Kaleidoscope April 2018

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

04/2018

JAZZ W PIGUŁCE ❚ SAMOLOTY ❚ DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ TOKIO ❚ ZDZISŁAW COZAC OPOWIADA O POCZĄTKACH POLSKI ❚ ALICIA VIKANDER

L I T WA

lithuania

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

Rozana_KA_0218_5.indd 1

11/01/18 10:57

N OT E F RO M C EO

edytorial

© A R C H I W U M P L L L O T. O K Ł A D K A : A N D R I U S A L E K S A N D R AV I C I U S / E Y E E M / G E T T Y I M A G E S

Szanowni Państwo, LOT pomaga spełniać marzenia o najdalszych podróżach, ponieważ posiada Dreamlinery, czyli najbardziej zaawansowane technologicznie samoloty pasażerskie na świecie. Z ogromną przyjemnością informuję, że nasza flota Boeingów 787 się powiększyła.

W ostatnich dniach marca wprowadziliśmy do niej nasze najnowsze dziecko: pierwszego z czterech zamówionych B787-9.

Nowy Dreamliner zabiera na pokład 294 pasażerów, o 42 więcej niż używane obecnie przez LOT B787-8. W porównaniu z mniejszą wersją charakteryzuje się lepszym zasięgiem i niższym zużyciem paliwa w przeliczeniu na pasażera. Kompozytowa konstrukcja kadłuba Dreamlinera gwarantuje pasażerom większy komfort podczas podróży – m.in. dzięki wilgotniejszemu powietrzu i wyższemu ciśnieniu w kabinie – niż w innych samolotach tej klasy. O zaletach nowego nabytku LOT-u mogą Państwo poczytać na stronach „LOT Info” w dalszej części magazynu Kaleidoscope.

Dzisiaj w sumie już dziewięć Dreamlinerów obsługuje regularne połączenia LOT-u do Nowego Jorku (JFK i Newark), Chicago, Los Angeles, Toronto, Pekinu, Tokio i Seulu, a od połowy maja zawitają też do Singapuru. Dodanie do floty w ciągu najbliższych miesięcy trzech kolejnych B787-9 spowoduje, że w siatce LOT-u przybędzie nowych kierunków, a częstotliwość naszych rejsów wzrośnie. Już niedługo przekażemy kolejne bardzo dobre wiadomości dotyczące floty. LOT rozwija się szybko jak nigdy wcześniej – dla Was, szanowni Pasażerowie, i dzięki Wam. Zapraszamy na nasze gościnne pokłady. Zapnijcie pasy!

Dear Ladies and Gentlemen, LOT is helping to make your dreams of faraway journeys come true, as it has Dreamliners, the most technologically advanced passenger aircraft in the world. It gives me great pleasure to announce that our Boeing 787 fleet has just been expanded. We have recently welcomed our newest child – the first of the four B787-9s we ordered has arrived.

The new Dreamliner can accommodate 294 passengers – 42 more than the B787-8s currently in use. The aircraft has a greater range and lower fuel consumption per passenger than its smaller version. The composite structure of the Dreamliner fuselage ensures greater comfort, as a result of more humid air, higher cabin pressure, and several other features, than any other aircraft in its class. You can read about the advantages of the new LOT addition in the LOT Info section of this issue of Kaleidoscope.

LOT now has nine Dreamliners flying to New York (JFK and Newark), Chicago, Los Angeles, Toronto, Beijing, Tokyo and Seoul, and they will begin flying to Singapore as of mid-May. The arrival of another three B787-9s over the next few months will translate into more destinations in the LOT flight network, and more frequent flights. We will also be announcing more excellent news regarding our fleet soon. LOT is growing at an unprecedented pace – for you, our Passengers, and thanks to you.

Please join us on our hospitable aircraft. Fasten your seatbelts!

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

SPRAWDŹ NOWE POŁĄCZENIA LOT-U DO: SINGAPURU, BILLUND, HANOWERU I PODGORICY – WIĘCEJ INFORMACJI NA LOT.COM ❚ CHECK OUT NEW LOT FLIGHTS TO SINGAPORE, BILLUND, HANNOVER AND PODGORICA – MORE INFORMATION ON LOT.COM

3

Apart Kaleidoscope_04 Smutniak_10 [2018-03] 01.indd 1

2018-03-09 17:44:20

Złote pierścionki z brylantami, wz. 109.899 Apart Kaleidoscope_04 Smutniak_10 [2018-03] 01.indd 2

2018-03-09 17:46:53

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

Przyznam, że historia Polski zawsze mnie fascynowała. Jeszcze do niedawna wszystkie fakty, z którymi zetknęłam się już w szkole, wydawały mi się jasne. Pierwszym władcą Polski był Mieszko I z plemienia Polan, który przyłączył okoliczne ziemie i stworzył na terenie dzisiejszej Wielkopolski silne państwo. Tymczasem najnowsze badania wywracają historię naszego kraju do góry nogami. Okazuje się bowiem, że to nie Mieszko, tylko jego ojciec, legendarny Siemomysł, albo może nawet i dziad Lestek w wyniku rewolucyjnych podbojów podporządkowali sobie okoliczne plemiona oraz zajmowane przez nich tereny, a Mieszko po prostu je odziedziczył i kontynuował ekspansję. A leżące w sercu ówczesnej Wielkopolski Gniezno wcale nie było kolebką Piastów. Dzięki najnowszym badaniom dendrochronologicznym wiemy bowiem, że gród w Gnieźnie został zbudowany dopiero w 941 r., a więc jest młodszy od kilkudziesięciu innych grodów.

