Kaleidoscope December 2017 by LOT Polish Airlines

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

12/2017

merry christmas

jarmarki bożonarodzeniowe na świecie ❚ dlaczego warto odwiedzić Genewę ❚ Chicago – miasto jazzu ❚ Katowice stawiają na kulturę ❚ Szczepan twardoch

W e s o łyc h Ś w i ąT

Wesołych Świąt Bożego Narodzenia oraz Wielu Sukcesów w Nowym Roku życzy Restauracja

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

n ot e f ro m c eo

edytorial

Szanowni Państwo, życzę wszystkim Pasażerom LOT-u zdrowych, wesołych, rodzinnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wysokich lotów w nadchodzącym Nowym Roku. Koniec grudnia to tradycyjnie czas spotkań z najbliższymi, a często także związanych z nimi podróży. Mam nadzieję, że jak największą część z nich odbędą Państwo na gościnnych pokładach samolotów LOT-u. Nasze atuty doceniła ostatnio m.in. polska kadra olimpijska, która właśnie z nami poleci po medale na trzech kolejnych igrzyskach w Azji: w Pjongczangu, Tokio i Pekinie. Dla LOT-u kończący się 2017 r. to bardzo owocny czas, który upływa pod znakiem zmian na lepsze: dynamicznego rozwoju siatki połączeń, poprawy oferty pasażerskiej i wypracowywania zysku. Efektownym zamknięciem tego okresu jest grudzień, kiedy do naszej floty dołącza pierwszy z sześciu zamówionych Boeingów 737 MAX 8, nowych samolotów wąskokadłubowych. Ich pojawienie się oznacza liczne korzyści dla Pasażerów, o czym mogą Państwo przeczytać na dalszych stronach tego numeru Kaleidoscope’u. LOT jest pierwszym w Europie tradycyjnym przewoźnikiem, który zaprosi swoich Pasażerów na pokłady MAX-ów. Pięć lat wcześniej podobnie było z Boeingami 787 Dream liner, których flota – nawiasem mówiąc – też się właśnie rozrasta. LOT zamówił cztery kolejne samoloty tego typu, i to w większej niż dotychczas wersji. A to nie koniec. W 2018 r. nasz segment połączeń regionalnych zasili sześć Embraerów 195. Rozwijamy się dla Was i dzięki Wam. Bądźcie Gośćmi naszych najlepszych pilotów!

Dear Ladies and Gentlemen, I would like to wish all LOT Passengers a Merry Christmas and a Happy New Year. May you fly high with us in the coming year. The end of December is traditionally a time of getting together with family and friends, and this sometimes involves travelling. I sincerely hope that many of your journeys will be on board one of our hospitable aircraft. Our merits were recently given a positive appraisal by the Polish Olympic Team whom we will be flying to Asia in their medal quests at the PyeongChang, Tokyo and Beijing Olympics. For LOT, 2017 has been a fruitful year marked by numerous improvements – we have considerably expanded our flight network, enhanced our range of services, and finished in the black. And to cap off what has been an impressive year, the first of our six new narrow-body Boeing 737 MAX 8s are joining our fleet this month. The addition of these aircraft will translate into numerous benefits for our Passengers. You can read all about them in this issue of Kaleidoscope. LOT is the first traditional air carrier in Europe to invite its Passengers on-board the MAX aircraft. This is a repeat of what happened five years ago with the Boeing 787 Dreamliners. By the way, more of these aircraft are being added to our fleet too. We have ordered another four of a larger version of the Dreamliner. But the good news does not end there. In 2018, we will have six new Embraer 195s to operate regional flights. We are growing for you and thanks to you. You are more than welcome to fly with our best pilots!

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do: seulu, berlina, Oslo, Lwowa i połączenia we współpracy z linią Nordica – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to Seoul, Berlin, Oslo, Lviv and flights operated in collaboration with nordica – more information on lot.com

(2) od

(1) od

2790 zł

749 zł

(3) od

(4) od

359 zł (5) od

(7) od

669 zł

299 zł

449 zł

(9) od

9040 zł

799 zł (6) od

(8) od

(10) od

849 zł

(11) od

639 zł

(13) od

449 zł (12) od

4990 zł

1. od 749 zł / Złoty naszyjnik z diamentem, wzór 109.992 2. od 2790 zł / Złoty naszyjnik z diamentami, wzór 109.964 3. od 849 zł / Złoty naszyjnik z diamentem, wzór 110.136 4. od 359 zł / Złote kolczyki z diamentami, wzór 109.992 5. od 799 zł / Złoty pierścionek z diamentami, wzór 110.115 6. od 299 zł / Złoty pierścionek z cyrkonią, wzór P-1013.01 7. od 669 zł / Złota bransoleta z diamentami, wzór 109.993 8. od 449 zł / Złote kolczyki z diamentami, wzór 109.996 9. od 639 zł / Złoty choker, wzór AP129-4868 10. od 9040 zł / Zegarek damski Albert Riele, 128LQ16-SYD33D-TZ 11. od 449 zł / Złoty pierścionek z cyrkoniami, wzór P-1023.01 12. od 4990 zł / Złoty pierścionek z brylantami, wzór 109.899 13. od 4990 zł / Złoty pierścionek z brylantami, wzór 109.899

(2) od

(1) od

289 zł (3) od

109 zł

(4) od

169 zł

349 zł (5) od

(6) od

159 zł (7) od

169 zł

(8) od

(9) od

(11) od

1230 zł

249 zł

299 zł

159 zł

(10) od

(12) od

899 zł

(13) od

99 zł

299 zł

1. od 109 zł / Srebrna zawieszka z cyrkoniami, wzór AP 126-8010 2. od 289 zł / Srebrny naszyjnik z cyrkoniami, wzór AP128-5850 3. od 169 zł / Srebrny naszyjnik z cyrkoniami, wzór AP128-8800 4. od 349 zł / Srebrne kolczyki z cyrkoniami, wzór AP127-9541 5. od 249 zł / Srebrne kolczyki z cyrkoniami, wzór AP128-8796 6. od 159 zł / Srebrne kolczyki z cyrkoniami, wzór AP126-8009 7. od 169 zł / Srebrna bransoleta, wzór AP128-5253 8. od 159 zł / Srebrny choker, wzór AP129-2447 9. od 299 zł / Srebrne kolczyki z cyrkoniami, wzór AP126-8555 10. od 99 zł / Srebrna bransoleta, wzór AP129-0843 11. od 1230 zł / Zegarek damski Bergstern, B041L198 12. od 899 zł / Srebrna bransoleta z cyrkoniami, wzór AP128-0997 13. od 299 zł / Srebrne kolczyki z cyrkoniami, wzór AP128-8756

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

Pamiętam przedświąteczną gorączkę, która co roku, kiedy byłam dzieckiem, opanowywała mnie i moje siostry na jakieś dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem. Wówczas zaczynałyśmy wiercić mamie i babci dziury w brzuchu, żeby wreszcie pozwoliły nam ubrać choinkę. Bo dzięki niej, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, dom nabierał świątecznej magii. A my nie mogłyśmy się jej doczekać, podobnie jak momentu, kiedy ze strychu tata zniesie wielki karton, w którym przechowywane były zbierane od pokoleń ozdoby. Dosłownie każda bombka, każdy łańcuch czy lampka były inne. To były nasze skarby, które wyciągałyśmy z delikatnością i zachwytem. Oglądałyśmy je i zastanawiałyśmy się, w którym miejscu na choince będą się najlepiej prezentowały. Potrafiłyśmy też godzinami słuchać historii, które się z nimi wiązały. I choć w międzyczasie pojawiły się różne style i mody ubierania świątecznych drzewek, my pozostałyśmy wierne tej naszej sztucznej, koślawej, z bombkami każda w innym stylu. O tym, czym dekoruje się choinki, przeczytacie Państwo na stronie 20 tego wydania Kaleidoscope’u, bo każdy kraj i każda rodzina ma przecież swoją własną tradycję. Przy okazji życzę Państwu rodzinnych i ciepłych świąt, celebrowania wspólnie spędzanego czasu – bo czyż nie o to w tym święcie chodzi? I jeszcze tego, żeby spadł śnieg, bo ostatnio bardzo go brakowało.

nie mogłyśmy się doczekać, kiedy tata ze strychu zniesie wielki karton, w którym przechowywane były zbierane od pokoleń ozdoby. każda bombka i łańcuch były inne. We could not wait until our father would come down from the attic bearing a huge box with all the Christmas decorations. no two glass ball decorations were the same.

I remember the pre-Christmas fever that used to take hold of my sisters and myself about two weeks before the holidays when we were children. We would start pestering our mother and grandmother to finally let us decorate the Christmas tree which, as if at the stroke of a magic wand, would infuse the whole house with Christmas magic. We simply could not wait until the moment our father would come down from the attic bearing a huge box with all the Christmas decorations that had been collected and passed down through the generations. No two glass ball decorations, chains or lights were the same. These were our little treasures. We used to fish them out of the box carefully and eye them in awe. We would inspect each one in turn and find the best place on the tree to hang it. We could listen to the stories behind the ornaments for hours on end. While Christmas tree styles and fashions have certainly changed a lot since those days, we have stayed true to our good old, artificial, slightly crooked Christmas tree with its mishmash of decorations. You can read about contemporary tree ornaments on page 20 of this issue of Kaleidoscope, as every country and every family have their own tradition. I would also like to take this opportunity to wish you a Merry Christmas in the company of your loved ones, with lots of time to talk and just be together, as this is what Christmas is all about. I also hope that this coming Christmas is as white as can be, as snow has been sorely lacking these past few years – in Poland at least.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

&RORUIXO 7+(2 (\HZHDU H[FOXVLYHO\ DW $QG\ 0DJ

3ODF 'รฃEURZVNLHJR Warszawa, tel. (22) 423 01 86 & + $WULXP 3URPHQDGD ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 690 088 200 XO 0RNRWRZVND Uร J XO 3LรทNQHM :DUV]DZD WHO VDORQ#DQG\DQGPDJ SO _ ZZZ DQG\DQGPDJ SO

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

spis treści

126

3 N ote from the ceo 8 N ote from the editor 12 d id you know...?

66 interview

134 w ina

74 good life

142 d im sum

16 what’s on

wydarzenia, festiwale events, festivals

20 the best of

ozdoby świąteczne Christmas decorations

24 i nspirations

jarmarki bożonarodzeniowe Christmas markets

32 w hy

Genewa Geneva

38 journey of a lifetime Chicago

50 my poland Katowice

58 b usiness gospodarka economy

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Konrad Majszyk

wine

szkoła asertywności how to be more assertive

144 t ake a look kolacja wigilijna holiday looks

p in the air u 82 7 37 max 8 people and the world 86 P atrick T. McNeil 92 p odróże duchowe 100

150 Mokotowska modna ulica trendy street

162 Make a wish prezenty gifts

spiritual travel i nteligentne auta smart cars

168 beauty

pielęgnacja skin care

108 polish hits

twarze reklamy celebrities in ads

172 good job

Made Concept

114 LIFE STORY

176 good address

Szczepan Twardoch

strefa prestiżu prestige zone

122 c ulture

film, teatr, książka, muzyka, sztuka film, theatre, books, music, art

good food 126 p olskie zwyczaje świąteczne Polish Christmas traditions

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

100

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o. Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla Sales coordinator – Katarzyna Osiak-Łazur

©stockfood/free, east news, s h u t t e r sto c k , m . p.

Nagroda Nobla The Nobel Prize

Sam Neill

d i d yo u k n o w Maria Skłodowska-Curie (1903, Nobel Prize in Physics; 1911, Nobel Prize in Chemistry)

Henryk Sienkiewicz (1905, Nobel Prize in Literature)

Władysław Reymont (1924, Nobel Prize in Literature)

nagroda nobla

Czesław Miłosz (1980, Nobel Prize in Literature)

co wiesz o noblu? the nobel prize and its laureates jak co roku 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla, król Szwecji wręczy najbardziej prestiżową nagrodę na świecie najwybitniejszym w swoich dziedzinach. ❚ Every year on 10 December, the anniversary of Alfred Nobel’s death, the King of Sweden presents the world’s most prestigious distinction to the most outstanding achievers in their fields.

Lech Wałęsa (1983, Nobel Peace Prize)

Wisława Szymborska (1996, Nobel Prize in Literature)

wymień polskie nominacje do nobla polish nobel prize nominees Wśród Polaków nominowanych do Nagrody Nobla, która nie została im przyznana są: Stefan Żeromski, Eliza Orzeszkowa, Zbigniew Herbert, papież Jan Paweł II, Tadeusz Mazowiecki i Leszek Balcerowicz. ❚ Poles nominated for the Nobel Prize, but who did not receive it include Stefan Żeromski, Eliza Orzeszkowa, Zbigniew Herbert, Pope John Paul II, Tadeusz Mazowiecki, and Leszek Balcerowicz.

tekst | by marianna kucharska

Jak wygląda ceremonia przyznawania Nagrody? what does the nobel award ceremony look like?

Czy laureaci dostają pieniądze?

do laureates receive money?

Każdy z laureatów otrzymuje złoty medal, dyplom honorowy i pieniądze (w 2017 r. – 9 mln koron szwedzkich), aby mógł kontynuować badania lub pracę naukową. ❚ All laureates receive a gold medal, an honorary diploma, and prize money (9 million Swedish kronor in 2017) to continue their research or scientific work.

Ile kosztuje medal? Na aukcji w USA w 2014 r. medal należący do Carlosa Saavedra Lamasa (Pokojowa Nagroda Nobla z 1936 r.) został sprzedany za 1,1 mln dol. ❚ What is a medal worth? In 2014, the medal bestowed to Carlos Saavedra Lamas (1936 Nobel Peace Prize) was auctioned in the US for USD 1.1 million.

Spadkobiercą i dysponentem majątku Alfreda Nobla została Szwedzka Akademia Nauk. Ceremonia wręczania nagrody rozpoczyna się hymnem oraz uroczystą przemową w sali niebieskiej – Blå Hallen w filharmonii szwedzkiej (Konserthus) na 1300 gości. Nagrody wręcza król Szwecji. ❚ Alfred Nobel’s wealth was endowed to The Royal Swedish Academy of Sciences. The award ceremony opens with the Swedish royal anthem and the keynote speech in the Blå Hallen (Blue Hall) of the 1,300seat Swedish Philharmonic (Konserthus). The prizes are presented by the King of Sweden.

YOU’RE

EKSKLUZYWNE I KOMFORTOWO WYPOSAŻONE APARTAMENTY W SAMYM CENTRUM WARSZAWY. GOTOWE DO ZAMIESZKANIA. EXCLUSIVE AND COMFORTABLY FURNISHED APARTMENTS IN THE VERY CENTRE OF WARSAW. READY TO MOVE IN. +48 535 10 10 10 | www.apartamentycosmopolitan.pl |

d i d yo u k n o w

nagroda nobla

Kiedy po raz pierwszy przyznano Nagrodę Nobla i komu? when was the nobel prize first awarded and to whom? Pierwsza uroczystość wręczenia nagrody odbyła się w Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie w 1901 r., Pokojową Nagrodę Nobla otrzymali wtedy Jean Henri Dunant, założyciel Czerwonego Krzyża, i polityk Frédéric Passy. ❚ The first Nobel Prize ceremony was held in 1901 at the Royal Swedish Academy of Music in Stockholm. The Nobel Peace Prize was presented to Jean Henri Dunant, the founder of the Red Cross, and politician Frédéric Passy.

Czy ktoś otrzymał zarówno Nobla, jak i Oscara? ❚ Has anyone ever received both a Nobel Prize and an Oscar? Byli to: George Bernard Shaw (Nagroda Nobla w dziedzinie literatury w 1925 r. oraz Oscar za najlepszy scenariusz adaptowany w 1938 r.) i Bob Dylan (Oscar za najlepszą piosenkę oryginalną w 2000 r. oraz Nagroda Nobla w dziedzinie literatury w 2016). ❚ Yes, George Bernard Shaw (1925 Nobel Prize in Literature; 1938 Academy Award for Best Adapted Screenplay) and Bob Dylan (2000 Academy Award for Best Original Song; 2016 Nobel Prize in Literature).

nobel 2017

the 2017 nobel prize Tegoroczni triumfatorzy to: Rainer Weiss, Barry Barish i Kip Thorne (Fizyka), Jacques Dubochet, Joachim Frank i Richard Henderson (Chemia), Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash, Michael W. Young (Fizjologia/Medycyna), Kazuo Ishiguro (Literatura), Międzynarodowa Kampania na rzecz Zniesienia Broni Nuklearnej (Pokojowa), Richard Thaler (Ekonomia). ❚ This year’s laureates include: Rainer Weiss, Barry Barish and Kip Thorne (Physics); Jacques Dubochet, Joachim Frank and Richard Henderson (Chemistry); Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash, Michael W. Young (Physiology or Medicine); Kazuo Ishiguro (Literature); The International Campaign to Abolish Nuclear Weapons (Peace); and Richard Thaler (Economic Sciences).

Czy ktoś odmówił przyjęcia Nagrody Nobla? ❚ Has anyone refused to accept the Nobel Prize? W 1964 r. przyjęcia odmówił pisarz Jean-Paul Sartre. ❚ The writer Jean-Paul Sartre declined this distinction in 1964.

Ile lat miał najstarszy, a ile najmłodszy laureat Nagrody? ❚ Who are the oldest and youngest Nobel Prize laureates? Najmłodszy noblista to17-latka Malala Yousafzai (Pokojowa, 2014), a najstarszy laureat to 90-letni Leonid Hurwicz (ekonomia, 2007). ❚ The youngest Nobel Prize laureate is 17-year old Malala Yousafzai (2017 Peace Prize), and the oldest was 90-year old Leonid Hurwicz (2007 Economics). 14

co odbywa się po ceremonii?

what happens after the ceremony?

Po uroczystym wręczeniu nagród uczestnicy udają się do Ratusza na bankiet. Stoły są elegancko udekorowane, zastawa jest kosztowna, a świeże kwiaty sprowadzone kilka dni wcześniej z włoskich upraw. Dlaczego akurat stamtąd? Włochy to kraj, w którym Nobel mieszkał i zmarł. Zaproszeni goście dostają posiłki jednocześnie – pracuje nad tym ponad 200 kelnerów i kelnerek, którzy w przeciągu kilku minut serwują pierwsze i kolejne dania. ❚ After the award ceremony, there is a banquet in the City Hall. The tables are elegantly dressed, the tableware is expensive, and fresh flowers are flown in a few days earlier from Italy, the country in which Nobel lived and died. The dishes are served by more than 200 waiters and waitresses. The first dish is served in a matter of minutes.

Kto przyznaje Nobla? ❚ Who awards the Nobel Prize? Akademia Szwedzka, która składa się z osiemnastu członków. Nad wyborem laureata pracuje Komitet Noblowski składający się z czterech lub pięciu osób, wybrany na trzy lata. ❚ The 18-member Swedish Academy. Laureates are selected by the Nobel Committee, which comprises four or five members, and which is appointed for a three-year term.

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Eat it! eat it!

Sztokholm

Jedzenie ma smakować i... pięknie wyglądać. Zanim dostanie się do żołądków, fotografuje je szwedzki artysta Patrik Arneke. Fantastyczne kompozycje – głównie dań, z jakich słynie skandynawska kuchnia – zachwycą nie tylko miłośników kulinariów i fotografii. ❚ Food should taste and look great. And Swedish artist Patrik Arneke likes to photograph it before it reaches the stomach. Mind-blowing compositions – most of them depicting dishes that Scandinavia is famous for – are bound to delight gastronomy and photography fans alike. Cuisine – Eat it! exhibition in Stockholm, 12.2017

v AMERICAN LEG american leg

usa

Kto nie zdążył posłuchać amerykańskiej artystki w Europie, może to zrobić na koncertach w Stanach Zjednoczonych. Tą trasą popularna wokalistka i pianistka promuje swój najnowszy album Native Invader, ale podczas występów spełnia również prośby fanów i wykonuje wcześniejsze utwory. ❚ If you didn’t catch Tori Amos in Europe, can still see her in concert in the US. The popular American vocalist and pianist is promoting her latest album Native Invader, but is also keeping her fans happy by performing her earlier tunes as well. North American leg of Tori Amos’ tour, do | until 03.12

EVENTS gisborne

SYLWESTER W WINNICY

nowe zasady gry new rules of the game

new year's eve at a vineyard

Wystarczy mieć 18 lat, jakiś namiot i mniej więcej 200 dol. w kieszeni na dzień. To przepustka do nowozelandzkiej przygody z winem. Kiedy my będziemy mieli pełnię zimy, na antypodach w letnim słońcu smakować będą tamtejsze wina w rytm muzyki serwowanej przez DJ-ów. ❚ If you are 18 or over, have a tent and some USD 200 to spare, plus you are not a fan of cold winter weather, you can spend New Year's Eve in New Zealand. Fancy welcoming the year 2018 in the sun, with a wine of glass in hand, while dancing to music played by DJs? Sounds just right.

Dołącz do niepowtarzalnego wydarzenia fintech na skalę europejską – miejsca tworzenia się silnych relacji biznesowych pomiędzy najbardziej uznanymi instytucjami finansowymi a innowatorami. Dowiedz się więcej na: impactfintech17.com. ❚ Join the most unique fintech event in Europe, the place of powerful connection – where the most established financial institutions on Earth are meeting with new market disruptors. Find out more at: impactfintech17.com. Impact fintech'17, Katowice, 6–7.12

konya

Rhythm and vines, Waiohika Estate, Gisborne, 29–31.12

Jeden z najbardziej znanych zakonów powstał pod koniec XIII w. Podczas wirowania derwisze medytują, co pozwala im na osiągnięcie mistycznego transu. Od lat mnisi wirujący w kołach stanowią atrakcję turystyczną. ❚ One of the world’s most celebrated religious orders was founded in the late 13th century. As they whirl, the dervishes meditate in order to go into a mystic trance. They have long been a tourist attraction. Mevlana Whirling Dervishes, Konya, 10–17.12



c WIRUJĄCY ZAKON a whirling order

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

v NIE TYLKO DZIADY christmas in lithuania

Wilno

Jak świat długi i szeroki, w grudniu odbywają się imprezy związane z Bożym Narodzeniem oraz Nowym Rokiem. W stolicy Litwy można przejechać się świątecznym pociągiem pod wileńską Katedrę i podziwiać pięknie przystrojoną choinkę. Na straganach nie zabraknie suktinisu – pitnego miodu. ❚ Vilnius traditionally hosts Christmas markets, and other Christmas and New Year events in December. There is a train to take you straight to Vilnius Cathedral, where you can see the beautifully decorated Christmas tree. The stalls will certainly be serving suktinis (Lithuanian mead). Christmas train and Christmas tree in front of Vilnius Cathedral, 01.12–07.01

Londyn

amsterdam

v Z bankomatu na scenę

from the ATM to the stage

c AMSTERDAMSKIE TANGO? let's tango in amsterdam? Niezwykle popularny taniec z Argentyny i Urugwaju tańczony jest wszędzie. Amsterdam zaprasza na milongi w dziesięciu miejscach miasta. Najbardziej uroczysty wieczór odbędzie się w Nowy Rok, tańczących przywita lampka szampana. Wstęp jedynie 12 euro. ❚ The ever-popular dance from Argentina and Uruguay has fans everywhere. Amsterdam is now inviting us to practise milongas in ten sites across the city. The most glamorous event will be staged on New Year’s Eve and dancers will be greeted with a glass of champagne. Admission is only EUR 12.

Londyński West End pozazdrościł Broadwayowi i przygotował premierę nowojorskiego hitu musicalowego o ojcu założycielu Stanów Zjednoczonych. Tak jak w Ameryce, bilety sprzedają się jak ciepłe bułeczki i w najbliższym czasie, by zobaczyć ten hit, trzeba liczyć wyłącznie na loterie biletowe przed spektaklami. ❚ London’s West End has decided to follow Broadway and premiere the New York hit musical about one of the founding fathers of the United States. Just as they have been over the pond, tickets are selling fast. Your one chance to see this production in the near future is to win the ticket lottery drawn before each performance. Hamilton, Alex Theatre, Royce Hall/UCLA, Dolby Theatre and Redondo Beach PAC; Hamilton in Victoria Palace Theatre, London, od | from 06.12

TangoTrain, Amsterdam, 26.12–01.01

c I jak tu nie jechać? embark on a journey Każdy rodzaj turystyki, każdy rodzaj transportu i wszystko to, co wiąże się ze zwiedzaniem, nawet w jego ekstremalnym wymiarze, pojawi się na wielkich targach turystycznych w stolicy Zjednoczonych Emiratów Arabskich. ❚ Every type of tourism, every mode of transportation, and everything related to every kind of sightseeing, however extreme, is on display at this mega tourism expo in the capital of the United Arab Emirates. Dubai Traveler’s Festival, 16–19.12

v MUZYKA NA STOKU music on the slope W ciągu dnia jesteś na stoku – w Alpach śnieg jest gwarantowany. Wieczory spędzasz przy muzyce. Na szczytach otwierają się kluby nocne i działają wielkie estrady oferujące mieszankę dance i electronic. Wśród gwiazd między innymi: My Nu Leng, Amy Becker czy Riot Jazz. ❚ You can spend the day on the slopes, as snow in the Alps is guaranteed, and then listen to music in the evening. Night clubs and giant stages offering an uncanny mix of dance and electro are now open on the summits. My Nu Leng, Amy Becker, and Riot Jazz are among the stars performing. Rise Festival, 16–23.12

Alpy

dubaj

the best of

ozdoby świąteczne

na choinkę christmas tree ornaments We Francji na choince wiesza się żaby, w usa ogórki, a w Rosji bombki zdobione kryształkami swarovskiego. ale to polska jest prawdziwym potentatem w ich produkcji. ❚ in france, the Christmas tree is decorated with frogs, in the usa with cucumbers and in russia with glass decorations incrusted with svarovski crystals. however, poland and not russia is a leading manufacturer of glass baules.

tekst | by tomasz kondr

na szczycie

bez potłuczenia unbreakable

Eskimosi znają 50 określeń na kształt śniegowej gwiazdki – pewnie precyzyjnie określiliby kształt tej na ilustracji. Duża gwiazda wieńczy choinkę, wykonana u jubilera może kosztować nawet 30 funtów. ❚ The Inuits have 50 terms for the shapes of a snowflake and they would probably have one for the shape in this illustration. A large star traditionally adorns the top of the tree, but smaller stars usually glimmer between the twigs as well. A star made by a jeweller can cost up to GBP 30.

Bombki wyplatane z wikliny i obsypywane brokatem mają bardzo ważną zaletę wyróżniającą je spośród innych ozdób – nie tłuką się. ❚ Christmas decorations made from wicker and sprinkled with brocade have one big plus over other decorations – they never break when dropped.

Renifer to nieodłączny symbol Bożego Narodzenia. Można go wykonać ze srebrzystego drutu. ❚ The reindeer is a staple symbol of Christmas. It can be made of silver-plated wire.

dla kolekcjonerów

a collectors’ item

Materiał, z jakiego wykonano tę ozdobę, oraz jej kształt sprawiają, że wygrywa ona wśród najmniej stereotypowych dekoracji choinkowych. Doceni ją każdy kolekcjoner. ❚ This is one of the least stereotypical Christmas decorations by virtue of its shape and the material used to make it. Any seasoned collector would want it in his or her collection.

bańkowe anioły

christmas angels

W Małopolsce (gdzie bombki nazywane są bańkami) prezenty pod choinką zostawia aniołek. Nic dziwnego, że znalazł się także na drzewku w postaci ozdoby. ❚ In Lesser Poland, an angel, and not Santa Claus, is believed to leave Christmas presents. Not surprisingly, then, angels are also used to decorate Christmas trees in this region.

5 

to top it all

the best of

ozdoby świąteczne

6 7

ręczna robota

hand crafted

Bombki pojawiły się 170 lat temu w Niemczech i wkrótce stały się modne na całym świecie. Cenione są oryginalne wzory i oczywiście fakt, że wykonywane są najczęściej ręcznie. ❚ Glass baules were first made in Germany 170 years ago and soon became popular all over the world. They are cherished for their patterns and for the fact that they are most often hand crafted.

precyzja ze srebra

silver gems

Migoczące filigranowe ozdoby pojawić się mogą także na stroikach, gdzie łatwiej je będzie wypatrzyć i przyjrzeć się precyzji, z jaką zostały wykonane. ❚ Tiny glimmering ornaments can also be used to decorate Christmas table centrepieces and wreaths, where you can really see and admire the precision used to make them.

Jedna z najsłynniejszych postaci choinkowych – Ołowiany Żołnierzyk, bohater Dziadka do orzechów – zajmuje na choince zawsze honorowe miejsce. ❚ One of the best known Christmas decorations is the Tin Soldier – the protagonist of The Nutcracker story. He is usually given a prominent place on the tree.

może przemówią perhaps they will speak Zwierzęta – zwłaszcza te, które symbolizowały pozytywne cechy – stały się nieodłącznym motywem zdobiącym świąteczne drzewka. ❚ Animals have become staple Christmas tree decorations – especially those that have positive connotations.

szkło, perły i srebro

glass, pearls and silver

Nakładanie na bombkę takiego wzoru to żmudna praca, ale efekt jest nomen omen olśniewający. ❚ Decorating a glass decoration like this one is time-consuming and arduous, but the effect is spectacular.

bezcenna?

priceless?

Bombka zdobiona kryształkami Swarovskiego to lokata kapitału. Lepiej zawiesić ją wysoko, by czworonogi i dzieci miały do niej utrudniony dostęp. ❚ This glass decoration is an investment. It is best to hang it high up on the tree so as to keep it out of the reach of pets and children.

Przedmioty codziennego użytku pojawiały się na choinkach od początku. Parasolki, buciki czy instrumenty stały się stałym elementem choinkowego wystroju. ❚ Decorations representing everyday objects have been put on Christmas trees forever. Umbrellas, shoes, and musical instruments are still often found on them.

w krainie baśni

fairy-tale-like

Widzàc wi´cej, dotrzesz dalej

Soczewki, dzi´ki którym dotrzesz do celu Ciesz się w pełni jazdą samochodem, dzięki soczewkom EnRoute zaprojektowanym z myślą o kierowcach. Zapewniają wyraźne i komfortowe widzenie na dalsze odległości, deskę rozdzielczą, a także w lusterkach. Poczuj się bezpiecznie, niezależnie od warunków panujących na drodze. Soczewki okularowe EnRoute dostępne są w salonach optycznych.

www.hoya.pl

i n s p i r at i o n s

jarmarki bożonarodzeniowe

i d ą św i ę ta ! christmas is coming!

Strasburg – ten jarmark bożonarodzeniowy jest jednym z największych tego rodzaju rynków na świecie. Jego tradycja sięga roku 1570. Odbywa się na kilku placach w najstarszej części miasta. Przez 5 tygodni odwiedza go ok. 2 mln turystów. ❚ strasbourg – One of the largest Christmas markets in the world, dating back to 1570. Today, it is held on a few squares in the city centre. It is visited by roughly 2 million tourists during its five weeks.

©credits

dzięki jarmarkom świątecznym w niemal każdym europejskim mieście już kilkanaście dni przed bożym narodzeniem czuć podniosłą atmosferę. można na nich kupić nie tylko ozdoby choinkowe i prezenty, ale też rozmaite przysmaki. ❚ The Christmas markets set up in nearly every European city a fortnight or so before Christmas Day let you soak up the festive atmosphere. The markets are an excellent opportunity to buy presents and try some delicious food and beverages.

Â©credits

i n s p i r at i o n s

jarmarki bożonarodzeniowe

Solura – szwajcarskie jarmarki bożonarodzeniowe należą do najbardziej różnorodnych pod względem słodkich przysmaków. Paryż – co roku oprócz spektakularnego jarmarku na Polach Elizejskich odbywa się też równie bogaty jarmark w dzielnicy Défense. Londyn – położona obok Hyde Parku handlowa Oxford Street w okresie świąt to jeden wielki bożonarodzeniowy rynek. ❚ Solothurn – Swiss Christmas markets offer the largest assortment of sweet delicacies. Paris – There is a rich Christmas market in the La Défense district in addition to the spectacular market held in the Champs D’Elyseés. London – The store-lined Oxford Street is transformed into one big Christmas market every December.

jarmarki bożonarodzeniowe

Praga – na jarmarku bożonarodzeniowym na Rynku Staromiejskim można kupić m.in. medovinę (miód pitny), wino z miodem, ziemniaki pod różnymi postaciami – z boczkiem i kapustą, smażone zakręcane spiralki, chipsy – czy pieczoną szynkę. ❚ Prague – At the Christmas market held in the Old Town Square you can buy medovina (mead), wine with honey, and potatoes served in any number of ways – potatoes with bacon and cabbage, fried spiralled potatoes, potatoes with roasted ham, and many more.

©credits

i n s p i r at i o n s

Â©credits

i n s p i r at i o n s

jarmarki boĹźonarodzeniowe

Badenia-Wirtembergia – ten rynek pod mostem Ravenna jest wyjątkowo urodziwy. Wrocław – jarmark bożonarodzeniowy na rynku został otwarty 17 listopada. Można tu spróbować nie tylko polskich przysmaków, ale też skosztować francuskich naleśników, węgierskiego kołacza, austriackich serów czy hiszpańskich churros. bolzano – na tym włoskim jarmarku królują lokalne produkty – grappa, wędliny, sery i rękodzieło. ❚ Baden-Württemberg – The Christmas market held at the foot of the Ravenna Bridge is especially picturesque. Wrocław – The Christmas market on the Main Market Square has been open since 17 November. The stalls serve traditional Polish dishes, as well as French crêpes, Hungarian kalács, Austrian cheese, and Spanish churros. Bolzano – Local produce such as grappa, cold cuts, and cheese is the main attraction of this Christmas market – apart from hand crafted items.

why

genewa

Genewa

G e n e wa why geneva

Genewa to jedno z najbardziej kosmopolitycznych miast w Europie, gdzie elegancja miesza się z prostotą. ❚ Geneva is one of the most cosmopolitan cities in Europe where elegance meets simplicity. tekst | by michał cessanis

Sercem Genewy jest stare miasto z dzielnicą handlową, kawiarenkami, antykwariatami i katedrą Saint Pierre. Symbolem zaś Jet d’Eau, fontanna u brzegów Jeziora Genewskiego, której strumień wody osiąga140 m. ❚ The heart of Geneva is the old town with the commercial district, cafe bars, antique shops and St Peter’s cathedral. The symbol of the city is the Jet d’eau, a fountain near the shores of Lake Geneva, gushing water high into the sky at 140 meters.

Szwajcarskie praliny to najlepsze czekoladki na świecie. ❚ Swiss pralines are the world’s best chocolates.

Muzeum sztuki nowoczesnej (MAMCO) jest największym muzeum w Szwajcarii. ❚ The Museum of Modern and Contemporary Art (MAMCO) is the largest museum in Switzerland. Międzynarodowy Salon Samochodowy to najbardziej prestiżowa impreza motoryzacyjna w Europie. ❚ Geneva International Motor Show is the most prestigious automotive show in Europe.

jak w zegarku

like clockwork

Położone nad Jeziorem Genewskim miasto słynie nie tylko ze znakomitej kuchni, pasjonującej historii i zabytków. Genewa to miasto zegarków. To tutaj narodził się szwajcarski przemysł zegarmistrzowski (swoje siedziby mają tu aż 72 firmy). ❚ The city overlooking Lake Geneva is famed for its exquisite cuisine, fascinating history and monuments. Geneva is the city of clocks and watches. It is the birthplace of the Swiss watch industry (72 manufacturers of timepieces are based here). It’s a place where everything works perfectly like a Swiss clock.



serce i symbol

the heart and the symbol

Świąt Bożego Narodzenia spędzonych w cieple rodzinnej atmosfery oraz spełnienia marzeń w Nowym Roku

Happy Christmas spent with your loved ones and may all your wishes come true in the upcoming New Year

życzy zespół Placu Bankowego 1

greetings from Plac Bankowy 1

why

genewa

do podziwiania

landmarks to admire

Genewa to miasto idealne, by rozkochać się w jego architekturze i zabytkach. Najważniejsze z nich to ewangelicko-reformowana gotycka katedra Saint Pierre, Audytorium Kalwina czy Ratusz. Koniecznie zobaczcie Pałac Narodów i pobliski ogród botaniczny. W jego centralnej części stoi ogromna złota kula przedstawiająca świat. ❚ Geneva is a city which will impress you with its architecture and monuments. Key landmarks include the St Peter’s Cathedral which belongs to the Swiss Reformed Protestant Church, the Calvin Auditorium and the Town Hall. Another mustsee sight is the Palace of Nations hemmed by a botanical garden. In its central part you may admire a giant gilded sphere that represents the globe.

kulturowy miks

a cultural melting pot

Cheese fondue is the hit Swiss dish also popular in France and Italy. Najsłynniejszym genewskim zegarem jest Horloge Fleurie, zegar kwiatowy w Ogrodzie Angielskim. ❚ Geneva’s most celebrated clock is Horloge Fleuri, a flower clock in Jardin Anglais park.

O Genewie mówi się, że to najmniejsza metropolia świata. Za to najbardziej kosmopolityczna w Europie To prawdziwy kulturowy miks. Ponad połowa z 200 tys. mieszkańców ma zagraniczny paszport. ❚ Geneva is said to be the smallest of big cities, but it has the most cosmopolitan character in Europe! It’s a genuine cultural melting pot. More than a half of its 200,000 residents are foreign nationals.

miasto pokoju i nauki

the city of peace and science

To tutaj swoje siedziby mają aż 22 organizacje międzynarodowe, m.in. europejski oddział Organizacji Narodów Zjednoczonych. Działa tu Europejska Organizacja Badań Jądrowych CERN, gdzie znajduje się największy na świecie akcelerator cząstek – Wielki Zderzacz Hadronów. ❚ The city is the seat of 22 international organisations, including the European headquarters of the United Nations. It is also home to the European Organisation for Nuclear Research (CERN) with the world’s largest particle collider – the Large Hadron Collider.

Aleja Narodów przed siedzibą Organizacji Narodów Zjednoczonych. ❚ The avenue leading from the Place des Nations to the United Nations office.

waw–GVA sb. ❚ Sat.

06.30–08.45, codziennie oprócz sb. ❚ daily except 07.15–09.30, codziennie ❚ daily 16.50–19.05

Czas przelotu ❚ Flight duration 2:15

GVA–waw sb. ❚ Sat.

09.45–11.55, codziennie oprócz sb. ❚ daily except 10.10–12.20, codziennie ❚ daily 19.40–21.55

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©shut terstock (6)

Genewa rozciąga się po obu brzegach rzeki Rodan wpadającej do Jeziora Genewskiego. ❚ Geneva sprawls on both banks of the Rhône River which flows into Lake Geneva.

POLANDâ&#x20AC;&#x2122;S ULTIMATE SUCCESS It is a wonderful feeling to achieve such status.

The best selling premium property in 2016 and 2017* Contact: info@Zlota44.com | +48 22 250 14 44 | Zlota44.com *According to the research conducted by REAS Residential Advisors

The icon becomes a home

łota 44 has fascinated the market since its early design. It was Daniel Libeskind himself who was creating it. The world-class architect who designed such iconic buildings as: the World Trade Centre Masterplan in New York, Reflections in Singapore, Berlin’s Jewish Museum and the Crystals in Las Vegas. Though Złota 44 is new to the Warsaw skyline, it is hard to imagine Warsaw without the eagle like silhouette. And now for the first time, Złota 44 is becoming a living residence with apartments illuminating the night sky of the city. The first residents are collecting their keys, moving into their apartments and are now calling Złota 44 home. Let’s take a look inside Złota 44 to see what this most innovative and luxurious building offers. What is unique about the building is in fact everything! For example, it boasts the largest recreational floor in Europe, a luxury that doesn’t exist on the Polish market. It consists of a 25m long swimming pool, spa with sauna and steam bath,

a fully equipped gym, spacious conference room, kids club and a 400 sqm terrace with outdoor jacuzzi. There is even a cinema room, which can easily be transformed into a… golf simulator to play on the best courses in the world! Where does it all fit? Well, it is perfectly designed into 1,800 sqm on the 8th floor of the building. The apartments in Złota 44 are even more luxurious than the recreational floor. Reaching up 52 floors, you will find 287 fully finished apartments with amenities and comforts unmatched in any other residence in Poland. The apartments come equipped with an ultra-innovative HMS system, which you have to experience first-hand to see the benefits. However, there is one unique feature in the skyscraper to highlight…. every apartment is

Each apartment especially designed by Woods Bagot

This is the highest you can live in European Union

equipped with openable panels giving access to fresh air. It is an important feature so that residents do not have to depend only on air conditioning. The tower is also built with a triple-glazed façade that has the highest optical and insulating parameters. The technologically-advanced windows are ultra-safe and reduce the noise of the outside world. But if residents decide that they want to feel the pulse of the city, they only need to open the window panel. The interior design concept was created by the world-famous London-based architectural studio, Woods Bagot. The design of each apartment is individually crafted to match their unique shape, with no two apartments having the same layout. And they are all finished in perfect style and quality.

Among the Złota 44 mood creators is another famous English brand – Harrods Estates Property Management, who led the team

designing the program of building management services. Złota 44 appeared „The best selling premium property” for the second year in a row, according to the research conducted by REAS Residential Advisors. And the most interesting fact… Złota 44 is home to the highest residence in European Union. It is the top penthouse sitting in the peak. Curious who will be living there...? World-class apartments are waiting for buyers.

1800 m2 of recreational space

Contact: info@Zlota44.com | +48 22 250 14 44 | Zlota44.com

journey of a lifetime

chicago

Zap omnij o bluesie forget the blues Do Chicago przyjechałem posłuchać bluesa. Mięsistego, szarpiącego za duszę, pulsującego głębokim basem. Zamiast tego trafiłem na koncert jazzowy. ❚ I came to Chicago to listen to the blues. Meaty, soul-wrenching music pulsating with a deep bass sound. Instead, I wound up at a jazz concert.



©credits

tekst | by michał głombiowski

©credits



ch tak, więc wybierasz się posłuchać blue sa – pokiwał głową Justin, którego poznałem godzinę wcześniej, gdy przypadkowo siedliśmy obok siebie przy barze wychylić bourbona. W Chicago znajomości zawiera się bardzo szybko. – No cóż – dodał – my jednak zwykle chodzimy na jazz. Do lokali, w których słuchasz muzyki, stojąc tak blisko innych, że ocieracie się o siebie ramionami, a dźwięk instrumentów przenika cię do kości. Blues jest w porządku, ale na jego koncertach jest teraz tylu turystów… Patrzył na mnie niewinnym wzrokiem, a moje przeświadczenie o tym, że lecąc do Chicago, wybieram się do mekki bluesa, waliło się właśnie w gruzy. – Jazz oraz kluby z występami stand-upowymi – Justin nachylił się. – Te same, w których występowali niegdyś Bill Murray i Dan Aykroyd. Tym jest właśnie Chicago. Zapomnij o bluesie.

w rytmach improwizacji No więc zapomniałem. Kierując się namazanymi przez Justina na barowej serwetce wskazówkami, trafiłem do pogrążonego w półmroku lokalu, gdzie wszystko wyglądało dokładnie tak, jak mi opisał. Większość osób stała ramię w ramię, pogodzona z mikrą dostępnością krzeseł i stolików. Otuleni zapachem perfum, alkoholu i zakurzonej tapicerki kanap. Na scenie trzech mężczyzn płynęło po przestworzach improwizacji, dmąc w saksofon i tłukąc w perkusję. Byli piekielnie dobrzy. Bez bólu mogłem więc zapomnieć o bluesie. Puścić w niepamięć, że to właśnie tu – w Chicago – grający go muzycy podłączyli instrumenty do prądu i odmienili jego brzmienie na zawsze. To było w okolicach roku 1952. Zapomnieć, że w tym mieście działa przynajmniej dziesięć klubów bluesowych, z niekończącym się długim barem i zatrzęsieniem pamiątek oraz zabytkowych instrumentów. Za wejście do nich trzeba jednak zapłacić minimum kilkanaście dolarów i zderzyć się z przybyszami z całego świata, którzy oślepiają wszystkich wokół, łącznie z muzykami, fleszami smartfonów i nie zostają wyrzuceni tylko dlatego, że mieszkańcy Chicago są gościnni jak mało kto. Niemałe cuda A więc liczył się jazz. Zmysłowy, czasem ckliwy, momentami pełen patosu. Rano klub, w którym spędzi-

chicago

“So, you want to listen to blues.” Justin, whom I met an hour earlier at a bar where I’d sat down to have some bourbon, nodded his head. It’s easy to make acquaintances in Chicago. “Oh well”, he added. “That’s fine, but we usually go to jazz concerts at venues where you have to listen to the music standing so close to other people that you can’t help brushing shoulders with them, and the sounds of the instruments pierce your body to the bone. The blues is all right, but there are so many tourists at the gigs these days”, concluded Justin. He meant well, but my illusion that by flying to Chicago I was on my way to the Mecca of the blues was about to be shattered. “Jazz and stand -up clubs. The same ones where Bill Murray and Dan Aykroyd used to perform. That’s what Chicago is all about these days. Forget the blues”, he said. to the rhythm of improvisation And so I did. Following the directions Justin sketched on a table napkin, I finally made it to a poorly lit club where everything was just as he had described it. Most of the people were standing shoulder to shoulder, as there were not enough tables and chairs. The air was permeated by a heady mixture of perfume, alcohol and dusty sofa covers. Three men were improvising on the stage, playing the saxophone and percussion. They were unbelievably good. Forgetting the blues was easier than I’d thought. Forgetting that it was here, in Chicago, that blues musicians plugged in their instruments and changed the sound of the genre forever. This happened sometime around 1952. Forgetting that there are at least ten blues bars in the city, each with a bar counter that goes on forever and a host of souvenirs and historical instruments. The admission fee to these venues costs around USD 15 and once you’re in, you have to navigate the multitude of people who come here from all over the world and who blind everyone around them, including the musicians, with their smartphone flashes. The only reason they’re not asked to leave that nobody is as hospitable as Chicagoans. Considerable wonders So jazz is what matters here now. Sensual, sometimes sentimental, and often full of pathos. In the morning, the club where I’d spent the evening faded away and was replaced with a massive headache – the after -effect of my overzealous attempt to taste as many local beers as I could. I did have a vague memory of enjoying several hours in the company of people I’d only just met and the music that permeated my body. The club loomed in my mind as a semi-mythical place that nobody knew how to reach – not even myself since I’d lost the napkin-map Justin gave me – but at the same time a place of considerable wonders.



journey of a lifetime

©credits



journey of a lifetime Na zdj. Mary Lane Band w klubie muzycznym Blue Chicago. ❚ The Mary Lane Band at the Blue Chicago music club.

