Kaleidoscope November 2017

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

11/2017

seoul

inspirujące plenery serialu „Gra o tron" ❚ dlaczego warto odwiedzić Mediolan ❚ Seul – miasto duchów ❚ łódź patrzy w przyszłość ❚ julianne moore

Seul

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo

edytorial

Szanowni Państwo, konkurencja nie śpi, ale LOT nie zasypia gruszek w popiele. W tym roku przyzwyczailiśmy pasażerów do częstych inauguracji połączeń. Największy rozgłos towarzyszy nowym kierunkom daleko- i średniodystansowym, jakimi były dla nas m.in. Los Angeles, Newark i Astana. W cieniu tych spektakularnych przedsięwzięć konsekwentnie rozbudowujemy siatkę połączeń europejskich. W ostatnich tygodniach LOT obrał kurs na Skandynawię. Po uruchomieniu w sierpniu lotów do szwedzkiego Göteborga, w październiku ruszyliśmy ze sprzedażą biletów na rejsy do Oslo, największego ośrodka gospodarczego i administracyjnego Norwegii.

LOT będzie kursował między Warszawą i Oslo dwa razy dziennie (oprócz sobót). Rozkład został pomyślany tak, że pasażerowie z Warszawy i licznych portów Europy Środkowo-Wschodniej będą mogli dotrzeć do Oslo rano, a wrócić wieczorem tego samego dnia. Pasażerowie z Norwegii zyskają dostęp do szybkich, wygodnych przesiadek na Lotnisku Chopina w Warszawie: w drodze do innych miast naszego regionu, na Bałkany i do dalekiej Azji. Ten model już się sprawdził. Według podobnej zasady skonstruowaliśmy rozkłady dla uruchomionego w tym roku połączenia do Stuttgartu, które okazało się dla nas źródłem dużego ruchu przesiadkowego.

Oprócz Europy, Ameryki Północnej i Azji LOT dotarł na kolejny kontynent. Od początku listopada jeden z naszych ośmiu Dreamlinerów przewozi turystów – na razie w ramach połączeń czarterowych – do Rio de Janeiro. W tym roku liczba naszych pasażerów przekroczy 6,6 mln. To wzrost o jedną piątą rok do roku i krok w drodze do celu: w 2020 r. obiecujemy przewieźć ponad 10 mln osób. Na najbliższy czas zaplanowaliśmy wiele działań związanych z udoskonalaniem produktu. Szanowni Pasażerowie, zmieniamy się dla Was na lepsze. Zapnijcie pasy!

Dear Ladies and Gentlemen, The competition does not sleep but neither is LOT resting on laurels. This year, we have got our passengers used to frequent launches of new destinations. The most widely commented ones were our new medium- and long-haul routes to e.g. Los Angeles, Newark and Astana. In addition to these impressive achievements, we have been constantly expanding our European flight network. In recent weeks, the spotlight has been on Scandinavia. After launching flights to the Swedish city of Göteborg in August, sales for flights to Oslo, Norway’s largest economic and administrative centre, began in October.

LOT will be flying between Warsaw and Oslo twice a day (except Saturdays). The flight schedule was designed to allow passengers from Warsaw and other Central and Eastern Europe cities to arrive in Oslo in the morning and return on the evening of the same day. Passengers from Norway will be able to avail themselves of quick, convenient transfers to other cities of the region, as well as to the Balkans and the Far East, from Warsaw Chopin Airport. This model has been tried and tested. We designed the flight schedule to Stuttgart and back along the same principles, and it turned out to be a source of heavy transfer traffic.

As if Europe, North America and Asia were not enough, LOT has reached another continent. Since the beginning of November, one of our eight Dreamliners has been chartering tourists to Rio de Janeiro. We are on track to carry more than 6.6 million this year. This is up by one fifth year on year and another step towards our goal: we promise to fly over 10 million people in 2020.

We have planned a number of activities aimed at perfecting our products over the next few months. Dear Passengers, we are changing for the better with you in mind. Please, fasten your seatbelts.

© a rc h i w u m p l l lot. o k ł a d k a : s h u t t e r sto c k

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do: Göteborga, berlina i połączenia we współpracy z linią Nordica – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to Göteborg, berlin, and flights operated in collaboration with nordica – more information on lot.com

3

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

Niedawno zakończył się siódmy sezon Gry o tron – muszę przyznać, że jestem wielką fanką tego serialu. Oglądam go od pierwszego odcinka, emocjonuję się losami głównych bohaterów, z niecierpliwością wyczekuję kolejnych serii i po cichu liczę na to, że cała produkcja szybko się nie skończy. Gra o tron już została okrzyknięta serialem wszech czasów, przebiła takie magaprodukcje, jak Przyjaciele, Seks w wielkim mieście czy Rodzina Soprano.

Na czym polega fenomen tego serialu? Teoretycznie powinien być wielką klapą, mnogość bohaterów i wątków powinna zniechęcić do niego większość widzów, bo wymaga skupienia, bo trudno się połapać we wzajemnych relacjach setek osób i miejsc. Nie ma tu też żadnego tabu, a są przemoc, zdrada, okrucieństwo. Serial epatuje mocnymi scenami, a główni bohaterowie giną w momencie, gdy zaczynamy czuć do nich sympatię. Można powiedzieć, że widzowie są poddawani nieustannym torturom, bo rozwoju wypadków przewidzieć się nie da, a jego twórcy nieustannie nas zaskakują.

Ale chyba to właśnie stoi za sukcesem Gry o tron. Ta permanentna niepewność, poplątane losy bohaterów i skomplikowana akcja, która rozgrywa się w spektakularnych plenerach.

I na nich postanowiliśmy się skupić w tym wydaniu Kaleidoscope’u. To prawdziwa gratka dla miłośników Gry o tron – w Inspirations pokazujemy bowiem miejsca związane z serialem. Bo dzięki niemu dowiadujemy się też, jak fascynujące zakątki mamy w Europe.

co stoi za sukcesem Gry o tron? permanentna niepewność, poplątane losy bohaterów i skomplikowana akcja, która rozgrywa się w spektakularnych plenerach. why is game of thrones so popular? the audience can never be certain of what will happen, there are constant plot twists and the series is shot in breathtaking locations.

The seventh season of the Game of Thrones TV series has just ended. I have to confess that I am a great fan of the show. I have been watching it since the first episode, I get emotional about the fate of the characters, and I cannot wait for the next season.

I hope that the series is not going to end any time soon. Game of Thrones has been named the best TV series of all time, beating out such great productions as Friends, Sex and the City and The Sopranos.

What is the secret of the show’s immense popularity? By rights, it should be a flop. Viewers should find the multitude of characters and plots tiring, as it calls for concentration. It can be difficult to keep track of all the connections and relations between hundreds of people and places. The show also breaks many taboos – there is violence, treason, cruelty and explicit scenes, and on top of all that, the main protagonists have a habit of dying as soon as we start to like them. It could be said that the audience is being continuously tortured, as the show is completely unpredictable with its many plot twists and constant surprises.

This might actually explain why Game of Thrones is such a runaway success. The constant uncertainty, the complicated and interwoven lives of the characters, the complex and involved plots, and the spectacular shooting locations. It’s these last that have captured our attention this month. So much so that we have decided to showcase them in this issue of Kaleidoscope. This should be a real treat for Game of Thrones fans. You can find the filming locations in our Inspirations section. The series has reminded us what fascinating landscapes we have in Europe.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

6

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Sama Eyewear exclusively in Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. +48 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

18

92

80

100

3 N ote from the ceo 6 N ote from the editor 10 d id you know...?

Kreml The Kremlin

14 what’s on

wydarzenia, festiwale events, festivals

18 t he best of

najdziwniejsze owoce the most bizzare fruit

22 i nspirations gra o tron game of thrones

28 w hy

Mediolan Milan

32 journey of a lifetime Seul Seoul

42 my poland Łódź

52 b usiness transport

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Konrad Majszyk

60 interview

Julianne Moore

70 good life

decyzje finansowe financial decisions

76 up in the air

Franciszek Kornicki

p eople and the world 80 kamuflaż 88

camouflage g adżety dla fotografa best photograohy gadgets

122 t ake a look sezon na swetry sweater season

126 must have

dla niej i dla niego for him and her

132 beauty

pielęgnacja skin care

136 good address strefa prestiżu prestige zone

92 polish hits kultowe marki iconic brands

100 LIFE

STORY

Nicolas Grospierre

108 c ulture

film, teatr, książka, muzyka, sztuka film, theatre, books, music, art

good food 112 s ery cheese

118 k imczi

kimchi

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

88

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla Sales coordinator – Katarzyna Osiak-Łazur

© n p l / b e &w, p.w o j t yc z k a / o f f p i o t r ko w s k a , n . g r o s p i e r r e , m . p.

42

8

spis treści

MOVE FREE

FEEL FREE

SEE FREE

4K Photo i Video

Lekki i kompaktowy

Odporny na zachlapania

APARATY LUMIX G. NOWY POZIOM SWOBODY. Świat się zmienia. A co z Tobą? Nigdy nie trać okazji. Dzięki aparatom Lumix G możesz fotografować i filmować, kiedy chcesz i jak chcesz. Szybko i łatwo, gdy jesteś w ruchu i z nadzwyczajną jakością, dzięki zdjęciom seryjnym 4K/6K oraz filmom 4K. Aparaty Lumix G są mniejsze, lżejsze i odporne na trudne warunki pogodowe. Dzięki swobodnie obracanemu ekranowi dotykowemu, podwójnej stabilizacji obrazu, cichej migawce, wymiennym obiektywom, dotykowemu sterowaniu autofokusem oraz łączności Wi-Fi zyskasz taką swobodę, jak nigdzie na świecie. Weź ją dla siebie.

Więcej na panasonic.com

d i d yo u k n o w

kreml

duma Rosji the pride of russia Otoczony czerwonym murem, zaskakujący baśniowymi kształtami Kreml to dziś muzeum i siedziba prezydenta Rosji. ❚ Surrounded by a red wall, and delighting with its fairy-tale shapes, the Kremlin now houses a museum, and the residence of the Russian President.

Tourists are only allowed in selected parts of the complex, but there is still a lot to see. tekst | by tomasz kondr

centrum dowodzenia

command centre

Kreml był siedzibą władców Rosji od stuleci. Poszczególne pałace i świątynie budowano aż do 1961 r., kiedy to powstał Państwowy Pałac Kremlowski – centrum kongresowe i kulturalne. Telefony i aparaty fotograficzne zostawcie w przechowalni bagażu. ❚ The Kremlin has been the residence and office of Russian rulers for centuries. Construction of the individual palaces and temples was completed in 1961, when the State Kremlin Palace – a congress and cultural centre – was erected. Visitors have to leave their mobile phones and cameras in luggage storage.

dumny kompleks budowli a proud complex of buildings Imponujący Wielki Pałac Kremlowski z końca XIX w. na parterze mieści dawne komnaty cesarskie. Na piętrze znajdują się sale, w których podejmowani są ważni goście. W budynku jest 700 pomieszczeń.

Najbardziej znana jest Sala Gieorgijewska. Pałac najokazalej prezentuje się od strony rzeki Moskwy. ❚ The impressive 19th-century Great Kremlin Palace houses the former imperial quarters on the ground floor. The first floor has rooms where important guests are received. The most famous of the 700 romms is the Georgievsky Hall. The best view of the palace is from the Moscow river.

Mauzoleum Lenina

Zostało zbudowane w 1930 r. pod murem kremlowskim.

Zabalsamowane ciało przywódcy rewolucji traktowane jest z wielką czcią. Podczas zwiedzania obowiązują specjalne procedury i etykieta. ❚ Erected at the foot of the Kremlin wall in 1930, Lenin’s Mausoleum is a popular tourist attraction. The embalmed body of the leader of the revolution is highly revered. Special procedures and etiquette applies during the visit.

10

© s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p.

lenin’s tomb

d i d yo u k n o w

kreml

bezcenne minerały

precious minerals

Komnata Graniasta

the palace of the facets

Od wieków była świadkiem carskich bankietów i wydarzeń państwowych.

Wzniesiono ją w 1491 r. dla cara Iwana III. Nazwa pochodzi od czworobocznych kamieni zdobiących fasadę budynku. ❚ This palace has witnessed many Tsarist banquets and national celebrations. It was erected for Tsar Ivan III in 1491. The name originates from the four-faceted stones that adorn the façade.

Kremlowska kolekcja diamentów szczyci się m.in. ważącym blisko 190 karatów minerałem Orłow, który tkwi w berle rosyjskich carów. Inny kremlowski skarb – pochodzący z Indii diament Szach podarowany Mikołajowi I w 1829 r. – ma masę niespełna 90 karatów. Kosztowności przywieziono na Kreml z Petersburga po rewolucji. ❚ The Kremlin diamond collection includes the nearly 190-carat Orlov Diamond, which was encrusted into the sceptre of the Russian tsars. Another Kremlin treasure is the Shah Diamond, which came from India and was gifted to Tsar Nicholas I in 1829. It weighs nearly 90 carats.

The valuables were brought from Saint Petersburg after the revolution.

Car-Puszka to największe działo świata. Odlano je z brązu w 1586 r. Ponad 5-metrowa armata waży bez mała 40 ton. Ciekawostką jest to, że stojące na zdobionej żeliwnej lawecie dzieło sztuki ludwisarskiej nigdy nie wystrzeliło. ❚ The Tsar Cannon is the world’s largest cannon.

It was cast in bronze in 1586. The gun is over 5 metres long and weighs at least 40 tonnes. The cannon – a work of bell founding artistry – is mounted on a cast iron gun carriage. Interestingly, it has never actually been used.

WAW–svo codziennie ❚ daily 10.00– 14.00*,10.45–14.50, 13.15–17.20*, 16.25–20.35, 19.50–23.50

svo–WAW codziennie ❚ daily 08.55– 09.05*,12.05–12.15*, 15.40–15.55, 18.50–19.00*, pon., wt., sb. ❚ Mo., Tue., Sat. 21.25–22.00

* rejsy code share obsługiwane przez Aeroflot ❚ code share flights operated

by Aeroflot

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

12

Kolejny rekord. Największy dzwon świata ważący ponad 200 ton ma średnicę 6,6 metra i podobną wysokość. Gotowy, choć jeszcze stygnący dzwon zalano zimną wodą podczas gaszenia pożaru, co spowodowało jego pęknięcie. Odłamek ważący bagatela 11,5 tony i uszkodzony Car-Kołokoł to jedne z największych atrakcji Kremla. ❚ The Kremlin holds yet another world record. It has the world’s largest bell – the Tsarsky Kolokol (Tsar Bell) weighs over 200 tonnes and has a diameter of 6.6 metres and a height of 6.16 metres. Before the newly cast bell had completely cooled, it was inundated with cold water while a fire was being extinguished, which caused it to crack. The piece that broke off weighs 11.5 tonnes. The damaged bell is one of the Kremlin’s greatest attractions.

Sobór Zwiastowania cathedral of the annunciation Był niegdyś prywatną świątynią carską. Ozdobioną siedmioma złocistymi kopułami cerkiew wzniesiono pod koniec XV w. Wnętrze świątyni skrywa freski i najstarsze rosyjskie ikony. Obecnie pełni rolę galerii sztuki sakralnej. ❚ This was once a private temple of the Tsars. The Russian Orthodox cathedral, decorated with seven golden domes, was erected in the late 15th century. Its interior treasures include frescoes and Russia’s oldest icons.

© s h u t t e r sto c k ( 5 ) , m . p. ( 3 )

Kreml otoczony jest murem o długości 2235 m.

Każda z 19 baszt kremlowskich za panowania carów zwieńczona była posągiem orła. Po rewolucji ptaki zastąpiono czerwonymi gwiazdami. ❚ The Kremlin is enclosed by a 2,235-metre wall. Each of the 19 Kremlin towers had a statue of an eagle in Tsarist Russia. After the revolution, the birds were replaced with red stars.

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

v Wieczne lato

eternal summer

Spragnionym soczystej zieleni polecamy spacer po ogrodzie zimowym w berlińskim ogrodzie botanicznym. W ciepłych szklarniach nikomu jesień niestraszna, a i czas na moment tutaj zwalnia. Idealne miejsce do relaksu i podziwiania rzadkich roślin. ❚ If you love lush greenery then a visit to the winter garden at the Berlin Botanical Garden is in order. Autumn is a little easier to bear in a warm greenhouse, where time comes to a halt. The perfect place for some rest and relaxation and an opportunity to see rare plants.

Ogród zimowy | Winter garden, Berlin

berlin

EVENTS warszawa

Artists from 15 countries including Puerto Rico, Italy, the Dominican Republic, the US and Mexico will be performing during the Warsaw Salsa Festival.

c Gorący taniec

hot dancing

Tancerze i nauczyciele z całego świata zjadą do Warszawy, by swoją energię oddać mieszkańcom stolicy. Przed karnawałem warto wziąć kilka lekcji mistrzowskich tego porywającego latynoamerykańskiego tańca. Na finał after party, oczywiście tańczone! ❚ Dancers and dance instructors from all over the world are coming to Warsaw to lend some of their energy to the people there. You might want to consider taking a few salsa lessons before the carnival. The festival ends with an after party, needless to say, dancing is on the bill.

Warsaw Salsa Festival, Warsaw, 10–12.11

c Skorupy mają głos ceramics take centre stage

Na wystawie uświetniającej Biennale Ceramiki zaprezentowane zostaną najnowsze prądy i techniki tej jednej z najstarszych sztuk użytkowych świata. Wśród międzynarodowej obsady artystów wypatrzyliśmy dwie Polki: Weronikę Lucińską i Katarzynę Plucińską. ❚ This exhibition, held as part of the Ceramics Biennale, showcases the latest trends and movements in one of the oldest applied arts in the world. Two Poles – Weronika Lucińska and Katarzyna Plucińska – are among those whose work is exhibited.

3rd Cluj Ceramics Biennale, Cluj-Napoca, until 26.11

skutecznie w biznesie

effective in business

Już po raz 18. firma zajmująca się doradztwem personalnym BIGRAM zorganizuje w Polsce (w formie konkursu online) największą na świecie symulację biznesową Global Management Challenge. Firmy mogą zgłaszać swoje zespoły pracownicze. To angażujący i nowoczesny trening menedżerski i integracja dla talentów. Konkurs wystartuje w styczniu. Nagroda? Studia podyplomowe I udział w Finałach Światowych w Dubaju. ❚ The HR consultancy firm BIGRAM is holding the 18th Global Management Challenge in Poland.

It is the largest business simulation in the world held in the form of an online competition. Companies can enter teams made up of their employees. It is a state-of-the-art, highly engaging management training and talent integration opportunity.

Zapisy do 6 grudnia na: gmcpoland.pl | Entries accepted until 6 December at: gmcpoland.pl

14

Pekin

z polscy artyści w chinach polish artists in china Druga edycja Festiwalu Polskie Kręgi Sztuki w Chinach to koncerty, polska kinematografia, wystawy fotografii i plakatów. Podczas imprezy polscy artyści przedstawią chińskiej widowni ofertę działań artystycznych. ❚ The second edition of the Polish Circles of Art in China Festival includes concerts, Polish films, photography and poster exhibitions. During the event Polish artists will present an attractive offering of diverse artistic activities to the Chinese audience.

Polish Circles of Art in China Festival, Beijing, China, October/November



© m . p.

Kluż-Napoka

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c siła wierzeń

the power of beliefs

Kodeks Boturini to XVI-wieczny rękopis i jeden z najbardziej znanych starożytnych dokumentów kultury nahuatl, ilustrujący zasiedlenie Azteków w Dolinie Meksyku. Pokazuje ich pierwotne wierzenia. I uwaga! Można go oglądać w Polsce. ❚ The Boturini Codex is a 16th century manuscript and one of the most famous documents of the Nahuatl culture illustrating the settlement of Aztecs in the Mexico Valley. It depicts their ancient beliefs. The Codex is now on display in Warsaw.

warszawa

Wystawa Kodeks Boturini, czyli Księga Wędrówki, Biblioteka Instytutu Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego | Boturini Codex or the Book of Migration exhibition, Library of the Institute of Iberian and American-Iberian Studies of the University of Warsaw

v Królowa jest tylko jedna the queen and him

łódź

Adam Lambert jako wokalista Queen sprawdził się wielokrotnie. Tym razem możemy przekonać się o tym sami na jedynym koncercie w Polsce. W programie same hity! Kto przegapi, może jeszcze złapać Królową w Europie do połowy grudnia. ❚ Adam Lambert has frequently proven to be a Queen singer.

The legendary band is giving one concert in Poland. The set list comprises nothing but hits. If you miss it, or want to see it again, you can always chase Queen around Europe until mid December.

Queen + Adam Lambert, Atlas Arena, Łódź, 06.11

x Sceny nad Dunajem performing on the danube Nasi bratankowie słyną nie tylko z kuchni, ale i z fascynującego teatru.

Tym, którzy nie władają językiem węgierskim, ten prezentujący współczesną sztukę sceniczną i taniec festiwal zapewnia tłumaczenie symultaniczne. ❚ The Hungarians are famous for their cuisine and excellent theatrical performances. Those who do not speak Hungarian will be pleased to hear that the festival, which showcases plays and dance performances, provides simultaneous interpretation services. dunaPart, Budapest, 29.10–02.11

c Szkiełko i oko an eye for cinematography To filmowe święto z głównym akcentem na sztukę operatorską. Pokazy filmowe i spotkania z gwiazdami przeznaczone są dla wszystkich miłośników kina; warsztaty i prezentacje sprzętu i technologii – głównie dla znawców. LOT jest oficjalnym przewoźnikiem imprezy. ❚ Camerimage showcases the art of cinematography. The programme includes screenings and meetings with the stars. Industry professionals can take part in workshops and attend presentations of stateof-the-art equipment and the latest technology.

LOT is the official carrier of the festival.

Camerimage Festival, Bydgoszcz, 11–18.11

Budapeszt Bydgoszcz

x Hop, szklankę whisky!

show me the way to the next whisky glass

Czym żyje dziś węgierski teatr i jakie tematy są w nim najważniejsze – do zobaczenia na festiwalu dunaPart.

Los Angeles to nie tylko światowa stolica kina. Wizytę w tym niezwykłym mieście warto uświetnić szklaneczką mocnego trunku. Zacznijcie od lekcji mistrzowskiej, a następnie poznajcie wyrafinowane smaki. Obowiązują dowód osobisty i dress code: business casual. ❚ Los Angeles is not just the capital of cinema. This is also a great place to enjoy a glass of whisky. You can start by taking a master class in whisky tasting and then learn to tell the flavours apart. Open to people over 18. Dress code: business casual.

The Whisky Extravaganza, Los Angeles, 16.11

© m . p.

los Angeles

16

10

the best of

najdziwniejsze owoce

c u da k i oddities

Fantazyjne kształty, cudowne właściwości i niepowtarzalny smak. kiedy egzotyczne owoce lądują na talerzu, często towarzyszy temu wątpliwość – zjeść czy podziwiać? ❚ Fanciful shapes, miraculous properties and an inimitable taste. Being served a plate of exotic fruit raises the question of whether to eat it or admire it?

1

tekst | by agnieszka michalak

2

jagodzian rambutan

rambutan

kumkwat

kumquat

ręka buddy

buddha’s hand

Ten największy dziwoląg wśród cytrusów pochodzi z Chin. Jest naturalną mutacją cytronu. W kuchni indyjskiej się go marynuje i dodaje do potraw, by wzbogacić ich smak i zapach. Niektórzy wierzą, że owoc przynosi szczęście. ❚ This is one freaky citrus fruit.

Buddha’s hand comes from China and is a natural mutation of the citron. In India, the fruit is marinated and added to dishes to enhance their flavour and aroma. According to some, it brings luck.

3

Cytrus o kształcie i wielkości przepiórczego jaja pochodzi z Chin i ma wyjątkowo słodki smak. A cała słodycz zawarta jest w... skórce, dlatego nie je się miąższu, tylko właśnie skórkę. Z owocu robi się kompot, konfitury, a ja polecam nalewkę. ❚ This citrus fruit, which has the size and shape of a partridge egg, comes from China and is exceptionally sweet. The source of all the sweetness is the skin, which is why only the rind is eaten. The fruit is used to make compote and jam, but my favourite is kumquat cordial.

18

4

pitaja

pitaya

Zwana smoczym owocem lub truskawkową gruszką pitaja pochodzi z południowo-wschodniej Azji. Pod różową skórką skrywa biały miąższ z drobnymi, jadalnymi pestkami. Smakuje jak krzyżówka gruszki, truskawki i melona. ❚ Also known as dragon fruit and strawberry pear, pitaya comes from south-eastern Asia. The pulp, which is concealed under a pink skin, is white with small edible seeds. It tastes like a blend of pear, strawberry and melon.



©shut terstock (4)

Włochacz (dosłownie po malezyjsku, skąd pochodzi) uprawiany jest głównie w Tajlandii, Chinach, Indiach oraz na Filipinach. Miąższ owocu jest jadalny i w zależności od odmiany może być kwaskowaty bądź słodki.

Można jeść go na surowo, można gotować. ❚ The name of this fruit means “hair” in the Malay-Indonesian languages. Rambutan is cultivated primarily in Thailand, China, India and the Philippines. The pulp is edible, and depending on the cultivar, can be either sweet or sour.

The fruit can be eaten raw or cooked.

the best of

najdziwniejsze owoce

Mangostan właściwy purple mangosteen W Tajlandii, skąd pochodzi, jest uznawany za „królową owoców” dzięki charakterystycznej „czapeczce”, która wyglądem przypomina koronę. Owoc pod twardą skórką skrywa aksamitny, słodki miąższ o brzoskwiniowo-cytrusowym smaku. ❚ In Thailand, where it comes from, it is considered to be the “queen of all fruit” owing to its distinctive “cap”, which resembles a crown. The fruit has a hard skin and a soft, velvety flesh that tastes like a cross between a citrus fruit and a peach.

5

Jest chyba najbardziej śmierdzącym owocem na świecie, dlatego nie wolno przewozić go w samolocie. Jego zapach opisywany jest jako swąd rozgotowanej cebuli. Za to świetnie smakuje. Jedni porównują go do śmietankowego serka, inni do orzechów lub malin. ❚ Probably the smelliest fruit in the world, which is why it is not allowed on board planes. The smell is said to resemble the stench of overcooked onion. Despite that, it tastes great. Some say it tastes like cream cheese, while others compare it to nuts and raspberries.

karambola

carambola

Pierwotnie uprawiana w Malezji.

Po rozkrojeniu przekrój owocu ma kształt gwiazdy, stąd jego pospolita nazwa „gwieździsty owoc”. Wyróżnia się słodko-kwaśnym smakiem. Robi się z niej sosy i dżemy. Doskonale sprawdza się też jako dodatek do ryb i mięs. ❚ Carambola was originally cultivated in Malaysia. When the fruit is sliced, it has a star-shaped cross section, hence its popular name “starfruit”. Carambola has a sweet and sour taste and is used to make sauces and jams. It pairs well with meat and fish too.

9 20

7

różane jabłko

rose apple

Pochodzi z Indonezji, gdzie uprawia się je w przydomowych ogrodach. Skórka owocu pokryta jest woskiem. Ma kruchy, zwykle biały lub różowy miąższ o gąbczastej strukturze bogatej w wodę. Owoc pachnie i... smakuje różami. ❚ This comes from Indonesia where it is grown in house gardens. The skin of the fruit is covered in wax. The flesh is usually white or pink and has a spongy texture, and is rich in water.

The rose apple has the scent and taste of – you guessed it – roses.

8 Flaszowiec peruwiański

cherimoya

Pochodzi z Ameryki Południowej, czasem zwany czerymoją lub jabłkiem budyniowym. Ma twardą skórkę, ale słodko-kwaśny miąższ jest bardzo miękki, kremowy i soczysty. Smakuje jak miks ananasa, mango i truskawki. ❚ This fruit comes from South America and is also known as custard apple. Its skin is hard, but the sweet and sour flesh is very soft, creamy and moist. It tastes like a combination of pineapple, mango and strawberry.

yangmei

yangmei

To chińskie drzewo truskawkowe pochodzi z Ameryki Południowej, ale obecnie rośnie głównie w Chinach.

Konsystencja biało-różowego miąższu owoców przypomina budyń, a w smaku jest wyczuwalna słodka nuta gruszki i jabłka. ❚ The Chinese strawberry tree originates from South America, but is currently found mainly in China. The texture of the pinkish white flesh resembles custard and the taste is close to pears and apples.

10

©shut terstock (6)

durian durian

6

Zobacz wyraênie w mgnieniu oka

lifestyle 3

Po prostu wyjàtkowe soczewki progresywne

Świat nie mógłby być wyraźniejszy niż ten, widziany w soczewkach okularowych LifeStyle 3.

Nowe, udoskonalone soczewki progresywne, zapewnią Ci natychmiastowe, wyraźne i naturalne widzenie na każdą odległość. Dopasowane do Twojego stylu życia oraz codziennych aktywności. Prosty wybór, dopasowany do Twoich potrzeb.

Zobacz wyraźne zalety soczewek progresywnych LifeStyle 3.

Zapraszamy do odwiedzania naszego profilu na

www.facebook.com/HoyaLensPoland

i n s p i r at i o n s

gra o tron

jak z baśni fairytale landscapes

Dubrownik w Chorwacji (Królewska Przystań) – w tym malowniczym miejscu znajduje się siedziba króla Westeros. To kluczowe miejsce w Grze o tron. Zazębiają się tu poszczególne historie bohaterów. ❚ Dubrovnik, Croatia (King’s Landing). This is the home of the Westeros clan and an essential site in the Game of Thrones. This is where the stories of the different characters come together.

22

©credits

jedni kochają ją za ciekawych bohaterów, inni za nieprzewidywalność i brak sentymentów, a jeszcze inni za kostiumy i malownicze miejsca akcji. gra o tron bije rekordy oglądalności na całym świecie. ledwo zaczął się siódmy sezon, a Fani już czekają na kolejny. ❚ Some love it for its fascinating protagonists, others for its plot twists, and for being uncompromising, and still others still for the costumes and breath-taking sets. Game of Thrones is loved by TV audiences the world over. The seventh season has just come to an end and the fans are counting down the months till the next one.

23

©credits

i n s p i r at i o n s

gra o tron

Alkazar w Sewilli (Wodne Ogrody Dorne) na potrzeby serialu został przekształcony w prywatną rezydencję władców Dorne.

Park Narodowy Thingvellir, Islandia, to główne miejsce akcji czwartego sezonu Gry o tron. Przedstawiało podróż Aryi i Sandora przez środkowe Westeros. ❚ The Alcázar of Seville (Water Palaces of Dorne) stands in for the private residence of the Dorne rulers.

Thingvellir National Park, Iceland, is where most of the fourth season of Game of Thrones is set. Arya and Sandor travelled through the park, which served as Mid Westeros.

24

Guadalajara. To tu znajduje się zamek Zafra z imponującą wieżą, górującą ponad skałami Campillo de Dueñas, w której rozgrywa się jedna z najbardziej wzruszających scen serialu – retrospekcja śmierci Lyanny Stark. ❚ Guadalajara. The Castle of Zafra, with its impressive tower looming over the rocky Campillo de Dueñas, where one of the most moving scenes of the series was shot – the retrospective of Lyanna Stark’s death.

25

gra o tron

Świątynia Mussenden i Plaża Downhill (Smocza Skała), czyli jedna z najdłuższych plaż Irlandii. W rzeczywistości zamiast wielkiego zamku znajduje się tu malutka świątynia. Pamiętacie Melisandre palącą podobizny siedmiu bogów w nocy? To wydarzyło się właśnie tutaj. ❚ The Mussenden Temple and Downhill Strand (Dragonstone), one of the longest beaches in Northern Ireland. This is actually home to a small church and not a huge castle. Remember Melisandre burning effigies of the seven gods at night? This is where the scene was shot.

26

©credits

i n s p i r at i o n s

©shut terstock (7)

Girona, Katalonia (Stare Miasto, Braavos) – znajdowała się tu filmowa Cytadela, miejsce treningu mistrzów Siedmiu Królestw. Ekipa filmowa kręciła sceny do serialu z wieży Katedry. The Dark Hedges (Droga z Przystani Króla) – jedna z najbardziej urokliwych alei na świecie. W Westeros odgrywa rolę królewskiej trasy. ❚ Girona, Catalonia (Old City, Braavos). This is the site of the Citadel where the Maesters of the Seven Kingdoms are trained. The scenes were shot from the Cathedral tower. The Dark Hedges (the road from King’s Landing) is one of the most charming alleys in the world. In Westeros it serves as a royal route.

27

why

mediolan

Mediolan

Mediolan milan

myślisz Mediolan, mówisz: moda, kuchnia, piękna architektura i niepowtarzalny klimat. Dlatego warto tu wciąż wracać. ❚ the key associations with Milan are: Fashion, food, architecture and a unique ambience. It is a city worth returning to. tekst | by agnieszka michalak Na Fashion Week najmodniejsze miasto świata czeka cały rok.

Na wybiegach chodzą najlepiej opłacane modelki świata. ❚ During the Fashion Week in Milan – the world’s trendiest city – the top models hit the catwalks.

piazza del duomo piazza del duomo ...czyli „plac katedralny”. Jego nazwa pochodzi od dominującego budynku gotyckiej marmurowej katedry Duomo, która wyznacza centrum miasta. Znajduje się na nim też ekskluzywny pasaż Galeria Vittorio Emanuele II (zdj. poniżej) oraz pomnik króla Wiktora Emanuela II. ❚ The Cathedral Square’s name comes from the Gothic building of the marble Duomo (cathedral) that towers over the place.

