Kaleidoscope October 2017

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

10/2017

sky-high aerobatics

najdziwniejsze grzyby świata ❚ dlaczego warto odwiedzić Pekin ❚ ukraińskie abecadło ❚ Jason Bateman ❚ wirtualne muzea ❚ Haruki Murakami ❚ kuchnia izraelska

podniebne A K R OB A C J E

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo

edytorial

Szanowni Państwo, z dumą chciałbym poinformować, że LOT jako firma staje na solidnych biznesowych fundamentach. Na podstawie dotychczasowych wyników zakładamy, że na koniec 2017 r. nasz zysk z działalności podstawowej po raz pierwszy w historii przekroczy 300 mln zł. Choć przed nami wiele pracy nad udoskonalaniem oferty i serwisu, daje to podstawy do dalszego dynamicznego rozwoju. W tym roku przewieziemy więcej niż 6,5 mln pasażerów, czyli o ponad milion więcej niż rok wcześniej. To zasługa zaufania, jakim Państwo – nasi Pasażerowie – obdarzają nas każdego dnia. Dziękujemy za to, że podróżujecie na pokładach naszych samolotów. Obiecuję, że będziemy dalej rozwijać ofertę i wychodzić naprzeciw Państwa oczekiwaniom i potrzebom.

LOT jest dziś w przededniu dostaw dwóch z sześciu zamówionych Boeingów 737 MAX 8, najnowocześniejszych wąskokadłubowych samolotów świata. Ten samolot jest bardziej ekonomiczny, cichy i przyjazny środowisku niż inne w tej klasie. Mając na pokładzie 186 foteli trzech klas i dysponując zasięgiem 6,5 tys. km, MAX pozwoli LOT-owi zmaksymalizować efektywność na trasach średniego zasięgu. Dla pasażerów to dobra wiadomość: mniejsze zużycie paliwa to zwykle niższe koszty, a to oznacza atrakcyjne ceny biletów. W latach 2018–2019 wprowadzimy do użytkowania cztery nowe Boeingi 787-9 Dreamliner, z których każdy zabierze na pokład 294 pasażerów i będzie wzmocnieniem dla floty dalekodystansowej.

Od początku 2016 r. uruchomiliśmy już 41 kierunków. Oznacza to, że LOT przez drugi rok z rzędu będzie jedną z najszybciej rozwijających się linii w Europie. Najnowsze z naszych połączeń to Berlin, dokąd zaczniemy latać z Warszawy od 4 grudnia (bilety są już w sprzedaży). Skoro zamówione samoloty są w drodze, to znaczy, że niedługo będziemy ogłaszać kolejne, zupełnie nowe, bardzo ciekawe kierunki. Zapnijcie pasy!

Dear Ladies and Gentlemen, It gives me great pleasure to tell you that LOT Polish Airlines now stands on a sound business foundation. Based on the financial results generated to date, our 2017 net operating profit is projected to be in excess of PLN 300 million for the first time ever.

Although there is still a lot of work ahead of us in improving our flight offering and our customer service, this is certainly a good starting point for further rapid growth. We will be carrying more than 6.5 million passengers this year, i.e. over a million more than the previous year. We owe this to the trust that you – our Passengers – place in us every day. We are grateful that you choose to fly with us. I promise that we will continue to expand our flight offering and anticipate your needs and expectations.

We are about to welcome the delivery of two of the six Boeing 737 MAX 8s we ordered. This is the world’s most advanced narrow-body aircraft. This model is more economical, quieter and more environmentally-friendly than any other machine in its class.

With 186 seats in three classes and a range of 6,500 km, the MAX will allow us to maximise the efficiency of our medium-haul flights. This is good news for passengers, as lower fuel consumption translates into lower costs and this in turn means cheaper fares. We will be strengthening our long-haul fleet by launching four new Boeing 787-9 Dreamliners in 2018-2019. Each will be able to seat 294 passengers.

We have added 41 new destinations to our network since the beginning of 2016. This means that LOT is placed to be one of Europe’s fastest growing airlines for two years running. The most recent new routes include Berlin, where we will be flying from 4 December (tickets are now available). As our new aircraft are winging their way to Poland, we will soon be announcing completely new, attractive destinations. Fasten your seatbelts!

© a r c h i w u m p l l lot. o k ł a d k a : paw e ł b i a r da

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do: Göteborga, berlina i połączenia we współpracy z linią Nordica – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to Göteborg, berlin, and flights operated in collaboration with nordica – more information on lot.com

3

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

Zbierania grzybów nauczyła mnie babcia. Brała mnie ze sobą do lasu i pokazywała swoje tajemne miejsca, gdzie zawsze można było coś znaleźć. Tak, tak, wytrawny grzybiarz wie, gdzie rosną najlepsze okazy – koźlarze lubią brzozowe zagajniki, borowiki – dęby i sosny, maślaki – sosnowe młodniki. Bezbłędnie potrafiła wytropić kurki, pokazywała, jak odróżnić kanię od muchomora sromotnikowego. Od niej wiem, których gatunków zbierać nie wolno. Dlatego do dziś nie rozumiem, jak można zatruć się grzybami. Zasada jest prosta – nigdy nie wkładamy do koszyka tych gatunków, których nie znamy albo które budzą nasze wątpliwości.

Potem w domu odbywało się czyszczenie grzybów, krojenie i duszenie ich z cebulą i śmietaną. W sezonie zajadałam się nimi codziennie. Szlachetniejsze odmiany suszyły się na kaloryferach i czekały do świąt, by znaleźć się w uszkach. A kiedy robiło się już zimno, zaczynał się sezon na zielonki i siwki, z których babcia gotowała rewelacyjną zupę. Wciąż pamiętam jej zapach i smak.

Zbieranie grzybów to do dziś dla mnie najlepszy relaks, a przy okazji szansa na kulinarną ucztę. Grzyby rosną cały rok, a na świecie istnieje około miliona gatunków, o czym piszemy na stronie 16. Za niektóre, jak chociażby trufle, płaci się jak za przysłowiowe zboże. Zresztą rosną także w Polsce, więc przy odrobinie szczęścia może na jakimś szlaku znajdziemy małą fortunę.

Zbieranie grzybów to do dziś dla mnie najlepszy relaks, a przy okazji szansa na kulinarną ucztę. Grzyby rosną cały rok, a na świecie istnieje około miliona gatunków.

Mushroom picking is the best leisure activity for me, and it offers a culinary feast too. they grow all year round and there are roughly one million species around the world.

My grandmother taught me how to pick mushrooms. She used to take me to the forest and show me all the secret spots where there was always something to be found. The seasoned mushroom picker knows where the best specimens like to grow. Birch boletes like birch woods, hence the name. Penny buns prefer the company of oaks and pines, while slippery jacks grow under young trees. She was a master in tracking down chanterelles and taught me how to tell a parasol mushroom from the death cap.

It is from her that I know which species cannot be picked. And I will never understand how anyone can get food poisoning from eating the wrong mushroom. The rule is simple – if in doubt, leave it out.

When we got back home from the forest, we would clean the mushrooms, cut them, and stew them with onions and cream.

I used to eat this dish every day in autumn. The more noble species were left to dry on the radiators and wait for Christmas, when they would be used to make dumplings. When the cold weather came, and the season for yellow knights and sooty heads arrived, my grandmother would make delicious soup out of them. I can still remember its aroma and taste.

Mushroom picking is the best leisure activity for me, and it offers a culinary feast into the bargain. Mushrooms grow all year round and there are roughly one million species around the world – as you can read in our story on age 16. Some, like truffles, are sold at exorbitant prices. They also grow in Poland, so if you are very lucky, you might just stumble on a fortune while on a mushroom hunt.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

6

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Sama Eyewear exclusively in Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. +48 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

112

20

56

48

3 N ote from the ceo 6 N ote from the editor 10 d id you know...?

56 interview

Jason Bateman

64 good life

Universal Studios Hollywood

12 what’s on

wydarzenia, festiwale events, festivals

70

16 t he best of

najdziwniejsze grzyby świata the world’s strangest mushrooms

20 i nspirations oczy zwierząt animal eyes

26 w hy

Pekin Beijing

30 journey of a lifetime Ukraina Ukraine

40 my poland Bydgoszcz

48 b usiness

najważniejsze targi świata the world’s most prestigious fairs

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Karolina Gościniak

good food 112 k uchnia izraelska Israeli cuisine

pracuj efektywnie be more productive at work

120 k rem z dyni

up in the air

122 t ake a look

Mistrzostwa Świata w Akrobacji Szybowcowej w Toruniu World Glider Aerobatic Championships in Toruń

p eople and the world 76 wirtualne muzea

virtual museums p aździernik miesiącem walki z rakiem October is breast cancer awareness month i nteligentne krukowate the smart Corvidae

84 88

96 polish hits Hyperloop

pumpkin soup

styl etniczny boho style

128 make a wish w podróży on the road

130 must have jesień autumn

Good job 132 Made Concept 136 g ood address strefa prestiżu prestige zone

100 LIFE

STORY

Haruki Murakami

108 culture

film, teatr, książka, muzyka, sztuka film, theatre, books, music, art

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

16

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla Sales coordinator – Katarzyna Osiak-Łazur

©forum, shut terstock (4)

30

8

spis treści

d i d yo u k n o w

saperum

m ag i a k i n a the magic of cinema Deszcz, wyskakujący dinozaur i jim carrey w filmowej scenie – Takiego pomieszania fikcji z rzeczywistością możecie doświadczyć w Universal Studios Hollywood w Los Angeles. ❚ Rain, roaming dinosaurs, and Jim Carrey performing a scene – you can experience this quirky mixture of reality and fiction at Universal Studios Hollywood in Los Angeles. tekst | by anna jastrzębska

Gwiazda za przewodnika

guided by the stars

Największa atrakcja Universal Studios to od lat 45-min. przejażdżka „tramwajem” (kiedyś Glamour Train) po studiu filmowym. Obecnym przewodnikiem w „rozszerzonej rzeczywistości” jest Jimmy Fallon, aktor i gospodarz The Tonight Show. W tej roli występowały też inne gwiazdy, m.in. Whoopi Goldberg i Conan O’Brien. ❚ For 45 years, the greatest attraction of Universal Studios has been the tram tour (it used to be the Glamour Train) of the film studio.

The current host of the tour – in “augmented reality” – is Jimmy Fallon, an actor and the host of The Tonight Show, but other stars have performed this role in the past, including Whoopi Goldberg and Conan O’Brien.

Zawrotna prędkość mumii

the incredible speed of the mummy

Poza przejażdżką tramwajem w Universal Studios Hollywood funkcjonuje regularny park rozrywki. Jednym z jego najstarszych i wciąż najmocniejszych punktów jest Revenge of the Mummy: The Ride – czyli jeden z najszybszych rollercoasterów na świecie. ❚ In addition to the tram, Universal Studios houses a theme park. One of the oldest and best attractions is the Revenge of the Mummy: The Ride. This is one of the fastest rollercoasters in the world.

10

Ceny z czerwonego dywanu red carpet prices

Oto, co w Psychozie robił Jim Carrey what was jim carrey doing in psycho?

Uczestnicy przejażdżki są zazwyczaj świadkami, jak Norman Bates wynosi z hotelu ciało Marion Crane i chowa je do bagażnika samochodu. Pewnego razu w tej roli gości zaskoczył Jim Carrey, który włóczył się po studiu, przygotowując się do roli Andy’ego Kaufmana. ❚ Tram tour passengers usually watch Norman Bates taking Marion Crane’s body out of the hotel and hiding it in the boot of his car. Once, Jim Carrey played this part while he was preparing for the role of Andy Kaufman. The passengers were left in awe.

Włos się jeży na myśl, że podczas gdy dziś bilet wstępu kosztuje 105 dol. , w 1915 r. kosztował 25 centów i w tę cenę był wliczony lunch. Ceny zaczęły się zwiększać wraz z wprowadzeniem filmów dźwiękowych – wówczas uznano, że turyści robią za dużo hałasu. Dziś można mieć też doświadczenie VIP... za blisko 400 dol. ❚ Admission tickets now cost USD 105.

That compares with 25 cents (including lunch) in 1915. The prices were gradually raised once talking movies were introduced – it was thought that the tourists would make too much noise. There is also a VIP package available at just under USD 400.

wyskakujące dinozaury

roaming dinosaurs

Najwięcej chętnych czeka na wyprawę po historycznym studio, w którym znajdują się m.in. Bates Motel z Psychozy Hitchcocka, nadbrzeże ze Szczęk itd. A wszystko jest z tu „efektami” (okraszone porządną dawką wizualizacji, muzyki/ krzyku, wstrząsów, wyskakujących dinozaurów, rekinów, wody lub ognia), dlatego można zmoknąć, można się i przestraszyć. ❚ The old part of the Studios is always the most popular part of the visit. There you can still see the Bates Motel featured in Hitchcock’s Psycho and the coast from the film Jaws. Every set is furnished with a special effects system (music/screams, explosions, roaming dinosaurs, sharks, water and fire, etc.) so the tour might just leave you soaking wet and scared.

Miasto w mieście

© s h u t t e r sto c k ( 5 ) , m . p. ( 4 )

city within a city

Universal Studios, najstarsze działające studio filmowe oraz jeden z największych parków rozrywki na świecie, znajduje się w Universal City, w dużej części niezależnym od władz hrabstwa Los Angeles. Ta niezależność pozwala na częstą przebudowę studia. ❚ Universal Studios, the world’s oldest operating film studios and one of the largest theme parks, is located in Universal City, much of which lies outside Los Angeles County.

This independence exempts it from county regulations, so the studios are often extended and rebuilt.

WAW–laX wt., sb. ❚ Tue., Sat.

11.20–14.40; pon., pt.❚ Mo., Fri. 16.30–19.50

Czas przelotu ❚ Flight duration 12:20

lax–WAW wt., sb. ❚ Tue., Sat. 16.30–12.50 (+1); pon., pt.❚ Mo., Fri. 21.40–18.00 (+1) Czas przelotu ❚ Flight duration 11:20

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

11

w h at ’ s o n

x Niezwykły makaron a new take on noodles

c Pan żądło pod Wawelem sting in kraków

Najwięksi producenci i smakosze spotykają się w stolicy Japonii na święcie najpopularniejszego tam fast foodu. Tym daniem jest rosół z makaronem przyrządzany z dodatkiem wieprzowiny lub wołowiny z warzywami. ❚ Major producers and leading gourmets are coming together in Tokyo to celebrate the most popular local fast food.

Ramen is broth with noodles, is made from pork or beef and vegetables.

Tokyo Ramen Show, Tokyo, Japan, 26.10–05.11

nasze rekomendacje

Kraków

EVENTS

Tego artysty nikomu przedstawiać nie trzeba. Trwająca od lutego światowa trasa muzyka, nazwana od jego ostatniej płyty „57th & 9th Tour”, zmierza ku końcowi.

Kto nie załapie się pod Wawelem, będzie musiał jechać na Stinga do Budapesztu lub Klużu-Napoki. ❚ This artist needs no introduction. Sting’s “57th & 9th Tour,” named after his latest album, kicked off in February and is now coming to an end. If you can’t make it to Kraków, you might still be able to catch him in Budapest or ClujNapoca.

Sting in concert, Tauron Arena, Kraków, Poland, 12.10

x Wina dajcie! red red wine Tańce na wolnym powietrzu i spora dawka ludowej muzyki uświetni mołdawski festiwal wina. Organizatorzy zadbali, aby degustowanie tutejszego nektaru było pretekstem do poznania kraju. ❚ Dancing al fresco and megadoses of folk music – these are main highlights of the Moldovan wine festival. The organisers have prepared a wide range of excursions, including several outside Chișinău (Kishinev), in a bid to get you to explore the country and meet the locals.

Wrocław

z teatry świata world theatres

Festiwal Wina | Wine Festival, Chișinău, Moldova, 06–12.10 Kiszyniów

W tegorocznej edycji odbywającego się co dwa lata festiwalu do zobaczenia spektakle z Włoch, Belgii i Polski. We Wrocławiu pojawi się jeden z najważniejszych twórców teatru – belgijski reżyser Ivo van Hove z holenderskim przedstawieniem Kings of War. ❚ Poland’s most prestigious biennial theatre festival is presenting productions from Italy, Belgium and Poland. This year’s special guest is Ivo van Hove from Belgium, one of Europe’s most influential theatre directors. Van Hove will be staging the Dutch production Kings of War. Festiwal Dialog | Dialogue Festival, Wrocław, Poland, 14–21.10 Warszawa

v czas na Chopina chopin time Już od ponad roku w Warszawie działa inicjatywa kulturalna Time for Chopin. To codzienne koncerty chopinowskie, które poza turystami z Polski i zagranicy przyciągają też warszawiaków. Każdego dnia o godz. 18 można wysłuchać dzieł artysty w wykonaniu wybitnych pianistów z całego świata. ❚ The Time for Chopin is a cultural initiative started over a year ago. As part of the project, Chopin concerts are held every day in Warsaw’s Old Town and they attract both tourists from Poland and abroad, as well as the locals.

Every day at 6 pm you can come see a performance by outstanding pianists from all over the world.

Time for Chopin, Stara Galeria Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF), Warsaw, concerts, daily

12



NOWY

FORD FIESTA JUŻ OD

374 PLN/MIES.

*

W FORD MULTIOPCJE

Poczuj każdy moment. Fiesta.

Nowo c ze sny s t y l. Innowac y jne technologie. Audio B&O Play.

Ford Fie s ta na nowo definiuje s egm ent aut miejskich i udowadnia, że mał y s am ochó d p otrafi zrobić olbr z y mie w ra żenie.

* Rata miesięczna dla Forda Fiesta Trend, 3 dr., z pakietem Cool & Sound 1.1, 70 KM, w promocyjnej cenie 44 900 zł brutto, wkład własny 20%, okres finansowania 36 miesięcy, przebieg roczny 20 000 km. Przykład reprezentatywny na dzień 6.07.2017. Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) wynosi 8,58%, całkowita kwota kredytu (bez kredytowanych kosztów) 57 948,67 zł, całkowita kwota do zapłaty 72 909,40 zł, oprocentowanie zmienne 6,49%, całkowity koszt kredytu 14 960,73 zł, w tym opłata przygotowawcza 2 897,43 zł, odsetki 12 063,20 zł, 47 miesięcznych równych rat w wysokości 762,31 zł i ostatnia rata – 34 183,57 zł. Wymóg zawarcia umowy ubezpieczenia AC samochodu – koszt nie jest wliczony do RRSO. Zużycie paliwa oraz emisja CO2: nowy Ford Fiesta ST-Line, 1.0 EcoBoost, 100 KM, 3 dr., M6, 4,3 l/100 km, 97 g/km (zgodnie z rozporządzeniem WE 715/2007 z późniejszymi zmianami w WE 692/2008, cykl mieszany). Na zdjęciu nowy Ford Fiesta ST-Line.

Ford OneCall: 22 522 27 27 – opłata za połączenie według taryfy operatora. ford.pl

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

polscy artyści w chinach v polish artists in china

Pekin

Koncerty, prezentacje polskiej branży gier wideo, polska kinematografia czy wystawy fotografii i plakatów – to tylko część programu drugiej edycji „Festiwalu Polskie Kręgi Sztuki w Chinach”, podczas której polscy artyści przedstawią chińskiej widowni różnorodną ofertę działań artystycznych. ❚ Concerts, presentations of Polish video games, films and exhibitions of photography and posters are just some of the items on the programme of the “Polish Circles of Art in China Festival” showcasing diverse Polish art in Beijing.

Polish Circles of Art in China Festival, Beijing, China, 19.10–12.11

c Nie tylko książki more than just books Przez pół miesiąca Londyn będzie żyć nowościami wydawniczymi.

Goście honorowi to brytyjski pisarz Philip Pullman i Annie Leibovitz. ❚ For two weeks, London will be living and breathing new releases.

Special guests include Philip Pullman and Annie Leibovitz.

Londyn

London Literature Festival, London, UK, 13.10–01.11

Paryż

c Nowe stare new classics

Dzięki projekcjom multimedialnym i instalacjom artystycznym legendarne zabytki Paryża podczas Białej Nocy dostaną nowe życie.

Od 2002 r. pierwszą sobotę października warto sobie zarezerwować na wypad nad Sekwanę.

Projekcje na paryskich zabytkach spowodują, że znane powszechnie budynki ukażą wam swoje nowe oblicze. ❚ This event, which is staged in Paris on the first Saturday in October, has been drawing crowds since 2002. Projections on the facades of historic Parisian buildings transform these celebrated landmarks.

Biała noc | Nuit Blanche, Paris, France, 07–08.10

v Komu… upiory niestraszne

if you like being scared

Pajęczyny, świecące dynie i przemarsz postaci jak z horroru – to wszystko czeka w Nowym Jorku, gdzie Halloween obchodzi się z rozmachem. Można obserwować lub dołączyć. ❚ Want to see a city entangled in cobwebs, littered with pumpkin lanterns, and populated with a pageant of characters taken straight from a horror movie? Come to New York, where Halloween is celebrated with pomp and ceremony. nowy Jork

Halloween, New York, USA, 31.10

c Kino nad Wisłą

polish film fest

Najważniejszy międzynarodowy festiwal filmowy nad Wisłą odbędzie się już po raz 33. Obok pieczołowicie wyselekcjonowanych nowości fabularnych i dokumentalnych z całego świata pojawią się także kultowe filmy Andrzeja Kondratiuka jak Hydrozagadka czy Gwiezdny pył. ❚ The 33rd edition of Poland’s largest international film festival is upon us. The lineup includes specially selected new international features and documentaries plus some of the late Andrzej Kondratiuk’s highly acclaimed films, including Hydroriddle and Stardust.

Warsaw Film Festival, Warsaw, Poland, 13–22.10

14

© s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p. ( 9 )

warszawa

10

the best of

grzyby

a l e o ka z !

what a specimen!

Rosną cały rok, we wszystkich strefach klimatycznych. przypuszcza się, że istnieje ok. miliona gatunków. ale uwaga, czasem nie wyglądają jak typowe Grzyby. ❚ They grow all year round in every climatic zone. There are probably approx. one million species of fungi. But be careful, because they often don’t look like typical Mushrooms. tekst | by agnieszka michalak

1

Wrośniak różnobarwny

trametes versicolor (turkey tail)

Rośnie przez cały rok zazwyczaj grupowo, głównie na martwych drzewach. Na owocnikach ma charakterystyczne różnobarwne paski. Im okaz starszy, tym paski wyraźniejsze. W Europie uważany jest za niejadalny, ale za to znajdziecie go na talerzach w Chinach, Hongkongu, Laosie i w Meksyku. ❚ It grows all year round, usually in groups, and mainly on dead trees. Its caps sport distinctive multicoloured stripes. The older the fungus, the more visible the pattern.

It’s believed to be inedible in Europe, but is served in China, Hong Kong, Laos, and Mexico.

3

16

Trzęsak pomarańczowożółty tremella mesenterica (yellow trembler) Ma galaretowatą konsystencję.

Pasożytuje na opadłych gałęziach drzew liściastych, zwłaszcza buków, dębów, jesionów i leszczyn. Owocuje cały rok i jest jadalny, chociaż w wielu atlasach widnieje jako gatunek niejadalny. ❚ It has a gelatinous texture. It is a parasite species and grows on fallen branches of deciduous trees, especially beeches, oaks, ashes and hazels. It fruits all year round and is edible. Fungi guides identify it as an inedible species.

2

smardz jadalny

the common morel

Dla wielu to najsmaczniejszy z grzybów, chociaż nie wolno go jeść na surowo.

W Polsce występuje rzadko i jeszcze do niedawna był pod ścisłą ochroną. Rośnie i pojedynczo, i w grupach, a spotkacie go w lasach liściastych, gdzie owocuje zwykle w kwietniu i maju. ❚ This is generally considered to be one of the tastiest mushrooms there is, although it cannot be eaten raw. It’s rather rare in Poland, and until recently, it was a strictly protected species. It grows in groups or as a solitary mushroom.

You can find it in deciduous forests where it usually fruits in April and May.

4

Blue milk mushroom występuje w lasach Azji oraz Ameryki Północnej i Środkowej.

Jest jadalny, a wyróżnia go słodki, nieco cierpki smak. ❚ The blue milk mushroom grows in the forests of Asia, and North and Central America. It is edible and has a sweet, slightly tangy flavour.



Deutsche Bank

Pieniądze Ci służą na koncie oprocentowanym 1,3% z Pakietem PREMIUM KONTO

1

NR

NA RYNKU 1

Przejdź do Banku klasy

Poznaj korzyści nowego konta

www.dbNETpremium.pl Konto dbNET PREMIUM zajê³o 1. miejsce w rankingu TotalMoney.pl z dn. 26.06.2017 r. (ranking kont premium) oraz w rankingu portalu Bankier.pl z dn. 12.07.2017 r.

Saldo Konta dbNET PREMIUM jest oprocentowane sta³¹ stop¹ procentow¹ w wysokości 1,30% w skali roku. Kapitalizacja odsetek na Koncie dbNET PREMIUM nastêpuje na koniec ka¿dego miesi¹ca kalendarzowego. Do Promocji dbNET PREMIUM Klient mo¿e przyst¹piæ w okresie od 22 maja 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. Szczegó³owe informacje na temat Promocji dbNET PREMIUM znajduj¹ siê w Regulaminie dostêpnym na www.deutschebank.pl oraz w Oddzia³ach Banku. Niniejsza treśæ nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego i ma charakter wy³¹cznie informacyjny.

Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

1

the best of

5

Okratek czerwony

clathrus ruber (latticed stinkhorn) Jest kulisty i przypomina czerwoną kratę ze sporymi oczkami. Wydziela nieprzyjemny zapach zwabiający owady i jest niejadalny. Pojawia się w lasach liściastych, niekiedy w iglastych, a także w parkach, od wczesnego lata do jesieni. Występuje w całej Europie. W Polsce jest bardzo rzadki. ❚ It is round and resembles a red sphere with large latticed branches. It has a nasty smell that attracts insects and is inedible. It grows in deciduous, and sometimes coniferous, forests, and in parks, and it fruits from early summer until autumn. It is found everywhere in Europe, but is extremely rare in Poland.

Soplówka jeżowata

hericium erinaceus (bearded tooth fungus)

Rośnie na drzewach liściastych, dzięki kolcom łatwą ją rozpoznać i jest jadalna. Występuje w Ameryce, Europie i Azji. W medycynie chińskiej jest stosowana jako lek na schorzenia wątroby, nerek, śledziony, żołądka i serca.

W Polsce pod ochroną. ❚ It grows on deciduous trees, has distinctive spines and is edible. It grows in America, Europe and Asia. It is used in Chinese medicine as a remedy for liver, kidney, spleen, stomach and heart diseases. It is a protected species in Poland.

6

7

Kolczakówka piekąca

hydnellum peckii (bleeding tooth fungus)

Muchomor czerwony amanita muscaria (fly agaric) Tego gatunku nie trzeba chyba nikomu przedstawiać. Pojawia się od czerwca do listopada.

W Europie Środkowej jest bardzo pospolity. Znany także jako grzyb halucynogenny. Jest trujący. ❚ This species needs no introduction. It fruits from June until November and is very common in Central Europe. It is hallucinogenic and poisonous.

8

grzyby

Rośnie w górskich lasach iglastych od lata do jesieni. Jego gęsta czerwona wydzielina wydostająca się przez pory sprawia wrażenie krwawienia, stąd jego potoczna nazwa „grzyb krwawiącego zęba”. ❚ It grows in coniferous mountain forests and fruits from summer until autumn. The thick blood-like red fluid seeping through its pores has earned the species the common name of the “bleeding tooth fungus.”

9

Goździeniec fioletowy

alloclavaria purpurea (purple coral)

Chorioactis geaster

chorioactis geaster (devil’s cigar) Zwany „Diabelskim cygarem” występuje bardzo rzadko, jedynie w Teksasie i Japonii. Jest jednym z nielicznych grzybów wytwarzających gwiżdżący dźwięk w trakcie uwalniania zarodników. Pojawia się u podstaw martwych pni. ❚ Commonly known as “the devil’s cigar” this fungus is extremely rare. It only grows in Texas and Japan. It is also one of the few fungi species that produce a hissing sound while releasing spores. It grows on dead stumps and fruits.

18

10

© s h u t t e r sto c k ( 6 ) , m . p. ( 4 )

Zwraca uwagę rurkowymi fioletowo-różowymi ciałami, które osiągają do 10 cm wysokości i 7 cm szerokości. Lubi towarzystwo, bo rośnie w grupach na całym świecie w obszarach o klimacie tropikalnym i umiarkowanym. ❚ It sports striking cylindrical spindles that grow to a height of 10 cm and a thickness of 7 cm. It likes company and grows in groups all over the world in tropical and moderate regions.

oczy

©credits

i n s p i r at i o n s

20

o ko w o ko eye to eye

©credits

czasem widzą lepiej niż ludzkie, czasem świecą w nocy lub wyglądają jak krater wulkanu. ponoć są zwierciadłem duszy i to w nich tkwi jej siła. u zwierząt często zastępują słowa. ❚ Sometimes they see better than the human eye. Sometimes they glow in the dark. Sometimes they look like the crater of a volcano. They are said to be the mirror of the soul and this is where their strength lies. In the case of animals, they often replace words.

legwan – oczy tego gada umieszczone są po bokach głowy, co zapewnia mu szeroki kąt widzenia. Zdolność widzenia kolorów jest bardziej rozwinięta niż u człowieka. Widzenie barw jest ostrzejsze, bardziej żywe. A siatkówka oka zawiera dużo pręcików oraz czopków. ❚ iguana – The eyes of this reptile are located on the sides of the head for a wide viewing angle. Their colour vision is much more developed than in humans, so they can see sharper and brighter colours than us. Their retinas contain a lot of rods and cones.

21

i n s p i r at i o n s

koza ma poziome kwadratowe źrenice, dzięki temu ich kąt widzenia jest znacznie szerszy.

Może zatem efektywniej wypatrywać zagrożenie. Oczy kozy mogą też obracać się o 50 stopni – czym przewyższają ludzkie możliwości aż 10-krotnie. ❚ The goat Has square pupils. This gives it a much wider viewing angle, which helps detect predators.

A goat’s eyes can rotate 50 degrees, i.e. 10 times more than those of humans.

krokodyl – jego źrenice w jasnym świetle zwężają się do wąskiej szpary. W ciemności przyjmują kształt okrągły.

To typowe dla zwierząt polujących w nocy. ❚ The crocodile has pupils that contract to a narrow slit in bright light and become round in the darkness. This is a typical feature of nocturnal predators.

22

oczy

ara hiacyntowa to największa z latających papug. U nasady żuchwy ma płat nagiej żółtej skóry. Podobny otacza duże czarne oczy. ❚ The hyacinth macaw is the largest flying parrot. It has bare yellow skin at the base of the lower mandible and around its dark eyes.

23

i n s p i r at i o n s

oczy

błotniak zbożowy – ten wędrowny ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych ma charakterystyczne pomarańczowo-żółte oczy. Spotkacie go niemal w całej Europie, północno-zachodniej Afryce, zamieszkuje też pas w środkowej Azji oraz Amerykę Północną. ❚ The hen harrier – This migratory bird of prey from the Accipitridae family has distinctive yellow-orange eyes. It can be found just about everywhere in Europe, and Northern and Western Africa, and some regions of Central Asia and Northern America.

24

©shut terstock (6), get tyimages

lin – słodkowodna ryba z rodziny karpiowatych ma stosunkowo małe oczy, ale za to w charakterystycznym czerwonym odcieniu. ❚ The tench – This fresh-water fish of the cyprinid family has relatively small eyes which have a distinctive red shade.

Płaz bezogonowy z rodziny rzekotkowatych Chwytnica zwinna ma dość duże oczy z poziomymi źrenicami i szarą tęczówką. Obok oczu widoczne są błony bębenkowe. ❚ The

blue-and-yellow frog

of the hylid family has relatively large eyes with horizontal pupils and grey irises. The tympanum is visible behind each eye.

25

why

pekin

Pekin

Pekin why beijing już od pięciu lat latamy bezpośrednio z warszawy do Pekinu. co warto zobaczyć w stolicy chin? ❚ We’ve been flying direct from Warsaw to Beijing for five years now.

So what are the must-sees in the Chinese capital? tekst | by michał cessanis

światowy miks

Teatr Narodowy w pobliżu Zakazanego Miasta wygląda jak kosmiczny statek. ❚ The National Theatre, near the Forbidden City, resembles a spaceship.

the cosmopolitan melting pot W tym gigantycznym mieście znajdziecie wszystko to, co amerykańskie, francuskie, niemieckie i... chińskie. Starbucksy, fishmaki w McDonaldzie, butiki Cartiera, roleksy na wystawach, uliczni sprzedawcy żywych motyli, szaszłyki z ośmiornic i czerwone lampiony. ❚ You can find everything American, French, German, and even Chinese here.

Starbucks coffee houses, Fish Macs in McDonald’s, Cartier boutiques, Rolex watches in shop windows, peddlers selling live butterflies, octopus skewers, and red lanterns.

26

Taoistyczną Świątynię Nieba wzniósł cesarz Yongle, ten sam, który postawił Zakazane Miasto. ❚ The Taoist Temple of Heaven was built during the reign of the Yongle Emperor, who also had the Forbidden City constructed.

danie numer 1

no. 1 dish

Nie ma bardziej znanego dania ze stolicy Chin niż kaczka po pekińsku opiekana nad ogniem z drewna drzew brzoskwini i gruszy. Jest złocistobrązowa, lśniąca i chrupiąca. Do kaczki koniecznie zamówcie chińskie piwo! ❚ Roasted over an open fire fuelled by hardwood from peach or pear trees, Peking duck is undoubtedly China’s most celebrated dish. It’s golden-brown, glossy and crispy. You have to wash it down with Chinese beer.

*Black za Nielsen -udział wolumenowy (w litrach) w skumulowanym okresie czerwiec 2016 – maj 2017 w rynku Cała Polska z Dyskontami – metoda paragonowa, Duże sklepy spożywcze z sieciami chemicznymi, Średnie sklepy spożywcze i Małe sklepy spożywcze, Sklepy winno – cukiernicze, Kioski, Stacje benzynowe, z wyłączeniem marek własnych, w kategorii Napoje energetyczne.

why

pekin

park gigant

the giant park

Chińczycy budują z rozmachem. Water Cube to gigantyczny Narodowy Park Wodny ze zjeżdżalniami, basenami ze sztucznymi falami, pasażami handlowymi i kawiarniami. Tutaj odbywały się zawody podczas igrzysk olimpijskich w 2008 r. ❚ Whatever the Chinese build is on a grand scale. Water Cube is the mammoth National Aquatics Centre with slides, swimming and wave pools, a shopping centre, and cafe bars. It was the venue of the swimming events during the 2008 Olympic Games.

prawdziwy cud świata

a genuine wonder of the world

Nie jest widoczny z kosmosu, za to robi kosmiczne wrażenie na żywo. Z Pekinu na Wielki Mur Chiński możecie wybrać się pociągiem. Pamiętajcie tylko, by po murze iść pod prąd. Inaczej utkniecie w korku turystów! Rocznie odwiedza go ponad 10 mln osób! ❚ It’s not visible from space, but it makes an unforgettable impression when visited.

You can take a train from Beijing to see the Great Wall of China. Just remember to walk against the tide when you get there. Otherwise, you will be stuck in a crowd of tourists. More than 10 million people visit it each year.

W Pekinie znajdziecie największy w Azji targ staroci Panjiayuan, ale też wiele galerii ze sztuką nowoczesną.

Beijing boasts having the largest flea market in Asia – the Panjiayuan, but there is a host of modern art galleries here as well.

czas Stop

Życie w pekińskich hutongach stawianych od czasów dynastii Yuan (1271–1368) toczy się w zwolnionym rytmie, zupełnie inaczej niż w pędzącym nowoczesnym mieście. ❚ Life in Beijing’s hutongs, established during the Yuan dynasty (1271-1368), slows to a crawl. This certainly cannot be said about the breakneck pace of the modern city.

Chińczycy wierzą, że w Zakazanym Mieście jest 9999 komnat. Chiński władca miał więc o jeden pokój mniej niż w mitycznym Pałacu Cesarza Niebios. ❚ The Chinese believe that there are 9,999 rooms in the Forbidden City, i.e. one room less than in the mythical palace in heaven.

28

798 Art Zone to miejsce dla artystów stworzone w dawnej fabryce. Tutaj co roku odbywa się festiwal filmów LGBT. ❚ 798 Art Zone is a place for artists tucked into a decommissioned military factory. It is the venue for the annual LGBT movie festival.

waw–pek wt.,czw.,ndz. ❚

Tue., Thu., Su. 16.30–06.35 (+1)

Czas przelotu ❚ Flight duration 8:05

pek–waw pon., śr., pt.❚ Mo., Wed., Fri. 08.45–12.10

Czas przelotu ❚ Flight duration 9:25

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©shut terstock (15)

where time comes to a standstill

Soczewki okularowe tworzone z zegarmistrzowską precyzją SEIKO po japońsku oznacza precyzję. Dlatego od kilkudziesięciu lat tworzymy soczewki okularowe z taką samą dokładnością, z jaką powstają nasze legendarne czasomierze.

Jesteśmy światowym liderem w produkcji niezwykle cienkich, lekkich i estetycznych soczewek okularowych klasy premium, które cenione są przez najbardziej wymagających klientów.

Nasze innowacyjne technologie powstają po to, aby dać Ci lepsze widzenie i komfort życia.

ODKRYJ ŚWIAT SOCZEWEK SEIKO Odwiedź naszą stronę i poznaj produkty SEIKO, by znaleźć rozwiązanie, które jest dla Ciebie najlepsze: www.seiko-eyewear.pl Bądź na bieżąco z najświeższymi informacjami ze Świata SEIKO: Facebook.com/SeikoOpticalPolska

journey of a lifetime

ukraina



30

©credits

Ławra Peczerska, czyli prawosławny klasztor w Kijowie, siedziba zwierzchnika Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. ❚ The Pechersk Lavra, or the Russian Orthodox monastic complex in Kiev, the headquarters of the Ukrainian Orthodox Church (Moscow Patriarchate).