łem noc, rozmył się w mojej pamięci wraz z nadciągającym bólem głowy wystawionym jako rachunek za zbytni entuzjazm w testowaniu miejscowego piwa w mglistą plamę. Pozostało niejasne wspomnienie radosnych godzin spędzonych z osobami, które widziałem pierwszy raz w życiu, oraz wnikających w ciało dźwięków muzyki. Klub jawił mi się jako na wpół mityczne miejsce, do którego nie wiadomo jak trafić – posiałem gdzieś moją mapę-serwetkę – ale w którym można liczyć na niemałe cuda. Szukając w Chicago scen jazzowych, nie potrzeba jednak wskazówek mazanych na skrawku poplamionego kawą papieru. Istnieje tu sporo sprawdzonych adresów, pod które można uderzać w ciemno: Winter's Jazz Club, Andy’s Jazz Club & Restaurant, The Whistler. No i wreszcie słynny Green Mill Cocktail Lounge należący niegdyś do jednego z podwładnych Ala Capone – Jamesa Vincenzo Demora. Gangster posiadał jedną

chicago

But you do not need rough maps scrawled on coffee-stained napkins to find your way around the Chicago jazz scene. There are plenty of venues that you can pick at random and not be disappointed. These include the Winter Jazz Club, Andy’s Jazz Club & Restaurant, and The Whistler. There is also the famous Cocktail Lounge Green Mill, once part-owned by James Vincenzo De Mora, one of Al Capone’s gang. The gangster held a quarter of the shares in the club. The current owners have made the ambience of the club resemble that of yesteryear. There are neon signs over the entrance and the old-fashioned light bulbs hanging from the ceiling are charming in their simplicity. Photographs of Al Capone and his cronies hang over the bar, and there are plenty of portraits of musicians who have performed here. The interior design includes elements dating back to the 1940s, and there is a secret ramp once used to load crates



©free

w Chicago istnieje sporo sprawdzonych scen jazzowych: Winter's Jazz Club, Andy’s Jazz Club & Restaurant, The Whistler. No i wreszcie słynny Green Mill Cocktail Lounge. There are plenty of jazz venues in chicago, including the Winter Jazz Club, Andy’s Jazz Club & Restaurant, and The Whistler. There is also the famous Cocktail Lounge Green Mill.

PROMOCJA

BANK W TELEFONIE. PROŚCIEJ SIĘ NIE DA! Co najczęściej robimy na naszym koncie bankowym? Sprawdzamy jego saldo. Zlecamy przelewy. I oczywiście wypłacamy gotówkę lub płacimy bezgotówkowo. To jest nasze codzienne bankowanie. Nie tak dawno temu trzeba było chodzić z tym do banku – nie do pomyślenia. Potem życie ułatwiła bankowość internetowa. Teraz jest jeszcze prościej. Wystarczy telefon. Praktycznie się z nim nie rozstajemy, więc dzięki temu nie rozstajemy się też z naszymi pieniędzmi na koncie. W pracy, w domu, w podróży, w dowolnym miejscu mamy nad nimi kontrolę. Prosto, intuicyjnie, niemal jak w dziecięcej grze. Bo przecież nie chodzi o to, by sobie życie utrudnić. PeoPay – jedna aplikacja do bankowania… Wystarczy w telefonie kliknąć jedną ikonę, by sprawdzić stan konta. Nie trzeba uruchamiać komputera, wpisywać hasła. Po zalogowaniu do aplikacji od razu masz dostęp do salda, ostatnich operacji czy przelewów. Używając jedynie telefonu, zrobisz przelew, założysz lokatę, zainwestujesz w fundusz, a także kupisz ubezpieczenie czy otrzymasz kredyt gotówkowy. Jak na dłoni widzisz historię transakcji i swoje wydatki. Mogą być one od razu uporządkowane wg kategorii, to bardzo pomaga w codziennym panowaniu nad finansami. A bezpieczeństwo? Bez obaw. Aplikacja ma szereg zabezpieczeń. Do wyboru jest kilka sposobów logowania: kodem PIN, hasłem maskowanym czy odciskiem palca (to dzięki biometrii). Do tego możesz ustalić dzienne czy miesięczne limity transakcji, a także określić, z których telefonów można używać aplikacji. …i do płacenia Zbliżasz telefon do terminala, analogicznie jak kartę płatniczą, i transakcja zrealizowana. Błyskawicznie kupujesz też w internecie. Wybierasz interesujący cię produkt w sklepie, klikasz „zapłać” i potwierdzasz jednym dotknięciem. Nie trzeba wpisywać numeru karty ani logować się do banku. Podróżujesz po świecie i pewnie nieraz zastanawiasz się, czy wymienić pieniądze przed wyjazdem, zabierać gotówkę, czy korzystać z karty. Dzięki aplikacji nie masz już tego problemu. Za granicą zapłacisz telefonem w tej walucie, która obowiązuje w danym kraju, np. w euro lub dolarach. Wystarczy skorzystać z płatności zbliżeniowych, a aplikacja automatycznie pobierze środki w walucie bezpośrednio z konta w: USD, EUR, GBP lub CHF. I nie doliczy żadnych opłat za wymianę, obejdzie się też bez wizyty w banku czy kantorze. Podobnie, gdy robisz zakupy w zagranicznym sklepie internetowym przy wykorzystaniu Masterpass. Płacisz w walucie tego sklepu, oszczędzając na dodatkowych prowizjach. Tak to działa, bo aplikacja powiązana jest z kontem walutowym. Bez obaw, nie musisz pamiętać, żeby mieć środki na odpowiednim koncie walutowym. W każdej chwili możesz go zasilić potrzebną kwotą, używając smartfona i usługi „wymiana walut”. Obejdzie się bez wizyty w kantorze, banku, przy bankomacie czy dzwonienia na infolinię.

„Zawsze mnie irytowało, że muszę liczyć te kursy, waluty, przeliczać z dolarów na euro, złotówki – zawsze się myliłam i zwykle przepłacałam”.

Bo liczy się czas... Berlin, Mercure Hotel, Marian i Artur są tu w interesach. Marian może korzystnie sfinalizować ważną transakcję, ale musi działać szybko i natychmiast przelać pieniądze. Nie ma przy sobie laptopa, pyta o dostęp do hotelowego komputera. Komputer jest, ale chwilowo zajęty, potem są kłopoty z wi-fi, Marian coraz bardziej się denerwuje. Sprawdzenie salda, zrobienie przelewu zajęło mu 40 min. Artur dostaje wiadomość, że musi zrobić szybki przelew. Klika ikonę aplikacji PeoPay w telefonie, sprawdza saldo, robi przelew. Całość nie trwa nawet 5 min. ...a także nerwy Paryż, Galeries Lafayette. Bogna i Anna wybrały się do Paryża na weekend, robią ostatnie zakupy gwiazdkowe przed odlotem do Polski. Bognie brakuje dwustu euro. Kartą kredytową woli nie płacić, nie wie, po jakim kursie będzie wymiana. Szuka kantoru. Gdy wreszcie go znajduje, płaci prowizję. Traci kilkanaście euro i kilkadziesiąt minut. Boi się, czy zdąży na samolot. Anna w tym czasie spokojnie wybiera perfumy w sklepie Diora, w telefonie wymienia walutę po preferencyjnym kursie, potem płaci zbliżeniowo bezpośrednio z rachunku walutowego bez dodatkowych kosztów. Kwota równa cenie perfum zostanie pobrana z jej konta walutowego w euro. Po aktualnym kursie, bez prowizji, dodatkowych kosztów. I bez nerwów. Czy obsługa konta i płatności mogą być jeszcze prostsze i szybsze? Być może, ale bardzo trudno sobie to wyobrazić.

Więcej o aplikacji: www.pekao.com.pl/peopay

journey of a lifetime czwartą udziałów klubu. Jego szef zachodził tu regularnie, by posłuchać muzyki i obgadać sprawy mafii. Obecni właściciele starają się, by atmosfera sprzed dziesięcioleci wciąż dała się tu odczuć. Na wejściu mijam neonowe napisy i urocze w swej prostocie staroświeckie żarówki. Zza baru łypią z fotografii Al Capone i jego podejrzani koledzy. Nie brakuje też zdjęć przedstawiających koncertujących muzyków. Są elementy wystroju z lat 40. oraz tajemna rampa do transportowania skrzynek z alkoholem w czasach prohibicji. Żeby nie mącić u gości poczucia zagubienia w czasie, nie zainstalowano terminalu do płatności kartą. Wciąż ceni się tu ciężar monet wyrzucanych z kieszeni wprost na kontuar. Konkretnej gotówki, za którą można wlać w siebie odrobinę alkoholu i pozwolić, by dźwięki wyczarowywane przez kilku facetów na scenie wpełzły ci na zawsze do głowy i serca.

of alcohol during the Prohibition era. Credit cards are not accepted. This is a strictly cash-only establishment. Your cash will buy you a drink and some live music played by small ensembles – and the sounds will worm they way into your heart and mind and will stay there forever. A drink with a view Now that I’d been to a couple of night clubs with a colourful past, I was keen to get a broader perspective on the city. I really wanted to get a bird’s eye view of Chicago. And I did, by going up to the 103rd floor of the Willis Tower. This skyscraper was the tallest building in the world (442.3 m) for many years. The Willis Tower got a consolation prize for being demoted – glass balconies. Venturing out on to a glass balcony can make you feel like a levitation master, or if you are scared of heights, fall to your knees in panic and scramble out of there as quickly as you can. You'd better hope that the notice claiming that the balcony has a weight capacity of 4 tonnes is accurate. To make it up to the Skydeck, you have to wait in line and fork out USD 23 for a ticket. The long idle wait somehow makes the Willis Tower seem less and less attractive. The longer you wait, the less interesting it becomes. You might even decide to throw it in and try your luck at another famous Chicago skyscraper, the Hancock. This building lures the tourist in with its



Zajmujący niemal 25 akrów park Millennium to centrum życia kulturalnego Chicago. ❚ The 25-ha Millennium Park is the cultural and entertainment hub of Chicago.

Drink z widokiem Po wizycie w mrocznych klubach o długiej historii potrzebowałem szerszego spojrzenia na miasto. Rzucenia okiem na Chicago z góry. Wystarczyło wjechać na 103. piętro Willis Tower. Sięgający chmur gmach przez długi czas był najwyższym budynkiem świata (442,3 m), do czasu, aż zdetronizowali go architekci pracujący w Nowym Jorku i w innych częściach globu. Na otarcie łez Willis Tower dostał jednak bonus – szklane klatki widokowe. Wychodząc na sięgają-

chicago

journey of a lifetime

cy poza obręb budynku podest, można poczuć się niczym mistrz lewitacji. Lub – jeżeli cierpisz na lęk wysokości – paść w panice na kolana i próbować się jakoś z tego wykaraskać. Skydeck – podniebna platforma – otwiera pod stopami otchłań ponad 412 m, od której dzieli cię tylko zaufanie do informacji, że to szkło wytrzymuje ponoć 4 tony obciążenia. By na nią trafić, trzeba jednak odstać swoje w kolejce i pozbyć się 23 dol. za bilet. Tkwienie w „ogonku” z poczuciem przepływającego czasu sprawia, że Willis Tower traci nagle na atrakcyjności. Jego blichtr gaśnie, a na scenę wkracza drugi z najbardziej znanych drapaczy chmur w Chicago. Hancock, bo o nim mowa, kusi barem i restauracją Signature Room ulo-

bar and Signature Room restaurant on the 95th floor. It is not as crowded and much more pleasant. The floor-to-ceiling glazed windows offer an unobstructed view of the city and the adjacent states of Wisconsin, Indiana and Michigan. A drink here will set you back USD 15, but that will also buy you a seat at a window table and let you take your time. You will be able to sip your drink, and gaze into the distance without having to worry about crowds of tourists pushing you from behind you and growing increasingly impatient waiting for you to vacate the best selfie spot on the Skydeck. The best park in the world Chicago is reflected in the Cloud Gate in a distorted way. Standing in front of the city’s most recognisable site, I try to identify my reflection, comically deformed among the high-rises around me. The shiny sculpture is nicknamed “The Bean” by the locals. It is one of the highlights of Millennium Park, an architectural venture which has transformed the city centre in recent years. Construction took four years and cost nearly USD 500 million, but nobody remembers this exorbitant expense today. The 25-acre park has blen-

©hemis/east news

pub Ed Debevic's często urządza kolacje w stylu lat 50., podczas których kelnerzy tańczą na ladzie. The ed debevic's pub often hosts 1950s-styled dinners with waiters and waitresses dancing on the counter.

chicago

kowaną na 95. piętrze. Jest tu nie tylko dużo mniej ludzi, ale też znacznie przyjemniej. Sięgające podłogi okna pozwalają wzrokowi płynąć bez przeszkód, omiatać centrum miasta i sięgnąć ku sąsiednim stanom: Wisconsin, Indiana i Michigan. Za drinka trzeba zapłacić ok. 15 dol., a za tę sumę dostaje się nie tylko szklankę alkoholu, ale też możliwość leniwego przesiadywania przy stoliku tuż przy oknie (jeżeli akurat będzie wolny). Sączysz napój i patrzysz przed siebie, nie musząc znosić tłumów za plecami, które w Willis Tower z rosnącym zniecierpliwieniem czekają, aż zwolnisz miejsce na Skydecku i pozwolisz innym zrobić zdjęcie. Dla podróżnika, któremu zależy na niespiesznym poznawaniu Chicago, to atut trudny do przecenienia. Najlepszy park świata W Cloud Gate chicagowski świat odbija się w sposób zniekształcony. Stojąc pod tym najbardziej charakterystycznym punktem miasta, próbuję wyłuskać swoją postać, komicznie zdeformowaną, pośród pnących się w górę budynków. Połyskliwą rzeźbę, przypominającą przelewającą się kroplę rtęci, mieszkańcy nazywają fasolką (Bean). To jeden z punktów parku Millennium, architektonicznego przedsięwzięcia, które

ded in with the urban fabric and become the cultural and entertainment hub of the city. It is popular with both locals and tourists. The park is like a breath of fresh air in the middle of a typical concrete-jungle microclimate, where the frequent gusts of wind can literally sweep you off your feet when you least expect it. The creativity of the designers enabled a place where everyone can feel at ease to be created. Bridges, greenery and comfortable benches make you never want to leave. Modern sculptures can be found on every corner, and I spend quite a long time near the Crown Fountain, staring into the faces of the thousands of Chicagoans displayed on the two opposing glass towers. Every so often, the blocks squirt water. It comes out of the mouths of the people in the pictures and goes straight into the shallow pool where the blocks stand. “Just remember not to ask for ketchup”, a young blue-eyed woman tells me at the hot-dog stand with a smile. I don’t, as I had already been warned about this before. In Chicago, a hot-dog is much more than just a snack. Under no circumstances can it be defiled by ketchup. My order comes on a waxed sheet of paper and consists of a cut bun revealing a well-done sausage, onion, pickles, tomato slices, jalapenos

 REKLAMA

USA

©credits

Poczuj rytm wielkich metropolii

NAJBLIŻSZE BIURO

R.pl/biura

CALL CENTER

801 310 801

Z KOMÓRKI

42 680 38 51



journey of a lifetime

na dobre odmieniło centrum miasta. Jego budowa trwała cztery lata dłużej, niż planowano, i pochłonęła niemal 500 mln dol. (wstępne koszty szacowano na 150 mln), dziś jednak nikt już o tych wydatkach nie pamięta. Zajmujący niemal 25 akrów park wtopił się w tkankę miejską, stając się centrum życia kulturalnego. Ciągną do niego równie chętnie miejscowi, jak i turyści. Miejsce daje wytchnienie od mikroklimatu panującego pomiędzy drapaczami chmur, gdzie hula nieobliczalny wiatr potrafiący nagle i bez ostrzeżenia zwalić z nóg. Pomysłowość projektantów pozwoliła stworzyć miejsce, w którym każdy czuje się dobrze. Kładki, zieleń i wygodne ławki skłaniają, by zostać tu już na zawsze. Co kilka kroków wpadam na nowoczesne rzeźby, a pod fontanną Crown Fountain spędzam czas, patrząc w wyświetlane na ustawionych naprzeciwko siebie panelach twarze tysiąca mieszkańców Chicago. Co jakiś czas z ich ust tryska woda, trafiając wprost do basenu źródła. – Tylko nie proś o keczup – śmieje się młoda kobieta o niebieskich oczach, na której stoisku kupuję hot doga. Nie proszę, bo już ktoś mnie wcześniej o tym uprzedził: w Chicago bułka z kiełbaską to coś wię-

cej niż zwykła przekąska i pod żadnym pozorem nie wolno bezcześcić jej keczupem. Na woskowanym papierze dostaję szeroko przecięte pieczywo kryjące wypieczoną kiełbaskę, cebulę, pikle, plasterki pomidora, papryczki jalapeño i obfitą wstęgę musztardy. To poważna sprawa. Wgryzam się, myśląc o tym, że mieszkańcy Chicago proste danie przemienili w coś wyjątkowego. Podobna sztuka udała im się z ich własnym miastem. Położoną nad jeziorem Michigan metropolię uczynili miejscem ciekawym, przyjaznym i intrygującym. Pełnym dobrych plaż, nowoczesnej sztuki, architektonicznych cudów. ■

and a generous helping of mustard. This is one serious hot-dog. I bite into it thinking that the people of Chicago have transformed a simple dish into something really special. They have accomplished something similar with their own city. They have transformed this metropolis on the shores of Lake Michigan into an interesting, friendly and intriguing city. A city full of great beaches, contemporary art and architectural gems. And a very tasty one, too. ■

Dzięki szklanemu podestowi w Willis Tower podziwianie panoramy miasta jest wyjątkowym przeżyciem. ❚ The glass balcony makes visiting the Willis Tower a thrilling experience.

chicago

rekomendacje ❚ recommendations Słynne Muzeum Historii Naturalnej czy publiczne akwarium z setkami zwierząt Shedd Aquarium – w Chicago każdy znajdzie coś dla siebie. The famous Field Museum of Natural History or the Shedd Aquarium which is home to hundreds of animal species – everyone will find something to their liking in Chicago. co zwiedzić What to see 3 Shedd Aquarium ■

gdzie nocować Where to sleep 1 Congress Plaza Hotel ■

Luksusowy obiekt oferuje zakwaterowanie w sercu Chicago. Ten elegancki, zabytkowy hotel jest usytuowany przy słynnej Michigan Avenue, naprzeciwko parku Milenijnego. Z obiektu roztacza się piękny widok na miasto i jezioro. Pokoje łączą klasyczny wystrój z nowoczesnymi udogodnieniami. Do każdego z nich przylega duża łazienka, są w nich: telewizor z płaskim ekranem i dostępem do kanałów kablowych, ekspres do kawy, biurko i sprzęt do prasowania. Niektóre pokoje oferują oddzielną część dzienną. Dostępne są też pokoje rodzinne. Czynna w porze lunchu i kolacji restauracja Rafael’s zaprasza na klasyczne potrawy kuchni amerykańskiej i wykwintne dania sezonowe. Do dyspozycji gości na miejscu są lokale gastronomiczne i bezpłatne wi-fi. ❚ This luxurious hotel offers accommodation in the heart of Chicago. The hotel’s elegant, historical building is located in the famous Michigan Avenue, opposite the Millenium Park. The rooms, classically decorated and fitted with modern amenities, offer a beatutiful view of the city and the lake. Each has an ensuite bathroom and a flat-screen television set, cable television, a coffee maker, a desk and ironing gear. Some rooms also have a separate lounge area. Family rooms are available here, too. The hotel restaurant Rafael’s is open for lunch and dinner and serves classic American and exquisite seasonal dishes. The guests can avail themselves of two other hotel restaurants on site and free wi-fi. 520 South Michigan Avenue

Powstałe w 1930 r. publiczne akwarium przy brzegu jeziora Michigan co roku odwiedza blisko 2 mln osób. Warto wybrać się tu na specjalny pokaz delfinów. ❚ Founded in 1930, the public aquarium situated on the bank of Lake Michigan is visited by nearly 2 million people each year. One of its prime attractions is the special dolphin show.

2 Field Museum of Natural History ■

Muzeum Historii Naturalnej słynie z bogatych zbiorów antropologicznych (m.in. okazy z Egiptu, wysp Pacyfiku, Tybetu), zoologicznych (spora kolekcja wypchanych zwierząt), paleontologicznych – w tym słynny niemal kompletny szkielet tyranozaura Sue. ❚ The Museum of Natural History is famous for its rich antropological collections (specimens from Egypt, the Pacific islands, Tibet), zoological exhibits (large number of taxidermied animals) and paleontoligcal gems, including the nearly complete skeleton of Sue the Tyranosaurus.

gdzie zjeść Where to eat ■ Kuma’sCorner

Najlepsze burgery w całym Chicago serwowane są właśnie w tej restauracji. Można zamówić tu burgera Black Sabbath z dodatkiem domowego chili, czerwonej cebuli i ostrego sera pepperjack, High on Fire, z grillowaną czerwoną papryką, szynką prosciutto i grillowanym ananasem. ❚ The best burgers in Chicago are served in this restaurant. You can order a Black Sabbath burger with home-made chilli, red onion and spicy peperjack cheese or a High on Fire burger with red bell peppers, prosciutto ham and grilled pineapple. Belmont Ave 2900.

4 Smoque Barbecue ■

Restauracja wyspecjalizowana w potrawach z grilla. Z tego powodu miłośnicy barbecue mogą czuć się tutaj jak w raju. ❚ Restaurant specialising in BBQ dishes. It is a dream come true for all BBQ lovers and a definite go-to place. Pułaskiego 3800

■ Alinea

Ta restauracja została uznana przez prestiżowy Elite Traveler Magazine za najlepszą na świecie. W menu znajduje się między innym świnia wełnista i niespotykane kompozycje z czekolady. ❚ This restaurant was voted the best in the world by the prestigious Elite Travel Magazine. The menu items includes Mangaliza and uncommon chocolate desserts. Halsted Street 1723

WAW–ord codziennie oprócz pon. ❚ daily except Mo. 16.40–19.50 Czas przelotu ❚ Flight duration 10:10

ord–WAW codziennie

oprócz ndz. ❚ daily except Su. 21.35–13.30+1

Czas przelotu ❚ Flight duration 08:55

krk–ord pon. ❚ Mo. 16.25–19.50

Czas przelotu ❚ Flight duration 10:25

ord–krk ndz. ❚ Su.

21.35–13.35+1

Czas przelotu ❚ Flight duration 09:00 W okresie świąteczno-noworocznym zaplanowane są dodatkowe rejsy na trasie WAW–ORD v.v. ❚ Additional WAW–ORD flights are scheduled in the Christmas and New Year holiday season.

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

Nocny market na terenie dawnej Fabryki Porcelany. ❚ Night market on the site of the former Porcelain Factory.

katowice



©credits

my poland

KAT O W ICE S TAW IAJĄ NA KULT U R Ę katowice is putting culture first zaniedbany dworzec kolejowy i skomplikowany systemem tramwajów – to już przeszłość. Dzisiejsza stolica Górnego Śląska to miasto po głębokiej przemianie, która sprawiła, że nie tylko lepiej się tu mieszka, ale jest się czym pochwalić i to na europejską skalę. ❚ The shabby railway station and the complex tangle of tram routes are thing of a past. The capital of Upper Silesia has been given a major overhaul. This has not only made it a better place to live, but has really put it on the map of Europe.

©credits

tekst | by tomasz kondr

pacer po Katowicach najlepiej zacząć od Rynku. Plac przecięty torami tramwajowymi zyskał przed kilku laty nowy, odświeżony wygląd. Warto zwrócić uwagę na zabytkowe kamienice, Dom Prasy Śląskiej będący siedzibą części wydziałów Urzędu Miejskiego i ozdobioną płaskorzeźbami neoklasycystyczną bryłę Teatru Śląskiego. Jak na nazwę przystało, scena ta prezentuje przedstawienia silnie związane z regionem. Po latach uśpienia dyrektor Robert Talarczyk sprawił, że na przedstawienia do Śląskiego jeździ się teraz z całej Polski.

Start your visit to Katowice in the Market Square. The square used to be crisscrossed by tram racks, but was given a major facelift a few years ago. When you get there, spend some time looking at the historical buildings, the Silesian Press House, which is home to several local government departments, and the Neoclassical edifice of the Silesian Theatre. True to its name, the theatre produces plays associated with the region. After years of stagnation, Director Robert Stalarczyk has transformed it into a stage attracting audiences from all of Poland.

Oko miasta Jednym z najbardziej rozpoznawalnych, także na świecie, tutejszych budynków jest Spodek. Modernistyczna sala widowiskowa mogąca pomieścić ponad 11 tys. widzów u progu lat 70. budziła zainteresowanie futurystycznym kształtem i nowoczesną konstrukcją. Lista imprez sportowych i kulturalnych, które tu gościły, jest imponująca. Z koncertami wy-

The eye of the city Spodek (the “saucer”) is definitely one of the most distinctive landmarks of the city. This Modernist concert hall can seat 11,000 people. Its futuristic shape and modern structure inspired awe when it was first built in the early 1970s. The complex has hosted an impressive number of major sporting and cultural events, including concerts by Metallica, Genesis, Deep Purple, Pearl Jam, Depeche Mode, and recently, Procol Harum. As well as the concert hall, Spodek has a gym, an ice rink, and a swimming pool. Sightseeing tours are available, but you need to book in advance. These will take you to places open to the public, as well as hidden nooks and crannies that have witnessed all sorts of colourful events. Not far from Spodek stands the slightly older Silesian Insurgents’ Memorial. Three eagle wings commemorate the three Silesian uprisings that took place nearly a century ago. The construction of the memorial posed a number of challenges, and the residents of Warsaw helped Silesians raise the money to build it. The latest addition to the Roundabout is the Dome, which has been dubbed the Eye of the City. This structure, made of curved silver pipes and glass, houses a restaurant and a cafe bar. You can also drink and dance here in the evening. The Roundabout is only a stone’s throw away from another pride of Katowice – the seat of the Polish National Radio Symphony Orchestra. Katowice-born Tomasz Konior won an international competition to design the building. The structure was built on an old coal mine and alluded to the existing architecture of the city. It has a 1,800-seat auditorium with optimum acoustics and an impressive interior design. The smaller auditorium, designed for less formal concerts, has 300 seats.

Modernistyczna sala widowiskowa spodka może pomieścić ponad 11 tys. widzów. u progu lat 70. budziła zainteresowanie nowoczesną konstrukcją. This Modernist concert hall can seat 11,000 people. Its futuristic shape and modern structure inspired awe when it was first built in the early 1970s.

Na str. obok: kompleks budynków Muzeum Śląskiego znajduje się na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice” i z innymi instytucjami tworzy Strefę Kultury miasta. Na zdj. poniżej: Górnicza orkiestra dęta przy kopalni KWK „Wieczorek”. ❚ Far right: The Silesian Museum complex, which opened in 2015. It was built on a revitalised site once occupied by Katowice Coal Mine. Together with other institutions, it is part of the city’s Culture Zone. Far right, below: The Wieczorek Coal Mine orchestra.

katowice

stępowali w Spodku Metallica, Genesis, Deep Purple, Pearl Jam czy Depeche Mode, a ostatnio Procol Harum. Obok sali widowiskowej znaleźć tu można siłownię, lodowisko i basen. Obiekt można zwiedzać po dokonaniu wcześniejszej rezerwacji. Trasa wiedzie przez powszechnie dostępne miejsca, ale i zakamarki, z którymi wiążą się rozmaite barwne historie. Niedaleko Spodka, po drugiej stronie ronda Jerzego Ziętka, stoi nieco starszy od sali pomnik Powstańców Śląskich. Trzy orle skrzydła upamiętniają trzy powstania śląskie sprzed blisko wieku. Budowa monumentu nastręczała wielu trudności, Ślązaków finansowo wsparli warszawiacy. Najnowszym obiektem przy rondzie jest Kopuła nazywana też z powodu kształtu Okiem Miasta. Konstrukcja ze srebrzystych wygiętych rur i szkła mieści w sobie restaurację i kawiarnię. Wieczorem można tu przyjść na drinka i potańczyć. Z ronda już tylko rzut beretem do kolejnej chluby Katowic – siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. Międzynarodowy konkurs na projekt wygrał katowiczanin Tomasz Konior. W miejscu po

A walk around Upper Silesia Walk a few minutes to the east and you’ll see another new attraction. The Silesian Museum, which opened in 2015, was built on a revitalised site once occupied by Katowice Coal Mine. The museum is modern in conception, spread out over several buildings, and offers a number of walking routes. You can choose



my poland

©credits



my poland

katowice

warto wybrać się do któregoś z klimatycznych katowickich pubów, np. do rajzefibera (na zdj.). be sure to visit one of the many great pubs in katowice such as the rajzefiber (above).

kopalni powstała nawiązująca do lokalnej architektury budowla z mogącą pomieścić 1800 słuchaczy salą koncertową, która imponuje zarówno perfekcyjną akustyką, jak i okazałym wnętrzem. Mniejsza sala ma 300 miejsc i przeznaczona jest na koncerty kameralne. To miejsce rozbrzmiewa nie tylko klasyką, ale również jazzem, a imprezy zaplanowane są do końca sezonu.

Dla spostrzegawczych Do kolejnej atrakcji Katowic – Galerii Szyb Wilson – najlepiej dojechać samochodem lub transportem publicznym. Jej wielkość to niemal 2,5 tys. m2, co czyni ją największą polską instytucją sztuki znajdującą się w rękach prywatnych. Galeria działająca od 2001 r. skupia się na prezentowaniu sztuki współczesnej, rodzimej i zagranicznej. Zwiedzać można ją codziennie i to za darmo! Galeria w szybie leży na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. W granicach Katowic na Szlaku znajduje się jeszcze Muzeum Śląskie, dawna Walcownia Cynku i Fabryka Porcelany, a także dwa osiedla robotnicze: Giszowiec i Nikiszowiec. W tym pierwszym dominuje relikt niedawnej przeszłości: wysokie budynki z tzw. wielkiej płyty. Obok nich napotkacie niższą zabudowę, wśród której warto wypatrzyć zabytkową modernistyczną willę dyrektora Kopalni „Giesche” z początku XX w. Spolszczona nazwa osiedla pochodzi od nazwy kopalni. Zaletą Giszowca jest zieleń, dzięki której nazywany jest osiedlem ogrodem. Znajdujący się bliżej Szybu Wilson Nikiszowiec to prawdziwa perła architektoniczna. Historia tego osiedla sięga początków XX w. Wybudowano tu około tysiąca mieszkań, ale także sklepy, szkołę, kościół, budynki administracyjne,

Spacer po Górnym Śląsku Idąc kilka minut piechotą na wschód, dotrzemy do kolejnej nowej atrakcji Katowic. Udostępniona w czerwcu 2015 r. siedziba Muzeum Śląskiego powstała na terenach zrewitalizowanych po dawnej Kopalni „Katowice”. Nowoczesne, mieszczące się w wielu budynkach muzeum oferuje kilka ścieżek zwiedzania. Można wybrać wystawy stałe lub czasowe, a nawet spacer szlakiem roślinności. Wiecznie zabiegani na stronie internetowej MŚ znajdą zakładkę „Mam tylko godzinę”, pod którą muzeum podpowiada krótką, choć atrakcyjną trasę. Na wystawie stałej zobaczymy m.in. Pomarańczarkę Aleksandra Gierymskiego (siostrzaną wersję obrazu znajdującego się w Muzeum Narodowym w Warszawie), obrazy Jacka Malczewskiego, Tadeusza Kantora, a także Zdzisława Beksińskiego. Osobno prezentowana jest śląska sztuka sakralna, a także przedmioty obrazujące historię Górnego Śląska. Tajemniczy Byzuch u Ferdynanda oznacza spacer dla tych, którzy chcieliby poznać tajniki dawnej kopalni. Zwiedzanie trwa półtorej godziny i odbywa się od piątku do niedzieli. Wyjątkową ekspozycję prezentuje Centrum Scenografii Polskiej będące oddziałem muzeum. Wystawa sięgająca czasów powojennych pokazuje rozwój polskiej scenografii teatralnej poprzez projekty, elementy dekoracji, kostiumy, a nawet lalki i kukiełki. Najbardziej ulotna z dziedzin sztuki została utrwalona także w postaci plakatów czy fotosów z przedstawień.

between permanent and temporary exhibitions, or take a walk through the arboretum. And if you are pressed for time, the Museum website has an “I only have an hour” bookmark which recommends a short and interesting trail. A separate exhibition celebrates Silesian sacral art and illustrates the history of Upper Silesia. The mysterious “Byzuch u Ferdynanda” is a walk for those who want to explore the secrets of the former coal mine. Tours last 1.5 hours and are available from Friday until Sunday. For a very special exhibition, pop into the Stage Design Centre. The oldest exhibits date back to the post-war era, and the history of Polish stage design illustrated by drawings, elements of decor, costumes, dolls and puppets. For the eagle-eyed The Wilson Shaft Gallery is yet another Katowice attraction, but you would be well advised to drive or take public transport. The gallery has an exhibition space of nearly 2,500 sq. m. The Gallery opened in 2001 and presents Polish and foreign contemporary art. It is open daily and admission is free. The gallery in the pit shaft is part of the Industrial Monuments Route of Silesian Province. Other landmarks along the route include the Silesian Museum, the former

zinc rolling mill and China Factory, and the two working class housing estates of Giszowiec and Nikiszowiec. The former is dominated by relics of the not-so-distant past – giant concrete blocks of flats interspersed with lower developments. Its main draw of Giszowiec is its greenery. Nikiszowiec is closer to Wilson Pit Shaft and is an architectural masterpiece. The estate dates back to the early 20th century when approx. 1,000 apartments, along with shops, a school, a church and a public house were built. This tiny city within a city is enchanting with its terraced threestorey red brick buildings. This is the quintessence of Silesian architecture. The designers, Emil and Georg Zilmann, aimed for optimum functionality and beauty – the buildings differ in detail, which can be spotted by the more observant. The inimitable language The Guitar History Museum in ul. Krzywa is also well worth a visit. There are more than 60 exhibits of not just conventional guitars, but also related instruments. This private museum was established as part of a municipal project named “Room for culture.” You will be left in no doubt that Katowice is putting culture first – and that it is making a pretty good fist of it.

Spodek, czyli katowicką halę widowiskowo-sportową, oddano do użytku 9 maja 1971 r. ❚ Spodek, or the Katowice concert and sporting hall, was opened on 9 May 1971.



©credits

REKLAMA

Budynek Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia powstał w miejscu dawnej kopalni. ❚ The building of the Polish National Radio Symphonic Orchestra was erected on the site of a former mine.

gospodę. To niewielkie miasto w mieście zachwyca połączonymi trzykondygnacyjnymi budynkami z czerwonej cegły. To kwintesencja śląskiej architektury. Twórcy Nikiszowca, kuzyni Emil i Georg Zillmannowie, zadbali nie tylko o wysoką funkcjonalność osiedla, ale także o jego urodę – budynki różnią się detalami, które wyłapią spostrzegawczy zwiedzający. Język jest nie do podrobienia Przed powrotem zajrzyjcie jeszcze na ulicę Krzywą, do Muzeum Historii Gitary. Znajdziecie tu ponad 60 eksponatów, nie tylko tradycyjnych gitar, ale i instrumentów pokrewnych. Prywatne muzeum powstało dzięki prowadzonemu przez miasto projektowi „Lokal na kulturę”. Jak widać gołym okiem, Katowice stawiają na kulturę. I nieźle im to wychodzi! By lepiej poczuć to miasto, wsłuchajcie się w śląską gwarę. Pewnie łatwiej będzie ją usłyszeć poza centrum. Np. spytajcie „tubylców” o drogę, a usłyszycie śpiewną odpowiedź – ten język jest nie do podrobienia. I koniecznie skosztujcie specjałów tutejszej kuchni: nudelzupy lub wodzianki, roladek mięsnych, karminadli – mielonych kotletów wieprzowych, klusek śląskich czy ciasta piaskowego, które w żargonie nazywane jest zistą. Najlepiej na Nikiszowcu ma się rozumieć. ■

katowice

If you really want to soak up the local ambience, have a good listen to the Silesian dialect, which is more common outside the city centre, e.g. check out the drawl you get when you ask one of the locals for directions. Only a Silesian can speak like this. And don’t forget to sample some of the local delicacies: nudelzupa or wodzianka soup, meat roulade, or karminadle (pork meatballs), Silesian dumplings, or pound cake (known in local dialect as zista). Preferably, in Nikiszowiec. ■

WAW–KTW codziennie ❚ daily 10.35– 11.25, 13.45–14.35, 16.15– –17.05, codziennie oprócz sb. ❚ daily except Sat. 22.50–23.40 Czas przelotu ❚ Flight duration 0:50

svo–WAW codziennie oprócz ndz. ❚ daily except Su. 05.35–06.30, codziennie ❚ daily 12.05–13.00, 15.05–16.00, 18.15–19.10 Czas przelotu ❚ Flight duration 0:55

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

my poland

PROMOCJA

KATOWICE

nowoczesność przenika się z tradycjami

trefa Kultury, ukończona w 2015 r. kosztem ponad miliarda złotych, wyrosła w miejscu, w którym jeszcze niedawno funkcjonowała kopalnia „Katowice”. Ta nowa wizytówka miasta doskonale symbolizuje przemia” nę Katowic z przemysłowego miasta w nowoczesną metropolię tętniącą energią jej mieszkańców. Dziś mamy majestatyczną siedzibę Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia z jedną z najlepszych sal koncertowych na świecie, sąsiadujące ze Spodkiem Międzynarodowe Centrum Kongresowe, które gościło imprezy gospodarcze, sportowe i kulturalne, oraz nowoczesne Muzeum Śląskie. W Strefie Kultury spotykają się dziś tysiące ludzi. Przychodzą, by aktywnie odpocząć w pięknym otoczeniu, by wspólnie z innymi „dotknąć” wielkiej kultury, zasmakować architektury na światowym poziomie, posłuchać świetnych koncertów w plenerze. To miejsce, z którego my – mieszkańcy Katowic – możemy być szczególnie dumni i do którego śmiało możemy zapraszać gości nie tylko spoza regionu, ale i zza granic naszego kraju. Bo Strefa Kultury tworzy dziś barwny świat wielkich wydarzeń i niezapomnianych przeżyć. Serdecznie zapraszam Czytelników do odwiedzenia Katowic, a w tym numerze magazynu – na krótki spacer po mieście – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. ZIELONE KATOWICE Prawie połowa Katowic to tereny zielone, które zapewniają możliwość aktywnego wypoczynku dla wszystkich mieszkańców bez względu na wiek – od przedszkolaków po seniorów. Katowicki Park Leśny z rolkostradą, Dolina Trzech Stawów z możliwością popływania kajakiem oraz liczne parki i skwery, gdzie można w ciszy pospacerować lub odpocząć na ławce – to tylko nieliczne przykłady z bogatej oferty miasta. Tereny te można zwiedzić aktywnie, korzystając z miejskiej sieci wypożyczalni rowerów, a zatrzymać się na dłużej można, korzystając nie tylko z bogatej oferty hotelowej, ale także czterogwiazdkowego kempingu w malowniczej Dolinie Trzech Stawów. W zeszłym roku furorę w Katowicach zrobiły palmy – cztery 5-metrowe feniksy kanaryjskie wypożyczone z palmiarni w Gliwicach. W słoneczne dni Rynek zamienia się w kurort – z palmami, leżakami i fontanną przypominającą rzekę. KATOWICE – MIASTO MUZYKI Katowice należą do prestiżowej Sieci Miast Kreatywnych UNESCO. To dowód na to, że strategia miasta polegająca na inwestowaniu w kulturę przynosi efekty. Katowice weszły do elitarnego klubu miast słynnych ze swojego życia muzycznego. UNESCO doceniło intensywność i różnorodność życia muzycznego w Katowicach – silnych muzyką poważną, dumnych ze swojego wkładuw

rozwój polskiego jazzu i bluesa, szczycących się najlepszymi festiwalami muzyki alternatywnej i elektronicznej. To w Katowicach odbywają się – wielokrotnie nagradzane i przyciągające tysiące fanów z całej Europy – Tauron Nowa Muzyka, Off Festival Katowice czy Rawa Blues Festival. Tytuł Miasta Kreatywnego UNESCO zawdzięczamy twórczym ludziom związanym z Katowicami, na czele z wybitnymi kompozytorami już na zawsze stanowiącymi część historii miasta – Henrykiem Mikołajem Góreckim i Wojciechem Kilarem. Katowice konsekwentnie inwestują w kulturę, w tym w infrastrukturę, czego najlepszym przykładem jest nowa sala koncertowa Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia – jedna z najnowocześniejszych na świecie. Wszystko to jest ukoronowaniem procesu przemiany z miasta poprzemysłowego w miasto przemysłów kreatywnych.

www.katowice.eu

business

gospodarka

Zadowolony jak Polak? as happy as a pole? Wbrew obowiązującym stereotypom Polacy dobrze oceniają swoje perspektywy ekonomiczne. Po raz pierwszy od 20 lat w kraju jest więcej gospodarczych optymistów niż pesymistów. ❚ Contrary to the prevailing stereotype, Poles are upbeat about their economic prospects. For the first time in 20 years, the economic optimists outnumber the pessimists.



©credits

tekst | by marek chądzyński, dziennik gazeta prawna

©shut terstock

iczba wyzwań stojących przed polską gospodarką jest wciąż duża, ale ostatnia seria badań prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny stanowi obiecujący prognostyk na przyszłość. Są też ciekawym podsumowaniem zmian zachodzących w Polsce od 1989 r., kiedy upadał komunizm. Jeszcze nigdy Polacy nie byli w tak dobrych nastrojach w ocenie gospodarczej koniunktury. Skąd to wszystko wiemy? Statystycy używają specjalnego wskaźnika ufności konsumenckiej, który jest wyliczany na podstawie odpowiedzi ankietowanych. Ci są pytani np. o to, jak postrzegają sytuację finansową swoich rodzin obecnie i czego spodziewają się w ciągu najbliższego roku, w jaki sposób – ich zdaniem – będzie wyglądała sytuacja ekonomiczna całego kraju. A także czy bezrobocie będzie rosnąć, czy maleć, czy ich własne budżety pozwalają na dokonywanie ważnych zakupów. Różnica między odpowiedziami negatywnymi (pesymistycznymi) i pozytywnymi (optymistycznymi) to właśnie wskaźnik ufności konsumenckiej. Od 1997 r., od kiedy GUS prowadzi badania, był on ujemny, co znaczyło, że większość Polaków oceniała swoją sytuację raczej źle. Od maja tego roku mamy historyczną zmianę. Wskaźniki podawane przez GUS są dodatnie, a w sierpniu były najlepsze w historii. Jest praca, jest lepiej Badanie ufności konsumenckiej ma dawać pośrednią odpowiedź, czy ludzie będą robić zakupy lub oszczędzać, więc jaki wpływ na gospodarkę całego kraju będą wywierać gospodarstwa domowe. Dla ekonomistów bardzo dobra koniunktura u konsumentów to zaskoczenie, ale socjologowie już wcześniej widzieli „potencjał szczęścia” w polskim społeczeństwie. Już w 2015 r. w Diagnozie Społecznej – obszernym cyklicznym raporcie oceniającym warunki i jakość życia Polaków – stwierdzono, że szczęśliwych jest aż ponad 80 proc. obywateli. Ale Diagnoza bada jakość życia pod wieloma aspektami, ekonomiczny jest tylko jednym z nich. – Okazuje się, że pieniądze bezpośrednio nie są najważniejszym powodem szczęścia lub jego braku. Nasi respondenci na pierwszym miejscu wymieniali wiek i jakość relacji społecznych – mówi prof. Janusz Czapiński, jeden z autorów Diagnozy Społecznej. Niemniej jednak pieniądze mają pośredni wpływ na czynniki decydujące o nastrojach. – Mają znaczenie dla relacji społecznych, np. w rodzinie. Jak się robi biednie, to wzrasta napięcie, zaczynają się kłótnie o to, kto zawinił kiepskiej sytuacji finansowej, dlaczego nie można zaspokoić potrzeb dzieci. Gdy pieniądze się pojawiły, to i relacje w najbliższym środowisku Polaków się poprawiły. A to jeden z najważniejszych źródeł dobrostanu psychicznego – mówi prof. Czapiński.

The Polish economy continues to face a lot of challenges, but the most recent research conducted by the Polish Central Statistical Institution (GUS) indicates that the outlook is promising. The figures also summarise the changes that have been taking place in Poland since the fall of communism in 1989. Poles have never rated their country’s economic situation as positively as they do now. How do we know this? Statisticians apply a special consumer confidence index based on answers given by respondents. People are asked about, e.g., how they perceive their financial situation, what their expectations are for the year ahead, and how – in their opinion – the economic situation is shaping up. Other questions include whether the unemployment rate is going to go up or down, and whether their family budgets allow for crucial purchases. The difference between the negative (pessimistic) and positive (optimistic) responses constitutes the consumer confidence index. The consumer confidence index had been consistently negative since GUS began conducting this research in 1997, i.e. most Poles had always assessed their financial situation negatively, but there was a historic change in May this year. The indexes announced by GUS are certainly positive, and the August figures were the best ever. if there is work, everything is fine Consumer confidence research uses indirect means to find out whether people are going to spend or save, and from that, to determine the impact of the household sector on the national economy. The positive consumer outlook took economists by surprise, but sociologists had previously noticed a “happiness potential” in Polish society. Back in 2015, Diagnoza Społeczna (Social Diagnosis), a periodical report that assesses the conditions and quality of life of Poles, found that up to 80 per cent of Polish citizens described themselves as happy. However, Diagnoza examines quality of life in its many aspects with the economic being just one. “Money in itself is not the main reason for happiness or lack thereof. Respondents put age and the quality of their social relationships first”, says Prof. Janusz Czapiński, one of the authors of the Diagnoza Społeczna report. Be that as it may, money has an indirect impact on the factors that determine our moods. “It has a major bearing on social relationships in e.g. the family. Tensions increase whenever money is scarce. This translates into quarrels over who is responsible for the worsening financial situation, and why the family cannot afford to satisfy the needs of their children. Relations in Polish people’s immediate circle also improved with the appearance of money. This is one of the most fundamental sources of psychological wellbeing”, adds Prof. Czapiński.



Malejące bezrobocie (pomarańczowe pole) to jedna z przyczyn historycznie dobrych nastrojów wśród konsumentów (pole niebieskie). ❚ The decreasing rate of unemployment (orange part) is one of the reasons behind the historically good consumer sentiments (blue part).