The square is also home to the Vittorio Emanuele II Gallery (below) and the monument of King Victor Emanuel II.

Dla smakoszy małej czarnej kawowe bary we Włoszech to raj na ziemi. ❚ Italian cafes are a heaven on Earth for coffee afficionados.

28

W Galerii Wiktora Emanuela II sklepy mają m.in. Prada, Versace, Louis Vuitton, Armani, Gucci. ❚ Brands available at the Victor Emanuel II Gallery include Prada, Versace, Louis Vuitton, Armani, Gucci.

pionowy las

vertical forest

To projekt wież mieszkalnych w dzielnicy Porta Nuova włoskiego architekta Stefano Boeri, który chce stawiać najbardziej zielone apartamentowce na świecie. Na mediolańskich budynkach wyrośnie 800 drzew, 4 tys. krzewów i 15 tys. innych roślin. ❚ These residential towers in the Porta Nuova district were designed by Stefano Boeri, an Italian architect whose ambition is to build the greenest high-rises in the world. The Milanese buildings will be overgrown with 800 trees, 4,000 bushes and 15,000 other plants.



why

mediolan

stolica zakupów

the shopping capital

towarzysko nad kanałem

social life on the canal

W XIII w. powstał tzw. Naviglio Grande, który połączył rzekę Ticino z Mediolanem.

Pierwotnie nawadniał pola ryżowe i zapewniał funkcjonowanie młynów.

Dziś wzdłuż kanału rozsiane są knajpy i bary.

Organizowane są tu pchle targi, wystawy kwiatów i rejsy statkami. ❚ The original purpose of the 13th century Naviglio Grande canal connecting the Ticino river with Milan was to irrigate the rice fields and supply water to the mills. Today, the canal is lined with restaurants and bars.

Ulicą wzdłuż La Scali przejeżdżają zabytkowe tramwaje – niektóre mają po 100 lat. ❚ Old streetcars run along the La Scala street, some of them are 100 years old.

Panettone, czyli dosłownie „duże ciasto”, to włoski przysmak pieczony przed Bożym Narodzeniem.

Panettone is an Italian yeast cake with raisins traditionally made for Christmas.

Przy via Benedetto Marcello dwa razy w tygodniu odbywa się targ spożywczy, na którym można kupić świeże owoce, warzywa, sery i ryby. Warto też zajrzeć na jedno z największych targowisk w mieście przy Viale Papiniano. ❚ A food market which offers a rich assortment of fresh fruit and vegetables, cheese and fish is held at via Benedetto Marcello twice a week. Be sure also to visit one of the largest markets in Milan at Viale Papiniano if markets and fairs are your cup of tea.

kulturalny wieczór

culture-packed evening

Na słynnym Piazza Scala można usiąść na jednej z ławek. Przy placu znajduje się słynny teatr operowy La Scala. O bilety bardzo trudno, ale wieczorami można podziwiać zjeżdżające tutaj osobistości, w pięknych samochodach i bogato zdobionych sukniach. ❚ At the Piazza Scala you can take a seat on one of the benches in front of the La Scala theatre. Tickets are hard to come by, but you can always feast your eyes on the elegant concertgoers in elegant attire arriving in beautiful cars.

Ulicą Via Dante dojdziemy do Zamku Sforzów.

Został wybudowany z czerwonej cegły w XIV w. na planie kwadratu. ❚ Via Dante will take you all the way up to the red-brick Sforza Castle erected in the 14th century.

WAW–mxp codziennie ❚

30

daily 07.35–9.50, 16.30– 18.40, 20.00–22.10

MXP–WAWcodziennie ❚ daily 07.30–9.45, 10.35–12.45, 19.25–21.35 Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©shut terstock (15)

Gmach Teatro alla Scala zaprojektował w latach 1776–1778 Giuseppe Piermarini. Mieści 3600 osób. ❚ The Teatro alla Scala was designed

by Giuseppe Piermarini in 1776–1778. It has 3,600 seats.

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

journey of a lifetime

seul

miasto duchów the city of ghosts

tekst | by michał głombiowski

32

©credits

jest ultranowoczesny i Pulsuje życiem, które nieustannie przyspiesza, pędząc przed siebie. Seul. czasem jednak zwalnia – przy restauracyjnym stole. ❚ it is an ultramodern city which never sleeps. but seoul's relentless quest for prosperity and a bright future loses pace in the restaurant.

©credits

Koreański buddyzm to 1700 lat historii, bogatej kultury i pięknych artefaktów. ❚ The 1,700-year-old tradition of Korean Buddhism abounds in beautiful artifacts.

33

journey of a lifetime

seul

1 3

D

1. Gyeongbokgung z XIV w. to jeden z pięciu pałaców królewskich w Seulu. 2. W mieście można zamówić tradycyjny strój ludowy szyty na miarę. 3. Seul ma największe metro świata. Na zdj. stacja Gangnam. ❚ 1. The 14th century Gyeongbokgung palace is one of five royal palaces in Seoul.

2. You can get made to measure traditional Korean attire in the city. 3. Seoul has the largest metro in the world. Image: Gangnam station.

34

uchy żyją w Seulu od zawsze. Jak je rozpoznać? Dla mudang – koreańskich szamanek – to chleb powszedni.

Obcują z nimi każdego dnia. Wznoszą mantry, przykuwają ich uwagę uderzeniami w bębenek, kuszą dymem z kadzideł, od którego kręci mi się w nosie. Duchy potrafią spełnić wszelkie prośby.

Mogą sprawić, że twój los – z nieprzewidywalnego i trochę złośliwego – stanie się przyjazny i godny pozazdroszczenia.

Gdy docieram na miejsce – położoną niemal w centrum Seulu górę Inwangsan – o nic ich jednak nie proszę. Wdrapałem się tu z głową wypełnioną obrazami miasta wiecznie pędzącego przed siebie, ultranowoczesnego. Nie znalazło się pośród nich miejsce na dobre duchy. W swej ignorancji nie wziąłem pod uwagę tego, że Seul w nowoczesności stoi tylko jedną nogą. Nie przygotowałem życzenia.

Na Inwangsanie rytuały łączące nasz świat z tym równoległym – eterycznym i trudniejszym do wychwycenia – są codziennością. Koreańczycy odlepiają się tu od ekranów telefonów, które gładzą z czułością bezustannie. Na moment pozwalają zgasnąć skrytej za szkłem strudze bitów i elektronów. Jej miejsce zajmują duchy przodków i postacie ze świata, który obecny jest w tutejszym krajobrazie od tysiącleci.

Szamanizm pojawił się w Korei na długo przed buddyzmem. Gdy ten napłynął z Chin w IV w., animistyczna wiara była na tych ziemiach już zakorzeniona.

There have always been spirits in Seoul. But how to recognise them? This is an easy task for Korean female shamans, known as mudang, as they commune with spirits every day. They chant mantras, capture their attention by beating drums, and lure them out with incense so strong that it makes your nose twitch. Spirits can make all your wishes come true. They can also transform your fickle and somewhat malignant fate into something more favourable and enviable.

When I reach the place – on Inwangsan, a mountain near the heart of Seoul – I ask for nothing. I’ve climbed up here with my head full of images of an ultramodern city that is constantly rushing forward. I’ve made no room for good spirits to enter. In my ignorance, I’ve completely overlooked the fact that Seoul only has one foot in modernity. I have not prepared a wish.

Rituals that link our world to an ethereal and elusive parallel world are commonplace in Inwangsam. This is where Koreans stop staring at their smartphones. For a while, the stream of bytes and electrons hidden behind the glass fade away. They are replaced by the spirits of their ancestors and characters from a world that has been part of the landscape for thousands of years.

Shamanism made its appearance in Korea long before Buddhism. Animistic belief was deeply entrenched when Buddhism was brought here from China in the 4th century. European missionaries, who attempted with moderate success to convert Korea to Christianity in the 18th century, were on a hiding to nothing. All



© a w l / b e & w , g e t t y i m a g e s , s h u t t e r s t o c k . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : a s k i m a g e s / a l a m y/ b e & w

2

2017 Poland's Leading Hotel

journey of a lifetime Europejscy misjonarze, próbujący przeszczepić tu w XVIII w. chrześcijaństwo, stali na straconej pozycji.

Uzyskali tyle, że tutejsza ludność dołączyła naszych świętych do grona duchów i bożków.

Przekonanie, że światem rządzą siły potrafiące przybrać dowolny kształt – drzewa, kamienia, zwierzęcia – przez tysiąclecia stało się tak integralnym składnikiem tutejszej tożsamości, że nawet wkroczenie Seulu w erę nowoczesności niewiele mogło zmienić. Na co dzień Koreańczycy wydają się oddzieleni od świata pradawnych wierzeń. Wystarczy jednak, by coś zaczęło iść nie tak, a pierwsze, co robią, to wspinają się na Inwangsan i proszą o pomoc mudang. A ta próbuje udobruchać duchy i odmienić los.

Przyszłość – przeszłość To przeplatanie się w Seulu nowoczesności z tradycją z początku łatwo przegapić. Dawne miasto zniknęło pod wysokościowcami, betonem i asfaltem, nie-

seul

they managed to achieve was to have Christian saints added to the list of spirits and deities.

The belief that the world is controlled by forces that can assume a variety of guises, e.g. a tree, a stone or an animal, has been an integral part of the local identity for millennia, and Seoul’s embrace of modernity has done nothing to change that. Koreans usually seem detached from their ancient beliefs. But whenever anything goes wrong, the first thing they do is climb Inwangsam and ask a mudang for help.

The future meets the past At first, it is easy to miss the mixture of modernity intertwined with tradition in Seoul. The old city has disappeared under skyscrapers, concrete and tarmac, and the capital is transformed into a blinding splotch of brightness by countless lights after dark. With a population of 10 million, the city only ever seems to look forward towards the future. It thrives on an unquen-



36

© l a i f/ fo ru m

Otwarty w 1905 r. Gwangjang jest najstarszym dziennym rynkiem w Korei. można tu spróbować tradycyjnej kuchni koreańskiej lub odwiedzić któreś ze stoisk z tkaninami. the gwangjang, established in 1905, is the largest day market in korea. you can come here to shop at its numerous fabric stalls or eat a traditional korean meal.

Efektowny Dongdaemun Design Plaza zaprojektowała Zaha Hadid. Na zdj. obok Oi Bar w dzielnicy Hongdae Area. ❚ The impressive Dongdaemun Design Plaza was designed by Zaha Hadid. Right: The Oi Bar in the Hongdae Area district.

38

skończoną ilością świateł zmieniających wieczorami stolicę Korei w oszałamiającą plamę blasku. Licząca ponad 10 mln mieszkańców metropolia zdaje się patrzeć wyłącznie przed siebie. Wyrosła na pragnieniu podążania w przód, gonitwy za przyszłością. Pulsuje życiem, które nieustannie przyspiesza. Wedle statystyk mieszkańcy Seulu są najkrócej śpiącą w ciągu doby i najwięcej pracującą nacją na świecie.

Gangnam – dzielnica skupiająca najzamożniejszych mieszkańców, wykpionych z czułością przez artystę Psy w utworze Gangnam Style – to kwintesencja azja-

seul

chable thirst for the new, on the pursuit of tomorrow.

It vibrates with a life that is constantly gathering pace.

Statistics reveal that Seoulites have the least hours of sleep and the longest hours of work.

Gangnam is the wealthiest district in the city, and is affectionately made fun of by Psy in his song “Gangnam Style”. Gangnam is the quintessence of Asian glamour. Forty years ago, this sprawling area on the south bank of the Han River, which cuts the city into identical halves, was full of traditional hanok houses. Today, many Korean corporations have their head offices here, and it generates nearly 7 per cent of the country’s GDP. Brightly illuminated with vertical billboards, the streets of Gangham are stunning. They are filled with swarms of people that I have to make way for.

The crowd is moving in one direction – towards the stores. This is a place where the world’s most luxurious brands showcase their wares. The people traipsing in and out of the stores with their gaze fixed on their smartphones resemble the spirits of Seoul.

Isadong is a quieter neighbourhood. It is just as crowded, but is somehow more people-friendly. The main street has been attracting artists and craftsmen since the Joseon dynasty (1392-1897). This neighbourhood remains the bulwark of traditional culture. Inside its cosy little stores, I’m greeted me with a gentle nod. I reach out for calligraphed sheets of paper and earthenware crockery, some of which look centuries old. I touch the fabric of hanboks – long robes whose history dates back to the 1st century BC. I let time

© g e t t y i m ag e s , l a i f/ fo ru m

journey of a lifetime

tyckiego blichtru. Jeszcze 40 lat temu obszar leżący na południowym brzegu rzeki Han, rozdzielającej miasto na bliźniacze połówki, był dzielnicą pełną tradycyjnych hanoków. Dziś urzędują tu koreańskie korporacje, wykuwając blisko 7 proc. krajowego PKB. Kupno mieszkania w tym rejonie w cenie poniżej miliona dolarów można uznać za szczęśliwy traf.

Rozświetlone wertykalnymi bilbordami ulice Gangnam oszałamiają. Wypełnia je fala ludzkich ciał, której ulegam. Płynie ona w jednym kierunku: ku sklepom. Swoją ofertę prezentują tu najbardziej luksusowe marki świata. Krążący pomiędzy butikami ludzie, wpatrzeni w komórki, sprawiają wrażenie osób śniących na jawie. Seulskich duchów.

Dużo spokojniej jest w dzielnicy Insadong, równie zatłoczonej, ale jakby skrojonej bardziej na ludzką miarę. Od czasów dynastii Joseon (1392–1897) wokół głównej ulicy skupiali się tu artyści i rzemieślnicy. Obszar ten nadal pozostał enklawą tradycyjnej kultury.

W kameralnych sklepikach, w których właściciele witają mnie delikatnym skinięciem głowy, biorę do rąk wykaligrafowane arkusze papieru, ceramiczne naczynia, z których niektóre mogą mieć po kilkaset lat, przesuwam palcami po gładkim materiale hanboków – długich szat, których historia sięga I w. p.n.e. Pozwa-

pass in Shin Old Tea House, which is tucked away in a back alley. The women bow low to greet me, and then fetch bowls of a light brew that temporarily make me forget that I’m a born coffee aficionado.

The pedestrian boulevard that runs along the Cheonggyecheon stream proves that Seoul can stop for breath occasionally. Its waters, which reflect rays of light, were finally reclaimed by Seoul. This was a traffic-filled stretch of freeway a few years ago. In 2005, the concrete highway slabs were removed and replaced with lush greenery, while benches were installed along the waterfront. The boulevard has become a favourite stomping ground for Seoulites.

Seoul’s relentless quest for prosperity and a bright future loses pace in the restaurant. Preparing meals here is a real team effort. These are spectacles that unite people sitting together on the floor around the low table. No one orders a meal only for himself, and you can freely help yourself to the bowls in front of your table companions. Kimchi takes centre stage. This is fermented napa cabbage, usually with a twist of hot peppers. Kimchi is the flavour and taste of Korean childhood. It is the smell you grow up with, the aroma that wafts through the rooms of your home, fills the kitchen and blankets the

 REKLAMA

EGZOTYKA 2017/18

©credits

AZJA skarby wielkich kultur



39

journey of a lifetime lam upływać długim minutom w Shin Old Tea House, herbaciarni ukrytej w bocznej uliczce. Kłaniające się nisko kobiety podsuwają mi czarki jasnego naparu, każąc zapomnieć, że jestem urodzonym kawoszem.

O tym, że Seul potrafi się zatrzymać, przypomina deptak biegnący wzdłuż strumienia Cheonggyecheon.

Ta błyskająca blikami światła woda została Seulowi zwrócona – jeszcze kilka lat temu w jej miejscu pędziły auta. W 2005 r. betonowe płyty autostrady zniknęły, a wokół odkrytej wody wyrosła przestrzeń pełna zieleni i ławek. Pasaż stał się jednym z ulubionych miejsc seulczyków. W listopadzie staje się areną Festiwalu Świateł. Pojawiają się tu wtedy lampiony przedstawiające najważniejsze postacie w dziejach Korei.

Seulska gonitwa za dobrobytem zwalnia też przy restauracyjnym stole. Posiłek to tutaj gra zespołowa.

Spektakl czyniący z osób zebranych przy niskim meblu, przy którym siedzi się na podłodze, jedność. Nikt nie zamawia tu dań tylko dla siebie. Z pełną swobodą sięga się do miseczek stojących obok współbiesiadnika. Główną rolę gra kimczi. Fermentowana kapusta pekińska z dodatkiem ostrej papryki. Smak i zapach koreańskiego dzieciństwa. Wśród niego się tu dorasta, to on snuje się między pokojami rodzinnego mieszkania, unosi nad kuchnią i krzątającą się w niej matką.

Kimczi to zapach intymności. Ciągłości pokoleń. Kiedy go próbuję, moi współbiesiadnicy patrzą na mnie z uwagą. – Jak ci smakuje? – pytają. Kryje się w tym duma z własnej kultury, ale też cień niepokoju. Czy potrawa, która określa ich tożsamość, może przypaść do gustu komuś z innego kraju? Ale jeżeli polubisz kimczi, nigdy nie będziesz w tym kraju samotny.

Posiłek trwa kilka godzin, jakby kpił z zasady, że w Seulu zawsze jesteś w niedoczasie. Przez stół płyną miseczki z mandu – pierożkami nadziewanym mię-

sem i warzywami – bibimbapem, ryżem obłożonym mięsem; jeotgalem, który nie istniałby bez sfermentowanych krewetek, ryb i ostryg. Na żeliwnym naczyniu z rozżarzonymi węgielkami dopiekają się bulgogi – paseczki wołowiny, wołowe żeberka, bekon. Jednak nawet ostatnia opróżniona miseczka nie musi oznaczać końca wieczoru. Czeka jeszcze noraebang – pogrążony w półmroku klub karaoke. Słychać tu śmiech lub pełen ckliwości chóralny śpiew. Być może to właśnie te chwile pozwalają mieszkańcom Seulu zwolnić.

Zapomnieć, że za kilka godzin, wraz ze świtem, wyruszą do klimatyzowanych pomieszczeń korporacji, by pomóc Seulowi gonić dalej przyszłość. ■

mother bustling inside it. Kimchi smells of intimacy.

It stands for continuity of generations. As I stuff it in my mouth, my table companions study my face and ask me how I like it. There is a hint of pride in their culture tinged with a shadow of anxiety.

Can a foreigner take to the dish that defines their identity? If you do, you will never be alone in this country.

The meal lasts several hours. It seems to defy the rule that you are always behind schedule in Seoul. Tiny bowls with mandu are served with bibimbap, rice mixed with meat; jeotgal whose key ingredients are fermented shrimps, fish and oysters. Bulgogi are roasting in a cast iron pot on white hot embers. Even the last empty bowl doesn’t have to mean that the evening is over. It’s time for noraebang – the karaoke club drowning in semi-darkness The songs are accompanied by laughter or nostalgic choral singing. This might be how Seoulites let their hair down. Slow down.

Forget that in a few hours, come sunrise, they will be heading for their air-conditioned corporate offices to help Seoul relentlessly chase the future. ■



40

© s h u t t e r sto c k ( 4 ) , m . p.

Gyeongbokgung to największy i najstarszy pałac w Seulu. Jest otoczony 5-metrowym murem z czterema bramami. ❚ The Gyeongbokgung is the oldest and largest palace in Seoul. It is surrounded with a 5-metre-tall wall with four gates.

seul

rekomendacje ❚ recommendations Seul to olbrzymie centra handlowe, całonocne kluby, pyszna kuchnia i piękne zabytki, które pamiętają czasy dynastii Joseon.

Seoul has it all – huge shopping centres, all-night entertainment clubs, delicious food and beautiful monuments dating back to the times of the Joseon dynasty. gdzie zjeść Where to eat ■ Isaac Toast Myeongdong

Tosty (cała gama dodatków do wyboru) są popularną przekąską w stolicy Korei. Warto udać się na nie pod ten adres. ❚ Toasted sandwiches (you can choose from a variety of toppings) are a popular snack in Seoul. For the best ones, go to this address.

105, Toegye-ro, Jung-gu

1

2

3

4

■ Wonjo WonHalmae Dakhanmari

Funkcjonująca od 1978 r. knajpka z pyszną lokalną kuchnią. Zjesz tu kurczaka na wiele sposobów. ❚ An eatery founded in 1987 offering delicious local cuisine. Chicken is the speciality.

282-21 Jongno 5-ga, Jongno-gu

■ Seoureseo Duljjaero Jalhaneunjip

Jeżeli w trakcie zwiedzania potrzebna będzie przerwa na zupę z czerwonej fasoli, to najlepsza czeka tutaj. ❚ If in need of red bean soup during a tiresome walk, stop by this place.

28-21, Samcheong-dong, Jongno-gu

gdzie nocować Where to sleep ■ Ramada Seoul Hotel

Nowoczesne pokoje. Na miejscu do dyspozycji gości jest pięć lokali gastronomicznych, spa oraz bezpłatny parking. ❚ Modern rooms.

The hotel has five restaurants, a spa and free parking.

410, Bongeunsa-ro, Gangnam-gu

2 Oakwood Premier Coex Center ■

Hotel pozwala na pobyt ze zwierzętami.

Od 900 zł za osobę. ❚ Pets are welcome at this hotel. From EUR 209 per person.

46, Teheran-ro 87-gil, Gangnam-gu

■ The Shilla Seoul

Pięciogwiazdkowy hotel, idealny na podróż biznesową. Od 1200 zł za osobę. ❚ A 5-star hotel perfect for a business trip. From EUR 280 per person.

249, Dongho-ro, Jung-gu

co zwiedzić What to see 3 Lotte World ■

Otwarty przez cały rok park rozrywkowy, w którym czekają nie tylko lodowisko czy karuzele, ale także wystawiane na żywo przedstawienia, otwarte do zwiedzania zamki i wiele innych atrakcji. ❚ An amusement park open all year round featuring an ice rink and carousels, but also live performances, castles and a host of other attractions.

240, Olympic-ro, Songpa-gu

4 Pałac Gyeongbokgung | ■

gyeongbokgung palace

XIV-wieczny pałac dynastii Joseon, obowiązkowy punkt na turystycznej mapie Seulu. Jego zwiedzanie warto zacząć od dwóch muzeów: National Palace Museum oraz National Folk Museum. Wstęp na teren kompleksu jest płatny, a bilety można nabyć na miejscu. ❚ The 14th century palace erected by the Joseon dynasty is an absolute must-see.

Start the tour with visits to the National Palace Museum and the National Folk Museum.

161 Sajik-ro, Jongno-gu

■1 Wieża N Seoul | n seoul tower

Ze szczytu wieży rozpościera się widok na cały Seul. Na górę zabiera nas kolejka, ale można również wejść na piechotę. ❚ The top offers a panoramic view of the entire city. You can go up to the top in a lift but you can also walk up the tower.

105, Namsangongwon-gil, Yongsan-gu

■ Myeongdong Kyoja

Żadna wyprawa do Azji nie może się obejść bez pierożków i innych mącznych dań. Warto spróbować ich tutaj. ❚ No trip to Asia can be complete without dumplings and other flourbased food. This is the best place where to find them.

25-2, Myeong-dong 2-ga, Jung-gu

■ Gusto Taco

Jeżeli zatęsknisz za tradycyjną zachodnią kuchnią, zajrzyj tu na doskonałe przysmaki kuchni meksykańskiej. ❚ For those who cannnot last a day without traditional, Western-style food. Excellent Mexican food.

41, Wausan-ro, Mapo-gu

waw–icn codziennie oprócz

wt., ndz. ❚ daily except Tue., Su. 15.40–09.30+1

Czas przelotu ❚ Flight duration 9:50

ICN–waw codziennie oprócz pon., śr. ❚ daily except Mo., Wed. 11.10–14.10

Czas przelotu ❚ Flight duration 11 h

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

41

OFF Piotrkowska to dziś jedno z głównych miejsc spotkań łodzian. ❚ OFF Piotrkowska is one of the favourite meeting places of the people of Łódź.

42

łódź



©credits

my poland

miasto przyszłości

©credits

a city of the future Przemysł włókienniczy, dzięki któremu nieduża łódź stała się metropolią, jest tu tylko wspomnieniem. Jego miejsce zajmują nowoczesne technologie oraz sztuka, która była tutaj zresztą obecna od zawsze. ❚ The booming textile industry that transformed this once small town into a thriving metropolis has been relegated to history. it has given way to new technology and art, which has actually always been present here. tekst | by piotr milewski

43

Na górnym zdjęciu: abstrakcyjne fontanny przy pasażu Schillera.

Poniżej: pomnik Artura Rubinsteina jest częścią Galerii Wielkich Łodzian, która od 1999 r. zdobi ulicę Piotrkowską, czyli wizytówkę miasta. ❚ Top image: Abstract fountains near the Pasaż Schillera. Bottom image: Statue of Artur Rubinstein is part of the Gallery of the Łódź Greats exhibited in different parts of Piotrkowska street since 1999.

44

W

iadomość, która w połowie ubiegłego roku obiegła cały kraj – o tym, że Łódź stara się o organizację wystawy International Expo w 2022 r., tylko dla niewielu była niespodzianką. Kandydaturę miasta w czerwcu 2016 r. zgłosili wicepremier, minister kultury Piotr Gliński i prezydent Łodzi Hanna Zdanowska. Hasłem przewodnim łódzkiej imprezy będzie „City Re:Invented”, a wiodącym tematem „rewitalizacja”. Prawdopodobnie żadne z polskich miast nie może się pochwalić większym doświadczeniem w tym obszarze niż Łódź.

Manufaktura Spacer po mieście możemy zacząć od słynnej już na świecie Manufaktury. To jedno z największych w Polsce centrów handlu, usług i rozrywki powstało w 2006 r. Na terenie zrewitalizowanych zakładów przemysłowych Izraela Poznańskiego zmieściły się m.in. Muzeum Historii Miasta Łodzi, Experymentarium, Międzynarodowe Centrum Promocji Mody, kompleks kinowy, ścianka wspinaczkowa, restauracje i kawiarnie oraz ponad 250 sklepów. W sercu kompleksu znajduje się duży rynek – miejsce spotkań i wydarzeń na świeżym powietrzu – latem goście zażywać mogą kąpieli słonecznych na piaszczystej plaży, zimą – korzystać z uroków jazdy na łyżwach na lodowisku. Spacerując wśród odrestaurowanych budynków z czerwonej cegły, czujemy się, jakbyśmy cofnęli się do XIX w., ale we wnętrzach panuje już XXI w.

łódź

The mid-2016 announcement that Łódź was in the running to host the International Expo in 2022 did not come as a surprise to many. The candidate city was endorsed by Deputy Prime Minister and Minister of Culture and National Heritage, Piotr Gliński, and the Mayor of Łódź, Hanna Zdanowska. The motto of the Łódź event is to be „City Re:Invented”, and “Revitalisation” the prevailing theme. Most likely no other Polish city can boast more experience in this area than Łódź.

Manufaktura Your walk around Łódź should definitely begin at the world-famous Manufaktura. Founded in 2006, this is one of the largest shopping, service and entertainment centres in Poland. The complex is housed in the revitalised former factories of industrialist Izrael Poznański, and houses the Museum of the City of Łódź, the Experymentarium, the International Fashion Promotion Centre, a cinema, a climbing wall, several restaurants and cafes, and over 250 shops.

A large square occupies the central area. This serves as a meeting place and a venue for open air events – in summer a sandy beach is set up, and in winter an ice rink. Walking among the red brick buildings makes you feel as if you have been teleported back to the 19th century, but the interiors are über modern.

The backbone of the city Piotrkowska St. starts in the vicinity of Manufaktura, just past Staromiejski Park in Plac Wolności. The stre-



© s h u t t e r s t o c k ( 2 ) , U r z ą d M i a s t a Ł o d z i . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : P . W o j t y c z k a

my poland

your office&more

my poland

Ultranowoczesny Dworzec Łódź Fabryczna, oddany po przebudowie w ubiegłym roku, to część Nowego Centrum Łodzi. ❚ The state-of-the-art Łódź Fabryczna train station opened last year is part of the New Centre of Łódź complex.

Kręgosłup miasta W pobliżu Manufaktury, za parkiem Staromiejskim, od pl. Wolności rozpoczyna się ulica Piotrkowska.

Biegnąc z północy na południe, spina miasto niczym kręgosłup. Zamieniona w jeden z najdłuższych deptaków w Europie liczy ponad 4 km. Pierzeję ulicy tworzą zabytkowe kamienice przemysłowców i kupców.

Mieszczą się w nich najbardziej znane łódzkie galerie i restauracje. Pod numerem 138/140, na terenie dawnej fabryki bawełny, powstało centrum przemysłów kreatywnych Off Piotrkowska. W zrewitalizowanych postprzemysłowych obiektach swoje podwoje otworzyły kluby muzyczne, pracownie projektantów mody i architektów oraz klubokawiarnie. To tętniące życiem przez całą dobę miejsce to must-see w czasie odwiedzin miasta. Koncerty muzyki, artystyczne performansy i występy gwiazd zapewniają niezwykłą atmosferę tego miejsca. Nawet krótka wizyta umoż-

łódź ets runs from north to south and holds the city together like a spine. It has been transformed into one of the longest promenades in Europe (over 4 km).

Piotrkowska is lined with historical tenement houses once owned by industry moguls and affluent merchants. They now house the city’s most famous art galleries and restaurants. The OFF Piotrkowska creative hub was set up at Piotrkowska 138/140 on the site of a former cotton factory. The revitalised post -industrial buildings are home to music clubs, fashion design and architecture studios, and cafes and bars.

This is a busy place that never sleeps and an absolute must-see in Łódź. The frequent concerts, artistic performances, and celebrity appearances make this a truly unique place. Even a short visit will bring you up to speed on the latest trends in Polish art and design. It is also a perfect place to grab a coffee during a long day of sightseeing.



© URZĄD MIASTA ŁODZI

Częścią Nowego Centrum jest Łódź Fabryczna – wielopoziomowe centrum komunikacyjne, pod jednym dachem łączące stację kolejową, dworzec autobusowy i przystanek tramwajowy. Łodź Fabryczna, a state-of-the-art, multi-level transport hub comprising a train station, coach station and tram stop, will also be part of the New Centre of Łódź.

46

my poland

Powstała na terenie dawnych Zakładów Izraela Poznańskiego Manufaktura to jedno z największych w Polsce centrów handlu, usług i rozrywki. ❚ Manufaktura, housed in the revitalised former factories of industrialist Izrael Poznański, is one of the largest shopping, service and entertainment centres in Poland.

liwia zaznajomienie się z najnowszymi trendami w polskiej i europejskiej sztuce i designie.

HollyŁódź Na ulicy Piotrkowskiej znajduje się też Aleja Gwiazd.

Mosiężne gwiazdy wtopione w chodnik tworzą polską filmową drogę sławy, odpowiednik amerykańskich hall of fame. Upamiętniają najsłynniejszych aktorów (zachodnia pierzeja) oraz reżyserów i operatorów (pierzeja wschodnia). Swoje gwiazdy mają tu m.in. tak znani twórcy polskiego kina, jak Andrzej Wajda, Krzysztof Kieślowski i Roman Polański.

Jest Łódź bowiem miastem filmu. To tu kolejne roczniki utalentowanych filmowców z całego świata opuszczają Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną, by potem tworzyć znane na całym świecie arcydzieła. Łódź, z klimatycznymi ulicz-

łódź

HollyŁódź Łódź has its very own Walk of Fame in Piotrkowska street. Brass stars embedded into the pavement commemorate Poland’s most famous artists (west) and directors and camera operators (east). Artists like Andrzej Wajda, Krzysztof Kieślowski and Roman Polański all have stars here.

Cinema is central to Łódź. The city has a world-famous Film School whose students come from all over the world and whose graduates go on to make world-famous cinematic works. Łódź is also a popular filming location. Many productions, including the 2015 Award Winning film Ida by Paweł Pawlikowski, have been filmed here. No wonder then that Łódź has its own Film Museum with a unique collection of cinematic exhibits, including films on celluloid tape, old filming cameras and film projectors, film sets and machines used in making animated films. Łódź loves books There is more to the artistic side of Łódź than just its cinematic gems. The city also loves books and has an Art Book Museum at ul. Tynieckiego 24. The museum is housed in the beautiful villa of Henryk Grohman who was yet another of Łódź’s now legendary industrialists. Some of the museum’s exhibits look nothing like books as we know them. They come in unusual shapes and contain 3D illustrations. The

48

kami i historyczną zabudową, należy także do ulubionych lokalizacji filmowych. To właśnie tu kręcono Idę – nagrodzony Oscarem w 2015 r. film w reżyserii Pawła Pawlikowskiego. Nie powinno więc dziwić, że to w Łodzi działa Muzeum Kinematografii, gdzie zgromadzono unikatowe zbiory sztuki filmowej, m.in. filmy na taśmach celuloidowych, zabytkowe kamery i projektory kinowe, elementy scenografii oraz maszyny używane przy tworzeniu animacji filmowych. Łódź książkowa Artystyczna twarz Łodzi związana jest jednak nie tylko z filmem. Niedaleko Muzeum Kinematografii, przy ulicy Tymienieckiego 24, w otoczonej zielenią, pięknej willi Henryka Grohmana, kolejnego ze znanych łódzkich fabrykantów, mieści się Muzeum Książki Artystycznej. Niektóre z wystawianych tu książek zupełnie nie przypominają tych tradycyjnych – mają nie tylko niespotykane kształty, ale też zawierają trójwymiarowe obrazy. W podziemiach mieści się też działający warsztat typograficzny. Warto tam zajrzeć, by poczuć zapach świeżej farby drukarskiej i posłuchać stukotu maszyn drukarskich, a może nawet spróbować swoich sił w czasie warsztatu tradycyjnej typografii.

