Kaleidoscope September 2017

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

09/2017

budapest

wieża Eiffla ❚ dlaczego warto odwiedzić Luksemburg ❚ Budapeszt – miasto spa ❚ clive owen ❚ święto lotnictwa ❚ Agnieszka Radwańska – pierwsza rakieta polski

B u da p e sz t

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo

edytorial

Szanowni Państwo, mam przyjemność ogłosić, że uruchomiliśmy właśnie 40. nowy kierunek od początku 2016 r. Spośród szwedzkich portów dotychczas lataliśmy z Warszawy tylko do Sztokholmu, gdzie nasze samoloty lądują obecnie trzy razy dziennie. Ale od końca sierpnia jesteśmy też obecni w Göteborgu, czyli drugim co do wielkości mieście w Szwecji. Dla pasażerów z Polski istotne może być to, że jest to skupisko licznej Polonii, jeden z głównych ośrodków biznesowych w Szwecji i lokalizacja wielu atrakcji turystycznych (magnesem dla przyjezdnych jest np. Liseberg, największy park rozrywki w Europie Północnej). Pasażerom ze Skandynawii oferujemy kolejne połączenie z Warszawą, która tętni życiem pod koniec pięknego lata, a poprzez Lotnisko Chopina z całym regionem Europy Środkowo-Wschodniej, m.in. z Ukrainą i Bałkanami.

W Göteborgu lądujemy sześć razy w tygodniu samolotami Bombardier CRJ900, czyli we współpracy z estońska linią Nordica, naszym partnerem w regionie.

Jeśli Skandynawię już Państwo znacie, albo po prostu chcecie polecieć gdzieś dalej, zachęcamy do skorzystania z naszej coraz bogatszej palety połączeń do Ameryki Północnej i Dalekiej Azji. Od sierpnia wykonujemy je wyłącznie na pokładach ośmiu maszyn B787 Dreamliner, czyli najnowocześniejszymi w swojej klasie samolotami świata. Sezon zimowy to tradycyjnie dalekie połączenia czarterowe w najbardziej tropikalne rejony globu. W listopadzie po raz pierwszy w historii nasze samoloty zabiorą turystów do stolicy samby i nad najsłynniejszy kanał świata: do Rio de Janeiro i Panamy (oprócz tego znów zawitają m.in. do Cancun, Varadero, Sajgonu i Bangkoku). Trwający od 2016 r. dynamiczny rozwój siatki połączeń nie byłby możliwy, gdybyśmy konsekwentnie nie pozyskiwali dla LOT nowych maszyn. A nowe samoloty to nowe połączenia. Będziemy mieli dla Was wiele nowości i niespodzianek.

Zapnijcie pasy!

Dear Ladies and Gentlemen, It is a pleasure for me to announce that we have just launched the 40th new route since the start of 2016. From among the Swedish cities, we have until now been flying only to Stockholm with three flights operated daily. But as from the end of August we will also be taking you to Gothenburg, or the second largest city in Sweden. This new destination might be important to Polish passengers as quite a lot of expatriate Poles live in the region, it is a key business hub in Sweden and the city is home to many tourist attractions (one of the most prominent being Liseberg, the largest amusement park in Northern Europe).

Passengers from Scandinavia can now avail themselves of a new connection with Warsaw, which is bustling with life at the end of the beautiful summer, and transfer opportunities via the Chopin Airport to the entire Central and Eastern Europe, to Ukraine and the Balkans among others. We will be flying to Gothenburg six times a week and the flights are operated using the Bombardier CRJ900 aircraft, i.e. in cooperation with the Estonian Nordica airlines, our partner in the region.

If you are familiar with Scandinavia, or want to go further than that, we recommend taking advantage of our more and more extensive flight offer to North America and the distant parts of Asia. Since August, all these flights have been operated exclusively by our eight B787 Dreamliners, or the world’s most advanced aircraft. In the winter season we will traditionally be offering charter flights to the most tropical parts of the world. In November, for the first time in history, LOT will be taking tourists to the capital of samba and the most famous canal in the world, namely to Rio de Janeiro and Panama (other charter destinations include Cancún, Varadero, Saigon and Bangkok).

The dynamic expansion of our flight network in place since 2016 would not be possible if LOT did not acquire new aircraft.

New aeroplanes translate into new routes. We have lots of new offers and surprises in store for you. Fasten your seatbelts!

© a rc h i w u m p l l lot. o k ł a d k a : g e t t y i m ag e s

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do: luksemburga, kiszyniowa i połączenia we współpracy z Nordicą – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to luxembourg, chisinau, and flights operated in collaboration with nordica – more information on lot.com

3

WWW.ALBERTRIELE.CH

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

Kiedy byłam dzieckiem, najbardziej smakowały mi ziemniaki upieczone w ognisku. To był jedyny sposób, żeby zachęcić mnie i moje siostry do robienia jesiennych porządków w ogrodzie. Wyciągałyśmy je jeszcze gorące, studziłyśmy w dłoniach, usuwałyśmy zwęgloną skórkę, posypywałyśmy solą i zajadałyśmy się nimi, jakby to były największe rarytasy. Wciąż pamiętam nasze upaćkane węglem buzie i palce, i te pełne satysfakcji uśmiechy, kiedy wracałyśmy do domu brudne, ale za to objedzone. Ziemniak królował wówczas na moim rodzinnym stole, zresztą na innych stołach też. Placki ziemniaczane, ziemniaki z mizerią, zsiadłym mlekiem, zupa kartoflana, pierogi ruskie. I choć z czasem moje kulinarne upodobania ewoluowały w kierunku kuchni dalekowschodnich, sentyment do tego warzywa pozostał.

A że warto jeść ziemniaki, nikogo chyba przekonywać nie trzeba. Po okresie złego PR-u wracają do łask. Doceniane za to, że mają więcej witaminy C niż np. dynia, są bogate w potas, magnez i kilka razy mniej kaloryczne niż makarony czy kasze. Dlatego eksperymentujmy z ziemniakami, ile się da, a jako inspiracja niech posłuży nasz artykuł ze str. 122.

Kiedy byłam dzieckiem, najbardziej smakowały mi ziemniaki upieczone w ognisku.

To był jedyny sposób, żeby zachęcić mnie i siostry do robienia porządków w ogrodzie.

I used to like potatoes roasted over an outdoor fire best of all. This was the only thing that could make my sisters and I to tidy up our garden in the autumn.

I used to like potatoes roasted over an outdoor fire best of all. This was the only thing that could make my sisters and I to tidy up our garden in the autumn. We would take the hot potatoes out of the ashes, cool them in our hands, remove the burnt skin, add salt, and eat them as if they were the most exquisite delicacy imaginable. I can still remember our faces and fingers smeared with charcoal, and our happy smiles, as we went back inside, dirty but full. The potato was a staple on our kitchen table – as it was in every Polish home at the time. Potato pies, boiled potatoes with mizeria, traditional Polish cucumber and cream salad, potato soup, Russian pierogis, potatoes with sour milk. Although my culinary preferences have since gravitated towards the cuisines of the Far East, my affection for the vegetable has stayed with me. There is no need to explain why potatoes are good for you. After a period of bad PR, they are now making a comeback. They are now recognised as having more vitamin C than e.g. pumpkin, being rich in Potassium and Magnesium, and having only a fraction of the calories of pasta and groats. So, feel free to experiment with potatoes. You might even want to take your lead from our article on page 122.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

6

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Sama Eyewear exclusively in Andy&Mag Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

122

24

110

102

3 N ote from the ceo 6 N ote from the editor 10 d id you know...? wieża Eiffla The Eiffel Tower

62 interview Clive Owen

70 good life

siła manipulacji the power of manipulation

good food 122 sposoby na ziemniaka potato dishes

130 ś liwka węgierka Damson plum

up in the air 78 Ś więto Lotnictwa Polskiego

132 t ake a look

18 t he best of

82

138 Beauty

24 inspirations

polish hits 86 A gnieszka Radwańska 94 PZ U Maraton Warszawski

14 what’s on

wydarzenia, festiwale events, festivals

buty, które zmieniły świat shoes that changed the world

sporty ekstremalne extreme sports

30 w hy

Luksemburg Luxembourg

34 journey of a lifetime Budapeszt Budapest

46 my poland Lublin

54 b usiness

Polish Aviation Day m aluch dla Toma Hanksa Fiat 126 p for Tom Hanks

barwy obronne camouflage colours dbamy o oczy eye care

140 must have jesień autumn

PZU Warsaw Marathon

98 S upercar Club 102 people and the world fenomen jogi yoga madness

110 LIFE STORY Frida Kahlo

118 c ulture

142 146 148

Good job Made Concept Tacit Targi Warsaw Home Warsaw Home Fair Immusec

150 152 g ood address

film, teatr, książka, muzyka, sztuka film, theatre, books, music, art

strefa prestiżu prestige zone

turystyka biznesowa business travel

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Karolina Gościniak

8

18

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Baszak 664 711 206 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

© g e t t y i m ag e s , s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p.

46

spis treści

d i d yo u k n o w

wieża eiffla

Łączy ze światem

a connection with the world Konstrukcja stanęła na Polach Marsowych, w zachodniej części miasta. Wykorzystywała doświadczenia jej konstruktora Gustawa Eiffela w budowie kolejowych mostów żelaznych. Po 20 latach miała zostać rozebrana, ale Eiffel, nie chcąc do tego dopuścić, założył na wieży laboratoria aerodynamiczne i meteorologiczne. Faktycznie wieżę przed rozbiórką uratowało zaś pojawienie się radia, bo okazała się idealną lokalizacją dla anten. W przededniu I wojny światowej zapewniała Paryżowi (zastępując gołębie pocztowe) łączność z posterunkami wojskowymi na granicy z Niemcami. ❚ The tower stands in the Champ-de-Mars in the western part of the city. Its designer, Gustave Eiffel, drew on his previous experience in building steel railway bridges for this project. The tower was meant to be dismantled after twenty years, but Eiffel had aerodynamic and meteorological laboratories built inside it to prevent this. What actually saved the tower from being dismantled was the advent of radio – it proved to be the perfect location for transmitters. On the eve of World War I, it replaced carrier pigeons by ensuring communication between Paris and military checkpoints along the German border.

Ż e l a z n a da m a Najwyższa budowla świata the world’s tallest structure Wieża Eiffla była nią przez 41 lat, aż do 1930 r., gdy w Nowym Jorku wzniesiono 40 Wall Street, który jednak po zaledwie 28 dniach został pokonany przez wieżowiec Chrysler Building. ❚ The Eiffel Tower held the title for 41 years until 1930, when 40 Wall Street was erected in New York. This is turn was surpassed by the Chrysler Building only 28 days later.

the iron lady Paryż uchodzi za najelegantszą stolicę świata. A jego romantyczne serce bije tu, na ponad 300-metrowej Wieży Eiffla, którą co roku odwiedza blisko 7 milinów gości z całego świata. ❚ Paris is hailed the world’s most elegant capital. Its romantic heart beats in the over 300-metre tall Eiffel Tower, which draws nearly 7 million visitors from all over the world every year. tekst | by agnieszka michalak

Nowalijka techniczna

Pomysłodawcami projektu wieży byli Maurice Koechlin i Émile Nouguier, pracownicy biura Gustawa Eiffela.

Wieża powstała z okazji paryskiej Wystawy Światowej w 1889 r. i miała nie tylko upamiętnić setną rocznicę rewolucji francuskiej, ale też prezentować Francję jako kraj nowoczesny, zaawansowany technicznie, gotowy przyjąć rolę europejskiego lidera. ❚ The structural engineers were Maurice Koechlin and Émile Nouguier, who worked for Eiffel’s company. The Eiffel Tower was built for the 1889 Exposition Universelle in Paris to celebrate the centennial of the French Revolution and present France as a modern, technologically advanced country and ready to become the European leader.

10

©get ty images (2), shut terstock

a technological innovation

d i d yo u k n o w

lifting

wieża eiffla

Windą czy schodami?

maintenance

the lift or the stairs?

Regularnie co siedem lat zużywa się ok. 60 ton farby na malowanie wieży chroniące ją przed rdzą.

I wbrew pozorom konstrukcja nie jest jednokolorowa. Górna jej część pomalowana jest ciemniejszym odcieniem farby niż część dolna. ❚ Approx. 60 tonnes of paint are used every seven years to prevent the tower from rusting. Contrary to what it may seem, the structure is not monochromatic. The upper part is painted in a darker shade than the lower section.

Na szczyt konstrukcji prowadzi 1665 stopni. Na wieży dostępne są trzy platformy widokowe. Na pierwsze dwie można dostać się schodami lub windami, na ostatnią – która jest oszklona – wjedziemy tylko windą. ❚ There are 1,665 steps leading to the top of the tower, which has three observation decks. The first two may be accessed by stairs or lifts. The highest deck can only be accessed by lift, but is enclosed in glass.

Na drugiej platformie widokowej mieści się restauracja nagrodzona trzema gwiazdkami Michelina – Jules Verne. ❚ Le Jules Verne, a three Michelin star restaurant is tucked into the second observation deck.

Zwiedzanie

visiting

Wieżę można zwiedzić 365 dni w roku. W sezonie wakacyjnym zarówno winda, jak i schody są otwarte od 9.00 do 00.45.

W pozostałych miesiącach winda kursuje od 9.30 do 23.45, a wejście schodami jest możliwe od 9.30 do 18.30. Wejście na drugi poziom kosztuje 7 euro (winda 11 euro). Winda na szczyt – 17 euro. ❚ The tower is open to visitors 365 days a year. The lifts and the staircase are open from 9:00 until 00:45 during the holiday season. For the rest of the year, the lifts are available from 9:30 until 23:45, but the staircase is open from 9:30 until 18:30. Tickets to level two cost EUR 7 (EUR 11, including the lift). Access to the top platform by lift costs EUR 17.

Początkowo Francuzi bardzo krytycznie odnosili się do projektu wieży i długo nie mogli się pogodzić z jej obecnością. Pisarz Guy de Maupassant był tak zdesperowany, że codziennie jadł w restauracji na wieży. To jedyne miejsce w Paryżu, gdzie mogę spożyć śniadanie, nie patrząc na nią! – pisał. ❚ Initially, the French were extremely critical about the tower and were long opposed to its remaining. Writer Guy de Maupassant was so desperate that he ate in the tower’s restaurant every day. As he wrote, “That is the only place in Paris from where I cannot see it!”.

Od 30 czerwca 2008 r. na dwa miesiące, w związku z objęciem przez Francję prezydencji Rady UE, wieża przybrała barwy flagi UE. ❚ For two months starting on 30 June 2008, the tower sported the colours of the EU in celebration of France taking over the Presidency of the Council of the EU.

Męska lista

it’s a boy’s club

Pod pierwszym balkonem we wszystkich czterech częściach wieży są wyryte 72 nazwiska naukowców, inżynierów i przemysłowców.

Na liście nie ma ani jednej kobiety. Większość z wymienionych osób była członkami Francuskiej Akademii Nauk. ❚ The names of the seventy-two (male) French scientists, engineers, and industrialists are engraved below the first balcony in all four parts of the tower. There is not a single woman’s name on the list. Most of those honoured were members of the French Academy of Sciences.

Cztery pory roku

WAW–cdg codziennie ❚ daily 07.25–09.55, 16.30– –18.55, 19.55–22.20 cdg–WAW codziennie ❚

daily 07.30–09.40, 10.40–12.55, 19.40–21.55

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

12

Wieża jest złożona z 18 tys. metalowych części, waży prawie 10 tys. ton i chociaż mierzy 324 m, jej wysokość waha się w zależności od pory roku. Pod wpływem upałów wieża rośnie nawet o 17 cm. ❚ The tower has 18,000 metal components and weighs nearly 10,000 tonnes.

It its 324 metres tall but its height depends on the season of the year. It can expand by as much as 17 cm.

©shut terstock (4)

four seasons

w h at ’ s o n

v Nie tylko kwitnące wiśnie

more than cherry blossoms

nasze rekomendacje

Tokio

Kolejny powód, by odwiedzić stolicę Japonii, to wielkie święto jazzu. Wśród zaproszonych wykonawców znajdzie się kilka światowych legend tego gatunku: Ron Carter, Chick Corea oraz Al Di Meola świętujący 40-lecie wydania albumu Elegant Gypsy. ❚ Another reason to visit Tokyo is its Jazz Festival. Among the performers this year are such legends of the genre as Ron Carter, Chick Corea and Al Di Meola, who is celebrating the 40th anniversary of his Elegant Gypsy album.

Tokyo Jazz Festival, Tokyo, Japan, 01–03.09

EVENTS berlin

z Literatura ma głos

books in the spotlight

We wrześniu Berlin będzie żyć książkami – zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. To dobra okazja do poznania nowości oraz autorów, którzy przybędą tu z niemal wszystkich zakątków świata. Polskę reprezentować będzie poetka Krystyna Dąbrowska. ❚ Berlin will become the city of books in September – both children’s and adult books are being exhibited. There will be numerous opportunities to learn about new books and meet those authors who will be coming to Berlin from all over the world. Poland will be represented by the poet Krystyna Dąbrowska.

Literature Festival, Berlin, Germany, 06–16.09

Upalne rytmy hot rhythms

W opuszczonym forcie nad samym Adriatykiem spotykają się fani muzyki. Gorące będą i rytmy, i zapewne pogoda. Świetna muzyczna okazja, by pożegnać lato z najlepszymi DJ-ami. Komu mało będzie koncertów, może dołączyć do tanecznych imprez na statkach. ❚ A deserted fort on the Adriatic coast in Pula is hosting the Outlook Festival this year. Both the rhythms and the weather are expected to be hot. The event offers an excellent opportunity to bid the summer farewell to accompaniment of beats from top DJs. Party cruises are also available.

Outlook Festival Fort Punta Christo, Pula, Croatia, 07–10.09

v Ładne rzeczy pretty things Na kilka wrześniowych dni Londyn stanie się stolicą światowego designu. Dla jednych będzie to okazja do poznania najnowszych trendów, dla innych – do spotkania z kolegami po fachu i mistrzami, a dla wszystkich świetna inspiracja. ❚ London is going to be the world design capital for a week in autumn. The festival will be an opportunity to get to know the latest design trends and a chance for professionals to network London Design Festival, London, UK, 16–24.09

14

Londyn

Batumi

z Szach mat check mate Obok konkurencji otwartych dla wszystkich w szranki staną osobno: kobiety, juniorzy i seniorzy. Zazwyczaj w meczach finałowych naprzeciw siebie stają Amerykanie i Rosjanie, chociaż przed rokiem triumfował Norweg Magnus Carlsen. Jak będzie tym razem? ❚ There will be open competitions and for women, juniors and seniors separately. Some will be taking on computers. The Americans usually square off against the Russians in the finals, but last year’s winner was Magnus Carlsen from Norway.

World Chess Championships, Batumi, Georgia, 02–28.08



© s h u t t e r sto c k , m . p. ( 4 )

pula

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Z ekranu na estradę from screen to stage

Kraków Film Music Concert, Kraków, Poland, 28.09

nowy Jork

Tym razem przeboje wielkiego ekranu wykonają polskie gwiazdy: m.in. Justyna Steczkowska, Andrzej Piaseczny i Krzysztof Cugowski wystąpią w repertuarze z Titanica, Gladiatora, Gwiezdnych wojen i serii z Jamesem Bondem. ❚ The greatest hits of the big screen will be performed by Polish stars such as Justyna Steczkowska, Andrzej Piaseczny or Krzysztof Cugowski who will be singing songs from Titanic, Gladiator, Star Wars and the Bond series.

c Urlop od diety

vacation from dieting

Ponad stu kucharzy oraz restauratorów rozstawi na stołach i w licznych foodtruckach nie tylko śniadaniowy przysmak Anglosasów. Królować będzie wieprzowina. ❚ Over one hundred chefs and restaurateurs will be offering their bacon specialities on stalls and in food trucks. But the menu has more to offer than just the delicious breakfast special – the event is dedicated to pork.

The Great Big Bacon Picnic, New York, USA, 25.09 hongkong

Mają tę przewagę nad naszą flotą, że nie potrzebują wielkich lotnisk, a bywają równie widowiskowe.

Kosmiczne modele startują w czterech kategoriach: rakiet z taśmą, wirnikiem, rakietoplanów oraz makiet prawdziwych rakiet kosmicznych. ❚ They have an advantage over our fleet in that they do not need large airports, but they are no less spectacular for that.

Space models will be competing in four categories: streamer rockets, rotor rockets, rocket planes and real space rocket models. Let’s just keep your fingers crossed for the weather.

c Nie tylko pas de deux

pas de deux and more

Miłośnicy baletu i sami tancerze mają szansę w jednym miejscu obejrzeć wszystko, co w zbliżającym się sezonie proponują najwybitniejsi choreografowie z całego świata. Organizatorzy obiecują niezapomniane wrażenia oraz spotkania z profesjonalistami. ❚ Ballet lovers and dancers now have an opportunity to see what the world’s best choreographers have in store for the upcoming season – all in the one place. The organisers promise unforgettable experiences and meetings with professional dancers.

Choreographers’ Showcase 2017, Hong Kong 15–17.09

International Space Models Tournament for the Tatry Cup 2017, Nowy Targ, Poland, 23–24.09

nowy targ

Na zawodach modeli kosmicznych najbardziej spektakularne będą zapewne makiety rzeczywistych rakiet kosmicznych.

16

x Piwo! Piwo! Piwo! beer! beer! beer!

Jeśli wrzesień, to... Oktoberfest, czyli smakowanie najlepszego piwa, jakie warzy się w Bawarii. Do kilku kufli złocistego napoju z pianką obowiązkowo precle. A poza tym dużo gadania, biesiadowanie, głośne śpiewy. ❚ September means Oktoberfest, which celebrates the best in Bavarian beer. The perfect food to go with beer is pretzels.

Other attractions include fun, talking and singing.

Oktoberfest, Munich, Germany, from 16.09 Monachium © s h u t t e r sto c k ( 2 ) , m . p. ( 5 )

x Niezłe modele out of this world models

Deutsche Bank

Pieniądze Ci służą na koncie oprocentowanym 1,3% z Pakietem PREMIUM KONTO

1

NR

NA RYNKU 1

Przejdź do Banku klasy

Poznaj korzyści nowego konta

www.dbNETpremium.pl Konto dbNET PREMIUM zajê³o 1. miejsce w rankingu TotalMoney.pl z dn. 26.06.2017 r. (ranking kont premium) oraz w rankingu portalu Bankier.pl z dn. 12.07.2017 r.

Saldo Konta dbNET PREMIUM jest oprocentowane sta³¹ stop¹ procentow¹ w wysokości 1,30% w skali roku. Kapitalizacja odsetek na Koncie dbNET PREMIUM nastêpuje na koniec ka¿dego miesi¹ca kalendarzowego. Do Promocji dbNET PREMIUM Klient mo¿e przyst¹piæ w okresie od 22 maja 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. Szczegó³owe informacje na temat Promocji dbNET PREMIUM znajduj¹ siê w Regulaminie dostêpnym na www.deutschebank.pl oraz w Oddzia³ach Banku. Niniejsza treśæ nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego i ma charakter wy³¹cznie informacyjny.

Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

1

13

the best of

buty, które zmieniły świat

W roli głównej centrepiece

„Daj dziewczynie odpowiednie buty, a podbije świat” – powiedziała Marilyn Monroe. bywa też odwrotnie – to buty stają się gwiazdą wieczoru. ❚ ”Give a girl the right shoes, and she can conquer the world”, Marilyn Monroe once said. however, sometimes it is the shoes and not the wearer that take centre stage.

1

tekst | by anna jastrzębska

2

Upadek z wysokiego konia getting off your high horse

Baletnice z fetyszem

fetish ballerina

Model został zaprojektowany do kolekcji Anglomania (jesień/zima 1993) i z miejsca stał się ikoną. Zasługa w tym nie tylko Vivienne Westwood i jej charakterystycznego podejścia do designu, ale też Naomi Campbell. Supermodelka paradująca po londyńskim wybiegu na platformach zaliczyła spektakularny i głośno komentowany w mediach upadek. ❚ These shoes were originally designed for the Anglomania collection (A/W 1993) and instantly become the “in thing”.

The credit not only goes to Vivienne Westwood and her inimitable approach to design but also to Naomi Campbell.

While sashaying down the runway in London in a pair of these platform shoes, the super model took at spectacular tumble that was widely commented on in the media.

Super elevated gillie

3

Czerwona podeszwa i smukła szpilka. W projekcie Pumps z 2007 r. Christian Louboutin doprowadził swój znak rozpoznawczy do ekstremum, odwołując się do estetyki baletu. I przy okazji osiągnął wrażenie maksymalnego wydłużenia nogi. ❚ With the red sole and the slim heel of his 2007 “Pumps” project, Christian Louboutin transformed his signature in a very radical manner. Inspired by the world of ballet, he crafted a pair of pumps that made a sort of a political statement. By the way, he created the impression of unnaturally long legs.

Pumps

Wieżowiec ze stali a steel skyscraper

The NOVA shoe

18



© m . p.

Gwiazda architektury Zaha Hadid namiętnie romansowała z modą. Dla marki United Nude stworzyła limitowaną kolekcję The NOVA shoe. Zaprojektowane w technologii 3D buty tworzą na stopie iluzję „wieżowca” zbudowanego z warstw stali. Podobno są bardzo wygodne. ❚ The world-famous architect, Zaha Hadid, had a passionate affair with fashion. She designed the nOva shoe collection for the United Nude brand. They were designed using 3D technology, and resemble a “skyscraper” built from layers of steel. As hard as this might be to believe, they are said to be comfortable.

©credits



19

4

the best of

buty, które zmieniły świat

Najpyszniejszy z materiałów

the most delicious of materials

W 2008 r. firma Nike zaprosiła ośmioro artystów do zreinterpretowania ich flagowych modeli. Szwed Ollie Hemmendorf zaproponował projekt, który dużo mówi o współczesnym świecie: „Stworzyłem but do biegania, używając wytrzymałego i najbardziej pysznego materiału znanego człowiekowi: hamburgerów”. Komuś cieknie ślinka na myśl o joggingu? ❚ In 2008, Nike invited eight artists to reinterpret its flagship trainers. Swedish designer, Ollie Hemmendorf, created a pair that says a great deal about the modern world. “I constructed a running shoe using the most powerful, most durable, and most delicious material known to man – the hamburger.” Feeling peckish after a run?

5

Nike Air Max 90 Burger

Platforma z tęczą

rainbow platform shoes

To właśnie Salvatorowi Ferragamo zawdzięczamy wprowadzenie do mody platform. W sandałach zrobionych w 1938 r. dla aktorki Judy Garland włoski szewc zastosował korkową podeszwę powleczoną wielokolorowym welurem oraz paski z cielęcej skóry. Przenosząc punkt ciężkości z palców na piętę, na zawsze zmienił standardy piękna. ❚ It was Italian designer Salvatore Ferragamo who first introduced platform shoes to the world of high fashion. The sandals that actress Judy Garland had him make especially for her in 1938 feature the distinctive cork wedge trimmed in multi-coloured velvet and come with calfskin straps.

Na oscarowe dywany

6

Rainbow

for the red carpet

Diamenty ułożone między fałdami kwiatu z satyny miały podkreślać, jak cenna jest Rita Hayworth, dla której buty zostały wykonane.

Projekt Amerykanina Stuarta Weitzmana wyceniany jest obecnie na 3 mln dol. ❚ The diamonds set between the satin flower petals were meant to stress the value of Rita Hayworth – for whom these shoes were made. This chocolate brown pair from US designer Stuart Weitzman is currently valued at USD 3 million.

Rita Hayworth’s shoes

Rubinowe moce

ruby power

Ruby slippers

7

Pancerniki armadillos „Poziom wód wzrósł. Życie na Ziemi musiało ewoluować, aby znów nauczyć się funkcjonować pod wodą lub zginąć”. Tak McQueen mówił o koncepcji kolekcji Plato’s Atlantis (wiosna/lato 2010), w której zaprezentował 30-centymetrowe buty Armadillo z drewna. ❚ “… the waters would rise and... life on earth would to evolve in order to live beneath the sea once more or perish...” .This is how Alexander McQueen described his Plato’s Atlantis collection (S/S 2010) in which he presented his wooden “Armadillo” shoes.

8

Armadillo boots



20

© m . p.

W powieści Czarnoksiężnik z krainy Oz Czarownica ofiarowała Dorotce Srebrne Trzewiki. Jednak dla potrzeb filmowej adaptacji z 1939 r. zdecydowano się wykonać pantofle w kolorze rubinów.

Butki stworzone przez Gilberta Adriana są dziś jednym z najważniejszych rekwizytów w historii kina. ❚ In The Wizard of Oz, the Good Witch gave Dorothy a pair of Silver Shoes. But the makers of the memorable 1939 film adaptation decided to make ruby-coloured slippers which are now one of the most important props in the history of the cinema.

the best of

9

buty, które zmieniły świat

Najcenniejsze

most precious

Więcej niż setka diamentów i szafirów oprawionych w 18-karatowe złoto.

Najdroższe sportowe buty w historii (wyceniane od 2,7 do 4 mln dol.) zostały stworzone dzięki współpracy marek Bicion i Mache Customs. ❚ More than a hundred white diamonds and blue sapphires set in 18-karat gold. The world’s most expensive trainers ever (valued at USD 2.7–4 million) are the result of a collaboration between Bicion and Mache Customs.

The Fire Monkey

Buty w wielkim mieście shoes and the city Carrie Bradshaw z Seksu w wielkim mieście przemierzała ulice Manhattanu w butach Louboutina czy Jimmy’ego Choo, ale jej oczkiem w głowie był zawsze Manolo Blahnik. Nic dziwnego, że i te satynowe szpilki znalazły się na stopach uroczej bohaterki. ❚ Sarah Jessica Parker, as the head-turning Carrie Bradshaw, has strolled around Manhattan wearing shoes by Louboutin and Jimmy Choo, but her favourite brand has been always Manolo Blahnik. No wonder these satin stilletos starred on the show. from the show.

10 Pantofle posłużyły w filmie Sex w wielkim mieście jako pierścionek zaręczynowy. ❚ The pair was used as an engagement ring in Sex and the City.

Hangisi

11 Realizacje Rogera Viviera to „jajka Fabergé w świecie obuwia”: pantofle na szpilce, bogato zdobione, wysadzane drogocennymi kamieniami nazywane bywają też „użytkowymi rzeźbami”. ❚ Roger Vivier’s creations have earned him the moniker “The Fabergé of Footwear”. His richly embellished pumps, encrusted with precious stones, are sometimes dubbed “wearable sculptures.”

Evening pumps

12

Przez jednych uważane za najbrzydsze na świecie, przez inne okrzyknięte najbardziej rewolucyjnymi.

Ukochane przez Daphne Guinness i Lady Gagę buty Japończyka Noritaki Tatehany wyróżniają się tym, że unoszą stopę wysoko, ale są pozbawione obcasa. Nawiązują do tradycyjnego japońskiego rzemiosła. ❚ Some consider these to be the world’s ugliest shoes, while others see them as the most revolutionary footwear. Favoured by Daphne Guinness and Lady Gaga, these shoes, from Japanese designer Noritaka Tatehana, shift the wearer’s balance forward onto the toes, but have no heels. They were inspired by traditional Japanese craftsmanship.

Lady Bloom

Magiczne Johnsony magic johnsons

Rozpoczęcie w produkcji Air Jordanów w 1984 r. było pierwszym w historii przypadkiem stworzenia kolekcji odzieży sygnowanej nazwiskiem sportowca.

Przyniosło zawrotne zyski i firmie Nike, i słynnemu koszykarzowi. ❚ The launch of Air Jordan footwear in 1984 marked the first collection in history to be endorsed by an athlete. The line brought exorbitant profits for Nike and the famous basketball player.

Air Jordan

22

13 © m . p.

Carskie jajka

imperial eggs

Wyprowadzone z równowagi heel-less

i n s p i r at i o n s

sporty ekstremalne

bez trzymanki rough rides

©credits

skoki ze spadochronem, creeking, akrobacje motocyklowe czy wspinaczka lodowa. Sporty ekstremalne to nie tylko spora dawka adrenaliny, ale też ryzyko. i za to je przecież kochamy. ❚ Parachute jumping, creeking, motorbike acrobatics, and ice climbing. There is more to extreme sports than a hefty adrenaline rush. There is also risk involved. And that’s precisely what we love about them.

24

©credits

Teahupoo na Tahiti. Polinezja to ojczyzna surfingu. Na zdj. profesjonalny surfer Anthony Walsh. ❚ Teahupo’o, Tahiti.

Polynesia is the birthplace of surfing. The image shows professional surfer Anthony Walsh in action.

25

i n s p i r at i o n s

sporty ekstremalne

spadochroniarstwo – skoki coraz częściej wykonywane są z wysokości 4 tys. m, pozwalając na niemal minutę swobodnego spadania.

W 2014 r. Alan Eustace pobił rekord wysokości skoku – skacząc z 41 425 m. Akrobacje motocyklowe Amerykanina Brody’ego Wilsona podczas ubiegłorocznych Red Bull X-Fighters World Tour w Monachium. ❚ Skydiving. Jumps are more and more often done from 4,000 metres, as this permits nearly one minute of free falling. In 2014, Alan Eustace broke the record for the longest jump by jumping from 41,225 m. Motorbike acrobatics by American Brody Wilson during last year’s Bull X-Fighters World Tour in Munich.

26

27

wspinaczka skałkowa w charakterystycznej formacji skalnej, tzw. kominie. � Rock climbing in a distinct rock formation known as the chimney.

creeking – rodzaj kajakarstwa górskiego, czyli spływanie po wąskich strumieniach o bardzo dużym spadku. ❚ Creeking – type of mountain kayaking in narrow and steep creek.

i n s p i r at i o n s

28 sporty ekstremalne

©get tyimages (5), shut terstock (2)

wspinaczka lodowa. Do pokonywania lodowych formacji używa się krótkich czekanów i raków. wyścigi powietrzne Red Bull Air Race World Championship w Abu Zabi. Na zdj. lot Amerykanina Kirby’ego Chamblissa w 2014 r. ❚ Ice climbing. Short ice axes and crampons are used to climb ice formations. Abu Dhabi. The Red Bull Air Race World Championship. American Kirby Chambliss in flight in 2014.

29

why

luksemburg

Luksemburg

Luksemburg luxembourg E NOW NIE E ĄCZ Ł O P

n

połą E

T ROU

NEW Luksemburg to nowoczesne centra konferencyjne i budynki instytucji europejskich, piękne zabytki, muzea i rzeki. ❚ luxembourg equals conference centres and buildings housing EU institutions, beautiful monuments, museums and rivers.

tekst | by tomasz kondr

Biznesowy wizerunek Luksemburg ociepla co roku w czerwcu dzięki wydarzeniu pod tytułem My Urban Piano Luxembourg. Dwadzieścia pianin ozdobionych przez artystów amatorów czeka na wirtuozów klawiatury w rozmaitych zakamarkach miasta. ❚ Luxembourg throws off its strictly business image every June with the My Urban Piano Luxembourg event. Twenty pianos, decorated by amateur artists, are positioned in different parts of the city and can be played by anyone.

Pozłacany posąg kobiety na ponad 20-merowym obelisku upamiętnia luksemburskich wolontariuszy walczących w I wojnie światowej. ❚ The gold -plated sculpture of a woman on an over twenty-metre-tall obelisk was erected in memory of the volunteers who fought in World War I.

30

dumne instytucje

proud institutions Charakterystyczna rzeźba Francuzki Niki de Saint Phalle wznosi się od początku lat 90. przy przebudowywanym obecnie Centrum Émile-Hamilius. ❚ The colourful sculpture

by French artist Niki de Saint Phalle has been stationed in front of the Émile-Hamilius Centre since the early 1990s.

Owalna sala główna pomieścić może 200 osób. ❚ The oval room accommodates 200 people.

Nowoczesne Centrum Konferencyjne Kirchberg jest siedzibą Sekretariatu Generalnego Parlamentu Europejskiego. Owalna sala główna zaprojektowana jest tak, by żadna z delegacji nie czuła się usunięta w kąt. Bliźniacze budynki Trybunału Sprawiedliwości wznoszą się dumnie w niedalekim sąsiedztwie innych unijnych instytucji oraz tutejszego uniwersytetu w dzielnicy Kirchenberg. ❚ The contemporary Kirchberg Conference Centre houses the General Secretariat of the European Parliament.

The oval room is designed to prevent any of the delegation feeling cornered. The twin buildings of the Court of Justice tower proudly over other EU administration buildings and the local University in the Kirchenberg district in the northeastern part of the city.



© l a i f/ f o r u m , s h u t t e r s to c k ( 4 ) , t ry b u n a ł s p raw i e d l i w o ś c i pa r l a m e n t u e u r o p e j s k i e g o

NIE TYLKO PROFESJONALIŚCI not only for professionals

why

luksemburg

BANK JAK ZAMEK

bank like a castle

Banque et Caisse d’Épargne de l’État działa od 1856 r. i jest nie tylko najstarszym, ale i trzecim największym bankiem w Luksemburgu. Budynek siedziby głównej przy Place de Metz zdobi wieża zegarowa widziana z wielu zakątków miasta. ❚ La Banque et Caisse d’Épargne de l’État has been operating since 1856, and is not only the oldest, but also the third largest bank in Luxembourg. The bank’s main office is situated at Place de Metz and has a clock tower that can be seen from many parts of the city.

WIDOK NA GRUND

a view of the grund

To z pewnością najpiękniejsza dzielnica miasta położona w jego sercu w dolinie rzeki Alzette. Łatwo tu dotrzeć piechotą, ale można też zjechać nowoczesną szklaną windą oddaną do użytku przed rokiem. Niezapomniany widok! W Grund polecamy słynącą z włoskiej kuchni restaurację Mosconi szczycącą się gwiazdką Michelina. ❚ This is undoubtedly the city’s most beautiful district. It is situated in the valley of the Alzette river.

Grund can be reached on foot or via a modern glazed lift available since last year. We recommend the Michelinstarrred Mosconi restaurant famous for its Italian dishes.

W tutejszej filii słynnej cukierni Ladurée przy Rue des Capucins kupicie przepyszne różnokolorowe makaroniki.

NIGDY WIĘCEJ

never again

W Luksemburgu można podziwiać można replikę Non-Violence – dzieła szwedzkiego rzeźbiarza Carla Fredrika Reuterswärda, które powstało po zastrzeleniu Johna Lennona w 1980 r. ❚ In Luxembourg you can see a replica of the sculpture Non-Violence by Swedish artist Carl Fredrik Reuterswärd. The original was made after the assassination of John Lennon in 1980.

Otwarta w 2005 r. Filharmonia nie tylko zachwyca oryginalną architekturą. Co roku odbywa się tu 400 koncertów. ❚ The Philharmonic opened in 2015 has a breath-taking architecture. It is the venue of 400 concerts each year.

WAW–lux codziennie oprócz

32

lux–waw codziennie oprócz sb., ndz. ❚ daily except Sat., Su. 10.20–12.20, codziennie oprócz sb. ❚ daily except Sat. 19.50–21.45

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:00

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

© l a i f/ fo ru m , s h u t t e rsto c k ( 5 )

Luksemburskie winnice produkują głównie lekkie białe wina. Warto też spróbować miejscowego specjału, czyli tarty śliwkowej. ❚ There is no better way to end a busy day than with a glass or two of the local white wine.

sb., ndz. ❚ daily except Sat., Su. 07.40–09.40, codziennie oprócz sb. ❚ daily except Sat. 17.15–19.15

journey of a lifetime

budapeszt

B u da p e s z t ? wo da i w i n o budapest – water and wine Choć jesteśmy „bratankami” i od wieków łączy nas gruba nić sympatii, to trudno nie zauważyć, jak bardzo się od siebie różnimy. I dobrze, bo wizyta w stolicy Węgier jest dzięki temu nieustannym odkrywaniem nowych rzeczy. ❚ Although Poles and Hungarians have always seen each other as “cousins”, and the two nations have always been friendly, they could hardly be more different. This is all for the best, as a visit to the Hungarian capital means no end of fascinating discoveries.

