, poets Roman Śliwonik 

1. Zaprzysiężeni z cyklu Ursynów. 2. Quo vadis z cyklu Camino. 3. Ignacy Penderecki z cyklu Dawna muzyka polska. 4. Krzyk ciemnej nocy z cyklu Rozmyślania i modlitwy. ❚ 1. The Sworn-in from the Ursynów series. 2. Quo vadis from the Camino series 3. Ignacy Penderecki from the Old Polish Music series 4. The Cry of the Dark Night from the Thoughts and Prayers series.

Maria Wollenberg-Kluza operuje symbolem i skrótem plastycznym świadczącymi o jej precyzyjnym myśleniu. ❚ Maria WollenbergKluza uses symbols and artistic shortcuts reminiscent of her precise way of thinking.

L i f e Sto ry

maria wollenberg-kluza

właśnie literatura Norwida, Słowackiego czy sztuka Blake’a mają największy wpływ na jej malarstwo. Nie stosuje gotowych gruntów, podobrazie przygotowuje sama, podobnie jak kiedyś jej ojciec – malarz i rysownik Piotr Wollenberg, bo jak mówi, to wstępna faza pracy. Często przed sięgnięciem po pędzel szkicuje „na brudno”, dlatego nieraz obraz kończy w jeden dzień, a potem miesiącami go dopracowuje. Człowiek i maszyna, Ludzie w mieście czy wreszcie Grzechy główne – maluje monotematyczne cykle po 20–30 prac.

Artystka często kadruje fragmenty przyrody, ale przede wszystkim człowieka, stawiając go w centrum swoich zainteresowań. Poniżej Sen z cyklu Rozmyślania i modlitwy. ❚ The artist often paints nature but mostly depicts people putting man in the centre of her interests. Below: A dream from the Thoughts and Prayers series.

DOM OTWARTY Stara się malować codziennie, od 50 lat. Mówi, że to nie jest praca, tylko pasja i miłość. Śmieje się, że w przerwach między kolejnymi obrazami wyszła za mąż za inżyniera Ludwika Kluzę i urodziła dwóch synów. – To mąż zawsze utrzymywał rodzinę, tym bardziej że nigdy nie lubiłam sprzedawać swoich prac. Ja za to zajmowałam się chłopcami, całe dnie spędzali ze mną w pracowni, na wystawach – wspomina artystka i dodaje: – Dziś synowie wpadają do domu z własnymi dziećmi, a ja dla nich gotuję, bo po malarstwie moja kolejna wielka pasja to rodzina i przyjmowanie gości. Jej specjalnością są bezy, keks. To nimi zajadają się też liczni przyjaciele, którzy bywają w domu Kluzów. Jeszcze niedawno można było tu spotkać aktora Wojcie-

and Zbigniew Jerzyna and Krzysztof Gasiorowski, and art critic Piotr Kuncewicz were regulars at her home. Wollenberg-Kluza runs an open house and lives from exhibition to exhibition. She has held nearly 150 solo exhibitions so far.“I’ve always aspired to hold exhibitions since it’s through these events that I keep learning. Showing your work is an enormous responsibility and the first encounter with art lovers and critics. Every show is an emotionally charged experience, whether the venue is Zachęta, the Palace of Culture or Madrid. Wollenberg-Kluza says that the first crucial lessons in art were those she took at home, where the conversation frequently touched on painting, history and patriotism. She was born in 1945 in Puławy. Her mother was an instructor in costume design, and her father was a painter and briefly a teacher as well. He specialised in polychrome work and renovating churches in the area. “My father’s friends from the Academy of Fine Arts in Warsaw were frequent visitors. The adults would play bridge and talk about paints, canvases, techniques, exhibitions, and trends. I remember that my father would sometimes turn his paintings over. He did not want to show them to his friends. He might not have trusted them. That’s the sort of circle it was”, she reminisces. The artists that made the greatest impression on her, and most influenced her art when she was young,

cha Siemiona, poetów Romana Śliwonika i Zbigniewa Jerzynę, Krzysztofa Gąsiorowskiego czy krytyka Piotra Kuncewicza. Podobnie jak jej rodzice przed laty malarka prowadzi dom otwarty i wciąż żyje od wystawy do wystawy. Tych indywidualnych ma już na koncie blisko 150. – Zawsze miałam ambicję robienia wystaw i nigdy jej nie zaniechałam, bo dzięki nim wciąż się uczę. Pokazywanie obrazów to wielka odpowiedzialność i pierwsze zderzenie z widzem, krytyką. Każdą wystawę przeżywam równie mocno, czy to warszawska Zachęta, czy Madryt – opowiada. Jak sama zaznacza, pierwszymi ważnymi lekcjami sztuki były te wyniesione z domu rodzinnego, w którym rozmawiało się o malarstwie, literaturze i historii.

na cykl Siedem grzechów głównych, nad którym pracowała aż siedem lat. – To kompendium moich poszukiwań, tego, co przeczytałam, przeżyłam. Cykl portretuje także wiele moich przemyśleń dotyczących ludzkich zachowań – tłumaczy artystka. Chociaż całe życie dużo podróżuje po świecie, pokazując swoje prace, wciąż wraca do ukochanych miejsc w Polsce, np. nadmorskich Dębek. To właśnie tam powstał jeden z ostatnich cykli artystki Impresje bałtyckie pokazywany w ubiegłym miesiącu w łódzkiej galerii Re:Medium. – Siedzę czasem na plaży i maluję małe płótna, bawię się pejzażem, w chmurach dopatruję się sylwetek ludzkich, tworząc refleksyjne kompozycje. Maluję emocje – mówi artystka. ■

Nasycone kolory, kontrast, gruba zamaszysta kreska – w pracach Wollenberg-Kluzy widać echa twórczości polskich symbolistów i pokrewieństwo z pracami Jacka Malczewskiego. Bright colours, contrasts, often a thick hasty outline – the echoes of the Polish symbolist painters and links with Jacek malczewski’s work are visible in the works of Wollenberg-Kluza.

Urodziła się w 1945 r. w Puławach, dokąd po wojnie przenieśli się jej rodzice. Mama uczyła kostiumologii, a ojciec był malarzem i krótko nauczycielem, zajmował się polichromią i odnawianiem okolicznych kościołów. – Zawsze chętnie przyjeżdżali do nas koledzy ojca ze studiów w warszawskiej ASP i dom zawsze był pełen gości. Grało się w brydża, dyskutowało się o farbach, płótnach, technikach, wystawach. Czasem ojciec odkręcał swoje obrazy, ustawiał je tyłem pod ścianą. Nie chciał ich pokazywać kolegom. Chyba nie miał do nich zaufania. Takie środowisko – wspomina Maria. We wczesnej młodości duży wpływ na artystkę wywarł kapista, prof. Stanisław Szczepański, u którego mieszkała przez blisko rok. – To on mi poradził, żebym ćwiczyła własną inwencję, robiąc tak zwane luźne kopie obrazów. Tzn. z kolorowych prac miałam tworzyć własne czarno-białe rysunki, a z rysunków robić własne wizje kolorystyczne. Jednak zainteresowanie koloryzmem, który dziś jest znakiem rozpoznawczym malarstwa Wollenberg-Kluzy, artystka zawdzięcza przede wszystkim Tadeuszowi Dominikowi. To u niego obroniła dyplom z wyróżnieniem na warszawskiej ASP. Twórczość malarki nie poszła jednak w kierunku abstrakcji, dlatego nie można ją nazywać kontynuatorką myśli Dominika. Forma jej prac jest bowiem zawsze podporządkowana tematowi, o jakim chce porozmawiać z widzem: czy portretuje Ursynów, Turcję lub Hiszpanię, gdzie odbyła stypendium artystyczne. Pytana o swoje najważniejsze prace bez wahania wskazuje

was the Kapist, Prof. Stanisław Szczepański. “He recommended that I practise my own inventiveness and paint “free copies” of paintings. I was to make my own black and white drawings based on colour paintings, and transform them into colourful works of art. However, Wollenberg-Kluza mostly owes her interest in Kapism (colourism), which is the distinctive feature of her painting, to Tadeusz Dominik. She graduated from the Academy of Fine Arts in Warsaw under his supervision. She did not pursue the abstract form, and therefore cannot be considered a follower of Dominik’s method. The form of her work takes a backseat to the topic she picks whether she is painting a series of works devoted to Chopin, or the landscapes of Turkey. When asked about her most important works, she names The Seven Deadly Sins series which took her seven years to complete. “It’s a compendium of my research, of what I have read and experienced. The series is a portrayal of my thoughts about human behaviour”, she explains. Although Wollenberg-Kluza has spent a lot of time travelling she keeps coming back to her favourite haunts in Poland, e.g. to the coastal village of Dębki. This is where one of her latest series of works, The Baltic Impressions, was painted. It was exhibited last month at the Re:Medium Gallery in Łódź. “I sometimes sit on the beach and paint small canvases. I play with the landscape and see people among the clouds. I paint emotions”, she says. ■

art c u lt u r e

nasze rekomendacje

późna polskość

late polishness

To projekt (wystawa, debaty, wykłady) poświęcony formom, jakie przybiera polska narodowa tożsamość. Główną przestrzenią tych rozważań jest wystawa, na którą składa się ponad setka prac i projektów współczesnych twórców sztuk wizualnych, kina i teatru m.in. Pawła Althamera, czy Artura Żmijewskiego. ❚ Late Polishness is a project (exhibition, debates, lectures) devoted to the forms assumed by Polish national identity. The artists invited to the project include Paweł Althamer and Artur Żmijewski and their task is to comment on how the Polish identity coexists with other arts, the cinema and the theatre. Późna polskość. Formy narodowej tożsamości po 1989 r., Late Polishness: New Forms of National Identity Post-1989, Centrum Sztuki Współczesnej, Warsaw, until 6.08

Awangardowy duet

Muzealne lustro

artistic jubilee

W ramach obchodów Roku Awangardy organizowane są liczne wydarzenia muzyczne, filmowe i artystyczne. Jednym z nich – i tym, którego z pewnością nie warto przegapić – jest wystawa monograficzna Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro. Znajdą się na niej obrazy, rysunki, grafiki, rzeźby, a także zapisy teorii sztuki, jaką stworzyli oboje artyści. ❚ The Year of the Avant-garde features numerous musical, cinematic, and artistic events. One you definitely shouldn’t miss is the monographic exhibition of Władysław Strzemiński and Katarzyna Kobro. This presents paintings, drawings, sketches, sculptures, and notes detailing the theory of art created by the two artists.

Kolejna odsłona cyklu wystaw konfrontujących takie zjawiska jak sport, historia, gender czy medycyna z wyobrażeniami artysty. Tym razem temat jest bardziej abstrakcyjny, bo jest nim… sama sztuka. Na ekspozycji przyjrzymy się, co o niej myślą, czy raczej jak ją przestawiają m.in. performer Oscar Dawicki i malarz Marcin Maciejowski. ❚ The latest instalment in this series of exhibitions confronting such phenomena as sport, history, gender, and medicine from an artistic viewpoint. This time, the main theme is more abstract as it is art itself that takes centre stage. The exhibition reveals how performer Oscar Dawidzki and painter Marcin Maciejowski think of, or rather depict, art.

Kobro and Strzemiński. Avant-Garde Prototypes, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madrid, until September 2017

Sztuka w sztuce | Art in Art, MOCAK, Kraków, from 28.04

Sceny z życia codziennego

scenes from everyday life

Najbardziej znanym holenderskim malarzem swojej epoki jest bez wątpienia Johannes Vermeer (1632–1675). Ale oprócz niego tworzyli także inni, na przykład Jan Steen, Pieter de Hooch, Frans van Mieris. Jak obrazy tych artystów się uzupełniały, dialogowały ze sobą lub rywalizowały – to wszystko pokaże paryska wystawa. W kolejnych miesiącach ekspozycja pojedzie do Dublina i Waszyngtonu. ❚ Johannes Vermeer was undoubtedly the most famous painter of his day. His contemporaries included Jan Steen, Pieter de Hooch, and Frans van Mieris. This Paris exhibition shows how these masters supplemented, engaged in dialogue, and competed with each other. It will be shown in Dublin and Washington later. Vermeer and Masters of Genre Painting: Inspiration and Rivalry, Musee du Louvre, Paris, until 22.05

an arty take on art

PROMOCJA Okiem eksperta Recommended by a specialist

dr Maciej Rogala

lekarz medycyny estetycznej, właściciel Gold Clinic w Warszawie. Międzynarodowy trener metody Aquaﬁlling®. Pierwszy w Polsce wykonał zabieg bezinwazyjnego powiększania piersi Aquaﬁlling®.

dr Maciej Rogala

AQUAFILLING® BODYLINE

BEZPIECZNE MODELOWANIE SYLWETKI Z DŁUGOTRWAŁYM EFEKTEM SAFE BODY CONTOURING WITH LONG-LASTING EFFECTS

Aesthetic medicine specialist, owner of Gold Clinic in Warsaw. An international instructor of the Aquafilling® method. The first doctor in Poland to perform the non-invasive Aquafilling® breast augmentation treatment.

Czym jest Aquaﬁlling® bodyline?

What is Aquaﬁlling® bodyline?

Do czego jest stosowany?

What is it used for?

Na czym polega zabieg i kiedy zauważalne są pierwsze efekty?

What does the treatment involve and when are the ﬁrst results visible?

Jakie są zalecenia pozabiegowe i kiedy można wrócić do codziennych aktywności?

What are the post-treatment recommendations and when can patients return to their regular activities?

Jest to innowacyjny żel hydrofilowy, stosowany do modelowania i konturowania ciała, składający się w 98 % z soli fizjologicznej. W przeciwieństwie do implantów, preparat jest niewyczuwalny w dotyku oraz nie są widoczne kontury występowania preparatu. Zabieg z użyciem tego preparatu wypełniającego jest jedną z najbezpieczniejszych dla organizmu metod zwiększenia objętości oraz korekty kształtu piersi, likwidacji defektów piersi, powiększania i korekty kształtu pośladków oraz wyrównywania ubytków po zabiegach. Stosuje się go również do modelowania i powiększania klatki piersiowej u mężczyzn borykających się z problemem uzyskania ładnej rzeźby. Mężczyźni coraz częściej zgłaszają się do klinik zajmujących się estetyką ciała z tym problemem.