Wreszcie sama nazwa „Polska” w zachodnich zapiskach pojawia się po 1000 r., czyli dopiero za czasów syna Mieszka I – Bolesława Chrobrego, który przyjmuje nazwę Polonia i wybija monetę – denar z napisem Princes Polonie.

Wreszcie największa zagadka, z którą zmagają się naukowcy – skąd w ogóle wywodzi się ród Piastów, bo być może korzenie tej dynastii są niepolskie. Ślady prowadzą na Morawy bądź Skandynawię. Zachęcam Państwa do przeczytania wywiadu z reżyserem i dokumentalistą Zdzisławem Cozacem, który część tych wątpliwości rozwiewa i tłumaczy.

Zresztą karkołomnego wysiłku zweryfikowania naszej wiedzy o tym okresie podjął się też w dokumentalnym cyklu Tajemnice początków Polski.

NAZWA „POLSKA” POJAWIA SIĘ PO 1000 ROKU, CZYLI DOPIERO ZA CZASÓW BOLESŁAWA CHROBREGO, KTÓRY PRZYJMUJE NAZWĘ POLONIA I WYBIJA MONETĘ – DENAR Z NAPISEM PRINCES POLONIE. THE NAME “POLAND” WAS NOT MENTIONED UNTIL AFTER 1000, UNDER BOLESŁAW THE BRAVE WHO ADOPTED THE NAME POLONIA AND MINTED A COIN WITH THE INSCRIPTION PRINCES POLONIE.

I have always been fascinated by Polish history. Until recently, all the facts I was taught in school seemed to be clear. The first ruler of Poland was Mieszko I from the Polans tribe, who subjugated neighbouring lands and created a powerful state in present-day Wielkopolska. The latest research, however, has turned this history on its head. It turns out that it wasn’t Mieszko but his father – the legendary Siemomysł – or perhaps even his grandfather, Lestek, who subordinated the neighbouring tribes and subjugated their territories through revolutionary conquests. Mieszko simply inherited them and continued the expansion. And Gniezno, in the heart of ancient Wielkopolska, was not the cradle of the Piast dynasty. The latest dendrochronological studies reveal that the town was not built until 941, which makes it younger than dozens of other towns in Wielkopolska.

Finally, the very name “Poland” was not mentioned in Western European chronicles until after 1000, during the reign of Mieszko’s son, Bolesław the Brave, who adopted the name Polonia and minted a coin – a denar – with the inscription Princes Polonie.

And finally, the greatest mystery of all, and one that has researchers genuinely puzzled, is: where did the Piast dynasty come from? The family’s origins might not actually be Polish. There are traces that lead to Moravia and even Scandinavia. I encourage you to read the interview with the film director and documentary-maker, Zdzisław Cozac, who dispels and explains some of the doubts. Cozac has embarked on a daunting exercise – his documentary series Secrets of Polish Origins puts our knowledge of this period under scrutiny.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

6

Kalei_1-1.indd 1

3/9/18 11:59 AM

spis treści

CONTENTS

88

22

96

82

3 N OTE FROM THE CEO 6 N OTE FROM THE EDITOR 10 D ID YOU KNOW...?

58 INTERVIEW

Zdzisław Cozac

68 GOOD LIFE

jak czytać poradniki how to read self-help books

jazz

14 WHAT’S ON

wydarzenia, festiwale events, festivals

18 THE BEST OF monety coins

22 I NSPIRATIONS samoloty aircraft

28 W HY Tokio Tokyo

32 JOURNEY OF A LIFETIME Litwa Lithuania

76 UP IN THE AIR wizy do USA visas to the USA

80 PEOPLE & THE WORLD drony UAVs

82 fi lmowe miejsca film locations

88 POLISH HITS projektanci aut car designers

96 LIFE STORY

Kraków

Polacy coraz bogatsi Poles are more affluent than ever

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Konrad Majszyk

8

trendy trends

120 BEAUTY zęby teeth

124 MUST HAVE dodatki accessories

126 GOOD ADDRESS strefa prestiżu prestige zone

GOOD JOB 130 Ghelamco 132 Strabag 136 Made Concept

Alicia Vikander

104 CULTURE

film, teatr, książka, muzyka, sztuka film, theatre, books, music, art

44 MY POLAND 54 B USINESS

114 T AKE A LOOK

106 G OOD FOOD k uchnia hiszpańska Spanish cuisine

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

106

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Ewa Porycka Sales coordinator – Katarzyna Osiak-Łazur

© G E T T Y I M AG E S ( 2 ) , F O RU M , S H U T T E R STO C K , M . P.