© URZĄD MIASTA ŁODZI ( 2 )

Łódź kulinarna Miejsc, gdzie można dobrze zjeść, jest w Łodzi bez liku.

By je znaleźć, nie musimy opuszczać ulicy Piotrkowskiej. Jedno z takich miejsc mieści się pod numerem 217. W podwórzu działa restauracja Kuroneko prowadzona przez Japonkę, która mieszka tu już od wielu lat. Szefowa kuchni zapewnia nie tylko oryginalny japoński smak dań, ale również doskonałą atmo­sferę.

Przy odrobinie szczęścia trafić możemy na warsztat sushi albo koncert grupy japońskich bębniarzy.

Nowe serce miasta Odwiedziny w mieście zakończymy w Nowym Centrum Łodzi. To tu, w łódzkim Śródmieściu, niczym Feniks z popiołów odradza się zapomniany fragment miasta. Skala przedsięwzięcia jest imponująca.

Na obszarze 100 ha ma miejsce niespotykany w Polsce projekt rewitalizacji miejskiej tkanki. W pierwszej kolejności zrewitalizowane zostały budynki zabytkowej elektrociepłowni. Dziś w błyszczących nowością wnętrzach EC1 mieszczą się m.in. Narodowe Centrum Kultury Filmowej oraz Interaktywne Centrum Nauki i Techniki. Częścią Nowego Centrum jest Łódź Fabryczna – nowoczesne, wielopoziomowe centrum komunikacyjne, pod jednym dachem łączące stację kolejową, dworzec autobusowy i przystanek tramwajowy.

Właśnie tu ma się odbyć International Expo 2022. Po tegorocznej wystawie w Astanie płyną do Polski pozytywne wieści. Szanse Łodzi oceniane są bardzo wysoko. Łódź znów z nadzieją patrzy w przyszłość. ■

basement houses an operating typography workshop. Here you can soak up the atmosphere of yesteryear, savour the smell of newsprint, and even give typography a try.

Culinary Łódź There is no shortage of excellent eateries in Łódź.

Many can be found in Piotrkowska St. One great place can be found at number 217. The Kuroneko restaurant is run by a Japanese person who has been living here for years. The head chef ensures the dishes have an authentic Japanese taste and that her guests feel welcome and at ease. If you are lucky, you might come across a sushi class or a Japanese drumming performance.

The new heart of the city Your visit to Łódź should end at the New Centre of Łódź. It is here, in the Łódź Śródmieście district, where the forgotten part of the city is coming back to life like a Phoenix rising from the ashes. The scale of the renovation is truly impressive. This venture to revitalise 100 ha of urban space is unprecedented in Poland. The first stage of the work envisaged the renovation and revival of the historic heat and power plant. Today, the brand new interiors of the EC1 house e.g. the National Centre for Film Culture and the Interactive Centre of Science and Technology. Łodź Fabryczna, a state-of-the-art, multi-level transport hub comprising a train station, coach station and tram stop, is also be part of the New Centre of Łódź. The New Centre is the planned venue for EXPO 2022. The latest news received after the successful Expo held this year in Astana, Kazakhstan, are more than positive. Apparently, Łódź’s chances of winning the competition to host the exhibition are better than even. Łódź is once again looking forward to the future with hope. ■

Expo 2022 Łódź walczy o Expo 2022 z tematem „City Re:invented”, bo chce podzielić się ze światem dorobkiem dotyczącym rewitalizacji przestrzeni miejskich, gdyż to właśnie tu jest realizowany jeden z największych w Europie projektów rewitalizacyjnych. Docelowo zmianami w mieście ma zostać objętych 20 proc. jego powierzchni. Łódź to pierwsze polskie miasto, gdzie rewitalizowane są całe kwartały pomiędzy ulicami, nie zaś poszczególne obiekty. Zrewitalizowano już ok. 200 fabryk i kamienic. ❚ Łódź is competing to become the host city of the Expo 2022 and the topic of the event held there would be “City Re:invented” as it wants to share its accomplishments in revitalising urban spaces. Łódź is home to one of the largest revitalisation projects in Europe with 20 per cent of its area slated for redevelopment. Łódź is also the first city in Poland where entire blocks and not just single buildings are being renewed. Some 200 former factories and tenements have been redeveloped there so far.

49

business

transport

J a z da p o l s k a polish automotive hits Świat oszalał na punkcie ekologicznych niskoemisyjnych pojazdów z Polski. dlatego Solaris, Newag i Pesa mają pełne ręce roboty. ❚ The world has gone crazy about green, low-emission vehicles from Poland. This is what is keeping Solaris, Newag and Pesa busy these days.



52

©credits

tekst | by mirosław konkel

P

©credits

rzez lata kierował niemiecką fabryką autobusów Neoplan w Berlinie. Po transformacji ustrojowej w 1989 r. wspólnie z żoną otworzył w Polsce biuro handlowe tej spółki – ze 100-procentowym udziałem własnym. W 1994 r. na ulicach Warszawy pojawił się pierwszy niskopodłogowy autobus Neoplana. Dzięki zainteresowaniu, które wzbudził pojazd, firma Olszewskich wygrała przetarg na dostawy także dla Poznania. Doprowadziło to do uruchomienia w Bolechowie pod Poznaniem fabryki nowoczesnych autobusów. Produkcja ruszyła wiosną 1996 r. Trzy lata później światło dzienne ujrzał własny niskopodłogowy pojazd rodzinnego przedsiębiorstwa – miejski autobus Urbino 12 podbił rynek krajowy, a wkrótce trafił na eksport. To początek firmy Solaris Bus & Coach, która dotychczas dostarczyła 15 tys. autobusów do 32 krajów. Opanowała ważną międzynarodową niszę – budowę taboru. Ale nie sama, tylko razem z Pesą i Newagiem, które z sukcesem prowadzą nawet trudniejszą działalność – produkcję pojazdów szynowych. Część ich pociągów i tramwajów trafiła m.in. do Niemiec, Bułgarii, Rosji i na Węgry.

Krzysztof Olszewski had headed the German bus factory Neoplan (based in Berlin) for years. After the system change in Poland in 1989, he and his wife set up a trade office of the company with 100% of equity.

In 1994, the first Neoplan low-floor bus started conveying people around Warsaw. Largely owing to the interest generated by the new vehicle, the Olszewski-owned company won a tender to supply Poznań with buses as well. This led to the establishment of a state-of-the-art bus factory in Bolechów near Poznań. Production commenced in 1996. Three years later, the first all-Polish low-floor bus – the Urbino 12 – took the domestic market by storm and was soon being purchased by other countries as well. This marked the beginning of the Solaris Bus & Coach company, which has delivered 15,000 buses to 32 countries.

And counting. It has managed to find itself a crucial international niche – supplying rolling stock to carriers. It accomplished this in collaboration with Pesa and Newag, which operate in the more difficult market of producing rolling stock. Their trains and trams are operated in several countries, including Germany, Bulgaria, Russia and Hungary.

Tradition obliges The leaders on the rolling stock market are Newag, from Nowy Sącz and Pesa from Bydgoszcz. These two companies both date back to the mid 19th century.

Their names, owners and legal statuses might have changed many times over the years, but they have survived two world wars, communism, and other upheavals. These companies have also managed to adapt to the demands of a market economy. Today, they are both doing exceptionally well domestically and internationally. And both successfully opted to specialise in green transport solutions.

Pesa manufactures and refurbishes rolling stock – locomotives, electric multiple units (EMUs), train cars, and trams. The vehicles are operated (apart from Poland) in Belarus, Bulgaria, the Czech Republic, Kazakhstan, Germany, Lithuania, Romania, Russia, Hungary and Italy. One of Pesa’s flagship products is the PesaDart EMU. This won the iF Design Award 2016, i.e. it was judged the best industrial design of the previous year. No other train of this class in Poland can rival its aerodynamic body and spacious interior. The Dart ensures the utmost comfort at an operating speed of up to 160 km per hour. Newag, a listed company whose head office is in Nowy Sącz and which has a major manufacturing plant in Gliwice, has no intention of being left behind. The company continues to strengthen its market position in Poland and Italy. It manufactures and modernises internal-combustion and electric rail rolling stock and passenger cars.

It is currently working on a prototype of a family of



53

business

transport

Tradycja, która zobowiązuje Wsiąść do pociągu byle jakiego – śpiewała Maryla Rodowicz. Dziś te słowa byłyby obrazą dla polskich producentów taboru kolejowego, wśród których prym wiodą nowosądecki Newag i bydgoska Pesa. Historia tych firm sięga drugiej połowy XIX w. Wiele razy zmieniały nazwy, właścicieli i formy organizacji prawnej.

Wojny światowe, komunizm i inne zawirowania nie przerwały jednak ich działalności. Udało się im również przestawić na tory gospodarki wolnorynkowej.

Dzisiaj oba przedsiębiorstwa doskonale sobie radzą na krajowym i międzynarodowym rynku. Obrały kurs na rozwój pod hasłem zielonego transportu.

Pesa produkuje i remontuje pojazdy szynowe: lokomotywy, zespoły trakcyjne, wagony i tramwaje. Pojazdy z Bydgoszczy eksploatowane są (nie licząc Polski) w 11 krajach: na Białorusi, w Bułgarii, Czechach, w Kazachstanie, a także w Niemczech, na Litwie oraz w Rumunii, Rosji, na Węgrzech i we Włoszech.

Jednym ze sztandarowych produktów Pesy jest elektryczny zespół trakcyjny PesaDart wyróżniony prestiżową nagrodą iF Design Award 2016, co oznacza, że w ubiegłym roku był numerem jeden światowego wzornictwa przemysłowego. W Polsce żaden inny pociąg w tej klasie nie może się pochwalić tak aerodynamiczną sylwetką i równie przestronnym wnętrzem.

Dart zapewnia pełny komfort podróżowania z prędkością eksploatacyjną do 160 km na godzinę. W tyle za Pesą nie chce być Newag, którego główna siedzi-

autonomic traction vehicles with a variable configuration and bimodality (dual drive). The trains will operate interregional, regional and city routes. They will meet the requirements of interoperability technical specifications, which means they can be exported to other EU member states.

The latest Solaris, Newag and Pesa products are in line with the EU-endorsed trend of green, low-emission collective urban transport. The EU financial perspective for 2014–2020 has allocated PLN 2.7 billion for this in Poland. After that, there will be further investment in creating a Łódź-Warsaw agglomeration by connecting the two cities with a fast train service, regional trains, and a metro. This is good news for the Alstom company, which employs 1,200 people in Poland and manufactures metro cars at its Chorzów plant.

Under the current EU subsidy arrangements, carriers and local governments intend to purchase roughly 300 EMUs. A total of 106 vehicles had been ordered as at the end of July, of which 75 will be supplied by Newag. Its Impuls train, launched a few years ago, has become increasingly popular too, with the West Pomeranian and Lesser Poland regional governments having purchased several each. Deliveries to Lower Silesia and the Łódź Agglomeration Railway are scheduled as well. This all great news to suppliers of spare parts and sub-assemblies e.g. Bombardier, which manufactures train bodies. Bombardier em-

JAK POLSKI TABOR ZDOBYWA EUROPEJSKIE RYNKI

DANE W SZTUKACH

Polska PESA

Pesa Newag

Trójmiasto Pomorskie

Zachodniopomorskie

Bydgoszcz

Warmińsko-Mazurskie

Toruń

KujawskoPomorskie Lubuskie

Podlaskie Mazowieckie

Wielkopolskie

2 61 60

PESA

Lubelskie

Czechy

PESA

PESA

5 75

31

Kraków Małopolskie

podkarpackie

13 12

Kazachstan

PESA

PESA

9 4

1

Ukraina

Węgry

Rumunia

PESA

PESA

9

4

PESA

13 10

Bułgaria

Włochy PESA

Białoruś

15 7

Niemcy

Świetokrzyskie Śląskie

Litwa

Warszawa

Łódzkie

Opolskie

PESA

109 17 1* 0 10 9

300 1 155 0 13 2

Łódź

Dolnośląskie

Rosja

NEWAG

NEWAG

4 5

PESA

20 5

NEWAG

12**

pociągi dostarczone pociągi zamówione tramwaje dostarczone

Pociąg Impuls firmy Newag

© GAZETA WYBORCZA/INFOGRAFIKA: WAWRZYNIEC ŚWIĘCICKI

54

tramwaje zamówione

Pociąg Elf firmy Pesa

lokomotywy dostarczone lokomotywy zamówione *testowany w Krakowie

**pociągi metra

ŹRÓDŁO: PESA, NEWAG



business

transport Bombardier, producent nadwozi pociągów, który w zakładach w Katowicach, Łodzi, Warszawie i Wrocławiu zatrudnia 1,5 tys. osób. Branżowi eksperci mówią o efekcie Pesy, czyli wpływie dużego producenta środków transportu na rozwój małych i średnich firm w regionie, które są jego kooperantami, podwykonawcami i dostawcami.

Duże nadzieje cała branża motoryzacyjna w Polsce wiąże z rządowym planem rozwoju elektromobilności, który zakłada, że do 2025 r. po naszych drogach będzie jeździło milion aut elektrycznych. Do 2020 r. na to przedsięwzięcie przeznaczono w budżecie państwa 19 mld zł. Nie zabraknie też pieniędzy na elektryczny tabor komunikacji miejskiej. Takie zapowiedzi owocują dużymi inwestycjami, intratnymi kontraktami i konstrukcjami na najwyższym światowym poziomie. A Polscy producenci świetnie zdają sobie z tego sprawę. ■

56

ba znajduje się w Nowym Sączu, a jedna z najważniejszych fabryk – Zamiejscowy Wydział Produkcji Lokomotyw Elektrycznych – w Gliwicach. Giełdowa spółka umacnia pozycję na polskim i włoskim rynku.

Wytwarza i modernizuje spalinowy i elektryczny tabor szynowy, a także wagony pasażerskie. Obecnie pracuje nad prototypem rodziny autonomicznych pojazdów trakcyjnych charakteryzujących się zmienną konfiguracją i bimodalnością (podwójny napęd).

Składy te będą przeznaczone do obsługi przewozów w ruchu pasażerskim międzyregionalnym, regionalnym i aglomeracyjnym. Mają też spełniać wymagania technicznych specyfikacji interoperacyjności, czyli mogą być eksportowane do krajów UE. Najnowsze konstrukcje Solarisa, Newagu i Pesy wpisują się w popierany przez UE trend – ekologicznego, niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach.

Na jego rozwój w unijnej perspektywie finansowej na lata 2014–2020 przeznaczono w Polsce 2,7 mld zł.

W następnych latach inwestycje obejmą także stworzenie aglomeracji łódzko-warszawskiej w oparciu o szybką kolej, pociągi regionalne i metro. To dobra wiadomość m.in. dla zatrudniającej w Polsce 1,2 tys. osób firmy Alstom, której chorzowska fabryka buduje składy kolejki podziemnej.

W obecnym rozdaniu finansowym UE przewoźnicy i samorządy chcą kupić około 300 elektrycznych zespołów trakcyjnych. Do lipca zamówiono 106 pojazdów, z których aż 75 dostarczy Newag. Popularnością cieszą się wprowadzone kilka lat temu na rynek pociągi Impuls. Giełdowy producent z Nowego Sącza już sprzedał składy dla województwa zachodniopomorskiego i wywiązał się z pierwszych kontraktów dla Małopolski. W planach są też dostawy na Dolny Śląsk i dla Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Ręce zacierają także dostawcy części i podzespołów, np.

ploys 1,500 people at its Katowice, Łódź, Warsaw and Wrocław plants. Industry experts have coined the term “the Pesa effect” to describe the impact of a large transport vehicle producer on the growth of the regional SMEs that supply it and subcontract to it.

The entire automotive sector in Poland has high hopes for the electric mobility governmental plan, which assumes that there will be one million electric cars driven on Polish roads by 2025. PLN 19 billion have been set aside for this up to 2020 in the state budget. There will be no shortage of funds for the electrical city transport facilities. These sorts of announcements translate into large investments, profitable contracts, and state-of-the-art facilities.

Polish manufacturers are well aware of this. ■

© m . p. i n f o g r a f i k a : a g e n c j a g a z e ta

Na rozwój ekologicznego niskoemisyjnego transportu zbiorowego przeznaczono w Polsce 2,7 mld zł. ❚ The government has allocated PLN 2.7 billion for the development of green, low-emission collective urban transport.

The icon becomes a home

Z

łota 44 has fascinated the market since its early design. It was Daniel Libeskind himself who was creating it. The world-class architect who designed such iconic buildings as: the World Trade Centre Masterplan in New York, Reflections in Singapore, Berlin’s Jewish Museum and the Crystals in Las Vegas. Though Złota 44 is new to the Warsaw skyline, it is hard to imagine Warsaw without the eagle like silhouette. And now for the first time, Złota 44 is becoming a living residence with apartments illuminating the night sky of the city. The first residents are collecting their keys, moving into their apartments and are now calling Złota 44 home.

Let’s take a look inside Złota 44 to see what this most innovative and luxurious building offers.

What is unique about the building is in fact everything! For example, it boasts the largest recreational floor in Europe, a luxury that doesn’t exist on the Polish market. It consists of a 25m long swimming pool, spa with sauna and steam bath,

a fully equipped gym, spacious conference room, kids club and a 400 sqm terrace with outdoor jacuzzi. There is even a cinema room, which can easily be transformed into a… golf simulator to play on the best courses in the world! Where does it all fit? Well, it is perfectly designed into 1,800 sqm on the 8th floor of the building.

The apartments in Złota 44 are even more luxurious than the recreational floor. Reaching up 52 floors, you will find 287 fully finished apartments with amenities and comforts unmatched in any other residence in Poland.

The apartments come equipped with an ultra-innovative HMS system, which you have to experience first-hand to see the benefits. However, there is one unique feature in the skyscraper to highlight…. every apartment is

Each apartment especially designed by Woods Bagot

This is the highest you can live in European Union

equipped with openable panels giving access to fresh air. It is an important feature so that residents do not have to depend only on air conditioning.

The tower is also built with a triple-glazed façade that has the highest optical and insulating parameters.

The technologically-advanced windows are ultra-safe and reduce the noise of the outside world. But if residents decide that they want to feel the pulse of the city, they only need to open the window panel.

The interior design concept was created by the world-famous London-based architectural studio, Woods Bagot. The design of each apartment is individually crafted to match their unique shape, with no two apartments having the same layout.

And they are all finished in perfect style and quality.

Among the Złota 44 mood creators is another famous English brand – Harrods Estates Property Management, who led the team

designing the program of building management services.

Therefore it is no surprise that Złota 44 appeared as “The best selling premium property in 2016!” According to the research conducted by REAS Residential Advisors.

And the most interesting fact… Złota 44 is home to the highest residence in European Union. It is the top penthouse sitting in the peak. Curious who will be living there...?

World-class apartments are waiting for buyers.

1800 m2 of recreational space

Contact: info@Zlota44.com | +48 22 250 14 44 | Zlota44.com

julianne moore

ďƒŚ

60

Šcredits

i n t e rv i e w

LU B I Ę g r a ć CZAR N E CHARAKT E RY I love playing villains o dzieciństwie, kompleksach, zmarszczkach i najnowszym filmie Kingsman: Złoty krąg rozmawiamy z julianne moore. ❚ We talked to Julianne Moore about her childhood, hang-ups, wrinkles and her latest film Kingsman: the golden circle tekst | by mariola wiktor

61

W polskich kinach można oglądać Kingsman: Złoty krąg, w którym zagrałaś czarny charakter.

Nie po raz pierwszy zresztą.

Tak, ale ja lubię niegrzeczne postaci (śmiech). Gram narkotykową baronową o prowokacyjnym imieniu Poppy. Kobietę bezwzględnie dążącą do zbudowania imperium i marzącą o zyskach, które wyniosą ją na szczyt listy Forbesa. Reżyser Matthew Vaughn porównał Poppy do Marthy Stewart, popularnej w USA autorki programów telewizyjnych o stylach życia. Ona nie była wprawdzie dla mnie wzorem, ale niewątpliwie jakieś podobieństwa można znaleźć. Ale wracając do twojego pytania o czarne charaktery – gram też te mniej czarne. Na festiwalu w Wenecji odbyła się premiera mojego najnowszego filmu Suburbicon w reż. George’a Clooneya do scenariusza braci Coen, gdzie gram przykładną panią domu i żonę przyzwoitego człowieka, któremu świat się nagle rozsypuje.

Jego rodzina na nowo musi zdefiniować swój system wartości. A u Todda Haynesa w Wonderstruck zagrałam głuchoniemą aktorkę, a więc znów daleko mi do szwarccharakterów.

A jednak Kingsmanem: Złotym kręgiem znów do takich ról powróciłaś. Słyszałam, że bardzo lubisz się bać…

Och tak! Pasjami, namiętnie (śmiech). Już od dziecka.

Kiedy byłam mała, nie można mnie było oderwać od Dark Shadows. To była telewizyjna opera mydlana.

Wampiry, krew, zombie, czarownice, no i te wszystkie okropności. Naprawdę to mnie kręciło. Pamiętam, że moja siostra tak się bała tego serialu, że uciekała do innego pokoju. Z płaczem i skargą do mamy. To ja byłam tą czarną owcą w rodzinie. I wariatką! (śmiech) Po latach niewiele się zmieniło. Mój mąż jest na szczęście tolerancyjny, ale przyznaję, że bywam nieco dziwaczna. Cóż poradzę, że kocham role kobiet potworów.

Kiedy zagrałaś żonę okulisty w Mieście ślepców, kobietę, która udaje, że tak jak inni straciła wzrok

62

julianne moore You play a villain in the movie Kingsman: The Golden Circle, which has opened in Polish cinemas.

And this is not a first for you.

I like naughty characters (laughs). I play a drug baroness with the provocative name Poppy. A ruthless woman determined to build an empire and generate the sort of profits that would take her to the top of the Forbes list. Director Matthew Vaughn compared Poppy to Martha Steward, the popular US creator of television lifestyle programmes. I didn’t model myself on her, but you can certainly find some similarities.

But to get back to your question about villains, I also play somewhat more savoury characters. In my latest movie, Suburbicon, which was directed by George Clooney and scripted by the Coen brothers, and which premiered at the Venice Film Festival, I play an exemplary housewife married to an upstanding man whose world suddenly begins to fall apart. His family is forced to redefine its values. And I played a deaf-mute in Todd Haynes’ Wonderstruck, which again, is far from being a villain.

But you’ve come back to this sort of role in Kingsman: The Golden Circle. I’ve heard that you like being scared.

Oh, yes! Passionately. Ardently (laughs). Ever since I was a child. When I was young, I was hooked on Dark Shadows. It was a soap opera. Vampires, blood, zombies, witches and all the rest of that horrible stuff. It really got me hooked. I remember my sister being so scared of the show that she used to run to another room. She would cry and complain to mum. I was the black sheep of the family. And the loonie (laughs).

And not all that much has changed after all these years. My husband, who is luckily very tolerant, says that I have something of a weird streak. I can’t help it – I love playing monstrous females.

When you played the doctor’s wife in Blindness – a woman who pretends that she lost her sight during an epidemic of blindness in order to help her husband. I remember thinking that not every actress would be prepared to take up a challenge like that. Your character experiences all the horrors of the apocalypse. What makes you interested in such extreme situations?

I know this sounds strange, but I loved the apocalypse on the set. It was a movie about a world where all behavioural norms and constraints had been abandoned. It was a diagnosis, a metaphorical reflection on our contemporary culture and mentality – its commercialisation, its loss of spiritual values, its progressive insensitivity to the fate of other people, and its lawlessness and sheer evil. The movie is an adaptation of the novel by the Portuguese Nobel Prize-winner José Saramago.

For something completely different, you played

© p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : j a k e c h e e s u m / t h e n e w y o r k t i m e s / e a s t n e w s

W

i n t e rv i e w

w wyniku epidemii ślepoty, by pomóc swojemu mężowi, to pomyślałam, że nie każda aktorka byłaby gotowa na takie wyzwania. Twoja bohaterka doświadcza wszystkich okropności apokalipsy. Dlaczego interesują cię takie ekstremalne sytuacje?

Wiem, że to zabrzmi dziwnie, ale na planie kocham taką apokalipsę. To był film o świecie, w którym zaniknęły wszelkie stworzone przez cywilizację normy zachowań i granice. To swoista diagnoza, metaforyczne odzwierciedlenie naszej dzisiejszej kultury i mentalności. Jej zmaterializowania, zaniku wartości duchowych i postępującej znieczulicy na los drugiego człowieka, zło i bezprawie. Scenariusz filmu powstał na podstawie powieści portugalskiego noblisty José Saramago.

W Wonderstruck zagrałaś dla odmiany kobietę głuchoniemą. To musiało być ważne aktorskie doświadczenie…

Owszem. Dotychczas widziałam na ulicach ludzi, którzy posługują się językiem migowym, ale przyznam, że niewiele wiedziałam o ich świecie, problemach,

a deaf woman in Wonderstruck. That must have been an important acting experience.

Yes, it was. I had seen people using sign language in the street, but I have to confess that I knew very little about their world and the problems they had to cope with every day. I’m not saying that this role enlightened me, but it certainly made me realise how different their world was from ours.

Are you able to say “goodbye” and stop thinking about the production once shooting is over?

Yes, I am. I’m like a camera. The red light goes out in my brain. I’d go crazy otherwise. I like intense, powerful roles packed with emotions. Challenges get me fired up. I give them my wholehearted commitment, but I can separate a shooting location from my private life. I never forget that I have a husband, two children, a dog and a home. I sometimes bring my family to the set. And when shooting is over, we come back to our nest, have lunch, go for a walk and do the shopping. This is my escape, the guarantee of my mental stability.

The private Julianne Moore appears to be the

Lubię intensywne, mocne, gęste od emocji role. angażuję się w nie całą sobą, ale potrafię oddzielić plan filmowy od życia prywatnego. działam jak kamera – wyłączam światełko.

I like intense, powerful roles packed with emotions. Challenges get me fired up. I give them my wholehearted commitment, but I can separate a shooting location from my private life.

z jakimi muszą się codziennie mierzyć. Nie chcę powiedzieć, że po tej roli mnie oświeciło, ale na pewno zdałam sobie sprawę, jak inny to jest świat od naszego.

Czy kiedy kończą się zdjęcia, jesteś w stanie powiedzieć „do widzenia” i przestać myśleć o planie filmowym?

Tak. Działam tak samo jak kamera. W moim mózgu wyłącza się czerwone światełko. Inaczej bym zwariowała. Lubię intensywne, mocne, gęste od emocji role, kręcą mnie wyzwania, angażuję się w nie całą sobą, ale potrafię oddzielić plan filmowy od życia prywatnego. Nie zapominam, że mam męża, dwoje dzieci, psa, dom. Czasem moi bliscy towarzyszą mi na planie. Kiedy kończą się zdjęcia, wracam do gniazda, jemy obiad, idziemy na spacer i zakupy. To moja odskocznia, gwarancja psychicznej równowagi.

Julianne Moore jako osoba prywatna wydaje się całkowitym i totalnym zaprzeczeniem bohaterek, które grywa na ekranie.

W gruncie rzeczy jestem dosyć nudna. Naprawdę!

Mam normalne, uporządkowane życie rodzinne i w przeciwieństwie do moich bohaterek czuję się

complete opposite of the on-screen characters she plays.

I’m essentially pretty boring. Really. I have a normal, stable family life, and unlike the characters I play, I’m happy and fulfilled. You know, Gustave Flaubert once said that a man who leads an ordinary, peaceful and satisfying life can sometimes do better at expressing negative and violent emotions than someone who brings his own personal experience to the screen or the page. He debunked the myth that an artist has to feel miserable to create. And I agree with him.

You have a beautiful ring. Did Bart give it to you?

Your husband is also a director. Is that a help or a hindrance in your daily life?

A help. That’s why we’ve been together for so long (laughs). And yes, this is my engagement ring. See, I have the names of our children engraved on it: Caleb and Liv. Bart designed the ring himself. We had the children before we got married and Bart wanted to celebrate the fact. It was a very romantic gesture and it really moved me. When we said “yes” during the ceremony in 2003, Caleb was already



63

szczęśliwa i spełniona. Wiesz, Gustaw Flaubert powiedział kiedyś, że człowiek, który na co dzień wiedzie zwyczajne, spokojne i satysfakcjonujące życie, może czasem osiągać o wiele lepsze rezultaty w artystycznym wyrażaniu negatywnych, gwałtownych emocji niż ktoś, kto przenosi je na ekran czy na papier bezpośrednio ze swoich prywatnych doświadczeń. W ten sposób obalił mit, że artysta musi być nieszczęśliwy, by tworzyć. I ja też tak myślę.

Nosisz bardzo ładny pierścionek. To od Barta?

Twój mąż jest także reżyserem – to pomaga czy przeszkadza w codziennym życiu?

Pomaga, bo dzięki temu tak długo wspólnie wytrzymaliśmy… (śmiech) A to jest faktycznie mój zaręczynowy pierścionek. Zobacz, tu są wygrawerowane imiona naszych dzieci: Caleba i Liv. Bart sam zaprojektował ten pierścionek. Zanim się pobraliśmy, wcześniej w naszym związku pojawiły się dzieci i Bart chciał to jakoś uczcić. To był bardzo romantyczny gest z jego strony. Naprawdę wzruszył mnie wtedy. Kiedy powiedzieliśmy sobie sakramentalne „tak” w 2003 r., Caleb miał już 6 lat, a Liv zaledwie roczek. Dość późno zdecydowałam się na dzieci, ale dziś wiem, że to były najważniejsze decyzje w życiu. Macierzyństwo odkryło przede mną całkiem nowy świat wartości.

Wyciszyłam się, złagodniałam. Już nie jestem taką pracoholiczką jak kiedyś, choć Bart pewnie miałby inne zdanie na ten temat.

Czy to wpływ dzieci sprawił, że napisałaś książkę dla najmłodszych zatytułowaną Truskawkowe piegi? Przyznam, że byłam nią zaskoczona. Takiej Julianne Moore nie znałam.

Truskawkowe piegi to książka, w której odwołuję się do wspomnień z własnego dzieciństwa. W szkole bardzo różniłam się wyglądem od innych dzieci i boleśnie to przeżywałam. Byłam strasznie zakompleksionym i osamotnionym dzieckiem. Miałam gęste rude włosy, byłam wysoka, bardzo chuda, nosiłam okulary, no i te koszmarne piegi… (śmiech). Były wszędzie. Na całym ciele i co gorsza – na twarzy. Dlatego cała klasa nazwała mnie Piegowatą Truskawką. Czułam się najbrzydszą dziewczynką w klasie. Strasznie chciałam być podobna do moich koleżanek. Pamiętam, że w akcie depresji próbowałam nawet zdrapać je sobie z twarzy, a potem zamalować flamastrem. Gdy i to nie pomagało, wpadłam na inny szaleńczy pomysł.

Nakładałam na twarz maseczki z bardzo słodkiego ciasta baklawy – nie pytaj dlaczego. Do dziś tego nie wiem. Oczywiście piegi wcale od tego nie zniknęły…

I musiałaś je wreszcie zaakceptować.

Skoro nie mogłam ich usunąć, nie miałam wyjścia.

Z czasem zaczęłam je nawet lubić. Ta zmiana nastąpiła jednak dopiero wtedy, gdy skończyłam 15 lat.

Zmieniłam wtedy tradycyjne okulary na szkła kontaktowe. To zbiegło się w czasie ze szkolnym przedsta-

64

julianne moore 6 and Liv was just one. We decided to have children rather late, but I know now that these were the most important decisions of my life. Motherhood opened me up to a whole new world of values. It calmed me down and mellowed me. I’m no longer the workaholic I used to be, although Bart would probably beg to differ.

Was it the influence of your children that made you write the children’s book Freckleface Strawberry?

I have to say it took me by surprise. This was a Julianne Moore who was completely unknown to me.

Freckleface Strawberry is a book that draws heavily on my childhood memories. I looked very different than the other children at school, and I found it a painful experience. I was a very lonely child with lots of hang-ups. I had thick red hair, I was tall and skinny, I wore glasses, and to top it off there were those monstrous freckles (laughs). They were everywhere. All over my body, and even worse, on my face. So the whole class dubbed me “Strawberry Freckleface”. I felt that I was the ugliest girl in the class. I desperately wanted to look like my girlfriends. I even remember trying to scratch them off my face out of sheer desperation and then concealing the marks with a marker. When that didn’t help, I came up with another crazy idea.

I used to put on facial masks from a very sweet baklava cake. Don’t ask me why. I still don’t understand it.

Obviously, it didn’t make the freckles go away.

So you eventually had to accept them.

I couldn’t remove them, so I didn’t really have much choice. I even began to like them after a while. Everything changed when I turned 15. I traded my conventional spectacles for contact lenses. This coincided with a symbolic school performance of Sleeping Be-

julianne moore (rocznik 1960) – amerykańska aktorka i producentka filmowa, pięciokrotnie nominowana do Nagrody Akademii Filmowej.

Karierę aktorską rozpoczęła w 1983 r. drugoplanową rolą w operze mydlanej As the World Turns, za którą otrzymała Daytime Emmy Award. Laureatka Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszej aktorki (2002) za rolę w filmie Godziny i Oscara (2015) dla Najlepszej Aktorki za kreację w Still Alice. ❚ (1960) – US actress and film producer, five-time Academy Award nominee.

Her acting career took off in 1983 with a supporting role in the soap opera As the World Turns, which won her a Daytime Emmy Award.