Wizytówką Budapesztu jest położony nad Dunajem budynek parlamentu (ok. 17 tys. m2). Gmach w stylu neogotyckim powstał w latach 1885–1904. ❚ One of the most prominent landmarks of Budapest is the monumental building of the Parliament situated on the bank of the Danube (Pest). The Neo-Gothic building was erected in the period 1885–1904 and it spans an area of approx. 17,000 sq. m.

34



©credits

tekst | by sergiusz pinkwart

©credits



35

journey of a lifetime

Najpiękniejsze metro w Europie Poruszanie się po Budapeszcie jest naprawdę łatwe i tanie. Na weekendowy wypad świetnym rozwiązaniem jest 72-godzinna karta miejska (na same przejazdy komunikacją) – kosztuje 4150 forintów (czyli ok. 14 euro), a karta turystyczna z biletem komunikacji i ze zniżkami w restauracjach i atrakcjach turystycznych oraz darmowymi wstępami do wielu muzeów i darmowym zwiedzaniem z przewodnikiem kosztuje 10 900 forintów (36 euro). Bilety kupimy jeszcze w hali lotniska, po prawej stronie od stanowiska odbioru bagażu, w kiosku oznaczonym symbolem BKK. Stolica Węgier ma kilka linii metra, ale koniecznie trzeba przejechać się żółtą. Otwarto ją w 1896 r. i jest najstar-

36

It is really close I grew up in Zakopane, near Poland’s southern border. I remember an old school friend, whose Highlander roots went back generations, once telling me that his great grandmother used to walk to Pest in late autumn. Once the field work in the Podhale region had been completed, many highlanders went to work as housekeepers for wealthy families in Budapest. My friend’s great grandmother used to walk to the Hungarian capital, although she occasionally got a lift along the way. It only took her three days to get there. This seemed implausible to me at the time.

How was that possible? To walk from Poland, through Slovakia, and halfway across the Pannonian Basin?

In three days? It was not until my family and I boarded a plane for Budapest that I realised that it was indeed possible. The flight from the Chopin Airport in Warsaw took a little over an hour. Before we got settled in our seats, we were told to fasten our seatbelts, as we were about to land at Franz Liszt Airport. Any pianist can tell you that Chopin and Liszt are close, but who would have thought they were that close?

The most beautiful metro in Europe Commuting around Budapest is easy and cheap.

The 72-hour city card is the perfect weekend solution. This costs HUF 4,150 (approx. EUR 14), but only covers city transport fares. There is also a combined sightseeing and transport card which offers discounts in restaurants and tourist attractions. Together with a guidebook, this costs HUF 10,900 (EUR 36).

You can buy the cards at the airport, to the right of baggage reclaim, in a kiosk bearing the BKK logo.

Budapest has several metro lines, but the yellow line is an absolute must. The metro opened in 1896. It is the oldest in continental Europe and one of the oldest in the world. Only New York and London had an underground train service before that. The small Belle Époque stations are not too deep underground and the old narrow trains are still quite an attraction.

Take a trip on this line even if you do not really need to.

(A warning for people travelling with push chairs [strollers] – there are no lifts or escalators in the old metro system). Take the historic metro to the Opera or Deák Ferenc tér stations and then take a stroll down Király utca. This is the city’s busiest thoroughfare and is full of restaurants, art galleries, bars and cafes. This part of the city is especially busy in the evenings.

A SPA city If you haven’t fallen in love with Budapest yet, then it’s time to call out the big guns. Budapest is a genuine spa and wellness centre as well as being Hungary’s capital and largest city. This something that no other capital can match. Budapest was founded



© a w l / b e w , s h u t t e r s t o c k . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

Budapeszt można zwiedzać na rowerze (m.in. ścieżką wzdłuż Dunaju) lub skorzystać z najstarszej linii metra w kontynentalnej Europie. Otwarto ją w 1896 r. (zdj. na str. obok). ❚ Cycling is a great way to see Budapest (there is a cycling route along the Danube) or you can commute by oldest metro in continental Europe, launched in 1896.

To naprawdę blisko!

Wychowałem się w Zakopanem, blisko południowej granicy Polski. Jeden z moich kolegów z klasy – rodowity góral – opowiadał nam, że jego prababcia jako młoda panna chodziła późną jesienią do Pesztu. Gdy na Podhalu kończyły się prace w polu, wiele góralek najmowało się jako pomoce domowe w zamożnych mieszczańskich domach w Budapeszcie. Prababcia mojego kolegi drogę do stolicy królestwa Węgier odbywała pieszo. Czasem ktoś ją parę kilometrów podwiózł furką. W trzy dni była na miejscu. Wydawało mi się to zupełnie niemożliwe. Jak to? Z Polski przez Słowację i pół Niziny Panońskiej? Na piechotę w trzy dni? Aż do momentu, gdy wsiedliśmy całą rodziną w samolot do Budapesztu. Lot z Lotniska Chopina trwał niewiele ponad godzinę. Czyli w zasadzie zanim zdążyliśmy dobrze usadzić się w fotelach, to już trzeba było znów zapinać pasy, bo zbliżaliśmy się do lądowania na lotnisku im. Ferenca Liszta. Pianiści wiedzą, że od Chopina do Liszta droga jest bardzo krótka. Ale żeby aż tak?

budapeszt

©credits



37

journey of a lifetime szą linią metra w kontynentalnej Europie i jedną z najstarszych na świecie. Wcześniej podziemne wagoniki ruszyły tylko w Nowym Jorku i w Londynie. Do tej pory zachwycają płytko położone, maleńkie stacje w klimacie belle époque i stare, ciasne wagoniki. Warto przejechać tą linią, nawet jeśli nie macie potrzeby.

(Uwaga dla rodziców z wózkami – do starego metra nie ma wind ani ruchomych schodów). Pojedźcie historycznym metrem do stacji Opera lub Deák Ferenc tér i przejdźcie się najbardziej gwarną ulicą Király utca, pełną knajpek, galerii, restauracji i kawiarni. Zwłaszcza wieczorem poczujemy tu gorący puls miasta.

Miasto SPA Do tej pory na pewno już zdążyliście się zakochać w Budapeszcie, ale to nie koniec atrakcji. Największe węgierskie miasto ma status uzdrowiska. To się raczej

budapeszt

by the Romans on this particular site, as the Danube could be crossed here, and the adjacent hills abounded in sources of hot waters with beneficial properties.

Floating in the warm thermal waters was the number one pastime of the Romans. The Turks also played a part in the city’s history, and Budapest owes its many baths to their love of water.

When in Budapest, do as the Budapesters do and take a bath in the thermal waters. The most popular are the 13th century Gellért Thermal Baths, but the former Turkish swimming pools near the Gellért Hill, namely the Rudas Thermal Bath, is also a must.

Just make sure you check which part of the baths is open on the given day, because on some days of the week, the steam bath is only available for women.

Small children are not allowed to use the baths, so one of us took care of our four-year-old son while



38

©shut terstock

Budapeszt ma status uzdrowiska – Największym powodzeniem cieszą się XIII-wieczne Łaźnie Gellérta. Warto jest też odwiedzić dawne tureckie baseny – Termy Rudas. budapest is a registered spa city. the most popular are the 13th century Gellért Thermal Baths, but the Rudas Thermal Bath is also a must.

journey of a lifetime innym stolicom nie zdarza. Tymczasem Budapeszt założyli Rzymianie w tym właśnie miejscu, bo nie tylko znajdowała się tu przeprawa przez Dunaj, ale i z okolicznych wzgórz tryskały źródła gorących leczniczych wód. A pławienie się w ciepłej termalnej wodzie Rzymianie cenili sobie wysoko. W historii miasta zapisali się też Turcy, którzy zamiłowanie do term i łaźni mieli nie mniejsze niż obywatele pierwszego śródziemnomorskiego cesarstwa.

Gdzie jak gdzie, ale w Budapeszcie trzeba się wybrać na gorącą kąpiel w leczniczych wodach. Największym powodzeniem cieszą się XIII-wieczne Łaźnie Gellérta. Warto jest też odwiedzić dawne tureckie baseny położone tuż pod Wzgórzem Gellérta – Termy Rudas. Trzeba tylko sprawdzić przed wizytą, którego dnia jaka część term jest otwarta, bowiem w zależności od dnia tygodnia łaźnia parowa może być dostępna tylko dla kobiet. Z wód termalnych nie mogą

korzystać małe dzieci, więc podzieliliśmy się opieką nad naszym czteroletnim synkiem i jedno z nas pływało z nim w basenie, a drugie korzystało z wód termalnych – zarówno bardzo gorących, jak i lodowatych, w których można było zanurzyć się w wodzie z kryształkami lodu. Ale największą atrakcją był basen na dachu budynku – siedzieliśmy w cieplutkiej wodzie, delektując się widokiem na pływające po Dunaju statki, pięknie oświetlone zabytkowe budynki po stronie Pesztu i rozgwieżdżone niebo. Dzienny bilet do strefy term, wellness i basenowej kosztuje 4800 forintów (15 euro) w tygodniu i 5900 (20 euro) w weekendy. Nocne pływanie (od 22 do 4 nad ranem) – 4800 forintów.

XIX-wieczna kolejka górska Jak na stolicę równinnego, nizinnego kraju Budapeszt ma zadziwiająco dużo stromych wzgórz. Spod jednego z najsłynniejszych budapeszteńskich mostów, mostu Łańcuchowego (Széchenyi Lánchíd) rusza kolejka na wzgórze (Budavari Sikló). Plac Clark Adam ter łączy Stare Miasto ze Wzgórzem Zamkowym. Kolejka została zbudowana w 1870 r., aby pracujący na dworze królewskim mieszkańcy Budapesztu nie tracili czasu na codzienne wspinanie do pracy. Obecne wagoniki stanowią dokładną rekonstrukcję oryginalnej kolejki. Noszą imiona Margit i Gellért i są napędzane elektrycznie. Po drodze wagoniki mijają dwa tarasy widokowe usytuowane na zboczu, do których można dotrzeć, podchodząc na górę ścieżką. Przy górnej stacji trafiliśmy na fantastyczne widowisko – uroczystą zmianę warty przed Pałacem Prezydenckim stojącym na placu św. Grzegorza (Szent György tér).

Wjazd kolejką na górę to koszt 1200 forintów (4 euro), natomiast przejazd w obie strony to wydatek 1800 forintów (6 euro). rodzinne winiarnie Węgry mają wspaniałe i cenione na całym świecie regiony winiarskie w Tokaju, niedaleko granicy ze Słowacją i nad „węgierskim morzem” – czyli jeziorem Balaton. Ale nie ma lepszego miejsca na degustację tutejszych win niż małe piwniczki i bary w Budapeszcie. Tylko uwaga – w wielu winiarniach podaje się wyłącznie… wino. Co dla turystów z południowej Europy jest trudne do zaakceptowania, bo u nich wino zawsze kojarzy się z posiłkiem. Węgrzy przypominają bardziej Polaków. Kiedy szklanki wypełniają się słodkawym złocistym muszkatelem albo rubinową „byczą krwią”, to o jedzeniu nikt nie myśli. Kolacje jada się w restauracjach. Najchętniej takich jak Karpatia, gdzie cygańska muzyka na żywo rozbrzmiewa we wnętrzach w stylu fin de siècle z 1877 r. Zjedliśmy tu znakomity i ostry gulasz z kluseczkami. Ale kiedy nasz synek zaczął za bardzo rozrabiać i przeszkadzać kel-

40

©g t yi ti m c re te d s ages, shut terstock

Zbudowana w 1870 r. kolejka górka rusza spod mostu Łańcuchowego na wzgórze Budavári Sikló. ❚ Erected in 1870, the funicular starts its ride from underneath the Chain Bridge and goes up the Budavári Siklór hill.

budapeszt

the other enjoyed the thermal waters, both the hot and the freezing cold ones, where you can immerse yourself in water filled with ice. However, the greatest attraction was the rooftop swimming pool – we sat in the warm water and admired the ships plying the Danube, the illuminated tenements on the Pest side of the river and the starry sky. A day ticket to the thermal baths, wellness and swimming pool zone costs HUF 4,800 (EUR 15) on weekdays and HUG 5,900 (EUR 20) on weekends. Night swimming is available from 10 pm to 4 am for HUF 4,800.

19 th century funicular Budapest has a surprising number of steep hills for a lowland country. The city even has a funicular that starts at the bottom of the most famous Budapest bridge, i.e. the Chain Bridge (Széchenyi Lánchíd), and ascends Castle Hill. Clark Ádám tér (Adam Clark Square) connects the Old City with Castle Hill. The funicular was built in 1870 to save the royal court staff from having to walk up the hill every day. The cars that are operated today are exact replicas of the original funicular. They are named Margit and Gellért and are powered by electricity. The cars pass two observation decks situated on the slope, which you can hike up.

Węgry mają cenione na całym świecie regiony winiarskie w Tokaju, niedaleko granicy ze Słowacją i nad „węgierskim morzem” – czyli jeziorem Balaton.

Hungary has world-famous wine regions in Tokai, near the Slovakian border, and along the coast of the “Hungarian sea”, i.e. Lake Balaton.  REKLAMA

BUDAPESZT poczuj czar węgierskiej stolicy

NAJBLIŻSZE BIURO PODRÓŻY:

R.pl/biura ©credits

CALL CENTER

801 310 801 Z KOMÓRKI 42 680 38 51



41

Wzdłuż Dunaju ciągnie się deptak – promenada naddunajska. Pierwsze budynki postawiono przy niej pod koniec XVIII w. Wzdłuż promenady powstały rzeźby, fontanny i pomnik Małego Księcia. ❚ The Danube bank is lined with a promenade. The first buildings along the route were erected in late 18th century.

The promenade is also lined with sculptures, fountains and a statue of the Little Prince.

nerom, poszliśmy na spacer i przy jednej z bocznych uliczek znaleźliśmy klimatyczną winiarnię Bástya Borozó (Székely u. 2/4). Czterolatek natychmiast zaprzyjaźnił się ze stojącym za barem panem Karolem. Ale poza jego imieniem niewiele zrozumieliśmy z tego, co nam opowiedział o sobie po węgiersku. Za to, popijając słodkiego muszkatela za jedyne 150 forintów (0,5 euro) za solidną szklankę, z każdym łykiem coraz lepiej rozumieliśmy, dlaczego Budapeszt jest przez wielu określany jako najwspanialsze miasto Europy Środkowej. To opinia jak najbardziej zasłużona. Panie Karolu, jeszcze raz to samo! Egészségedre! ■

We came across quite a show at the second terrace – the official changing of the guard in front of the Presidential Palace, which is situated on St George Square (Szent György tér). The funicular costs HUF 1,200 (EUR 4) one way and HUF 1,800 (EUR 6) return.

Family wineries Hungary has excellent and world-famous wine regions in Tokai, near the Slovakian border, and along the coast of the “Hungarian sea”, i.e. Lake

42

budapeszt

Balaton. But there is no better place to taste the local wines than the small cellars and bars of Budapest. It is only fair to warn you, however, that most of them only offer wine. This might come as a shock to Western Europeans, who normally drink wine with a meal. Hungarians are more like Poles in this respect.

Nobody thinks of food when they see glasses full of sweet golden-hued Muscatel wine or the ruby red “bull’s blood” on the table. Dinner is eaten in restaurants, e.g. the Karpatia, where Gypsy music fills the fin de siècle interior, which dates back to 1877. We had delicious spicy goulash with noodles there. When our son got impatient and started getting in the way of the waiters, we went for a walk and came across a charming winery at Bástya Borozó (Székely u. 2/4).

Our four-year-old instantly became friends with Mr Karol, who was tending the bar. We could not understand anything apart from his first name, since he only spoke Hungarian. But as we were sipping on the sweet Muscatel we had bought for a mere HUF 150 (EUR 0.5) per glass, we got a better and better understanding of why Budapest is considered by many to be the best city in Central Europe. We have to admit that this opinion is well-earned. A refill, please, Mr Karol! Egészségedre! ■

© s i m e / f r e e , s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p. ( 2 )

journey of a lifetime

rekomendacje ❚ recommendations Budapeszt to jedno z najpiękniejszych miast Europy. Wielowiekowa historia pozostawiła po sobie wiele cennych, pięknych zabytkowych budowli. Budapest is one of the most beautiful cities in Europe. Owing to its centuries-long history, the city abounds in many outstanding historical buildings. gdzie nocować Where to sleep 2 Danubius Hotel Gellért ■

1

2

3

1

Hotel mieści się w klimatycznym budynku w stylu secesyjnym, w którym znajduje się także słynna Łaźnia Gellérta. Obiekt położony jest na brzegu Dunaju, u stóp Wzgórza Gellérta. Tuż obok hotelu znajduje się stacja metra (linia M4). Do centrum miasta i dzielnicy biznesowej można dotrzeć spacerem w 10 min. ❚ The hotel is housed in a pretty fin de siècle building alongside the famous Gellert Baths. It is located on the bank of the Danube river, at the foot of the Gellert Hill.

There is a metro station (line M4) right outside.

The city centre and the business district are a 10-minute walk away from the hotel.

WAW–bud codziennie ❚ daily gdzie zjeść Where to eat ■ Meatology

Miejsce, dla tych, którzy kochają mięso – burgery pierwsza klasa. Plus niezłe drinki, bogaty wybór win i miła obsługa. Restauracja w centrum Budapesztu. ❚ A place for all those who love meat as the burgers are top notch.

There are also great drinks, a good wine selection and kind service. The restaurant is located in the centre of Budapest.

Bajcsy-Zsilinszky utca 15/B, Budapest 1065

■ Hungarikum Bisztró

Klimatyczne wnętrze. Przepyszny gulasz, zupa gulaszowa równie dobra, świetne risotto, wołowina i dobrze doprawiona kaczka. Duży wybór dań wegetariańskich. Wyśmienite wino. ❚ A charming interior. Delicious goulash, equally great goulash soup and excellent risotto, beef and perfectly seasoned duck. Wonderful wines.

Steindl Imre u. 13., Budapest 1051

co zwiedzić What to see ■ Zamek Królewski | royal castle

Najstarsze fundamenty na Wzgórzu Zamkowym pochodzą z czasów Ludwika Wielkiego.

Znajdują się tu liczne muzea, m.in. historyczne Budapesti Történeti Múzeum. ❚ The oldest foundations on Castle Hill date back to the times of Louis the Great. The castle complex houses numerous museums, to name but the historic Budapest Történeti Múzeum.

1 W ■ ęgierska Opera Państwowa |

hungarian state opera

Wzniesiono ją w latach 1875–1884 wg projektu architekta Miklósa Ybla. Budynek stanowi przykład stylu neorenesansowego II połowy XIX w. We wnękach po obu stronach wejścia znajdują się posągi kompozytorów Ferenca Erkela i Ferenca Liszta, dzieła rzeźbiarza Alajosa Stróbla. Widownia liczy 1261 miejsc. ❚ It was erected in 1875–1884 as per the design of architect Miklós Ybla. The building is an example of the Neo-Renaissance style of the second half of the 19th century. Inside the opera house there are statues of composers Ferenc Erkel and Ferenc Liszt authored by sculptor Alajos Stróbl. The audience accommodated 1,261 people.

3 Bazylika św. Stefana | st stephen’s ■

basilica

Największy kościół stolicy Węgier. Może pomieścić do 8500 wiernych. ❚ It is the largest church in Budapest. It has enough room for 8,500 people.

07.10– 08.30 (oprócz ndz./except Su.), 10.50–12.10, 15.05–16.25, 18.50 – 20.10 (oprócz sb./except Sat.)

Czas przelotu ❚ Flight duration 1:20

bud–WAW codziennie ❚ daily

09.05– 10.20 (oprócz ndz./except Su.), 12.45–14.05, 17.00–18.15, 20.45 – 22.00 (oprócz sb./except Sat.)

Czas przelotu ❚ Flight duration 1:15/1:20 Już w maju 2018 r. LOT uruchomi bezpośrednie połączenia z Budapesztu do Nowego Jorku oraz Chicago. Z Budapesztu do Nowego Jorku pasażerowie polecą Dreamlinerem cztery razy w tygodniu (w poniedziałki, czwartki, piątki i niedziele), a do Chicago z Budapesztu dwa razy w tygodniu (we wtorki i soboty). Obydwa połączenia są całoroczne, a bilety są już w systemach sprzedaży. ❚ In May 2018, we will be launching direct flights from Budapest to New York and Chicago. Passengers will fly on the Dreamliner from Budapest to New York 4 times a week (Mondays, Thursdays, Fridays and Sundays) and from Budapest to Chicago twice a week (Tuesdays and Saturdays). Both routes will be availabe throughout the year and tickets are already available via all sales channels.

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

43

EKSKLUZYWNE I KOMFORTOWO WYPOSAŻONE APARTAMENTY W SAMYM CENTRUM WARSZAWY. GOTOWE DO ZAMIESZKANIA. EXCLUSIVE AND COMFORTABLY FURNISHED APARTMENTS IN THE VERY CENTRE OF WARSAW. READY TO MOVE IN.

my poland

lublin

W L u bl i n i e s i ę d z i e j e things are happening in lublin e now nie cze ą ł o p

E NOW NIE ZE ŁĄC

PO

NEW

E

T ROU

jz lata

LOT

te OT rou jedno z najstarszych miast ith L w Polsce przyciąga niepowtarzalnym new fly w klimatem oraz burzliwą historią ukrytą w murach zachwycających zabytków. ❚ One of the oldest cities in Poland draws visitors with its inimitable atmosphere and a tumultuous past enclosed in the walls of its impressive historical buildings.



46

©credits

tekst | by barbara żukowska

47

©credits

W kaplicy pw. św. Trójcy zachowały się unikatowe freski wykonane na polecenie króla Polski Władysława Jagiełły, zdj. poniżej: Jarmark Jagielloński nawiązuje do średniowiecznych jarmarków lubelskich, na które zjeżdżali kupcy z całej Europy i Azji. ❚ Unique frescoes commissioned by king of Poland Władysław Jagiełło can still be seen at the St Trinity chapel. Image below: The Jagiellonian Fair harks back to the Medieval Lublin Fairs frequented by traders from all of Europe and Asia.

48

lublin

o Lublina warto zajrzeć w dowolnym momencie, ale ten rok jest dla niego szczególny. Dokładnie 700 lat temu otrzymał prawa miejskie. Władysław Łokietek, wówczas książę krakowsko-sandomierski, a później król Polski, wydał dokument lokacyjny miasta na prawie magdeburskim (pismo jest przechowywane w Archiwum Państwowym w Lublinie). Był to obszerny przywilej handlowy i samorządowy, który pozwolił miastu się rozwijać. Lublin już wtedy był ważnym ośrodkiem administracji państwowej i kościelnej, leżał na szlaku handlowym, ale swojej szansy nie zmarnował. Szybko stał się największym ośrodkiem miejskim po prawej stronie Wisły. I tak jest do dziś.

Any time is the right time to visit Lublin, but this year is special. The city was granted its town privileges 700 years ago this year. The future king Władysław Łokietek, then Duke of Kraków and Sandomierz, issued an incorporation charter for the city on the basis of Magdeburg law (the instrument is stored in the State Archives in Lublin). This was an extensive privilege in terms of trade and self-government, and it fostered the city’s subsequent development. Lublin was already an important centre of state and church administration, as it was located on a major trade route, but it did not waste any of the opportunities that opened up. It soon became Poland’s largest city east of the Vistula. Lublin has never relinquished this status.

W wersji turbo Lublin to jedno z najstarszych miast w Polsce. Najlepiej widać to na Starym Mieście, zwłaszcza podczas odbywającego się tu latem Jarmarku Jagiellońskiego (w połowie sierpnia). Impreza nawiązuje do średniowiecznych Jarmarków Lubelskich, kiedy to w Lublinie handlowano głównie winami węgierskimi oraz zbożem i wołami z Ukrainy. Współczesne wydarzenie jest imprezą w wersji turbo, bo równie ważne co rzemiosło i rękodzieło są wydarzenia kulturalne. Koncerty muzyki folkowej, spektakle teatralne i pochody ściągają takie tłumy, że czasem trudno się przecisnąć przez Bramę Krakowską prowadzącą na Stare Miasto.

Innym ważnym wydarzeniem jest też Festiwal Wschód Kultury – Inne Brzmienia. Tłum zapełnia wtedy dziedziniec Zamku Lubelskiego, słuchając koncertów artystów z różnych krajów. W tym roku publiczność pokochała za muzykę i poczucie humoru zwłaszcza The Ukulele Orchestra of Great Britain.

Nie sposób także pominąć Carnavalu Sztukmistrzów – imprezy, która stała się symbolem miasta. Ściągają na nią setki najlepszych artystów reprezentujących nurt sztuki nowego cyrku.

Turbocharged version Lublin is one of Poland’s oldest cities. This is most evident in the Old Town, especially during the Jagiellonian Fair held here in summer (mid August).

The event harks back to the Medieval Lublin Fairs. The main commodities traded in those days were wines, grains, and oxen from Ukraine. Today’s fair is a turbocharged version of the original. It also features cultural events in addition to arts and crafts stalls. Folk music concerts, theatrical performances and parades draw such immense crowds that it’s sometimes hard to squeeze through the Krakowska Gate that leads to the Old Town. Another major event is the East Of Culture – Different Sounds Festival. A huge crowd piles into the yard of Lublin Castle to listen to artists from many different countries. This year, one of the best and most fun concerts was given by The Ukulele Orchestra of Great Britain. And you simply cannot miss the Carnaval Sztukmistrzów which brings together hundreds of the best exponents of new circus art.

Unikat na światową skalę Swój układ urbanistyczny Lublin po części zawdzięcza przepływającej przez niego rzece Bystrzycy. Jeden jej brzeg jest raczej płaski, drugi z wąwozami i wzgórzami, które dodają miastu urody. Na jednym ze wzgórz bieleje Zamek Lubelski, neogotycki kompleks budynków z początku XIX w. Wybudowano go z przeznaczeniem na więzienie i spełnił je z nawiązką, bo najpierw służył władzom zaborczym, potem niemieckim, a po wojnie władzom PRL. Dziś mieści się tam muzeum, które trzeba odwiedzić przynajmniej z jednego powodu. Kiedyś w tym miejscu stał królewski zamek. Z dawnych zabudowań zachowały się tylko romańska wieża, fragment baszty i gotycka kaplica pw. Świętej Trójcy. I to właśnie o nią chodzi – jest unikatem na światową skalę. Pod koniec XIX w. odkryto w niej, że warstwa tynku zasła-

Nowhere like it Lublin owes its urban plan partly to the Bystrzyca River, which flows right through its centre. One of the banks is flat while the other is full of canyons and hills that make the city more alluring. The white-walled Lublin Castle, a complex of Neo-Gothic buildings erected in the early 19th century, towers over the city from the top of one of the hills. It was built to house a prison and it has certainly served that purpose. It was initially a Russian prison during the Partitions of Poland, later a Nazi prison, and eventually a Polish People’s Republic prison. Today, it houses a museum, and there are plenty of reasons to visit. The Royal Castle used to stand here once. All that is left, however is a Roman tower, a fragment of the gate tower, and the St Trinity Gothic chapel. And this is why you should visit the place. The remains of the chapel are unique.

In the late 19th century, a layer of plaster was found to conceal coloured frescoes. It turned out they had been



© k a r o l k o z ł o w s k i / e n s t o c k , b e w . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

D

my poland

©credits



49

Muzeum Wsi Lubelskiej jest jednym z największych skansenów w Polsce – na zdj. zabytkowa cerkiew greckokatolicka z Tarnoszyna, a poniżej obieraczki kapuściane, czyli obrzęd zbiorowego kiszenia kapusty. ❚ The Lublin Countryside Museum is one of the largest open-air museums in Poland.

Image right: Wooden Russian Orthodox of Tarnoszyn. Below: Traditional cabagge pickling festival.

nia barwne freski. Okazało się, że zostały wykonane na polecenie księcia litewskiego Władysława Jagiełły, późniejszego króla Polski. Udało się je uratować niemal w całości. Malarstwo ikonowe charakterystyczne dla prawosławnych cerkwi pokrywające ściany gotyckiej budowli typowej dla chrześcijańskiego Zachodu – to rzadkie zjawisko. Poza Lublinem można je zobaczyć tylko na Sycylii: w katedrach w Cefalu i Monreale oraz kaplicy palatyńskiej w Palermo. Inną perełką muzeum, co prawda w dużo mniejszej skali, jest słynny obraz Unia lubelska polskiego malarza Jana Matejki.

Upamiętnia on zawartą pod koniec XVI w. w Lublinie unię między Polską a Litwą (początek Rzeczpospolitej Obojga Narodów).

Do wzgórza z zamkiem można dojść ulicą Podwale.

Nie trzeba być szczególnie spostrzegawczym, żeby zauważyć stojącą tam przedwojenną latarnię, która pali się przez całą dobę. Stoi w miejscu dawnej dzielnicy żydowskiej zrównanej z ziemią w czasie II wojny światowej. Jej światło przypomina o żydowskiej przeszłości Lublina. Dziś w mieście działa restauracja serwująca żydowskie potrawy i muzykę klezmerską, a w wielu miejscach można kupić cebularz – żydowski pszenny placek z cebulą i makiem, który stał się produktem regionalnym.

Być w Lublinie i nie zajrzeć do Muzeum Wsi Lubelskiej będzie błędem. Raz, że niedaleko centrum miasta, dwa, że to na tyle ładne miejsce, że wiele razy stawało się scenografią do filmów. W skansenie zgromadzono zabytki architektury wiejskiej i dworskiej. Jest też akcent miejski. Powstało tu „prowincjonalne miasteczko” – zabudowa wzorowana na planach i wyglądzie miasteczek południowo-wschodniej Polski z końca lat 30. XX w. Jest więc brukowany rynek ze studnią, przy nim domy i kamienice, a w nich żydowskie sklepiki i zakłady. Łatwiej tu sobie wyobrazić, jak przed wojną wyglądało życie prostych ludzi na Lubelszczyźnie.

lublin

commissioned by the later Polish King) Władysław Jagiełło. It is very rare to find icon painting characteristic of Russian Orthodox churches covering the walls of a Gothic building typically found in the West. Outside Lublin, this sort of mural art is only found in Sicily.

Another gem is the famous painting Union of Lublin

by Polish painter Jan Matejko. This commemorates the Polish-Lithuanian Union of 1589 (which gave rise to the Polish–Lithuanian Commonwealth).

You can reach the castle via Podwale street. You do not need to be especially observant to notice the pre -war lamppost which burns round the clock. It stands in the former Jewish quarter, which was destroyed during World War II, and its light symbolises Lublin’s Jewish past. The city now has a restaurant that serves Jewish cuisine and offers Klezmer music. You can purchase cebularz, i.e. a Jewish wheat pie with onion and poppy seed in many parts of the city.

LOT oferuje połączenie na trasie Lublin – Tel Awiw. ❚ LOT offers services between Lublin and Tel Aviv.

luz–tlv pon., czw. ❚ Mo., Thu. 05.00–09.35

Czas przelotu ❚ Flight duration 3:35

TLV–luz śr., ndz. ❚ Wed., Su. 21.30–00.10(+1)

Czas przelotu ❚ Flight duration 3:40

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

50



© SHUTTERSTO C KA , j a k u b o r z e c h / a g e n c j a g a z e t a

my poland

jak niegdyś żyła arystokracja? Żeby się o tym przekonać, trzeba pojechać do Kozłówki oddalonej o 30 km od Lublina i odwiedzić pałac Zamoyskich. to find out how the aristocracy of the region lived, you need to go to Kozłówka, 30 km north of Lublin and visit the zamoyski family palace.

Salon czerwony w Pałacu w Kozłówce rodziny Zamoyskich, w którym są zgromadzone m.in. wizerunki polskich królów i hetmanów. ❚ The red sitting room at the Zamoyski Family Palace in Kozłówka with portraits of Polish kings and hetmans.

52

A jak żyła arystokracja? Żeby się o tym przekonać, trzeba pojechać do Kozłówki oddalonej o 30 km od Lublina. I nie trzeba tam wcale wysilać wyobraźni, bo pałac hrabiego Konstantego Zamoyskiego wraz z całym bogatym wyposażeniem przetrwał w niemal nienaruszonym stanie. To jedyna polska rezydencja arystokratyczna, która nie została zniszczona ani przez armię niemiecką, ani radziecką, ani przez komunizm. Co ciekawe, właśnie tam, w budynku dawnej powozowni, uruchomiono Galerię Sztuki Socrealizmu, bodaj jedyną taką w Europie. Są tam rzeźby i obrazy wychwalające komunizm oraz zdemontowane pomniki, między innymi Lenina. ■

lublin

It would be a mistake not to visit the Lublin Countryside Museum. It is not far from the city centre and is a very picturesque place that has often served as a film location. The open-air museum has an impressive collection of historical country and court buildings.

There is also an urban element. A “provincial town”, recreated as per the plans of towns in the southeast of Poland in the 1930s, is one of the exhibits. The complex of buildings includes a market square surrounded by houses and tenements featuring stores and arts and craft workshops. The display makes it easy to imagine what the life of ordinary people in the Lublin region must have once been like. To find out how the aristocracy of the region lived, you need to go to Kozłówka, north of Lublin. You do not have to strain your imagination too much – the palace formerly owned

by Count Konstanty Zamoyski has survived almost unscathed. This is the only Polish aristocratic residence that was not destroyed in the war. Interestingly, the former carriage house now houses the Gallery of Socialist Realist Art, probably the only gallery of its kind in the world. Exhibits include sculptures and paintings glorifying communism, as well as disassembled monuments and statues, including some of Lenin. ■

© WITOLD SKRZYP C ZAK / ALAMY/ BEW

my poland

business

turystyka biznesowa

w b i a ły m ko ł n i e r z y ku Polska staje się ziemią obiecaną dla hotelarzy, restauratorów i organizatorów targów, konferencji i podróży służbowych. ❚ Poland is becoming a promised land for hoteliers, restaurateurs and organisers of trade fairs, conferences and business trips. tekst | by mirosław konkel, puls biznesu

54

©shut terstock (2)

the white-collar tourist

How is it that humans have survived, whereas Neanderthals are extinct? One theory claims that the success of Homo sapiens is largely due to the interpersonal skills of our ancestors, who travelled long distances to make new friends and forge new alliances to safeguard against hunger, cold and disease.

Our troglodyte cousins were very different – they never left their small tight-knit communities and their contacts were limited to a very narrow group. In lean times, they had no one to ask for help. Thousands of years have passed since then. The modern equivalents to prehistoric communities are community organizations, political parties and expert teams. But one thing has remained constant: if you’re going to get ahead, you need to network. How does this look in business?

Business trips are part and parcel of the daily grind for thousands of managers and specialists. It’s also a highly lucrative sector of the economy. In 2015, the meeting industry (a term that denotes the conventions, conferences and congresses market) accounted for 1 per cent of Poland’s GDP. This corresponded to PLN 26 billion. The sector employed 171,000 people,

D

laczego rodzaj ludzki przetrwał, a neandertalczycy wyginęli? Jedna z teorii głosi, że zadecydowały o tym zdolności interpersonalne przedstawicieli gatunku homo sapiens – odbywali dalekie podróże, w czasie których zawierali liczne znajomości i sojusze. Stanowiły one swoistą polisę bezpieczeństwa na wypadek głodu, zimna i chorób. Co innego nasi kuzyni jaskiniowcy – nie opuszczali swoich małych, zamkniętych wspólnot. A gdy przychodziła bieda, nie mieli kogo prosić o pomoc. Minęły tysiące lat. Dzisiejszym odpowiednikiem plemion są organizacje społeczne, partie polityczne i zespoły fachowców. Ale jedno się nie zmieniło: by odnieść sukces, trzeba spotykać się z innymi. Jak to wygląda na przykładzie biznesu? Wojaże służbowe są codziennością dla tysięcy menedżerów, a dla gospodarki – dochodową branżą. Przemysł spotkań, jak się określa rynek kongresów i konferencji, w 2015 r.

according to the “Poland Meetings Impact 2015” survey. We rank higher than other countries, and often higher than more developed ones, e.g. Denmark (1 per cent of GDP in 2010), Singapore (1.06 per cent in 2012) and Canada (1.5 per cent in 2012). We have even outperformed such tourist giants as Thailand (0.77 percent in 2014). Business and corporate tourism extends far beyond holding meetings. The term also encompasses exhibitions (e.g. fairs, trade shows, and client demos), training seminars, workshops or courses, incentive events (e.g. incentive travel) and teambuilding events that usually combine education and leisure. These include individual travel as well

Ogólnopolska baza serwisu konferencje.pl zawiera ponad tysiąc obiektów z zapleczem noclegowo-konferencyjnym i ciągle pojawiają się nowe, rocznie po ok. 150 adresów z obowiązkowymi salami spotkań. ❚ The nationwide database konferencje.pl features records of more than one thousand facilities with accommodation and conference infrastructure. Approx.

150 new locations with conference rooms are added to the list every year.



55

W 2012 r. uczestnicy eventów wykupili 4,5 mln noclegów, zostawiając w kasach hoteli i pensjonatów prawie 1,5 mld zł. ❚ In 2012, event participants rented 4.5 million rooms, generating nearly PLN 1.5 billion worth of revenue for hotels and guesthouses.

turystyka biznesowa

odpowiadał za 1 proc. polskiego PKB, co przekładało się na 26 mld zł.

Sektor dawał zatrudnienie 171 tys. osób – wynika z badania „Poland Meetings Impact 2015”. Dobrze wypadamy na tle innych państw, często dużo lepiej rozwiniętych – jak Dania (1 proc. PKB w 2010 r.), Singapur (1,06 proc. w 2012) i Kanada (1,5 proc. w 2012). Przegoniliśmy nawet atrakcyjną turystycznie Tajlandię. (0,77 proc. w 2014).

Turystyka biznesowa to jednak dużo więcej niż spotkania. Pod tym pojęciem kryją się przede wszystkim: wystawy (targi, pokazy dla klientów), szkolenia, imprezy motywacyjne i integracyjne, łączące edukację i rekreację. Oprócz podróży grupowych są wyjazdy indywidualne. Wydarzenia te przyspieszają rozwój rynku hotelarskiego i gastronomicznego. Ponadto aktywizują wiele innych sektorów gospodarki, w tym transport, łączność, budownictwo, rolnictwo, działalność finansową i ubezpieczeniową. W imprezach, które trwały średnio dwa dni, w 2015 r. wzięło udział ponad 12 mln osób, w tym wielu cudzoziemców, dla których magnesem są m.in. nasze członkostwo w Unii Europejskiej i stabilna sytuacja gospodarcza.

LOT Travel zawiera wszystko, czego potrzebuje turysta biznesowy, m.in. wynajem auta czy wizę. the lot travel offer includes everything a business traveller needs, e.g. car hire or visas.

56

as group trips. These sorts of events have spurred the growth of the hospitality industry, and have also given a boost to other sectors of the economy, including transport, communications, industry, construction, agriculture, financial services, and insurance.

More than 12 million people participated in events that lasted an average of two days in 2015. Many foreigners, attracted to Poland by our EU membership and stable economic situation, were included in this figure.

Poland is perceived as an emerging, appealing, and competitively priced international business travel destination. It has grown to become the key trade fair market in Central Europe. Exhibitors are losing interest in Brno, and starting to hold their trade fairs in Poznań. We also generate revenue on conferences organised in Poland, e.g. prior to launching the domestic operations of global organisations. This creates an opportunity to promote our country. One of its merits is the growing quality of our accommodation.