10

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Linda Farrow exclusively at Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

D I D YO U K N O W Benny Goodman (1909–1986)

Dizzy Gillespie (1917–1993)

Miles Davis (1926–1991)

jazz Charlie Parker (1920–1955)

Billie Holiday (1915–1959)

CAŁY TEN ZGIEŁK all that jazz CHOCIAŻ WYWODZI SIĘ Z AFRYKAŃSKICH RYTMÓW LUDOWYCH, DZIŚ JEST WYRAFINOWANĄ MUZYKĄ DLA KONESERÓW. CO WARTO WIEDZIEĆ O JAZZIE? ❚ ALTHOUGH JAZZ ORIGINATES IN AFRICAN FOLK RHYTHMS, IT IS NOW A SOPHISTICATED MUSIC GENRE THAT SEDUCES AUDIENCES WITH ITS SOUNDS AND ITS TUMULTUOUS HISTORY. WHAT IS THERE TO KNOW ABOUT JAZZ? tekst | by rafał wojciechowski

MUZYKA NIEWOLNIKÓW

the music of slaves

Źródło muzyki jazzowej tkwi w ceremoniach tanecznych, rytuałach i obrzędach przyniesionych na kontynent amerykański przez czarnoskórych niewolników z Afryki zachodniej. Szczególny wpływ na rozwój jazzu miały śpiewane przez nich pieśni o charakterze religijnym, czyli tzw. negro spirituals. ❚ Jazz is rooted in dance ceremonies, rituals and rites brought to the USA by black slaves from West Africa. The “negro spirituals” they sang had a significant impact on the development of jazz.

LA LA LAND Musical o miłości pianisty jazzowego (Ryan Gosling) do początkującej aktorki (Emma Stone) i o sile marzeń jest też hołdem dla muzyki.

Oczywiście jazzowej. Justin Hurwitz otrzymał Oscara za piosenkę City of Stars i najlepszą muzykę. ❚ This musical about a jazz pianist’s love for an aspiring actress, and about the power of dreams, is also a homage to music. Jazz music, needless to say. Justin Hurwitz won an Academy Award for Best Original song (“City of Stars”) and Best Original Score.

10

STOLICA JAZZU

the jazz capital

Mekką fanów jazzu jest Nowy Jork. Niejeden z nich marzy, aby odwiedzić kultowe Blue Note czy Village Vanguard, gdzie w erze bebopu i swingu występowali Charlie Parker i Ella Fitzgerald. W latach 20. XX w. największą sławą cieszył się Cotton Club. Oprócz muzyki można było tam spotkać gangsterski świat Harlemu. Dzisiaj na samym Manhattanie jest ponad 50 klubów jazzowych. ❚ New York is the place to be for jazz fans. They all dream about visiting iconic jazz clubs like the Blue Note and the Village Vanguard, where Charlie Parker and Ella Fitzgerald were regular performers in the days of bebop and swing. In the 1920s, the most famous of them all was the Cotton Club, which, apart from being a top music venue, was also a popular haunt with the Harlem gangster circle. Today, there are over 50 jazz clubs in Manhattan.

s

LATA

W. 30. XX

s

❚ 1930

Swing

oznacza dosłownie „kołysać się”, pojawia się improwizacja.

W tym okresie rozwinęły się głównie big-bandy (Duke’a Ellingtona, Counta Basiego). ❚ is type of “swinging” jazz strong on improvisation. Those were the days of the big bands (Duke Ellington Count Basie).

LATA 40 . XX W. ❚ 1940s

Bebop

charakteryzował się ekspresją gry i rozszerzoną improwizacją (Charlie Parker, Dizzy Gillespie). ❚ was expressive and featured extensive improvisation (Charlie Parker, Dizzy Gillespie, 1950s).

LATA 50. XX W. ❚ 1950s

© G E T T Y I M AG E S ( 3 ) , S H U T T E R STO C K , W I K I M E D I A C O M M O N S ( 4 ) , M . P.

WOODY ALLEN Opisuje siebie jako „muzyk amator bez talentu i słuchu”.

Jest nie tylko cenionym reżyserem, ale również klarnecistą występującym z grupą The New Orlean Jazz Band. W poniedziałki można go spotykać w Café Carlyle na nowojorskim Manhattanie. ❚ Allen rates himself “an amateur musician with no talent or ear”.

The famous film director plays clarinet in his New Orleans Jazz Band, and can be seen at the Cafe Carlyle in Manhattan every Monday.

Cool jazz to spokojne, wyciszone brzmienia (Miles Davis, Chet Baker). ❚ is calm and soft (Miles Davis, Chet Baker).

60s W. ❚ 19 X X .

0 6 LATA

Free jazz

wyróżnia swoboda harmoniczna oraz wpływy muzyki etnicznej (Ornette Coleman). ❚ is distinguished by its harmonic freedom and ethic music inspirations (Ornette Coleman).

Lata 70

Fusion

. XX W.

❚ 1970s

to połączenie jazzu z muzyką rockową. ❚ is a combination of jazz and rock music.

11

D I D YO U K N O W

POSŁUCHAJ NA ŻYWO

jazz

PIONIER JAZZU NOWOCZESNEGO

listen to it live

one modern jazz pioneer

Co roku na największy festiwal muzyki jazzowej Montreal Jazz Festival zjeżdżają fani z całego świata. Tegoroczna 39. edycja rozpocznie się 28 czerwca. Jesienią w Warszawie organizowany jest Jazz Jamboree Festival – jeden z najstarszych w Europie, gdzie występowały największe gwiazdy jazzu, tj. Dizzy Gillespie czy Ray Charles. ❚ The largest jazz music festival in the world, namely the Montreal Jazz Festival, draws huge crowds every year. This year’s edition, the 39th, starts on 28 June. Come autumn and Warsaw plays host to the Jazz Jamboree Festival – one of the oldest in Europe. Some of the biggest names in jazz, including Dizzy Gillespie and Ray Charles, have performed here.