She garnered a Silver Bear Award for best actress (2002) for her role in The Hours and an Oscar (2015) for the Best Leading Actress for her performance in Still Alice.



© n at h a n d e n e t t e /a p / e a s t n e w s

i n t e rv i e w

©credits



65

Za tytułową rolę w Still Alice Moore w 2015 r. odebrała Oscara. ❚ Moore won an Academy Award in 2015 for her performance in Still Alice.

wieniem o nomen omen śpiącej królewnie. Zagrałam główną rolę w tym spektaklu. I nagle wszyscy: rodzice, nauczyciele i cała klasa: dojrzeli we mnie całkiem urodziwą dziewczynę i niezłą aktorkę. To był szok!

I dla nich, i dla mnie (śmiech). Moje Truskawkowe piegi mają zatem szczęśliwe zakończenie. Główna bohaterka tej opowieści uświadamia sobie, że to, co mamy w duszy i w sercu, oraz przyjaciele są ważniejsi niż… rozrzucone po twarzy piegi. Chciałam zadedykować tę książeczkę wszystkim dzieciakom cierpiącym z powodu swojego wyglądu.

Byłam zakompleksionym dzieckiem. Miałam gęste rude włosy, byłam wysoka, chuda, nosiłam okulary, no i te koszmarne piegi… (śmiech) były wszędzie.

I was a very lonely child with lots of hang-ups. I had thick red hair, I was tall and skinny, I wore glasses, and there were those monstrous freckles (laughs).

julianne moore Skoro jesteś rzeczniczką naturalnego wyglądu, to co powiesz o próbach jego poprawy. Dla kobiet, a zwłaszcza aktorek, to ważny temat.

Wokół tego tematu narosło wiele mitów. Owszem, rozumiem, że każda kobieta ma prawo decydować o tym, jak chciałaby wyglądać. Ale powinna także zdawać sobie sprawę z tego, że często rezultat operacji plastycznych przynosi odwrotny skutek. Kobieta wygląda podejrzanie pięknie. Poza tym upodabnia się do innych, traci swoją oryginalność, charakterystyczne rysy. Na mojej twarzy, pomimo że starannie o nią dbam, jakiś czas temu pojawiły się zmarszczki, ale nie zamierzam ich usuwać. Rzecz w tym, że twarz to moje narzędzie pracy – gram nią, czasem bardziej niż innymi częściami ciała. Kiedyś Meryl Streep zażartowała, że po pięćdziesiątce będzie miała w Holly­ wood pełne ręce roboty. I to się sprawdziło! Nie tylko dlatego, że jest absolutnie fenomenalną aktorką, ale także dlatego, że starzeje się z godnością. Przecież kiedy reżyser potrzebuje kobiety dojrzałej, to dziś nie ma z kogo wybierać. Bo wszystkie dojrzałe zostały już „przerobione” na „młodsze”… (śmiech) ■

auty in which I landed the leading role. Suddenly, everyone – my teachers and the whole class – saw me as a very pretty girl and a pretty good actress. It was a shock! For them and for me (laughs). So my Freckleface Strawberry has a happy ending. The main character realises that what she has in her soul and her heart, plus her friends, are more important than the freckles all over her face. I wanted to dedicate the book to all children who suffer because of their looks.

As a proponent of the natural look, what do you think of beauty enhancements? This is an important issue for women, especially actresses.

There are a lot of myths surrounding this topic.

I obviously understand that every woman has the right to decide how she wants to look. But she should also be aware that plastic surgery often has the opposite effect. Women look suspiciously beautiful. Apart from that, surgery can make them look like other women, and deprive them of their authenticity and their characteristic features. Wrinkles began to appear on my face a while back, even though I take really good care of it, but I have no intention of having them removed. My face is my work tool – I play with my face more than with other parts of my body. Meryl Streep once joked that she’d always have plenty of work in Hollywood after she turned 50. And so she has. Not only because she’s an absolutely brilliant actress, but also because she is ageing gracefully. Whenever a director needs a mature woman, there is no one to choose from. That’s because all the mature actresses have been “remade” to look “younger” (laughs). ■

66

©christopher p olk/get tyimages

i n t e rv i e w

good life

decyzje finansowe

P i en i ą d z e n a k o z e t c e money in therapy Jakie mechanizmy psychologiczne sprawiają, że nawet najmądrzejsi podejmują niekorzystne dla siebie decyzje finansowe? ❚ What are the psychological mechanisms that make even the smartest of us make stupid financial decisions?



68

©credits

tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

B

yłoby miło, gdyby wszyscy umieli myśleć jak Albert Einstein, rachować jak Big Blue IBM i mieli silną wolę jak Mahatma Gandhi. Bolesna prawda brzmi: tacy ludzie są wybrykiem natury, a nie podręcznikowym przykładem typowego reprezentanta gatunku homo sapiens. Pokazują to statystyki upadłości firm, rejestry dłużników, piramidy finansowe tworzone na wielką skalę przez różnych Bernardów Madoffów. Nawet najinteligentniejsi z nas przez swe głupie decyzje tracą majątki, nie są w stanie odkładać na emeryturę i zapożyczają się na potęgę.

Przyjrzyjmy się siedmiu pułapkom psychologicznym, w które wpadamy najczęściej jako konsumenci, kredytobiorcy i inwestorzy.

Wouldn’t it be great if we all thought like Albert Einstein, computed like Big Blue, and were as strong -willed as Mahatma Gandhi. The painful truth is that such people are the exception to the rule. They are emphatically not textbook examples of typical representatives of the human species. For an illustration of this, we need look no further than the business bankruptcy statistics and debtors registers, or the massive Ponzi schemes set up by people like Bernie Madoff. Even the smartest of us lose fortunes through silly mistakes, fail to save for retirement, and compulsively borrow money.

Let us take a look at seven psychological traps that consumers, borrowers and investors all tend to fall into more often that they would like.

Zaniedbywanie mianownika Wybitny jankeski łapacz Yogi Berra zamawia pizzę.

Zapytany, czy podzielić ją na cztery, czy osiem kawałków, odpowiada: „Lepiej na cztery. Nie jestem na tyle głodny, by zjeść osiem”. Anegdota zapewne została zmyślona. Niemniej doskonale wpisuje się w odkrycia uczonych z ostatnich 30 lat, według których sposób sformułowania pytania, tezy, oferty radykalnie wpływa na to, jak je odbieramy.

Tylko 10 zł dziennie – kuszą agenci ubezpieczeniowi. Faktycznie, co to jest 10 zł? Paczka papierosów kosztuje 1,5 raza tyle. Podobnie lunch w firmowym barze. Tylko że roczna składka ubezpieczenia wynosi w tym przypadku aż 3650 zł. To więcej niż miesięczne zarobki niejednego pracownika w Polsce. Agenci celowo nie podają tak dużej kwoty, by nie zwalić klienta z nóg. Natomiast 10 zł nie robi na nim wrażenia. Psycholodzy mechanizm ten nazywają zaniedbywaniem mianownika – i twierdzą, że jest to zjawisko powszechne.

Neglecting the denominator The outstanding Yankee catcher, Yogi Berra, orders pizza. When asked how many slices he wanted his pizza cut into, he responds: “You better cut the pizza in four pieces because I’m not hungry enough to eat six.” This anecdote is apocryphal, but it accords well with the academic discoveries of the past 30 years.

The way in which questions are worded, theses formulated, and offers made significantly affects the way they are received. “Only PLN 10 a day” is a lure commonly used by insurance agents. True, PLN 10 is not a fortune. A packet of cigarettes costs 1.5 times as much. So does lunch at the office canteen. It is just that the annual insurance premium in this case

Dyskontowanie przyszłości Kup teraz, zapłać dopiero po świętach – dlaczego ciągle dajemy się nabrać na takie reklamy? Chyba najlepiej tłumaczy to w Słowniku diabelskim satyryk i pisarz Ambrose Bierce: „Przyszłość: czas, w którym nasze interesy kwitną, przyjaciele są wierni, a szczęście pewne”. Nie wiedzieć czemu sądzimy, że za kilka miesięcy czy lat obecne problemy z pracą, zarobkami znikną jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, a wtedy raty za 84-calowy telewizor spłacą się same.

Inne wyjaśnienie wiąże się z tzw. dyskontowaniem przyszłości – chodzi o to, że nie widzimy sensu odkładania konsumpcji na później. Uczestnikom eksperymentu dano wybór: 100 dol. od ręki albo 110 za tydzień. Większość zadowoliła się mniejszą kwotą wypłaconą natychmiast. W obliczu szybkiej nagrody „perspektywy przyszłego dobra wydają się nudne i wątpliwe” – pisał John Rae, XIX-wieczny ekonomista

odrzucamy niewygodne dowody i fakty. Wybieramy selektywnie informacje, które potwierdzają nasze wcześniejsze założenia. bo... Bronimy własnego ego. we tend to ignore inconvenient evidence and facts. we select information that confirms our earlier convictions because we are defending...our ego.

comes to PLN 3,650. That is more than the monthly earnings of many Polish workers. The agents never mention such huge sums to prospective clients for fear of knocking them sideways. But PLN 10 a day does not raise any objections. Psychologists refer to this mechanism as neglecting the denominator and they claim that it is very common.

Discounting the future Buy now, pay after Christmas – why do we keep falling for ads like this? The best explanation was



69

good life

decyzje finansowe

szkocki. Nasi przodkowie z jaskiń rzadko dożywali starości, więc przedkładali przyjemne tu i teraz nad długotrwałą korzyść, jeśli trzeba było na nią czekać.

My, choć mamy szansę na długowieczność, zwykle postępujemy tak samo. Odraczanie gratyfikacji nie jest naszą mocną stroną. Tak zaprogramowała nas ewolucja.

Mentalna księgowość Rozum każe traktować jednakowo 100 zł, skądkolwiek się wzięło – z pensji, niespodziewanej premii, oprocentowania bankowej lokaty. W końcu 100 zł to 100 zł – za tę sumę dostaniemy określoną liczbę hamburgerów, kartonów mleka czy kostek masła.

A jednak nasz umysł to dziwny księgowy, który działa często wbrew logice i na szkodę swojego właściciela – odmiennie klasyfikuje pieniądze pochodzące z różnych źródeł. Tworzy osobne rubryki mentalne – w jednej zapisuje wynagrodzenie z pracy, w innej – odsetki od oszczędności, w jeszcze innej – zwrot podatku. Reguła jest prosta: łatwiej roztrwonić to,

given by satirist and writer Ambrose Bierce in The Devil’s Dictionary: “FUTURE, n. That period of time in which our affairs prosper, our friends are true and our happiness is assured.” Whatever makes us think that our financial woes are going to disappear in a few months’ or years’ time, and that the instalments for that 84-inch television set are going to somehow pay themselves off is one of life’s little mysteries.

Another explanation has to do with “discounting the future”. Participants in an experiment were given a choice: either they could get USD 100 now or USD 110 a week later. Most chose the smaller amount paid on the spot. When faced with the prospect of an immediate reward, “A future good, as concerns the individual, when balanced against a present good, is both exceedingly uncertain in its arrival, and in the amount of enjoyment it may yield, is probably far inferior”, wrote John Rae, a 19th-century economist.

Our cavemen ancestors rarely made it to old age, so they had no reason to wait for extended benefits.

We tend to behave the same way, even though we

łatwiej roztrwonić to, co przyszło bez wysiłku. Trafnie oddaje to psycholog Nick Epley: „Zwroty skłaniają ludzi do wizyty w banku, premie – do wyjazdu na Bahamy”. it is easier to spend money that came with no effort. Psychologist Nick Epley put this aptly: “Reimbursements send people on trips to the bank. Bonuses send them to the Bahamas”.

70

co przyszło bez wysiłku. Trafnie oddaje to psycholog Nick Epley: „Zwroty skłaniają ludzi do wizyty w banku, premie – do wyjazdu na Bahamy”.

usually grow old. Delaying gratification is not one of our strengths. This is how evolution has programmed us.

Efekt fizzbo Prawie każdy, kto wykupuje roczny karnet do klubu fitness, wierzy, że będzie tam zaglądał codziennie.

Na 10 start-upów upada osiem, a jednak nie studzi to zapału młodych naśladowców Billa Gates’a.

Wielu Polaków uważa się za ekspertów od wszystkiego – sportu, polityki imigracyjnej, reformy służby zdrowia.

Nadmierne mniemanie o sobie to cecha uniwersalna. Pośrednicy nieruchomości w USA używają skrótu FSBO – lub wyrażenia fizzbo – które pochodzą od zwrotu: for sale by owner – sprzedaż przez właściciela. Tak określają 10–15 proc. posiadaczy domów i mieszkań, którzy próbują sprzedać je sami, by nie dzielić się pieniędzmi z agencją.

Złośliwi tłumaczą fizzbo jako for sale by overconfident – sprzedaż przez kogoś zbyt pewnego siebie.

Jeśli nawet uda mu się transakcja, czy ma powód

Mental accounting Reason dictates that every PLN 100 be treated exactly the same, regardless of where the money came from – your salary, an unexpected bonus, interest on a bank deposit. After all, PLN 100 is what it is – it can buy a certain number of hamburgers, cartons or milk, or knobs of butter. However, your mind is a peculiar bookkeeper that sometimes acts contrary to logic, and to the detriment of its proprietor, in that it classifies money obtained from different sources in completely different ways. It creates separate mental compartments – one is for your salary, another for interest on savings, and yet another is for your tax refund. The rule is simple: it is much easier to spend money that comes with no effort. Psychologist Nick Epley put this aptly: “Reimbursements send people on trips to the bank. Bonuses send people on trips to the Bahamas”.



REKLAMA

©credits

The fizzbo fallacy Nearly everyone who buys a 12-month fitness club membership believes that they will go to the gym every day. Eight out of every ten start ups fail, but this does not seem to discourage all those young, enthusiastic would-be Bill Gateses. Many Poles consider themselves experts on every conceivable topic, be it sports, immigration policy, or health care reform. Having a high opinion of oneself is a universal trait. US realtors use the term FSBO (“Fizzbo”), which stands for “For sale by owner”. This refers to the 10-15 per cent of homeowners who try to sell their homes themselves to save on real estate agents’ commissions. Some claim that Fizzbo might as well mean “for sale by the overconfident”. There is usually little reason to celebrate – even in the event of a successful sale. The 6 per cent commission rarely compensates for the time, effort and nerves that went into it.



71

good life

decyzje finansowe

do otwierania szampana? Raczej nie. Zachowanie 6-procentowej prowizji rzadko rekompensuje poświęcone czas, wysiłki i nerwy.

Kotwiczenie Co człowiek, to inny punkt odniesienia. Wyobraźmy sobie Adama i Ewę, którzy przeprowadzili się do Warszawy, bo znaleźli tam dobrze płatne prace.

Adam nie wahał się opuścić Nowego Jorku, w którym spędził ostatnie lata. Równie chętnie swój rodzinny Gdańsk opuściła Ewa. Każde z nich chce kupić jakieś lokum w stolicy. Mimo porównywalnych zdolności kredytowych zupełnie inaczej patrzą na ceny warszawskich nieruchomości. Adamowi za porównanie, swoistą kotwicę, służy nowojorski rynek nieruchomości, dla Ewy – znajomość trójmiejskich stawek. Kotwiczenie odgrywa dużą rolę w handlu

Tylko 10 zł dziennie – kuszą agenci ubezpieczeniowi. faktycznie roczna składka wynosi w tym przypadku aż 3650 zł. Agenci celowo nie podają tej kwoty, by nie zwalić klienta z nóg.

“Only PLN 10 a day” is a lure used by insurance agents. It is just that the annual insurance premium in this case comes to PLN 3,650. the agents never mention such huge sums to prospective clients for fear of knocking them sideways.

detalicznym. Przykład: podoba się nam garnitur, ale nigdy nie damy za niego 5 tys. zł. Kierowniczka salonu widzi grymas na naszej twarzy i mówi: „Przepraszam, dziś mamy promocję – nie zdążyliśmy zmienić ceny na 3,5 tys. zł”. Nawet ta kwota jest dla

Anchoring Everyone has a different point of view. Imagine two people: Adam and Eve. They have moved to Warsaw because they have found well-paying jobs there.

Adam did not even hesitate to relocate from New York, where he had been living for the last couple of years. Eve was just as eager to leave her home town of Gdańsk. They both want to buy a flat in Warsaw.

Despite comparable creditworthiness, they have completely different points of view when it comes to the local real estate prices. Adam anchors his view on a comparison with New York while Eve compares the prices with those found in Gdańsk. Anchoring plays a major role in retail trade. Example? You like a suit, but you would never pay PLN 5,000 for it. Seeing the grimace on your face, the store manager says: “I’m sorry, we have a special offer today, but I haven’t had time to change the tag to PLN 3,500”. Even the latter amount is exorbitant, but you are not going to miss out on such a bargain. You smile and buy the suit.

Cognitive dissonance Can you tell whether someone is honest?” is the question Roderick Kramer, a Stanford professor, asks his students every year. As many as 95 per cent

72



good life

decyzje finansowe

nas jak z kosmosu. Ale nie pozwolimy, by superokazja przeszła nam koło nosa. Uśmiechamy się i… z garniturem idziemy do kasy.

Dysonans poznawczy Czy umiesz dobrze ocenić czyjąś uczciwość? – pyta co roku studentów Roderick Kramer, wykładowca na Uniwersytecie Stanforda. Aż 95 proc. odpowiada twierdząco. Wniosek z wielu podobnych badań, realizowanych w innych środowiskach, jest identyczny: większość z nas wierzy w swoją umiejętność bezbłędnego oceniania ludzi. A co, jeśli darzony przez nas zaufaniem człowiek okaże się naciągaczem, który naiwnym wciska bezwartościowe akcje?

Często odrzucamy niewygodne dowody i fakty. Odpowiada za to dysonans poznawczy – to kontrast między oczekiwaniami a rzeczywistością będący dla wielu źródłem ogromnego dyskomfortu. By go zniwelować, wybieramy selektywnie informacje, które potwierdza-

większość z nas wierzy w swoją umiejętność bezbłędnego oceniania ludzi. A co, jeśli darzony przez nas zaufaniem człowiek okaże się naciągaczem? most of us believe that we have the skill to judge people with unerring accuracy. What if the person we decided to trust turns out to be a conman?

ją nasze wcześniejsze założenia. Bronimy nie tyle oszusta, ile siebie – swojego poczucia nieomylności i ego.

Utopione koszty Straty nie zawsze kończą grę, niekiedy oznaczają głębsze zaangażowanie. Chcemy odzyskać wszystko z nawiązką. Dotyczy to bywalców kasyn. Ale nie tylko.

Zamiast zamknąć nierentowny biznes, pompujemy w niego kolejne dziesiątki tysięcy złotych. W końcu zostajemy z samymi długami. Albo: już wiemy, że nasz kierunek studiów nie zapewni nam pracy. Mimo to nadal chodzimy na wykłady, zdajemy egzaminy i płacimy czesne. Psycholodzy mówią o efekcie utopionych kosztów – im więcej zainwestowaliśmy w dane przedsięwzięcie, tym trudniej nam z niego zrezygnować.

Znajomość psychologicznych pułapek nie gwarantuje, że będziemy podejmowali tylko dobre decyzje finansowe. Niemniej tym, co może nam szczególnie zaszkodzić, jest niewiedza. I lekceważenie ryzyka. ■

are positive they can. The conclusions drawn from many similar research studies conducted in different communities are identical: most of us believe that we have the skill to judge people with unerring accuracy.

What if the person we decided to trust turns out to be a conman who sells non-existent shares? We tend to ignore inconvenient facts. We can blame cognitive dissonance for this. Cognitive dissonance is the contrast between our expectations and reality, and is a source of considerable mental discomfort. It can be alleviated by selecting information that confirms our earlier convictions. We are not defending the crook so much as ourselves, our ego, and our belief in our own infallibility.

Sunk costs Losses do not always put an end to the game. They might even call for greater involvement. We might want to recoup our losses and then come out ahead. This is not only true of casino regulars. Instead of shutting down a non-profitable business, we tend to pump more money into it. Eventually, we end up with nothing but debt. Another example is when we realise that our university major will not get us a good job, but instead of switching to something else, we keep attending classes, sitting exams and paying for tuition. Psychologists call this mechanism the sunk costs fallacy. The more we have invested in a given venture, the harder it is to abandon it.

Being aware of these psychological pitfalls will not guarantee the correct financial decision every time.

However, there are few things more costly than ignorance. And underestimating risk. ■

74

up in the air

franciszek kornicki

P ol ski pilot s y m b o l e m RA F - u a polish pilot is the symbol of RAF W 1940 r. polscy lotnicy odwrócili losy Bitwy o Anglię. Wśród nich 101-letni dziś Franciszek Kornicki, który zwyciężył właśnie w plebiscycie Muzeum Królewskich Sił Powietrznych (RAF) i dziennika The daily Telegraph na bohatera wystawy na stulecie RAF-u w 2018 r. ❚ In 1940, Polish pilots altered the course of the Battle of Britain. One of these airmen was Franciszek Kornicki, Now aged 101. Kornicki recently won a public vote to be the “People’s Spitfire Pilot” at the upcoming RAF Centenary Exhibition launched by the RAF Museum and the Daily Telegraph newspaper. tekst | by joanna wieczorek, stefan malczewski

76

© e a st n e w s , m . p.

J

estem bardzo zaskoczony i nawet trochę oszołomiony tą wiadomością – mówił w jednym z wywiadów Kornicki, który zdobył 325 tys. głosów internautów (szesnaście razy więcej niż pozostali rywale łącznie). Dzięki zwycięstwu w plebiscycie podobizna polskiego pilota zostanie umieszczona na zaplanowanej na przyszły rok wystawie z okazji 100-lecia RAF-u, tuż obok Spitfire’a VB BL614, słynnego samolotu myśliwskiego, który był używany

przez RAF w trakcie II wojny światowej m.in. przez pilotów Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

Kornicki w 1943 r., jako 26-latek, został najmłodszym dowódcą w historii polskiego lotnictwa, biorąc pod opiekę pilotów z dywizjonu 308 Polskich Sił Powietrznych. Pilot wspomina, że to były czasy, kiedy maszyn było więcej niż pilotów, a każdy z nich marzył, by dostać samolot.

Trudne początki w Dywizjonach Franciszek Kornicki, tak jak większość polskich pilotów w Anglii, nie znał angielskiego. Dlatego zanim dopuszczono go do służby, musiał nauczyć się podstaw języka. Stało się to okazją do poznania angielskich oficerów i nawiązania z nimi pierwszych kontaktów.

W efekcie Kornicki trafił do dywizjonu nocnego 307.

Jednak dość szybko, jako doświadczonemu już pilotowi, zmieniono mu przydział na legendarny dywizjon 303. Zmieniał później dywizjony kilkakrotnie aż do 1943 r., kiedy objął dowództwo m.in. dywizjonu 317. Do zakończenia wojny pracował w Dowództwie 84 Grupy Drugiej Floty Lotnictwa Taktycznego RAF-u w Holandii i Belgii, odbył także szkolenie na najnowszym modelu Spitfire. Za zasługi wojenne odebrał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.

Urodził się w 1916 r. na Lubelszczyźnie jako szóste dziecko w rodzinie. Nie miał dużych szans na ukończenie szkoły i wyrwanie się z biednej polskiej wsi (po latach zaborów Polska była zaniedbanym i obciążonym nierównościami społecznymi krajem). A jednak udało mu się ukończyć z wyróżnieniem szkołę podchorążych w Dęblinie, skąd tuż przed wybuchem wojny dostał przydział do 162 Eskadry Myśliwskiej. II wojna światowa zastała go jako świeżo upieczonego pilota. W czasie wrześniowej kampanii obronnej latał, jak większość, na przestarzałych samolotach PZL P.7a, które nie dorównywały pod względem technicznym nowoczesnym maszynom Luftwaffe. Kornicki wykonał dwa loty bojowe oraz kilka łącznikowych. Wobec agresji sowieckiej na Polskę jego oddział wycofał się do Rumunii. W Bukareszcie otrzymał od polskiej ambasady fałszywe dokumenty. Było to konieczne, by mógł opuścić kraj i udać się do formujących się na Zachodzie wojsk polskich. Z czarnomorskiego portu Bałczik popłynął wraz z innymi Polakami do Francji, gdzie mieli nadzieję dołączyć do sił sprzymierzonych.

Kornicki dostał przydział do bazy lotnictwa wojskowego w Lyonie i odbywał tam szkolenie na nowszych niż polskie myśliwcach z wyposażenia armii francuskiej. Szkolenie ukończył tuż przed kapitulacją Francji i udało mu się zbiec do Anglii, gdzie mógł latać jako pilot w RAF-ie i walczyć o niepodległość Europy.

“I’m very surprised and even a little dazed by this news”, said Kornicki after learning that he had won the poll with 325,000 votes (16 times more than all the other pilots combined). Following Kornick’s victory in the poll, his image will stand in the Museum’s centenary exhibition next year, where it will be placed next to a Spitfire VB BL614, the iconic RAF fighter aircraft that Polish Air Forces airmen in the UK flew alongside other allied pilots. In 1943, aged just 26, Kornicki became the youngest commander in the history of the Polish Air Force. He was put in charge of the 308 Polish Fighter Squadron. Kornicki recalls that there were more planes than there were pilots, and all of them dreamt of flying their own aircraft.

Franciszek Kornicki w 1943 r., jako 26-latek, został najmłodszym dowódcą w historii polskiego lotnictwa, biorąc pod opiekę pilotów z dywizjonu 308 Polskich Sił Powietrznych. ❚ In 1943, just 26, Kornicki became the youngest commander in the history of the Polish Air Force. He was put in charge of the 308 Polish Fighter Squadron.

Tough beginnings at the Squadrons Like most Polish pilots in England, Kornicki did not speak any English, so he had to learn some basics to get accepted. This gave him opportunities to meet English officers and forge friendships. Kornicki later joined the No. 307 night squadron, but being an experienced pilot, he was soon posted to the legendary No. 303 squadron. He later changed squadrons several times before being promoted to commander of the No. 317 squadron.

He served in 84 Group HQ, 2nd RAF Tactical Air Force in the Netherlands and Belgium until the end of the war, and completed his training on the latest Spitfire. He was awarded the Silver Cross of the Virtuti Militari in recognition of his wartime service.

Before the war Franciszek Kornicki was born near Lublin in 1916.

He was child No. 6. There were few opportunities to finish school and leave the unprivileged Polish countryside (after many years of being partitioned, Poland was an undeveloped country with stark social inequalities), but in spite of that, he managed to graduate cum laude from the cadet school in Dęblin, where he had been posted just before the war, and was accepted into the 162 Fighter Squadron. When World War II broke out, he was a freshly licensed pilot. As did most Polish pilots, he flew an outdated PZL P.7a aircraft, which was technologically inferior to anything in the modern Luftwaffe fleet, during the German invasion of Poland. Kornicki completed two sorties and several reconnaissance flights. Following the Soviet invasion of Poland, his squadron retreated to Romania, where he was provided with false documents by the Polish embassy in Bucharest. This enabled him to leave the country and join the Polish forces that were being formed in Western Europe. From the Black Sea port of Balchik, he sailed with other Poles to France, hoping to join the allied forces. Kornicki was posted



77

Spitfire, czyli słynny samolot myśliwski, który był używany przez RAF w trakcie II wojny światowej m.in. przez pilotów Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Na zdj. poniżej Franciszek Kornicki odbiera Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. ❚ The Spitfire was the famous fighter aircraft used during World War II by RAF, including by the Polish Air Force pilots. Below: Franciszek Kornicki receives the Commander’s Cross of the Order of Polonia Restituta.

78

Aktywny działacz Koniec wojny nie oznaczał dla pilota powrotu do ojczyzny. Dostał się na wydział chemii na Politechnice w Nottingham. Przejęcie władzy przez komunistów sprawiło jednak, że postanowił zostać na emigracji.

Po ukończeniu kursu hotelarstwa do 1951 r. wraz z żoną zarządzał pensjonatem. Nieco później zdecydował się wrócić do służby w lotnictwie brytyjskim.

Służył w Walii, na Malcie, w Jemenie i na Cyprze.

Na emeryturę wojskową odszedł w 1972 r. Wkrótce potem pracował w Ministerstwie Obrony Zjednoczonego Królestwa. W 1948 r. poślubił Patience Ceridwen Williams. Mają dwóch synów: Petera, japonistę, członka Akademii Brytyjskiej, i Richarda, m.in. przewodniczącego Komitetu Pomnika Polskich Sił Powietrznych.

Dziś Kornicki jest aktywnym działaczem polskiej Polonii i bierze udział w uroczystościach upamiętniających osiągnięcia Polaków z czasów II wojny światowej.

W 2009 r. ukazała się autobiografia pilota Zmagania.

Za zasługi dla społeczności kombatanckiej prezydent RP Bronisław Komorowski uhonorował go w 2011 r.

Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 70. rocznicę bitwy o Anglię świat obiegło zdjęcie, na którym major Kornicki siedzi ponownie za sterami Spitfire’a. ■

franciszek kornicki

to the military airbase in Lyon, where he was trained on French fighter aircraft which were more advanced than Polish machines. He finished his training shortly before news of the French capitulation came through and managed to escape to England, where he became an RAF pilot and fought for the independence of Europe.

A committed activist The end of the war did not signal a homecoming for Kornicki. With Poland under Communist control, he decided to remain abroad, and was thus spared the fate of Stanisław Skalski and many others imprisoned by the Stalinist authorities. He enrolled in a chemistry course at Nottingham Technical College and then completed a hotel management course in 1951. He later managed a guest house with his wife. He eventually decided to resume his career with the British air force. He was posted to Wales, Malta, Yemen and Cyprus. He retired from service in 1972 and subsequently worked for the British Ministry of Defence. In 1948, he married Patience Ceridwen Williams. He has two sons: Peter, a professor of Japanese Studies and a fellow of the British Academy; and Richard, who serves as the Polish Air Force Memorial Committee Chairman.

Today, Kornicki is an active member of the Polish expatriate community, and takes part in celebrations commemorating the achievements of Polish troops during World War II. His autobiography The Struggle: Biography of a Fighter Pilot was published in 2009. In 2011, he was decorated with the Commander’s Cross of the Order of Polonia Restituta by the President of the Republic of Poland, Bronisław Komorowski. On the 70th anniversary of the Battle of Britain, a photograph featuring Major Kornicki reunited with the Spitfire hit the headlines. ■

©forum (2), east news, shut terstock

up in the air

Maleńki konik morski Hippocampus bargibanti ukrywa się w gorgoniach żyjących w morzu wokół Bali. Po prawej – pardwa górska w zimowym upierzeniu. ❚ The tiny seahorse Hippocampus bargibanti hiding in gorgonians inhabiting the sea around Bali. On the right – A rock ptarmigan in winter colouring.

80

kamuflaż



©credits

people and the world

B a r w y o c h r o nne camouflage colours Kamuflaż, czyli sztuka ukrywania się, jest stara jak świat.

A przynajmniej świat, w którym żyją drapieżniki. ❚ Camouflage, or the art of hiding, is as old as the world of predators.

© icmrae g d ei tb sr o k e r / f o r u m , n p l / b e & w

tekst | by barbara żukowska

81

82

S

kamuflaż

złam przez las deszczowy na wschodzie Madagaskaru. Panował półmrok, błotnistą ścieżynę pokrywały suche brązowe liście.

Mój wzrok zatrzymał się na jednym z nich, bo mimo braku wiatru się poruszył. To nie był liść! Po ziemi maszerowała brookesia, przedstawiciel jednego z około 30 gatunków naziemnych kameleonów występujących tylko na Madagaskarze. Wiele z nich nauka poznała dopiero w XXI w., niektóre być może nigdy nie zostaną odkryte z powodu wycinania lasów deszczowych. Angielska nazwa tych stworzeń – leaf chameleons – jest trafiona w dziesiątkę. Gad miał około 4 cm długości i „żeberka” na bokach wiernie naśladujące unerwienie liścia. Gdyby nie jego przypadkowy ruch, nigdy bym go nie zauważyła. To wtedy zdałam sobie sprawę, że las pełen jest stworzeń, których ja wprawdzie nie widzę, ale one bacznie mnie obserwują.

Dla wielu zwierząt kamuflaż to jedyna metoda obrony przed drapieżnikami. I najprostsza. Ukrywają się przed ich wzrokiem, by nie zostać zjedzonym. Mogą przybierać ochronne barwy albo naśladować kształt czegoś w otoczeniu. Sztukę kamuflażu opanowały wszystkie grupy zwierząt – od owadów po ssaki, we wszystkich środowiskach – od morza po pustynie.

I was walking in a rainforest in eastern Madagascar.

It was quite dark and the muddy path was covered with dry brown leaves. One of them caught my eye, because despite there being no wind, it moved. It was no leaf. A Brookesia minima, a representative of one of roughly 30 species of ground chameleons endemic to Madagascar, was walking right in front of me. Many of them were not discovered until the 19th century and some might never become known as a result of cutting down the rainforest. The English name of the species – leaf chameleons – could not be more apt. The reptile is roughly 4 cm long and the “ribs” look like the veins of a leaf. If it had not moved, I would never have noticed it. This was when I realised that the forest is full of creatures that I may not be able to see, but that certainly can see me and are watching me closely.

For many animals, camouflage is the only way they can protect themselves against predators. It is also the simplest. They conceal themselves to avoid being eaten. Animals can change colour or mimic something in their immediate environment. Every animal class, from insects to mammals, has mastered the art of camouflage, and has done so in every environment – from the sea to the desert.

Pstrokacizna Przykładów kamuflażu jest mnóstwo. Prawdziwym mistrzem jest pławikonik australijski. Ta morska ryba

A motley of patterns There are lots of examples of camouflage. One of the greatest masters of the art is the leafy seadragon.