U kra i ń s k i e a b e ca d ł o ukrainian ABC Gdybym miał szybko wymienić powody, dla których warto wybrać się na Ukrainę, zacząłbym od „A" – jak absolutna otwartość mieszkańców kraju. „B” – jak barszcz, banosz z bryndzą, i „C” – jak ceny, które są konkurencyjne w stosunku do innych krajów. ❚ If I had to quickly list the best reasons to visit Ukraine, I would begin with “A” for the absolute openness of Ukrainians, who like foreigners and are always happy to help them. “B” for borsch, banosh with bryndza and “C” for cheap because Ukrainian prices are so low that just about anyone can afford to go there.

©credits

tekst | by żenia klimakin



31

journey of a lifetime

32

Ż

eby jednak zrozumieć ten kraj, poczuć jego klimat, warto się w nim zatrzymać na dłużej.

Wsiąść do samolotu relacji Warszawa–Kijów, spędzić tu kilka dni, a potem… ruszyć do innych miast.

W Kijowie jak w kalejdoskopie Stolica Ukrainy potrafi zaskakiwać. Większość cudzoziemców mówi, że podczas pierwszego spaceru po centrum miasta najbardziej zdziwiły ich Ukrainki w wieczorowych sukniach, na wysokich obcasach i z odpowiednim do stylizacji makijażem. Mężczyźni zastanawiają się, po co one od samego rana tak się ubierają i czy w taki sposób podrywają chłopaków?

Kobiety nurtuje inna kwestia: W imię czego cierpią na tych dziesięciocentymetrowych obcasach? A latem?

W ciasnej wieczorowej sukni jest strasznie gorąco. Jak one to znoszą? Ja, człowiek, który urodził się na Ukrainie, mam na to zawsze jedną odpowiedź: Ukrainki po prostu uwielbiają dobrze wyglądać. To wszystko.

Chociaż faktycznie – bardzo lubią również, kiedy ktoś zwraca na ten fakt uwagę!

Ale wróćmy do Kijowa. W tym mieście każdy znajdzie coś dla siebie: dobre restauracje, zabytki, historyczne

To really understand this country and soak up its climate, you need to spend a little more time there.

Fly from Warsaw to Kiev, spend a couple of days there and then visit some of the other cities.

The kaleidoscope-like Kiev The Ukrainian capital is full of surprises. Most first -time visitors say that what most strikes them when they walk around the city centre is the sight of heavily made-up Ukrainian women decked out in evening dresses and high heels. Men typically ask “Why are they dressed like that first thing in the morning?” and “Is that how they pick up guys?” Women, on the other hand, home in on something else, viz. “Why on earth do they torture themselves in those 10-centimetre heels?!” and “It must be boiling in a tight evening dress in summer. How can they stand it?” As a Ukrainian-born man, I always tell them that Ukrainian women simply like to look good. That’s it. Yeah, OK, they like to be noticed too.

But let’s get back to Kiev. This is a city that has something for everyone – great restaurants, relics, monuments, historical places, and fabulous Orthodox churches with golden domes. Kiev is like a giant table laden with a variety of dishes. You shouldn’t limit yourself to just one dish or spend all your time in

© s i m e / f r e e , g e t t y i m a g e s , s h u t t e r s t o c k ( 2 ) . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

W cerkwi Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w kompleksie Ławry Peczerskiej znajduje się zabytkowa ikona Zaśnięcia Matki Bożej.

Na zdj. obok: słynny most Moskiewski w Kijowie. ❚ The St Anthony and St Theodosius Church which is part of the Pechersk Lavra in Kiev features the historic icon of the Dormition of the Mother of God. Top right image: The famous Moscow Bridge in Kiev.

ukraina

miejsca albo bajeczne cerkwie ze złotymi kopułami.

Kijów jest jak duży stół, na którym leżą przeróżne potrawy. Nie warto najadać się jednym daniem, nie warto całego czasu spędzać w jednym miejscu. Dobrze jest zacząć dzień od spaceru, śniadania i dobrej kawy na Podolu – dzielnicy, w której co miesiąc pojawiają się nowe knajpy. Potem znaleźć ulicę-targ sztuki Andrijiwskij Uzwiz, na której sprzedawane są pamiątki takie jak: typowo ukraińskie haftowane koszule i obrazy. Po szybkim, tanim i przepysznym obiedzie w ukraińskim barze mlecznym Puzata Chata można już udać się do Ławry Peczerskiej. Tam, na terenie prawosławnego klasztoru, który został założony w XI w., znajduje się 15 cerkwi, podziemne kaplice i relikwie prawosławnych świętych. W tym miejscu czas się zatrzymał. Ale to właśnie wewnątrz Ławry znajdą Państwo niezwykłe Muzeum Miniatur, w którym można zobaczyć pchłę w pozłacanych butach czy Małego Księcia, który mierzy 0,8 mm.

Pociągiem do Charkowa Z Kijowa warto wyruszyć do Charkowa, pierwszej stolicy Ukrainy. Koniecznie pociągiem Ukrzaliznyci.

W ukraińskich kolejach państwowych, które stawiają na nowoczesność, pracuje około 400 tys. osób. Ale prawdziwą atrakcją dla turystów, którzy chcą poczuć

only one place. Start with a walk, and then have breakfast and enjoy some good coffee in Podil – a district where new hangouts open every month. Now you’re ready to venture into the Andriyivskyy Descent. This is a street-cum-art fair where you can find typical Ukrainian souvenirs, such as embroidered shirts and paintings. After a quick, economic and delicious lunch at a Puzata Hata restaurant, visit Kiev Pechersk Lavra.

This 11th-century Orthodox monastic complex has 15 churches, underground chapels, and relics of Orthodox saints. It’s a place where time stands still.

Take the train to Kharkiv Kiev is the perfect springboard to visit Kharkiv, the first capital of Ukraine. Make sure you take a Ukrzaliznitsya (Ukrainian State Railways) train. This organisation is focused on modernity and employs approx.

400,000 people. Trains with sleeping cars, known as “plackartny” or “kupe” (with or without compartments), are the way to go for anyone who wants to get a real feel for the country. Some serious bonding takes place here too. All the passengers take their food out and share whatever they’ve brought with them – fried meat patties, pickled cucumbers or hard-boiled eggs – with their fellow travellers. If you are lucky, you might even see some alcoholic beve-



33

journey of a lifetime

ukraina

1

2

3

1. Po Charkowie warto spacerować nocą – miasto jest pięknie oświetlone.

2. Pomnik Zakochanych w Charkowie. 3. Park im.

Gorkiego w Charkowie. ❚ 1. Kharkiv is beautifully illuminated at night, which makes nightly walks much more pleasant. 2. The Lovers Monument in Kharkiv.

3. Gorki Park in Kharkiv.

34

autentyczny klimat tego kraju, będą tabory z wagonami sypialnymi „płackartnymi” albo „kupe” (bezprzedziałowymi lub przedziałowymi). To w nich zaczyna się prawdziwa integracja. Każdy z pasażerów wyjmuje swój posiłek i częstuje innych tym, co wiezie – kotletami, ogórkami małosolnymi czy jajkami na twardo. A jeżeli będą Państwo mieli szczęście, na stole pojawi się coś z prądzikiem. W tych okolicznościach wylewni Ukraińcy opowiedzą współpasażerom całą prawdę o złych oligarchach, wysokich cenach mięsa i swoim życiu. Poznacie historię ich pierwszej miłości i problemów ze zdrowiem. Są pewni, że nigdy w życiu się nie spotkacie, dlatego zdradzą Państwu i sobie nawzajem największe tajemnice.

W samym Charkowie wart zobaczenia jest przede wszystkim Derżprom – symbol radzieckiego modernizmu, jeden z pierwszych wieżowców w ZSRR, zbudowany w 1925 r. To jedno z czterech miast Ukrainy, w których można poruszać się metrem. Ale Państwa uwagę chciałbym zwrócić na inny środek charkowskiej lokomocji – wyciąg wagonikowy, który łączy dwie dzielnice miasta. Za jedyne 15 hrywien (2 zł)

rages placed on the table. In such a convivial atmosphere, the effusive Ukrainians will tell their fellow passengers everything about the big bad oligarchs, exorbitant meat prices, and their lives. They will swap stories about their first loves and share their health problems. As they are confident that they will never see you again, they will reveal to you their most jealously guarded secrets.

The must-see sight in Kharkiv is Derzhprom. Built in what was then the Ukrainian SSR in 1925, Derzhprom was one of the country’s first skyscrapers and a symbol of Soviet modernism. Kharkiv is one of four Ukrainian cities where you can travel by metro. But I’d like to draw your attention to another local means of transport – the cableway that connects two districts of the city. 15 UAH will take you from Sumska St (near Gorki Park) to Pavlovo Pole. The cars are like gigantic multicoloured buckets. The trip takes 20 minutes and the route rises to 30 metres above ground level.

Odessa Mama No trip to Ukraine would be complete without visiting Odessa, the city dubbed “mama” by the those who live there. Why mama? Because they love it so much. Odessa is atmospheric, intimate and upbeat. The city’s residents are famous for their sense of humour. Taxi drivers and shop assistants



© s h u t t e r s t o c k ( 2 ) , a l a m y/ b e w

W samym Charkowie wart zobaczenia jest przede wszystkim Derżprom – symbol radzieckiego modernizmu, jeden z pierwszych wieżowców w ZSRR. The must-see sight in Kharkiv is Derzhprom. Built in what was then the Ukrainian SSR in 1925, Derzhprom was one of the country’s first skyscrapers.

journey of a lifetime

każdy chętny może przenieść się z ulicy Sumskiej (okolice parku im. Gorkiego) do dzielnicy Pawłowo Pole. Podróż w kabinach, które przypominają duże różnokolorowe wiadra, trwa 20 min, a najwyższy punkt podróży jest 30 m nad ziemią!

Odessyjczycy kochają, zwłaszcza w weekendy, spędzać czas wolny na plaży. ❚ The people of Odessa love to spent their free time, especially on weekends, at the beach.

36

Odessa – mama Nie wyobrażam sobie wycieczki po Ukrainie bez wizyty w mieście okrzykniętym przez miejscowych „Mamą”. Dlaczego Mamą? Bo tak bardzo ją kochają.

W Odessie-Mamie jest klimatycznie, swojsko i pozytywnie. Mieszkańcy słyną w kraju z poczucia humoru. Taksówkarze w Odessie opowiadają pasażerom

entertain their passengers and customers with jokes and this is not meant to be malicious. It shows an ability to take life tongue-in-cheek – to laugh at other people’s problems as well as your own.

More to the point, Odessa is a large Black Sea port.

This makes it an ideal summer destination. But be warned: the public beach in Odessa is not a quiet and peaceful place. You will have the shouts of hawkers advertising fresh shrimps, ice cream or beer ringing in your ears the whole time. But you can feel free to lie down, read a book and occasionally raise a hand to signal your desire for another chilled drink.

Odessans live life to the full. They know how to party and they love fine food, so the city has plenty of great restaurants. I heartily recommend genuine Odessan delicacies. For the best hashed herring (bitochki z tiulki), try the Franzol. The Dacha is the place to go for aubergine dip. The most delicious vorschmack – an appetizer made of chopped herring, apples, eggs and nuts – is served at the Kompot in Deribasovska St, the city’s main thoroughfare.

Lviv for dessert I have yet to meet anyone who has visited Lviv and didn’t want to go back. I don’t know why, but anyone

©bew (2)

Odessa jest miastem portowym. Warto zatrzymać się tu latem, żeby choć trochę czasu spędzić nad Morzem Czarnym.

Odessa is a large Black Sea port. This makes it an ideal summer destination. But be warned: the public beach in Odessa is not a quiet and peaceful place.

ukraina

dowcipy, a od sprzedawczyni w monopolowym można usłyszeć: „Widzę, że w końcu się pan wyspał!”. I nie jest to absolutnie złośliwość! To umiejętność śmiania się z życia – z jego problemów, siebie i innych.

Rzecz bardzo istotna – Odessa jest miastem portowym. Warto zatrzymać się tu latem, żeby choć trochę czasu spędzić nad Morzem Czarnym. Jednak osoba, która wybiera się na odeską publiczną plażę, musi liczyć się z tym, że nie jest to miejsce ciche i spokojne.

Cały czas nad głową krzyczeć będą Państwu przechadzający się sprzedawcy reklamujący świeże krewetki, pyszne lody albo zimne piwko. Wczasowiczom nie pozostaje nic innego, jak tylko leniwie leżeć, czytać książkę i czasem podnosić rękę, dając sygnał, że mają ochotę na kolejny schłodzony trunek czy świeżo gotowane małże.

Odessyjczycy kochają życie, potrafią imprezować, lubią dobrze zjeść – stąd w mieście mnóstwo bardzo dobrych restauracji. Polecam typowo odeskie pyszności! Najlepsze śledziowe kotleciki bitoczki z tiulki serwują w restauracji Franzol. Pastę z bakłażanów lepiej zjeść w Daczy. Najpyszniejszy forszmak – przekąskę z mielonego śledzia, jabłek, jajek i orzechów – podają na głównej ulicy miasta, Deribasowskiej, w restauracji Kompot.

who comes here feels right at home. As the popular Eastern European saying goes, “it feels so good, it’s as if I was on my own plate”. The Lviv plate is clearly an exceptionally large and deep one. It can accommodate both affluent tourists, who love to frequent plush restaurants and stay in luxury hotels, and students who like to sing rock songs and play the guitar in the Market Square at night.

Lviv is also popular with Poles, who come to visit what was a Polish city before World War II in search of

Narodowy Akademicki Teatr Opery i Baletu to najstarszy teatr Odessy. ❚ Odessa National Academic Theatre of Opera and Ballet is Odessa's oldest theatre.



©credits

REKLAMA



37

journey of a lifetime

38

Lwów na deser Nie spotkałem jeszcze ani jednej osoby, która po pierwszej wizycie we Lwowie nie chciałaby tam wrócić. Nie wiem, z czego to wynika, ale w tym mieście wszyscy czują się jak u siebie. Na Wschodzie lubią mówić: „jest mi tu dobrze jak na własnym talerzu”. Widocznie lwowski „talerz” jest wyjątkowo duży i głęboki. Mieszczą się w nim zarówno bogaci turyści, którzy lubią spędzać czas w drogich restauracjach i luksusowych hotelach, jak i studenci śpiewający w nocy na Rynku rockowe przeboje z gitarą. Są i Polacy, którzy przyjeżdżają, żeby zobaczyć miasto, które jeszcze przed II wojną światową było częścią Rzeczypospolitej Polskiej, znaleźć grób pradziadka czy dom, w którym dorastała mama.

We Lwowie chce się zamieszkać. Budzić się rano w kamienicy przy ul. Krakowskiej, pić poranne espresso, siedząc przy oknie w Atlasie, spacerować brukowanymi wąskimi uliczkami, a potem wsiadać do starego tramwaju i jechać na spotkanie z przyjaciółmi, do których możesz zadzwonić w dzień i w nocy. A wracając do domu, wchodzić do Katedry Ormiańskiej, żeby po raz setny zobaczyć na freskach inne niż gdziekolwiek indziej „radosne” krzyże z pąkami i kwiatami,

a nawet „innego” ukrzyżowanego Chrystusa – z wysoko podniesioną głową, pełnego godności i siły. Muszą Państwo uważać. To miasto, te uliczki, kościoły, knajpki i przede wszystkim ludzie z sercem na dłoni – uzależniają! ■

e.g. the grave of their great-grandfather or the house in which their mother grew up.

Lviv wants you to live here – to wake up in the morning in a house in Krakivska St, sip a morning espresso by the window in the Atlas, walk down its narrow cobbled streets, and get on a battered tram to go and meet your friends (whatever the hour). And on your way home, pop into the Armenian Cathedral to look at (for the umpteenth time) the murals, which are like nothing else you’ve ever seen. They depict “joyful” crosses with buds and flowers and a “different” crucified Christ – one full of dignity and strength, holding his head high.

But you need to be careful. This city, its streets, churches, restaurants and openhearted people are highly addictive. ■

© s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p. ( 2 )

Dookoła Rynku we Lwowie wznoszą się urokliwe kamienice prezentujące wszystkie style: od renesansu po modernizm. ❚ The tenement houses around the Market Square in Lviv represent all possible architecture styles from Renaissance to Modernism.

ukraina

rekomendacje ❚ recommendations Kijów , czyli stolica i największe miasto Ukrainy malowniczo położone nad Dnieprem, uwodzi nie tylko zabytkami, ale też gościnnością mieszkańców.

Kiev, the capital of Ukraine and its largest city, is picturesquely situated on the Dnieper Rover. It charms visitors with its monuments and the hospitality of its gdzie nocować Where to sleep 2 Dnipro Hotel ■

1

2

3

4

Hotel usytuowany w biznesowym centrum Kijowa. 200 m od placu Niepodległości, który znajduje się przy głównej ulicy miasta – alei Chreszczatyk. Do dyspozycji gości centrum odnowy biologicznej – kryty basen, sauna i siłownia. Idealny na podróż służbową. ❚ The hotel is located in the business centre of Kiev at 200 metres from Independence Square situated along the city’s main street – the Khreshchatyk. There is a spa and wellness zone with an indoor pool, a sauna and gym at the hotel. Perfect for a business trip.

Khreshchatyk Str.1/2, Kiev

■ Podol Plaza Hotel

gdzie zjeść Where to eat ■ spotykach

Wyśmienite lokalne jedzenie – warto tu spróbować zwłaszcza placków ziemniaczanych ze śmietaną i pierogów z mięsem ze skwarkami.

Miła obsługa. ❚ Excellent local food. Be sure to try the potato pies with sour cream and pierogis with meat and pork cracklings. The service is as great as the food.

16 Volodymyrska, Kiev 01601

4 Odessa Restaurant ■

Kameralne i klimatyczne miejsce z pyszną kuchnią i pomocną obsługą. Warto skusić się tu chociażby na zupę karpacką z grzybami, kaszą jęczmienną i koperkiem. Pyszne są też gęsina i steki. ❚ A small and charming place offering delicious food. Very helpful staff. Try the Carpathian soup with mushrooms, barley groats and dill. The goose and steaks are also excellent.

Krasnoarmeyskaya St., 114, Kiev

co zwiedzić What to see 1 Sobór Mądrości Bożej | saint ■

sophia cathedral

Cerkiew z XI w. wpisana na listę UNESCO. Są tu pochodzące z XI i XII w. freski i mozaiki artystów bizantyjskich i ruskich. W centralnej części znajduje się 6-metrowa mozaika Ornata z XI w. przedstawiająca Matkę Boską z uniesionymi dłońmi. ❚ A Russian Orthodox church entered on the UNESCO world heritage list. There are 11th and 12th century frescoes and mosaics inside including the 6-metre tall mosaic of the Virgin Orans with raised hands.

Hotel położony jest w centrum Kijowa i zachwyca zabytkową fasadą. Do dyspozycji gości jest bezpłatny parking. Obiekt oddalony jest o 5 min spacerem zarówno od stacji metra Kontraktowa Płoszcza, jak i od placu Kontraktowego. ❚ The hotel is located in central Kiev and has an enchanting facade. Free parking is available. It is situated a 5-minutewalk away from the Kontraktova Ploshcha metro station and Contract’s Square.

Konstantinovskaya Str.7А, Kiev

■ Bontiak Hotel

Nowoczesny hotel położony jest w zabytkowym centrum Kijowa, zaledwie 5 min spacerem od soboru Mądrości Bożej i Złotej Bramy. Świetny wybór dla osób, które interesują się spacerami, historią i architekturą. ❚ A moden hotel located in the historical part of Kiev, just 5 minutes away from the Saint Sophia Cathedral and the Golden Gates. Great choice for those who like to walk and for history and architecture buffs.

Iryninska street 5/24, Building B, Kiev

3 Z ■ łota brama w Kijowie | the

golden gates of kiev

Średniowieczna brama wjazdowa do kijowskiego grodu zbudowana przez Jarosława I Mądrego w połowie XI w. Obecny budynek jest w większości rekonstrukcją powstałą w XX w. ❚ A medieval gate to the city erected by Yaroslav the Wise in mid 11th century. The existing building is mostly a reconstruction done in the 20th century.

■ Ogród Zoologiczny w Kijowie | the kiev zoo

Zajmuje obszar 40 ha. Co ciekawe, zoo prowadzi badania nad aklimatyzacją, zachowaniami i reprodukcją dzikich zwierząt, m.in. tygrysów i bizonów. ❚ It spans an area of 40 ha. An interesting fact is that the zoo conducts research into the acclimatisation, behaviour and reproduction of

WAW–KBP/IEV* codziennie ❚ daily 11.25–14.00, 14.40– 17.15, 22.40–01.10 (+1)* KBP/IEV*–WAWcodziennie ❚ daily 06.00–06.30*, 14.45–15.20, 18.00–18.35 (KBP – Borispol/Borispol; IEV – Żułiany/Zhuliany) Więcej informacji na ❚ More information lot.com

39

my poland

bydgoszcz

S pac e r e m p o By d g o s zc z y strolling around bydgoszcz

NEW

E

T ROU

new

te rou

jz lata

LOT

T h LO

it fly w

słynie z zawodów żużlowych, pomników i spichlerzy, a niemal w każdym jej zakątku rozbrzmiewa muzyka. Bydgoszcz nie odwraca się też od wody – Wisła, Brda oraz kanały Bydgoski i Górnonotecki nadają miastu niepowtarzalny charakter. ❚ Bydgoszcz is famous for speedway tournaments, historic buildings, monuments and granaries, and music which can be heard in just about every corner of the city.

And Bydgoszcz has not turned its back on its waterways – the Vistula and Brda rivers and the Bydgoszcz and Górnonotecki canals add inimitable charm to the city. tekst | by tomasz kondr

40



©credits

e now nie ze c ą ł po

E NOW NIE CZE Ą Ł PO

W

ędrówkę rozpoczynam od parku im.

Jana Kochanowskiego, a dokładnie od pomnika Łuczniczki. I chociaż dwumetrową rzeźbę przywieziono z Niemiec w 1910 r., gotowa do strzału sportsmenka stała się bodaj największym symbolem miasta. Dla niektórych jej frywolność bywała w przeszłości nie do zniesienia.

Nakładano jej rozmaite ubrania albo zasłaniano parawanem, by uspokajać stróżów obyczajów. Od kilku lat Bydgoszcz szczyci się też drugą łuczniczką: nieco smuklejszą i bardziej dynamiczną, uchwyconą tuż po wypuszczeniu strzały. Rzeźba młodszej znajduje się przed Operą Nova, stąd nazywana jest Łuczniczką Nova. Zresztą intrygujących rzeźb jest w Bydgoszczy więcej. Na tutejszym Rynku podziwiać można odrestaurowaną przed kilku laty rzeźbę-fontannę „Dzieci bawiące się z gęsią”. Nad przepływającą przez Stare Miasto Brdą na linie unosi się z kolei „Przechodzący przez rzekę”. Mężczyzna balansujący na linie w pobliżu mostu im. Jerzego Sulimy-Kamińskiego ma ze

sobą strzałę i dokładnie takie same sandały jak starsza Łuczniczka. Rzeźba upamiętnia wejście Polski do Unii Europejskiej. Niedaleko niej usytuowano Trzy Gracje – posągi mitycznych bogiń wdzięku i radości.

Z pobliskiego mostu doskonale widzę zabytkowe spichlerze, w których niegdyś gromadzono zboże, ale również piwo i wino oraz wyroby garncarskie. Dziś we wnętrzach ma siedzibę Muzeum Okręgowe. Stąd idę na Rynek, pod mieszczący się w dawnym kolegium jezuickim ratusz. Historia tego budynku sięga połowy XVII w. Na jednej ze ścian wmurowano tablicę pamiątkową dla uczczenia 650. rocznicy nadania Bydgoszczy praw miejskich przez króla Kazimierza Wielkiego w 1346 r. W obrębie Starego Miasta przy ulicy Długiej warto jeszcze zajrzeć do zaskakującego Muzeum Mydła i Historii Brudu. Można nauczyć się tu prania na tarze, wziąć udział w warsztatach wyrobu mydła czy odwiedzić średniowieczną łaźnię.

41

my poland

I begin my trip around the city at Jan Kochanowski Park, in front of the Archer monument. Although the two-metre sculpture was brought from Germany in 1910, this representation of a sportswoman about to release her arrow has become the main landmark of the city. Some found her “frivolousness” (read “nakedness”) insupportable in the past. She was either covered up with various garments or shielded from the public eye with a screen. But for a few years now, Bydgoszcz has had another archer – a slightly more slender and energetic woman whose arrow has just been released. The sculpture of the younger archer stands in front of the Opera Nova building and is aptly named “Archer Nova”. In fact, the city abounds in captivating sculptures and monuments. The Market Square has a recently renovated fountain sculpture entitled “Children Playing with a Goose”. The “Man Crossing the River” sculpture is suspended on a wire over the river Brda, which flows through central Bydgoszcz. The sculpture, which is near the Jerzy Sulima-Kamiński bridge, depicts a man holding a pole and two arrows, and wearing the same sandals as the older of the two female archers. This sculpture was made to commemorate Poland’s joining the EU Union. Nearby are The Three Graces – sculptures of the mythical Roman goddesses of charm and joy.

I can see the historical granaries clearly from a nearby bridge. They used to store grains, beer and wine,

 © p a w e ł m a l i n o w s k i / a g e n c j a g a z e t a . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : g e t t y i m a g e s , ł u k a s z n o w a c z y k / a g e n c j a g a z e t a

Bydgoszcz lubi muzykę – na zdj. uczestnicy festiwalu Drums Foozje biją rekord Polski w grze na zestawach perkusyjnych na Wyspie Młyńskiej. ❚ Bydgoszcz loves music. Image below shows the participants of the Drums Foozje festival attempting to break the world record for playing drums in Mill Island.

Ze Starym Miastem sąsiaduje Wyspa Młyńska, czyli ulubione miejsce spacerowe mieszkańców i turystów.

Obowiązkowym elementem zwiedzania jest tu spacer po Wenecji Bydgoskiej, która swoją nazwę zawdzięcza wpadającej do Brdy Młynówce i umiejscowionych przy niej domach. Wartość zabytkowa zabudowań jest niewielka, ale miejsce jest malownicze. Można tu np. podziwiać zbudowaną na początku XX w. farbiarnię Wilhelma Koppa oraz nieco starszy poprzemysłowy budynek – rafinerię spirytusu Augusta Frankego.

Przy ulicy Mennica na Wyspie Młyńskiej znajduje się też dom wybitnego malarza Leona Wyczółkowskiego. Na Wyspie nie do przeoczenia jest wielokrotnie nagradzana architektoniczna perełka, czyli Przystań Bydgoszcz. Dwa budynki o marynistycznych kształtach mieszczą klimatyczny hotel, restaurację oraz salę konferencyjną. W sezonie można tu wynająć kajaki, smocze łodzie albo rowery wodne.

Podczas spaceru nie sposób zapomnieć, że Bydgoszcz żyje muzyką. W mieście znajduje się wiele klubów muzycznych – ja najbardziej lubię jazzowy Mózg i Eljazz.

Działa tu też kilkadziesiąt chórów i orkiestr. Powstała w 1953 r. Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego słynie z doskonałej akustyki. Grali tutaj najwięksi z Arturem Rubinsteinem i Benjaminem Brittenem na czele. Sporą konkurencję dla filharmonii stanowi o trzy lata młodsza Opera Nova, której nowa siedziba otwarta została w 2006 r. Od kilku lat w listopadzie

bydgoszcz

42

In France, we like to think big.

We can assist businesses investing here.

What about yours?

Business France facilitates foreign investment in France and helps investors succeed.

In 2016, we provided support to more than 643 investments.

We know how to network, fast-track and succeed.

www.businessfrance.fr

Testimony of Mr Arkadiusz Ilgowski, Country Manager France of Comarch What are Comarch’s main activities ?

Comarch is a multinational software house and system integrator based in Kraków, Poland. Comarch provides innovative systems and services in many areas such as : telecommunications, retail, banking and insurance, healthcare as well as dedicated portfolio dedicated to SMBs.

PROMOCJA

Where and when did your company invest in France ?

Comarch investment in France started in 2005 when signing our very first customer from the telecommunications industry.

Soon after, we realized that the French market represents a big potential for our company for futher growth and we decided to diversify our activity to better seize this business opportunity. Currently in France we employ more than 80 people in 2 locations, Lille, our headoffice, and Grenoble. We are also finalizing in Lille our biggest Data Center within Comarch group, to better serve our local customers.

Why did you decide to invest in France ?

In Comarch, since the very beginning, we were heavily focused on international markets. Nowadays, the part of export in Comarch represents around 60 % of our annual turnover and as the French IT market is the second biggest in terms of annual investments in EU, then, naturally after Germany, it became our strategic target to settle in France our subsidiary and develop our business locally. In France we mainly focus on Retail industry and Lille area, where we decided to settle our headoffice, is known to host many companies from this industry. It is also easier to find experienced talents in this area.From the geographical point of view, Lille is a perfect place, very close to Paris and also in a direct reach to other very large economic areas that are also in our interest : London, Brussels and Luxembourg.

According to you, what are France’s main assets ?

France is a very attractive country for investors. The world’s fifth economic power, very big internal market, with more than 3 millions companies and many global ones that export and develop their activities around the world. Thanks to the highly-developed infrastructure, we can cover the whole territory from only 2 locations, Lille and Grenoble. More important, France has a very well qualified workforce, supported by high-quality university education especially in IT, offering a wide array of talent and expertise and allowing us to hire the best profiles.

What are Comarch’s ambitions and on-going projects in France ?

Our ambition still remains the same, we will become the software provider of a first choice and the reference for the Retail Industry.

We have already made a long way, engaged the relations with the big names of the local economy who cooperate with us on a daily basis, namely Kiloutou, Auchan, PMU, ERAM or ADEO group. In parallel with the opening of the brand new Data Center in Lille that will allow us to better serve our customers, we will also introduce on the market very innovative IT products dedicated to healthcare industry coupled with IoT devices. It will for sure help patients and definitely make the world better place. These projects show that we have real ambitions in the upcoming years and that France remains the strategic target for Comarch Group.

For further information, please visit : www.businessfrance.fr

my poland Na Brdzie co roku odbywa się spływ kajakowy. ❚ Kayaking trips are organised on the Brda river every year.

odbywa się tu prestiżowy Międzynarodowy Festiwal Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage.

Kiedy mieszkańcy chcą odpocząć, ruszają do Parku Leśnego, czyli największego parku miejskiego w Polsce.

Można tu odwiedzić ogrody zoologiczny, botaniczny i park rozrywki, zagrać w golfa i przejechać się kolejką kołową. A z Góry Myślęcińskiej zjechać po torze rowerowym. A ponieważ ta góra to najwyższe wzniesienie w okolicy, rozpościera się z niej widok na całą Bydgoszcz – miasto, w którym nie można się nudzić. ■

Bydgoszcz jest Położona nad rzeką Brdą i Kanałem Bydgoskim, od wschodu graniczy z Wisłą. the river brda l runs through bysgoszcz and the vistula flows along its eastern border.

bydgoszcz and even pottery. Today, they house the Regional Museum. I head off in the direction of the Square Market and stop at the Town Hall dating back to the middle of the 17th century. One of the walls has a plaque commemorating the 650th anniversary of Bydgoszcz being granted town privileges by King Sigismund the Great in 1346. Make sure you visit the fascinating Museum of Soap and Dirt in ul. Długa.

Wyspa Młyńska (Mill Island) adjoins the Old Town.

A walk around the Bydgoszcz Venice, which owes its name to the Młynówka (Mill River) and the houses lining its banks, is a must. The historic value of the buildings might not high, but they make up for it in beauty. The most remarkable sites include the Wilhelm Kopp dye house, erected in the early 20th century, and the slightly older post-industrial building, the August Franke spirit refinery. Two Bydgoszcz Marina architectural gems which have won numerous awards can be found here. The two buildings, which have marine-themed shapes house a hotel, restaurant and conference rooms.

Bydgoszcz is always permeated with music. There is a host of music clubs in the city – my favourites are the Mózg and Eljazz jazz clubs. The city is home to dozens of choirs and orchestras. The I.J. Paderewski Pomerania Philharmonic, founded in 1953, is famous for its excellent acoustics. It has hosted performances by some of the world’s foremost musicians, including Arthur Rubinstein and Benjamin Britten. The Opera Nova, which was founded three years later and whose new home was opened in 2006, is a serious contender for the hearts of music lovers. International Camerimage Film Festival has been held here.

Whenever the locals wish to take a break from music and the big city buzz, they make for Park Leśny (Forest Park) in the Myślęcinek district. This is the largest municipal park in Poland. Its attractions include a zoo, a botanical garden, and an amusement park.

You can play a round of golf or take a wheeled-train ride. Myślęcińska Mountain offers bicycle rides and ski rides down its slope. The mountain is also the perfect vantage point from which to see nearly all of Bydgoszcz – a city where you will never be bored. ■

Czas przelotu ❚ Flight duration 1:20

lwo–BZG pon., pt. ❚ Mo., Fri. 01.40–02.20 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:40

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

44

© j a r o s ł aw p r u s s / f o r u m

bzg–lwo pon., pt. ❚ Mo., Fri. 03.10–05.30

The icon becomes a home

Z

łota 44 has fascinated the market since its early design. It was Daniel Libeskind himself who was creating it. The world-class architect who designed such iconic buildings as: the World Trade Centre Masterplan in New York, Reflections in Singapore, Berlin’s Jewish Museum and the Crystals in Las Vegas. Though Złota 44 is new to the Warsaw skyline, it is hard to imagine Warsaw without the eagle like silhouette. And now for the first time, Złota 44 is becoming a living residence with apartments illuminating the night sky of the city. The first residents are collecting their keys, moving into their apartments and are now calling Złota 44 home.

Let’s take a look inside Złota 44 to see what this most innovative and luxurious building offers.

What is unique about the building is in fact everything! For example, it boasts the largest recreational floor in Europe, a luxury that doesn’t exist on the Polish market. It consists of a 25m long swimming pool, spa with sauna and steam bath,

a fully equipped gym, spacious conference room, kids club and a 400 sqm terrace with outdoor jacuzzi. There is even a cinema room, which can easily be transformed into a… golf simulator to play on the best courses in the world! Where does it all fit? Well, it is perfectly designed into 1,800 sqm on the 8th floor of the building.

The apartments in Złota 44 are even more luxurious than the recreational floor. Reaching up 52 floors, you will find 287 fully finished apartments with amenities and comforts unmatched in any other residence in Poland.

The apartments come equipped with an ultra-innovative HMS system, which you have to experience first-hand to see the benefits. However, there is one unique feature in the skyscraper to highlight…. every apartment is

Eachapartment apartmentespecially especially Each designedby byWoods WoodsBagot Bagot designed

This is the highest you can live in European Union

equipped with openable panels giving access to fresh air. It is an important feature so that residents do not have to depend only on air conditioning.

The tower is also built with a triple-glazed façade that has the highest optical and insulating parameters.

The technologically-advanced windows are ultra-safe and reduce the noise of the outside world. But if residents decide that they want to feel the pulse of the city, they only need to open the window panel.

The interior design concept was created by the world-famous London-based architectural studio, Woods Bagot. The design of each apartment is individually crafted to match their unique shape, with no two apartments having the same layout.

And they are all finished in perfect style and quality.

Among the Złota 44 mood creators is another famous English brand – Harrods Estates Property Management, who led the team designing

the program of building management services.

So, it is no surprise that that Złota 44 was ranked in first place by REAS Consulting Agency, giving the building the title of “Number 1 investment in Poland” for the last year.

And the most interesting fact… Złota 44 is home to the highest residence in European Union. It is the top penthouse sitting in the peak. Curious who will be living there...?

World-class apartments are waiting for buyers.

1800 m2 of recreational space

Contact: info@Zlota44.com | +48 22 250 14 44 | Zlota44.com

business

targi świata

N i ec h n a s zo b ac z ą ! we want to be seen Żyjemy w epoce komunikacji cyfrowej. Mimo to zdalny kontakt nigdy nie zastąpi spotkania z kontrahentem twarzą w twarz. To tłumaczy rosnącą popularność targów, pokazów i wystaw. ❚ We might live in an age of digital communication, but remote contacts will never be able to replace face-to-face meetings with our business partner(s). This explains the growing popularity of fairs, shows and expos.



48

©m c r. pe.d i t s

tekst | by mirosław konkel

W

ska stara się o organizację Expo w 2022 r.

Wystawa miałaby się odbyć w Łodzi.

Obecność w targach, nawet o mniejszej renomie, to dla wielu przedsiębiorców warunek rozwoju i ekspansji. W dobie komunikacji online mogą wydawać się archaiczne – większość ludzi biznesu ceni jednak bezpośredni kontakt z partnerami. Znaczenie targów potwierdzają statystyki: wartość światowego przemysłu wystawienniczego szacuje się na 55 mld dol., a liczba zwiedzających przekracza 260 mln rocznie.

Cyfrowe gadżety Jednym z ważniejszych punktów na mapie targowej jest Las Vegas. Co roku na

Astana was the ultimate business destination (Polish Airlines LOT was the official Polish carrier for Astana Expo 2017) this summer. The Kazakh capital played host to 116 countries and 18 international organisations. Five million people visited dozens of stalls from dozens of countries laid out over an area of 25 ha between June and September. There was, of course, a Polish pavilion. Our promotional strategy was best reflected by the tagline “Smart energy and creative people”. We wanted to present our country as an oasis of green innovation so as to make an “energetic” launch into the Central Asian and Chinese markets. We were also driven by another objective: Poland is

©credits

szystkie drogi biznesu prowadziły tego lata do Astany (PLL LOT były oficjalnym przewoźnikiem Astana Expo 2017). Stolica Kazachstanu gościła przedstawicieli 116 państw i 18 organizacji międzynarodowych. Stoiska poszczególnych krajów, usytuowane na powierzchni 25 ha, od czerwca do września obejrzało 5 mln osób. Na imprezie nie mogło zabraknąć polskiego pawilonu, a naszą strategię promocji najlepiej oddawało hasło „Inteligenta energia i kreatywni ludzie”. Chcieliśmy się pokazać jako wyspa zielonych innowacji i „energetycznie” wejść na rynki Azji Środkowej i Chin. Przyświecał nam też inny cel: Pol-

49



business

targi świata 687 tys. osób. Średnia wartość wystawianych tam aut przekracza 200 tys. zł.