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym i trwa około półtorej godziny. Preparat Aquafilling® bodyline jest wstrzykiwany do tkanek miękkich za pomocą igły lub kaniuli, co minimalizuje powstanie urazu podczas zabiegu. Pierwsze efekty można zaobserwować już 7 dni po zabiegu, a końcowy efekt utrzymuje się około pięciu lat.

Zaleca się noszenie bielizny uciskowej przez 3-4 tygodnie po zabiegu, unikanie ćwiczeń i spania na brzuchu (w przypadku powiększenia piersi) oraz nie korzystanie z sauny i solarium przez pierwszy miesiąc. Ponieważ jest to zabieg o niewielkiej inwazyjności, Pacjent wraca do domu bezpośrednio po nim. Do codziennych czynności może wrócić już 24 godziny po zabiegu. Okres rekonwalescencji jest bardzo krótki i bezbolesny.

Aquafilling® bodyline is an innovative hydrophilic gel used in treatments aimed at modelling and contouring the body. The gel consists of 98% sodium chloride solution. Unlike implants, the product is imperceptible to the touch and the contours of the preparation are not visible under the skin. A treatment using this filling preparation is one of the safest methods of volume augmentation and correction of the shape of the breasts, removal of breast defects, and augmentation and evening out of missing tissue after treatments. It is also used to model and enlarge the chests of men who experience problems with sculpting an attractive body. Men are an increasingly common sight at aesthetic medicine clinics that specialise in body aesthetics treatments.

The treatment is performed under local anaesthesia and takes approximately one and a half hours. The Aquafilling® bodyline preparation is injected into the soft tissues with a needle or a cannula. This minimises trauma during the treatment. The first effects can be seen as early as seven days after the treatment, and the final effect is maintained for about five years.

Wearing modelling undergarments for 3 to 4 weeks after the treatment is recommended. Patients should avoid physical exercise and sleeping on the stomach (in the case of breast augmentation treatments), and avoid the sauna and solar tanning for the first month. Since the treatment is non-invasive, the patient can go home immediately afterwards. Regular activity can be undertaken after 24 hours following the treatment. Recuperation is very short and pain-free.

ul. Wielicka 43 lok. 2, 02-657 Warszawa +48 22 863 19 23, www.goldclinic.pl

book c u lt u r e

nasze rekomendacje

tajemniczy ogród

secret garden

Ten liczący ponad 660 stron i ważący 6 kilo album to niesamowite wydawnictwo celebrujące polską przyrodę, za którym stoją Bożena Walencik i Jan Walencik. Geneza projektu jest nietypowa – wszystko zaczęło się od dziesięcioodcinkowego serialu telewizyjnego opowiadającego o wilku, kruku, żubrze, bobrze i innych mieszkańcach prastarej Puszczy Białowieskiej. Produkcja stała się hitem, została wydana na DVD, a teraz w nieco zmienionej formie trafia na papier. Tekst, czy raczej scenariusz wycieczki, napisany przez autorów zachęca do emocjonującej i fascynującej wyprawy przyrodniczej. Album można spokojnie określić mianem papierowego pomnika przyrody. ❚ Designed by Bożena Walencik and Jan Walencik, this album, which is more than 600 pages long and weighs 6 kilos, is an awe-inspiring celebration of Poland’s natural beauty. The origins of the project are rather unusual – it all began with a 10-episode TV show about a wolf, a raven, a wisent, a beaver and other creatures living in the ancient Białowieża Forest. The series was a corker. It was first released on DVD and now comes in this slightly different paper format. The text, or rather the script of the excursion, beckons you to embark on a fascinating and exciting natural excursion. The album itself qualifies as a printed natural monument. Bożena Walencik, Jan Walencik, Saga prastarej puszczy. Opowieść filmowa, wyd. Żubrowa 10

Sny o kosmicznej potędze

Smutek ojca (narodu)

dreams of space conquest

sorrow of the (founding) father

O tym, że w wyścigu do gwiazd (a konkretnie na powierzchnię Księżyca) rywalizowali ze sobą Amerykanie i Rosjanie, wiemy doskonale. Bartek Sabela przygląda się zambijskiej Narodowej Akademii Nauki, Badań Kosmicznych i Filozofii i człowiekowi, który był przekonany, że to on wbije swoją flagę jako pierwszy na Księżycu. ❚ We know about the “space race” between the Americans and the Soviets from our school textbooks but Bartek Sabela takes a closer look at the Zambian National Academy of Science and the man who was convinced that he would be the first to put up his flag on the Moon.

Debiut literacki, który jeszcze przed publikacją został okrzyknięty arcydziełem przez samą Zadie Smith. Autor książki, George Saunders, jest doskonale znany za sprawą swoich mistrzowskich nowelek. W pierwszej powieści skupia się na najboleśniejszym epizodzie z życia Abrahama Lincolna, czyli na śmierci jego 11-letniego syna. ❚ A literary debut hailed a masterpiece prior to publication by no less an authority than Zadie Smith. The author, George Saunders is wellknown for his superb short stories. His debut novel investigates the most painful episode in the life of Abraham Lincoln – the death of his 11-year old son.

music Bartek Zabala, Afronauci. Z Zambii na Księżyc, wyd. Czarne

George Saunders, Lincoln in the Bardo, Bloomsbury

Muzyczny zwrot

Trzeci album barda Joshuy Tillmana wydany pod pseudonimem Father John Misty ma być zupełnie inny niż poprzednie krążki, osobisty, podszyty melancholią i goryczą. – Ten album opowiada o emocjach i zdarzeniach, które długo dojrzewały i są bardzo uniwersalne – deklaruje Misty. ❚ The third album of the bard Joshua Tillman, also known as Father John Misty, is going to be a complete departure – more personal and infused with bitter melancholy. “This album is about emotions and events that took longer to mature and are more universal”, declares Misty. Father John Misty, Pure comedy, premieres on 7.04

father john misty’s new gospel

20 over

Itâ&#x20AC;&#x2122;s a jungle out there. Better use headhunters.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT baNkINg & fINaNce fMcg cONSUMeR gOODS TSL HeaLTHcaRe cONSTRUcTION & ReaL eSTaTe Leading Polish executive search and recruitment consultants.

www.bigram.pl

Warsaw. Poznan. Wroclaw.

ph +48 (22) 646 94 94 REKLAMA

Bigram Kalejdoskop 205x132 ang lustro.indd 1

2017-02-07 16:55:45

good food

jajko

By ł o s o b i e j a j ko Wiadomo, że pierwsze było jajko – uczą nas tego kultury z różnych stron świata, które uznają je za symbol początku, odnowy i nadziei. Ale które jajo było pierwsze? Na miękko czy na twardo? ❚ The egg came first – at least according to mythologies from those parts of the world where the egg is regarded as a symbol of birth, rebirth and hope. But which egg came first? The soft-boiled or the hard-boiled? tekst | by katarzyna boni

©credits

once upon a time there was an egg

©shut terstock , wikimedia

awno, dawno temu, kiedy świat dzielił się tylko na wodę i niebo, Ilmatar, córka fińskiego boga niebios, zstąpiła z przestworzy, by zanurzyć swoje ciało w oceanie. Pływała w nim przez całe 700 lat – dopóki pewnego dnia na jej kolanie nie przysiadła kaczka. Ptak uwił gniazdo, w którym złożył sześć złotych i jedno żelazne jajko. Kaczka wysiadywała jajka, a kolana Ilmatar robiły się coraz gorętsze – aż zniecierpliwiona bogini machnęła nogą, strącając gniazdo i tłukąc jaja. Z potłuczonych skorupek powstała ziemia, z białka księżyc, z plamek gwiazdy i chmury, a z żółtka słońce. Jajko to początek świata w większości kultur. W greckiej mitologii z jaja orfickiego narodził się pierwotny bóg Fanes – pierwszy król wszechświata. W indyjskich upaniszadach kosmos miał kształt jajka, które dryfowało przez pustkę przez rok, aż rozdzieliło się na dwie części – to z nich powstały ziemia i niebo. Dogoni z Afryki Zachodniej uważali, że nasz niedoskonały świat powstał, kiedy jeden z bliźniaków wykluł się zbyt wcześnie z boskiego jaja, unosząc jego kawałek ze sobą. Dla Słowian jajko było symbolem boga słońca, ale także oznaką nowego życia. Używano go jako amuletu podczas świąt związanych z wiosennym przesileniem. Podobnie w tradycji chrześcijańskiej jajo jest znakiem odnowy. Jajo jako przezwyciężenie śmierci – symbol nadziei. Cytryna czy kakao? A dla mnie na początku wcale nie było jajko. Na początku był kogel-mogel. Wdrapywałam się na kolana prababci – jako czteroletni szkrab – i patrzyłam, jak pomarszczonymi dłońmi powoli uciera żółtko z cukrem na masę. Kiedy masa robiła się gęsta i biała, prababcia dawała mi trzepaczkę i pozwalała ubijać pianę. Musiała dosypywać trochę soli – bo piana zawsze wychodziła sztywna. Niewiele pamiętam z dzieciństwa, ale ten moment odwracania miski, żeby sprawdzić, czy piana już „stoi” – utkwił mi dobrze w pamięci. A potem zawsze była decyzja: cytryna czy kakao? Prababcia uśmiechała się pod nosem, widząc moją minę, i przelewała puszysty kogel-mogel do dwóch kubeczków. Do jednego dosypywała kakao. Do drugiego dolewała sok z cytryny. Zaczynałam od słodkiej bomby, a kończyłam z lekko kwaśnym posmakiem. Po koglu-moglu na pewno było jajko na twardo – podczas podróży pociągiem nad jeziora i w góry. I podczas półdniowych wycieczek klasowych. Na drogę dostawałam dwie serwetki – jedną z jajkiem, drugą z odrobiną soli. Kiedy kończyłam jeść, chowałam w nie potłuczone skorupki. Potem była jajecznica. Trek w Gorcach, spanie w stodołach, opiekanie chleba nad ogniskiem i smarowanie go grubą warstwą masła. I nad ranem nauka robienia jajecznicy – wbijanie jajek na patelnię, powolne ścinanie białka bez ruszania żół-

ślimaczy kawior Podobno smakuje jak coś pomiędzy upieczonymi grzybami a upieczonymi szparagami. snail caviar apparently tastes a little like baked mushrooms and a little like baked asparagus.

A long, long time ago, when the world was divided into water and the sky, Ilmatar, the daughter of the Finnish god of the heavens, came down from the sky to immerse her body in the ocean. She swam 700 years until one day a duck sat on her knee. The bird built a nest and laid six golden eggs and one iron egg. As the duck brooded the eggs, Iltamar’s knees got hotter and hotter until out of sheer discomfort, she moved her leg. This caused the nest to fall and the eggs to break. The Earth was created from the broken shells, the moon from the egg white, the stars and clouds from the spots, and the sun from the yolk. The egg symbolises the beginning of the world in many cultures. In Greek mythology, the ancient god Phanes – the first god of the universe was born from an Orphic egg. In the Hindu Upanishads, the eggshaped cosmos drifted across the abyss for a year until it split into two parts which became the Earth and the Sky. The Dogon people of Western Africa believed that our imperfect world came to life when one of the twins hatched too early from a divine egg and took a piece of it with him. For the Slavs, the egg was the symbol of the sun god, and a sign of new life. It was used as an amulet during the spring equinoxe celebrations. The egg similarly serves as a sign of rebirth in the Christian tradition. The egg is seen as victory over death, and a symbol of hope. 

good food

jajko zapomnę też przymusowego dnia spędzonego w wiosce Snoul w Kambodży. Spóźniłam się na przesiadkowy autobus do prowincji położonych na północy kraju – następny odjeżdżał dopiero kolejnego dnia rano. W wiosce był jeden hotelik i jedna knajpka, w której podawano ryż. Ale był też niewielki plac, na którym sprzedawcy rozstawiali grille opalane węglem. Kładli na nich patyki z nadziewanymi jajkami (do wydmuchanych skorupek nalewano masę jajeczną zmieszaną z sosem rybnym, cukrem i pieprzem). Te grillowane jajka wydawały mi się dziwactwem, ale zaskoczyły mnie słono-słodkim smakiem i teksturą mięciutkiej gąbki. Chińskie stuletnie Teksturą zaskoczyły mnie też jajka w Japonii. Chawanmushi to jajeczny mus (zmieszany z bulionem

Nazwa „stuletnie jaja” wzięła się z tego, że przechowuje się je nieraz po kilkanaście lat, uznając, że im starsze, tym smaczniejsze. ❚ The name “one-hundredyear-old eggs” originates from the fact that sometimes the eggs are stored for many years as per “the older, the better” rule.

tek. Dopiero na sam koniec, kiedy białko było prawie zupełnie ścięte, bełtaliśmy całość widelcem. Do dzisiaj uważam, że taka jajecznica – a nie ta wymieszana przed wlaniem na patelnię – jest najlepsza! Razem z dalszymi podróżami pojawiło się otwarcie na nowe smaki. I odkrywanie, że jajko można grillować, gotować na parze, a nawet zagrzebywać w ziemi. I że jajecznica nie musi być tylko z pomidorami albo szyneczką, ale można też podawać ją z duszonymi paprykami i cebulą, świeżym awokado i kwaśną śmietaną. Tak jak w Meksyku. I choć mieszanie śmietany z jajkami wydawało mi się szaleństwem, to wystarczyło raz spróbować, żeby uzależnić się od tego smaku. Nigdy nie

z wodorostów i słodkim kuchennym winem mirin), który gotuje się na parze. Do środka wrzuca się nasiona miłorzębu, grzyby shiitake, ziarenka fasolki edamame, korzeń lotosu, krewetki. Ma delikatny smak przełamany ostrzejszymi dodatkami. Inna japońska jajeczna nauka na temat sposobów gotowania i różnorodnej tekstury to onsen tamago, czyli jajko gotowane w gorących źródłach. Tych w Japonii nie brakuje – jest ich ponad 2,5 tys. Jajko gotuje się przez 40 min – zanurzone w siatce ze sznurka w wodzie, która ma około 70 stopni Celsjusza. Białko ma konsystencję budyniu, a żółtko zamienia się w krem. Je się je w miseczce, polane sosem sojowym i bulionem dashi i posypane szczypiorkiem. To moje ulubione japońskie śniadanie. A podczas japońskich podróży na kolację lubiłam zjeść okonomiyaki – „usmaż to, co chcesz”. Kolejne danie z jajka. Zależnie od regionu kraju do rozbełtanych jajek dodaje się kleiste ciasteczka ryżowe, plasterki wołowiny, ośmiornice, kalmary, szalotkę, kapustę pekińską – a czasem nawet makaron. Całość samemu smaży się na wbudowanej w stół elektrycznej płycie. A potem posypuje cieniutkimi jak papier płatkami ryby bonito i polewa sosem przypominającym w smaku sos worcester, a także dużą ilością majonezu. To kolejne z dań, za którym tęsknię, kiedy wyjeżdżam z Japonii. Dzięki podróżom jajka jadłam już chyba w każdej postaci. Chińskie stuletnie (zagrzebane w glinie i nie-

©shut terstock (5)

jajko można grillować, zagrzebywać w ziemi. a jajecznicę podawać ze świeżym awokado i kwaśną śmietaną. eggs can be grilled and buried in the ground. scrambled eggs can be served with avocado and sour cream.