The body of this salt water fish is covered with leaf -like lobes of skin that give it appearance of seaweed when it floats. Stick insects are just as expert. But we have plenty of examples in our own climatic zone.

The white spots found on the sides of new-born deer

©plainpicture/free

Upstrzone cętkami futro geparda żyjącego w kotlinie Kalahari w Afryce zlewa się z otoczeniem. Dzięki temu może zakraść się bliżej zwierzyny. ❚ The spotty fur of the leopard inhabiting the Kalahari Desert in Africa blends in with the surroundings.

Owing to this, the animal can sneak up to its prey unnoticed.

people and the world

people and the world

and roe deer, and the white stripes on the bodies of piglets, imitate spots of sunlight falling onto the forest floor through the trees. The okapi is a great example of a master of camouflage. This cousin of the giraffe inhabits the forests of the Democratic Republic of the Congo. Its appearance is peculiar – it looks like a cross between a zebra and a deer. It has a dark-red-chocolate back, white and black stripes on the backside and legs, and a fair head. The species was discovered by Europeans in 1901, which is relatively late for such a large mammal. One of the reasons for this was the camouflage colouring which makes the okapi hard to notice in the rainforest. Colours and patterns which seem bright and busy to us, can blend in with the background surprisingly well under certain conditions.

Perhaps you have wondered why female birds usually have grey colouring and are quite plain compared to the attractive males? The reason is that it is most often the females that brood eggs, and so they need to be hard for predators to spot. If the female and male do not differ in appearance, then they probably share the parental responsibilities.

Chameleons are often said to be the best camouflage artists. Many people think that these reptiles can change their colouring to adjust to their surroundings. They actually change their skin colour to manifest their mood. In addition, only adult male chameleons



© n p l / b e &w

Kameleon Parsona z lasów deszczowych Madagaskaru.

Umiejętność zmiany koloru skóry to cecha samców. Samice, jak ta na zdjęciu, pozostają szarozielone. ❚ The Parson’s chameleon from the rainforests of Madagascar. Only males have the ability to change their skin colour.

The females are always green, as portrayed below.

ma na ciele liściopodobne wyrostki i kiedy unosi się w toni, wygląda jak dryfujący wodorost. Nie gorsze od niego są patyczaki. Nie trzeba jednak sięgać aż do tropików, żeby wskazać przykłady. Białe plamy na bokach świeżo urodzonych jeleni i saren oraz białe paski u warchlaków imitują plamy słońca wpadającego przez korony drzew na dno lasu. Można przejść dwa kroki od koźlęcia leżącego w zaroślach i nie mieć o tym pojęcia. Dobrym przykładem jest też okapi – krewny żyrafy żyjący w lasach Demokratycznej Republiki Konga w Afryce. Wygląda jak cudak, skrzyżowanie zebry z koniem i jeleniem: rudoczekoladowy grzbiet, na zadzie i nogach czarno-białe pasy, jasna głowa. Ten gatunek został odkryty przez Europejczyków dopiero w 1901 r., późno na tak dużego ssaka. Jednym z powodów było maskujące ubarwienie, dzięki któremu okapi jest trudne do wypatrzenia. Kolory i desenie, które nam wydają się pstrokate, w określonych warunkach mogą zaskakująco dobrze zlewać się z tłem.

To jeszcze pytanie, dlaczego wśród ptaków samice zwykle są szarobure i niepozorne w przeciwieństwie do pysznie wystrojonych samców? Bo to one najczęściej zajmują się wysiadywaniem jaj i dlatego ich upierzenie musi być maskujące. Tak jest u kaczek. Jeżeli samiec i samica nie różnią się ubarwieniem, znaczy to, że równo dzielą między siebie obowiązki rodzicielskie.

Za specjalistów od kamuflażu podaje się często ka-

kamuflaż

84

B AT H R OOM A SSISTA NCE FO R A L L

Różne zastosowanie kamuflażu. Po lewej pająk z Tambopata Nature Reserve w Peru czyha na ofiarę.

Po prawej – europejska ćma ukrywa się wśród suchych liści przed wzrokiem drapieżników. ❚ Different applications of the art of camouflage. Left: A spider from Tambopata Nature Reserve in Peru is waiting for its victim.

Right: A European moth is hiding from predators among dry leaves.

86

meleony. Wielu sądzi, że te gady potrafią zmieniać kolor swego ciała po to, by dopasować się do otoczenia. Chociaż umiejętność zmiany barwy skóry wykorzystują przede wszystkim do manifestowania swego nastroju. I robią to tylko dorosłe samce. Na widok rywala lub potencjalnej partnerki stają się jaskrawe, a w konsekwencji doskonale widoczne. Wiadomo już nawet, w jaki sposób zmieniają kolory. Mówiąc w dużym uproszczeniu, „regulują” ustawienie specjalnych komórek odbijających światło o różnych barwach.

A co w sytuacji, kiedy kolor podłoża zmienia się wraz z porą roku, tak jak dzieje się w naszej szerokości geograficznej? Niektóre zwierzęta – a wśród ssaków jest przynajmniej dziewięć gatunków – dostosowują wygląd do pojawiającej się pokrywy śnieżnej. Zając bielak, szarobury od wiosny do jesieni, na zimę robi się biały. Wymiana futra następuje stopniowo. Białe włosy pojawiają się najpierw na uszach i nogach, następnie na reszcie ciała. W fazie przejściowej zwierzę jest pstrokate. Cały proces trwa ok. 10 tygodni, a uruchamia go skracający się dzień i obniżająca się temperatura. Wiosną następuje powrót do odcieni szaroburych, tyle że w odwrotnej kolejności.

Inne gatunki ssaków, które na zimę robią się białe, to m.in. lis arktyczny, chomik dżungarski czy gronostaj.

Pytanie, jak poradzą sobie ze zmieniającym się klimatem, skoro coraz częściej zdarzają się niemal bezśnieżne zimy? Czy wykształci się u nich mechanizm, który sprawi, że nie będą zmieniać koloru na biały?

kamuflaż

Drapieżniki w sztuce kamuflażu też nie pozostają w tyle. Obie strony uczestniczą w przyrodniczym wyścigu zbrojeń, w którym każdy stara się przechytrzyć przeciwnika. Płowe futro lwa zlewa się z wypłowiałą od słońca sawanną, co pozwala mu zakraść się bliżej zwierzyny. Morska ryba szkaradnica czai się wśród skał lub zagrzebuje w piasku i czyha na przepływające ryby i skorupiaki. Niektóre modliszki wyglądają jak kwiaty storczyków – usadawiają się w odpowiednim miejscu na roślinie i ze złożonymi łapami cierpliwie czekają na ofiarę. Podobieństwo do kwiatu chroni je przy okazji przed zjedzeniem przez drapieżnika.

Najśmieszniejsze, że storczyki też oszukują. Niektóre z nich wytwarzają kwiaty przypominające samice owadów. Wszystko po to, by skłonić samce do zatrzymania się na kwiatku i jego zapylenia. Roślina odnosi korzyść, a owad nic nie traci, no może odrobinę energii.

Sztuka udawania sięga jeszcze dalej. Zupełnie bezbronne zwierzęta mogą przyjmować wygląd lub kształt groźnych stworzeń. Bzygi (tak właśnie się nazywają) to niegroźne „muszki” zapylające kwiaty, które często upodabniają się do os, pszczół albo trzmieli. Łagodne węże mogą mieć kolory naśladujące jakiś jadowity gatunek.

Człowiek czerpie z pomysłów natury całymi garściami. Przykład? Choćby mundury żołnierzy w maskujących kolorach dostosowane do różnych środowisk – lasu, pustyni, śniegu. Ale przyroda w sztuce kamuflażu i tak pozostaje niedościgniona. ■

©actionpress/free, plainpicture/free

people and the world

have this capability. At the sight of a rival or a potential mating partner, they turn bright, which makes them very visible. To put it simply, they regulate the settings of special iridophore cells that reflect different coloured light.

What if the surface colour changes with the seasons?

This is what happens in our climatic zone. Some animals – including at least nine mammal species – adjust their appearance to the snow. The mountain hare, grey from spring to autumn, turns white in winter. The fur is replaced by degrees. The white hair first grows on the ears and legs, and then gradually on the rest of the body. The hare is spotty during this transition period. The entire process takes roughly 10 weeks. Come spring, the hare turns grey again, in reverse order.

Several species of mammals turn white in winter e.g. the Arctic fox, the Djungarian hamster, and the stoat.

The question is how these species are going to cope now that snowless winters are becoming more common due to climate change. Will they develop some mechanism to stop turning white?

Some predators are just as skilled in the art of camouflage. Both predator and prey are engaged in a sort of natural arms race, where each tries to outwit the other. The fair fur of lions blends in with the sun-dried

savanna. This makes it easy for them to get close to their prey. The stonefish lurks among the rocks or burrows into the sand in order to ambush passing fish and crustaceans. Flower mantises look like orchids.

They sit on flowers (in just the right spot) and join their arms as if praying for victims. Their resemblance to the flower also protects them from being eaten by predators.

The funny thing is that orchids can cheat too. Some of them produce flowers that resemble female insects.

They do all this to entice males to stop on their flower to pollinate it. The plant benefits and the insect does not lose anything, apart from some energy.

The art of pretence can go even further than that.

Vulnerable animals can assume the shape or appearance of dangerous creatures. Hoverflies are harmless, flower-pollinating flies that often change their appearance to resemble bees, wasps or bumblebees.

Harmless snakes can have the colouring of venomous species.

Humans are heavily inspired by nature. The uniforms of soldiers in camouflage colours and patterns adapted to different surroundings – forest, desert or snow – are just one example of this. But nature is, and will probably continue to be, the master of camouflage.■ REKLAMA

organizator

współorganizator

patronat Honorowy

POLSKO-CHIŃSKA GRUPA PARLAMENTARNA

MARSZAŁEK SENATU STANISŁAW KARCZEWSKI

październik – listopad 2017

partnerzy

©credits

sponsorzy

www.kregisztuki.com

 medialni partnerzy

87

people and the world

gadżety dla fotografa

m a l i s p r yc i a r z e little helpers Fotografowanie stało się jedną z najważniejszych funkcji smartfonów. nic dziwnego, skoro jakość zdjęć, jakie można za ich pomocą zrobić, bywa równie dobra jak aparatów kompaktowych. Podpowiadamy, jak osiągnąć jeszcze lepsze efekty. ❚ Taking pictures has become one of the key functions of smartphones. And no wonder.

The picture quality is sometimes just as good as that of a compact camera. Here are a few tips on how to obtain the best results. tekst | by konstanty młynarczyk

1. Statyw tripod To przydatne akcesorium, które pozwala robić zdjęcia z długim czasem otwarcia migawki albo grupowe selfie. Ale naprawdę przydatny jest taki, który mieści się w kieszeni i którego trzy ruchome, segmentowane nogi można samodzielnie ukształtować, np. owijając je wokół pnia drzewa. ❚ A handy accessory that permits you to take long-exposure and self-timer photographs (e.g. group selfies). We recommend getting a tripod that fits into your pocket and that has flexible, segmented legs that can be shaped to suit, e.g. wrapped around a tree trunk.

2

Joby Gorillapod, PLN 77 3

1

88

© m . p.

4

4. Aplikacja do sprawdzania oświetlenia light app

5

6

Znasz to uczucie, kiedy po dotarciu w piękne miejsce zauważasz, że idealne oświetlenie do zdjęć skończyło się pół godziny temu? Używając aplikacji Photographer’s Ephemeris, możesz sprawdzić miejsce i wysokość słońca na niebie w każdym miejscu na świecie o dowolnie wybranej porze, a potem zaplanować zdjęcia na najlepszy do tego moment. ❚ We all know how it feels to find a beautiful place, only to realise that the best lighting conditions ended half an hour ago. By using the Photographer’s Ephemeris app, you can check the position and height of the sun anywhere in the world at any time.

This lets you plan your photo shoot for the best time of the day.

Photographer’s Ephemeris, darmowa | free

5. Aplikacja do dodawania napisów caption app

2. Zewnętrzny dysk SSD external SSD 7

Smartfony są najczęściej wyposażone w pamięć wewnętrzną o pojemności między 16 a 64 GB, ale kiedy zaczniesz robić zdjęcia i kręcić filmy, możesz szybko potrzebować dodatkowego magazynu. Zewnętrzny dysk jest leciutki i mały, nie boi się ani wody, ani upadków i wstrząsów, a może pomieścić 250 GB danych. ❚ Smartphones are mostly equipped with 16-64 GB of internal memory, but if you are going to use them to take photos or shoot videos, you will need additional storage space. An external drive is light and small, water-proof and shock-proof, and can store 250 GB.

©credits

6. Ładowarka solarna solar charger

Ta lekka i chroniąca telefon obudowa to dobry wybór dla posiadaczy jednego ze smartfonów, które są wodoodporne. Na trójwarstwową zbroję składają się: wytrzymała skorupa, warstwa wstrząsoodporna i wkładki pochłaniające energię uderzeń. ❚ This light protective cover is a great choice for those who own a waterproof smartphone. The three-layer cover is shock-proof and the inside layers shock-absorbent.

UAG Plasma, PLN 89.90

Xtorm Solar Booster AP150, PLN 453

3. Obudowa ochronna

protective cover

9

Path On, darmowa | free (iOS, Apple)

Jeśli jedziesz w rejony, gdzie słońce świeci często i intensywnie, a spodziewasz się, że przez dłuższy czas nie będziesz miał gdzie doładować swojego smartfona, pomyśl o ładowarce solarnej. Ważący 500 g panel fotowoltaiczny może, w optymalnych warunkach, naładować telefon w ciągu około 6–10 godzin. ❚ If you are going to places where the sun is especially bright and shines often, and you know you might not have access to electricity to charge your smartphone, you might want to consider getting a solar charger. This 500-g photovoltaic panel can, under optimal conditions, charge your phone in 6-10 hours.

ADATA SE730, PLN 469 (250 GB)

8

Jakkolwiek zabawnie by to brzmiało, w epoce social mediów program do dodawania napisów na zdjęciach jest naprawdę przydatny.

Path On umożliwia wygodne tworzenie eleganckich napisów biegnących wzdłuż dowolnie wytyczonych przez nas linii na zdjęciu, pozwalając skomentować, uzupełnić lub zatytułować nasze dzieło. ❚ An app that helps you caption photos on social media age can be very useful. Path On allows you to create smart captions in line with whatever guidelines you choose. You can add comments and/or a title, and decorate your photos.



89

people and the world

7. Aplikacja do tworzenia obrazów stereoskopowych stereoscopic images app

gadżety dla fotografa

7

Jeśli chcesz zachować jakąś scenę w postaci trójwymiarowej, zamiast drogich zestawów do filmowania 3D możesz zastosować apkę do stereofotografii. Ten prosty program umożliwia robienie zdjęć, które można oglądać w trzech wymiarach dzięki okularom z czerwonym i niebieskim filtrem. ❚ iIf you want to capture a scene in 3D, you can easily do so with a stereo photography app. This simple program lets you take images that can be seen in 3D with red and blue filter glasses.

3DSteroid Pro, darmowa | free

8. Kamera 360 stopni 360 degree camera Są miejsca, które chciałbyś uchwycić w całości, do których pragnąłbyś się przenosić i w których chciałbyś się zanurzać. Używając łączącej się ze smartfonem kamery 360 stopni, możesz

9. Powerbank

8

zapisywać na jednym zdjęciu cały otaczający cię krajobraz, a potem w domu powracać do niego dzięki goglom VR. ❚ There are places that you would like to capture whole, and to which you would like to return and immerse yourself. With a 360-degree camera connected to a smartphone, you can record the entire landscape around you and rewatch it at home using VR goggles.

Samsung Gear 360, PLN 889

powerbank

Problem z robieniem zdjęć smartfonem jest taki, że potrafi błyskawicznie wyczerpać baterię. Dlatego trzeba mieć ze sobą powerbank – najlepiej taki, który będzie działał, nawet jeśli wpadnie do wody, a potem przejedzie po nim czołg. ❚ The problem with using your smartphone as a camera is that it flattens the battery in no time. This is why it is a good idea to carry a powerbank with you – preferably one that does not die when it gets wet or run over by a tank.

Varta Indestructible Powerpack 6000, PLN 157

10. Dodatkowe obiektywy extra lenses Obiektywy używane w aparatach smartfonów są dobierane pod kątem maksymalnej uniwersalności i w niektórych zadaniach po prostu się nie sprawdzają. Jeśli masz iPhone’a, możesz poszerzyć możliwości, dokupując montowane zewnętrznie dodatkowe szkła.

Zestaw Olloclip Core zawiera obiektyw super-szerokokątny, rybie oko oraz makro. ❚ Smartphone lenses are usually designed to maximise versatility, but they can fall short in certain situations. If you own an iPhone, you can enhance your device with external lenses. The Olloclip Core set includes a wideangle lens, a fish-eye lens, and a macro lens.

9

10

Olloclip Core, PLN 389

Dzięki aplikacji OneDrive możesz automatycznie zapisywać (a potem wygodnie udostępniać) wszystkie zrobione zdjęcia na bezpiecznym dysku w sieci. ❚ The OneDrive app lets you save (and share) all the images you take in a secure online storage space.

11

90

Microsoft OneDrive, darmowa | free

© m . p.

11. Aplikacja do backupu i udostępniania backup and sharing app

RUN PERSONAL

BY TECHNOGYM

Run Personal to bieżnia przeznaczona do użytku prywatnego. Jest wyjątkowa dzięki wykorzystaniu przy jej produkcji najnowocześniejszej technologii i wysokiej jakości materiałów. Run Personal pozwala na efektywny trening niezależnie od poziomu zaawansowania. Bieżnia domowa Run Personal zawdzięcza swój innowacyjny design znanemu włoskiemu projektantowi – Antonio Citterio. Wyrafinowana

elegancja urządzenia sprawia, że nie można przejść obok niego obojętnie. Bieżnia została wykonana z takich materiałów jak hartowane szkło, polerowane aluminium czy przyjemny w dotyku plastik. Bieżnia jest również wyposażona w system multimedialny UNITY, który pozwala m.in. korzystać z internetu, gier i wielu aplikacji poprawiających efektywność treningu.

Technogym to uznany na całym świecie producent urządzeń fitness, które są wykorzystywane m.in. w klubach, hotelach, centrach medycznych i SPA, a także w prywatnych siłowniach. W ofercie Technogym można znaleźć m.in. urządzenia siłowe, cardio i do treningu funkcjonalnego. Do tej pory Technogym wyposażył w swój sprzęt ponad 65 tysięcy klubów fitness oraz ponad 100 tysięcy apartamentów i domów prywatnych na całym świecie. Technogym znany jest nie tylko z produkcji najwyższej jakości profesjonalnego sprzętu treningowego, ale również z propagowania idei Wellness oznaczającej dążenie do witalności i dobrego samopoczucia.

www.technogympolska.pl

polish hits

kultowe marki

Sy m b o l e d o b r o by t u symbols of prosperity Dobre, bo polskie – pod takim hasłem promowano krajowe wyroby w czasach, gdy kultem otaczano produkty zagraniczne. Dziś nawet o ikonach gospodarki planowej PRL mówimy z dumą. ❚ It’s good because it’s Polish – was the slogan used to promote domestic products at a time when foreign ones were held in awe and reverence. Today, we can talk about the icons of the Polish People’s Republic’s planned economy with pride. tekst | by mirosław konkel LOT Charakterystyczny żuraw stał się oficjalnym logo przewoźnika w 1931 r. Firmę założono dwa lata wcześniej, a jej pierwsza oficjalna nazwa to Polskie Linje Lotnicze LOT. W 1939 r. niemiecki okupant zawiesił działalność spółki. Połączenia wznowiono w 1945 r. LOT w czasach PRL nie miał nic z siermiężności. Potwierdzają to pochodzące z tamtych czasów zdjęcia – serwowanych pasażerom posiłków i stewardes w eleganckich uniformach. Dzisiaj LOT obsługuje 73 kierunki. Od początku 2016 r. przewoźnik uruchomił 42 połączenia, a wśród nich nowe kierunki dalekodystansowe, np. z Warszawy do Los Angeles, Tokio i Seulu oraz z Krakowa do Chicago. W 2016 r. portal Anna Aero uznał polskiego przewoźnika za najszybciej rozwijającą się linię w Europie. Prezes LOT Rafał Milczarski zapowiedział, że na koniec tego roku zysk spółki na działalności podstawowej powinien przekroczyć 300 mln zł. To byłby najlepszy wynik w 88-letniej historii firmy. ❚ The distinctive crane became the carrier’s official logo in 1931. The company was established two years earlier and its official name was Polskie Linje Lotnicze LOT. In 1939, the German occupiers suspended its operations. Flights were resumed in 1945. Under the Communist regime, LOT was the height of luxury – this is best exemplified in photographs from the period depicting the meals served to passengers and the flight attendants in their chic uniforms. Today, LOT operates flights to over 70 destinations. Since the beginning of 2016, LOT has launched 41 new routes, including long-haul flights e.g. from Warsaw to Los Angeles, Tokyo, Seoul and Chicago. In 2016, the Anna Aero portal named LOT the fastest growing airline in Europe. Rafał Milczarski announced that the profit from the company’s core business operations is expected to exceed PLN 300 million this year. This would be the best financial result in the 88 years of the carrier’s history.

92

Junak

Frugo Odstaje od pozostałych marek, bo zadebiutowała w 1996 r., czyli po transformacji ustrojowej. Soki owocowe spółki Alima Gerber przebojem wdarły się na rynek m.in. dzięki oryginalnym reklamom i sloganowi „No to Frugo”, który jednoznacznie określał grupę docelową – nastolatków. Latem 2002 r. producent nieoczekiwanie wystawił popularny znak firmowy na sprzedaż, skazując go na lata niebytu.

W 2011 r. drugie życie marce Frugo ofiarował FoodCare znany głównie z napoju energetycznego Black. ❚ Frugo stands out from the other brands in this article as it was founded in1996, i.e. after the system change. Alima Gerber fruit juice took the market by storm, also because of an excellent advertising campaign and a catchy slogan targeted at teenagers – “No to Frugo”, which roughly translates as “Let’s Frugo”. The trademark was unexpectedly put up for sale in 2002., which resulted in its disappearance. In 2011, it was given a new lease of life by Food Care, a company whose products include the energy drink Black.

W latach 1956–1965 wyprodukowano łącznie 91,4 tys. maszyn – głównie w Szczecińskiej Fabryce Motocykli, choć ostatnie partie zeszły z taśmy produkcyjnej FSO. Konstrukcja, opracowana przez zespół inżynierów pod kierunkiem Jana Ignatowicza, przewyższała wiele jednośladów renomowanych firm światowych. Charakterystyczny znak firmowy wskrzesił w 2010 r. Mikołaj Sibora, prezes Almotu. Teraz junaki montowane są z chińskich podzespołów w Złotnikach Kujawskich. Oferta obejmuje motocykle, motorowery i skutery. ❚ A total of 91,400,000 units were produced in 19561965, primarily in the Sczecin Motorcycle Factory, although the last batches were made in the FSO car manufacturing plant. The design, developed by a team of engineers led by Jan Ignatowicz, was superior to many motorcycles made by renowned foreign companies. The distinctive trademark was revived in 2010 by Mikołaj Sabora, the CEO of Almet. Today, Junaks are assembled from Chinese parts in Złotniki Kujawskie. The assortment of products includes motorcycles, mopeds and scooters.

© pa p, e a st n e w s , m . p.

Celia Marka towarzyszy Polkom od 1959 r., kiedy opracowano recepturę pomadki do ust i nadano jej imię Celia. Dziś pod tą nazwą sprzedawane są wysokiej jakości kosmetyki do makijażu i pielęgnacji – cienie do powiek, eyelinery i konturówki do oczu, tusze do rzęs, pudry, a także fluidy, korektory i kremy do twarzy. Do drogerii wrócił też hit sprzed lat – szminka utlenialna. Ale sercem kolorowej oferty są, jak za czasów PRL, pomadki i błyszczyki. W 2007 r. właścicielem znaku towarowego Celia została firma DAX Cosmetics. ❚ This cosmetics brand has been around since 1959, when a lipstick formula named Celia was developed. Today, the brand has a large range of high quality make up, as well as face, hair and body care products, including eye shadow, eyeliners and pencil eyeliners, mascaras, face powder, foundations, concealers and face creams. An old-time bestseller has returned to the stores – an oxygenating lipstick that changes colour when applied. Lipsticks and lip glosses remain the brand’s core product line. In 2007, the Celia trademark was purchased by DAX Cosmetics.

93

polish hits

kultowe marki

Wedel Historia marki sięga 1851 r., gdy niemiecki cukiernik Karol Wedel otworzył zakład produkujący wyroby czekoladowe i cukiernicze. W okresie PRL przedsiębiorstwo przemianowano na Zakłady Przemysłu Cukierniczego 22 Lipca. Od 2004 r. pod nazwą E. Wedel powstają wzorowane na przedwojennej tradycji pijalnie czekolady i cukiernie. W 2010 r. firmę przejął japońsko-koreański koncern Lotte Group. ❚ Wedel dates back to 1851, when Karol Wedel, a German confectioner, built a factory to manufacture chocolate and confectionery products.

Under the Communist regime, the company was transformed into Zakłady Przemysłu Cukierniczego 22 Lipca. Today, Wedel’s assortment includes Polish treats ptasie mleczko, torcik wedlowski, bars of chocolate, chocolates and chocolate bars, sesame bars and cocoa. Since 2004, the company, renamed E. Wedel, has been setting up chocolate shops, modelled on those before the war, that serve drinking chocolate and confectioneries. The company was acquired by the Japanese-Korean Lotte Group in 2010.

Relax Wiesław Wojas w 2013 r. odtworzył słynne buty Relax, pierwotnie produkowane przez zakłady Podhale. Zanim u progu lat 80. relaksy zalały rynek, pierwsze egzemplarze pojawiły się w Seksmisji Juliusza Machulskiego. Zadecydował o tym ich kosmiczny wygląd. Nazywano je moon­walkami, bo przypominały buty Neila Armstronga, pierwszego człowieka na Księżycu. ❚ Wiesław Wojas learned this the hard way when he recreated the famous Relax boots, originally produced in Podhale, in 2013. Before “Relaksy”, as they were called in Polish, flooded the market in the early 1980s, the first pairs of the boots had made their debut in Juliusz Machulski’s cult science fiction comedy Sexmission. They were chosen by the costume designers because of their “out of this world” look. They were dubbed “moonwalks”, as they resembled the boots Neil Armstrong wore on the moon.

Vistula i Wólczanka Chcesz wyglądać jak Robert Lewandowski? Zacznij nosić ubrania z limitowanej kolekcji Vistuli – odzież z metką Selection jest tyleż desig­nerska i nowoczesna, co zgodna z najwyższą sztuką krawiecką. Tego wymaga tradycja krakowskich zakładów odzieżowych z dwudziestolecia międzywojennego, którą kontynuuje Vistula Group, jedna z czołowych firm odzieżowych w Polsce. Należy do niej Wólczanka, która szyje koszule od pokoleń. Modowe marki Vistula i Wólczanka przeżywały rozkwit w czasach PRL. Przetrwały i świetnie radzą sobie na konkurencyjnym rynku. ❚ Fancy looking like Robert Lewandowski? Start by wearing clothes from a Vistula limited collection – Selection. The attire is well-designed and modern, and made to meet the highest standards of tailoring.

Nothing less should be expected from a brand that dates back to the 1920s It is now owned by Vistula Group, one of the leading clothing manufacturers in Poland. The Group’s brand portfolio includes Wólczanka, a highly-acclaimed brand of tailored shirts. The Vistula and Wólczanka fashion brands are still doing very well on the market.

94

© f o r u m , a g e n c j a g a z e ta , pa p, m . p.

Żywiec Najbardziej znane za granicą polskie piwo warzone jest od 1856 r. w tym samym miejscu – jednym z najnowocześniejszych w XIX w. browarów Galicji, który powstał z inicjatywy księcia Albrechta Fryderyka Habsburga. Dziś, ze zdolnościami produkcyjnymi 5 mln hektolitrów trunku rocznie, jest to największy zakład Grupy Żywiec. Bock, porter, marcowe – oferta Żywca się rozszerza. ❚ Poland’s most famous beer internationally has been brewed in the same place since 1856. At the time, it was one of what was then Galicia’s most advanced breweries, and was established at the initiative of Archduke Albrecht Friedrich Rudolf Dominik of Austria. The plant now boasts an annual production capacity of 5 million hectolitres, making it the company’s largest production plant. The Żywiec logo – a dancing couple – is one of the most valuable trademarks in Poland. Bock, Porter, Marcowe – the Żywiec range is constantly expanding, but its pale lager remains its flagship product.

ORIENTALNY PROMOCJA

minimalizm Szykowne, stonowane barwy, pudełkowe, geometryczne kroje przywodzące na myśl kimona i wreszcie prostota.

Kolekcja płaszczy marki Solar uwodzi elegancją.

Tworząc kolekcję okryć wierzchnich, projektanci Solar inspirowali się surową architekturą Japonii, oszczędną w zdobienia, wyróżniającą się prostotą formy i ponadczasowym minimalizmem. Stąd znajdziemy w niej i jasnoszary model płaszcza o kroju kimona, i delikatnie wykończone futrem kurtki puchowe, ale też kolorowe szale w botaniczne wzory lub zdobione motywem kwiatów torebki, które mogą okazać się idealnym dopełnieniem stylizacji w orientalnym stylu. Czyż w takich krojach jesienna aura nie stanie się przyjemniejsza?

Torebka SOLAR 169 zł Rękawiczki SOLAR 199 zł

Futro SOLAR 349 zł

Sweter SOLAR 449 zł

Płaszcz SOLAR 1290 zł Spódnica SOLAR 139 zl

Płaszcz SOLAR 399 zł

Bransoletka SOLAR 89 zł

polish hits

kultowe marki

PZU Historycy nie są zgodni co do początków marki PZU. Jedni wskazują rok 1803, gdy powstało pierwsze w Polsce towarzystwo ubezpieczeniowe, inni – lata 20. ubiegłego wieku, kiedy powołano Polską Dyrekcję Ubezpieczeń Wzajemnych (później przemianowaną na Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych).

Skrót PZU funkcjonuje od 1952 r. – wtedy komuniści przekształcili firmę w Państwowy Zakład Ubezpieczeń, instytucję państwową, która miała ustawową wyłączność na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. PZU to niekwestionowany lider asekuracji w Polsce. ❚ There is no agreement among historians as to the exact date of the birth of PZU. Some claim it was 1803, when the first insurance company in Poland was established, while according to others, the business was founded in the 1920s, when the Polska Dyrekcja Ubezpieczeń Wzajemnych (later renamed Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych) was set up. The PZU abbreviation has been in use since 1952, when the communist government converted the company into the Państwowy Zakład Ubezpieczeń [State Insurance Company] and granted it statutory exclusivity to carry on insurance activities. PZU is the undeniable insurance leader in Poland.

Wars

Ludwik Pojawił się na rynku polskim w 1964 r. – kilka lat po debiucie pierwszego na amerykańskim rynku płynu do mycia naczyń. Wcześniej nawet w krajach rozwiniętych naczynia czyszczono prymitywnymi metodami, np. piaskiem. Właścicielem marki jest Grupa INCO. ❚ Ludwik appeared on the Polish market in 1964, a few years after the US had welcomed its first dishwashing liquid. People had previously cleaned their dishes using primitive methods, e.g. sand – even in the most advanced countries. The brand is owned by the INCO Group.

Łucznik W 1927 r. powstał Łucznik, producent sprzętu dla wojska. Wizytówką fabryki stał się pistolet Vis, choć wytwarzała też rowery i maszyny do pisania. Złote lata marki nastały za rządów Edwarda Gierka, gdy zakład w Radomiu zarzucał rynek maszynami do szycia na licencji Singera. ❚ Łucznik was founded in 1927 and initially produced military gear. Its flagship product was the Vis gun. The company later branched into bicycle and typewriter production. Łucznik’s halcyon years were the 1970s, when the Radombased plant started mass producing sewing machines licensed by Singer.

© e a st n e w s , pa p ( 2 ) , m . p.

Obsługuje podróżnych w wagonach restauracyjnych, barowych i hotelowych od 1948 r. Jego dzisiejsza oferta to tradycyjne dania kuchni polskiej i śródziemnomorskiej. Codziennie o komfort pasażerów dba 1,4 tys. pracowników. Działalność gastronomiczną prowadzi w systemie franczyzowym. Współpracuje z prawie 40 firmami. Wars (dawniej Przedsiębiorstwo Wagonów Sypialnych i Restauracyjnych „Wars”) należy do wąskiego grona spółek dysponujących w Polsce marką o niemal 100-procentowej rozpoznawalności. ❚ Wars has been serving travellers in restaurant, bar and hotel train cars since 1948. Its current offering includes traditional Polish and Mediterranean dishes. Every day, a team of 1,400 staff caters to the needs of passengers. Wars carries on its catering operations on a franchise basis. It is one of small group of companies in Poland that boast a nearly 100 per cent brand recognition rate.

polish hits

kultowe marki

Krosno Legendarne polskie szkło doceniane na całym świecie. Producent – Krośnieńskie Huty Szkła Krosno – był jedną z pięciu spółek, które zapoczątkowały historię warszawskiej giełdy. Nazywane podkarpackim cudem gospodarczym przedsiębiorstwo powstało w latach 20. ubiegłego wieku. ❚ This legendary Polish glassware is highly regarded all over the world. The Krośnieńskie Huty Szkła (Krosno glass factory) was one of the first five companies to be listed on the Warsaw Stock Exchange. The company, dubbed the wonder of the Subcarpathian region, was founded in the 1920s. Today, it is teetering on bankruptcy.