Stoiska na Geneva Motor Show mają też producenci akcesoriów do tuningu i części zamiennych. Dwie inne ważne imprezy motobranży w Europie to Mondial de l’Automobile w Paryżu i IAA (Internationale Automobil-Ausstellung) we Frankfurcie – wystawy odbywają się na przemian co roku wczesną jesienią.

North American International Auto Show (NAIAS), Detroit, USA, 14–28 stycz­nia 2018 r.

Mondial de l’Automobile, Paryżu, 4–14 października, Internationale Automobilausstellung (IAA), Frankfurt , najbliższa edycja w 2019 r.

Obecność w targach to dla wielu przedsiębiorców warunek rozwoju i ekspansji. Przyciągają tysiące wystawców z różnych sektorów – od produkcyjnej po rolniczą. for many businesses participating in fairs is a prerequisite for expansion and development. fairs attract exhibitors from diverse industries, from production to agriculture.

kilka styczniowych dni jaskinia hazardu zamienia się w stolicę nowych technologii. Gwiazdami tegorocznej, 50. edycji CES (Consumer Electronics Show) były autonomiczne samochody, roboty, drony i wirtualna rzeczywistość. Tysiące produktów 3,8 tys. firm, w tym 600 start-upów, obejrzało 170 tys. osób ze 150 krajów. A polskie akcenty? Głośnik Amazon Echo to w dużym stopniu dzieło rodzimych inżynierów ze start-upu Ivona, którzy opracowali syntezator mowy.

Consumer Electronics Show (CES), Las Vegas, USA, 9–12 stycznia 2018 r.

Europejskim świętem elektroniki użytkowej są z kolei targi IFA, które odbywają się od 1926 r. w Berlinie (w roku 1930 imprezę otwierał Albert Einstein). W każdej odsłonie bierze udział 1,5 tys. wystawców i prawie ćwierć miliona konsumentów.

50

Tegoroczną edycję, od 1 do 6 września, zdominowały technologie 3D, Blu-ray, media bezprzewodowe, systemy komputerowe i sprzęt AGD. IFA Consumer Electronics Unlimited, Berlin, Niemcy, wrzesień 2018 r.

Królowie szos Kalendarz najważniejszych pokazów motoryzacyjnych otwierają styczniowe targi w Detroit – North American International Auto Show. W tym roku wystawę zdominowały auta hybrydowe i elektryczne.

Przeważali amerykańscy producenci. Ponad 735 tys. gości na hotele, restauracje, bilety i transport wydało około 360 mln dol. Europejscy fani czterech kółek z zimowego snu budzą się w marcu i ruszają do Genewy. Ubiegłoroczny salon samochodowy w Szwajcarii odwiedziło

Podniebne innowacje Berlin, Moskwa, Jesionka pod Rzeszowem – przybywa miejsc, w których zbierają się producenci samolotów. Najbardziej prestiżową imprezą branży jest jednak Międzynarodowy Salon Lotniczy organizowany co dwa lata na lotnisku Le Bourget pod Paryżem. Czerwcowa wystawa gromadzi najważniejszych graczy skrzydlatego sektora, na czele z Boeingiem i Airbusem. Na jubileuszowych, 50. targach furorę robił odrzutowiec Flaris Lar 1 – zbudowana przez jeleniogórską spółkę Metal Master konstrukcja ma w 100 proc. polski rodowód. Nie mniejsze zainteresowanie na tegorocznej, 52. edycji targów wzbudził patent Sławomira Malickiego pozwalający zaoszczędzić tony paliwa podczas kołowania samolotu. ATS (Airplane Transporting System) to system kanałów umieszczonych pod płytą lotniska.

Maszyna po wylądowaniu wjeżdża na specjalny wózek znajdujący się pod ziemią, który wyłącza silniki.

The International Paris Air Show, Paryż, Najbliższa edycja 17–23 czerwca 2019 r.

Na styku technologii i sztuki Najważniejszy tydzień wzornictwa przemysłowego na świecie odbywa się co roku w kwietniu w Mediolanie. Włoski Design Week to miks idei, biznesu i sztuki użytkowej. Inżynierowie, artyści plastycy i designerzy w stolicy Lombardii pokazują cuda, które można robić z tworzyw sztucznych, drewna, szkła, gliny i betonu.

Ich produkty są hołdem składanym pro-

event exceeded PLN 200,000. The Geneva Motor Show is also a perfect opportunity for the makers of tuning accessories and spare parts to display their wares. Two other key automotive events in Europe are the Mondial de l’Automobile in Paris and the IAA (Internationale AutomobilAusstellung) in Frankfurt. They are held in alternate years in autumn.

North American International Auto Show (NAIAS), Detroit, US, 14-28 January Mondial de l’Automobile, Paris, 4-14 October, Internationale Automobilausstellung (IAA), Frankfurt, the next edition takes place in 2019.

bidding to host the Expo in 2022. If successful, the event will be staged in Łódź.

For many businesses, participating in expos and fairs is a prerequisite for expansion and development. They might seem outdated in the online communications era, but most business players appreciate direct contacts with their clients and partners. This is evidenced by the statistics: the value of the global exhibition industry has been estimated at USD 55 M, while annual footfall is 260 M visitors.

King of the road The calendar of key motor shows opens with the North American International Auto Show in Detroit in January. The main highlight of this year’s edition were hybrid and electric vehicles. More than 735,000 visitors spent approx. USD 360 million on hotels, restaurants, tickets and transport.

European motoring aficionados come out of hibernation in March and head straight for Switzerland. The Geneva Motor Show drew 687,000 visitors last year. The average value of the cars showcased at the

REKLAMA

In the land of digital gadgets Las Vegas has grown to become a key expo venue. The city becomes a high tech metropolis for a few days in January.

The main highlights of this year’s (50th) edition of the CES (Consumer Electronics Show) were autonomous cars, robots, drones and virtual reality. 170,000 visitors saw thousands of products displayed by 3,800 companies, including 600 startups. So how did Poland make its presence felt? The Amazon Echo speaker was largely designed by Polish engineers working for Ivona, a start-up whose credits include a speech synthesizer.

Consumer Electronics Show (CES), Las Vegas, US, 9-12 January, 2018.

The biggest consumer electronics show in Europe is the IFA, which has been held in Berlin since 1926 (it was opened by Albert Einstein in 1930). The event attracts 1,500 exhibitors and nearly 250,000 consumers.

This year’s edition (1-6 September) was dominated by 3D technologies, Blu-ray, wireless media, computer systems, and intelligent home appliances.

IFA Consumer Electronics Unlimited, Berlin, Germany, September, 2018

Sky-high innovation Berlin, Moscow, Jasionka (outside Rzeszów) – the number of venues for aircraft manufacturers is constantly growing. The most prestigious trade event is the Paris Air Show, which is held annually in June at Le Bourget airport. The June event attracts all the big names in the aviation industry, with Boeing and Airbus leading the charge. The main highlight of the jubilee (50th) edition was the Flaris Lar 1 jet aircraft, designed by Metal Master from Jelenia Góra, and 100% made in Poland. A patented idea from Sławomir Malicki that helps save tonnes of fuel

51



stocie i ekologii, o czym świadczą m.in. użyte materiały – naturalne lub z odzysku. Wśród wystawców są Polacy, którzy dzięki wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza zajmują coraz bardziej reprezentacyjne przestrzenie wystawiennicze.

Targi wzornictwa, Milan Design Week, Mediolan, 17–22 kwietnia 2018 r.

Teraz Polska Największe centrum targowo-kongresowe w Europie Środkowej znajduje się w Polsce. Położone jest 10 minut jazdy od największego w kraju międzynarodowego lotniska i 15 minut jazdy od ścisłego centrum stolicy. Ptak Warsaw Expo (PWE) w Nadarzynie tworzy sześć nowoczesnych hal wystawienniczych o powierzchni wewnętrznej 143 tys. m² i zewnętrznej przekraczającej 500 tys. m².

Odbywa się tam około 30 międzynarodowych targów rocznie.

Kalendarz wydarzeń w PWE wygląda imponująco. Międzynarodowe Targi Wypo-

targi świata

during taxiing generated a great deal of interest this year. ATS (Airplane Transporting System) is a system of special channels beneath the taxiway. Upon landing, the aircraft is driven by a special underground pull car and its engines shut down.

The International Paris Air Show, Paris; the next edition will take place on 17-23 June 2019.

Where technology meets art The world’s most prestigious industrial design show is held in Milan every April.

Milan Design Week brings together ideas, businesses and applied arts. Engineers, artists and designers come to the Lombardian capital to display wonderful things made of plastic, wood, glass, clay and concrete. Their designs celebrate simplicity and green living by the choise of materials used. The motley design crowd includes Polish designers, supported by the Adam Mickiewicz Institute, who continue to move into the more prestigious

Znaczenie targów jako instrumentu marketingu potwierdzają statystyki: wartość światowego przemysłu wystawienniczego szacuje się na 55 mld dol.

The importance of the trade show as a marketing tool is borne out by the statistics: the value of the global exhibition industry is estimated at USD 55 million.

sażenia Wnętrz Warsaw Home, Narodowa Wystawa Militarna, Międzynarodowe Targi Turystyczne, a podczas nich Warszawski salon jachtowy, a także Świat Caravaningu i Międzynarodowe Targi Motoryzacyjne – to tylko niektóre z październikowych spotkań. W listopadzie kompleks otwiera swoje podwoje przed liderami branży rolnej, tekstylnej i wielbicielami fantastyki.

Targi organizowane w Ptak Warsaw Expo przyciągają od kilkudziesięciu do ponad 150 tys. odwiedzających. W 2016 r. w obiekcie gościło blisko 6 tys. wystawców, wynajęte zostało łącznie prawie 50 ha ekspozycji. Niemal każdym targom towarzyszą sesje B2B, konferencje oraz spotkania służące wymianie kontaktów i budowie relacji biznesowych. ■

52

parts of the exhibition space every year.

Design Show, Milan Design Week, Milan, 17-22 April 2018 NOW Poland Poland is home to the largest expo and congress centre in Central Europe – and that it is only a 10-minute drive from the country’s largest international airport and a 15-minute drive from the heart of the capital. The Ptak Warsaw Expo (PWE) in Nadarzyn is a complex of six modern exhibition halls with a total roofed area of 143,000 sq. m. and an outdoor area of over 500,000 sq. m. Some 30 international trade shows are held here every year.

The PWE calendar of events is truly impressive. The “Warsaw Home” International Decoration Fair, the National Military Exhibition, and the International Tourist Fair, which coincides with the Warsaw Boat Show, Caravanning World and the Warsaw International Motor Show - these are just a few of the events coming up in October. In November, there will be events for the leaders of the farming and textile sectors and fantasy fans.

Ptak Warsaw Expo fairs draw anything from a few dozen to more than 150,000 visitors. In 2016, the centre hosted nearly 6,000 exhibitors and rented out nearly 50 ha of exhibition space. Almost every event has B2B sessions, conferences, and meetings to facilitate networking and help build business relations. ■

© s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p.

business

NAJSZCZĘŚLIWSZY ADRES W WARSZAWIE THE HAPPIEST ADDRESS IN WARSAW Apartamenty przy Łazienkach Królewskich w Warszawie Apartments by the Royal Łazienki in Warsaw Kameralna rezydencja położona w spokojnej okolicy, tuż przy najpiękniejszym parku Warszawy – Łazienkach Królewskich, a w niej apartamenty, z okien których rozpościera się widok na historyczne ogrody pałacowe, od wieków nazywane „najszczęśliwszym miejscem w Warszawie”. Stąd blisko jest do Traktu Królewskiego i najmodniejszych miejsc w stolicy.

Okolica natomiast pełna jest harmonii i spokoju, a ciszę przerywają jedynie błogie odgłosy natury.

A cosy residence situated in peaceful surroundings, just next to the prettiest park in Warsaw – the Royal Łazienki – with apartments with a great view of historic royal gardens, for a long time called “the happiest place in Warsaw”. It’s very close to the Royal Route and capital’s trendiest cultural hotspots. The region itself is full of harmonious and peaceful places, where you can hear only sweet sound of nature.

To właśnie tu mieści się Park Lane – rezydencja dwunastu apartamentów stworzonych z myślą o wyjątkowych mieszkańcach ceniących spokój, naturę i luksus. Miejsce idealne dla prawdziwych koneserów, dla których ważne jest piękno, najwyższa jakość i filozofia The art of slow living.

Całkowicie urządzone apartamenty Park Lane wyposażono z wyjątkową dbałością o szczegóły w oryginalne meble i dodatki oraz najwyższej jakości sprzęt AGD firmy Miele. Każde z mieszkań posiada balkon lub taras z widokiem na Ogród Modernistyczny będący częścią Łazienek Królewskich.

Natura, spokój i jednocześnie bliskość centrum miasta sprawiają, że Park Lane to miejsce idealne do życia. Jego twórcą jest firma Tacit Investment.

This is here where Park Lane is located – a residence of twelve apartments designed with a view of residents who appreciate peace, nature and luxury.

A place perfect for true connoisseurs who take joy in beauty, top quality and the art of slow living.

Completely furnished Park Lane apartments have been equipped with original furniture and accessories, paying attention to every detail, and top quality Miele brand household appliances. Each apartment has a balcony or terrace with a view of the Modernist Garden comprising a part of the Royal Łazienki.

Nature, peace and closeness to city make Park Lane a place ideal for living. It was constructed by Tacit Investment company.

THE ART of SLOW LIVING ul. Podchorążych 83, Warszawa

T. +48 535 10 10 10

sprzedaz@tacit.com.pl

www.apartamentyparklane.pl

56

©credits



i n t e rv i e w

jason bateman

C h c e s z ta k i e g o m ę ż a you would want a husband like this Na koncie przyspieszone dzieciństwo, ta sama żona od zawsze i role nieskomplikowanych facetów. Jak przetrwać życie w małżeństwie, nie mieć wrogów i kaca moralnego, opowiada reżyser serialu netflix Ozark, Jason Bateman. ❚ He had to grow up fast, has had the same wife forever, and usually plays Average Joes. Jason Bateman, the director of the NETFLIX series Ozark, explains how to survive married life, how not to make enemies, and how to avoid moral dilemmas.

J

©credits

tekst | by dagmara wirpszo

Jak zawsze jesteś uprzejmy, ale zwykle tryskasz humorem. A dzisiaj wyglądasz na dość przemęczonego, bo właśnie sięgasz po kolejną kawę...

Uwielbiam podróże, kiedyś loty do Europy nie sprawiały mi żadnego problemu, ale tym razem, podczas podróży do Londynu, straszliwie się zmęczyłem. To niestety chyba nie tylko jet lag, ale też wiek. Skończyłem 48 lat i każdy kolejny dzień odczuwam coraz dotkliwiej. Zresztą nie dalej jak wczoraj podczas lunchu z żoną i dziećmi rozmawialiśmy właśnie na temat upływającego czasu.

Jakie konkluzje?

Przede wszystkim bardzo się cieszę, że zachowuję się jak... dorosły facet. (śmiech) Mam bowiem kolegów, którzy są w moim wieku i do tej pory mieszkają z rodzicami i wiodą życie niebieskich ptaków.

Jak to możliwe?

Cóż, Los Angeles to specyficzne miejsce. Ja jednak szybko musiałem wydorośleć, bo bardzo wcześnie zacząłem pracować. Ojciec zaprowadził mnie na pierwszy casting, gdy miałem 10 lat, i traf chciał, że potem każdy kolejny wygrywałem. Miałem więc wła-

57

Biorę pod uwagę tylko takie produkcje, które nie wymagają ode mnie długich podróży. Dziś najważniejszy jest dla mnie czas spędzony z rodziną.

I only consider films that don’t require me to travel too far. These days, the most important thing to me is the time I spend with my family.

sne pieniądze i dość szybko wymyśliłem sobie plan na życie. Chciałem być mężem, ojcem i reżyserem, tak jak mój ojciec.

Udało się?

Zbliżam się powoli do kategorii „ten starszy pan”.

I w tym momencie życia mogę obwieścić, że znalazłem się w grupie prawdziwych szczęściarzy. Zaliczyłem bowiem każdy punkt mojego programu.

Nie obyło się jednak bez konkretnych zawirowań.

Mówisz o alkoholizmie?

Między innymi. Chociaż potrafię trzymać się w ryzach, na punkcie alkoholu oszalałem. Gdy zaczynałem pić, a robiłem to przy każdej nadarzającej się okazji, nie poprzestawałem na kilku drinkach. Ciągle było mi mało, piłem, aby stan ogólnej wesołości trwał wiecznie. Mogłem więc skończyć życie jako radosny ubzdryngolony dwudziestolatek albo przeżyć kilkadziesiąt lat więcej. Być może w mniej szampańskim humorze, ale przetrwać. Wybrałem to drugie.

Ktoś ci pomógł wyjść z nałogu?

Bez żony nie dałbym rady.

No właśnie, masz wciąż tę samą żonę, Amandę Ankę, córkę Paula Anki. To chyba rzadkość w Hollywood?

Odkąd pamiętam, moim celem było życie w szczęśliwym związku. I chociaż dziś jesteśmy razem, nie zawsze było kolorowo. Musiałem zmienić przyzwyczajenia, dostosować się. Przede wszystkim nauczyłem się słuchać drugiej osoby. A kiedy w grę wchodzi walka z nałogiem, to szczególnie ważne. Amanda miała bardzo konkretny plan, w jaki sposób mi pomóc i jak powinna wyglądać moja „przemiana”.

Brzmi co najmniej mistycznie.

Wbrew pozorom nie było żadnych spirytualnych doznań. Wiele lat temu terapia antyalkoholowa nie była zbyt powszechna, wokół mnie nie było odpowiednich specjalistów. Długo nie mówiło się o tym

58

jason bateman You’re usually quite chirpy, but you seem exhausted today. You’re having yet another coffee.

I love to travel. Flying to Europe has never been a problem before, but this time, the trip to London got the better of me. It’s more than just jet lag. It has to do with age. I’m 48 and every day gets harder. Actually, I was discussing the passing of time with my wife and children over lunch only yesterday.

Any conclusions?

I’m mostly glad that I act like a…grown man (laughs).

I have friends my age who still live with their parents and have lives of idle luxury.

How is that possible?

Well, Los Angeles is a peculiar place. I had to grow up fast. My dad took me to my first audition when I was ten years old, and as luck would have it, I won it and kept winning every one that followed. I had my own money and pretty soon I had a plan of what I wanted to do in life. I wanted to be a husband, father and director, just like my father.

How has it worked out?

I’m slowly approaching “that older man” category.

At this point in life, I consider myself very lucky. I’ve managed to check off every item on my list. That’s not to say that it’s all been smooth sailing.

Are you referring to your alcohol addiction?

Among other things, yes. Although I can normally keep myself under control, I went berserk over alcohol. Once I started drinking, and I seized every opportunity to do so, I couldn’t leave it at a few drinks. I always wanted more. I used to drink to be cheerful all the time. Either I could have died a perpetually drunk, fun-loving twenty-year-old, or I could have survived a few more decades. Not so cheerful perhaps, but survive. I chose the latter course.

Was there anyone to help you overcome your addiction?

I couldn’t have managed without my wife.

You still have the same wife, Amanda Anka, Paul Anka’s daughter. This seems to be a rarity in Hollywood, doesn’t it?

For as long as I can remember, my goal has been to be in a happy relationship. We’re still together, but it hasn’t always been sunshine and rainbows. I’ve had to change some of my habits and fit in. I’ve mostly learnt how to listen to another person. This is crucial when you’re trying to fight an addiction. Amanda had a specific plan to help me and a strong idea of what my “transformation” was going to look like.

It all sounds very mystical.

It might not seem that way, but there was nothing spiritual about it. Alcohol addiction therapy was not too common all those years ago. I didn’t have many specialists on hand. For a long time, this was a taboo topic. Especially in show business. So I started by

© POPRZEDNIE STRONY/ PREVIOUS PAGES : GABRIEL OLSEN / g e t t y i m a g e s

i n t e rv i e w

głośno. Zwłaszcza w moim środowisku. Zacząłem więc naprawę małymi krokami. Dziś kładę się spać o cywilizowanej porze i nie miałem w ustach drinka od ponad szesnastu lat. Dzięki temu jestem lepszym mężem i ojcem.

W serialu Ozark grasz właśnie męża i ojca. Pozornie to łagodny gość. Ale tak jak ty ma swoje demony...

Marty Byrde to zwykły, a może trafniej – niezwykły doradca finansowy. Coś w jego życiu się wydarzyło i pech chciał, że uwikłał się w pranie brudnych mafijnych pieniędzy. Sprawy jeszcze bardziej się komplikują, gdy z powodu splotu kompletnie abstrakcyjnych wydarzeń musi teraz spłacić horrendalny dług. Robi więc rzeczy zupełnie nieprzewidywalne dla niego samego, a wszystko to z wysublimowanym poczuciem humoru. Każdy z nas miał pewnie kiedyś okazję stanąć przed dwuznacznie moralnym wyborem. I chyba nikt nie potrafi przewidzieć swoich reakcji, kiedy jego rodzina znalazłaby się w niebezpieczeństwie. Ja zapewne mógłbym również zrobić rzeczy niewyobrażalne.

Brzmi groźnie...

Oczywiście nie popełniłbym morderstwa, bo nie chciałbym stawać ponad prawem. Jednak usprawiedliwiam trochę moją serialową postać i te jego dość niekonwencjonalne pomysły. Chciałem, aby każdy mógł się w jakiś sposób utożsamić z członkami rodziny Marty’ego. Widzowie nie szukają superbohaterów.

Myślę, że lubią podglądać życie ludzi podobnych w jakimś stopniu do siebie – z ułomnościami, słabościami, pełnych obaw i strachów.

Ty chyba również musiałeś mieć trochę stracha?

Jesteś nie tylko reżyserem Ozarka, ale też producentem i grasz jedną z głównych ról. Trzy w jednym na planie musiało być niezłą mieszanką wybuchową.

Nie chcę zabrzmieć zbyt dumnie, ale jeśli dostajesz do ręki dobry scenariusz, to naprawdę trudno schrzanić film. Jedyne, nad czym trzeba czuwać, to aby aktorzy nie patrzyli w kamerę albo właśnie, aby nie wydarzył się jakiś nieoczekiwany wybuch podczas zdjęć. Howard Hawks (twórca m.in. Mężczyźni wolą blondynki czy Rio Bravo, przyp. red.) powiedział kiedyś: „Dobry film to taki, kiedy kręcisz trzy dobre sceny i żadnej złej”.

I nie było żadnych wybuchów?

Przede wszystkim zagrałem ze świetnymi aktorami, m.in. z Laurą Linney, Jasonem Butlerem Harnerem.

A z dobrą ekipą trudniej polec. Większość filmowców musi koncentrować się na grze aktorów albo na dopracowywaniu spraw technicznych. Ja byłem uprzywilejowany, nie musiałem się o to troszczyć.

Skupiłem się zatem na zdjęciach – a sceneria była wdzięczna, bo kraina Ozark nad rzeką Missisipi, gdzie toczy się akcja serialu, jest naprawdę unikato-

making tiny steps. Today, I go to bed at a reasonable time and I haven’t had a drink for over sixteen years.

It’s made me a better husband and father.

You play a father and husband in Ozark. Apparently he’s a gentle man, but like you, he has his demons.

Marty Byrde is your regular, or more precisely, irregular financial advisor. Something happened to him and he got mixed up in a mafia money laundering scheme. Things get even more complicated when, due to a bizarre set of circumstances, he’s forced to pay back an enormous debt. So, he does things that he’d never dreamt of doing – all with a sublime sense of humour. We’ve probably all been confronted with a moral dilemma at some point. And no one can say how he would react if his family was in danger.

I’d probably be capable of doing some unimaginable things.

Sounds scary.

Of course, I wouldn’t commit murder as I wouldn’t want to put myself above the law. But I can vindicate the character I play and defend his unconventional ideas. I hope that everyone can relate to Marty’s family members in one way or another. The viewers are not looking for superheroes. They like to watch the lives of people who are more like themselves, with all their weaknesses, flaws, fears and anxieties.

Weren’t you a little afraid yourself? You’re not only the director of Ozark, but also the producer, and on top of that, you play one of the main parts.

That must have been an explosive trifecta on the set.

I don’t want to sound too presumptuous, but if you have a great script, it’s really hard to make a bad film. You just have to make sure that the actors don’t look into the camera and that nothing unexpected happens during the shoot. Howard Hawks [the director of Gentlemen Prefer Blondes and Rio Bravo – ed.]

Ojciec zaprowadził mnie na pierwszy casting, gdy miałem 10 lat, i traf chciał, że potem każdy kolejny wygrywałem.

My dad took me to my first audition when I was ten years old, and as luck would have it, I won it and kept winning every one that followed.



59

i n t e rv i e w Serial Ozark można oglądać od sierpnia w telewizji Netflix. Jego twórcy zapowiedzieli, że powstanie drugi sezon. ❚ Ozark has been available on Netflix since August.

The show will be back for a second season, its makers announced.

wa. Próbowałem więc to jak najbardziej wykorzystać.

Czy się udało, ocenią widzowie.

Czytałam recenzje w sieci – nie zauważyłam krytycznych głosów.

Bardzo miło. Jest zatem szansa, że będzie kontynuacja pierwszego sezonu.

Zdaje się, że zarówno widzowie, jak i ci, z którymi pracujesz, lubią cię i cenią. Niektórzy od kultowego już dziś serialu dla dzieci Domek na prerii.

Nic o tym nie wiem (śmiech). Jeśli opinie są jednak przychylne, to może dlatego, że nie stwarzam problemów. Niewiele osób mi pewnie zazdrości, bo nigdy nie byłem na pierwszym planie. Nie znalazłem się więc w centrum zainteresowania – słowem: doskonały i bez wad. Grałem raczej zwykłych i nieszczególnie skomplikowanych facetów. I nie ukrywam, że wolę ta-

jason bateman once said: “A good movie is three good scenes and no bad scenes”.

No explosions?

The main thing was that I played alongside excellent actors, including Laura Linney. It’s much harder to fail with a great team. Most filmmakers have to focus on the acting or on perfecting the special effects. I was privileged in that I didn’t have to worry about this.

I could focus on the shooting. And the setting was wonderful, as the Ozark landscape over the Mississippi river, where the story takes place, is truly exceptional. I tried to take advantage of this. I’ll leave it to the audience to decide whether I succeeded.

I read the online reviews and didn’t see any bad ones.

That’s great. There might be another season.

Odkąd pamiętam, moim celem było życie w szczęśliwym związku. I chociaż dziś jesteśmy razem, nie zawsze było kolorowo. Musiałem zmienić przyzwyczajenia, nauczyłem się słuchać.

For as long as I can remember, my goal has been to be in a happy relationship. We’re still together, but it hasn’t always been sunshine and rainbows. I’ve had to change some of my habits and fit in. i LEARNED HOW TO LISTEN.

60

It seems that both the viewers and the people you work with like and respect you – some since the now classic series Little House on the Prairie.

That’s news to me (laughs). However, if the opinions are favourable, then it might be because I don’t create problems. Not many people envy me as I’ve never taken centre stage. I’ve never been in the spo-

Jason Bateman (rocznik 1969) amerykański aktor, producent filmowy i reżyser telewizyjny. Zaczynał w 1981 r. rolą Jamesa Ingallsa w serialu Domek na prerii.

Występował też m.in. w serialu Valerie (w wieku zaledwie 18 lat wyreżyserował jego trzy odcinki).

Na dużym ekranie pojawił się m.in. w komedii romantycznej Ostrożnie z dziewczynami (2002), w Zabawach z piłką (2004), dramacie Rozłączeni (2012) czy Powiedzmy sobie wszystko (2014). ❚ (b. 1969) US actor, producer and director. He began his acting career playing James Ingalls in Little House on the Prairie in 1981. He has also starred in the TV series Valerie (directing three episodes at the age of 18). His big screen films include The Sweetest Thing (2002), Dodgeball: A True Underdog Story (2004), Disconnect (2012), and This Is Where I Leave You (2014).



©armando gallo/zumapress/forum

kie bezpieczne role. Poza tym to gwarantuje mi stały dochód, bo uniknąłem zaszufladkowania. Rozchwytywani aktorzy, ci najbardziej pożądani w konkretnej chwili, często realizują kilka filmów, a potem nie ma dla nich już odpowiednich propozycji. Popadają więc albo w depresję z powodu braku ról, albo często zostają bez środków do życia. Niewyróżnianie może się opłacać, zwłaszcza w mojej branży. To tak jak z lodami waniliowymi, dobrze znamy ich smak, ale za każdym razem smakujemy je z przyjemnością.

Być może znowu się zdziwisz, ale dla większości kobiet, które znam, to właśnie ty jesteś ucieleśnieniem marzeń o idealnym mężczyźnie.

Możesz powtórzyć jeszcze raz? (śmiech) Wiesz, to jest zapewne związane z tym, o czym przed chwilą powiedziałem – w filmach gram zwyczajnych facetów. Moi bohaterowie nie mają ani przerośniętego ego, ani nie są zarozumiali, ale też nie są superprzystojni. Myślę, że wy jednak nade wszystko cenicie normalność. Ta właśnie wydaje mi się dziś szczególnie pożądaną cechą. Z drugiej strony, żyjemy przecież w wirtualnym świecie pełnym wygórowanych oczekiwań. Niewielu z nas może im sprostać.

Ale lubimy też inteligentne kino i komedie, także romantyczne, takie jak Juno, Sztuka zrywania, Tak to się teraz robi albo Szefowie wrogowie, w których zagrałeś. Będzie ich więcej?

Šcredits

i n t e rv i e w

jason bateman

ďƒŚ

61

i n t e rv i e w Jason Bateman z żoną Amandą Anką. ❚ Jason Bateman and his wife Amanda Anka.

Czas pokaże. Biorę jednak pod uwagę tylko takie produkcje, które nie wymagają ode mnie długich podróży. Dziś najważniejszy jest dla mnie czas spędzony z rodziną. Staram się tak organizować pracę na planie, żeby mieć piątki i weekendy wolne. Mam jeszcze małe dzieci, które potrzebują ojca – jedna córka ma pięć lat, a druga dziesięć. Codziennie patrzę, jak się zmieniają. I staram się być obok w kolejnych etapach ich dzieciństwa. Nie chcę zaprzepaścić takiej szansy.

No tak, idealny facet...

Wystarczająco doświadczyłem życia. I zrozumiałem, że jest tyle wspaniałych rzeczy na świecie, które można robić z partnerką i dziećmi. Czułbym się fatalnie, rozmawiając z tobą, tu w Londynie, gdybym nie był pewien, że na drugim końcu świata czekają moi bliscy.

I zawsze będę mógł do nich wrócić. To daje mi siłę. ■

jason bateman tlight, i.e. perfect and flawless. I usually play ordinary guys who are not overly complicated. And I make no secret of preferring those sorts of parts. It also guarantees me a steady income, as I’ve avoided being typecast. The most popular actors, the most sought -after at a given moment, often make a few films and then the proposals dry up. They either get depressed because of not working or they don’t have any money to live on. Not standing out can pay off, especially in my line of work. It’s like vanilla ice cream – we all know the flavour, and we like it every time we try it.

This might come as another surprise, but to most women I know, you are their dream of the perfect man.

Can you say that one more time, please? (laughs). You know, this is probably linked to what I said a moment

ago – I usually play regular guys in films. My characters don’t have massive egos, and they’re not stuck -up, but they’re not super handsome either. Anyway, I think that women appreciate normalcy the most.

That seems to be the most sought-after trait these days. On the other hand, we live in a virtual world, full of exorbitant expectations. Not too many men can live up to them.

But we also like intelligent films and comedies, as well as romantic ones such as Juno, The Break-Up, The Switch and Horrible Bosses. Are we going to see more productions like that?

Time will tell. However, I only consider films that don’t require me to travel too far. These days, the most important thing to me is the time I spend with my family. I try to arrange my work on the set in such a way as to have Fridays and weekends off. My daughters are still young – one is five and the other is ten. They need their dad. Every day, I look at how they change. I try to be there by their side during the successive phases of their childhood. I don’t want to waste this opportunity.

The perfect man, indeed.

Life has taken its toll on me. I finally realised that there are so many wonderful things in the world that you can do with your family. I’d feel lousy if I were talking to you here in London and had nobody waiting for me on the other side of the Atlantic. I’ll always be able to go back to them. That gives me strength. ■

62

©mike copp ola/get tyimages

Grałem raczej zwykłych i nieszczególnie skomplikowanych facetów. I nie ukrywam, że wolę takie bezpieczne role. dzięki temu uniknąłem zaszufladkowania.

I usually play ordinary guys who are not complicated. And I prefer those sorts of parts.

It also guarantees me a steady income, as I’ve avoided being typecast.

EXPERIENCE THE HIGHEST STANDARD OF LIVIG RENT AN APARTMENT +48 720 244 444 www.no44.pl

good life

poradnik efektywnej pracy

m n i e j z n ac z y w i ę c e j less is more Dlaczego jedni już o piętnastej siedzą w domu, a inni wypruwają sobie żyły, nocują w biurze i nie wyrabiają się z niczym? Klucz do produktywności tkwi w odwadze, koncentracji na rzeczach ważnych i poobiedniej drzemce. ❚ How is it that some people are already at home at 3pm, while others, who virtually live at the office and work like pack horses, never manage to get anything done? The key to productivity is having grit, focusing on things that are important, and taking an afternoon nap. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

64

Ż

ycie to nieustanny wyścig z czasem – uważa Roy Grace, bohater powieści Czekając na śmierć Petera Jamesa. Czuje się, jakby był uczestnikiem teleturnieju, w którym nie ma nagrody za zwycięstwo, bo gra toczy się bez końca.

Na każdego e-maila, na którego udaje mu się odpisać, przypada 50 nowych w skrzynce odbiorczej. Nim załatwi jedną sprawę, przybywa 10 kolejnych. Brzmi znajomo? Być pracusiem to nic fajnego. Wszystko dookoła mówi ci: rób to, rób tamto, pospiesz się, daruj sobie urlop, zarwij noc, zabierz pracę do domu, świat nie śpi, nie czeka, nie możesz zostać w tyle. Ale im bardziej się starasz, tym gorzej ci wychodzi. Gdzie była satysfakcja, tam się pojawia frustracja, a wraz z nią choroby, zmęczenie i stres. Dobra wiadomość: nie ciężary łamią ci kark, ale sposób, w jaki je dźwigasz.

“Life is a race against time”, says Roy Grace, the main protagonist of the Peter James novel Dead Tomorrow.

He feels like a contestant in a never-ending TV game show where there are no prizes to be won. For every email he manages to answer, there are 50 more waiting in the inbox. Before he can handle one thing, ten others have piled up. Sound familiar? Being a workaholic is no fun. Everything around you seems to be telling you to do this, do that, hurry up, forget about having a holiday, stay up all night, take work home, the world never sleeps, time and tide wait for no man, and you cannot afford to be left behind. But the harder you try, the worse the results. Satisfaction has given way to illness, fatigue and stress. The good news is that it’s not the burden that is breaking your back, but the way you are carrying it.

Zasada 80/20 w działaniu Maksymalnie wydłużać czas pracy, wykorzystując każdą wolną chwilę – tego oczekuje od ciebie szef? To zabójca produktywności. Osiągać swoje cele bez wyrzekania się siebie i zaniedbywania rodziny i przyjaciół – na tym polega sekret bycia wydajnym i spełnionym. Nie znają go ci, którzy bardziej koncentrują się na wysiłku niż na wyniku. Większość ludzi myśli o 1001 zadań, które muszą wykonać w ciągu tygodnia, zamiast wybrać kilka najbardziej obiecujących i całkowicie się w nie zaangażować.

Richard Koch w książce Menedżer 80/20 przekonuje, że niemal wszystko, co wartościowe i ważne, osiąga się przy pomocy skromnych działań i znikomych nakładów energii. Tytuł poradnika nawiązuje do słynnej zasady włoskiego ekonomisty Vilfreda Pareta, która głosi, że stosunkowo niewiele przyczyn (powiedzmy 20 proc.) zawsze odpowiada za lwią część rezultatów (około 80 proc.). Garstka kierowców powoduje większość wypadków. Mała liczba menedżerów decyduje o sukcesie lub porażce firmy. Spośród 10 garniturów, które wiszą w twojej szafie, nosisz dwa, trzy, a pozostałe tylko zajmują miejsce. Z produktywnością jest podobnie: skoncentruj się na paru najważniejszych klientach, produktach i projektach, a wielokrotnie pomnożysz swoje profity. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić. Zwłaszcza jeśli boss mierzy twoją użyteczność dla firmy liczbą godzin spędzonych za biurkiem.

The 80/20 rule in action Work even longer hours and make the most of every spare moment – is that what your boss expects from you? This is a real productivity killer. Achieving your goals without sacrificing yourself or neglecting your family and friends – that is the secret to productivity and self-fulfilment. People who are more focused on effort than results do not realise this.

Most people think of the endless list of tasks they have to complete during the week, instead of selecting a couple of the more promising ones and committing themselves to them. In his book The 80/20 Manager, Richard Koch argues that almost anything of any value and importance can be achieved with modest means and a minimum of effort. The title of the book refers to the famous principle introduced by the Italian economist Vilfredo Pareto, which states that a fraction of the input (20 per cent) accounts for the bulk of the output (80 per cent). A handful of drivers are responsible for most road accidents.