…w Polsce. Napisał muzykę do aż 65 filmów, m.in. słynną Kołysankę do Dziecka Rosemary Romana Polańskiego. Jego najsłynniejsza płyta Astigmatic powstała w… ciągu jednej nocy.

Najczęściej występował z własnym sekstetem (założonym w 1956 r.). Mowa o kompozytorze i pianiście jazzowym Krzysztofie Komedzie. Do najwybitniejszych polskich muzyków jazzowych należą też m.in. Michał Urbaniak, Tomasz Stańko czy Leszek Możdżer. ❚ …was from Poland. Krzysztof Komeda composed music for 65 films, including the famous “Lullaby” for Roman Polanski’s Rosemary’s Baby. His best known album, Astigmatic, was recorded in a single night. He mostly performed with his own sextet (founded in 1956). Other outstanding Polish jazz musicians include Michał Urbaniak, Tomasz Stańko and Leszek Możdżer.

NA POCZĄTKU BYŁ HAŁAS

in the beginning there was noise

WHAT A WONDERFUL WORLD Pochodzący z Nowego Orleanu Louis Armstrong (1901–1971), ps. Satchmo, to ikona jazzu. Jego niezwykła gra na trąbce oraz śpiew scatem (z użyciem dowolnych sylab zamiast słów), który wprowadził do wokalistyki jazzowej, przyniosły mu międzynarodową sławę. Wylansował wielkie standardy muzyki jazzowej. Od 1947 r. kierował zespołem All Stars, z którym koncertował na całym świecie. ❚ Louis Armstrong (19011971), nicknamed Satchmo, is a New Orleans native and a jazz icon. His trumpet playing and the scat singing (singing random syllables instead of words) he introduced to jazz vocals made him world-famous. Many of his songs have become jazz standards.

He led the All Stars band with whom he toured the world.

12

„Kind of Blue” Milesa Davisa (1959 r.), zapoczątkował epokę jazzu modalnego. Zajmuje 1. miejsce na liście 100 najlepszych albumów jazzowych świata. The Kind of Blue (1959) by Miles Davis marked the beginning of the modal jazz era. It is number one on the 100 Jazz Albums that Shook the World.

© G E T T Y I M AG E S , S H U T T E R STO C K , M . P. ( 5 )

Za kolebkę jazzu uchodzi Nowy Orlean, gdzie na początku XX w. w dzielnicach Afroamerykanów powstały pierwsze zespoły jazzowe, m.in. Original Dixieland Jass Band. Wtedy pojawiła się też nazwa ,,jass”, która oznacza zgiełk, hałas i była początkowo używana do ośmieszenia grup wykonujących tę muzykę. ❚ New Orleans is considered to be the cradle of jazz. This was were the first jazz bands were set up in the African American quarters in the early 20th century. (Original Dixieland Jass Band, Buddy Bolden – the first jassman).

The name “jass” was coined to mock the first musicians who played in this style.

Kalei_1-1.indd 1

3/9/18 11:48 AM

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

v ZAMIAST LUNCHU? an answer to lunch?

Koncert filharmoniczny w porze obiadowej? Bardzo proszę! Przeboje z wielkiego ekranu grane przez najlepszych muzyków Holenderskiej Orkiestry Kameralnej rozbrzmiewać będą przez pół godziny o 12.30. Wstęp wolny! Jedzenie czy strawa duchowa – wybór należy do ciebie! ❚ A philharmonic concert during the lunch break? Why not. At 12.30 sharp you can listen to silver screen hits performed by the best musicians from the Netherlands Chamber Orchestra for half an hour. Admission is free. Food for body or soul – the choice is yours.

AMSTERDAM

17.04, Koncert muzyki filmowej | Film Music in Concert, Amsterdam

c ZLOT BIAŁYCH KRUKÓW where rarae aves flock

EVENTS

Chcecie się pozbyć starodruków, a może zapełnić nimi regały? Nadarza się do tego doskonała okazja. W paryskim Grand Palais spotkają się bibliofile z całego świata. Obok książek można również sprzedać i kupić dzieła sztuki. Sprawdźcie wcześniej, czy wolno je wywozić z danego kraju. ❚ Looking to sell some old prints or stock up your shelves with rare books? Well, here is an excellent opportunity. Bibliophiles from all over the world will be coming together at the Grand Palais in Paris. As well as books, you can also buy and sell objects of art.

13–15.04, Międzynarodowe Targi Rzadkich Książek i Sztuki, Paryż | International rare books and fine art fair, Paris.

CZAR CZTERECH KÓŁEK

c WARTOŚĆ PIENIĄDZA the value of money

Tym razem nie piłka królować będzie na Stadionie Narodowym, a zabytkowe lśniące maszyny. Wśród wystawiających znajdą się kolekcjonerskie okazy samochodów Mercedes-Benz Polska i Porsche Polska, kolekcje klubowe, a także auta okresu PRL-u. ❚ This time it’s not football that will reign supreme at the National Stadium, but shining classic cars, including collector’s versions from Mercedes-Benz Poland and Porsche Poland, club collections, and vehicles from the communist era.