Krakus

Bambino Lampowe, przenośne, walizkowe gramofony o wdzięcznej nazwie Bambino to jeden z najpopularniejszych sprzętów epoki PRL. Produkowały go od roku 1963 zakłady ŁZR Fonica w Łodzi. Urządzenia te pojawiły się wraz z eksplozją bigbitu, rozkwitem produkcji płyt winylowych i modą na prywatki. ❚ Portable and suitcase valve gramophones bearing the cute name Bambino were some of the most popular devices in Communist Poland. They were manufactured from 1963 by Fonica in Łódź. The appliances became widespread along with the big beat craze and the popularity of vinyl records.

98

PKO W 2019 r. stulecie istnienia będzie świętować marka PKO. Pierwotna nazwa instytucji, utworzonej dekretem naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego, brzmiała: Pocztowa Kasa Oszczędnościowa. W 1950 r. przemianowano ją na Powszechną Kasę Oszczędności o takim samym skrócie: PKO – czyli nawet w okresie stalinizmu doceniono siłę przedwojennej tradycji. Kamieniem milowym w najnowszej historii banku jest przekształcenie go w 2000 r. w jednoosobową spółkę akcyjną skarbu państwa pod obowiązującą do dziś nazwą PKO Bank Polski. ❚ PKO will be celebrating its centennial in 2019. The bank was originally named Pocztowa Kasa Oszczędnościowa [Postal Savings Bank] pursuant to a decree from head of state Józef Piłsudski. The name was changed to Powszechna Kasa Oszczędności [National Savings Bank] (PKO) in 1950.

A milestone in the institution’s history was its transformation into a one-person state-treasury joint stock company with the new name of PKO Bank Polski in 2000.

© f o ru m ( 2 ) , e a st n e w s , m . p.

Jedna z najstarszych marek wędliniarskich w Polsce. W 1951 r. została zarejestrowana jako chroniony znak towarowy w USA. Popularność za oceanem zapewniła jej szynka z galaretką w kultowej puszce, z którą zdjęcia robili sobie politycy Dwight Eisenhower i Bob Dole oraz gwiazdy Hollywoodu. Luksusowy produkt z czerwoną etykietą Krakus – Polish Ham znalazł się na okładce magazynu Time, a w 1995 r. zadebiutował w telewizji, na antenie popularnego show Davida Lettermana. Marka należy do Animex Foods. ❚ One of the oldest cold cut brands in Poland. In 1951, it was registered as a protected trademark in the USA. Krakus owes its popularity in the States to its ham in aspic, sold in the now iconic heart-shaped tin, which politicians (e.g. Dwight Eisenhower and Bob Dole) and Hollywood stars have been photographed with. The top-of -the-range product, bearing the red label “Krakus – Polish Ham”, was once featured on the cover of Time magazine, and made its first TV appearance on the highly popular David Letterman show in 1995. The brand now belongs to Animex Foods.

L i f e Sto ry

mikołaj grospierre

Przyjechał do Polski pracować w korporacji, a został... artystą. Mikołaj Grospierre od lat fotografuje modernistyczną architekturę, a zapisem tej fascynacji jest wydany właśnie album Modern Forms. ❚ He came to Poland after landing a corporate job here, and then became an artist. Nicolas Grospierre has been photographing modernist architecture for years, and a record of this fascination has now been published as an album entitled Modern Forms. tekst | by jacek tomczuk

Miłośnik

b e to n u M

ówią o mnie, że jestem fotografem ruin, ale to nieprawda – śmieje się Mikołaj Grospierre, który od 15 lat jeździ po świecie i fotografuje architekturę. – Nie jestem bezkrytycznym wielbicielem modernizmu i idei postępu. Moje zdjęcia ukazują, jak wiele tej architektury dziś popadło w ruinę. To obrazuje klęskę modernizmu i załamanie naszej wiary w postęp – że jutro będzie lepiej niż dziś. Fascynuje mnie zarówno formalne piękno modernizmu, jak i dramat jego upadku.

Zapisem tej fascynacji jest album Modern Forms. A Subjective Atlas of 20th Century Architecture wydany przez prestiżową londyńską oficynę Prestel. Z archiwum artysty, liczącego kilka tysięcy zdjęć wykonanych na czterech kontynentach, została ułożona sekwencja 186 budynków powstałych w latach 1920–1989. Zdjęcia przedstawiają charakterystyczne obiekty m.in. w Kaliningradzie, Saint Louis, Bratysławie, Kijowie, Petersburgu, Lille, Sri Lance, Brasílii. Modern Forms zebrał pozytywne recenzje w prestiżowym magazynie Wallpaper, dzienniku Financial Times, telewizji CNN

100

“They say that I’m a photographer of ruins, but that’s not true”, Nicolas Grospierre says with a smile. He has been travelling the world to photograph architecture for 15 years now. “I’m not an uncritical enthusiast of modernism and the idea of progress. My images show how much of this architecture has fallen into ruin.

This illustrates the failure of modernism and shatters our faith in progress and that tomorrow will be better than today. What fascinates me is both the formal beauty of modernism and the tragedy of its collapse.

Modern Forms: A Subjective Atlas of 20th Century Architecture, published by Prestel in London, records this fascination. The book contains photographs of 186 buildings erected in 1920-1989, selected from thousands of images taken on four continents. The images depict distinctive premises in Kaliningrad, Saint Louis, Bratislava, Kiev, Saint Petersburg, Lille, Sri Lanka, Brasilia, and many other places. Modern Forms has received positive reviews in Wallpaper magazine and the Financial Times, as well as on CNN and deezeen. com. “The album was so well received that it has sold





©credits

concrete lover

©credits

1. Korytarz bez końca z projektu Biblioteka, obiekt fotograficzny, 2006.

2. Wewnątrz sejfu z projektu Bank, obiekt fotograficzny, 2009. 3. Wejście #1 z serii Hydroklinika, 2004. ❚ 1.

The Never-Ending Corridor of Books from The Library series, 2006. 2. Interior of a vault from The Bank series, 2009. 3. Entrance #1 from the Hydroklinika series 2004.



L i f e Sto ry

1. Szklana pułapka, instalacja site-specific, Warszawa, 2010. 2. Żory z serii W-70, fototapeta, 2007. 3. Muzeum Polskiego Lotnictwa (spłaszczone) z serii Paper Planes, 2011. ❚ 1. The Glass trap, a site-specific installation, Warsaw, 2010. 2. Żory portrayed as part of the W-70 series, mural wallpaper, 2007. 3. Polish Aviation Museum (flattened) from the Paper Planes series, 2011.

2

3

czy portalu dezeen.com. – Przyjęcie albumu było tak ciepłe, że cały nakład został sprzedany i mam zamówienie na następną część – mówi Grospierre.

Tęsknota za ładem 42-letni Mikołaj Grospierre to artystyczna instytucja.

Na platformie Tumblr prowadzi bloga archivemodernarchitecture.tumblr.com, który ma 35 tys. fanów. Jest kuratorem międzynarodowych wystaw fotograficznych. Z żoną Olgą Mokrzycką projektują scenografię w warszawskim Nowym Teatrze Krzysztofa Warlikowskiego. Ale przede wszystkim podróżuje i fotografuje.

Zaczęło się od fotografowania modernistycznych przystanków z lat 60. i 70. o geometrycznych kształtach, rozsianych wzdłuż litewskich dróg, i oszczędnego designu ambasad komunistycznych krajów. Z Olgą Mokrzycką utrwalił obóz dla radzieckich pionierów

102

out, and I have been commissioned to publish the next volume”, says Grospierre.

Yearning for order The 42-year-old Grospierre is an artistic institution. He runs a Tumblr blog at www.archivemodernarchitecture.tumblr.com and has 35,000 followers. He curates international exhibitions of photography. Together with his wife Olga Mokrzycka, he designs sets for Krzysztof Warlikowski’s Nowy Teatr in Warsaw. But most of all, he travels and takes photographs.

It all began with photographing the geometric modernist bus stops, which dated back to the 1960s and 1970s, scattered along Lithuanian roads, and the austere design of the embassies of Communist countries. Together with Olga Mokrzycka, Grospierre photographed the Artek camp for Soviet Young Pioneers in the Crimea. His Hydroklinika series documents the wellness hospital in Druskininkai, Lithuania, which was closed in the late 1990s. He landed in New York City the day after the Lehman Brothers investment bank had collapsed and photographed the empty vault. He travelled across America in search of copies of the Oval Office and tracked down 18. In Tehran, he found traces of avant-garde art that the secular authorities had been interested in 40 years before. He is currently adding the finishing touches to a series of photographs depicting the architecture of Israeli kibbutzim and the kolhozy in the Baltic states. “The kibbutz and kolhoz represent the same idea in different countries using different methods”, he says. “Although the histories of these two organisations differ considerably, their fate is quite similar: the kolhozy have virtually disappeared and the kibbutzim are currently tackling an identity crisis.”

© m i k o ł a j g r o sp i e r r e ( 5 ) . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : m i k o ł a j g r o sp i e r r e ( 3 ) , f o r u m

1

mikołaj grospierre

4. Po drugiej stronie lustra, instalacja site-specific, Artloop, Sopot, 2013. 5. K-Pool, 2011. ❚ 4. Through the Looking Glass, site-specific installation, Artloop, Sopot, 2013 5. K-Pool, 2011.

5

4

Nie jestem bezkrytycznym wielbicielem modernizmu i idei postępu.

Fascynuje mnie zarówno jego formalne piękno, jak i dramat jego upadku.

I’m not an uncritical enthusiast of modernism and the idea of progress. What fascinates me most is both the formal beauty of modernism and the tragedy of its collapse.

Artek na Krymie. Z kolei jego cykl Hydroklinika dokumentuje szpital uzdrowiskowy w Druskiennikach na Litwie, zamknięty pod koniec lat 90. Do Nowego Jorku trafił dzień po upadku banku Lehman Brothers – fotografował puste bankowe skarbce. Jeździł po Ameryce i szukał kopii Gabinetu Owalnego, oficjalnego miejsca pracy prezydenta USA. Znalazł 18, od Alabamy po Boston. W Teheranie odnalazł ślady sztuki awangardowej, którą interesowały się świeckie władze przed 40 laty. Właśnie kończy pracę nad serią zdjęć przedstawiających architekturę izraelskich kibuców oraz kołchozów w krajach bałtyckich. – Kibuc i kołchoz reprezentują tę samą ideę wprowadzaną w różnych krajach za pomocą odmiennych metod – mówi. – Mimo że historia tych dwóch organizacji jest zupełnie inna, w pewnym sensie spotyka je podobny los: kołchozy praktycznie całkowicie podupadły, a kibuce przeżywają kryzys tożsamościowy.

Nad czymkolwiek pracuje, zawsze podczas podróży szuka w kraju, w którym przebywa, śladów architektury modernistycznej. – Zaczął fotografować modernizm, kiedy jeszcze to nie było modne – mówi kurator sztuki

Irrespective of what he is currently working on, Grospierre looks for signs of modernist architecture whenever and wherever he travels. “He started photographing modernism when it was not trendy”, says art curator Adam Mazur. “I remember when he showed me his first photographs of Lithuanian bus stops. As a curator I tried to get museums and galleries interested in exhibiting the work but nobody wanted to. We were still living in the shadow of memory and believed that this architecture was tantamount to shame and poverty. We wanted those buildings to collapse so that we could put up something new in their place. He kept telling us that this was important, that we should be photographing and recording such remnants of the past, as they would soon disappear.”

Fast forward a few years, and the Polish intelligentsia is mad about modernism, seeing it as a soothing example of clean architecture, compared to the chaotic appearance of contemporary cities. “We miss those times, which were true to ideals, which had the ambition to change the world. Of course, we are aware that these attempts were not always successful,



103

Budynek mieszkalny, SanktPetersburg, z serii Modern Forms, 2007. ❚ Residential building, Saint Petersburg, from the Modern Forms series, 2007.

mikołaj grospierre

Adam Mazur. – Pamiętam, jak pokazywał mi pierwsze zdjęcia przystanków litewskich. Jako kurator próbowałem zainteresować nimi muzea, galerie. Nikt tego nie chciał, nie rozumiał. Żyliśmy jeszcze pamięcią, że taka architektura to wstyd, bieda, chcieliśmy, żeby ona już poszła w diabły, rozsypała się, żebyśmy postawili coś nowego. A on ją nam podstawiał pod oczy i mówił: to ważne, trzeba to fotografować i utrwalać, bo zaraz zniknie.

Minęło kilka lat i polska inteligencja oszalała na punkcie modernizmu, szukając w nim odreagowania na chaos współczesnych miast. – Tęsknimy do epoki, która miała jakieś ideały, ambicję zmieniania świata. Oczywiście wiemy, że to nie zawsze się udawało, że modernizm

pokazywał mi zdjęcia przystanków litewskich i mówił: trzeba to utrwalać, bo zaraz zniknie. Minęło kilka lat i inteligencja oszalała na punkcie modernizmu.

He showed me images of lithuanian bus stops and kept telling me that we should be recording such remnants of the past, as they would soon disappeaR.

104

bywał bezwzględny wobec ludzi, wystarczy przypomnieć, że legendarny architekt Le Corbusier w imię postępu chciał wyburzyć dużą część paryskiego centrum i postawić tam 40-piętrowe bloki – mówi Filip Springer, reporter, autor książki Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u. Grospierre ze swoją miłością do betonu okazał się artystą bardzo aktualnym.

Profesjonalny amator Urodził się w Genewie, dorastał w Paryżu, studiował w Londynie na jednej z najbardziej prestiżowych uczelni świata – London School of Economics. Do pracy w Polsce ściągnął go Canal Plus, jako 25-latek został sekretarzem rady nadzorczej, ale Polskę znał już dobrze. – Moja mama urodziła się tutaj, skończyła medycynę i reżyserię na łódzkiej Filmówce. Do Francji wyjechała na początku lat 60., ale co roku bywaliśmy na wakacjach – mówi z wyraźnym francuskim akcentem, ale bezbłędnie gramatycznie.

To w Polsce zaczął fotografować. – Ale strasznie ciężko szło przekonywanie ludzi do pozowania. Wróciłem do pierwszej pasji, fotografowania budynków – mówi. Śmieje się, że budynków nie trzeba przekonywać, by się nie ruszały. Nie skończył żadnej artystycznej szkoły, miał za to szczęście do nauczycieli. Jak ustawiać przysłonę w aparacie, uczył go w Paryżu Eustachy Kossakowski, jeden z najwybitniejszych polskich fotografów XX w., wówczas na emigracji we Francji. Kiedy zaczął jeździć do Polski, swoje pierwsze zdjęcia pokazywał wujowi Krystianowi Jarnuszkiewiczowi, który był rzeźbiarzem i profesorem warszawskiej ASP. Poza fotografią jego specjalnością są instalacje rzeźbiarskie oparte na systemie luster, zwierciadeł, załamań, które okłamują nasze zmysły. Jako początkujący artysta pokazywał je w starym antykwariacie w przeznaczonym do rozbiórki biurowcu. – Kiedyś w warsztacie, z którym współpracuję, spotkałem się przypadkowo z właścicielem klubu go-go, który przyglądał się mojej instalacji i zaproponował, żebym zrobił coś podobnego do jego klubu – mówi Grospierre. Musiał odbyć wiele prób z tancerkami, a produkcja całości była nie mniej skomplikowana od artystycznych projektów.

Przełomem w jego karierze było zaproszenie w 2009 r. do pracy nad polskim pawilonem na XI Biennale Architektury w Wenecji. – Mikołaj rożni się od większość artystów oczytaniem, erudycją i brakiem tak zwanej artystycznej intuicji – śmieje się Grzegorz Piątek. To on zaprosił Grospierre’a do Wenecji. Ich Hotel Polonia zdobył tam Złote Lwy. Dziś pokazuje prace w Muzeum Narodowym w Warszawie, współpracuje z Muzeum Sztuki Nowoczesnej i galeriami na całym świecie.

– Jestem profesjonalnym amatorem, we wszystkim – mówi o sobie Grospierre. I przyznaje, że najchętniej wychodzi w miasto o 4–5 rano, bo o świcie jest mniej ludzi i samochodów, kadry są czystsze. ■

© m i k o ł a j g r o sp i e r r e

L i f e Sto ry

t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, and that modernism was ruthless towards people, to name but the legendary architect Le Corbusier, who wanted to demolish a large part of the centre of Paris to erect 40-storey blocks of flats”, says reporter Filip Springer, author of a books on Polish architecture.

Ta s t e

the best

A professional amateur Grospierre was born in Geneva, grew up in Paris, and studied in London at the London School of Economics. He came to Poland at the age of 25 to work as the Supervisory Board Secretary at Canal Plus TV. He was no stranger to Poland, though. “My mother was born here. She graduated in Medicine and Film Direction at the Łódź Film School. She relocated to France in the early 1960s, but we used to spend our holidays in Poland every year”, he says. Grospierre took up photography in Poland. “It was very hard to get people to pose for me. That’s why I went back to my primary passion, i.e. photographing buildings”, he says. Grospierre jokes that buildings do not have to constantly be asked not to move. He did not graduate from any art school, but he was lucky to have had excellent teachers. He was taught how to set the aperture in Paris

by Eustachy Kossakowski, one of the most outstanding photographers of the 20th century. In Poland,

Polish

cuisine

Grospierre showed his first photographic works to his uncle, Krystian Jarnuszkiewicz, a sculptor and professor at the Warsaw Academy of Fine Arts.

Apart from photography, Grospierre specialises in sculptural installations based on a system of mirrors The oldest restaurant in Warsaw and refractions which fool our senses. He has exhibited them in an old book shop housed in a building slated for demolition. “I once met a Go-Go club owner at a mirror workshop. He saw my installation and asked me to do something similar at his club”, he says.

His career breakthrough came in 2009, when he was invited to work on the Polish pavilion at the 11th Architecture Biennale in Venice. “Nicolas differs from most artists in that he is well-read, erudite and devoid of ‘artistic intuition’”, says Grzegorz Piątek, who proposed the collaboration, with a smile. Their Hotel Polonia art project won the Golden Lions award. Today, Groan invitation from spierre’s work is exhibited at the National Museum in Warsaw, and he has collaborated with the Museum of Modern Art in Warsaw and other art galleries around the world. “I am a professional amateur in everything I do”, Grospierre says about himself. He says that his favourite time to scavenge the city for sites to photograph is 4 or 5 am when there aren’t many people around. This makes the photographs cleaner. ■

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

REKLAMA

U Fukiera, Warszawa, Rynek Starego Miasta 27, tel. 022 831 10 13, tel./fax 022 831 58 08, www.ufukiera.pl

an invitation from

cuisine Polish the best

The oldest restaurant in Warsaw

©credits

Ta s t e ul.Mokotowska 45, 00-551 Warszawa, t: 022 622 49 34, www.slodkislony.pl



105

film

c u lt u r e

nasze rekomendacje

pierwsza liga

premiere league

Co jest lepsze niż film o superbohaterze? Film o kilku superbohaterach. Zack Snyder, znany fachowiec i miłośnik gatunku (Człowiek ze stali, Watchmen.

Strażnicy), zaprosił przed kamerę Batmana, Wonder Woman, Supermana, Aquamana…Będzie się działo! ❚ What could be better than a superhero movie?

A movie about a few superheroes, needless to say. Zack Snyder, well-known specialist and genre aficionado (Man of Steel, Watchmen) invited Batman, Wonder Woman, Superman, Aquaman and more to star in his latest production. Get ready for some action!

Liga Sprawiedliwości | Justice League, dir. Zack Snyder, opens 17.11

Polska jesień

polish autumn

Autor tak subtelnych obrazów jak Sztuczki i Imagine tym razem o mniej słonecznej stronie rzeczywistości. Bohaterami filmu są Marek i jego eksmitowana matka oraz jej ukochany pies. W tle manifestacja narodowców zorganizowana z okazji Dnia Niepodległości. Mistrzowskie połączenie fabuły i dokumentu. ❚ The maker of such subtle films as Tricks and Imagine now presents a more sombre vision of reality. The protagonists of Jakimowski’s latest offering are Marek, who has been evicted, with his mother and beloved dog. The backdrop includes a nationalist organisation demonstrating on Independence Day. A masterful combination of feature and documentary.

Pewnego razu w listopadzie | Once Upon a Time in November, dir. Andrzej Jakimowski, opens 3.11

(Nie)pokój niesie ludziom wszem

all is (not) calm

Skromny, klasycznie opowiedziany film o chłopaku wracającym z emigracji zarobkowej na Wigilię do domu. Gdy na światło choinkowych lampek wychodzą skrywane urazy, tytułowa noc nie ma szans być cicha. Efekt? Złote Lwy w Gdyni dla filmu i nagroda aktorska dla Ogrodnika. ❚ A quiet, classicly narrated film about a young man who returns home for Christmas from abroad where he works.

The titular night will not be silent though, when the family members cannot hold back their issues.

The film won the Golden Lions and Best Actor award at the recent Polish Film Festival in Gdynia.

Mały Indiana Jones

niezła banda

quite a bunch

Ach, jak przyjemnie być odkrywcą! Zwiedzać świat, jakby nie było granic, znajdować skarby, poznawać legendy… To wszystko jest w zasięgu ręki, gdy sięgniemy po tę kapitalną książkę. Dozwolone od lat 7. ❚ How wonderful Zwierzaki świata część 3 poznaj fantastyczne przygody it must be to be an explorer! To see the world czwórki superbohaterów as if there were no borders, find incredible treasures, learn about legends… All this is now available at your fingertips with the publication Te opowieści bawią i ucząof dbałościan o naturę.

Odkrywaj świat z National Geographic! excellent book entitled Mateusz na tropie św. Graala.

For ages 7 and up. nowa część bestsellerowej serii

Tym razem zapraszam Was w podróż przez bezkresne stepy Mongolii, żebyście poznali orlicę, która jest prawdziwą królową nieba. Zanurkujemy w szmaragdowych wodach Belize, gdzie mieszka krokodyl, który szuka przyjaciół.

W Peru weźmiemy udział w wyborach miss kawii.

A w delcie rzeki Okawango obejrzymy najpiękniejszy zachód słońca z pewną uroczą i... zakochaną żyrafą :-)

CENA 36,90 zł

ISBN 978-83-7596-640-4

9 788375 966404

Mateusz na tropie św. Graala, Mateusz Pyrek, Znak Zwierzaki3_Okladka_OK_.indd 2-4

108

Zwierzaki świata cz. 3

C-10, M-100, Y-70, K-0

Uwaga przygoda! Wspólnie z Martyną Wojciechowską poznamy pewną przemiłą orlicę i krokodyla z szmaragdowych wód Beliz. W Peru weźmiemy udział w wyborach miss kawii, a w delcie rzeki Okawango obejrzymy zachód słońca z pewną zakochaną żyrafą. ❚ In the third part of her series for kids, Martyna Zwierzaki Wojciechowska tells her readers fascinating świata stories about animals: a lovable female eagle, a crocodile from Belize, guinea pigs taking część 3 part in a beauty pageant, a giraffe in love and many more.

Martyna Wojciechowska Zwierzaki świata Część 3, Martyna Wojciechowska

04.10.2017 22:46

© m . p.

little indiana jones

Martyna Wojciechowska

book

Cicha noc | Silent Night, dir. Piotr Domalewski, opens 24.11

REKLAMA

25 nearly

It’s a jungle out there.

Better use headhunters.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT baNkINg & fINaNce fMcg cONSUMeR gOODS TSL HeaLTHcaRe cONSTRUcTION & ReaL eSTaTe Leading Polish executive search and recruitment consultants.

Warsaw. Poznan. Wroclaw.

www.bigram.pl

ph +48 (22) 646 94 94

info@bigram.pl

art

c u lt u r e

nasze rekomendacje

Sezam otworzył się

sesame opened its door

Gauguin rozłożony na atomy

gauguin deconstructed

Oczywiście chodzi tutaj o analityczne spojrzenie na jednego z najbardziej znanych postimpresjonistów. Znanych i wszechstronnych, bo Francuz zajmował się nie tylko malarstwem i rzeźbą, ale też sztuką dekoracyjną mającą pomóc jej odbiorcom dostrzec piękniejszą stronę rzeczywistości. ❚ The exhibition curators took an analytical look of the work of one of the most famous Impressionist painters. Paul Gauguin’s artistic interests were not limited to painting and sculpture – he also produced decorative art to underscore the beautiful side of life.

Gauguin the Alchemist. Le Grand Palais, Paris, until 22.01.2018

theatre

Pierwsza tak obszerna wystawa prac Stanisława Wyspiańskiego. Na ekspozycję składa się blisko 900 płócien, rysunków i grafik. Kto ma ochotę wyjść poza sale muzealne, może wybrać się na specjalny spacer szlakiem malarza po krakowskich ulicach. ❚ This is the most extensive exhibition of the work of Stanisław Wyspiański ever held. The exhibits are from the Kraków National Museum collection, and comprise over nine hundred paintings, drawings and etchings. If all this leaves you hungry for more, then you can go on a special Wyspiański walk around Kraków.

Wyspiański, Muzeum Narodowe w Krakowie | National Museum in Kraków 28.11.2017–20.01.2019

music

Zbliżenie na Kafkę

zooming in on kafka

„Interesuje mnie zmaganie się człowieka z życiem” – mówi o komediodramacie jego reżyser i odtwórca jednej z głównych ról Wojciech Pszoniak. Na scenie partnerują mu Wojciech Malajkat i Jerzy Radziwiłłowicz. A o co w tym wszystkim chodzi? O próbę, na jaką jest wystawiona męska przyjaźń. Wirtuozeria. ❚ “I am interested in people and their struggle with life”, says Wojciech Pszoniak, the director and one of the main actors of the comedy drama Nasze żony [Our Wives. ] What is the play all about? About male friendship put to the test. Absolute perfection.

Nasze żony, dir. Wojciech Pszoniak,Teatr Syrena, Warsaw

110

Proces, dir. Krystian Lupa, Nowy Teatr, Warszawa, premieres 15.11 | The Trial, dir.

Krystian Lupa, Nowy Teatr, Warsaw

Znana z tego… famous for… …że jest świetną piosenkarką walczącą również o prawa artystów. Nic więc dziwnego, że na szósty album studyjny Taylor Swift czeka milionowa rzesza fanów na całym świecie. ❚ …being a great singer who also fights for the rights of artists. No wonder millions of fans around the world have been eagerly awaiting the latest studio album by Taylor Swift.

Taylor Swift, Reputation, out on 10.11

© m . p.

Śmieszna trójca funny trio

Legendarny, jeden z najbardziej znanych polskich reżyserów za granicą tym razem bierze na warsztat Proces.

Nie ma cienia wątpliwości, że oprócz gęstego jak smoła świata Kafki odnajdziemy na scenie też przenikliwy portret współczesności. ❚ Krystian Lupa, the legendary stage director, and one of Poland’s best-known directors internationally, is adapting The Trial by Franz Kafka.

One thing is for certain: apart from the sombre and dense world of Kafka, there will be a penetrating commentary on our contemporary world.

SPECJALNA EDYCJA 2017 HÄSTENS TRIBUTE DOSTĘPNA WYŁĄCZNIE OD 1 WRZEŚNIA DO 31 GRUDNIA 2017 R. Hästens Tribute to owoc 165 lat doświadczenia w tworzeniu łóżek i niebywały przykład połączenia doskonałego rzemiosła, jakości i estetyki.

Nowoczesny kolor Taupe Check doda każdej sypialni ponadczasowej elegancji. Całość można też łatwo ożywić przy pomocy jasnych i neutralnych akcentów kolorystycznych.

FUL F I L L I NG DR EA M S S I NC E 18 52 WA R S Z AWA D O M OT E K A | U L . M A L B O R S K A 4 1 , 0 3 - 2 8 6 WA R S Z AWA S O P OT | A L . N I E P O D L E G ŁO Ś C I 9 4 0 , 8 1 - 8 6 1 S O P OT P OZ N A Ń | U L . G ŁO G OW S K A 2 6 5 A , 6 0 -1 0 4 P OZ N A Ń WA R S Z AWA – P U Ł AW S K A | U L . P U Ł AW S K A 5 2 3 , 0 2 - 8 4 4 WA R S Z AWA

LOZ K A H A S T E N S . P L | HAS T E N S . COM REKLAMA

good food

sery

pełna dojrzałość fully matured Zasady ich produkcji znane są człowiekowi od 5 tys. lat. sery wytwarza się z mleka krowiego, owczego, koziego, bawolego i oślego. Mogą być świeże, miękkie, średnio twarde lub dojrzewające cały rok. ❚ People have been making cheese for 5,000 years. It can be made from cow, sheep, goat, buffalo and donkey milk. It can be fresh, soft, semi-hard or can take a year to mature. tekst | by monika kucia

1 Feta

Tradycyjny ser pasterski produkowany w wielu krajach śródziemnomorskich. Wytwarzany z mleka owczego lub jego mieszanki z mlekiem krowim i kozim. Jest najbardziej znanym i najpopularniejszym serem solankowym na świecie.

Serwowany zwykle z oliwą, charakterystycznymi dla danego regionu przyprawami, kilkoma oliwkami i pieczywem. ❚ Traditional shepherd cheese produced in many Mediterranean countries. Feta is made from sheep milk or a mixture of sheep, cow and goat milk. It is the most popular brined cheese in the world. Feta is usually served with olive oil, spices typical for the given region, a few olives, and bread.

2

chavroux Francuski ser kozi o wyjątkowo łagodnym smaku. Można go formować w kulki, obtaczać w ziołach i przyprawach. Świetny na przekąskę. Sery kozie wytwarzane są głównie z surowego lub pasteryzowanego mleka. Szczególną rolę odgrywają we Francji, która słynie z produkcji ponad 400 gatunków sera. ❚ French goat cheese with an exceptionally mild taste. You can roll it into balls and coat them with herbs and spices. A great appetizer. Goat cheese is made primarily from fresh or pasteurised milk and is particularly popular in France, which is famous for its 400 varieties of cheese.

112

3

5

ricotta

Włoski ser powstający z ponownego podgrzania serwatki uzyskanej przy produkcji serów krowich albo owczych.

Ma zwarty, sprężysty miąższ i kremową konsystencję. ❚ Italian cheese made by reheating whey, which is a by-product of cow and sheep cheese production.

It has a dense, springy body and a creamy texture.

4

Burrata Specjalność kuchni południowych Włoch, szczególnie Apulii. Odmiana mozzarelli, sera z mleka bawolego. Nazwa pochodzi od słowa burro, czyli masło. To parzony ser wypełniony śmietanką, która wypływa po przecięciu kuli. Ma słodko-maślany smak. Jest serem świeżym, do szybkiej konsumpcji, klasycznie podaje się go z pomidorami i bazylią. ❚ A speciality of southern Italian cuisine, especially of Apulia. Burrata is a variety of mozzarella i.e. buffalo milk cheese. The name comes from the word burro, which means butter, and it has a sweet buttery flavour. It is filled with cream, which flows out when the ball of cheese is cut into. Burrata is a fresh cheese meant to be consumed quickly.

Traditionally served with tomatoes and fresh basil leaves.

6

gorgonzola Klasyk wśród serów pleśniowych. Powstaje dzięki zaszczepieniu kulturami bakterii Penicillium. Nazwa pochodzi od miasta w północnych Włoszech. Pierwotnie wytwarzano go tylko w Lombardii.

Gorgonzola jest serem dojrzewającym, odmiana pikantna potrzebuje 3–6 miesięcy, by osiągnąć pełnię smaku, słodka – dolce, mniej. ❚ A classic blue cheese made by adding Penicilum bacteria to milk. The cheese is named after a city in Italy, and was originally only produced in Lombardy.

Gorgonzola is a maturing cheese. The spicy variety needs to mature for at least 3-6 months to obtain its full flavour, while its sweet variety needs less time to taste great.

pecorino Twardy ser dojrzewający z mleka owczego.

Można go spożywać, gdy jest młody, a dłuższe dojrzewanie sprawi, że wysycha i kruszeje, stając się znakomitym serem pikantnym, który można ucierać. Pecorino romano dojrzewa min. 8 miesięcy. ❚ Hard maturing sheep cheese. It can be eaten when young, but long curing makes it dry and tender, which makes it the perfect spicy cheese to grate.

Pecorino romano takes at least 8 months to mature.

7

twaróg ❚ quark Świeży ser z zsiadłego mleka krowiego.

Tradycyjnie wytwarzano go z podgrzanego, niepasteryzowanego mleka „prosto od krowy”, które odstawione kwaśniało w naturalny sposób. Twaróg ma dość kruchą konsystencję, można go kroić, rozcierać ze śmietaną lub jogurtem. Podstawa polskiego śniadania. ❚ Fresh cheese made from sour cow milk.

Quark was traditionally made from heated, non-pasteurised milk “straight from the cow”, which went naturally sour when left. It is quite soft and breaks easily. Quark can be eaten in slices or mixed smooth with cream or yogurt. It is a staple Polish breakfast cheese.

9

mimolette

8

tofu Pseudoser. Wartościowy produkt sojowy, baza kuchni wegańskiej. Tofu przygotowuje się z napoju roślinnego z soi po uprzednim oddzieleniu serwatki i zsiadłego mleka. To właśnie zsiadłe mleko sojowe jest prasowane, by powstały bloki serowe, które można przyrządzać na wiele sposobów, smażyć, dusić, dodawać do sałatek i koktajli. ❚ A pseudo-cheese and a nutritional soya product that serves as the core of a vegan diet. Tofu is made from soy liquid after separating the whey and the sour milk. The sour milk is pressed and formed into blocks that can be eaten in a variety of ways – fried, stewed, in salads and as a smoothie ingredient.