A small group of managers determine the success or failure of a company. You only wear two or three of the 10 suits in your wardrobe. The same applies to productivity: focus on a few key customers, products and projects, and you will increase your profits many times over. But that’s easier said than done – especially if your boss gauges your usefulness to the business by the number of hours you spent at your desk.

Jobs chce, Rand nie musi Bez minimum odwagi i umiejętności odmawiania zasada 80/20 pozostanie tylko piękną teorią. „Życie

Jobs wants but Rand does not give Unless you have a modicum of courage and the ability to say “no”, the 80/20 principle will remain noth-



65

good life

poradnik efektywnej pracy ing more than a beautiful theory. “Living a life that is true to yourself requires not just haphazardly saying ‘no’, but purposefully, deliberately, and strategically eliminating the nonessentials, not just obvious time wasters but cutting out some really terrific opportunities as well”, writes Greg McKeown in his book Essentialism. McKeown cites the example of the graphic designer Paul Rand, who had the gumption to stand up to Steve Jobs, who liked to boss people around and tolerated no objections.

Jobs was looking for someone to design the logo for the company NeXT. He had Rand in mind, as Rand had previously designed logos for such US giants as IBM, UPS and ABC. Jobs asked him to prepare several options. But Rand didn’t like the idea. He told Jobs straight: “No, I will solve your problem for you and you

większość ludzi myśli o 1001 zadań, które muszą wykonać w ciągu tygodnia, zamiast wybrać kilka najbardziej obiecujących i w nie się zaangażować.

Most people think of the endless list of tasks they have to complete during the week, instead of selecting a couple of the more promising ones and committing themselves to them.

Pożytki z gapienia się w okno Realizując jeden projekt zamiast kilku, Rand zaoszczędził dużo swojej energii i czasu. Od tych zasobów

66



©credits

w zgodzie ze sobą wymaga nie tylko przypadkowego mówienia »nie«, ale celowego i strategicznego eliminowania rzeczy nieistotnych – i nie tylko oczywistych pożeraczy czasu, ale niekiedy także naprawdę dobrych możliwości” – pisze Greg McKeown w książce Esencjalista. Za przykład stawia grafika Paula Randa, który ośmielił się postawić Steve’owi Jobsowi, choć ten nie znosił sprzeciwu. Poszukując kogoś, kto mógłby stworzyć logo spółki NeXT, Jobs pomyślał o Randzie, który wcześniej opracował znaki firmowe gigantów amerykańskiego rynku, m.in. IBM, UPS i ABC. Poprosił go o przygotowanie kilku propozycji. Paulowi pomysł nie przypadł do gustu. Odpowiedział wprost: „Jeśli chcesz dostać kilka propozycji, zwróć się do kogoś innego. Ja mogę rozwiązać twój problem najlepiej, jak potrafię.

A ty wykorzystasz rozwiązanie lub nie. Wybór należy do ciebie”. Dalszy ciąg historii? Rand wymyślił idealne logo, a Jobs je zaakceptował. Podejmując ryzyko, Paul Rand potwierdził swój profesjonalizm i pokazał, jak klient powinien traktować zleceniobiorcę. „Rzucił na szalę krótkookresową popularność, licząc w zamian na szacunek” – komentuje McKeown.

will pay me. You don’t have to use the solution. If you want options go talk to other people.” Rand then designed the perfect logo and Jobs approved it. By taking the risk, Rand confirmed his professionalism and demonstrated how a client should treat a contractor.

“He bet a short-term popularity loss for a long-term gain in respect. And it paid off”, comments McKeown.



REKLAMA

©credits

The benefits of staring out the window By working on one project instead of several, Rand saved a lot of time and energy. These resources determine our productivity, as anyone who has ever tried going without rest or sleep to get more done knows only too well. The results are usually counterproductive. Inefficiency, single-track thinking and lower creativity, plus irritation, fatigue and a weakened immune system are just some of the effects of sleep deprivation enumerated by Chris Leadbeater in his book Dream On: Sleep in the 24/7 Society. Some researchers argue that staying up late makes us function like DUI drivers, as our concentration levels, perception and reflexes are similarly affected. This is a paradox of our times – we put DUI drivers who cause road accidents behind bars, but lionise sleep-deprived (but supposedly diligent) workers. This is not such a disaster if we are only talking about a hypermarket cashier – the



67

good life

poradnik efektywnej pracy

zależy nasza produktywność, o czym wie każdy, kto rezygnuje z odpoczynku i snu, by zrobić więcej. Efekt zwykle jest odwrotny od zamierzonego. Nieskuteczność w pracy, jednotorowe myślenie, mniejsza kreatywność w rozwiązywaniu problemów, a także rozdrażnienie, zmęczenie i obniżona odporność na choroby – to tylko niektóre następstwa niedospania, które w książce Dream On: Sleep in the 24/7 society wymienia Charles Leadbeater. Część badaczy twierdzi, że zarywający nocki człowiek jest jak kierowca, który prowadzi samochód na podwójnym gazie – wykazuje się równie osłabioną koncentracją, percepcją

wszystko, co ważne, osiąga się przy pomocy skromnych działań i znikomych nakładów energii. anything of value and importance can be achieved with modest means and a minimum of effort.

i gorszym refleksem. Oto paradoks naszych czasów: społeczeństwo wsadza do więzienia ludzi powodujących pod wpływem alkoholu wypadki drogowe, a jednocześnie stawia na piedestale niewyspanego (a więc rzekomo sumiennego) pracownika. Pół biedy, jeśli jest nim kasjer z hipermarketu – najwyżej pomyli się przy wydawaniu reszty. Gorzej, gdy stale nie dosypia chirurg, operator dźwigu lub kontroler lotów.

Odpowiednia ilość snu (7–9 godzin na dobę) sprawia, że lepiej radzimy sobie w pracy, co się przekłada na wydajność, awanse i zarobki – wynika z badań przeprowadzonych przez Matthew Gibsona z Williams College i Jeffreya Shradera z University of California.

Tymczasem współcześni biznesmeni jak mantrę powtarzają dwa słowa: szybciej, więcej. Jaki menedżer troszczy się o twoją regenerację, gdy zagrożony jest plan produkcji (i jego premia)? W tej sytuacji niespodziewanie anarchistyczne stają się nawet tak błahe czynności, jak popołudniowa drzemka, spacer wokół biurowca, pogaduszki w firmowej kuchni. Eksperymenty badaczy mózgu dowodzą, że jedna słodka chwila bezczynności może zastąpić godziny jałowego wysiłku. W mgławicy bezładnie krążących myśli kryje się klucz do kreatywności i sukcesu. To nie przypadek, że J.K. Rowling na pomysł napisania przygód Harry’ego Pottera wpadła, wpatrując się w okno.

Systematycznie czy zrywami Forsować, wywierać presję, zmuszać? Autorka poradników Gretchen Rubin strategii siłowej przeciwstawia… potęgą systematyczności, jak określa swój przepis na produktywność. Amerykanka pisze codziennie, nie nadwerężając jednak swych sił. Raz zajmuje jej to wiele godzin, innym razem tylko 15 minut – zależnie od tego, w jakim jest nastroju. Ale nie opuszcza nawet jednego dnia, włącznie z weekendami, świętami i wakacjami. Regularność sprawia, że łatwiej jej opanować zniechęcenie, utrzymać koncentrację, nabrać rozpędu, a pomysły zachowują świeżość. Anthony Trollope, XIX-wieczny angielski pisarz i wynalazca… skrzynki pocztowej, mówił: „Codzienna praca, jeśli naprawdę będzie wykonywana każdego dnia, może przewyższyć osiągnięcia sporadycznych Herkulesów”.

Dla Rubin słowa te stały się życiowym mottem.

A może wolisz krótkie okresy intensywnego wysiłku, a potem kilka tygodni wakacji? Tak zasadę 80/20 pojmuje rysownik Scott McCloud, który w Making Comics zaleca 24-godzinny maraton komiksowy. Rzecz jasna, owocem twojej pracy może być cokolwiek – komiks, ale też film dokumentalny, tomik wierszy, rozdział pracy licencjackiej. Przeznacz na to całą dobę, pracuj bez przerw, bez przygotowania i scenariusza, choćby brakowało ci weny twórczej. Trudno zacząć? A nuż za chwilę pojawi się energia, napęd. I efekt przekroczy twoje najśmielsze wyobrażenia. ■

68

t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, worst he or she can do is give out the wrong change.

But imagine what damage a tired surgeon, crane operator, or flight controller could do.

Getting sufficient sleep (7-9 hours a day) helps us cope better at work. This, in turn, translates into efficiency, promotions and earnings, according to a survey conducted by Matthew Gibson from Williams College and Jeffrey Shrader from the University of California.

Meanwhile, modern businessmen chant “faster, more” like a mantra. What manager is going to give a hoot about your need to recharge your batteries when there is a production plan (and a performance bonus for the manager) at stake? Even such inconsequential things as an afternoon nap or a chat in the company kitchenette can be seen as an unexpected breakdown of order. Experiments on the human brain show that a moment of sweet idleness is equivalent to hours of fruitless effort. A mind bursting with chaotic thoughts is the key to creativity and success. It is no accident that J. K. Rowling came up the idea for her Harry Potter novels while staring out the window.

Ta s t e

the best Polish

cuisine

Once only? Or every day?

Pushing? Exerting pressure? Enforcing? Gretchen Rubin, the author of several how-to books, eschews

the strategy of force in favour of the force of regularity, as she describes her productivity formula. The American writer writes every day, but does not put too much strain on herself. Some days she works long hours, other days she works for just 15 minutes, deThe oldest restaurant in Warsaw pending on her mood. But she never misses a day, including weekends and holidays. Having a routine makes it easier to hold discouragement at bay, maintain focus, gain momentum, and keep concepts fresh.

Anthony Trollope, the 19th century English writer and the inventor of the post box, said: “A small daily task, if it be really daily, will beat the labours of a spasmodic Hercules.” Rubin has made these words her motto.

Or perhaps you prefer short periods of intense effort, followed by a few weeks’ holiday? This interpretation of the 80/20 rule has been embraced by cartoonist Scott McCloud, who recommends a 24-hour comic an invitation from challenge in Making Comics. Naturally, your work can involve anything – a comic book, a documentary, a book of poetry, or a chapter of your BA dissertation.

Dedicate a whole day to it, work non-stop, with no script or preparations, even if you have no inspiration.

Find it difficult to get started? Perhaps you will instantly get an energy boost and drive. And the results will surpass all your expectations. ■

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

REKLAMA

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

an invitation from

cuisine Polish the best

The oldest restaurant in Warsaw

©credits

Ta s t e ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl



69

up in the air

mistrzostwa świata w akrobacji szybowcowej

Mistrzowskie a k r o b ac j e Już po raz trzeci Toruń był gospodarzem Mistrzostw Świata w Akrobacji Szybowcowej w klasach Advanced i Unlimited. Zawody zorganizowane przez Aeroklub Pomorski i Fundację LOT Classic pod egidą FAI odbyły się od 27 lipca do 5 sierpnia. ❚ Toruń recently hosted the FAI World Glider Aerobatic Championships in the Advanced and Unlimited categories for the third time.

The championships, organised by the Pomeranian Flying Club and the LOT Classic Foundation, were held on 27 July – 5 August. tekst | by joanna wieczorek i ireneusz oziembała

70

© PAWEŁ BIARDA , ARCHIWUM PLL LOT

aerobatic mastery

M

istrzostwa Świata w Akrobacji Szybowcowej to impreza cykliczna, co roku organizowana w innym kraju. Tegoroczna edycja odbyła się pod honorowym patronatem prezydenta RP Andrzeja Dudy, a LOT i Państwowa Agencja Żeglugi Powietrznej były głównymi sponsorami wydarzenia.

Do Torunia zjechało blisko 60 zawodników (w obydwu kategoriach) z 13 krajów, m.in. z Niemiec, Włoch, Austrii, Polski, Francji, Węgier, Włoch, Rumunii, Szwajcarii, USA, Rosji, a nawet Argentyny i Japonii. – Po raz pierwszy funkcję dyrektora zawodów powierzono wielokrotnemu mistrzowi świata w akrobacji szybowcowej, kapitanowi Jerzemu Makuli, który na co dzień jest pilotem Dreamlinera naszej linii – podkreśla Adrian Kubicki, rzecznik LOT-u. – Zawody zostały profesjonalnie przygotowane, zatem kpt. Makula sprawdził się i w tej roli – dodaje szybownik z francuskiej reprezentacji, Erwin George. jak wygląda rywalizacja?

W trakcie konkurencji akrobacyjnej nad lotniskiem może znajdować się tylko jeden szybowiec. Pilot ma zadanie wykonać w nakazanej strefie akrobacji określoną sekwencję figur, czyli tzw. wiązankę zawodniczą. Za naruszenie granic strefy dostaje się punkty karne, może to także prowadzić do dyskwalifikacji zawodnika. Klasyczna wiązanka zbudowana jest z kilku figur przy założeniu, że jedna figura może składać się z kilku różnych (np. pętla z beczką). – W dużym uproszczeniu ocena zawodnika polega na przyznaniu przez sędziów punktów za wykonanie poszczególnych figur, ich harmonijne połączenie i utrzymanie szybowca w strefie akrobacji – opowiada Philippe Kuchler, Contest Chief Judge.

Mistrzostwa Świata w Akrobacji Szybowcowej dzielą się na dwie kategorie: Unlimited i Advanced. Tytuł Drużynowego Mistrza Świata w klasie Advanced powędrował w tym roku do reprezentacji Polski w składzie: Michał Klimaszewski, Agata Nykaza i Mirosław Wrześniewski. Dodatkowo Agata Nykaza zdobyła Złoty Medal za wiązanki „nieznane”. W klasie Advanced indywidualnie zwyciężył zaś reprezentant Szwecji Gustav Salminen, wicemistrzem został Francuz Erwin George, a medal brązowy wywalczył Polak Michał Klimaszewski. W klasie Unlimited najlepszy okazał się węgierski zawodnik – Ferenc Toth, który zdobył tytuł mistrza świata.

Obecni podczas imprezy przedstawiciele LOT-u, w tym prezes LOT-u Rafał Milczarski, podkreślali, jak ważne są dla nich sportowe sukcesy polskich pilotów.

Umiejętności wypracowane w lotnictwie sportowym przydają się w lotnictwie komunikacyjnym, a zdobyte na zawodach medale budują prestiż linii lotniczej. Żadna inna linia lotnicza na świecie nie może

The World Glider Aerobatic Championships is a periodical event held in a different country each year. This year’s edition was held under the honorary patronage of the Polish President Andrzej Duda. LOT Polish Airlines and the Polish Air Navigation Services Agency were the main sponsors.

Nearly 60 contestants (in both categories) came to Toruń from 13 countries including Germany, Italy, Austria, Poland, France, Hungary, Romania, Switzerland, USA, Russia, and even Argentina and Japan. “For the first time, the role of Championship Director was entrusted to the world glider aerobatic champion, Captain Jerzy Makula”, said LOT spokesperson Adrian Kubicki. “The championship was prepared in a highly professional manner and Captain Makula has proved to be excellent at yet another job”, Erwin George, a glider from the French team added.

What did the competition involve?

Only one glider is permitted in the air over the airport during an aerobatics competition. The pilot is required to perform a given sequence of aerobatic figures within a designated “aerobatic box”. Penalty points are deducted for leaving the box zone. This might even disqualify the contestant. The classic sequence consists of a few figures, where one figure can consist of a few different figures (e.g. a loop and barrel roll). “To put it simply, the evaluation of a contestant consist in the judges granting points for the

Na zdj. na pierwszym planie: prezes LOT-u Rafał Milczarski. ❚ Image below: LOT CEO Rafał Milczarski in the foreground.

performance of the individual manoeuvres, for the smooth transition between them, and for keeping the glider inside the aerobatic box”, explains Philippe Kuchler, Contest Chief Judge.

The World Gliding Aeorobatic Championships are divided into two categories: Unlimited and Advan-



71

up in the air

pochwalić się taką liczbą mistrzów świata i Europy w sportach lotniczych co nasz rodzimy przewoźnik.

Dlatego też LOT z ogromnym entuzjazmem od samego początku wspierał organizację zawodów.

Zawody dopełniły pokazy Zespołu Akrobacyjnego „Orliki” oraz samolotów turbośmigłowych, przelot balonem pilotowanym przez Witolda Filusa (kapitana Embraera 170 w szeregach LOT-u), wystawy historycznych modeli samolotów, a na zabytkowym Boeingu Stearmanie kapitan Mateusz Strama ścigał się z równie zabytkowym samochodem Rileyem z 1936 r. Ponadto kpt. Jerzy Makula i piloci związani z Aeroklubem Pomorskim zapraszali do widokowych przelotów wszystkich chętnych gości mistrzostw, którzy chcieli z lotu ptaka podziwiać panoramę miasta. Dla najmłodszych zaś organizatorzy przewidzieli show, podczas którego odbyła się spektakularna symulacja gaszenia pożarów w wykonaniu Dromadera. – Nie odpuszczamy żadnych zawodów lotniczych, które odbywają się w naszym mieście. Moje dzieci je kochają. A tegoroczna rywalizacja po raz kolejny udowodniła, że polscy zawodnicy są w świetnej formie – opowiada Anna Krajewska, mieszkanka Torunia.

Podczas uroczystej gali wręczania nagród i medali dyrektor zawodów, kpt. Jerzy Makula, otrzymał Złoty Medal AP z rąk przedstawicieli zarządu Aeroklubu Polskiego – Marcina Kwiatosza i Adama Paski, oraz sekretarza generalnego AP – Macieja Stroińskiego.

ced. The Polish team, which comprised Michał Klimaszewski, Agata Nykaza and Mirosław Wrześniewski, was named Team World Champion in the Advanced category. Agata Nykaza also won a Gold Medal for “unknown” sequences. The solo Advanced champion was Gustav Salminen of Sweden. Erwin George of France was the runner up, and the bronze medal went to Michał Klimaszewski from Poland. A Hungarian contestant, Ferenc Toth was the champion of the Unlimited class, winning the title of World Champion.

LOT representatives, including LOT CEO Rafał Milczarski, stressed how important the sports successes of Polish pilots were to the company. The skills perfected in sports aviation are useful in civil aviation and the medals won enhance an airline’s prestige. No other airline in the world can boast as many world and European champions in aviation sports as the Polish national carrier. “This is why LOT has been enthusiastically supporting the championships from the outset”, Kubicki adds.

Additional attractions of the event included a display from the “Orliki” Aerobatic Team and by turboprop aircraft, balloon rides piloted by Witold Filus (LOT Embraer 170 captain), exhibitions of old aircraft, and for children, a spectacular show in which a Dromader put out a fire.

“We never miss an aviation event held in the city. My kids love them. This year proved that Polish pilots are in excellent shape”, said Anna Krajewska from Toruń.

The Championship Director, Capt. Jerzy Makula was



© ARCHIWUM PLL LOT

Stefan Malczewski, członek zarządu LOT-u, wspólnie z Jerzym Makulą wykonał obowiązkową wiązankę w kategorii Unlimited. ❚ Stefan Malczewski, LOT Management Board member and Jerzy Makula performed the compulsory sequence in the Unlimited contest category.

mistrzostwa świata w akrobacji szybowcowej

72

SZCZECIN

PROMOTION

Szczecin to największe miasto na polsko-niemieckim pograniczu liczące ponad 400 tysięcy mieszkańców. Jest także kluczowym węzłem w korytarzu transportowym Bałtyk-Adriatyk. Posiada jeden z większych portów bałtyckich z odpowiednim otoczeniem logistycznym. Szczecin wychodzi naprzeciw wyzwaniom, jakie stoją przed współczesnymi metropoliami.

Od lat uznawany jest za aktywnie rozwijający się ośrodek BPO i nowoczesnych technologii. Powstają tu zaawansowane aplikacje często w ramach projektów dla rozpoznawalnych światowych marek. Miasto dysponuje jeszcze wolnymi terenami w Specjalnej Strefie Ekonomicznej.

Duże zainteresowanie Skandynawów oraz Niemców miastem stało się impulsem do utworzenia międzynarodowej platformy współpracy gospodarczej i społecznej. Wiosną odbywają się tu Dni Skandynawskie, jesienią Dni Współpracy Polsko-Niemieckiej. Szczecin to także silny ośrodek akademicki z 15 uczelniami wyższymi kształcącymi na najwyższym poziomie studentów z całej Europy. Do niedawna funkcjonowała tu jedna z największych stoczni europejskich, która dziś jest rewitalizowana a jej potencjał wykorzystywany w przemyśle offshore. Położony wśród malowniczych rozlewisk Odry, w otoczeniu parków krajobrazowych Szczecin jest znakomitym miejscem do życia, wypoczynku i pracy. Jest miastem pięknych zabytków i jednocześnie nowoczesnych budynków uznanych za najlepszą światową architekturę. Duży wybór atrakcyjnych terenów inwestycyjnych, wykwalifikowani i wykształceni pracownicy oraz bliskość europejskich stolic stanowią o potencjale Szczecina.

With more than 400 thousand residents, Szczecin is the largest city in the Polish-German cross-border area. The city is also a key node in the Baltic-Adriatic transport corridor. It has one of the largest Baltic ports with adequate logistics environment. Szczecin meets the challenges faced by modern cities. For years, it has been recognised as an active BPO and modern technology centre. Advanced applications, often within projects for the world’s top brands, are created here. The city still has free areas in the Special Economic Zone.

The keen interest among Scandinavians and Germans in the city has become an impulse for creating an international platform for economic and social cooperation. In the spring the Scandinavian Days event takes place here, whereas in the autumn the Days of Polish-German Cooperation are organised. Szczecin is also a strong academic centre with 15 universities where students from across Europe receive a first-class education. Until recently, one of the largest European shipyards has functioned here. Today it is revitalised and its potential is used in the offshore industry. Szczecin is located amidst the picturesque backwaters of the Odra River and surrounded by many parks. It is a great place for life, work and leisure, with many beautiful monuments as well as modern buildings recognised as the world’s best architecture. The potential of Szczecin is emphasised by its wide selection of attractive investment areas, skilled and competent workforce, and the proximity of European capitals.

www.szczecin.eu

www.invest.szczecin.eu

up in the air

mistrzostwa świata w akrobacji szybowcowej do latania właśnie w tymże Aeroklubie. – Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Interdyscyplinarne Centrum Nowoczesnych Technologii, Collegium Humanisticum, Planetarium, no i najsmaczniejsze pierniki na świecie, to główne atrakcje miasta – dodaje Rosołek. W 1997 r. miasto i ruiny zamku krzyżackiego wpisano na listę UNESCO, a w 2004 r. wybrano Toruń na ogólnopolską siedzibę Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO. Takiej rangi zawody jak Mistrzostwa Świata Akrobacji Szybowcowej są tylko potwierdzeniem wyjątkowości miasta. Z kabiny szybowca widać, że Toruń wygląda pięknie nie tylko z ziemi, ale też z powietrza. ■

na mistrzostwa świata w akrobacji szybowcowej Do Torunia zjechało blisko 60 zawodników z 13 krajów.

Nearly 60 contestants from 13 countries came to Toruń for the world glider aerobatic championships.

Dlaczego Aeroklub Pomorski Toruń od lat jest gospodarzem najważniejszych lotniczych imprez. To tu odbyły się XIX Mistrzostwa Świata w Lataniu Precyzyjnym (2009 r.), XIX Mistrzostwa Świata w Lataniu Rajdowym (2014 r.), Mistrzostwa Świata w Akrobacji Szybowcowej (2014 r.) – Tutaj zainicjowano ogólnopolskie zawody samolotowe w lataniu precyzyjnym im. Wacława Wieczorka, kpt. Boeinga 737 LOT-u – tłumaczy dyrektor aeroklubu Janusz Rosołek.

Na naszym lotnisku szlifował lotniczą kindersztubę i warsztat utalentowany zawodnik Bolesław Radomski, również kapitan Embraera w barwach LOT-u.

Rosołek podkreśla, że Toruń jako centrum biznesowe, naukowe i turystyczne zachęca entuzjastów awiacji

Why the Pomerania Flying Club?

Toruń has been hosting some of Poland, and Europe’s, most prominent aviation events for many years. It hosted the 19th World Precision Flying Championships (2009), the 19th World Rally Flying Championship (2014), and the Glider Aerobatics World Championships (2014). “Toruń is also where the Wacław Wieczorek Polish Precision Flying Polish Championship was first held. Wieczorek was an award-winning Boeing 737 LOT captain”, explains the flying club director Janusz Rosołek. “It was at our airport that the talented contestant Bolesław Radomski, who is now an Embraer captain at LOT, started out and perfected his flying skill.” Rosołek stresses that Toruń, being a business, scientific and tourist hub, promotes flying in the local flying club among the international community. “The Nicolaus Copernicus University, the Centre for Modern Interdisciplinary Technologies, the Collegium Humanisticum, the Planetarium, and the world’s best gingerbread cakes are the city’s prime attractions”, Rosołek adds with a smile. In 1997, the city and the ruins of the Teutonic castle were made a UNESCO World Heritage Site, and in 2004, Toruń was voted the Polish headquarters of the League of Polish Cities and UNESCO sites. Prestigious sports events like the Glider Aerobatics Championships are testament to the exceptional nature of the city and an excellent opportunity to promote Poland abroad. Toruń looks spectacular both from the ground and from the sky. ■

Joanna Wieczorek – ekspert prawa lotniczego z kancelarii Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k., dyrektor French Desk SSW ❚ Aviation law expert of the Spaczyński Szczepaniak i Wspólnicy sp.k. law firm, SSW French Desk Director Ireneusz Oziembała, kapitan Embraera 170 – Polskich Linii Lotniczych LOT, prezes zarządu MB CORPO, przewodniczący Rady Fundacji LOT CLASSIC ❚ Ireneusz Oziembała, Embraer 170 Captain, Chairman of the LOT CLASSIC Foundation Council

74

© paw e ł b i a r da , a r c h i w u m p l l lot ( 2 )

awarded the Polish Aeroclub gold medal by Polish Aeroclub management board members Marcin Kwiatosz and Adam Paska, and Polish Aeroclub Secretary General Maciej Stroiński, at the celebratory gala.

wirtualne muzea

Šcredits

people and the world

76

centymetr po centymetrze inch by inch Byłeś w Paryżu i nie zdążyłeś zajrzeć do Luwru, a w Amsterdamie do Rijksmuseum? Nic straconego. Wizyta online to dobry kierunek nie tylko dla tych, którzy wracają po wakacyjne wspomnienia, ale też dla szukających pretekstu do podróży. ❚ You’ve been to Paris, but you didn’t have time to visit the Louvre? Same story with the Rijksmuseum in Amsterdam? All is not lost. A virtual tour is a great idea, not only for those who want to catch up on things or revive holiday memories, but also for those looking for a pretext to travel. tekst | by mariusz leśniowski

Luwr w Paryżu

+

the louvre in paris

OBSERVE understand compare

Definitions

©credits

Resources

focus.louvre.fr/en/mona-lisa

Mona Lisa Leonarda da Vinci jest prawdopodobnie najbardziej fetyszyzowanym obrazem w dziejach malarstwa. Wszystko przez tajemniczy uśmiech modelki. Niby jest, ale co chwilę znika. Jego zagadkowość bierze się z płynnych, nieco rozmytych przejść tonalnych. Technika Leonarda, zwana sfumato, polegała w praktyce na nakładaniu dużej ilości warstw ledwo zabarwionych pigmentem. Ludzkie oko nie jest pewne, czy widzi uśmiech, czy nie, bo prawie nie widzi konturu. Zagadka wyjaśniona. Sęk w tym, że obraz można zobaczyć, ale nie sposób go podziwiać – wisi za opancerzoną szybą, w odległości kilku metrów od Giocondy stoi barierka, której strzegą ochroniarze, a przed nią zawsze stoi tłum zwiedzających z aparatami. Dlatego lepiej odnaleźć dzieło w zbiorach wirtualnych. Tryb closer look pozwala kontemplować uśmiech żony Francisca Giocondo centymetr po centymetrze. Ale Mona Lisa to nie cały Luwr. Cały Luwr, też ten wirtualny, jest przygodą na lata. Na szczęście muzealnicy wyciągają pomocną dłoń. Zamiast wpisywać w wyszukiwarkę nazwy przypadkowych dzieł, można zacząć od 24 wyselekcjonowanych obiektów. Wśród nich znajdziemy m.in.: rzeźbę Siedzącego skryby (starożytny Egipt), antyczne Wenus z Milo i Nike z Samotraki oraz najcenniejsze obrazy z Wolnością wiodącą lud na barykady Eugène’a Delacroix na czele. ❚ Leonardo

da Vinci’s La Gioconda (Mona Lisa) is probably the most fetishized work in the history of painting. This is almost entirely due to the enigmatic smile of the subject. It seems to come and go. The mysteriousness of the work is due to its somewhat blurred transitions between colours and tones. Da Vinci’s sfumato technique involved applying a large number of layers with just the slightest hint of pigment. The human eye can never be certain that it has seen a smile as the contours are barely visible. So that explains the mystery. But there is another problem. While you can see the painting, you cannot admire it, as it sits behind bullet proof glass with a barrier just a few metres away. La Gioconda is constantly under guard and there are always crowds of people with cameras in front of it. For this reason, it’s better to go to the virtual collection. Closer look mode enables you to contemplate every inch of the smile of Francisco Giocondo’s immortalised spouse.

But the Louvre is more than just the Mona Lisa.

The Louvre takes years to explore in its entirety, as does the virtual Louvre. Fortunately, the museum offers plenty of help. Instead of randomly typing the names of works of art into your search engine, you can begin your tour with 24 selected works. These include The Seated Scribe (ancient Egypt), the antique Venus de Milo and Nike of Samothrace, and Eugène Delacroix’s Liberty Leading the People.

77

people and the world

wirtualne muzea

metmuseum.org/art/online-features/met-360-project

Potter i mercedes

wizardingworldhollywood.com

Zupełnie inne doznania gwarantuje wirtualne Muzeum Harry’ego Pottera. Tu atmosfera przypomina trochę fabularne gry komputerowe, co wydaje się naturalnym atutem dla młodszego pokolenia zwiedzających.

Po wybraniu opcji flying tour można godzinami przechadzać się po Hogwarcie i pobliskiej wiosce Hogsmeade. Zarówno maluchy, jak i nieco starsze dzieci na pewno nie pogardzą też wirtualnym spacerem po stuttgarckim Muzeum Mercedesa – to rozsądny kompromis między poznawaniem ponad 130-letniej historii marki a podziwianiem z bliska najciekawszych samochodów. ❚ The virtual Harry Potter Museum promises to be a whole new experience. It has a look and feel like scripted computer games, which is definitely a plus for the younger generation.

Select the “flying tour” option to spend hours strolling around Hogwarts and the nearby village of Hogsmeade. Both young and older children and their fathers will certainly be keen to go on a virtual tour of the Mercedes Museum in Stuttgart. It is a reasonable compromise between learning the over 130-year history of the car make and admiring the most interesting cars from up close.

mercedes-benz.com/en/mercedes-benz

harry potter and mercedes

78

The Met w Nowym Jorku the met in new york Strona Metropolitan Museum of Art wyposażona jest w funkcjonalną wyszukiwarkę, dzięki której filtrowanie eksponatów od rzeźb antycznych po sztukę współczesną nie stanowi problemu. Mając do dyspozycji 447.031 rekordów, nie jest to oczywiste. Tylko najważniejszych dzieł, oznaczonych jako high­lights, jest prawie 2 tys. Prace są pedantycznie opisane i skatalogowane. Wszystko można oglądać z bliska oraz pobierać na własne urządzenie. Dodatkowo Amerykanie proponują nam poznanie części ekspozycji poprzez filmy zrealizowane w technice 360°. Raczej nie skupimy się na detalu, ale przynajmniej poczujemy klimat miejsca. Co zatem warto tu obejrzeć? Na pewno kolekcję hieroglifów, mumie i Świątynię Dendur, która pamięta 35 wieków historii Egiptu. Sarkofag z Amathus i freski z okolic Wezuwiusza. Kolekcję sztuki azjatyckiej i wspaniałe zbiory malarstwa europejskiego – od Memlinga i Rafaela po Cézanne’a and Picasso. ❚ The website of the Metropolitan Museum has a functional search engine that makes it extremely easy to filter the exhibits, which range from antique sculptures to modern art. This is not obvious at first, when you have 447,031 records at your fingertips and nearly two thousand key works of fine art marked as highlights. All the works are meticulously described and catalogued. You can practically see everything close up. You can also explore a part of the museum’s collection via movies made in 360˚ technology. So what are the mustsees here? The collection of hieroglyphs, mummies and the Temple of Dendur, the Amathus sarcophagus and the frescoes from around Mount Vesuvius. The collection of Asian art. And last but least, the magnificent collection of European paintings from Memling and Rafael to Cézanne, Picasso and Miró.

people and the world

Rijksmuseum w Amsterdamie the rijksmuseum in amsterdam Tu znajdziemy wszystko, od grafiki i rzeźby po sztukę użytkową i rękodzieło. Będące wizytówką miasta Muzeum Narodowe słynie jednak głównie z bogatych zbiorów malarstwa od XV do XIX w. Wśród ok. 5 tys. eksponatów są m.in. obrazy Johannesa Vermeera (Mleczarka), Fransa Halsa (Wesoły pijak), a także dzieła van Dycka, Dürera, Rubensa i van Gogha. I wiele najgłośniejszych obrazów Rembrandta, być może najwybitniejszego psychologa wśród malarzy. Poza tym – pyszałka i zakupoholika, który ostatecznie został bankrutem. Kto chce zobaczyć karierę holenderskiego artysty w jej kulminacyjnym momencie, niech skupi się na słynnej Straży nocnej. To płótno, w którym po raz pierwszy została zastosowana nowatorska kompozycja portretu grupowego. Zilustrowane przez niego postaci zostały umieszczone w scence rodzajowej, w przestrzeni. Obraz, jak dziesiątki i setki innych, można oglądać online w imponującym powiększeniu. Po założeniu konta w Rijksstudio mamy możliwość legalnego pobrania i kreatywnego wykorzystania grafiki (np. na własnym T-shircie). Inna opcja to zakup całej reprodukcji lub jej wybranego fragmentu. Pod tym względem wirtualne Rijks­museum zalicza się do ścisłej światowej czołówki. ❚ The Rijksmuseum has everything from graphic arts and sculpture to applied art and arts and crafts. The Rijksmuseum is most famous for its vast collection of 15-19thcentury paintings. This comprises approx.

5,000 exhibits, including works by Johannes Vermeer (The Milkmaid), Frans Hals (The Merry Drinker), Van Dyck, Dürer, Rubens, and Van

wirtualne muzea

rijksmuseum.nl/en/rijksstudio

Gogh. There are also many seminal paintings from Rembrandt, arguably the best ever “psychological” painter. And if you want to see the culmination of the artist’s career, take a look at the famous The Nigh Watch. It is the first painting to feature the innovative technique of the group portrait. The persons Rembrandt depicted are presented in a genre scene, within a space. The collosal painting celebrates Dutch energy and emerging capitalism. But not everyone was moved. One of the patrons even refused to pay him. Unfortunately for the painter, it was a highly influential patron of the arts. Rembrandt’s life began to deteriorate. This painting, along with hundreds of other works, is available online in an impressive zoom. Once you create an account with Rijksstudio, you can legally download visuals and later use them in any number of creative ways (e.g. on your T-shirt). You can also buy the whole copy or selected fragments. The Rijksmuseum holds the top spot in this respect.

muzeumzamoyskich.pl/wycieczka/wycieczka.html

Muzeum Zamoyskich w Kozłówce zamoyski museum in kozłówka Pałac hrabiego Konstantego Zamoyskiego z XVIII w. wraz z całym bogatym wyposażeniem – meblami, dziełami sztuki (przeważają portrety rodzinne oraz kopie arcydzieł malarstwa europejskiego), instrumentami, piecami z miśnieńskich kafli, porcelaną – przetrwał w niemal nienaruszonym stanie.

Dzięki wirtualnemu spacerowi możemy mieć te wnętrza na wyciągnięcie ręki. ❚ Built in the 18th century, the palace of Count Konstanty Zamoyski, together with its luxurious fittings have survived intact. The virtual tour presents dazzling interiors including neo-Baroque and neo-Regency plafonds, Meissen tile stoves, marble fireplaces , oak floors, and a unique collection of paintings furniture, sculptures, mirrors, carpets, china, gilded bronze, and the silverware that used to be used in the palace.

80

people and the world

wirtualne muzea

tate w londynie the tate modern in london

wirtualnyspacer.polin.pl

muzeum historii Żydów polskich polin w warszawie POLIN museum of the history of polish jews in warsaw Tu odbędziecie wirtualny spacer po wystawie stałej, czyli 1000 lat historii Żydów polskich.

Muzeum oferuje kilka propozycji ścieżek zwiedzania. Każda jest inna tematycznie i umożliwia obejrzenie wystawy pod określonym kątem. Wśród nich m.in. Żydowskie kobiety, Życie religijne czy Tysiąc lat w godzinę – stworzona z myślą o zwiedzających, którzy chcą zapoznać się tylko z najważniejszymi punktami ekspozycji. ❚ Take a virtual tour around the permanent exhibition – “Thousand Years of the History of Polish Jews”. The museum offers a number of tour paths. Each path has a different theme and focuses on a different aspect of the exhibition. The choice includes “Jewish Women”, “Jewish Religious Life”, and “A Thousand Years in One Hour”, created for those who only have time for the highlights of the core exhibition.

Wszyscy zainteresowani sztuką XX-wieczną powinni spakować podręczną walizkę i lecieć do Londynu. W dawnej hali elektrowni na południowym brzegu Tamizy aż kipi od twórczej energii. No bo kogo tu nie ma: są Braque i Picasso, Duchamp, Matisse i Chagall, Klee, Kandinsky, Mondrian i Pollock, a jeszcze Warhol, a jeszcze Rothko i Frank Stella. Śmietanka towarzyska, do której należą też polscy artyści: Wilhelm Sasnal i zmarła w tym roku Magdalena Abakanowicz. Zwiedzanie online jest przyjemne, ale wymaga kilku kaw, bo zdigitalizowana jest cała kolekcja.