Skąd się te pieniądze pojawiły? Według dr. Jakuba Borowskiego ze Szkoły Głównej Handlowej i ekonomisty banku Crédit Agricole pierwsze źródło to praca. Jeszcze nigdy w czasach postkomunistycznych nie mieliśmy takiego rynku pracownika jak obecnie. Bezrobocie spadło do rekordowo niskich poziomów, we wrześniu wyniosło 6,8 proc. – Rynek pracy rośnie od dawna, wzrost zatrudnienia zaczął się już w trzecim kwartale 2013 r. Tak dobre nastroje konsumentów wynikają z pewności tego zatrudnienia, z ciągłą poprawą perspektyw rynku pracy – tłumaczy Borowski. Perspektywy z punktu widzenia pracownika są niezłe, bo firmy w pierwszej kolejności próbują zwiększyć swoją produktywność, przyjmując nowych ludzi do pracy. A zwiększają produktywność, bo popyt rośnie nie tylko w Polsce, ale w większości krajów Europy, z którymi handlujemy. To oczywiście nie może trwać i prędzej czy później przedsiębiorcy zaczną inwestować w bardziej wydajny i nowoczesny sprzęt do produkcji. Ale na razie mamy rynek pracownika

gospodarka Where has the money come from, though? According to Dr Jakub Borowski, an academic at the Warsaw School of Economics and an economist at Crédit Agricole bank, the primary source is work. There have never been this many people employed since the system transformation in Poland. The unemployment rate has fallen to a record low of 6.8 per cent. “The labour market has been expanding, and the employment rate started to claw its way back in the third quarter of 2013. The positive consumer outlook is a result of job security and the constant improvement in labour market conditions”, explains Borowski. The situation is quite good from the point of view of the employee, as companies are mostly trying to improve their productivity by taking on more people. And they are increasing their productivity, as demand for goods and services is on the rise as well. This cannot last forever. Businesses will eventually have to start investing in more efficient and advanced machinery rather than people. But for the time being, it’s an employee’s market and there is a lot of potential for salary increases. The annual compensation growth rate is currently 6 per cent, and disposable income from paid work went up by 6.6 per cent. More affluent families The share of disposable income from paid work is the largest, accounting for nearly one half. However, it is not this category that has witnessed the most growth recently, but rather income from social transfers (as broadly defined). This is the second largest share of income in household budgets. Income from benefits doubled last year. However, although 2016 was a tipping point, the process began much earlier. This is especially the case with transfer payments to families. The family has been the centre of attention for every ruling party in Poland. The country is grappling with a serious decline in fertility. This may well cause systemic problems in the event that the number of retirees exceeds the working age popu-



©shut terstock

business

Your needs. Our expertise. Imagine innovative software solutions that drive results. Done. Want to know more? Just ask.

3DZHă Borowski COLHQW 6XFFHVV 2ƋFHU

Find out more at: itmagination.com/outsourcing

business

gospodarka

z dużymi szansami na dalszy wzrost płac. Na razie rosną one w tempie 6 proc. rocznie. W ubiegłym roku tzw. dochód rozporządzalny z pracy najemnej wzrósł o 6,6 proc.

ich 11,5 mln. W 2015 r. liczba ta spadła do 8,8 mln, w 2016 – do 8,2 mln. Prof. Janusz Czapiński uważa, że w Polsce mógł zadziałać efekt opisywany od lat przez socjologów: podnosząc dochód osobom niezamożnym, łatwiej wywołać u nich poczucie szczęścia, niż angażując tę samą kwotę w przypadku bogatych. Powszechny program wypłat dodatków na dzieci w połączeniu ze wzrostem płac wpisuje się w tę zasadę. Także w ten sposób poprawia się wskaźnik ufności konsumenckiej. ■

lation. The Polish government made family support a priority in 2005. The policy at the time was to grant a one-off payment for giving birth to a child. Over time, this support system was expanded – tax breaks for families with children were introduced and the paid parental leave system was reformed. In 2013, maternity leave was extended (to 20 weeks and additional 6 weeks in some cases) and parental leave was introduced. Since 2016, parents who are not insured have been paid a one-off benefit of PLN 1,000. However, the deal breaker was the child benefit “Family 500 plus” programme envisaging the payment of PLN 500 is paid each month. Social transfers for families are one of the reasons for the drop in the number of people threatened with poverty – from 11.5 million in 2014, to 8.8. million in 2015, and 8.2 million in 2016. Prof. Czapiński believes that what has happened in Poland is the result of something that sociologists have been talking about for years, namely raising the income of the non-affluent. A given amount can more easily instil a feeling of happiness in them than it can in the more affluent. A system of child benefits in conjunction with a salary increase confirms this. This is one way to boost the consumer confidence index. ■

©shut terstock

Dynamika wzrostu PKB (w kwartałach). ❚ The GDP growth dynamics (as per quarters)

Rodziny z grubszym portfelem W zestawieniu dochodów rozporządzalnych praca daje najwięcej, odpowiadając za mniej więcej połowę tego dochodu. Jednak to nie w tej kategorii zanotowano ostatnio największy wzrost, a w dochodach z szeroko rozumianych transferów społecznych. To drugie źródło pieniędzy w domowych budżetach. Dochód ze świadczeń w ubiegłym roku się podwoił. Jednak choć to 2016 rok był przełomem, to proces zaczął się znacznie wcześniej. Zwłaszcza w transferach do rodzin, które są w centrum uwagi kolejnych ekip rządzących Polską. Kraj ma duży problem z dzietnością, co w przyszłości może powodować systemowe problemy, gdy spadnie liczba osób w wieku produkcyjnym, a grupa tych, którzy przejdą na emerytury, będzie znacznie większa. Już w 2005 r. polski rząd uznał wspieranie rodziny za jeden z najważniejszych priorytetów. Wtedy ograniczano się do wypłat zasiłków po urodzeniu dziecka. Z czasem program wsparcia był rozbudowywany: pojawiły się specjalne ulgi na dzieci w podatkach dochodowych, zreformowano system płatnych urlopów po urodzeniu dziecka. Jeszcze w 2013 r. wydłużono urlopy macierzyńskie (do 20 tygodni plus 6 tygodni dodatkowego przy jednym dziecku) i wprowadzono nową formułę – 26-tygod niowy urlop rodzicielski. Od 2016 r. działa też dodatek w wysokości 1000 zł dla rodziców, którzy nie mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego, bo nie są ubezpieczeni. Kropką nad „i” okazał się program Rodzina 500 plus – czyli system powszechnych dodatków wychowawczych w wysokości 500 zł na dziecko. Transfery do rodzin to jeden z powodów spadku liczby osób zagrożenia ubóstwem. Jeszcze w 2014 r. było

i n t e rv i e w

sam neill

CZŁOWIEK Z ANTYP ODÓW the man from down under Prowadzi cztery winnice w Nowej Zelandii i hoduje zwierzęta, bo jak sam mówi, aktorstwo to bardzo niestabilny zawód. Z Samem Neillem rozmawiamy też o polskim kinie i podróżach. ❚ He runs four vineyards in New Zealand and breeds animals, because, as he puts it, acting is not a steady job. We talk to Sam Neil about Polish cinema, and travel.

Do polskich kin wszedł niedawno Thor: Ragnarok, film fantasy z twoim udziałem, a na premierę czeka Sweet Country w reż. Warwicka Thorntona, który promowałeś na ostatnim festiwalu w Wenecji i który zdobył nagrodę specjalną jury. Swoją obecnością bardzo chciałeś ten film wesprzeć. Dlaczego? Mój bohater ze Sweet Country, Fred Smith, jako jedyny biały farmer traktuje Aborygenów jak równych sobie i innym ludziom. To film w konwencji westernu oparty na autentycznej historii. Akcja dzieje się w latach 20. XX w., kiedy jeden z Aborygenów zabija w obronie własnej białego napastnika i ucieka z żoną przed australijskim wymiarem sprawiedliwości na pustynię. Wychowywałeś się w Nowej Zelandii. Prawdopodobnie inaczej niż Europejczycy czy Amerykanie patrzysz zatem na Australię. Na pewno bardziej czuję się człowiekiem z Antypo dów niż Europejczykiem. Kiedy jestem na zdjęciach w Australii czy w Nowej Zelandii, mam silne poczucie przynależności do tych ziem. Urodziłem się wprawdzie w Irlandii, ale dzieciństwo spędziłem w Nowej

Your recent US fantasy film Thor Ragnarok recently opened in Poland, and another film in which you appear, Sweet Country, directed by Warwick Thornton, is due to premiere here soon. You promoted it at the recent Venice film festival, where it won the Special Jury Prize. You seemed to have wanted to support the film with your presence there. Why was that? Fred Smith, the character I play in Sweet Country, is the only white farmer who treats the Aborigines as equals. It is a film in the Western tradition and is based on a true story. The action takes place in the 1920s. An Aborigine kills a white assailant in self-defence and flees, together with his wife, to the desert to escape the Australian justice system. You grew up in New Zealand, so you probably see Australia differently to the way Europeans and Americans do. I definitely feel more Antipodean than European. Whenever I’m at a film shoot in Australia or New Zealand, I have a feeling of belonging there. Although I was born in Ireland, I spent my childhood in New Zealand, as my father is a New Zealander. New Zealand was different to Australia. There was no white-black divide. There was an agreement in place whereunder the Maoris and the white settlers were treated on equal terms. I actually have Maori family members. My grandchildren are part-Maori. Your wife is Japanese. You met on a film set, didn’t you? We did. My wife is a make-up artist. The chemistry ignited when we were making Dead Calm. We still work together occasionally, and whenever we do, I have to be extra polite to her, so that I look good



tekst | by mariola wiktor

sam neill

Mam cztery niewielkie winnice w Nowej Zelandii i hoduję zwierzęta. Aktorstwo to bardzo niestabilny zawód i dlatego warto poszukać sobie czegoś jeszcze innego. I own four vineyards in New Zealand and I breed animals. Acting is a highly unstable career, so it’s a good idea to have something to fall back on. 

©credits

i n t e rv i e w

Zelandii, bo mój ojciec jest Nowozelandczykiem. Nowa Zelandia była inna niż Australia. Tam nie było podziałów na białych i czarnych. Było porozumienie traktujące równo Maorysów i białych osadników. Zresztą mam Maorysów w rodzinie. Moje wnuki są Maorysami. Twoja żona jest za to Japonką. Podobno poznaliście się na planie filmowym? Tak, bo żona jest charakteryzatorką. Między nami zaiskrzyło podczas realizacji Martwej ciszy. Czasem nadal wspólnie pracujemy i muszę być dla niej wtedy bardzo uprzejmy, żebym dobrze wyglądał w światłach reflektorów… (śmiech). Wtedy ma nade mną władzę absolutną. A wracając do wątku pochodzenia mojej żony – uwielbiam kulturę i różnorodność jej rodzimego kraju. Chociaż muszę ci się przyznać, że w Tokio czuję się nieco dziwnie. To jest miasto przyszłości, nieporównywalne z żadnym innym. Europejczyk czy Amerykanin ma tam czasem problem z obsługą hotelowej ultranowoczesnej łazienki, nie mówiąc o bardziej skomplikowanych urządzeniach. Jednak Japończycy są dla obcokrajowców bardzo uprzejmi i pomocni. Jesteś chyba najczęściej podróżującym ze wszystkich aktorów… Podobno. Spory kawałek życia spędziłem w samolotach. Nowa Zelandia, Australia, Japonia, USA, Wielka Brytania, a kiedy kręciliśmy Park jurajski, także Hawaje i Tasmania. To spore odległości… ale w większości były to jednak podróże służbowe związanie z produkcjami, w których wziąłem udział. Zresztą podczas lotów transkontynentalnych oglądam najwięcej filmów. Właściwie to jedyny wolny czas, jaki mam podczas zdjęć. Kiedy podróżuję prywatnie, to wybieram nieoczywiste miejsca, których nie polecają przewodniki turystyczne. Lubię takie, w których zachowała się jakaś namacalna autentyczność. Szkoda, że o nie coraz trudniej. Jedne z moich najwspanialszych wakacji przeżyłem jakieś 20 lat temu, żeglując wzdłuż niemal pustego Tureckiego Wybrzeża. Dziś na miejsce jednej żaglówki pojawiło się 20 nowych. Ruch ogromny. Jak grzyby po deszczu wyrosły tam też nowe luksusowe hotele, porty, sklepy, stragany i cały ten hałaśliwy przemysł turystyczny. Wspomniałeś o Parku jurajskim. Zagrasz w kolejnej części? Nie, nie wezmę w niej udziału, bo jestem już historią. Nikt nie wie, co stało się z doktorem Alanem Grantem. Czy zrezygnował z paleontologii, czy zmarł? I niech tak zostanie. Świetnie jednak tamten czas wspominam. Kiedy Steven Spielberg do mnie zadzwonił i spytał wprost, czy nie zagrałbym w Parku jurajskim, to oniemiałem z wrażenia. Kiedy już ochłonąłem, powiedział, że chce mieć najlepszą obsadę. Oprócz nas, aktorów, miał jeszcze do dyspozycji dzieci i dino-

in the spotlight (laughs). She has full control over me then. Getting back to my wife’s background – I love the culture and diversity of her native country, although I have to admit that I feel a little strange in Tokyo. It’s a city of the future and it cannot be compared with anywhere else on Earth. A European or American might experience problems with operating an über-modern hotel bathroom, to say nothing of more advanced equipment. However, the Japanese are very polite and helpful to foreigners. You must be the most well-travelled actor there is. (laughs) So they say. I’ve spent a fair chunk of my life on planes. New Zealand, Australia, Japan, the US, the UK, and when we were shooting Jurassic Park, Hawaii and Tasmania as well. That’s quite a bit of distance. But most of them were business trips connected with my films. I never get a chance to watch so many different films as when I’m on those long-haul flights. Actually, this is the only spare time I get when I’m filming. Whenever I travel for pleasure, I tend to pick less obvious destinations – ones not recommended in guidebooks. I like places that have retained their authenticity. Sadly, these are getting harder to come by. One of the best vacations I ever had was sailing down the almost deserted Turkish Coast 20 years ago. Today, each of the old sailboats have been replaced with 20 new ones. The traffic on the sea is incredible. Luxury hotels, marinas, shops and stalls have been springing up like mushrooms after rain – the whole tourist industry thing. You mentioned Jurassic Park. Are you going to be in the next instalment? No, I’m history in this script. Nobody knows what’s happened to Dr. Alan Grant. He’s either given up palaeontology or he’s dead. And it can stay that way. I have really fond memories of that period. Steven Spielberg rang up and asked me straight out whether I wanted to star in Jurassic Park. I was speechless. After I’d picked myself up, he said that he wanted the best cast he could get. Apart from actors, he had children and dinosaurs to manage. That’s right (laughs). They were the most demanding co-workers I’ve ever had to deal with on set. I decided to join the project with my own children in mind. When we went to see the film at the Cinema, they were 11 and 9 years old. I realised then that children like dinosaurs because they are huge and scary and send thrills down their spines, but I also realised that this is different from the fear we experience in our everyday lives. What do you mean by that? We live in a very dangerous world; one in which violence and terrorist attacks are becoming ever more frequent. When people watch dinosaurs on the screen, they know that they’re never going to come across them in the real world. But when they watch



i n t e rv i e w zaury. Tak… (śmiech), to byli najbardziej wymagający partnerzy w całej mojej dotychczasowej karierze. Zresztą zdecydowałem się na udział w tym filmie także ze względu na moje dzieci. Kiedy poszliśmy na Park jurajski do kina, jedno dziecko miało 11, drugie 9 lat. Były zachwycone! Pomyślałem wtedy, że dzieciaki kochają dinozaury nie tylko dlatego, że są wielkie, straszne i wywołują ciarki na plecach, ale jednocześnie wzbudzają w nich inny, nieznany rodzaj lęku – taki, którego nie doświadczamy w życiu na co dzień. Co masz na myśli? Żyjemy dziś w świecie bardzo niebezpiecznym, w którym coraz częściej dochodzi do aktów przemocy. Ludzie, oglądając w kinie dinozaury, wiedzą, że w życiu takich stworów nie spotkają, że związany z nimi stres ich ominie. Mogą poddać się tej rozrywce bez reszty. Za to oglądając film o psychopacie, który na ulicy zaczepia przypadkowych ludzi, wiedzą, że to może zdarzyć się naprawdę. To jest zupełnie inny rodzaj strachu. Czy grając w Parku jurajskim, nie czułeś się trochę jak nowy Indiana Jones? (śmiech) Nie, już bardziej jako nowy Errol Flynn. Zresztą mój bohater był tak odległą postacią od tej, którą wykreował Harrison Ford. Nie grałem supermena. Kiedy skakałem ze skały w jednej ze scen, mój bohater złamał nogę. To było w scenariuszu, a zatem grałem postać z ułomnościami, z krwi i kości.

sam neill a film about a psychopath who attacks random people on the street, they know that this could actually happen. This is a completely different kind of fear. Did you feel a bit like a new Indiana Jones when you were in Jurassic Park? (laughs) Not really, no. More like a new Errol Flynn. After all, the character I played was a far cry from the one played by Harrison Ford. I was not playing Superman. When I jumped from one rock to another in one of the scenes, my character broke his leg. This was written into the screenplay, so the idea behind the guy was different right from the start. Do you ever regret not having played Bond? I’ve now learnt to accept this with peace, but years ago, I was really upset that the role had been snatched from under me – first by Pierce Brosnan and then by Timothy Dalton. The fact that the film that Dalton played in turned out to be the worst in the series was some consolation. But that’s what this profession is like. Nobody ever said it was fair. I cannot pass up this opportunity to ask you about the Polish directors you’ve worked with. I’ve worked with Żuławski and Zanussi. Żuławski is, or was, as he passed away recently, brilliant but mad. But Zanussi was the exact opposite. I played in his film From a Far Country. Everything was thoroughly laid out and thought through. But to work with Żuławski, you had to be just as mad as he was and agree to be

Nie żałujesz, że nie zagrałeś Bonda? Teraz już przyjmuję to ze spokojem. Jednak przed laty byłem rozgoryczony, że tę rolę sprzątnął mi sprzed nosa najpierw Pierce Brosnan, a potem Timothy Dalton. Pewnym pocieszeniem było to, że film z Daltonem okazał się ostatecznie najsłabszym z całej serii. No, ale tak to już w tym zawodzie jest. Do sprawiedliwych nigdy nie należał. Nie mogę nie zapytać przy tej okazji o polskich reżyserów, u których zagrałeś? Współpracowałem z Andrzejem Żuławskim i Krzysztofem Zanussim. Żuławski jest, a właściwie był naprawdę wspaniały, ale szalony. Za to Zanussi to całkowite przeciwieństwo. Zagrałem u niego w filmie Z dalekiego kraju. Wszystko było tam poukładane i przemyślane. Natomiast żeby dogadać się z Żuławskim, trzeba było być takim samym szaleńcem jak on i godzić się na to, by być częścią jego wizji. Zmuszał aktorów do przekraczania własnych granic. Zagrałem w Opętaniu antypatycznego męża Isabelle Adjani. To było dla mnie szalenie trudne zawodowe doświadczenie, ale i niezwykłe przeżycie.

part of his vision. He forced actors to overcome their limitations. I played the despotic husband of Isabelle Adjani in his film Possession. It was a difficult, but at the same time, incredible experience. Is the mixture of arthouse cinema and Hollywood blockbusters a conscious strategy? (laughs) Not at all. Any actor who tells you that he has a strategy is lying. Landing a part in a production depends on all sorts of circumstances. The cinema is not your only love and passion. You are also a winemaker. Is this your plan B? You could say that (laughs). I own four vineyards in New Zealand and I breed animals. Acting is a highly unstable career, so it’s a good idea to have something to fall back on. For balance if nothing else. No actor works all the time. So what do you do when you’re not working? I run vineyards. I love red wine, especially Pinot Noir, and I’ve learnt how to make it. I am not as gifted in other areas of art, like Leonardo da Vinci, so I need a plan B. Especially as I’m lazy. I like to lie down on the couch and do nothing. Some people think I can’t be a serious winemaker, as I act in films.

Kiedy podróżuję prywatnie, wybieram nieoczywiste miejsca, których nie polecają przewodniki turystyczne. Lubię takie, w których zachowała się jakaś namacalna autentyczność. Whenever I travel for pleasure, I tend to pick less obvious destinations – ones not recommended in guidebooks. I like places that have retained their authenticity.

Ta kombinacja kina artystycznego i hollywoodzkich hitów to twoja przemyślana strategia? Ależ skąd! Jeśli w wywiadach jakiś aktor powie ci, że ma strategię, to kłamie. To jest suma przypadków, że dostajesz taką lub inną rolę w takim, a nie innym filmie. Film nie jest jedyną twoją miłością, bo produkujesz wino. Czy to twój plan B? Można tak powiedzieć. Mam cztery niewielkie winnice w Nowej Zelandii i hoduję zwierzęta. Aktorstwo to niestabilny zawód i dlatego warto poszukać sobie czegoś jeszcze innego. Tak dla równowagi. Żaden aktor nie gra cały czas, a kiedy nie grasz, to kim jesteś? Ja mam winnice. Uwielbiam czerwone wino, zwłaszcza pinot noir, i postanowiłem nauczyć się jego produkcji. Nie jestem wszechstronnie uzdolniony w innych artystycznych dziedzinach, jak kiedyś Leonardo da Vinci, a więc muszę mieć plan B. Zwłaszcza że jestem leniwy. Lubię poleżeć na sofie, nic nie robiąc. Niektórzy uważają, że nie mogę być poważnym winiarzem, bo kręcę filmy. Za to inni przeciwnie, że skoro produkuję wino, to marny ze mnie aktor. Jednak nie widzę powodu, by w życiu skupiać się tylko na jednej dziedzinie. ■

Others think the exact opposite, i.e. that since I make wine, I must be a lousy actor. I see no reason to focus solely on acting in my life. ■

sam neill – aktor, scenarzysta i reżyser.

Debiutował w 1977 r. w politycznym dramacie Rogera Donaldsona Sleeping Dogs. Po zagraniu w filmie The Final Conflict przeniósł się do Londynu, gdzie zagrał w kilku europejskich produkcjach, m.in. w Opętaniu Andrzeja Żuławskiego czy Z dalekiego kraju Krzysztofa Zanussiego. Rozgłos przyniosła mu kasowa produkcja Stevena Spielberga z 1993 r. Jurassic Park. ❚ Actor, writer and director. He debuted on the big screen in 1977 in a political drama by Roger Donaldson entitled Sleeping Dogs. After starring in The Final Conflict he moved to London, where he appeared in a number of European productions, including Polish films Possession by Andrzej Żuławski, or From a Far Country by Krzysztof Zanussi. He rose to fame after starring in Steven Spielberg’s blockbuster Jurassic Park in 1993.

PODKARPACKI PARK NAUKOWO-TECHNOLOGICZNY „AEROPOLIS” STREFA S1-3

S1-3 ZONE

Podkarpackie Science and Technology Park AEROPOLIS comprises 170 ha (S1, S2, S1-3 Zone) of fully serviced investment area. Available area: 15 ha (divided into plots 1,3 – 2,7 ha).

Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny AEROPOLIS obejmuje 170 ha (strefa S1, S2, S1-3) kompleksowo uzbrojonych terenów inwestycyjnych. Wolne tereny: 15 ha (działki od 1,3 do 2,7 ha).

45 FIRM JUŻ ZAINWESTOWAŁO W STREFIE SO FAR 45 COMPANIES HAVE SET UP THEIR BUSINESS INAEROPOLIS Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny AEROPOLIS to doskonała lokalizacja dla dynamicznych i innowacyjnych firm lotniczych, motoryzacyjnych, IT lub z innego sektora high-tech. W pełni uzbrojone działki inwestycyjne w strefie S1-3 Parku są wciąż dostępne. Tak atrakcyjne położenie wzdłuż autostrady A4 i obok międzynarodowego lotniska Rzeszów-Jasionka, a w przyszłości nieopodal trasy Via Baltica to nie jedyny olbrzymi atut. Inwestorzy mogą tu liczyć także na zwolnienia podatkowe w ramach specjalnej strefy ekonomicznej. Jeśli chcesz znaleźć się w bezpośrednim sąsiedztwie prężnie działających firm z twojego lub pokrewnych sektorów, dołączyć do łańcucha dostaw lub mieć klientów na wyciągnięcie ręki – AEROPOLIS jest dla Ciebie. To miejsce, gdzie powstało tętniące życiem biznesowe środowisko, a inwestorzy rozwijają najbardziej zaawansowane technologicznie produkty, od przełomowych rozwiązań światłowodowych, poprzez innowacyjne ogniwa fotowoltaiczne, aż po przyszłościowe systemy napędowe do samolotów.

Zapraszamy do AEROPOLIS – to miejsce czeka na Ciebie.

Autostrada A4 Highway A4 (Germany – Ukraine)

G2A ARENA

Port Lotniczy Rzeszów Rzeszow Airport

Operator: Rzeszow Regional Development Agency Szopena Str. 51, 35-959 Rzeszow www.coi.rzeszow.pl Inward Investment Centre Tel. +48 17 86 76 260 coi@rarr.rzeszow.pl

We are certified partner of Polish Investment & Trade Agency

PROMOCJA

PODKARPACKIE SCIENCE AND TECHNOLOGY PARK „AEROPOLIS” Podkarpackie Science and Technology Park AEROPOLIS provides a dynamic environment for innovative companies from aviation, automotive, IT and other high-tech industries. There are still serviced investment plots available in the S1-3 Zone of the Park, which has been strategically located alongside the A4 motorway, next to the international airport Rzeszów-Jasionka and by the Via Baltica route. Access to very attractive tax incentives is guaranteed due to the special economic zone status. You may want to locate near or join an existing supply chain, have customers on your doorstep, or be part of strong sector networks. Then AEROPOLIS is the perfect choice – you will find yourself in the middle of long established, thriving business environment with enterprises developing wide range of cutting-edge products from advanced fiber optics solutions, through innovative solar cells systems up to the highly sophisticated gas turbines for aircraft.

We invite you to AEROPOLIS – this place is waiting for you.

STREFA S1

S1 ZONE

STREFA S2

S2 ZONE

good life

szkoła asertywności

N ie p r zep r a s za j b ez s en s u do not apologise for no reason Jeśli do szczerości dodasz uprzejmość, możesz kichać na to, co ktoś inny myśli o twoich oczekiwaniach, poglądach lub odmowie pożyczenia stu złotych. ❚ Once you add sincerity to politeness, you don’t have to care about what other people think about your expectations, opinions, or refusal to lend them money.



©credits

tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

ewnego razu mały Jaś, lat 6, robi z mamą zakupy w hipermarkecie. Na dziale z zabawkami widzi zdalnie sterowaną wyścigówkę, o której marzy od miesięcy. Pyta, czy mogą ją kupić. Po twarzy matki płynie łza. Drżącym głosem wyjaśnia synkowi, że nie stać ich na tak drogie autko. Jasiowi udziela się jej smutek. Przytula się do mamy i szepcze: „Przepraszam”.

Six-year-old Johnny went to the supermarket with his mother. He saw the remote controlled car that he had been dreaming about for months in the toy aisle. He asked his mother whether they could buy it. A tear starts rolling down the woman’s cheek as she explains in a shaken voice that they cannot afford such an expensive toy. Her sadness overcomes her young son. He hugs her and whispers: “I’m sorry”.

Zróbmy krok do przodu Jan, lat 36, rozmawia z szefem o podwyżce. Kierownik ma dobre zdanie o jego pracy, nawet chwali go przed zarządem. Zagadnięty jednak o pieniądze markotnieje nagle. Nie umie ukryć zakłopotania. Z żalem oznajmia podwładnemu, że firmy nie stać na podwyżki. Jan przejmuje się smutkiem kierownika. Mówi: „Przepraszam”, i cicho wychodzi z gabinetu. Przepraszam, że żyję – tak można określić postawę wielu osób, które są niepewne siebie i nadmiernie miłe. Co musi się zmienić w ich głowach, by swoje potrzeby uznały za równie ważne jak psychiczny komfort innych ludzi? Jana cechuje lęk przed wywołaniem w kimś, kogo lubi, szanuje i ceni, negatywnej emocji – smutku, żalu, zakłopotania. Być może szef naprawdę nie może mu pomóc. A może jest zwykłym manipulantem, który żeruje na jego wrażliwości i – całkowicie nieuzasadnionym – poczuciu winy.

FAST FORWARD THREE DECADES John, now 36, is discussing a raise with his boss. The manager rates his performance highly and has even praised him at a board meeting. But as soon as the conversation turns to money, he suddenly looks downcast and cannot hide his uneasiness. He explains that regretfully the company cannot afford to raise salaries. John is moved by the manager’s sadness. He apologises and quietly leaves the office. “Excuse me for breathing” sums up the attitude of many people who lack self-confidence and are overly polite. How would their heads need to be rewired to make them see that their own needs are just as important as the mental comfort of others? John fears triggering negative emotions – sadness, regret or uneasiness in someone he likes, respects and appreciates. Perhaps his boss really cannot help him. Then again, he might a manipulator who takes

Jak Batman i Robin Napisano wiele artykułów i książek o wpływie wychowania na nasze zachowanie w dorosłym życiu. Rozważania te nie mają jednak żadnej wartości dla Jana w rozmowie o podwyżce. Ani dla Beaty, która nie wie, jak się wymigać od przyjęcia zaproszenia na wigilię u teściów. Ani dla Iwony, gdy przyjaciółka wypomina jej na firmowej imprezie, że przyjmowała epidural w czasie porodu. Osoby te potrzebują prostych i skutecznych porad. Wskazówka dla Jana: przełącz się z trybu prywatnego na zawodowy, w czym pomoże ci zwrot „Ja jako…”. Powiedz na głos lub tylko w myślach: „Ja jako księgowy z 10-letnim stażem w firmie chcę porozmawiać o podwyżce”. Tryb zawodowy oddziela osobę od funkcji, co neutralizuje negatywne emocje. W tym przypadku odmowa szefa staje się oficjalnym stanowiskiem firmy uwzględniającym jej finanse i politykę wynagrodzeń. Podpowiedź dla Beaty: zanim potwierdzisz teściowej swój przyjazd, zrób proste ćwiczenie wizualizacyjne. Pomyśl, jak się wynudzisz, oglądając z nią telewizyjne koncerty kolęd i stare komedie o Mikołajach, elfach i magii świąt. Przede wszystkim wyobraź sobie, jaki niepokój i żal będziesz czuła dzień przed wigilią, czekając na pociąg. Czy chęć nieurażenia tej kobie-

Przepraszam, że żyję – tak można określić postawę wielu osób, które są niepewne siebie i nadmiernie miłe. “Excuse me for breathing” sums up the attitude of people who lack confidence and are overly polite.

advantage of John’s sensitivity and – completely unfounded – feelings of guilt. Like Batman and Robin Numerous articles and books have been written about the impact of upbringing on adult behaviour. These deliberations are of no relevance to John when negotiating a raise. Ditto for Beata, who has no idea how to decline an invitation from her in-laws to spend the Christmas holidays at their house. Nor does it matter to Iwona when a friend of hers castigates her at an office party for having taken an epidural while in labour. People like John, Beata and Iwona need to hear some simple but effective advice. A tip for John: Switch from private mode to professional mode. This might be easier if you begin your



good life

szkoła asertywności sentences with phrases such as “As a…”. Say the following sentence out loud, or just in your head: “As an accountant with 10 years of experience in the company, I would like to discuss a raise”. The professional mode helps you separate the function from the person. This not only neutralises negative feelings, but makes a refusal the official company remuneration policy – as justified by its financial position. A tip for Beata: Before you accept the invitation from your in-laws, do a simple visualisation exercise. Think about how bored you are going to be watching televised Christmas carol concerts and old comedies about the magic of Christmas. Above all, try to imagine the anxiety and regret you are going to feel while waiting for the train the day before Christmas Eve. Is your unwillingness to hurt the woman worth the emotional cost and the drain on the family finances?

Oprah Winfrey – dama amerykańskiej telewizji – trzyma na biurku życiowe motto: „Nigdy więcej dla nikogo nie zrobię nic, do czego nie mam całkowitego przekonania”. Oprah Winfrey – the grand dame of US television – keeps her life motto on her desk, which reads: “Never again will I do anything for anyone that I do not feel directly from my heart.”

ty warta jest konsekwencji emocjonalnych i wyrwy w domowym budżecie? Zalecenie dla Iwony: niezależnie od tego, jak na świat przyszło dziecko przyjaciółki – naturalnie, w wodzie, przez cesarskie cięcie czy dzięki innej kobiecie, wyraź jej swoje uznanie i radość. Potem kategorycznie zaznacz, że to tylko twoja sprawa, w jaki sposób rodziłaś – nie czuj potrzeby tłumaczenia się ze znieczulenia, przed nikim, zwłaszcza na firmowej imprezie. Okazane przyjaciółce zainteresowanie, sympatia złagodzą twoją stanowczość. Zadziałać powinna reguła wzajemności: jeśli na twoją życzliwość nie odpowie zrozumieniem i taktem, to już jej problem! Nie wystarczy ani sama szczerość, ani sama uprzejmość. W pierwszym przypadku będziemy niegrzeczni, w drugim – postąpimy wbrew sobie. Zwraca na to uwagę Sarah Knight w zabawnym poradniku Magia olewania. Mało komu nie przeszkadza etykieta zołzy lub prostaka albo – przeciwnie – ofiary losu. Chodzi o to – wyjaśnia Knight – by z uprzejmości i szczerości stworzyć idealne połączenie jak Batman i Robin czy Flip i Flap. Pod maską optymizmu Asertywność dużo kosztuje. Ale brak asertywności kosztuje więcej. Przekonała się o tym Carla, sekre-

A tip for Iwona: Irrespective of how your friend’s baby was born – naturally, in the bathtub, via a Csection, or via a surrogate mother, express your joy and appreciation. But then tell her in no uncertain terms that how you gave birth to your child is no concern of hers. Do not feel that you have to explain yourself to anyone, especially at an office party. Showing interest and being polite will take the edge off your response. The reciprocity rule should work here – if your friend does not react with understanding and tactfulness, that’s her problem. Neither honesty nor politeness on their own are enough. Being brutally honest makes you come across as rude, and being invariably polite is lying to yourself. Sarah Knight turns her attention to this in her entertaining book The Life-Changing Magic of Not Giving a F*ck. Very few people care to wear the “rude” or – at the other end of the spectrum – “loser” tag. The key, according to knight, is to find the right blend of honesty and politeness, i.e. to match them like Batman and Robin or Laurel and Hardy. Under the guise of optimism Being assertive certainly takes its toll. But not being assertive takes an even bigger one. This is something that Carla, a secretary in a large London law firm,



REKLAMA

©credits

tarka w dużej kancelarii prawnej w Londynie. Towarzyska, uśmiechnięta, tryskająca energią – wyglądała jak chodząca reklama zadowolenia z pracy. Szefowie chwalili ją za solidność, błyskotliwość i humor. Wystarczyło jednak nieco głębiej poskrobać, by ten obraz stracił żywe barwy. Pod maską optymizmu i dyspozycyjności kryła się Carla smutna, bezradna i wypalona. Wszystko dlatego, że nikomu nie umiała powiedzieć „nie”. Problemy z odmawianiem zrujnowały biedaczce życie osobiste. Najpierw zostawił ją chłopak, bo po powrocie do domu zawsze kończyła prace biurowe. Potem odeszła najlepsza przyjaciółka. Niby przez drobiazg. Z dwumiesięcznym wyprzedzeniem Carla kupiła bilet na koncert Bruce’a Springsteena dla dwóch osób. Ostatecznie nie przyszła. Za ważniejsze uznała przygotowanie firmy do audytu. Wreszcie zaszkodziła swojej karierze – dostała oficjalne upomnienie od szefa, ponieważ ze zmęczenia zaczęła popełniać błędy. Carla opowiedziała o swoich kłopotach Kevinowi Duttonowi i Andy’emu McNabowi, autorom bestsellerowej książki Odkryj w sobie psychopatę i osiągnij



good life

szkoła asertywności

sukces. Wyjątkowy duet – doktor psychologii i legendarny brytyjski komandos z SAS – pomógł zakompleksionej sekretarce zmienić się w sekretarkę asertywną, przebojową, zdecydowaną. Carla stała się niewzruszoną strażniczką czasu – już nie da sobie wcisnąć dodatkowej roboty, jeśli koliduje to z jej kalendarzem. Dobra wiadomość: nigdy nie jest za późno, aby przejść metamorfozę na miarę Carli. Albo Oprah Winfrey – wielka dama amerykańskiej telewizji dopiero po czterdziestce nauczyła się mówić „nie”. Wcześniej różni ludzi prosili ją o pieniądze, a ona bez zastanowienia wyciągała książeczkę czekową. Miało to związek – pisze Stephen Joseph w książce Autentyczność – z jej naznaczonym przemocą dzieciństwem, które zaowocowało lękiem przed odrzuceniem. Ostatecznie celebrytka zdała sobie sprawę, dlaczego na wszystko się zgadza. Postanowiła zmienić swoje postępowanie. Od tamtej pory Oprah trzyma na swoim biurku nowe życiowe motto: „Nigdy więcej dla nikogo nie zrobię

Asertywność dużo kosztuje. Ale brak asertywności kosztuje więcej. jednak nigdy nie jest za późno, żeby nauczyć się mówić „nie”. Being assertive certainly takes its toll. But not being assertive takes an even bigger one. however, It is never too late to learn how to say “no”.

nic, do czego nie mam całkowitego przekonania. Nie będę chodziła na spotkania, dzwoniła, pisała listów, sponsorowała ani uczestniczyła w żadnej działalności, jeśli nie utożsamię się z nią każdą cząstką mojej istoty. Chcę być prawdziwa dla samej siebie i z taką intencją będę postępowała”. Stephen Joseph trzeźwo zauważa, że Oprah Winfrey ma większą swobodę w trwaniu przy swoim zdaniu niż inni, bo jest wpływową i zamożną kobietą. Większość z nas – jak księgowy Jan – musi robić to, co się im każe. Czy aby na pewno? – pyta Joseph, według którego zwykle mamy więcej możliwości, niż śmiemy sobie wyobrazić. To nie twoja wina Każda sytuacja jest inna, więc uniwersalne rady nie działają. Tym bardziej warto czytać mądre książki o asertywności – jak Autentyczność i Magia olewania. Na uwagę zasługuje też podręcznik Naucz ich, jak mają cię traktować Bartłomieja Stolarczyka. Apodyktyczny szef, wulgarny klient, bezduszna służba zdrowia, a także przyjmowanie krytyki i komplemen-

learned the hard way. Carla was sociable, smiled a lot, and was full of energy. Her superiors praised her for her diligence, her bright mind and her wit. However, you didn’t have to dig too deep to find the real Carl. Behind that thin veneer of optimism and accessibility was a sad, helpless and burnt-out young woman. And all because she could not say “no” to anyone. The inability to say “no” turned Clara’s life into a nightmare. First, her boyfriend left her because she used to bring work home. Then her best friend drifted away. The reason was apparently trivial. Carla had bought a ticket for two to a Bruce Springsteen concert two months before. In the end, she didn’t go. She found it more important to get the firm ready for an audit. Finally, she jeopardised her own career. She received an official reprimand from her boss because, due to exhaustion, she had started making serious mistakes. Carla told her story to Kevin Dutton and Andy McNab, the authors of the bestselling book The Good Psychopath’s Guide to Success. This duo comprised a doctor of psychology and a British SAS commander. They helped transform Carla from being a secretary



good life

szkoła asertywności

tów… Znany trener analizuje różne przypadki, ale nie narzuca rozwiązań. Stolarczyk, który jako szkoleniowiec zdobył zaufanie pracowników infolinii i urzędów, w słowie pisanym okazuje się równie mocny. Trudno o lepszą inspirację. A co z ewentualnością urażenia kogoś swoim sprzeciwem, odmową, różnicą zdań? Dopóki nie chcemy nikomu sprawić przykrości, nie musimy za nic przepraszać. Sarah Knight zaleca metodę „Zero żalu”. Każ-

jeśli szczerze i uprzejmie mówisz ludziom, co cię boli i czego potrzebujesz, naprawdę nie odpowiadasz za to, jak się z tym czują. if you tell others frankly and politely what your problem is and what your needs are, you will not have to feel responsible for how they feel about it.

demu zakompleksionemu Janowi radzi: jeśli szczerze i uprzejmie mówisz ludziom, co cię boli i czego potrzebujesz, naprawdę nie odpowiadasz za to, jak się z tym czują. Prośba o podwyżkę wprawia kierownika w zakłopotanie? Cóż, to nie twoja wina. Dokładnie to mówi Robin Williams w filmie Buntownik z wyboru: „To nie twoja wina. To nie twoja wina. TO NIE TWOJA WINA”. Powtarzajmy sobie tę mantrę w duchu. A najlepiej na głos. ■

with hang-ups to being an assertive, confident and strong-minded assistant. Carla is now uncompromising with her time – she will not do extra work if this clashes with her schedule. The good news is that it is never too late to effect a transformation like Clara’s. Or, like the one Oprah Winfrey underwent. The grand dame of American television did not learn how to say “no” until she was in her forties. Previously, whenever anyone asked her for money, she would write a cheque on the spot. According to Stephen Joseph in his book Authentic: How to be yourself and why it matters, this was due to a fear of rejection brought about by domestic violence experienced in childhood. She eventually realised why she kept saying “yes” to everything and decided to change her behaviour. Oprah wrote a few words at the time, and has kept then on her desk ever since: “Never again will I do anything for anyone that I do not feel directly from my heart. I will not attend a meeting, make a phone call, write a letter, sponsor or participate in any activity in which every fiber of my being does not resound yes. I will act with the intent to be true to myself”. Stephen Joseph is right to point out that Oprah Winfrey is more free to stay true to herself since she is an influential and affluent woman. Most of us – like John the accountant – have to do what we are told. But do we, really? We usually have more options than we dare to imagine. It’s not your fault What about the possibility of hurting someone with an objection, refusal or difference of opinion? Unless we intend to be rude, there is no need to apologise. Knight recommends adopting the “Not Sorry Method”. Her advice is that if you tell others frankly and politely what your problem is and what your needs are, you will not have to feel responsible for how they feel about it. A request for a raise makes your manager feel uncomfortable? Well, that’s not your fault. This is exactly what Robin Williams tells Will in the film Good Will Hunting. “It’s not your fault. It’s not your fault. IT’S NOT YOUR FAULT”. Let us all repeat this mantra in our minds. Or, better yet, out loud. ■

up in the air

737 max 8

N owo ś ć we f l ocie L O T- u a new aircraft in the LOT fleet Boeing 737 MAX 8 jest dla obsługi połączeń krótkiego i średniego zasięgu LOT-u tym samym co flagowy Dreamliner dla rejsów dalekodystansowych. Nowy samolot w grudniu zaczął obsługiwać rejsy pasażerskie. ❚ The Boeing 737 MAX 8 will be to short- and medium-haul flights what the flagship Dreamliner is to long-haul flights. The new aircraft commenced operating passenger flights this month.

MAX jest cichszy, oszczędniejszy i bardziej wydajny niż jakikolwiek inny dostępny na rynku samolot tej klasy. ❚ The MAX is quieter, more economical and more efficient than any other aircraft in its class.

iękna smukła sylwetka, potężne gondole silników, winglety na końcówkach skrzydeł wygięte w kształt litery „V”. Zasięg pozwalający na loty z Warszawy do każdego miejsca w Europie, na Bliski Wschód i do Azji Centralnej. Na pokładzie 186 foteli dla pasażerów – w trzech klasach podróży. Jeszcze w listopadzie pierwszy z MAX-ów znajdował się na linii produkcyjnej fabryki Boeinga w Renton pod Seattle. Od grudnia nowym domem Boeingów 737 MAX 8 LOT-u stała się Warszawa. Historia lubi się powtarzać. W 2012 r. LOT jako pierwsza linia lotnicza w Europie wprowadził do eksploatacji Boeinga 787 Dreamliner, najnowocześniejszy

A beautiful slim body, massive engine nacelles, and V-shaped winglets at the end of the wings. Every city in Europe, the Middle East and Central Asia is within range. There are 186 passenger seats and three travel classes. The first of the 737 MAX 8s was still on the production line at the Boeing plant in Renton, outside Seattle, last month, but Warsaw is now the aircraft’s new home. History has a way of repeating itself. In 2012, LOT was the first airline in Europe to commence operating the Boeing 787 Dreamliner, the most advanced widebody aircraft in the world. These powerful machines are the backbone of the LOT fleet and are spearheading the expansion of our long-haul flights network.