Lemon or cocoa? To my mind, the egg did not come first at all. In the beginning, there was kogel mogel. I used to climb up my great-grandmother’s lap when I was four to watch her slowly grind sugar into the yolk to make a fluffy mousse. Once the mixture had thickened and turned white, my great-grandmother would hand me an egg beater and let me beat the whites. She must have added a pinch of salt because the beaten egg whites were always stiff. I do not have many childhood memories, but I clearly remember the moment when the bowl was turned over to see whether the whites were stiff enough. The decision as to what to add came next. Lemon or cocoa? My great-grandmother would smirk when she saw my face and then she would pour the fluffy kogel mogel into two mugs and added cocoa to one, and lemon juice to the other. I always began with the sweeter treat. Later, came the hard-boiled egg – during the train trips to the lakes or the mountains. And during school field trips. I would be given two napkins for the road – one containing an egg and the other some salt. Next, came the time for scrambled eggs. A trek in the Gorce mountains, sleeping in barns, grilling slices of bread over an open fire and eating them with butter. And a lesson in making scrambled eggs in the wee hours of the morning – breaking the eggs into the pan, the whites slowly coagulating without touching the yolks. Only at the very end did we mix the eggs with a fork. I still think that this is the best way to make scrambled eggs – not by mixing the eggs before pouring them in the pan. As I travelled more, I opened myself up to new flavours. I discovered that eggs can be grilled, steamed and even buried in the ground. I also found that scrambled eggs can be eaten not only with tomatoes and ham, but also with stewed peppers, an onion, fresh avocado and sour cream. As they are in Mexico. Although mixing cream with eggs seemed crazy to me at first, it only took one bite to make me a convert. I will never forget the day I had to spend in Snoul, a small village in Cambodia. I missed a transfer bus to the northern provinces and the next bus was scheduled for the following morning. There was just one tiny hotel in the village only one eatery which served rice. But there was also a small central square where the locals set up coal-heated grills. They would put eggs on a stick on them. Although I found grilled eggs a peculiarity, and was not overly keen to eat them, I was even less keen to go through yet another day on just rice. I bought a couple of egg skewers – the Khmer people pour a mixture of egg, fish sauce, sugar and pepper into empty egg shells. The grilled eggs surprised me with their sweet and salty taste and their texture, which resembled a soft sponge.

One-hundred-year-old eggs Zabajone (inaczej zabaglione, zabaione) I was also surprised by the texture of eggs in Japan. to włoski kogel-mogel The chawanmushi is a steamed egg mousse (mixed z żółtek ubijanych with algae broth and sweet mirin wine). Other ingredina parze z cukrem ents include ginko bilboa seeds, shiitake mushrooms, i dodatkiem słodkiego likieru. ❚ Zabaglione is edamame beans, lotus root, and shrimps. It has a delian Italian kogel mogel cate taste spiced up with hot additives. Another Japamade from yolks beaten nese way of eating and cooking eggs is onsen tamago, with sugar and a sweet or eggs cooked in hot springs, of which there are over liquer over steam. 2,500 in Japan. The egg is cooked for 40 minutes – it is immersed in a rope net in water of a temperature of 70 degrees Celsius. The white has a texture of milk pudding and the yolk turns to cream. The eggs are eaten in a bowl with soy sauce and dashi broth and sprinkled with chives. It is my favourite Japanese breakfast. Another Japanese egg favourite is the okonomiyaki or “fry whatever you want”. Depending on the region, sticky rice cakes, beef slices, octopus, squid, shallot, Napa cabbage, and even noodles are added to lightly beaten eggs. You fry the mixture yourself on an electric plate on top of the table. Once cooked, you sprinkle the dish with paper-thin flakes of bonito fish, and add a sauce that tastes like Worcestershire, and lots of mayonnaise. This is definitely one of the Japanese dishes I miss the most. Owing to my many travels, I have eaten eggs done in just about every way imaginable. That includes hundred-year-old eggs (buried in clay and quicklime) from China, eggs marinated in brine, and even eggs cooked in tea. I have eaten duck eggs, partridge eggs, and even ostrich eggs. I have yet to try reptile eggs, but I have eaten my share of caviar (these are eggs too, 

Na górnym zdj. po lewej balut, czyli jajo z kaczym płodem w środku. ❚ Top left: a balut, or an egg with a duck foetus inside.

gaszonym wapnie), marynowane w solance, a także gotowane w herbacie. Kacze, przepiórcze, a raz nawet strusie. Nie próbowałam jeszcze gadzich, ale za to jadłam sporo ikry. Przecież to też jajko! A to z bieługi jest najdroższym jajkiem świata – kilogram może kosztować nawet 10 tys. dol. Po latach jajecznych eksploracji odważyłam się wreszcie na spróbowanie baluta, który dla wielu jest jednym z najtrudniejszych do przełknięcia. To jajko z kaczym płodem w środku. Na skorupce baluta sprzedawca wypisuje numer 14 – to płód bez piór i kości. A 21 to prawie zupełnie rozwinięty ptak. Balut gotuje się na twardo i podaje z sosem sojowym. Choć kojarzony jest z Filipinami, je się go w całej Azji. Ja spróbowałam go w Wietnamie – poczęstowana przez znajomego, który odkrywał przede mną tajniki ulicznej kuchni Sajgonu. Smaku nie pamiętam. Przyćmiły go emocje. A skoro jadłam już jajko z kaczym płodem, to może kolejnym jajkiem, którego spróbuję, będzie ślimaczy kawior we Francji? Podobno jest chrupki i smakuje jak coś pomiędzy upieczonymi grzybami a upieczonymi szparagami. Smakowe podróże rozwijają moją tolerancję i wzbogacają o nietypowe (dla nas) połączenia. I choć polubiłam jajka ze śmietaną i jaja stuletnie, a jajeczny mus z nasionami miłorzębu tak mi smakował, że próbuję odtworzyć go sama w domu, to nigdy nie zapominam tego, co było na początku. Kogel-mogel. ■

Grillowane jajka (np. na liściu bananowca – na zdj. od lewej), chociaż wydają się dziwactwem, zaskakują słono-słodkim smakiem i teksturą mięciutkiej gąbki. 96

jajko

and the beluga caviar is the most expensive egg in the world – a kilogram will set you back as much as USD 10,000). After years of eggsplorations, I finally plucked up the courage to try the balut, which is a nono for many. The balut is an egg with a duck foetus inside. The seller writes a number on the shell. The number 14 means the foetus has no feathers or bones, but the number 21 means it is fully developed. The balut is cooked hard and served with soy sauce. Although it is mainly associated with the Philippines, it is eaten all across Asia. I tried it in Vietnam – it was offered to me by a friend who introduced me to the flavours of Saigon street food. I do not recall the taste – it must have been muted by what I was feeling. But if I have eaten an egg with a duck foetus, perhaps the next egg to try is snail caviar in France? It is said to be crispy and to taste a little like baked mushrooms and asparagus. My culinary travels extend my tolerance and enrich my experience with atypical (at least for me) combinations. Although I enjoy eggs with cream and the jellytextured hundred-year-old eggs, the egg mousse with ginko bilboa was so good that I will try to recreate the recipe at home. But I will never forget which came first: the kogel mogel – eggs ground with sugar that magically transport me to the lap of my great-grandmother. There is nothing better to lift my mood. ■

©shut terstock (6), stock food/free

good food

koszyk wielkanocny

Święconka easter basket Przykryta białą serwetką i ozdobiona bukszpanem lub borówkami symbolizuje radość, którą trzeba się dzielić. Znajdziemy w niej m.in. chleb, jajo, sól i baranka. każdy pokarm oznacza inny dar. ❚ Easter food in a basket covered with a white napkin and decorated with sprigs of boxwood or berries symbolises the joy that is to be shared. bread, eggs, salt and lamb figurine. Each piece of food symbolises a different gift. tekst | by agnieszka michalak

Siła tradycji

the power of tradition Według tradycji Kościoła katolickiego, która sięga XII w., pokarmy święci się w Wielką Sobotę. Najpierw odbywało się to w domach, w XVIII w. święcenie przeniesiono do świątyń. Zwyczaj przetrwał do dziś m.in. w Austrii, Słowenii, Niemczech, na Białorusi i w Polsce. ❚ According to the Catholic tradition dating back to the 12th C, the food is blessed on Holy Saturday. This was originally done at home, but since the 18th C, people have brought their food baskets to church to be blessed. This tradition is still observed in Austria, Slovenia, Germany, Belarus and Poland.

nowe życie

new life

Początkowo święcono tylko chlebową figurkę baranka lub paschę. Potem dodawano ser, masło, ryby, mięso, jajo, ciasta i wino. Jedzenie pokarmów i dzielenie się jajkiem (symbolem zmartwychwstania Jezusa) odbywa się podczas śniadania wielkanocnego. ❚ Initially, only a lamb figurine made of bread and the pascha dish were blessed. Over time, cheese, butter, fish, meat, egg, cake and wine were added. The blessed food is eaten and the egg (the symbol of the Resurrection of Christ) is shared among the family members during a celebratory breakfast on Easter Sunday.

Symbolika pokarmów

©credits

Dziś w koszyku obok chleba (symbol ciała Chrystusa) powinny się znaleźć: jajka w postaci np. pisanek, sól, czyli symbol nieśmiertelności, wędliny – oznaka dobrobytu, ser, czyli synonim przyjaźni między człowiekiem a zwierzętami, chrzan, symbol pokonania goryczy męki Chrystusa, babka jako oznaka doskonałości, wreszcie baranek jako znak ofiary, i woda, która jest symbolem życia. ❚ Today, the Easter basket should contain, apart from bread (a symbol of the body of Christ): hard-boiled eggs, or traditional painted eggs, salt, which symbolises immortality, cold cuts, which symbolise affluence, cheese, which is a token of friendship between humans and domesticated animals, horseradish, which symbolises the conquest of the bitterness of the passion of Christ, babka yeast cake, which symbolises perfection, and finally, a lamb figurine, which symbolises sacrifice and water – the symbol of life.

©stockfood/free

the symbolism of food

ta k e a l o o k

w miejskim stylu

m i e j s k a k l a sy k a urban classics kolekcje inspirowane Latami 70. wciąż wracają na pokazy. trudno się dziwić – kobiece kroje, śmiałe etniczne wzory i nasycone kolory to synonimy odwagi i pewności siebie. a te cechy nie wyjdą z mody. ❚ collections inspired by the 1970s are a frequent sight on fashion catwalks. No wonder, since there is nothing better to boost confidence and embolden a woman than feminine cuts, bold ethnic patterns and bright colours. zdjęcia | photos pavel havlicek/marianne/sunray photo/east news

sukienki i buty Tory Burch, torebka Tod’S ❚ dresses and boots by tory birch, hadbag by tod’s

100

101

w miejskim stylu

ÂŠcredits

ta k e a l o o k

102

na str. obok: kamizelka i sukienka Tory Burch ❚ Far left: vest and dress by tory burch sweter, spodnie, płaszcz, buty Tory Burch ❚ sweater, trousers, coat, shoes by tory burch

103

ta k e a l o o k

w miejskim stylu

szal Salvatore Ferragamo, marynarka, spódnica, buty Blumarine, skarpety Topshop ❚ shawl by salvatore ferragamo, jacket, skirt, boots by blumarine, socks by topshop na str. obok: sweter, spódnica, torebka, buty Salvatore Ferragamo ❚ Far right: sweater, skirt, handbag, shoes by salvatore ferragamo

104

105

Â©credits

b e au t y

medycyna estetyczna

S taw i a m y na odświeżenie refresh your appearance Refreshing spojrzenia, nieinwazyjna blefaroplastyka, a może kosmetyki z osoczem i komórkami macierzystymi? Wiosna to dobry moment, żeby sprawdzić nowości w gabinetach medycyny estetycznej. A jest ich sporo. ❚ Refreshing the look of the eyes? Blepharoplasty? Cosmetics with platelets and stem cells? Spring is the perfect time to give some aesthetic medicine novelties a try. And there are quite a few this season. tekst | by joanna winiarska

1. Dr Irena Eris, precyzyjny modelator i wypełniacz zmarszczek z magnetycznym masażerem. 2. Nuxe, regenerujący krem o działaniu przeciwstarzeniowym z filtrem SPF 20. ❚ 1. Dr Irena Eris, Precise face sculptor and wrinkle filler with a magnetic massaging device. 2. Nuxe, regenerating anti-ageing cream with a SPF 20 filter.