Kiedy się przez nią przebrnie, warto rozważyć kolejne kierunki: Centre Pompidou w Paryżu

i nowojorskie Muzeum Guggenheima. ❚ If you have an interest in 20th-century art, then you would be well advised to pack some hand luggage and fly to London. Destination: The Tate Modern housed in a former power station on the south bank of the Thames. The collection features such names as Braque, Picasso, Duchamp, Matisse, Chagall, Klee, Kandinsky, Mondrian, Pollock, Warhol, Rothko and Stella. This is the crème de la crème of world art. The Polish contingent includes Wilhelm Sasnal and Magdalena Abakanowicz.

The virtual tour is enjoyable, but you will need a few cups of coffee to get through it, as the museum has digitalised its entire collection.

Once you’ve completed it, you might want to consider Le Centre Pompidou in Paris and the Guggenheim Museum in New York.

tate.org.uk/art

Ermitaż w petersburgu

hermitagemuseum.org/wps/portal

82

Sztuka starożytna, płótna wielkich malarzy (Tycjan, Rembrandt, Gaugin, Picasso) i eksponaty związane ze sztuką Dalekiego Wschodu to z kolei oferta Ermitażu. Jeśli akurat nie wybierasz się na wakacje do Rosji – przynajmniej pójdź na wirtualny spacer po przepięknych salach kompleksu pałacowego. Dzięki wysokiej rozdzielczości pełnoekranowych zdjęć 360° czujemy się tak, jakbyśmy byli na miejscu. I większość eksponatów jest opisana. ❚ Ancient works of art, works by some of the greatest painters of all time (including Titian, Rembrandt, Gauguin, and Picasso), and objects of art from the Far East are what the Hermitage has to offer. If you are not planning to spend your holidays in Russia, you can always opt for a virtual tour. The high resolution of full-screen-size photos in 360° will make you feel as if you’re actually there. Most exhibits come with a description.

© m . p. ( 9 )

the hermitage in saint petersburg

people and the world

różowa wstążka

Zb a d a j s i ę ! get tested Październik to miesiąc walki z rakiem piersi. Do akcji promującej profilaktykę już po raz siódmy przyłączył się także LOT. Wczesne wykrycie choroby może uratować życie! ❚ October is breast cancer awareness month. LOT Polish Airlines is a partner of the campaign to raise awareness among women that early detection can save lives. tekst | by agnieszka michalak

Oświetlona Katedra Duomo w Mediolanie podczas kampanii promującej walkę z rakiem piersi. ❚ Illuminated Duormo Cathedral in Milan during the breast cancer awareness campaign.

84

P

roblem raka piersi jest niezwykle istotny. Co roku ponad pół miliona kobiet na świecie umiera z powodu nowotworu piersi – tłumaczy Adrian Kubicki, dyrektor Biura Komunikacji Korporacyjnej LOT-u, i dodaje: – Cieszymy się, że już po raz siódmy możemy wziąć udział w kampanii i przypomnieć naszym pasażerom oraz wszystkim pracownikom LOT-u, jak istotne jest dbanie o zdro-

Let’s get rid of cancer The prime mover behind the worldwide Breast Cancer Campaign is Evelyn H. Lauder, the daughter-in-law of Estée Lauder, the founder of the famous cosmetics brand that bears her name. Moved by the absence of public awareness of the disease and the lack of funds to combat it, Lauder launched the campaign in 1992.

She came up with the idea of the pink ribbon with Alexandra Penney (the then EIC of Self magazine). The Ribbons were soon being sold in Estée Lauder stores all over the world. Lauder founded the Breast Cancer Research Foundation® (BCRF) a year later. The campaign is now supported by many countries around the world, including Poland. “It makes me happy and proud that more and more companies and institutions in Poland are supporting the Campaign. Since 2009, our company has collected nearly PLN 900,000, and we hope to collect a million złoty in this 25th anniversary year”, explains Joanna Zboch, General Manager Central Europe North Region at Estée Lauder.

Douglas and Sephora stores will be supporting the Campaign by selling limited editions of Estée Lauder, Clinique, La Mer, Bobbi Brown, Bumble and bumble



© m . p.

“Breast cancer is a serious medical problem that affects eight million people around the world”, explains Adrian Kubicki, Corporate Communication Office Director at LOT, who adds: “We are pleased to be part of the campaign for the seventh time, and to be able to remind our passengers and employees of the importance of taking care of their health. In October, LOT cabin crews and the on-ground staff at Chopin Airport (the carrier’s Warsaw hub) will be wearing pink ribbons on their jacket lapels to symbolise the campaign. Messages on the importance of cancer prophylactics will also be broadcast on board our aircraft.

SIŁA

PROMOCJA

KOBIECOŚCI

Krata, zamsz, aksamit. Ciemne, głębokie barwy obok jasnych, naturalnych odcieni beżu, khaki i zieleni.

A motywy? Prawdziwa podróż w czasie – od barokowe estetyki, przez styl Coco Chanel, po power dressing z lat 90. Jesienno-zimowa kolekcja Solar interpretuje te kluczowe dla światowej mody trendy.

W kolekcji znalazły się ponadczasowe elementy stylu boho: frędzle, patchwork i paski zestawione z aksamitem, czyli materiałem, który triumfuje w tym sezonie. Kojarzone ze sztuką baroku aksamitne tkaniny w kolorach bordo, butelkowej zieleni i granatu nadają szyk prostym wieczorowym sukienkom.

Mocno akcentowane są też w kolekcji japońskie printy i szara koronka, które z kolei łączą elegancję z wygodą. A proponowane przez markę motywy roślinne i zwierzęce – w tym elegancki wzór ocelota świetnie zdobią wełniane swetry. Wśród kojarzonych z marką wzorów pojawia się także charakterystyczny żakard w stylu Coco Chanel.

Kobiety ceniące klasykę polubią powracającą w każdym niemal sezonie kratę – tym razem pojawiającą się w różnych odsłonach kolorystycznych.

Zwieńczeniem jesienno-zimowych stylizacji są akcesoria, czyli wyrazista geometryczna biżuteria oraz ozdoby nawiązujące do akcentowanego w tym sezonie etnicznego stylu.

Bransoletka SOLAR 69 zł

Sweter SOLAR 469 zł

Sukienka SOLAR 469 zł

Spódnica SOLAR 139 zl

Bluzka SOLAR 179 zł

Spódnica SOLAR 399 zł Torebka SOLAR 249 zł

Sukienka SOLAR 149 zl

people and the world

różowa wstążka pokonać raka piersi”. Jej organizatorzy w Polsce zwracają uwagę na to, jak ważnym partnerem jest LOT, dzięki któremu misja dotrze do wielu tysięcy ludzi.

– Od 2016 r. LOT rozpoczął intensywny rozwój siatki połączeń i już dziś wykonuje rejsy do ponad 70 miejsc na całym świecie – od Europy po Amerykę Północną i Azję – a od października, miesiąca różowej wstążki – wyruszy również do Seulu. Dzięki temu kampania rośnie w siłę, a informacja o profilaktyce raka piersi dotrze do jeszcze większej rzeszy osób – podkreśla Adrian Kubicki. Oprócz specjalnych zapowiedzi na pokładach oraz różowych wstążek wpiętych w mundury załogi, we wszystkich punktach sprzedaży, kasach na Lotnisku Chopina i w siedzibie LOT-u każdy chętny również otrzyma symboliczną różową wstążkę. ■

86

wie. W październiku personel pokładowy LOT-u oraz obsługa naziemna na Lotnisku Chopina, czyli w warszawskim hubie przewoźnika, będą nosić na klapach mundurów różowe wstążki symbolizujące akcję. Dodatkowo na pokładach samolotów pasażerowie usłyszą komunikaty zachęcające do regularnych badań.

Uwolnijmy się od raka Za ogólnoświatową historią Kampanii na rzecz Walki z Rakiem Piersi stoi synowa założycielki legendarnej marki kosmetycznej Estée Lauder – Evelyn H. Lauder.

Poruszona brakiem powszechnej świadomości na temat choroby oraz brakiem środków finansowych niezbędnych do walki z rakiem, w 1992 r. zapoczątkowała akcję i wspólnie z Alexandrą Penney (ówczesną redaktor naczelną magazynu Self) wymyśliła jej symbol – Różową Wstążkę. Wkrótce potem Wstążki trafiły w ręce klientów odwiedzających punkty sprzedaży na całym świecie. Po roku Evelyn założyła Fundację na rzecz Badań nad Rakiem Piersi® (BCRF). Dziś akcję wspiera cały świat, także Polska. – Jestem dumna i szczęśliwa, że w naszym kraju co roku do grona partnerów Kampanii przyłączają się nowe firmy i instytucje, które w swoim zakresie wspierają działania Kampanii. Od 2009 r. zebraliśmy już prawie 900 tys. zł i mamy nadzieję, że w jubileuszowym roku uda nam się zebrać resztę do okrągłego miliona złotych – tłumaczy dyrektor generalna Estée Lauder Companies Central Europe North, Joanna Zboch.

Jak co roku, w październiku, perfumerie Douglas oraz Sephora będą wspierać Kampanię poprzez sprzedaż limitowanych edycji produktów marek kosmetycznych Estée Lauder, Clinique, La Mer i Bobbi Brown, oraz Bumble and bumble i Smashbox, a także Origins.

20 proc. ceny sprzedaży tych produktów firma Estée Lauder (Poland) przeznaczy na wsparcie badań nad rakiem piersi u kobiet z mutacją w genie BRCA1. Tegoroczna kampania odbędzie się pod hasłem „Czas

Products, Smashbox, and Origins products, as every October. Estée Lauder (Poland) is donating 20 per cent of the sales of these products to breast cancer research in women with a BRCA1 gene mutation.

The motto this year is “Time to beat breast cancer”.

Polish campaign organisers emphasise that LOT is a major partner whose efforts will get the message out to thousands of people. “Since 2016, LOT has been vigorously expanding its flight network. We now fly to 60 destinations from Europe, through North America and Asia, and as of October, pink ribbon month, we’ll also be flying to Seoul. This will give the campaign a greater reach and deliver information on breast cancer prophylactics to more people”, says Kubicki. In addition to the special announcements and the pink ribbons worn by the crew, LOT will be offering symbolic pink ribbons at all sales points, and at the ticket offices at Chopin Airport and the LOT office, to anyone who wishes to have one. ■

RÓŻOWA WSTĄŻKA ROŚNIE W SIŁĘ the powerful pink ribbon Na badania, edukację i opiekę medyczną na całym świecie zebrano dotychczas 70 mln dol. ❚ USD 70 million have been donated to research, education and health care around the world.

Za pośrednictwem BCRF ufundowano 225 grantów badawczych w dziedzinie medycyny. ❚ 225 research grants in medicine were funded via the BCRF. Kampania działa w ponad 70 krajach – i współpracuje z ponad sześćdziesięcioma organizacjami walczącymi z rakiem piersi na całym świecie. ❚ The campaign is present in over 70 countries and works with over 60 partner organisations dedicated to breast cancer treatment around the world.

W projekt zaangażowanych jest 46 tys. pracowników na całym świecie. ❚ 46,000 employees are involved in the project worldwide.

© a g ata d ą b r o w s k a / b i n d u p p h o t o

Na zdj. stewardesy LOT-u, Elżbieta Borsuk, Estée Lauder Companies i dziennikarka Marta Kuligowska. ❚ Above: LOT flight attendants, Elżbieta Borsuk, Estée Lauder Companies and journalist Marta Kuligowska.

BTX

NOWOŚĆ!!!

PO

LE

CA

AQUASHINE BTX™ peptydowa botulina

• Wygładzenie przez rozluźnienie • Peptydowy relaks twarzy • Odbudowa i regeneracja

Aquashine BTX to produkt nowej generacji, zapewniający kompleksowe rozwiązania w terapii przeciwstarzeniowej skóry twarzy, szyi i dekoltu.

Podany za pomocą iniekcji aktywnie stymuluje regenerację i odnowę komórkową, poprawiając strukturę skóry. Kompleks peptydowy stabilizuje aktywność mięśni w skórze, rozluźnia włókna mięśni mimicznych, powodując wygładzenie skóry. Zawarty w Aquashine BTX kwas hialuronowy głęboko nawilża skórę oraz wspomaga powolne uwalnianie się i penetrację peptydów, co przedłuża ich działanie.

Zabieg można wykonać w gabinetach medycyny estetycznej i dermatologii estetycznej. Zaleca się przeprowadzenie 3 zabiegów w odstępach 4-tygodniowych.

• Smoothing by relaxation • Peptide facial relaxation • Restoration and regeneration Aquashine BTX is a next generation product providing comprehensive solutions in anti-aging therapy for face, neck and neckline. Injected, actively stimulates regeneration and cell renewal, improving skin texture.

The peptide complex stabilizes muscle activity in the skin, relaxes the fibers of the mimic muscles, resulting in the smooth skin.

Aquashine BTX contains Hyaluronic Acid, that deeply moisturizes the skin and promotes long-term deposition and penetration of peptides, prolonging their action.

The treatment is performed in aesthetic medicine and dermatological offices.

3 treatments are recommended at 4 weeks intervals.

Zapytaj swojego lekarza o peptydowy relaks twarzy! Ask your Doctor about peptide facial relaxation!

dr Robert Chmielewski

dr Ilona Osadowska

Warszawa

Szczecin · Poznań · Warszawa

Prime Clinic

Kliniki Dr Ilona Osadowska

T: +48 515 979 286 www.primeclinic.pl

dr Marta Rybarkiewicz Medycyna Estetyczna

Wrocław

T: +48 511 500 600 www.dr-osadowska.pl

dr Iwona dr Michał Kaniowski Radziejewska-Choma DERMA-PULS Centrum Dermatologii

La Estetica

GOLD CLINIC Medycyna Estetyczna

Warszawa

T: +48 24 263 99 99 www.laestetica.pl

T: +48 512 160 401 www.goldclinic.pl

Saska Clinic

Estetycznej i Laserowej

Gabinet Kosmetyki Lekarskiej BELLA

T: +48 71 322 69 09 www.dermapuls.com.pl

T: +48 22 625 33 00 www.bella-derm.pl

Warszawa

Wrocław

dr n. med. Jacek Toboła dr Barbara Parda-Głomska Klinika Dr Parda Medycyna Estetyczna

T: +48 58 622 98 62 www.proderm.pl

T: +48 517 535 878 www.drparda.com.pl

Gdynia

dr Agnieszka Lemiec

T: +48 600 888 988 www.radziejewska.pl

PRODERM Centrum Dermatologii, Medycyny Estetycznej i Chirurgii Skóry

T: +48 603 240 424 Facebook/Marta Rybarkiewicz

dr n. med. Magdalena Łopuszyńska

Piaseczno

dr Anna Płatkowska-Szczerek

ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej

dr Monika Kukulska

WellDerm Centrum Medycyny Estetycznej i Dermatologii

Warszawa

T: +48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

www.AntiAging.com.pl

Wrocław

T: +48 601 781 481 www.wellderm.pl

Płock

dr Maciej Rogala Warszawa

dr n. med. dr n. med. Beata Dethloff Marcin Zakrzewski Klinika Medycyny Estetycznej i Anti-aging Klinika Zakrzewscy Warszawa · Konstancin-Jeziorna Katowice T: +48 791 010 000

T: +48 720 832 424 www.klinikazakrzewski.pl

www.drbeatadethloff.pl

krukowate

ďƒŚ

88

Šcredits

people and the world

P ta s i e z a b aw y bird games Wrony, kruki, kawki czy modrowronki to prawdziwa elita intelektualna świata zwierząt. Potrafią używać narzędzi, operować symbolami, a nawet – jak dowodzą ostatnie badania – przewidywać przyszłość. ❚ Crows, ravens, jackdaws, and scrub jays form the intellectual elite of the animal kingdom. They are able to use tools and symbols, and, as recent studies have revealed, they can anticipate the future.

©credits

tekst | by wojciech mikołuszko

89

Z

people and the world

iuuu… Usadowiona na pokrywce od słoika wrona zjeżdża po zaśnieżonym dachu jak na sankach. Gdy pojazd grzęźnie w niewielkiej zaspie, ptak chwyta go dziobem i frunie z powrotem na szczyt dachu. Tam ponownie siada na pokrywce i ziuuu… zjeżdża po raz drugi. A potem jeszcze trzeci raz.

Amatorskie nagranie zachowania tej wrony zrobiło furorę w internecie. Obejrzano je już ponad 1,6 mln razy. Nie ma co się jednak dziwić. Każdy, kto ogląda filmik, odnosi wrażenie, że wrona po prostu świetnie się bawi. A ta aktywność zwykle łączy się z wysoką inteligencją. Długo więc ludzie byli przekonani, że prawdziwa zabawa, podobnie jak i mądrość, są niespotykane w świecie zwierząt. Im lepiej jednak poznawali przyrodę, tym bardziej stawało się jasne, jak bardzo się mylili. To, że inteligencję i zabawę odkrywali wśród szympansów, bonobo czy orangutanów, jakoś jeszcze dało się zaakceptować. W końcu to nasi najbliżsi kuzy-

krukowate

Zooom... A crow with its feet firmly planted on the lid of a jar slides down a snow-covered roof. When its “vehicle” gets buried in a small drift, the bird picks it up with its bill and flies back to the top of the roof.

It sits on the lid again and zooom... down it slides a second time. And a third.

The amateur recording depicting these unusual crow antics has become an online sensation. It has so far been viewed more than 1.6 million times. And it’s hardly surprising. Anyone who watches this short video gets the impression that the crow is simply having a good time. And these sorts of activities are usually associated with a high IQ. It was long believed that real fun, like genuine wisdom, was unheard of in the animal kingdom. But the more we learn about nature, the more apparent it has become that we were mistaken. We were able to accept the fact that chimpanzees, bonobos and orangutans were smart and playful.

After all, they are our closest relatives. But we still find the fact that ordinary birds can also demonstrate these features more difficult to swallow. That’s because there are some three hundred million years of evolution between us. This means that the intelligence of each animal group continued to develop along different lines for a long time to eventually reach its peak.

The most intelligent mammals are anthropoids. The winged intellectual elite is led by the corvidae. As well as ravens and crows, this family also includes Eurasian jays, magpies, jackdaws, rooks, nutcrackers, and California scrub jays.

Winged spies, thieves and frauds Many birds have a vibrant social life, which fosters the development of intelligence. And high IQ helps identify how, when and with whom to work, as well as who is susceptible to being deceived. For instance, scrub jays can anticipate whether another bird of their species is capable of stealing their food. If they hide their prey on their own, they have no reason to worry about theft. When they have help, however, they often return to their stash alone and move their food elsewhere. They can even tell which birds are watching their movements. And if they see them again, they are even keener to hide their provisions somewhere else. Interestingly, scrub jays that have already stolen another bird’s food are more committed to moving their food around.

Ravens resort to even more complex ruses. They often spy on other ravens to find out where they have hidden their food. The birds being observed are usually aware that their prey might be stolen, and so any would-be thief had better be on guard. Before laying its claws on other bird’s booty, a raven will try to convince the mark that it is completely unaware of the location of the hidden food by poking around

90

ni. Ale to, że te cechy wykazują pospolite ptaki, było nieco trudniejsze do przełknięcia. Dzieli je przecież od nas jakieś trzysta kilkadziesiąt milionów lat ewolucji.

To zaś oznacza, że przez tak długi szmat czasu inteligencja w każdej z grup rozwijała się niezależną drogą.

I wszędzie też znalazła sposób, by osiągnąć najwyższy wymiar. U ssaków przede wszystkim wśród małp człekokształtnych, do których należy też i człowiek.

U ptaków elita intelektualna zagnieździła się wśród krukowatych. A do tej rodziny, prócz kruków i wron, należą też sójki, sroki, kawki, gawrony, orzechówki czy amerykańskie modrowronki.

Skrzydlaci szpiedzy, złodzieje i oszuści Wiele z nich prowadzi bogate życie społeczne, które sprzyja rozwojowi inteligencji. To dzięki niej można się przecież zorientować, jak, kiedy i z kim współpracować, ale też i kogo da się oszukać. Tak na przykład modrowronki potrafią przewidzieć, czy inny przedstawiciel ich gatunku może ukraść im jedzenie. Jeśli więc ukrywają swą zdobycz w samotności, nie przejmują się złodziejstwem. Jeżeli zaś robią to w towarzystwie, często potem wracają do schowka, by przenieść zbiory w nowe miejsce. Ba, rozpoznają, który dokładnie osobnik je obserwował. Jeśli widzą go powtórnie, tym

places where there is nothing to be found.

US researcher Bernd Heinrich has observed that ravens will sometimes conceal their intelligence by engaging in seemingly irrational behaviour. While watching ravens in the field, Heinrich noticed that whenever these birds find a cadaver, instead of eating it, they call the other members of their flock.

“This time my mind failed to provide a clearly selfish, evolutionary cause for the apparent sharing, and that failure gave me an instant adrenaline rush.

I felt that I might not only learn something about ravens, but also something of larger theoretical value”, wrote Heinrich in his book Ravens in Winter.

After four years of observations, Heinrich concluded that it was young ravens that called others to food.

Adults mate for life and each pair fiercely defends its territory. Any young bird that found carrion on their territory would be quickly chased away before it had a chance to fill its stomach. To avoid that risk, they instantly start to call a gang of juvenile crows. The adult birds have no chance in such a confrontation.

A bottle top for a tool As if we did not already have sufficient evidence of the high IQ of ravens, Can Kabadayi and Mathias Osvath

 REKLAMA

organizator

www.kregisztuki.com partnerzy

[Aniwow!2017] 12th China (Beijing) International Student Animation Festival

©credits

sponsorzy

partnerzy medialni

91

people and the world chętniej ukrywają od nowa swe zapasy. A najczęściej w przenoszenie jedzenia angażują się te modrowronki, które już same coś komuś wcześniej ukradły.

Jeszcze bardziej skomplikowane sztuczki stosują kruki. Często szpiegują inne osobniki, by dowiedzieć się, gdzie tamte chowają jedzenie. Obserwowane ptaki wiedzą, że ich zdobycz może zostać ukradziona. Potencjalni złodzieje muszą więc mieć się na baczności.

Zanim dobiorą się do skarbów innego kruka, udają, że myszkują po miejscach, gdzie na pewno nic nie ma.

Starają się w ten sposób „wmówić” szpiegowanemu ptakowi, że nie mają pojęcia o jego zapasach.

Czasem inteligencja kruków ukrywa się za zachowaniem na pozór nieracjonalnym. Zwrócił na to uwagę amerykański naukowiec Bernd Heinrich. Obserwował w terenie, że gdy te padlinożerne ptaki natrafiły na zwłoki zwierzęcia, zamiast najeść się, krakaniem zwoływały innych przedstawicieli tego gatunku. „Mój mózg nie był w stanie podać czysto egoistycznego, ewolucyjnego wyjaśnienia dla tego ewidentnego dzielenia się i ta porażka dała mi natychmiastowy zastrzyk adrenaliny. Poczułem, że mogę nauczyć się czegoś nie tylko o krukach, ale także o czymś, co będzie mieć większą teoretyczną wartość” – pisał Heinrich w książce Kruki zimą.

Po czterech latach obserwacji uczony doszedł do wniosku, że nawoływania przy padlinie to dzieło kruków młodocianych. Dorosłe ptaki tego gatunku tworzą stałe pary, które zajmują terytorium i bronią go zawzięcie przed innymi krukami. Młode, które znalazłyby na ich terenie padlinę, zostałyby szybko odpędzone, zanim zdążyłyby się najeść. By się przed tym obronić, natychmiast zwołują krakaniem towa-

from Lund University in Sweden, announced in the July edition of Science magazine that these birds were even better at planning for the future than the great apes. They taught several ravens to use a tool to open a box containing food. In another experiment the same birds traded a plastic bottle top they had been given for the precious tool. They also learnt to pick the right tool when the reward box was missing and they had to wait up to 17 hours for it. This means they had to plan for the future. And when they had to choose between a small portion of food and a tool to open a box with much more food inside, they picked the tool, even though they had to wait 15 minutes to use it. Finally, a female raven, possibly irritated by how long experiments were taking, managed to outsmart the scientists. She figured out how to open the food box without any tools. The researchers reluctantly excluded her from further experiments.

New Caledonian crows are famous for working sticks into hooks to extract grubs hiding beneath the bark of trees. In laboratory experiments, these birds have been observed bending pieces of wire into hooks to reach their prey.

European crows demonstrate intelligence that puts them on par with their cousins from the southern hemisphere. They are often seen dropping nuts onto the road to have their shells cracked open by passing vehicles. They then descend and pick up the delicio-



©credits

Ostatnie badania nad krukami dowiodły, że ptaki te potrafią planować przyszłość lepiej od małp człekokształtnych. ❚ The most recent research of ravens has shown that these birds can plan their future better than apes.

krukowate

92

people and the world rzyszy. Wokół padliny zbiera się wtedy gang młodych.

A z taką czeredą dorosłe ptaki nie mają szans wygrać.

Jakby tych dowodów na inteligencję kruków było mało, w lipcu tego roku Can Kabadayi i Mathias Osvath z Lund University w Szwecji ogłosili w magazynie Science, że ptaki te potrafią planować przyszłość lepiej od małp człekokształtnych! Uczeni ci nauczyli kilka kruków, by wykorzystywały narzędzie do otwierania pudełka z karmą. W kolejnym eksperymencie te ptaki zaczęły wymieniać dostarczoną im plastikową nakrętkę na to cenne narzędzie. Nauczyły się brać je także wtedy, gdy pudełka z karmą w ogóle nie było i trzeba było na jego pojawienie się czekać aż 17 godzin. Musiały więc przewidywać przyszłość. Ba, jeśli zaoferowano im małą porcję karmy oraz narzędzie do otwierania pudła, w którym znajdowała się duża ilość jedzenia, brały to drugie. I to nawet w sytuacji, gdy na jego użycie musiały poczekać 15 minut. A w końcu jedna z samic, być może zirytowana przedłużającymi się eksperymentami, przechytrzyła naukowców.

Odkryła, jak otwierać pudło z karmą bez użycia narzędzia. Z kolei wrony z Nowej Kaledonii zasłynęły z tego, że wytwarzają haczyki z patyków, by wyciągać larwy owadów spod kory drzew. W laboratorium ptaki te potrafiły wygiąć dostarczony im prosty drucik tak, by powstał hak odpowiedni do wyjęcia pokarmu.

Również europejskie wrony nie ustępują inteligencją koleżankom z przeciwnej półkuli. Często można je obserwować, jak zrzucają orzechy na jezdnię, by

skorupka rozgniotła się pod ciężarem samochodów.

Potem mogą wkroczyć na ulicę, by dobrać się do smakowitego wnętrza. Muszą tylko uważać, by nie zostać potrąconymi przez samochód. Jak unikać tego niebezpieczeństwa, odkryły wrony z Japonii. Orzechy zrzucają na przejścia dla pieszych i czekają, aż zapali się czerwone światło dla samochodów, a zielone dla pieszych. Wtedy wkraczają na jezdnię razem z ludźmi, nie ryzykując zderzenia z pojazdem.

Tej sztuki europejskie wrony jeszcze nie opanowały.

Choć nie da się wykluczyć, że po prostu wolą z niej nie korzystać. Skoro potrafią bawić się, zjeżdżając po śniegu na pokrywce od słoika, to może też i frajdę sprawia im przemykanie między pędzącymi samochodami?

W końcu to zabawa jest najwyższą formą inteligencji. ■

us kernel. They just have to be careful not to get run over. Japanese crows learned how to mitigate this risk. They drop nuts onto pedestrian crossings and wait for the lights to turn red and the crosswalk lights to turn green. They then appear on the road with the pedestrians.

This is a skill that European crows have yet to master.

Then again, they might simply prefer to do it their own way. If they can enjoy themselves sledding down a roof on a jar lid, perhaps they enjoy flying around cars too? After all, having fun is the highest form of intelligence. ■

©shut terstock (4)

Kruki często szpiegują inne osobniki, by dowiedzieć się, gdzie tamte chowają jedzenie. ❚ Ravens often spy on other birds from their species to find out where they hide food.

krukowate

94

TRIP TO LITHUANIA?

PROMOTION

don’t leave your children at home.

No more ideas how to spend a weekend with your family? Visit Lithuania! Here we give you 10 reasons why you shouldn’t leave your children at home planning a trip to Lithuania.

Skiing in the capital. Nobody is expecting Alps in Lithuania, but finding an outdoor skiing and snowboarding place with 10 ski runs just minutes away from the city centre is a true discovery. Liepkalnis is ranked high on TripAdvisor! By the way, during off-skiing season there you can find summer sledge track, flat tires scooters downhill ride and much more. Even Toy Museum, Money Museum, Energy and Technology Museum or Railway Museum sound boring for your little ones in Vilnius? Visit one of adventure parks with treetop climbing or water entertainment.

Whole City for Curious Children. In Kaunas you can find the largest cultural and nature education centre in the Baltic States. We bet you won’t leave your children alone here, because the place is full of surprises for parents as well. You can take a flight in a spaceship, be a member of an ambulance crew, navigate an obstacle course over the burning lava of a volcano, slide down a rainbow, save a building on fire, solve detective-style mysteries, make a recording in the audio recording studio, take part in a cookery studio…We knew you would need more time here.

Roaring of Dinosaurs. Key tourist attractions in Klaipeda include the Lithuanian Sea Museum and Dolphinarium in the former Prussian fortress on the seashore. Alongside dolphins, seals also present a loudly applauded show. Sea lions that live next to the museum are another attraction that draws crowds of visitors. The museum is newly renovated and even provides the experience of ship wreck. Not far away from the city you can hear the roaring of dinosaurs – park of dinosaurs has got life-size reptiles, 5D cinema, mirror labyrinth, playground and even upside down house.

Salt Lessons. Many know Lithuanian resort Druskininkai for its biggest attractions - water park and snow arena with snow for winter sport enthusiasts all year round. These two sites are connected with modern ropes course. It offers air gondola ride for tourists above the Neman River. But did you know that this resort is named after word “salt”? That is why your children should try salt education there and, for instance, make some salty souvenirs.

Fairy Tales Park. Of course your children enjoy swimming! That’s why Palanga with its white sand coast is on your Trip to Lithuania bucket list. Keep in mind that you could learn to catch amber here with real amber catcher! Even more – new Fairy Tales Park is in the center of resort with wonderful sculptures, telling stories in different languages. Don’t pass over!

Welcome to Milky Way! In small town Anykščiai – gates to cosmos. There is the only place in the Baltic States, where visitors can dive into cosmos, stop for a moment on the edge of the galaxy and look at the stars. An illusion is being created by the help of mirrors, lights and music. Active leisure enthusiasts will be happy to make the most of sledding tracks open all year round and the Horse Museum offering horse riding, chaise and carriage rides. Also in Anykščiai - Labyrinth Park with 3 different willow labyrinths and a corn maze.

Mysterious Samogitia. Northern part of Lithuania is worth visiting for its Stone Museum in open air, or Cold War Museum, which is located in former underground missile base. In Tauragė you can find the big amusement and adventure park.

After you surmount the tracks of various levels of difficulty there, you can stay overnight... in a tree house. Or if you will find the most beautiful and biggest Samogitian lake Plateliai, don‘t hesitate renting a bike - there is a 24 km cycleway around the lake.

Indian Village. Are your children fans of Winnetou? They must visit Indian Village in Lithuania then. It is an authentic campsite of North American Indians, settled in a beautiful valley in Northern Lithuania. Everyone can explore rich and colorful Native American Indian culture there including Indian open-air museum, horse riding, kayaking, historic ceremonial „peace pipe“, accommodation in authentic wigwams, many educational activities and rituals.

Life in Manor. Manors come back to life in Lithuania. For instance, in Gelgaudiskis Manor educational tours are offered for children and teenagers. During them they can be taught etiquette of the nobility or even take part in a dance lesson; meanwhile, the youngest ones are offered to take a tour to a witch!

Walking on the Tops of the Trees. Don’t forget that Lithuania is a country of observation towers and cognitive paths. There are over 30 observation towers and more than 100 cognitive pathways in our country. You can have a look from the top of a tower in every region of Lithuania or even walk in the pathway on the top of the trees, and do it for free!

Plan your visit to Lithuania: www.Lithuania.travel www.facebook.com/Lithuania.Real is Beautiful

polish hits

hyperloop

Od science fiction do rzeczywistości from science fiction to reality W Los Angeles zakończyły się międzynarodowe testy innowacyjnego transportu przyszłości Hyperloop. Wziął w nich udział prototyp polskiej kapsuły, o którym opowiada Paweł Radziszewski – koordynator projektu. ❚ The international TESTS OF THE Hyperloop, an innovative means of transport, have just ENDED in Los Angeles. a POLISH POD prototype TOOK PART IN THE TESTS. WE TALKED TO THE project coordinator Paweł Radziszewski. tekst | by agnieszka michalak

Kiedy przejedziemy z Warszawy do Łodzi w 10 minut?

Wierzę, że już za parę lat. Prężnie działamy, żeby jak najszybciej rozwijać w Polsce technologię Hyperloop, czyli superszybkiego transportu naziemnego, który ma umożliwić przemieszczanie się ludzi i ładunków nawet z prędkością 1000 km/godz. I z tego, co wiem, ta technologia jest brana pod uwagę w koncepcji Centralnego Portu Komunikacyjnego, co może przyspieszyć jej rozwój w Polsce. Na razie pracujemy nad tym, by powstał tor testowy dla takiej kapsuły.

96

When will we be able to travel from Warsaw to Łódź in 10 minutes?

I believe this will be possible in a couple of years. We’re working hard on developing Hyperloop technology in Poland. This is a superfast means of ground transport that will be able to carry people and cargo at speeds of up to 1,000 km/h. As far as I know, this technology has been factored into the design concept of the Central Transport Port, which could accelerate the process in Poland. We’re currently working on creating a test track for the pod.

© m . p. , pa p

1000 km/godz. – to prawie jak samolot…

Kapsuła Hyperloop będzie poruszać się w stalowym tunelu o obniżonym ciśnieniu – z wykorzystaniem lewitacji magnetycznej. Łączy szybkość samolotu i dostępność pociągu. W założeniu ma być to szybki transport, który skróci poruszanie się. Amerykanie szacują, że cały koszt budowy takiego systemu będzie o 30 proc. niższy niż szybka kolej.

No właśnie, Amerykanie. Za całą koncepcją stoi właściciel m.in. Tesli i SpaceX, Elon Musk.

Od Muska rzeczywiście wszystko się zaczęło, chociaż sam koncept wymyślili Niemcy już w latach 30. ubiegłego wieku. Ale wówczas nie było możliwości technologicznych, które pozwoliłyby na stworzenie takiego systemu. Dziś mamy odpowiednie materiały i rozwinięte technologie. Science fiction zatem staje się rzeczywistością. To kwestia koncepcyjnego poskładania klocków z różnych dziedzin – lotnictwa, kolejnictwa, informatyki, elektroniki etc. Dotychczas postęp w rozwijaniu dużych prędkości był utrudniony tarciem kół i oporami powietrza. Kolej próżniowa eliminuje obie przeszkody. Ale wracając do Muska – półtora roku temu ogłosił konkurs SpaceX Hyperloop Pod Competition dla zespołów rozwijających technologię Hyperloop. Celem każdej edycji jest wyłonienie trzech do pięciu teamów, które stworzą najszybszą kapsułę.

W tegorocznej edycji konkursu do ścisłego finału dostał się prowadzony przez ciebie Hyper Poland University Team. Duma?

Pewnie, duma i zaszczyt, tym bardziej że byliśmy jednym z 25 zespołów z całego świata i 4 z Europy, które zostały zaproszone do LA, by zaprezentować swoją pracę. W środowisku akademickim od wielu lat śledzimy poczynania Muska i kiedy we wrześniu ubiegłego roku został ogłoszony konkurs na stworzenie prototypu kapsuły, postanowiłem spróbować. Na początku w dwa tygodnie zebrałem zespół – ponieważ aktywnie działam w kołach naukowych, wiedziałem, kogo powinienem zaprosić do projektu. W zespole znaleźli się nie tylko studenci Politechniki Warszawskiej, ale też Wrocławskiej, którzy nas wsparli, tworząc systemy elektryczne zasilające kapsułę. W sumie nad projektem pracowało około 30 osób.

Opowiedz, jak przebiegał konkurs.

Były trzy formalne etapy. W pierwszym musieliśmy stworzyć wstępną koncepcję kapsuły – z opisem koncepcji m.in. konstrukcji kapsuły, systemów elektronicznych czy rodzaju napędu. W drugim etapie powstał szczegółowy projekt techniczny, w którym dokładnie było określone, jak kapsuła będzie zbudowana, z jakich materiałów oraz ile będzie to kosztować. I… szybko okazało się, że nasza praca spodobała się sędziom i teraz trzeba było przejść do budowy prawie 4-metrowego prototypu kapsuły. Z jednej

1000 km/h is nearly as fast as an aeroplane Yes, the Hyperloop capsule will travel via magnetic levitation in a low-pressure steel tube. It combines the speed of an aeroplane with the accessibility of a train. The idea is to provide quick transport, which will shorten commute times. According to US estimates, the cost of constructing a system like this is 30 per cent lower than a fast railway system.

The brains behind the idea is Elon Musk, a billionaire and the owner of Tesla and SpaceX. It did all begin with Musk, although the idea itself was the brainchild of the Germans and dates back to the 1930s. At the time, however, it was technologically impossible to construct such a system. Today, we have the necessary materials and technology.