©archiwum pll lot

tekst | by konrad majszyk

samolot szerokokadłubowy świata. To właśnie te potężne maszyny stanowią dziś podstawę floty LOT-u i są motorem rozwoju kolejnych połączeń dalekiego zasięgu. A teraz LOT jest pierwszym w Europie tradycyjnym przewoźnikiem lotniczym, który umożliwia swoim pasażerom rozkładowe rejsy nowym wąskokadłubowym Boeingiem 737 MAX 8. Samolot na MAX-a Maszyna będzie swoistym koniem pociągowym LOT-u, dowożąc do hubu w Warszawie, na Lotnisko Chopina, pasażerów tras krótkiego i średniego zasięgu. Pierwszy MAX lata już na trasie LOT-u do Londynu. Jak wynika z umowy z leasingodawcą ALC, do maja 2019 r. LOT otrzyma sześć B737 MAX 8, które będzie wykorzystywał do obsługi najpopularniejszych tras. Przed końcem grudnia do Warszawy powinien dotrzeć drugi z MAX-ów. Kolejne trzy mają zostać dostarczone w 2018 r., a ostatni do końca maja 2019 r. Na jakich trasach będą latały? Drugiego zobaczymy od 1 stycznia na wieczornym rejsie do Londynu, ale nie tylko: poleci też Madrytu (wtedy MAX-y przejmą wszystkie rejsy do tych miast w siatce LOT-u). Trzeci MAX posłuży m.in. do obsługi rejsów do Tel Awiwu z Warszawy i portów regionalnych: Wrocławia, Poznania, Gdańska i Lublina. Docelowo MAX-y 8 będą latać z Warszawy także do Astany, Wiednia, Amsterdamu, Paryża, Frankfurtu, Barcelony, Moskwy, Tbilisi i Kijowa. Jak zapewnia producent MAX jest cichszy, oszczędniejszy i bardziej wydajny niż jakikolwiek inny dostępny na rynku samolot tej klasy. To informacje istotne nie tylko dla linii lotniczej, ale także dla pasażerów. Powód – obniżenie kosztów przez przewoźnika otwiera mu możliwość oferowania niższych cen biletów. Sześć egzemplarzy MAX-a 8 uzupełni flotę posiadanych przez LOT B737. Nowe samoloty dołączą do czterech B737-800 NG wyleasingowanych przez LOT w tym roku oraz trzech B737-400 Classic, które przeszły w ubiegłym roku retrofit wnętrza, upodabniając się standardem do najnowszych maszyn. MAX jest napędzany przez dwa silniki CFM LEAP-1B. Dają one zasięg 5750 km. Według Boeinga w przypadku MAX-a średnie zużycie paliwa jest niższe o ponad jedna piątą niż 737-400 i 15 proc. niższe niż 800 NG. Kolejna korzyść: silniki nowej generacji zastosowane w MAX-ie umożliwiają redukcję hałasu nawet o 40 proc. w porównaniu do innych maszyn tej klasy. Przewoźnikowi umożliwia to obniżenie kosztów operacyjnych w portach takich jak Heathrow, w których obowiązują restrykcyjne normy przeciwhałasowe (im głośniejszy samolot, tym wyższe opłaty lotniskowe). Atrakcje na pokładzie Wnętrze kabiny pasażerskiej MAX-a zostało zbudowane w formule Boeing Sky Interior opartej na rozwiąza-

And now, LOT is the first traditional air carrier in Europe to offer scheduled flights operated by the new narrow-body 737 MAX 8. excELLENT TO THE MAX The 737 MAX 8 is going to be something of a draught horse for LOT, bringing short- and medium-haul flights to our Warsaw hub at Chopin Airport. The first of the MAXs is now operating the morning and afternoon-evening LOT flights to London. LOT is due to receive six B737 MAX 8s by May 2019 under a financial leasing contract with ALC. We will be using the aircraft to operate its most popular routes. The second of the MAXs is expected to arrive Warsaw by the end of the year. Another three will be delivered in 2018 with the last one scheduled to arrive by end of May 2019. Which destinations are they going to operate? The second MAX will operate the evening flights to London from 1 January, but it will also be flying to Madrid (all LOT flights to these cities will eventually be operated by this aircraft). The third MAX will operate flights to Tel Aviv from Warsaw, Wrocław, Poznań, Gdańsk and Lublin. Eventually, the MAX 8s will be flying from Warsaw to Astana, Vienna, Amsterdam, Paris, Frankfurt, Barcelona, Moscow, Tbilisi and Kiev as well. As claimed by the manufacturer, the MAX is quieter, more economical and more efficient than any other aircraft in its class. This information is not only essential for us, but also for our passengers as lower costs make it possible to offer cheaper fares. Six MAX 8s are going to supplement the LOT B737 fleet. The new aircraft are going to join the existing B737-800 NGs leased this year, and the three B737400 Classics, which have undergone an interior retrofit to make them resemble state-of-the-art aircraft. The MAX is powered by two CFM LEAP-1B engines, and has a range of 5,750 km. According to Boeing, the average fuel consumption of the Max is more than 20 per cent less than that of the 737-400 and as much as 15 per cent less than that of the 800 NG. Another



ponad 10 tys. sprzedanych sztuk na  świecie Over 10,000 units sold worldwide Boeing 737 to jedna z najlepiej sprzedających się konstrukcji w lotnictwie pasażerskim, która zrewolucjonizowała obsługę połączeń krótkiego i średniego zasięgu. Na świecie Boeing sprzedał dotychczas ponad 10 tys. egzemplarzy tego samolotu w różnych wersjach. Model MAX (w tym wersja MAX 8 wybrana przez LOT) również okazał się hitem – dotychczas zamówienia na te samoloty złożyło ponad 60 przewoźników z różnych części globu. ❚ The Boeing 737 is one of the best-selling aircraft in civil aviation, and has revolutionised the operation of short- and medium-haul flights. Boeing has so far sold over 10,000 units in different versions all over the world. The MAX model (including the MAX 8 selected by LOT) has also turned out to be extremely popular with orders from over 60 carriers from various countries.

up in the air Silniki nowej generacji zastosowane w MAX-ie umożliwiają redukcję hałasu nawet o 40 proc. w porównaniu do innych maszyn w tym segmencie. ❚ The new generation engines installed in the MAX enable noise to be reduced by up to 40 per cent as compared to other aircraft in this segment.

niach znanych pasażerom z większego, szerokokadłubowego Dreamlinera. Producent zdecydował się tu na rozwiązanie Mood Lighting: dodatkowe podświetlenie LED zamontowane w podsufitce i przy oknach bocznych, które umożliwia zmianę natężenia i barwę światła w zależności od np. pory dnia i fazy lotu. W MAX-ie liczy się każdy detal. Boeing zastosował tu bardziej intuicyjne niż wcześniej rozmieszczenie przycisków PSU (Passenger Service Unit). Dotyczy to np. lampki do czytania, którą teraz znacznie trudniej jest pomylić z przyciskiem do wezwania stewardesy. Każdy z foteli jest wyposażony w wygodnie umieszczone gniazda elektryczne i USB. W bufetach znajdują się m.in. piekarniki konwekcyjne i ekspres do kawy, który pozwoli przygotować espresso. Nie tylko w części pasażerskiej, ale przede wszystkim w kabinie pilotów znajdziemy sporo ciekawych rozwiązań przeniesionych z Dreamlinera. To np. duże, 15-calowe wielofunkcyjne wyświetlacze, które dzięki swojej wielkości pozwalają pokazać więcej parametrów istotnych dla przebiegu lotu. Strategia LOT-u przewiduje, że do 2020 r. MAX-y będą jedynymi samolotami w segmencie wąskokadłubowym średniego zasięgu. Docelowo przewoźnik zakłada posiadanie co najmniej 15 sztuk MAX-ów. Ujednolicona flota pozwoli na redukcję kosztów m.in. obsługi technicznej i szkolenia załóg, zapewniając jednocześnie wysoki standard obsługi pasażerów. ■

737 max 8

advantage of these new generation engines is that they enable noise to be reduced by up to 40 per cent as compared to other aeroplanes in its class. This allows carriers to reduce operating costs at airports such as Heathrow, where strict anti-noise standards are in place and the fees depend on the noise level. On-board attractions The interior of the passenger cabin was built as per the Boeing Sky Interior formula, which is based on the one used in the larger, wide-body Dreamliner already familiar to LOT passengers. Boeing opted for Mood Lighting, i.e. additional LED lighting installed in the ceiling lining and next to the side windows. This enables the intensity and colour of the lighting to be adjusted depending on the time of day and the stage of the flight. Every little detail matters in the MAX. Boeing had the PSU (Passenger Steering Unit) buttons placed more intuitively. This affects e.g. the reading lamp, which will not be as easy to confuse with the flight atten-

dant call button, which is often the case. All of the seats are equipped with conveniently placed power and USB sockets. The aircraft buffets have been fitted with convention ovens and a coffee maker. This will allow espresso coffee to be served. The pilot cabin especially has many interesting features and functionalities copied from the Dreamliner. These include multi-function 15’’ displays that can display more flight parameters by virtue of their size. The LOT strategy envisages that by 2020, the MAX will be its sole narrow-body, medium-haul aircraft. Eventually, we are planning to have at least 15 MAX aircraft in our fleet. A uniform fleet will translate into reduced technical servicing, crew training, and other costs while offering high standards of passenger service. ■

©archiwum pll lot

W Boeingu 737 MAX 8 fotele są wyposażone w wygodnie umieszczone gniazda elektryczne i USB. W bufetach znajdują się piekarniki konwekcyjne i ekspres do kawy. All of the seats are equipped with conveniently placed power and USB sockets. The aircraft buffets have been fitted with convention ovens and a coffee maker.

your office&more

people and the world

patrick t. mcneil

kiedy Bez wiz do US A ? visa-free travel to the USA? Żeby Polska przystąpiła do programu bezwizowego, konieczne jest zmniejszenie odsetka osób, którym odmówiono wystawienia najpopularniejszej wizy turystyczno-biznesowej – mówi Patrick T. McNeil, Zastępca Konsula Generalnego USA w Warszawie. ❚ “A smaller proportion of business and tourism visa applications, i.e. the most popular, will have to be rejected before Poland can join the Visa Waiver Program”, explains Patrick T. McNeil, US Deputy Consul General in Warsaw. tekst | by konrad majszyk

Ilu Polaków stara się rocznie o amerykańską wizę? W ciągu roku budżetowego, który zaczął się 1 października 2016 r., a skończył 30 września br., przez ambasadę w Warszawie i konsulat w Krakowie złożonych zostało 107 tys. wniosków o wizę. To oznacza 7-proc. wzrost w ciągu roku. Zainteresowanie wyjazdami do USA z Polski nie maleje. Od pięciu lat obserwujemy wzrost liczby składanych wniosków o 5–10 proc. każdego roku. Większość wnioskodawców stara się o wizę turystyczną/biznesową (B1/B2). Spośród ubiegających się o wizę zgodę uzyskuje prawie 95 proc., najczęściej jest 10-letnie zezwolenie na wielokrotny wjazd do USA. Ale inni odchodzą z kwitkiem. Dlaczego? Wiza B1/B2 umożliwia tymczasowy pobyt w USA, np. w celu zwiedzania, odwiedzin u rodziny i znajomych albo udziału w spotkaniu biznesowym. Żeby ją uzyskać, niezbędne jest przedstawienie we wniosku wizowym konkretnych i wiarygodnych planów podróży do USA. Potem, podczas tzw. wywiadu wizowego, konsul może powziąć wątpliwość, czy aplikujący nie zamierza wykorzystać wizy w innym celu niż deklarowany. Jakie błędy są najczęściej popełniane przez wnioskodawców? Błędy zdarzają się na etapie wypełniania wniosku wizowego, czyli formularza DS-160, który znajduje się na stronie ambasady. Aplikant korzysta wtedy czasami z pomocy innej osoby, co jest dopuszczalne. Ale potem zdarza się, że podczas rozmowy z konsulem nie zna odpowiedzi, które zostały wpisane w złożonym przez niego wniosku. W zależności od okoliczności taka sytuacja może być dyskwalifikująca i skończyć się odmową. Dla zwiększenia skuteczności wniosku aplikujący powinien też przedstawić dokumenty dotyczące miejsca pracy, źródła dochodu, a także celu podróży. Nie musi tego robić większość mieszkańców z krajów sąsiadujących z Polską, które są objęte systemem Visa Waiver Program (VWP). Do wjazdu do USA bez wizy uprawnieni są m.in. Czesi, Węgrzy i Litwini. Dlaczego Polacy wciąż nie? Zasady uczestnictwa w VWP są regulowane przez amerykańskie prawo. Warunek wejścia jest taki, że odsetek odmów dla ubiegających się o wizę nieimigracyjną B1/B2 w ciągu roku budżetowego musi być niższy niż 3 proc. W ubiegłym roku w przypadku Polski wyniósł on prawie 5,9 proc. Dotyczą wniosków składanych przez obywateli Polski na całym świecie, chociaż głównie przez amerykańskie placówki dyplomatyczne w Warszawie i Krakowie. Wskaźnik jest wyliczany na podstawie narodowości, a nie miejsca złożenia wniosku. Objęci VWP sąsiedzi Polski to kraje porównywalne do Polski pod względem parametrów gospodarczych, standardu życia. Jak to możliwe, że zeszły poniżej wymaganej granicy 3 proc., a Polska nie?

How many Poles apply for an American visa every year? In the fiscal year that commenced on 1 October 2016 and ended on 30 September 2017, the Embassy in Warsaw and the Consulate in Kraków received 107,000 applications. This was a 7 per cent increase in just one year. Poles are still keen to travel to the USA. The number of visa applications has been increasing by 5 to 10 per cent annually for the past five years. Most applications are for tourism/business visa (B1/B2). Nearly 95 per cent of the applicants are granted a visa, usually a 10-year multiple-entry visa, but the rest leave empty-handed. What is the most common reason for a refusal? The B1/B2 visa entitles the holder to temporarily stay in the USA, e.g. for sightseeing, visiting friends and family, or going to business meetings. A specific and credible travel plan to the USA must be included in the application in order to obtain one of these. Later, during the interview, the consul may suspect that the applicant is planning to use the visa for purposes other than those declared. What are the most common mistakes made by applicants? Mistakes can be made when filling in the visa application, i.e. the DS-160 form, which is available on the embassy’s website. Applicants sometimes ask someone to fill it in for them, which is acceptable. But they sometimes do not know the answers they have given on the application they’ve submitted. Depending on the circumstances, this can disqualify the applicant and lead to a refusal. To make the application more effective, the applicant should also produce documents relating to his or her place of work, source of income, and purpose of travel. Citizens from most of the countries neighbouring Poland are covered by the Visa Waiver Program (VWP), and so they don’t have to go through all that. Czechs, Hungarians, Lithuanians and others can travel to the USA visa-free. Why not Poles? The VWP eligibility requirements are strictly governed by US federal law. The entry requirements provide that the refusal rate for applicants for the non-immigrant B1/B2 visa must be less than 3 per cent during the fiscal year. The rate for Poland came to nearly 5.9 per cent last year. This was for applications submitted by Polish citizens all over the world, although mainly via US diplomatic posts in Warsaw and Kraków. The rate is computed for the specific nationality, and not the place where the application is submitted. Poland’s neighbours covered by the VWP are comparable to our country in terms of economic indicators, standards of living, core values, etc. How have they managed to achieve the required 3 per cent threshold, while Poland hasn’t?



people and the world

Patrick T. McNeil jest zastępcą konsula

generalnego w ambasadzie USA w Warszawie. Jako urzędnik konsularny amerykańskiego Departamentu Stanu pracował w Meksyku, Malezji, Indiach, Estonii, Nepalu i Pakistanie. McNeil pochodzi z Chicago. Do dziś z nostalgią wspomina rejs na pokładzie samolotu LOT-u z Chicago do Warszawy w 1994 r., kiedy leciał na swoje pierwsze wakacje w Polsce. ❚ Deputy Consul General at the US Embassy in Warsaw. He is a career consular officer for the US Department of State who has served in Mexico, Malaysia, India, Estonia, Nepal, and in Pakistan. Mr. McNeil is from Chicago and fondly remembers flying LOT Polish Airlines direct from Chicago to Warsaw in 1994 for his first holiday in Poland.

W latach 2007–2009 próg dopuszczalnych odmów został tymczasowo podwyższony przez Kongres z 3 do 10 proc. W tym czasie do ruchu bezwizowego zostały zakwalifikowane m.in. Czechy, Słowacja, Węgry, kraje bałtyckie i Korea Płd. Tymczasem dla Polski odsetek odmów wizowych dla obywateli Polski przekraczał 13 proc. W kolejnym roku po zamknięciu „okienka

patrick t. mcneil The Congress temporarily raised the refusal rate limit from 3 to 10 per cent in 2007-2009. This is when the Czech Republic, Slovakia, Hungary, the Baltic States, and South Korea became eligible for the visa-free programme. The refusal rate for Poland, though, was over 13 percent. It fell below 10 per cent a year later, but by then it was too late, as the lower threshold had been reinstated. This is how Poland failed to benefit from the temporarily raised limit. As a result, Poland, a close USA ally, is the largest European country which is not eligible for the VWP. How long is this bizarre situation going to persist? A smaller proportion of people will have to be denied B1/B2 tourism and business visas before Poland can join the Visa Waiver Program. In my opinion, achieving the required level is most likely a matter of time. Generally, the refusal rate is steadily declining over the years. If in 2017 it was roughly 5.9 per cent, this means that the trend is moving in the right direction. One should not focus only on thea year on year change, but more on the trend observed over the period of the last few years. In this context, I’m convinced

Żeby przystąpić do programu bezwizowego, konieczne jest zmniejszenie odsetka osób, którym odmówiono wystawienia wizy nieimigracyjnej B1/B2. A smaller proportion of people will have to be denied B1/B2 tourism and business visas before Poland can join the Visa Waiver Program.

wizowego” spadł poniżej 10 proc., ale było już za późno. W ten sposób Polska nie skorzystała z czasowego podwyższenia progu. W efekcie Polska, bliski sojusznik Ameryki, jest największym europejskim krajem nienależącym do ruchu bezwizowego z USA. Jak długo to potrwa? Żeby przystąpić do programu bezwizowego, konieczne jest zmniejszenie odsetka osób, którym odmówiono wystawienia wizy nieimigracyjnej B1/B2. Osiągnięcie wymaganego poziomu to kwestia czasu. Z biegiem czasu odsetek odmów spada. Skoro w 2017 r. budżetowym było ok. 5,9 proc., to generalnie tendencja idzie we właściwym kierunku. Nie należy przy tym koncentrować się wyłącznie na zmianie w ciągu jednego roku, ale raczej na trendzie z ostatnich kilku lat. W tym kontekście jestem przekonany, że odsetek odmów będzie nadal się zmniejszał, żeby osiągnąć wymagany pułap poniżej 3 proc. Średnia dynamika spadku odmów wniosków o wizę w ciągu ostatnich sześciu lat to 0,6 pkt. proc. W tym tempie Polska mogłaby zostać włączona do

that the percentage of refusals will continue to fall and that the required limit of less than 3 per cent will be achieved. The average annual decrease in visa refusal rate has been 0.6 percentage points for the past six years. At that rate, it’ll take Poland at least five years to become eligible. Is there anything that can be done to increase the share of applications submitted by Poles that have the greatest chance of being accepted? In some years, the decline in the refusal rate year on year was high, while in others, it did not change much, which resulted in a flat trend. As a result, it is hard to say when exactly will Poland achieve the 2 per cent criterion which is the condition to be elligible for the VWP. Anyway, on the American side, we want to make sure that the visa application process does not discourage Polish citizens who are interested and who meet the criteria, but who do not apply because they fear that the procedure is too complicated and too time-consuming. This is why we conti-



people and the world VWP nie wcześniej niż za pięć lat. Czy można zrobić coś, żeby udział wniosków składanych przez Polaków z największymi szansami na decyzję pozytywną, w ogólnej puli się zwiększył? W niektórych latach spadek liczby odmów rok do roku był znaczny, podczas gdy w innych pozostawał na podobnym poziomie. W związku z tym trudno jest określić, kiedy Polska spełni wymagane kryterium 3 proc. W każdym razie jako strona amerykańska chcemy mieć pewność, że z ubiegania się o wizę nie zrezygnuje nikt z obywateli Polski, kto jest zainteresowany i spełnia kryteria, ale nie składa wniosku, obawiając się, że procedura jest zbyt skomplikowana. Dlatego wciąż ją usprawniamy. Z naszych najnowszych badań wynika, że po przejściu przez kontrolę bezpieczeństwa i wejściu do ambasady USA w Warszawie wnioskodawca spędza w środku nie więcej niż 20 min. To dobry rezultat, ale mimo to pracujemy nad tym, żeby go poprawić. Dla niektórych czynnikiem zniechęcającym jest konieczność wypełnienia formularza DS-160, które wymaga odpowiedzi na szczegółowe pytania. To wymaga czasu – zgoda. Dużym udogodnieniem jest jednak to, że ten formularz online można wypełniać etapami, zapisując wynik pracy, a potem wracając do niego w dowolnym momencie. Jeśli w druku DS-160 zostaną umieszczone prawidłowe i dokładne informacje, w znaczący sposób przyspiesza to późniejszą procedurę i zwiększa prawdopodobieństwo uzyskania wizy. Jest jakiś sposób, żeby na rok zmniejszyć liczbę wniosków o wizę składanych przez osoby najbardziej narażone na odmowę i w ten sposób poprawić statystyki? Nie możemy zniechęcać nikogo do składania wniosku o wizę. Jednocześnie angażujemy się jednak w przedsięwzięcia w różnych regionach Polski i świata, których celem jest informowanie, jak ubiegać się o wizę. Np. zachęcamy młodych ludzi, w szczególności studentów, do dołączenia do programu Summer Work Travel, który umożliwia kilkumiesięczny pobyt w USA i legalną pracę, a wymaga innej kategorii niż B1/B2. Takie działania edukacyjne, które będą nadal intensywnie prowadzone, zwiększają prawdopodobieństwo zmniejszenia odsetka decyzji odmownych. Czy możliwe jest zejście poniżej 3 proc. odmów w obecnym roku budżetowym, żeby pod koniec 2018 r., w setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, obywatele naszego kraju mogli zacząć podróżować do USA bez wiz? To ambitny cel. Z naszej strony zrobimy wszystko, żeby w najbliższym czasie uczynić proces ubiegania się o wizę w Polsce prostszym i jak najmniej uciążliwym. Jesteśmy bardzo zainteresowani zwiększaniem legalnego ruchu do USA z Polski. ■

patrick t. mcneil nue to fine-tune our procedures. Our latest research indicates that once you’ve gone through the security check and entered the US Embassy in Warsaw, you spend no more than 20 minutes inside. This is a good result, but we are still working on improving it. Some people are put off by the need to fill in the DS-160 form, as some very detailed questions have to be answered. I agree that it’s time consuming. But the form can be filled in online and in stages. This is a huge convenience. You can save your results and go back to the form at any time. Providing true and accurate information on the DS-160 form will significantly speed up the process and increase the likelihood of obtaining a visa. Is there any way of improving our statistics by reducing the number of applications submitted by people most at risk of refusal? Just for a year? We cannot discourage anyone from applying for a visa, but we are engaged in initiatives rolled out in different parts of the world, including Poland, that explain how to apply for a visa. For example, we encourage young people, especially students, to apply for the Summer Work Travel Program. This entitles them to stay in the USA for several months and take up legal employment, but it requires a different visa category than B1/B2. Educational initiatives like this, which we intend to step up, increase the probability of the visa refusal rate being lowered. Is it possible to reduce the refusal rate below 3 per in the current fiscal year and start travelling to the USA visa-free in late 2018, which marks our centenary of regaining independence? It’s a very ambitious goal. We’re doing our best to make the visa application process in Poland simpler and less burdensome in the near future, as we are very interested in increasing the legal movement of people between Poland and the USA. ■

23 kraje z UE bez wiz do USA 23 countries travel visa-free to the USA W amerykańskim Visa Waiver Program (VWP), który upoważnia do wjazdu do USA bez wizy, bierze udział 38 krajów, w tym 23 z UE. Ich obywatele rejestrują się w elektronicznym systemie autoryzowania podróży (ESTA) i ponoszą opłatę w wysokości 14 dol. Większość z nich nie musi jak w Polsce przechodzić procedury ubiegania się o wizę. ❚ The American Visa Waiver Program (VWP) allows people to travel to the USA without a visa. There are currently 38 countries in the program including 23 EU member states. The citizens of these countries only have to register in the Electronic System for Travel Authorisation (ESTA) and pay a USD 14 fee. Most do not have to undergo the visa application process as do Polish citizens.

people and the world

podróże duchowe

M i ę dzy mi s tyk ą a k ą paniem s łonia between mysticism and bathing elephants Nigdy wcześniej tak wielu ludzi nie podróżowało po świecie, by na nowo odnaleźć siebie. Zanim uznamy tę modę za dziwaczną i płytką, poznajmy ludzi, którym zmieniła ona życie. ❚ Never before have so many people been travelling the world to rediscover themselves. Before dismissing this trend weird or shallow, let’s talk to some of the people for whom it was a life-changer.



©credits

tekst | by mirosław konkel

racował jako londyński broker. Z sukcesami. Aż odkrył, że kariera to nie wszystko. Mimo setek tysięcy funtów, które zarobił, czuł się bankrutem – emocjonalnym i duchowym. Pewnego dnia rzucił wszystko. Do plecaka włożył tylko zapasowe ubranie, wsiadł na motocykl i ruszył w podróż po świecie. Bez pieniędzy. Zdając się na łaskę spotykanych na drodze osób. Czasem musiał spać pod gwiazdami, zziębnięty i głodny. Zwykle jednak nawet bezdomni dzielili się z nim posiłkiem i kocami. USA, Europa, reszta globu… Leon Logothetis dotarł do 90 krajów. Podczas swego międzynarodowego tou ru nakręcił dokumentalny serial The Kindness Diaries – wzruszającą opowieść o doznanej dobroci, gościnności i swojej własnej przemianie. – Decyzja o dalekich wojażach nie musi być efektem wypalenia lub kryzysu wartości – zapewnia polski globtroter Edi Pyrek. – Niektórych natura obdarzyła genem nomadyzmu. To wewnętrzny napęd, który każe człowiekowi iść przed siebie, poznawać obce miejsca, przekraczać swe mentalne ramy i ograniczenia. Gen nomadyzmu U Ediego gen nomadyzmu łączy się z potrzebą zgłębiania tajemnic i pobierania nauk od najlepszych. Dlatego odwiedził m.in. druidów w Anglii, szamanów na Syberii i komunę mistrza Osho w hinduskim Poonie. Legenda Świętego Graala zawiodła go do Portugalii, gdzie szukał pamiątek po zakonie templariuszy. W Azji, Ameryce i Afryce odnajdywał ślady procesów inicjacyjnych. W Meksyku trafił do wioski, w której akurat odprawiano pasterkę na lokalną modłę. – Spotkania z innymi kulturami zmuszają wędrowca do konfrontowania się z tym, co dla niego ważne – tłumaczy filozoficznie Pyrek. – Dzięki tym doświadczeniom już dawno zdałem sobie sprawę, że nie ma jednego zestawu przekonań, jednego spojrzenia na rzeczywistość. Najbardziej upodobał sobie Indian. Wspólnie z żoną Asią od kilkunastu lat odwiedza plemię Czarnych Stóp w kanadyjskim rezerwacie. Uczestniczą tam w tańcu słońca – czterodniowych ceremoniach polegających na poście, pląsach i modłach. Dodatkowo mężczyźni praktykują rytualne skaryfikacje – sztukę zdobienia skóry przez jej uszkadzanie. Co urzekło Polaka u czerwonoskórych braci? – Ludzie Zachodu opisują siebie za pomocą rzeczowników: to moje dzieci, moja żona, mój mąż jest z zawodu dyrektorem – wyjaśnia. – Jedno z indiańskich plemion ma w swoim języku tylko czasowniki. Bardzo mi to bliskie. Świat – i człowiek – jest czasownikiem: nieustannie się rozwija, przeobraża, ewoluuje. Dzikość serca Leon Logothetis po swojej wyprawie nie wrócił już do brokerskiego fachu. Ale to żadna reguła. Duchowe

He used to work as a broker in London. And a successful one at that. Until he realised that there was more to life than his career. Despite the hundreds thousands of pounds that he had earned, he felt emotionally and spiritually bankrupt. So one day, he quit. He packed some clothes into a backpack, got on his motorbike, and set off on a trip around the world. Penniless. He had to rely on the generosity of the people he met along the way. He sometimes had to sleep out in the cold and go hungry. Usually, however, even the homeless would share their food and blankets with him. The USA, Europe, and the rest of the world. Leon Logothetis made it to 90 countries. During his international tour, he shot a documentary series entitled The Kindness Diaries. This is a moving story about the kindness and hospitality he received and his own transformation. “The decision to go on a journey need not necessarily be triggered by burnout or a value crisis”, says Polish globetrotter Edi Pyrek. “Some people simply have the nomadic gene, i.e. an inner drive that makes you go forward, see new places, and cross mental boundaries and limits”, he adds. Nomadic gene In Pyrek’s case, the nomadic gene is connected with the need to explore secrets and learn from the best. This might be why he has visited, e.g., druids in England, shamans in Siberia, and the Osho commune in Pune, India. The Legend of the Holy Grail took him to Portugal, where he went searching for keepsakes of the Knights Templar. In Asia, America and Africa, discovered traces of initiation procedures. In Mexico, he made it to a village where Christmas Eve mass was being held according to local tradition. “Encounters with other cultures force a wanderer to confront the things that he or she finds important”, Pyrek explains. “These and other experiences made me realise a long time ago that there is no one set of beliefs or outlook on life.” Pyrek has a special affinity with native Americans. He and his wife Joanna have been visiting the Black Feet tribe, who live on a Canadian reservation. They participate in the dance of the sun – a four-day ceremony that involves fasting, dancing and praying. The men also practice ritual scarification, i.e. the art of decorating the skin by damaging it. What could a Pole possibly find so interesting in all this? “People in the West describe themselves with nouns – these are my children, this is my wife, my husband is a director by profession”, he explains. “One of these tribes has nothing but verbs in their language. This is very dear to me. The world – and man – is a verb: he constantly develops, transforms and evolves.



people and the world

Leon Logothetis dotarł do 90 krajów. Podczas swego międzynarodowego touru nakręcił dokumentalny serial „The Kindness Diaries”. Leon Logothetis made it to 90 countries. During his tour, he shot a documentary series entitled “The Kindness Diaries”.

podróże można godzić z karierą. Potwierdza to Julia Izmałkowa, szefowa agencji doradczo-badawczej, która zajmuje się działalnością z pogranicza marketingu, psychologii i etnografii. Przez kilka miesięcy w roku konsultantka zarządza swoim biznesem zdalnie. Wtedy zwiedza świat. Ucieka od cywilizacji. W pięknych okolicznościach przyrody odkrywa dzikość swojego serca. – Dopłynęłam na trzy prawie bezludne wyspy. Nurkowałam z rekinami, żółwiami i meduzami. Kąpałam słonia i ścigałam orangutany. Wspięłam się na trzy wulkany i jeden podwodny. Brałam też udział w indonezyjskim weselu, a na Sulawesi widziałam okrutny rytuał pogrzebowy – wymienia Izmałkowa. Nie ma wątpliwości: aby odpocząć, wyciszyć się, odnaleźć spokój, trzeba przede wszystkim wyjechać wewnętrznie. Podejmujemy trudy podróży – argumentuje – bo w naszej życiowej przestrzeni czegoś brakuje. Ale nie znajdziemy tego bez wcześniejszego przygotowania umysłu. Wtóruje jej Jakub Urbański, trener biznesu w Grupie Fundamenti, który wiele razy prowadził grupy turystów na Kilimandżaro lub po drogach Nepalu. Nie-

podróże duchowe Wild at heart Leon Logothetis did not go back to being a broker after his journey. This is not the rule, though. Spiritual journeys can be combined with a job. This is confirmed by Julia Izmałkowa, the head of a consultancy and research agency that specialises in activities that straddle the fields of Marketing, Psychology and Ethnography. Izmałkowa manages her business remotely for a few months every year. During this time she travels the world. She escapes from civilisation. She uncovers the wild side of her heart in beautiful surroundings. “I’ve sailed to three nearly deserted islands. I’ve dived with sharks, turtles and jellyfish. I’ve given an elephant a bath and I’ve chased orangutans. I’ve climbed three volcanoes and one underwater one. I’ve been to an Indonesian wedding, and I’ve witnessed a cruel funeral ritual in Sulawesi”, she says. There is no doubt that to rest, calm down, and find peace within, you have to go on an internal journey. We willingly accept the hardships of travelling, Izmałkowa argues, because there is something missing in our lives. “But we will never find that something unless we prepare our minds beforehand”, she explains. Izmałkowa is seconded by Jakub Urbański, a business trainer at the Fundamenti Group. Urbański has taken groups of tourists up Kilimanjaro and along the roads of Nepal. Sometimes, people tell him that travelling is going to be a prelude to radically rebuilding their lives. His response is always the same: “If you really want to do something with yourself, start with the small steps that affect your everyday affairs and problems”. These words would be like a cold shower to anyone expecting transcendence, magic or miracles. “A change of surroundings – to a Japanese garden, the Amazon valley or Tibet – will not in itself achieve anything other than a depletion of your household budget”, is how Urbański dispels any illusions. Joanna and Edi Pyrek agree. While they are certainly partial to a touch of the mystical and the sacred, the real benefits of their travels lie in helping them distance themselves from reality and break out of their routine. Even a short getaway from home can be more beneficial than a flight to the other hemisphere. “Sometimes we tend to take the source of our problems, namely ourselves, with us when we travel”, Joanna claims. “Every experience is coloured by our inhibitions, anxieties and hang-ups. We don’t want to break out of the bubble of our culture and environment”, she adds. The Pyreks experienced this themselves in Central America. They once stayed in Puerto Viejo, a Costa Rican seaside village of only 2,500 people. The coral



Doświadczenie. Zaufanie. Doskonała pielęgnacja.

Idź pewnym krokiem Zawsze, gdy Twoje buty potrzebują blasku lub gruntownej pielęgnacji, sięgnij po niezawodne produkty Búfalo. www.bufalo.pl

people and the world którzy mówili mu, że ich wędrowanie jest wstępem do gruntownej przebudowy życia. Odpowiadał im zawsze tak samo: „Jeśli naprawdę chcesz coś z sobą zrobić, zacznij od małych kroków, które dotyczą twoich powszednich spraw i problemów”. Jego słowa działały jak lodowaty prysznic na ludzi, którzy oczekiwali czegoś w rodzaju transcendencji, magii i cudów. – Sama zmiana otoczenia – na japońskie ogrody, dolinę Amazonki czy Tybet – nie spowoduje niczego poza uszczupleniem domowego budżetu – odziera ze złudzeń Urbański. W podobne tony uderzają Asia i Edi Pyrkowie. Choć uwielbiają przebłyski mistyki, sacrum, prawdziwą ko-

podróże duchowe reef, the rainforest… it was a paradise on Earth. And the perfect place for expats from 70 different countries. The Pyreks fell in love with it as well. But their love affair was a brief one. “Over time, our love turned into boredom and surfeit”, Joanna recalls. “We just couldn’t shed our European skin, even though we were living in the jungle. We made plans, and to-do lists. We remained enslaved to watches and calendars.” Beyond the comfort zone For Urbański, the point of travelling is to leave your comfort zone. He cites the outstanding psychologist, Prof. Antoni Kępiński: “There is more joy in conqu-

Jakub Urbański sens podróżowania widzi w przekroczeniu swojej strefy komfortu. According to Jakub Urbański, the point of travelling is to leave your comfort zone.

rzyść z wyjazdów upatrują w czymś innym. W złapaniu dystansu. W oderwaniu się od codziennej rutyny. Nawet krótki wypad za miasto – przekonują – może dać człowiekowi więcej niż lot na drugą półkulę. – Często w podróż zabieramy źródło naszych problemów, czyli samych siebie – naświetla Asia. – Każde doznanie zabarwiamy swoimi uprzedzeniami, lękami i kompleksami. Nie chcemy się przebić przez bańkę swojej kultury, środowiska. Pyrkowie doświadczyli tego na własnej skórze w Ameryce Środkowej. Zatrzymali się kiedyś w Puerto Viejo, małej, liczącej tylko 2,5 tys. osób miejscowości w Kostaryce. Rafa koralowa, las deszczowy. Raj na ziemi. Wymarzone miejsce dla ekspatów z 70 krajów. Zakochało się w nim również małżeństwo z Polski. Na krótko. – Z czasem nasza miłość zamieniła się w znudzenie i przesyt – opowiada Asia. – Nawet żyjąc w dżungli, nie umieliśmy zrzucić z siebie swojej europejskiej

ering a mountain after hours of climbing than in a 5-minute ride in a funicular”. He stresses that the cost of true pleasure is often patience, effort and sweat. The moment of satisfaction might be postponed by hours and even days, but this will only make it all the sweeter. “Nothing compares to the bliss experienced when reaching a mountain lodge tired, exhausted and hungry after a long hike”, says Urbański. “Once there, you can eat a hot soup, change into some dry clothes and take a nap.” A backpacker who looks a little worse for wear is climbing a summit. He can see himself there in his corporate gear – wearing a suit, holding an umbrella and briefcase. The caption under the drawing reads: “Stanley was deeply disappointed when, high up in the Tibetan mountains, he finally discovered his true self”. The point being made is that you can go on

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

people and the world

podróże duchowe

Decyzja o dalekich wojażach nie musi być efektem wypalenia lub kryzysu wartości – zapewnia polski globtroter Edi Pyrek. The decision to go on a journey need not necessarily be triggered by burnout or a value crisis.

skóry. Robiliśmy plany, listy rzeczy do wykonania. Pozostaliśmy niewolnikami zegarków i kalendarzy.

Przez kilka miesięcy w roku Julia Izmałkowa zarządza swoim biznesem zdalnie. I zwiedza świat. Julia Izmałkowa manages her business remotely for a few months every year. And she sees the world. 98

miejsce, gdzie można się przebrać w suche ciuchy, i ława, na której zdrzemniemy się w grubym śpiworze. Nieco zapuszczony podróżnik z plecakiem wchodzi na szczyt. Widzi tam... samego siebie, tyle że w wersji korpo – z neseserem, parasolem i w garniturze. Podpis pod obrazkiem głosi: „Stanley bardzo się rozczarował, kiedy wysoko w Tybecie odnalazł wreszcie swoje prawdziwe ja”. Przesłanie rysownika: ruszasz na koniec świata, poszukujesz mistycznych doznań w nadziei, że odnajdziesz swoje autentyczne ja, a prawdziwy ty to ten, który został za biurkiem w firmie. Ale czy tak musi być? Jedni, jak Leon Logothetis, porzucają korporacje. Inni, jak Julia Izmałkowa, Jakub Urbański i państwo Pyrkowie, jeszcze głębiej wchodzą w biznes. Niemniej wszyscy stali się innymi ludźmi. Ich przemiana będzie dla nas jednak abstrakcją, dopóki sami nie wybierzemy się w podróż. I nie odbierzemy lekcji, którą ma nam do zaoferowania świat. ■

an expedition to the other side of the world and look for mystical sensations in the hope of finding your true self, while the real you is the person back at the office. Does it always have to be this way? Some, like Leon Logothetis, quit their corporations. Others, like Julia Izmałkowa, Jakub Urbański and the Pyreks throw themselves into their businesses with more gusto than ever. Nevertheless, they all become someone else. But their transformation will be abstract to us until we go on a similar journey. And until we learn the lesson that the world has to offer us. ■

Poza strefą komfortu Jakub Urbański sens podróżowania widzi w przekroczeniu swojej strefy komfortu. Cytuje wybitnego psychologa, prof. Antoniego Kępińskiego: „Większą radość daje zdobycie szczytu górskiego po kilkugodzinnej intensywnej wspinaczce niż po kilkuminutowej jeździe kolejką linową”. Podkreśla, że prawdziwa przyjemność okupiona jest często cierpliwością, wysiłkiem i potem. Chwila zaspokojenia – zaznacza – może być odwleczona o godziny i dni, co tylko doda jej blasku. – Z niczym nie da się porównać szczęścia, którego zaznajemy, gdy po całodziennej wspinaczce, zmęczeni, przemęczeni i głodni, docieramy do schroniska – mówi Urbański. – A tam czekają na nas: gorąca zupa,

©credits

c a p e l l a



people and the world

elektronika czyni cuda

I nte l i g enc j a na kołac h IQ on four wheels

Sztuczny mózg kierujący samochodem? Jak najbardziej – elektronika czyni przecież cuda, powoli zmieniając samochody w samobieżne roboty. ❚ Cars being driven by artificial intelligence? Why not? Electronics can work wonders. They can even turn cars into autonomous robots.

Prototyp Toyoty Concept-i umie porozumiewać się z kierowcą. ❚ A Toyota Concept-i prototype can communicate with the driver.

100



©credits

tekst | by rafał jemielita, playboy, tvn turbo

udi A8 to najpewniej szczyt motoryzacyjnego rozpasania i wcale nie chodzi o zamontowane w tym aucie silniki, precyzyjne skrzynie biegów czy bajery w stylu masażu stóp. Ten samochód jest po prostu inteligentny – niemieccy konstruktorzy twierdzą, że jest ważnym ogniwem w procesie tworzenia limuzyny autonomicznej, czyli obywającej się bez kierowcy. Nie chodzi bynajmniej o wygodę pana szofera, ale raczej o pewne sytuacje podbramkowe – nagłe zmęczenie, konieczność poświęcenia się pracy, problemy zdrowotne itd. Dziś jazda bez kierowcy nie jest tak naprawdę możliwa (nie tylko z powodu słabości technologicznej), ale za chwilę, za 5–10–15 lat, oblicze motoryzacji się radykalnie zmieni. Nazywając fakty inaczej – samochód niepokojąco zbliży się do prawdziwego sensu swojej nazwy, czyli naprawdę zacznie „sam chodzić”. Wracając jednak do Audi A8 i jego sprytu. Niemcy chwalą się, że to pierwszy samochód, który jest autem z trzeciego poziomu autonomiczności (w skali pięciostopniowej). Co to znaczy? A to, że o ile dotychczasowe rozwiązania konkurencji (np. Mercedesa) pozwalały na puszczenie kierownicy na kilkanaście sekund (samochód nie zjeżdżał jednak z pasa, lecz sam kontrolował pozycję na jezdni, pokonywał zakręty i dostosowywał prędkość do sytuacji na drodze), o tyle w tym najnowszym Audi – dzięki połączeniu kamer, czujników podczerwieni, radaru oraz lasera, a także użyciu komputera (w praktyce to nie tyle komputer, co raczej pierwotna forma tzw. AI, czyli Artificial Intelligence – sztucznej inteligencji), może kiedyś przejąć kontrolę i zastąpić kierowcę w podróży. Warunek? Maksymalnie Audi bez kierowcy pojedzie do 60 km/h! Elektroniczny system z A8 jest przeznaczony do jazdy w korkach, bo na takiego asystenta na autostrady jeszcze chwilę poczekamy. Inżynierowie są na to podobno gotowi i tylko czekają na decyzję prawników, bo trzeba dopasować prawo do technologii – przepisy muszą przecież pozwolić na puszczenie kierownicy i przekazanie jej maszynie. W dodatku nie na chwilę, ale na godziny. Pogadaj z własnym autem Przed kilkoma miesiącami Amazon pochwalił się asystentem Alexa, który ma być przysłowiowym oknem na świat właściciela – wyszuka muzykę i sprawdzi pogodę, odpowie na pytania dotyczące kulinarnych przepisów, podpowie restaurację z koreańskim menu czy najnowszą premierę w teatrze. Alexa, mówiąc najprościej, jest wysoce inteligentnym sekretarzem (choć biorąc pod uwagę imię – sekretarką). Od premiery urządzenia – wymyślonego jako domowe – wielu użytkowników takich bajerów chce mieć je w samochodzie. Producenci (BMW i Seat) już na trend

The Audi A8 is arguably the pinnacle of automotive technology. This statement does not refer to its engine range, manumatic transmission, or such frills as foot massage. The car is simply smart. Its German engineers claim that it is a milestone in the development of autonomous vehicles. The idea is not to make life easier for the driver, but to assist in certain critical situations, such as sudden fatigue or urgent work or health issues. Self-driving vehicles are not yet an actuality (and not only because of technological shortcomings), but the automotive scene could well change dramatically in 5, 10 or 15 years. To put it another way, the automobile is getting disturbingly closer to living up to its name. Anyway, back to the smart Audi A8. The Germans boast that this is the first car to reach Level 3 autonomy (on a five level scale). This means that while vehicles in the same class from Audi’s competitors (including Mercedes) let the driver take his or her hands off the steering wheel for 10-20 seconds (the car will stay in its lane, maintain its position on the road, take corners, and adjust its speed to driving conditions), the latest Audi, which benefits from a combination of cameras, infrared sensors, a radar, a laser, and a computer (which is actually not a computer, but a rudimentary form of Artificial Intelligence [AI]) can occasionally take control of the wheel and replace the driver. The Audi’s top speed in self-driving mode is 60 kph. The electronic system fitted on the A8 is designed for traffic jams and it will probably be a while before we see this sort of driving functionality for motorways, although the company’s engineers are reportedly ready to start working on it. They are only waiting for a legal decision in their favour. That’s because the law needs to be modified for the new technology. New regulations need to be drawn up to allow the driver to take his or her hands off the steering wheel and hand control over to the vehicle. Not for seconds, but for hours. Talk to your car. A few months ago, Amazon unveiled Alexa, its intelligent personal assistant. Alexa is meant to be our proverbial window onto the world – it can browse music, check the weather, answer questions about cooking recipes, suggest a Korean restaurant, and tell us about the latest theatrical production. To cut a long story short, Alexa is an intelligent assistant (a female one too if the name is any guide). When this device – designed for home use – was first released, many high-tech users wanted to have it in their cars. BMW and SEAT have already embraced this trend and are now “integrating their vehicles with the system”. Their cars are now fitted with microphones as Alexa is a voice-controlled service. Some carmakers will



101

people and the world zareagowali i budują modele „zintegrowane z systemem”, całe naszpikowane mikrofonami – Alexa jest przecież sterowana głosem. Jedni podejdą do tego jak do ciekawostki, która umożliwi „rozmowę” z autem (choć na razie jeszcze nie po polsku), inni – jak Nissan – wymyślą sprytne aplikacje na telefon zastępujące np. kluczyki. Auto otwierane i uruchamiane na hasło to już nie jest science fiction! Nissan na odpowiednią komendę do zintegrowanej z nim „asystentki” może też zamrugać długimi lub włączyć klakson. Skoro już jesteśmy przy telefonach, dedykowanych im aplikacjach oraz integracji komputera pokładowego z telefonami, to naukowcy z MIT właśnie w smartfonach upatrują narzędzi diagnostycznych. Dzięki aplikacji MIT (na razie w fazie testów) w aucie wiele awarii da się... wysłuchać. Według wyliczeń da się wykryć do 90 proc. z nich, nie tylko oczywiste stuki w zawieszeniu, ale też nierówno pracujący zapłon, źle napompowane opony, ba – nawet zatykający się filtr cząstek stałych.

Audi A8 pojedzie bez kierowcy do 60 km/h. Jego elektroniczny system jest przeznaczony do jazdy w korkach. ❚ The Audi’s top speed in self-driving mode is 60 kph. The electronic system fitted on the A8 is designed for traffic jams.

102

Parkuj wirtualnie W sieci jest mnóstwo filmików dokumentujących pechowców, którzy próbują bezpiecznie zaparkować i nie zrobić sobie przy tym krzywdy. Można się z nich śmiać, ale to bezcelowe – niektórzy mają po prostu gorsze umiejętności i potrzebują… elektronicznego pomocnika. Nie chodzi o (dziś już stare jak świat) czujniki ultradźwiękowe czy kamery 360 stopni, ale tzw. parkowanie wirtualne. Takie rozwiązanie jest np. w najnowszej limuzynie Rolls-Royce’a – ósmej gene-

elektronika czyni cuda

see it as an interesting gadget that lets users “talk” to their cars while others, like Nissan, are developing smartphone apps to replace the key. Unlocking and starting cars with a password is no longer the stuff of science fiction. A Nissan can also “wink” by flicking its headlights on high beam, and activate the horn, if requested to do so by an integrated assistant. While on the subject of smartphones, MIT researchers see them as future fault-finding tools on account of their dedicated apps and their ability to be integrated with on-board computers. An app developed at MIT (and now tested) can detect numerous faults – simply by listening. According to some estimates, up to 90 per cent of failures can be detected, including obvious suspension issues, but also uneven ignition, incorrect tyre pressure, and even clogged particulate filters. Park virtually The Internet abounds in videos of hapless drivers trying – and failing – to park without damaging the



people and the world racji samochodu Phantom (a także w BMW serii 7; koncern z Bawarii jest właścicielem marki R&R i niektórymi technologiami się wymienia właśnie z Rollsem). Z takim gadżetem można zaparkować choćby w najgęstszej mgle – odpowiednio wyskalowana sylwetka auta jest bowiem rzutowana na obraz z kamer i wyjątkowo sprytnie przetworzona. Samochód widać nie tylko z góry, ale też z perspektywy nieistniejącego obserwatora stojącego z daleka od Rollsa. Dzięki temu łatwiej sobie wyobrazić (i zobaczyć) przeszkody. Obraz oglądany na wyświetlaczu na szczycie deski rozdzielczej można płynnie obrócić. Równie nietypowo i nowocześnie, bo używając odpowiedniego gestu. Kamera wewnątrz auta widzi i analizuje nasze ruchy, reagując bez sekundy opóźnienia.

elektronika czyni cuda vehicle or hurting themselves. Laugh at them all you want, but it won’t alter the fact that their driving skills are simply not up to scratch. They need an electronic assistant. And we’re not talking about ultrasound parking sensors (they’ve been around for ages) or 360-degree cameras, we’re talking about virtual parking functionality. The latest Rolls Royce has implemented this solution. The eighth generation of the Phantom (and also the BMW 7 Series; the Bavarian automaker is the owner of RR and uses some of its technology). The system lets you park in even the thickest fog – an adequately calibrated silhouette of the car is projected onto the image from the cameras and processed in a very clever way. You can see the car from above and from the perspective of

samochodami wyposażonymi w tzw. parkowanie wirtualne można zaparkować w najgęstszej mgle, bo wyskalowana sylwetka auta jest rzutowana na obraz z kamer i przetworzona. a dedicated system lets you park your car in even the thickest fog – the calibrated silhouette of the car is projected onto the image from the cameras and processed.

BMW serii 7 jest wyposażone w takie funkcje jak sterowanie autem za pomocą gestów czy zdalnie sterowane parkowanie. ❚ The BMW series 7 is fitted with functions such as steering the car with gestures or remote control parking.