The high quality of logistics is another competitive advantage of the Polish corporate tourism, fair and congress industry. White-collar tourists do not have to plan at all. Everything is done for them by the corporate travel organisers their organisations hire. These people often work closely with various departments, including accounting, finance, IT, HR, marketing, and internal communications. Cooperation between these departments is ensured by a travel manager. If you have no experience in corporate tourism, you might want to consider enlisting the support of an external partner. Events are usually organised by event agencies and there are hundreds of them in Poland.

Some support all types of events, while others focus on incentive travel to ensure the “wow” effect, or offer experiences unavailable to ordinary tourists:



© s h u t t e r sto c k , m . p.

business

business

Polska uchodzi za tzw. emerging market, czyli atrakcyjny i konkurencyjny cenowo kierunek międzynarodowych podróży biznesowych. Wyrośliśmy na najważniejszy rynek targowy w Europie Środkowej.

Wystawcy masowo rezygnują np. z targów w Brnie na rzecz imprez w Poznaniu. Zarabiamy również na organizacji konferencji w Polsce, np. w ramach przygotowań do otwarcia filii globalnych koncernów.

Wszystko to stwarza okazję do promocji kraju. Jednym z czynników wzrostu turystyki korporacyjnej jest coraz lepsza infrastruktura hotelowa. Przodują w tym trzy województwa: małopolskie, mazowieckie i pomorskie.

Wysoka jakość logistyki to kolejny atut polskiego przemysłu delegacyjnego, targowego i kongresowego. Turysta w białym kołnierzyku niczego nie musi planować. Zajmują się tym np. zatrudniani w firmach organizatorzy grupowych eskapad – nierzadko we współpracy z różnymi działami, jak księgowość, finanse, IT, HR i marketing. Rolę łącznika między tymi strukturami pełni travel manager. Kto nie ma wprawy w turystyce typu korpo, powinien rozważyć wsparcie zewnętrznego partnera. Coraz częściej organizację wydarzeń biorą na siebie agencje eventowe, których na polskim rynku działa kilkaset. Niektóre obsługują wszystkie rodzaje imprez, inne koncentrują się na wyjazdach incentive, których celem jest wywołanie u uczestników tzw. efektu „wow”. Mają one dostarczać wrażeń niedostępnych dla zwykłego turysty: po Barcelonie spacerować śladami bohaterów książki

Cień wiatru Carlosa Ruiza Zafóna, a w Monte Carlo pościgać się bolidem na legendarnym torze Formuły 1.

Rezerwacja hoteli, wynajem aut, bilety na samolot i inne środki transportu, a także ubezpieczenia i wizowanie – wszystko, czego potrzebuje turysta biznesowy, zawiera m.in. oferta LOT Travel. Dzięki jego doświadczonym ekspertom firmy mogą zapomnieć o niedogodnościach związanych z planowaniem, organizacją i zarządzaniem podróżami. Po co tracić czasu na techniczne szczegóły? Lepiej skupić się na biznesowych celach, które kazały menedżerowi i specjaliście wyruszyć w świat – przekonuje touroperator, który swoje kompetencje zbudował na wieloletniej tradycji marki LOT. ■

follow ingthe footsteps of the characters of Carlos Ruiz Zafón’s The Shadow of the Wind in Barcelona, and racing a Formula 1 on the F1 circuit in Monte Carlo.

Hotel booking, car rental, tickets for planes, other means of transport, plus insurance and visas are all included in offers such as that of LOT Travel. By taking advantage of its experience, organisations need never experience any of the inconveniences associated with planning, organising or managing business travel. Why waste time on technical details? It’s better to focus on the business objectives that have made the manager or specialist hit the road”, says a tour operator whose competencies are underpinned by the long legacy of the LOT brand. ■

© m . p.

Wg Raportu Przemysłu Spotkań i Wydarzeń w Polsce 2016, wydanego przez Polską Organizację Turystyczną, prawie 71 proc. eventów odbyło się w hotelach, a liczba pokoi sprzedanych uczestnikom spotkań stanowiła 38,4 proc. ogółu wykupionych noclegów. ❚ lThe Meeting and Event Industry Report, published by the Polish Tourist Organization, reveals that in 2016, nearly 71 per cent of events in Poland were held in hotels, while the number of rooms occupied by event participants accounted for 38.4 per cent of the total occupancy.

turystyka biznesowa

58

i n t e rv i e w

clive owen

C H C IAŁ B YM ZA G RA Ć MIŁE G O FA C ETA !

I would like to play a nice guy.

Mówi, że jest zwierzęciem domowym. lubi sprzątać, prać, robić zakupy.

I nie przeprowadzi się do Hollywood. z Clivem owenem rozmawiamy też o najnowszym filmie Valerian i Miasto Tysiąca Planet. ❚ he says he is a homebody. He loves to clean, do the washing and shop. he refuses to relocate to hollywood. we talked to clive owen about his life and his most recent film, Valerian and the City of a Thousand Planets by Luc Besson.



62

©credits

tekst | by mariola wiktor

63

N

i n t e rv i e w

Na polskie ekrany trafił niedawno twój najnowszy film Walerian i Miasto Tysiąca Planet Luca Bessona. To wielkie kino akcji. I nie jedyny twój film wysokobudżetowy. Co decyduje o twoich wyborach?

Pracując w Europie, angażuję się nie tylko w filmy kameralne i niskobudżetowe. Od czasu do czasu grywam także w amerykańskim mainstreamie, a wcześniej pojawiłem się w serii filmów reklamowych promujących jedną z marek samochodowych. I wbrew pozorom to był świetny aktorski trening. Przede wszystkim pracowałem z mistrzami – Wong Kar-waiem czy Angiem Lee. Oni i inni wybitni filmowcy te reklamy wyreżyserowali. Ale wracając do Bessona, zawsze uwielbiałem jego styl opowiadania historii. Kocham jego wyobraźnię. Praca z nim to bardzo odświeżające, choć wymagające wyzwanie.

Nazwisko reżysera jest dla ciebie decydujące przy wyborze roli?

Tak, ale nie bez znaczenia jest oczywiście scenariusz.

Poza tym chyba mam niezły instynkt, który nie zawodzi. Wyczuwam od razu, czy ktoś traktuje mnie serio, czy nie do końca. Nawet jeśli potem okazuje się, że moje wyobrażenie na temat filmu czy koncepcja roli musiały ulec korekcie, to nigdy nie żałuję, że nie odmówiłem. Nie bałem się ról kontrowersyjnych, bo nigdy nie stosowałem zasady, że mam być aktorem miłym i lubianym. Aktor nie jest od tego. Poważnie traktuję to, co robię, i szukam takich kreacji, które mnie samego intrygują, rozwijają, uczą, zmuszają do przełamywania własnych ograniczeń. Tylko wtedy ta praca ma dla mnie sens.

Do której z twoich kreacji czujesz największy sentyment?

Właściwie wszystko zaczęło się od thrillera Krupier Mike’a Hodgesa, gdzie zagrałem pisarza wikłającego się w niebezpieczny romans i kasynowe przekręty.

To był rok 1998. Pamiętam dobrze, bo ten film okazał się przełomem w mojej karierze. W USA pojawiły

64

clive owen się znakomite recenzje i doceniono tam moją kreację.

Mike niestety nigdy nie zyskał wielkiej sławy, bo jest na to paradoksalnie zbyt oryginalny, utalentowany i niezależny. Zawsze zostanie moim przyjacielem i był pierwszym reżyserem, który dał mi szansę zagrania dużej roli.

A inne kreacje?

Cieszę się, że dostrzegł mnie także potem Robert Altman, powierzając rolę w Gosford Park. To był mój najbardziej teatralny film i ogromna nobilitacja, bo Bobowi udało się zgromadzić na planie śmietankę brytyjskich aktorów. Bardzo lubię też obraz Bliżej Mike’a Nicholsa, gdzie zagrałem m.in. z Julią Roberts.

Sceny z nią i nasze dialogi to była absolutna jazda bez trzymanki. Julia jest fenomenalną aktorką i czułem, że pracujemy w jednym rytmie, gramy ze sobą, a nie obok siebie, co niestety zdarza się z innymi aktorami.

Dobrze pracowało mi się również z Tomem Tykwerem przy International, który zaskoczył mnie znakomitym scenariuszem. Ten film wyszedł poza ramy kina sensacyjnego w kierunku surrealistycznego politycznego thrillera. No i Shadow Dancer Jamesa Marsha, w którym zagrałem agenta z… wątpliwościami, który sam zaczyna czuć się osaczony i kwestionuje polecenia swoich szefów. Mam też na koncie Plan doskonały Spike’a Lee, w którym w większości scen zagrałem w chustce na twarzy i w ciemnych okularach.

Denzel Washington powiedział mi po zdjęciach, że nigdy z żadnym aktorem nie czuł się tak dziwacznie i niepokojąco jak ze mną na planie. Przyznam, że i ja nieźle się namęczyłem, żeby zniekształconym przez chustkę głosem oddać złożoność mojego bohatera.

Typowano cię na Bonda. Nie chciałeś go zagrać, bo wydawał ci się zbyt płaski i przewidywalny?

Zawsze bardziej pociągały mnie te trudniejsze role.

Ale muszę uczciwie przyznać, ze Bond w interpretacji Daniela Craiga wymknął się dotychczasowym schematom. Daniel jest świetnym aktorem i udało mu się pokazać Agenta 007 jako bardziej niejednoznacznego bohatera niż do tej pory. Tak więc dobrze się stało, że to Daniel zagrał Bonda. Zresztą oficjalnie nikt nie zaproponował mi tej roli, choć w prasie pojawiły się spekulacje na temat mojej kandydatury do Casino Royale. Poza tym, gdybym podpisał kontrakt na kilka odcinków, to oznaczałoby moje naprawdę długie nieobecności w domu. Musiałbym się też przeprowadzić do Los Angeles, o zachowaniu prywatności nie wspominając – paparazzi nie dawaliby mi spokoju. A wiem, jak to jest, po doświadczeniu sukcesu w związku z serialem telewizyjnym Chancer. Omal nie rozpadło się przez to moje małżeństwo. Żona nie jest zazdrosna o twoje filmowe partnerki? Grałeś z wieloma pięknymi aktorkami: Julią Roberts, Natalie Portman, Angeliną Jolie, Cate Blanchett…

Your most recent film, Valerian and the City of a Thousand Planets, by Luc Besson is out in cinemas. This is not the first big budget production you’ve starred in. What triggers your choices?

I do not restrict myself to small independent productions when I work in Europe. From time to time, I accept parts in mainstream American films, and I’ve even appeared in a series of advertising films for a car make. It was a great acting experience and a new challenge. After all, how could I say no to such cinematic masters as Wong Kar-wai and Ang Lee? The commercials were directed by them and other outstanding filmmakers. I’ve always admired Luc Besson. and his imagination and fantasies. Working with him is a refreshing but demanding challenge.

Is the director’s name the decisive factor when choosing to play a part?

The director and the script are crucial. Apart from that, my instinct has never let me down. I can instantly sense whether someone is taking me seriously, and whether I can commit myself to a given project.

Even when my idea of a film or the concept of a part were altered later, I’ve never regretted not having said no. I’ve never shied away from controversial parts because I’ve never set out to be a nice, likeable actor. Actors are not there to be liked. Perhaps celebrities want to be liked, but I’m serious about what I do and I always try to pick roles that I find intriguing,

who cast me in Gosford Park. This is my most theatrical film to date and it was a great honour, as Altman managed to get the best British actors available to star in this film. I am also fond of the film Closer, by Mike Nichols, where I played alongside Julia Roberts and a few other major actors. The scenes I had with her – and our lines – were like a roller coaster. Julia is an outstanding actress, and I felt that we were really in sync, and playing off each other and not just with each other, which sometimes happens with other actors and actresses, I am sorry to say. I also enjoyed working with Tom Tykwer on the film International.

He really surprised me with his excellent screenplay.

This was more than just an action film; it was more of a political thriller. There was also Shadow Dancer

by James Marsh, where I played an agent who was experiencing doubts, and who felt under siege, and so started questioning his superiors. In Spike Lee’s Inside Man, I had a scarf over my face and wore sunglasses 90% of the time. When we finished the shoot, Denzel Washington told me that he had never felt as awkward and unsettled with any other actor as he did with me on the set. I had nothing but my voice – distorted by the scarf – and gestures to express the complexity of the character I played.

You were a candidate to play Bond. Did you not want to play him because he seemed too bland?

I’ve always been fascinated with more demanding

© p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : a r m a n d o g a l l o / z u m a p r e s s / f o r u m

Jestem zagorzałym kibicem drużyny Liverpool FC. Uwielbiam atmosferę stadionu i wszystkie te ekstremalne emocje, kiedy wspólnie z innymi kibicami przeżywamy gole i czerwone kartki.

I am an devotee of the Liverpool FC team. I revel in the atmosphere at the stadium, and love the excitement of being part of the crowd.

that help me grow as a person, teach me things, and make me transcend my limitations. Only then does this job make sense.

Which of your parts do you feel closest to?

My career really set off with the thriller Croupier, by Mike Hodges. I played a writer who became embroiled in a dangerous love affair and casino scams. That was 1998. I remember the year very well, because it was my career breakthrough. The film got excellent reviews in the US and my performance was recognised. Mike has never crossed over into the mainstream, because he is too original, talented and independent. He will always be a friend, and he was the first director to give me a major part.

What about your other parts?

I am happy to have been noticed by Robert Altman,

Clive Owen (rocznik 1964) – brytyjski aktor filmowy i telewizyjny. Studiował w londyńskiej Royal Academy of Dramatic Art wraz z Ralphem Fiennesem i Janem Horrocksem. Za rolę dermatologa Larry’ego w dramacie Bliżej (2004) otrzymał Złoty Glob i był nominowany do Oscara.

Zagrał m.in. w filmach Sin City: Miasto grzechu czy Elizabeth: Złoty wiek. ❚ British actor born in 1964.

He studied at the Royal Academy of Dramatic Art with Ralph Fiennes and Jane Horrocks. He was nominated to the Academy Awards and received a Golden Globe for this role of dermatologist Larry in the drama Closer (2004). He also starred in Sin City and Elizabeth: The Golden Age.



65

W adaptacji bestsellerowego komiksu Miasto Tysiąca Planet Owen zagrał Arüna Filitta u boku m.in. Cary Delevingne i Rihanny. To najdroższy niehollywoodzki film w historii. Jego budżet przekroczył 208 mln dol. ❚ In the adaptation of the bestselling comic book City of a Thousand Planets Owen plays Arün Filitt alongside Cara Delevingne and Rihanna.

It is the most expensive non-Hollywood production in history with a budget exceeding USD 208 million.

Uwielbiam i cenię je wszystkie, ale aktorstwo to tylko moja praca. Także sceny łóżkowe – z 50-osobową ekipą wokół – wpisane są w ten zawód. Staram się podchodzić do tego z humorem. Moja żona też była aktorką, więc rozumie, na czym to wszystko polega. Poza tym jestem już na tyle dojrzałym facetem, by wiedzieć, że nie warto niszczyć szczęścia rodziny, dzieci, ulegając chwilowej pokusie. Mam za dużo do stracenia. Rodzina zapewnia mi równowagę, daje poczucie harmonii, jest moim azylem i wsparciem. Jakiś czas temu zwolniłem. Staram się robić kilkumiesięczne przerwy między zdjęciami, by spędzać ten czas z rodziną. Nie mam jednak poczucia, że poświęcam dla żony i córek moją zawodową karierę.

Nie lubisz Hollywood?

W Londynie mogę normalnie chodzić po ulicach (śmiech!). To rzecz bezcenna! Robię zakupy, chodzę do pubu, kina, na spacer i nikt na mój widok nie dostaje histerii. Z drugiej strony, jeśli aktor brytyjski chce utrzymywać się wyłącznie z grania w Anglii, musi wcześniej zaistnieć w Hollywood. Dopiero po powrocie do Londynu może wybierać, z kim chce się spotkać na planie. Ja mam na szczęście ten luksus, choć nigdy nie zakładałem, że podbiję Amerykę.

Zaistniałem na tamtym rynku dzięki „rozrywkowym” produkcjom jak Tożsamość Bourne’a czy Król Artur.

Tymczasem to w Londynie mam dom i tutaj czuję się najlepiej. Moje dorosłe już prawie córki Hannah (20 lat) i Eve (18 lat) tu się uczą, tu mają przyjaciół, więc na razie nie zamierzamy się przeprowadzać.

Powiedziałeś, że możesz sobie pozwolić na kilkumiesięczne przerwy w graniu. To co wtedy robisz?

Podróżujesz?

Generalnie jestem zwierzęciem domowym (śmiech!).

Relaksują mnie: sprzątanie, pranie, zakupy, gotowa-

jestem zwierzęciem domowym. Robię naprawdę niezłe steki i potrafię godzinami przygotowywać sushi.

Moja żona żartuje, że wyszła za dobrą gosposię.

I’m generally a homebody. My sushi and steaks are excellent. My wife likes to joke that she married a great housekeeper.

nie. Robię naprawdę niezłe steki i potrafię godzinami przygotowywać sushi. Moja żona żartuje, że wyszła za dobrą gosposię. Nie wiem, może to moja… kobieca część natury. W każdym razie nie mam z nią problemów. Choć z drugiej strony żona nie bardzo podziela moje inne pasje, jak na przykład uwielbienie dla futbolu. Jestem zagorzałym kibicem drużyny

66

clive owen Liverpool FC. Uwielbiam atmosferę stadionu i wszystkie te ekstremalne emocje, kiedy wspólnie z innymi kibicami przeżywamy: gole, faule czy czerwone kartki. Fajne jest to, że nikt nie zwraca wtedy na mnie uwagi. Aktor czy jakiś celebryta z kolorowego magazynu nie jest tu najważniejszy. Prawdziwe gwiazdy są na boisku. Zresztą moja starsza córka Hannah ma koszulkę z autografem Jerzego Dudka. To zdaje się twój rodak. Prawda?

Owszem. Skoro o polskich akcentach mowa, to słyszałam, że zagrałeś ostatnio agenta w filmie o polskiej… mafii w Nowym Jorku?

Tak. Akcja filmu Trzy sekundy w reżyserii Andrei Di Stefano koncentruje się na postaci Pete’a Hoffmana, zreformowanego kryminalisty i byłego żołnierza sił specjalnych, który zgadza się pracować pod przykrywką dla skorumpowanych agentów FBI i przeniknąć w struktury polskiej mafii działającej w Nowym Jorku. Wszystko po to, aby wyjść z więzienia i wrócić do rodziny.

A więc znów wróciłeś do grania agentów. Nie masz już tego dość?

To nigdy nie jest tak, że świadomie zakładam sobie, że kończę z byciem agentem i w ogóle rozwodzę się na wieki wieków z thrillerem czy filmami szpiegowskimi. Udział w takich przedsięwzięciach to zawsze wypadkowa wielu różnych decyzji.

A masz jakieś niezrealizowane zawodowe marzenie?

Pewnie. Dla większości widzów kojarzę się z mrocznymi agentami lub cynicznymi łajdakami albo facetami mocno poturbowanymi przez życie. A ja marzyłbym o zagraniu w komedii… Naprawdę! Jakiegoś miłego, sympatycznego, pozytywnie nastawionego do życia faceta. A co, tacy się już nie zdarzają?... (śmiech!). ■

roles. I have to admit that Bond, as played by Daniel Craig, has dispensed with the template that had previously been used. Daniel is an excellent actor and he’s managed to portray 007 as a complex and multifaceted character. I was not even officially offered the part, despite rumours in the press. If I’d signed on for a number of instalments of the Bond franchise, it would have meant months away from home.

I would have most likely had to move to Los Angeles, which would have put an end to my fairly private life.

The paparazzi would never have left me alone. And I know what that’s like, as I went through it after the success of the Chancer TV series. My marriage nearly broke down because of it.

Doesn’t your wife get jealous of your on-screen partners? You’ve played alongside many beautiful actresses: Julia Roberts, Natalie Portman, Angelina Jolie, Cate Blanchet…



©danny moloshok/reuters/forum

i n t e rv i e w

©credits



67

i n t e rv i e w

married a great housekeeper. This might be all due to my feminine side. Anyway, I have no problems at all with this. On the other hand, my wife does not share the same interests as me – my love of soccer for example. I am an devotee of the Liverpool FC team.

I revel in the atmosphere at the stadium, and love the excitement of being part of the crowd. It’s great that nobody takes any notice of me there. Actors and celebrities are not the most important at games. My older daughter Hanna has a T-shirt signed by Jerzy Dudek. He’s Polish, isn’t he?

He is. Speaking of Poland, you recently played an agent in a film about the Polish mafia in New York City, didn’t you? (laughs!) I did. The plot of the film Three Seconds, directed by Andrei Di Stefano, revolves around the character of Pete Hoffman, a reformed criminal and former special forces soldier, who agrees to work undercover for corrupt FBI officers and infiltrate the Polish mafia operating in New York City. He does this in order to get out of prison and be reunited with his family.

You’ve gone back to playing agents. Haven’t you had enough yet?

I’ve never made a conscious decision not to play another agent. Nor have I permanently broken with thrillers or spy films. Deciding whether to playing in these productions is usually a complex process.

Are there any acting dreams you have yet to fulfil?

I do. Most people associate me with dark agents, cynical bastards, or men with a tumultuous past. My dream is to star in a comedy. It really is! I’d like to play a pleasant, kind and positive fellow. What, you think such guy is yet to be born? (laughs) ■

© c a r l o a l l e g r i /a p / e a s t n e w s

I love and respect them all, but it’s just a job. And bedroom scenes – surrounded by a 50-person crew – are just part of it. I try to approach it with a sense of humour. My wife used to be an actress too, so she understands what this kind of work entails. Besides, I’m mature enough to know that a quick fling is not worth the risk of losing your wife and children. I have too much to lose. My family provides balance and harmony, and is my sanctuary and support. I slowed down a while back. I try to make sure that I have a few months off between jobs, so that I can spend more time with my family. But I never feel that I’m sacrificing my career for my wife and daughters.

Don’t you like Hollywood?

I can walk around London just as I am (laughs). You can’t put a price on that. I can go shopping, go to the pub, go for walks, and nobody gets hysterical when they see me. The thing is that any English actor who wants to make a living solely by acting in England has to get established in Hollywood first. They can only pick and choose when they get back to London. I’m lucky to be in this position, although I’ve never set out to conquer America. However, I have established a presence in Hollywood through films such as The Bourne Identity and King Arthur. But my home is in London, and this is where I feel best. My almost grown-up daughters Hannah (20 years old) and Eve (18 years old) go to school here, they have friends here, so we have no intention of relocating any time soon.

You said you can afford to take breaks between films. What do you do when you’re not acting?

I’m generally a homebody (laughs). I clean, do the washing up, go shopping, and cook to relax. My sushi and steaks are excellent. My wife likes to joke that she

clive owen

68

good life

manipulacja

W o j n a n a s ł o wa war of the words Pokora wobec oszusta jest naszą pierwszą linią obrony. Drugą – znajomość technik, które on opanował do perfekcji. ❚ Humility towards a cheater is our first line of defence. The second is awareness of the techniques that he or she has perfected. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

70

Różnica między manipulacją a perswazją tkwi w intencjach tego, kto próbuje innych do czegoś przekonać. Gdy chce nas popchnąć we właściwym kierunku, jest to perswazja. Kiedy nam szkodzi, mamy do czynienia z manipulacją. Znajomość psychologicznych trików pozwoli nam skutecznie wpływać na innych.

A czy uchroni nas przed oszustami? Gwarancji nie ma, ale opanowanie technik zmniejsza ryzyko stania się ich ofiarą.

Nie szczędź komplementów Psycholog społeczny Robert Cialdini w swojej najnowszej książce Pre-swazja cytuje Marka Twaina: „Dobrym komplementem mogę się żywić przez dwa miesiące”. Co tu kryć, każdy łasy jest na pochlebstwa, pochwały, miłe słówka. Pracownicy jednego z salonów fryzjerskich, którzy zapewniali klientki, że dobrze będzie im w każdej fryzurze, dostawali o 37 proc. wyższe napiwki. A chińscy studenci, którzy dostawali wcześniej ulotkę sklepu odzieżowego z informacją: „Kontaktujemy się z tobą, bo jesteś osobą ubierającą się modnie i stylowo”, robili większe zakupy. Komplementy uwielbiamy tak bardzo, że działają nawet wtedy, gdy podejrzewamy, że stoi za nimi ukryty motyw.

Podkreślaj podobieństwa Przeciwieństwa się przyciągają – brzmi ludowa mądrość. Prawda jest inna: najbliżej nam do osób, które przypominają nas samych. Nie ma znaczenia, czy podobieństwo dotyczy spraw tak istotnych jak poglądy polityczne czy błahostek w rodzaju ulubionego koloru lub najchętniej słuchanej audycji radiowej.

Cwany domokrążca zawsze znajdzie coś, co go łączy z klientem. Jeżeli zobaczy u naszych stóp posokowca bawarskiego, powie, że jego teściowie zawsze mieli psy tej rasy (piękniejszych i mądrzejszych nie ma).

A jeśli się wygadamy, że pochodzimy z Jeleniej Góry, opowie, jak miło mu się służyło w tamtejszej jednostce wojskowej. To nie musi być prawda. Ważne, by pokazując cechy wspólne, przełamać dystans, obcość.

Najlepiej robić interesy ze sprzedawcą, który w ten czy inny sposób jest „swój”.

Daj się lubić To oczywiste, że lubimy przebywać, rozmawiać i zgadzać się z osobą, którą darzymy sympatią i zaufaniem.

Szkoda, że nie rozumiał tego żyjący w XIX w. austriacki lekarz Ignaz Semmelweis. Gdyby nie jego trudny charakter, szpitalny personel dużo szybciej zacząłby myć ręce. Doktor Semmelweis pierwszy odkrył, że brak higieny prowadzi do wielu chorób i zgonów wśród pacjentów. Niemniej nikt nie chciał słuchać takich nauk, co ich propagatora doprowadzało do szewskiej pasji. „Pan, profesorze, jest współtwórcą tej masakry” – wygarnął jednemu z wykładowców akademii

The difference between manipulation and persuasion lies in the intention of the person who wants to convince others to do something. When that person is acting in our interests, it’s called persuasion; when he or she is acting against our interests, we are dealing with manipulation. Being aware of psychological tricks lets us effectively influence others, but can it protect us against tricksters? There is no guarantee that it will, but mastering the techniques reduces the risk of becoming a victim.

Be generous with compliments In his latest book Pre-suasion, social psychologist Robert Cialdini cites Mark Twain, who said “I can live two months on a good compliment”. Let’s face it, everyone likes compliments, flattery and pleasantries. The employees of a hairdressing salon who assured their clients that they looked great (whatever the hairdo) saw their tips increase by 37 per cent. Chinese students handed a shop leaflet saying: “We are contacting you because you are a trendy and stylish person” bought more in the given shop. We love compliments so much that they work even when we suspect there is a hidden motive behind them.

Stress the similarities Opposites attract, according to the old folk saying.

The truth, however, could not be more different. We are most attracted to those who most resemble us.

It does not matter whether the similarities concern essential things, e.g. political views, or insignificant issues, e.g. favourite colour or favourite radio program. A shrewd salesman going from house to house will always find something to connect him with the prospect. If he spots a Bavarian Mountain Hound, he will say that his parents-in-law always had one (and that there are no prettier or cleverer dogs). If we tell him that we come from Denver, he will say how much he loves the local nature. It does not have to be true. The point is that finding something in common breaks the ice, shortens the distance and reduces the “otherness”. It is much easier to do business with a salesperson who is one of us in some one way.

Be likeable It should go without saying that we like to be with, talk to, and agree with someone we like and trust.

It is a shame that the 19th-century Austrian doctor, Ignaz Semmelweis, did not understand this. If he wasn’t so hard to get along with, hospital staff might have started washing their hands earlier.

Dr Semmelweis was the first to discover that a lack of hygiene causes illness and death. However, nobody wanted to listen to him, which made him angry.



71

good life medycznej. Do pewnego lekarza napisał: „Ogłaszam przed Bogiem i całym światem, że jest pan mordercą”.

Dopiero 12 lat po jego śmierci zrobił z nich użytek angielski chirurg Joseph Lister – w jakimkolwiek szpitalu pracował, wprowadzał tam dezynfekcje rąk i narzędzi chirurgicznych. Dziś to Brytyjczyk, a nie Austriak nazywany jest ojcem antyseptyki. Zaś nazwisko Semmelweisa, jeśli pojawia się w fachowej literaturze, to zwykle tej poświęconej nieumiejętnej perswazji.

Wykaż, że tak robią wszyscy Robert Cialdini miał zadanie znaleźć sposób na skłonienie gości hotelowych do wielokrotnego używania tych samych ręczników. Odkrył, że wystarczy prosty trik: przekazać informację, że robiła tak większość klientów, zwłaszcza zaś osoby zamieszkujące wcześniej ten sam pokój. Domokrążca naciągnie więcej gospodyń domowych, jeśli powie każdej, że jego odkurzacze kupiło już co najmniej trzy czwarte sąsiadek z osiedla. Żebrak może liczyć na hojność przechodniów, jeżeli położy przed sobą puszkę z monetami i banknotami – rzekomy dowód, że wielu ludzi nie żałowało dla niego grosza. Czasem restauratorzy określą jakieś danie jako najpopularniejsze, a popyt na nie zwiększa się o 12–13 proc., jak w pewnym lokalu w Pekinie. Nikt nie lubi być gorszy od innych ani odosobniony w swoim działaniu. Dlatego powyższa technika, nazywana społecznym dowodem słuszności, jest tak skuteczna. Skorzystał z niej nawet John Lennon, pisząc piosenkę Imagine, w której zachwala świat bez głodu, przemocy i fanatyzmu religijnego, a przepełniony braterstwem, pokojem i jednością.

Aby fani nie uznali go za naiwnego marzyciela, Lennon dodaje: „Ale nie jestem jedyny”.

manipulacja “You, professor, are partly responsible for this massacre”, he once snapped at a Medical Academy Professor. He wrote to another physician: “I declare before God that you are a murderer”. It was not until 12 years after his death that an English surgeon, Joseph Lister, made use of his findings. In every hospital he worked, he ordered the staff to disinfect their hands and tools. Today, it is the Brit, not the Austrian, who is known as the father of antiseptics.

The name Semmelweis only ever crops up in chapters devoted to unsuccessful persuasion.

SAY that everybody does it this way Robert Cialdini was given the task of finding a way to make hotel guests reuse the same towels. He discovered that all it took was a simple trick: convey the message that most guests did so, especially those who had occupied the given room. A travelling salesperson will get more housewives to buy his product if he tells them all that the vacuum cleaner has already been purchased by at least three quarters of her neighbours. A beggar can be more certain of the generosity of passers-by if he puts a tin with coins and banknotes in front of him to show that many people have already given him money. Restaurateurs some-

Wpływaj na emocje Domokrążca oferujący dwa odkurzacze w cenie jednego odwołuje się do chciwości klienta, a żebrak – do litości przechodniów. Jeżeli na dodatek jest niewidomy i na swojej szyi zawiesił tabliczkę z napisem „Przyjdzie wiosna, a ja jej nie zobaczę”, może być pewny, że ludzie otworzą przed nim portfele. Wywołane w nas uczucia usypiają rozsądek i kierują zachowaniem.

najbliżej nam do osób, które przypominają nas samych. Nie ma znaczenia, czy podobieństwo dotyczy spraw istotnych, czy błahostek.

Cwany domokrążca zawsze znajdzie coś, co go łączy z klientem.

WE are most attracted to those who most resemble us. It does not matter whether the similarities concern essential or insignificant THINGS. A shrewd salesman will always find something to connect him with the prospect.

72

W takich momentach mało kto zagląda do porównywarki cen – nierzadko za 1,5 tys. zł, które zażyczył sobie domokrążca, w najbliższym salonie dostaniemy nie dwa, ale trzy egzemplarze. Co do żebraka – całkiem możliwe, że ma i doskonały wzrok, i spore oszczędności. Ale nam nawet nie przyjdzie do głowy sprawdzić, czy jest w potrzebie.

Bądź szczodry Dając, otrzymujemy – uczył św. Franciszek z Asyżu.

Ludzie wyświadczają przysługi osobom, którym coś zawdzięczają. Wprawdzie nie zawsze, ale na ogół. Nie chcemy być przecież czyimiś dłużnikami. A tym samym uchodzić za darmozjadów lub naciągaczy. Psycholodzy nazywają ten mechanizm regułą wzajemności.

Klienci jednego ze sklepów spożywczych o 42 proc. chętniej dokonywali zakupów, jeśli przy wejściu zostali poczęstowani czekoladą. Według giganta sprzedaży detalicznej Costco każda kategoria artykułów – ser, pizza, szminki – cieszą się większym popytem, gdy konsumenci dostają ich darmowe próbki.



REKLAMA

Proś innych o radę Firmy zachęcają obecnych i potencjalnych klientów do tworzenia i udoskonalania produktów. To łechce



73

good life ego konsumentów, w wyniku czego stają się bardziej lojalni wobec marki. Natomiast każda inteligentna osoba, jeśli chce wzmocnić więź z kolegami i przyjaciółmi, pyta ich o radę w jakiejś życiowej sprawie.

O wskazówkę warto też poprosić szefa – mało prawdopodobne, że uzna nas za niekompetentnych i niesamodzielnych, raczej weźmie to za potwierdzenie naszego zaufania i szacunku do niego, a także do-

inteligentna osoba, jeśli chce wzmocnić więź z kolegami, pyta ich o radę w jakiejś życiowej sprawie.

TO STRENGTHEN THE BOND WITH FRIENDS, SMART peOPLE Ask them for advice on crucial life matters.

manipulacja times claim that a particular dish is their most popular in order to increase demand, which it did by 12-13 per cent in one Beijing eatery. Nobody wants to be worse than others or alone in his or her choices. This is why the above technique, known as social proof, is so effective. Even John Lennon availed himself of it when he wrote “Imagine” in which he praised a world without hunger, violence and religious fatalism, filled with brotherhood, peace and unity. In order for fans not to write him off as a dreamer, he added the line “But I’m not the only one”.

Play on emotions The travelling salesman offering two vacuum cleaners for the price of one is playing on the customer’s greed, and the beggar with the tin is milking the pity of the passers-by. And if the beggar is blind, and has a sign around his neck that reads: “Spring is coming, but I will not be able to see it”, he can rest assured that people will open their wallets. Once our emotions are unleashed, they brush reason aside and take control of our behaviour. In these sorts of situations, not too many people check a price comparison website. If they do, they might find that they could get e.g. not just two but three vacuum cleaners for the price of one at the nearest brick and mortar store. As for the beggar, for all we know, he might have 20/20 vision and be considerably wealthy. But it does not even occur to people to verify whether he is really in need.

Be generous “For it is in giving that we receive”, said St Francis of Assisi. People do favours for those who return them. Not always, but usually. We do not like to be in anyone’s debt. Nor do we care to be thought of as spongers or con artists. Psychologists call this the law of reciprocity. People are 42 per cent more likely to shop at a grocery store that offers them a piece of chocolate at the entrance. According to the retail giant Costco, each category of products, be it cheese, pizza, lipstick, is more popular when free samples are handed out.

Ask others for advice Companies encourage existing and potential customers to create and perfect products for them. This is flattering to consumers, and so builds brand loyalty.

However, any intelligent person who wants to strengthen the bonds with his or her friends, asks them for advice on crucial life matters. It is also a good move to ask your boss for advice. He or

74



good life wód na własny profesjonalizm. W takich sytuacjach w menedżerze powstaje poczucie wspólnoty z podwładnym – ten zaś zwiększa swoje szanse na awans, podwyżkę czy premię.

Postaw na szczerość Nie wszyscy prawią klientom komplementy, proszą szefa o radę i mówią ludziom dokładnie to, co oni chcą usłyszeć. Uważają, że świadczyłoby to o lizusostwie.

Dobra wiadomość brzmi: szczerość może być równie skuteczna. Przykładem jest formuła „bezsilnego przekazu”, którą z powodzeniem stosował Rufus Griscom, założyciel czasopisma online i bloga o nazwie Babble obalającego mity dotyczące rodzicielstwa. Na spotkaniu z potencjalnymi inwestorami przedstawił pięć powodów, dla których lepiej nie wspierać jego start-upu. Mimo sprzecznego z intuicją podejścia zebrał 3,3 mln dol. funduszy. Dwa lata później przedsiębiorca zainteresował kupnem swojego biznesu koncern Disneya. Również tym razem Griscom sięgnął po tę samą sztuczkę – pokazał listę z nagłówkiem „Dlaczego nie warto kupować Babble’a”. Były na niej takie punkty jak mniejsze od zakładanego zainteresowanie internautów, komentarze nie na temat (40 proc. wpisów o celebrytach) czy niedopracowana strona. Mimo to Disney kupił serwis za 40 mln dol. Rufus Griscom swój sukces tłumaczył tym, że jego rozmówcy spodziewali się peanów na cześć Babble’a, na które zareagowaliby sceptycyzmem. Zbił ich z tropu i pozbawił pretekstu do ataku. Chcieli potraktować go jak namolnego sprzedawcę, tymczasem nabrali do niego zaufania i szacunku.

Miej poczucie humoru Jeśli jednak nie chcemy podzielić losu doktora Semmelweisa, szczerość warto złagodzić żartem, szczyptą humoru. Świetna jest w tym kasjerka w jednym z wrocławskich marketów. Pewnego razu klient próbował wepchnąć się poza kolejką. „Chętnie pana obsłużę, ale najpierw muszę zająć się ludźmi stojącymi przed panem” – usłyszał, na co warknął. „Czy pani wie, kim ja jestem?!”. „Czy mogę prosić państwa o uwagę?”

– spytała głośno kasjerka. „Ten zdenerwowany pan nie wie, kim jest. Jeśli ktoś zna jego tożsamość, proszę mu ją zdradzić”. ■

76

manipulacja she is not likely to find you incompetent and dependent on others for doing so. If anything, this will be taken to be a sign of your trust and respect, and evidence of your professionalism. In these sorts of situations, the manager develops a sense of community with the subordinate, while the latter increases the chances of promotion or a raise.

Be upfront Not everyone compliments others, asks their bosses for advice, and tells others exactly what they want to hear. This is seen as sucking up. The good news is that being frank can be just as beneficial. One example is the “powerless message” formula which was successfully used by Rufus Griscom, the founder of the online periodical and blog Babble, which busts parenting myths. At a meeting with prospective investors, he presented five reasons why they should not support his start-up. Despite adopting this counter-intuitive approach, he received USD 3.3 million in funds.

Two years later, he got Disney interested in buying his business. Griscom deployed the same strategy – he showed them a list with the heading “Here’s why you should not buy Babble”. The list included such items as online user interest less than expected, irrelevant comments (40 per cent of posts were about celebrities), and unfinished website. Despite this, Disney bought the site for USD 40 million. Griscom explained his success with the fact that his interlocutors were expecting him to talk up Babble – to which they could respond with scepticism. They wanted to treat him like a pushy salesman, but he earned their trust and respect.