106

Oral and maxillofacial surgeon Dr Stephen Marguardt of Los Angeles has analysed hundreds of human faces (patients and celebrities considered beautiful) and developed a three-dimensional matrix modelled on the pentagram, where he marked the near-perfect distances between certain points on the face. You can be sceptical about this, but seeing as the model perfectly fits the faces of Marylin Monroe, Angelina Jolie and Grace Kelly, there must be some truth to it. What’s more, this sort of face mapping research demonstrates that not everyone can benefit from e.g. a nose reduction procedure. It’s all about proportion. If you decide to find out what your perfect proportions are, read about the latest trends in aesthetic medicine before you head for the clinic. A fresh start Spring is all about rejuvenation. We sculpt our bodies at the gym and detoxicate them with green juices and cocktails. At an aesthetic medicine clinic, you can treat yourself to a treatment that will refresh the area around your eyes. The novelty is the use of hyaluronic acid to fill in the flabby skin of the upper eyelids. If they are too wrinkled, which gives the face a tired look, doctors recommend a non-invasive blepharoplasty procedure. This 

hirurg szczękowy z Los Angeles, dr Stephen Marquardt, przeanalizowawszy setki ludzkich twarzy (swoich pacjentów, ale też gwiazd, które większość z nas uważa za piękne), opracował trójwymiarową siatkę wzorowaną na pentagramie, w której zawarł bliskie ideału odległości między punktami twarzy. Można oczywiście odnosić się do tego sceptycznie, ale skoro taki model pasuje idealnie do twarzy Marilyn Monroe, Angeliny Jolie i Grace Kelly, coś w tym jest. Co więcej – dzięki doświadczeniu z mapingiem twarzy można dowieść, że nie każdemu pasuje np. operacja zmniejszenia nosa. Wszystko jest kwestią proporcji. Jeśli postanowisz sprawdzić, jakie są twoje, zanim wybierzesz się do gabinetu, sprawdź, co nowego oferuje medycyna estetyczna. Świeży towar Wiosną stawiamy na odświeżenie. Na siłowni – rzeźbienie figury, w diecie – zielone soki i koktajle z detoksem w nazwie. W gabinecie medycyny estetycznej – refreshing spojrzenia. Nowością jest wykorzystywanie kwasu hialuronowego do wypełnienia wiotkiej skóry wokół górnych powiek. Jeśli są one zbyt pofałdowane, co sprawia, że twarz wydaje się zmęczona – lekarze proponują nieinwazyjną blefaroplastykę. Jest możliwa dzięki techno-

b e au t y

medycyna estetyczna wzmocnić. Do pielęgnacji twarzy warto zainwestować w kosmetyki z ceramidami i antyoksydantami, będzie miała większe szanse w starciu ze smogiem. I koniecznie trzeba znaleźć dobry preparat pod oczy. Część z nich ma pomysłowe aplikatory, dzięki którym można od razu wykonać minimasaż okolic oka. Robiąc go regularnie, unikniesz opuchnięć. ■

1. Clarena, naturalny olejek do demakijażu. 2. Susanne Kaufmann, krem regenerujący, warsztatpiekna.pl. 3. Be Ceuticals, preparat do pielęgnacji uszkodzonej skóry. 4. La Prairie, 24-godzinny program pielęgnacyjny. 5. Galénic, serum podwójnie liftingujące. ❚ 1. Clarena, natural makeup remover oil, 2. Susanne Kaufmann, regenerating cream, warsztatpiekna.pl. 3. Be Ceuticals, a ceramide product for damaged skin. 4. La Prairie, 24h treatment program. 5. Galénic, dual lifting serum.

logii plazmowej (to tak, jakby obkurczać skórę, „strzelając” w nią małymi piorunami). Odświeżenie rysów twarzy? Nadmierne wstrzykiwanie kwasu wychodzi z mody – dobrym rozwiązaniem w zamian są „wszywane” w skórę nici (happy lift czy nowe free floating). Tak chętnie wykorzystywany kwas hialuronowy coraz częściej zastępowany jest tzw. materiałem własnym. Hitem światowym konferencji medycyny estetycznej są „materiały” takie jak tłuszcz, osocze i komórki macierzyste. Zwrot ku naturze? Świetnie. A co, jeśli owa natura obdarzyła cię nadmiarem? Podwójny podbródek rozpuścisz w gabinecie dzięki podaniu kwasu dezoksycholowego. Fałdki na brzuchu, udach i bokach – za pomocą ukierunkowanej na tłuszcz wiązki lasera. Sztuka wyboru Wiosna to też porządki w łazience. Co na pewno warto w niej zostawić? Preparat do masowania ciała – badania wykazują, że mechaniczne pobudzanie (oklepywanie, poszczypywanie) naskórka wysyła syg nał do komórek, które produkują białka skóry, aby ją

involves applying plasma technology (tightening the skin with micro lightening). Thinking of refreshing your face? Excessive botox injections are a thing of the past. An elegant alternative envisages sewing threads into the face (happy lift, or new free floating treatments). The popular hyaluronic acid is more and more often replaced with the patient’s own tissue. One of the latest aesthetic medicine hits are “materials” such as fat, platelets and stem cells. A shift towards nature? Excellent. What if nature gave you more than you wished for? A double chin can be dissolved in a clinic via the use of deoxycholic acid. Excess fat on the stomach and/or thighs, and a muffin top can be dispensed with using a fat-directed laser beam. The art of selection Spring is also the perfect time to rearrange your beauty cabinet. Any body massage product should certainly stay. Research has shown that mechanically stimulating (patting, pinching) the epidermis sends a signal to the protein-producing cells to strengthen the skin. As regards facial care, invest in cosmetics containing ceramides and antioxidants, as these can combat the effects of smog on the skin. Be sure to get a good eye cream. Some come with handy applicators which can be used to massage the eye area at the same time. Do this regularly and you will avoid puffy eyes. ■

Odświeżone spojrzenie A refreshed gaze

Harmonijna sylwetka Harmonious body shape

Bujniejsza fryzura More hair

Sprawdzonym sposobem w terapii opadających powiek jest Plexar, czyli generator plazmy wytwarzający celowaną mikrowiązkę plazmy. Tworzy się ona między końcówką urządzenia i skórą (wygląda jak łuk elektryczny). Wiązka taka potrafi odparować nadmiar naskórka. ❚ One tried and tested method for treating droopy eyelids is the Plexar, or plasma generator. This produces a targeted micro beam of plasma. It is created between the tip of the device and the skin (and resembles an electric arc). The beam can cause excess epidermis to evaporate.

Nowością wśród urządzeń działających wyszczuplająco jest SculpSure o długości lasera, która dociera do komórek tłuszczowych zlokalizowanych pod skórą. Podgrzewa je na tyle, by te ulegały rozpadowi, nie niszcząc sąsiadujących z nimi tkanek. Zabieg wykonuje się raz. ❚ The SculpSure device is a novelty among the slimming machinery and its laser beam length is such that it reaches the adipose cells under the skin. These are sufficiently heated to disintegrate without causing damage to neighbouring cells. The treatment can only be done once.

Program terapii włosów dr Cyj Hair Filler to rodzaj unikalnej mezoterapii skóry głowy wykonywanej pistoletem do nakłuć. Podczas seansu do skóry na głębokość cebulek włosów podawany jest stabilizowany kwas hialuronowy i peptydy, które pobudzają komórki do namnażania się. ❚ The Dr Cyj Hair Filler treatment consists in a unique type of head skin mesotherapy that uses an injection gun. Hyaluronic acid and peptides are injected into the skin at the depth where hair follicles are located to stimulate the cells to regenerate.

ambasadaurody.pl

elite.waw.pl © m . p.

goldclinic.pl

108

PROMOCJA

Ekspresem do superfigury! Fast to a super figure! Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć? Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie. Zbędne centymetry można… rozpuścić! Dreaming about having a perfect body? Dieting and working out not getting you there? Get rid of that unwanted fat in no time flat. Let those excess centimetres melt away. Medycyna estetyczna nie ustaje w doskonaleniu sposobów na pozbycie się tkanki tłuszczowej. Najczęściej wykonywane zabiegi z tego zakresu to liposukcja (chirurgiczne usunięcie tłuszczu) lub lipoliza (rozpuszczenie go wewnątrz ciała). W warszawskiej Klinice Elite Centrum Laseroterapii i Modelowania Sylwetki dostępna jest najbardziej komfortowa i skuteczna metoda Palomar SlimLipo 3D. Na czym polega? Na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Marek Murawski, chirurg plastyk. Laser, rozpuszczając tłuszcz, jednocześnie obkurcza włókna kolagenowe – to tzw. termolifting 3D, który zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Po zabiegu rozpuszczony tłuszcz jest odsysany, nie zostaje w organizmie. Metoda wymaga miejscowego znieczulenia i można ją stosować na brzuch, uda, ramiona, ale także na podbródek. Sculspure, nieinwazyjne modelowanie sylwetki w 25 minut Nie każdy ma dość odwagi, by poddawać się inwazyjnym zabiegom. Nie musi. W Klinice Elite dostępna jest już światowa nowość: zabieg Sculpsure, który pozwala usunąć niechcianą tkankę tłuszczową już w 25 min. Do problematycznych miejsc przykładane są płaskie aplikatory. Przepływa przez nie energia lasera, która niszczy komórki tłuszczowe, podgrzewając je do temperatury 42–47 stopni Celsjusza. Po pewnym czasie organizm sam je usuwa. Pierwsze efekty widać po sześciu tygodniach, ostateczne – po dwunastu.

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja. Free consultation with Kaleidoscope.

Aesthetic medicine never sleeps. New methods of getting rid of fat tissue are constantly being invented. The most frequent treatments in this area are liposuction (surgical removal of the fat) and lipolysis (dissolving the fat within the body). At Warsaw’s Elite Centrum Laseroterapii I Modelowania Sylwetki clinic, you can avail yourself of the most convenient and effective method, the Palomar SlimLipo 3D. What is the procedure? “It melts fat using a laser probe that directs the beam directly onto the adipose tissue”, explains Dr Marek Murawski, Plastic Surgeon. By melting the fat, the laser simultaneously shrinks and tightens collagen fibres resulting in a 3D thermolift that prevents sagging skin. The melted fat is removed from the body. The method requires local anaesthesia and can be applied to the abdomen, thighs and arms, and under chin. Sculpsure, non-invasive 25 minutes Body Contouring Not everyone has the courage to undergo invasive treatments. And they no longer have to. The world’s latest procedure – the Sculpsure treatment, which allows unwanted adipose tissue to be removed in just 25 minutes – a is now available at Elite Clinic. The treatment envisages placing flat applicators on the skin. Laser energy flows through the applicators, destroying fat cells by heating them to 42-47°C. The body gets rid of these fat cells after a certain period. The first visible effects are observed after six weeks and the final result after twelve.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl • Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

m u s t h av e

łazienka

Aranżując naszą strefę komfortu, warto pamiętać, że czarne dodatki lub elementy wystroju każdej łazience dodadzą elegancji i oryginalności. 2

czerń sz l ac h e t n a

5 6

black as night

Black accessories will make any bathroom elegant and unique.

1. home&you wieszak Bijou, 19 zł 2. GROHE Essence, kolekcja baterii w stylowych kolorach, od 424 zł 3. PAPIER D’ARMÉNIE naturalne perfumy do wnętrz, 15,99 zł 4. SISLEY nawilżający perfumowany balsam do ciała, €87 5. MIO SKINCARE szczotka do ciała z naturalnego włosia, €18 6. LAFCO lawendowe mydło w płynie, €29 7. KENZO/Archidzieło, bawełniany szlafrok z kolekcji Iconic, 790 zł 8. PLANTSTORE ręcznie wykonana świeca z ekologicznego wosku sojowego o ziołowym zapachu, plantstore.pl, 59 zł 9. home&you metalowa szkatułka Silvery Knob, 29 zł 10. SLIP jedwabna maska na oczy, €41 11. RETRO OTYLIA wanna wolnostojąca z chromowanymi nogami, 2599 zł 12. Panache Home komplet bawełnianych ręczników, 191,96 zł ❚ 1. home&you Bijou hanger, PLN 19 2.GROHE Essence, a collection of taps in stylish colours, from PLN 424 3. PAPIER D’ARMÉNIE natural home fragrances, PLN 15.99 4. SISLEY moisturising body lotion, €87 5. MIO SKINCARE natural bristle body brush, €18 6. LAFCO lavender liquid soap, €29 7. KENZO/Archidzieło, cotton robe from the Iconic collection, PLN 790 8. PLANTSTORE hand made soy wax candle with a herbal scent, plantstore.pl, PLN 59 9. home&you Silvery Knob metal jewellery box, PLN 29 10. SLIP silk eye mask, €41 11. RETRO OTYLIA freestanding bath tub with chrome feet, PLN 2,599 12. Panache Home set of cotton towels, PLN 191.96

110

good address

nasze rekomendacje

Efekty SonoQueen, czyli bezinwazyjnego, niechirurgicznego liftingu twarzy i ciała, są natychmiastowe.

prestige zone

1 PROMOCJA

1. w sercu zakopanego in the heart of zakopane

2. efekt napięcia more tense

...wznosi się luksusowy Aries Hotel & Spa. Jego architektura i wystrój łączą regionalną stylistykę z nowoczesnością, tworząc miejsce o wyjątkowej atmosferze. Hotel oferuje 99 niepowtarzalnych pokoi i apartamentów, strefę spa i wellness z basenem termalnym oraz siłownię, dwie sale zabaw i restaurację Halka z autorskim menu bazującym na lokalnych produktach. ❚ ...the ARIES HOTEL & SPA will soon stand. The architecture and interior design are blending regional style with modernity to produce an exceptional venue. There will be 99 rooms and apartments each sporting a unique interior design, a SPA and Wellness centre with a thermal pool, and the Halka restaurant.

SonoQueen to najnowsza generacja technologii HIFU (high-intensity focused ultrasound) do bezinwazyjnego, niechirurgicznego liftingu twarzy i ciała. Efekt? Regeneracja zwiotczałych włókien kolagenowych i obkurczenia tkanek, czyli wielowymiarowe ujędrnienie. Zabiegi dostępne w warszawskiej Klinice Estivance są bezbolesne i nie wymagają okresu rekonwalescencji. ❚ The SonoQueen is a state-ofthe-art High Intensity Focused Ultrasound technology applied in non-invasive, non-surgical facelifts. The results? The limp collagen fibres are regenerated and tightened to produce an overall firming effect. The treatments are available at the Estivance Clinic in Warsaw. Convalescence is short.

hotelaries.pl

estivance.pl

112

3. wychowujemy młodzież z pasją passionate about education

4. spragnieni relaksu? thirsty for some r&r?

Przedszkole i szkoła MyVinci to edukacja, która osiąga fenomenalne rezultaty, bo stawia na logiczne myślenie, wnioskowanie, kreatywność, wielojęzyczność, kulturę i sztukę. Łącząc pasję do nauki z wiedzą o rozwoju człowieka, wychowujemy szczęśliwych i pewnych siebie młodych ludzi gotowych do kształtowania XXI w. ❚ MyVinci Preschool & School deliver outstanding educational results by basing their programme on logical thinking, reasoning, creativity, multilingualism, culture, and art. MyVinci combines a passion for education with the latest scientific research on human development to raise happy and self-confident young people who are ready to shape the 21st century.