104

a non-existent observer standing far away from it. This makes it much easier to imagine (and visualise) obstacles. The image displayed on the screen on top of the dashboard can easily be rotated by using certain gestures. A camera inside the car monitors and analyses our movements and reacts instantaneously. Smart headrests and “don’t drive if you’re dehydrated” We all know what headrests are for, don’t we? Wired magazine recently revealed that two companies – Changhong Research Labs and Freer Logic – are keen to put them to other uses in addition to protecting us from whiplash or head injury in collisions. Their engineers have decided to fit a device that uses EEG (electroencephalogram) to monitor the driver’s brain activity. Why? To detect fatigue as quickly as possible, and limit the aggression level. That’s because a tired (or angry) driver is a potential danger to him or herself and others. Nissan claims that dehydration is one of the main reasons (along with headache and fatigue) for lack of focus and delayed reaction time. The company teamed up with the Dutch industrial design company Drood, to build a prototype that tells the driver exactly how dehydrated he or she is. The system does not employ an electronic system, but special seat upholstery and steering wheel trim that changes colour with sweat level. The coating turns yellow when the driver is dehydrated, and blue otherwise.



people and the world

elektronika czyni cuda wydzielania potu – odwodnienie jest sygnalizowane kolorem żółtym, natomiast niebieski oznacza, że kierowca jest dostatecznie nawodniony.

Inteligentna tapicerka w prototypie Nissana potrafi wykryć odwodnienie kierowcy. ❚ Smart upholstery in a Nissan prototype can tell when the driver is dehydrated.

106

Inteligentne zagłówki i „nie piłeś – nie jedź” Każdy wie, do czego służą zagłówki? Magazyn Wired dotarł do informacji, że już dwie firmy – Changhong Research Labs oraz Freer Logic – chcą je wykorzystać nie tylko do chronienia naszych szyjnych kręgosłupów i głów w razie wypadku. Inżynierowie właśnie w zagłówki postanowili wmontować odpowiednie urządzenie, które – bazując na EEG (elektroencefalogramie) – wytropi aktywność mózgu kierowcy. Po co? Chodzi o jak najszybsze wykrycie zmęczenia, a także ograniczenie agresji za kółkiem, bo zmęczony (czy wściekły) użytkownik auta jest potencjalnie groźny. Dla siebie i dla innych. W Nissanie twierdzą, że wśród przyczyn utraty koncentracji i spowolnienia reakcji w czasie jazdy (a także zdarzeń fizjologicznych – bólu głowy czy zmęczenia) dużą rolę odgrywa też brak płynów. Wespół z Holendrami z Droog – firmy zajmującej się wzornictwem przemysłowym – zbudowano prototypowego Nissana, który dosłownie pokazuje, że kierowca jest odwodniony. Pomaga w tym jednak nie elektronika, ale specjalna tapicerka na fotelach oraz obszycie kierownicy zmieniające kolor w zależności od poziomu

Are humans becoming redundant? Artificial intelligence, the phrase on everyone’s lips, will even be able to detect emotions soon. Toyota has already unveiled its prototype Concept-i to demonstrate how vehicles will be communicating with us in the future. “This car will make friends with you”, declare the designers. A special computer named Yui is going to analyse our behaviour, “using light, sound and touch, and special seat contours.” Does a Toyota that watches and constantly caresses you (using cameras and sensors) strike you as a bit scary? And what would you say to giving F1 drivers cars controlled by their brains? Visionaries argue that no one intends to deprive performance enthusiasts of the pleasure of cornering or accelerating, and that “brain automation” is only meant to embrace selected car handling activities, but this vision is also feasible. I just wonder if cars will ever rebel? What chance would we have? ■

inżynierowie z Changhong Research Labs oraz Freer Logic postanowili wmontować w zagłówki system wykrywający zmęczenie kierowcy. engineers from changhong research labs and freer logic installed a system detecting the tiredness of the driver into the headrests.

Wypieranie człowieka? Sztuczna inteligencja, o której trąbi każdy, będzie wykrywać nawet… uczucia. Toyota zbudowała już prototyp Concept-i, żeby pokazać, jak maszyna będzie się z nami porozumiewać. „Ten samochód się z wami zaprzyjaźni!” – deklarują twórcy. Specjalny komputer o nazwie Yui będzie analizować nasze zachowania, reagując na nie „światłem, dźwiękiem i – przez specjalne wypukłości w fotelach – także dotykiem”. Toyota na każdym kroku podglądająca i co chwilę gładząca swojego właściciela (za pomocą kamer i czujników) to jednak trochę przerażająca wizja, prawda? A co powiedzieć o pomysłach, żeby w przyszłości kierowców F1 wyposażyć w samochody sterowane... myślą? Wprawdzie wizjonerzy twierdzą, że nikt nie zamierza odbierać wyczynowcom przyjemności skręcania i przyspieszania, zaś „automatyzacja myślowa” ma dotyczyć tylko niektórych czynności związanych z bieżącą obsługą, ale taka wizja wcale nie jest niemożliwa do zrealizowania. Ciekawe, czy samochody kiedyś się... zbuntują? Człowiek w kontakcie z czterema kółkami może być na straconej pozycji. ■

Kompleks Bobrowiecka Kultura wpisana w przestrzeń Bobrowiecka complex – Art that influences the working culture

Unikatowy kompleks mieszkaniowo-biurowy projektu JEMS Architekci Nowo otwarty biurowiec klasy A Bobrowiecka 8 Apartamentowiec Bobrowiecka 10 Unikalna obecność polskiej sztuki współczesnej otwarta dla zwiedzających Najwyższy standard wykonania nieruchomości Dogodna lokalizacja na Dolnym Mokotowie Tylko 12 minut od ścisłego centrum Warszawy The whole project owes its unique style due to the coherent architectural concept developed by JEMS Architekci studio Newly opened A-class oﬃce building Bobrowiecka 8 Bobrowiecka 10 Apartment Building The unique presence of Polish contemporary art is open to the public The highest standard of real estate Convenient location in Lower Mokotów Warsaw city centre in only 12 minutes away

www.bobrowiecka8.pl,

www.bobrowiecka10.pl,

+48 785 952 784

biuro@spectradevelopment.pl

polish hits

twarze reklamy

T wa r ze , któ r e s p r zeda j ą faces that sell Reklamodawcy oszaleli na punkcie gwiazd. Którzy sportowcy, aktorzy i prezenterzy telewizyjni gwarantują firmom największe dochody i rozpoznawalność marki? ❚ Advertisers have gone crazy about celebrities. Which sportspeople, actors, actresses and TV anchors can guarantee the greatest revenue and brand recognition?

łyszeliście o efekcie Mateusza? To społeczne zjawisko wzięło nazwę od imienia jednego z ewangelistów, który zanotował słowa Jezusa: Kto ma, temu będzie dodane, a kto nie ma, temu zabiorą i to, co ma. W interpretacji socjologów: sława przyciąga sławę, pieniądz – pieniądz, a biedny staje się coraz biedniejszy. Efekt Mateusza odnosi się m.in. do gwiazd sportu i show -biznesu, których popularność przekłada się zwykle na kontrakty reklamowe. Agencje kreatywne sięgają po celebrytów w przekonaniu, że blask ich sławy spłynie także na promowane produkty, usługi i marki. To zaś przyniesie firmom wzrost zysków. Oczekiwanie na wyrost? Absolutnie nie. Np. kampanie ze sportowcami zwiększają sprzedaż o co najmniej 30 proc. – szacuje Arskom Group, firma specjalizująca się w marketingu sportowym. Jeśli klienci stoją przed decyzją o zakupie, wolą kierować się opinią kogoś znanego i darzonego powszechnym zaufaniem – tłumaczy Grzegorz Wierchowiec, spec od marketingu i właściciel agencji strategiczno-badawczej. Jego zdaniem celebryci doskonale sprawdzają się w roli autorytetów konsumenckich. Mają większą moc oddziaływania na opinię ogółu niż anonimowi bohaterowie reklam. Jest tylko jeden warunek: gwiazda powinna być dobrze dobrana do produktu – zaznacza Wierchowiec. – Wyobraźmy sobie, że idol nastolatek reklamuje lek przeciw grzybicy, a mistrz olimpijski niezdrowe używki. Efekt kampanii będzie odwrotny do zamierzonego. Co trzeba mieć w sobie, by zwrócić uwagę reklamodawców? Jakie osobowości zapewniają firmom największy prestiż? Przejrzeliśmy rankingi i oto wnioski – kto w polskiej reklamie sprawdza się najlepiej. ■

108

Have you ever heard of the “Matthew effect”? It is a social phenomenon named after one of the Evangelists who recorded the following words of Jesus: “For whoever has will be given more, and they will have an abundance. Whoever does not have, even what they have will be taken from them”. Sociologists take this to mean: “Fame attracts fame, the rich get richer and the poor get poorer”. The Matthew effect applies to e.g. sports stars and show business celebrities whose popularity translates into advertising contracts. Creative agencies co-opt celebrities in the belief that some of their fame will rub off onto the products, services and brands they endorse. This, in turn will generate earnings for businesses. Isn’t this expectation a little far-fetched? Actually, no. Campaigns featuring sportspeople boost sales by at least 30 per cent, according to Arskom Group, a company specialising in sports marketing. “When customers have to make a purchasing decision, they prefer to be guided by the opinion of someone who is famous and widely respected”, explains Grzegorz Wierchowiec, a marketing expert. In his opinion, celebrities make perfect consumer authority figures. They can sway the public far more effectively than anonymous people. “There is one proviso, though: the celebrity has to be chosen wisely. Imagine a teen idol endorsing tinea cream or a sportsperson promoting unhealthy stimulants. The campaign would achieve the opposite results to those intended”, he adds. What traits make a celebrity attractive to advertisers? Which celebrities can add most to the prestige of a business? We had a look at the rankings and here are the results of our research of which Polish celebrities are best at selling products. ■



©east news

tekst | by mirosław konkel

v Robert Lewandowski

©credits

Kapitan reprezentacji Polski w piłce nożnej, zawodnik Bayernu Monachium, jeden z najlepszych napastników na świecie. Jest ambasadorem Huaweia w Polsce, Europie Środkowo-Wschodniej i Skandynawii. Wspiera zarówno brandy międzynarodowe, m.in. Gillette, Head&Shoulders, T-Mobile, jak i krajowe – Vistula. Zatrudniając go, reklamodawca musi się liczyć z wydatkiem powyżej miliona złotych. Całoroczna kampania kosztuje kilka razy tyle. Dlaczego tak drogo? Decyduje o tym międzynarodowa sława sportowca – kampanie z „Lewym” często prowadzone są równolegle na kilkunastu rynkach. ❚ The Polish national soccer team captain, a Bayern Munich team member, and one of the best strikers in the world. After Adam Małysz, Lewandowski is also the most popular sportsperson in Poland, according to a recent survey conducted by ARC Rynek i Opinia. Lewandowski is the ambassador of Huawei in Poland, Central and Eastern Europe and Scandinavia. He endorses both international brands e.g. Gilette, T-Mobile, Head&Shoulders, and domestic ones, such as Vistula. Anyone planning to hire him will need to have over PLN 1 M set aside. And a year-long campaign can cost several times this amount. All because of Lewandowski’s international fame. Campaigns featuring Lewandowski are often run in more than a dozen places simultaneouslfvy.



109

polish hits

twarze reklamy

x Dorota Wellman

c Magda Gessler

Dziennikarka i prezenterka telewizyjna, która często bezkompromisowo komentuje ważne społecznie kwestie. Drugie miejsce w rankingu Forbesa. O wizerunkowej atrakcyjności redaktorki decydują też osiągnięcia zawodowe – z Marcinem Prokopem od 2007 r. tworzy duet prowadzących poranny program Dzień dobry TVN. Kilka lat temu wystąpiła w spocie reklamującym jogurty probiotyczne Activia (Danone). Do niedawna bohaterka kampanii Lidla – 300 tys. zł z honorarium przekazała na cele charytatywne. ❚ A journalist and TV anchor known for her uncompromising approach. She is the runner up in the Forbes ranking. It is Wellman’s professional achievements that make her so attractive to advertisers – she has been one half of the charismatic duo of TV anchors (with Marcin Prokop) hosting the morning show Dzień dobry TVN. Until recently, she was one of the stars of a Lidl chain store campaign (she donated her PLN 300,000 payment to charity).

Jej program Kuchenne rewolucje w stacji TVN pobił konkurencję na przychody z reklam w całym ubiegłym roku. Nie każdy lubi stanowczą, a czasem bezwzględną restauratorkę, ale nikt nie jest w stanie przejść obok niej obojętnie. Za spoty promujące produkty firmy Ulgix PPF Hasco-Lek (suplement diety wspomagający trawienie i preparat na wzdęcia) dostała 550 tys. zł. W ubiegłym roku stworzyła własną linię wędlin Besos. ❚ The star of TVN television and host of the Culinary revolutions TV show has beaten the competition hands down in terms of advertising revenues. Her resolute and oftentimes downright brutal TV persona might not be to everyone’s liking, but nobody can be indifferent to her. Gessler was paid PLN 550,000 for appearing in Ulgix PPF HascoLek (a dietary supplement for digestion problems and flatulence) commercials this year. In 2016, she founded Besos, her own brand of cold cuts.

110



©credits

Dziennikarkę, podróżniczkę i zdobywczynię Korony Ziemi miesięcznik Forbes uznał za najcenniejszą wizerunkowo polską gwiazdę (w „indeksie wpływu” zdobyła aż 122 punkty), co odnotowujemy z tym większą satysfakcją, że jeszcze niedawno była naczelną Kaleidoscope. Za co reklamodawcy pokochali Martynę? Za to samo, co miliony Polaków, czyli siłę, determinację i przełamywanie barier. Gwiazda niedawno podpisała kontrakt z biżuteryjnym potentatem W.Kruk. Wsparła także operatora Play. Dwa razy użyczyła swojego wizerunku marce Żywiec Zdrój. ❚ This journalist, traveller and mountaineer, who has climbed the Seven Summits, has been ranked by Forbes as Poland’s most valuable celebrity (she received 122 points in terms of influence), which is something that we are particularly proud of as she served as Editor-in-Chief of Kaleidoscope until quite recently. What is it about her that makes advertisers love her the way they do? The same thing that has won the hearts of millions of Poles, namely strength, determination and the courage to break barriers. She recently signed a deal with the jewellery giant W.Kruk. She has also endorsed the Play mobile operator. And she has endorsed Żywiec Zdrój bottled water twice.

©credits

v Martyna Wojciechowska

x Agnieszka Radwańska Według Forbesa piąta najlepiej opłacana sportsmenka świata sezonu 2015/2016. Na korcie zarobiła 5,2 mln dol., od sponsorów dostała kolejne 5 mln. Dotychczasowe turnieje przyniosły jej 26 mln. W 2014 r. za reklamę ze słynną „Isią” trzeba było zapłacić ponad 760 tys. zł. Dotychczas Radwańską sponsorowały marki: Lexus, Lotto, Rado, Srixon i Workday, Inglot i Profbud. W kwietniu najlepsza polska tenisistka podpisała trzyletni kontrakt z paliwowym koncernem Lotos. ❚ According to Forbes, Radwańska was Poland’s fifth-highest paid sportswoman in 2015/2016. She made USD 5.2 BN on the courts and another PLN 5 M from endorsements. She has so far earned PLN 26 million in prize money. In 2014, Radwańska could command over PLN 760,000 to appear in an ad. The brands that have sponsored her to date include Lexus, Lotto, Rado, Srixon, Workday, Inglot and Profbud. Radwańska signed a three-year contract with fuel concern Lotos in April for an undisclosed amount.

z Anja Rubik

v Marek Kondrat Wybitny aktor wprawdzie karierę zakończył, ale od roku 1998 występuje w spotach grupy ING w Polsce i wpasował się w to wyśmienicie. Klienci kojarzą go z tą instytucją nawet bardziej niż lwa, który jest symbolem banku. Za każdą kampanię ING Marek Kondrat zgarnia ok. 1 mln zł rocznie. Dochody te pozwoliły aktorowi odnaleźć się w nowej roli – winiarza (prowadzi sieć sklepów z trunkami: Wina Wybrane). ❚ His cinematic and stage career might be behind him, but he has been appearing in ING Bank commercials since 1998. And he has really shone. In fact, he is more closely associated with the bank than the lion on its logo. Kondrat charges roughly PLN 1 M for these ads every year. This handsome income has allowed him to start a new life as a life connoisseur and well-known vintner (he runs the Wina wybrane wine store chain).

Top modelka o światowej renomie. Pod koniec 2014 r. w salonach Inglot zadebiutowały stworzone przez nią perfumy Original. Jest twarzą biżuteryjnej marki Apart i bohaterką spotów promujących dostępność telefonu Samsung Galaxy S8 w ofercie Orange Polska. Specjaliści od marketingu wyceniali w 2013 r. polską piękność na ponad 700 tys. zł. ❚ Rubik is a world-famous model. The Original perfume she designed first appeared in Inglot boutiques at the end of 2014. She has appeared in commercials promoting the availability of the Samsung Galaxy S8 mobile phone from Orange Polska. According to marketing experts, the ad value of the Polish beauty was over PLN 700,000 in 2013.



111

polish hits

twarze reklamy

x Kuba Błaszczykowski

c Ewa Chodakowska

Jedno z najgorętszych nazwisk polskiego futbolu, ale również reklamy. Wśród 25 najcenniejszych polskich gwiazd 2017 r. wskazanych przez magazyn Forbes znalazł się na miejscu trzecim. Tylko w 2016 r. na promowaniu marek Drutex, Pepsi i LG miał zarobić milion złotych. ❚ One of the hottest names in Polish soccer and advertising. Błaszczykowski ranks third in the Forbes ranking of Poland’s most valuable celebrities. He is said to have earned PLN 1 M on his advertising contracts with Drutex, Pepsi, McDonald’s, Pepsi, Lay’s, Biedronka, Play and Hugo Boss in 2016 alone.

W rankingu 50 najbogatszych kobiet w Polsce tygodnika Wprost znalazła się na 47. miejscu z majątkiem szacowanym na 49 mln zł. Tylko w 2016 r. Bebio, spółka popularnej trenerki, zarobiła 16 mln zł. Książki i płyty DVD z ćwiczeniami, suplementy diety, odzież i sprzęt do fitnessu – produkty Chodakowskiej rozchodzą się jak świeże bułeczki. Występuje w reklamach ARTIS Wellness Club. Jest wieloletnią ambasadorką marki Adidas i współpracowała z siecią Play. Ostatnio reklamuje łóżka warte prawie 200 tys. zł. W 2014 r. jej twarz znalazła się na butelce kobiecego izotonika Oshee Pink. ❚ With a net worth of PLN 49 M, this popular fitness trainer is ranked the 47th richest Pole by Wprost weekly. In 2017 alone, her company, Bebio, made PLN 16 M on exercise books and DVDs, dietary supplements, and fitness clothes and equipment – all of which sell extremely well. Chodakowska stars in the commercials of ARTIS Wellness Club. She has been an ambassador for Adidas for many years and has endorsed Play services as well. She recently appeared in ads for a company that sells beds worth PLN 200,000. In 2014, Chodakowska’s face was featured on the label of Oshee Pink, an isotonic drink for women. Newsweek weekly valued her image at PLN 300400 in 2013, but it has gone up since then.

Blondynka z reklamy Playa od 2013 r. robi oszałamiającą karierę w polskim show-biznesie. Można ją zobaczyć w filmach, serialach, teledyskach, na deskach teatrów i estradach. Zajmuje się konferansjerką i prowadzi teleturnieje. Laureatka nagrody Telekamery 2015. Według dziennika Fakt tylko w ubiegłym roku dzięki sieci Play gwiazda zarobiła 150 tys. zł, na reklamie butów firmy Wojas – 100 tys. zł, a na kampanii wody mineralnej Nałęczowianka – 60 tys. ❚ The blonde from the Play commercials has had a highly successful career in Polish show business since 2013. She has appeared in films, TV series and music videos, as well as theatrical productions and concerts. She also works as an MC and hosts game shows. Kurdej-Szatan won the Telekamery 2015 award. According to Fakt daily, she earned PLN 150,000 on the Play ads, PLN 100,000 for appearing in a Wojas (a brand of footwear) ad, and PLN 60,000 for her part in a Nałęczowianka bottled water campaign last year alone.

112

©east news (2), forum

v Barbara Kurdej-Szatan

PROMOCJA

L U X U R Y R E A LT Y E S T A T E A G E N C Y

rystal House S.A. to prestiżowe i skuteczne Biuro Nieruchomości świadczące usługi w zakresie obrotu nieruchomościami w segmencie PREMIUM. Specjalizujemy się w sprzedaży i wynajmie nieruchomości w najbardziej prestiżowych inwestycjach w Warszawie, takich jak Cosmopolitan, Rezydencja Opera, Park Lane, Rezydencja Foksal. Dysponujemy ofertami najpiękniejszych rezydencji w Konstancinie-Jeziornie. Działamy przy sprzedaży ekskluzywnych willi i apartamentów w pierwszej linii brzegowej na Costa del Sol oraz Côte d’Azur. Wzbogacamy naszą ofertę o inne ciekawe kierunki, takie jak Anglia, Szwajcaria i USA (Miami, Nowy Jork). Pomagamy znaleźć nieruchomość dostosowaną do indywidualnych potrzeb Klienta i oferujemy naszą wiedzę na każdym etapie planowanej inwestycji. Za nami 10 satysfakcjonujących lat działalności i duże transakcje! Dziękujemy za tak liczne rekomendacje z Państwa strony, to dla nas największy dowód uznania!

LUKSUSOWA REZYDENCJA Z BASENEM, KOMORÓW LUXURY RESIDENCE WITH SWIMMING POOL, KOMORÓW, NEAR WARSAW Powierzchnia domu ❚ House area: 495 m2 Powierzchnia działki ❚ Plot area: 2220 m2 Cena ❚ Price: 11.000.000 PLN 3 ogrody ❚ 3 beautiful gardens Basen kryty ❚ Indoor swimming-pool Sala kinowa ❚ Cinema room Oceaniczne akwarium ❚ Oceanic aquarium

Crystal House S.A. - this is such a prestigious luxury real estate company, we are the leader in Premium Market in Poland in Sales and Rentals. Specialize in sales and rentals, taking care of the most prestigious located buildings such as: Cosmopolitan, Złota 44, Opera House, Foksal Residence, Park Lane. We have also the best offers/villas/residences in Konstancin Jeziorna. On the other hand Crystal House gives to the clients VipConcierge service with sales doing the holiday homes, most prestigious such as: Cote d’Azur, Costa del sol. We wish to expand for Switzerland, London, NYC and Miami. Our best advantage is: to succeed customers expectations with 6 star service. We have been on the market for 10 years so far! During this 10 years existence we were closing top transactions: apartments/houses and we still keep moving forward. Thank You for so many recommendations and positive comments in our side. If You need any assistance do not hasitate to contact us!

LUKSUSOWY APARTAMENT W WIEŻOWCU COSMOPOLITAN W CENTRUM WARSZAWY LUXURY APARTMENT IN CITY CENTER OF WARSAW, COSMOPOLITAN SCYSCRAPER Powierzchnia ❚ Area: 77 m2 Piętro ❚ Floor: 27/44 Cena ❚ Price: 2.800.000 PLN Znakomita lokalizacja! ❚ Great location! Niesamowity widok na panoramę miasta ❚ Amazing view of Warsaw skyline Miejsce na parkingu ❚ Parking space in the underground garage Concierge, fitness club, gym, sauna, jacuzzi

LUKSUSOWA WILLA NA LAZUROWYM WYBRZEŻU, VILLEFRANCHE-SUR-MER LUXURY VILLA WITH SEA VIEW, VILLEFRANCHE-SUR-MER, COTE D’ AZUR Pow. domu ❚ House area: 182 m2 Pow. działki ❚ Plot area: 842 m2 Cena ❚ Price: 3.500.000 EUR Sypialnie ❚ Bedrooms: 4 Basen na tarasie ❚ Swimming pool on the terrace Niesamowity widok na zatokę Villefranche ❚ Spectacular views over Villefranche bay

(+48) 695 661 710

LUKSUSOWA WILLA Z BASENEM, KONSTANCIN-JEZIORNA LUXURY VILLA WITH SWIMMING POOL IN KONSTANCIN-JEZIORNA Pow. domu ❚ House area: 750 m2 Pow. działki ❚ Plot area: 2000 m2 Cena ❚ Price: 4.199.000 PLN Sypialnie ❚ Bedrooms: 6 Basen kryty ❚ Indoor swimming-pool Wnętrze w stylu prowansalskim ❚ Provencal style

d.przewocki@crystalhouse.pl

www.crystalhouse.pl

NIE ZW OKA YKŁA EXC ZJA! EL BAR LENT GAI N

L i f e Sto ry

szczepan twardoch

E l e g ant ze Ś l ą s ka a silesian man of fashion

tekst | by jacek tomczuk zdjęcia | photos zuza krajewska

114



©credits

– Miałem w życiu jeden cel: chciałem być pisarzem czytanym – mówi Szczepan Twardoch, który dziś jest w czołówce najchętniej tłumaczonych na języki obce polskich pisarzy, a jego ostatnia powieść Król bije rekordy popularności i dotychczas sprzedała się już w 100 tys. egzemplarzy. ❚ He is one of Poland’s most frequently translated writers, and his latest bestselling novel Król has sold 100,000 copies to date. “I had one goal in life: I wanted to be a read writer”, says Szczepan Twardoch.

115

Â©credits

L i f e Sto ry

szczepan twardoch

zczepan Twardoch jak na swoje 37 lat napisał już sporo – 13 książek. – Bycie pisarzem niszowym nigdy mnie nie interesowało, choć niestety długo mi doskwierało. Sens uprawiania literatury jest w tym, że ma się czytelników – mówi i śmieje się, że dla niego, inaczej niż dla większości polskich pisarzy, pisanie to jest robota. – On siada i robi. Dziadek robił w kopalni, a on robi przy biurku – mówi jeden z jego przyjaciół. Właśnie wydał zbiór opowiadań Ballada o pewnej panience, a ostatnia powieść pisarza – Król – sprzedała się już w Polsce w 100 tys. egzemplarzy. Jego książki ukazały się w 12 krajach. – Plasuje się w czołówce najchętniej tłumaczonych na języki obce polskich pisarzy – mówi Marcin Baniak z Wydawnictwa Literackiego, które reprezentuje Twardocha na rynkach zagranicznych. – Największą popularnością cieszy się w Niemczech, ale zainteresowanych wydawców przybywa. Właśnie wróciliśmy z największych targów książki we Frankfurcie, gdzie zakończyliśmy negocjacje dotyczące sprzedaży praw do Króla na rynek w USA i Hiszpanii.

jestem polskim pisarzem, myślę i piszę po polsku, co nie czyni ze mnie Polaka. liczy się moja rodzinna, osobista historia. To moja tożsamość. I am a Polish writer. I think and write in Polish, but that does not make me a Pole. What matters is my personal and family history. It’s my identity.

Bohater musi być wyrazisty Zwykle umawia się z dziennikarzami na wywiad w dobrych knajpach. Zawsze dobrze ubrany, modnie uczesany i nieogolony. Wyrobiony towarzysko, elegancki, nauczył się brylować w mediach. Potrafi być kontrowersyjny. Bohaterem Morfiny (za powieść w 2013 r. dostał prestiżową w Polsce nagrodę Paszport Polityki) uczynił Konstantego Willemanna, oficera Wojska Polskiego, syna Niemca i spolszczonej Ślązaczki. Morfinista, kobieciarz i cynik próbuje się odnaleźć w okupowanej przez nazistów Warszawie. Zamiast bohaterskiego chłopca, który rwie się do akcji pod Arsenałem, oglądamy II wojnę światową oczami osoby, która woli raczej kontynuować hulaszcze życie, szukając kolejnej buteleczki ze zbawczą morfiną. Krytycy uznali Morfinę za jedną z najważniejszych polskich powieści ostatnich lat. Bestsellerowy Król, który ukazał się w ubiegłym roku, też rozgrywa się w Warszawie, tyle że przedwojennej. Twardoch prowadzi czytelnika po dzielnicach nędzy

116

Szczepan Twardoch has written many books – 13 to be precise – which is a considerable number given that he is only 37 years old. “I had no interest in being a niche writer, although I couldn’t escape this fate for a long time. The point of writing is to have readers”, he says and adds, laughing, that to him, conversely to most Polish writers, writing is a job. “He just sits down and writes. His grandfather worked in a coal mine, and he works at his desk”, a friend reveals. Twardoch’s latest novel Król [The King] has already sold in 100,000 copies. His books have been published in 12 countries. “He is one of Poland’s most frequently translated writers”, says Marcin Baniak of the Wydawnictwo Literackie publishing house, which represents the writer on foreign markets. “He is most popular in Germany and the number of publishers interested in publishing his work is growing. We have just come back from the book fair in Frankfurt, where we finalised the negotiations to sell the rights to Król to publishers from the USA and Spain. The protagonist has to stand out Twardoch usually makes appointments with journalists in good restaurants. He is always impeccably dressed and unshaven with nary a hair out of place. He is elegant and sociable, and knows how to use the media to his advantage. He can also be controversial. The protagonist of Morfina [Morphine] is Konstanty Willeman, a Polish Army officer whose father was German and mother a Polonised Silesian. Willeman is a morphine addict, womaniser and cynic trying to find himself in Nazi-occupied Warsaw. Instead of portraying a courageous young man itching to demonstrate his bravery by fighting the occupiers, the book shows us World War II as seen through the eyes of a man who would rather hang on to his lavish lifestyle and find his next bottle of life-saving morphine than fight for his country. Critics have hailed Morfina as one of the most important Polish novels of recent years. Król released last year is also set in Warsaw, this time before the war. Twardoch takes his readers on a tour of the poverty-stricken districts and luxury brothels, the muddy streets of the Wola district, and the well -paved, fashionable streets of the central Śródmieście district. The city is ruled by Jakub Szapiro, a competitive boxer and hero to the Jewish community. He is also the hatchet man for the boss of a local gang. “This was a completely different, exotic city with hundreds of thousands of Jews, who lived in a separate world from the rest of Poland; one that had its own internal divisions, parties and culture, as well as another life and language”, explains Twardoch. His favourite writers are Sándor Márai, Ernst Jünger, Józef Mackiewicz, and Thomas Mann. But Twardoch



©credits



117

szczepan twardoch

i luksusowych burdelach, błocie Woli i eleganckich ulicach Śródmieścia. Miastem rządzi Jakub Szapiro, bokser, zawodnik, dla żydowskiej ludności bohater, ale też człowiek od brudnej roboty szefa miejscowego gangu. – To było zupełnie inne, egzotyczne miasto, z kilkuset tysiącami warszawskich Żydów, którzy mieli osobny od polskiego świat, z jego wewnętrznymi podziałami, partiami, kulturą, innym życiem, językiem – opowiada Twardoch. Jego ulubieni pisarze to Sándor Márai, Ernst Jünger, Józef Mackiewicz i Tomasz Mann. Ale Twardoch to także felietonista. Pisze do tygodnika Polityka, kiedyś drukował w konserwatywnej Frondzie. Jak to możliwe? – Nie mam spójnego światopoglądu. Rano jestem konserwatystą, w czasie pracy marksistą, wieczorem liberałem.

Nakładem Wydawnictwa Literackiego ukazał się właśnie zbiór opowiadań Szczepana Twardocha Ballada o pewnej panience. ❚ A volume of short stories by Szczepan Twardoch entitled Ballada o pewnej panience [The Ballad of a Certain Girl], has just been published by Wydawnictwo Literackie.

118

is also a columnist. He writes for Polityka weekly, and used to write for the conservative periodical Fronda as well. How is this possible? “I don’t have a coherent outlook on life. I might be a conservative in the morning, a Marxist while I’m at work, and a liberal at the end of the day”, he says.

Śląsk przede wszystkim Urodził się w Pilchowicach na Śląsku. Niecałe trzy tysiące mieszkańców. Rodzina Twardochów mieszka tu od co najmniej 300 lat.

Silesia first Twardoch was born in Pilchowice, Silesia. The village has just under 3,000 inhabitants. The Twardoch family has been living there for at least 300 years. “It’s impossible to trace my family history any further than that. I’ve traced my family tree as far back as the end of the 17th century. For instance, I know that all my grandparents were miners from the middle of the 19th century”, Twardoch explains. Twardoch declares himself to be both a native of Silesia and a Polish writer. He cites the example of Joseph Conrad. “Toutes proportions gardées, Conrad was a Pole and at the same time an English writer whose prose style, as brilliant as it was, nevertheless did not make him an Englishman.

– Dalej nie da się sprawdzić – mówi pisarz. – Mam rozpisane drzewo mojej rodziny do końca XVII w. Kilkuset przodków. Wiem na przykład, że od połowy XIX w. wszyscy moi dziadkowie byli górnikami. Autor Dracha deklaruje się jako Ślązak, a zarazem polski pisarz, przywołuje przypadek Josepha Conrada. – Zachowując proporcje, Conrad był Polakiem, a jednocześnie angielskim pisarzem, wybitnym stylistą angielskim, co jednak nie zrobiło z niego Anglika. Ja jestem polskim pisarzem, myślę i piszę po polsku, jestem zanurzony w polskiej kulturze, co nie czyni ze mnie Polaka. Tak naprawdę liczy się moja rodzinna, osobista historia. To moja tożsamość, przez nią patrzę na świat. Pisarz mówi, że jego dziadek Oskar Twardoch służył w Wehrmachcie i był w Ardenach w 1944 r. – Czy się tego wstydzę? Nie. Czy jestem z tego dumny? Też nie. To po prostu część historii mojej rodziny, która mnie buduje i określa. Wstydzę się albo dumny jestem tylko z tego, za co odpowiadam. A za przodków nie odpowiadam. Ale bardzo mnie ich historia interesuje

I am a Polish writer. I think and write in Polish, and I’m steeped in Polish culture, but that does not make me a Pole. In fact, what matters is my personal and family history. This is my identity and the filter through which I perceive the world.” Twardoch says that his grandfather, Oskar Twardoch, served in the Wermacht and fought in the Ardennes in 1944. “Am I ashamed of this? No. Am I proud? Again, the answer is no. This is simply part of my family history, which shapes and defines me. I can only be ashamed or proud of what I am accountable for. I cannot be responsible for my ancestors. But their history is something that I’m interested in and care about, because it affects who I am”, he explains. When asked whether it is a problem for him to admit to being Silesian, Twardoch responds: “Why would I hide this? My grandparents’ generation was afraid to talk about their identity because they were living in a hostile and dangerous world. I do not face any harassment because of it. I hate martyrdom, both its Polish and Silesian versions”.

L i f e Sto ry

i obchodzi, bo buduje mnie samego. Czy przyznawanie się do bycia Ślązakiem to dla niego problem? – Dlaczego miałbym to ukrywać? – mówi. – Pokolenie moich dziadków bało się mówić o własnej tożsamości, bo żyli w świecie im wrogim i groźnym. Mnie już jednak nie grożą żadne szykany. Nie znoszę cierpiętnictwa – ani polskiego, ani śląskiego. Nie piszę za darmo Twardoch to wyjątkowy w polskim światku literackim typ eleganta. Lubi krawaty, marynarki z tweedu angielskiego, jedwabne chusteczki. – Gdybym musiał się tak ubierać do roboty, pewnie bym takich ciuchów nienawidził – mówi. Nie musi chodzić do pracy, bo etat w gliwickim wydawnictwie książkowym porzucił w 2006 r. – To był najgorszy okres w moim życiu – wspomina. – Owszem, miałem dobrze płatną pracę w fajnej firmie. Odpowiadałem za zakup praw do zagranicznych tytułów, jeździłem na targi po całym świecie, a jednocześnie potwornie tam nie pasowałem. Nie odnajdywałem się w sytuacji, w której ktoś wydaje mi pole-

I do not write for free Being a man of fashion makes Twardoch a rarity in the Polish literary world. He likes ties, tweed jackets, and silk pocket squares. “If I had to dress like this for work, I would probably hate these clothes”, he says. But he does not have to leave his house to go to work, as he left his full-time job at a Gliwice publishing house in 2006. “It was the worst time of my life”, he reminisces. “I had a well-paid job in a great company. I was responsible for foreign rights acquisition and travelled to book fairs, but at the same time, I did not fit in there. I could not relate to a situation where someone was giving me instructions and I had a boss over me. I felt like I was selling myself for eight hours. After eighteen months, I was fired, and for this I remain truly thankful. I would never have summoned the courage to quit myself”, he says. Twardoch decided to make a living on writing. He began with the fantasy genre. No more than a few thousand copies were published and only a handful of people came to his book signings. The first two years were the hardest. It was then that he decided

Zwykle umawia się z dziennikarzami na wywiad w dobrych knajpach. Zawsze dobrze ubrany, modnie uczesany i nieogolony. Wyrobiony towarzysko. Twardoch usually makes appointments with journalists in good restaurants. He is always impeccably dressed and unshaven with nary a hair out of place. He is elegant and sociable.

cenia i jestem od kogoś zależny. Czułem się, jakbym sprzedawał się na 8 godzin. Po półtora roku zwolniono mnie, za co jestem do dzisiaj wdzięczny, bo sam nie miałbym na to odwagi. Uznał, że będzie utrzymywał się z pisania. Zaczynał od fantastyki. Pierwsze książki przechodziły niezauważone, nakłady ledwie kilkutysięczne, na spotkaniach autorskich garstka ludzi. Najtrudniejsze były pierwsze dwa lata. To wtedy przyjął zasadę, że nie pisze niczego za darmo. – To moja praca, więc trudno, bym ją wykonywał charytatywnie – mówi. Największy rozgłos zdobył Wieczny Grunwald, powieść fantastyczna, historia Paszki, nieślubnego syna Kazimierza Wielkiego, który ginie w bitwie pod Grunwaldem, a jednak w kolejnych wcieleniach żyje i walczy dalej. Jednak przełomem artystycznym i finansowym okazała się Morfina, która ukazała się w 2012 r. Od tamtego czasu wszystko, co Twardoch napisze, jest chętnie czytane. A pisze dużo. Nie tylko powieści. Dwa lata temu wydał dziennik pod tytułem Wieloryby i ćmy, wcześniej poradnik Sztuka życia dla mężczyzn, a ostatnio Lepiej, byś tam umarł, wywiad

to never write anything for free. “This is my job, so I can’t write for charity”, he says. His greatest success during this period came when he published the fantasy novel Wieczny Grunwald [Eternal Grunwald]. The novel tells the story of Paszko, the bastard son of king Casimir the Great, who died at the Battle of Grunwald, but was repeatedly reincarnated and continued to fight in the battle as different people. Twardoch’s real breakthrough, however, came with the highly-acclaimed Morfina in 2012. Since then, everything that he has written has been greeted with enthusiasm. He is a very prolific writer and does not only publish novels. He released a journal, a guidebook for men on the art of life, and more recently an extended interview with MMA star Mamed Khalidov. He was the first writer to become an ambassador for Mercedes-Benz. Spitsbergen vacations The private Twardoch is a bit like some of the protagonists of his books. He loves “masculine” pastimes like boxing, guns, and cars. “I’m a simple guy and



119

L i f e Sto ry

szczepan twardoch

rzekę z gwiazdą MMA Mamedem Khalidovem. Jako pierwszy pisarz został ambasadorem Mercedesa, co wywołało dyskusję o zarobkach pisarzy. Wakacje na Spitsbergenie Prywatnie przypomina niektórych swoich bohaterów. Uwielbia chłopacko-męskie rozrywki: boks, broń palną, dobre samochody. Jestem prostym chłopakiem, nie mam do tego żadnej ideologii – lubi powtarzać

Arktyka uczy pokory, przypomina człowiekowi, że nie jest najważniejszy i wszechmocny. The Arctic teaches you to be humble and reminds you that you are not all-important or almighty.

w wywiadach. Boksować zaczął niedawno, już jako dorosły mężczyzna. – Boks to nie jest „bicie ludzi”. To przede wszystkim ciężki trening, wymaga siły, szybkości i wytrzymałości. Sparingi to tylko ułamek czasu – opowiada Twardoch. Inną męską „zajawką” jest strzelanie, które przydaje mu się w innej pasji. Od wielu lat jeździ na Spitsbergen. A tam nie wolno się poruszać bez ciężkiej broni ze względu na białe niedźwiedzie. – Jeżdżę tam już 10 lat. Wszystko zdecydowało się w ciągu 15 min, kiedy wylądowałem na Spitsbergenie. Był środek lata, wysiadłem z samolotu, a tam temperatura trzy stopnie i wieje siedem w skali Beauforta. Lotnisko w dziczy, przede mną morze, po drugiej stronie zatoki czoła lodowców, a wokół tundra. To najpiękniejszy widok na świecie, a kawałek świata zjechałem. W prawo można pojechać 3 km do miasteczka Longyearbyen. W lewo można iść dwa tygodnie przez tundrę i nie spotkać nikogo. Więc idę w lewo i to jest najlepsza rzecz na świecie. Tylko trzeba mieć żarcie na plecach, namiot, dobre buty i broń. Takie prawo. Chodzi o niedźwiedzie polarne. Choć muszę przyznać, że nigdy w życiu ich nie widziałem, co najwyżej ślady. Arktyka uczy pokory, przypomina człowiekowi, że nie jest najważniejszy i wszechmocny. ■

there is no ideology of any sort behind my choices”, he likes to say at interviews. He took up boxing as an adult. “There is so much more to boxing than just ‘beating people up’. Above all, it is a gruelling workout that requires strength, agility and endurance. The actual fights are just a fraction of what we do at the boxing gym”, he explains. Another of his manly hobbies is shooting, which comes useful in another of his passions. He has been going to Spitsbergen for many years now. You are not allowed to commute there without heavy arms in view of the polar bears. “I have been going there for 10 years. All it took to want to go back was a quarter of an hour of being there. It was the middle of summer, I stepped out of the plane, the temperature was about 3 degrees and the wind speed was seven on the Beaufort scale. The airport was located in the middle of a wilderness, and I could see the sea in front of me, glacier tops across the water, and the tundra all around me. This is the most beautiful vista in the world, and I’ve done my share of travelling. You can walk for two weeks and not come across anyone. So I go and this is the best thing in the world. You just need to take a backpack full of food, a tent, good boots, and a gun. That’s the law. Because of the polar bears, although I haven’t seen any so far. The Arctic teaches you to be humble and reminds you that you are not all-important or almighty”. ■

120

©credits



121

c u lt u r e

nasze rekomendacje

theatr

w krainie słodyczy

in the land of candy

Słynne przedstawienie baletowe z muzyką Piotra Czajkowskiego miało prapremierę ponad 120 lat temu w petersburskim Teatrze Maryjskim i wciąż jest wznawiane na całym świecie – zwłaszcza w okolicy Bożego Narodzenia. Nic dziwnego, bo opowieść o relacji Klary zamienionej w księżniczkę i tytułowego Dziadka walczącego z armią Myszy wciąż uwodzi i chwyta za serca. Balet z Los Angeles pokaże doskonałe umiejętności taneczne oraz olśniewające kostiumy. Rozrywka na najwyższym poziomie nie tylko dla najmłodszych. ❚ The famous ballet play with music by Pyotr Tchaikovsky was first staged over 120 years ago at the Mariinsky Theatre in Saint Petersburg and is still being staged all over the world every year at Christmas time. No wonder, as the story of Clara transformed into a princess and her beloved Nutcracker battling the Mouse King never ceases to amaze and move audiences. The performance given by the Los Angeles Ballet is a delight for children and adults alike. Dziadek do orzechów | The Nutcracker , Los Angeles, 09–31.12

czysta groteska

purely grotesque

Psie serce, dir. Maciej Englert, Teatr Współczesny, Warsaw

Moja walka | My Struggle dir. Michał Borczuch, TR Warszawa

Przyloty i odloty

arrivals and departures

Efektownie opowiedziana musicalowa historia polskich pilotów walczących podczas bitwy o Anglię. W tle wątek miłosny. Plus piękne kostiumy, animacje i świetna choreografia. Warszawska scena muzyczna i tym razem nie zawodzi. ❚ The Warsaw musical scene never disappoints. This time the stage tackles a theme particularly close to the heart of this magazine – aviation. The protagonist of the musical is a pilot whose life is changed by a woman (a cabaret artist) and war. Definitely worth seeing. Piloci | Pilots, dir. Wojciech Kępczyński, Teatr Muzyczny Roma

Jego triumf

his triumph

Przełożyć kilka tysięcy stron na spójny i ciekawy spektakl nie jest prosto, ale Michałowi Borczuchowi się udało. Siła jego spektaklu tkwi w zespole utalentowanych aktorów, którzy oddają nie tylko wydarzenia opisane przez Karla Ove Knausgårda, ale i ich nastrój. ❚ Adapting thousands of pages into a cohesive and intriguing stageplay is never easy. The strength of the play directed by Borczuch is a team of talented actors and artists who not only present the events described by Karl Ove Knausgård, but also convey their mood.

122

Jak wiarygodnie zagrać psa i przy okazji postawić gorzką diagnozę świata stworzonego przez rewolucyjną ideologię? Psa, który za sprawą eksperymentu pewnego profesora staje się człowiekiem – ze wszystkimi ludzkimi przywarami? Wie to jeden z najzdolniejszych polskich aktorów Borys Szyc. I dla niego warto wybrać się na ten spektakl. ❚ How to play a dog and make a bitter commentary on the contemporary world created via a revolutionary ideology? A dog that becomes a human as a result of an experiment? Borys Szyc certainly knows this as his performance in Dog’s Heart is exquisite.

art Wychodzą szwy

the seams are coming apart

Wystawa jest niewielka, szybkim krokiem można ją obejść w kilkanaście minut. Ale nie warto, bo kapitalnie pokazuje splot fascynujących i czasem ze sobą sprzecznych znaczeń, jakie wniosła do kultury krew. Dająca życie i skazująca na śmierć – warto się poddać szkarłatnej refleksji. ❚ This is a small exhibition that can be seen in under 20 minutes if you walk briskly. But it is definitely worth seeing as it portrays a combination of the fascinating and sometimes contradictory meanings that culture has contributed to blood. Blood that gives life and takes life away – the exhibition offers scarlet food for thought.

Ale to akurat bardzo dobrze, bo można się przyjrzeć warsztatowi pracy jednego z najlepszych krawców (i artystów mody!) XX w. Oprócz pięknych strojów zaprojektowanych przez Cristobala Balenciagę na wystawie pokazane są też kreacje jego uczniów: Óscara de la Renty czy Paco Rabanne’a. ❚ But that’s not such a bad thing, as we get to look inside the workshop of one of the best tailors (and fashion artists) of the 20th century. Apart from the beautiful clothing designed by Cristobal Balenciaga, works by his disciples – Oscar de la Renta and Paco Rabbane – are on display as well.

Krew. Łączy i dzieli. | Blood: Uniting & Dividing. Polin Museum, Warsaw, do | until 29.01

Balenciaga Shaping Fashion, Victoria and Albert Museum, London, do | until 18.02

gruba czerwona linia

thick red line

music Oni znów śpiewają

Dźwięki muzyki

Prezent z nutką

still singing

the sounds of music

a gift with a note

I to nie o byle czym. Według zapowiedzi produkcja albumu została przesunięta o kilka miesięcy, aby Bono mógł zmienić teksty piosenek na bardziej zaangażowane społecznie i politycznie. Efekt jest nie tylko słuszny, ale też szalenie melodyjny. Ale w tej ostatniej warstwie nikt chyba się kontrowersji nie spodziewał? ❚ And the songs are quite significant. Apparently the release of the album was delayed a few months so that Bono could modify the lyrics to make them more socially and politically engaged. The result is not only just right, but also very melodious. But that was only to be expected given the band’s track record.