Have a sense of humour If you do not want to share the fate of Dr Semmelweis, you would be well advised to temper your frankness with a pinch of humour. A cashier at one of Wrocław supermarket is a past master of this art. One day, a customer wanted to jump the queue. “I will happily serve you, but I need to serve the people in front of you first”, she said, to which he snapped: “Do you know who I am?” “Can I have your attention please, ladies and gentlemen”, the cashier shouted. “This troubled man does not know who he is. If anyone knows him, would they please tell him”. ■

up in the air

święto lotnictwa

Ł ą c z y m y ś w i at i l u d z i uroczysty apel, spektakularne podniebne pokazy, piknik i okazja, by przypomnieć sobie chlubną historię – jak co roku 28 sierpnia w całym kraju obchodziliśmy Święto Lotnictwa Polskiego. ❚ A formal assembly, spectacular air shows, a picnic and an opportunity to celebrate a glorious history – every year on 28 August we celebrate Polish Aviation Day all over Poland. tekst | by joanna wieczorek, stefan malczewski

78

©east news, archiwum pll lot

we connect the world and people

P

rzeloty Biało-Czerwonych Iskier (TS-11), myśliwców MiG-29, samolotów szturmowych Su-22, transportowych C-130 Hercules czy zespołu akrobacyjnego Orlik. Pokazy śmigłowców bojowych i dronów, a na deser dla miłośników lotnictwa wojskowego dumne F-16 i LOT-owski Embraer 170. Co roku obchody Święta Lotnictwa Polskiego mają bogatą oprawę. Nic dziwnego, że przyciągają tłumy. W tym roku w Radomiu (gdzie odbył się słynny AirShow) nie mogło być inaczej – w obchodach wzięły udział polskie władze, których przedstawiciele podkreślali historyczny dorobek polskiego lotnictwa, w tym znaczenie Polskich Linii Lotniczych LOT, które od 88 lat łączą świat i ludzi, docierając do najdalszych zakątków.

sukcesy pilotów LOT-u Data obchodów, czyli 28 sierpnia, to rocznica zwycięstwa kpt. pil. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w największej imprezie lotnictwa sportowego w Berlinie (Challenge International des Avions de Tourisme).

To właśnie te Międzynarodowe Zawody Samolotowe zapoczątkowały w 1932 r. tradycję sukcesów polskich skrzydeł, która trwa do dziś. Za sterami LOT-u, jednej z najstarszych linii lotniczych na świecie, zasiadają piloci osiągający międzynarodowe sukcesy w lataniu: precyzyjnym, rajdowo-nawigacyjnym, szybownictwie i akrobacji szybowcowej. – W sporcie samolotowym zachwycali: Krzysztof Lenartowicz, Jan Baran, krakowski klan Wieczorków, Wacław Nycz, Jan Gruszecki, Dariusz Zawłocki, Sławomir Własiuk, Bolesław Radomski i Łukasz Pawlak – wymienia Stefan Malczewski, członek zarządu LOT-u. Linia jest szczególnie dumna ze swoich szybowników (Edwarda Makuli, Janusza Centki, Stanisława Wujczaka, Henryka Poźniaka, Joanny Biedermann), a także akrobatów szybowcowych (Jerzego Makuli, Mariana Bednorza i Marka Szufy). Nasi lotnicy z Boeingów, Embraerów, Dashów przesiadają się na mniejsze samoloty, trenując w aeroklubach, aby później skutecznie walczyć o złote medale. – Żadna inna linia lotnicza na świecie nie ma tylu mistrzów świata i Europy w sportach lotniczych – dodaje Malczewski. Gwiazdy szybownictwa wspiera znakomity trener kadry narodowej Jacek Dankowski. – By zaś uczcić dorobek jednego z liderów latania nawigacyjnego, Wacława Wieczorka – mającego na koncie blisko 50 medali zdobytych na igrzyskach lotniczych, mistrzostwach świata i Europy – co roku są organizowane Ogólnopolskie Zawody Samolotowe jego imienia zainicjowane w Toruniu – podkreśla Adrian Kubicki, rzecznik prasowy LOT-u.

Lot Południowo-Zachodniej Polski Ale zawodów lotniczych, podczas których triumfują piloci LOT-u, jest znacznie więcej. Tego roku w czerw-

Franciszek Żwirko (1895–1932), porucznik oraz pilot Wojska Polskiego. Z inżynierem Stanisławem Wigurą zdobył w 1932 r. w zawodach Challenge pierwsze miejsce i puchar międzynarodowy dla Polski. ❚ Franciszek Żwirko (1895–1932), a Polish Army lieutenant and pilot. Together with engineer Stanisław Wigura he won first place and an international cup for Poland in the Challenge International des Avions de Tourisme in Berlin in 1932

Red & White Iskra (TS-11) jets, MiG-29 fighters, Su-22 strike aircraft, C-130 Hercules cargo planes, and the Orlik acrobatic team, all in flight.

Air shows starring attack helicopters, drones and the majestic F-16 and a LOT Embraer 170 are a special treat for aviation aficionados. Every year, Polish Aviation Day celebrations are extraordinarily rich and varied, and it’s little wonder that they draw huge crowds. This year’s celebrations in Radom (which was the venue of the main events) were no exception.

Polish government representatives stressed the historical achievements of Polish aviation, including the prominent role played by LOT Polish Airlines, which has been connecting people and the world, going to its most distant parts, for 88 years.

Achievements of LOT’s pilots 28 August, i.e. Polish Aviation Day, coincides with the victory of Captain Franciszek Żwirko and Captain Stanisław Wigura in the Challenge International des Avions de Tourisme in Berlin in 1932. This international competition marked Poland’s first aviation suc-



Wystawa 88 LAT DOOKOŁA ŚWIATA. HISTORIA POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT w Żyrardowie The 88 years around the world: the history of LOT Polish Airlines exhibition in Żyrardów W Muzeum Mazowsza Zachodniego można oglądać m.in.: modele samolotów, które niegdyś latały w barwach linii, eksponaty przypominające o długiej historii przewoźnika (mundury stewardes, nazwiska pilotów odznaczonych Krzyżem Virtuti Militari, pamiątki z pielgrzymek papieży Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka). Pomysłodawcą wystawy jest członek zarządu LOT-u Stefan Malczewski. ❚ The Western Mazovia Museum is presenting models of aeroplanes that used to be part of the LOT fleet. The exhibits showcase the long history of the carrier (flight attendant uniforms, the names of pilots decorated with the War Order of Virtuti Militari, and memorabilia from the pilgrimages of Popes John Paul II, Benedict XVI and Francis). The exhibition was created by Stefan Malczewski.

79

Na zdj. od prawej Krzysztof Wieczorek (mistrz świata w lataniu precyzyjnym), Wacław Wieczorek i Michał Wieczorek (mistrzowie świata w lataniu rajdowym). ❚ From rght to left: Krzysztof Wieczorek (world champion in precision flying), Wacław Wieczorek and Michał Wieczorek (champions in aviation races).

cu w Krakowie rozegrała się np. 55. edycja Lotu Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki. Na podium stanęli m.in. piloci LOT-u Bolesław Radomski i Kamil Wieczorek. Imprezę uświetnił piknik z pokazami akrobacji Jerzego Makuli (Makula Aerobatic Team), Artura Kielaka i Łukasza Czepieli, który nie tak dawno zaczął latać w duecie ze śmigłowcem pilotowanym przez Marię Muś.

Sabina Hawryłko – dyrektor Aeroklubu Krakowskiego – zapytana o fenomen zawodów odpowiada, że początki krakowskiej rywalizacji sięgają 1929 r., kiedy utworzono Akademicki Aeroklub Krakowski. – Impreza z czasem urosła do rangi jednych z najbardziej prestiżowych zawodów lotniczych – tłumaczy.

Pierwszy Lot Południowo-Zachodniej Polski przewidywał trzy konkurencje: przelot na trasie Kraków – Częstochowa – Katowice – Kraków, osiągnięcie w najkrótszym czasie wysokości 1500 m oraz lądowanie w wyznaczonym prostokącie. Rywalizację wygrał Franciszek Żwirko na samolocie RWD-2. Dyrektor Hawryłko dodaje, że kolejne zawody, już w oparciu o regulamin sportu samolotowego FAI (Międzynarodowej Federacji Lotniczej), odbyły się w 1930 r. Do II wojny światowej rozegrano 9 edycji zawodów, a zawiła historia pozwoliła je reaktywować w 1958 r. Dziś piloci latają nawigacyjnie i walczą w konkurencji lądowań. ■

cess – the first of many. Pilots employed by LOT, one of the world’s oldest airlines, regularly achieve international successes in precision flying, air navigation races, gliding and gliding aerobatics. “Champions of aviation competitions include Krzysztof Lenartowicz, Jan Baran, the Wieczorek family from Kraków, Wacław Nycz, Jan Gruszecki, Dariusz Zawłocki, Sławomir Własiuk, Bolesław Radomski and Łukasz Pawlak”, says Stefan Malczewski, a LOT Management Board Member. The airline takes pride in its glider pilots (Edward Makula, Janusz Centka, Stanisław Wujczak, Henryk Poźniak, Joanna Biedermann) and gliding aerobatics pilots (Jerzy Makula, Maria Bednorz, and Marek Szufa).

LOT pilots who fly Boeing, Embraer, and Dash planes train in smaller aircraft in flying clubs and later claim gold medals. “No other international airline has so many world and European air sports champions”, he adds. Gliding stars are supported by the seasoned coach of the Polish national team, Jacek Dankowski.

“The Wacław Wieczorek National Aeroplane Competition is held every year to celebrate the achieve-

święto lotnictwa

ments of the great Polish pilot and navigator Wacław Wieczorek, whose credits include nearly 50 World Air Games, and World and European Championship medals. The first one was held in Toruń”, stresses LOT Spokesperson Adrian Kubicki.

South-Western Poland Flight There are many more flying competitions in which LOT pilots distinguish themselves. Bolesław Radomski and Kamil Wieczorek won podium positions in the 55th edition of the Franciszek Żwirko South-Western Poland Flight in June. The highlight of the event was a picnic and an aerobatics display from Jerzy Makula (Makula Aerobatics Team), Artur Kielak and Łukasz Czepiela, who recently began flying as one of a duo with Maria Muś, who flies a helicopter.

When asked about the phenomenon of this competition, Sabina Hawryłko, the Director of the Kraków Flying Club, said that the history of the event began with the founding of the Kraków Academic Flying Club in 1929. “Over time, this event has grown to become one of the most prestigious aviation events”, she explains.

The first edition of the South-Western Poland Flight featured three flying events: the Kraków-CzęstochowaKatowice-Kraków race; the faster ascent to 1,500 m; and landing within a designated rectangle. Franciszek Żwirko beat out 18 other competitors to win the challenge. Hawryłko adds that the next edition of the event, altered to comply with World Air Sports Federation regulations, was held in 1930. Nine more editions were held before World War II, but the contest was not revived until 1958 due to the complicated turn of events afterwards. Pilots now fly the beam in the field and compete for the most precise landing. ■

Joanna Wieczorek – ekspert prawa lotniczego z kancelarii Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k., dyrektor French Desk SSW, Stefan Malczewski – członek zarządu ds. korporacyjnych w PLL LOT. ❚ Joanna Wieczorek aviation law expert of the Spaczyński Szczepaniak i Wspólnicy sp.k. law firm, SSW French Desk Director, Stefan Malczewski – Chief Corporate Officer at LOT Polish Airlines.

80

©archiwum pll lot

up in the air

PROMOCJA

Co trzecia D

zisiejszy świat logistyki – magazynowania i transportowania towarów − nie odbywałby się bez drewnianych palet.

Wymiar 800x1200 mm stał się wszechobecny. Kiedy w Europie w roku 1991 pojawiła się paleta z wypalonym logo EPAL, nastała nowa era certyfikowanych, wymiennych palet drewnianych, które stały się synonimem jakości. Począwszy od roku 2013, palety z logo EPAL stały się dominującym poolem paletowym w całej Europie.

Każdego roku na świecie produkowana jest ogromna liczba palet EPAL. W roku 2016 było to blisko 80 milionów sztuk. W Polsce, która jest drugim co do wielkości producentem palet EPAL na świecie, wyprodukowano ich ponad 24 miliony sztuk. Wszystkie te palety spełniają rygorystyczne wymogi normy europejskiej EN 13698-1.

Dodatkowo, wszystkie palety z logo EPAL przechodzą proces obróbki fitosanitarnej, który chronić ma użyte do produkcji palet drewno przed wszelkimi rodzajami owadów i larw owadów, a także przed pleśniami i innymi grzybami. Standard palet weryfikowany jest przez niezależną instytucję Bureau Veritas.

Palety z jednej strony to ustalony standard, a z drugiej strony to określona wartość samego nośnika. Z punktu widzenia użytkownika palet najważniejsze jest pozyskać ich jak najwięcej za jak najmniejsze pieniądze. Niestety – w przypadku palet ta idea nie sprawdza się do końca. Cena palety uzależniona jest przede wszystkim od kosztu surowca drewnianego (którego ceny w większości zależą od polityki Lasów Państwowych), kosztu siły roboczej, wysokości opłat licencyjnych, jak i kosztów własnych przedsiębiorstwa i marży. Produkując palety w sposób legalny – przy użyciu legalnie zakupionego drewna lub legalnie pozyskanych gotowych już elementów do produkcji palet, zatrudniając pracowników na umowy o pracę, a także wywiązując się z obowiązku podatkowego, koszt palety jest na dzisiaj ściśle określony. Pojawiają się jednak w obrocie palety zdecydowanie tańsze, które produkowane są w większości za granicą wschodnią. Nie dość, że nie odzwierciedlają standardu (np. wymiary poszczególnych elementów, przede wszystkim grubość desek), nie mają przeprowadzonej

Polski Komitet Narodowy Epal ul. Szeroka 1, 88-100 Inowrocław tel. +48 52 3549056 e-mail – biuro@epal.org.pl

DREWNIANA PALETA CERTYFIKOWANA NA ŚWIECIE POCHODZI Z POLSKI

obróbki fitosanitarnej (choć niejednokrotnie mają stemplowane znaki o tym informujące), naruszają prawo o znakach towarowych (które wypalane są często bez przyznanej stosownej licencji), to jeszcze produkowane są z kradzionego drewna lub przez osoby zatrudnione „na czarno”.

Tym samym chcielibyśmy przestrzec firmy i przedsiębiorstwa przed takimi paletami, wskazując nie tylko naruszenie zasad dot. właściwej konkurencji na rynku. Chcemy zwrócić uwagę na aspekty dot. bezpieczeństwa prowadzonych operacji magazynowych i transportowych. Palety sfałszowane i podrobione często nie wytrzymują właściwych obciążeń, wyginają się, pękają, a spadający z nich towar potrafi wyrządzić wielkie szkody, szczególnie w kontekście osób pracujących przy paletach.

Polski Komitet Narodowy Epal, który działa w Polsce z ramienia European Pallet Association, monitoruje sytuację paletową na rynku, a prowadząc swoje działania działania edukacyjno-szkoleniowe, uczy użytkowników palet właściwej ich identyfikacji, a także zasad ich obrotu z Kontrahentami. Pomaga też w sytuacjach, gdy w danej firmie czy przedsiębiorstwie pojawią się palety fałszywe lub podrobione.

Tym samym zwracamy się do Państwa z prośbą o kontakt, jeśli są Państwo zainteresowani współpracą w ramach poprawy swoich systemów obrotu paletami.

Po wszelkie informacje oraz do kontaktu zapraszamy na naszą stronę internetową – www.epal.org.pl

up in the air

fiat 126p dla toma hanksa

Stefan Malczewski, członek zarządu PLL LOT, Monika Jaskólska oraz dziennikarz Irek Bieleninik. ❚ Stefan Malczewski, LOT Polish Airlines Management Board member, Monika Jaskólska and journalist Irek Bieleninik.

L OT d o H o lly w o o d LOT goes to hollywood Akcja Bielsko-Biała dla Toma Hanksa dobiega końca. Odnowiony Fiat 126p wkrótce poleci do amerykańskiego aktora. Tymczasem promuje miasto na całym świecie. ❚ the “Bielsko-Biała for Tom Hanks” campaign is coming to an end. A renovated Fiat 126 p car will soon be flown to the US actor.

Meanwhile, the city will continue to be promoted around the world.

J

aka cudowna akcja. Wszyscy usłyszą o Polsce i Bielsku-Białej – zachwyca się pani Zofia, która mieszka tu od 70 lat. A dziś przyszła – tak jak wielu mieszkańców – pod Centrum Handlowe Gemini Park, gdzie od rana trwają imprezy związane z uroczystym odsłonięciem odnowionego Fiata 126p, który wkrótce poleci samolotem LOT-u do Toma Hanksa do Los Angeles. – Auto zostało rozłożone na

82

“What a wonderful campaign. Everyone is going to hear about Poland and Bielsko-Biała”, Zofia, who has been living there for 70 years, says. Today, she and many of the city’s inhabitants have come to the Gemini Park shopping centre, where the celebrations connected with the unveiling of the renovated Fiat 126 p, which will soon be flown on a LOT aircraft to Tom Hanks in Los Angeles, have been in full swing all morn-

© p l l l o t ( 4 ) , i n s ta g r a m

tekst | by joanna wieczorek, stefan malczewski

części, wszystko zostało w nim totalnie odrestaurowane. Jest sprawne, super się nim jeździ – mówi w jednym z wywiadów inicjatorka akcji, przedsiębiorca z Bielska, Monika Jaskólska. Dzisiejsza data – 9 lipca – też nie jest przypadkowa, bo właśnie dziś filmowy Forrest Gump świętuje 61. urodziny, a z nim Bielsko-Biała, która tuż po godz. 14, kiedy już odsłonięto prezent, odśpiewała mu polskie „Sto lat”. Aktor – dzięki stałej łączności tego dnia z miastem – nie krył wzruszenia. Podczas imprezy równolegle trwała zbiórka pieniędzy na Szpital Pediatryczny, dla którego Monika Jaskólska regularnie organizuje akcje charytatywne. – To fantastyczna kobieta, sama ma troje dzieci i wie, jak ważne jest, byśmy podczas takich rozrywek jak ta dzisiejsza pamiętali, że nasza pomoc może uratować czyjeś życie – mówi bielszczanka Ania.

W ramach akcji charytatywnej można też wylicytować przekazany przez LOT voucher dla dwóch osób do Miasta Aniołów.

Obiekt marzeń Wszystko zaczęło się od samego Hanksa, który podczas zdjęć do Inferna realizowanych w Budapeszcie natrafił na zlot maluchów. Chodząc ulicami stolicy Węgier, co rusz wpadał na Fiata 126p. Model tak go zaintrygował, że zrobił sobie z nim zdjęcie i umieścił

ing. “The car was disassembled and everything was restored. It is fully operational and great to drive”, said Bielsko-Biała businesswoman Monika Jaskólska, one of the campaign founders, in an interview. The date of the festivities – 9 July – is no accident. It is the 61st birthday of Tom Hanks and Bielsko-Biała has decided to celebrate with him. Soon after 2 pm, when the present was unveiled, the people sang “Happy Birthday” to him. Hanks, who was watching the event live online, could barely contain his emotions. During the event, a fundraiser for the Children’s Hospital, for which Jaskólska has regularly organised charity events, was held. “She is a great woman. She has three children of her own and knows how important it is for everyone to remember, during events like this one, that our help can save someone’s life”, Ania from Bielsko-Biała said.

As part of the campaign, LOT donated a voucher for two to the City of Angels for a charity auction.

A dream car It all started with Tom Hanks himself. The actor came across a Fiat 126 p rally in Budapest, where he was filming Inferno. He was so intrigued by the car that he had himself photographed with one and posted the picture on his social media. “I wasn’t sure whether he was making fun of the little cars or whether he really

Na zdj. w górnym lewym rogu: Stefan Malczewski, członek zarządu PLL LOT oraz Adrian Kubicki, rzecznik prasowy LOT ❚ Image in the top left corner: Stefan Malczewski, LOT Polish Airlines Management Board member and LOT Spokesperson Adrian Kubicki.



83

up in the air

fiat 126p dla toma hanksa blemów. Dreamliner może pomieścić kilkanaście maluchów – zaznacza Stefan Malczewski, członek zarządu PLL LOT, który był obecny w Bielsku na urodzinowym przyjęciu. Boeing 787, tzw. Dreamliner, to największy samolot we flocie linii.

LOT starannie zabezpieczy samochód, aby prezent bez zarysowań dotarł do odbiorcy na przełomie września i października. Przed transportem Monika Jaskólska będzie jeździć po Polsce sławnym maluchem, aby promować miasto. ■

Joanna Wieczorek – ekspert prawa lotniczego z kancelarii Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k., dyrektor French Desk SSW, Stefan Malczewski – członek zarządu ds. korporacyjnych w PLL LOT. ❚ Joanna Wieczorek aviation law expert of the Spaczyński Szczepaniak i Wspólnicy sp.k. law firm, SSW French Desk Director, Stefan Malczewski – Chief Corporate Officer at LOT Polish Airlines.

84

©pll lot

je na portalu społecznościowym. – Nie miałam pewności, czy on z tych maluchów żartuje, czy naprawdę mu się podobają, ale postanowiłam, że kupię egzemplarz i mu wyślę wraz z opowieścią o tym, ile znaczy dla mojego kraju i dla historii mojego miasta. Żeby zrozumiał, jakim sentymentem darzymy ten mały symbol ówczesnego luksusu. Maluch to część historii Bielska-Białej. To miasto dzielnych ludzi. Twórczych i kreatywnych. I ma swój wkład w historię filmu. Dobrze, żeby Tom o tym wiedział – tłumaczyła Monika Jaskólska. Akcja, której celem jest promocja Polski, przyciągnęła wielu partnerów, którym bliska jest idea promocji swojego kraju na świecie – narodowy przewoźnik dostarczy malucha bezpłatnie swoim nowym połączeniem bezpośrednio do Los Angeles, a przedsiębiorca i zwycięzca Rajdu Dakar Rafał Sonik pokrył całą kwotę zakupu Fiata – 8,5 tys. zł. Dzięki włączaniu się tylu partnerów wcześniej zbierane pieniądze mogły zostać przekazane szpitalowi.

Zanim jednak samochód trafił na pierwsze strony gazet, przeszedł gruntowny remont blacharski, mechaniczny oraz malowanie. – Musieliśmy go rozebrać do ostatniej śrubki. Sama blacharka zajęła nam dwa miesiące. Wymieniliśmy też elektrykę. I udało nam się uratować oryginalny klakson – tłumaczy Krzysztof Hankus z BB Oldtimer Garage.

Zliftingowany elegant poleci wkrótce do nowego właściciela Dreamlinerem LOT-u. – Auto zostanie zapakowane na Lotnisku Chopina w Warszawie na pokład samolotu. Nie sprawi to żadnych pro-

liked them, but I decided I would get him one and send it to him along with a story on the significance of the car to my country and city. I wanted him to understand what this little symbol of luxury from yesteryear meant to us, and that it was the dream car for many Poles. The Fiat 126 p is an important part of BielskoBiała’s past. It is a town of courageous and creative people. And the town has made its mark on movie history. It would be good for Tom to know that”, said Jaskólska. The campaign, which is aimed at promoting Poland, attracted many partners for whom this cause is important – the national carrier has agreed to fly the Fiat 126 p free of charge on its new direct route to Los Angeles. Rafał Sonik, entrepreneur and Dakar rally winner, paid the entire purchase price for the car – PLN 8,500. As the campaign has so many partners, the money that had been raised to buy the car can now be donated to the hospital.

But before the car made it to the front page of the papers, it had undergone a comprehensive body and mechanical overhaul and been given a new coat of paint. “We had to disassemble it to the tiniest screw.

The body work alone took two months. We replaced the electrics and managed to restore the original horn”, said Krzysztof Hankus from BB Oldtime Garage.

The tuned car will be flown to its new owner on a LOT Dreamliner. The car will be loaded onto the aircraft at Chopin Airport in Warsaw. This will not be a problem.

“The Dreamliner can accommodate a dozen or so cars like this one”, says Stefan Malczewski, LOT Polish Airlines Management Board member who attended the birthday celebrations in Bielsko-Biała. The Boeing 787 Dreamliner is the largest aircraft in the LOT fleet.

The carrier will secure the car so that it reaches the recipient in mint condition in late September or early October. Before it is shipped, Monika Jaskólska will be driving it around Poland to promote her hometown. ■

polish hits

agnieszka radwańska

Pierwsza r a k i e ta P o l s k i best polish tennis player obok Roberta Lewandowskiego, Anity Włodarczyk i Marcina Gortata to najbardziej rozpoznawalny polski sportowiec na świecie. Agnieszka Radwańska właśnie doczekała się swojej pierwszej biografii. Jestem Isia to zapis jej rozmowy z Arturem Rolakiem. ❚ She is one of the most recognised sportspeople in the world apart from Robert lewandowski, anita włodarczyk and marcin gortat. Agnieszka Radwańska has just had her first biography released. Jestem Isia [I am Isia] is an extended interview conducted by Artur Rolak.



86

©credits

©credits

tekst | by tomasz cholaś

©credits



87

T

polish hits

agnieszka radwańska

o najważniejszy dzień w moim życiu, mówiła wzruszona chwilę po wygraniu turnieju Masters w 2015 r. Był to też najważniejszy dzień dla polskiego tenisa. Agnieszka Radwańska zrobiła coś, co nie udało się nawet Wojciechowi Fibakowi. W finale turnieju mistrzyń w Singapurze (z udziałem ośmiu najlepszych tenisistek sezonu) pokonała Petrę Kvitovą i została pierwszym Polakiem, który wywalczył puchar tych prestiżowych zawodów.

Jak przyznaje, 2 mln dol., które dostała za zwycięstwo, to nie była tylko wypłata za pięć meczów. Ja na te pieniądze pracuję od piątego roku życia.

Nie było planu B Przygodę z tenisem zaczęła w niemieckim Gronau, gdzie jej ojciec pracował jako trener tej dyscypliny.

Chociaż była niższa i drobniejsza od reszty dzieci, grała najlepiej z całej grupy. W wieku 6 lat wygrała swój pierwszy turniej. Rakietę mam od zawsze. Zawód wybrał mi tata, postawił wszystko na jedną kartę, jak w kasynie „all-in”. Nie było planu B − wspomina Isia (tak się przedstawiała, będąc małą dziewczynką, i dla rodziny i znajomych wciąż jest Isią). Dziś jest gwiazdą światowego tenisa, ale pamięta czasy, gdy rodzice oszczędzali dosłownie na wszystkim. Legendą obrosła już historia o dwóch Kossakach dziadka (w młodości hokeisty), które sprzedał, żeby Agnieszka i jej siostra Ula mogły trenować. Po powrocie do Polski Radwańscy podporządkowali wszystko ambicjom córek. Ojciec prosto ze szkoły zabierał je na kort. Tata przywoził zupę w słoikach, którą jadłyśmy w drodze na trening, a wiadomo, jakie są drogi w Krakowie. Połowa zupy lądowała na naszych spodniach, śmieje się Isia.

Drzwi do wielkiego świata otworzyło jej zwycięstwo z Anastazją Myskiną na turnieju J&S Cup w Warszawie w 2006 r. Był to też jej debiut w zawodach najwyższej rangi, czyli WTA Tour. Rosjanka zajmowała wtedy 12. miejsce w rankingu, Agnieszka była 502. Gdybym ten mecz przegrała, nie dostałabym dzikiej karty do turnieju głównego na Wimbledonie, przyznaje w książce Jestem Isia. Gdy zdawała maturę w wieku 18 lat, była już w czołowej pięćdziesiątce rankingu WTA, stając się najlepszą polską tenisistką. To był dla mnie abstrakcyjny świat. Nie wiedziałam, że po meczu mogę pójść do fizjoterapeutki, że muszę pójść na konferencję prasową, że na każdym kroku spotkam dziewczyny, które do tej pory widziałam tylko w telewizji (jej największą idolką była Martina Hingis). Trenował ją wtedy ojciec, który jednak nie potrafił oddzielić roli rodzica od szkoleniowca. Doszliśmy do takiego stadium, w którym każda rozmowa kończyła się kłótnią. 6 lat temu zastąpił go Tomasz Wiktorowski.

Efektowna elegantka 7 lipca 2012 r. ulice polskich miast opustoszały jak za czasów Orłów Górskiego. Polka grała finał Wimbledonu! (Radwańska jest drugą Polką, która dotarła do finału Wielkiego Szlema, po Jadwidze Jędrzejowskiej, finalistki z 1937 r.). Zaciskaliśmy kciuki przed telewizorami, wierząc, że Isia dokona niemożliwego: pokona galaktyczną Serenę Williams, jedną z najlepszych tenisistek w historii. Agnieszka grała świetnie. Do stanu 2:2 w trzecim secie mogło się zdarzyć wszystko. Wtedy Serena zaserwowała cztery asy i mecz praktycznie się zakończył. Blisko pucharu Wielkiego Szlema była też rok później (półfinał Wimbledonu) oraz w 2014 i 2016 r. (półfinały Australian Open). Jest najrówniej grającą tenisistką. Od 2008 r.

88

t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, “This is the most important day in my life”, she said with feeling a few moments after winning the Masters Cup in 2015. It was also the most important day in the life of the Polish tennis world. Agnieszka Radwańska had defeated Petra Kvitová in the WTA finals in Singapore to become the first Pole ever to win this prestigious tournament. Radwańska said that the USD 2 million prize money was not just for the five games she played. “I have been working for this money since I was five years old”, she said.

Ta s t e

the best Polish

c u iThere s i was n eno Plan B

Radwańska was first introduced to tennis in the German city of Gronau, where her father, a keen player himself, worked as a coach. Although she was shorter and more slightly built than the other kids, she was always the best player in the team. She won her first match at the age of 6. “I have always had a tennis racket in my hand. It was my father who chose my career for me. He put everything on that one card. He went ‘all-in’ as they say at the casino. There was no Plan B”, recalls “Isia” (this is how Radwańska introduced herself as a child; even today that is what her family and friends call her). Radwańska might be a big-name tennis player today, but she can still remember her

parents having to scrimp and save for everything.

Legend has it that her grandfather (a hockey player in his youth) owned two Kossak paintings, which he sold so that Agnieszka and her sister Urszula could train and play in tournaments. When they returned The oldest restaurant in Warsaw to Poland, tennis and the two girls’ ambitions relegated everything else in the Radwański family to the background. Their father drove the girls to the tennis practtice after school. “Dad would bring us soup in jars, which we ate while being driven to practice. And with the rough roads in Kraków, half the soup landed on my trousers”, Radwańska recalls with a smile.

The doors to the world of international tennis were thrown open after her victory over Anastasia Myskina at the J&S Cup in Warsaw in 2006. This was Radwańska’s WTA debut. The Russian player was the No. 13 seed, while Radwańska was way down the i n502. v i t“Had a t i oI not n fwon rom list aatnNo. the game, I would not have been granted the wild card to play at Wimbledon”, she says in the book Jestem Isia. By the time she was 18, she was already in the Women’s Tennis Top 50. This made her Poland’s best ever tennis player.

“It was an abstract world to me. I didn’t know that I could see a physiotherapist after a game, that I had to attend press conferences, or that I’d be 

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

REKLAMA

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

an invitation from

cuisine Polish the best

The oldest restaurant in Warsaw

Ta s t e ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl



89

polish hits

agnieszka radwańska

tylko raz skończyła sezon poza czołową dziesiątką rankingu (w 2012 r. była drugą rakietą świata).

Regularnie wygrywa plebiscyt kibiców na najefektowniejsze zagranie sezonu. Jej specjalnością jest skrót w najmniej spodziewanym momencie. Reprezentuje starą szkołę, gdy grało się z finezją, technicznie, pomysłowo, a nie − tak jak dziś − siłowo. Bywa za to nieprzewidywalna. Potrafi męczyć się z tenisistką z szóstej dziesiątki rankingu, ale i gładko pokonać rywalkę z czołówki. Na korcie (i poza nim) jest zawsze świetnie ubrana, a na meczach kadry jej paznokcie są pomalowane na biało i czerwono.

meeting girls I’d only seen on television”, she said. Radwańska was still being coached by her father, but he was finding it increasingly difficult to separate the roles of parent and trainer. “We reached a point where every conversation ended in a quarrel”. Tomasz Wiktorowski replaced Radwański as Agnieszka’s coach six years ago.

Attractive and elegant On 7 July 2012, the streets of Polish cities were deserted. A Pole was playing in the Wimbledon final! We all had our fingers crossed for Radwańska, believing

Radwańska Regularnie wygrywa plebiscyt kibiców na najefektowniejsze zagranie sezonu.

Jej specjalnością jest skrót w najmniej spodziewanym momencie.

Radwańska regularly wins peoples’ choice competitions for the best stroke. Her specialty is the drop shot – and she deploys it when least expected.

Krakowski centuś Choć przez większość roku jest poza Polską, zawsze z dumą reprezentuje swój kraj, a opinię niektórych mediów, że gra tylko dla kasy, a starty w kadrze sobie odpuszcza, uważa za zwykły hejt. W Pucharze Federacji (rozgrywki krajowych reprezentacji) wystąpiła więcej razy niż jakakolwiek inna tenisistka z czołówki.

Po finale Wimbledonu odebrałyśmy mnóstwo gratulacji. Ale najważniejszy był telefon z Polskiego Komitetu Olimpijskiego z wiadomością, że Agnieszka będzie chorążym polskiej ekipy na igrzyskach w Londynie. Byliśmy dumni, że poniesie polską flagę jako pierwsza kobieta − wspomina mama Agnieszki, Marta.

jestem isia Agnieszka Radwańska zaprasza nas do siebie.

Opowiada, jak spędza wakacje, u jakich projektantów się ubiera, na co chodzi do kina i rzecz jasna zabiera nas na kort. Odkrywa swoje marzenia, zwierza się z porażek. Podczas czytania nieraz złapiecie się na myśli, że o to samo chcieliście Radwańską zapytać. Już nie musicie.

Artur Rolak zrobił to za was. Książka ukazała się nakładem wydawnictwa Burda. ❚ Agnieszka Radwańska invites us to her life in this Polish book. She tells us how she spends her summers, which designers dress her, what films she likes to watch and, needless to say, she takes us to the tennis court with her. She reveals her dreams and reminisces on her failures. While reading you will feel that this was exactly what you would ask her.

Artur Rolak asked the questions for you. The book was published by Burda.

90

that she could beat Serena Williams, one of the greatest players of all time. Radwańska played splendidly.

The match could have gone either way until the middle of the third set. But with the score tied at 2-all, Williams served four aces in a row and the match was all but over. Radwańska made it to the Wimbledon semifinals the following year, and the Australian Open semi-finals in 2014 and 2016. She is the most consistent player on the circuit. She has only dropped out of the Top 10 once since 2008.

Radwańska regularly wins peoples’ choice competitions for the best stroke. Her specialty is the drop shot.

She is an exponent of “old school” tennis, when play was refined, highly technical and imaginative, and not the trial of strength it is today. She is unpredictable, though. She can struggle against a player seeded well below her, and then easily dispose of a higher seeded player. She is always well dressed on and off the court.

Her nails are always done (with white and red varnish when she plays on the national team).

Thrifty by nature Although she spends most of the year outside Poland, Radwańska is always proud to represent her country, and considers the claims from media outlets that she only plays for money and refuses to play for the national team as downright spiteful. She has competed in the Federation Cup more often than any top-ranking player. “After the Wimbledon finals, lots of people congratulated us. But the most important call came from the Polish Olympic Committee who said that Agnieszka would be first woman to carry the Polish flag”, Agnieszka’s mother, Marta, said.



polish hits

agnieszka radwańska

Uwielbia tańczyć, ma słabość do eleganckich butów i torebek (nagradza się nimi za każde turniejowe zwycięstwo). Gdy nie gra, jeździ na rolkach, nartach i desce. Ale najlepiej czuje się w sportowych lexusach.

Uwielbiam wszystko, co szybkie i pozwala mi pierwszej wystartować spod świateł, przyznaje.

Lipcowy ślub Radwańskiej z Dawidem Celtem, sparingpartnerem i drugim trenerem tenisistki, okrzyknięto ślubem roku. Na uroczystość do Krakowa zjechały gwiazdy tenisa: Karolina Woźniacka, Angelique Kerber oraz m.in. Łukasz Kubot i Jerzy Janowicz.

20 wygranych turniejów WTA, intratne kontrakty reklamowe (Lotos, Inglot, Lotto) zrobiły z niej milionerkę, ale nie zmieniły. Jak przystało na krakowskiego centusia, dalej kupuje na wyprzedażach. Ma nieruchomości w Warszawie, Krakowie i Miami. Ale nie zapomina o potrzebujących. Świąteczną tradycją stał się już udział obu sióstr Radwańskich w akcji Szlachetna Paczka (prezent dla wybranej rodziny). O końcu kariery na razie nie myśli, ale kusi ją, by odejść w mistrzowskim stylu. Wygrać Wimbledon i powiedzieć „dziękuję”!

Może i dobrze, że to wciąż przed nią. ■

Radwańska loves to dance and has a weakness for elegant shoes and handbags. When not playing tennis, she roller-skates, skis and snowboards. She feels most at ease in Lexus sports cars. “I love anything that is fast and lets me be first off at the lights”, she says.

In July she married Dawid Celt, her sparring partner and second coach. The ceremony held in Kraków was attended by her family and tennis friends.

Twenty WTA tournament wins, plus a raft of lucrative advertising endorsements (e.g. Lotos, Inglot, and Lotto), have made Radwańska a millionaire, but have not changed her. She happily conforms to the thrifty Kraków stereotype, and mainly shops at sales. She owns properties in Warsaw, Kraków and Miami, but has not forgotten those in need. The Radwański sisters’ participation in the annual Noble Package Charity Campaign (a gift for a selected family) has become something of a Christmas tradition. She is not thinking about ending her career yet, but when she does, she wants it to be on a high note. She would most like to say “thank you!” after winning at Wimbledon.

It might be just as well that this is still ahead of her. ■

Na korcie i poza nim jest zawsze świetnie ubrana, a na meczach kadry jej paznokcie są pomalowane na biało i czerwono.

She is always well dressed on and off the court. Her nails are always white and red when she plays on the national team.

zdjęcia ❚ images Aldona Karczmarczyk/Van Dorsen Artists dla Gali, stylizacja ❚ styling Marta Siniło, makijaż ❚ makeup Wilson/Warsaw Creatives, fryzury ❚ hair Emil Zed/Van Dorsen Artists, manicure ❚ nails Natalia Oporska/ Inglot, asystenci fotografki: ❚ assistants to photographer: Kuba Krul, Krystian Lipiec, asystentka stylistki ❚ assistant to stylist Karolina Jarosz, produkcja sesji ❚ production Paweł Żukowski

92

POZNAJ YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI DISCOVER YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA

NOWE OBLICZE GDYNI

THE NEW FACE OF GDYNIA

Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts.

A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

REZERWACJA ROZPOCZĘTA

RESERVATION STARTED

+48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

Polski Holding Nieruchomości S.A.

Yacht Park ul. Arkadiusza Rybickiego 10 81-340 Gdynia

polish hits

pzu maraton warszawski

D o b i eg u. G otow i . Sta rt ! ready, steady, go!

Dokładnie o 9 rano uczestnicy 39. PZU Maratonu Warszawskiego usłyszą charakterystyczny strzał startera i pobiegną głównymi arteriami miasta. Oficjalnym przewoźnikiem imprezy są Polskie Linie Lotnicze LOT. ❚ At 9:00 sharp, the runners in the 39th PZU Warsaw Marathon will hear the familiar sound of the starting pistol and take off down the main streets of the city. LOT Polish Airlines is the official carrier of the event. tekst | by agnieszka michalak

Mamy okazję być Oficjalnym Przewoźnikiem 39. Maratonu Warszawskiego. Cieszymy się, że możemy wziąć pod swoje skrzydła biegaczy jednego z najbardziej cenionych na świecie maratonów i przyczynić się do szerzenia idei sportowych. W sporcie, jak i w lotnictwie ważne są pasja, motywacja, profesjonalne podejście – mówi rzecznik prasowy LOT-u Adrian Kubicki. ❚ “We have the opportunity to be the Official Carrier of the 39th Warsaw Marathon. We are happy to be able to spread our wings over the competitiors of one of the most appreciated marathons in the world and contribute to the idea of promoting sporting ideals. In sport, as in aviation, what count most are passion, motivation and a professional approach”, says LOT Spokesperson Adrian Kubicki.

94

W

© f r a n c i s z e k m a z u r /a g e n c j a g a z e ta , p z u m a r at o n wa r s z aw s k i

Maratonie Warszawskim będę biegł już trzeci raz. Cudowna atmosfera na trasie, dopingujący kibice, trasa, dzięki której każdy może poznać Warszawę – śmieje się Michał Karpacki z Łodzi i dodaje: – Biegniemy z kolegami z pracy. Jest nas ośmiu. Pewnie, że ze sobą po cichu rywalizujemy, bijemy osobiste rekordy. Po biegu wspólnie idziemy nad Wisłę.