Miejscem idealnym jest położony na Pojezierzu Brodnickim hotel Głęboczek Vine Resort & Spa. Połączenie historycznej zabudowy zagrodowo-dworskiej, sielskiej atmosfery i przyrody przyciąga tych, którzy lubią się delektować urokami życia. Hotel otoczony jest winnicą, restauracja posiada rekomendację Slow Food, a goście mogą skorzystać z opieki sommeliera. ❚ The Głęboczek Vine Resort & SPA, situated in the Brodnica Lake District, is exceptional. The combination of old manor-style architecture, nature, and rural atmosphere cannot fail to appeal to anyone who loves life. The hotel is surrounded with a vineyard and its restaurant is recommended by the Slow Food organisation. Guests can consult a sommelier.

myvinci.edu.pl, mvs.edu.pl

gleboczek.pl

PROMOCJA

OPADAJĄCE POWIEKI? STARZEJĄCA SIĘ SKÓRA?

TO JUŻ NIE PROBLEM! Czujesz, że po zimie Twoja skóra wolniej się regeneruje, ma mniej blasku, jest bardziej szorstka i sucha? Efektem mogą być nowe linie pod oczami oraz opadające powieki, które powodują, że twarz ma smutny wyraz. Odzyskaj promienność skóry i młodzieńcze spojrzenie dzięki najnowszym osiągnięciom medycyny estetycznej i powitaj wiosnę lepszą wersją siebie. ZADBAJ O MŁODE SPOJRZENIE Z PLEXR Leczenie opadających powiek do tej pory zarezerwowane było głównie dla lekarzy chirurgii plastycznej. W 2006 roku włoscy naukowcy z Uniwersytetu w Rzymie rozpoczęli prace nad zastosowaniem technologii mikrowiązki plazmy do odmładzania skóry. W przypadku urządzenia PLEXR plazma tworzy się między końcówką urządzenia a skórą pacjenta, prowadząc do sublimacji, czyli odparowania naskórka i obkurczania skóry w miejscu jego działania. Zabieg odmładzania okolicy oka polega na wykonywaniu niewielkich punktów na powierzchni skóry powiek. Powoduje to ich uniesienie, co obserwujemy jako efekt „otwarcia” oka. Dzięki temu twarz wygląda zdecydowanie młodziej, pogodniej i sprawia wrażenie bardziej wypoczętej. Ważnym aspektem jest również proces gojenia, który przebiega w sposób umożliwiający normalne funkcjonowanie po zabiegu. Na skórze widoczne są jedynie strupki o średnicy ok. 0,5 mm, które utrzymują się od 4 do 7 dni. Można je przykryć specjalnym fluidem do makijażu. PLEXR wykorzystujemy w leczeniu wiotkiej skóry powiek ale metoda sprawdza się również w leczeniu zmarszczek „palacza”, zmarszczek w okolicy uszu, a także utrwalonych zmarszczek mimicznych.

PlexR: najnowsza wersja urządzenia Plexr – Plexr Plus

Cytocare Sline: mezoterapia trzeciej generacji Cytocare S-line

WIOSENNA ODNOWA SKÓRY Z S-LINE Mezoterapia igłowa Cytocare S-line to doskonała metoda profilaktyki starzenia się skóry, oddalająca moment pojawienia się zmarszczek. To niezwykle skuteczna terapia antyoksydacyjna, która dogłębnie nawilża i odmładza zapewniając młodzieńczy blask skórze. S-Line to więcej niż produkt anti-aging. Zabieg zapewnia odbudowę powierzchniowych i głębokich warstw skóry oraz intensywną ochronę komórek przed fotostarzeniem, jednocześnie naprawiając DNA. Jako jedyny dostępny preparat przeciwdziała stresowi oksydacyjnemu wywołanemu nasilonym promieniowaniem UV. Skuteczność mezoterapii S-line została potwierdzona w badaniach. Jest to doskonały sposób na poprawę kondycji oraz wyglądu skóry. Zabieg polecany jest zarówno dla kobiet i mężczyzn w każdym wieku. Produkt jest bardzo dobrze tolerowany i nie wymaga rekonwalescencji.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

good address

nasze rekomendacje

prestige zone

1. nad Motławą apartments by the Motława Front Park to elegancki kompleks mieszkaniowy nad brzegiem Opływu Motławy, na gdańskim Dolnym Mieście dorównującym potencjałem warszawskiej Pradze. Bliskość Śródmieścia pozwala korzystać z miejskich udogodnień i bogatej oferty Głównego Miasta. Zieleń i sąsiedztwo terenów rekreacyjnych dają wytchnienie od zgiełku. ❚ Front Park is an elegant housing complex situated on a bank of a distributary of the Motława River in the Dolne Miasto of Gdańsk sometimes compared to the trendy Praga district in Warsaw. The close proximity of the city centre puts all the urban amenities and entertainment of the Main City within easy reach. The surrounding greenery and adjacent recreation areas make the estate a peaceful oasis in the midst of the big city buzz. front-park.pl

114

2. podróż przez smaki Tajlandii a journey around the flavours of thailand

3. z miłości do jedzenia out of love for food

4. kwintesencja elegancji quintessential elegance

Warszawska i poznańska restauracja Why Thai od marca zabiera swoich gości w nową podróż przez smaki Tajlandii. Nowością jest Tajski Bar – autorska karta drinków stworzona w oparciu o paletę tajskich owoców i przypraw. W karcie znajdziemy dania tradycyjne i kuchni modern thai. ❚ As of March, the WHY THAI restaurants in Warsaw and Poznań will be taking their guests on a journey around the flavours of Thailand. One of the novelties is the Thai Bar. This is a drinks menu based on a selection of Thai fruit and spices. The food menu includes traditional and modern Thai dishes.

Słodki... Słony to od 20 lat jeden z ulubionych lokali warszawiaków. Magda Gessler stworzyła tę cukiernię i restaurację dzięki swojej wyobraźni i miłości do jedzenia. Każde ciastko, ciasteczko, tort i placek są inspirowane przedwojennymi rodzinnymi przepisami i podróżami. ❚ The Słodki... Słony was established 20 years ago and is still one of the most popular haunts in Warsaw. This restaurant and patisserie is the brainchild of Magda Gessler, who founded it out of her love for food. Thanks to her creativity, every cake, biscuit, layer cake and pie is inspired by pre-war family recipes and her many journeys.

whythai.pl

slodkislony.pl

Kameralna warszawska kamienica Złota Chmielna to kwintesencja elegancji, funkcjonalności i dbałości o detal. Dzięki ulokowaniu w głębi ulicy i zastosowanym technologiom jest schronieniem od zgiełku miasta. Przestronne tarasy na szczytowych kondygnacjach zachęcają do przebywania na zewnątrz. ❚ The small Złota Chmielna tenement house in Warsaw is the embodiment of architectural elegance and attention to detail. Its location, which is slightly removed from the main street, and the technology used, make it a peaceful sanctuary in the city centre. The spacious terraces on the top floors promise wonderful summer evenings. zlota-chmielna.pl

Martyna Wojciechowska Ambasador Fundacji

Fundacja „Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową” REKLAMA

ROCZNA PRENUMERATA MAGAZYNU COACHING + KSIĄŻKA W PREZENCIE

%j 3t6 anie

67 zł 104 zł

JAK ZAMÓWIĆ? www

prenumerata.burdamedia.pl 22 360 37 77

bok@burdamedia.pl

mBank 32 1140 1977 0000 4186 6900 1017 w tytule pełne dane adresowe + kod oferty COK67

business

moderna

s p o kó j w s e r c u m i a s ta peace and quiet in the city centre Panoramiczne przeszklenia zestawione z surowymi materiałami. Apartamenty złota chmielna to elegancja, prostota i funkcjonalność w jednym – mówi Adam małaczek, prezes moderna holding. ❚ “Panoramic glazing combined with austere materials. the złota chmielna apartments embody elegance, simplicity and functionality”, says Adam małAczek, moderna holding ceo. tekst | by blanka zagajewska

Złota Chmielna to pierwsza inwestycja Moderny w Warszawie. Firma znana jest z niebanalnych realizacji w Trójmieście. Jak się pan czuje jako nowy deweloper na warszawskim rynku? Doskonale – głównie za sprawą tego, że nasza inwestycja, kameralna kamienica Złota Chmielna, została bardzo dobrze przyjęta przez tenże rynek. Nabywców znalazło już ponad 50 proc. lokali, możemy więc powiedzieć, że to mocne otwarcie naszej obecności w Warszawie. To ważne, bo chcemy na długo wpisać się w warszawski rynek. Interesują nas lokalizacje atrakcyjne z punktu widzenia wymagającego i zamożnego klienta, np.: Śródmieście, bliska Wola, Powiśle, a także niektóre części Mokotowa czy Pragi.

116

front park

Złota Chmielna is Moderna’s first investment in Warsaw. The company is known for its original construction projects in the Tricity. How does it feel to be a new developer on the Warsaw market? It feels great, mainly because the response to our investment, the Złota Chmielna tenement house, has been positive. Over 50 per cent of the apartments have already been sold, so we can safely say that we’ve made a splash on the Warsaw market. This is crucial, as we intend to stake a claim here. We are most interested in locations attractive to discerning and affluent prospects, namely Śródmieście, part of Wola, Powiśle, and parts of Mokotów and Praga.

What is it about Złota Chmielna that made it so popular? One of the key merits of Złota Chmielna is its prime location right in the centre of the city, not far from the Varso Tower, currently under construction, which will be the tallest office building in the EU at 310 metres. Złota Chmielna is fairly quiet, as it is situated away from the main street. It blends in with the surrounding buildings and is soundproofed by both the materials used and the adjacent buildings. Our clients appreciate elegance, simplicity and functionality. That’s exactly what Złota Chmielna represents. Panoramic glazing, which lets a lot of light into the rooms and adds brightness to the entire structure, is combined with austere

złota chmielna

Co ma w sobie Złota Chmielna, że spotkała się z tak dobrym przyjęciem? Ogromnym atutem Złotej Chmielnej jest świetna lokalizacja – w ścisłym centrum, w sąsiedztwie wznoszonego właśnie Varso Tower, który będzie najwyższym budynkiem biurowym w UE o wysokości 310 m. Złota Chmielna, dzięki usytuowaniu w głębi ulicy, daje jednocześnie poczucie odcięcia od zgiełku. Wkomponowana jest w istniejącą zabudowę, wyciszają ją więc nie tylko zastosowane materiały, ale też przylegające budynki. Nasi klienci cenią sobie elegancję, prostotę i funkcjonalność. Taka jest też Złota Chmielna. Panoramiczne przeszklenia, doświetlające wnętrza i nadające lekkości elewacji, zestawione są z surowymi materiałami – aluminiową stolarką okienną i grafitowymi wykończeniami z barwionej stali. Zawsze zwracamy uwagę na detale. Duża grupa klientów Moderny traktuje zakup mieszkania jako inwestycję. Czy to wymaga specjalnego podejścia? Sądząc po dotychczasowym zainteresowaniu, można się spodziewać, że duża część lokali w Złotej Chmielnej będzie kupiona na wynajem. Dla takich klientów stworzyliśmy dodatkową usługę Moderna Concierge. Zainteresowanych inwestowaniem w nasze nieruchomości wspieramy dwojako. Przygotowujemy indywidualne analizy finansowe dotyczące maksymalizacji dochodu z nieruchomości oraz stopy zwrotu z inwestycji, które pomagają podjąć dobrą z punktu widzenia klienta decyzję. Oferujemy też kompleksową usługę zarządzania najmem – odciążamy właściciela od spraw związanych z utrzymaniem i administracją lokalu. Zyskuje więc nie tylko dochód, ale także spokój i oszczędza czas. Z usług Moderna Concierge można skorzystać oczywiście nie tylko w Złotej Chmielnej, ale także w innych naszych inwestycjach, np. we Front Parku, który budujemy w Gdańsku, na Dolnym Mieście. Jestem pewny, że za kilka lat Dolne Miasto będzie tak znane jak warszawska Praga. Dlaczego pan tak uważa? Bo to dzielnica z ogromnym potencjałem. Sąsiadująca ze Śródmieściem Gdańska, położona blisko atrakcyjnego Głównego Miasta, była do niedawna jakby zapomniana. A to naturalny kierunek rozwoju

miasta. Potwierdza to wiele zrealizowanych tu ostatnio inwestycji. Front Park, kompleks siedmiu trzypiętrowych budynków zanurzonych w parkowej zieleni nad brzegiem Opływu Motławy, będzie pierwszym osiedlem mieszkaniowym w tym rejonie. Nazywamy Dolne Miasto „zDolnym Miastem”, bo jesteśmy pewni jego wartości. Ceny nieruchomości będą tu w najbliższych latach wzrastać – podobnie jak działo się to na warszawskiej Pradze. To dobry prognostyk dla tych, którzy zainwestują w mieszkanie we Front Parku, bez względu na to, czy tu zamieszkają, czy potraktują zakup jak inwestycję. ■ Tekst powstał we współpracy z Moderna Holding.

adam małaczek

the Złota Chmielna apartments will be purchased for rental purposes. We have created an extra service, Moderna Concierge, with these clients in mind. We prepare individual financial analyses on maximising rental income and return on investment from the property. We also offer a complex rental management service – we take the burden of the day -to-day management and administration of the premises off the owners’ shoulders. This not only gives them income, but also time, and peace of mind. Clients can avail themselves of the Moderna Concierge services, not only in Złota Chmielna, but in our other investments as well, e.g. the Front Park that we’re building in Gdańsk’s fascinating Dolne Miasto district. I have no doubt that Dolne Miasto will be as well known as Praga in Warsaw in a few years. Why do you say that? This district has incredible potential. It adjoins the central Śródmieście district, and is close to the attractive Główne Miasto district, until recently a forgotten part of the city. But this is a natural direction for the city’s development. This is confirmed by the many municipal and private investments currently underway. Front Park is a complex of three-storey buildings surrounded by park greenery on the bank of the Motława River. It will be the first residential estate in this part of the city. We’ve dubbed Dolne Miasto “zDolneMia-

dla tych, którzy mieszkania w Złotej chmielnej traktują jako inwestycję, stworzyliśmy usługę moderna concierge. We created the Moderna Concierge service for clients who wish to purchase apartments at złota chmielna for investment purposes.

materials, such as aluminium window frames and graphite-hued finishing elements made of coloured steel. We always pay attention to detail. A lot of your clients purchase apartments for profit. Do these sorts of purchases require a special approach? Judging by the interest we’ve had so far, we expect that a large proportion of

sto” [Gifted City], because we’re convinced of its worth. Property prices are sure to keep increasing, as was the case with Warsaw’s Praga. This is a good forecast for making an investment and purchase an apartment at Front Park, whether for residential or investment purposes. ■ Written in collaboration with Moderna Holding.