Science fiction is therefore becoming reality before our very eyes. It’s a matter of assembling a jigsaw puzzle with pieces from different fields – aviation, railroads, IT, electronics, etc. Advances in developing high speeds have so far been hindered by the friction of the wheels and air resistance. The atmospheric railway eliminates both these obstacles. Getting back to Musk, he announced the SpaceX Hyperloop Pod Competition for teams working on the Hyperloop technology eighteen months ago. Each edition of the competition aims to select the three to five teams that have created the best pods.

A team headed by yourself, namely the Hyper Poland University Team, made it to the finals. Did that make you proud?

Of course. We were proud and honoured to be one of the 25 teams from around the world and one of the 4 from Europe that were invited to LA to present their work. In the academic world, we’ve been following Musk’s work for many years and when the competition for a pod prototype was announced last September, I decided to give it a go. It took me two weeks to put the team together. I’m an active participant in science clubs, so I knew who I needed. The team mem-

Paweł Radziszewski jest studentem Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej. ❚ Paweł Radziszewski is a student of the Faculty of Power and Aeronautical Engineering at the Warsaw University of Technology.



97

polish hits

Prototyp polskiej kapsuły Hyperloop zaprojektowali studenci Politechniki Warszawskiej i Wrocławskiej. ❚ The prototype of the Polish Hyperloop pod was designed by students of the Warsaw and Wrocław Universities of Technology.

strony radość, z drugiej stres, bo poprzeczka skoczyła w górę, pojawiły obawy o budżet. Zorganizowaliśmy zbiórkę publiczną i udało się zebrać ponad 180 tys. zł. Z pomocą przyszedł LOT, który przewiózł 15 członków naszego teamu do Los Angeles i z powrotem.

Transport kapsuły w ładowni rejsowego Dreamlinera zorganizowało biuro LOT Cargo we współpracy z operatorem logistycznym DB Schenker. Elementy innowacyjnego napędu Hyperloop doleciały do Kalifornii z Polski w dwóch kontenerach. Jeden z nich z racji swoich nietypowych wymiarów (430x120x140 cm) miał charakter przesyłki ponadgabarytowej.

Na miejscu Musk ucisnął wam dłonie?

Nie, ale przywitał wszystkich przed finalnymi przejazdami. Zwrócił uwagę na to, że Hyperloop to przyszłość publicznego transportu. Podczas zawodów przeszliśmy szereg testów, m.in. układu hamulcowe-

hyperloop bers were all students from the Warsaw and Wrocław Universities of Technology. The Wrocław team created the electronic systems that powered the pod. Roughly 30 people worked on the project.

Tell me more about the competition.

There were three formal stages. In the first one, we had to create a tentative concept for the pod together with a description of the concept, i.e. the pod structure, its electronic systems, and how it was to be powered. In the second stage, a detailed technical design was developed. This specified how the pod was to be built, the materials that would be used, and how much it would cost. And it soon turned out that the judges liked our work, and we were able to start working on the nearly 4-metre model of the pod prototype. On the one hand, we were thrilled, but on the other, there was a lot of stress, as the bar was raised extremely high. We raised PLN 180,000 by crowdfunding. LOT Polish Airlines offered us their support and agreed to transport 15 members of our team to Los Angeles and back. The transport of the pod in the cargo hold of a regular Dreamliner was organised by the LOT Cargo office in conjunction with DB Schenker logistics. The parts of the innovative hyperloop pod were flown to California in two containers. One was an oversize package due to its irregular size (430x120x140 cm).

Did you shake hands with Musk when you arrived to Los Angeles?

No, but he did greet us before the finals. He said that the Hyperloop was the future of the public

go, systemu zasilania czy komunikacji bezprzewodowej. Niestety nie udało nam się przystąpić do finalnego testu w półtorakilometrowej komorze próżniowej.

Z jakimi wnioskami wróciliście?

Chociaż takim zapaleńcom jak ja jest znacznie trudniej – niż np. w Stanach – przekonać prywatnych inwestorów do wyłożenia pieniędzy na innowacyjny projekt, mam wrażenie, że to się powoli zmienia na lepsze. Nam udało się zebrać budżet na stworzenie kapsuły i pozyskać partnerów, którzy chcą współtworzyć koncepcję nowoczesnego transportu – to dowód na to, że można. Dlatego, gdybym miał rozwijać nowe technologie, bardzo chciałbym móc robić to w Polsce. ■

98

transport system. During the competition, we underwent a series of tests of e.g. the brake system, the power system, and the wireless communication system. Sadly, we were not shortlisted for the final test rides in the 1.5 kilometre vacuum chamber.

What are your key takeaways and conclusions?

Although it is much harder in Poland than e.g. in the US for enthusiasts like myself to convince private investors to finance innovative projects, things seem to be slowly changing for the better. We managed to source funds to build the pod and find partners who wanted to support the idea of modern transport. This shows that it can be done. If I was going to work with new technologies, I’d like to do so in Poland. ■

© m . p.

Prężnie działamy, żeby rozwijać w Polsce technologię Hyperloop, czyli superszybkiego transportu naziemnego, który ma umożliwić przemieszczanie się z prędkością 1000 km/godz. we’re working hard on developing Hyperloop technology in Poland. This is a superfast means of ground transport that will be able to travel at speeds of up to 1,000 km/h.

DOŁĄCZ DO NAS i trenuj z najlepszymi ARTIS WELLNESS CLUB to miejsce na Wilanowie stworzone z myślą o osobach, dla których ruch i zdrowie są ważnymi elementami życia. Powstało dla ludzi, którzy wierzą w ideę nowoczesnej kultury fizycznej i chcą w świadomy sposób osiągać stan równowagi organizmu.

NASZA MISJA Chcemy, żebyś czuł się młodo i atrakcyjnie. Wypracujemy z Tobą dobrą kondycję fizyczną oraz wygląd Twojego ciała, skupiając się na tym, jakie masz predyspozycje i co lubisz.

Witalność, zdrowie i energia – to wartości, w które szczególnie wierzymy w ARTIS Wellness Club. Jesteśmy przekonani, że dzięki nim życie może być lepsze, piękniejsze i szczęśliwsze. Pomyśl o ruchu, dobrym samopoczuciu, efektywnym spędzeniu wolnego czasu, o zrobieniu czegoś tylko dla siebie – to właśnie ARTIS Wellness Club.

MONITORUJ SWOJE POSTĘPY Dla klubowiczów dostępna jest aplikacja Artis Club, która pozwala ułożyć plany treningowe dopasowane do możliwości jej użytkownika oraz monitorować postępy.

ZAJĘCIA FITNESS

SIŁOWNIA

PROFESJONALNY SPRZĘT Artis Wellness Club to 1500 m2 przestrzeni wyposażonej w najnowocześniejszy sprzęt Technogym. Jest to uznany na całym świecie producent urządzeń fitness znany nie tylko z produkcji najwyższej jakości profesjonalnego sprzętu treningowego, ale również z propagowania idei Wellness oznaczającej dążenie do witalności i dobrego samopoczucia.

INDYWIDUALNE PODEJŚCIE Indywidualne podejście i profesjonalizm wykwalifikowanych trenerów personalnych Artis Wellness Club umożliwia dopasowanie treningu do Twoich możliwości i ograniczeń czasowych związanych z trybem życia i pracy.

WSPÓŁPRACA Z EWĄ CHODAKOWSKĄ Artis Wellness Club połączyło siły z Be Active Studio, a w ramach współpracy klubowicze skorzystać mogą z treningów prowadzonych przez najpopularniejszą trenerkę fitness w Polsce, Ewę Chodakowską, oraz członków jej zespołu.

www.artisclub.pl

GROUP CYCLING

SPA & WELLNESS

FIZJOTERAPIA

L i f e Sto ry

haruki murakami

z miłości do pisania passion for writing Nie ma czytelników, a wyznawców. na całym świecie Powstają bary noszące jego imię i drinki stworzone na jego cześć. Haruki Murakami to nie pisarz, a fenomen. Na czym polega jego tajemnica? ❚ He doesn’t have readers, he has followers. All over the world. There are bars named after him and drinks created in his honour. Haruki Murakami is not a writer, he’s a phenomenon. What is his secret? tekst | by patrycja pustkowiak

M

W sierpniu w Polsce ukazała się ostatnia książka Murakamiego – zbiór esejów Zawód powieściopisarz. ❚ Haruki Murakami’s book of essays Novelist as a Profession was published in Poland in August.

100

oże mnie też uda się napisać powieść” – ta myśl spada na niego w kwietniowe popołudnie 1978 r., kiedy jest na meczu baseballowym na stadionie Jingu. Ma wtedy niespełna 30 lat, żonę, długi i poczucie, że życie mija zbyt szybko. Tego dnia wraca do domu, siada przy kuchennym stole i zabiera się do pisania. Może pisać tylko kilka godzin późną nocą, gdy wraca z pracy w klubie, który prowadzi. W ten sposób powstaje Słuchaj pieśni wiatru. Redakcja pisma Gunzo przyznaje mu nagrodę za debiut. Ma poczucie, że zaczyna nowe życie. Dziś dobiega siedemdziesiątki i jest jednym z najpopularniejszych pisarzy. Jego wyznawcy, czyli „harukiści”, nie odpuszczają żadnej z jego książek, które sprzedają się w wielomilionowych nakładach.

Jak to robi? Rąbka tajemnicy uchyla w nowym tomie esejów Zawód powieściopisarz.

Nowa książka to sposób, by podejść nieco bliżej tajemniczego pisarza, który niechętnie mówi o sobie i strzeże swej prywatności. Okazuje się, że mity na jego temat są prawdziwe – rzeczywiście jest mrukliwym odludkiem całkowicie skoncentrowanym na pisaniu. Co musi mieć prawdziwy pisarz? Według Murakamiego siłę fizyczną i odporność psychiczną. Uważa, że nietrudno napisać pierwszą powieść, trudno utrzymać się na ringu. Twierdzi, że pisanie jest tylko dla tych, którzy tego pragną i nie mogą tego nie robić. I tych, którzy mają w sobie choć trochę arogancji, by wierzyć, że to, co robią, może być coraz lepsze. z książką na zapleczu Haruki Murakami przyszedł na świat w 1949 r. w japońskim mieście Kioto. Za szkołą nie przepadał, bardzo za to lubił czytać i słuchać muzyki. W jednym był

Haruki Murakami was suddenly struck with the idea that he could write a novel one afternoon in April 1978 while watching a baseball match at the Meiji Jingu Stadium. He was pushing thirty, married, saddled with debt, and painfully aware that life was going by too fast. He sat down at his kitchen table and began to write that very day. He could only write at night after he had come home from the club he ran. This is how he wrote Hear the Wind Sing, which won him the Gunzo Prize for New Writers, awarded by a Japanese literary journal. Murakami suddenly felt that a whole new life was opening up. Now a couple of years shy of 70, he is one of the most celebrated writers. His loyal followers, dubbed “Harukists”, never miss a single one of them. How does he do it? He reveals the secret in a collection of essays, Novelist as a Profession.

The book is a way to get closer to this enigmatic writer who is reluctant to speak about himself and fiercely guards his privacy. It turns out that all the myths about him are true – he really is a surly recluse solely focused on his fiction. But what are the essential traits of a true novelist? Murakami argues that you need to be physically and mentally strong. He believes that it’s easy to write one novel, but difficult to stay in the ring. He says that writing is only for people who really want to do it and cannot live without it. And for those who are audacious enough to believe that they can get better and better at it.

With a book in the backroom Haruki Murakami was born in Kyoto, Japan, in 1949.

He wasn’t very fond of school, but loved reading and listening to music. And there was one thing that always set him apart – he was a loner in a country



©credits



L i f e Sto ry wyjątkowy – zawsze trzymał się z boku w kraju, w którym normą jest przynależność do grupy.

Planował studiować prawo, ale nie dostał się za pierwszym razem. W tym czasie przez przypadek do rąk wpadło mu opowiadanie Capote’a Bezgłowy jastrząb. Czytał je na okrągło i zrozumiał, że pociąga go literatura – zdał na Wydział Literatury Uniwersytetu Waseda w Tokio. Jednak rzadko chodził na zajęcia. „W szkole średniej się nie uczyłem – przyznaje – ale na uniwersytecie to już w ogóle się nie uczyłem”.

Wolał przesiadywać w klubach jazzowych i barach.

No i przyjaźnić się z dziewczynami – jedna z nich została jego żoną.

Yoko Takahashi – drobną dziewczynę o długich włosach i miłej twarzy – poznał w 1968 r, poślubił trzy lata później, gdy oboje mieli po 22 lata. Szczęśliwym małżonkom trudno było związać koniec z końcem, dlatego przyszły pisarz postanowił założyć klub jazzowy. Peter Cat wystartował w 1974 r. Mieszczący się w piwnicy, pozbawiony okien lokal za dnia działał jako kawiarnia, wieczorem serwował alkohol. Murakami puszczał muzykę, zmywał, a w przerwach zamykał się na zapleczu z książką: „Od rana do nocy słuchałem jazzu, przygotowywałem koktajle i kanapki.

Codziennie musiałem posiekać worek cebuli i dzięki temu do dziś potrafię nie płakać przy tej czynności”.

Pewnej nocy po powrocie z pracy usiadł przy kuchennym stole i zaczął pisać. Słuchaj pieśni wiatru wyszła w 1979 r. w jego trzydzieste urodziny. Nie wszystkim się podobała. Zarzucano jej, że to literatura pop – ze względu na fragmentaryczny, urywany styl operujący obrazami. „Tylko tak potrafię pisać, więc tak muszę pisać. Dlaczego ktoś ma mi tego zabronić?” – obstawał przy swoim Murakami. Co więcej, postanowił oddać się wyłącznie pisaniu. Sprzedał klub i spłacił zaciągnięte na niego długi. „Udało mi się to, bo pracowałem codziennie od rana do wieczora i jadłem byle co. Ale to przecież nic dziwnego. Prowadziliśmy wtedy (to znaczy ja z żoną) bardzo skromne i spartańskie życie. Nie mieliśmy radia ani telewizora, ani nawet budzika. Nie mieliśmy w domu porządnego ogrzewania, więc w zimne noce spaliśmy mocno przytuleni do naszych czterech kotów. One też desperacko tuliły się do nas” – wspomina.

Przestał kłaść się spać o świcie; przeciwnie, zasypiał przed dziesiątą, a o szóstej zabierał się już do pisania.

Rzucił palenie – z trzech paczek dziennie zszedł do zera. I zaczął biegać. Bieganie stało się zresztą jego życiową filozofią. Poświęcił mu nawet zbiór esejów: O czym mówię, kiedy mówię o bieganiu.

Kolejne powieści: Flipper roku 1973, Przygoda z owcą, Koniec świata i hard-boiled wonderland – wielokroć poróżniały krytyków, zawsze znajdowały jednak swoich czytelników. Przełom przyszedł w 1987 r. wraz z wydaniem Norwegian wood. Murakami przestał wtedy

102

haruki murakami where being a part of a group is the norm.

Murakami wanted to study law, but did not manage to get in the first time. Meanwhile, by sheer coincidence, he stumbled upon Capote’s The Headless Hawk. As he kept rereading it, it dawned on him that that was drawn to literature. He therefore went to study drama at Waseda University in Tokyo. But he rarely attended classes. “I didn’t study in high school”, he says, “but I really didn’t study in college.” He preferred to spend his time in jazz clubs and bars. And get to know girls – one of whom became his wife.

Murakami met Yoko Takahashi, a petite girl with long hair and a pretty face, in 1968. They married three years later when they were both 22. Their marriage was a happy one but they struggled to make ends meet. This was when the future novelist decided to open a jazz club. Peter Cat opened in 1974. Tucked in a windowless basement, it was a cafe bar during the day and served alcohol at night. Murakami played music, washed dishes, and locked himself in the backroom to read during his breaks. He listened to jazz, mixing drinks and making sandwiches. “I had to cut a full bag of onions into tiny pieces every morning.

Still now I can manage to cut plenty of onions in a short time even without shedding tears.”

Murakami came home one night, sat himself down at the kitchen table, and started to write. Hear the Wind Sing was released on his 30th birthday in 1979. Not everybody liked it. The critics dismissed it as pop lit on account of its fragmentary, jumbled and graphic style. “That’s is the only way I can write, so I have to write like that. Why would anyone want to stop me?” argued Murakami. He also decided to devote himself to writing. He sold the club and paid off his debts.

“I made it by working every day from early morning until late and night, and not watching my diet. There was nothing strange about that. At the time, we (my wife and I) led a very modest, Spartan life. We didn’t have a radio, television, or even an alarm clock. We had no decent heating at home, so on winter nights we slept by curling up to our four cats. And they desperately snuggled up to us”, he recalls.

He no longer went to sleep at dawn. On the contrary, he was fast asleep by ten, so he could get up at six and start writing. He quit smoking, going cold turkey from three packets a day. And he took up running. Running became his life philosophy. He even dedicated a collection of essays to it: What I Talk About When I Talk About Running.

His next few novels, Pinball, 1973, A Wild Sheep Chase, Hard-Boiled Wonderland and the End of the World often saw the critics divided, but never failed to find plenty of readers. His big break came with Norwegian Wood in 1987. This was when Murakami ceased to be a writer and became a phenomenon. Set in



L i f e Sto ry

haruki murakami

być pisarzem, stał się zjawiskiem. Ta prosta, osadzona w latach 60. historia o miłości i dorastaniu, której tytuł został zaczerpnięty z piosenki Beatlesów, stała się wielkim hitem i sprzedała się w kilkumilionowym nakładzie. Oszalał też przemysł reklamowy – na rynku pojawiły się m.in. czekoladki o nazwie „Las w Norwegii”, a motywy z książki wykorzystano nawet w reklamie odkurzacza. Powstały nawiązujące do niej przewodniki i piosenki. Wycofany pisarz miał dość – pod naporem mediów wpadł w depresję i uciekł z Japonii.

the 1960s, this simple story about love and growing up, whose title was taken from the Beatles song of the same name, was a huge success and sold in the millions. The advertising industry went crazy over it – “Norwegian Wood” chocolate was launched and highlights from the book were featured in a vacuum cleaner commercial. It even inspired guidebooks and songs. This was all too much for the reclusive writer.

Overwhelmed by the media frenzy, he sank into depression and fled Japan.

głos pokolenia Nic już później nie było takie samo. Od tej pory „harukiści” w wielu krajach niecierpliwie czekają na każdą jego nową książkę. Tańcz, tańcz, tańcz, Kronika ptaka nakręcacza czy Sputnik Sweetheart były (i są) rozchwytywane jak świeże bułeczki. Czym wygrał jako pisarz?

Mimo że nie przeżył wojny, powojennego chaosu ani głodu, rewolucji czy dyskryminacji, właśnie te tematy prześwietla w swoich powieściach. Jego siłą zawsze było to, że potrafił odrzucić ciężką atmosferę czasów powojennych i uchwycić nowy, zamerykanizowany nastrój tych nowych. Opowiadał o uniwersalnych do-

The voice of the generation Nothing was ever the same after that. “Harukists” the world over have been lining up to buy his latest release ever since. Dance Dance Dance, The Wind-Up Bird Chronicle and Sputnik Sweetheart have been flying off the shelves. What is the key to Murakami’s writing success? He did not live through the war or the post-war chaos, and has never experienced hunger, revolution or discrimination, yet these are the recurring themes in his novels. His abiding strength is his ability to cast aside the bleakness of the post-war era and capture the new mood – a mood heavily influenced by Ameri-

murakami Uważa, że nietrudno napisać pierwszą powieść, trudno utrzymać się na ringu.

A pisanie jest tylko dla tych, którzy tego pragną i nie mogą tego nie robić.

Murakami argues that you need to be physically and mentally strong. He believes that it’s easy to write one novel, but difficult to stay in the ring.

świadczeniach, które przemówiły do czytelników na całym świecie – miłości, namiętności, próbie zrozumienia drugiego człowieka, życiu w wielkim mieście i związanej z nim samotności.

Nawiązując do popkultury, szybko stał się głosem pokolenia, które odrzuciło kulturę swoich rodziców.

Ponadto jest na wskroś współczesny. Eksperymentuje z gatunkami – miesza baśń z romansem i kryminałem. Używa prostego, obrazowego języka, który sprawia, że czytelnicy wręcz połykają jego książki i histerycznie łakną kolejnych. Krytyków za to zawsze dzielił – jedni od debiutu nie szczędzą mu pochwał, inni złośliwości, nazywając jego literaturę banalną grą pod publiczkę. Sam Murakami nigdy nie ukrywał, że nie ma ambicji być drugim Dostojewskim – uważa, że w czasach, gdy nikomu nie chce się już czytać, pisarz powinien zrobić wszystko, by przyciągnąć uwagę czytelnika, a samą literaturę widziałby jako bliską grze komputerowej – zaskakującą, wciągającą, pełną zwrotów akcji. Faktem jest jednak, że pod atrakcyjną powłoką udaje mu się przemycić już nie tak oczywi-

104

can culture. He talks about universal experiences that resonate with readers everywhere – love, passion, trying to understand other people, and life in a big city and the loneliness that goes with it.

By making a nod to pop culture, he soon found himself the voice of a generation that had rejected the culture of their parents. He experiments with genres – blends fairytales with romance and crime stories.

He uses simple, graphic language that makes readers devour his books and leaves them screaming for more. His novels have always divided the critics – some have been praising his fiction ever since his debut, while others pan his work, deriding it as trite and contrived to appeal to the general public. Murakami admits that he has no ambition of becoming a latterday Dostoyevsky. He argues that today, when no one can be bothered reading, the writer should do whatever it takes to capture the reader’s attention and that fiction should be like a computer game – surprising, compelling and full of twists and turns. But it has to be said that underneath the appealing and straight-

POZNAJ YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI DISCOVER YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA

NOWE OBLICZE GDYNI

THE NEW FACE OF GDYNIA

Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts.

A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

REZERWACJA ROZPOCZĘTA

RESERVATION STARTED

+48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

Polski Holding Nieruchomości S.A.

Yacht Park ul. Arkadiusza Rybickiego 10 81-340 Gdynia

ste treści, a przede wszystkim wyrwać czytelnika z codzienności, poruszyć wyobraźnię. Pomimo sukcesów nigdy nie przestał chodzić w tenisówkach, nosić plastikowych zegarków, prawie nigdy nie nosi garnituru.

A jak wygląda jego życie rodzinne? „Nie mogę mieć dzieci” – powiedział pisarz w jednym z wywiadów.

– „Jakoś nie znajduję w sobie przekonania, które miało po wojnie pokolenie moich rodziców, że świat będzie stawał się coraz lepszy”. Za to z żoną tworzy szczęśliwe małżeństwo już od niemal 40 lat.

Jaki jest? „Bywa, że ranią mnie niewarte uwagi głupstwa, zdarza się, że sam powiem coś niepotrzebnego, a potem tego żałuję. Nie potrafię się oprzeć pokusie i w miarę możliwości unikam nieprzyjemnych obowiązków. Irytują mnie drobiazgi, ale czasami przez

Eksperymentuje z gatunkami – miesza baśń z romansem i kryminałem. Używa prostego, obrazowego języka.

He experiments with genres – blends fairytales with romance and crime stories. He uses simple, graphic language.

106

haruki murakami nieuwagę zdarza mi się przegapić coś naprawdę ważnego. Staram się nie używać wymówek, lecz bywa, że niechcący mi się wymskną. Mówię sobie, że dziś nie będę pił alkoholu, ale niechcący wyjmuję z lodówki piwo i wypijam” – mówi o sobie. Nie przepada za ludźmi, woli pisać. Twierdzi, że nigdy nie doświadcza blokady pisarskiej. Pierwszą czytelniczką jego powieści jest żona. Ale Murakami, zazwyczaj niekonfliktowy i łagodny, przestaje takim być, gdy przychodzi do oceny tego, co napisał: „Kiedy żona robi jakieś uwagi krytyczne, trafia mnie szlag. (…) Zdarza się, że dochodzi do gwałtownej wymiany zdań”.

Eseje z tomu Zawód powieściopisarz pokazują różne jego twarze. Opisują jego stosunek do pracy, zdradzają sekrety warsztatu i odsłaniają kilka nieznanych faktów z życia osobistego. Przede wszystkim są jednak opowieścią o miłości do literatury, której pisarz mimo spektakularnych sukcesów nigdy nie zatracił. ■

forward surface, Murakami manages to smuggle in more challenging subject matter. Most of all, he drags his readers out of their mundane reality and fires up their imaginations. Despite his success, he still wears sneakers and plastic watches, and rarely wears a suit.

What does his family life look like? “I can’t have children”, he once told an interviewer. “I simply don’t have the confidence my parents’ generation had after the war that the world would continue to improve.” Murakami has been happily married for nearly forty years.

But what sort of man is he? “I sometimes get hurt by meaningless nonsense. I sometimes say something I shouldn’t and regret it later. I can’t resist temptation and I avoid unpleasant obligations as much as I can.

I get annoyed by trifles, but I sometimes overlook things that are really important by not paying attention. I try not to excuse myself, but sometimes excuses just slip out of my mouth. I tell myself that I won’t drink today, but then I involuntarily get a beer from the fridge and drink it”, he says about himself. Murakami is not sociable – he prefers writing. He says that he’s never experienced writer’s block. His wife is the first one to read his stories. The normally non-combative and easygoing Murakami can become the very opposite when something he has written is being appraised. “When my wife makes critical remarks, I lose it. (...) Sometimes we have heated arguments.”

The essays from Novelist as a profession reveal the many different faces of Murakami. They talk about his attitude to work, reveal the secrets of his writing techniques, and shed light on several unknown facts from his personal life. But above all, they tell the story of his passion for literature – something he has never lost, despite his staggering success. ■

© f o ru m , l a i f/ f o ru m , m . p. ( 5 )

L i f e Sto ry

PROMOCJA

LEK-AM

POLSKA FIRMA GODNA ZAUFANIA

LEK-AM

A RELIABLE POLISH COMPANY

Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne LEK-AM Sp. z o.o. to polska firma, która swój sukces zawdzięcza przyjętej 17 lat temu i konsekwentnie realizowanej strategii intensywnego rozwoju! Na rynku farmaceutycznym w Polsce, odnotowującym wzrost na poziomie 4,8% w stosunku do roku poprzedniego, LEK-AM urósł aż o 16% (dane IMS 2016).

LEK-AM Pharmaceutical Company Ltd. is a Polish organization whose consistent strategy of focused and intensive development has proven successful over the past 17 years. In a market where the average annual growth is 4,8% LEK-AM has grown 16% since the past year (IMS 2016 data).

Firma przywiązuje szczególnie dużo uwagi pozyskiwaniu wysoko wykwalifikowanej kadry, ponadto rokrocznie przeznacza ogromne środki na wysoko specjalistyczne prace naukowo-badawcze. W efekcie LEK-AM regularnie wprowadza na rynek kolejne preparaty medyczne cieszące się dużym uznaniem pacjentów.

Obecnie LEK-AM posiada blisko 80 produktów – leków dostępnych bez recepty, suplementów diety, ale również leków Rx (z dokumentacją rejestracyjną w formacie CTD – Common Technical Documentation), pomocnych w leczeniu chorób m.in. alergicznych, pulmonologicznych, psychiatrycznych, urologicznych czy kardiologicznych, które z powodzeniem oferuje na rynku polskim. Portfolio firmy cieszy się dużym zainteresowaniem także na arenie międzynarodowej dzięki prężnie działającym oddziałom w Niemczech, Nigerii, Rosji, Rumunii, ale także poprzez sieć Dystrybutorów i Kontrahentów ekskluzywnych w Europie Środkowej i Wschodniej, Afryce, Azji i Ameryce Centralnej i Południowej.

Dumą Firmy jest fabryka w Zakroczymiu, jeden z najnowocześniejszych zakładów wyposażonych nie tylko w innowacyjne technologie i sprzęty najnowszej generacji do produkcji leków, ale również w rozwiązania proekologiczne i systemy poprawiające jakość oraz bezpieczeństwo pracy.

Zakład produkcyjny z Certyfikacją Europejską GMP (Good Manufacturing Practice), GLP (Good Laboratory Practice), Quality Management Systems ISO 9001:2008, z sukcesem realizuje produkcję kontraktową i indywidualne zlecenia na rozwój i produkcję marek własnych Klientów! LEK-AM – to Twój zaufany i rzetelny Partner na rynku farmaceutycznym w Polsce!

LEK-AM on a regular basis introduces new medicinal products to the market, which are enthusiastically received by patients and pharmacists.

This is possible to accomplish thanks to highly qualified employees and the vast annual resources spent by the company on specialized scientific research.

Currently LEK-AM manufactures nearly 80 products – OTC nad Rx drugs (registered with CTD – Common Technical Documentation), as well as dietary supplements. LEK-AM R&D team concentrates on health issues in areas such as allergology, pulmonology, psychiatry, urology, and cardiology among others. The products are successful on the Polish market, but also noticable on the international arena thanks to efficient and effectice branches in Germany, Nigeria, Russia, Romania and as a result of the extensive network of distributors and exclusive contractors in Central and Eastern Europe, Africa, Asia and Central and South America.

The factory in Zakroczym is one of the assets the company is most proud of. It is extremely modern and equipped not only with the most up to date technology and newest generation of machinery for drug production, but also with pro-ecological solutions and systems aiming to increase the quality and safety of work.

The factory was awarded the European GMP (Good Manufacturing Practice) Certification, GLP (Good Laboratory Practice) Certification, and the Quality Management Systems ISO 9001:2008 Certification.

These practices allow successful completion of contract manufacturing, individual development projects and the production of clients’ private labels. LEK-AM – your trusted and honest partner in the Polish pharmaceutical industry!

Zainteresowanych współpracą zachęcamy do kontaktu: Justyna Olszak Managing Director of International Development We encourage those interested in cooperation to contact us: Justyna Olszak Managing Director of International Development Commercial Office 00-175 Warszawa al. Jana Pawła II 80, Poland Phone: + 48 22 635 80 41 ext. 542, Fax: + 48 22 635 73 10 mobile: +48 664 720 017

c u lt u r e

nasze rekomendacje

film Malowane klatki

painted frames

Ten niesamowity polsko-brytyjski film jest jednocześnie pierwszą pełnometrażową produkcją animowaną, która składa się wyłącznie z ręcznie malowanych obrazów olejnych. Nad ich stworzeniem pracowało aż 125 malarzy posługujących się tą samą techniką co bohater filmu – zmarły w XIX w. holenderski malarz postimpresjonistyczny Vincent van Gogh. Produkcja przedstawia historię życia i tajemniczej śmierci artysty. ❚ This awesome Polish-British production is the first full-length animation to feature nothing but hand-painted oil paintings.

The frames were created by 125 painters, who used the same technique as the main character of the film – the Dutch postimpressionist painter Vincent van Gogh, who died in the 19th century. The production presents the life and mysterious death of the artist.

Twój Vincent | Loving Vincent, dir. Dorota Kobiela, Hugh Welchman, premieres on 6.10

Powrót łowcy

the runner returns

Czego można się spodziewać, gdy reżyser takich filmów jak Nowy początek i Sicario zabiera się do kontynuacji klasyka science fiction, czyli Łowcy androidów? Fantastycznego, inteligentnego widowiska podszytego niepokojącą muzyką Jóhanna Jóhannssona. W rolach głównych Ryan Gosling i Harrison Ford. ❚ What can be expected when the maker of such movies as Arrival and Sicario creates a sequel to the iconic science-fiction production Blade Runner? A fantastic, intelligent show with an amazing soundtrack from Jóhann Jóhannsson. The film stars Ryan Gosling and Harrison Ford.

108

Rosyjski łącznik

Filozoficzna miotła

russian connection

a philosophical clean up

Niezależnie od tego, czy nowe miejsce zwiedzamy osobiście, czy za pośrednictwem książki, najważniejszy jest mądry przewodnik. Czyli taki jak autorka Petersburga, która przeprowadza nie tylko przez wyjątkowe zakątki miasta, ale też przez zawiłości rosyjskiej duszy i historii. ❚ Whether you are visiting a new place in person or in a book, the main thing is to have an authoritative guide. And Petersburg, which takes us on a tour around the city’s many unique places and explains the mysteries of the Russian soul and the country’s history, certainly fits the bill.

Dzięki Marie Kondo wiemy, że porządki to coś więcej niż czyszczenie przestrzeni wokół nas. Dzięki temu poradnikowi dowiemy się, jak usuwając stare przedmioty i odmawiając wstępu do mieszkania nowym, zmienimy swoje „ja” na lepsze. ❚ Marie Kondo has taught us that there is more to cleaning than tidying up the space around us. This new how-to book shows that by getting rid of your old belongings and refusing to acquire new ones, you can change your life for the better.

Petersburg, Joanna Czeczott, Wyd. Czarne

Jak posprzątać, by oczyścić swoje ciało i umysł | How to Declutter Your Body and Mind by Cleaning Up, Hideko Yamashita, Wyd. Literackie



© m . p.

book

Blade Runner 2049, dir. Denis Villeneuve, premieres on 6.10

art c u lt u r e

nasze rekomendacje

Ewolucja rzeźby evolution of sculpture

Myślisz – Rodin, mówisz – rzeźby. Ale jak ten francuski artysta, którego stulecie śmierci przypada w tym roku, rozwijał swój styl, mieszał różne techniki oraz materiały? Odpowiedź w NYC. ❚ Rodin is the first name that springs to mind when we hear “sculpture”. How did the French artist, who died a hundred years ago, develop his style, combining as he did, all those techniques and materials?

Come to NYC to find out.

Rodin, The Met, NYC, until 15.01. 2018

Zakochani mieszczanie

townsmen in love

Biedermeier to styl ucieleśniający gust bogatych mieszczan żyjących w czasach ponapoleońskich w Europie Środkowej. O czym wówczas marzył kupiec czy lekarz? Przy jakim stole chciał kosztować tortu Sachera zamożny mieszkaniec Wiednia? Odpowiedzi szukajcie na tej wystawie. ❚ Biedermeier is a style that embodies the taste of the wealthy Central European middle class in the post-Napoleonic era.

What did a merchant or a doctor from that period dream about? This exhibition has the answers to all these questions and more.

Przekaz od gwiazdy

W Paryżu być może dowiemy się czegoś nowego o artyście, który kojarzy się głównie z jednym, a konkretnie z portretem kobiety o obfitych kształtach… Jak Rubens, bo oczywiście o nim mowa, widział wielkich ówczesnego świata – Ludwika XIII, Filipa IV czy Marię Medycejską? ❚ If we go to Paris, we might learn something new about an artist predominantly associated with portraits of voluptuous women. How did Rubens see the high and mighty of his era, e.g. Louis XIII, Philip IV and Marie de’ Medici?

Rubens. Portraits of Princes, Musee du Luxembourg, Paris, until 14.01.2018

music

Jej portret

Moc kobiety

a message from a starr

her portrait

girl power

Komu dziś nie trzeba więcej miłości? O niej śpiewa na nowej płycie Ringo Starr, który już dawno temu wyszedł z szufladki „perkusisty Beatlesów”. À propos… do pracy przy Give More Love zaprosił dawnego kolegę z zespołu, Paula McCartneya, a także gitarzystę The Eagles Joego Walsha. Bo jak wiadomo, miłość wymaga towarzystwa. ❚ Is there anyone who doesn’t need more love today? Love is the main theme of this new album from Ringo Starr who invited former The Beatles member Paul McCartney and Eagles guitar player, Joe Walsh, to collaborate on Give More Love. Because as we all know, love needs company.

Była lukrowaną idolką nastolatek, a potem antywzorcem, którego rodzice jej dawnych i obecnych fanów najchętniej wystrzeliliby w kosmos. Kim jest teraz, gdy wydaje swój szósty album studyjny? Trochę się uspokoiła, ale na powrót grzecznej dziewczynki sprzed lat nie liczcie… ❚ The parents of the current and former fans of this one-time sugarsweet teen idol, who later became a “bad influence”, would be only too happy to see her launched into space. Who is she now as she releases her sixth studio album? She has mellowed a bit, but don’t make the mistake of thinking that she’s gone back to being the girl next door.

Nowy album Natalii Kukulskiej, która zmieniła się nie do poznania i nie tylko w lekko surrealistycznym teledysku promującym krążek Halo tu ziemia. Artystka mówi o płycie, że jest: „zapisem emocji i muzycznych pomysłów będących efektem wspólnego grania podczas muzycznego wyjazdu całego zespołu w góry”. ❚ Natalia Kukulska has changed beyond recognition, and not only in the surreal video that promotes her newest single “Kobieta”.

The singer says that the album “charts the emotions and musical concepts that came out of a joint session with her band during a trip to the mountains.”

Ringo Starr Give More Love

Miley Cyrus Younger Now

Natalia Kukulska Halo tu ziemia

110

© m . p.

Biedermeier, Muzeum Narodowe w Warszawie, until 7.01.2018

Więcej niż kobieta

more than a woman

SPECJALNA EDYCJA 2017 HÄSTENS TRIBUTE DOSTĘPNA WYŁĄCZNIE OD 1 WRZEŚNIA DO 31 GRUDNIA 2017 R. Hästens Tribute to owoc 165 lat doświadczenia w tworzeniu łóżek i niebywały przykład połączenia doskonałego rzemiosła, jakości i estetyki.

Nowoczesny kolor Taupe Check doda każdej sypialni ponadczasowej elegancji. Całość można też łatwo ożywić przy pomocy jasnych i neutralnych akcentów kolorystycznych.