Największy polski maraton odbywa się co roku w ostatnią niedzielę września. – To najbardziej prestiżowa impreza biegowa w Polsce, w której biorą udział biegacze z całego świata. Co roku mamy piękną trasę, która biegnie w sercu Warszawy. W tym roku ze względu na remonty w mieście szlak maratonu do ostatniej chwili się klarował. Wszyscy, którzy zdecydowali się na pokonanie 42 kilometrów i 195 metrów, królewski dystans, rozpoczną z placu Trzech Krzyży – tłumaczy Magdalena Skrocka z Fundacji „Maraton Warszawski”, która od 2002 r. jest głównym organizatorem imprezy. Trasa dalej prowadzi ulicami m.in. Puławską, aleją KEN, Szwoleżerów, Czerniakowską, Łazienkowską, dalej mostami Świętokrzyskim, Gdańskim i Wybrzeżem Gdańskim (meta). Od kilku lat maratonowi towarzyszy też „Bieg na piątkę!”. Chętni na podjęcie wyzwania dystansu 5 km także wystartują o godz. 9 i pobiegną m.in. przez Nowe Miasto i Żoliborz.

Trochę historii – Po raz pierwszy przyjechałem do Warszawy na bieg pięć lat temu, bo zainteresowała mnie historia maratonu. Okazało się, że w latach 80. jeszcze w Maratonie Pokoju, jak wtedy nazywał się bieg, uczestniczył mój stryj – śmieje się Eric z Londynu. Siłą Maratonu Warszawskiego – jak podkreślają organizatorzy – jest nie tylko atmosfera, trasa prowadząca przez najważniejsze arterie miasta, ale też jego bogata historia.

Powspominajmy zatem. I Maraton Pokoju odbył się 30 września 1979 r. Podczas pierwszych tego rodzaju imprez w Berlinie i Nowym Jorku startowało około setki biegaczy – tymczasem w Warszawie trasę pokonało aż 1861 zawodników, w tym 59 kobiet. Czas zwycięzcy też był zaskakująco dobry – Kazimierz Pawlik osiągnął linię mety po 2 godzinach, 11 minutach i 34 sekundach! Nagrodami w biegu były obrazy polskich artystów (na czele ze Starowieyskim i Hasiorem). W latach 80. przełomową była edycja z 1984 r.

– bo trasa biegu po raz pierwszy została poprowadzona również w centrum, na terenie lewobrzeżnej Warszawy, by zachęcić mieszkańców do kibicowania.

Do historii przeszła też jubileuszowa edycja biegu z 1988 r. – impreza doczekała się pierwszego sponsora, a była nim japońska firma Seiko znana z tego, że mierzyła czas na maratonach w Nowym Jorku, Tokio i Londynie. Główne nagrody – Fiat 126p dla najlepszego mężczyzny i kolorowy telewizor dla

“This is my third Warsaw Marathon. The charged atmosphere, the cheering fans, and the course, which lets you more of Warsaw”, laughs Michał Karpacki of Łódź, who adds: “I’m running with my work colleagues. There are eight of us. Naturally, we’ll be quietly competing against each other, and we’ll be out to break our personal bests. We’re all going down to the Vistula afterwards.”

Poland’s largest marathon is held annually on the last Sunday in September. “It’s the most prestigious running event in Poland and draws competitors from all over the world. We’ve had a scenic course through central Warsaw in previous years. This year, the route



95

polish hits

pzu maraton warszawski

najlepszej kobiety, spowodowały, że walka na trasie była zacięta. – Pamiętam tumult na starcie – odliczanie od dziesięciu do zera, hałas w tunelu i bieg.

Wszystko było wtedy dla mnie fantastyczne: tłumy ludzi, zegary na kolejnych piątkach, punkty odżywiania. Nigdy nie byłem na żadnym biegu za granicą, a Maraton Pokoju był największą i najlepszą imprezą w Polsce – wspomina jeden z zawodników Zenon Lewandowski.

W 1992 r. maraton stał się Maratonem Warszawskim, a podczas jubileuszowej XXX edycji w 2008 r. padł ówczesny rekord frekwencji (bieg ukończyło 2640 osób, w tym 206 kobiet). W ubiegłorocznej edycji wystartowało 6027 biegaczy. Najlepszym z nich okazał się Kenijczyk Ezekiel Omullo (02:08:55). Jak będzie w tym roku? Jeśli czytacie ten tekst przed 23 września, zdążycie się jeszcze zapisać i wpłynąć na tegoroczny wynik. Jeśli nie, to spokojnie, za rok kolejna edycja! ■

A jog down memory lane “I first visited Warsaw five years ago to take part in the race, because I was interested in its history.

I learnt that my uncle had run in the Peace Marathon, as the event was known back in the 1980s”, laughs Eric from London. The organisers stress that the main attraction of the Warsaw Marathon is not its atmosphere, which traverses the main streets of the city, but its vibrant history.

Let’s take a stroll down memory lane. The first Peace Marathon was held on 30 September 1979. The first such events in Berlin and New York attracted about a hundred runners, while the Warsaw marathon had 1,861 runners, including 59 women.

The winning time was surprisingly good – Kazimierz Pawlik crossed the finish line after 2 hours, 11 minutes and 34 seconds. Prizes included paintings by Polish artists (including Starowieyski

was only confirmed at the very last minute, because of renovation work in the city. Everyone who’s decided to run the 42 kilometres and 195 metres is going to start in Trzech Krzyży Square”, explains Magdalena Skrocka from the “Warsaw Marathon” Foundation, which has been the main organiser of the event since 2002. The course follows Puławska, Aleja KEN, Szwoleżerów, Czerniakowska, and Łazienkowska strees, crosses the Świętokrzyski and Gdański Bridges, and finishes at Wybrzeże Gdyńskie. For several years, the marathon has been accompanied by the “Bieg na piątkę” (5 km race). This also starts at 9:00 and goes through Nowe Miasto and Żoliborz.

96

and Hasior). The breakthrough year was 1984.

This was when the course first went through the heart of left-bank Warsaw. This idea was to encourage people to come and cheer on the runners.

The 1988 marathon made history. The event had its first sponsor – the Japanese company Seiko – which had been providing the time measurement equipment for the New York, Tokyo and London marathons.

The main prizes – a Fiat 126p for the best male runner and a colour TV set for the best female runner – made the competition even fiercer. “I remember the commotion at the starting line, the countdown from 10 to 0, the noise in the tunnel, and the run. I found the whole thing awesome: crowds of people, clocks at 5 km points, refreshment points. I’ve never ran a race abroad, but the Peace Marathon was the largest and the best event in Poland”, reminisces Zenon Lewandowski.

The event was renamed the Warsaw Marathon in 1992, and its 30th anniversary edition in 2008 set a new record with 2,640 runners, including 206 women). There were 6,027 runners and the winner was Ezekiel Omullo (02:08:55) from Kenya. Who’s going to win this year? If you are reading this article before 23 September, you still have time to sign up and affect the result. If not, there’s always next year. ■

© p z u m a r at o n wa r s z aw s k i ( 2 )

maraton warszawski to najbardziej prestiżowa impreza biegowa w Polsce, w której biorą udział biegacze z całego świata. Co roku mamy piękną trasę, która biegnie w sercu Warszawy. the warsaw marathon is the most prestigious running event in Poland drawing runners from all over the world. each year we have a scenic course through central Warsaw.

Artus Court.

Neptune’s Fountain.

PROMOCJA

SEE YOU IN GDAŃSK!

Gdańsk. A thousand years of history. The cradle of Solidarity. The world amber capital. Culture. Sports and entertainment. A perfect coastal climate. Gdańsk is the winner of the European Best Destinations 2017 competition. You simply have to come here.

THE POWER OF FREEDOM The city primarily owes its atmosphere to its tumultuous yet fascinating past – to a past that dates back a few centuries to when Gdańsk was a rich royal city and a vibrant trading hub, but also to a very recent past that saw the city give birth to the Solidarity movement. The European Solidarity Centre, the Museum of the Second World War, and the Gdańsk Shakespeare Theatre are all mandatory stops on any itinerary.

A LESSON IN HISTORY AND ARCHITECTURE The halcyon years of Gdańsk can still be savoured by strolling around the Old Town. The most elegant part of the city is the Royal Route, which begins at the Renaissance Golden Gate. Neptune’s Fountain symbolises the city’s links with the sea, and Artus Court is just behind it. The nearby Green Gate leads to the Motława river, and the Długie Pobrzeże that lines its west bank is one of Gdańsk’s most beautiful promenades. The Crane water gate towers over the walk, and you can reach St Mary’s Basilica, the largest brick church in Europe, via one of the other water gates – St Mary’s Gate.

COSMOPOLITICAL CENTRE OF EVENTS Gdańsk is throbbing with culture. Among the most prominent events are the Feta International Street Theatre Festival, the “Mozartiana” International Mozart Festival, and the Shakespeare Festival. Artists and craftspeople come to Gdańsk every summer to exhibit and sell their work at the St Dominic Fair. For those into sailing there is the “Baltic Sail” International Maritime Festival. And if you happen to be a jazz fan, make sure you come here during the Jazz Jantar Festival and/ or the Gdańsk Jazz Nights..

A CITY BUZZING WITH LIFE Gdańsk is a dynamic, European metropolis full of cafes and restaurants serving local cuisine and dishes from all over the world. If you’re a culture vulture, you can avail yourself of the city’s numerous theatres and museums, the opera,

the philharmonic, and the summer music stage. Gdańsk’s rich and varied entertainment offering has something for everyone, whatever his or her needs and mood. The perfect way to visit the city’s many attractions without blowing the budget is to get a Tourist Card.

THE WORLD AMBER CAPITAL Gdańsk amber artists created their own school of processing the “Baltic gold” (as amber is known) and the quality of their work is unbeatable. The city hosts the Amberif International Fair of Amber, Jewellery and Gem Stones. A temporary multimedia exhibition entitled Baltic Amber. Tradition and innovation is on display at the European Solidarity Centre until 14 September. Be sure to fit in a walk (even a short one) along the “Amber Fifth Avenue” (which will take you down the picturesque Mariacka, Długie Pobrzeże, Długa, and Długi Targ streets) and a visit to the Amber Museum. And the answer to your question is yes – treating yourself to an amber keepsake is an obligatory part of the visit.

WAVES AND LAUGHTER Why have we left the sea until last? It should go without saying that Gdańsk has beautiful, wide beaches with clean sand and breath-taking sunsets. And lots of returning tourists. And no wonder. Once you have seen Gdańsk, you will hold it in your heart forever. You would do well to go there often. Singles, couples in love, families with children, seniors – whatever the age, budget and leisure preferences, there is something to suit everyone in Gdańsk. Sooner or later you will start to feel at home there. And we all know there’s no place like home.

The European Solidarity Centre.

Which city can boast of having a thousand years of history? Of having experienced many events that have changed the world? Of being an international centre of dialogue and exchange of thought while at the same time being a busy cultural hub? The answer is a city on the Baltic Sea coast not far from the Tricity Landscape Park and Kashubia – Gdańsk.

polish hits

supercar club

K l u b z r e a l i z o wa n yc h marzeń the club of dreams fulfilled Nie da się mieć wszystkich samochodów świata, ale marzenia o wyjątkowych czterech kółkach można zrealizować! Trzeba tylko znaleźć się w Supercar Club Poland. ❚ You will never have all cars in the world, but you can make your dream of owning a very special car come true. All you need to do is join Supercar Club Poland.



98

©credits

©credits

tekst | by rafał jemielita, tvn turbo, playboy

Z

abrzmiało reklamowo, a ja chciałbym, żeby ten tekst zaczął się bardziej tajemniczo i trochę jak z kultowej powieści Zły Leopolda Tyrmanda. Dlaczego? Bo „okoliczności przyrody” konkretne i ja sam, wychowany na Tyrmandzie, mam mnóstwo skojarzeń. A więc najpierw warszawski hotel Hilton. Z jednej strony za oknami jego chwilowi mieszkańcy mają supernowoczesny plac Europejski i wieżowiec Warsaw Spire, za to z drugiej, dla kontrastu, widać dawny „Dziki Zachód”, czyli ruiny starego browaru Haberbusch i Schiele oraz zamurowane po dach stare kamienice ulicy Wroniej. W przeszklonej recepcji Hiltona skojarzenie z głównym bohaterem powieści Tyrmanda na chwilę znika, ale im niżej i bliżej podziemnego parkingu, tym bardziej efekt tajemnicy powraca. Zjeżdżam na dół do garażu i wkraczam do... motoryzacyjnego raju. – Nie ma u nas wielkich wygód, jak to w garażu – mówi Michał Gawior, który podjął się zadania oprowadzenia mnie po garażu Supercar Club Poland, który jak się okazało, ma część „socjalną” – kąt z kanapami i projektorem plus mały bar. Jeden z członków klubu postawił tu pięknego oldtimera, który „robi klimat”. – Mamy tu audiofilskie nagłośnienie Muarah, najwyższej klasy i stworzone w Polsce. Czasem organizujemy tu klubowe spotkania, pokazy, degustujemy ciekawe trunki lub testujemy cygara. Głęboko pod ziemią muzyka nikomu nie przeszkadza – dodaje Gawior.

Jest fantastycznie, ale żeby to docenić, trzeba mieć benzynę we krwi. Dla laika to tylko kilka rzędów samochodów. Pachnące i czekające, żeby przekręcić kluczyk w stacyjce, uruchomić silnik i wyjechać „na Warszawę”. Klub stawia na samochody wyjątkowe, które rzadko pojawiają się na ulicach: nowości, maszyny sportowe, unikaty kolekcjonerskie. Trudno, wychodząc nawet na stołeczny plac Trzech Krzyży – ten ulubiony przez warszawskich carspotterów (podpatrywaczy aut, którzy zasadzają się na czterokołowe unikaty) – spotkać McLarena MP4-12C w wersji bez dachu, Aston Martina DB9 Volante czy Ferrari 488 GTB. – Coupé z Maranello to najnowszy nabytek, bo nasz „park” się zmienia – rzuca Michał.

W świetle jarzeniówek dostrzegam dostojnego Bentleya, eleganckiego granatowego Mercedesa GT, kilka jaskrawych Lamborghini, ale też luksusową terenówkę i samochody sportowe z historią: Subaru z profesjonalnym pakietem rajdowym i 400-konne Mitsubishi Lancer Evo. W niektórych zza szyb widać kubełkowe fotele i klatki bezpieczeństwa z solidnych rur – klub działa bardzo aktywnie, a jego członkowie ćwiczą umiejętności również na torze czy na improwizowanych „pojeżdżawkach”. Od razu widać, że jesteśmy w królestwie Krzyśka Hołowczyca, bo to wielokrotny rajdowy mistrz Polski i Europy, kierowca z czołówki Rajdu Dakar, zakładał ten klub w roku

I know this will sound like an advertisement, but I would like to open this article on a mysterious note – something along the opening lines of Leopold Tyrmand’s acclaimed novel The Man With White Eyes.

Why? Because of the circumstances and because having been raised on Tyrmand’s writing, I naturally have lots of associations with it. First, we pop into the Warsaw Hilton. On one side, it looks out over the űber-modern Europejski Square and The Wasaw Spire, and on the other, what used to be known as the “Wild West”, i.e. the former Haberbusch and Schiele brewery site and the pre-war tenement houses in Wronia Street with their bricked -up windows. The associations with the main character of Tyrmand’s novel fade away as we enter the Hilton’s glazed reception area, but as we approach the underground parking, the air of mystery is palpable again. I take the lift down to the garage and enter a motoring paradise. “We don’t offer all the conveniences of a garage”, says Michał Gawior who has agreed to give a me a tour of Supercar Club Poland, which actually has a “community” corner with settees, an overhead projector, and a small bar. One of the members has left a beautiful old-timer to “create the ambience”. “We have an audiophile hi-fi Muarah sound system made in Poland. This is also where we sometimes organise club meetings, demonstrations, and tasting events of interesting liquors or cigars. The music doesn’t disturb anyone deep underground”, adds Gawior.

Klub przeniósł do Polski ideę współużytkowania (time-sharing) popularną w krajach anglosaskich.

The club introduced the concept of time-sharing, popular in English-speaking countries, to Poland.

The place is awesome, but to appreciate it, you need to have petrol running through your veins. To the uninitiated, there is only a couple of rows of cars to see here. They smell fresh and are itching for someone to put the key into the ignition, start the engine, and hit the streets of Warsaw. The club focuses on exceptional vehicles that are seldom seen in the street – the latest models, sports supercars and collectibles. Even if you ventured out to Warsaw’s Trzech Krzyży Square, a favourite haunt for car spotters, you would not be likely to see a roofless version of a McLaren MP4-12C, an Aston Martin DB9 Volante or a Ferrari 488 GTB. “The coupé from Maranello is the latest additional to our pool, because our ‘fleet’ is changing”, adds Gawior.



99

W klubowym garażu stoi prawie 40 samochodów – od V6, przez V8 i V10, a na krążownikach szos z monumentalnymi V12 skończywszy. Na zdj. obok Krzysztof Hołowczyc, założyciel klubu. ❚ The club’s garage sports nearly 40 cars – from the V6, through the V8 and V10, to the mighty V12.

Far right: Krzysztof Hołowczyc, the club’s founder.

100

2010. Nawiasem mówiąc, jego karta członkowska nosi honorowy numer 001.

Na stronie supercarclub.pl czytam: Klub przeniósł do Polski ideę współużytkowania (time-sharing) popularną w krajach anglosaskich. Daje ona możliwość swobodnego korzystania z wielu samochodów, którymi ma się ochotę jeździć, a których nie chce się posiadać, płacąc wyłącznie za wykorzystany czas.

Po stronie klubu są wszelkie uciążliwości i koszty – utrata wartości, ubezpieczenie, serwis itp. Po stronie klubowiczów? Tylko czysta przyjemność z jazdy. Innymi słowy – każdy, kto zapisze się do Klubu i będzie wnosił odpowiednią roczną opłatę, może jeździć wszystkimi autami, które czekają w czeluściach Hiltona. W dodatku nie musi po nie przyjeżdżać – klub podstawia samochody tam, gdzie trzeba, także – gdy trzeba – w odległych częściach Europy. Ile to kosztuje? Upraszczając – od kilkudziesięciu tysięcy złotych rocznie w górę. Oczywiście im więcej wydanych złotówek, tym dostęp do konkretnych aut będzie dłuższy i możliwości ich wykorzystania – więcej. Nie chodzi wyłącznie o przyjemność pokazania się w czymś unikatowym, ale ciekawe inne aktywności klubu, np. podróże. Taka choćby wyprawa supersamochodami po najlepszych drogach w Europie. – Wprowadziliśmy do Polski styl Gran Turismo, czyli podróżowanie dla przyjemności z jazdy. Odwiedzamy najciekawsze miejsca, korzystamy z koneserskich hoteli i restauracji. Wszystkie wyprawy szyjemy na miarę uczestników. Oferujemy dostęp do wrażeń, których nie można kupić – tłumaczy Gawior. Kto chętny, żeby sprawdzić samemu? ■

supercar club

In the bright light I spot a majestic Bentley, an elegant navy blue Mercedes GT, a number of crightly coloured Lamborghinis, a top-of-the-range off -road vehicle and sports cars with long histories – a racing Subaru version and Mitsubishi Lancer Evo powered by a 400 HP engine. Peeking inside, I notice bucket seats and the sturdy frame of a roll cage fitted on some of them – the Club offers a number of activities, and its members practise their skills on racing circuits and during improvised racing events.

You can see at a glance that we are entering “Krzysztof Hołowczyc’s realm”, because the multiple rally champion, a Dakar Rally contestant, founded the club in 2010.

By the way, he is the holder of the honorary #001 club card.

The superclub.pl website reads: “The Club introduced the concept of time-sharing to Poland. This enables members to rent cars that they would love to drive, but not necessarily own, and only pay for the time spent at the wheel. All inconveniences and costs, such as depreciation, insurance, maintenance and repairs, etc. rest on the Club. And what are the benefits for members? Sheer driving pleasure”. In other words, anyone who signs up for the Club and pays the annual fee will be able to drive any of the cars at the Hilton. Not only that, but you don’t even have to pick the car up yourself – with the Club’s valet service, the car will be brought to you wherever you need it, even to distant parts of Europe, if need be. How much does it cost? In short – fees start at a few dozen zlotys annually. Naturally, the more money you spend, the greater the access you have to specific cars and the longer you can drive them. But there is more to it than the joy of driving a car that is truly unique – the Club offers other exciting activities, such as travel. You can drive supercars on the best roads in Europe. “We’ve introduced the concept of Gran Turismo, or travelling for the sheer pleasure of it, to Poland. We got to the most exciting locations, and visit top-of-the-range hotels and restaurants. All the trips are custom-designed for our members. We give them access to experiences that they won’t find anywhere else”, explains Gawior.

Fancy testing it out yourself? ■

© m . p.

polish hits

people and the world

joga

W yg i n a j ś m i a ł o c i a ł o flex your body!

Regularnie uprawiają ją Jennifer Aniston, Lady Gaga i Sting. Barbra Streisand uważa ją za eliksir młodości, a Madonna twierdzi, że pozwala jej oszukać kalendarz. Świat oszalał na punkcie jogi. czy słusznie? ❚ it is regularly practiceD by jennifer aniston, lady gaga or sting. barbra streisand finds it to be the elixir of life and madonna claims that it helps her turn back the clock. the world has gone crazy about yoga. rightly so?

©credits

tekst | by mirosław konkel

102

103

©credits

S

104

people and the world

joga

iedzenie to nowe palenie – alarmują lekarze.

Przesada? Bynajmniej. Uczeni z University of Queensland dowiedli, że jeden papieros skraca życie o 11 min. A godzina spędzona za kierownicą, przy biurku, w wannie aż o 22 min! Nie chodzi tylko o kręgosłup. Cierpi całe unieruchomione ciało. Następują nieodwracalne zmiany – metabolizmu tłuszczu, cukru, funkcjonowania mózgu. Coraz częściej odczuwamy zmęczenie, stres. Według naukowców NASA chroniczne pozostawanie w pozycji siedzącej zwiększa podatność na złamania i powoduje mniejszą wydolność mięśni. Antidotum na siedzenie jest… siedzenie. Ale w hinduskim stylu. Chodzi o serię asan, czyli odpowiednich ruchów i wygięć ciała, jogicznych figur – ryby, kobry, żółwia czy psa głową w dół, najlepiej wykonywanych w profesjonalnym ośrodku pod okiem doświadczonego instruktora z certyfikatami. Słowo „asana” znaczy właśnie: siedzieć.

Sitting is the new smoking, physicians warn. Is this an overstatement? Definitely not. Researchers from the University of Queensland have proved that one cigarette reduces your life by 11 minutes. An hour spent behind the wheel, at your desk, or in the bathtub takes off as much as 22 minutes. It’s not just your spine that’s at risk – your whole immobilised body suffers. It undergoes irreversible changes in fat and sugar metabolism and brain functionality. The risk of heart attack increases. Fatigue, stress and depression are commonly experienced. NASA scientists argue that a chronic sedentary position increases the risk of fractures and compromises muscle efficiency. The remedy for sitting is sitting. Indian style. What I mean by that is a series of asanas, or movements and body postures, known as yoga positions – fish, turtle, and dog poses, preferably practised with an experienced instructor. The word “asana” means “to sit.”

Coś dla ciała i duszy Ten starożytny system, łączący trening fizyczny z ćwiczeniami relaksacyjnymi i medytacją, pomaga odnaleźć równowagę między ciałem, umysłem i duszą. Zakochały się w nim Madonna, Jennifer Aniston, Lady Gaga i ponad 200 mln zwykłych ludzi na całym świecie (poza Indiami, które są kolebką tej praktyki). Tylko w USA liczba adeptów wynosi 20 mln, w Niemczech – 5 mln. W Polsce przyznaje się do niej ok. 300 tys. osób, ale liczba ćwiczących stale rośnie. Jeśli wierzyć internetowemu sondażowi, przeprowadzonemu w ubiegłym roku przez portal bosonamacie.pl, 89 proc. polskich joginów to kobiety. 60 proc. adeptów mieszka w dużych miastach (powyżej 300 tys. osób), a 13 proc. – w średnich (od 100 do 300 tys.).

80 proc. skończyło szkołę wyższą, w tym ponad 12 proc. ma co najmniej stopień doktorski.

Czy joga przestanie być aktywnością dla wielkomiejskich elit? Prawdopodobnie tak. Sesje dla przeróżnych grup: seniorów, sportowców, pracowników korporacji, oferuje większość klubów fitness w kraju. To po pierwsze. Po drugie – i ważniejsze – już chyba nikt nie ma wątpliwości, że powtarzanie asan pozytywnie wpływa na zdrowie, samopoczucie i wygląd. 60 proc. adeptów twierdzi, że takie ćwiczenia zmniejszają lub całkowicie usuwają ból. Zdaniem uczonych z Boston University School of Medicine joga podnosi poziom kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) w mózgu.

Związek ten odpowiada za wyciszanie pobudzonych neuronów – zbyt mała jego ilość może skutkować zaburzeniami psychicznymi (np. depresja) i neurologicznymi (m.in. padaczka). Z kolei psychiatra John Denninger, wykorzystując metody neuroobrazowania, dowiódł, że joga wyłącza „geny stresu” i zwięk-

Something for body and soul This ancient regimen, which combines a physical workout with relaxing activities and meditation, helps us find the balance between body, mind, and soul. Devotees include Madonna, Jennifer Aniston, Lady Gaga, and more than 200 million people all over the world (excluding India, where it originated). The number of yoga enthusiasts has been estimated at 20 million in the US alone. In Germany, it is 5 million. In Poland. Yoga is practised by approx. 300,000 people and the number is growing. If the findings of an online survey conducted last year

by Bosonamacie.pl are to be believed, then 89 per cent of Polish yoga practitioners are female. 60 per cent of them live in big cities (pop. over 300,000), and 13 per cent in medium sized cities (pop. 100,000-300,000). 80 per cent are university graduates, of which more than 12 per cent have at least a doctoral degree.

Will yoga cease to be the preserve of big city dwellers? Most probably. Firstly, most Polish fitness clubs offer classes for various groups: seniors, athletes, corporate employees, and expectant mothers. Secondly, and even more importantly, it is beyond doubt that repeating asanas has positive impact on our health, wellbeing, and appearance. 60 per cent of yoga enthusiasts claim that such activities alleviate or completely eliminate pain. Researchers from the Boston University School of Medicine claim that yoga boosts the level of gamma-Aminobutyric acid (GABA) in the human brain. The principal role of this neurotransmitter is reducing neuronal excitability – too little can lead to mental (e.g. depression) or neurological disorders (including epilepsy). Psychiatrist John Denninger used neuroimaging to prove that yoga deactivates “stress genes” and boosts the capability of the



PEPTYDOWE NAWILŻENIE SKÓRY

PEPTYDOWA TERAPIA SKÓRY

PEPTIDE SKIN THERAPY

Linia produktów Aquashine przeznaczona jest dla osób ze skórą wymagającą nawilżenia i skłonną do przebarwień.

Aquashine line is recommended for people who have skin that needs moisturizing and have pigmentation tendency.

Preparaty podajemy bezpośrednio do tych warstw skóry, w których peptydy biomimetyczne natychmiast podejmują działania naprawcze, a kwas hialuronowy nawilża i odżywia.

4 najnowsze peptydy stymulują działanie czynników wzrostu, których ilość z wiekiem spada, i powodują natychmiastową poprawę elastyczności i redukcję zmarszczek.

Rewolucyjny peptyd zawarty w preparacie Aquashine BR powoduje stopniową likwidację przebarwień i zapobiega tworzeniu się nowych.

Products are injected directly to these skin layers, in which biomimetic peptides immediately take repair action, and hyaluronic acid moisturizes and nourishes.

4 newest peptides immediately improve skin elasticity and reduce wrinkles, also stimulate grow factors effect, whose quantities decreases with age.

Aquashine BR is formulated with revolutionary peptide that gradually removes skin pigmentation and prevents it.

Zalecane są co najmniej trzy zabiegi w odstępach miesięcznych.

At least three treatments are recommended at monthly intervals.

• Long-lasting moisturizing effect • Deep regeneration • Pigmentation removal

• Długotrwały efekt nawilżenia • Głęboka regeneracja • Likwidacja przebarwień

Zapytaj swojego lekarza o peptydową terapię skóry! Ask your Doctor about peptide skin therapy!

dr n. med. Adam Szarmach

dr Iwona Radziejewska-Choma

dr Aleksandra Znajewska-Pander

Gdańsk

Warszawa

Olsztyn

Dermis – Prywatny Gabinet Dermatologii Leczniczej i Estetycznej

Saska Clinic

Epi Centrum Laser Clinic

T: +48 58 320 74 22 www.dermis.pl

T: +48 600 888 988 www.radziejewska.pl

T: +48 503 125 716 www.epi-olsztyn.pl

dr Agata Selwa

dr Aleksandra Kulczycka

Kraków

Wrocław

dr n. med. Joanna Magdziarz-Orlitz

Centrum Medyczne 4M Plus T: +48 12 201 93 11 www.drselwa.pl

Dr Kulczycka Centrum Estetyki T: +48 692 355 258 www.kulczycka.pl

dr n. med. Joanna Kuschill-Dziurda

dr Marta Rybarkiewicz

dr Mariusz Domagalski

Wrocław

Szczecin

Medycyna Estetyczna

MEDESTETIS Instytut Medycyny Estetycznej

MEDICEST Gabinet Medycyny Estetycznej

T: +48 790 781 181 www.medestetis.pl

T: +48 784 674 835 www.medicest.pl

dr n. med. Krzysztof Jakubowski

dr Małgorzata Braczkowska Medycyna Estetyczna

Angelmed Medycyna Estetyczna

Warszawa

T: +48 600 109 925 www.braczkowska.pl

T: +48 601 500 101 www.angelmed.pl

Warszawa

Derma-Clinic dr Orlitz

ESTELL Medycyna Estetyczna

T: +48 663 275 968 www.derma-clinic.pl

T: +48 22 431 36 66 www.estell.pl

Częstochowa

dr Wioleta Zarębska-Schreiber Poznań

www.AntiAging.com.pl

Olsztyn

Masi

T: +48 603 240 424 Facebook/Marta Rybarkiewicz

T: +48 510 707 801 www.masi.com.pl

dr Violetta Anioła

dr Katarzyna Dąbkowska

Poznań

Warszawa-Łomianki

GABINET ESTEKLINIK T: +48 532 562 000 www.esteklinik.pl

people and the world

joga

sza moc układu odpornościowego, a to w dużym stopniu może ochronić uczestników zajęć przed tzw. schorzeniami stresogennymi – nadciśnieniem, problemami kardiologicznymi czy cukrzycą.

Nie bez znaczenia dla upowszechniania się jogi są zachwyty celebrytów. Barbra Streisand uważa tę praktykę za eliksir młodości. Natomiast Sting przyznaje, że dzięki niej wspiął się na wyżyny seksualnych rozkoszy. Zaś Madonna pokochała asany, gdy upewniła się, że pozwalają jej oszukać kalendarz.

Od hipisów do białych kołnierzyków Jak joga trafiła na Zachód? Między innymi dzięki rzeszy hinduskich lekarzy, inżynierów i wykładowców, którzy w latach 70. i 80. XX w. wyemigrowali do USA. W nowej ojczyźnie ich światopogląd i styl życia trafiły na podatny grunt ukształtowany przez New Age

psychiatra John Denninger, wykorzystując metody neuroobrazowania, dowiódł, że joga wyłącza „geny stresu” i zwiększa moc układu odpornościowego.

Psychiatrist John Denninger used neuroimaging to prove that yoga deactivates “stress genes” and boosts the capability of the immune system.

– ruch społeczny związany z kontrkulturą hipisowską, naznaczony podziwem dla mistycyzmu i religii Wschodu. Dzieci kwiaty potraktowały indyjską duchowość jak własną. Oświecenie przeżyły w oparach kadzidełek i przy dźwiękach mantr, teraz zaś mogły zrobić też coś pożytecznego dla ciała – nadać mu elastyczność, co według joginów usuwa skłonność do dogmatycznego myślenia i otwiera umysł.

Do najpopularniejszych rodzajów jogi należy hatha joga według metody indyjskiego mistrza Iyenga-

106

immune system. This can protect individuals joining yoga groups from stress-induced disorders, such as hypertension, cardiological problems and diabetes. The fact that yoga has been enthusiastically embraced by celebrities plays a key role in its promotion. Barbra Streisand believes it’s a bona fide elixir of life while Madonna fell in love with yoga when she realised that it helps her turn back the clock.

From hippies to white collar workers How did yoga gain a foothold in the West? It was imported by the many Indian doctors, engineers and lecturers who came to the US in the 1970s and 1980s.

Their native views, customs and lifestyle found fertile soil in their new homeland, which was then deeply influenced by the New Age – a movement that stemmed from the hippy counterculture and which extolled Eastern mysticism and religions. The flower children embraced Indian spirituality like their own. They experienced enlightenment amid incense fumes and mantras, and now they could also do something good for their bodies – make them more flexible, which, according to yogis, eliminates our propensity for dogmatic thinking and opens our minds. Hatha yoga, which was created by the Indian master,



people and the world

Iyengar, is one of the most popular forms. It focuses on body and breath control and became popular when Iyengar became the personal therapist to the famous violinist, Yehuda Menuhin, and remedied a problem with his bowing arm. Many yoga enthusiasts, especially men, advocate ashtanga yoga, an intense style that guarantees cardio training and helps quickly sculpt the body.

These traditional styles are widely recognised, but what about techniques that are only yoga in name?

Paradoxically, yoga which hippies saw as a way to free themselves from commercialisation became commodified in the US, where it has morphed into a hodge -podge of wellness and self-development We’ve seen aqua yoga, bike yoga or disco yoga. A large part of the personal development market is now basking in the sun of oriental spirituality, with countless how-to -books with titles like Corporate Yoga. It’s not surprising that the Indian government wants to fight the misappropriation of the word yoga by enterprises not focused on spiritual, but rather commercial, benefits.

Its “Take Back Yoga” campaign has won the support oftrainers who have studied this ancient art in India.

But there are also teachers who claim that yoga still makes sense, even if it’s reduced to a simple workout, unless the classes are conducted by aerobics instructors, which is often the case in fitness clubs. ■

©shut terstock (7)

Tylko w USA liczba uprawiających jogę wynosi 20 mln, w Niemczech – 5 mln. ❚ The number of yoga enthusiasts has been estimated at 20 million in the US alone. In Germany, it is 5 million.

ra. O jego systemie, polegającym na pracy z ciałem i oddechem, stało się głośno, gdy został osobistym terapeutą słynnego skrzypka Yehudiego Menuhina i wyleczył go z kontuzji ramienia. Wielu zwolenników, szczególnie wśród mężczyzn, ma asztanga joga, intensywna, gwarantująca aerobowy wysiłek, która szybko rzeźbi ciało – jej znakiem rozpoznawczym są dynamiczne sekwencje asan tworzące określony układ choreograficzny. Te tradycyjne szkoły cieszą się powszechnym uznaniem, ale co z technikami, które są jogą tylko z nazwy? Zakrawa to na paradoks, ale joga, w której hipisi widzieli m.in. wolność od komercji i wyścigu szczurów, stała się w Ameryce towarem – mieszanką wellness i samodoskonalenia. Była więc już aqua-joga, bike-joga czy joga w rytmie disco. W blasku duchowości Orientu ogrzewa się też duża część rynku rozwoju osobistego – z tysiącem poradników jak Joga korporacyjna na czele. Nic dziwnego, że hinduski rząd chce odebrać prawo do nazywania jogą wszystkich praktyk, które więcej mają wspólnego z komercją niż z duchowością. Jego akcję „Odzyskać jogę” popierają ci trenerzy, którzy arkana tej starodawnej sztuki zgłębiali w Indiach. Nie brakuje jednak nauczycieli, którzy uważają, że choćby jogę sprowadzić do gimnastyki, nadal ma ona sens. Chyba że instruktorami są – jak to często bywa w klubach fitness – panie od aerobiku. ■

joga

108

ICOONE LASER

PROMOCJA

PRZEŁOMOWA TECHNOLOGIA DO MODELOWANIA CIAŁA

Icoone Laser stanowi najnowocześniejszą technologię, która łączy w sobie działanie zimnego lasera, energii światła LED oraz masażu podciśnieniowego zmotoryzowanymi głowicami. Połączenie tych trzech technologii gwarantuje delikatną, a jednocześnie skuteczną stymulację, która pozwala znacznie szybciej i efektywniej zniwelować najpopularniejsze problemy dotyczące skóry ciała.

EFEKTY STOSOWANIA ICOONE LASER:

redukcja zaawansowanego cellulitu l skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej l ujędrnienie luźnej skóry l efektywny drenaż limfatyczny l redukcja obrzęków l poprawa jakości i odmłodzenie skóry l rehabilitacja po liposukcji l powrót do sylwetki sprzed ciąży l

W Icoone Laser występuje unikalne i komplementarne połączenie trzech następujących technologii: MASAŻ PODCIŚNIENIOWY W ICOONE LASER stymuluje tkankę, aby zredukować złogi tłuszczu, zwiększyć przepływ krwi oraz limfy, a także pobudzić lipolizę. Celem pośrednim jest również stymulacja produkcji kolagenu i elastyny.

ZIMNY LASER W ICOONE LASER jest o długości fali 915 nm i wykazuje silne działanie redukujące głęboko zlokalizowany tłuszcz. Widmo laserowe jest absorbowane przez komórki tłuszczowe – adipocyty, powodując ich rozpad do glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych. Zimny laser nie uszkadza przy tym błon komórkowych, sąsiednich tkanek i naczyń krwionośnych.

FOTOTERAPIA ŚWIATŁEM LED W ICOONE LASER zmienia przepuszczalność błon komórkowych, przez co uwolniony tłuszcz po zadziałaniu lasera jest lepiej metabolizowany. Dodatkowo naświetlanie LED stymuluje produkcję kolagenu i elastyny oraz poprawia mikrokrążenie krwi i dotlenienie tkanek.

KLINIKI SPA AMBASADA URODY W WARSZAWIE to wyjątkowe miejsca, w których od ponad 12 lat zespół najlepszych specjalistów dba o swoich Klientów, pomagając im zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę na lata. Łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia, z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

L i f e Sto ry

frida kahlo

Emocje na drugim planie suppressed emotions Drobniutka kobieta o poważnej twarzy, czujnym spojrzeniu i kruczoczarnych brwiach zawieszonych nad nosem na wzór ptasich skrzydeł. Frida Kahlo przez całe życie malowała w zasadzie to samo ujęcie.

Zmieniało się tylko tło i to tam kłębiły się emocje, które znajdowały ujście właśnie w obrazach. ❚ A petite woman with a serious face, a watchful gaze, and eyebrows as black as ink suspended over her nose like a spreadeagled bird. Frida Kahlo spent her entire life painting the same scene. The background was the only thing that changed, and that is where all the emotions she expressed found their outlet.

N

Fotografia Fridy Kahlo z ok. 1930 r. ❚ Frida Kahlo’s portrait taken in or around 1930.

110

a głowie przysiadły motyle, nad nimi zastygły w powietrzu ważki. Dżungla za plecami tętni zielenią, a wszystko jest przesycone ciepłym światłem i radosnymi kolorami.

Oczy czarne jak węgle patrzą prosto na widza, karminowe usta są ucieleśnieniem powagi. Ani cienia kokieterii. Szyję Fridy, niczym korzenie drzewa, oplatają ciernie. Całość wieńczy niepokojący „wisiorek” – mały ptaszek z rozpostartymi skrzydłami. Autoportret z cierniowym naszyjnikiem i kolibrem z 1940 r. (na str.