117

business

magda gessler

siła p olskiej kuchni the power of polish cuisine Polska jest kulinarną niespodzianką Europy, bo to największa kuchnia fusion na świecie – mówi restauratorka i podróżniczka Magda Gessler. ❚ “Poland is a culinary surprise in Europe, as it has the most extensive fusion cuisine in the world”, says restaurateur and traveller Magda Gessler.

Właśnie nagrała pani dwusetny odcinek Kuchennych rewolucji. Jak przez te kilka sezonów zmieniła się mapa kulinarna Polski? Na te 200 restauracji, które odwiedziłam, mogę powiedzieć, że ponad połowa to miejsca z pyszną regionalną, ciekawą kuchnią. Ich właściciele nie tylko wyszli z kryzysu, ale dziś myślą o dalszym rozwoju. Często są to rodzinne inwestycje i w tym tkwi ich siła. Jestem z nich szczerze dumna – wracam z Ustki, gdzie w restauracji Syrenka serwuje się najlepsze polskie ryby, np. dorsza pieczonego w piecu czy wędzone szprotki zawijane w pergaminie i podawane jako przystawka. Na Kujawach zrobiłam gęsinę i wciąż w karcie są udka gęsie w sosie własnym i koniakiem czy gęsi faszerowane kaszą i ziemniakami. W czym tkwi siła polskiej kuchni? Nasz kraj przez wiele lat tkwił w biedzie, przez co był nienawożony i dlatego dziś – jeśli mówimy o produktach – to ekologiczna Szwajcaria. W wielu miejscach kucharze sami robią masło, śmietanę, pieką chleb. Używają np. dziczyzny, której nie ma w sklepach. Mówi się, że w Argentynie jest pyszne mięso, ale dużo pyszniejsze znajdziemy w Polsce, np. wołowinę. Polska jest kulinarną niespodzianką Europy, bo to największa kuchnia fusion na świecie. Nasza historia jest przecież bardzo burzliwa – byliśmy wiele lat okupowani, na nasze ziemie trafiały niemal wszystkie europejskie kultury. Dlatego w Polsce odradzają się dania z naprzemienną kuchnią, w których przeglądają się kuchnie: żydowska, niemiecka, rosyjska, francuska, włoska, czeska, szwedzka

118

You’ve just recorded the two-hundredth episode of the Culinary Revolutions TV show. How has the culinary map of Poland changed over the past few years? I can honestly say that over half the 200 restaurants I’ve visited serve delicious, regional food that is really intriguing. Their owners have not only managed to get through a crisis, but are now thinking about expanding. These are often family ventures, and that’s where they derive their strength. I’m really proud of them. I have just got back from Ustka, which serves the best fish in Poland, e.g. oven-baked pike, and smoked brislings. In the Kujawy region, I cooked goose legs au jus and cognac, and goose with groats and potatoes. What is the strength of Polish cuisine? Our country was poverty-stricken for many years. This resulted in our fields be-

ing poorly fertilized. That’s why Poland is now right up there with Switzerland when it comes to organic farming. In many places around Poland, chefs make their own cream, churn their own butter, and bake their own bread. They cook venison, which is not available in the shops. They say that Argentine meat is delicious, but Polish meat, e.g. our beef, is much better. Poland is a culinary surprise in Europe, as it has the most extensive fusion cuisine in the world. We have a very tumultuous history – we were under foreign occupation for a long time, and nearly every culture in Europe has left its mark on our identity and cuisine. That’s why revived national dishes alternate with Jewish, German, Russian, Italian, Czech, Swedish, and even Georgian dishes in Poland. It’s my intention to showcase this culinary medley.

tekst | by agnieszka michalak

czy nawet gruzińska. I ja chcę ten kulinarny kolaż pokazać. ...prowadząc kilka restauracji, m.in. legendarnego U Fukiera, Ale Gloria!, Słodkiego Słonego czy w Bukowinie Tatrzańskiej Schronisko Smaków. Jak dziś dbać o klienta, żeby ten wrócił? Dawać mu dobrze jeść i po dobrej cenie. Co znaczy dobrze? W Ale Gloria!, która stoi kuchnią okresu Młodej Polski, serwujemy gęsinę z knedlami i śliwkami, chrust z raków w sosie z kopru i miodu czy tatar z orzechami i rodzynkami na chlebie. W Schronisku Smaków zjemy np. prawdziwą kwaśnicę z wędzonym żeberkiem czy duszoną w winie gicz jagnięcą, a w Słodkim Słonym prawdziwe ciasta bez dodatków chemicznych. Mogłabym mnożyć przykłady z moich kuchni. Jednak karta dań powinna być niedługa i zmieniać się w zależności od sezonu. Poza tym gość musi mieć pewność, że kiedy wróci do restauracji, znów zastanie tu przyjazną obsługę, a jakość dań nie będzie gorsza niż ostatnio. Prowadząc restaurację, trzeba kochać ludzi. Mieć dobrą energię, być przyjacielem. Pani restauracje to dzieła sztuki nie tylko kulinarnej, np. Fukier, który liczy 600 lat, a z panią jest już 26, ma wciąż przedwojenny klimat. Wystrój to przecież obok kuchni kluczowy element restauracji. Jestem dumna, że Fukier to od lat wizytówka Warszawy. Tu można zjeść klasyki – barszcz czerwony, kołduny zabajone na lubczyku, pieczoną kaczkę z chrupiącą skórką i suszonymi owocami, czyli serwowaną tak jak przed wojną, i tatar ze śledzi, pasztet z dziczyzny, lub pierogi z cielęciny duszonej z młodymi prawdziwkami. Czas się tu zatrzymał.

Magda gessler restauratorka, podróżniczka, pisarka, zdobywczyni Wiktora w kategorii „Największe odkrycie telewizyjne”, laureatka Telekamery 2012 r., jurorka MasterChefa, od sześciu lat prowadzi program Kuchenne rewolucje. ❚ Restaurateur, traveller, writer, winner of the Wiktor award for “Best Television Discovery”, winner of the 2012 Telekamery award, a juror on the MasterChef TV show. She has hosted the Culinary Revolutions show since 2010.

Jest pani artystką malarką z dyplomem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie, mieszkała w Hawanie, Sofii, Meksyku, Włoszech. Które miejsce panią najbardziej ukształtowało? Jestem zakochana w Picassie, w hiszpańskiej modzie i stylu, muzyce, kinie, ich biesiadowaniu, kulturze bycia ze sobą, kuchni kraju Basków. Ale na mój gust i smak, szaleństwo i odwagę zdecydowanie najbardziej wpłynęła Kuba. ■ Tekst postał we współpracy z U Fukiera.

come back, they will find the same friendly staff and the quality of the food will be on a par with what they were served during their previous visit. You really have to love people to run a restaurant. You also need to exude positive energy and be a friend to your guests. Your restaurants are not just works of art in terms of food. U Fukiera which is 600 years old and under your management for the past 26, still has a pre-war air to it.

polska to ekologiczna Szwajcaria. W wielu miejscach kucharze wciąż sami robią masło, śmietanę, pieką chleb. Poland is a champion of organic farming. many polish chefs make their own cream, butter and bread.

All while running several restaurants, such as the legendary U Fukiera, Ale Gloria!, Słodki Słony, and the Schronisko Smaków in Bukowina Tatrzańska. What to do to make customers want to return? I serve good food at competitive prices. What does good food mean? The Ale Gloria! restaurant serves Polish dishes from the Young Poland era, i.e. from the late 19th century until 1918, e.g. goose with knedle and plums, crayfish flakes in a dill and honey sauce, and steak tartare with nuts and raisins served on bread. At the Schronisko Smaków, you can choose authentic kwaśnica soup with smoked rib and lamb shank stewed in wine. At the Słodki Słony, you can treat yourself to cakes without any artificial additives. I could cite many examples of the food served in my restaurants. However, a menu cannot be too long and it should change every season. Besides, the guests have to be sure that if they ever

Interior decoration is, apart from the cuisine, a fundamental element of any restaurant. I’m proud to say that U Fukiera is a culinary landmarks of Warsaw. This is where you can eat classic dishes such as borsch, Lithuanian dumplings in zabaglione sauce with lovage, a half duck with crispy skin and dried fruit, and herring tartare or venison pâté, and pierogis with veal filling stewed with young boletus. Time has stopped here. In the colours, the interior design, the scents, and the hospitality. You are an artist with a diploma from the Royal Academy of Arts in Madrid. You’ve lived in Havana, Sofia, Mexico and Italy. Which of these places has had the greatest impact on you? I’m captivated by Picasso, Spanish fashion and style, their music, cinema, and feasting traditions, and their culture of being together. I love Basque cuisine. But my tastes, preferences, madness and boldness were inspired by Cuba. ■ Written in collaboration with U Fukiera.

119

Business

made concept

ry n e k p r e m i u m w pigułce premium in a nutshell Jak kształtuje się rynek nieruchomości luksusowych w warszawie i jak sprostać oczekiwaniom wymagających mieszkańców – opowiada Michał Borowski, prezes spółki Made Concept. ❚ Michał Borowski, Made Concept CEO tells us how the Warsaw luxury real estate market is shaping up, and how the expectations of discerning residents can be catered for.

Jak dużą popularnością cieszą się luksusowe mieszkania w Warszawie? Raport z rynku mieszkań luksusowych za rok 2016, który właśnie przygotowaliśmy, opieramy jedynie na transakcjach sfinalizowanych, czyli zakończonych podpisaniem aktu notarialnego. Dane pochodzą z ogólnodostępnych informacji zawartych w księgach wieczystych oraz Rejestrze Cen i Wartości Nieruchomości. Do naszych analiz nie wliczamy przedsprzedaży w nieoddanych jesz-

120

cze do użytku budynkach. Jako luksusowe traktujemy tylko te apartamenty, których cena za metr kwadratowy powierzchni mieszkania przekracza 16 tys. zł. W zeszłym roku zanotowaliśmy sprzedaż 163 takich apartamentów, z czego rynek pierwotny to 82 lokale, a rynek wtórny – 81. Najdroższe mieszkanie zostało sprzedane za ponad 12 mln zł na rynku wtórnym. W jakim metrażu sprzedawało się najwięcej mieszkań?

How popular are luxury apartments in Warsaw? The report on the luxury apartment market for 2016, that we have just prepared, is based solely on finalised transactions, i.e. those that ended with the signing of a deed of conveyance. The data were taken from the Register of Real Estate Prices and Values. We do not include pre-sales of apartments in buildings under construction in our analyses. For us, a luxury apartment is one that costs over PLN 16,000 per sq. m. Last year, we recorded sales of 163 such apartments, of which 82 were sold on the primary market and 81 on the secondary market. The most expensive apartment was sold for over PLN 12 million on the secondary market. What is the most common size of these apartments? Interestingly, over half of them, i.e. roughly 90 apartments, had an area of 40 to 80 square metres, and only 14 were larger than 200 square metres. What other trends prevail on the Warsaw luxury real estate market? There are two prevailing trends. The first is that all the apartments listed in our report are located in buildings erected within the last 12 years or in buildings that have been completely refurbished. The second is that buyers are mostly looking for apartments in buildings of no more than 30 apartments, as these

tekst | by piotr gozdowski

Co ciekawe, ponad połowa, czyli około 90, to mieszkania pomiędzy 40 a 80 m², a tylko 14 to apartamenty powyżej 200 m². Jakie inne trendy zauważyliście państwo na warszawskim rynku nieruchomości luksusowych? Przede wszystkim są dwa silne trendy. Pierwszy mówi o tym, że mieszkania z naszego zestawienia znajdują się w domach nie starszych niż 12 lat albo w budynkach po całkowitej rewitalizacji. Drugi pokazuje, że najwyżej cenione przez nabywców były mieszkania w domach nieprzekraczających 30 mieszkań, tam osiągają najwyższe ceny za metr kwadratowy. Według naszych szacunków ok. 40 proc. mieszkań w analizowanym przez nas segmencie kupowanych jest inwestycyjnie. Właściciele-inwestorzy nie chcą brać udziału w zebraniach ani w podejmowaniu decyzji. Co może oznaczać, że wspólnota nie będzie w stanie podejmować decyzji po prostu z braku wymaganego kworum. A dla mieszkańców oczywiście uciążliwe jest, kiedy inne mieszkania w budynku są wynajmowane i często przechodzą z rąk do rąk. I są wiecznie remontowane... To jest koszmar, zwłaszcza dla mieszkających w bezpośrednim sąsiedztwie. Każdy kupiec, ale też wynajmujący, na starcie planuje przebudowę mieszkania i stworzenie dla siebie idealnej przestrzeni. Z drugiej strony, często się też zdarza, że lokale kupione wyłącznie w celach inwestycyjnych długo stoją w tzw. stanie deweloperskim, czyli stoją puste, nieurządzone, można powiedzieć „jeszcze nierozpakowane”, a ich nabywcy czekają, aż ceny nieruchomości w Warszawie wzrosną albo po prostu będą chcieli uwolnić gotówkę na inne cele inwestycyjne, bardziej „gorące”. Takich „domów widmo” jest już wiele, trudno będzie je w przyszłości zakwalifikować do luksusowych. Jak z tymi tendencjami walczyć? Bardzo prosto. Jestem zwolennikiem twardych, restrykcyjnych rozwiązań, czyli zapisów w regulaminie wspólnoty. Tam powinny być zawarte wszystkie regulacje dotyczące właścicieli oraz sankcje, jakie grożą członkom wspólnoty za ich łamanie. Czy kupujący luksusowe i przez to relatywnie drogie mieszkania zgodzą się na takie ograniczenia?