Rzadkie banknoty oraz wszelkiej maści monety – zabytkowe i współczesne – zapewne zainteresują tych, dla których pieniądze to nie tylko środek płatniczy, ale także dzieła kolekcjonerskie. Jak przystało na imprezę z pieniędzmi w tle, za wejście trzeba zapłacić: dwudniowy bilet to wydatek 6 euro. ❚ Rare banknotes as well as coins large and small –old and contemporary – cannot fail to capture the attention of anyone who sees money as not only legal tender, but also collector’s items.

Tickets to this two-day event cost EUR 6.

a feast of automotive nostalgia

14–15.04, Auto Nostalgia Warsaw Classic Fair, Warsaw

v DOBRZE URZĄDZONE good design Tym, którzy wkrótce planują urządzanie mieszkania lub szukają dla swego lokum czegoś wyjątkowego, polecamy targi meblarskie w Moskwie. Projektanci i wytwórcy mogą podpatrzyć konkurencję. ❚ Whether you’re planning to decorate your apartment or just looking for something special for your home, you cannot afford to miss this furniture exhibition in Moscow. This is an ideal opportunity for designers and producers to see what the competition is up to.

03–06.04, Targi Meblarskie | Furniture exhibition, Moscow

14

MOSKWA

06–07.04, NUMISMATA – Targi Numizmatyczne | International trade fair for coins, medals and paper money, Vienna



© M . P. ( 2 ) , S H U T T E R STO C K ( 2 )

WIEDEŃ

PARYŻ

Deutsche Bank

Pieniądze Ci służą na koncie oprocentowanym 1,3% z Pakietem PREMIUM

Przejdź do Banku klasy

Poznaj korzyści nowego konta

www.dbNETpremium.pl Saldo Konta dbNET PREMIUM jest oprocentowane stałą stopą procentową w wysokości 1,30% w skali roku. Kapitalizacja odsetek na Koncie dbNET PREMIUM następuje na koniec każdego miesiąca kalendarzowego. Do Promocji dbNET PREMIUM Klient może przystąpić w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 30 czerwca 2018 r. Szczegółowe informacje na temat Promocji dbNET PREMIUM znajdują się w Regulaminie dostępnym na www.deutschebank.pl oraz w Oddziałach Banku. Niniejsza treść nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

DEU_014-18_KAMPANIA_AFFLUENT_PRASA_205x265_KALEIDOSCOPE.indd 1

02.03.2018 08:25

W H AT ’ S O N WARSZAWA

nasze rekomendacje

c SIŁA SYMBOLU

the power of the symbol Jeden z najbardziej uznanych polskich malarzy XX w., wybitny grafik i wieloletni profesor łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych. Wierny wielkiemu dogmatowi sztuki per visibilia ad invisibilia, poeta znaku i symbolu. Mowa o Stanisławie Fijałkowskim, którego twórczość prezentuje najnowsza przekrojowa wystawa przygotowana przez Fundację Rodziny Staraków. Szczególne miejsce zajmują w niej rozległe cykle Autostrady, Studia talmudyczne czy Obrazy dla Walerii. Ważnym dopełnieniem dzieł malarskich będzie prezentacja szerokiego wyboru grafik z prywatnej kolekcji artysty. ❚ One of the most acclaimed Polish painters of the 20th century, outstanding graphic designer and long-time professor at the Academy of Fine Arts in Łódź. An ardent proponent of the great artistic dogma per visiblia ad invisiblia, a poet of the symbol and sign. The lifework of Stanisław Fijałkowski is currently on display at an exhibition presented by the Starak Family Foundation. A prominent space at the exhibition is occupied by the extensice series of works: Higways, Talmudic Studies and Paintings for Waleria. The exhibition of paintings is complemented by a presentation of a large number of drawings from the artist’s private collection.

Stanisław Fijałkowski, Spectra Art Space MASTERS, until 1 July, ul. Bobrowiecka 6 , Warsaw

x LUSTERECZKO, POWIEDZ PRZECIE mirror, mirror on the wall...

12–14.04, International Exhibition for Cosmetics and Beauty, Istanbul

STAMBUŁ

c WIECZÓR Z CÉLINE

a night with céline

Przez cały miesiąc w najsłynniejszym mieście rozrywki koncertować będzie kanadyjska piosenkarka Céline Dion.

W programie występów znajdą się utwory z ostatniego albumu Encore un soir. Tymczasem artystka zapowiada nagranie kolejnego jeszcze w tym roku – czy zdąży przed amerykańskimi koncertami? A może zaśpiewa jakiś utwór z nowego krążka? ❚ Canadian diva Céline Dion will be performing in Los Angelers for a whole month. The show will feature songs from her latest album Encore un soir. Meanwhile, the artist has announced plans to record another album this year. Will she manage it before her stint in the US? Koncerty Céline Dion, Las Vegas, kwiecień | Concerts of Céline Dion, Las Vegas, April

Jak zatrzymać młodość? Co kryje się za hasłem kosmetyki nowej generacji?

Jakie są najnowsze trendy w medycynie estetycznej?

Odpowiedzi szukajcie na Exhibition for Cosmetics and Beauty.

x SPALAMY KNEDLE burn those knedliky Już po raz 20. ulicami malowniczej czeskiej stolicy przebiegnie ponad 11 tys. śmiałków, którzy zmierzą się z innymi, ale i własnymi ograniczeniami na dystansie 21 km i 97,5 m. Obowiązują wcześniejsze zapisy. Tych, którzy nie zdążą się przygotować, zachęcamy do kibicowania na trasie. ❚ This is the 20th time that more than 11,000 contestants will be running down the picturesque streets of Prague over 21 km and 97.5 m. If you don’t manage get into shape for the race, you can always cheer the others on.