By zagrać jazz tak, aby zasysał ucho od pierwszych sekund i jeszcze opowiadał o współczesnym świecie, trzeba niebywałej osobowości. Czyli Kamasiego Washingtona. Króciutka (6 utworów) płyta powstała na biennale sztuki w słynnym nowojorskim Whitney Museum. ❚ It takes an extraordinary personality to play jazz that seduces the ear within the first few seconds and make it a story about the modern world. A personality like Kamasi Washington. This short (6 tracks only) album was made especially for the Art Biennale at the Whitney Museum in NYC.

Jeśli spodziewacie się, że Sia zaśpiewa standardy w stylu White Christmas czy piosenkę o reniferze z czerwonym nosem, to się rozczarujecie. Ale w bardzo miły sposób, bo Australijka napisała nowe świąteczne teksty i melodie, udowadniając, że zmiana tradycji może wyjść na dobre. ❚ If you were expecting Sia to sing Christmas classics like “White Christmas” or “Rudolf the Red-Nosed Reindeer”, you’re going to be disappointed. But you’ll soon get over it, as the Australian singer has written some new Christmas songs, proving that a little tweak has never harmed a long-standing tradition.

Kamasi Washington Harmony of Difference

Sia Everyday is Christmas

U2 Songs of Experience

123

film

c u lt u r e

nasze rekomendacje

Walka trwa

the fight continues

Oparty na biografii artystów, Wojciecha Bąkowskiego i Zuzanny Bartoszek, film Łukasza Rondudy pokazuje, jak trudno łączyć miłość i pracę. Banał? Nie dajcie się zwieść! Serce miłości to jeden z najciekawszych polskich filmów sezonu, z fantastyczną rolą Justyny Wasilewskiej i Jacka Poniedziałka. ❚ This film, based on a biography of the artists Wojciech Bąkowski and Zuzanna Bartoszek, shows how hard it is to combine work with love. A cliché? Anything but. A Heart of Love is one of the most interesting films of the season with excellent performances by Justyna Wasilewska and Jacek Poniedziałek. Serce miłości | A Heart of Love, dir. Łukasz Ronduda, premieres on 1 December

book Do NYC!

to nyc!

Tajemniczy, superbogaty przybysz, intrygi i zbrodnie oraz wielka polityka w tle – to najważniejsze części składowe 13. książki brytyjskiego pisarza, tym razem dziejącej się w Nowym Jorku. Całość wieńczy świetny, niepowtarzalny styl Rushdiego. ❚ A mysterious, super rich newcomer, intrigue, crime and a backdrop of power politics are the core components of the 13th novel from the famous British writer Salman Rushdie. The story takes place in New York and the style is as impeccable and original as ever. Salman Rushdie Złoty dom Goldenów | The Golden House: A Novel

124

Gwiezdne wojny: Ostatni Jedi | Star Wars: The Last Jedi, dir. Rian Johnson, premieres on 14 December

O pięknie

on beauty

Nie ma chyba lepszego źródła wiedzy na temat japońskiej estetyki. Opublikowana pierwotnie w 1930 r. książka zaprasza czytelnika do poznania zupełnie innego sposobu myślenia o rzeczywistości i odczuwania: od krajobrazu po stroje. ❚ There is no better source of information about Japanese aesthetics. This book, originally published in 1930, invites you to learn about a completely new way of thinking about reality and experiencing it, whether it is landscape or clothing. Shūzō Kuki Struktura iki | The Structure of “Iki”, wyd. Karakter

Sztuka kochania

the art of love

Poznaliśmy ją dwa lata temu. Uparta, silna, mądra i dzielna – Rey ma naprawdę wiele atutów. Przydadzą jej się one, gdy znów dobro będzie musiało zmierzyć się ze złem. Na szczęście Rey ma sprzymierzeńca: legendarnego Luke’a Skywalkera. Moc jest z nimi! ❚ We met her two years ago. She was stubborn, strong, clever and brave – Rey has no shortage of good points. All these will come in handy when good has to take on evil once more. Luckily Rey has an ally – the legendary Luke Skywalker. May the force be with them!

Oc hrona mająt k u przed prz yszł y m i w ierz yc iel a m i Spół k i za g ra n ic ą Zm i a na rez ydenc ji pod at kowej Fu nd ac je, t r ust y Zajęc ie mająt k u Za rzut y k a r ne Kont role pod at kowe i cel no - sk a rbowe Upad łośc i, rest r u kt u r y zac je Su kcesja i pl a nowa n ie spad kowe Wy w i ad i kont r w y w i ad gospod a rc z y

Skonta ktuj siE ˛z na mi: +4 8 (22) 586 4 0 63 w w w.k a ncel a r i a- sk a rbiec.pl

Pewny partner w niepewnych czasach doradztwo strategiczne dla firm REKLAMA

Untitled.indd 1

13.11.2017 14:41

SECURITY IN BUSINESS We support you at all stages of building a secure business. We know how to make security effective and simple. We develop and implement a consistent IT strategy, security policies and continuously protect your data to make you immune to new cyber threats

WWW.IMMUSEC.COM

Immusec Sp. z o.o. ul. Sarmacka 12F/1 02-972 Warszawa, Polska Tel.: +48 22 379 74 70 Fax: +48 22 379 74 79 E-mail: biuro@immusec.com

London Office: Immusec Ltd. 71-75 Shelton Street Convent Garden London, WC2H 9JQ E-mail: office@immusec.om

All our processes of bidding, implementation and reporting are covered by the Information Security Management System certified against ISO/IEC 27001 standard.

good food

polskie zwyczaje świąteczne

p r zy wi g i l i j nym s to l e on and around the christmas table Wigilia rozpoczynająca święta Bożego Narodzenia uważana jest za najbardziej polskie ze świąt. Jej wyjątkowa, rodzinna atmosfera zachwyca przybyszów ze wszystkich stron świata. ❚ Christmas Eve, which kicks off the celebration of christmas, is considered to be the most Polish of holidays. Its unique family atmosphere fascinates people from all over the world.

©credits

tekst | by bogusław deptuła

126

zasiadłszy do stołu godziną zmierzchową, jadł polewkę migdałową, na drugie zaś danie szedł szczupak w szafranie, dalej okoń, pączki tłusto, węgorz i liny z kapustą, karp sadzony z rozenkami, na koniec do chrzanu grzyby i różne smażone ryby… – pisał o wieczerzy wigilijnej XIX-wieczny poeta Alojzy Żółkowski. Chociaż dziś świąteczny stół wygląda nieco inaczej, wiele tradycyjnych potraw na niego wraca, podtrzymując zwyczaje, często przekazywane w polskich domach z pokolenia na pokolenie. Ale od początku… Dzielimy się opłatkiem Nie znamy dokładnej daty narodzin Chrystusa. Nie pada ona ani w Ewangeliach, ani w żadnym innym dokumencie. W chrześcijańskiej tradycji około IV w. zaczęto obchodzić Boże Narodzenie, ale wpasowano je w istniejące święta rzymskie. W wielu bowiem kulturach moment przesilenia jesienno-zimowego był czasem świątecznym; tak było w starożytnym Rzymie, w chrześcijaństwie i u dawnych Słowian. Jednak dopiero przemieszanie tych wszystkich tradycji stworzyło niepowtarzalne święto, jakim jest Wigilia Bożego Narodzenia i wieczerza, która w polskim wydaniu ma unikatowy charakter. Dlaczego unikatowy? Przede wszystkim dzielimy się opłatkiem – ten zwyczaj nie jest znany nigdzie indziej. Nawiązuje do Ostatniej Wieczerzy, gdy Chrystus dzielił się chlebem z apostołami. Niegdyś obowiązywał ścisły porządek i hierarchia łamania się opłatkiem – od pana domu, poprzez najstarszego syna i kolejnych członków rodziny, po pozostałych domowników. Gest symbolizuje wzajemne poświęcenie się, chęć dzielenia się z bliskimi owocami codziennej pracy. Dawniej opłatki wypiekano na plebaniach, w klasztorach i roznoszono po domach. Jaka wigilia, taki cały rok Jeśli w wigilijny poranek pierwszym gościem w domu będzie młody chłopiec, przed nami szczęśliwy rok. A jak w wigilijnym barszczu natrafisz na grosik (wcześniej włożony przez panią domu), będziesz w przyszłym roku miał zapewnione bogactwo. A może szukasz pomyślności? Wtedy zachowaj łuskę wigilijnego karpia w portfelu i noś ją przez jakichś czas. To tylko niektóre ludowe przesądy, jakie od pokoleń towarzyszą Polakom podczas świąt. Ponadto przy wigilijnym stole powinna zasiąść parzysta liczba osób, zaś dań na nim nieparzysta. Dawniej tak przestrzegano nakazu, że albo dopraszano kogoś do stołu, albo któryś z domowników sam opuszczał jadalnię, wymawiając się migreną, by nie psuć uroczystości. Starano się też, by wszystkie dania od samego początku wieczerzy stały na stole, by nie trzeba było od niego wstawać, bo to także mogło być złą wróżbą. Mieszkańcy wsi dbali, by na stole znalazły się dary pól, lasów i wód, bo to

“He sat at the table at dusk. Had almond soup, pike in saffron for the main course, followed by perch, greasy doughnuts, eel and tench with cabbage, and finally carp with raisins, horseradish with mushrooms and various fried fish...”, wrote 19th-century poet Alojzy Żółkowski about Christmas Eve supper. Although the typical Christmas table looks a little different today, many of the traditional recipes and customs are now being revived. Let’s take a look at some of them – starting from the beginning. We break the wafer We do not know the exact date of Christ’s birth. It is not mentioned in any of the Gospels or in any other text. Christmas became a part of the Christian tradition around the 4th century, but the date of the celebrations was actually selected to replace ancient Roman festivities. In many cultures, the winter solstice was a festive season. Winter festivals were celebrated in pre-Christian Rome, in early Christendom, and in ancient Slavic cultures. The uniquely Polish celebrations of Christmas Eve and the festive supper grew out of the merger of all these traditions. What makes the Polish tradition so special? First of all, we break the wafer. This custom is only observed in Poland.

Pierogi (najczęściej z kapustą i grzybami) są jedną z obowiązkowych potraw podczas kolacji wigilijnej. ❚ Pierogis (most often filled with cabbage and mushrooms) are one of the staple dishes at Christmas Eve supper in Poland.

127

good food

polskie zwyczaje świąteczne It recalls the Last Supper, when Jesus broke bread with his apostles. This ritual was traditionally governed by strict rules of hierarchy – the wafer was first broken by the man of the house, followed by his eldest son, then by other relatives and household members. This gesture symbolises mutual sacrifice and the willingness to share the fruit of your daily work with your family. Sharing the wafer is intended to bring people together. In the old days, wafers were baked at rectories and monasteries, and later at home. Christmas Eve sets the tone for the coming year If the first visitor on the morning of Christmas Eve is a young boy, we can expect a good year. And if you find a penny in the Christmas borsch (previously put

Kutia, czyli tradycyjna potrawa kuchni kresowej, to gotowane ziarna pszenicy z makiem, bakaliami i miodem. Kutia is a dish of boiled wheat grain with poppy seed and dried fruit, sweetened with honey.

Podczas świątecznej kolacji nie może zabraknąć tradycyjnego kompotu z suszonych owoców, makowca i kutii. ❚ The Christmas Eve supper in Poland could not be complete without dried fruit compote, poppy seed cake and kutia.

128

zapewniało, że w przyszłości nie zabraknie tych produktów. Wierzono, że jaka wigilia – taki będzie i cały nadchodzący rok. Dziś część ludowych zwyczajów, które stanowiły o odmienności tych świąt, zanika. Nie rozściela się już słomy na podłodze na pamiątkę betlejemskiej stajenki, nie stawia się też snopków z czterech zbóż w czterech kątach pokoju, w którym jemy kolację, ani nie zwieszamy z sufitu młodej sosny. Jednak na szczęście ślady owych tradycji pozostały, choćby w tym, że pod świąteczny obrus kładziemy siano, a na nim opłatek. Jednak dzisiejsza oprawa świąt czyni z nich i tak najbardziej wyjątkową uroczystość w roku. W domach

there by the lady of the house), the new year will bring you riches. And what if you’re hoping for good fortune? Then tuck a scale from the Christmas carp into your wallet and carry it with you at all times. These are just some of the Polish folk superstitions that have accompanied the Christmas season over the centuries. There should be an even number of people, but an odd number of dishes, at Christmas Eve supper. This custom was strictly observed in the past – more people were either asked to join the supper or a household member would leave the dining room, complaining of alleged migraine, so as not to spoil the festivities. All the dishes had to be served at the beginning of the dinner, so that no one had to get up, as this could also bode ill. People living in the country made sure that the table had products from fields, forests and water, as this ensured an abundance of food from these sources. There was also a strong belief that Christmas Eve would set the tone for the coming year. Some of the old customs are now dying out. No one these days spreads straw on the floor as a reminder of the stable in Bethlehem, puts sheaves of four cereals in four corners of the room where the dinner is served, or hangs a young pine under the ceiling. Happily, traces of these old traditions have endured, as we still tuck bits of hay under the tablecloth and put the Christmas wafer on the table.

good food

polskie zwyczaje świąteczne

pojawiają się drzewka bożonarodzeniowe (choinka jako „drzewo życia” jest symbolem chrześcijańskim – ubiera się ją w dniu, w którym wspominamy naszych pierwszych rodziców: Adama i Ewę), pod nimi ustawiane są szopki, domownicy śpiewają kolędy, a po uroczystej kolacji wierzący udają się na rozpoczynającą się o północy pasterkę.

Smażony, w galarecie lub faszerowany – karp na wigilijnym stole pojawia się w wielu odsłonach. Na zdj. poniżej zupa rybna oraz tradycyjna jarzynowa sałatka. ❚ Fried, jellied or stuffed carp is a dish traditionally served on Christmas Eve in Poland. Below: fish soup, traditional Polish vegetable salad and Christmas wafer.

wigilijne przysmaki Przyjęło się na ziemiach polskich, że wigilijna wieczerza ma postny charakter. W poście nie jedzono mięsa, nabiału i deserów, można zaś było jeść ryby. Najpowszechniejszy, bo dający się najłatwiej przechowywać, był śledź. Był i wciąż jest jedzony w wielu postaciach: w oleju z cebulą, w śmietanie, marynowany, z musztardą, imbirowy w orzechach, z suszoną śliwką, rodzynkami, a nawet w sosie piernikowym. U mnie w domu śledzie najchętniej podawane są ze świeżo ugotowanymi ziemniakami, bez jakiejkolwiek okrasy. Jednak najpewniej przeciętny Polak zapytany o wigilijną rybę jako pierwszą wymieni karpia. Obecnie tradycyjny karp jest trochę spadkiem po komunistycznych czasach, gdy był najłatwiejszą do wyhodowania rybą. Jednak ze wspomnień smakoszki i pisarki Marii Iwaszkiewicz, znawczyni szlacheckich tradycji, dowiadujemy się, że karp był rybą pośrednią, niezbyt cenioną, znacznie wyżej w stołowej hierarchii stał sandacz, szczupak czy karasie. Jednak dziś powrót tych ryb jest już chyba niemożliwy, choćby dlatego, że przyrządzenie szczupaka czy karasi ze względu na jego liczne ości jest kłopotliwe. Zatem nic już zapewne nie pokona popularności karpia w galarecie, pieczonego, smażonego czy po żydowsku – z rodzynkami i migdałami w słodkawym sosie. Niegdyś w zamożnych szlacheckich domach starano się wręcz o to, by na stole znalazło się aż 12 różnych rybnych potraw na pamiątkę liczby apostołów podczas Ostatniej Wieczerzy.

Keks to ciasto ucierane z masłem, cukrem, jajkami i mąką, z dodatkiem dużej ilości bakalii. Długo zachowuje świeżość i można go upiec z wyprzedzeniem. Często spotykamy go na wigilijnych stołach. 130

The look and feel of Christmas celebrations still make it the most special festival of the year. Houses are decorated with Christmas trees (being the “tree of life,” the Christmas tree was a Christian symbol; it is decorated on the day on which we remember our first parents, viz. Adam and Eve). We put the crib under the tree, sing Christmas carols, and believers go to Midnight Mass after the dinner. christmas staples The Polish tradition dictates that Christmas Eve supper be meatless. The Lenten menu did not have any meat, dairy products or desserts, but it did allow for fish. The staple food was herring, as this was easiest to preserve. It has been served in many different ways: in oil with onions, in cream, marinated, with mustard, ginger-flavoured with walnuts, with prunes, raisins, and even with gingerbread sauce. In my home, herring is served with freshly cooked potatoes with no fat or gravy – cold herring with hot potatoes is my Christmas treat.

Wśród wigilijnych zup królują: czerwony barszcz i grzybowa, a od pewnego czasu na popularności zyskuje też rybna. W moim domu rodzinnym co roku podawany jest czerwony barszcz właśnie robiony przez moją mamę ze świeżych buraków, z dużą ilością suszonych grzybów, zakwaszany cytryną. Ale wracając do wigilijnych dań, które królują w polskich domach – z dań na ciepło zaczyna wieść prym kiszona kapusta, która zjawia się pod bardzo wieloma postaciami jako kapusta z grzybami, z łazankami (czyli kwadratowymi kluskami) czy okraszona lnianym olejem albo z grochem. Ponadto kwaśna kapusta świetnie podkreśla smak tłustej ryby, jaką jest wspomniany karp. W Małopolsce często na stole zjawiają się gołąbki ze słodkiej kapusty, zazwyczaj włoskiej, faszerowanej grzybami, dodatkowo podawane z grzybowym sosem i kaszą albo dla odmiany – kaszą połączoną z grochem. A co jemy na deser? Wigilijne smakołyki mają w sobie największy symboliczny ładunek, bo ich stały składnik, czyli mak to znak snu i łączności z innym światem, zaś ziarna pszenicy, z których robiona jest kutia, oznaczają dostatek, zasobność i powodzenie. Kutia, czyli tradycyjna potrawa dawnej kuchni kresowej, to goto-

But if we ask the average Pole which fish is served for Christmas Eve supper, he or she will most likely answer “carp”. Now seen as part of the tradition, the carp is actually a relic of the Communist era, as it was easy to breed. The memoirs of the writer and gourmet, Maria Iwaszkiewicz, an expert in old gentry traditions, reveal that the carp was perceived as an inferior variety of fish and that the pikeperch, the pike and the crucian were much more highly valued. The popular jellied, baked, fried carp is hard to beat. It can also cooked Jewish style with raisins and almonds and served in sweet sauce. In the old days, the tables of the gentry and aristocracy were laden with twelve different fish dishes to commemorate the number of apostles at the Last Supper. There are two main Christmas soups – red borsch and mushroom soup – although various fish soups have recently been gaining a foothold. In my home, we have traditionally served red borsch prepared by my mother from fresh, not pickled, beets with a generous serving of dried mushrooms, acidified with lemon. But coming back to the most popular Christmas Eve dishes in Polish households – sauerkraut served in many different ways with mushrooms, łazanki (square noodles), sprinkled with linen oil, and peas is often REKLAMA

I TA K A & G A L A

XVI E DYC J A

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2018. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

Luksusowe wakacje marzeń LATO 2018

000_I_Okladka_Itaka_LATO_2018_16.indd 1

ZADZWOŃ: numer infOlinii 801 055 111

WEJDŹ

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

na www.itaka.gala.pl i pobierz katalog z naszymi ofertami

NOWOŚĆ! 10/25/17 5:30 PM

LATO 2018

131

good food

polskie zwyczaje świąteczne

wane ziarna pszenicy z makiem i bakaliami, słodzone miodem. Dawniej podawano podczas świąt także kluski ziemniaczane lub serowe z makiem albo polane miodem. Ponadto zajadano się łamańcami z makiem – czyli kruchymi ciasteczkami. Pysznym deserem jest też wracająca dziś do łask zupa migdałowa z mlekiem, ryżem i skórką pomarańczową oraz nieśmiertelny kompot z suszonych i wędzonych owoców, który nigdy nie smakuje tak jak w wigilijną noc. Mimo potocznego mniemania, że istnieje jedno polskie wigilijne menu, wciąż obowiązuje wiele jego regionalnych odmian, które dziś tak chętnie odnajdujemy, odkrywając, że w nich właśnie tkwi największa wartość i utrwalona tradycja pokoleń. I jedno się nie zmienia – wyjątkowa świąteczna atmosfera rodzinna i ciepły dom pachnący choinką i jedzeniem. ■

Wśród wigilijnych zup królują czerwony barszcz i grzybowa, na popularności zyskuje też rybna. the main Christmas soups are red borsch and mushroom soup, but fish soup is also common.

132

served. Sauerkraut goes well with bluefish like carp. Popular dishes in Małopolska include sweet cabbage stuffed with mushrooms, served in mushroom sauce and groats or groats and peas. And dessert? Christmas Eve treats are powerful symbols as poppy seeds symbolise dreams and connection with other worlds, while the wheat grains used to prepare kutia epitome prosperity, abundance and good fortune, and are therefore frequently served on the Christmas table. Kutia is a dish of boiled wheat grain with poppy seeds and dried fruit. Other popular dishes include noodles with poppy seeds, and potato or cheese dumplings sprinkled with honey and shortcrust poppy seed cookies. Almond soup with milk, rice and orange peel makes a delicious dessert. And finally, the Christmas compote made from dried and smoked fruit, which never tastes the same as it does on the night of Christmas Eve. Contrary to the common belief that there is a single Polish Christmas Eve menu, there are numerous regional varieties, which we are now revisiting having come to realise that they are the most valuable and best preserve the traditions passed down through the generations. The one constant amid all these culinary variations is the unique family atmosphere filled with warmth and the fragrant scent of the Christmas tree and home-made food. ■

©shut terstock (16), stock food/free (4)

Pieczenie pierników to świąteczna tradycja, można je przygotować wcześniej i odłożyć na 2–4 tygodnie, aby skruszały i nabrały charakteru.

REAL POLISH CUISINE | ALWAYS WELL-TIMED WARSAW CHOPIN AIRPORT, SCHENGEN AREA, DEPARTURE HALL www.bijanka.pl

good food

wino

po r ozmawia j my o winie let’s talk about wine

Co roku na świecie produkuje się 31 mld butelek wina. A wśród nich mamy do wyboru ok. 2 mln etykiet. Czy istnieje jakiś sposób na odnalezienie się w tym gąszczu? Jednej recepty nie ma, ale podpowiadamy, jak ustrzec się przed niektórymi błędami i pić wino bardziej świadomie. ❚ Thirty one billion of bottles of wine are produced worldwide every year And there are some 2 million labels to choose from. Is there any way of navigating this maze? There are no hard and fast rules, but you can avoid some of the common pitfalls and become a more discerning wine drinker.

©credits

tekst | by magdalena rudzka

134

©shut terstock (2)

Temperatura i kieliszek Niewłaściwą temperaturą serwowania można zepsuć każde wino. Popularny mit głosi, że schładzamy tylko białe, różowe i musujące. W rezultacie przeważnie pijemy za zimne wina białe i za ciepłe wina czerwone. Tak – czerwone też wymagają schłodzenia. A białe – nie aż do 7 stopni, jakie zwykle panują w naszych lodówkach. Lekkie wina czerwone, np. beaujolais, powinny być serwowane w temperaturze niższej (ok. 10°C) niż złożone wina białe, dojrzewające w beczce (12–15°C). Zapomnijmy też o terminie „temperatura pokojowa”, która przecież oznacza ponad 20°C, czyli zdecydowanie za dużo dla każdego wina. W jakim kieliszku pić wino? Przede wszystkim w takim, w który możemy wino zamieszać, by wydobyć z niego jak najwięcej aromatu. Reszta to szczegóły: do win białych przeważnie stosuje się mniejsze kieliszki o węższym kielichu, do czerwonych większe i bardziej kuliste, do musujących – wąskie i wysokie. Uśredniona zawartość jednego kieliszka to 150 ml. Wina zmieniają się po otwarciu, ale nie znaczy to, że trzeba kupować drogie karafki. Najpierw wino „otworzy się” w kieliszku – niektóre aromaty się ulotnią, inne wzmocnią. Po godzinie–dwóch będzie inne, następnego dnia – jeszcze inne.

Temperature and glass Incorrect temperature is a wine killer. According to popular belief, we are only supposed to chill white, rosé and sparkling wine. As a result, we usually drink our white wine too cold and our red wine too warm. That’s right – red wines also need to be chilled. And white wine should not be chilled to 7° C, which is the most fridge temperature. Light red wines like beaujolais, for instance, should be served at a lower temperature (approx. 10°C), than complex white wines maturing in barrels (12-15°C). And you can forget about “room temperature”, as this is 20°C, which is too high for any wine. What glass should be used? Above all pick a glass in which the wine can be stirred, so as to derive as much aroma as possible. The rest is insignificant – smaller wine glasses with a narrower body are often used for white wine and larger, more spherical ones for red wines, and sparkling wine is served in tall and narrow glasses. The average volume of a wine glass is 150 ml. Wines change after opening, but you do not have to buy expensive decanters. The wine will “open itself” in the glass – some aromas will evaporate, others will intensify. The wine will taste different an hour or two later and even more so the following day.

Im starsze, tym gorsze Miażdżącą większość win – a szczególnie wina białe i różowe – należy wypić w ciągu 1–2 lat od momentu produkcji. To prawda, że upływ czasu wydobywa nowe smaki i aromaty, ale może się to udać wyłącznie w przypadku win bardzo wysokiej jakości. Klasyfikowane bordeaux czy najlepsze mozelskie rieslingi rzeczywiście mogą żyć nawet kilkadziesiąt lat. Jednak takie wina przeciętny zjadacz chleba kupuje tylko na specjalne okazje. Na co dzień lepiej unikać win starszych niż 5 lat. Zatem: jeżeli widzisz 10-letnie wino na półce supermarketu w przystępnej cenie – najprawdopodobniej znaczy to, że będzie słabej jakości, a sklep chce się go pozbyć. Naprawdę znacznie lepiej jest kupić świeże proste wino niż „pułkownika” z napisem „reserva” za 30 zł. Z drugiej strony – młode wino, czyli pite bezpośrednio po zbiorach, przeważnie w listopadzie (np. beaujolais nouveau czy wino świętomarcińskie) – też lepiej potraktować jako podtrzymanie tradycji, bo nie zdążyło się jeszcze uspokoić po fermentacji, wytworzyć pełni aromatów i smaków.

Worse with age The vast majority of wines – especially white and rosé wines – must be drunk within 1-2 years of being produced. The passage of time might foster new flavours and aromas, but this is only true of very high quality wines. Classified Bordeaux, and the best Mosel Rieslings, can “live” for several decades. However, the average wine drinker only buys such wines for special occasions. For every day drinking, it is best to avoid wines older than 5 years. Hence, if you spot a 10-yearold wine on a supermarket shelf at a reasonable price, chances are that it is of poor quality and the store is trying to get rid of it. You would be much better off buying a fresh wine instead of a “back bencher” with a “reserve” label for PLN 30. At the other end of

Tanie wino jest dobre, bo jest dobre i tanie? Ta niepodważalna logicznie prawda z czasów PRL-u dotyczyła wprawdzie nieco innych napojów niż te, o których tu rozprawiamy, ale wbrew pozorom warto się nad nią chwilę zastanowić. Na jednym z portugalskich targów rybnych widziałam starszych panów

„Czytanie” etykiet to ważna umiejętność, bo każdy kraj oznacza wina nieco inaczej. Podstawowe informacje to: nazwa producenta, region i rocznik. ❚ Reading wine labels is a crucial skill as each country has its own marking rules. The essential information is: the name of the manufacturer, the region the wine comes from and the year of production.

135

good food pijących wino po 10 eurocentów za kieliszek. Pewnie wielu z nas na wakacjach np. w Hiszpanii zdziwiło się na widok win w kartonach po 1,5 euro za litr. W legendarnym rejonie Mozeli w Niemczech ceny ich słynnych rieslingów zaczynają się od 7 euro za butelkę, a takie po 25 są już określane jako drogie. Nie namawiam nikogo do picia win za jeden euro, ale wiem jedno: w krajach o długiej tradycji uprawy winorośli i codziennego spożycia wina ceny są niższe, niż się spodziewamy. I nic w tym dziwnego – po prostu jest to produkt spożywany codziennie przez większość społeczeństwa, tak jak u nas chleb czy masło. We Francji, Hiszpanii, Włoszech czy Portugalii powszechnie występują tanie wina stołowe do codziennej konsumpcji. I to nie znaczy, że są złej jakości. Regularne spożycie niewielkich ilości wina do posiłku to zwyczaj milionów ludzi w Europie i poza nią. Szeroko dostępne proste i tanie wina to nie wyjątek, to reguła. Z bardzo dobrego stosunku jakości do ceny słyną (na razie!) wina portugalskie.

wino the scale, young wine, i.e. wine drunk straight after being harvested, usually in November (e.g. Beaujolais Nouveau or St Martin’s Day Wine) is best treated as a curiosity, a nod towards tradition, as it has not been given a chance to set after fermentation and produce its full potential of aromas and flavours. does cheap good wine exist? Yes, it does, but it all depends on the country. I once saw elderly men drinking wine that cost EUR 0.10 per glass at a fish market in Portugal. I am sure many of you have wondered at the sight of wine in cartons sold at EUR 1.5 per litre during your travels, e.g. in Spain. In the legendary region of Mosel in Germany, the prices of their famous Rieslings start at EUR 7 per bottle and EUR 25 is considered expensive. I am not recommending that you drink 1 EUR wine; I am merely pointing out that in countries with a long wine production tradition, and where wine is consumed on

9 stylów wina i ich połączenia kulinarne 9 wine styles and their best food pairings

dry white Sauvignon Blanc

pieczone warzywa ❚ roasted vegetables

off-dry and sweet white

Gruner Veltliner

Gewurztraminer

Pinot Grigio

Sauternes

Albarino

Moscato Riesling

136

łagodne sery ❚ soft cheese

dojrzałe sery ❚ hard cheese

rich white

produkty mączne ❚ starches

rose Grenache

ryby ❚ fish

light red

tłuste ryby ❚ rich fish

białe mięso ❚ white meat

czerwone mięso ❚ red meat

wędzonki i wędliny ❚ cured & smoked meat

desery ❚ sweets

medium red

bold red

Tempranillo

Cabernet Sauvignon

Champane

Ice Wine

Monastrell

Sekt

Sherry

Aglianico

Cremant

Port

Malbec

Prosecco

Tokaji Aszu

Syrah

Cava

Chardonnay

Syrah

Pinot Noir

Sanglovese

Roussanne

Tavel

Zweigelt

Grenache

Marsanne

Pinot noir

Gamay

Merlot

Viognier

Cabernet sauvignon

sparkling

dessert Late harvest

©shut terstock

warzywa ❚ vegetables

KIELISZKI I TEMPERATURA glasses and temperatures

wino musujące ❚ sparkling wine Zawartość alkoholu ❚ Alcohol by Volume

47F /8C

9–12% białe wino ❚ white wine Zawartość alkoholu ❚ Alcohol by Volume

54F /12C

8–14% lekkie wino czerwone ❚ light red wine Zawartość alkoholu ❚ Alcohol by Volume

54F /12C

11–15% ciężkie wino czerwone ❚ bold red wine Zawartość alkoholu ❚ Alcohol by Volume

62F /17C

13–16% wino deserowe ❚ dessert wine Zawartość alkoholu ❚ Alcohol by Volume

68F /20C

8–20% Podróż pod znakiem wina Odpoczywając we Francji, Włoszech, Hiszpanii czy Portugalii, najpewniej jesteśmy w jakimś sklasyfikowanym winiarskim regionie produkującym lokalne wina, czasem ze szczepów niewystępujących nigdzie indziej. Legendarny region winiarski położony najbliżej Polski to Tokaj na Węgrzech – z Krakowa to niecałe 350 km. Tokaj przez setki lat słynął ze słodkich win z odmian furmint, harszlevelu i sargamuszkotaly. Polska była kiedyś ich najważniejszym odbiorcą, stąd zresztą porzekadło „nie masz wina nad węgrzyna”. Dziś produkuje się tam również coraz słynniejsze charakterne furminty wytrawne. Cały region od 2002 r. wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Producentów do odwiedzenia są setki, warto wybrać się tam w lipcu na festiwal winiarsko-muzyczny Bor, Mámor, Bénye. Niedaleko położona jest kolejna legenda: Mozela w Niemczech. Kraina najlepszych rieslingów na świecie, zaskakująco przystępna (również cenowo), świetna do zwiedzania na rowerze podczas winobrania, kiedy można spotkać tam wolontariuszy z całego świata. Wśród bliższych i dalszych sąsiadów jest na pewno w czym wybierać. Chociażby Słowacja – jej bogatych winiarskich tradycji można liznąć np. podczas

138

wino a daily basis, prices are lower than you might expect. Nor is this surprising. A product that most people consume every day becomes a staple food product – just like bread and butter in Poland. Cheap table wines can be found in France, Spain, Italy and Portugal, and they are produced for daily consumption. This, however, does not mean that they are inferior. Many people in Europe and beyond regularly drink wine with their meals. The simple and easily accessible wines are not an exception but the rule. Portugal wines are renowned for their excellent quality to price ratio (for the time being, at least). A journey along the wine trail When you spend your vacation in France, Italy, Spain or Portugal, you are most likely to find yourself in a classified wine region producing local wines, and which can sometimes boast of having varieties found nowhere else in the world. The legendary wine region closest to Poland is Tokaj in Hungary, at only 350 km away from Kraków. Tokaj has been famous for centuries for its sweet wine (tokaji) made from the furmint, hárslevelű and sárgamuskotály grape varieties. Poland used to be the largest purchaser of these wines and Hungarian wines used to be highly prized here. Feisty dry furmint wines are now being produced in Tokai as well and they are becoming increasingly famous. The entire region has been declared a UNESCO World Heritage Site. There are hundreds of wine manufacturers to visit. We recommend planning your trip for July as this is when the Bor, Mámor, Bénye Wine and Music Festival is held. Mosel, another legendary wine-growing region, is also located nearby – in Germany. This is where the world’s best Rieslings are produced. Mosel is surprisingly accessible (including money-wise) and is perfect for cycling during the wine harvest, when the region is populated by volunteers from all over the world. There is a host of wine destinations to choose from around Poland. Slovakia is one – its rich wine-making traditions are showcased at e.g. Open Cellar Days. Austria is another nearby wine haven. “There must be bad Austrian wines, but I have yet to come across one”, said the world’s most famous wine expert Jancis Robinson. The Austrian “national” grape variety is the grüner veltliner which makes acidic, spicy, slightly fruity white wines. Stock up, as Austrian wines are hard to come by in Poland. Moldova – which once produced 50% of all wine consumed in the USSR – is an interesting country for wine aficionados. Plan your visit for early October when National Wine Day is held and dozens of wine makers come to the largest square in Chişinaŭ to showcase their products. Polish wine is no more than a curiosity. But the developments of the budding domestic wine industry can

©sime/free, shut terstock

good food

139

Dni Otwartych Piwnic. Kolejny kierunek to Austria – Pewnie istnieją złe austriackie wina, ale ja jeszcze na żadne nie trafiłam – to słowa najsłynniejszej znawczyni win świata, Jancis Robinson. Ich „narodowym” szczepem jest grüner veltliner dający kwasowe, pikantne, lekko owocowe białe wina. Warto zaopatrzyć się w kilka butelek, bo w Polsce austriackie wina są słabo dostępne. Mołdawia – niegdyś producent 50 proc. wina wypijanego w ZSRR, dziś coraz ciekawszy winiarsko kraj. Najlepiej odwiedzić ją na początku października, kiedy odbywa się tu Narodowy Dzień Wina. To, co przez ostatnich kilka lat wydarzyło się w polskim winiarstwie, można określić słowem: renesans. W naszym dość surowym dla winorośli klimacie udają się mniej szlachetne, hybrydowe szczepy, takie jak seyval blanc, solaris, rondo czy regent. Ale powstają też rieslingi, cabernety czy pinot noir. Producentów jest coraz więcej, robią wina na coraz wyższym poziomie. Rośnie też ich dostępność. Dorobiliśmy się też już sześciu regionów winiarskich, należą do nich: zielonogórski, podkarpacki, małopolski, Dolny Śląsk, Polska centralna i północna oraz Małopolski Przełom Wisły. W październiku 2017 r. po raz pierwszy dwa polskie wina zdobyły medale w ogólnokrajowym konkursie organizowanym przez magazyn Wino. Na uwagę zasługują szczególnie rodzime wina białe i różowe. Odradza sie też zwyczaj picia młodego wina w listopadzie, na św. Marcina (11.11), przeważnie w towarzystwie gęsiny.

przydatne Aplikacje useful apps Vivino Wine Scanner – porównywarka win z milionami użytkowników, dzięki czemu przyznawane tam oceny mogą być pomocne. Skanuje etykiety i dość precyzyjnie automatycznie rozpoznaje wina, podając ich średnią cenę i ocenę w skali od 1 do 4 gwiazdek. Aplikacja umożliwia kontakt z innymi użytkownikami. ❚ A wine app with millions of members. This makes the ratings really helpful. The app lets you scan wine labels and is equipped with fairly precise automatic wine recognition software that can determine the average price of a wine and rate it on a scale of 4 stars. The app allows interaction with other users. Wine-Searcher – profesjonalna porównywarka cen win. Też posiada skaner etykiet. W bazie ma wina wyższej jakości. Bardzo przydatna, jeżeli chcemy kupić wino online. Na ekranie startowym zawsze znajdziemy kilka przydatnych artykułów i ciekawostek, na przykład „szczep dnia” – od którego możemy zacząć przeglądanie obfitej encyklopedii szczepów, z odnośnikami do win z nich wytworzonych. ❚ Professional price comparison app. It has a wine scanner function. The data base features upmarket wines. It is useful when buying wine online. The homepage always displays interesting articles, e.g. there is a “variety of the day” section, which can be a starting point for perusing the extensive grape variety encyclopaedia.

140

wino

Podstawowe aromaty win białych i czerwonych

basic aromas of white and red wines owoce ❚ Fruit

Żurawina ❚ cranberry

Jabłko ❚ apple Cytrusy ❚ citrus

Wiśnia ❚ cherry

Morela ❚ apricot

Śliwka ❚ plum

kwiaty/zioła ❚ Flowers/herbs Tymianek ❚ thyme

Fiołek ❚ violet

Trawa ❚ grass

Szałwia ❚ sage

Rumianek ❚ camomille

Rozmaryn ❚ rosemary

beczka ❚ Oak Miód ❚ honey

Dym ❚ smoke

Masło ❚ butter

Skóra ❚ leather

Grzyby ❚ mushroom

Kawa ❚ coffee

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak zacząć swoją przygodę z winem. Chodź na degustacje, czytaj blogi i magazyny, rozmawiaj w sklepach specjalistycznych, nie bój się supermarketów i dyskontów, a w podróży poznawaj lokalne szczepy i wina robione na miejscu. A przede wszystkim próbuj, próbuj, próbuj i notuj. ■

be summed up with one term only: a renaissance! A few dozen vineyards are created in Poland each year. Our climate, generally harsh for vines, is nevertheless beneficial to the less noble, hybrid varieties such as Seyval blanc, Solaris, Rondo, or Regent. But Rieslings, Cabernets or Pinot noir wines are also made. The number of wine producers is on the rise and the quality of wines made by them is getting better. Their availability is growing as well – Polish wines can be found not only in specialised wine stores but also in supermarkets and restaurants. In October 2017, Polish wines won medals in a national competition organised by the Wino magazine for the first time ever. Especially the rosé and white Polish wines are recommended. We advise against drinking Polish young wine, though. There is no easy answer to the question of how to begin your love affair with wine. Attend wine tastings and go to wine bars, read wine blogs and wine periodicals, talk to the sales assistants at specialist wine stores, do not be afraid of supermarkets and discount stores, and when you travel, try to taste the local grape varieties and local wines. Above all, taste, taste, taste, and make a note of what you taste. ■

©shut terstock

good food

Warmest wishes to our present and new investors for a Happy Holiday Season. Much success and prosperity in the New Year! Jacek JaĂkowiak Mayor of Poznañ

City attractive for business by Forbes CONTACT US: City of Poznan, Poland inwestor@um.poznan.pl www.poznan.pl

Business -friendly cit y according to fDi Intelligence by Financial Times Outsourcing Star – The highest growth of IT and economy students in Poland

good food

dim sum

Przed południem

in the morning

Dim sum pochodzą z Pekinu. To przekąski, które w Chinach je się najczęściej przed południem. Wśród nich najpopularniejsze są niewielkie pierożki jiaozi (lub gaozi). Tradycyjne dim sum mają farsz z krewetką i wieprzowiną. ❚ Dim sum originate from Beijing. These snacks are usually eaten in the morning until noon in China. The variety most popular are the small Jiaozi dumplings. The most traditional dim sum have a shrimp or pork filling.

Pełną parą

lots of steam

Wcześniej ulepione pierogi wstawia się na parę w specjalnych parownikach z bambusa. Parująca woda gotuje je zaledwie w ciągu kilku minut. Jednak kluczowe jest, by nie przerwać gotowania zbyt późno, bo pierożki będą kleiste i mogą przywierać do papieru, na którym są ułożone. ❚ The dumplings are put inside special bamboo steaming baskets and steamed over boiling water for a few minutes. The trick is not to overcook them as this makes the dumplings stick to the paper that the baskets are lined with.

slightly aromatic Z krewetkami, serem, wołowiną lub kimczi. Pierożki na parze dim sum to popularna przekąska zwłaszcza w południowych Chinach, którą podaje się tradycyjnie do herbaty. ❚ They come with a shrimp, cheese, beef or kimchi filling. Dim sum dumplings are a popular snack, especially in southerN China where they are traditionally served with tea. tekst | by agnieszka michalak

142

Chińska przekąska staje się coraz popularniejsza na świecie. Dlatego jej wariacji jest dziś nieskończenie wiele. Farsz robi się z absolutnie wszystkimi charakterystycznymi produktami Azji, m.in. ze sfermentowanymi warzywami kimczi, z soczewicą i imbirem, ziemniakami, kokosem i curry czy jagnięciną i marchewką. Każda wersja smakuje znakomicie. ❚ The Chinese snack is gaining on popularity all over the world. The number of variations of the dish are endless. The filling can be made with practically any Asian characteristic ingredient, e.g. kimchi, or fermented vegetables, lentils and ginger, potatoes, coconut and curry or lamb and carrot. All are equally delicious.

l ekko a r omatycznie

Wariacje

variations

SPECJALNA EDYCJA 2017 HÄSTENS TRIBUTE DOSTĘPNA WYŁĄCZNIE OD 1 WRZEŚNIA DO 31 GRUDNIA 2017 R. Hästens Tribute to owoc 165 lat doświadczenia w tworzeniu łóżek i niebywały przykład połączenia doskonałego rzemiosła, jakości i estetyki. Nowoczesny kolor Taupe Check doda każdej sypialni ponadczasowej elegancji. Całość można też łatwo ożywić przy pomocy jasnych i neutralnych akcentów kolorystycznych. FUL F I L L I NG DR EA M S S I NC E 18 52 WA R S Z AWA D O M OT E K A | U L . M A L B O R S K A 4 1 , 0 3 - 2 8 6 WA R S Z AWA S O P OT | A L . N I E P O D L E G ŁO Ś C I 9 4 0 , 8 1 - 8 6 1 S O P OT P OZ N A Ń | U L . G ŁO G OW S K A 2 6 5 A , 6 0 -1 0 4 P OZ N A Ń WA R S Z AWA – P U Ł AW S K A | U L . P U Ł AW S K A 5 2 3 , 0 2 - 8 4 4 WA R S Z AWA

LOZ K A H A S T E N S . P L | HAS T E N S . COM REKLAMA

25 nearly

It’s a jungle out there. Better use headhunters.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT baNkINg & fINaNce fMcg cONSUMeR gOODS TSL HeaLTHcaRe cONSTRUcTION & ReaL eSTaTe Leading Polish executive search and recruitment consultants. Warsaw. Poznan. Wroclaw.

www.bigram.pl

ph +48 (22) 646 94 94

info@bigram.pl

ta k e a l o o k

wizytowo

meta l iczny b ły s k mettalic shine ...przy wigilijnym stole nie wychodzi z mody. dotyczy zarówno zestawów typowo glamour, jak i tych z męskim garniturem. warto też przemycić złotą albo srebrną minimalistyczną biżuterię. ❚ ...at Christmas parties never goes out of fashion. glimmering fabrics and shiny accessories pair well with both glamour gowns and suits. to complement the look opt for gold or silver minimalistic jewellery. zdjęcia | photos lukas dvorak/marianne/sunray photos/east news

sukienka Adrianna Papell, kożuch Hallum, kolczyki Diva, zegarki Serpenti, buty Isabel Marant Étoile ❚ dress by Adrianna PapelL, coat by Hallum, earrings by Diva, watches by Serpenti, shoes by

Isabel Marant Étoile na str. obok: sukienka Pietro Filipi, naszyjnik ALO ❚ opposite page: deess by Pietro Filipi, necklace by ALO

144

145

Â©credits

wizytowo

ÂŠcredits

ta k e a l o o k

146

na str. obok: sukienka DNB Denisa, torebka Lush ❚ opposite page: dress by DNB DENISA, clutch by lush płaszcz i buty Karen Millen, kolczyki i naszyjnik Bulgari, torebka Dolce & Gabbana ❚ coat and pumps by Karen Millen, earrings and necklace by Bulgari, handbag by Dolce & Gabbana

147

ta k e a l o o k

sukienka

Dolce & Gabbana, kolczyki i pierścionek alo ❚ dress by DOLCE & GABBANA, ring by alo na str. obok: żakiet i spodnie Pietro Filipi, broszki i pierścionek alo, buty Golden Goose ❚ opposite page: jacket and trousers by Pietro Filipi, brooch and ring by alo, pumps by

Golden Goose

148

wizytowo

149

Â©credits

mo ko tow s ka

każda stolica ma taką wyjątkową aleję, która błyszczy, na której królują ekskluzywne marki i butki najbardziej pożądanych projektantów świata. warszawa ma mokotowską. ❚ Every capital has a special boulevard that really shines and where you can find exclusive brands and the boutiques of the world’s most indemand designers. That street in Warsaw is Mokotowska. tekst | by marianna kucharska

150

ogr Now

odzk

Ż ur

aw i

H oż

a TM

dow s

cz a

52A 59

ow sk a

Wil

kie

EAST NEWS , M . P .