FUL F I L L I NG DR EA M S S I NC E 18 52 WA R S Z AWA D O M OT E K A | U L . M A L B O R S K A 4 1 , 0 3 - 2 8 6 WA R S Z AWA S O P OT | A L . N I E P O D L E G ŁO Ś C I 9 4 0 , 8 1 - 8 6 1 S O P OT P OZ N A Ń | U L . G ŁO G OW S K A 2 6 5 A , 6 0 -1 0 4 P OZ N A Ń WA R S Z AWA – P U Ł AW S K A | U L . P U Ł AW S K A 5 2 3 , 0 2 - 8 4 4 WA R S Z AWA

LOZ K A H A S T E N S . P L | HAS T E N S . COM REKLAMA

SECURITY IN BUSINESS We support you at all stages of building a secure business. We know how to make security effective and simple. We develop and implement a consistent IT strategy, security policies and continuously protect your data to make you immune to new cyber threats

WWW.IMMUSEC.COM

Immusec Sp. z o.o. ul. Sarmacka 12F/1 02-972 Warszawa, Polska Tel.: +48 22 379 74 70 Fax: +48 22 379 74 79 E-mail: biuro@immusec.com

London Office: Immusec Ltd. 71-75 Shelton Street Convent Garden London, WC2H 9JQ E-mail: office@immusec.om

All our processes of bidding, implementation and reporting are covered by the Information Security Management System certified against ISO/IEC 27001 standard.

good food

kuchnia izraelska

Do b r z e z m i e s z a n e a versatile mix W kuchni izraelskiej przeglądają się smaki, przyprawy i tradycje z Niemiec, Polski, Jemenu, Iranu, Maroka, Tunezji, Grecji, Francji, Rosji, Turcji, Jordanii, Etiopii. Jest w czym wybierać, prawda? ❚ Israeli cuisine has been influenced by the flavours, spices and culinary traditions of Germany, Poland, Yemen, Iran, Morocco, Tunisia, Greece, France, Russia, Turkey, Jordan, and Ethiopia. There is a host of dishes to choose from.

1

tekst | by katarzyna boni

hummus Danie ponad podziałami – uwielbiane przez wszystkich niezależnie od pochodzenia i wiary.

Ugotowana i utarta na gładką masę ciecierzyca zmieszana z pastą sezamową tahini i oliwą. Reszta jest kwestią smaku – niektórzy humus wolą bardziej cytrynowy, inni – czosnkowy. Jedni dosypują dużo mięty i pietruszki, a inni sypią kmin rzymski i ostrą paprykę. Najsmaczniejszy jest jedzony palcami. ❚ A dish that everyone loves, irrespective of their religious denomination and ethnicity. Boiled chickpeas are blended into a smooth paste and mixed with sesame tahini paste and olive oil.

The rest is a matter of preferences – some prefer to add more lemon juice while others prefer more garlic. Some add lots of mint and parsley, and others cumin and hot paprika. Hummus tastes best when eaten with your fingers.

2

chałka ❚ hallah Dla nas to słodka drożdżowa bułka zapleciona na kształt warkocza. Dla religijnych Żydów to symbol manny z nieba. Bez chałki nie ma kolacji szabasowej – nad przykrytymi serwetą bochenkami wypowiadane jest błogosławieństwo, po którym chałkę kroi się i zjada z solą. ❚ To us, it is simply braided sweet yeast bread. To religious Jews, however, it symbolises the manna that was sent from heaven. Challah is an indispensable dish at any Sabbath dinner – the blessing is said over challah loaves covered with a cloth. The bread is then sliced and eaten with salt.

112

Gefilte fish Rybne pulpeciki w galarecie, czyli karp po żydowsku – smak dzieciństwa Żydów aszkenazyjskich. Jeśli na słodko, to z Galicji, jeśli bardziej wytrwanie – to z Litwy (granica między litewskimi a galicyjskimi Żydami była nawet nazywana granicą gefilte fish). Żydowski klasyk, który stał się polskim klasykiem wigilijnym. ❚ Fish-balls in aspic (known as carp Jewish style in Poland) is a dish that every Ashkenazi Jew knows from childhood. In Galicia, it was traditionally sweet, and in Lithuania savoury (the border between the Jews of Galicia and Lithuania was actually called gefilte fish).

This Jewish classic has become a Christmas Eve staple in Poland.

3

4

Sałatka izraelska ❚ israeli salad Najsmaczniejsze są rzeczy najprostsze. Sałatka ze słodkich pomidorów i ogórków dojrzewających w izraelskim słońcu. Do tego trochę pietruszki, mięty, oliwy i soku z cytryny. ❚ Simplest is best. A salad made from sweet tomatoes and cucumbers ripened in the Israeli sun. The salad is seasoned with parsley, mint, olive oil and lemon juice.

6

kugel Potrawa o wielu obliczach (i z ponad 800-letnią historią zaczynającą się w Niemczech). Klasyczny kugel to ziemniaczane talarki zapieczone z jajkiem i cebulą. Klasyczny słodki kugel to makaron zapieczony z jajkami, białym serem i mlekiem. A kugel jerozolimski to mieszanka słodko-ostra: makaron jajeczny zapieczony z karmelizowanym cukrem i pieprzem. ❚ A dish of many faces (and over 800 years of history that began in Germany). The classic savoury kugel is potato slices roasted with egg and onion.

The classic sweet kugel is pasta roasted with eggs, quark and milk. The Jerusalem kugel is a sweet and hot mix – egg pasta roasted with caramelised sugar and pepper.

5

Piklowane cytryny ❚ Pickled lemons Zwykłe cytryny piklowane z solą, czasem z dodatkiem oliwy, czosnku i papryki. Niby nic, a zmienią każde danie. Pasują do wszystkiego – od grillowanych ryb, przez biały ser, po długo duszone mięsa. Idealne są zmiksowane z kolendrą i oliwą – podawane jako salsa. Do domu zawsze przywożę kilka słoików. ❚ Simple lemons pickled with salt, sometimes with olive oil, garlic and paprika. It might not sound as delicious as it really is, but they can definitely add glamour to any dish. They pair well with anything – grilled fish, quark, and long-cured meat. They taste great when blended with coriander and olive oil and served as salsa.

I always bring back a few jars from my trips to Israel. 

7

Taramosalata Wpływy greckie na izraelskich stołach. Ikra zmiksowana z oliwą i białym chlebem (czasem zastępowanym ziemniakami albo migdałami!). Kolejna obowiązkowa pasta, obok humusu i salat chatzilim, która pojawia się na niewielkich talerzykach jako przystawka przed głównym daniem. ❚ A Greek influence on Israeli tables.

Roe mixed with olive oil and white bread (sometimes replaced with potatoes or almonds). Another great paste beside hummus and salat chatzilim, which is part of meze served on small plates before the main dish.



113

8

good food

kuchnia izraelska

Szakszuka ❚ Shakshouka Klasyczne izraelskie śniadanie – wywodzące się z Tunezji i Maroka. Jajka duszone w pomidorach, papryczkach chili, czosnku i cebuli. Posypane kminkiem albo (w wersji jemeńskiej) – zhougiem: piekielnie ostrą pastą z zielonych papryczek. Czasem urozmaicane bakłażanem albo fetą. ❚ A classic Israeli breakfast originating from Tunisia and Morocco. Eggs stewed in tomatoes, chilli peppers, garlic and onion. Sprinkled with caraway or (in the Yemen variety) with zhug, or an extra hot green chili pepper paste.

Eggplant or feta are sometime added.

9

Zatar ❚ Za’atar Najpopularniejsza mieszanka ziołowa Bliskiego Wschodu. Suszone zioła (oregano, tymianek, majeranek) łączy się z prażonym sezamem i solą. Sypie się je na humus, doprawia się nimi mięsa, miesza się je z oliwą. Zielony proszek o intensywnym zapachu stoi na każdym izraelskim stole. ❚ The most popular spice mix from the Middle East. Dried herbs (oregano, thyme and marjoram) are combined with roasted sesame seeds and salt. The mixture is added to hummus, meat, and often mixed with olive oil. This green powder is available on any Israeli table.

11

Kunafa ❚ Kunafeh Znacie amerykański deser „death by chocolate”? Kunafa to bliskowschodnia wersja, którą można nazwać „death by sugar”. Pochodzi z Nablusu, jednego z najstarszych miast na świecie. Ciasto z semoliny podgrzane w maśle, nadziewane słonym owczym serem, polane syropem z cukru i wody różanej, spieczone z wierzchu i posypane kruszonymi pistacjami. Cukrowe niebo w gębie. ❚ Are you familiar with the dessert known as “death by chocolate”?

Kunafeh is a Middle Eastern “killer” dessert that could justifiably be dubbed “death by sugar”. It originates from Nablus, one of the oldest cities in the world. Semolina dough is heated in butter, stuffed with salty sheep milk cheese, doused with sugar syrup and rose water, roasted on top and sprinkled with crushed pistachio nuts.

10

Ser z Safed ❚ Tzfat cheese Safed, Tzfat, to miasto znane jest jako centrum żydowskiego mistycyzmu. Ale smakosze docenią je również za produkcję owczego sera. Świeży, lekko słony ser dojrzewa przez kilka godzin w niewielkich koszyczkach. Najlepiej smakuje z ostrą oliwą. ❚ The city of Safed (Hebrew: Tzfat) has long been a centre of Jewish mysticism.

Foodies also appreciate it for its sheep milk cheese. Fresh, slightly salty cheese is cured for a few hours in small baskets. Tzfat tastes best with spicy olive oil.

12

Charoset ❚ Charoset Mieszanka gruszek, orzechów, jabłek, miodu i czerwonego wina podawana w święto Pesach. Kolorem ma przypominać glinę, z której niewolnicy wznosili budowle dla faraonów; a słodyczą – smak wolności. ❚ A combo of pears, nuts, apples, honey and red wine served on Passover. The colour is meant to symbolise the clay the slaves used to build the pyramids for the Pharaohs, while the sweet taste symbolises freedom.

114



kuchnia izraelska

good food

13

Ciasteczka z tahini ❚ Tahini cookies Tahini – pasta z ziaren sezamu – to dodatek numer jeden do izraelskich potraw. Jest w sałatkach, w humusie, w chałwie. Czemu nie zrobić by z niej ciasteczek? Przepis jest prosty: mąka, cukier, masło i oczywiście duże ilości tahini. Można też dodać kawałki czekolady, które roztopią się podczas pieczenia. ❚ Tahini – this sesame seed paste is the number one ingredient in most Israeli dishes. It can be found in salads, hummus and halva, so why not cookies? The recipe is simple – flour, sugar, butter, and lots of tahini. You can add chocolate chips, which will melt during baking.

14

Grillowana ryba z cytryną ❚ Grilled fish with lemon 230 km wybrzeża Morza Śródziemnego zobowiązuje. Sardynki, graniki, kantary, seriole, mugilowate – jest w czym wybierać.

Każda rybna restauracja eksperymentuje z sosami, ale najlepszy jest przepis najprostszy – cytryna, zioła i grill. Do tego izraelskie białe wino i fantastyczne zachody słońca – romantyczny klasyk. ❚ A 230-km coastline obliges. Sardines, dusky groupers, black seabream, seriola, mullets – there is a host of fish species to choose from. Every fish restaurant experiments with sauces but simplest is best – lemon, herbs and a grill.

Fish, Israeli white wine, and fantastic sunsets is a romantic classic.

15

Sufganiyah ❚ Sufganiyah Wersja naszego pączka – jedzona podczas Chanuki. Smażone na głębokim tłuszczu ciasto upamiętnia cud rozmnożenia oliwy po odzyskaniu świątyni przez Machabeuszów w II w. p.n.e. ❚ A take on the Polish pączek doughnut eaten at Hanukah. Deep fried round doughnuts with jelly symbolise the miracle associated with the Temple oil in 2 BC.

16

Kubaneh Jemeńska wersja chałki. Wkładana do pieca w piątek przed rozpoczęciem szabatu i pieczona w wolno stygnącym piecu w pojemniku pod przykrywką.

Podawana na szabasowe śniadanie z jajkiem na twardo, pomidorami i zhugiem. ❚ A Yemeni version of challah. The mixture is placed in a covered container and baked in a slow-cooling oven on Friday before the start of the Sabbath. It is served for Sabbath breakfast with hard-boiled eggs, tomatoes and zhug.

Falafel O to, która knajpa w Izraelu podaje najlepsze kuleczki z ciecierzycy – toczą się zaciekłe kłótnie. Ale tak naprawdę ważne jest jedno: żeby falafel był świeżo usmażony, a nie odgrzewany. Dzięki temu ma chrupiącą skórkę i puszysty środek. Najczęściej podaje się go w picie, z warzywami i oczywiście z tahini. ❚ The debate over which eatery in Israel serves the best chickpea balls is as far from being resolved as ever. The main thing, though, is that the falafel be freshly fried and not reheated. When fresh, it has a crisp rind and a fluffy interior. It is served in pita bread with vegetables and tahini.

116

17



PROMOCJA

KOLOROWE SMAKI TEL AWIWU THE AUTHENTIC FLAVOURS OF TEL AVIV Witaj w Shipudei Berek – miejscu, które dedykujemy jedzeniu i zabawie wokół stołu.

Welcome to Shipudei Berek – a place dedicated to food and fun.

Berek, Warszawa

Berek to barwy, Berek to gwar telawiwskich ulic, Berek to ludzie, którzy go tworzą i do niego przychodzą. Wreszcie Berek to pyszna, różnorodna, aromatyczna kuchnia w samym sercu Warszawy. To pocztówka z wakacji, którą przenieśliśmy do stolicy.

Gotuje w niej sam Ofir Vidavsky – Izraelczyk, który przeprowadził się prosto z Tel Awiwu do Warszawy, by zaszczepić w warszawiakach kulturę i kuchnię z telawiwskich ulic.

Każdy dzień zaczynamy już od śniadań: humusu, szakszuki czy sałatki fattoush. Wszystkie śniadania podawane są z codziennie wypiekaną przez nas gorącą pitą. Oferta śniadaniowa objęta jest promocją – zamów kawę lub herbatę, a śniadanie dostaniesz w prezencie – dlatego stanowi pozycję obowiązkową na kulinarnej mapie Warszawy.

Codzienne lunche w 5 wariantach do wyboru cieszą się ogromnym powodzeniem wśród pobliskich pracowników biurowych.

Mezze, izraelska pizza, shipudim, grillowane mięsa i ryby – a wszystko to w towarzystwie sałat, sezonowych warzyw, świeżych aromatycznych przypraw, ręcznie robionych sosów i dipów – dają naszym Gościom ogromny wachlarz barwnych smaków i gwarantują totalny brak nudy w wyborze dań. I to właśnie za otwartość, gościnność i szczyptę serca w każdym daniu nie tylko warszawiacy pokochali to miejsce.

Nasza restauracja to rodzaj pocztówki z wakacji. Radość śródziemnomorskiego jedzenia i gorący klimat telawiwskich ulic, którego wspomnienie przeniesione zostało do Warszawy.

Berek, Warsaw

Berek is colours. Berek is the excitement of the streets of Tel Aviv.

Berek is the people behind the place and the people who visit it. Berek serves delicious, varied and aromatic cuisine in the heart of Warsaw. Berek is like a postcard on vacation, and we have brought it to the Polish capital.

The food is cooked by Ofir Vidavsky, an Israeli chef who moved to Warsaw from Tel Aviv to instil the culture and flavours of Tel Aviv into the people of Warsaw.

We begin each day with breakfast: hummus, shakshouka, and fattoush salad. All breakfast dishes are served with pita baked on site every day. We have a special breakfast offer – buy a coffee or tea and get breakfast on the house. This has made us the breakfast restaurant of choice in the city.

Every day there are 5 different lunch menus, and they are very popular among the workers in the nearby office buildings.

Meze, Israeli pizza, shipudim, grilled meat and fish complemented with salads, seasonal vegetables, fresh aromatic spices, home-made sauces, and dips offer a wide variety of flavours and guarantee that you will be spoilt for choice. It is our openness, hospitality and the pinch of love we add to every dish that have won the hearts of the people of Warsaw and visitors to the city.

Our restaurant is like a holiday postcard. The joy of Mediterranean cuisine and the hot climate of the streets of Tel Aviv – whose ambience has been recreated in Warsaw.

Shipudei Berek Warszawa, ul. Jasna 24 berekwarszawa.pl

kuchnia izraelska

good food

18

Chałwa ❚ Halva Sezamowy smak sklejający usta to smak mojego dzieciństwa.

Chałwę pamiętam z puszki, może dlatego uwielbiam ją w wersji, w której kroi się ją na kilogramy. ❚ That sesame taste sealing my lips is one of my fondest childhood memories. When I was little, halva came in tins. That might explain why I like it best when it is sold by the kilo. You can buy as many of these long blocks of ground sesame seeds as you want.

19

Ptitim Ryż bez ryżu. Substytut z pszenicy wymyślony w latach 50., kiedy w Izraelu racjonowano żywność.

Nazywany izraelskim kuskusem albo – na cześć ówczesnego premiera – ryżem Ben Guriona. ❚ Ricefree rice. A wheat substitute created in the 1950s, when food was rationed in Israel.

It is dubbed the Israeli couscous and Ben-Gurion rice after the then Prime Minister.

20

Rosół ❚ Broth Dobry i na przeziębienie, i na chandrę.

Wersja aszkenazyjska podawana jest z kuleczkami z macy i obowiązkową gotowaną marchewką. Wersja sefardyjska ma w sobie zhug, hilbe (zhug zmieszany z kozieradką i sokiem z cytryny) i hawayij – mieszankę przypraw o ciężkim ziemnym aromacie. ❚ The Jewish penicillin – cures both colds and the blues. The Ashkenazi version is served with matzah balls and the mandatory boiled carrot. The Sephardic version has zhug, hilbe (zhug mixed with fenugreek and lemon juice) and hawaij – a mix of spices having a heavy, earthy aroma.

21

sok z granutu ❚ Pomegranate juice

22

Salat Chatzilim ❚ Salat Chatzilim Moja ulubiona pasta – lżejsza od humusu, na bazie bakłażanów i sezamu. Dobrze zrobiona ma lekko dymny posmak – przed zdjęciem skórki bakłażana opieka się nad ogniem.

Hebrajska nazwa to po prostu „sałatka z bakłażanów”. Jej arabska nazwa, baba ghanoush, oznacza „rozpieszczonego ojca”. ❚ My favourite paste – lighter than hummus, it is made with eggplants and sesame. If it is done properly, it leaves a slightly smoky aftertaste. The eggplant is roasted over fire before being skinned. The Hebrew name of the dish translates simply as “eggplant salad”. Its Arabic name – “baba ganoush” – means “spoilt father”.

118

©shut terstock (18), stock food/free (3), bew

Świeżo wyciskany zastrzyk witaminy C, który na rozgrzanych ulicach Tel Awiwu czy Jerozolimy potrafi uratować życie. Ma lekko gorzki smak, dlatego lubię zmieszać go z sokiem z pomarańczy. ❚ A freshly squeezed vitamin C boost which can be a live-saver on the hot streets of Tel Aviv or Jerusalem. It is slightly tart, which is why I like to combine it with orange juice.

since 1989

good food

dynia

d a n i e z dy n i pumpkin dish ma mało kalorii, za to sporo błonnika. z jej miąższu można przygotować sernik, racuchy lub zupę. a pestki? te to dopiero są pyszne i zdrowe. oto dynia – jesienią rządzi w kuchni. ❚ It’s lean on calories and rich in fibre.

You can use the flesh to make a cheesecake, pancakes or soup. And the seeds? They are really healthy and delicious.

Introducing the pumpkin – the staple of autumn cooking. tekst | by agnieszka michalak

zwyczajny olbrzym

an ordinary giant

Występuje na świecie w blisko 20 gatunkach. W Polsce furorę robi dynia olbrzymia (Cucurbita maxima) – pochodzi z Ameryki Środkowej i była uprawiana już 3 tys. lat przed naszą erą. Jej owoce średnio osiągają 50 kg, chociaż rekordzistka waży 1054 kg, a wyhodowano ją w Niemczech. ❚ There are nearly 20 varieties worldwide. The giant pumpkin (Cucurbita maxima) is extremely popular in Poland. It originates from Central America, where is has been cultivated for over 5,000 years. The fruits weigh 50 kg on average. The largest recorded fruit was from Germany and weighed 1,054 kg.

Złocista uczta

the golden feast

Starożytni Grecy wykorzystywali dynię zalaną winem jako środek na zaparcia, Rzymianie podawali ją na ucztach smażoną w miodzie, a Indianie wierzyli, że powstała z ciał zmarłych bogów, stąd tak silna obecność dyni w ich kulturze. ❚ The ancient Greeks used pumpkins soaked in wine to relieve constipation. The Romans served them fried in honey during their feasts, and the Native Americans believed that they grew on the dead bodies of deities, hence the strong presence of the pumpkin in their culture.

crème de la crème

120

©credits

Pokrojony w kostkę miąższ dyni lubi towarzystwo ziemniaków, pomidorów, czosnku, cebuli i imbiru. Do podsmażonych warzyw wystarczy dodać bulion i... krem gotowy. Warto posypać go pestkami dyni i podawać z grzankami. ❚ Cubed pumpkin flesh goes well with potatoes, tomatoes, garlic, onion and ginger. Simply fry the vegetables and add broth... and you have a ready-made cream soup.

For a twist, sprinkle it with pumpkin seeds and serve with croutons.

©shut terstock

crème de la crème

, „Niech ktoś zatrzyma wreszcie świat bo wysiadam. Przez życie nie chcę gnać bez tchu” – śpiewała Anna Maria Jopek. Jeżeli zatem robić sobie przerwę od codzienności, to tylko tam, gdzie powietrze jest czyste niczym łza a wokół rozpościera się ponad 100-letni las. Okazuje się, że taka przystań spokoju znajduje się bliżej niż myślisz.

Bo na Kaszubach Północnych.

W skutecznej regeneracji pomogą również podgrzewane baseny, ogród oraz Dendro Spa – pierwsze tego typu w Polsce oparte na energii płynącej z drzew. Ich obecność jest ukryta w kosmetykach wykorzystywanych do zabiegów. Można również skosztować soku z brzozy, który silnie wzmacnia organizm. Tyle dla ciała. A co dla żołądka? Autorska kuchnia Slow Food oparta tylko i wyłącznie na produktach od lokalnych producentów. Spora część pochodzi również ze szklarni oraz wędzarni (ryby i wędliny) znajdujących się na terenie Rosevia Resort & SPA. Na nieco starszych czeka atestowany plac zabaw, seanse kinowe oraz godna pozazdroszczenia tyrolka. Wszyscy są tu mile widziani. Czworonogi również. Każdy zwierzak dostanie zatem miskę i poczęstunek a nawet specjalnie wydzielone strefy. A ten, kto ma jeszcze jakiekolwiek wątpliwości, niech posłucha Anny Marii Jopek: „Bo życie w końcu po to jest, żeby pożyć, nim w kołowrotku pęknie nić” www.rosevia.pl

Na terenie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego koło Jastrzębiej Góry znajduje się mały, polski raj na Ziemi. Rosevia Resort & SPA to oaza osadzona na klifie, otoczona przez naturę w postaci zielonych lasów oraz nadbałtyckich plaż.

Tu każdy znajdzie coś dla siebie. Oddech złapią zarówno zwolennicy aktywnego wypoczynku jak również poszukiwacze świętego spokoju.

Dla tych pierwszych bowiem do dyspozycji pozostaje kort tenisowy, siłownia na świeżym powietrzu prywatna plaża i rowery.

Do dyspozycji przybywających tu gości pozostają 82 komfortowe apartamenty, które spełnią oczekiwania nawet tych najbardziej wymagających gości.

Jak wiadomo, ci mali ludzie to wielkie potrzeby.

Dlatego też w Rosevia Resort & SPA dołożono wszelkich starań, aby dzieciom niczego nie zabrakło. Pokoje mogą być wyposażone w łóżeczko dla niemowlaka, przewijak, nawilżacz powietrza.

A że diabeł tkwi w szczegółach to nie zabraknie podgrzewacza do butelek, małych ręczników i szlafroków.

REKLAMA

Kalei_1-2_hor.indd 1

9/13/17 2:24 PM

ta k e a l o o k

styl boho

s k r z y ż o wa n i e k u lt u r cultural crossroads azteckie wzory, afrykańskie geometryczne zdobienia, frędzle, hafty i dużo kolorowej biżuterii. Styl etno dawno przestał kojarzyć się wyłącznie z modą festiwalową. warto czasem do niego wrócić w codziennych stylizacjach. ❚ AZTEC PRINTS, AFRICAN GEOMETRIC PATTERNS, FRINGES, EMBROIDERY AND LOTS OF COLOURFUL JEWELLERY. the boho Style and ethnic prints are NO LONGER ASSOCIATED EXCLUSIVELY WITH FESTIVAL FASHION. WHY NOT ADD A TOUCH OF boho to you autumn outfits? zdjęcia | photos shutterstock

122

123

©credits

ta k e a l o o k Do patchworkowych sukien, kimon i spodni odpowiednimi dodatkami będą akcesoria z frędzlami, koralikami i bogato zdobiona biżuteria. ❚ Richly ornamented jewellery with fringes and beads is the perfect accessories to complement patchwork dresses, kimonos and trousers.

124

styl boho

125

©credits

styl boho

Šcredits

ta k e a l o o k

126

Stylizację etno dobrze uzupełnią skórzane sandały lub krótkie botki z frędzlami, troczkami i plemiennymi wzorami. ❚ The best shoes to wear with boho outfits are leather sandals or fringed boots with tribal patterns and ornaments.

127

make a wish

Although there exist numerous theories on most efficient packing, the number one piece of advice is: 'Travel light'. Here are a few tips on what to pack.

w podróży

4

2 3

czas w drogę

1

Chociaż istnieje wiele teorii na temat idealnego pakowania, zasada jest jedna – podróżuj lekko.

Podpowiadamy, co warto zabrać.

away we go

5

6

11

9

10

7

1. PAT & RUB BY KINGA RUSIN balsam do ust, 39 zł 2. STUDIOSARAH zestaw trzech notesów, €24 3. samsonite plecak, ok. 879 zł 4. urgo S.O.S CUTS wielozadaniowy opatrunek tamujący krwawienie, 25 zł 5. B&O PLAY przenośny głośnik, €250 6. Fitella koktajle na bazie świeżych owoców i warzyw, ok. 2,50 zł/szt. 7. Carex antybakteryjny żel do rąk, 9,99 zł 8. AirSelfie dron do robienia selfie, 279.13$ 9. KLORANE szampon na bazie granatu w wersji travel size, ok. 20 zł 10. Tata Harper zestaw miniaturowych produktów roślinnych do codziennej pielęgnacji, ok. 300 zł 11. BLACK ENERGY DRINK SAMURAI MANGO napój energetyczny, ok. 1,99 zł ❚ 1. PAT & RUB BY KINGA RUSIN lip balm, PLN 39 2. STUDIOSARAH a set of three notebooks, €24 3. samsonite backpack, approx. PLN 879 4. urgo S.O.S CUTS multi-purpose product that stops bleeding, PLN 25 5. B&O PLAY portable speakers, €250 6. Fitella fresh fruit and vegetable smoothies, approx. PLN 2.50/piece. 7. Carex antibacterial hand gel, PLN 9.99 8. AirSelfie selfie drone, $279.13 9. KLORANE travel size pomergranate shampoo, approx. PLN 20 10. Tata Harper a set of miniature plant-based products for daily care, approx. PLN 300 11. BLACK ENERGY DRINK SAMURAI MANGO energy drink, approx. PLN 1.99

128

© m . p.

8

m u s t h av e

jesień

1

W sezonie jesień/zima 2017/18 projektanci namawiają do nietypowych połączeń.

Połączmy zatem kurtkę puchową, różowe okulary oraz jedwabną kwiecistą spódnicę.

I w drogę!

3

2

s t y l o wa jesień stylish autumn

4

In the 2017/18 season, designers recommend opting for non-standard combinations. Why not match a down jacket with pink sunglasses and a floral silk skirt?

10

7

5

9

6

1. GENTLE MONSTER okulary słoneczne, €358 2. CLIVE CHRISTIAN perfumy z kawiatowo-owocowymi nutami, €350 3. oshee napój energetyczny, ok. 3 zł 4. lavard kurtka puchowa, 499,90 zł 5. CLAUS PORTO zestaw mydeł, €48 6. Wittchen skórzana torebka, 759,20 zł 7. MARC JACOBS BEAUTY kremowa szminka, €30 8. RIXO LONDON jedwabna spódnica, €237 9. DINOSAUR DESIGNS bransolety z żywicy, €150 10. filorga nawilżający koncentrat, ok. 250 zł ❚ 1. GENTLE MONSTER aviator-style silver-tone sunglasses, €358 2. CLIVE CHRISTIAN Fruity Floral Feminine Perfume, €350 3. oshee energy drink, approx. 3 PLN 4. lavard down jacket, PLN 499.90 5. CLAUS PORTO, Deco Soap Set, €48 6. wittchen leather bag, PLN 759.20 7. MARC JACOBS BEAUTY Le Marc Lip Crème, €30 8. RIXO LONDON silk-jacquard midi skirt, €237 9. DINOSAUR DESIGNS set of three resin bracelets, €150 10. filorga hydrating plumping concentrate, approx. 250 PLN

130

© m . p.

8

PROMOCJA

JESZCZE BARDZIEJ ATRAKCYJNE CIAŁO Rynek zabiegów high–tech do poprawy wyglądu ciała wciąż dynamicznie się rozwija, a urządzenia zyskują coraz lepsze parametry, przez co wzmacniają efekty działania.

KRIOLIPOLIZA COOLTECH Najmocniejszy zabieg niszczący miejscową tkankę tłuszczową poprzez jej wymrażanie. Wyjątkowość najnowszego modelu Cooltech polega na wyposażeniu w aplikatory anatomiczne, które można dopasować indywidualnie do najtrudniejszych obszarów ciała (boczki brzucha/talia, wewnętrzne kolana, okolice ud pod pośladkami), aby je idealnie opracować. Nowością jest również podwójny aplikator na brzuch oraz specjalny aplikator na podbródek. Zabieg daje rezultaty co najmniej porównywalne z liposukcją chirurgiczną - już po jednej aplikacji w miejscu zabiegowym następuje redukcja komórek tłuszczowych o 20-30%. Ciało zmniejsza swoje obwody i pięknie się modeluje.

VELA SHAPE III Najnowsze urządzenie do nieinwazyjnego wyszczuplania i ujędrniania ciała oraz redukcji cellulitu podczas jednego zabiegu.

Połączono w nim nowoczesne rozwiązania techniczne oraz 10-letnie doświadczenie z milionów zabiegów wykonywanych na urządzeniach wcześniejszych generacji. Dzięki doskonale opracowanej technice zabiegowej urządzenie umożliwia modelowanie i uniesienie pupy, dając efekt „brazylijskich pośladków”.

Zastosowanie nowej procedury zabiegowej „Stacking Mode” pozwala uzyskać pożądane efekty już po 1 zabiegu. VelaShape posiada certyfikat FDA (agencji rządowej USA) potwierdzający skuteczność działania w zakresie redukcji obwodu ciała i cellulitu.

BEZBOLESNA EPILACJA LASEROWA Pomimo że trwałe usuwanie owłosienia laserem stało się już standardem, nadal jest kojarzone z bólem i sporym dyskomfortem.

Dlatego zarówno kobiety, jak i mężczyźni szukają sposobu na skuteczną, a jednocześnie bezbolesną epilację. Odpowiedzią na te potrzeby jest najnowszy dostępny na polskim rynku laser diodowy MedioStar, który jako jedyny gwarantuje praktycznie bezbolesny zabieg. Dzięki opatentowanemu trybowi ruchów ciągłych Smooth Pulse urządzenie działa zawsze delikatnie, niwelując jakiekolwiek ryzyko bólu czy oparzeń, nawet wrażliwych okolic intymnych. Doskonały system chłodzenia „zamraża” skórę do poziomu naskórka, sprawiając, że komfort bezbolesnej epilacji jest na najwyższym możliwym poziomie. Najnowsza głowica zabiegowa XL „extra large” daje możliwość najszybszej, jak dotąd, epilacji. Co ważne, najwyższa na rynku moc lasera diodowego skraca serię do 5 zabiegów.

SONOQUEEN Najnowszej generacji technologia HIFU dostarczająca falę ultradźwiękową do głębokiej warstwy skóry intensywnie liftinguje zwiotczałe tkanki.

Precyzyjna wiązka fali ultradźwiękowej pozwala dotrzeć do 3 warstw: skóry właściwej, tkanki tłuszczowej i powięzi mięśniowej. W następstwie jej działania rozpoczyna się proces regeneracji zwiotczałych włókien kolagenu i obkurczanie tkanek dając efekt wielowymiarowego ujędrnienia skóry.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

good job

made concept

nowoczesna kamienica a modern tenement

tekst | by marianna kucharska

132

© m . p.

hoża 42 nie będzie aparthotelem. Tu będzie się spokojnie, luksusowo żyć – podkreśla Michał borowski, prezes made concept. ❚ “Hoża 42 will not be an apart hotel. It will be a peaceful and luxurious place to live”, says michał borowski, made concept ceo.

W marcu ubiegłego roku ruszyła – poprzedzona latami przygotowań – przebudowa kamienicy przy Hożej 42. I… wreszcie widać efekty.

Droga pani, efekty to dopiero będzie widać na początku przyszłego roku. Ale rzeczywiście, najmniej widoczne etapy renowacji, czy może trafniej – budowy – mamy za sobą. Obniżyliśmy fundamenty, dzięki czemu powstał garaż, którego nigdy kamienica nie miała. Wyburzyliśmy wszystkie niepotrzebne elementy i zbudowaliśmy nadbudowę. Położyliśmy nowy dach, wzmocniliśmy stropy i zabezpieczyliśmy je przeciwpożarowo. Kompleksowo wyposażyliśmy budynek we wszelkie nowe instalacje i wymieniliśmy okna. Odlaliśmy betonową nieckę na basen, który jest już zaprojektowany podobnie jak siłownia.

Trwa też renowacja drzwi.

A wszystko pod okiem konserwatora.

Owszem, na jego prośbę zachowaliśmy np. drewniane okna skrzynkowe. A mówiąc ściślej, stworzyliśmy ich nowoczesną wersję – oba skrzydła otwierają się do wewnątrz, a jedno z nich ma zespoloną podwójną szybę. Co za tym idzie – mają co najmniej dwukrotnie lepszą niż oryginalne izolację termiczną. Będą też znacznie bardziej niwelowały hałas.

Okna stylizowane na stare plus pieczołowicie odtworzona elewacja – kamienica dostanie nowe życie.

I o to nam chodzi. Zagadnienie renowacji zabytków od wieków zajmuje architektów. Jedni mówią o odtwarzaniu, dopasowaniu się i dążeniu do tego, żeby na pierwszy rzut oka nie sposób było odróżnić stare od nowego. Inni dążą z kolei do stanu, żeby nowoczesne elementy łatwo było rozpoznać. Myśmy poszli tą drugą drogą. Dlatego np. nasze windy nie będą opatrzone w witraże czy ławeczki, a będą nowoczesne i zrobione z patynowanej blachy w kolorze wytrawnego szampana.

Nowoczesna będzie też strefa rekreacyjna i sama recepcja ze specjalnym podglądem ze wszystkich kamer, ze sterownikami wind, ogrzewania, wentylacji.

Ale wróćmy do oryginalnych elementów, jak drzwi czy okna, dzięki którym kamienica zachowa swoją tożsamość.

Takimi elementami są też na przykład płytki. Proszę sobie wyobrazić, że zamówiliśmy je u tego samego producenta,

który robił tu je pierwotnie, czyli Villeroy & Boch. Ostaną się też przepiękne kute poręcze na klatce schodowej. Zachowamy schody z masywnych bloków z piaskowca. Co do elewacji, o której pani wspomniała – zachowała się na niej tylko część oryginalnych elementów, ale wystarczająco dużo, by ją odtworzyć. Gorzej jest z elewacją od strony podwórka – tam oryginał ocalał tylko w jednym procencie.

Ale i z tym sobie poradzimy. Podwórko będzie jak z pałacowego snu. Całość dopełni bogato porośnięty różnorodną zielenią ogród w stylu mediolańskim.

Pałacowego snu?

No tak, proszę pamiętać, że kamienica powstała w 1895 r. – wtedy budowało się na wzór pałaców z XVII w. – taka była moda.

A kamienica przy Hożej była wówczas jedną z bardziej wykwintnych. I co dla nas kluczowe – w całkiem dobrym stanie przetrwała wojnę.

Skoro mowa o historii, w jednym z lokali użytkowych będzie gościł nietypowy

tion of the doors is currently underway.

All under the watchful eye of the municipal conservator.

Absolutely. At his request, we restored the original casement windows. To be more precise, we created a modern version of the old windows – both sashes open to the outside and one of them has sealed double glazing. This means that their thermal insulation is at least twice as good as it was originally. They’ll be much more sound-proof too.

The windows and the meticulously reconstructed facade will give the tenement a new lease of life.

This is exactly what we were after. Renovating historical buildings is something that has occupied architects for centuries.

Some opt to recreate the original. Their goal is to make the new indistinguishable from the old. Others prefer to emphasise the modern elements. We adopted the latter approach. This is why the lifts aren’t going to have stained glass or

kamienica przy hożej 42 będzie jedynym domem w Warszawie, w którym mieszkania nie będą mogły być wynajmowane. hoża 42 will be the only house in Warsaw where renting out apartments will be prohibited.

After years of preparations, reconstruction of the tenement building at Hoża 42 got underway in March last year. Now, we can now see the results.

Not quite. The results won’t actually be visible until early next year. We’ve definitely completed the least visible stages of the renovation, or construction work. We’ve lowered the foundations so as to permit the construction of an underground garage, which was not there originally. We’ve demolished all the unnecessary elements and added a floor to the building. We’ve installed new roofing, and reinforced and fire-proofed the floors and ceilings. We’ve furnished the building with new systems and replaced the windows. We’ve also made a concrete bed for the future swimming pool, which, along with the gym, has already been designed. The renova-

seating, but will be made of patinated steel sheets the colour of dry champagne. The recreational zone is also going to be modern, as is the reception area with screens displaying CCTV footage and all building and lift controllers.

But it is the original elements to which the tenement owes its identity.

Tiles are another such element. We’ve ordered the tiles from the same manufacturer that made the original ones, namely Villeroy & Boch. The beautiful wrought -iron stair railings will be staying too.

We’re also restoring the original stairs, which are made from massive sandstone blocks. As for the façade, only a few of the original elements have survived, but that’s enough for us to restore the rest.