fetch the highest prices per square metre. According to our forecasts, approximately 40 per cent of the apartments in the analysed segment are purchased for investment purposes. The owner-investors do not want to go to meetings or be involved in the decision-making process. This might mean that the owners’ association can never get a quorum to make decisions. And residents obviously find it a nuisance when other apartments are rented out and change hands frequently. And are renovated for months on end. This is a real nightmare, especially for the residents of the adjacent apartments. Not just every buyer, but also every tenant, likes to remodel their apartment to create a space suited to their needs. On the other hand, it often happens that apartments purchased exclusively for investment purposes are not finished beyond the turn-key stage. They’re empty, unlived in, and, so to speak, “unpacked”, while their owners wait for property prices to appreciate sufficiently for them to make a profit, or until they need money for other “hotter” investment purposes. How can these tendencies be resisted? Quite easily. I’m a proponent of restrictive measures that involve strict provisions in the owner’s association bylaws. These should set out all the regulations pertaining to owners, and the sanctions for breaking them. Do the purchasers of luxury, i.e. expensive, apartments agree to these restrictions? I’m well aware that the notion of ownership rights is very firmly established

and respected in Poland, but we cannot forget that everyone has neighbours, whether close by or a little further away, and that we are all part of a local community. Similar bylaws are in place in the US. The strictest and most efficient owners’ associations, i.e. those with the most restrictive bylaws for residents, operate in the buildings located in the vicinity of Central Park in NYC, which is considered the most prestigious residential area in the world. These are the sorts of standards we should be aspiring to. Apart from restrictions in the bylaws, what else can be done? We had approximately 400 potential purchasers last year. Three quarters of them wanted to purchase apartments for profit, but we do not serve such clients. We fulfil the expectations of those who want to live on the premises and who complain the loudest about poor building management or bylaw infractions – even by the property developers. Our clients are more and more discerning as regards property management standards. This might be partly because the prospects interested in Hoża 42 intend to move from towns just outside Warsaw, e.g. Konstancin or Podkowa Leśna. That’s why a small tenement building with strict bylaws drawn up by the owners themselves is an insurance policy of sorts that will give them peace of mind for many years to come. What mistakes do investors make in advertising luxury apartments? It’s not my intention to criticise other investors. I can only talk about what we’re

Transakcje z podziałem na powierzchnię, rynek pierwotny i wtórny ϰϱ ϰϬ

ϯϱ ϯϬ

Ϯϱ ϮϬ ϭϱ

ϭϬ ϱ

ŽĚ ϰϬ ĚŽ ϴϬ ŵϮ

ŽĚ ϴϬ ĚŽ ϭϬϬ ŵϮ

ϭϬϬͲϮϬϬ ŵϮ

ƌǇŶĞŬ ƉŝĞƌǁŽƚŶǇ

ϮϬϬͲϯϬϬ ŵϮ

powyżej 300 m2

rynek wtórny

121

Business Jestem świadomy tego, że w Polsce nadal dominuje przywiązanie do prawa własności, ale nie można zapominać, że ma się sąsiadów, dalszych i bliższych, oraz że żyje się w otoczeniu lokalnej wspólnoty społecznej. Wzorce takich statutów są od stulecia używane za oceanem. Najbardziej stanowcze i prężne wspólnoty, z najbardziej wymagającymi regulaminami dla mieszkańców, działają w pobliżu nowojorskiego Central Parku, często uważanego za najbardziej prestiżową lokalizację na świecie. Do takich standardów powinniśmy równać. A poza restrykcjami w regulaminie są jeszcze inne sposoby? W ubiegłym roku mieliśmy ok. 400 potencjalnych nabywców, ale trzy czwarte z nich to byli klienci inwestycyjni – a tym z zasady nie sprzedajemy apartamentów. Spełniamy oczekiwania tych, którzy chcą mieszkać i narzekają najbardziej na złe zarządzanie domami czy nieprzestrzeganie regulaminu wspólnoty także przez deweloperów. Nasi klienci zwracają coraz większą uwagę na standardy zarządzania nieruchomością, co po części może wynikać z tego, że na Hożej 42 pojawiają się klienci, którzy planują przeprowadzić się z luksusowych willi pod Warszawą, jak Konstancin czy Podkowa Leśna. Dlatego kameralny dom z odważnym regulaminem, który i tak przecież jest uchwalany przez samych właścicieli, jest ich swego rodzaju polisą na lata. A jaki błąd popełniają inwestorzy przy promowaniu luksusowych mieszkań? Nie chciałbym krytykować innych inwestorów. Mogę jedynie powiedzieć o na-

made concept

Transakcje z podziałem na cenę, rynek pierwotny i wtórny ϴϬ ϲϬ ϰϬ ϮϬ Ϭ

ĚŽ ϮϬ ƚǇƐ

ϮϬͲϮϱ ƚǇƐ

ϮϱͲϯϬ ƚǇƐ

ϯϬͲϯϱ ƚǇƐ

ϯϱͲϰϬ ƚǇƐ

ϰϬͲϱϬ ƚǇƐ

Transakcje z podziałem na cenę rynek pierwotny Transakcje z podziałem na cenę rynek wtórny

szych działaniach – każda inwestycja na rynku luksusowym powinna mieć swoją „twarz”, wtedy rodzi się większe zaufanie klientów. Dlatego apartamenty przy Hożej 42 są firmowane przez konkretną osobę. To najprostsze rozwiązanie, żeby klienci czuli się bezpiecznie. Jeśli inwestycja jest kojarzona z konkretną, kompetentną osobą, to kupujący ma większe zaufanie do inwestora. Przychodząc do biura sprzedaży, klienci powinni mieć możliwość rozmowy z osobami decyzyjnymi. Przy luksusowych inwestycjach ważne jest też, kim jest prezes, jakie ma doświadczenie w pracy z klientem luksusowym. Żeby stworzyć luksusowe mieszkanie, trzeba parę takich apartamentów przynajmniej zobaczyć. I tu nie chodzi o „twarz”, która pokazuje się tylko na zdjęciach, ale o postać, która ma realny wpływ na inwestycję, spotyka się z klientami, odpowiada na absolutnie każde pytanie i bierze za wszystko odpowiedzialność. Taki kontakt z klientami przy zakupie drogiego apartamentu powinien być normą. Tego sam oczekiwałbym jako kupujący. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

doing. Every investment on the luxury market ought to be represented by a “face” that would win the trust of clients. That’s why the apartments at Hoża 42 are endorsed by a specific person. This is the simplest way of making clients feel secure. When an investment is associated with a specific competent person, the purchaser has greater trust in the investor. When clients come to the sales office, they should be given the opportunity to talk to the people who make the decisions. When it comes to luxury investment, it is important to know who the CEO is, and what experience he or she has working with the luxury clients. It is necessary to see a few luxury apartments before creating one. This is not about a face that only appears in photos, but a real person who actually has influence on the investment, meets with clients, answers any questions that might be put, and assumes responsibility for everything. This level of client service should be standard practice on the luxury property market. This is what I would expect as a purchaser. ■ Written in collaboration with Made Concept.

(ur. 1950) – architekt i historyk sztuki. W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową starych kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born 1950) Architect and art historian. He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm. He has been working as an architect for design studios in Sweden, Portugal, Germany and Poland since 1967. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 until 2006.

122

Michał Borowski

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

124

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

126

Warsaw Chopin Airport

PRZYDATNE INFORMACJE

128

Useful information

F LOTA

130

Fleet

LOT DLA FIRM

132

LOT dla firm

ROZRYWKA P OKŁADOWA

134

In-flight entertainment

WYDARZENIA

136

LOT news

MILES & MORE

140

Miles & More

MENU LOT GOURMET

142

LOT gourmet menu 123

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 123

09.03.2017 19:34

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

Winnipeg

Calgary

Ottawa

route map

Seattle Minneapolis

Portland San Francisco

Las Vegas Dallas

SIATKA P OŁĄCZE Ń

Los Angeles San Diego

Detroit

Cleveland

New York JFK Newark

Pittsburgh

Cincinnati

Po Wro

Halifax

Toronto

Chicago

Denver

Québec Montreal

Charlotte

Houston

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Varadero

Cayo Coco

Cancun

EUROPA ❚ EUROPE Helsinki

Oslo

St Petersburg

Stockholm Edinburgh

Copenhagen

Palanga Palanga

Riga Vilnius

Minsk

Hamburg

Amsterdam

Warsaw Dusseldorf

London Brussels

Stuttgart Linz

Geneva

Innsbruck

Zurich

Lyon

Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg

Turin

Graz

Pula

Nice

Munich

Ljubljana Zadar

Rome

Kiev Boryspil Kiev Zhuliany

Lviv

Kosice

Kharkiv

Budapest

Zagreb

Dubrovnik

Barcelona

Vienna

Salzburg Klagenfurt

Venice

Milan

Porto

Madrid

Moscow

Tallinn

Chisinau

Cluj-Napoca

Bucharest

Belgrade Split

Odessa

Sofia Podgorica

Istanbul

Ankara

lot.com

Lisbon

124

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 124

POŁĄCZENIA LOT-U REALIZOWANE WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ LOT CONNECTIONS IN COOPERATION WITH NORDICA

Z TALLINNA / FROM TALLINN: Monachium / Munich Amsterdam / Amsterdam Nicea / Nice Berlin / Berlin Oslo / Oslo Bruksela / Brussels Odessa / Odessa Hamburg / Hamburg Kijów Borispol / Kiev Borispol Rijeka / Rijeka

Sztokholm / Stockholm Split / Split Trondheim / Trondheim Wiedeń / Vienna Wilno / Vilnius

Z KOPENHAGI / FROM COPENHAGEN: Örebro / Örebro Groningen /Groningen

09.03.2017 19:35

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

Crakow

Astana

Gdansk Lublin

Krasnodar Sapporo

Tbilisi Yerevan

Beijing

Sendai

Seoul

Larnaca

SIAT KA P OŁ ĄCZEŃ

Poznan Wroclaw

Tokyo

Tel Aviv Fukuoka

Amman

Cairo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Colombo

Singapore

Denpasar

POLSKA ❚ POLAND

Mauritius Antananarivo

Gdańsk Olsztyn Szczecin

Poznań

Prague

LOT operated by T ❚ flights ia własne LO

Połączen

Lisbon

hare ❚ code

code-s Połączenia

Warsaw

-share flight

ark

ie bezpośredn Połączenie

Połączenie

sezono

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 125

Zielona Góra

Wrocław

Rzeszów

Katowice

hts

❚ direct flig

Kraków s

al flight we ❚ season

125

lot.com

New sprzedaży 17 – już w w LOT od 20 ia – on sale no en 17 cz łą 20 Po T from ated by LO er op s ht ❚ flig Denpasar hts char ter flig ar terowe ❚ cz ia en cz Połą

09.03.2017 19:35

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Airport Maps

Warsaw Chopin Airport

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3 1

LOT Transfer Center

Check-in LOT

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

Warszawska Informacja Turystyczna ❚ Warsaw Tourist Information info@warsawtour.pl Arrvials Hall, exit 1

2 3

MAPY LOTNISK

Business Lounge Bolero

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check Warsaw Tourist Information

tre cen ity in.) c m the To l y 3 0 (on

Terminal A Gates 38-45

Rail Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

Podczas lotu ❚ During the flight

Podczas startu i lądowania laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚

During take-off and landing laptop must be placed in seat pocket, or the locker above without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

126

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 126

09.03.2017 19:37

Zapraszamy do słonecznej Kalifornii! Warszawa - Los Angeles już od kwietnia 2017

Welcome to sunny California! Warsaw - Los Angeles from April, 2017 LOT.COM

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 127

09.03.2017 19:38

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

23 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

9 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem. Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

128

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag. Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

carry-on baggage

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

23 kg max

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

23 kg max

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 128

09.03.2017 19:38

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 129

09.03.2017 19:39

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing 787 Dreamliner

fleet F LOTAfleet FLOTA

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a ﬂat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-ﬂight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO I KRÓTKODYSTANSOWE

NEW 2017

lot.com

NEW 2017

8* 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

Medium and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. On short and medium-haul ﬂights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. Enjoy higher travel comfort at an aﬀordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 6500 km 186

Boeing 737-800

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 *** 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Boeing 737-400

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

* 7 i 8. egzemplarz pojawi się kolejno w lipcu i sierpniu 2017 / the 7th and 8th aircraft will join the ﬂeet in July and August 2017, respectively

130

** odbiór od listopada 2017 do kwietnia 2020 / deliveries from November 2017 until April 2020 *** odbiór od kwietnia 2017 do lipca 2017 / deliveries from April 2017 until July 2017

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 130

09.03.2017 19:39

Medium and short-haul aircraft Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

Embraer 175****

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

SAMOLOTY WE WSPÓŁPRACY Z NORDICA

FLOTA fleet

Embraer 195

F LOTA fleet

SAMOLOTY ŚREDNIO I KRÓTKODYSTANSOWE

LOT & Nordica aircraft

Rozwijamy skrzydła w krajach bałtyckich! Nowe połączenia, większa liczba rejsów oraz nowoczesne samoloty – to wszystko dzięki współpracy z estońskimi liniami lotniczymi Nordica.

We spread our wings in the Baltic States! New connections, a lot of new services and high-tech airplanes - now it's all real thanks to the partnership with Estonian airlines Nordica.

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 88

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 131

131

lot.com

**** w tym dwa egzemplarze do dyspozycji rządu / **** including two aircraft at the disposal of the Polish government

09.03.2017 20:42

LOT DL A F IRM

lot.com 123_KA_04_LOTINFO_01.indd 132

09.03.2017 19:40

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. AIRKIOSK.LOT.COM

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 133

09.03.2017 19:41

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W kwietniu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie, japońskie i koreańskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In April we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian, Japanese and Korean movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

DLA DZIECI

lot.com

in-flight entertainment

SING (2016)

for kids

PODRÓŻE GULIWERA ❚ GULLIVER’S TRAVELS (2010)

MÓJ PRZYJACIEL DELFIN 2: OCALIĆ MANDY ❚ DOLPHIN TALE 2 (2014)

134

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 134

09.03.2017 19:41

NOWOŚCI W KWIETNIU

New in April:

ASSASSIN’S CREED (2016)

DLACZEGO ON? ❚ WHY HIM? (2016)

ŁOTR 1. GWIEZDNE WOJNY - HISTORIE ❚ ROGUE ONE: A STAR WARS STORY (2016)

ZJAWA ❚ THE REVENANT (2015)

NOCE W RODANTHE ❚ NIGHTS IN RODANT§HE (2008)

JOY (2015)

BATMAN – POCZĄTEK ❚ BATMAN BEGINS (2005)

MROCZNY RYCERZ ❚ THE DARK KNIGHT (2008)

MROCZNY RYCERZ POWSTAJE ❚ THE DARK KNIGHT RISES (2012)

W SAMYM SERCU MORZA ❚ IN THE HEART OF THE SEA (2015)

GRAWITACJA ❚ GRAVITY (2013)

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

UKRYTE PIĘKNO ❚ COLLATERAL BEAUTY (2016)

135

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 135

lot.com

SZCZĘŚCIARZ ❚ THE LUCKY ONE (2012)

09.03.2017 19:42

LOT news

Gdansk Lublin Poznań Wrocław

WYDARZE NIA

Stare miasto i port w Jaffie z panoramą na nowoczesny Tel Aviv. ❚ Old town and port of Jaffa and the modern skyline of Tel Aviv.