Kształtem przypomina piłkę lekarską.

Skórka tego normandzkiego sera jest jasna, porowata i bardzo twarda, a w środku skrywa pomarańczowy miąższ. Młody mimolette jest półtwardy i pachnący mango i papają. Im starszy, tym bardziej twardy i słony. ❚ It looks like a medicine ball. The rind of this Normandy cheese is light, porous and very hard, and its flesh orange. Young mimolette is semihard and smells of mango and papaya.

The older it is, the harder and more salty it becomes.



113



good food

10

murol Tradycyjny ser półmiękki z francuskiej Owernii, może być łagodny, ale może też mieć ostry aromat. Ma oryginalny kształt kręgu z otworem pośrodku. Miąższ jest giętki, kremowy i bardzo gładki, o słodkim smaku świeżego mleka. ❚ Traditional semi-soft cheese from the French region of Auvergne that can have both a mild and sharp aroma. The cheese has a round shape with an opening in the middle. The flesh is springy, creamy and very smooth and it tastes like sweet fresh milk.

sery

12

11

Pule

Produkowany z oślego mleka serbski ser znalazł się w rankingu najdroższych serów na świecie (795 funtów za kg). Ser ten wytwarzany jest według sekretnej receptury w rezerwacie Zasavica w Serbii. ❚ Serbian cheese made from donkey milk.

Pule is one of the most expensive cheeses in the world (GBP 795 per kg). It is made from a secret recipe in the Zasavica nature reserve in Serbia.

provolone

Jest produkowany w Lombardii z mleka krowiego. Dobrze dojrzały ser ma co najmniej 44 proc. zawartości tłuszczu.

Powstaje podobnie jak mozzarella, ale ze względu na dojrzewanie powstałe w wyniku ugniatania warstwy stają się po pewnym czasie niewidoczne. ❚ This cheese is produced in Lombardy from cow milk.

Mature Provolone is at least 44 per cent fat. It is made similarly to mozzarella, but because it is left to mature, the layers created as a result of kneading disappear after a while.

14

13

raclette

Emmentaler Ser szwajcarski wytwarzany tradycyjnie z surowego mleka krowiego. Zawiera 45 proc. tłuszczu i ma elastyczną konsystencję. Dziury powstają w procesie jego dojrzewania na skutek wydzielania się i gromadzenia dwutlenku węgla, którego powstawanie jest skutkiem działania bakterii. Dziury są wielkości wiśni lub orzecha. ❚ Swiss cheese traditionally made from fresh cow milk. It has a 45 per cent fat content and a springy texture. The holes appear during the maturing process, as the added bacteria causes carbon dioxide to be built up and released. The holes are as large as cherries or nuts.

Ser i potrawa – w oryginalnej, pochodzącej ze szwajcarskiego kantonu Valais wersji powierzchnię przecięcia przepołowionego sera raclette podgrzewa się do chwili, aż ser się stopi. Miękki ser zeskrobuje się na talerz. ❚ Both the cheese and the dish come from the Swiss canton of Valais. A halved raclette cheese is heated until it melts and then scraped off onto a dish.

15

camembert Krążek z białą, miękką i grubą warstwą pleśni. W czasie dojrzewania staje się coraz bardziej żółty w środku i nabiera ostrego smaku.

Prawdziwy camembert ma delikatny, lekko słony i maślany smak i delikatny grzybowy i owocowo-jabłkowy posmak. ❚ Round cheese with a white, soft and thick mouldy rind. It turns more yellow and sharp when mature. Authentic camembert has a delicate, salty and buttery taste, and leaves a slight mushroom and apple-flavoured aftertaste.

16

114

Weinkäse

„Ser winny”, miękki i ostry, wytwarzany z pasteryzowanego mleka krowiego. Ma dość sprężysty miąższ. W czasie czteromiesięcznego dojrzewania staje się jasnożółty. Bardzo tłusty – do 60 proc. Ma ciemną, czerwonobrązową skórkę, którą uzyskuje się poprzez przecieranie jej czerwonym winem. ❚ “Wine cheese”, soft and piquant, is made from pasteurised cow milk. The flesh is quite springy. It turns light yellow over the four months it takes to mature. Weinkäse has a fat content of up to 60 per cent. It has a dark brown rind which owes its colour to being cured with red wine.



PROMOCJA

KOLOROWE SMAKI TEL AWIWU THE AUTHENTIC FLAVOURS OF TEL AVIV Witaj w Shipudei Berek – miejscu, które dedykujemy jedzeniu i zabawie wokół stołu.

Welcome to Shipudei Berek – a place dedicated to food and fun.

Berek, Warszawa

Berek to barwy, Berek to gwar telawiwskich ulic, Berek to ludzie, którzy go tworzą i do niego przychodzą. Wreszcie Berek to pyszna, różnorodna, aromatyczna kuchnia w samym sercu Warszawy. To pocztówka z wakacji, którą przenieśliśmy do stolicy.

Gotuje w niej sam Ofir Vidavsky – Izraelczyk, który przeprowadził się prosto z Tel Awiwu do Warszawy, by zaszczepić w warszawiakach kulturę i kuchnię z telawiwskich ulic.

Każdy dzień zaczynamy już od śniadań: humusu, szakszuki czy sałatki fattoush. Wszystkie śniadania podawane są z codziennie wypiekaną przez nas gorącą pitą. Oferta śniadaniowa objęta jest promocją – zamów kawę lub herbatę, a śniadanie dostaniesz w prezencie – dlatego stanowi pozycję obowiązkową na kulinarnej mapie Warszawy.

Codzienne lunche w 5 wariantach do wyboru cieszą się ogromnym powodzeniem wśród pobliskich pracowników biurowych.

Mezze, izraelska pizza, shipudim, grillowane mięsa i ryby – a wszystko to w towarzystwie sałat, sezonowych warzyw, świeżych aromatycznych przypraw, ręcznie robionych sosów i dipów – dają naszym Gościom ogromny wachlarz barwnych smaków i gwarantują totalny brak nudy w wyborze dań. I to właśnie za otwartość, gościnność i szczyptę serca w każdym daniu nie tylko warszawiacy pokochali to miejsce.

Nasza restauracja to rodzaj pocztówki z wakacji. Radość śródziemnomorskiego jedzenia i gorący klimat telawiwskich ulic, którego wspomnienie przeniesione zostało do Warszawy.

Berek, Warsaw

Berek is colours. Berek is the excitement of the streets of Tel Aviv.

Berek is the people behind the place and the people who visit it. Berek serves delicious, varied and aromatic cuisine in the heart of Warsaw. Berek is like a postcard on vacation, and we have brought it to the Polish capital.

The food is cooked by Ofir Vidavsky, an Israeli chef who moved to Warsaw from Tel Aviv to instil the culture and flavours of Tel Aviv into the people of Warsaw.

We begin each day with breakfast: hummus, shakshouka, and fattoush salad. All breakfast dishes are served with pita baked on site every day. We have a special breakfast offer – buy a coffee or tea and get breakfast on the house. This has made us the breakfast restaurant of choice in the city.

Every day there are 5 different lunch menus, and they are very popular among the workers in the nearby office buildings.

Meze, Israeli pizza, shipudim, grilled meat and fish complemented with salads, seasonal vegetables, fresh aromatic spices, home-made sauces, and dips offer a wide variety of flavours and guarantee that you will be spoilt for choice. It is our openness, hospitality and the pinch of love we add to every dish that have won the hearts of the people of Warsaw and visitors to the city.

Our restaurant is like a holiday postcard. The joy of Mediterranean cuisine and the hot climate of the streets of Tel Aviv – whose ambience has been recreated in Warsaw.

Shipudei Berek Warszawa, ul. Jasna 24 berekwarszawa.pl

sery

good food

17

string cheese Ser podpuszczkowy niedojrzewający w postaci pojedynczo pakowanych paluszków produkowanych z mleka krowiego pasteryzowanego. W USA ulubiona przekąska dzieci. Paluszki serowe są też wędzone i przyprawiane. Na Słowacji wytwarzane są korbáčiky zaplatane w warkoczyki. ❚ Rennet non-maturing cheese packed as individual strings of cheese produced from cow milk. It is a favourite children’s snack in the USA. String cheese also comes spiced and smoked. In Slovakia, they make korbáčiky or pleated cheese strings.

18

Koryciński Ser dojrzewający, wyrabiany z niepasteryzowanego, pełnego mleka krowiego z dodatkiem podpuszczki oraz soli kuchennej na obszarze trzech polskich gmin województwa podlaskiego, w powiecie sokólskim: Korycin, Suchowola, Janów. ❚ Maturing cheese made from non-pasteurised full fat cow milk with rennet and salt in three Polish villages in Sokółka County, Podlaskie Voivodeship, namely Korycin, Suchowola and Janów.

20

Kraftkar

halloumi

Parzony ser cypryjski z mleka owczego, z dodatkiem mleka koziego i krowiego.

Dojrzewający w solance, czasami przyprawiany miętą. Ma zwartą konsystencję. Świetnie nadaje się do smażenia i grillowania i w tej postaci to wyśmienity dodatek do sałatek, np. z cytrusami.

Przyjemnie skrzypi między zębami. ❚ Cypriot cheese from sheep milk with added goat and cow milk. It is matured in brine and sometimes seasoned with mint. Halloumi has a firm texture. It can be fried and grilled, as it has a high melting point and is a perfect salad ingredient. It makes a pleasant squishy sound when eaten.

21

Vieux-Boulogne Najbardziej cuchnący ser na świecie sprzedawany jest prawie wyłącznie we francuskim mieście Boulogne.

Zapach pochodzi od rozkładającego się piwa, w którym ser jest myty w trakcie dojrzewania. ❚ The world’s stinkiest cheese is almost exclusively sold in the French town of Boulogne. It owes its strong smell to the decomposing beer in which it is soaked when it matures.

23

22

mozzarella

cheddar

Pochodzi z płd. Włoch, z regionu Kampania.

Najlepiej znany ze swojej ciągliwości po roztopieniu, na pizzy czy w sałatce caprese.

Oryginalnie wytwarzany jest ze świeżego mleka bawolic, powstaje też z mleka krowiego bądź ich mieszanki. Najbardziej cenioną odmianą mozzarelli jest mozzarella di bufala campana. ❚ This cheese comes from the Campagna region in southern Italy. Commonly melted on pizza and used as a caprese salad ingredient. Mozzarella was originally made from buffalo milk, but is now also made from cow milk or a mixture of the two. The best variety is the mozzarella di bufala Campana.

„Cheddaring” to dodatkowe zakwaszanie skrzepu zsiadłego pod wpływem podpuszczki mleka, w wyniku czego powstaje „ciasto skrzepowe”, które jest następnie solone i prasowane. Daje to serom miąższ zwarty, czasem kruchy, z widocznymi pęknięciami. ❚ Cheddaring is the name for the additional acidification process that makes the milk go more sour after adding rennet. This produces the curd, which is later salted and pressed. As a result, cheddar cheese is dense, and sometimes breaks easily and has visible cracks.

116

idiazabal Hiszpański ser twardy z mleka owczego o pikantnym aromacie, podwędzany. Do dojrzałości potrzebuje minimum dwóch miesięcy. Ma intensywny, lekko pikantny, orzechowy smak i jest nasycony aromatycznym dymem pochodzącym od wędzenia nad drewnem bukowym z dodatkiem głogu i wiśni. ❚ Spanish smoked hard sheep cheese with a piquant aroma. The cheese takes at least two months to mature. Its flavour is intense, slightly spicy and nutty, and is permeated by an aromatic smoke from being smoked over beech wood with a handful of cherries and hawthorn.

© s h u t t e r sto c k ( 1 8 ) , m . p. ( 6 ) , g e t t y i m ag e s

19

Wytwarzany jest przez rodzinny zakład Tingvollost na zachodzie Norwegii. Robiony z pełnotłustego, niepasteryzowanego krowiego mleka z dodatkiem kultur bakterii.

Dojrzewa 12 miesięcy. ❚ Made by the familyrun Tingvollost company in southern Norway. Kraftkar is made from full, nonpasteurised cow milk and bacteria. It takes 12 months to mature.

24 

since 1989

good food

kimczi

n i e z ły f e r m e n t fine ferment Bez kimczi Koreańczycy nie wyobrażają sobie posiłku, a przepis na tę przystawkę przekazują sobie z pokolenia na pokolenie. ❚ No Korean could possibly imagine a meal without this starter. The recipe has been handed down from generation to generation. tekst | by agnieszka michalak

danie z muzeum

a dish from the museum Słowo kimczi oznacza sfermentowane warzywa i pochodzi od chińskiego chimchae (czyli solone warzywa).

Pierwsze kimczi przygotowano w Korei już w VII w. z rzepy. W XII w. do potrawy zaczęto dodawać sos sojowy. W 1986 r. w Seulu otwarto Kimchi Field Museum dokumentujące historię potrawy i techniki jej przygotowania. ❚ The term kimchi means fermented vegetables and it comes from the Chinese word chimchae (or salted vegetables). The first kimchi was made from turnips in the 7th century and soy sauce became a staple ingredient in the 12th century. The Kimchi Field Museum, which documents the history of the dish and the techniques used to prepare it, opened in Seoul in 1986.

na zdrowie!

to your health

Przez fermentację, obecność czosnku i chili kimczi zyskuje na wartości odżywczej, dlatego jest uznawane za jedną z pięciu najzdrowszych potraw świata. Każdy mieszkaniec Korei Płd. zjada rocznie nawet 20 kg kimczi. ❚ The fermentation process, and garlic and chilli make kimchi highly nutritious. In fact, it is considered to be one of the world’s healthiest foods. The average South Korean eats up to 20 kg of kimchi annually.

mix w kapuście

Istnieje ponad 200 oficjalnych przepisów na kimczi. Do tego głównego potrzeba: rzepy, papryczek chili, cebuli i czosnku. Takie nadzienie owijamy w liście kapusty chińskiej i odkładamy do fermentacji na blisko tydzień. Kimczi jest następnie krojone w mniejsze części i serwowane w salaterkach. ❚ There are over 200 official kimchi recipes.

The core recipe calls for turnip, chilli peppers, onion and garlic. You wrap them in Chinese cabbage leaves and leave to ferment for a week or so.

Kimchi is then chopped into smaller pieces and served in bowls.

118

© sc troe d c iktfso o d / f r e e

cabbage rolls

REAL POLISH CUISINE | ALWAYS WELL-TIMED WARSAW CHOPIN AIRPORT, SCHENGEN AREA, DEPARTURE HALL www.bijanka.pl

ta k e a l o o k

swetry

sukienka

Twin-Set, ponczo Weekend Max Mara, buty Topshop ❚ dress by TWIN-SET, poncho by weekend max mara, boots by topshop na str. obok: sukienka forte forte ❚ opposite page: dress by Forte forte

wełniane ocieplenie wrap yourself in wool kaszmirowy, wełniany, z dzianiny. a w nadchodzącym sezonie – najlepiej za duży o dwa rozmiary. sweter potrafi być wtedy równie kobiecy jak dopasowana wieczorowa suknia. ❚ aUTUMN IS IN FULL SWING AND SWEATER SEASON HAS COME. THEY CAN BE MADE FROM CASHMERE, PURE WOOL OR KNIT FABRIC. OVERSIZE SWEATERS ARE IN THIS SEASON AND THEY CAN BE JUST AS FLATTERING AS A FITTED EVENING GOWN. zdjęcia | photos anna kovacic/marianne/sunray photo/east news

120

121

©credits

ta k e a l o o k

sweter Twin-Set, sukienka zara, szal comma, pończochy i skarpety lindex, buty topshop � sweater by twin-set, dress by zara, scarf by comma, stockings and socks by lindex, boots by topshop

122

swetry

123

©credits

lato

Šcredits

ta k e a l o o k

124

na str. obok.: kamizelka cos, szal Étoile Isabel Marant, rękawiczki Karen Millen, spódnica Marc Cain ❚ opposite page: vest by COS, scarf by by

Étoile Isabel Marant, gloves by Karen Millen, skirt

by Marc Cain

©credits

beret Mango, bluzka Maison Margiela, sweter Weekend Max Mara, spodnie Zara ❚ beret by mango, top by Maison margiela, sweater by weekend max mara, trousers by zara

125

m u s t h av e

dla niej

4

Kobiety kochają błyskotki.

I dobrze się składa, bo nic tak nie ożywi stylizacji jak srebrne pantofle czy połyskujący sweter.

3

1 2

1

lśnienie the shining 10 9

Some women love to glitter and shine.

There is no reason why they shouldn't since nothing can spice up an outfit as effectively as a pair of silver pumps or a glimmering top.

8

5

6

1. apart bransoleta pozłacana ze szkłem, 99 zł 2. samsonite torba na laptopa z linii Karissa BIZ, 579 zł 3. solar zawieszka, 45 zł 4. wittchen apaszka, 129 zł 5. goldpoint spódnica z satyny jedwabnej i organzy, 4500 zł 6. 111SKIN zestaw masek z kolagenem, €114 7. PIERRE HARDY skórzane pantofle z połyskującą kokardą, €590 8. certina DS Action Lady wodoszczelny zegarek z kopertą z polerowanej i szczotkowanej stali szlachetnej, 1990 zł 9. solar zawieszka, 55 zł 10. CHRISTOPHER KANE kardigan, €1,445 ❚ 1. APART golden-plated glass bracelet, PLN 99 2. samsonite laptop case from the Samsonite Karissa BIZ line, PLN 579 3. solar pendant, PLN 45 4. witthchen scarf, PLN 129 5. goldpoint silk and organza skirt, PLN 4,500 6. 111skin a collagen mask set, €114 7. PIERRE HARDY bow-embellished leather pumps, €590 8. certina DS Action Lady waterproof watch with a polished and brushed steel bezel, PLN 1,990 9. solar pendant, PLN 55 10. CHRISTOPHER KANE ribbed cardigan €1,445

126

© m . p.

7

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2017/2018.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

ZIMA na www.itaka.gala.pl i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: numer infOlinii 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

17/18

m u s t h av e

dla niego

Do you often fly on business and still want to look smart but casual? A slightly extravagant coat paired with classic jeans and a white tailored shirt will do the trick.

2

4

3

s z y kow n a podróż

1

11

chic travel Lecisz na spotkanie służbowe i chcesz wyglądać elegancko, ale niezobowiązująco?

Do klasycznych dżinsów i białej koszuli sprawdzi się nieco ekstrawagancki płaszcz.

5

10

8

6 9

1. NONNATIVE dżinsy, €510 2. THIS IS GROUND skórzany pokrowiec na tablet, €320 3. CELESTRON 80-milimetrowy teleskop z mosiądzu i drewna, €1,120 4. JOHN ELLIOTT wełniana czapka €155 5. HAIDER ACKERMANN haftowany wełniano-aksamitny płaszcz, €3,875 6.

POLAROID wkład do aparatu, €16 7. Samsonite Linia Lite DLX walizka kabinowa wykonana z miękkiej tkaniny wykończonej skórą, 1249 zł 8. TOM DIXON zestaw: zapachowa świeca, balsam i mydło, €143.91 9. DRIES VAN NOTEN skórzane buty, €845 10. LORO PIANA bawełniana koszula, €380 11. certina DS ACTION wodoszczelny sportowy trzywskazówkowy zegarek kwarcowy, 2090 zł ❚ 1. NONNATIVE slim-fit jeans, €510 2. THIS IS GROUND leather tablet case, €320 3. CELESTRON 80mm brass and wood telescope, €1,120 4. JOHN ELLIOTT wool and angora-blend beanie, €155 5. HAIDER ACKERMANN embroidered wool and velvet coat, €3,875 6. POLAROID color film, €16 7. Wittchen Lite DLX carry-on luggage made from leather-trimmed fabric, PLN 1,249 8. TOM DIXON scented candle, hand wash and balm gift set, €143.91 9. DRIES VAN NOTEN leather commando boots, €845 10. LORO PIANA brushed-cotton shirt, €380 11. certina DS ACTION waterproof sports quartz watch, PLN 2,090

128

© m . p.

7

S

b e au t y

pielęgnacja

A kc j a : r e n o wac j a objective: skin repair Jesień to idealny moment, aby naprawić w swoim wyglądzie to, co tego wymaga. Przecież zabiegi laserowe i kremy z retinolem nie lubią towarzystwa słońca. Zaglądamy zatem do gabinetów w poszukiwaniu nowości. ❚ Autumn and winter are the perfect time to fix whatever needs fixing in your appearance. Laser treatments and retinol creams do not go well with the sun. Let’s take a look at what beauty clinics have to offer this season. tekst | by joanna winiarska

Aquashine BTX. Kompleks peptydowy stabilizuje aktywność mięśni w skórze, rozluźnia włókna mięśni mimicznych, powodując wygładzenie skóry. BE CEUTICALS – dzięki pojemności 35 ml kwas hialuronowy można dołączyć do podróżnej kosmetyczki i uzupełnić poziom nawilżenia skóry. ❚ Aquashine BTX. A peptide complex stabiliing the activity of muscles and relaxing the facial muscle fibres, which results in smoother skin.

BE CEUTICAL – owing to its small size (35 ml), the hylauronic acid can be carried in your vacation beauty bag and used to hydrate the skin whenever needed.

132

S

przęty, którymi dysponują dzisiaj gabinety medycyny estetycznej, korzystają z technologii, których nie powstydziliby się w NASA. Fale lasera, wiązki plazmy, peptydowa botulina – to nie efekty specjalne wykorzystywane przez agenta 007, tylko proste techniki umożliwiające szybkie odmładzanie bez konieczności żmudnego gojenia się skóry.

Chcesz się pozbyć wiotkich opadających powiek z „nadmiarem” skóry? Nie musisz umawiać się do chirurga, wystarczy, że zapiszesz się na plazmę.

Niewinne urządzenie wyglądające jak… ręczny blender emituje wiązki plazmy (wyglądają jak małe wyładowania elektryczne), która odparowuje i „topi” nadmiar skóry. Już po jednym zabiegu skóry na powiekach jest mniej, a spojrzenie odmłodzone. Myślisz o regeneracji całej skóry twarzy? Warto przyjrzeć się systemowi StarWalker marki Fotona. Gwiezdne wojny w gabinecie? Prawie! Cztery długości fal laserowych i 14 trybów pracy umożliwiają wykonanie wszystkich zabiegów laserowych od przebudowywania skóry po leczenie łojotoku, trądziku, blizn i usuwanie tatuaży (w tym

The devices available at aesthetic medicine clinics are now equipped with technology worthy of the NASA. Laser and plasma beams, peptide botulin – these are not special weapons used by agent 007 but simple techniques for quick rejuvenation without painful healing.

Would you like to get rid of your drooping eyelids with all that excess skin? No need to set up an appointment with a surgeon – you can get great results by undergoing a plasma treatment. An innocent-looking device that looks like a hand-held blender emits plasma beams (these look like small electrical discharges) that evaporate to “melt” excess skin. There is less skin on the eyelids and the gaze looks younger after just one treatment. Are you considering having your entire facial skin rejuvenated? One interesting option is the Star Walker treatment by Fotona. Star Wars in a beauty clinic? Not quite. Four laser wavelengths and 14 operational modes provide for every kind of laser procedure – from skin reconstruction to seborrhoea, acne and scar treatment and tattoo removal (where the Star Walker reigns unchallenged).

If you prefer “needle” treatments, you might want to try something new – mesotherapy using state-of-the-art peptides (Aquashine BTX).

The peptides are delivered directly to the skin, which stimulates cellular regeneration. The peptide complex relaxes the mimic muscle fibres and acts like botox to smooth the skin and leave it looking more relaxed. 

BTX

TM

PO

LE

peptydowa botulina

CA

Zapytaj swojego lekarza o peptydowy relaks twarzy!

Ask your Doctor about peptide facial relaxation!

prof. nadzw. dr hab. n. med.

Barbara Zegarska

dr Anna Płatkowska-Szczerek

dr Michał Musioł

dr n. med. Agnieszka Owczarczyk-Saczonek

dr Katarzyna Mudel

dr Dagmara Misiek-Cyrwus

Olsztyn

T. +48 603 640 081 www.drmudel.com

dr n. med. Monika Knakiewicz-Iwanowska

dr Elżbieta Zdanowska

Wrocław

T: +48 604 928 333 www.medeztetic.pl

Clinica Dermatoestetica

Bydgoszcz

T. +48 601 936 608 www.dermatoestetica.pl

NOWOŚĆ W RELAKSACJI TWARZY

• Wygładzenie przez rozluźnienie • Peptydowy relaks twarzy • Odbudowa i regeneracja

Aquashine BTX to produkt nowej generacji zapewniający kompleksowe rozwiązania w terapii przeciwstarzeniowej skóry twarzy, szyi i dekoltu.

Podany za pomocą iniekcji aktywnie stymuluje regenerację i odnowę komórkową, poprawiając strukturę skóry. Kompleks peptydowy stabilizuje aktywność mięśni w skórze, rozluźnia włókna mięśni mimicznych, powodując wygładzenie skóry. Zawarty w Aquashine BTX kwas hialuronowy głęboko nawilża skórę oraz wspomaga powolne uwalnianie się i penetrację peptydów, co przedłuża ich działanie.

DERMA-PULS Centrum Dermatologii Estetycznej i Laserowej ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej Wrocław i Medycyny Estetycznej T: +48 71 322 69 09 Warszawa www.dermapuls.com.pl T: +48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

Gabinet DrMudel

Warszawa

Gabinet Dermatologiczny

T. +48 720 843 500 www.dermatolog-olsztyn.com.pl

Medeztetic

Szczecin

Chirurgia Plastyczna

T. +48 603 959 448 www.knakiewicz.com

KRAK MEDICA Gabinet Medycyny Estetycznej

Kraków

T. +48 660 141 111 www.krak-medica.pl

dr Karolina Mołas

Dr Mołas – Medycyna Estetyczna i Antiaging

Warszawa-Piaseczno T: +48 508 255 210 www.drmolas.pl

Zabieg można wykonać w gabinetach medycyny estetycznej i dermatologii estetycznej. Zaleca się przeprowadzenie 3 zabiegów w odstępach 4-tygodniowych.

• Smoothing by relaxation • Peptide facial relaxation • Restoration and regeneration Aquashine BTX is a next generation product providing comprehensive solutions in anti-aging therapy for face, neck and neckline. Injected, actively stimulates regeneration and cell renewal, improving skin texture.

The peptide complex stabilizes muscle activity in the skin, relaxes the fibers of the mimic muscles, resulting in the smooth skin.

Aquashine BTX contains Hyaluronic Acid, that deeply moisturizes the skin and promotes long-term deposition and penetration of peptides, prolonging their action.

The treatment is performed in aesthetic medicine and dermatological offices.

3 treatments are recommended at 4 weeks intervals.

dr Dorota Tatarska-Jojczuk

dr Ewa Banduła-Pyka

Kraków

Warszawa

MAGNOPERE Medycyna Estetyczna

T. +48 81 532 37 11 www.luxmedlublin.pl

T. +48 509 604 440 www.magnopere.pl

T. + 48 885 670 140 www.profemed.pl

dr n. med. Joanna Kuschill-Dziurda

dr Mariusz Domagalski

Lublin

dr Magdalena Grusiecka-Stańczyk DAY SPA Nova 2

www.AntiAging.com.pl

dr Roma Zielińska

Centrum Medyczne Luxmed

Warszawa

T. +48 22 648 55 33 www.nova2-spa.pl/day-spa-kabaty

MEDESTETIS Instytut Medycyny Estetycznej

Warszawa

T: +48 790 781 181 www.medestetis.pl

PROFEMED

MASI Medycyna Estetyczna

Szczecin

T: +48 510 707 801 www.masi.com.pl

1. Neauvia serum pod oczy. 2. Neauvia krem nawilżający z kwasem hialuronowym 3D HA i czynnikami wzrostu. ❚ 1. Neauvia eye serum.

2. Neauvia moisturising cream with hylauronic acid 3D HA and growth factors.

A

1

2

3. ZO® Skin Health preparat przeciwstarzeniowy do codziennej pielęgnacji i ochrony. 4. Zabieg bezinwazyjnego liftingu powiek przy wykorzystaniu urządzenia Plasma IQ daje natychmiastowy efekt. ❚ 3. Axim ZO® Skin Health anti-ageing product for daily skin care and protection. 4. A noninvasive eyelid lift with the use of the Plasma IQ device produces instant results.

4

134

ostatnim StarWalker jest niekwestionowanym mistrzem).

Jeśli wolisz zabiegi „z igłą”, warto przetestować nowość, jaką jest mezoterapia wykorzystująca nowoczesne peptydy (Aqua­ shine BTX). Podana do skóry stymuluje odnowę komórkową. Kompleks peptydowy rozluźnia włókna mięśni mimicznych i działając „like a botox”, powoduje naturalne wygładzenie skóry i odprężony wyraz twarzy.

3

Kwas i retinol w służbie skóry Jesień to też czas intensywniejszej pielęgnacji domowej, a przede wszystkim nawilżania skóry. Częste zmiany wilgotności powietrza charakterystyczne dla tej pory roku sprawiają, że skóra oddaje więcej naturalnej wilgoci. Efektem są częstsze podrażnienia, uczulenia i wizualne „zapadanie” się naskórka (dotyczy to również męskiej skóry). Rozwiązaniem problemu są kosmetyki nawilżające. Ale szukaj ich w gabinetach, nie w drogeriach. Kosmoceutyki proponują skuteczniejsze rozwiązanie, np. produkty Neauvia, które komponuje się z kwasu hialuronowego o trzech rozmiarach masy cząsteczkowej. Takie połączenie nawilżających molekuł tworzy na skórze matrycę, zapewniając trwałe nawilżanie na poziomie wszystkich warstw naskórka. Kosmetyki z kwasem hialuronowym o tej porze roku warto stosować w pielęgnacji ciągłej – rano i wieczorem, ale też pod makijaż i pod oczy. Jesienne miesiące można też wykorzystać na kurację retinolową – kremy z tym dodatkiem najlepiej odmładzają powierzchnię naskórka, ale stosując je, trzeba unikać ostrego słońca. Ważne są odpowiednie stężenie i dawka czystej witaminy A.

pielęgnacja Słynny dermatolog dr Zein Obagi, twórca marki ZO Skin Health, opracował w swoich produktach dawkę retinolu „na czerwony dywan”. Stężenie, które zachowując skuteczność, powoduje jednak tak dyskretne łuszczenie się skóry, że można spokojnie pokazać się w świetle fleszy. ■

Acid and retinol in aid of the skin Autumn is also the time when we tend to care more for our skin at home, and moisturising is one of the best things we can do. The frequent changes in air humidity typical of the season make the skin lose much of its natural hydration. As a result, the skin tends to be more easily irritated, prone to allergic reactions, and the epidermis collapses (men experience this as well). One thing we can do is to use more hydrating cosmetics, but be sure to look for them in clinics not at the chemist. Cosmoceuticals are more efficient, e.g. Neauvia products are made with hyaluronic acid, which comes in three sizes of cellular mass. Such a mix of moisturising molecules creates a matrix on the skin, ensuring long-term hydration through all the layers of the epidermis. Cosmetics containing hyaluronic acid can be applied in the autumn and winter months, both in the morning and evening, under makeup and under the eyes.

Autumn is also a great time to undergo a retinol treatment – retinol-rich creams rejuvenate the surface of the epidermis, but be sure to avoid strong sunlight when using them. These products also need to have the right concentration and a sufficient dosage of pure vitamin A. The famous dermatologist Dr Zein Obagi, the founder of ZO Skin Health Inc, applied the “red carpet” retinol dose in his products. This concentration is effective, but causes the skin to exfoliate only slightly, so that you can confidently step out into the spotlight. ■

Laser trzeciej generacji na nowo definiuje skuteczność zabiegów laserowych.

System StarWalker® Fotony generuje aż 4 długości fal i 14 trybów pracy.

© m . p. , s h u t t e r sto c k

b e au t y

REGENERA ACTIVA

NOWATORSKI SYSTEM DO LECZENIA ŁYSIENIA ANDROGENOWEGO Łysienie androgenowe występuje z powodu wrażliwości mieszków włosowych na androgeny. Jest to najczęstsza przyczyna utraty włosów i występuje u 70% mężczyzn. Problem łysienia nie omija kobiet (40%), u których dodatkowym czynnikiem wpływającym na defekt – oprócz nadmiaru androgenów – jest zaburzona proporcja żeńskich i męskich hormonów płciowych. Wypadaniu włosów u kobiet sprzyjają też otyłość, niedoczynność tarczycy i antykoncepcja hormonalna.