07.04, Półmaraton | Half Marathon, Prague PRAGA

16

© M . P. ( 3 ) , S H U T T E R S T O C K , S TA N I S Ł AW F I J A Ł KO W S K I , 1 9 7 3 , S TA R A K C O L L E C T I O N

Można tu odkryć nowe marki i nowe kosmetyki. Można podpatrzyć obowiązujące trendy. Można poddać się zabiegom specjalistów. Wszystko to, co łączy się z poprawianiem lub podkreślaniem urody, znajdzie się na tureckich targach, na których zjawią się producenci kosmetyków z całego świata. ❚ This is the place to explore new brands and new cosmetics, embrace the latest trends, or simply pamper yourself with expert treatments. With an international line-up of cosmetic producers, this Turkish exhibition has anything and everything related to beauty enhancement.

LAS VEGAS

11 THE BEST OF

monety

T R Z Y G R O S Z E O M O N E TAC H two cent’s worth

tekst | by tomasz kondr

PEGAZ CZY SOWA?

pegasus or owl?

Drachmę bito już w starożytnej Grecji, w czasach nowożytnych przywrócono ją w 1832 r. i dopiero całkiem niedawno, bo w 2002 r., wyparło ją euro. Na najstarszych monetach widniały wizerunki kwadrygi, pegaza czy sowy. W starożytnych Atenach buty kosztowały od 8 do 12 drachm, a niewolnik nawet 300. ❚ The drachma was minted in Ancient Greece and it was brought back into circulation in 1832. It was replaced by the Euro relatively recently, in 2002. The oldest coins featured the image of the quadriga, the pegasus or the owl. Shoes cost between 8 and 12 drachmas in ancient Athens and a slave cost up to 300 drachmas.

2

SCENY Z ŻYCIA KRÓLÓW scenes from royal life Połyskujące trójkątne monety z motywami egipskimi używane są na położonej na Morzu Irlandzkim wyspie Isle of Man. Numizmaty przedstawiające króla Tutenchamona, scenki ze starożytnego Egiptu oraz królową Elżbietę II staną się ozdobą niejednej kolekcji. ❚ Lustrous triangular coins with Egyptian motifs are used in the Isle of Man. Bearing renditions of King Tutankhamen, scenes from ancient Egypt, and Queen Elizabeth II, they make a great centrepiece in any collection.

FAŁSZYWKA?

funny money?

Narodowy Bank Polski przez kilka lat upamiętniał wybitnych muzyków. Wśród nich w 2014 r. znalazł się Grzegorz Ciechowski.

The National Bank of Poland minted coins with the renditions of famous musicians.

Above a 2014 coin with Grzegorz Ciechowski.

18

1913 Liberty Nickel przedstawiającą Libertas – rzymskie uosobienie wolności, produkowano do 1912 r. Jednak pojawiło się pięć egzemplarzy ze sfałszowaną datą roczną 1913. Aby ważąca 5 gramów moneta zabrzęczała w kieszeni, kolekcjonerzy musieli wydać niemal 4 mln dol. ❚ The 1913 Liberty Nickel, depicting Libertas, the Roman goddess of freedom, was only minted until 1912, but five coins wrongly dated 1913 eventually surfaced on the market. If you want to hear the five-gram nickel jingle in your pocket, you’ll have to be quick – and prepared to splurge nearly USD 4 million.

4 

© M . P. ( 4 ) , S H U T T E R STO C K ( 2 )

1

PIERWSZE MONETY POWSTAŁY NA TERENIE DZISIEJSZEJ TURCJI W VII W. P.N.E. JAKO ŚRODEK PŁATNICZY PRZETRWAŁY DO DZIŚ. IM STARSZE, TYM ICH WARTOŚĆ ROŚNIE, ALE BYWA, ŻE O ICH CENIE DECYDUJE LUDZKI BŁĄD. ❚ THE FIRST COINS WERE MINTED IN PRESENT-DAY TURKEY IN THE 7TH CENTURY BC. AND COINS ARE STILL USED AS A MEANS OF PAYMENT. THEY INCREASE IN VALUE WITH AGE, BUT THE EXTRAVAGANT SUMS THEY COMMAND ARE OFTEN DRIVEN BY HUMAN ERROR.

THE BEST OF

monety

BIAŁY KRUK

an expensive mistake Obchodząca 35. urodziny moneta „New Pence” z wizerunkiem królowej warta jest znacznie więcej niż jej nominał wynoszący 2 pensy, bo nawet 100 funtów.

Dlaczego? Błąd mennicy – miało widnieć słowo „two”, wybito „new”. ❚ Celebrating its 35th anniversary, the “New Pence” coin is worth considerably more than its two pence face value, even GBP 100. The mint mistakenly issued it with the inscription “new pence” instead of “two pence”.

5

OD MUSZLI DO BRĄZU

from shells to bronze

TRZY KOLORY

three colours

Republika Togo wyemitowała w 2010 r. monety o nominale tysiąca franków z wizerunkiem nektarnika. Ten egzotyczny ptak pojawia się na nich w trzech kolorach: żółtym, błękitnym i zielonym.