JESZCZE WIĘCEJ REJSÓW DO IZRAELA more flights to Israel Już od czerwca będziemy latać do Tel Avivu aż z 5 polskich lotnisk wykonując dodatkowe rejsy z Lublina, Gdańska, Poznania, Wrocławia i Warszawy. Izrael od zawsze przyciągał Polaków, zwlaszcza tych, którzy szukali tam doznań kulturowych czy religijnych. Z każdym rokiem jest też coraz popularniejszy wśród osób poszukujących wypoczynku nad Morzem Śródziemnym. Rejsy z Lublina do Tel Awiwu będą odbywać się w każdy poniedziałek i czwartek, z Wrocławia we wtorek i piątek, z Gdańska w każdą niedzielę, a z Poznania w każdą środę. Dodatkowo podwoiliśmy liczbę połączeń między Warszawą a Tel Awiwem dokładając dodatkowy rejs w ciągu dnia w poniedziałki, wtorki, środy, czwartki, soboty i niedziele. Wszystkie rejsy docelowo wykonywane będą nowoczesnymi samolotami Boeing 737-800 NG, które dołączą do naszej floty już za kilka miesięcy. Bilety są już dostępne we wszystkich kanałach sprzedaży. ❚

Tel Aviv

As of June, Lublin, Gdańsk, Poznań, Wrocław and Warsaw airports will be operating additional flights to Tel Aviv. Israel has always been popular with Poles, especially those seeking a unique cultural or religious experience. Its popularity among those wanting to relax on the Mediterranean coast is increasing as well. Flights to Tel Aviv will depart on Mondays and Thursdays from Lublin, Tuesdays and Fridays from Wrocław, Sundays from Gdańsk, and Wednesdays from Poznań. On top of that, LOT will be nearly doubling the number of connections between Warsaw and Tel Aviv, adding a new day-time flight on Mondays, Tuesdays, Wednesdays, Thursdays, Saturdays and Sundays. Eventually, all flights will be operated by Boeing 737-800 NG aircraft, which are scheduled to join the LOT fleet in a few months’ time. Tickets are now available through all our sales channels.

CMY

LOT DOPASOWANY DO CIEBIE LOT tailored to your needs

lot.com

Najtańsza taryfa bez bagażu, czy w pełni elastyczny bilet z możliwością zwrotu i zmiany dat podróży? Od marca br. oferujemy pełną elastyczność w wyborze sposobu podróżowania. Dzięki wprowadzeniu nowych wariantów podróży w klasie ekonomicznej: SAVER, STANDARD i FLEX, każdy może wybrać opcję skrojoną na miarę swoich

potrzeb. Wariant SAVER to najbardziej oszczędna opcja podróży z bagażem podręcznym, bez możliwości zwrotu czy zmiany terminu oraz najniższe ceny biletów – nawet o 40%. Najlepszy wariant dla osób podróżujących z bagażem rejestrowanym to STANDARD gwarantujący możliwość bezpłatnego nadania jednej sztuki bagażu, którego waga nie przekracza 23 kg. Wariant FLEX jest dedykowany osobom, dla których najważniejsza jest elastyczność. Bilety w nowych wariantach można nabyć we wszystkich kanałach sprzedaży. ❚ The cheapest tariff without luggage, or a fully flexible, refundable ticket that lets you change your travel dates? As of March, LOT will be offering greater flexibility as regards the way you want to travel. The introduction of new economy class tariffs – SAVER, STANDARD and FLEX – enables you to choose the best option for your specific needs. The SAVER variant is the simplest and most cost-effective option (up to 40% off the regular price) for travelling with carry-on luggage, but it does not let you refund your ticket or change your travel dates. The STANDARD variant is the best choice for passengers travelling with more luggage. A single bag weighing up to 23 kg can be checked-in free of charge. The FLEX option is for those who value flexibility the most. Tickets are now available through all our sales channels.

136

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 136

09.03.2017 19:42

Tel Awiw jeszcze bliżej! Już od czerwca nowe, bezpośrednie połączenia

z Gdańska, Lublina,

Poznania, Wrocławia i Warszawy!

T Aviv Tel even closer now! New direct ﬂights from

Gdansk, Lublin, Poznan, Wroclaw and Warsaw available from June!

LOT.COM

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 137

09.03.2017 19:43

WYDARZE NIA

LOT news

lot.com

Mundury stewardes PLL LOT na przestrzeni lat. ❚ LOT Polish Airlines flight attendants uniforms over the years.

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 138

1. Manufaktura – centrum rozrywkowo – handlowe, dawna fabryka I. K. Poznańskiego. 2. OFF Piotrkowska Center, dawna fabryka F. Ramischa. 3. EXPO 2022 Łódź Polska – wizualizacja. ❚ 1. Manufaktura – a shopping & entertainment center at the former I. K. Poznański factory complex. 2. OFF Piotrkowska Centre at the former F. Ramisch factory complex. 3. EXPO 2022 Łódź Polska – visualisation.

WSZYSTKIEGO NAJLEPSZEGO Z OKAZJI 88 URODZIN! happy 88th anniversary! Nasza firma w tym roku świętuje 88 lecie co czyni ją jedną z najstarszych i najbardziej doświadczonych linii lotniczych na świecie. W chwili powstania firmy dysponowaliśmy 21 samolotami (15 Junkersów F-13 i 6 Fokkerów F-VIIA/1M), co w pełni wystarczało do bieżącej obsługi połączeń na liniach

RZECZPOSPOLITA POLSKA I MIASTO ŁÓDŹ UBIEGAJĄ SIĘ O ORGANIZACJĘ INTERNATIONAL EXPO 2022 POD HASŁEM „CITY RE:INVENTED”. The Republic of Poland and the City of Łódź are in the running to host the International EXPO 2022. The motto is “City Re:Invented”. Wystawa będzie dotyczyć miasta i jego relacji z mieszkańcami; odpowie na pytania dotyczące wyzwań, z którymi zmagają się wszystkie kraje na świecie, a także rozpocznie międzynarodową debatę na temat odnowy miejskich aglomeracji. EXPO 2022 Łódź Polska będzie realizowane w sposób efektywny, zrównoważony i skuteczny. Niemal 75% inwestycji infrastrukturalnych przygotowanych na EXPO będzie zrealizowanych w docelowym kształcie. W trakcie trzech miesięcy trwania Wystawy, do Łodzi przyjedzie około 8 milionów odwiedzających. EXPO 2022 Łódź Polska będzie jednym z największych wydarzeń 2022 roku na świecie. Pragniemy, aby ta wystawa była istotna zarówno dla nas, jak i dla Ciebie. ❚ The exhibition will be focused on the city and its relationship with its inhabitants. It is aimed at providing answers to the challenges that every country in the world has to cope with and will serve as the starting point for an international debate on revitalising urban agglomerations. The EXPO 2022 Łódź Polska will be organised in an efficient, sustainable and effective manner. Nearly 75% of the infrastructure investments developed for the EXPO will be completed as per the initial plans. The city of Łódź will be visited by roughly 8 million visitors during the 3-month event. The EXPO 2022 Łódź Polska will be one of the most prominent events in the world in 2022. We want this exhibition to be significant both for us and for you.

Warszawa - Gdańsk, Lwów, Kraków, Katowice, Wiedeń i Poznań. Jednakże, mając na uwadze dalszy rozwój siatki połączeń, ważną sprawą stało się zwiększenie i unowocześnienie floty dlatego jeszcze w grudniu 1928 dostarczono do Polski fabrycznie nowe Fokkery. Plakaty i foldery reklamowe projektowane przez najlepszych polskich artystów były zawsze naszym ulubionym narzędziem promocyjnym. Stylizowany żuraw w locie artysty - plastyka Tadeusza Gronowskiego jest z nami w niezmienionej formie od 1930 roku do dziś. ❚ LOT is celebrating its 88th anniversary this year. This makes us one of the oldest and most experienced airlines in the world. We started out with 21 aircraft (15 F-13 Junkers and 6 F-VIIA/1MFokkers), which was just enough to operate flights from Warsaw to Gdańsk, Lviv, Kraków, Katowice, Vienna and Poznań. However, it became necessary to modernise and enlarge the fleet in order to expand the flight network, so brand-new Fokkers were delivered to Poland in December 1928. Advertising posters and folders designed by Poland’s best illustrators have always been our favourite means of promotion. An artistic take on the crane in flight, designed by Tadeusz Gronowski, has been the airline’s logo since 1930.

10.03.2017 09:22

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 139

09.03.2017 19:44

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantage of credit card, travel insurance, hotel and many more partners

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji i poleć do Sztokholmu, Luksemburga oraz wielu innych miast już za 15 000 mil do końca czerwca

Take advantage of our promotion and ﬂy to Stockholm, Luxembourg and many more cities for just 15,000 miles until the end of June

140

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 140

09.03.2017 19:45

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 141

09.03.2017 19:45

PRZEKĄSKI I POSIŁKI / SNACKS & MEALS

GOURMET

Twix Xtra, 2 x Snickers 75 g

Baton zbożowy Ba! Cereal bar Ba! 40 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

M&M’s 90 g

Mieszanka Studencka Zupa pomidorowa Mix of nuts, raisins, Tomato soup almonds 100 g 65 g

Pringles Original, Paprica 40 g

5 PLN

4 PLN

8 PLN

10 PLN

8 PLN

10 PLN

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals

Czekoladki Premium / Premium Chocolates

DayUp green Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

DayUp blue Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

Owsianka

6 PLN

8 PLN

Oatmeal 50 g

Torcik Wedlowski 250 g

Praliny Serce w puszce Heart Asorted Pralines 263 g

30 PLN

80 PLN

Ptasie Mleczko Waniliowe 380 g

Praliny Chopin w puszce Chopin Asorted Pralines 263 g

30 PLN

80 PLN

Kanapka wegetariańska Vegetarian sandwich

Kanapka z wędliną Meat sandwich

Rejsy wylotowe z Polski Rejsy powrotne do Polski Outbound flights from Poland Inbound flights to Poland

12 PLN

15 PLN

12 PLN

15 PLN

Danie ciepłe wegetariańskie Hot vegetarian meal

Danie ciepłe mięsne Hot meat meal

Rejsy wylotowe z Polski Rejsy powrotne do Polski Outbound flights from Poland Inbound flights to Poland

12 PLN

25 PLN

12 PLN

NEW

25 PLN

Wizualizacje potraw stanowią propozycje podania. Standard posiłków jest zależny od lokalnego portu wylotowego / Visualization of dishes are only proposals. Meals are dependent on local outlet port.

Zestaw dla dzieci / Set for kids

NEW

M&M’s, samolot-zabawka, Mus owocowy Kubuś albo Czekotubka M&M’s, airplane toy, Fruit mousse Kubuś or Czekotubka

20 PLN

Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów Set available during selected flights

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 142

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

09.03.2017 19:47

ce s

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 143

09.03.2017 19:47

NAPOJE I ALKOHOLE / BEVERAGES & ALCOHOLIC BEVERAGES*

GOURMET

Napoje / Beverages

Kawa i Herbata / Coffee & Tea Buy1

Get1 free

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

Napój aloesowy Aloe Vera drink 0,24 l Lipton Ice Tea Lemon, Lipton Green Ice Tea 0,33 l

5 PLN

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee

Pepsi, Pepsi Max, Mirinda, 7up 0,33 l

Schweppes 0,33 l

Soki Tymbark Tymbark juices 0,3 l

Napój energetyczny Energy drink BLACK 0,25 l

5 PLN

*Przy zakupie napoju Pepsi, Pepsi Max, 7up albo Mirinda, puszka Pepsi gratis. / With every purchase of Pepsi, Pepsi Max, 7up or Mirinda, 1 extra Pepsi free. Promocja obowiązuje w okresie kwiecień-czerwiec 2017 lub do wyczerpania zapasów. / Promotion available from April-June 2017 or till the out of stock.

6 PLN Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

6 PLN

Alkohole* / Alcoholic beverages* NEW

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Prosecco Ponte 0,2 l

Whiskey Jameson 0,05 l

8 PLN

15 PLN

12 PLN

Beefeater Gin Wino wytrawne 0,05 l białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

10 PLN

12 PLN

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,33 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

8 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 3000 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 3000 PLN. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy! To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation! Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu. We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 144

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione. We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted. PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia. All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case of such situation please accept our sincere apologies. Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

09.03.2017 19:48

a ee

ed. ud-

ice.

met) ot.pl our

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 145

09.03.2017 19:48

123_KA_04_LOTINFO_01.indd 146

09.03.2017 19:49

Podróże z widokiem na morze Grecja i Włochy 8 dni na Costa Luminosa

Wyspy Kanaryjskie 12 dni na Costa Magica

Fiordy Norweskie 8 dni na Costa Favolosa

już od 399€

już od 499€

już od 599€

Morze Śródziemne

Karaiby Fiordy Norweskie Azja Kanał Panamski Dubaj i Emiraty Hawaje Ameryka Południowa Transatlantyki Australia i Nowa Zelandia

Dookoła Świata

Na Rejsy.pl oferujemy 22 linie oceaniczne, ponad 4000 rejsów i 70 000 kabin do wyboru! Dostępne także rejsy z polskim pilotem. ul. Woronicza 15 02-625 Warszawa

Tel: Fax: E-mail:

22 492 77 90 22 567 31 01 info@rejsy.pl

www.rejsy.pl

YOU’RE

EKSKLUZYWNE I KOMFORTOWO WYPOSAŻONE APARTAMENTY W SAMYM CENTRUM WARSZAWY. GOTOWE DO ZAMIESZKANIA. +48 535 10 10 10 | www.apartamentycosmopolitan.pl |

CLT1718 - Reklama Kaleidoscope 205x265mm+5.indd 1

06.03.2017 12:07