114) ma niewielkie rozmiary (16 x 24 cm), ale wielką siłę przekazu. Ten i wiele innych ikonicznych obrazów meksykańskiej artystki będzie można zobaczyć od 28 września na historycznej – pierwszej w Polsce – wystawie Frida Kahlo i Diego Rivera. Polski kontekst w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu.

Butterflies are sitting on Kahlo’s head and dragonflies hover above it. The jungle behind her abounds in lush greenery and the scene is illuminated with a warm glow and bright colours. The pitch black eyes stare straight out at the viewer, the carmine lips could not be more serious. No smile, not a hint of coquetry.

Thorns are wrapped around Kahlo’s neck, just like tree roots. The final disturbing element is the choker she is wearing – a tiny bird with outstretched wings.

The 1940 Self-portrait with Thorn Necklace and Humming Bird (page 114) is small in terms of size (16 x 24 cm), but massive in terms of meaning. This and many more iconic paintings by the Mexican artist will be on display at an historic (and Poland’s first and only) exhibition entitled Frida Kahlo and Diego Rivera: The Polish Context at the Zamek Culture Centre in Poznań.

Bokserka, lekarka i malarka Ponieważ twórczość Fridy Kahlo to jeden z tych przypadków, gdy o sztuce nie można mówić w oderwaniu od burzliwej biografii, zacznijmy od początku.

Czyli od 1907 r., kiedy Magdalena Carmen przyszła na świat w słynnym dziś Niebieskim Domu w Cayoacán (choć przez całe dorosłe życie utrzymywała, że było to w 1910 r., w momencie narodzin nowego Meksyku). Była jedną z czterech córek urodzonego w Niemczech fotografa Guillerma Kahlo – i to z nim silniej niż z matką (Matilde Calderón y Gonzalez, gorliwą kato-

A boxer, doctor and painter As Frida Kahlo is one of those cases where the artist’s work cannot be discussed separately from her tumultuous biography, let us start at the very beginning. In 1907, Magdalena Carmen was born in the now famous Blue House in Cayoacán (although she maintained all her life that she was born in 1910 when the new Mexico came to life). She was one of four daughters of Guillermo Kahlo, a German-born photographer, and remained more attached to him than to her mother (Matilde Calderón y González, a devout Catholic with



©get ty images

tekst | by anna jastrzębska

©credits



L i f e Sto ry

Bez nadziei, 1945 r.

Frida Kahlo ❚ Without Hope, 1945

Autoportret jako Tehuanka lub Diego w moich myślach, 1943 r. ❚ Self-portrait as Tehuana or Diego in My Thoughts, 1943

frida kahlo liczką z indiańskimi i hiszpańskimi korzeniami) była związana przez całe życie. Podobno zobaczyła siebie wcześniej na zdjęciach ojca niż w lustrze.

Miała 6 lat, gdy po raz pierwszy usłyszała tę nazwę.

Polio. W wyniku wirusa prawa noga nie rozwijała się prawidłowo, była krótsza i chudsza od lewej, co – gdy Frida dorosła – maskowała długimi, barwnymi spódnicami. Choć dziewczynka od małego musiała mierzyć się z defektami ciała, nie przeszkodziło jej to zostać... bokserką. Jako nastolatka trenowała sport walki i nie przypuszczała, że wkrótce zostanie malarką. Planowała być lekarką. Plany pokrzyżował jednak wypadek, w którym doznała licznych obrażeń. Przez długie miesiące unieruchomiona w swojej sypialni, z braku innych możliwości chwyciła za pędzle. Ojciec pożyczył jej swoje farby olejne, matka zorganizowała sztalugi umożliwiające pracę podczas leżenia w łóżku. I tak, patrząc w lustro, osiemnastoletnia Frida została malarką.

Aż 55 spośród prawie 150 jej prac to autoportrety.

Na każdym widać tę samą, poważną buzię z charakterystycznymi, zrośniętymi nad nosem brwiami. Nie bez powodu niektórzy dziś twierdzą, że gdyby żyła współcześnie, byłaby ulubienicą Instagrama. Według Nicholasa Chambersa, kuratora rekordowej wystawy Frida Kahlo i Diego Rivera w australijskiej Art Gallery NSW, meksykańska artystka była pierwszą gwiazdą selfie. Z tym że zamiast smartfona miała sztalugę, w miejscu klimatycznych filtrów pędzle i farby. Zawsze świetnie „wystylizowana” – z oryginalną fryzurą, kwiatami we włosach, obwieszona biżuterią, otulona w szale, elementy tradycyjnej indiańskiej garderoby z południa Meksyku. Łatwo wyobrazić sobie „nazwę użytkownika”: Frida-Tehuana.

Jednak te wszystkie „selfie” kryją znacznie więcej, zwłaszcza w tle, gdzie brane w nieskomplikowane symbole i metafory kłębią się i krzyczą emocje. Choć wielu krytyków uważa obrazy Kahlo za dekoracyjne kolorowanki o prostej symbolice, jest w nich bezkompromisowość, brutalność i porażająca uczciwość. Ze względu na stosowanie intensywnych barw, wyrazistych kresek oraz nawiązania do kultury meksykańskiej i indiańskiej twórczość Fridy często bywa określana jako sztuka naiwna, folkowa (nierzadko pada również określenie surrealizm). Sama artystka jednak odżegnywała się od kategoryzacji, malowała po prostu siebie – jak twierdziła, z powodu doskwierającej samotności był to temat jej najlepiej znany. Alegoryczne obrazy są jak wizualny dziennik, w którym zapisywała swoje życie i naznaczające je tragiczne wydarzenia. Jej obrazy stały się jej biografią.

Słoń i gołębica Ona: 155 cm wzrostu, 45 kg wagi. Przez lata przykuta do łóżka, uwięziona w swojej sypialni. On: 136 kg,

112

© e a st n e w s , m . p. ( 3 )

Native American and Spanish roots) all her life.

Kahlo was 6 when she first heard the word “polio”. The infection left her right leg shorter and thinner than her left, which the adult Kahlo hid under long colourful skirts. Although she had to cope with bodily defects since she was a little girl, she managed to become a boxer. She went to boxing training as a teenager, little suspecting that she was soon destined to become a painter. She actually wanted to be a doctor. These plans were destroyed when she was severely injured in a traffic accident. Being bed-ridden at home for months, and not having anything else to do, she took up painting. Her father lent her his oil paints and her mother got hold of an easel that let her paint while lying down. And so, looking up into a mirror above her bed, the eighteen-year-old Kahlo became a painter.

As many as 55 of Kahlo’s nearly 150 works are self -portraits. Each shows the same serious face with the distinct unibrow over the nose. It is not hard to see why some people claim that she would be an Instagram favourite if we were alive today. According to Nicholas Chambers, the curator of the record-breaking exhibition Frida Kahlo and Diego Rivera at the NSW Art Gallery in Australia, the Mexican painter was the first selfie artist. It just that she had an easel instead of a smart phone, and paints and brushes instead of trendy photo filters. She always had the perfect look and outfit, with her unconventional hairdo, flowers in her hair, lots of jewellery, and the bright shawls that typify traditional South Mexican Indian garb.

However, that there is a lot more than just a face in all those “selfies”. Most of it is in the background, where the painter embodied her emotions in plain symbols and metaphors. Although many critics consider Kahlo’s paintings as primitive decorative colour images with simple symbols, they are certainly uncompromising and stark. Because of her use of bright colours and thick lines, and her simplified means of expression, and allusions to Mexican and Native American culture, the work of Frida Kahlo is often classified as naive and folk art (although some have labelled it surrealist). The artist refused to be classified as such, claiming that she was painting for herself and that her art was triggered by her loneliness, a subject she knew only too well. The allegoric paintings are like a visual journal where she recorded her life. Her paintings became her biography.

An elephant and a dove Kahlo was 155 cm tall and weighed 45 kg. She was confined to her bedroom for years. He weighed 136 kg and was 185 cm tall. He savoured life to the max – not just metaphorically, but literally, since he had an insatiable appetite. This was never going to work. But for a quarter of a century it did.

Ja i moje papugi, 1941 r., Frida Kahlo. Zdj. poniżej: Frida z mężem Diegiem Riverą w ich pracowni. ❚ Me and My Parrots, 1941.

Image below: Frida and her husband Diego Rivera in their studio.





113

Kahlo uwielbiała zwierzęta, wielokrotnie malowała się w otoczeniu małp i papug. Zdj. poniżej: Autoportret z naszyjnikiem z cierni i kolibrem z 1940 r. ❚ Kahlo loved animals and frequently portrayed herself around monkeys and parrots. Right: Self-portrait with Thorn Necklace and Humming Bird, 1940.

114

frida kahlo 185 cm wzrostu. Smakował życie bez opamiętania, dosłownie i w przenośni. To nie mogło się udać. A jednak przez ćwierć wieku się udawało.

Słynny ówcześnie malarz, zadeklarowany komunista Diego Rivera był starszy od Fridy o blisko dwie dekady. Poznali się w 1927 r. w ministerstwie edukacji, gdzie pracował nad jednym ze swoich głośnych murali. Dziś znany jako mąż swej żony, wówczas był niczym lekarz dla schorowanej dziewczyny – czuwał nad jej rozwojem, zalecał, radził, prowadził, a w tak zwanym międzyczasie uwiódł. Bo uwodzić umiał. Poza monstrualną fizjonomią Diego posiadał też monstrualny intelekt – jego wdziękom w końcu ulegli też rodzice młodziutkiej Fridy, początkowo nieprzychylni związkowi. Matka jednak, mimo że zaakceptowała, do końca uważała ich za niedobranych, porównała małżeństwo do relacji słonia i gołębicy. I trudno odmówić jej racji. Frida i Diego byli niczym niedopasowane puzzle, z których nigdy nie powinien powstać żaden sensowny obrazek, a mimo to stworzyli jedno z najbarwniejszych małżeństw w historii. Kochali się szalenie i w tym kochaniu męczyli, szarpali, spalali. Dzielili przekonania polityczne i – bez względu na to, jak banalnie to zabrzmi – wzajemnie się podziwiali i inspirowali. Gdy ona w trakcie licznych pobytów w szpitalu (przeszła ponad 30 operacji!) borykała się z powracającymi dolegliwościami, on cały czas przy niej czuwał.

Nie znaczy to, że Kahlo była jedyną kobietą w życiu Rivery. Wręcz odwrotnie – artystka dość szybko zdała sobie sprawę, iż mąż nie umie żyć bez zdrady. W rewanżu też urządzała sobie miłosne „eskapady” – a to z Lwem Trockim, a to z Nickolasem Murayem. Nie wytrzymała jednak, gdy odkryła, że Diego romansuje z jej młodszą siostrą – doszło wówczas do pamiętnego rozwodu. Ale już rok później ponownie się pobrali.

W swoim życiu przeżyłam dwa wypadki. Jeden to autobus, który mnie połamał, drugi to Diego. Diego był tym gorszym – mawiała z przekąsem malarka.

Emocjonalne huśtawki, osamotnienie w bólu i niemożność donoszenia ciąży – dużo ją to wszystko kosztowało. Piłam, bo chciałam utopić swoje smutki, ale teraz te cholerstwa nauczyły się pływać – to sformułowane niegdyś przez Fridę zdanie perfekcyjnie oddaje sytuację. Jej trudy pokazują m.in. zdjęcia Bernice Kolko. Przyjaciółka Fridy w ostatnich latach życia artystki uwieczniła malarkę w sytuacjach niepozowanych, w naturalnym otoczeniu, w ogrodzie, z najbliższymi. A nawet chorą w łóżku w Niebieskim Domu, który Kahlo tak kochała i pielęgnowała. To w nim zmarła jako 47-latka i spoczywa do dziś (jej prochy zostały złożone w prekolumbijskiej wazie i stoją w słynnej sypialni).

Fotografie Kolko, wraz z twórczością Fanny Rabel, która należała do czwórki najbliższych uczniów Fridy, będzie można podziwiać na wystawie w Poznaniu. ■



© g e t t y i m ag e s , m . p.

L i f e Sto ry

L i f e Sto ry

frida kahlo

The prominent painter and ardent communist Diego Rivera was nearly 20 years Kahlo’s senior. She met him at the Ministry of Education, where he was working on one of his now famous murals, in 1927. He was like a doctor to the ill girl – taking care of her artistic career, overseeing her development, offering advice, and guiding her. Rivera seduced her somewhere along the way, though. Seduction was his master art. He was as ugly as sin and his body was as Gargantuan as his paintings. His intellect, however, was likewise enormous. Even Kahlo’s parents eventually succumbed to his charm, despite their initial objections to the relationship. But Kahlo’s mother would still say that they were mismatched and likened their marriage to a union of an elephant and a dove. And she was right. Kahlo and Rivera were like mismatched pieces of a puzzle that would never go together to create a meaningful image. But for all that, they were one of the most intriguing couples in history. They loved each other madly, but this love tormented them terribly. They had the same political beliefs, and they respected and inspired each other. Whenever Kahlo was ill and forced to spend extended periods in hospital, he would always be there to watch over her and help her.

116

This is not to say that Kahlo was the only woman in Rivera’s life. Kahlo soon came to realise that her husband was a serial adulterer. She retaliated by having affairs herself – with Leon Trostky or Nickolas Muray.

She put her foot down, though, when she found out that Rivera was having an affair with her younger sister. She filed for divorce, but the two were remarried the following year. “I have suffered two serious accidents in my life. One in which a streetcar knocked me down. The other accident is Diego. Diego was the worse”, the painter would say with a smirk.

An emotional roller-coaster, pain, loneliness and miscarriages – life took its toll on her. “I drank to drown my sorrows, but the damned things learned how to swim.” This oft-quoted quip says a lot about the situation she found herself in. The hardships of those times is portrayed in the photographs of Bernice Kolko, a close friend of the painter. Kolko pictured Kahlo in her natural surroundings, e.g. in the garden with her loved ones. She even photographed her ill in bed in the Blue House that she loved and cared for so much.

Kolko’s photographs, along works by Fanny Rabel, who was one of Kahlo’s four closest students, will be on display at the exhibition in Poznań. ■

© m . p.

Autoportret na granicy między Meksykiem a Stanami Zjednoczonymi z 1932 r. ❚ Self Portrait Along the Boarder Line Between Mexico and the United States, 1932.

KRÓTKA HISTORIA O NOWEJ EPOCE LIFTINGU… Wydaje się, że w medycynie estetycznej czy chirurgii plastycznej nic nie powinno już nas zaskoczyć. Pacjenci sięgają po intensywne metody odmładzania i ujędrniania, zarówno twarzy, jak i ciała. Słowo lifting jest powszechnie znane i mimo że przynosi stosunkowo drastyczne skojarzenia, jest to zabieg popularny ze względu na trwałe i szybkie rezultaty. Prawda jest taka, że trochę z desperacji idziemy pod nóż, gdy chcemy w zdecydowany sposób pozbyć się nadmiaru wiotkiej skóry, która postarza rysy twarzy i wpływa niekorzystnie na szczupłą nawet sylwetkę. Czy można mniej drastycznie?

Można, ponieważ medycyna estetyczna rozwija się w takim kierunku, by zapewniać efekty na miarę chirurgii plastycznej bez towarzyszącej jej inwazyjności. Rewolucyjna technologia w zakresie zabiegów liftingujących pozwala zapomnieć o bólu, okresie rekonwalescencji czy też nienaturalnych efektach, które zawsze trzeba brać pod uwagę decydując się na ingerencję chirurgiczną. Alternatywna, nieinwazyjna metoda sprawia, że każda z nas (i każdy – bo mężczyźni też chętniej sięgną po lifting, który nie boli) może powiedzieć: „wczoraj miałam robiony lifting”.

I wtedy pojawiają się pytania: ale jak? Ale gdzie masz szwy? Ale „nic” nie widać?

SonoQueen to technologia liftingująca wykorzystująca siłę wysoko skoncentrowanych ultradźwięków znanych pod skrótem HIFU, które przechodzą przez naszą skórę, nie pozostawiając żadnego śladu na zewnątrz. Tymczasem głęboko w skórze właściwej oraz warstwie SMAS dochodzi do obkurczenia kolagenu i przebudowy tkankowej, co daje napięcie skóry i intensywne uniesienie rysów twarzy.

Warto jednak zacząć od wyjaśnienia, czym jest SMAS? Jest to powięź mięśniowa, która utrzymuje odpowiednie napięcie skóry na poszczególnych obszarach ciała, jej swoisty szkielet mięśniowy. SMAS, zbudowany niemal wyłącznie z kolagenu, jest niezwykle ważny

a w o l Kró tingu lif

naprawdę naturalny efekt liftingu, do którego otoczenie bez problemu się przyzwyczaja, bo pogłębia się przez najbliższe 3 miesiące. Stopniowo. Linia żuchwy odzyskuje atrakcyjny młodzieńczy kształt V, zmniejszają się lub zanikają „chomiki”, drugi podbródek, wygładza się indycza szyja, a na dekolcie nie widać już charakterystycznych zmarszczek wokół szyi i między piersiami. Skóra jest bardziej gęsta, napięta, trzyma się swojego miejsca na ciele. Takie samo napięcie poprawia wygląd ramion. Pacjentki chwalą sobie efekt ujędrnienia i napięcia skóry pośladków, brzucha (także po ciąży), ud, pleców, kolan. I to, że mogą korzystać z metody o każdej porze roku, bez ograniczenia najbardziej nawet aktywnego trybu życia. Zabieg wykonuje się od 1 do 3 razy w roku, bez względu na sezon, późniejsza czy wcześniejsza ekspozycja na słońce nie ma żadnego znaczenia.

w walce o jędrność i napięcie. Wieloletnie doświadczenia pokazywały, że lifting termiczny na poziomie skóry właściwej daje dobre efekty, ale byłyby one większe – gdybyśmy dotarli głębiej, właśnie do warstwy SMAS, tam gdzie operują chirurdzy plastycy. Udało się to SonoQueen, bez skalpela. Bezinwazyjne, głębokie napięcie sięgające powięzi to właśnie tajemnica sukcesu najnowszej generacji HIFU. Okrzyknięta „królową liftingu” technologia jest ceniona zwłaszcza przez grupę pacjentów 40+, bez względu na tryb życia, aktywność fizyczną czy dietę. Każdy młodzieńczy owal w kształcie litery V traci w pewnym momencie swą atrakcyjną linię. W rejonie żuchwy pojawiają się tzw. chomiki, drugi podbródek, indycza szyja.Prawidłowość jest taka, że wiotkość skóry twarzy kumuluje się w jej dolnym piętrze. I tam właśnie działamy SonoQueen.

Utratę stabilnej przyczepności warstwy SMAS widać też na ciele, jego wiotkość dokucza pacjentom na ramionach (powstają tam tzw. pelikany) oraz po wewnętrznej stronie ud, na ramionach, pośladkach, brzuchu.

SonoQueen napina skórę i powięź mięśniową wysoką temperaturą (60-70°C), ale zabieg jest bezbolesny. Pierwsze efekty są widoczne natychmiast po zabiegu, jednak nikt nie zarzuci nam, że „coś sobie robiliśmy”. To

Dr Agnieszka Bliżanowska specjalista dermatolog, ekspert medycyny estetycznej, członkini Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, jeden z najlepszych lekarzy medycyny estetycznej w Polsce

Centrum Medycyny Estetycznej i Dermatologii WellDerm ul. Inowrocławska 21/2 Wrocław ul. Piękna 44 Warszawa www.wellderm.pl

JUŻ DZIŚ UMÓW SIĘ NA WIZYTĘ W JEDNEJ Z RENOMOWANYCH KLINIK, KTÓRA WYKONUJE ZABIEGI SONOQUEEN. WIĘCEJ NA WWW.SONOQUEEN.PL

Wyłączny dystrybutor ITP S.A. www.itpsa.pl | tel. +48 722 008 002

c u lt u r e

nasze rekomendacje

Amerykanki w sercu bitwy

americans in the heart of the war

fil

Czasy wojny secesyjnej. Ranny żołnierz trafia do szkoły dla dziewcząt w jednym z południowych stanów. Nie trzeba długo czekać, by jego obecność uruchomiła rywalizację nie mniej zaciętą niż ta trwająca na wielkim polu bitwy, jakim stały się USA. Sofia Coppola (Między słowami) zdobyła za ten niezwykły thriller nagrodę dla najlepszego reżysera na festiwalu w Cannes. ❚ During the American Civil War, an injured Union soldier is brought to a girls’ school in one of the southern states, where he is allowed to recuperate. It is not before long the girls start to vie for his attention. The rivalry that flares up is no less intense than that on the battlefield.

The film earned Sofia Coppola (Lost in Translation) the Best Director Award at the Cannes Film Festival.

Na pokuszenie | The Beguiled, dir. Sofia Coppola, opens 1.09

Polka w sercu Afryki

a pole in the heart of africa

Ornitolożka Anna ratuje z rzezi w Rwandzie młodą dziewczynę z plemienia Tutsi i zabiera ją do swojej ojczyzny. Po latach wracają do Rwandy i próbują zmierzyć się z bolesnymi wspomnieniami.

Przejmujący, nagrodzony na prestiżowym festiwalu w Karlowych Warach ostatni wspólny film duetu Krzysztof Krauze i Joanna Kos-Krauze (Mój Nikifor, Plac Zbawiciela). ❚ A Polish ornithologist saves a young Tutsi woman from being butchered and takes her back to Poland. The two women return to Rwanda many years later to come to terms with their painful memories. This powerful film, which won the Best Actress Award at the Karlovy Vary International Film Festival, was the final production from Krzysztof Krauze and Joanna Kos-Krauze (My Nikifor, Saviour Square).

book

Pierwsza biografia mistrza

Portret ilustratora

the master’s first biography

the portrait of an illustrator

Poniedziałek – on, wtorek – on, środa – on. Tak z pewnością wyglądało zawodowe życie autorki tej niezwykłej dwutomowej książki o Witoldzie Gombrowiczu (Ferdydurke, Iwona, księżniczka Burgunda), a o którym wciąż za mało wiemy.

Doskonała lektura wprowadzająca w świat ekscentrycznego, szalenie wrażliwego twórcy. ❚ Witold Gombrowicz was one of Poland’s most prominent authors. There is still a lot we do not know about the eccentric and highly sensitive writer, but this excellent two-volume book will certainly fill in at least some of the blanks.

Pięknie wydany i mądrze napisany przewodnik po najmłodszym pokoleniu polskich ilustratorów.

Dowiemy się, co ich inspiruje i jak tworzą oraz kim są. Wśród dwudziestu dwóch bohaterów książki są Ada Buchholc, Ola Niepsuj, Maciej Sieńczyk i Paweł Jońca. ❚ This is a beautifully printed and well written guide book for the up-and-coming generation of Polish illustrators. You will be able to learn what inspires illustrators, how they work, and who they are. Among the twenty artists covered in the book are Ada Buchholc, Ola Niepsuj, Maciej Sieńczyk and Paweł Jońca.

Ja, Geniusz, Klementyna Suchanow, Wyd. Czarne

Nie ma się co obrażać, Patryk Mogilnicki, Wyd. Karakter

118

music Dobra alternatywa a good alternative Jeden z najbardziej docenianych zespołów indie rocka wchodzi w wiek nastoletni. Grupa obchodzi szesnaste urodziny i wydaje rozkoszny piąty album, od którego trudno oderwać ucho. ❚ One of the world’s most famous indie rock bands are celebrating their 16th anniversary this year with their fifth album. They seem to be getting better with age – Everything Now is divine.

Everything now, Arcade Fire

© m . p.

Ptaki śpiewają w Kigali | Birds Are Singing in Kigali, dir. Krzysztof Krauze, Joanna Kos-Krauze, opens 22.09

REKLAMA

art

c u lt u r e

nasze rekomendacje

bez równowagi

lack of stability

Malarz w wersji pop

pop painter

Genialny. Samorodny talent. Artysta, którego zabiła jego własna wrażliwość. Pod takimi metkami kryje się Jean-Michel Basquiat, jeden z rzeczywiście najciekawszych artystów końca XX w. Kuratorzy wystawy badają jego prace w innym kontekście – badają ich związki z telewizją, filmem, muzyką, czyli po prostu popkulturą. ❚ Brilliant. A born genius. An artist who fell victim to his own sensitivity. These are the terms used to describe Jean-Michel Basqiuat, one of the most intriguing artists of the late 20th century. The curators of this exhibition have analysed his work from another perspective, namely their associations with television, film, and music (in short, popular culture).

Basquiat Boom for Real, Barbican Art Gallery, London, opens 21.09

theatre

Ta wystawa może przyprawiać o zawrót głowy. Artyści (wśród nich Bas Jan Ader, Marc Adrian, Ruth Anderwald i Leonhard Grond) wychodzą poza to, co ustalone, i poszukują innych stanów świadomości, prowokując widzów do... tego samego. ❚ This exhibition may make you dizzy.

Artists (including Bas Jan Ader, Marc Adrian, Ruth Anderwald and Leonhard Grond) trangress the known and navigate through the unknown, searching for other states of consciousness and invite visitors to do the same.

Utrata równowagi | Dizziness Centrum Sztuki Współczesnej Ujazdowski Castle, Warsaw, 15.09.2017–7.01.2018

Więcej Antygony w Antygonie

Klasyczna już sztuka Janusza Głowackiego w zapowiadanym przez reżysera, szerszym odczytaniu pojawi się na scenie łódzkiego Teatru Nowego. A dokładnie będzie to „wiwisekcja pomylonego świata, bez emocji przyglądającego się milionom przerażonych, tułających się po świecie ludzi, próbujących dostać się do krajów bezpiecznych i zamożnych”. ❚ The classic play by Janusz Głowacki interpreted anew will be staged in Łódź n. Antigone sets out to be a “vivisection of a confused world that looks on with detachment as millions of petrified people wander the earth in an attempt to get to safe and affluent countries”.

Antygona w Nowym Jorku | Antigone in New York, dir. Andrzej Szczytko, Teatr Nowy, Łódź, opens 13.09

120

Geralt na scenie

geralt on the stage

Gdy trwają prace nad serialową adaptacją cyklu powieści Andrzeja Sapkowskiego, w teatrze trwają ostatnie próby przed wystawieniem muzycznej wersji Wiedźmina. Ryzykowna koncepcja? Nie dla sceny, która prezentowała już w musicalowej formie Chłopów i Złego. ❚ While Andrzej Sapkowski’s books are in the process of being made into a television series, a theatre in Gdynia will be staging The Sorcerer as a musical. A risky venture? Probably not. This stage has already made the classic Polish novels Chłopi and Zły into musicals.

Wiedźmin | The Sorcerer, dir. Wojciech Kościelniak, Teatr Muzyczny, Gdynia, opens 15.09

© m . p . , A n n a J e rm o l a e w a , „ Pr ó b u j ą c p r z e ż y ć ” , 2 0 0 0

more antigone in antigone

TU SIERADZ.

WYPOCZNIJ!

sieradz.eu

good food

sposoby na ziemniaka

Złoto N o w e g o Ś w i ata new world’s gold Ziemniak, kartofel, pyra, bulwa, grula. Przeciętnie każdy z nas zjada ich 33 kg w ciągu roku. I pomyśleć, że jeszcze 500 lat temu w Europie nie mieliśmy o nich pojęcia. ❚ The potato, spud or tater. Each of us eats an average of 33 kg of them every year.

Who would have thought that 500 years ago Europe was oblivious to the existence to this delicious veggie. tekst | by katarzyna boni

1

Z ogniska ❚ From the campfire Wakacyjna potrawa z dzieciństwa. Smak zwęglonej skórki, miękkiego środka – który parzy usta – i rozpływającego się masła z solą. Okazuje się, że każdy ma swoją metodę – niektórzy ziemniaki wcześniej gotują, inni obierają ze skórki, a jeszcze inni zamiast soli wybierają zioła. Ale wszyscy na ziemniaki muszą czekać – najlepsze są po mniej więcej godzinie powolnego pieczenia w gorącym popiele, niedaleko ciągle płonącego ognia. Czekanie można sobie umilić kromką chleba upieczoną z topiącym się żółtym serem. ❚ The ultimate summer food and a childhood memory. The taste of the burnt skin, the soft inside that burns the lips, and the quickly melting butter with salt. There are as many methods of roasting potatoes as there are people. Some boil them first, others peel them, and still others opt for herbs instead of salt. But everyone has to wait for the treat. Potatoes are best after an hour or so of slow roasting in hot ashes, close to the still burning fire. The wait can be made more pleasant with a slice of bread and cheese roasted over the fire.

122

2

dabeli Indyjska wersja hamburgera. Gotowane ziemniaki rozgniecione z mieszanką przypraw, polane sosem z tamaryndowca, daktyli i chili, posypane pestkami granatu i włożone pomiędzy bułkę. ❚ The Indian take on the hamburger. Boiled potatoes are crushed with a spice mix, with tamarind sauce, dates and chilli and sprinkled with pomegranate seeds served in a bun.

3

Papa rellena Zewnętrze z ziemniaczanego purée, wnętrze z wołowiny, cebuli, oliwek i jajek na twardo.

Całość usmażona na głębokim oleju. Popularne w Peru, Chile i na Karaibach. ❚ The outside is made of potato puree, the inside of beef, onions, olives and hard-boiled eggs. The whole thing is deep-fried. This dish is popular in Peru and Chile, and in the Caribbean.

4

5 zupa ziemniaczana ❚ Potato soup

pyzy Prawie jak pierogi – do środka można włożyć wszystko: mięso, biały ser, grzyby (choć od pierogów odróżnia je to, że czasem pyzy w środku mają tylko pyzę). Ciasto robi się z jednodniowych ugotowanych ziemniaków zmieszanych z surowymi – świeżo startymi. Najlepsze są te usmażone z cebulką i polane śmietaną. ❚ These are almost like pierogi – you can fill them with anything you want: meat, quark, mushrooms (but the core difference is that sometimes pyzy have no filling at all). The dough is made from boiled potatoes mixed with grated fresh potatoes. Pyzy taste best sliced and fried on both sides. Best when served with onions and poured over with cream.

Od kartoflanki po chowder z owocami morza – zupa ziemniaczana ma tyle wcieleń, że nawet nie ma dla niej jednego hasła w Wikipedii. Może być zabielona, doprawiona boczkiem, z ziemniaków pieczonych, na słodko z cynamonem i syropem klonowym albo podana z grubą warstwą sera. Obok rosołu i pomidorowej jedna z najpopularniejszych zup na świecie. ❚ Simple potato soup, seafood chowder and many more – there so are many different takes on this dish that it does not even have a Wikipedia entry. It can be served with cream, bacon or salmon. It can be made from sweet potatoes, or with cinnamon and maple syrup, and it can even be served with a thick topping of cheese. Along with chicken broth and tomato soup, it is one of the most popular soups in the world. 

6

Batata harra Dosłowne tłumaczenie z arabskiego to „pikantne ziemniaczki”. Ta libańska potrawa dorasta do swojego imienia – dzięki dużej ilości chili. Ziemniaki smaży się w ciężkim żeliwnym naczyniu razem z papryką, cebulą, kolendrą i czosnkiem.

Twistu dodaje sok z cytryny. ❚ The name of this Lebanese dish literally translates as “spicy potatoes”, and it is true to its word – thanks to a copious amount of chilli.

The potatoes are fried in a heavy iron pot with peppers, onions, coriander and garlic. Lemon juice adds a nice twist.



123

good food

sposoby na ziemniaka

7

hiszpański omlet ❚ Spanish omelette Znany również jako tortilla ziemniaczana. W najprostszym wydaniu to ziemniaki usmażone z cebulą, zmieszane z jajkami i ponownie usmażone na patelni o grubych brzegach.

A w ulubionym wydaniu Sancho Pansy, wiernego giermka Don Kichota, dodaje się jeszcze boczek. ❚ Also known as the potato tortilla. The simplest version consists of potatoes fried with onions and mixed with slightly beaten eggs. It is fried again in a pan with a thick bottom. The version preferred by Sancho Panza, Don Quixote’s faithful squire, includes bacon.

9

Ziemniaki księżnej ❚ Duchess potatoes

8

Znane jako ziemniaki duchess – są wyrafinowaną formą purée, odpowiednią na królewskie stoły. Do utłuczonych ziemniaków dodaje się żółtko, masło i gałkę muszkatołową i wyciska z rękawa cukierniczego, formując zgrabne rozetki, a potem zapieka, aż się zezłocą. ❚ These are essentially a sophisticated form of mashed potatoes worthy of royal tables.

You add egg yolk, butter and nutmeg to mashed potatoes, put the mixture into a piping bag, pipe out small portions and bake until golden brown.

Purée ziemniaczane ❚ Mashed potatoes Niby to tylko ugotowane i zgniecione ziemniaki, które puszystość zyskują dzięki mleku i masłu, a odrobinę orientalnej nuty dzięki gałce muszkatołowej – ale to ziemniaki uzależniające. Można je jeść jako dodatek do głównego dania – ale same też dają radę. Są tak pyszne, że ciężko im się oprzeć. ❚ These can simply be boiled and crushed potatoes made fluffy with the addition of milk and butter and made more oriental with a hint of nutmeg, but they are addictive. You can eat them as a side dish to lunch or dinner, but also on their own. Simply irresistible.

11 124

10

Bryndzowe haluszki ❚ Bryndza Halušky Popularna potrawa naszych południowych sąsiadów – na Słowacji są nawet urządzane zawody w gotowaniu haluszków. Żeby zrobić te niewielkie mączno-ziemniaczane kluseczki, ciasto trzeba przetrzeć przez sito na wrzącą wodę. Podaje się je z bryndzą. ❚ A popular dish in Slovakia, where Halušky cooking tournaments are held. To make these small flour and potato noodles, you grate dough on a sieve into boiling water. They are served with bryndza cheese.

frytki ❚ French fries Francja czy Belgia? Keczup czy majonez? Sól czy ocet? Z mączki czy z całych ziemniaków? Na oleju czy na smalcu? Ręką czy widelcem?

Miękkie czy chrupiące? Frytki wydają się dzielić ludzi, ale to jedno z dań, które zawsze łączy – kto zamówi frytki, może mieć pewność, że znajomi podjedzą mu połowę porcji. ❚ France or Belgium?

Ketchup or mayo? Salt or vinegar? Made from potato flour or whole potatoes? Fried in oil or lard? Eaten with your fingers or a fork? Soft or crispy? French fries is a dish that everyone has an opinion on. And it is a dish that unites – whenever someone orders fries, they can be sure their friends will be more than eager to help with the eating.



good food

sposoby na ziemniaka

13

pierogi ruskie ❚ Russian pierogis

12

Brændende kærlighed Nie wiem, czemu Duńczykom purée ziemniaczane podane z usmażoną cebulką i bekonem (i posypane natką) kojarzy się z płonącą miłością – ale tak właśnie po duńsku nazywa się to danie. To duński klasyk – świetny na zimne wieczory. ❚ I have no idea why the Danish associate mash potatoes served with fried onions and bacon (and sprinkled with parsley) with burning love, but this is how the Danish name translates into English. It is a Danish classic meal perfect on winter nights.

15

Chyba moje ulubione pierogi – z wytrawną masą z gotowanych ziemniaków zmieszanych z białym serem i ostro doprawionych solą i pieprzem. Smaku dodaje im podsmażona cebulka. Od tych z wody wolę te podsmażone na maśle (najlepiej z dodatkową cebulką). Ich nazwa niewiele ma wspólnego z Rosją – tylko z Rusią Czerwoną, dawną nazwą Galicji. ❚ These would have to be my favourite pierogis. They have a savoury filling made from boiled potatoes mixed with quark and seasoned with salt and pepper. They are served with fried onions.

I prefer them fried in butter (with extra onion) to those freshly boiled. Despite the name, they have little to do with Russia, as they originate from Red Ruthenia (or Red Rus), the old name for Galicia.

14

Aloo gobi Aloo to ziemniaki, gobi to kalafior.

Do smażenia dosypcie garść przypraw i ziół, a otrzymacie najpopularniejsze danie Indii i Pakistanu. ❚ Aloo means potatoes and gobi means cauliflower. Add a handful of spices and herbs to make the most popular dish in India and Pakistan.

16

placki ziemniaczane ❚ Potato pies

Bubble & squeak Co zrobić z resztkami z niedzielnego obiadu?

W Wielkiej Brytanii to proste – w poniedziałek pieczyste podaje się na zimno obok tłuczonych ziemniaków usmażonych z kapustą, marchewką, groszkiem i brukselką.

Podczas smażenia nasłuchujcie dźwięków – podobno ziemniaki bulgoczą i piszczą.

To obowiązkowa potrawa w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia. ❚ What to do with those Sunday dinner leftovers? The Brits can tell you.

On Monday, they serve cold meat and mashed potatoes fried with cabbage, carrots, peas and Brussels sprouts. While frying the dish – listen to the sounds: apparently the potatoes bubble and squeak in the process. This is a Boxing Day staple.

126

Jedno z podstawowych dań barów mlecznych – na kwaśno ze śmietaną czy gulaszem albo na słodko z cukrem pudrem. Zależnie od przepisu do ziemniaków dodaje się cebulę albo zalewa mlekiem. Placki ziemniaczane są daniem narodowym Szwajcarii, gdzie – pod nazwą rösti – podaje się je z jajkiem sadzonym albo z serem. ❚ One of the core dishes served in Polish milk bars. They are served with cream or goulash, or, in a sweet version, with caster sugar. Depending on the recipe, you can add onions or milk. Potato pies are the national dish of Switzerland, where they are served with fried eggs or cheese.



good food

sposoby na ziemniaka

18

Salchipapas

19

aligot W kraju sera, z serem podaje się też ziemniaki.

We francuskim regionie Owernia ziemniaczane purée miesza się z masłem, śmietaną, czosnkiem i serem typu tomme. Potrawa syciła kiedyś pielgrzymujących tędy do Santiago de Compostela. ❚ In the land of cheese, you can have it served with potatoes. In the French region of Auvergne, mashed potatoes are mixed with butter, cream, garlic and grated Tomme cheese. The dish was popular with pilgrims en route to Santiago de Compostela.

Czipsy ❚ Crisps Pierwszy przepis na czipsy pochodzi z 1817 r. z książki The Cook’s Oracle, w której William Kitchiner opisał ekonomiczne posiłki dla całej rodziny (z jedenastoma rodzajami keczupów). Od tego czasu czipsy zawojowały cały świat. Efekt miski pełnej czipsów znamy wszyscy – nie możemy przestać jeść, dopóki miska nie będzie pusta. A jeśli obok jest jakaś torebka z czipsami – to ją też musimy opróżnić. ❚ The first crisp recipe originates from the 1817 cookbook The Cook’s Oracle, where William Kitchiner described budget meals for the entire family (including eleven types of ketchup). Since then potato crisps (or chips) have won the hearts of potato lovers all over the world. The effect of a bowl full of crisps on humans is a well-known phenomenon – you cannot stop eating until the bowl is empty. If the crisps come in a bag, the effect is the same.

128

21

Gamja-jeon Niby to samo co placki ziemniaczane – a jednak inne. W Korei starte i usmażone na oleju ryżowym ziemniaki z chili podaje się z sosem sojowym z odrobiną octu. ❚ They look for all the world like potato pies, but there is a difference. In Korea, grated potatoes with chillies fried in oil are served with soy sauce and a tinge of vinegar.

20

Gnocchi Jeśli jesteście w Rzymie i dzisiaj jest czwartek, to z pewnością zjecie gnocchi.

Ziemniaczane kluski podawane w sosie pomidorowym, z pesto albo z masłem i szałwią – to jedno z najpopularniejszych włoskich dań. Za czasów cesarstwa do klusek używano semoliny – w niektórych regionach używa się jej do dzisiaj. Przecież ziemniaki w Europie pojawiły się dopiero w XVI w. ❚ If you happen to be in Rome on a Thursday, you are almost certain to have gnocchi for dinner. These potato noodles are served in tomato sauce, with pesto, or plain with sage and butter. This dish is an Italian staple. The noodles were made from semolina in the days of the Roman Empire, and still are in some regions.