Dodatkową atrakcją jest fakt, że ustawiając odpowiednio monetę, można uzyskać efekt pryzmatu. ❚ In 2010, the Togolese Republic issued 1000 franc coins showcasing the sunbird. This exotic bird comes in three colours – yellow, blue and green. What makes it even more attractive is the colour prism that appears as you turn the coin.

Chińczycy posługiwali się monetami od czasów starożytnych. Czasem były one muszlami, następnie wyparły je pieniądze wykonane z kamienia, nefrytu i brązu. Za panowania cesarza Qina Shihuanga wprowadzono w obieg monety z kwadratowym otworem. ❚ The Chinese have been using coins since antiquity. They first used shells, which were later replaced by money made from stone, nephrite and bronze. Coins with a square hole were introduced during the reign of Emperor Qin Shi Huang, and continued to circulate in the Middle Kingdom for a long time.

8

10

WAGA PIÓRKOWA featherweight Tenpō Tsūhō jest niezwykle ceniona ze względu na historyczną wartość. Ta owalna moneta z kwadratowym wycięciem wytwarzana była w Japonii w XIX w. Wykonana była z brązu, a jej waga wynosi zaledwie 20 gramów. ❚ Tenpō Tsūhō is particularly valued for its historic value. This coin, which is oval with a square hole, was minted in Japan in the 19th century. It is made of bronze, but only weighs 20 grams.

SIAŁA GEOMETRII geometry rules Jedna z najbardziej kreatywnych mennic świata znajduje się w Somalii. Wyemitowano tu monety w rozmaitych kształtach, rozmiarach i barwach. Wyprodukowała nominały w kształcie roweru i gitary. W 2008 r. pojawiły się też monety m.in. w kształcie walca, kuli i stożka. ❚ One of the world’s most creative mints is located in Somalia. It has issued coins that come in different shapes, sizes and colours. It produced bike and a guitarshaped coin. In 2008, it launched cylindrical, spherical and conical coins.

W 2008 r. w Las Vegas pojawił się unikatowy żeton z wtopionym asem kier.

In 2008, a unique coin with the ace of hearts imbedded in it was issued in LA.

© M . P. ( 8 ) , A D O B E STO C K

Sto dukatów Zygmunta III Wazy wybito w kilku egzemplarzach do... obdarowywania. Historyczna wartość monety sprawiła, że amerykański dom aukcyjny Classic Numismatic Group INC jej cenę szacuje na 2 mln dol. Na szczęście replika monety platerowana 24-karatowym złotem kosztuje znacznie mniej. ❚ King Sigismund III Vasa has a handful of hundred ducat coins minted, not as a means of payment, but as a gift. In view of the coin’s historic value and uniqueness, the US auction house Classic Numismatic Group INC has estimated its worth at USD 2 million. Luckily, there is a much cheaper 24-karat gold-plated replica.

7

9

HISTORYCZNA UNIKATOWOŚĆ a historic rarity

20

6

I N S P I R AT I O N S

samoloty

P O D N I E B N E AU TO K A RY airborne coaches DREAMLINER, TRZY SIÓDEMKI, JUMBO JET, SUPER JUMBO, CONCORDE. BEZ TYCH MASZYN TRUDNO WYOBRAZIĆ SOBIE ŚWIAT LOTNICTWA PASAŻERSKIEGO. OTO SUBIEKTYWNE ZESTAWIENIE SAMOLOTÓW, KTÓRE ZMIENIŁY STANDARD PODRÓŻOWANIA. ❚ DREAMLINER, TRIPLE SEVEN, JUMBO JET, SUPER JUMBO, CONCORDE. IT WOULD BE HARD TO IMAGINE CIVIL AVIATION WITHOUT THEM. HERE IS A SUBJECTIVE LIST OF THE MEDIUM- AND LONG-HAUL AIRCRAFT THAT HAVE TRANSFORMED THE STANDARD OF TRAVELLING. tekst | by konrad majszyk

22

23

I N S P I R AT I O N S

samoloty

na poprzedniej str. BOEING 787 DREAMLINER – trudno znaleźć samolot pasażerski o nazwie bardziej „sexy”. Z racji zastosowania na dużą skalę superwytrzymałych i lekkich kompozytów to milowy krok w dziejach lotnictwa komunikacyjnego. Przewoźnicy z całego świata złożyli dotychczas zamówienia na ponad 1,3 tys. sztuk B787. AIRBUS A380 jest jak niewielkie miasteczko. W konfiguracji tylko z fotelami klasy ekonomicznej na dwóch pokładach zmieściłoby się ponad 800 pasażerów. Super Jumbo to największy samolot pasażerski świata i europejska odpowiedź na Jumbo Jeta. A380 zachwyca skalą, ale sprzedaje się poniżej oczekiwań. ❚ Previous page: BOEING 787 DREAMLINER – There is no passenger aircraft with a sexier name than the Dreamliner. With its extensive use of light and extra durable composite materials, it represents a milestone in civil aviation. Carriers from all over the world have so far placed orders for over 1,300 B787s. The AIRBUS A380 is like a small town. If both decks were fitted with economy class seats, the whole aircraft could accommodate well over 800 passengers. The Super Jumbo is the world’s largest passenger aircraft. It is the European answer to the Jumbo Jet. Despite its impressive size, the A380’s sales have been below expectations.