The interior façade was in a much worse condition – only 1 per cent of the original

133

salon upamiętniający króla fryzjerów, Polaka, Antoniego Cierplikowskiego.

Ten gość jako pierwszy odważył się ostrzyc kobietę na krótko, a potem wylansował tę modę na całym świecie. Jego klientkami były Coco Chanel, Josephine Baker, Édith Piaf czy Brigitte Bardot. Pracował w Paryżu, Londynie, Nowym Jorku. Na Hożej 42 będzie Zespół Fryzjerski 1909, który łączy najlepsze tradycje rzemieślnicze z nowoczesną filozofią zdrowej stylizacji włosów. Marka upamiętnia fantazję Cierplikowskiego.

Mam przed oczami trzecią edycję przygotowanego przez Made Concept „Raportu z rynku mieszkań luksusowych w Warszawie” za 2016 r. Wniosek nasuwa się jeden: wiele mieszkań w tym segmencie to lokale kupowane na cele inwestycyjne…

I w tym tkwi problem. Inwestorzy nie interesują się losami domu, nie chcą brać udziału w zebraniach wspólnoty. Ale dla mieszkańców uciążliwe jest, kiedy mieszkania są wynajmowane i często przechodzą z rąk do rąk. Nie mówię tylko o przeprowadzkach, ale też wiecznych remontach i imprezach. Dlatego na Hożej 42 jesteśmy zwolennikami restrykcyjnych zapisów w regulaminie wspólnoty.

Tam powinny być zawarte regulacje, co można, a czego nie na terenie budynku.

Tak jest na zachodzie. I my równamy do tego poziomu. Nasza kamienica nie będzie aparthotelem. Tu będzie się spokojnie, luksusowo żyć i jak na razie będzie to jedyny dom w Warszawie, w którym mieszkania nie będą mogły być wynajmowane. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

Michał borowski

made concept

ornaments have survived. But we’ll just have to make do. The yard is going to be like something out of a dream palace. It’ll have a Milanese garden overgrown with diverse lush greenery.

A dream palace?

Remember: the tenement was erected in 1895. Buildings were designed in the style of 17th century palaces in those days. The tenement at Hoża 42 street was one of the most elegant. And it is crucial to us that it survived the war in pretty good shape.

Speaking about history, one of the retail premises is going to house a hairdressing salon that will pay homage to Antoni Cierplikowski, a Pole known as the king of hairdressers.

He was the first hairdresser who dared to cut a woman’s hair short. He then made this hairstyle fashionable the world over.

His clients included Coco Chanel, Josephine Baker, Edith Piaf, and Brigitte Bardot. He worked in Paris, London, and New York. Zespół fryzjerski 1909, which combines top craftsmanship with a modern philosophy of healthy hair styling is going to have a salon at Hoża 42. The brand

commemorates Cierplikowski’s work.

I am holding the Luxury Apartment Market in Warsaw report for 2016 compiled by Made Concept. It concludes that many apartments in this segment, are purchased for profit.

This is a real problem. Investors do not care about the fate of the house, and are not interested in attending owners’ association meetings. It can be a nuisance for the residents when apartments are rented and frequently change hands. I’m not just talking about the cumbersome moves but also the lengthy renovations and parties. That’s why we’re all for having very strict rules laid down in the owners’ association bylaws at Hoża 42. This document should contain rules and regulations on what can and cannot be done in the building. This is how this issue is dealt with in the West. We want to follow this example.

Our tenement house is not going to be an apart hotel. It will be a peaceful and luxurious place to live and, at least so far, the only house in Warsaw where renting out apartments will be prohibited. ■ Written in conjunction with Made Concept.

Michał Borowski (ur. 1950) – architekt i historyk sztuki. W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową starych kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ Architect and art historian born in 1950. He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. He worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland.

For 40 years he has been renovating and adapting old tenements, primarily in Stockholm and Warsaw. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 to 2006.

134

© a rc h i w u m au to ra , m . p.

good job

PROMOCJA

C

rystal House S.A. to prestiżowe i skuteczne Biuro Nieruchomości świadczące usługi w zakresie obrotu nieruchomościami w segmencie PREMIUM. Specjalizujemy się w sprzedaży i wynajmie nieruchomości w najbardziej prestiżowych inwestycjach w Warszawie, takich jak Cosmopolitan, Rezydencja Opera, Park Lane, Rezydencja Foksal. Dysponujemy ofertami najpiękniejszych rezydencji w Konstancinie-Jeziornie. Działamy przy sprzedaży ekskluzywnych willi i apartamentów w pierwszej linii brzegowej na Costa Del Sol oraz Cote d’Azur. Wzbogacamy naszą ofertę o inne ciekawe kierunki, takie jak Anglia, Szwajcaria i USA (Miami, Nowy Jork). Pomagamy znaleźć nieruchomość dostosowaną do indywidualnych potrzeb Klienta i oferujemy naszą wiedzę na każdym etapie planowanej inwestycji. Za nami 10 satysfakcjonujących lat działalności i duże transakcje! Dziękujemy za tak liczne rekomendacje z Państwa strony, to dla nas największy dowód uznania!

Crystal House S.A. - this is such a prestigious luxury real estate company, we are the leader in Premium Market in Poland in Sales and Rentals. Specialize in sales and rentals, taking care of the most prestigious located buildings such as: Cosmopolitan, Złota 44, Opera House, Foksal Residence, Park Lane. We have also the best offers/villas/residences in Konstancin Jeziorna. On the other hand Crystal House gives to the clients VipConcierge service with sales doing the holiday homes, most prestigious such as: Cote d’Azur, Costa del sol. We wish to expand for Switzerland, London, NYC and Miami. Our best advantage is: to succeed customers expectations with 6 star service. We have been on the market for 10 years so far! During this 10 years existence we were closing top transactions: apartments/houses and we still keep moving forward. Thank You for so many recommendations and positive comments in our side. If You need any assistance do not hasitate to contact us!

Jeste z Waśmy już 1 mi 0 lat

WYJĄTKOWY APARTAMENT DO WYNAJMU W BUDYNKU COSMOPOLITAN LUKSUSOWA REZYDENCJA Z BASENEM, KOMORÓW Powierzchnia domu: 495 m2 Powierzchnia działki: 2220 m2 Cena: 11 000 000 zł Luksusowa wolnostojąca rezydencja położona w podwarszawskim Komorowie – atrakcyjnej i prestiżowej miejscowości zwanej „miastem ogrodem” stanowiącej enklawę ciszy i spokoju.

Architektura przeplata się tu z naturą, pozostając z nią w całkowitej symbiozie.

Atuty: • Architektoniczny kunszt, modernistyczny design • Najwyższej jakości wyposażenie, system inteligentnego domu • Bajeczne ogrody – zimowy, parkowy i leśny, które przenikają przez szklane ściany, tworząc przedłużenie wnętrz • Kryty basen, fitness room, sauna, sala kinowa, oceaniczne akwarium.

Powierzchnia lokalu: 160 m2 Cena: 20 000 zł/miesiąc Piękny apartament w samym centrum miasta usytuowany na jedenastym piętrze luksusowego budynku Cosmopolitan liczącego160 metrów wysokości i 44 piętra. Nieruchomość w pełni umeblowana i wyposażona w bardzo wysokim standardzie. Z salonu rozpościera się widok na Pałac Kultury i Nauki oraz i pl. Grzybowski.

LUKSUSOWA WILLA Z BASENEM W KONSTANCINIE-JEZIORNIE Powierzchnia domu: około 750 m2 Powierzchnia działki: 2000 m2 Cena: 4 550 000 zł Wyjątkowa willa w stylu prowansalskim w Konstancinie-Jeziornie. Willa liczy 6 sypialni, 4 łazienki, garaż na 2 auta. Ciepły rodzinny klimat sprawia, że nieruchomość jest przytulna, idealna do zamieszkania.

LUKSUSOWA WILLA Z IMPONUJĄCYM WIDOKIEM NA ZATOKĘ VILLEFRANCHE LE CASTELLET, CÔTE D’AZUR Powierzchnia domu: 350 m2 Powierzchnia działki: 2800 m2 Cena: na zapytanie Z tarasu na dachu rozpościera się panorama na Villefranche – jedną z najpiękniejszych francuskich zatok. Willa ma 5 sypialni oraz 5 łazienek. Atuty nieruchomości to: siłownia, basen, sauna, bezpośredni dostęp do wszystkich poziomów willi windą. Bardzo wysoki standard wykończenia.

(+48) 695 661 710 (+48) 666 200 080 d.przewocki@crystalhouse.pl www.crystalhouse.pl

PRZEPIĘKNY DOM W ZABUDOWIE BLIŹNIACZEJ NAJLEPSZA LOKALIZACJA NA STARYM MOKOTOWIE Powierzchnia domu: 315 m2 Powierzchnia działki: 350 m2 Cena: na zapytanie Atuty nieruchomości: • Doskonała lokalizacja • Przepięknie wykończone wnętrze • Pomieszczenia w pełni klimatyzowane • 6 pokoi, kominek, taras.

good address

1

promocja

nasze rekomendacje

prestige zone

2

Cienkie, lekkie i estetyczne soczewki okularowe SEIKO znajdziecie w MOKO 61.

3 4

Kliniki anti-aging Dr Beata Dethloff znajdują się w centrum Warszawy oraz w Konstancinie-Jeziornie.

W ofercie gabinetów znajdziemy opiekę w zakresie medycyny estetycznej, laseroterapii, dermatologii, spa oraz dietetyki. Zabiegi pielęgnacyjne są przeprowadzane na profesjonalnych produktach marki KLAPP Cosmetics. ❚ Dr. Beata Dethloff anti-aging clinics are located in the heart of Warsaw and in KonstancinJeziorna. Their range features aesthetic medicine, laser therapy, dermatology, spa and nutrition.

All treatments are performed using highly specialised KLAPP Cosmetics products. drbeatadethloff.pl

2. zrelaksuj się! relax!

Zbliżają się chłodne jesienne dni, a w Lewitarium w Warszawie czeka sauna japońska Ganbanyoku, która sprawi, że odnajdziesz wewnętrzną harmonię. Ganbanyoku to najbardziej naturalna terapia o działaniu antydepresyjnym i antystresowym. Specjaliści umieszczają ją na liście pięciu najciekawszych zabiegów holistycznych na świecie. ❚ Before the autumnal cold wave hits the town, visit Lewitarium in Warsaw and treat yourself to a Japanese Ganbanyoku sauna.

This is sure to restore your inner harmony. Ganbanyoku is the most natural therapy there is to keep stress and depression at bay. The experts place it among the top five of the world’s most exciting holistic treatments. lewitarium.pl

3. stomatologia estetyczna aesthetic dentistry Unident Union dr Iwony Gnach-Olejniczak we Wrocławiu to innowacyjna klinika implantologii, ortodoncji i medycyny estetycznej. Uwagę pacjentów z całego świata przykuwa opatentowana przez dr Gnach-Olejniczak metoda Dental Face Lifting® łącząca w sobie stomatologię i medycynę estetyczną. ❚ Dr. Iwona GnachOlejniczak’s Unident Union in Wrocław is an innovative clinic offering implants, orthodontics and aesthetic medicine procedures. Its international patients are mainly drawn to Dr. Gnach-Olejniczak’s original and patented Dental Face Lifting® method, which combines dentistry and aesthetic medicine. unidentunion.pl

4. styl i precyzja style and precision Optyk MOKO 61 to prekursor na rynku. Jego twórcy mieli jasny cel: pokazać wyjątkowe, niedostępne wcześniej w Polsce okulary. Dziś na Mokotowską 61 w Warszawie przybywają wszyscy, którzy cenią unikatowy design i jakość opraw (m.in.

Mykita, Lindberg) oraz precyzję widzenia, którą gwarantują niezwykle cienkie, lekkie i estetyczne soczewki okularowe SEIKO. ❚ MOKO 61 eyewear store is a trailblazer on the market. Its founders were driven by a clear goal: to showcase exceptional eyewear that had not previously been available in Poland. Anyone who appreciates unique design, rim quality (from such brands as Mykita, Lindberg) and the clear sight guaranteed by ultra-thin, ultra-light corrective lenses from SEIKO now makes for Mokotowska 61 in Warsaw. moko61.com

136

© m . p.

1. nowoczesna pielęgnacja modern care

good address

nasze rekomendacje

W warszawskiej i poznańskiej restauracji Why Thai spróbujecie specjałów kuchni tajskiej.

prestige zone

1

2

3 4

1. strefa relaksu relaxation zone Radisson Blu Resort w Świnoujściu oferuje pokoje w widokiem na Bałtyk. Goście szczególnie doceniają atrakcje na dachu: basen, szklane molo, sauny i jacuzzi oraz bar. Relaksu dopełnia widok z kawiarni na 13. piętrze. ❚ The Radisson Blue Resort in Świnoujście offers rooms with a sea view. Guests praise the hotel for the rooftop amenities i.e. a swimming pool, a glass pier, saunas, a jacuzzi and a bar. The excellent view from the cafe on the 13th floor makes the rest and relaxation complete. radissonblu.com

2. teraz Tajlandia

time for thailand

Tylko pięć restauracji w Polsce może poszczycić się certyfikatem Thai Select przyznawanym przez Ambasadę Królestwa Tajlandii za autentyczność kuchni i wspaniały serwis. Jedną z nich jest warszawski Why Thai. ❚ Only five restaurants in Poland boast the Thai Select certificate awarded by The Embassy of the Kingdom of Thailand in recognition of authentic cuisine and excellent service. One of them is the Why Thai in Warsaw. whythai.pl

3. w sielankowym nastroju feel idyllic Hotel Sielanka nad Pilicą znajduje się 60 km od Warszawy.

Charakterystyczne klubowe wnętrza, klimatyczne spa, kuchnia wykorzystująca sezonowe produkty, nowoczesne centrum konferencyjne czy ośrodek jeździecki sprawiają, że Sielanka jest ulubionym miejscem wymagających klientów. ❚ The Sielanka Hotel on the Pilica River is 60 km from Warsaw. A distinctive gentlemen’s club decor, a climatic SPA, a menu based on seasonal products, a stateof-the-art conference centre, and an equestrian centre make Sielanka a perfect destination for discerning clientele. sielanka.pl

4. halka smaków

flavours of halka

W sercu Zakopanego mieści się wyjątkowa restauracja Halka.

Tradycja Podhala splata się tu z nowoczesnością. Autorskie menu Michała Lelka wyróżnia się odważnymi połączeniami smakowymi i ciekawym wykorzystaniem świeżych lokalnych produktów. Halka słynie również z soczystych mięs podawanych na gorącym łupku skalnym. ❚ The Halka is a very special restaurant in the heart of Zakopane. This is a place where Podhale tradition meets modernity. Michał Lelek’s signature menu is distinguished by its bold combination of flavours and its inventive use of fresh local produce. The Halka is also famous for its juicy meats served on hot slates.

© m . p.

halkazakopane.pl

138

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

140

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

142

Warsaw Chopin Airport

PRZYDATNE INFORMACJE

144

Useful information

FLOTA

146

Fleet

LOT DLA FIRM

148

LOT dla firm

ROZRYWKA P OKŁADOWA

150

In-flight entertainment

WYDARZENIA

154

LOT news

MILES & MORE

157

Miles & More

MENU LOT GOURMET

160

LOT gourmet menu 139

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

Winnipeg

Calgary

Ottawa

route map

Seattle Minneapolis

Portland San Francisco

Denver Las Vegas

SIATKA P OŁĄCZEŃ

San Diego

Toronto

Chicago

Halifax

Detroit

Cleveland

New York JFK Newark

Pittsburgh

Cincinnati

Dallas Los Angeles

Québec Montreal

Charlotte

Houston

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Varadero Cancun

EUROPA ❚ EUROPE Helsinki St Petersburg

Stockholm Gothenburg Edinburgh

Copenhagen

Palanga Palanga

Riga

Kaliningrad

Amsterdam

Düsseldorf Brussels

Linz

Graz

Pula

Nice

Porto

Ljubljana Zadar Dubrovnik

Chisinau

Cluj-Napoca

Zagreb

Venice

Milan

Kharkiv

Budapest

Salzburg Klagenfurt

Kiev Boryspil Kiev Zhuliany

Lviv

Košice

Vienna

Munich

Innsbruck

Zurich

Turin

Poznan

Stuttgart

Geneva

Lyon

Bydgoszcz Prague

Frankfurt

Paris Luxembourg

Minsk

Warsaw

Berlin

London

Madrid

Vilnius

Hamburg

Moscow

Tallinn

Bucharest

Belgrade Split

Odessa

Sofia Podgorica

Barcelona

Istanbul

Ankara

lot.com

Lisbon

140

POŁĄCZENIA LOT-U REALIZOWANE WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ LOT CONNECTIONS IN COOPERATION WITH NORDICA

Z TALLINNA / FROM TALLINN: Amsterdam / Amsterdam Berlin / Berlin Bruksela / Brussels Goteborg / Göteborg Hamburg / Hamburg

Kijów Borispol / Kiev Boryspil Monachium / Munich Nicea / Nice Oslo / Oslo Odessa / Odessa Petersburg St. / Petersburg

Sztokholm / Stockholm Split / Split Trondheim / Trondheim Wiedeń / Vienna Wilno / Vilnius

Z KOPENHAGI / FROM COPENHAGEN: Örebro / Örebro Groningen /Groningen

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

Cracow Lublin Budapest

Astana Krasnodar Sapporo

Tbilisi Yerevan

Beijing

Sendai

Seoul

Larnaca

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Gdansk Poznan Wroclaw

Tokyo

Tel Aviv Fukuoka

Amman

Cairo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Colombo

Singapore

POLSKA ❚ POLAND Gdansk Szczecin

Prague

ed ghts operat

T ❚ fli własne LO Połączenia

Lisbon

Połączenia

Olsztyn

by LOT

hare flights

Poznan

Warsaw

❚ code-s code-share

ark

New aży już w sprzed le now od 2017 – T LO ia 17 – on sa 20 m Połączen fro T erated by LO ❚ flights op Denpasar

czar tero Połączenia

we ❚ char te

Połączenie

sezonowe

Wroclaw

ts ❚ direct fligh

Katowice ❚ se

ts asonal fligh

Cracow

Rzeszow

141

lot.com

zpośrednie

be Połączenie

r flights

Zielona Gora

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

Airport Maps

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3 1

1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

Warszawska Informacja Turystyczna ❚ Warsaw Tourist Information info@warsawtour.pl Arrvials Hall, exit 1

3 2

Business Lounge Bolero

MAPY LOTNISK

Warsaw Chopin Airport

Terminal A Gates 27-37

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check Warsaw Tourist Information

tre cen y t ci n.) the 30 mi o T ly (on

Terminal A Gates 38-45

Rail Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

142

Podczas lotu ❚ During the flight

Podczas startu i lądowania laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚

During take-off and landing laptop must be placed in seat pocket, or the locker above without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

+

9 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

144

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

23 kg max

carry-on baggage

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

+

40

+

23 kg max

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

23 kg max

23

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

fleet F LOTAfleet F LOTA

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2017

lot.com

NEW 2017

146

4* 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km* 24/21/249

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km* 18/21/213

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

NEW 2017

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range miejsc BC/PEC/EC Capacity

Medium and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. On short and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Boeing 737-800

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Boeing 737-400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

* odbiory w latach 2018-2019/ *deliveries 2018-2019 ** odbiór od listopada 2017 do kwietnia 2020 / **deliveries from November 2017 until April 2020

Medium and short-haul aircraft Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

Embraer 175***

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

SAMOLOTY WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ

FLOTA fleet

Embraer 195

FLOTA fleet

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

LOT & Nordica aircraft

Rozwijamy skrzydła w krajach bałtyckich!

Nowe połączenia, większa liczba rejsów oraz nowoczesne samoloty – to wszystko dzięki współpracy z estońskimi liniami lotniczymi Nordica.

We spread our wings in the Baltic States!

New connections, a lot of new services and high-tech airplanes - now it's all real thanks to the partnership with Estonian airlines Nordica.

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

9 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

147

lot.com lot.com

*** w tym dwa egzemplarze do dyspozycji rządu / *** including two aircraft at the disposal of the Polish government

lot.com LOT DL A F IRM

HIT NA SKALĘ ŚWIATOWĄ – DEKOROWANE ® PTASIE MLECZKO Ptasie Mleczko® w polskich domach gości już od 1936 r.

Jego receptura, autorstwa Jana Wedla, po dziś dzień jest ściśle strzeżoną tajemnicą. Nie bez powodu te niebiańsko lekkie pianki zyskały tytuł najpopularniejszej marki w Polsce według rankingu Millward Brown i agencji Young&Rubicam.

Co ciekawe, Ptasie Mleczko® wyprzedziło nawet Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy i PLN. W 2016 roku Ptasie Mleczko® obchodziło swoje 80. urodziny.

Z tej okazji podczas Dnia Czekolady w 3 polskich miastach: Warszawie, Krakowie i we Wrocławiu powstały gigantyczne pianki. Ponadto na sklepowych półkach pojawiła się limitowana edycja produktu w kultowym opakowaniu.

Prawdziwym hitem jest nowość w ofercie E.Wedel.

Na rynku pojawią się niepowtarzalne pianki Ptasie Mleczko®, które na każdej kostce będą miały wyjątkową dekorację okazjonalną. Jako pierwsze dostępne będą pianki w świąteczne gwiazdki i renifery. Z okazji Walentynek zakochani będą mogli podarować bliskim niebiańsko lekkie kostki ozdobione serduszkami. To niepowtarzalna technologia, jedyna w Europie stosowana w dekorowanej produkcji na tak dużą skalę. Dzięki cudownym wzorkom uwielbiane pianki zyskają kolejnych wielbicieli!

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W październiku w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje chińskie, rosyjskie, japońskie i koreańskie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Zachęcamy do zapoznania się z zawartością naszej oferty na pokładzie rejsów międzykontynentalnych. Ponadto wewnątrz systemu rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię rozwoju naszych linii lotniczych oraz informacje dotyczące obchodów 20-lecia sojuszu Star Alliance. W tym miesiącu chcielibyśmy zaproponować Państwu kilkadziesiąt nowych filmów, które umilą Państwa podróż, takich jak: „Na pokuszenie” czy „Dom wygranych”. Naszym najmłodszym pasażerom polecamy przygody Kapitana Majtasa lub historię najszybszego ślimaka na świecie (Turbo) ❚ In October, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including Chinese, Russian, Japanese, and Korean productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. We encourage you to check it out yourself aboard our long-haul flights. Please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines and information regarding celebration of the 20th anniversary of Star Alliance. In this month, we would like to propose you selected movies from all over the world such as: “The Beguiled” or “The House”. Our youngest passengers may like funny adventures of Captain Underpants or the story of the fastest snail in the world (“Turbo”).

DLA DZIECI

lot.com

in-flight entertainment

KAPITAN MAJTAS: PIERWSZY WIELKI FILM ❚ CAPTAIN UNDERPANTS: THE FIRST EPIC MOVIE (2017)

150

for kids

TURBO (2013)

FRANKENWEENIE (2012)

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Lato może trwać dłużej!

Przedłuż swoje wakacje i poleć do Tel Awiwu

z Gdańska, Lublina, Poznania,

Wrocławia i Warszawy!

Summer can last longer!

Extend your holidays and fly to Tel Aviv directly

from Gdansk, Lublin, Poznan,

Wroclaw and Warsaw!

LOT.COM

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

WYBRANE NOWOŚCI W PAŹDZIERNIKU/Chosen new movies in October:

WONDER WOMAN (2017)

DOM WYGRANYCH ❚ THE HOUSE (2017)

NA POKUSZENIE ❚ THE BEGUILED (2017)

KUPILIŚMY ZOO ❚ WE BOUGHT A ZOO (2011)

SEKRETNE ŻYCIE PSZCZÓŁ ❚ THE SECRET LIFE OF BEES (2008)

AUSTRALIA (2008)

WIELKI ROK ❚ THE BIG YEAR (2011

CHARLIE I FABRYKA CZEKOLADY ❚ CHARLIE & THE CHOCOLATE FACTORY (2005)

FANTASTYCZNA CZWÓRKA ❚ FANTASTIC FOUR (2015)

152

SPIDER-MAN: HOMECOMING (2017)

RANDKA NA WESELU ❚ MIKE AND DAVE NEED WEDDING DATES (2016)

DZIEŃ NIEPODLEGŁOŚCI: ODRODZENIE ❚ INDEPENDENCE DAY: RESURGENCE (2016)

MAD MAX: NA DRODZE GNIEWU ❚ MAD MAX: FURY ROAD (2015)

LOT DO STOLICY NIEMIEC LOT to fly to berlin

lot.com

WYDARZENIA

LOT news

Od 4 grudnia będą mogli Państwo polecieć z nami z Warszawy do Berlina. Sprzedaż biletów trwa, oferta cieszy się dużym zainteresowaniem. Stolica Niemiec to prężnie rozwijający się ośrodek kulturalny i biznesowy oraz tygiel narodowości i kultur. Wiemy, jak ważne jest to połączenie lotnicze zarówno dla tych z Państwa, którzy mieszkają w Berlinie, jak i tych, którzy często podróżują z Niemiec do Warszawy (albo przez stolicę Polski do innych miast w regionie).

Godziny rejsów na trasie Berlin–Warszawa zostały pomyślane w taki sposób, żeby umożliwić pasażerom przesiadki na Lotnisku Chopina na rejsy dalekodystansowe Dreamlinerami LOT-u do Ameryki Północnej i dalekiej Azji.

Rejsy w obie strony będą się odbywały od poniedziałku do piątku dwa razy dziennie (8.20 i 17.20 z Warszawy, 10.25 i 19.30 z Berlina), a w soboty i niedziele raz w ciągu dnia (17.20 z Warszawy i 19.30 z Berlina). Dla Państwa najwyższego komfortu trasę będzie obsługiwać flota złożona z samolotów Bombardier Q400 oraz Embraer 170 i 175.. ❚ You will be able to fly with us from Warsaw to Berlin as of 4 December.

Tickets are now available and the offering is very popular among our customers. The German capital is a busy cultural and business hub, and a melting pot of nationalities and cultures. We know how crucial this destination is to those of you who live in Berlin and to those of you who frequently travel from Germany to Warsaw (or to other cities in the region via Warsaw). The flight schedule for the Warsaw-Berlin route has been designed in such a way as to permit passengers to transfer at Chopin Airport for LOT long-haul Dreamliner flights to North America and Asia.

Flights in both directions will be operated twice a day from Monday to Friday (8:20 and 17:20 from Warsaw, 10:25 and 19:30 from Berlin), and once a day on Saturdays and Sundays (17:20 from Warsaw and 19:30 from Berlin). For your convenience, the route will be operated by a fleet consisting of Bombardier Q400s and Embraer 170s and 175s.

Brama Brandenburska w Berlinie.

Popularny punkt spotkań. ❚ The Brandenburg Gate in Berlin is a popular meeting point.

154

Goteborg

Berlin Warszawa

Widok na Göteborg, główne miasto na zachodzie Szwecji. ❚ A view of Göteborg, the largest city in western Sweden.

Z WARSZAWY PROSTO DO GÖTEBORGA from warsaw to göteborg Z radością informujemy, że uruchomiliśmy połączenie z Warszawy do drugiego miasta w Szwecji. Tym samym LOT zapewnił pasażerom z Göteborga najlepszą ofertę połączeń do Europy Środkowo-Wschodniej – z wygodną przesiadką na Lotnisku Chopina. Warszawa jest optymalnym węzłem przesiadkowym dla pasażerów, którzy pragną wybrać się z nami z zachodniej części Szwecji np. do Lublany, Belgradu, Zagrzebia, Pragi, Budapesztu, a także np. do miast na Ukrainie i w Rumunii.

Rejsy do Göteborga wykonujemy wspólnie z estońskim narodowym przewoźnikiem Nordica, oferując atrakcyjne ceny biletów. Rejsy do Göteborga odbywają się na pokładach samolotów Bombardier CRJ900 sześć razy w tygodniu (oprócz sobót) o godz. 19.50, a do Warszawy od poniedziałku do soboty o godz. 8.00. ❚ We are pleased to announce that we have launched flights from Warsaw to another Swedish city. LOT will now be offering passengers from Göteborg the best flight options available to Central and Eastern Europe with a convenient transfer at Chopin Airport. Warsaw is the ultimate transfer hub for passengers who wish to fly with us from western Sweden to e.g. Ljubljana, Belgrade, Zagreb, Prague, Budapest, and cities in Ukraine and Romania.

Flights to Göteborg will be operated in cooperation with the Estonian national carrier Nordica at attractive prices. Flights to Göteborg are operated by Bombardier CRJ900 aircraft six times per week (every day except Saturday) at 19:50 and to Warsaw from Monday to Saturday at 8:00.

lot.com

WYDARZENIA

LOT news

OPERACJA: LOT. PREMIERA NOWEJ SERII TEJ JESIENI OPERATION: LOT. New series premieres this autumn

„Operacja: LOT” ukazuje m.in. kulisy pracy pilotów.

Na zdjęciu Boeing 737-400. ❚ Operation: LOT shows viewers what a pilot’s work consists of and much more. Image above: A Boeing 737-400 JEST CIĄG DALSZY ODLOTOWEJ PRODUKCJI DISCOVERY CHANNEL. Telewizja zagląda z kamerą jeszcze głębiej niż dotychczas. LOT i Lotnisko Chopina udostępniły obszary, do których nie dotarła jeszcze żadna telewizja. „Operacja: LOT” to sześcioodcinkowa seria, która zdobyła serca widzów dzięki dynamicznej akcji i dużej liczbie lotniczych wątków. W najnowszej serii zobaczyć będzie można m.in. kulisy odbioru przez LOT Boeinga 787 Dreamliner z fabryki w Seattle i pierwszą komercyjną wizytę na Lotnisku Chopina Airbusa 380, największego samolotu pasażerskiego świata. Kamery Discovery towarzyszyły pracownikom LOT-u na targach w Hamburgu, gdzie zamawia się nowe maszyny i negocjuje kontrakty na modernizację używanych maszyn.

Lotnictwo pasażerskie to nieubłagane terminy, lawina procedur niezbędnych dla zachowania bezpieczeństwa, obsługiwany sprzęt wart miliony dolarów, a przede wszystkim ogromne poczucie odpowiedzialności za życie i komfort podróżnych. Te czynniki powodują, że praca w branży lotniczej jest stresująca i wymagająca, ale jednocześnie dla wielu jest to pasja życia, dla której gotowi są na każde poświęcenie.

W nowej serii „Operacji: LOT” zobaczymy, jak młodzi piloci realizują swoje marzenia o pracy w przestworzach. Weźmiemy udział w lotach obserwacyjnych, testach na symulatorach i crash testach w Sztokholmie. Zobaczymy, jakim wymaganiom trzeba sprostać, żeby zasilić szeregi pilotów Polskich Linii Lotniczych LOT. Ich trudna, a niekiedy pełna przygód i wyboista droga do spełnienia marzeń o lataniu może być dla widzów inspirującą opowieścią o tym, że warto w życiu mierzyć wysoko. „Nieziemska” produkcja, wielowątkowa przygoda i inspirujący bohaterowie – nowa seria „Operacji: LOT” już od 11 października, w każdą środę o godz. 22.00 – tylko na Discovery Channel.

Premiera: środa, 11 października, godz. 22.00 na Discovery Channel ❚

156

A NEW SERIES OF THE THRILLING DISCOVERY CHANNEL PRODUCTION PREMIERES IN OCTOBER Television cameras will be showing more than ever before. LOT Polish Airlines and Warsaw Chopin Airport recently provided access to places where no television crew had ever been permitted to enter.

Operation: LOT is a six-episode series that has won the hearts of viewers owing to the pace of the action and the number of aviation topics discussed.

You can go behind the scenes and watch LOT take delivery of a Boeing 787 Dreamliner at the company’s Seattle factory, and witness the first commercial visit of an Airbus 380 (the largest passenger aircraft in the world) at Chopin Airport. Discovery Channel cameras accompanied LOT employees at the Hamburg Aviation Fair, where new machines are purchased and contracts to refurbish used aircraft are negotiated.

Civil aviation means tight schedules, a raft of safety procedures, equipment worth millions of dollars, but most of all, an enormous sense of responsibility for the safety and comfort of passengers. All this makes working in the aviation industry stressful and demanding, but at the same time, for many, it is their passion in life and they are prepared to make whatever sacrifices are necessary.

The new series of Operation: LOT shows how young pilots realise their dreams of working in the sky. You will be taken to Stockholm to take part in observation flights, simulator tests, and crash tests. You can see the requirements that have to be met to become a pilot at LOT Polish Airlines. Their hard work, and the road to success, which is usually tumultuous yet full of adventure and ups and downs, can be inspiring and show that dreams can come true and that it is worth aiming high.

An incredible production, lots of thrilling topics and inspiring protagonists – the new series Operation: LOT will be aired every Wednesday at 10 pm from 11 October – only on Discovery Channel.

Premiere: Wednesday, 11 October, 10 pm, Discovery Channel.

Lotnisko Chopina w Warszawie to dziś główny port przesiadkowy w Europie Środkowo-Wschodniej. ❚ The Chopin Airport in Warsaw is the key transfer hub in Central and Eastern Europe.

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantages of credit card, travel insurance, hotel and many more partners Registration is free

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych Skorzystaj z promocji i poleć do Pekinu, Tokio, Seulu oraz Astany już za 40 000 mil.

2 years old children can also be members of the program and earn miles Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles Take advantage of our promotion and fly to Beijing, Tokyo, Seoul and Astana for just 40,000 miles.

miles-and-more.pl

SPONSORED

THE SHEREMETYEVO AIRPORT LOAD WILL INCREASE CONSIDERABLY DURING THE FIFA WORLD CUP

By this time, commissioning of terminal B, interterminal passage, new cargo and fueling complexes, independent third runway RW-3, expansion of Starosheremetevskoe highway and reconstruction of Terminal C is planned.

The development and updating program implemented in Sheremetyevo with the support of authorities will permit an increase in the airport’s traffic capacity up to 80 million people per year by 2026.

In 2018, Sheremetyevo International Airport will considerably strengthen its airport and terminal infrastructure characteristics. The number of take-off and landing operations using three runways will increase from 55 to 90 per hour, the airport’s traffic capacity will increase up to 58 million passengers annually, high-quality service will be maintained.

There will be new opportunities for the operation of the national carrier Aeroflot Airlines and development of the cargo hub in partnership with Volga-Dnieper group of companies. The updated infrastructure of Sheremetyevo Airport will provide an opportunity to properly receive and provide high-quality service for the participants and guests of the 2018 FIFA World Cup. Sheremetyevo Airport’s investments in development projects will amount to RUB 147.1 billion up to 2026. Their implementation will transform the main airport of the country into a convenient and efficient passenger and cargo hub, a strong rival to the leading airport hubs in Europe.

158

NAPOJE I ALKOHOLE / BEVERAGES & ALCOHOLIC BEVERAGES

GOURMET

Napoje / Beverages

Kawa i Herbata / Coffee & Tea

NEW

Napoje energetyczne Energy drinks BLACK SAMURAI MANGO, BLACK 0,25 l

Lipton Ice Tea Green/Lemon 0,33 l

Soki: jabłkowy, pomarańczowy, pomidorowy Juices: orange, apple, tomato 0,3 l

Pepsi, Pepsi Max, Mirinda, 7UP 0,33 l

5 PLN

5 PLN

Schweppes 0,33 l

5 PLN

5 PLN

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

5 PLN

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee

6 PLN

Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

6 PLN

Alkohole* / Alcoholic beverages* NEW SIZE

Prosecco Ponte 0,2 l

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,5 l

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

Whiskey Jameson 0,05 l

Beefeater Gin 0,05 l

15 PLN

10 PLN

10 PLN

8 PLN

10 PLN

12 PLN

12 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 4000 PLN. Limit dla kart Maestro to 50 PLN, płatność tylko metodą zbliżeniową.

Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 4000 PLN. For Maestro cards payment is limited to 50 PLN, only contactless.

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own al cohol on board is not permitted. PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia. All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: dutyfree@ lot.pl. If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: dutyfree@lot.pl.

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

PRZEKĄSKI I POSIŁKI / SNACKS & MEALS

NEW

GOURMET

NEW

Bounty 57 g

Mars 70 g

Twix Xtra, Snickers 75 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

M&M’s 90 g

5 PLN

5 PLN

5 PLN

8 PLN

8 PLN

10 PLN 10 PLN

Czekoladki Premium/Premium Chocolates Ptasie Mleczko Waniliowe 380 g PLN 30 PLN

SUPER CENA! /SPECIAL PRICE!

Praliny Serce w puszce Heart Asorted Pralines 263 g PLN 80 PLN

20

Pringles Original, Paprika 40 g

Praliny Chopin w puszce Chopin Asorted Pralines 263 g PLN 80 PLN

65

65

Posiłki świeże / Fresh meals Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN

Danie ciepłe mięsne / Hot meat meal

12 PLN

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

Menu serwowane podczas większości rejsów krótkiego zasięgu trwających powyżej 2 godzin, z wyjątkiem: BUD, KSC, LWO, PRG i VNO/Fresh meal offer available on all short haul flights over 2 hours except BUD, KSC, LWO, PRG and VNO NEW

Zestaw dla dzieci / Set for kids M&M’s, samolot-zabawka, 100% sok Leon albo Czekotubka / M&M’s, airplane toy, Leon juice - 100% fruit and carrots or Czekotubka Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów / Set available during selected flights Sok Leon - 100% jabłko, marchew, banan 300 ml albo Czekotubka 50 g Leon juice - 100% fruit and carrots 300 ml or Czekotubka 50 g Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

NO SUGAR

20 PLN

5 PLN Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

1348_Auto_Fus_BMW_iPerfirmacce_Prasa_205x265mm_plus5mmspad_INK320.indd 1

13/09/2017 12:10

www.samsonite.pl

Samsonite_K_1017.indd 2

08.09.2017 16:41