Potatoes were not introduced to Europe until the 16th century.

22

Donut z ziemniaków ❚ Potato donuts Mogłoby się wydawać, że spudnut, jak mówi się na ziemniaczane donuty, to stosunkowo niedawny wymysł – ale przepis na nie pochodzi z początku XX w. W latach 50. powstała nawet sieciówka Spudnut Shops. Słodkie ziemniaczane pączuszki popija się kawą. ❚ It might seem that the Spudnut, or potato donut, is a relatively new idea, but the recipe is actually an early 20th-century invention. A chain of Spudnut Shops was even set up in the 1950s. Spudnuts are best washed down with coffee.

©shut terstock (20), stockfood/free (2)

17

Nie wiadomo dokładnie, kiedy jakiś peruwiański uliczny geniusz zmieszał frytki z drobno pokrojoną wołową kiełbasą.

Danie szturmem wzięło najpierw ulice Limy, a potem całej Ameryki Południowej. ❚ It is not clear when exactly some Peruvian street genius mixed French fries with finely chopped beef sausage. The dish instantly conquered the streets of Lima and then all of South America.

PROMOCJA

WITAJCIE

W KUCHNI NATURY I PRZYSZŁOŚCI

Welcome to the future and nature TEKST: JUSTYNA KWIATKOWSKA, AGNIESZKA MAŁKIEWICZ

Szef Andrea Camastra, Senses Restauracja.

Chef Andrea Camastra, Senses Restaurant.

Polska mizeria.

Polish style creamy cucumber salad.

Tekst to słowa, muzyka to dźwięki, a kuchnia to smaki. Ale tylko jeden szef kuchni na świecie, ambasador opracowanej we Francji niezwykłej metody „note by note”, tworzy z nich prawdziwą kuchnię przyszłości eksponując esencję natury na talerzach swoich gości. To Andrea Camastra, szef kuchni wyróżnionej gwiazdką Michelina i czterema czapkami Gault and Millau warszawskiej restauracji SENSES. Words compose texts, sounds create music and flavoures are the essence of a dish. But there is only one chef in the world, the ambassador of French–created „note by note” cooking method, who makes dishes using extracted natural compounds and thus presents the essences of the Nature to his guests. His name is Andrea Camastra, head chef in SENSES restaurat, which has received one Michelin star and four Gault and Millau toques.

Dania serwowane w SENSES to hołd złożony ciekawskiej naturze człowieka. Są nasycone kolorami i zapachem, niezwykłe w formie od razu pobudzają wyobraźnię, przyciągają wzrok, angażują powonienie i przykuwają uwagę, jak tylko pojawią się na stole. A potem? Szef kuchni zaprasza na prawdziwą ucztę zmysłów i ani na chwilę nie pozwala odpocząć od niespodzianek. Puszyste okazuje się chrupkie w smaku, oszronione rozpala podniebienie, a to, co mięsiste zaskakuje lekkością. Połączenie kulinarnego talentu Andrei, nauki i technologii umożliwia, na przykład, przekształcenie tradycyjnej żytniej „pajdy” ze smalcem i kiszonym ogórkiem w wyrafinowane, lekkie jak piórko „amuse-bouche”, którym jest zmaterializowany chlebowy pył z musem ze smalcu. „Smakuje identycznie, jak klasyczne czekadełko podawane w polskich karczmach” – zapewnia Andrea Camastra. I dodaje jeszcze – „Uwielbiam słuchać, jak goście śmieją się z niedowierzaniem biorąc do ręki coś, co wygląda jak solidny paluch chlebowy, a okazuje się eteryczne i rozpływa się w ustach”.

Dishes served in SENSES pay tribute to our human curiosity. They are full of colours and scents. Amazing in their form, they draw your attention, incite imagination and engage the nose as soon as they land on the table. What comes next? Chef Camastra invites us to the real feast for the senses and hardly gives us a moment to rest. What seems fluffy turns out to taste crunchy, frosted - heats up the palate and fleshy bites surprise with their delicacy. Chef ’s own culinary talent, science and technology enable him to transform traditional hunk of rye bread with lard and pickled cucumber into a light as a feather, sophisticated „amuse-bouche” of materialized air from sour bread crust served with lard foam. „It has identical flavour as the classic starter served in Polish taverns”, says Andrea Camastra. „I love to observe our guests getting amused when they pick up solid-looking breadstick that turns out to be aerial and melting in your mouth”.

Twórcą metody „note by note”, którą posługuje się Andrea w swojej kuchni jest Hervé This, ten sam naukowiec, który wymyślił kuchnię molekularną i pracował z największymi szefami kuchni np. Ferranem Adrià i Pierre Gagnaire’m. Podstawą „note by note” są zapach i smak w najczystszej postaci, wyabstrahowane z produktów, jakich używamy w kuchni. A to, jak twierdzi This, otwiera przed kreatywnym kucharzem zupełnie nowe możliwości…

The concept of „note by note” cooking has been developed by Hervé This, the same famous chemist who invented molecular cooking. He has been working with some of the greatest chefs like Ferran Adrià and Pierre Gagnaire. „Note by note” cooking employs the constituent chemical compounds of natural ingredients. And it creates completely new opportunities for an ingenious chef ’s imagination, says This.

Szef Camastra podkreśla jednak, że element zabawy i zaskoczenia jest również ważny w odniesieniu do codziennej pracy jego i kucharzy. Kreowanie dań nie może nikogo nudzić. „Trudno mi wskazać ulubione danie” – mówi szef Camastra, „To jakby kazać komuś wybierać jedno spośród własnych dzieci. Każde jest charakterystyczne, niepowtarzalne i wyjątkowe”.

Chef Camastra emphasises, that the issue of entertainment and surprise is also important in his everyday work because you should never get bored with designing dishes. „It’s difficult to tell which dish is my favourite”, says chef Camastra. „It’s like you had to choose one of your children. Each one is characteristic, unique and extraordinary”.

W SENSES nie chodzi tylko o jedzenie, ale napięcie, zaskoczenie i niedowierzanie, które potęguje się z każdym daniem, które Andrea odkrywa przed swoimi gośćmi.

SENSES is not only about food. It is also amazement and disbelief that matter.

And they rise with each new dish presented by Andrea.

Restauracja Senses, Budynek „Senator”, ul. Bielańska 12, 00-085 Warszawa www: sensesrestaurant.pl Rezerwacja stolików: T: + 48 22 331 96 97, restaurant@sensesrestaurant.pl

good food

śliwka węgierka

F i o l e t o wa k r ó l o wa the purple queen Śliwka ma ok. 6 tys. odmian, ale w Polsce najbardziej znana jest ona. Bez Węgierki nie obejdą się knedle, bigos czy śliwowica. Robimy z niej powidła i kompot, ale kochamy też jeść ją na surowo. ❚ There are roughly 6,000 cultivars of the plum but the węgierka or Damson plum is the most widespread in Poland. It is an ingredient of knedle, bigos and shortcrust pies. We use it to make jam, compote, and plum vodka. But we love to eat it fresh as well. tekst | by agnieszka michalak

Z Węgier do Polski

from hungary to poland

To jedna z najstarszych odmian śliwy.

Do Polski trafiła w XVII w. z Węgier, stąd jej nazwa. Chociaż dziś uważamy ją za najbardziej polską śliwkę. To podstawowy składnik śliwowicy łąckiej, jednego z naszych zarejestrowanych produktów regionalnych. Z napojów alkoholowych na bazie węgierki słyną też kraje bałkańskie. ❚ This is one of the oldest plum cultivars. It only came to Poland from Hungary in the 17th century, which is why its Polish name translates as the “Hungarian plum”. Despite this, it is now considered the most Polish of all plum varieties. It is the staple ingredient of the “Łącka Śliwowica” plum vodka, one of our registered regional products. The Balkans are also well known for their plum alcohols.

Na zdrowie!

to your health!

Owoc jest prawdziwą skarbnicą witamin A, B i C oraz biotyny. Zawiera też sporą dawkę polifenoli, które pomagają chronić układ krążenia i zapobiegają np. miażdżycy. Węgierka doskonale nadaje się do długotrwałego przechowywania w formie dżemu, mrożonej, marynowanej lub suszonej. ❚ The plum is extremely rich in vitamins A, B and C and biotins. It also contains a high dose of polyphenols, which help protect the circulation system and prevent atherosclerosis and other ailments. The Damson plum preserves very well in jams, frozen, marinated and dried.

ciasto ze śliwkami

130

©credits

Smażymy śliwki z wanilią, cukrem, cynamonem, kardamonem i skórką z pomarańczy ok. 20 min na patelni. Tak uprażone owoce nakładamy na warstwę ciasta (mąka pszenna, jaja, mąka ziemniaczana, cukier, masło, likier amaretto). Pieczemy ok. 40 min na miodowy kolor. ❚ Fry the plums with vanilla, sugar, cinnamon, cardamom and orange zest for approx. 20 minutes on a pan.

Put the fried fruit on a shortcrust pie (wheat flour, eggs, potato starch, sugar, butter, amaretto liquor). Bake for 40 minutes until golden.

©stockfood/free

shortcrust crumble pie

I TA K A & G A L A

XIV E DYC J A

Oferta LAST MINUTE! Wyjątkowe oferty na sezon LATO 2017.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

Luksusowe wakacje marzeń LATO 2017

001_Okladka_Itaka_LATO_2017_14_OK.indd 1

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: numer infOlinii 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

LATO

16/09/16 10:54

2017

ta k e a l o o k

kolory ziemi

barwy obronne military colours kolor khaki, ciemna zieleń, beż i deseń moro – styl militarny nie wychodzi z mody. I dobrze, bo nie tylko świetnie podkreśla silną osobowość, ale może być też niezwykle kobiecy. ❚ khaki, dark green, beige and camouflage patterns are the key characteristics of the military style which never goes out of fashion. It highlights the wearer’s strong personality but can be very feminine as well. zdjęcia | photos rickers/monadori exclusive/east news kurtka typu bomber Piazza Italia, plisowana sukienka Flo’reiza, naszyjnik Swarovski ❚ bomber jacket by Piazza Italia, pleated dress by Flo’reiza, necklace by

Swarovski na str. obok.: kurtka geox, sukienka cos, pasek Liu. jo, naszyjnik Swarovski, sandały geox ❚ opposite page: jacket by geox, dress by cos, belt by Liu. jo, necklace by Swarovski, sandals by geox

132

©credits

kolory ziemi

Šcredits

ta k e a l o o k

134

na str. obok: kurtka Yes. Zee Collection, spodnie No-Nà, czapka Aeronautica Militare, zegarek Sector No Limits, torba A.N.G.E.L.O. Vintage Palace, bransoletki Swarovski ❚ opposite page: jacket by Yes. Zee Collection, trousers by No-Nà, hat by Aeronautica Militare, watch

by Sector No Limits, bag by A.N.G.E.L.O. Vintage Palace, bracelets by Swarovskim kurtka OVS, bluzka i spodnie Seventy, biżuteria Swarovski ❚ jacket by OVS, top and trousers

by Seventy, jewellery by Swarovski

135

ta k e a l o o k kurtka Upim, T-shirt wyszywany cekinami P.A.R.O.S.H., spodnie Tara Jarmon, zegarek Breil, pierścień Swarovski ❚ jacket

by Upim, sequin-embroidered t-shirt by P.A.R.O.S.H., trousers by Tara Jarmon, watch by Breil, ring by Swarovski na str. obok: kurtka Rifle, body Mimì à La Mer, spodnie PT01 Women Pants, sandały Roccobarocco, pierścień Swarovski ❚ opposite page: jacket by Rifle, body by Mimì à La Mer, trousers by PT01 Women Pants, sandals by Roccobarocco, ring by Swarovski

136

kolory ziemi

137

©credits

b e au t y

pielęgnacja oczu

N a ł a d n e o c z y pretty eyes Jak odjąć sobie lat „na oko”, zatuszować zmarszczki i zmęczenie, ujędrnić delikatną skórę i wykonać naturalny makijaż? Te kosmetyki i zabiegi czynią cuda. ❚ How can you look a few years younger, conceal wrinkles and signs fatigue, tighten the skin and achieve a natural makeup?

The following cosmetics and treatments will work wonders. tekst | by joanna winiarska

Mikrolifting

microlifting

Pełen ogląd full spectrum Okulary dodają seksapilu, a jakie powinny być idealne soczewki okularowe? Z badań wynika, że chcemy, by szybko adaptowały się do nowych wartości korekcyjnych, umożliwiały łatwe przenoszenie wzroku między bliżą a dalą i dawały możliwość komfortowego czytania. Chcemy też, by były lekkie, wytrzymałe i miały powłokę antyrefleksyjną, która zmniejsza ryzyko zarysowań i osadzanie się zabrudzeń oraz kropel wody. Gdzie takich szukać? Wypróbuj ekskluzywne soczewki progresywne Hoyalux iD MyStyle V+. (hoya.eu) ❚ Eyeglasses add sex appeal but what should the perfect corrective lenses be like? According to research, we want them to quickly adapt to the new strength, make switching from looking far away to looking close up easy, and allow for comfortable reading.

We want them to be light and durable, and to have an anti-reflex coating to reduce the risk of scratching and prevent dirt and water from being deposited on the surface. Where to find such lenses? Try the sophisticated progressive Hoyalux ID Mystyle V+ lenses. (www.hoya.eu)

138

Na kurze łapki, opadające powieki i nadmiar skóry w okolicach oczu warto wypróbować np. zabieg SonoQueen wykorzystujący technologię HIFU – okolice oczu opracowywane są głowicą emitującą ultradźwięki o wysokiej częstotliwości. Działają liftingująco, powodując obkurczenie warstw skóry, inicjując proces regeneracji zwiotczałych włókien kolagenu.

Efekt? Skóra wokół oczu jest jędrniejsza i napięta (ok. 3 tys. zł, klinikalaperla.pl). ❚ If crow's feet, drooping eyelids and excessive skin around the eyes are your problem, give e.g. the SonoQueen treatment using HIFU technology, where the area around the eyes is worked on with a head emitting high frequency ultrasounds a try. These have a double lifting effect in that they cause the skin to be tightened and limp collagen fibres to be regenerated. Directly after the treatment, the skin around the eyes is tighter and firmer.

(Approx. PLN 3,000, klinikalaperla.pl).

Odmładzający krem pod oczy marki Nuxe zawiera ok. 80 proc. składników pochodzenia naturalnego. ❚ Rejuvenating eye cream by Nuxe contains approx. 80 per cent of natural ingredients.

Zabiegi z igłą i fala radiowa needle and radio wave treatments cosmetics Aby postymulować skórę wokół oczu, warto skorzystać z peptydów. Gdzie je znajdziesz?

Np. w serum Dermaheal (antiaging.com.pl) czy kremach polskiej marki Uroda. ❚ To stimulate the skin around the eyes you can avail yourself of peptides. You can find them in e.g.

Dermaheal serum (antiaging.com. pl) and in creams from the Polish brand Uroda.

Jedną z najskuteczniejszych metod rozjaśnienia i odświeżenia skóry wokół oczu jest mezoterapia. Ostrzykując tę okolicę koktajlem kwasu hialuronowego, wyciągiem z ruszczyka i witamin, poprawiamy elastyczność skóry i jej krążenie. To idealny zabieg dla osób, których oczy często wyglądają na zmęczone. Jeśli jednak twoim głównym problemem jest nadmiar skóry i jej wiotkość, pomyśl o zabiegu z użyciem fali radiowej (np.

Pelleve). To przegrzewanie głębszych warstw skóry do temperatury ponad 40 stopni powodujące ożywienie włókien kolagenu i zmuszenie ich do pracy (ok. 290 zł/mezoterapia, 600 zł/RF, ambasadaurody.pl). ❚ One of the most efficient skin lightening and refreshment methods is mesotherapy. Injecting the eye area with a cocktail of hyaluronic acid, ruscus and vitamins will improve the elasticity of the skin and its circulation. This is the perfect treatment for those whose eyes often look tired. If your main problem is excess skin and its suppleness, consider a radio wave treatment (e.g. Pelleve). Briefly, this involves heating the deeper layers of the skin to 40˚C thus “agitating” collagen fibres and making them work. (PLN 290/mesotherapy, PLN 600/RF, ambasadaurody.pl).

Płatki pod oczy

eye patches

Nie ma lepszego sposobu na natychmiastowe odświeżenie spojrzenia niż płatki pod oczy, np. Yonelle, które też nawilżają i ujędrniają. ❚ There is no better way to refresh your look than with patches under the eyes by e.g. Yonelle which are rich in moisturising and firming substances.

1

Kremy na problemy

problem-combating creams

© s h u t t e r sto c k , m . p.

Który krem pod oczy wybrać? Powinien być nawilżający (to załatwia nam dodatek kwasu hialuronowego i kolagenu), reszta to kwestia preferencji – niektóre kremy działają dodatkowo liftingująco i wypełniająco. Polki uwielbiają też kremy z optycznymi pigmentami rozświetlającymi. Gdzie szukać pewniaków? Wśród marek Avene, Be Ceuticals, Galenic, Filorga, Nuxe czy Uriage. ❚ Which eye cream to choose? It should be moisturising (hylaurnoic acid and collagen content will do the trick), while the rest is a matter of preference – some creams have lifting and refilling properties. Poles love creams with optical lightening pigments. Where to find tried and tested products? Pharmacies and aesthetic medicine clinics are a safe bet.

Brands such as Avene, Be Ceuticals, Galenic, Filogra, Nuxe or Uriage have lots to offer.

Krem liftingujący i modelujący Arbonne RE9 sprawia, że skóra wokół oczu wygląda na świeższą i jędrniejszą. ❚ The lifting and contouring cream Arbonne RE9 makes the skin around the eyes look refreshed and firm.

Organiczna pielęgnacja organic skin care Zdarza się, że okolice oczu ulegają podrażnieniu.

Warto wtedy sięgnąć po kosmetyki organiczne, które rzadziej uczulają. Kremy pod oczy na bazie soku z aloesu lub wyciągu z rumianku, krwawnika i szałwii (wypróbuj marki Juice Beauty, Susanne Kaufmann, Nuori) w naturalny sposób odbudowują nawilżenie cienkiej skóry. Mascara (np. RMS) w całości skomponowana z roślinnych wosków i maseł też będzie bezpieczniejsza dla podrażnionych oczu. (warsztatpiekna.pl) ❚ The skin around the eyes sometimes gets irritated. When it does, opt for organic cosmetics, as they are less allergenic. Eye creams made from aloe juice or chamomile, achillea and sage extract (try the Juice Beauty, Susanne Kaufmann, Nuori products) regenerate the moisture of the thin skin. Mascara (e.g. RMS) made entirely from plant waxes and butters will also be safer for irritated eyes (warsztatpiekna.pl).

Jeśli kurze łapki wokół oczu się pogłębiają, warto rozważyć zabieg laserowy. Jakiego szukać? Nowy laser frakcyjny Emerge firmy Palomar ma głowicę dedykowaną specjalnie wrażliwym okolicom oczu. (itpsa.pl) 139

m u s t h av e

jesień

Kolor wina to faworyt w rankingu najpiękniejszych barw jesieni. Nic dziwnego, że projektanci stale do niego powracają, proponując dodatki lub całe stylizacje utrzymane w tym odcieniu czerwieni.

1

2 3

n a d o d at e k bordo a touch of burgundy 10

The colour of wine has always been one of the most cherished autumn hues. No wonder designers keep picking burgundy both for the accessories they design and entire looks.

4

8

7

6

5

1. CHRISTOPHER KANE zawieszka z biało-czarnych piór, €175 2. wittchen skórzany portfel z kolekcji Croco, 429 zł 3. elena Mirò koszula z bawełnianego woalu z etnicznym haftem, 800 zł 4. apart srebrna bransoleta z zawieszkami, 1051 zł 5. FENDI skórzana torba, €3,500 6. CHRISTIAN LOUBOUTIN skórzane buty z pomponem, €595 7. apart pierścionek ze stali szlachetnej Elixa, 109 zł 8. DOLCE & GABBANA skórzana obudowa do iPhone'a 7, €195 9. certina wodoszczelny zegarek DS Action Lady, 1940 zł 10. ANN DEMEULEMEESTER asymetryczny moherowy golf, €470 ❚ 1. CHRISTOPHER KANE feather keychain, €175 2. wittchen leather wallet from the Croco collection, PLN 429 3. elena miro cotton voile shirt with ethnic embroidery, PLN 800 4. apart stainless steel charms bracelet, PLN 1,051 5.FENDI leather tote €3,500 6. CHRISTIAN LOUBOUTIN pompom-embellished leather point-toe flats, €595 7. apart stainless steel Elixa ring, PLN 109 8. DOLCE & GABBANA leather iPhone 7 case, €195 9. certina DS Action Lady waterproof watch, PLN 1,940 10. ANN DEMEULEMEESTER asymmetric chunky-knit turtleneck sweater, €470

140

© m . p.

9

good job

made concept

hoża 42 to n i e a pa r t h ot e l hoża 42 is not an aparthotel

tekst | by marianna kucharska

142

© m . p.

schody z piaskowca, pałacowe podłogi i dziedziniec bujnie porośnięty zielenią. – dajemy kamienicy przy hożej 42 nowe życie, zachowując jej przedwojenny charakter – mówi Michał borowski, prezes made concept. ❚ “Sandstone stairs, palace floors and a courtyard overgrown with lush greenery – we are giving the tenement building at Hoża 42 a new lease of life while retaining its pre-war character”, says Michał Borowski, Made Concept CEO.

Słyszałam, że kamienica przy Hożej 42, którą pan odrestaurowuje, wciąż żyje.

Dosłownie! Proszę sobie wyobrazić, że któregoś dnia do naszych drzwi zapukał szalenie żywotny starszy pan z energicznym spojrzeniem. Rzekł, że ma 90 lat i dzieciństwo spędził w tym oto domu.

A trzeba pamiętać, że kamienica powstała w 1895 r. i w całkiem dobrym stanie przetrwała wojnę. Okazało się, że ów jegomość wyjechał z Polski w latach 50., dziś mieszka w Stanach, gdzie jako profesor wykłada na jednym z tamtejszych uniwersytetów. Opowiedział nam o dziejach kamienicy widzianej jego oczami – dokładnie pamiętał, w którym mieszkaniu spędził pierwsze lata życia. Był szczerze zdziwiony, że z taką pieczołowitością odbudowujemy tu element po elemencie – począwszy od elewacji, przez okna, drzwi, pałacowe podłogi, schody z piaskowca czy sztukaterię. Był szczęśliwy, że jego stary dom dostanie nowe życie.

Porozmawiajmy zatem o nowym życiu.

Nowa będzie m.in. brama wejściowa, która stanie się wizytówką kamienicy.

W dawnym przejeździe bramnym, który przerobimy na klimatyzowaną recepcję, staną gipsowe odrestaurowane płaskorzeźby symbolizujące cztery pory roku.

Na podłodze znajdzie się replika mozaiki kamionkowej w kolorze czarnym i ochry, nad którą właśnie pracujemy. Będą dywany, obrazy, a nawet fortepian. Ale rzeczywiście najważniejsza będzie widoczna z ulicy kuta brama z 1894 r., która w tej chwili jest w trakcie renowacji. Kiedyś była kratą z kutymi motywami kwiatowymi, u nas stanie się swoistą przeszkloną zdobioną „przegrodą” między ciepłą a zimną częścią świata. Z drugiej strony w recepcji wstawimy zaś całkiem nowe szklane drzwi, których tu wcześniej nigdy nie było, a które będą prowadziły na dziedziniec. Laserowo wygrawerujemy w nich wzór identyczny z tym z bramy.

W recepcji będzie też centrum zarządzania kamienicą? (śmiech). W pewnym sensie tak, bo rzeczy­wiście obok niej jest zaplanowane specjalne pomieszczenie z podglądem ze wszystkich kamer, ze sterownikami wind, ogrzewania, wentylacji. Kamienica będzie nowocześnie zarządzana m.in. z tego miejsca.

I dalej szklane drzwi zaprowadzą mieszkańców i ich gości do pięknego ogrodu w stylu mediolańskim...

Pierwotnie podwórko służyło dorożkom i miało raczej gospodarczą funkcję. Dziś będzie barwnym dziedzińcem w formie 200-kwadratowego ogrodu porośniętego sezonowymi kwiatami, krzewami i 6-metrowymi drzewami. Nad zaplanowaniem całości pracuje sztab ogrodników. Już w październiku sadzimy drzewa i krzewy.

Pod dziedzińcem zaś został od podstaw zbudowany garaż, którego nie było.

Nowością będzie też strefa rekreacyjna i komórki dla mieszkańców.

Podjęliśmy decyzję, żeby parter nie był przeznaczony ani na mieszkania, ani na zewnętrzne usługi, poza dwoma lokalami dostępnymi z ulicy. Nie chcieliśmy nikogo wpuszczać na dziedziniec. A ponieważ piwnice wykorzystaliśmy na garaż, to na parterze znalazły się komórki. Na parterze będzie strefa rekreacyjna, czyli sauna, basen i siłownia. W tzw. przestrzeni wspólnej powstanie też sala klubowa.

staircase, and stuccowork. He was thrilled to see the house get a new lease of life.

Let’s talk about this new lease of life.

The front gate will be new and will serve as the house’s new showpiece.

The former gateway, which is being remodelled to house the air-conditioned reception desk, will have restored bas reliefs symbolising the four seasons of the year. The floor will be covered with a ochre and black stoneware mosaic replica, which we are currently working on. There will be carpets, paintings and even a grand piano in the lobby. But the most important thing will be the wrought iron gate, which dates back to 1894 and which is being renovated. It used to be a grille with floral elements, but we are going to use it as a glazed partition between the inside and outside. At the other end of the lobby, a brand new glazed door, which will lead onto the courtyard, is being installed. The pattern on the wrought iron gate will be laser engraved on the door glazing.

nie chcemy, by kamienica przy hożej 42 stała się aparthotelem, dlatego odpowiednio dobieramy kupujących. we do not want the tenement house at hoża 42 TO BECOME AN APARTHOTEL SO WE CAREFULLY SELECT THE BUYERS.

I heard that the tenement at Hoża 42, which you are renovating, is still alive.

Literally. Just picture this. One day, an elderly man with a gleam in his eyes knocked on our door. He said he was 90 and had spent his childhood in this building.

Please bear in mind that the tenement was erected in 1895 and survived the war relatively unscathed. The gentleman left Poland in the 1950s, and now lives in the States, where he works as a University professor. He told us the story of the tenement as seen through his eyes. He well remembered the apartment he lived in.

He was genuinely surprised to see that we were renovating the building with such care and attention to detail, bit by bit, starting with the facade, and on to the doors, windows, palatial floors, sandstone

Is the lobby going to house the tenement management centre as well? (laughs). Yes – in a sense. There is going to be a special room next to the lobby with screens that show footage of all the cameras installed in the building, and monitor the lift, heating and ventilation controllers. The tenement is going to be intelligently managed from this control room.

The glazed door at the end of the lobby will take residents and their guests to a beautiful Milanese garden.

The courtyard was initially a parking lot for horse carriages and had a maintenance function. It is now being transformed into a vivid courtyard consisting of a 200 sq. m garden covered in seasonal flowers, bushes and 6-metre trees. A team of gardeners is working on the design and

143

Luksus na każdym poziomie.

Robimy wszystko, by mieszkańcom żyło się tu komfortowo. Dajemy kamienicy nowe życie, ale chcemy zachować jej przedwojenny charakter. Ale nie chcemy, by to miejsce było aparthotelem. Od Nowego Jorku po Majorkę ludzie kupują luksusowe mieszkania, by za chwilę je wynająć, traktując apartament jak hotel.

Nigdy to nie było takie proste jak dziś.

Namnożyło się portali, na których można w minutę i za przyzwoite pieniądze wynająć apartament w centrum miasta.

W wielu miejscach na świecie wspólnoty Michał borowski

made concept

na tyle prężnie działają, że takie rzeczy się nie dzieją, ale wciąż są miejsca, gdzie rządzi zasada „wolnoć Tomku w swoim domku”. I niestety Warszawa jest takim miejscem. Czytam potem na forach, że turyści zakłócali spokój mieszkańcom jakiegoś apartamentowca. Tak nie powinno być, że ktoś kupuje mieszkanie na rynku premium, by mieć nieustającą imprezę za ścianą. I nikt go wcześniej o tym nie uprzedził. Inna rzecz, czy to jest zgodne z prawem? Na Hożej 42 nie będzie takich porządków. Chciałbym, żeby udało się tu stworzyć taki regulamin wspólnoty, który nie dopuści do krótkoterminowego wynajmu żadnego z apartamentów. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

greenery. A garage has also been built.

Another improvement will be the leisure zone and storage rooms.

We decided against creating apartments on the ground floor or renting out space for retail and service purposes, except for the two premises facing the street. We did not want any outsiders to have access to the courtyard. Part of the ground floor has been set aside as storage rooms for the residents. There will also be a leisure zone with a pool, a sauna, and a gym. The common area will also house a club room.

Luxury on every level.

We are doing everything we can to make life comfortable for the residents. We might be giving the tenement a new lease of life, but we also want to restore its pre -war character. We do not want it to become an aparthotel. People are buying luxury apartments everywhere from New York City, to Mallorca to rent them out.

This has never been as simple as today.

There is a host of sites where you can rent a city-centre apartment in a matter of minutes for a reasonable fee. In many parts of the world, owners’ associations are working effectively to prevent this from happening, but there are still many places where the rule that “you can do whatever you want in your own home” still holds true. Sadly, Warsaw is one of those places.

I often read how tourists disrupted the peace and quiet of residents of an apartment building If you purchase a premium apartment you should not have to put up with frequent parties next door. And these owners are not told about this before they purchase. This sort of thing will be out of the question at Hoża 42. I would like to have the terms and conditions of the owners’ association prohibit shortterm leasing of the apartments. ■ Article written in collaboration with Made Concept.

Michał Borowski (ur. 1950) – architekt i historyk sztuki. W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową starych kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ Architect and art historian born in 1950. He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. He worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland.

For 40 years he has been renovating and adapting old tenements, primarily in Sweden and Warsaw. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 to 2006.

144

© a rc h i w u m au to ra , m . p.

good job

JUŻ W SPRZEDAŻY Z MAGAZYNEM FOCUS

© 2017 Universal Studios.A ll Rights Reserved.

HIT!

OD WYBRZEŻY KUBY PRZEZ ULICE NOWEGO JORKU PO LODY ARKTYCZNEGO MORZA BARENTSA – „SZYBCY I WŚCIEKLI” PRZEMIERZĄ ŚWIAT, BY POWSTRZYMAĆ ZŁO I CHAOS. I URATOWAĆ TEGO, KTÓRY UCZYNIŁ ICH RODZINĄ.

good job

tacit

p u l s m i a s ta z a o k n e m the pulse of the city outside the window swoimi projektami od lat wyznaczamy trendy, definiujemy nową jakość, nową wartość, nową cenę na rynku premium – mówi Karolina kaim, prezes tacit investment. ❚ “We’ve been setting trends with our projects for years. We define new quality, new value and new prices on the premium market”, says Karolina Kaim, Tacit Investment CEO. tekst | by klara kwiatkowska

146

Karolina kaim

The 160-metre Cosmopolitan building at Twarda 4 in the heart of Warsaw was designed by world-class architect Helmut Jahn who recently visited Warsaw.

And he was very pleased to see how his brainchild has settled into the city fabric.

He created a building, as he says himself, which has not only become a showpiece of Warsaw as a modern city, but also a sort of proclamation aimed at improving community life. This is part of what

is exceptional about the Cosmopolitan.

We are having coffee on the third floor. There is traffic and the big city buzz outside, but it is completely silent here.

The comfort stems from the structure of the facade. Helmut designed the building in such a way that the windows could be opened in any room, and in very large spaces all the way from to ceiling.

This lets the residents choose the way they interact with the city – they can just

© m . p.

160-metrowy budynek Cosmopolitan przy Twardej 4 w sercu Warszawy został zaprojektowany przez światowej klasy architekta Helmuta Jahna, który ostatnio odwiedził stolicę… …i był bardzo zadowolony, widząc, jak jego dziecko doskonale odnalazło się w tkance miejskiej. Stworzył budynek – jak sam mówi – który nie tylko stał się wizytówką Warszawy jako miasta nowoczesnego, ale też jest swego rodzaju manifestem, który przyczynia się do poprawy życia społeczeństwa. Na tym też polega wyjątkowość Cosmopolitan.

Pijemy kawę na trzecim piętrze, za oknem samochody, gwar, stolica żyje i oddycha, a tu absolutna cisza.

Komfort wynika z konstrukcji elewacji, Helmut tak zaprojektował budynek, by okna otwierały się w każdym pomieszczeniu, a w dużych przestrzeniach otwierają się na pełną szerokość od podłogi do sufitu. Dzięki temu mieszkańcy mogą wybrać rodzaj kontaktu z miastem – czy chcą tylko patrzeć, czy też chcą je słyszeć.

W 2010 r. ruszyła budowa Cosmopolitan. W jakim okresie sprzedażowym jesteście dziś?

Każdy apartament nadawał się do zamieszkania w połowie 2014 r. Wtedy wprowadzili się pierwsi mieszkańcy. Budowa poszła sprawnie, wzorcowo jak na polski rynek. W tej chwili jesteśmy już powyżej 70 proc. sprzedaży.

Jest pani zadowolona z tego wyniku?

Owszem, tym bardziej że odnotowujemy trend wzrostowy w dwóch obszarach: z roku na rok sprzedajemy o kilka lokali więcej i prowadzimy politykę rewizji cen wyłącznie w górę.

A gdyby miała pani umieścić Cosmopolitan na mapie rynku premium?

Zrobiliśmy to na początku tego roku, prezentując dane na podstawie naszych analiz, które wyraźnie mówią o tym, że na warszawskim rynku nieruchomości było w 2016 r. ok. stu transakcji powyżej 20 tys. zł za mkw. Mówimy o sfinalizowanych transakcjach. Mieszkania w Cosmopolitan stanowiły połowę tej sprzedaży.

Dla kogo powstało Cosmopolitan?

Prostota i elegancja budynku przyciągają cosmoklientów, którym podoba się estetyka nowoczesności i którzy cenią luksus. To najczęściej ekstrawertycy, ciągle w ruchu, którzy chcą mieć miasto dla siebie, kulturę na wyciągnięcie ręki. Około 80 proc. mieszkańców to ludzie związani z biznesem polskim i zagranicznym. W tej grupie jest także wielu profesjonalistów z rynku nieruchomości. Dla nas to ważne, że najlepsi z nich wybierają Cosmopolitan na swój dom. Pozostałe 10 proc. mieszkańców to przedstawiciele wolnych zawodów, artyści, sportowcy.

Ale Tacit Development ma też propozycję dla tych, którzy cenią slow life?

Mieszkańcom, którzy kochają ciszę, przyrodę, chcą korzystać z miasta na swoich warunkach, proponujemy luksusowe apartamenty w rezydencji Park Lane położonej w bezpośrednim sąsiedztwie Łazienek Królewskich. To w pełni wykończona i wyposażona inwestycja.

Z 12 apartamentów osiem wciąż jest do sprzedaży, chociaż jesteśmy w trakcie kilku zaawansowanych negocjacji.

Tacit Development rozpościera skrzydła coraz szerzej, za pasem już kolejna inwestycja we Wrocławiu…

W międzyczasie zakończyliśmy budowę prywatnej szkoły w Wilanowie – Akademeia High School. Budynek jest unikalny na miarę europejską. Wszyscy w biurze zapragnęliśmy wrócić do liceum (śmiech). To kolejna nasza nowatorska inwestycja na rynku premium. Tacit swoimi projektami od lat wyznacza trendy, definiuje nową jakość, nową wartość,

nową cenę. Podobnie jest we Wrocławiu – mamy ambicję, żeby nasz hotel na Ostrowie Tumskim był najlepszym tego typu obiektem w regionie. A z nowych inwestycji planujemy też rozbudowę hotelu Rialto w Warszawie i nieustannie myślimy nad tym, czym znów zaskoczyć Polaków. ■ Tekst powstał we współpracy z Tacit.

KAROLINA KAIM od ponad 20 lat związana z polskim rynkiem nieruchomości.

Współtworzyła warszawski rynek nieruchomości komercyjnych, a od kilku lat także mieszkaniowy segment luxury w Warszawie. Od grudnia 2014 r. pełni funkcję prezesa zarządu Tacit Investment, gdzie jest odpowiedzialna za strategię i rozwój marki, która konsekwentnie tworzy nowe kategorie produktowe w segmencie projektów luksusowych i realizuje najlepsze jakościowo projekty w swojej klasie. ❚ Kaim has been working in the Polish real estate market for over 20 years. She was one of the founders of the commercial real estate market, and more recently, the luxury segment in Warsaw. As of December 2014, she has been the CEO of Tacit Investment, where she is responsible for the strategy and development of a firm that consistently creates new product categories in the luxury segment and delivers the highest quality projects in its class.

look at it or they can listen to it as well.

The construction works commenced in 2010. What sales stage are you at now?

All the apartments were ready for occupation in mid-2014. That was when the first residents moved in. The construction went smoothly, exemplarily in fact, given that this is Poland. We have currently sold over 70 per cent of the apartments.

Are you satisfied with the result?

I am, especially as we can see an upward trend in two areas: the number of apartments we sell every year and the prices paid for them.

Were would the Cosmopolitan be placed on the premium market?

This is what we did at the beginning of the year by presenting the data based on

our analyses. These clearly demonstrate that there were roughly 100 transactions worth over PLN 20,000 per square metre in Warsaw. We’re talking finalised transactions here. Cosmopolitan apartments accounted for half these sales.

Who is the Cosmopolitan for?

The simplicity and elegance of the building attract cosmoclients who appreciate a modern aesthetic and luxury. These are most often extroverts who are always on the move, who want to have the city to themselves, and who want to have culture and entertainment within easy reach. Approximately 80 per cent are Polish and foreign business people. This group also includes real estate professionals. It means a lot to us that the best of them choose the Cosmopolitan for their home.

The remaining 10 per cent are freelance professionals, artists and sportspeople.

But Tacit Development also has something for those who like a quiet life.

Those residents who love peace, who are into nature, and who want to enjoy the city on their own terms, can avail themselves of the luxury apartments at the Park Lane residence, which is near Royal Łazienki Park. This is a fully finished and furnished development. Eight of the 12 apartments are still available, although we are at an advanced stage of negotiations with a few of them.

Tacit Development is spreading its wings more and is now gearing up for a new investment in Wrocław.

In the meantime, we’ve completed the construction of the Akademeia High School, a private school in Wilanów. The building is unique by European standards. Everyone in the office wished they could go back to high school (laughs).

This is yet another innovative premium investment. Tacit has been setting trends, new quality, new value and new prices on the premium market for years. And the Wrocław investment is all of the above – we want to make our hotel in Ostrów Tumski the best building of its kind in the region. As for our other investments, we are planning to extend the Rialto Hotel in Warsaw and are scratching our heads over what to surprise you with next. ■ This article was written in conjunction with Tacit.

147

good job

targi warsaw home

design na pokaz design showcase W Ptak Warsaw Expo odbędą się targi Warsaw Home prezentujące sztukę urządzania wnętrz. O szczegółach opowiada Kasia Ptak, dyrektor i twórca targów. ❚ The ptak warsaw expo is hosting the Warsaw Home Fair, which showcases the art of interior design. The founder and director of the fair, Kasia Ptak, gives us the details.

Jak można opisać targi Warsaw Home?