Regenera Activa jest zabiegiem medycyny regeneracyjnej wykorzystującym autologiczny przeszczep komórek, gdzie pacjent jest zarówno dawcą, jak i biorcą. Podczas zabiegu lekarz pobiera niewielki wycinek skóry (od jednej do trzech biopsji o średnicy 2,5 mm) z okolicy karku na linii włosów. Następnie, dzięki specjalnie zaprojektowanemu systemowi, z pobranej tkanki izoluje komórki macierzyste i czynniki wzrostu, uzyskując zawiesinę zdolną do regeneracji tkanek. Zostaje ona wstrzyknięta w skórę głowy za pomocą mezoterapii igłowej, gdzie rozpoczyna procesy naprawcze, które zatrzymują łysienie i powodują ponowny wzrost włosów. Zabieg Regenera Activa wykonuje się tylko raz i można go powtórzyć dopiero po 2–3 latach, aby zapobiegać dalszej utracie włosów.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

Wyłączny dystrybutor Regenera Activa

KLINIKI SPA AMBASADA URODY W WARSZAWIE to wyjątkowe miejsca, w których od ponad 12 lat zespół najlepszych specjalistów dba o swoich Klientów, pomagając im zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę na lata. Łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia, z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

PROMOCJA

g o o d a d d r e ss

Kuo’s Professional, czyli dostawca przełomowych technologii w kosmetyce, wreszcie na polskim rynku.

nasze rekomendacje

prestige zone

2

1

1. kosmetyczne wieści z warszawy cosmetic news from Warsaw

house therapy

2. autorska terapia

3. czas zmian time for change

Dostawca przełomowych technologii w kosmetyce – Kuo’s Professional – nareszcie doczekał się reprezentacji na polskim rynku. Tym razem w formule otwartego Studia – Warszawa przy ulicy Chmielnej 85/87. Przy okazji zadebiutują u nas długo oczekiwane linie Eternity oraz ekskluzywna Synergy ze znanym na całym świecie Bio Complex oraz gwiazdą kolekcji – Artemią. Dzięki kluczowemu w pielęgnacji kosmetycznemu duetowi Artemia oraz Bio Complex marka potwierdziła swoją pozycję na rynku „professional” oraz, co istotne dla klientów, został zlikwidowany odwieczny dylemat – albo efekt natychmiastowy, albo długotrwały. Mamy oba. ❚ Renowned supplier of

Dzięki fototerapii BBL Forever Young w warszawskiej HOLISTIC CLINIC możesz pozbyć się przebarwień, plam starczych czy słonecznych, naczynek na twarzy oraz wielu innych dolegliwości.

Zabieg zostanie dostosowany do typu skóry i pożądanych efektów.

W jego wyniku skóra stanie się gładsza i zyska młodzieńczy wygląd. Zabieg jest bezbolesny, nieinwazyjny i nie wymaga rekonwalescencji. ❚ The BBL Forever Young phototherapy treatments performed at the HOLISTIC CLINIC in Warsaw can rid you of skin discoloration, age and sun spots, dilated capillaries and other skin problems. The treatment is tailored to your skin and the results you want. Your skin will become smoother and look younger. The treatment is painless, non-invasive and requires no downtime.

Jesień to dobry czas na wykonanie intensywniej działających zabiegów.

Jeżeli skóra po lecie wymaga intensywnej regeneracji, najlepsze będą peelingi kwasami. Do skutecznej walki z procesami starzenia się skóry i defektami estetycznymi doskonałe są zaś zabiegi laserowe, które możemy stosować do usuwania przebarwień, rozstępów, blizn i zmarszczek. ❚ Autumn is the perfect time for more intensive treatments that cannot be administered in summer. If your skin needs heavy regeneration after the summer season, then you should opt for acid exfoliation. Laser treatments are the best option to effectively combat skin ageing and fix aesthetic defects, as they can remove discoloration, stretch marks, scars and wrinkles.

holisticclinic.pl

ambasadaurody.pl

136

breakthrough cosmetics technologies – Kuo’s Professional – has finally made it to Poland.

Their open Studio – Warsaw is at Chmielna 85/87 street.

Among the debuting products are the long-awaited Eternity line and the exclusive Synergy line with the renowned Bio Complex, and the star of the collection – Artemia. The brand owes its strong position on the top-tier cosmetics market to the essential skin care duo Artemia and Bio Complex. It has also freed its clients of the eternal dilemma of having to opt for instant or long-term results.

These products offer both. kuos.pl

© m . p.

3

TYLKO DLA PRENUMERATORÓW

JAK ZAMÓWIĆ?

NAJLEPSZE ARTYKUŁY Z MAGAZYNU COACHING DO SŁUCHANIA

www

prenumerata.burdamedia.pl

1. KUP PRENUMERATĘ 2. KLIKNIJ W LINK przesłany mailem

SMS pod numer: 661 000 451, o treści: PRENUMERATA CO

bok@burdamedia.pl

3. ZAREJESTRUJ SIĘ I SŁUCHAJ 22 360 37 77

ROCZNA PRENUMERATA COACHING

+ PO RAZ PIERWSZY WYDANIE SPECJALNE AUDIO COACHING W PREZENCIE

67 zł

mBank

142 zł

32 1140 1977 0000 4186 6900 1017 w tytule pełne dane adresowe

REKLAMA

xxx_KALEI_1117_1/2_prenumerata_FC_Audio.indd 1

11.10.2017 16:00

good address

nasze rekomendacje

Jesień to dobry moment, by odwiedzić warszawski salon Ambasada Urody i skorzystać np. z zabiegów laserowych.

prestige zone

2

3

1.śpij komfortowo comfortable sleep W tym roku firma Hästens świętuje 165. urodziny. Aby to uczcić, producent przygotował Limitowaną Edycję łóżka Hästens Tribute. Tkanina Taupe Check, którą jest obite, oraz okolicznościowa tabliczka podkreślają jego dostojną, ponadczasową formę, a ciemnoszara kolorystyka świetnie wpasowuje się w nowoczesne, jak i klasyczne wnętrza. ❚ This year Hästens is celebrating its 165th anniversary and is launching Tribute, a special limited edition of its Luxuria bed, for the occasion. The Taupe Check upholstery fabric and a commemorating plaque highlight its sophisticated, classic form, and the dark grey colour will blend well with both modern and classic interior decoration styles. lozkahastens.pl

2. Włochy w warszawie italy in warsaw Warszawska Trattoria włoska Chianti to – jak czytamy na zagranicznych blogach – „The best Italian Pasta In Town”. Tu codziennie na miejscu robi się ravioli, gnocchi, tagliatelle, do tego serwowane są sezonowe produkty od lokalnych i włoskich dostawców. Miejsce nagrodzone przez Accademia Italiana delle Cucina za kuchnię wierną włoskiemu smakowi. ❚ Warsaw’s Italian Trattoria Chianti offers – as we can read on foreign blogs – “The best Italian pasta in town”. Ravioli, gnocchi and tagliatelle are made on the premises every day, and the dishes are made using seasonal produce from domestic and Italian suppliers. The restaurant has received the Accademia Italiana delle Cucina award for its genuine Italian cuisine. kregliccy.pl

138

4

3. nowa odsłona

4. w sercu miasta in the heart of the city

Skórzane torebki, buty, galanteria, walizki i torby podróżne, wełniane płaszcze, jedwabne apaszki, czapki, szaliki i rękawiczki – cały asortyment marki WITTCHEN znajdziesz w e-sklepie. Dzięki nowej odsłonie strony można zamówić towar pod wskazany adres lub odebrać go w dowolnie wybranym salonie. ❚ iLeather handbags, shoes, accessories, suitcases and luggage, wool coats, silk scarves, hats and gloves – the entire product assortment of the WITTCHEN brand is now available through its online store. Now that the website has been redesigned, you can order merchandise online and either have it sent to the address of your choice or arrange to pick it up in the store.

Luksusowy apartamentowiec przy Złotej 44 w Warszawie to 287 niepowtarzalnych apartamentów na 52 piętrach.

To komfort oraz prywatność i spokój w samym sercu stolicy.

A także – największe w Europie piętro rekreacyjno-sportowe.

Symbol sukcesu i perfekcyjna przestrzeń do mieszkania. ❚ The Złota 44 luxurious apartment tower in Warsaw has 287 unique apartments on 52 floors. The building offers privacy and comfort in the heart of the Polish capital. The tower also boasts the largest recreational and sports floor in Europe. Złota 44 is a symbol of success and is the perfect residential space.

new website

zlota44.com

wittchen.com © m . p.

1

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

140

Route map

PRZYDATNE INFORMACJE

144

Useful information

FLOTA

146

Fleet

ROZRYWKA P OKŁADOWA

150

In-flight entertainment

WYDARZENIA

154

LOT news

MILES & MORE

157

Miles & More

MENU LOT GOURMET

160

LOT gourmet menu

139

POŁĄCZENIA LOT-U

LOT connections

Fort McMurray Edmonton

route map

Vancouver San Francisco

Seattle Portland

Saskatoon

Calgary

Winnipeg Minneapolis

SIATKA P OŁĄCZEŃ

San Diego

Québec Montreal Halifax

Toronto Chicago Detroit New York (Newark) Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Cincinnati

Las Vegas

Los Angeles

Ottawa

Charlotte

Dallas

Phoenix

Houston

Tampa

Orlando

Varadero Cancún

Rio de Janeiro

LOT flights

Atlanta code-share flights Budapest nowe kierunki/new destinations charter flights

lot.com

* rejsy z Budapesztu do Nowego Jorku i Chicago od maja 2018 r./ flights from Budapest to New York City and Chicago since May 201 8

140

Yekaterinburg Kazan Samara

WARSAW

Astana

Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

Yerevan Larnaca Cairo

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Krakow Budapest*

Beijjng

Tel Aviv

Sendai

Seoul

Tokyo

Fukuoka

Amman

route map

Bangkok Ho Chi Minh

Singapore

LOT W EUROPIE.

Helsinki Oslo*** Tallinn Stockholm

Gothenburg

Edinburgh

Hamburg Amsterdam

London

Brussels

Düsseldorf

Paris

Lisbon

Madrid

Moscow

Riga

Copenhagen

Porto

St Petersburg

Palanga Kaliningrad

Vilnius Minsk

Berlin**

WARSAW Kiev (Boryspil)

Kharkiv

Kiev (Zhuliany)

Luxembourg Frankfurt Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Odessa Klagenfurt Cluj-Napoca Lyon Milan Ljubljana Turin Zagreb Venice Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Split Dubrovnik Barcelona Sofia Podgorica Istanbul

Ankara

LOT flights code-share flights Lyon Berlin nowe kierunki/ new destinations Split seasonal flights

141 141

lot.com

** od 4 grudnia br./ from 4 December this y ear *** od 25 marca 2018 r./ from 25 Mar ch 2018

Trondheim

LOT flights LOT connections in cooperation with Nordica

Oslo

Chicago nowe kierunki/ new destinations Ogrid seasonal flights

St Petersburg Orebro

* rejsy z Budapesztu do Nowego Jorku i Chicago od maja 2018 r./ flights from Budapest to New York City and Chicago since May 201 8

Stockholm

TALLINN

Gothenburg

MAPY LOTNISK

Airport Maps

Copenhagen Gdansk

Groningen

Hamburg

Vilnius

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Amsterdam

Berlin

Brussels

WARSAW

Lublin Wroclaw Katowice Krakow Rzeszow

Chicago

Kiev (Boryspil)

Lviv

Chicago*, New York (JFK)*

Munich

Vienna Budapest

Odessa

Rijeka Constanca

Nice Split

Ohrid

BEZPIECZEŃSTWO

Tel Aviv

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS

Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

142

Podczas lotu ❚ During the flight

Podczas startu i lądowania laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚

During take-off and landing laptop must be placed in seat pocket, or the locker above without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW

Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

Świąteczna oferta specjalna w Apart!

W listopadzie i grudniu 2 mile zamiast 1 mili za każde 5 zł wydane na gwiazdkowe prezenty!

Zapraszamy do salonów Apart w całej Polsce i eSklepu.

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

+

9 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

144

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

23 kg max

carry-on baggage

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

+

40

+

23 kg max

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

23 kg max

23

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

Boeing NEW 2017 787-9 Dreamliner NEW 2018

fleet F LOTAfleet F LOTA

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2017

lot.com

NEW 2017

146

4* 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km* 24/21/249

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km* 18/21/213

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

NEW 2017

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range miejsc BC/PEC/EC Capacity

Medium and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. On short and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Boeing 737-800

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Boeing 737-400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

* odbiory w latach 2018-2019/ *deliveries 2018-2019 ** odbiór od listopada 2017 do kwietnia 2020 / **deliveries from November 2017 until April 2020

Medium and short-haul aircraft Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

Embraer 175***

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

SAMOLOTY WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ

FLOTA fleet

Embraer 195

FLOTA fleet

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

LOT & Nordica aircraft

Rozwijamy skrzydła w krajach bałtyckich!

Nowe połączenia, większa liczba rejsów oraz nowoczesne samoloty – to wszystko dzięki współpracy z estońskimi liniami lotniczymi Nordica.

We spread our wings in the Baltic States!

New connections, a lot of new services and high-tech airplanes - now it's all real thanks to the partnership with Estonian airlines Nordica.

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

9 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

147

lot.com lot.com

*** w tym dwa egzemplarze do dyspozycji rządu / *** including two aircraft at the disposal of the Polish government

Wyjątkowe prezenty w Aelia Duty Free Bogata oferta zestawów świątecznych w bardzo atrakcyjnych cenach.

Promocja milowa w listopadzie.

Każdy zakup perfum lub kosmetyków premiowany podwójnie.

PLN

2

= 1 mila

Exceptional gifts at Aelia Duty Free A wide selection of Christmas sets at very attractive prices.

In November promotion for miles.

Double miles for every purchase of perfumes and/or cosmetics.

2 PLN = 1 mile

Oferta obowiązuje w sklepach wolnocłowych w / an offer available at duty free stores in: Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Szczecinie, Szymanach, Lublinie, Łodzi.

HIT NA SKALĘ ŚWIATOWĄ – DEKOROWANE ® PTASIE MLECZKO Ptasie Mleczko® w polskich domach gości już od 1936 r.

Jego receptura, autorstwa Jana Wedla, po dziś dzień jest ściśle strzeżoną tajemnicą. Nie bez powodu te niebiańsko lekkie pianki zyskały tytuł najpopularniejszej marki w Polsce według rankingu Millward Brown i agencji Young&Rubicam.

Co ciekawe, Ptasie Mleczko® wyprzedziło nawet Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy i PLN. W 2016 roku Ptasie Mleczko® obchodziło swoje 80. urodziny.

Z tej okazji podczas Dnia Czekolady w 3 polskich miastach: Warszawie, Krakowie i we Wrocławiu powstały gigantyczne pianki. Ponadto na sklepowych półkach pojawiła się limitowana edycja produktu w kultowym opakowaniu.

Prawdziwym hitem jest nowość w ofercie E.Wedel.

Na rynku pojawią się niepowtarzalne pianki Ptasie Mleczko®, które na każdej kostce będą miały wyjątkową dekorację okazjonalną. Jako pierwsze dostępne będą pianki w świąteczne gwiazdki i renifery. Z okazji Walentynek zakochani będą mogli podarować bliskim niebiańsko lekkie kostki ozdobione serduszkami. To niepowtarzalna technologia, jedyna w Europie stosowana w dekorowanej produkcji na tak dużą skalę. Dzięki cudownym wzorkom uwielbiane pianki zyskają kolejnych wielbicieli!

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W listopadzie w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje chińskie, rosyjskie, japońskie i koreańskie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Zachęcamy do zapoznania się z zawartością naszej oferty na pokładzie rejsów międzykontynentalnych. Ponadto wewnątrz systemu rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię rozwoju naszych linii lotniczych oraz informacje dotyczące obchodów 20-lecia sojuszu Star Alliance. W ramach listopadowego menu przygotowaliśmy dla Państwa: nową wersję trylogii Planety Małp, w tym tegoroczny hit kinowy „Wojna o Planetę Małp”. Z rodzimych produkcji polecamy m.in. film Maciej Pieprzycy „Jestem Mordercą”, który przedstawia słynną przed laty w całym kraju historię seryjnego mordercy – w roli głównej Arkadiusz Jakubik. Naszym najmłodszym pasażerom polecamy dwa klasyczne filmy animowane ze studia Disney: interpretację baśni „Piękna i Bestia” oraz przygody słonika „Dumbo”. ❚ In November, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including Chinese, Russian, Japanese, and Korean productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. We encourage you to check it out yourself aboard our long-haul flights. Please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines and information regarding celebration of the 20th anniversary of Star Alliance. In this month, we would like to propose you a new version of Planet of the Apes trilogy, including this year’s blockbuster “War for the Planet of the Apes”. Amidst Polish productions, we’d like to recommend you watching “I’m a Killer” movie, which tells the authentic story of a Polish serial killer from the 70’s. Our youngest passengers may like two classic Disney’s animated movies: interpretation of the famous fairy tale “Beauty & The Beast” as well as adventures of the little elephant “Dumbo”.

DLA DZIECI

lot.com

in-flight entertainment

BEAUTY & THE BEAST ❚ PIĘKNA I BESTIA

150

for kids

DUMBO

Listopad miesiącem plażowania!

Poleć z nami do słonecznego Tel

Awiwu

z Gdańska, Lublina, Poznania,

Wrocławia i Warszawy!

Go sunbathing in November!

Fly with us directly to Tel Aviv from

Gdansk, Lublin, Poznan, Wroclaw and Warsaw!

LOT.COM

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

WYBRANE NOWOŚCI W LISTOPADZIE /Chosen new movies in November:

WOJNA O PLANETĘ MAŁP (2017) ❚ WAR FOR THE PLANET OF THE APES

TRANSFORMERS: OSTATNI RYCERZ (2017) ❚ TRANSFORMERS: THE LAST KNIGHT

BAND AID (2017)

V JAK VENDETTA (2005) ❚ V FOR VENDETTA

KOBIETY PRAGNĄ BARDZIEJ (2009) ❚ HE'S JUST NOT THAT INTO YOU

JESTEM NA TAK (2008) ❚ YES MAN

DOPÓKI PIŁKA W GRZE (2012) ❚ TROUBLE WITH THE CURVE

ABSOLUTNIE FANTASTYCZNE: FILM (2016) ❚ ABSOLUTELY FABULOUS: THE MOVIE

ZAGINIONA DZIEWCZYNA (2014) ❚ GONE GIRL

GENEZA PLANETY MAŁP (2011) ❚ RISE OF THE PLANET OF THE APES

EWOLUCJA PLANETY MAŁP (2014) ❚ DAWN OF THE PLANET OF THE APES

152

JESTEM MORDERCĄ (2017) ❚ I’M A KILLER

TARZAN: LEGENDA (2016) ❚ THE LEGEND OF TARZAN

Oslo

Chicago*

Newark

Warszawa Berlin Stuttgart Pula

Los Angeles

Göteborg Kaliningrad Lwów** Astana

Żuliany Podgorica Tel Awiw***

LOT news

W ciągu trzech kwartałów tego roku LOT zwiększył oferowanie o prawie jedną czwartą. W tym samym czasie przewozy pasażerskie urosły o 30 proc. W ofercie LOT-u znajdują się już 73 własne połączenia, a do tego ponad 50 kierunków oferowanych w formule code-share, czyli we współpracy z innymi przewoźnikami.

lot.com

AMERYKA, AZJA, EUROPA. OD POCZĄTKU ROKU LOT OGŁOSIŁ URUCHOMIENIE 19 TRAS America, Asia, Europe. LOT announced the launch of 19 destinations since the beginning of the year

WYDARZENIA

* z Krakowa, ** z Poznania i Bydgoszczy, *** z Gdańska, Wrocławia, Poznania i Lublina, LOT uruchomił też w tym roku połączenie krajowe między Warszawą i Zieloną Górą. * from Cracow ** from Poznań and Bydgoszcz *** from Gdańsk, Wrocław, Poznań and Lublin, LOT also launched domestic flights between Warsaw and Zielona Góra this year.

Zwiększenie przewozów było możliwe m.in. dzięki dwóm kolejnym Boeingom 787 Dreamliner, które weszły do floty latem, ale też poprawie średniego wskaźnika wypełnienia samolotów: do ponad 80 proc. – Dzięki rozwojowi siatki połączeń zwiększa się liczba pasażerów tranzytowych, którzy na Lotnisku Chopina przesiadają się z jednego rejsu LOT-u na drugi. Dzisiaj stanowią oni już prawie 50 proc. ogółu naszych pasażerów – mówi Robert Ludera, dyrektor Biura Siatki Połączeń LOT. Od kwietnia LOT lata z Warszawy do Los Angeles. Jest teraz jedyną linią z Europy Środkowo-Wschodniej docierającą bezpośrednio do Kalifornii. Jest to najdłuższe spośród wszystkich połączeń oferowanych dziś przez przewoźnika. Pasażerowie mają dziś do dyspozycji cztery rejsy do LA tygodniowo. W przyszłym roku nie jest wykluczone zwiększenie częstotliwości. LOT intensywnie walczy o serca pasażerów na rynku północnoamerykańskim (ze szczególnym uwzględnieniem Polonii). W kwietniu otworzył połączenie z Warszawy do Newarku, a od sierpnia wprowadził na tę trasę Dreamlinery. Od lipca z Krakowa można polecieć taką samą maszyną bezpośrednio do Chicago. W sumie LOT ma w swojej ofercie połączenia na sześciu trasach do Ameryki Północnej. Ich liczba wzrośnie do ośmiu od maja 2018 r., kiedy LOT wystartuje z bezpośrednim rejsami z Budapesztu do Nowego Jorku (JFK) i Chicago O’Hare.

Dzięki wprowadzonym do floty Boeingom 737-800 od końca maja LOT dociera m.in. do Astany w Azji Środkowej. Decyzja okazała się strzałem w dziesiątkę m.in. dzięki zgraniu ze światową wystawą Expo w stolicy Kazachstanu. Nowością tego sezonu letniego były połączenia do Tel Awiwu z czterech polskich portów regionalnych: Gdańska, Poznania, Wrocławia i Lublina, a także z Poznania i Bydgoszczy do Lwowa. W tym roku ruszyło w sumie osiem połączeń europejskich z Lotniska Chopina, np. Stuttgart, Göteborg, Kaliningrad i Żuliany (to drugi obsługiwany przez LOT port w Kijowie), które dobrze wpisują się w ofertę przesiadek w Warszawie. W sezonie letnim pojawiły się też dwa nowe kierunki wakacyjne: Pula i Podgorica. ❚ LOT increased its offering by nearly 25 per cent during the first three quarters of the year. Passenger air transport increased by 30 per cent during the same period. The LOT offering now has 73 routes of its own and an additional 50 destinations operated under codeshare agreements with other carriers.

154

It was possible to increase the number of flights owing to, e.g. the two new Boeing 787 Dreamliners that joined the fleet in summer and to the average load factor of our aircraft being increased to over 80 per cent “The expansion of our flight network translates into an increase in the number of transit passengers who change LOT flights at Warsaw Chopin Airport. Transfer passengers now constitute nearly 50 per cent of all our passengers”, said Robert Ludera, LOT Flight Network Department Director.

LOT has been flying from Warsaw to Los Angeles since April. We are not the only airline in Central and Eastern Europe to fly direct to California. These are the longest flights that LOT currently offers.

Passengers have four flights a week to LA to choose from, and this may well increase next year. LOT is fiercely fighting for the hearts of passengers travelling to and from North America (especially in view of its large Polish expatriate community). LOT launched flights between Warsaw and Newark in April and has been operating this service with Dreamliners since August. LOT passengers have been flying from Kraków directly to Chicago on Dreamliners since July. LOT now offers flights to six North American destinations, and that number is set to increase to eight in May 2018 with the launch of direct flights from Budapest to New York (JFK) and Chicago (O’Hare).

Thanks to the new Boeing 737-800s added to the fleet in late May, LOT now flies to e.g. Astana in Central Asia. The decision to launch this destination proved to be an excellent one, not least because it coincided with the World EXPO held in the Kazakhstani capital. The other new destinations added in summer included Tel Aviv, which can be reached from four Polish regional airports (Gdańsk, Poznańa, Wrocław and Lublin), and Lviv, to which flights are available from Poznań and Bydgoszcz. A total of eight European destinations from Warsaw Chopin Airport were launched this year, including Stuttgart, Göteborg, Kaliningrad and Zhuliany (the second airport in Kiev where LOT flies to). These complement our offering and facilitate transfers via the Warsaw hub. Two new vacation destinations, Pula and Podgorica, became available in the summer season.

Konrad Majszyk

Los Angeles. Drugie największe i najbogatsze miasto w Stanach Zjednoczonych po Nowym Jorku. ❚ Los Angeles. The second largest and richest city in the US

Zamów wyjątkowe Produkty Yonelle na Airkiosk.Lot.Com Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique Yonelle Products on Airkiosk.Lot.Com Receive them on board your plane or at home.

ZACHWYCAJĄCA GŁADKOŚĆ SKÓRY AIRKIOSK.LOT.COM

A DELIGHTFULLY SMOOTH SKIN

lot.com

WYDARZENIA

LOT news

KAPITAN JERZY MAKULA WYSIADŁ Z DREAMLINERA, ALE WCIĄŻ LATA Captain Jerzy Makula has disembarked from his Dreamliner but will still be flyingG

Start Jerzego Makuli szybowcem Solo-Fox z lotniska w Rybniku, 2011 r.

Fot. archiwum własne. ❚ Jerzy Makula's takes off in the Solo-Fox glider at the Rybnik airport in 2011. Image from private archives.

Pilot Dreamlinera i ikona LOT-u, a jednocześnie wielokrotny mistrz świata w akrobacji szybowcowej, legenda lotnictwa sportowego.

Po 38 latach pracy w Locie przeszedł na emeryturę. Swój ostatni rejs wykonał z Chicago do Warszawy 29 września br.

Oto kilka ciekawostek na temat najbardziej utytułowanego pilota LOT-u: Jerzy Makula siedział już za sterami większości samolotów cywilnych eksploatowanych dziś w Polsce: od maszyn ultralekkich do ponad 200-tonowego Boeinga 787, czyli Dreamlinera. Wylatał maszynami LOT-u od 1979 r. ponad 22 tys. godzin, z czego najwięcej za sterami Boeinga 767. Jeśli weźmiemy pod uwagę także aktywność sportową, to w sumie spędził w powietrzu ok. 27,5 tys. godzin, z czego prawie 4 tys. za sterami szybowców, a 1,5 tys. – małych samolotów sportowych. 65-letni kapitan Jerzy Makula jest w akrobacji szybowcowej siedmiokrotnym mistrzem świata. Cztery razy wygrywał srebro mistrzostw świata.

W tej dziedzinie jest też ośmiokrotnym mistrzem świata w drużynie i trzykrotnym indywidualnym mistrzem Europy.

Już pierwszy samodzielny lot Jerzego Makuli obfitował w nieprzewidziane emocje. Jak wspomina, podczas startu szybowcem z wyciągarki na małej wysokości pękła lina. Konieczne było przedwczesne lądowanie, które okazało się sprawdzianem dla świeżo upieczonego pilota. Zaczynał na dwupłatowych samolotach CSS-13, czyli polskiej wersji licencyjnej radzieckiego Kukuruźnika (Po-2). Jak twierdzi, jeśli ktoś opanował tę maszynę, to potem radził sobie na każdym typie samolotu szkoleniowego.

W 1982 r. podczas lotu z Wrocławia kapitan Makula przeżył porwanie samolotu An-24, za którego sterami siedział. O ironio, dokonał go jeden z dwóch milicjantów, którzy latali każdym rejsem właśnie po to, żeby uniemożliwić ucieczki do Berlina Zachodniego (z ich powodu w PRL-u funkcjonowało nawet nieoficjalne rozwinięcie skrótu LOT: Landing on Tempelhof). Porywacz do kabiny wszedł z pistoletem.

W Berlinie na płycie lotniska został ostrzelany przez drugiego milicjanta podróżującego w tylnym bagażniku Antonowa. Ale udało mu się uciec i został już za żelazną kurtyną.

Dreamliner pilot, LOT icon, many-time world aerobatic gliding champion, and sports aviation legend, Capt. Jerzy Makula, is retiring after 38 years at LOT. He operated his last flight from Chicago to Warsaw on 29 September. Here are a few interesting facts about the career of LOT’s most awarded pilot.

Jerzy Makula has flown most of the civil aircraft operated in Poland today, from ultralight aircraft to the 200+-tonne Boeing 787 Dreamliner. Since 1979, Makula has clocked up over 22,000 flying hours with LOT, most of them in Boeing 767s. Add his sports flying career, and he has spent 27,500 hours in the air, of which nearly 4,000 hours has involved flying gliders and 1,500 flying small sports aircraft. The 65-year-old Capt. Makula is a seven-time world champion in aerobatic gliding. He has won the silver medal in the World Championships four times. Capt. Makula is also an eight-time world team champion and a three-time individual European champion.

Capt. Makula’s first individual flight was a nailbiter. He recalls that the winch line of his low-altitude glider broke during take-off. This forced him to do an emergency landing, which really put his skills to the test. Capt. Makula initially flew CSS-13 biplanes, a Polish version of the Soviet Po-2 Kukuruznik. He claims that if you could master that aircraft, you could handle any training plane.

In 1982, The Antonov An-24 he was flying from Wroclaw was hijacked.

Ironically, the hijacker was one of the two policemen who were always onboard in those days to prevent people escaping to West Berlin (it was a standing joke in Communist Poland that LOT actually stood for “Landing on Tempelhof”). The hijacker entered the cockpit with a gun. He was shot at by the other policemen, who was travelling in the rear luggage compartment, in Berlin, but managed to escape and stay on the other side of the Iron Curtain.

Jerzy Makula will no longer be flying scheduled flights, but he will continue to work for LOT as a flight simulator instructor. He has no intention of giving up gliding either. Two other distinguished LOT captains have retired after 40 years of service – Kazimierz Faryniarz and Edward Bergier.

Od lewej prezes ULC Piotr Samson, prezes LOT-u Rafał Milczarski, kapitan Jerzy Makula oraz Stefan Malczewski i Mariusz Błaszkiewicz z zarządu LOT-u. Fot. A. Podkaminer. ❚ Left to right: CAA Chairman Piotr Samson LOT CEO Rafał Milczarski, Capt. Jerzy Makula and Stefan Malczewski and Mariusz Błaszkiewicz from the LOT Management Board.

Image by A. Podkaminer.

Jerzy Makula nie będzie już pilotował samolotów rejsowych, ale jako instruktor ma szkolić pilotów LOT-u na symulatorach. Nie zamierza też rezygnować z szybowców. W ciągu ostatnich tygodni na emeryturę odeszli po 40 latach pracy w Locie także inni kapitanowie z dużym dorobkiem: Kazimierz Faryniarz i Edward Bergier.

Konrad Majszyk

156

Dreamliner ze skrzydłami z marcepanu zamiast z kompozytów. ❚ A Dreamliner with wings made of marzipan instead of composite material

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantages of credit card, travel insurance, hotel and many more partners Registration is free

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych Skorzystaj z promocji i poleć do Pekinu, Tokio, Seulu oraz Astany już za 40 000 mil.

2 years old children can also be members of the program and earn miles Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles Take advantage of our promotion and fly to Beijing, Tokyo, Seoul and Astana for just 40,000 miles.

miles-and-more.pl

WE MOVE UNDER ONE ROOF, SO YOU MOVE LESS. Discover how our member airlines work together.

Delivering smoother connections in our hubs.

To make your journey better. staralliance.com/ connectingyou

158

NAPOJE I ALKOHOLE / BEVERAGES & ALCOHOLIC BEVERAGES

GOURMET

Napoje / Beverages

Kawa i Herbata / Coffee & Tea

NEW

Napoje energetyczne Energy drinks BLACK SAMURAI MANGO, BLACK 0,25 l

Lipton Ice Tea Green/Lemon, 0,33 l Schweppes 0,33 l

Soki: jabłkowy, pomarańczowy, pomidorowy Juices: apple, orange, tomato 0,3 l

Pepsi, Pepsi bez cukru /no sugar, Mirinda, 7UP 0,33 l

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

Wyjątkowa cena / Special price

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

6 PLN

NEW

Ptasie Mleczko Waniliowe 380 g

Praliny Serce w puszce Heart Asorted Pralines 263 g

Praliny Chopin w puszce Chopin Asorted Pralines 263 g

20 PLN 30 PLN

65 PLN 80 PLN

65 PLN 80 PLN

Alkohole* / Alcoholic beverages*

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Prosecco Ponte 0,2 l

Whiskey Jameson 0,05 l

8 PLN

15 PLN

12 PLN

NEW SIZE

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

10 PLN

Beefeater Gin 0,05 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,5 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

12 PLN

10 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 4000 PLN. Limit dla kart Maestro to 50 PLN, płatność tylko metodą zbliżeniową.

Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 4000 PLN. For Maestro cards payment is limited to 50 PLN, only contactless.

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: dutyfree@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: dutyfree@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

PRZEKĄSKI I POSIŁKI / SNACKS & MEALS

NEW

GOURMET

NEW

NEW

Bounty, Mars 57 g, 70 g

Twix Xtra, 2 x Snickers 75 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

Orzeszki ziemne solone Salted peanuts 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

M&M’s 90 g

Pringles Paprika, Original 40 g

5 PLN

5 PLN

8 PLN

8 PLN

8 PLN

10 PLN

10 PLN

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals DayUp green

DayUp blue

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

6 PLN

Owsianka

Zupa pomidorowa

Oatmeal 50 g

Tomato soup 65 g

6 PLN

8 PLN

Posiłki świeże / Fresh meals Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN

Danie ciepłe mięsne / Hot meat meal

12 PLN

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

Menu serwowane podczas większości rejsów krótkiego zasięgu trwających powyżej 2 godzin, z wyjątkiem: BUD, KSC, LWO, PRG i VNO/Fresh meal offer available on all short haul flights over 2 hours except BUD, KSC, LWO, PRG and VNO NO SUGAR

Zestaw dla dzieci / Set for kids M&M’s, samolot-zabawka, 100% sok Leon albo Czekotubka / M&M’s, airplane toy, Leon juice - 100% fruit and carrots or Czekotubka Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów / Set available during selected flights Sok Leon - 100% jabłko, marchew, banan 300 ml albo Czekotubka 50 g Leon juice - 100% fruit and carrots 300 ml or Czekotubka 50 g Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

NEW

lub/or

20 PLN

5 PLN Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

www.samsonite.pl

Samsonite_K_1117.indd 2

11.10.2017 10:59