Rondo de Gaulle'a

Je r o

ski

Ujaz

Not only is the street located in the heart of the city, but it also connects two distinct Warsaw squares – Pl. Zbawiciela, which is the place to be seen, and Pl. Trzech Krzyży, considered the showcase of the city. Mokotowska street was revived a few years ago and has since become a sophisticated, trend-setting shopping thoroughfare. If you want to buy something special for yourself or a loved one, then this is the place. Let us begin our shopping tour at Mokotowska 63, where Lilou, famous for its beautiful charm bracelets, has its boutique. In the very same building you can shop for the elegant, sensual and feminine clothes and accessories by Tara Jarmon, and in the bright interiors of Atelier Mokotowska 63, you can find an up-market assortment of clothing by top fashion designers. Be sure to check out the oldest florist’s in Warsaw, run by Iwona Hys-Malinowska, next door at Mokotowska 61. The MOKO 61 eyewear store offers unique eyewear by high -end brands such as Mykita, Matsuda and Barton Perreira, and the Mokobelle boutique is the place to go for hand-crafted designer jewellery. If you are after personalised and specially made shoes, then head for the Loft37 store. Next door, at the Annabelle Minerals boutique, you can stock up on natural mineral make-up cosmetics. Are you an art lover? The Galeria Quadrilion art gallery at Mokotowska 59 is where collectors and investors come together. Those looking for exquisite lingerie that is hand-crafted from the finest fabrics and which has won the hearts of stars like Madonna and Kate Moss, should visit the boutique of the famous Agent Provocateur brand. For those who appreciate exceptional eyewear with a “soul”, the Andy&Mag store carries world-famous eyewear brands, such as Linda Farrow, Dior, Fendi and Andy Wolf. To replenish your energy after all the shopping, make your way to the Lukullus pâtisserie at Mokotowska 52. The list of sweet temptations is endless and includes delicious and aromatic yeast buns and traditional Polish doughnuts with Damascene rose filling. ■

je Al e

im z ol

Al e j e

ie dość, że położona w sercu miasta, to jeszcze łączy dwa charakterystyczne w Warszawie place – Zbawiciela, na którym modnie jest wypić kawę, oraz Trzech Krzyży uchodzącym za wizytówkę miasta. Ulica Mokotowska parę lat temu odżyła na nowo, stając się ekskluzywnym miejscem wyznaczającym trendy. Dlatego jeśli szukacie czegoś wyjątkowego dla siebie lub najbliższych – ten adres jest dla was. Spacer zaczynamy od numeru 63, gdzie swój salon ma słynąca z przepięknych bransoletek z zawieszkami marka Lilou. Pod tym samym adresem znajdziecie eleganckie, zmysłowe, kobiece ubrania i dodatki od Tary Jarmon, a w jasnych wnętrzach Atelier Mokotowska 63 odkryjecie ekskluzywny asortyment od światowych projektantów. Warto zajrzeć też do kamienicy tuż obok, przy Mokotowskiej 61, gdzie mieści się najstarsza kwiaciarnia w Warszawie prowadzona przez Iwonę Hys-Malinowską. W optyku MOKO 61 kupicie unikatowe okulary m.in. od Mykity, Matsudy czy Bartona Perreiry, a w salonie polskiej marki Mokobelle biżuterię z autorskim designem. Jeśli szukacie spersonalizowanych i przy okazji oryginalnych butów zajrzyjcie do Loft37. Tuż obok w salonie Annabelle Minerals znajdziecie wszystko do naturalnego makijażu mineralnego. Spragnieni sztuki? Galeria Quadrilion przy Mokotowskiej 59 to dobre miejsce spotkań kolekcjonerów i inwestorów. Zaś dla szukających kunsztownej, ręcznie szytej bielizny z najlepszych materiałów, którą pokochały Madonna i Kate Moss, będzie butik słynnej marki Agent Provocateur, a dla koneserów wyjątkowych okularów z „duszą” – salon Andy&Mag, który ma w asortymencie takie światowe brandy jak: Linda Farrow, Dior, Fendi czy Andy Wolf. Zgłodnieliście? W cukierni Lukullus przy Mokotowskiej 52 czeka na was długa lista pokus, a na niej m.in. pachnące masłem drożdżówki i pączki z różą damasceńską. ■

Moko t

m o kotows k a

51/53

Piękna

Plac Zbawiciela 151

GOOD JOB

mokotowska

MARKA EMOCJI I GWIAZD

The brand of feelings and celebrities Eva Longoria, Weronika Rosati, Joanna Krupa, Anna Jagodzińska, Agnieszka Radwańska – to tylko niektóre zakochane w Lilou gwiazdy. Nic dziwnego, bo marka powstała z pasji tworzenia, ogromnego zaangażowania oraz... pewnego marzenia. Marzenia o tym, aby dzięki biżuterii – niepowtarzalnej i przypominającej o ważnych dla nas osobach lub wydarzeniach – przekazywać emocje. Magdalena Mousson-Lestang tworząc w 2008 r. pierwszą bransoletkę z koniczynką, otworzyła serca milionów fanów. Od małej firmy, która najpierw mieściła się w domu właścicielki, potem w 30-metrowym butiku właśnie przy Mokotowskiej, stworzyła markę, która podbija światowe rynki i jest absolutnym modowym must-have. Dziś Lilou to ponad 30 butików w całej Polsce oraz cztery za granicą – w Paryżu, Dusseldorfie, Kolonii i Münster. To też sklep internetowy w czterech wersjach językowych, dzięki któremu Lilou dociera w takie zakątki jak Polinezja Francuska, Maroko czy Australia. Flagowy butik-atelier w Warszawie mieści się przy Mokotowskiej 63. Wystrój idealnie współgra z estetyką i filozofią marki. Elegancki, klimatyczny i pełny tego, co Lilou ma najlepsze – wyjątkowych talizmanów niepowtarzalnych emocji, które budują nasze życie. Biżuteria od Lilou będzie idealnym, osobistym i niepowtarzalnym prezentem wiążącym się z każdą okazją, począwszy od narodzin dziecka, urodzin, święta, rocznicy. Grawerunek imienia, daty pierwszego Kocham, wyznania? Wszystko zależy od Ciebie. ❚ Eva Longoria, Weronika Rosati, Joanna Krupa, Anna Jagodzińska, Agnieszka Radwańska – these are just some of the celebrities in love with Lilou. This is not surprising, as the brand was born out of a passion for creation, incredible dedication, and Agnieszka Radwańska

Keltie Knight

Joanna Krupa

Biżuteria Lilou to idealny osobisty prezent, by komuś bliskiemu przypomnieć o ważnym momencie. Lilou jewellery is the perfect personalised gift to remind a loved one of an important moment.

lilou.pl

152

©CREDITS

a certain dream. A dream to express emotions through inimitable jewellery that reminds us of a loved one or an important event. When she created her first clover bracelet in 2008, Magdalena Mousson-Lestang opened the hearts of millions of admirers. Lilou has grown from the tiny business that Mousson-Lestang ran from her apartment, to a 30-metre boutique in Mokotowska street, and finally to the brand that is now conquering markets worldwide and which is an absolute fashion must-have. Today, Lilou has over 30 stores in Poland and four abroad – in Paris, Düsseldorf, Cologne and Münster. The brand also has an online shop in four language versions. This allows it to reach clients as far away as French Polynesia, Morocco and Australia. The flagship store (and atelier) is located at ul. Mokotowska 63, Warsaw. The interior perfectly harmonises with Lilou’s aesthetics and philosophy. Elegant, atmospheric and replete with all those items in which Lilou excels – exceptional talismans of those unexampled feelings that make up our lives. Lilou jewellery makes a perfect, personalised and exclusive gift for any occasion, be it childbirth, birthdays, holidays, or anniversaries. You can have the name of your loved one, the date of the first “I love you”, or anything else you desire engrave.

PARYSKI SZYK

parisian chic

©CREDITS

Marka Tara Jarmon to synonim elegancji, kobiecości i zmysłowości. To dbałość o detale: hafty, kokardy, kwiaty, biżuteryjne wykończenia. Projekty, doskonale skrojone, wykonane są z muślinu, bawełny, satyny, aksamitu. Słowem – Tara Jarmon to uosobienie czystej kobiecości. Za tym światowym brendem stoi artystycznobiznesowy duet, który tworzą Kanadyjka Tara Jarmon i biznesmen David Jarmon, którzy parę lat temu postanowili połączyć swoje talenty. Ona projektuje, on zarządza. Tara dała marce nie tylko nazwisko, ale i charakter, czyli radość tworzenia, świeżość i spontaniczność. Zakochana w elegancji projektantka wyznaje zasadę własnego stylu, inspirując się nostalgiczną kobiecością wielkich ikon kina, m.in. Audrey Hepburn. Dzięki temu jej marka potrafi zadowolić gust nowoczesnych kobiet, zawsze podążających za trendami. Projektowanie, upinanie tkaniny bezpośrednio na manekinie pozwalają Tarze kształtować sylwetkę i pracować z materiałem. Podczas tworzenia, wspierana przez ekspertów Tara zwraca szczególną uwagę na wykończenie i detale. Ostatnim krokiem w projektowaniu jest tzw. „Mix & Match” , czyli możliwość tworzenia gotowych zestawów z poszczególnych elementów, w zależności od potrzeb i okazji. To marka typowo paryska, ale ze światowym sznytem. Butik Tary Jarmon mieści się przy Mokotowskiej 63. ❚ The Tara Jarmon brand is synonymous with elegance, femininity and sensuality. It is all about attention to detail: embroidery, bows, flowers, ornaments. The clothes have excellent cuts and are made from muslin, cotton, satin or velvet. In short – Tara Jarmon is the essence of pure femininity. The brand is the

brainchild of Canadian artistic and business duo, designer Tara Jarmon and businessman David Jarmon, who decided to combine their talents a few years ago. Tara designs the clothes and David manages the businessTara gave the brand not only her name but also her personality, the joy of creativity, a fresh approach to fashion and spontaneity. The designer loves elegance and strongly believes that everyone has their own unique style. Her inspiration comes from the nostalgic femininity of the great movie stars of the past, e.g. Audrey Hepburn. This lets the brand cater to the tastes of modern women who follow the latest fashion trends. Designing the clothes by manipulating and pinning the fabric directly on a dressmaker’s form allow Tara to shape the look of the given garment and work with the fabric. She calls on expert assistance, and pays particular attention to the finishing and the details. Mixing and matching is the final stage of the design process. This involves arranging individual pieces of clothing to suit a given need and occasion. The brand has a Parisian flair and an international elegance. The Tara Jarmon boutique is located at Mokotowska 63. tarajarmon.com

153

GOOD JOB

mokotowska

KIERUNEK: DOSKONAŁOŚĆ

destination: perfection

Pietro -1 to powierzchnia przeznaczony dla kobiet ceniących sobie niebanalną elegancję oraz jakość. Marki, które znajdziecie w naszym butiku: Lardini, Seventy, Borrelli, Eleventy,

Santoni, Oscar Jacobosn, Berwich, Eton, Dondup, Mason’s, Doucal’s, Allegri, Alden, Stenstroms, Hestra, The GIGI, Borrelli, Paolo Pecora, Fedeli, Hetrego, Borriello, Giab’s, Altea. ❚ The idea behind the Atelier Mokotowska 63 was to create a unique ambience where the client and his or her needs come first, and where the assortment of products is unique and of superlative quality. The boutique is laid out over three floors so that everyone can find something they like and which inspires them. Four large glazed windows look out over ul. Mokotowska and ul. Wilcza, beckoning you to come in. The ground floor has an assortment of men’s and women’s fashion – this is where we greet our customers, showcase our latest collections and present new brands. The first floor is addressed to men who are searching for something ateliermokotowska63.pl

154

special in the way of style, luxury products, and uncompromising quality. We carry selected brands from all over the world so that we can show our customers products that are not available in shopping centres. These are brands for whom tradition and quality are essential. We focus primarily on Italian and Scandinavian fashion manufacturers that constantly strive for perfection. In line with this philosophy, we have set up a seamstress station so that we can achieve a perfect fit for a given garment. The first floor is addressed to women who appreciate offbeat elegance and quality. Brands include: Lardini, Seventy, Borrelli, Eleventy, Santoni, Oscar Jacobson, Berwich, Eton, Dondup, Mason’s, Doucal’s, Allegri, Alden, Stenströms, Hestra, The GIGI, Borrelli, Paolo Pecora, Fedeli, Hetregò, Borriello, Giab’s, and Altea. ©CREDITS

Pomysłowi stworzenia Atelier Mokotowska 63 przyświecała idea stworzenia wyjątkowego klimatu, gdzie najważniejszy jest klient, jego potrzeby, unikalność oferty i wysoka jakość oferowanych mu produktów. Kameralna przestrzeń butiku została zaaranżowana na trzech piętrach tak, aby każdy mógł znaleźć miejsce dla siebie i mógł się zainspirować. Cztery duże witryny wychodzą na ulice Mokotowską i Wilczą, zachęcając do odkrycia sklepu. Poziom zero, to mix działu męskiego i damskiego – to miejsce, gdzie witamy klientów, prezentujemy najnowsze kolekcje, przedstawiamy nowe marki. Pierwsze piętro jest stworzone dla mężczyzn, którzy poszukują wyjątkowego stylu, ekskluzywnego asortymentu i znakomitej jakości. Wybieramy marki z całego świata, aby pokazać klientom produkty, które nie są dostępne w wielkich galeriach handlowych. To marki, dla których tradycja i jakość pozostają najważniejsze W swojej ofercie głównie koncentrujemy się na włoskich i skandynawskich producentach, którzy charakteryzują się ciągłym dążeniem do doskonałości. Podążając tą samą filozofia, stworzyliśmy stanowisko przeznaczone dla krawcowej, z którą pracujemy nad klientem i z klientem, tak aby doprowadzić daną cześć garderoby do perfekcji.

OKULARY Z INNEJ BAJKI

Out of this world eyewear

©CREDITS

„Bez masowych, komercyjnych marek nie macie szans przetrwać. Za rok, góra dwa będziecie zwijać interes” – tego typu opinie słyszeli zewsząd w 2011 r. założyciele MOKO 61, optycy Paweł Jastrzębski i Tomasz Puślecki. Obaj, wtedy z kilkunastoletnim doświadczeniem w branży, na przekór malkontentom, uparli się, że – albo Mokotowska, albo w ogóle. Bo, gdzie jeśli nie przy ulicy, która w swojej nazwie ma poniekąd wpisaną ich branżę MOKOtowska? Dodatkowo w tej samej kamienicy (pod numerem 61) prowadziła już swój butik ceniona na świecie projektantka Ania Kuczyńska, a sama Mokotowska została okrzyknięta najmodniejszą ulicą w kraju. Poza tym, chcieli sprzedawać to, co kochają, a nie to, co wciskają dystrybutorzy. Dlatego... musiało się udać. Świadomi, że łatwo nie będzie, uzbroili się w cierpliwość, zrobili szczegółową selekcję kilkuset opraw i ruszyli w sierpniu 2011 r. Powoli edukowali kolejnych wielbicieli niszowych – jak wszyscy twierdzili – marek. I z czasem wyspecjalizowali się w sprzedaży niepopularnych acz niebanalnych i wysokiej jakości okularów. Do nieznanych wówczas marek: Mykita, Lindberg, Matsuda, Dita, Barton Perreira co jakiś czas dołączają kolejne, niszowe, które wcześniej w Polsce były niedostępne. Po pięciu latach działalności, dbając o komfort swojej klienteli, wynajęli dodatkowe lokum na gabinet optyczny, a zaledwie trzy miesiące temu przenieśli go w nowe odrestaurowane miejsce

w sąsiedniej kamienicy. Tam również mieści się pracownia, gdzie szlifowane są soczewki okularowe do opraw – z ich bogatego wyboru słynie właśnie OPTYK MOKO 61. Przybywajcie i wymagajcie – zachęcają założyciele. Bo obsługa, podobnie jak produkty, również jest z najwyższej półki i potrafi dogodzić najbardziej wymagającym. Do zobaczenia? W nowych okularach? Czemu nie. Jeśli nie nie wybierzecie nic dla siebie, to może warto pomyśleć o oryginalnym świątecznym prezencie dla bliskich. ❚ “You haven’t got a chance without mass-produced, commercial brands. You’ll have to close shop in a year – two years at the most.” Opticians Paweł Jastrzębski and Tomasz Puślecki were given plenty of gratuitous advice in this vein when they founded the MOKO 61 eyewear salon in 2011. Even back then, they both had extensive industry experience. Against all the odds, and in defiance of the naysayers, they decided that they would not only go ahead, but that it had to be in

ul. Mokotowska or nowhere – after all, the very name of the street contains the word “oko” [Polish for eye]. Not only that but the internationally renowned fashion designer Ania Kuczyńska had her boutique in the same building, and the street itself was the most fashionable street in the country. Apart from all that, they wanted to sell what they loved and not what eyewear distributors had to offer. For this reason alone they were destined to succeed.They had no illusions about it being easy, however, and knew that they would have to exercise patience and perseverance. They carefully selected a few hundred frames and opened their store in August 2011. Then came the slow task of converting people to “niche” brands, as everyone called them.Jastrzębski and Puślecki have come to specialise in selling eyewear that, while not particularly popular, is definitely original. New niche brands, not previously available in Poland, are constantly being added to the MOKO 61 product range. This includes brands that they themselves have introduced to Poland, e.g. Mykita, Lindberg, Matsuda, Dita, and Barton Perreira.After five years of operation, for the convenience of their clientele, Jastrzębski and Puślecki leased another premises for an optometry office, and then moved it to a new renovated space in the adjacent tenement three months ago. The new premises also house the workshop where the lenses are cut and polished. OPTYK MOKO 61 is most famous for its wide assortment of chic frames. “Come in and be demanding” is their way of attracting customers. The customer service is as excellent as the products, and is sure to satisfy even the most demanding customers. See you soon? Thinking about getting new glasses? Why not. If you do not find anything to your liking, you might want to consider a Christmas gift.

moko61.com

155

GOOD JOB

mokotowska

PACHNĄCE KRÓLESTWO

Scented kingdom

– Tę kwiaciarnię jako pierwszą w Warszawie założyli moi dziadkowie w 1928 r. – wspomina Iwona Hys-Malinowska i dodaje: – Ja przejęłam ją od babci 35 lat temu. To ona zaszczepiła we mnie miłość do kwiatów, choć na początku nie było łatwo. Kiedy źle układałam bukiety, dostawałam rózgą po rękach. Dzięki temu nauczyłam się wszystkiego błyskawicznie! Kwiaciarnia przy Mokotowskiej 61 to zatem miejsce, które łączy trzy pokolenia. Pod ten adres jeszcze Prowadzona przez przed wojną przychodziła Iwonę Hys-Malinowską prestiżowa klientela, m.in. rodzina kwiaciarnia przy Mieczysława Fogga. Potem, po Mokotowskiej 61 to wojnie, zaglądali Jeremi Przybora najstarsza kwiaciarnia i Jerzy Wasowski. I tak jest do dziś – kwiaciarnia to kultowe miejsce, w Warszawie. gdzie można kupić kwiaty i bukiety na wszelkie okazje, można też zamówić je telefonicznie siedem dni w tygodniu. ❚ “This was the first flower shop in Warsaw and it was founded by my grandparents in 1928”,

says Iwona Hys-Malinowska and adds: “I took over from my grandmother 35 years ago. She was the one who instilled the love for flowers in me, although the beginnings were not all sunshine and roses. If I didn’t make the bouquets properly, she’d slap my hands with a rod. This got me to learn the trade in no time!” The florist’s at Mokotowska 61 has been frequented by three generations. This was the florist’s of choice for prestigious clients in the city, e.g. the family of Mieczysław Fogg. Jeremi Przybora and Jerzy Wasowski were regulars after the war. The history of the shop is still being made – in some circles, it is a cult place where you can buy flowers and bouquets for any occasion. You can also order them over the phone seven days per week. tel. 22 628 05 76 lub 502 317 204 Kwiaciarnia Iwona Hys-Malinowska, Mokotowska 61 kwiaciarnia.mokotowska61@wp.pl

kwiaciarniamokotowska.pl

WYRAŹ SIEBIE Express yourself Polska marka Mokobelle zaprasza swoich klientów do magicznego świata projektowania biżuterii. Kamienie półszlachetne, jedwabne nitki, łańcuszki i zawieszki – to wszystko, czego potrzebujesz, aby stworzyć wymarzoną bransoletkę, naszyjnik lub kolczyki. Projekty Mokobelle wyróżnia inspirowany światowymi trendami, autorski design. Jej wizytówką są oryginalne kolczyki, naszyjniki i bransoletki. Wszystkie projekty wykonane są ręcznie przez artystów jubilerów z kamieni naturalnych oraz srebra - próby 925, pozłacanego 24-karatowym złotem, rodowanego bądź oksydowanego. Kolekcje Mokobelle sprzedawane są w salonach na terenie całej Polski oraz w międzynarodowym butiku online

mokobelle.pl

156

©CREDITS

❚ Polish brand Mokobelle invites its clients to enter the magical world of designing jewellery. Semi-precious stones, silk threads, chains and pendants – everything you need to make your dream jewellery can be found here. Mokobelle products stand out by virtue of their original design and in having been inspired by worldwide trends. Its flagship pieces are its signature earrings, necklaces and bracelets. All products are hand crafted from natural stones and silver – 925 quality sterling silver, silver plated with 24-karat gold, rhodium-plated silver and oxidised silver – by jewellery artists. Mokobelle collections are sold in boutiques all over Poland, including the store at Mokotowska 54 and via an international online shop.

TO, CO KOBIETY KOCHAJĄ NAJBARDZIEJ

What women love most

Buty Loft37 są ręcznie szyte z najlepszej jakości komponentów i z dbałością o detale. Zaprojektowane z myślą o tym, by być tajną bronią kobiet i dodawać im pewności siebie w każdej sytuacji. Dzięki takiemu podejściu lofty szybko zdobyły rzeszę wiernych fanek, a w pierwszym roku swojego istnienia otrzymały prestiżową nagrodę Twój Styl Doskonałość Mody 2011 w kategorii Debiut Roku. Ale Loft37 to też pierwsza na polskim rynku marka personalizowanego obuwia. Tu oprócz gotowych kolekcji można kupić buty samodzielnie zaprojektowane. Wystarczy wybrać model, fakturę i kolor skóry oraz ulubione dodatki, a nawet wyhaftować swoje inicjały. Pomysł wprowadzenia na polski rynek takiej marki obuwniczej zrodził się z przyjaźni, pasji tworzenia i przede wszystkim miłości do pięknych rzeczy. Stoją za nim Joanna i Paulina. Jedna jest z wykształcenia prawnikiem, druga to malarka, która pracuje jako stylistka i architekt wnętrz. Obie mają niepohamowaną dawkę energii, kreatywności, potrzeby ciągłego rozwoju. Ich butik znajdziecie przy Mokotowskiej 52A. ❚

Loft37 shoes are hand crafted. Only the highest quality components are used and meticulous attention is paid to detail. These shoes are a woman’s secret weapon – a specially designed self-assurance booster for every situation. This approach has earned Loft37 a dedicated following. Twój Styl monthly awarded the brand the Doskonałość Roku (Excellence of the Year) in the Debut of the Year category in 2011 – its first year of operation. Loft37 is also the first brand in Poland to offer personalised footwear, so you can have them design shoes to order as well as choosing from their collections. You simply select the model of shoe and the texture and colour of the leather and accessories. You can even have your initials embroidered on them. The idea to launch such a footwear brand in Poland was born of a friendship, a passion for creativity, and above all, a love of beauty. The people behind the brand are Joanna and Paulina. One is a lawyer and the other a painter who also works as a stylist and interior designer. Both are brimming with energy, creativity and a constant need for personal development. Their boutique is located at Mokotowska 52 A.

loft37.eu

NATURALNE PIĘKNO

Natural beauty

Polska marka Annabelle Minerals to synonim pięknego, naturalnego i pielęgnującego makijażu mineralnego. Sypkie formuły kosmetyków skomponowane jedynie z czterech naturalnych składników są dostępne w niezliczonych odcieniach. Pozwalają uzyskać promienny, lekki efekt makijażu i zachwycą każdą kobietę, szczególnie tę o cerze wrażliwej, skłonnej do podrażnień czy alergii.

©CREDITS

Annabelle Minerals cieszy się również uznaniem kobiet świadomych, którym zależy na jakości i bezpieczeństwie, minimalistek dbających o ilość nakładanych na skórę składników, fanek stylu eko czy weganek. W salonie marki przy Mokotowskiej 51/53 czekają profesjonalne makijażystki, które na miejscu pomogą dobrać idealne odcienie kosmetyków. A jeśli pragniemy obdarować kogoś prezentem – na podstawie zdjęcia danej osoby doradzą nam idealny zestaw. ❚ The Polish brand Annabelle Minerals is synonymous with natural and caring mineral make-up products. The powder forms of the cosmetics are

composed of only four natural ingredients and come in an endless array of shades. They allow for a radiant, light make-up, and women everywhere are sure to find them irresistible, especially those with sensitive skin prone to irritation or allergies. Annabelle Minerals is highly rated by conscious women who value quality and safety, minimalists who care about how many ingredients they apply to their skin, green-minded women, and vegans. The brand store at Mokotowska 51/53 has professional make-up artists on hand ready to assist you in selecting the perfect shade of cosmetics. If you would like to offer someone a gift, the perfect set of products can be assembled based on a photograph of the recipient.

annabelleminerals.pl

157

GOOD JOB

mokotowska

Kto choć raz wejdzie do Galerii Quadrilion i zobaczy obrazyWłodzimierza Szpingera, już na zawsze pozostanie oczarowany magią jego zjawiskowych postaci i kolorów. Come and admire the paintings by Włodzimierz Szpinger now on display at Galeria Quadrilion – just once – and the magic of his phenomenal forms and colours will stay with you forever.

Włodzimierz Szpinger Multiculti ❚ Multiculturalism, olej na płótnie ❚ oil on canvas, 150 x 150 cm

Galeria Quadrilion przy Mokotowskiej 59 idealnie wpisuje się w przestrzeń prestiżowego śródmieścia Warszawy. To miejsce spotkań miłośników sztuki, inwestorów i kolekcjonerów. Nasza wiedza z zakresu sztuki i finansów gwarantuje najwyższy poziom usług i pozwala oferować zupełnie nową jakość na rynku sztuki. Galeria Quadrilionto przestrzeń idealnie przystosowana do organizacji wystaw i spotkań biznesowych. Imponujące witryny, profesjonalne oświetlenie, nowoczesny design i przestrzenność galerii pozwalają doskonale prezentować twórczość artystów i organizować efektywne imprezy firmowe. Galeria Quadrilion organizuje wystawy nie tylko powszechnie uznanych artystów, takich jak Kiejstut Bereźnicki, Józef Wilkoń, Włodzimierz Szpinger, Adam Marczukiewicz, Joanna Sarapata czy Stanisław Mazuś, ale również młodych twórców jak Dominik Jasiński, Laura Wasilewska czy Maciej Durski. W galerii organizowane były również cieszące się ogromnym zainteresowaniem spotkania z wybitnymi specjalistami świata

Włodzimierz Szpinger Mundus insanus, olej na płótnie ❚ oil on canvas, 165 x 110 cm

biznesu. Quadrilion gościł między innymi Briana Tracy’ego, Tony’ego Buzana czy Sebastiana Kotow. Galeria brała udział w wielu wydarzeniach o charakterze charytatywnym i edukacyjnym. Razem z wybitnymi polskimi artystami przeprowadziła aukcje charytatywne na rzecz podopiecznych Fundacji Anny Dymnej Mimo wszystko, a także Fundacji Zaczytani. Wszystko to sprawia, że Galeria Quadrilion to wyjątkowe miejsce, do którego każdy pragnie wracać. ❚ Come and admire the paintings by Włodzimierz Szpinger now on display at Galeria Quadrilion – just once – and the magic of his phenomenal forms and colours will stay with you forever. Galeria Quadrilion at Mokotowska 59 blends perfectly into this prestigious part of central Warsaw. The gallery is a meeting place for art lovers, investors and collectors. Our expertise in art and finance guarantees top quality customer service and it allows us to take quality of to a whole new level. Galeria Quadrilion is the perfect quadrilion.pl

158

place to hold exhibitions and business meetings. The gallery’s impressive windows, professional lighting, modern interior design, and large surface area make it the ideal venue for displaying artworks and conducting productive business meetings. Galeria Quadrilion hosts exhibitions of not only recognised artists, such as Kiejstut Bereźnicki, Józef Wilkoń, Włodzimierz Szpinger, Adam Marczukiewicz, Joanna Sarapataor, and Stanisław Mazuś, but also showcases the works of young artists like Dominik Jasiński, Laura Wasilewska and Maciej Durski. The gallery has been the locale for immensely popular meetings with outstanding business authorities. Guests have included Brian Tracy, Tony Buzan, and Sebastian Kotow. The gallery has taken part in numerous charity and educational events. Together with outstanding Polish artists, the gallery has held charity auctions in aid of Anna Dymna’s Mimo wszystko Foundation and the Zaczytani Foundation. All this makes the Galeria Quadrilion an exceptional place that makes everyone want to come back. ©CREDITS

SZTUKA I BIZNES Art and business

Produkty marki są kunsztowne, szyte ręcznie, zawsze doskonale dopasowane i wykonane z najlepszych materiałów. The brand’s products are exquisite, hand crafted, always fit perfectly, and are made from the finest fabrics.

IGRAMY Z WYOBRAŹNIĄ firing up your imagination

©CREDITS

Marka Agent Provocateur powstała w Londynie w 1994 roku. Od tego czasu nieprzerwanie kreuje modę i styl w każdym zakątku świata, stając się globalnym wyznacznikiem trendów dla innych producentów. Tym, co czyni markę wyjątkową, jest zachowanie proporcji między prowokacyjnością a igraniem z wyobraźnią. Wśród wiernych jej klientów są między innymi: Madonna, Gwen Stephanie, Victoria Beckham, Kate Moss, czy Paris Hilton. Agent Provocateur jest bowiem synonimem pewności siebie, zmysłowości i zuchwałości. Produkty marki są kunsztowne, szyte ręcznie, zawsze doskonale dopasowane i wykonane z najlepszych materiałów - najlepszej jakości jedwabie, koronki Sophie Hallette, Leavers i guipure. Projektanci firmy dbają o to, by design kolejnych kolekcji był absolutnie unikalny i dostępny wyłącznie w butikach marki. W każdej kolekcji Agent

Provocateur odwołuje się do innego obszaru kobiecej zmysłowości i seksualności, czerpiąc ze swoich brytyjskich korzeni. Nikt inny na świecie nie łączy w tak wyjątkowy sposób seksowności, prowokacyjności i tajemnicy z niepowtarzalnym angielskim poczuciem humoru. W Polsce ta najsłynniejsza brytyjska marka luksusowej bielizny jest obecna od grudnia 2013 roku. Jej butiki znajdują się przy ul. Mokotowskiej 59 oraz w budynku Metropolitan przy pl. Piłsudskiego 1 w Warszawie. Tu profesjonalne Agentki służą poradą i sprawiają, że poszukiwanie wymarzonego kompletu bielizny staje się wyjątkowym doświadczeniem. Butiki oferują pełną kolekcję bielizny i strojów kąpielowych, a także wyszukane akcesoria, bieliznę nocną, kimona, sukienki i kolekcję perfum. ❚ Agent Provocateur was founded in London in 1994. It has become a global trendsetter and a prominent fashion establishment known in every part of the world.What makes them exceptional is that they never fail to strike

the right balance between being provocative and firing the imagination. The brand has a loyal following that includes such celebrities as Madonna, Gwen Stefani, Victoria Beckham, Kate Moss, and Paris Hilton. Agent Provocateur is synonymous with confidence, sensuality and audacity. The brand’s products are exquisite, hand crafted, always fit perfectly, and are made from the finest fabrics. Agent Provocateur only uses the most exquisite fabrics – top quality silk, Sophie Hallette and Leavers lace, and guipure.The brand’s designers make sure that all the collections are unique and only available in brand boutiques. Every Agent Provocateur collection alludes to a different aspect of feminine sensuality and sexuality and draws heavily on its British roots. No other brand in the world as is skilled in combining sexiness, provocativeness and mysteriousness with the unique British sense of humour as Agent Provocateur. This renowned British luxury lingerie manufacturer has been present in Poland since December 2013. Its boutiques can be found in Warsaw at ul. Mokotowska 59 and in the Metropolitan building at pl. Piłsudskiego 1. Both have “Agents” to offer professional advice and help clients choose the perfect lingerie set. This makes every visit an exhilarating shopping experience. The boutiques carry the full assortment of the brand’s lingerie and swimwear, as well as fanciful accessories, nightwear, kimonos, dresses, and a perfume collection.

www.xxx-dkeifjur.com.pl agentprovocateur.com

159

GOOD JOB

mokotowska

Naturalność składników idzie tu w parze z pięknem formy, a obecni gospodarze Lukullusa ukończyli najlepsze francuskie szkoły gastronomiczne. Natural ingredients are paired with an exquisite beauty of form, as the owners of Lukullus are graduates of the top French pâtisserie schools.

DŁUGA LISTA POKUS

A long list of temptations

cukiernialukullus.pl

160

Every day is “cheat day” here. Lukullus is the sweet face of Warsaw. Many will insist that this pâtisserie is the pâtisserie.The pink marble counter is populated with yeast buns with a tempting buttery aroma, doughnuts with a Damascen rose filling, and poppy seed yeast rolls made according to Lucyna Ćwierczakiewiczowa’s 1858 recipe. But the list of temptations does not end there. Natural ingredients are paired with an exquisite beauty of form, as the owners of Lukullus are graduates of the top French pâtisserie schools Le Cordon Bleu and the École Grégoire Ferrandi (dubbed the “Harvard of cooking schools”). So in addition to traditional Polish treats, pâtisserie lovers can find sophisticated cakes and pastries made according to the recipes of top French pâtisserie chefs.Lukullus not only pays scrupulous attention to detail regarding taste, but also aesthetics. The pastries are displayed on trays and salvers produced by pre-war Warsaw salver manufacturers, such as Fraget, Norblin and Henneberg, the most prominent wall of the parlour is adorned with made-to-order French wallpaper from Ananbo, and the neon above the door was designed by Magdalena Łapińska. Once you have chosen your pastry, it is packed into a beautiful box with a Warsaw-themed collage by Jan Dziaczkowski. The pâtisserie at Mokotowska 52 A is the smallest, most refined, and most painstakingly perfected of Lukullus Pâtisserie’s seven retail outlets. ©CREDITS

Właściciele Lukullusa Albert Judycki, wnuk założyciela oraz Jacek Malarski przywiązują ogromną wagę do detali nie tylko w kwestii smaku, liczy się każdy szczegół estetyczny. ❚ The owners of Lukullus, Albert Judycki, the founder’s grandson and Jacek Malarski not only pays scrupulous attention to detail regarding taste, but also aesthetics.

Tutaj każdy dzień to „cheat day”. Lukullus to słodka strona Warszawy, w powszechnej opinii cukiernia nie ma sobie równych w stolicy. Na blacie z różowego marmuru piętrzą się pachnące masłem drożdżówki, pączki z różą damasceńską, makowce z przepisu Lucyny Ćwierczakiewiczowej z 1858 r... lista pokus jest długa. Naturalność składników idzie tu w parze z pięknem formy, obecni gospodarze Lukullusa ukończyli najlepsze francuskie szkoły gastronomiczne: Le Cordon Bleu i nazywaną Harvardem gastronomii Ecole Gregoire Ferrandi. Dlatego obok tego, co tradycyjnie polskie, wymagający łasuch znajdzie też wyszukane ciasta i ciastka z przepisów topowych francuskich szefów cukierni. Właściciele Lukullusa przywiązują ogromną wagę do detali nie tylko w kwestii smaku, liczy się każdy szczegół estetyczny. Ciastka ułożono na tacach i paterach przedwojennych warszawskich zakładów platerniczych Fraget, Norblin i Henneberg, główną ścianę zdobi wykonana na zamówienie tapeta francuskiej marki Ananbo, do lokalu zaprasza neon graficzki Magdaleny Łapińskiej. A kiedy już wybierzesz swoje ciastko, otrzymasz je w przepięknym pudełku z kolażem Jana Dziaczkowskiego o Warszawie. Butik przy Mokotowskiej 52 A to jeden z siedmiu punktów sprzedaży Cukierni Lukullus, najmniejszy, najbardziej wyrafinowany i dopieszczony przez właścicieli. ❚

Andy&Mag zapoczątkowało nowy kierunek w branży optycznej. Andy&Mag started a new trend in the eyewear market.

OKULARY Z DUSZĄ

Eyewear with a soul

©CREDITS

Kiedy dekadę temu założyciele Andy&Mag otwierali pierwszy salon optyczny przyświecał im jeden cel: chcieli przekonać klientów, że okulary mogą i powinny być nieodłącznym dodatkiem kreującym ich wizerunek. Lata pracy pokazały, że się udało, a klienci zaczęli traktować to akcesorium jako część garderoby, coś, co wyróżnia ich spośród tłumu. Dziś salony Andy&Mag to ekskluzywne miejsca na mapie Warszawy. Wizyta w każdym z nich jest spełnieniem marzeń miłośników wyjątkowych okularów. Można tu znaleźć najlepsze marki świata jak Linda Farrow czy Sama Eyewear. Dla koneserów kochających okulary, które mają „duszę”, o nieszablonowych kształtach i kolorach będzie np. belgijska marka Theo Eyewear oraz pochodząca z Miasta Aniołów LA Eyeworks. Właściciele salonów jako pierwsi odkryli też perłę z austriackich Alp, czyli brand Andy Wolf, który dziś jest w czołówce najważniejszych marek okularowych na świecie. W Andy&Mag od początku liczyły się przede wszystkim wykonanie oraz jakość materiałów

wykorzystywanych do produkcji opraw okularowych. Ręcznie wykonywane, małe dzieła sztuki niezmiennie zachwycają klientów, dlatego można też tu znaleźć najnowsze kolekcje m.in. marek Dita Eyewear oraz Thom Browne. Okulary to z pewnością pasja założycieli Andy&Mag, którzy starają się zarażać nią swoich klientów, także w nowo otwartym salonie przy Mokotowskiej 51/53 (róg Pięknej). ❚ TWhen the founders of Andy&Mag opened their first eyewear showroom, they had one goal in mind: to convince their clients that eyeglasses can and should be an inherent accessory to their look. Years in business have shown that they have accomplished this goal, and clients have begun to treat eyewear as an important addition to their appearance and as something that makes them stand out from the crowd.Today, Andy&Mag showrooms are exclusive venues on the map of Warsaw, and a visit is a dream come true for eyewear lovers. The best eyewear

brands in the world, e.g. Linda Farrow and Sama Eyewear, are all there.Connoisseurs of eyewear with a “soul”, which come in atypical shapes and colours, will appreciate the Belgian Theo Eyewear and the American LA Eyeworks. Andy&Mag were also the first to discover a veritable eyewear gem from the Alps, namely the Andy Wolf brand. This is now one of the most prominent eyewear brands in the world.Andy&Mag has always put craftsmanship and the quality of frame materials first. These small handmade works of art never cease to amaze clients, who can be sure they’ll find the latest collections from such brands as Dita Eyewear and Thom Browne.Eyewear is undoubtedly a passion shared by the founders of Andy&Mag, who wish to instil it in their clients. To this end, they have recently opened another showroom at Mokotowska 51/53 (on the corner of ul. Piękna).

andyandmag.pl

161

make a wish

prezenty

4 3

Voucher spa do kliniki Ambasada Urody w Warszawie będzie oryginalnym prezentem, dzięki któremu możemy podarować relaks i regenerację osobie, której chcemy sprawić przyjemność. 5

pod choinkę

christmas gifts

A gift voucher (image above) to the Ambasada Urody clinic spa in Warsaw will make an original gift for that special someone you want to pamper, who would appreciate some rest and relaxation, and quality regeneration.

1. wittchen futrzany szal, 229 zł 2. Annabelle Minerals mineralne kosmetyki do makijażu, 21,90–59,90 zł 3. BURBERRY kaszmirowy brelok, $325 4. ambasada urody voucher spa 5. MONTBLANC srebrne pióro, €1,850 6. samsonite plecak z przestrzenią na komputer, 599 zł 7. apart broszka z mosiądzu z kryształem, 199 zł 8. LOFT37 satynowe klapki Baffies z różowym futerkiem 290 zł 9. Andy&Mag okulary Linda Farrow, 3800 zł 10. goshico torebka skórzana, 800 zł 11. KUO’S karta podarunkowa, 500 zł ❚ 1. WITTCHEN Fur shawl, PLN 229 2. annabelle minerals Mineral make-up products, PLN 21.90-59.90 3. burberry Cashmere and shearling keychain, $325 4. Ambasada urody Spa gift voucher 5. MONTBLANC Rouge Et Noir silver fountain pen, €1,850 6. Samsonite Backpack with a laptop compartment, PLN 599 7. apart Brass brooch with a crystal, PLN 199 8. loft37 Satin Baffies slippers with pink fur, PLN 290 9. Andy&Mag Linda Farrow sunglasses, PLN 3,800 10. goshico Leather bag, PLN 800 11. KUO’S Gift card, PLN 500

162

make a wish

prezenty

3 2 5

l i s ta ż yc z e ń

Oryginalne okulary, dobry zegarek czy niebanalne szpilki będą idealnymi upominkami nawet dla wymagających kobiet.

wish list

1. BALENCIAGA żakardowo-skórzane szpilki, £695 2. ABRAMS album o Davidzie Bowiem, €45 3. samsonite torba podręczna z linii Karissa BIZ idealna jako bagaż kabinowy, 699 zł 4. wittchen skórzany portfel Verona, 399 zł 5. andy&mag okulary Linda Farrow, 4500 zł 6. MARNI skórzano-złote kolczyki, £310 7. iPhone X najnowszy model telefonu Apple, od 4979 zł 8. samsonite lekka i wytrzymała walizka z poliwęglanu, 999 zł 9. certina zegarek DS Lady, 2540 zł 10. ELLERY złoto-srebrny kolczyk, €470 ❚ 1. BALENCIAGA Jacquard and leather pumps, £695 2. ABRAMS David Bowie Is Inside Book, €45 3. samsonite Travel bag from the Karissa BIZ line makes the perfect carry-on luggage, PLN 699 4. wittchen Leather Verona wallet, PLN 399 5. andy&mag Linda Farrow sunglasses, PLN 4,500 6. MARNI Gold-tone, leather and crystalembellished earrings, £310 7. iphone x The latest Apple iPhone model, from PLN 4,979 8. Samsonite Light and durable polycarbonate suitcase, PLN 999 9. certina DS Lady watch, PLN 2,540 10. ELLERY Gold and silver-tone earring, €470

164

Trendy eyewear, a stylish watch or offbeat pumps given as Christmas gifts will please even the most discerning women.

: QDV]HM NOLQLFH VWDZLDP\ QD VNXWHF]QRĝÉ LQQRZDF\MQRĝÉ DOH SU]HGH ZV]\VWNLP ]DGRZROHQLH .OLHQWµZ 7R ZV]\VWNR ]DSHZQLD QDP DEVROXWQ\ KLJK WHFK Z PHG\F\QLH HVWHW\F]QHM Ȃ 6RQR4XHHQ -HVW WR ĝZLHWQD SURSR]\FMD GOD 3DFMHQWµZ NWµU]\ QLH VÇ JRWRZL QD NODV\F]Q\ FKLUXUJLF]Q\ OLIWLQJ 6RQR4XHHQ Z\NRU]\VWXMH QDMQRZV]Ç WHFKQRORJLÛ +Ζ)8 +LJK ΖQWHQVLW\ )RFXVHG 8OWUDVRXQG VÇ WR VNRQFHQWURZDQH IDOH XOWUDGļZLÛNRZH NWµUH GRFLHUDMÇ GR ZDUVWZ VNµU\ ZĄDĝFLZHM WNDQNL WĄXV]F]RZHM RUD] SRZLÛ]L PLÛĝQLRZHM 8]\VNDQH HIHNW\ VÇ UHZHODF\MQH SRQLHZDľ VLĄD +Ζ)8 SREXG]D UHJHQHUDFMÛ ZĄµNLHQ NRODJHQRZ\FK L RENXUF]DQLH WNDQHN =DELHJ G]LDĄD GRVNRQDOH ]DUµZQR QD FLDĄR MDN L WZDU] QDSLQD RUD] XMÛGUQLD ZLRWNÇ VNµUÛ SURZDG]ÇF W\P VDP\P GR MHM VSHNWDNXODUQHJR Z\JĄDG]HQLD L RGPĄRG]HQLD :\ELHUDMÇF 6RQR4XHHQ JZDUDQWXMHP\ 3DFMHQWRP EUDN RNUHVX UHNRQZDOHVFHQFML NRPIRUWRZ\ L EH]SLHF]Q\ ]DELHJ RUD] HIHNW\ MXľ SR SLHUZV]\P ]DELHJX NWµUH EÛGÇ SRJĄÛELDĄ\ VLÛ VWRSQLRZR

Ų>EFMIK 7SRS5YIIR []FVE EQ Î [^KPʙHY RE GLEVEOXIV QSNIN TVEG] QYW^ʙ F]ʉ Ê[WÎ KSXS[E HS H^ME ERME 8IR RMIMR[E^]NR] PMJXMRK OXɸV] RMI []QEKE

a w o l ó r K liftingu

SOVIWY VIOSR[EPIWGIRGNM NIWX HPE QRMI MHIEPR]Q VS^[MʇÊRMIQ 3H VE^Y TS ÊFMIKY G^Y EQ RETMʙGMI WOɸV] E NY˴ TS QMIWMʇGY ÊY[E˴] EQ WTIOXEOYPEVRI IJIOX] TSTVE[] S[EPY X[EV^] (PE QRMI NIWX XS ˑ[MIXRE TVSƤPEOX]OE E WEQ ÊDorota Gardias Dziennikarka TVN

FMIK TSPIGEQ ^EVɸ[RS OSFMIXSQ NEO M Qʙ˴G^]^RSQ ű

.OLQLNL 63$ $PEDVDGD 8URG\ Z :DUV]DZLH WR Z\MÇWNRZH PLHMVFD Z NWµU\FK RG SRQDG ODW ]HVSµĄ QDMOHSV]\FK VSHFMDOLVWµZ GED R VZRLFK .OLHQWµZ SRPDJDMÇF LP ]DFKRZDÉ PĄRG\ Z\JOÇG RUD] ]JUDEQÇ V\OZHWNÛ QD ODWD ăÇF]ÇF QDMZ\ľV]HM MDNRĝFL SURGXNW\ NRVPHW\F]QH PHG\F]QH RUD] QDMQRZV]H L QDMEDUG]LHM LQQRZDF\MQH XU]ÇG]HQLD ] VXNFHVHP ZSURZDG]D QDMVNXWHF]QLHMV]H SURJUDP\ SLHOÛJQDF\MQH NWµUH SR]ZDODMÇ NDľGHPX .OLHQWRZL RVLÇJQÇÉ Z\PDU]RQ\ HIHNW

Ambasada Urody Medical SPA ul. Hlonda 2, Warszawa Miasteczko Wilanów tel. 604 502 501 www.ambasadaurody.pl

Ambasada Urody Day SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa ːVɸHQMIˑGMI tel. 606 909 009 www.ambasadaurody.pl

[] ʇG^R] H]WXV]FYXSV www.itpsa.pl

make a wish

prezenty

Trafiony prezent dla mężczyzny to nie lada wyzwanie dla kupującego. Podsuwamy kilka pomysłów.

dla niego

gifts for him

6 7

1. GOPRO aparat, €250 2. LANVIN srebrne spinki do mankietów, €190 3. samsonite skórzana torba z przestrzenią na komputer, 1699 zł 4. BOMBKI zestaw szklanych bombek, £65 5. SMYTHSON zestaw do gier, €2,595 6. MASTER & DYNAMIC słuchawki, €400 7. Búfalo gąbka samonabłyszczająca do pielęgnacji obuwia, 7,99 zł 8. LORENZI MILANO zestaw do wina, €735 9. B&O PLAY przenośny głośnik, £150 ❚ 1. GOPRO Camera, €250 2. lanvin Silver and mother-of-pearl cufflinks, €190 3. samsonite Leather bag with a laptop compartment, PLN 1,699 4. bombki Little Celebration set of three glass baubles, £65 5. SMYTHSON Leather game box, €2,595 6. MASTER & DYNAMIC Leather headphones, €400 7. Búfalo Shoe shine sponge, PLN 7,99 8. lorenzi milano Bamboo and chromeplated wine set, 735 9. B&O PLAY Portable speaker, £150

166

Getting the perfect gift for a man is no easy feat. Here are some tips that might help you with your Christmas shopping.

b e au t y

pielęgnacja

Z e s taw o b o w i ą z k o w y winter beauty hacks Karnawał to ten czas w roku, kiedy opłaca się wyglądać świetnie, bo nigdy nie wiadomo, kiedy przytrafi się okazja do imprezowego wyjścia. ❚ It really pays to look great during the winter carnival, as opportunities to party can come up when we least expect them. tekst | by joanna winiarska

abiegi bankietowe, efektowne uczesania i przedłużanie rzęs rezerwujemy sobie na wielkie wyjścia. Ale kiedy dostaniesz spontaniczne zaproszenie na babski wieczór czy wyjście do klubu, nie będziesz przecież zaszywać się na długie godziny w łazience ani podejmować rozpaczliwych prób umówienia się na depilację i pedikiur (w okresie okołoświątecznym gabinety kosmetyczne przeżywają prawdziwe oblężenie). Lepiej przygotować się metodycznie i zrobić swoją karnawałową top listę rzeczy, w które możesz zainwestować wcześniej.