Jesteśmy największym wydarzeniem w Europie Środkowo-Wschodniej dla producentów i importerów z branży meblowo-dekoracyjnej. Celem targów jest z jednej strony stworzenie platformy biznesowej dla międzynarodowych kontraktacji, z drugiej zaś

148

przedstawienie pasjonatom wnętrz najnowszych trendów. Warsaw Home to miejsce, w którym spotykają się architekci, projektanci wnętrz, właściciele firm, sklepy oraz klient indywidualny.

Jaki cel pani przyświecał, kiedy powoływała pani do życia targi?

What is the Warsaw Home Fair?

We are the largest event in Central and Eastern Europe for producers and importers from the furniture and home decor sectors. The fair aims to create a business platform for international contracting, while showcasing the latest market

©credits

tekst | by piotr gozdowski

© m . p. ( 2 )

Założeniem targów było stworzenie miejsca, gdzie kompleksowo można wyposażyć biuro, dom czy restaurację. Przede wszystkim chcemy pokazać ofertę najlepszych polskich producentów skierowaną do zagranicznych kontrahentów.

Na tegorocznej edycji pojawią się takie polskie marki jak VOX meble, Noti, Balma, Comforty, Paged Meble. Ponadto będzie można zobaczyć światowy design takich marek jak Vitra, TON, Sub-Zero & Wolf, WOUD, Gaggenau czy WMF. Jakie są największe atuty Warsaw Home?

Na pewno naszą wielką przewagą jest lokalizacja. Centrum wystawowe Ptak Warsaw Expo jest zlokalizowane w podwarszawskim Nadarzynie – dzięki obwodnicy jest bardzo dobrze skomunikowane z Warszawą, skąd z centrum do nas można dojechać w kwadrans, a podróż z Lotniska Chopina zajmuje 10 min. Do naszych zalet należy też powierzchnia targowa, którą dysponujemy w 6 halach.

143 tys. m² powierzchni wystawowej to nie tylko największa wielkość w Polsce, ale i Europie Środkowej, a na całym kontynencie siedemnasta. W końcu – jesteśmy o wiele bardziej elastyczni, ponieważ jesteśmy firmą rodzinną. To powoduje, że dopuszczamy nawet możliwość rozwinięcia się targów w dwie osobne imprezy, a samo centrum może być rozbudowane.

Jakie cele organizatorzy stawiają sobie na przestrzeni najbliższych lat?

Stawiamy przede wszystkim na bardzo szybki rozwój w obecnym formacie. W zeszłym roku odwiedziło nas ponad 25 tys. osób, w tym roku prognozujemy dwa razy tyle. Również dwukrotnie wzrosła liczba pokazujących się marek, a w tym roku będziemy gościć ich ponad 600 na 65 tys. m². Rośnie odsetek gości z zagranicy – podczas tej edycji szacujemy, że blisko co trzeci odwiedzający będzie spoza Polski. Rośnie zainteresowanie chociażby wśród naszych sąsiadów ze wschodniej, jak i zachodniej granicy. Nasze plany rozwojowe mają sens, tylko jeśli targi Warsaw Home będą nabierały coraz bardziej globalnego rozgłosu, a naszym celem jest być w czołowej piątce targów wnętrzarskich na świecie.

Tekst powstał przy współpracy z targami Warsaw Home.

trends to people with an interest in interior design. Warsaw Home is a place where architects, designers, business owners, shops and individuals meet.

What was your idea behind the Fair?

The objective of was to create a place where you can furnish your office, house or restaurant. Above all, we want to showcase the assortment of the best Polish producers addressed at foreign contractors. Exhibitors this year include Polish brands such as VOX meble, Noti, Balma, Comforty, Paged Meble. Visitors will also be able to see foreign design by brands such as Vitra, TON, Sub-Zero & Wold, WOUD, Gaggenau and WMF.

What are the best things that Warsaw Home has going for it?

The location is certainly a plus. The Ptak Expo Warsaw exhibition centre is located in Nadarzyn, outside Warsaw, and is easily accessible from Warsaw via the ring road. The commute from the city centre takes roughly 15 minutes and we are only 10 minutes from Chopin Airport.

Another advantage is the exhibition space, which takes up 6 halls. The 143,000 sq. m. of exhibition space makes us not only the largest such venue in Poland but also in Central Europe, and the 17th largest on the continent. After all, we are much more flexible because of being a family

Druga edycja targów powiększyła się trzykrotnie.

Ekspozycje obejmą ponad 600 marek. To sukces, który przerósł moje oczekiwania. the second edition of the fair has grown threefold. there will be over 600 exhibitors this year. it is a success that surpassed my expectations.

Kasia ptak Pomysłodawczyni i dyrektor targów Warsaw Home i festiwalu Poland Design Festival. Od 2014 r. związana z projektem Ptak Warsaw Expo.

Wcześniej pracowała w obiektach Ptak Outlet i Ptak Fashion City. ❚ Founder and Director of the Warsaw Home Fair and the Poland Design Festival. Since 2014 she has been working on the Ptak Warsaw Expo project and earlier for Ptak Outlet and Ptak Fashion City.

company. This means that we are free to do whatever we want, so we’re also thinking about making the fair two different events, and expanding the centre.

What objectives have the organisers set themselves for the next few years?

We’re planning to quickly grow in the format we have adopted. We had over 25,000 visitors last year, and this year we’re expecting twice as many. The number of brands that exhibit here has already doubled and there’ll be over 600 this year over an area of 65,000 sq. m. The percentage of visitors who come from abroad is on the rise, and we expect that nearly one in three visitors will be from outside Poland this year. Interest on the part of clients from our Eastern and Southern borders has also been growing.

Our development plans make sense only if Warsaw Home becomes an event known around the world. We intend to make it one of the top five interior design fairs in Europe. And soon. ■ The article was written in conjunction with the Warsaw Home Fair.

149

good job

immusec

Rewolucja w Ochronie da n yc h o s o b o w yc h a revolution in personal data protection W przyszłym roku firmy będą musiały całkowicie zmienić podejście do bezpieczeństwa danych osobowych. Jakie konkretnie będą to zmiany, opowiada prezes IMMUSEC, Radosław Kaczorek. ❚ Next year, companies will have to completely change their approach to personal data protection. Radosław Kaczorek, IMMUSEC CEO, talked to us about the envisaged changes.

Radosław Kaczorek

Czy zmiany na polskim rynku dotyczące ochrony danych są potrzebne?

Tak, bo są one wynikiem coraz większej potrzeby zachowania prywatności w cyfrowym świecie. Dlatego Unia Europejska zdecydowała się na szczególną ochronę swoich obywateli w tym zakresie. Nowa regulacja to Rozporządzenie Ogólne o Ochronie Danych Osobowych

150

(RODO), które będzie obowiązywało od maja 2018 r. i wiąże się z całkiem nowym podejściem do tego tematu. Dotychczasowe przepisy, czyli Ustawa o Ochronie Danych Osobowych (UODO), wymagały wypełnienia zamkniętego katalogu zobowiązań. RODO natomiast wymaga, aby menedżerowie spółek oceniali ryzyko związane z przetwarzaniem danych

Are the changes being made to personal data protection in Poland nece ssary?

Yes they are. There is a growing need for privacy in the digital world. That’s why the European Union has decided to protect its citizens in this area. The new regulation, which will come into force in May 2018, is called the General Data Protection Regulation (GDPR), and it envisages a completely new approach to the issue.

The existing regulations, i.e. the Personal Data Protection Act (PDPA), require that a certain closed set of obligations be met.

The GDPR, however, requires that company management assess the risk associated with personal data processing and devise suitable measures to mitigate it.

Does this issue affect many companies in Poland?

You’d be hard pressed to find a company that does not process personal data, whether those of its own staff or applicants for positions whose data is provided in the course of recruitment processes. The GDPR is clear about this – the data must be safe. Are they, though?

Unfortunately, they’re not. The number of incidents of data security (hacks, data leaks) is growing by 70 per cent a year. As many as 94 per cent of these occurrences result from human error or malware. It has to be stressed that antivirus software and firewalls are no longer sufficient to

© m . p.

tekst | by piotr gozdowski

osobowych i zaprojektowali adekwatne rozwiązanie, które to ryzyko obniży.

Czy ten problem dotyczy aż tak wielu graczy na polskim rynku?

Trudno znaleźć firmę, która nie przetwarza danych osobowych, choćby własnych pracowników czy potencjalnych, których dane spływają podczas procesów rekrutacyjnych. RODO mówi wprost: dane mają być bezpieczne. A czy są? Niestety nie. Rokrocznie liczba incydentów dotyczących bezpieczeństwa (włamań, wycieków danych) rośnie o 70 proc. Aż 94 proc. takich zdarzeń wynika z błędu ludzkiego albo złośliwego oprogramowania.

I trzeba jasno powiedzieć, że antywirus i firewall już nie wystarczą, by zachować bezpieczeństwo.

Co rewolucja w dziedzinie ochrony danych oznacza dla menedżerów?

Zarządzający biznesem muszą być gotowi na zmiany – mam na myśli chociażby digitalizację, która wywróciła wiele branż do góry nogami. W odróżnieniu od obecnej ustawy, która definiuje 11 wymagań technicznych, RODO wymaga całościowego strategicznego podejścia do zarządzania bezpieczeństwem informacji, nie tylko zmiany technologii. Kierunek wskazuje tutaj np. norma ISO 27001, która zawiera m.in. 114 wymaganych punktów kontrolnych pozwalających na określenie wymaganych zabezpieczeń. W praktyce przekłada się to na ponad 500 pytań, które trzeba zadać badanej organizacji.

Do tego dochodzi obowiązek ciągłego monitorowania stanu zabezpieczeń i notyfikacji o incydentach bezpieczeństwa.

Proszę sobie zatem wyobrazić skalę tego, co czeka właścicieli firm. Jednakże wysiłek włożony w ochronę danych będzie procentować – zwiększy bezpieczeństwo organizacji i przyczyni się do budowy przewagi konkurencyjnej.

Rozrosną się zatem działy informatyczne czy będą powstawały nowe?

Przejście z UODO na RODO dotyczy wielu funkcji firmy – na pograniczu technologii i prawa, ale też zarządzania. Ta zmiana polega na przejściu z egzekucji wymagań wyszczególnionych na liście do motywowania przedsiębiorców, by regularnie monitorowali zagrożenia i odpowiednio nimi zarządzali. I to zarządzający decydują, które zagrożenie jest priorytetowe.

Czy to trudne zmiany, skoro biznesmeni mają większy wybór?

Należy zaznaczyć, że sama analiza ryzyka i jej świadomość w zarządach spółek nie załatwią sprawy, bo następnymi krokami są wprowadzenie serii zabezpieczeń oraz ciągłe monitorowanie incydentów. Jeśli zostanie podjęta decyzja o pozostawieniu ryzyka samemu sobie, to biznesmeni muszą być świadomi, że nowe kary wyniosą 20 mln euro lub będą stanowić do 4 proc. całkowitego rocznego światowego obrotu firmy. Jedynym rozwiązaniem jest zbudowanie strategii cyberbezpieczeństwa z zastosowaniem podejścia opartego na ryzyku, ciągłe monitorowanie oraz wprowadzanie niezbędnych korekt. Nie musi to być jednak drogie i czasochłonne, jeśli wykorzysta się istniejące rozwiązania techniczne czy procesowe oraz najlepsze praktyki dostępne na rynku. Zapewni to zgodność z nowymi regulacjami i gwarancję dla klientów organizacji, że ich dane są bezpieczne. ■ Tekst powstał we współpracy z firmą Immusec.

Immusec Firma od 2007 r. wspiera organizacje na każdym etapie budowy bezpiecznego biznesu. Projektuje system bezpieczeństwa oraz architekturę IT zgodnie z normami oraz najlepszymi praktykami, a na etapie utrzymania aktywnie chroni dane klienta. ❚ Since 2007, the company has been supporting organizations at every stage of creating a secure business by designing security systems and IT architecture in line with operational standards and best practices, and actively providing protection to customer data.

safeguard data.

What does the data protection revolution entail for managers?

Managers need to be ready for change and by this I mean, among other things, digitalisation. This has transformed many industries entirely. Unlike the existing act, which sets out 11 technical requirements that have to be met, the GDPR calls for the adoption of a comprehen-

sive strategic approach to data security management, and not just a change of technology. The specifics are provided e.g. in the ISO27001 standard, which contains, inter alia, 114 mandatory check points that enable the required security to be specified. In practice, this translates to over 500 questions that an audited organisation has to be asked. On top of all that, there is an obligation to constantly monitor the security status and notifications of security incidents. You can imagine the scale of what awaits company managers. However, the effort put into data protection will pay off – it will increase the security of the entire organisation and contribute to a greater competitive advantage.

Will IT departments be expanded or will new departments be established?

The switch from the PDPA to the GDPR will affect many company functions, from technology and law to management. This change entails moving from enforcing a list of requirements to motivating businesses to monitor threats and manage them appropriately. Management will be responsible for prioritising threats.

Are these changes hard given that businesspeople are given more of a choice?

Please note that simply analysing a risk and bringing it to the attention of management will not remedy the situation, as a series of security measures then have to be implemented and incidents constantly monitored. If a decision is made to ignore the risk, the people running the business need to bear in mind that the new penalties are EUR 20 million or up to 4 per cent of the total annual world turnover of the company. The only option is to design a cybersecurity strategy that adopts a risk-based approach, constant monitoring and the introduction of necessary improvements. However, this does not have to be costly and time-consuming if the existing technical and process solutions and best practices are applied. This would ensure compliance with the new regulations and serve to reassure the organisation’s clients that their data are safe. ■ The article was written in conjunction with Immusec.

151

good address

nasze rekomendacje

prestige zone

1

2

Wnętrza hotelu Ibis Gdańsk Stare Miasto inspirowane są nowoczesnym stylem Avanzi.

3 4

Warszawska restauracja U Fukiera stworzona przez Magdę Gessler już od 27 lat przyciąga magiczną atmosferą i wykwintną polską kuchnią.

Miejsce zachwyca harmonijnym połączeniem smaku, zapachu, koloru i dźwięku z wyszukanym wnętrzem. Sekretem smaku potraw U Fukiera jest dbałość o jakość i pochodzenie używanych produktów. ❚ The U Fukiera restaurant in Warsaw, created by Magda Gessler, has been attracting visitors with its magical ambience and exquisite Polish cuisine for 27 years. This special place enchants with its harmonious blend of taste, scents, colours and sounds – all in a refined interior. The secret of the dishes served at U Fukiera is a scrupulous concern for quality and the origins of the ingredients used. ufukiera.pl

152

2. siła kobiecości

the powerof femininity

Luksusowy minimalizm i tylko naturalne tkaniny. Nowe kolekcje dwa razy w roku i szycie na miarę do rozmiaru 54. Linie biznesowe, koktajlowe, wieczorowe i sportowe. To wszystko znajdziecie w atelier luksusowej marki dla kobiet Dorota Goldpoint przy Wilczej 22/35 w Warszawie. ❚ Luxury minimalism and nothing but natural fabrics. New collections come out twice a year and we offer made to measure clothing up to size 54. Business, cocktail, evening and sports lines. All this to be found at the atelier of Dorota Goldpoint, a luxury brand of women’s fashion, at Wilczej 22/35 in Warsaw. goldpoint.com.pl

3. designerski nocleg designer overnight stay

4. kuchnia polska w nowej odsłonie a new take on polish cuisine

Ibis Gdańsk Stare Miasto położony jest w sercu miasta, w sąsiedztwie Morza Bałtyckiego i portu lotniczego. Nowatorskie wzornictwo, otwarte wnętrza, podwieszane sufity i klimatyczne oświetlenie dodają wnętrzom przytulności. W hotelu dostępnych jest 120 pokoi, a dzięki salom konferencyjnym miejsce świetnie sprawdzi się też podczas spotkań biznesowych. ❚ Ibis Gdańsk Stare Miasto is located in the heart of the city and is within easy reach of the Baltic and the airport. Advanced design, open-plan interiors, suspended ceilings, and sophisticated lighting all go into making the interior especially cosy. The hotel has 120 rooms and several conference halls, making it ideal for business meetings as well.

W wazonach cięte kwiaty, na stołach haftowane obrusy, dyskretne światło i muzyka z pianina… Tak wita nas warszawska Restauracja Polska Różana. Zarówno w kwestii wystroju, jak i kuchni spotykamy się tutaj z tradycją w delikatnym wydaniu. W menu – tradycyjna kuchnia polska spotyka się z nutą współczesnych pomysłów. ❚ Fresh flowers in vases, embroidered tablecloths, discreet lighting and piano music. This is how the Różana restaurant in Warsaw greets its guests. Both the interior design and the food are simultaneously traditional and subtle. The menu offers traditional Polish dishes with a touch of modernity.

ibis.com

restauracjarozana.com.pl

© m . p.

1. po prostu magia pure magic

SPECJALNA EDYCJA 2017 HÄSTENS TRIBUTE DOSTĘPNA WYŁĄCZNIE OD 1 WRZEŚNIA DO 31 GRUDNIA 2017 R. Hästens Tribute to owoc 165 lat doświadczenia w tworzeniu łóżek i niebywały przykład połączenia doskonałego rzemiosła, jakości i estetyki.

Nowoczesny kolor Taupe Check doda każdej sypialni ponadczasowej elegancji. Całość można też łatwo ożywić przy pomocy jasnych i neutralnych akcentów kolorystycznych.

FUL F I L L I NG DR EA M S S I NC E 18 52 WA R S Z AWA D O M OT E K A | U L . M A L B O R S K A 4 1 , 0 3 - 2 8 6 WA R S Z AWA S O P OT | A L . N I E P O D L E G ŁO Ś C I 9 4 0 , 8 1 - 8 6 1 S O P OT P OZ N A Ń | U L . G ŁO G OW S K A 2 6 5 A , 6 0 -1 0 4 P OZ N A Ń WA R S Z AWA – P U Ł AW S K A | U L . P U Ł AW S K A 5 2 3 , 0 2 - 8 4 4 WA R S Z AWA

LOZ K A H A S T E N S . P L | HAS T E N S . COM REKLAMA

PROMOCJA

WYSZCZUPLANIE LAST MINUTE

GETTING SLIM LAST MINUTE

MARZYSZ O IDEALNEJ FIGURZE, ALE MIMO DIET I ĆWICZEŃ NIE UDAJE CI SIĘ JEJ OSIĄGNĄĆ?

POZBĄDŹ SIĘ NIECHCIANEJ TKANKI TŁUSZCZOWEJ W BŁYSKAWICZNYM TEMPIE!

Eksperci Kliniki Elite Centrum Laseroterapii od ponad 18 lat oferują swoją wiedzę, doświadczenie oraz najlepsze technologie wszystkim, którzy oczekują profesjonalnego wsparcia w zakresie pielęgnacji urody.

KLINIKA ELITE ZAPRASZA NA ZABIEGI: SlimLipo 3D – Najbardziej komfortowa i skuteczna forma liposukcji z termoliftingiem 3D, który zapobiega powstawaniu efektu obwisłej skóry. l Sculpsure – Światowa nowość. Usuwa niechcianą tkankę tłuszczową już w 25 minut! l Accent Ultra V Shape – Skutecznie i szybko redukuje cellulit i luźną skórę. Wspomaga proces odchudzania. l Discovery Pico – Najlepszy laser na rozstępy. Usuwa też niechciane tatuaże. l

You keep dreaming of an ideal gure, but despite diets and excercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

The experts of Elite Clinic the Centre of Laser Therapy have offered their knowledge, experience, and the best technologies to all the people that look for professional support regarding beauty care for over 18 years.

ELITE CLINIC INVITES TO THE TREATMENTS: SlimLipo 3D- the most comfortable and efficient form of liposuction with 3D thermolifitng that prevents the effect of flabby skin. l Sculpsure – a worldwide novelty. It removes unwanted fat tissue as quickly as within 25 minutes! l Accent Ultra V Shape – It reduces cellulite and loose skin efficiently and quickly. It assists the process of losing weight. l Discovery Pico – the best laser for stretch marks! It also removes unwanted tattoos. l

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/Elite Clinic the Centre of Laser Therapy: Warszawa, ul. Złota 61, nr tel. 22 400 36 55, ul. Wąwozowa 8, tel. + 48 22 894 83 84; www.elite.waw.pl

good address

nasze rekomendacje

Płatki kwiatowe i wyciągi roślinne stanowią bazę luksusowych kosmetyków stworzonych przez Gwyneth Paltrow.

prestige zone

1

2

3 4

2. zielona pielęgnacja green care

3. nowoczesne piękno modern beauty

Hotel Arłamów jest wyjątkowym miejscem rodzinnego wypoczynku w górach. 3-poziomowa strefa spa&wellness, centrum rekreacyjno-sportowe m.in. z boiskami do piłki nożnej, tenisa, polem golfowym, kompleksem narciarskim, jazdą konną, sale zabaw dla dzieci i klub Juniora to tylko nieliczne atrakcje hotelu. ❚ The Hotel Arłamów is a unique place for family vacations in the mountains. The three-level SPA&Wellness zone, a sports and recreational centre featuring football pitches, tennis courts, a golf course, a ski complex, horse-riding opportunities, and a playroom and Junior club for children are just some of the hotel’s many attractions.

Płatki kwiatowe, wyciągi roślinne i owoce stanowią bazę luksusowych kosmetyków do makijażu stworzonych przez Gwyneth Paltrow. Znajdziesz je w wysublimowanym asortymencie sklepu Warsztat Piękna. To miejsce w sieci, w którym każda fanka „zielonej” pielęgnacji i zdrowego makijażu poczuje się wyjątkowo. ❚ Flower petals, plant extracts and fruit serve as the core ingredients of the luxury makeup cosmetics created by Gwyneth Paltrow.

You can find them in the sophisticated assortment available at Warsztat Piękna.

This is a place where any fan of “green” beauty care and healthy makeup will be made to feel exceptional.

Warszawskie kliniki Elite specjalizują się w najnowocześniejszych zabiegach pielęgnacyjnych, laseroterapii i modelowania sylwetki. Pracują tu najlepsi eksperci z zakresu chirurgii plastycznej. W Elite możesz poddać się zabiegom m.in.: plastyki powiek, korekty uszu, powiększania piersi i pośladków czy liposukcji (Slim Lipo 3D). ❚ The Elite clinics in Warsaw specialise in state-of-the-art body care treatments, laser therapy and body contouring procedures. The clinics employ the best plastic medicine experts there are. At Elite clinics, you can undergo treatments such as eyelid correction, breast and buttock augmentation, and liposuction (Slim Lipo 3D).

arlamow.pl

154

warsztatpiekna.pl

elite.waw.pl

4. perfekcyjny sen perfect sleep Salon Hästens Puławska 523 to wyjątkowe miejsce na mapie Warszawy, w którym w intymnej atmosferze wybierzesz idealne łóżko dla siebie. Salon został zaaranżowany zgodnie z najnowszymi trendami, dzięki czemu możesz poczuć się jak we własnej sypialni oraz doświadczyć unikalnego komfortu Hästens. ❚ Hästens Concept Store Puławska 523 is a unique place on the map of Warsaw, where in an intimate atmosphere you can choose the perfect bed for yourself. The space itself have been arranged agreeably to the latest trends, so you can feel like you are in your own bedroom, experiencing the unique comfort of Hästens. lozkahastens.pl

© m . p.

1. luksus w Bieszczadach luxury in bieszczady

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

156

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

158

Warsaw Chopin Airport

PRZYDATNE INFORMACJE

160

Useful information

FLOTA

162

Fleet

LOT DLA FIRM

164

LOT dla firm

ROZRYWKA P OKŁADOWA

166

In-flight entertainment

WYDARZENIA

172

LOT news

MILES & MORE

173

Miles & More

MENU LOT GOURMET

177

LOT gourmet menu 155

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

Winnipeg

Calgary

Ottawa

route map

Seattle Minneapolis

Portland San Francisco

Denver Las Vegas Dallas

SIATKA P OŁĄCZEŃ

Los Angeles San Diego

Québec Montreal

Toronto

Chicago

Detroit

Cleveland

New York JFK Newark

Pittsburgh

Cincinnati

Halifax

Charlotte

Houston

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Varadero

Cayo Coco

Cancun

EUROPA ❚ EUROPE Helsinki St Petersburg

Stockholm Gothenburg Edinburgh

Copenhagen

Palanga Palanga

Riga

Kaliningrad

Amsterdam Brussels

Bydgoszcz

Linz

Graz

Pula

Nice

Porto

Ljubljana Zadar Dubrovnik

Chisinau

Cluj-Napoca

Zagreb

Venice

Milan

Kharkiv

Budapest

Salzburg Klagenfurt

Kiev Boryspil Kiev Zhuliany

Lviv

Košice

Vienna

Munich

Innsbruck

Zurich

Turin

Poznan

Stuttgart

Geneva

Lyon

Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg

Minsk

Warsaw

Düsseldorf

London

Madrid

Vilnius

Hamburg

Moscow

Tallinn

Bucharest

Belgrade Split

Odessa

Sofia Podgorica

Barcelona

Istanbul

Ankara

lot.com

Lisbon

156

POŁĄCZENIA LOT-U REALIZOWANE WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ LOT CONNECTIONS IN COOPERATION WITH NORDICA

Z TALLINNA / FROM TALLINN: Amsterdam / Amsterdam Berlin / Berlin Bruksela / Brussels Goteborg / Göteborg Hamburg / Hamburg

Kijów Borispol / Kiev Boryspil Monachium / Munich Nicea / Nice Oslo / Oslo Odessa / Odessa Rijeka / Rijeka

Petersburg St. / Petersburg Sztokholm / Stockholm Split / Split Trondheim / Trondheim Wiedeń / Vienna Wilno / Vilnius

Z KOPENHAGI / FROM COPENHAGEN: Örebro / Örebro Groningen /Groningen

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

Cracow Lublin Budapest

Astana Krasnodar Sapporo

Tbilisi Yerevan

Beijing

Sendai

Seoul

Larnaca

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Gdansk Poznan Wroclaw

Tokyo

Tel Aviv Fukuoka

Amman

Cairo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Colombo

Singapore

Denpasar

POLSKA ❚ POLAND

Mauritius Antananarivo

Gdansk Szczecin

Prague

ed ghts operat

T ❚ fli własne LO Połączenia

Lisbon

Połączenia

Olsztyn

by LOT

hare flights

Poznan

Warsaw

❚ code-s code-share

ark

New aży już w sprzed le now od 2017 – T LO ia 17 – on sa 20 m Połączen fro T erated by LO ❚ flights op Denpasar

czar tero Połączenia

we ❚ char te

Połączenie

sezonowe

Wroclaw

ts ❚ direct fligh

Katowice ❚ se

ts asonal fligh

Cracow

Rzeszow

157

lot.com

zpośrednie

be Połączenie

r flights

Zielona Gora

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

Airport Maps

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3 1

1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

Warszawska Informacja Turystyczna ❚ Warsaw Tourist Information info@warsawtour.pl Arrvials Hall, exit 1

3 2

Business Lounge Bolero

MAPY LOTNISK

Warsaw Chopin Airport

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check Warsaw Tourist Information

tre cen y t ci n.) the 30 mi o T ly (on

Terminal A Gates 38-45

Rail Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

158

Podczas lotu ❚ During the flight

Podczas startu i lądowania laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚

During take-off and landing laptop must be placed in seat pocket, or the locker above without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

+

9 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

160

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

23 kg max

carry-on baggage

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

+

40

+

23 kg max

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

23 kg max

23

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing 787 Dreamliner

fleet FLOTAfleet F LOTA

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

NEW 2017

NEW 2017

lot.com

NEW 2017

Medium and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. On short and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6* 39,52 m 35,92 m 839 km/h 6500 km 186

Boeing 737-800

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Boeing 737-400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

* odbiór od listopada 2017 do kwietnia 2020 / deliveries from November 2017 until April 2020

162

8 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

Medium and short-haul aircraft Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

Embraer 175**

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

SAMOLOTY WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ

FLOTA fleet

Embraer 195

F LOTA fleet

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

LOT & Nordica aircraft

Rozwijamy skrzydła w krajach bałtyckich!

Nowe połączenia, większa liczba rejsów oraz nowoczesne samoloty – to wszystko dzięki współpracy z estońskimi liniami lotniczymi Nordica.

We spread our wings in the Baltic States!

New connections, a lot of new services and high-tech airplanes - now it's all real thanks to the partnership with Estonian airlines Nordica.

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

163

lot.com

** w tym dwa egzemplarze do dyspozycji rządu / ** including two aircraft at the disposal of the Polish government

lot.com

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

LOT DL A F IRM

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

in-flight entertainment

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

We wrześniu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie, japońskie i koreańskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej.

Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładką „O nas”. ❚ In September we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian, Japanese and Korean movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section.

DLA DZIECI

ZWIERZOGRÓD ❚ ZOOTROPOLIS (2016)

166

for kids

JAK WYTRESOWAĆ SMOKA 2 ❚ HOW TO TRAIN YOUR DRAGON 2 (2014)

Zabrakło palm w wakacje?

Leć do Tel

Awiwu!

Bezpośrednie połączenia z Gdańska, Lublina, Poznania, Wrocławia i Warszawy.

Not enough palm trees during holiday?

Visit Tel

Aviv!

Fly directly from Gdansk, Lublin, Poznan, Wroclaw and Warsaw.

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

WYBRANE NOWOŚCI WE WRZEŚNIU/chosen new movies in September:

OSTRA NOC ❚ ROUGH NIGHT (2017)

KRÓL ARTUR: LEGENDA MIECZA ❚ KING ARTHUR: LEGEND OF THE SWORD (2017)

DZIENNIK CWANIACZKA: DROGA PRZEZ MĘKĘ ❚ DIARY OF A WIMPY KID: THE LONG HAUL (2017)

BAYWATCH. SŁONECZNY PATROL ❚ BAYWATCH (2017)

PIRACI Z KARAIBÓW: ZEMSTA SALAZARA ❚ PIRATES OF THE CARIBBEAN: DEAD MEN TELL NO TALES (2017)

KEANU ❚ KEANU (2016)

WSZYSTKO O STEVENIE ❚ ALL ABOUT STEVE (2009)

ZANIM SIĘ POJAWIŁEŚ ❚ ME BEFORE YOU (2016)

MILLEROWIE ❚ WE'RE THE MILLERS (2013)

KOCHA, LUBI, SZANUJE ❚ CRAZY, STUPID, LOVE (2011)

X-MEN: PIERWSZA KLASA ❚ X-MEN: FIRST CLASS (2011)

X-MEN: PRZESZŁOŚĆ, KTÓRA NADEJDZIE ❚ X-MEN: DAYS OF FUTURE PAST (2014)

X-MEN: APOCALYPSE ❚ X-MEN: APOCALYPSE (2016)

168

BUDAPEST

CHICAGO

BUDAPEST

NEW YORK

NOWE POŁĄCZENIA Z BUDAPESZTU NEW GATEWAYS FROM BUDAPEST

170

LOT PARTNEREM AKCJI BOHATERON – WŁĄCZ HISTORIĘ!

LOT partners with the BohaterON – Turn history on! campaign

LOT news

DREAMLINEREM DO NEWARK Fly to Newark on a Dreamliner

lot.com

WYDARZENIA

Od sierpnia połączenia Warszawa-Newark obsługujemy wyłącznie Boeingami 787 Dreamliner. Tym samym wszystkie nasze połączenia dalekiego zasięgu wykonywane są najnowocześniejszymi samolotami świata.

Na trasie Warszawa-Newark wypełnienie naszych samolotów wyniosło w lipcu i sierpniu powyżej 80 proc., a dzięki dostawom dwóch nowych samolotów to połączenie może być już obsługiwane wyłącznie Dreamlinerami. Newark to drugie po JFK lotnisko obsługujące Nowy Jork.

Od końca kwietnia realizujemy połączenie z Warszawą aż pięć razy w tygodniu.

Newark jest najwygodniejszym portem dla mieszkańców znaczącej części Manhattanu, stanu New Jersey, a nawet Pensylwanii. A to też miejsca, w których mieszkają największe po Chicago grupy Polonii amerykańskiej.

Bilety do Newark są dostępne we wszystkich kanałach sprzedaży, w tym na stronie lot.com, poprzez contact center, w biurach LOT Travel i u agentów. ❚ As from August, the service between Warsaw and Newark will be operated exclusively by the Boeing 787 Dreamliners.

This means that all of our long-haul flights are now operated with the use of the most advanced aircraft in the world. In July and August, the load factor of our aircraft flying on the Warsaw-Newark route was over 80 per cent and thanks to the delivery of two new aircraft, this route can be operated exclusively by the Dreamliners. Newark is the second largest airport serving NYC after JFK. Since late April, we have been flying from Warsaw to Newark and back five times a week. Newark is the NYC airport of choice for the residents of a large part of Manhattan, New Jersey and even Pennsylvania. These are the places, after Chicago, where the largest groups of Polish expatriates live. Tickets to Newark are available via all sales channels, including on lot.com, via the contact center, at LOT Travel offices and through agents.

172

Powstanie Warszawskie zapisało się na kartach historii jako jedno z najważniejszych wydarzeń kształtujących polską tożsamość. Bohaterowie, którzy brali w nim udział, poświęcali młodość, by walczyć o naszą wolność.

Ci ludzie wciąż są wśród nas. BohaterON powstał, by uhonorować uczestników Powstania Warszawskiego i udowodnić im, że pamiętamy. Dzięki akcji każdy ma możliwość wysłać bezpłatną kartkę i napisać kilka słów do Powstańca. Z indywidualnymi profilami Powstańców można zapoznać się na stronie BohaterON.pl. Bezpłatne kartki są dystrybuowane w naszych samolotach na trasach średnio- i długodystansowych, w wybranych biurach sprzedaży i LOT Travel oraz check-inach na Lotnisku Chopina w Warszawie. Poproś o kartkę, napisz kilka słów od siebie i wyślij na podany na niej adres za pośrednictwem poczty. Kartkę można wysłać z każdego zakątka świata. Akcja trwa do 2 października 2017 roku. I Ty odbierz bezpłatną kartkę i wyślij do Powstańca! ❚ The Warsaw Uprising is one of the most significant events in the history of Poland which has had a crucial impact on the Polish identity. The heroes who took part in the uprising sacrificed their youth to fight for our freedom. Those people are still among us.

The BohaterON campaign was designed to commemorate the participants of the Warsaw Uprising and show them that we remember their sacrifice. As part of the campaign, anyone can send a free postcard and write a few words to an insurgent. You can learn about the individual insurgents on the BohaterON.pl website. The free postcards are distributed on our aircraft on medium- and long-haul flights, in selected sales offices, LOT Travel offices and the check-in desks at the Chopin Airport in Warsaw. Ask for a postcard, write a few words of your own and send the card by post to the address provided. You can send it from any part of the world. The campaign lasts until 2 October 2017. You can pick up a free postcard and send it to an insurgent, too.

Kartka do Powstańca z internetowej strony BohaterON.pl ❚ ​A postcard for an insurgent from the BohaterON.pl website.

ÓSMY DREAMLINER WE FLOCIE! The eighth Dreamliner in our fleet 15 lipca do naszej floty dołączył 8 samolot dalekiego zasięgu Boeing 787-8 Dreamliner.

Nowa maszyna umożliwi nam zwiększenie częstotliwości rejsów do Seulu i Tokio. Będzie też od sierpnia na stałe wykonywała rejsy z Warszawy do Newark, a w niedalekiej przyszłości umożliwi uruchomienie kolejnych nowych połączeń. To nie koniec rozwoju naszej floty. Już w przyszłym roku rozpoczną się dostawy większych Dreamlinerów 787-9. Jako jedyny tradycyjny przewoźnik na świecie wszystkie dalekie rejsy obsługujemy tymi wspaniałymi maszynami. O ich zaletach można byłoby mówić długo: są cichsze, mają przestronną kabinę, większe okna, system wilgotnego powietrza i wyższe ciśnienie, a to wszystko sprawia, że nawet długa podróż nie jest męcząca. Boeing 787-8 Dreamliner to nadal najbardziej zaawansowany technologicznie samolot świata! ❚ On 15 July, the 8th Boeing 787-8 Dreamliner aircraft joined our fleet. The new aeroplane will permit us to increase the frequency of flights to Seoul and Tokyo. It will also be operated on flights from Warsaw to Newark on a regular basis as from August, and in the near future it will permit us to launch new routes. This is not the end of the expansion of our fleet. Next year we are expecting a delivery of the larger Dreamliners 787-9.

LOT will be the only traditional air carrier in the world using this excellent aircraft on all its long-haul flights. The list of the merits of the Dreamliner is endless, to name but the reduced noise, more spacious cabin, larger windows, a humid air system and higher cabin air pressure. All this means that even a long journey will not be tiring. The Boeing 787-8 Dreamliner is still the most technologically advanced aircraft in the world.

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantage of credit card, travel insurance, hotel and many more partners

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji i poleć do Tel Awiwu z pięciu miast Polski już za 15 000 mil do końca września

Take advantage of our promotion and fly to Tel Aviv from five Polish cities for just 15,000 miles until the end of September

174

PRZEKĄSKI I POSIŁKI / SNACKS & MEALS

NEW

GOURMET

NEW

Bounty 57 g

Mars 70 g

Twix Xtra, Snickers 75 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

M&M’s 90 g

5 PLN

5 PLN

5 PLN

8 PLN

8 PLN

10 PLN 10 PLN

Czekoladki Premium/Premium Chocolates Ptasie Mleczko Waniliowe 380 g PLN 30 PLN

SUPER CENA! /SPECIAL PRICE!

Praliny Serce w puszce Heart Asorted Pralines 263 g PLN 80 PLN

20

Pringles Original, Paprika 40 g

Praliny Chopin w puszce Chopin Asorted Pralines 263 g PLN 80 PLN

65

65

Posiłki świeże / Fresh meals Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN

Danie ciepłe mięsne / Hot meat meal

12 PLN

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

Menu serwowane podczas większości rejsów krótkiego zasięgu trwających powyżej 2 godzin, z wyjątkiem: BUD, KSC, LWO, PRG i VNO/Fresh meal offer available on all short haul flights over 2 hours except BUD, KSC, LWO, PRG and VNO NEW

Zestaw dla dzieci / Set for kids M&M’s, samolot-zabawka, 100% sok Leon albo Czekotubka / M&M’s, airplane toy, Leon juice - 100% fruit and carrots or Czekotubka Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów / Set available during selected flights Sok Leon - 100% jabłko, marchew, banan 300 ml albo Czekotubka 50 g Leon juice - 100% fruit and carrots 300 ml or Czekotubka 50 g Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

NO SUGAR

20 PLN

5 PLN Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

NAPOJE I ALKOHOLE / BEVERAGES & ALCOHOLIC BEVERAGES

GOURMET

Napoje / Beverages

Kawa i Herbata / Coffee & Tea

NEW

Napoje energetyczne Energy drinks BLACK SAMURAI MANGO, BLACK 0,25 l

Lipton Ice Tea Green/Lemon 0,33 l

Soki: jabłkowy, pomarańczowy, pomidorowy Juices: orange, apple, tomato 0,3 l

Pepsi, Pepsi Max, Mirinda, 7UP 0,33 l

5 PLN

5 PLN

Schweppes 0,33 l

5 PLN

5 PLN

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

5 PLN

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee

6 PLN

Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

6 PLN

Alkohole* / Alcoholic beverages* NEW SIZE

Prosecco Ponte 0,2 l

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,5 l

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

Whiskey Jameson 0,05 l

Beefeater Gin 0,05 l

15 PLN

10 PLN

10 PLN

8 PLN

10 PLN

12 PLN

12 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 4000 PLN. Limit dla kart Maestro to 50 PLN, płatność tylko metodą zbliżeniową.

Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 4000 PLN. For Maestro cards payment is limited to 50 PLN, only contactless.

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own al cohol on board is not permitted. PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia. All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: dutyfree@ lot.pl. If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: dutyfree@lot.pl.

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

Samsonite_K_0917.indd 2

09.08.2017 16:08