Party treatments, impressive hairdos and eyelash extensions are reserved for truly grand outings. But when you are invited to a spontaneous girls’ weekend at a SPA, or a night at the club, you cannot afford to spend hours on end in the bathroom on time-consuming preparations or in frantically attempting to get an emergency manicure and pedicure Odświeżenie appointment (beauty salons are stormed cery by clients during the holiday season). skin refreshment It is much better to prepare yourself Nieprzespane noce lubią odbić się na skórze, for weeks of winter fun beforehand. dlatego warto „przekarmić” ją profilaktycznie Read about what you can plan and składnikami odżywczymi. – Idealnym zimowym zabiegiem do in advance. jest witaminowa mezoterapia i endermolift, czyli liftingujący masaż twarzy z wykorzystaniem głowic Endermologie – podpowiada dr Beata Kociemba, właścicielka Instytutu Beauty Derm. Wtedy skóra będzie miała zapasy właściwego nawilżenia. ❚ Sleepless nights can take a toll on the skin, so it is a good idea to “overfeed” it with nutrients as a preventive measure. “The perfect winter skin treatments include vitamin mesotherapy and endermolift, i.e. a lifting facial massage using Endermologie heads”, recommends doctor Beata Kociemba, owner of the Instytut Beauty Derm. These provide the skin with moisture reserves that can be drawn down in the course of a less-thanperfect lifestyle.

168

Mgiełka antyoksydacyjna z wit. C (SVR) to idealna „tarcza antysmogowa”, którą można stosować też na makijaż. ❚ An anti-oxidising spray with vitamin C (SVR) is the perfect anti-pollution shield that can be applied over make-up.



BTX

peptydowa botulina

56>6ǌǆ > 9,3(2:(*10 ;>(9A@

• >`NéHKaLUPL WYaLa YVaS\ǍUPLUPL • 7LW[`KV^` YLSHRZ [^HYa` • 6KI\KV^H P YLNLULYHJQH

Aquashine BTX WR SURGXNW QRZHM JHQHUDFML ]DSHZQLDMćF\ NRPSOHNVRZH UR]ZLć]DQLD Z WHUDSLL SU]HFLZVWDU]HQLRZHM VNyU\ WZDU]\ V]\L L GHNROWX 3RGDQ\ ]D SRPRFć LQLHNFML DNW\ZQLH VW\PXOXMH UHJHQHUDFMĕ L RGQRZĕ NRPyUNRZć SRSUDZLDMćF VWUXNWXUĕ VNyU\ .RPSOHNV SHSW\GRZ\ VWDELOL]XMH DNW\ZQRŋþ PLĕŋQL Z VNyU]H UR]OXťQLD ZãyNQD PLĕŋQL PLPLF]Q\FK SRZRGXMćF Z\JãDG]HQLH VNyU\ =DZDUW\ Z Aquashine BTX NZDV KLDOXURQRZ\ JãĕERNR QDZLOŧD VNyUĕ RUD] ZVSRPDJD SRZROQH XZDOQLDQLH VLĕ L SHQHWUDFMĕ SHSW\GyZ FR SU]HGãXŧD LFK G]LDãDQLH =DELHJ PRŧQD Z\NRQDþ Z JDELQHWDFK PHG\F\Q\ HVWHW\F]QHM L GHUPDWRORJLL HVWH W\F]QHM =DOHFD VLĕ SU]HSURZDG]HQLH ]DELHJyZ Z RGVWĕSDFK W\JRGQLRZ\FK

• :TVV[OPUN I` YLSH_H[PVU • 7LW[PKL MHJPHS YLSH_H[PVU • 9LZ[VYH[PVU HUK YLNLULYH[PVU Aquashine BTX LV D QH[W JHQHUDWLRQ SURGXFW SURYLGLQJ FRPSUHKHQVLYH VROXWLRQV LQ DQWL DJLQJ WKHUDS\ IRU IDFH QHFN DQG QHFNOLQH ,QMHFWHG DFWLYHO\ VWLPXODWHV UHJHQHUDWLRQ DQG FHOO UHQHZDO LPSURYLQJ VNLQ WH[WXUH 7KH SHSWLGH FRPSOH[ VWDELOL]HV PXVFOH DFWLYLW\ LQ WKH VNLQ UHOD[HV WKH ÀEHUV RI WKH PLPLF PXVFOHV UHVXOWLQJ LQ WKH VPRRWK VNLQ Aquashine BTX FRQWDLQV +\DOXURQLF $FLG WKDW GHHSO\ PRLVWXUL]HV WKH VNLQ DQG SURPRWHV ORQJ WHUP GHSRVLWLRQ DQG SHQHWUDWLRQ RI SHSWLGHV SURORQJLQJ WKHLU DFWLRQ 7KH WUHDWPHQW LV SHUIRUPHG LQ DHVWKHWLF PHGLFLQH DQG GHUPDWRORJLFDO RIÀFHV WUHDWPHQWV DUH UHFRPPHQGHG DW ZHHNV LQWHUYDOV

Zapytaj swojego lekarza o peptydowy relaks twarzy! Ask your Doctor about peptide facial relaxation!

GU $QQD 3áDWNRZVND 6]F]HUHN GU 0LHF]\VáDZ 0LRGHN

ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej Szpital Specjalistyczny PRO-FAMILIA àyGĨ i Medycyny Estetycznej :DUV]DZD T: + 48 42 208 13 00 T: +48 22 835 16 12 ZZZ ORG] SUR IDPLOLD SO ZZZ NOLQLNDSURPHGLRQ SO

GU 'DPLDQ $QWF]DN

Medycyna Estetyczna Dr Damian

6RSRW

T: +48 513 445 886 ZZZ GUGDPLDQ SO

GU (ZD 7U]HSL]XU 'ĪRJD Doktor Ewa Gabinet Medycyny Estetycznej

%LHOVNR %LDáD

T: +48 660 926 982 ZZZ GRNWRUHZD FRP

GU .DUROLQD 3D]HUD GU Q PHG $GDP 6]DUPDFK Klinika Urody

.LHOFH

T: +48 606 998 967 ZZZ NOLQLNDXURG\ HX

Dermis - Prywatny Gabinet Dermatologii Leczniczej i Estetycznej

*GDĔVN

T: +48 58 320 74 22 ZZZ GHUPLV SO

GU 0DUWD 5\EDUNLHZLF] GU Q PHG =ELJQLHZ 3OHZD Medycyna Estetyczna

:URFáDZ

T: +48 603 240 424 )DFHERRN 0DUWD 5\EDUNLHZLF]

Dermedik Instytut Medycyny Estetycznej i Kosmetologii

.UDNyZ

T: +48 664 053 900 ZZZ GHUPHGLN SO

GU Q PHG -RDQQD 0DJG]LDU] 2UOLW]

GU 0LFKDá 0XVLRá

Derma-Clinic dr Orlitz

DERMA-PULS Centrum Dermatologii Estetycznej i Laserowej

T: +48 663 275 968 ZZZ GHUPD FOLQLF SO

T: +48 71 322 69 09 ZZZ GHUPDSXOV FRP SO

&]ĊVWRFKRZD

GU 'RURWD .RZDOF]\N DORMIO-Clinique

:DUV]DZD

T: +48 603 212 288 ZZZ GRUPLR FOLQLTXH SO

www.AntiAging.com.pl

:URFáDZ

GU ,ZRQD 6WDMNRZVND

GU 0DJGDOHQD 6]\PDĔVND %XHQR

WellDerm Centrum Medycyny Estetycznej i Dermatologii

:DUV]DZD

T: +48 509 370 071 ZZZ ZHOOGHUP SO

GU Q PHG 3LRWU 5DN

Mediwa Clinic

Wyspa Medycyny Przyjaznej

T: +48 510 084 711 ZZZ SUREOHPVNRUD SO

T: +48 609 554 425 ZZZ Z\VSDPHG\F\Q\SU]\MD]QHM FRP

3R]QDĔ

*GDĔVN

b e au t y

pielęgnacja

Spersonalizowane zabiegi i kosmetyki personalised treatments & cosmetics

Kolagenowe odmładzanie collagen rejuvenation Pierwszy znak, że ty się bawisz, a twoja skóra niekoniecznie, to odwodnienie. Kolagen ma podobną sławę do kwasu hialuronowego – przyciąga i zatrzymuje cząsteczki wilgoci na powierzchni skóry. Ale ma też inne działanie: – W jego składzie są hydroksyproliny, czyli cząsteczki białka, które wmasowane w skórę pod wpływem ciepła migrują wewnątrz i komunikują się z naszymi komórkami, mówiąc „hej, to ja, uszkodzony kolagen”. Po takim komunikacie skóra zaczyna produkować własny, dobry – tłumaczy dr Marzena Lorkowska-Precht z salonu Artismed. ❚ The first sign that your skin might not be enjoying itself while you are is dehydration. Collagen is just as popular as hyaluronic acid as both draw and capture moisture on the surface of the skin. But the former has an added advantage in that it contains hydroxyprolines. "These are protein particles which, when massaged into the skin, migrate to the deeper layers when exposed to heat. Once inside, they shout out to our own cells 'Hi there, it’s me, damaged collagen'. On hearing this, the skin instantly starts to produce its own collagen – the “good” one”, explains Dr Marzena Lorkowska Precht of the Artismed clinic. Polish scientists are world leaders in producing biologically active collagen in cosmetics, i.e. one that is not dried and powdered in the course of the manufacturing process (which weakens its biological activity), according to Chris Korotusz, the founder of Preal, a brand of luxury collagen cosmetics.

Za pięć dwunasta

Święta to czas prezentów, a kosmetyki to coś, co często znajdujemy pod choinką. Kremy spersonalizowane (sprawdź takie marki jak Clarena, Neogene, Universkin) to ciekawy pomysł na osobisty prezent i patent na szybkie podreperowanie stanu skóry. Możesz też rozważyć zabiegi szyte na miarę, np. Spersonalizowany Rytuał Twarzy KUO'S Bespoke, w którym kosmetolog dobiera elementy zabiegu pod kątem konkretnych problemów skóry. ❚ Christmas is a time of giving and cosmetics is something we often find under the Christmas tree. Personalised cosmetics (check out brands such as Clarena, Neogene and Universkin) is a great personal gift idea and the perfect solution to quickly improve the condition of the skin. You should also consider customised treatments e.g. The KUO'S Bespoke Personalised Face Ritual, where the cosmetologist selects the treatment elements that will best solve the issues of the given person. Serum w kroplach z kwasem askorbinowym rozjaśnia skórę. ❚ A drop serum with vitamin C lightens the skin.

last minute wonders

Płynny kolagen (Prael) nakładamy na zwilżoną tonikiem skórę i wmasowujemy. Ciepło podczas tarcia daje białku sygnał do wniknięcia w skórę. ❚ Liquid collagen (Prael) is applied to the skin dampened with tonic and massaged in. The warmth produced during the massage helps the protein permeate the skin.

170

Boostery witaminowe vitamin boosters Cera może być zmęczona nie tylko mniej higienicznym trybem życia, ale też wahaniami temperatury i brakiem słońca. Zima to właściwy czas, aby zafundować jej kurację witaminową – serum z witaminą C, D lub B. Jeśli jesteś osłabiona, rozważ kroplówkę witaminową, którą podaje się dożylnie w niektórych gabinetach medycyny estetycznej. Zawsze warto też mieć w szufladzie maskę w płachcie, która odświeży i nawilży skórę. ❚ Your complexion may be tired not only as a result of an unhealthy lifestyle, but also because of temperature and humidity fluctuations, and lack of sunlight. Winter is the perfect time to pamper it with a vitamin treatment consisting of a serum with vitamin C, D or B. If you are weak, consider getting an IV vitamin drip offered by selected aesthetic medicine clinics. Also, eep a sheet mask in your bathroom cabinet – it will leave your skin moisturised.

Maska w płachcie (Filorga) nawilża i napina skórę oraz wizualnie wypełnia zmarszczki powstające pod wpływem zmęczenia.

Wśród zabiegów bankietowych hitem jest infuzja tlenowa – tłumaczy dr Gojdź z Holistic Clinic. To zabieg idealny dla skóry zmęczonej – po nim wygląda idealnie dzięki m.in. peptydom. W przypadku wiotkiej skóry Małgorzata Śliwowska z Ambasady Urody namawia na skorzystanie z zabiegu Pellevé, czyli „podgrzanie” skóry za pomocą radiofrekwencji. Efekt wypełnienia jest natychmiastowy. ❚ "One of the bestselling party treatments is the oxygen infusion", explains dr Gójdź of Holistic Clinic. It is a treatment perfect for tired skin – it leaves it looking perfect owing to peptides. If you have supple skin, Małgorzata Śliwowska of Ambasada Urody recommends the Pellevé treatment, which warms the skin up using radio frequencies. Results are immediate.

MOST ADVANCED FUE TECHNOLOGY

BEFORE

AFTER

BEFORE

AFTER

good job

made concept

Kl a syc z na n owo c z e s ność classic modernity

tekst | by marianna kucharska

172

Z początkiem roku otrzymamy pozwolenie na użytkowanie kamienicy przy Hożej 42, a już w marcu wydzielimy własność każdego mieszkania – mówi Michał Borowski, prezes Made Concept. ❚ “We’re going to get a permit to use the tenement house at Hoża 42 in early 2018, and we’ll be able to have each apartment registered as a separate property in March”, says Michał Borowski, Made Concept CEO.

Kamienica przy Hożej 42 ma już oryginalną biżuterię… (śmiech) Mówi pani o zabytkowej kutej bramie, która dosłownie przed chwilą wróciła z rocznej renowacji? Owszem. Ten absolutny unikat z 1895 r. waży z pół tony i cudem przetrwał to dziś. Niegdyś była kratą z kutymi motywami kwiatowymi. U nas stanie się przeszkloną zdobioną „przegrodą” między ciepłą a zimną częścią świata. Dlatego musieliśmy zmienić jej konstrukcję. Szwajcarska firma Jansen wykonała do niej w swojej fabryce specjalne wygięte profile według narysowanego przez nas wzorca. Brama jest wyposażona w elektronikę i furtkę. W pierwotnej wersji była częścią przejazdu bramnego, dziś w tym miejscu będzie klimatyzowana recepcja, z której kamienica będzie zarządzana. Zdobić ją będą odrestaurowane płaskorzeźby symbolizujące cztery pory roku, a na podłodze znajdzie się replika kamionkowej mozaiki wykonana ze specjalnego betonu. Klasyka i nowoczesność. Na tym nam zależy. Stąd nowoczesne okna skrzynkowe, które na pierwszy rzut oka przypominają te dawne, piece kaflowe, schody z piaskowca, które zachowamy, oryginalne odrestaurowane drzwi wejściowe, poręcze, balustrady i wreszcie kolorowe witraże na klatkach schodowych. Witraże są też oryginalne, odlane z kolorowego szkła z Jasła. Kiedy budowano tę kamienicę w 1895 r., tego typu zdobienia były wymogiem, zwłaszcza w tych bogatszych budynkach. Ale wróćmy na moment do bramy, która prowadzi przecież na dziedziniec zaprojektowany w stylu mediolańskim. Pierwotnie podwórko służyło powozom i służbie. W naszym wydaniu będzie barwnym dziedzińcem w formie 200-metrowego ogrodu porośniętego 6-metrowymi drzewami, krzewami i sezonowymi kwiatami. Naturalnie stworzy się tu mikroklimat, tym bardziej że pod skwerem jest przecież garaż. I jeszcze warto wspomnieć o elewacji dziedzińca, która była bogato zdobiona, by cieszyć oczy mieszkańców oficyny. Tę elewację mamy już gotową. W kamienicy były cztery klatki schodowe: dwie główne – przednia i tylna prowadzące do mieszkań, oraz dwie boczne, z któ-

rych korzystała służba. Spoczniki i schody z tych bocznych klatek dziś będą należały do konkretnego przylegającego do nich mieszkania. Mieszkańcy już mają wobec nich różne plany zagospodarowania na np. garderobę, łazienkę. À propos mieszkańców, zdaje się, że zaczynacie też wykańczać pierwsze mieszkania nabywców? Rzeczywiście wchodzimy już w tę fazę, która jest specyfiką projektu Hoża 42. Otóż, mam nie tylko doświadczenie deweloperskie, ale od lat jestem architektem. Dlatego zajmuję się nie tylko sprzedażą tu mieszkań w stanie deweloperskim plus (wtedy wykończenie leży w rękach nabywców), ale też oferuję mieszkania z wykończeniem – część nabywców z tej usługi korzysta. W maju miną dwa lata od startu budowy. Prace wykończeniowe idą pełną parą, a co ze stroną formalną? Przewiduję, że z początkiem roku otrzymamy pozwolenie na użytkowanie budynku, a w marcu wydzielimy własność każdego mieszkania. Wiem, to brzmi formalnie – ale to bardzo ważny etap. Jak go osiągniemy, pierwsi mieszkańcy będą się wprowadzać. I budynkiem zacznie zarządzać wspólnota? Tak, budynek zostaje „przejęty” z rąk dewelopera przez ukonstytuowaną wspólnotę, w której działają posiadacze udziałów, czyli właściciele mieszkań. Chcemy zaproponować, żeby regulamin wspól-

a miracle that it’s survived. It’s going to be glazed and is also going to serve as a partition between the warm and cold parts of the world so we’ve had to modify its structure and function. The Swiss company Jansen made specially bent profiles to match the original gate as per our blueprint. The gate has been fitted with electronic systems and a door. The gate was originally part of a drive-through but now is going to house an air-conditioned reception area that will also serve as the command room for the building. It’ll be decorated with bas-reliefs symbolising the four seasons and the floor tiles will be a replica of the original mosaic made with special concrete. Classical and modern This is what we care most about. This is why we’ve installed modern casement windows that resemble the old ones, and retained the tiled stoves as heaters, and the sandstone stairs, restored the entrance doors and banisters, and, last but not least, the stained glass windows in the stairwells. The stained glass made from coloured glass from Jasło is original. When the tenement was erected in 1895, such ornaments were required, especially in buildings for the more affluent. Let’s return to the gate. This leads onto a Milanese courtyard. The courtyard initially used for parking carriages and by the servants. We’ve transformed it into a colourful yard with a 200 sq. m garden containing 6-metre-tall

dziedziniec przy hożej 42 będzie 200-metrowym ogrodem porośniętym 6-metrowymi drzewami, krzewami i kwiatami. the courtyard with a 200 sq. m garden containing 6-metretall trees, bushes and seasonal flowers.

The tenement at Hoża 42 has some impressive jewellery (laughs) Are you referring to the wrought -iron gate, which has just been installed after a year-long renovation process? I am. It’s an absolute gem. It was made in 1895 and it weighs half a tonne. It’s

trees, bushes and seasonal flowers. This is going to create a microclimate, especially as it will be above the underground garage. It’s also worth mentioning the façade facing the courtyard. This was richly ornamented to please the eyes of the residents whose apartments overlooked the courtyard. The façade is ready. There were four

173

good job noty był restrykcyjny, np. nie pozwalał na wynajem mieszkań, dlatego nie sprzedajemy tu mieszkań w celach inwestycyjnych. Będzie też zapis, że z basenu i fitness mogą korzystać tylko mieszkańcy. Wielkimi krokami zbliżamy się zatem do końca inwestycji… Nie zdarzyło mi się budować kamienicy dłużej niż dwa lata. Chociaż dziś to nie jest takie oczywiste, bo w całej Europie się dużo buduje, dlatego jest zapotrzebowanie na pracowników z tego sektora. A ich nie ma. W Polsce ten sektor wciąż jest nie najlepiej płatny, dlatego fachowcy stąd wyjeżdżają. Myślę jednak, że to będzie musiało się zmienić i zaczniemy finansowo doceniać wykwalifikowaną kadrę, bo inaczej zabraknie rąk do pracy. A co się z tym wiąże, ceny mieszkań pójdą w górę. Wspomniał pan o swoim bogatym doświadczeniu, a ja zastanawiam się, że wciąż ma pan frajdę z budowania? Droga pani – jestem w swoich żywiole. Tym razem jest pan nie tylko deweloperem, ale też architektem, prawie konserwatorem, projektantem wnętrz i budowlańcem. Taki rodzaj wyzwania daje panu wolność? Z wolnością wiąże się odpowiedzialność, głównie finansowa. To poważna inwestycja, która musi się spiąć. Ograniczenia zatem są na każdym kroku. Ale największą frajdę sprawia mi to, że panuję nad jakością od początku do końca. Poza tym każdy projekt jest nowy, przynosi kolejne doświadczenia. I chociaż na podobnych zasadach zbudowałem ze sto kamienic, nigdy wcześniej np. nie miałem do czynienia z tak piękną kutą bramą. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept. Michał borowski

made concept

stairwells in the building – the front and back ones leading up to the apartments and two on the sides used by the servants. The landings and stairs in these side stairwells can be converted by the owners of the adjacent apartments into e.g. a walk -in wardrobe or a bathroom. You seem to be finishing the apartments of the first buyers already. Indeed, we are getting to the stage that makes the Hoża 42 project exceptional. Please note that not only am I an experienced real estate developer, but I’ve also been an architect for many years. That’s why I don’t just sell “as built plus” apartments, but finished apartments as well. Some purchasers prefer this option. The construction started two years ago in May. The finishing works are underway, but what about the formalities? I expect to be granted a permit to use the tenement at Hoża 42 in early 2018, and each apartment will be registered as a separate property in or around March. I know this sounds overly formal, but it is

a crucial stage. Once we get there, the first residents will be able to move in. Is the building going to be managed by an owners’ association? The building is going to be “taken over” by an established owners’ association. We want to recommend that the bylaws are very restrictive so as to, e.g. prohibit the renting of the apartments., which is why we do not sell them for this purpose. There will also be a clause permitting only the residents to the use of the pool and gym. The investment is coming to an end I’ve never had construction works take more than two years. This is no longer as simple as it was, as there is a lot of building going on all over Europe, and there is a shortage of construction workers. This industry is still not well remunerated in Poland, so workers go abroad to find employment. I think this situation will have to change soon, because unless we start remunerating skilled construction workers satisfactorily, we won’t have any. This in turn will result in higher apartment prices. You mentioned your extensive experience. This makes me wonder whether you still enjoy construction? It’s my passion and my driving force. This time you are not only a real estate developer but also an architect, almost a conservator, interior designer, and construction expert. Do these kinds of challenges give you freedom? Freedom usually entails responsibility, especially financial responsibility. It’s a serious investment that has to work. There are restrictions everywhere you look. But what pleases me most is that I get to oversee the quality from start to finish. Each project is a new experience. Although I’ve built about a hundred tenements like this, I’ve never had to deal with such a beautiful wrought-iron gate. ■ Written in conjunction with Made Concept.

174

Michał Borowski (ur. 1950) – architekt i historyk sztuki. W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową starych kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ Architect and art historian born in 1950. He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. He worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland. For 40 years he has been renovating and adapting old tenements, primarily in Stockholm and Warsaw. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 to 2006.

174

PREMIERA 15 GRUDNIA

S PR

ODU

CTION

. ALL RIG

H TS R E S E R V E D. CO N C E P T I

ON GR

APHI

QUE

017

PA C

ME EN

RIA

.A NS

.S.

LM 1 FI

Z MAGAZYNEM

TER

TA I NM . AL ENT

L RIG HTS R

ESERVED

aw do w

ypo życ zan ia

pra raz oo neg nicz eofo wid

wa do nag rań utw orów zast rzeżo ne. Po wi

ł e. P ion ron zab lenia o w z bez ze elanie, w ynajmowanie, wypożyczanie

p bez yta

DOŚWIADCZ SPEKTAKULARNYCH WRAŻEŃ W ŚWIECIE WYKRACZAJĄCYM POZA WYOBRAŹNIĘ

good address

nasze rekomendacje

Wakacje w Brazylii i Panamie z rabatami do 50 proc.? Tylko w Rainbow.

prestige zone

1. Kultowa restauracja iconic restaurant

2. egzotyka na wyciągnięcie ręki exotic countries within reach

3. Koktajlbar na szczytach trendiest cocktail bar

4. kuchnia polska w nowej odsłonie a new take on polish cuisine

Jeśli smaki kuchni japońskiej przywodzą wam na myśl tylko surowe ryby, czas to zmienić. Polecamy sprawdzone miejsce, w którym poznacie smaki prawdziwej Japonii. Jest nim restauracja Mizu, która sprawiła, iż na moment zapomnieliśmy, że nie jesteśmy w Tokio, tylko w Warszawie. ❚ If your only association with Japanese cuisine is raw fish, then it is high time you had a rethink. We recommend choosing a tried and tested venue where you can discover the genuine taste of Japan. Mizu restaurant can make us forget that we are not in Tokyo, but Warsaw.

Teraz oferta Egzotyka 2017/18 z rabatami do 50 proc., a w niej między innymi Brazylia i Panama bezpośrednio Dreamlinerem, szybko, bez przesiadek i międzylądowań oraz w komfortowych warunkach. Szczegółowe informacje znajdziecie w salonach firmowych Rainbow oraz na stronie internetowej. ❚ Rainbow’s “Egzotyka 2017/18” offer has discounts of up to 50 per cent for vacations in e.g. Brazil and Panama. The flights are direct and comfortable, being operated by Dreamliners, and there are no transfers or stopovers. For more information, visit a Rainbow sales office or go to their website.

Wyjątkowy koktajlbar w Warszawie? Oczywiście, że Granda! W tym miejscu wspaniałe kombinacje smakowe nie mają końca i z każdą kroplą wynoszą podniebienie na kolejne szczyty rozkoszy. Granda to absolutny brak kompromisów i nieugaszona zabawa, która spragniona gna do białego rana. A to wszystko w najbardziej przystępnych cenach w mieście. ❚ Looking for an exceptional cocktail bar in Warsaw? Look no further – visit Granda! The flavours are endless and every sip will take you to the heights of ecstasy. Granda is a place of uncompromising, never-ending fun that continues well into the wee hours of the morning. And the prices here are the most affordable in town.

Romantyczna kolacja we dwoje czy biznesowy lunch? Uniwersalność restauracji Różana mieszczącej się w przedwojennym, odrestaurowanym budynku na warszawskim Mokotowie sprawia, że goście czują się tu wyjątkowo. I mogą docenić rosół na wiejskiej kurze, smak własnoręcznie wyrabianych pasztetów, delikatnej cielęciny czy kruchą bezę. ❚ A romantic dinner for two or a business lunch? The versatility of the Różana restaurant, housed in a renovated pre-war building in Warsaw’s Mokotów district, ensures that everyone is made to feel special. The guests can savour chicken broth made from country hens, home-made pâtés, delicate veal, and sumptuous meringue cake in a pleasant atmosphere.

mizusushi.pl

R.pl

grandabar.pl

restauracjarozana.com.pl

176

Podpowiemy Ci, jak się dobrze przyjaźnić i zbudować sobie sieć wsparcia

WSPIERAMY W ROZWOJU

Pomożemy przygotować się do rozmowy kwaliﬁkacyjnej Doradzimy, jak wybaczyć sobie dawne błędy i zacząć cieszyć się życiem

JUŻ W SPRZEDAŻY

www.magazyncoaching.pl

facebook.com/MagazynCoaching

good address

nasze rekomendacje

prestige zone

Piłkarz Kuba Błaszczykowski zakup apartamentu przy Twardej 4 traktuje jako inwestycję. 3 4

1. Podróże z widokiem na morze a voyage with a view Rejsy wycieczkowe to wyjątkowa forma podróżowania łącząca zwiedzanie świata oraz wypoczynek. A ten jest zawsze dopasowany do indywidualnych upodobań jego uczestników. Każdy dzień rejsu daje możliwość poznawania nowych ludzi i miejsc, odkrywania lokalnych kultur z ich smakami, zapachami i dźwiękami. ❚ Sea cruises are a special form of travelling that combines sightseeing with rest and relaxation tailored to the preferences of the passengers. Each day offers an opportunity to meet new people, see new places, and discover another culture with its panoply of flavours, aromas and sounds. rejsy.pl

2. ruch to zdrowie sports is healthy ARTIS Wellness Club to klub premium zlokalizowany na warszawskim Wilanowie. Na jego wyjątkowy charakter składają się m.in.: prestiżowa lokalizacja, zaawansowany technologicznie sprzęt treningowy Technogym i luksusowe wnętrza. ARTIS to miejsce stworzone z myślą o osobach, dla których ruch i zdrowie są ważnymi elementami życia. ❚ ARTIS Wellness Club is a premium club located in Warsaw’s Wilanów district. What really sets ARTIS apart are its prestigious location, state-ofthe-art Technogym training equipment and luxurious interior. ARTIS was created with people for whom exercise and health are an essential part of life. artisclub.pl

3. Błaszczykowski w cosmopolitan błaszczykowski at the cosmopolitan Piłkarz Kuba Błaszczykowski zainwestował w mieszkanie w apartamentowcu przy Twardej 4 w Warszawie. Na pytanie, dlaczego wybrał Cosmopolitan, odpowiada: „Podchodzę do tego inwestycyjnie. Spełniam marzenie i robię coś, co daje mi możliwości na przyszłość. Przecież kariera kiedyś się kończy”. ❚ Footballer Kuba Błaszczykowski purchased an apartment at the high-rise in Twarda 4 street in Warsaw. When asked why he picked the Cosmopolitan, he says: “I see this as an investment. I am making a dream come true and are doing something that will provide me with opportunities in the future. My career will come to an end, one day”.

4. nowe oblicze zamku the new face of a castle Zlokalizowany ok. 10 km od centrum Wrocławia zamek Topacz położony na rozległym, 50-hektarowym terenie ma wszystko, czym powinien charakteryzować się nowoczesny, zrewitalizowany obiekt. W zamku znajduje się 9 nowoczesnych pokoi w standardzie 5-gwiazdkowym. Wrażenie robi też przestronne patio z widokiem na staw, plażę i park. ❚ Topacz Castle is roughly 10 km from the centre of Wrocław. It is surrounded by 50-ha of land and has everything you would expect from a modern, revitalised building. The Castle offers nine, 5-star contemporary rooms. The spacious patio looks out over a pond, a beach and a park. zamektopacz.pl © m . p.

tacit.com.pl

178

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

180

Route map

PRZYDATNE INFORMACJE

184

Useful information

FLOTA

186

Fleet

ROZRYWKA P OKŁADOWA

190

In-flight entertainment

WYDARZENIA

194

LOT news

MILES & MORE

197

Miles & More

MENU LOT GOURMET

200

LOT gourmet menu

179

POŁĄCZENIA LOT-U

LOT connections

Fort McMurray Edmonton

route map

Vancouver San Francisco

Seattle

Saskatoon

Calgary

Winnipeg Minneapolis

Las Vegas

Los Angeles

Phoenix

SIATKA P OŁĄCZEŃ

San Diego

Ottawa

Québec Montreal Halifax

Toronto Chicago New York (Newark) Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK)

Portland

Dallas Houston

Atlanta

Tampa

Charlotte Orlando

Varadero Cancún

Panama*

Rio de Janeiro

LOT NA ŚWIECIE połączenia LOT/LOT flights

Atlanta Budapest

połączenia code-share/code-share flights nowe kierunki/new destinations

lot.com

połączenia czarterowe/charter flights * od 25 grudnia br./from 25 December this year ** od maja 2018/from May 2018 *** rejsy z Budapesztu do Nowego Jorku i Chicago od maja 2018 r./ flights from Budapest to New York City and Chicago since May 2018

180

Yekaterinburg Kazan Samara

WARSAW

Astana

Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

Yerevan Larnaca Cairo

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Krakow Budapest***

Beijjng

Tel Aviv

Sendai

Seoul

Tokyo

Fukuoka

Amman

route map

Bangkok Ho Chi Minh Singapore**

Trondheim

LOT W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ. POŁĄCZENIA KRAJOWE ORAZ Z TALLINNA I BUDAPESZTU Oslo

połączenia LOT/LOT flights

St Petersburg

połączenia LOT realizowane we współpracy z linią Nordica/ Orebro LOT connections in cooperation with Nordica

Stockholm

TALLINN

Chicago nowe kierunki/new destinations Ohrid

połączenia sezonowe/seasonal flights

**** od 27 marca 2018 r./from 27 March 2018

Gothenburg Copenhagen

Groningen

Amsterdam Brussels

Gdansk

Hamburg

Szymany****

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Berlin

Vilnius

WARSAW

Lublin Wroclaw Katowice Krakow Rzeszow

Kiev (Boryspil)

Lviv

Munich

Vienna Odessa

LOT W EUROPIE ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ. Rijeka POŁĄCZENIA KRAJOWE ORAZ Z TALLINNA I BUDAPESZTU Nice połączenia LOT/LOT flights

Chicago nowe kierunki/new destinations Ohrid

połączenia sezonowe/seasonal flights

Split

Ohrid

Tel Aviv

**** od 27 marca 2018 r./from 27 March 2018

181 181

lot.com

połączenia LOT realizowane we współpracy z linią Nordica/ LOT connections in cooperation with Nordica

Constanca

LOT W EUROPIE POŁĄCZENIA PRZEZ WARSZAWĘ

Helsinki

Oslo* Gothenburg

Edinburgh

Hamburg Amsterdam

London

Brussels

Airport Maps

Moscow

Riga

Copenhagen

MAPY LOTNISK

St Petersburg

Tallinn

Stockholm

Düsseldorf

Palanga Kaliningrad

Vilnius Minsk

Berlin

WARSAW Kiev (Boryspil)

Kharkiv

Paris

Kiev (Zhuliany) Luxembourg Frankfurt Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Odessa Klagenfurt Cluj-Napoca Lyon Milan Ljubljana Turin Zagreb Venice Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Split Dubrovnik Barcelona Sofia Podgorica

Porto

Lisbon

Madrid

Istanbul

Ankara

połączenia LOT/LOT flights

Lyon Berlin Split

połączenia code-share/code-share flights nowe kierunki/new destinations połączenia sezonowe/seasonal flights

* od 25 marca 2018 r./from 25 March 2018

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

182

Podczas lotu ❚ During the flight

Podczas startu i lądowania laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚

During take-off and landing laptop must be placed in seat pocket, or the locker above without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

Świąteczna oferta specjalna w Apart! W grudniu 2 mile zamiast 1 mili za każde 5 zł wydane na gwiazdkowe prezenty! Zapraszamy do salonów Apart w całej Polsce i eSklepu.

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

23 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

9 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

9 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

184

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem. Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag. Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

23 kg max

carry-on baggage

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

23 kg max

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

23 kg max

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft. Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

ATRAKCJE NA WYCI GNI CIE R KI - Wszyscy t sknimy za czystym powietrzem, za zielonymi lasami, piewem ptaków... I cz sto nie wiemy, e te miejsca istniej tu obok nas, na wyci gni cie r ki, nie trzeba ich daleko szuka . Lubuskie jest takim miejscem ‒ mówi El bieta Anna Polak, Marszałek Województwa Lubuskiego.

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE Long-haul aircraft

Boeing NEW 2017 787-9 Dreamliner NEW 2018

F LOTA fleet

Boeing 787-8 Dreamliner

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range miejsc BC/PEC/EC Capacity

4* 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km* 24/21/249

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km* 18/21/213

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a ﬂat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-ﬂight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE Medium and short-haul aircraft

NEW 2017

lot.com

NEW 2017

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. On short and medium-haul ﬂights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. Enjoy higher travel comfort at an aﬀordable price.

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. The high standard of travel in the most attractive price.

Boeing 737 MAX 8

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Boeing 737-800

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Boeing 737-400

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

* odbiory w latach 2018-2019/ *deliveries 2018-2019 ** odbiory od listopada br. do maja 2019 r. / **deliveries from November 2017 until May 2019

186

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Medium and short-haul aircraft Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

Embraer 175***

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

SAMOLOTY WE WSPÓŁPRACY Z NORDICĄ

FLOTA fleet

Embraer 195

LOT & Nordica aircraft

Rozwijamy skrzydła w krajach bałtyckich! Nowe połączenia, większa liczba rejsów oraz nowoczesne samoloty – to wszystko dzięki współpracy z estońskimi liniami lotniczymi Nordica.

We spread our wings in the Baltic States! New connections, a lot of new services and high-tech airplanes - now it's all real thanks to the partnership with Estonian airlines Nordica.

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

9 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in ﬂeet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

187

lot.com

*** w tym dwa egzemplarze do dyspozycji rządu / *** including two aircraft at the disposal of the Polish government

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

NOWE

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners Earn and spend miles not only for award tickets but also take advantages of credit card, travel insurance, hotel and many more partners Registration is free

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych Skorzystaj z promocji i poleć do Pekinu, Tokio, Seulu oraz Astany już za 40 000 mil

2 years old children can also be members of the program and earn miles Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles Take advantage of our promotion and fly to Beijing, Tokyo, Seoul and Astana for just 40,000 miles

miles-and-more.pl

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W grudniu w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie, japońskie i koreańskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładką „O nas”. ❚ In December we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian, Japanese and Korean movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section.

DLA DZIECI

lot.com

in-flight entertainment

LILO & STITCH (2002) ❚ LILO I STICH

190

for kids

EKSPRES POLARNY (2004) ❚ THE POLAR EXPRESS

Sylwester na leżaku! Zaplanuj swój urlop i poleć z nami do Tel Awiwu

z Gdańska, Lublina, Poznania,

Wrocławia i Warszawy!

New Year's Eve on a sunbed! Plan your holidays and ﬂy to Tel Aviv directly

from Gdansk, Lublin, Poznan,

Wroclaw and Warsaw! LOT.COM

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

WYBRANE NOWOŚCI W GRUDNIU /Chosen new movies in December:

DUNKIERKA (2017) ❚ DUNKIRK

PATTI CAKE$ (2017) ❚ PATTI CAKE$

WSZYSCY MOI MĘŻCZYŹNI (2017) ❚ HOME AGAIN

NASTĘPCY 2 (2017) ❚ DESCENDANTS 2

REKINY WOJNY J (2016) ❚ WAR DOGS

BIRDMAN (2014)

KELNERKA / (2007) ❚ WAITRESS

DRUŻYNA A (2010) ❚ THE A-TEAM

CZTERY GWIAZDKI (2008) ❚ FOUR CHRISTMASES

KEVIN SAM W DOMU (1992) ❚ HOME ALONE

ŚNIĘTY MIKOŁAJ (1994) ❚ THE SANTA CLAUSE

192

VALERIAN I MIASTO TYSIĄCA PLANET (2017) ❚ VALERIAN AND THE CITY OF A THOUSAND PLANETS

LEGION SAMOBÓJCÓW (2016) ❚ SUICIDE SQUAD

EGZOTYCZNE CZARTERY. RIO I PANAMA exotic charter flights to rio and panama Od 25 grudnia LOT zacznie obsługiwać połączenie czarterowe do Panamy. LOT z Warszawy nad najsłynniejszy kanał świata potrwa 13 godz. 10 min. Rejsy będą odbywały się co 10 dni – do 17 marca. Panama to drugie egzotyczne miasto, do którego polski przewoźnik wcześniej nie latał, a zaczęło być obsługiwane w tym sezonie zimowym w ramach rejsów czarterowych. Od 3 listopada LOT lata także do Rio de Janeiro, stolicy samby i karnawału.

LOT news

Oprócz tego w sezonie zimowym 2017/2018, czyli od końca października br. do końca marca przyszłego roku, LOT zabierze turystów także do Meksyku, na Kubę, do Wietnamu i Tajlandii. Wszystkie rejsy obsłuży Boeing 787 Dreamliner z 252 fotelami trzech klas na pokładzie. Takie są warunki umowy z touroperatorem Rainbow.

WYDARZENIA

W ramach rozkładu zimowego 2017/2018 LOT będzie wykonywał ponad 50 lotów czarterowych miesięcznie ❚

Olimpijskie połączenia LOT-u w Dalekiej Azji ❚ LOT Olympic destinations in Far East.

DREAMLINEREM NA TRZY OLIMPIADY on board of Dreamliner to three Olympic Games LOT zabierze polskich sportowców po medale do Korei Południowej, Japonii i Chin. Na podstawie pięcioletniej umowy z Polskim Komitetem Olimpijskim linia została oficjalnym przewoźnikiem polskiej reprezentacji na trzy kolejne igrzyska w Azji: zimowe w Pyeongchang w 2018 r., letnie w Tokio w 2020 r. i zimowe w Pekinie w r. 2022 . Wszystkie rejsy dla polskich sportowców odbędą się na pokładach nowoczesnych szerokokadłubowych samolotów Boeing 787 Dreamliner. LOT rozpoczął regularną współpracę z PKOl w 1972 r. przy okazji igrzysk w Monachium. W ostatnim czasie polski przewoźnik towarzyszył sportowcom m.in. podczas igrzysk zimowych w Vancouver w 2010 r. oraz letnich: w Londynie w 2012 r. i Rio de Janeiro rok temu. ❚ LOT will be assisting the Polish Olympic team by flying them to South Korea, Japan and China. Pursuant to a five-year agreement with the Polish Olympic Committee, LOT Polish Airlines is to be the official carrier of the Polish national team for three consecutive Olympic Games, viz. the 2018 Winter Olympics in PyeongChang, the 2020 Summer Olympics in Tokyo, and the 2022 Winter Olympics in Beijing. All flights will be operated by state-of-the-art wide-body Boeing 787 Dreamliners.

lot.com

LOT commenced its long-term cooperation with the Polish Olympic Committee in 1972, when it carried the Polish team to the Munich Olympics. Most recently, the Polish carrier flew the national team to the 2010 Winter Olympics in Vancouver and to two Summer Olympics – London in 2012 and Rio de Janeiro last year.

Panama. Nowy czarterowy kierunek LOT-u w Ameryce Środkowej ❚ Panama. The new LOT charter flight destination in Central America.

194

LOT will begin operating charter flights to Panama on 25 December. The flight from Warsaw to the world’s longest canal will take 13 hours 10 minutes. Flights will be operated every 10 days until 17 March. Panama is the second new exotic city for the Polish carrier. The destination will be launched this winter season as part of our chartered flights offering. LOT has also been taking charter passengers to Rio de Janeiro, the world samba and carnival capital, since 3 November. In addition to all this, LOT will be flying tourists to Mexico, Cuba, Vietnam, and Thailand during the 2017/2018 winter season, i.e. from the end of October until the end of March next year. All flights will be operated by Boeing 787 Dreamliners, which have 252 seats in three classes, as provided under the terms of the agreement with the Rainbow tour operator. LOT will be operating over 50 charter flights per month in the 2017/2018 winter flight schedule.

196

lot.com

198

LOT DL A F IRM

NAPOJE I ALKOHOLE / BEVERAGES & ALCOHOLIC BEVERAGES

GOURMET

Napoje / Beverages

Kawa i Herbata / Coffee & Tea

NEW

Napoje energetyczne Energy drinks BLACK SAMURAI MANGO, BLACK 0,25 l

Lipton Ice Tea Green/Lemon, 0,33 l Schweppes 0,33 l

Soki: jabłkowy, pomarańczowy, pomidorowy Juices: apple, orange, tomato 0,3 l

Pepsi, Pepsi bez cukru /no sugar, Mirinda, 7UP 0,33 l

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

5 PLN

Wyjątkowa cena / Special price

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

6 PLN

NEW

Ptasie Mleczko Waniliowe 380 g

Praliny Serce w puszce Heart Asorted Pralines 263 g

Praliny Chopin w puszce Chopin Asorted Pralines 263 g

20 PLN 30 PLN

65 PLN 80 PLN

Alkohole* / Alcoholic beverages*

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Prosecco Ponte 0,2 l

Whiskey Jameson 0,05 l

8 PLN

15 PLN

12 PLN

NEW SIZE

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

10 PLN

Beefeater Gin 0,05 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,5 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

12 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 4000 PLN. Limit dla kart Maestro to 50 PLN, płatność tylko metodą zbliżeniową. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 4000 PLN. For Maestro cards payment is limited to 50 PLN, only contactless. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy! To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation! Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu. We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione. We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted. PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia. All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case of such situation please accept our sincere apologies. Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: dutyfree@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: dutyfree@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

PRZEKĄSKI I POSIŁKI / SNACKS & MEALS

NEW

GOURMET

NEW

Bounty, Mars 57 g, 70 g

Twix Xtra, 2 x Snickers 75 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

Orzeszki ziemne solone Salted peanuts 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

M&M’s 90 g

Pringles Paprika, Original 40 g

5 PLN

8 PLN

10 PLN

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals DayUp green

DayUp blue

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

Owsianka

Zupa pomidorowa

Oatmeal 50 g

Tomato soup 65 g

6 PLN

8 PLN

Posiłki świeże / Fresh meals Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN

Danie ciepłe mięsne / Hot meat meal

12 PLN

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

Menu serwowane podczas większości rejsów krótkiego zasięgu trwających powyżej 2 godzin, z wyjątkiem: BUD, KSC, LWO, PRG i VNO/Fresh meal offer available on all short haul flights over 2 hours except BUD, KSC, LWO, PRG and VNO NO SUGAR

Zestaw dla dzieci / Set for kids M&M’s, samolot-zabawka, 100% sok Leon albo Czekotubka / M&M’s, airplane toy, Leon juice - 100% fruit and carrots or Czekotubka Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów / Set available during selected flights Sok Leon - 100% jabłko, marchew, banan 300 ml albo Czekotubka 50 g Leon juice - 100% fruit and carrots 300 ml or Czekotubka 50 g Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

NEW

lub/or

20 PLN

5 PLN Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

Untitled.indd 1

10.11.2017 08:30

www.samsonite.pl

Untitled.indd 1

14.11.2017 13:42