24

BOEING 777 – starszy brat Dreamlinera, największy na świecie samolot dwusilnikowy nazywany: „Trzy Siódemki” i „Trzy Siekiery”. Na zdj. nietypowe

© G E T T Y I M A G E S , E A S T N E W S , J A N D A M R A T H . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : M A R E K K W A S O W S K I

malowanie B777-300ER będące gratką dla miłośników Gwiezdnych wojen. Przewoźnik stosował też malowania nawiązujące do R2-D2 i C-3PO, innych robotów z gwiezdnej sagi. CONCORDE – po angielsku i francusku nazwa maszyny oznacza współdziałanie. Pasuje do konsorcjów Aérospatiale i British Aircraft Corporation, które naddźwiękowy odrzutowiec opracowały. Do 2003 r. latał głównie z Londynu i Paryża do Nowego Jorku, pokonując Atlantyk w niecałe 3 godz. Wynik oszałamiający – podobnie jak ceny biletów. ❚ The BOEING 777 – the Dreamliner’s big brother is the largest double-engine aircraft in the world. The Boeing 777 aka Triple Seven or Triple Axes. The image shows the unique livery of the B777-300ER, which is a special treat for Star Wars fans. Other aircraft had R2-D2 and C-3PO-inspired livery. An aircraft of peace. The word “CONCORDE” means “harmony” in both French and English. This aptly describes the cooperation in the Aérospatiale and British Aircraft Corporation consortia, which designed the supersonic jet. Until 2003, it had primarily flown from London and Paris to New York, crossing the Atlantic in just under 3 hours. The ticket prices were no less awesome.

25

I N S P I R AT I O N S

samoloty

© W. Z A R Ę B A , G E T T Y I M A G E S , W I K I M E D I A C O M M O N S

BOEING 737 to najpopularniejszy wąskokadłubowy samolot świata. Najnowszym dzieckiem w rodzinie 737 jest MAX 8 wyróżniający się wingletami na końcówkach skrzydeł wygiętymi w kształt litery „V”. W barwach LOT-u lata z powodzeniem od grudnia m.in. do Londynu i Madrytu. AIRBUS A350 powstał jako udany następca modelu A340. To także biznesowa reakcja koncernu z Tuluzy na zagarniające rynek samoloty konkurenta z Seattle: Boeingi 777 i 787. Widoczny na kadłubie napis „XWB” oznacza „Ekstra Szeroki Kadłub". ❚ The BOEING 737 is the world’s most popular narrow-body aircraft. The MAX 8 is the youngest member of the 737 family, and its distinctive feature are the V-shaped winglets on the tips of the wings. The MAX 8 in the LOT fleet has been successfully operating flights to London and Madrid among other cities since the summer. The AIRBUS A350 was a successful replacement for the A340 model. It was also a hard-nosed business response from the Toulouse manufacturer to the Boeing 777 and 787, as its Seattle competitor had the aviation world pretty much to itself. The XWB logo painted on the fuselage stands for Xtra-Wide-Body.

26

BOEING 747 JUMBO JET to ikona lotnictwa pasażerskiego. Czterosilnikowy gigant z charakterystycznym garbem górnego pokładu. Od 1969 r. Boeing wyprodukował grubo ponad 1,5 tys. sztuk Jumbo. Na zdjęciu dwa Jumbo w kreskówkowym „pokemonowym” malowaniu. ❚ The BOEING 747 JUMBO JET is at civil aviation icon. The four-engine giant has a distinctive hunched top deck. Boeing has produced well over 1,500 since 1969. The picture shows two Jumbos in “Pokemon” livery.

27

WHY

tokio

Tokio

TOKIO tokyo

KOLOROWE, WIECZNIE ROZGADANE, PRZYJAZNE MIESZKAŃCOM I TURYSTOM. TAKIE JEST TOKIO – STOLICA JAPONII I HELLO KITTY. ❚ A COLOURFUL, CHATTY CITY FRIENDLY TO BOTH RESIDENTS AND TOURISTS. THIS BEST DESCRIBES TOKYO – THE CAPITAL OF JAPAN – AND HELLO KITTY. Bonsai to inaczej karłowate drzewo w naczyniu. Kojarzy się z Japonią.

Sztuka ich odpowiedniego przycinania narodziła się jednak w Chinach.

tekst | by michał cessanis

BĄDŹ NA CZASIE

be en vogue

Tokio to stolica światowej mody.

Gdy zawędrujecie do dzielnicy Harajuku – centrum mody wszelakiej – nie będziecie mogli oderwać oczu od Japończyków. Zarówno tych starszych, jak i młodszych, reprezentujących najróżniejsze subkultury. ❚ Tokyo is the world fashion capital. When you get to the Harajuku district – the centre of every conceivable kind of fashion – you will not be able to stop staring at the Japanese, both old and young, as they represent completely different subcultures.

Po najlepsze ciuchy harajuku girls ustawiają się w kolejkach jeszcze przed otwarciem sklepów. ❚ Girls queue up before the shops open to get their hands on the best clothes from Harajuku Girls.

WRZUĆ COŚ NA RUSZT

a little something

Młode tokijki wzorują się na bohaterkach japońskich komiksów (mang). ❚ Young Tokyo residents dress up like Japanese comic book (manga) characters.

Japonia to nie tylko sushi. Wieczorami w Tokio budzą się do życia małe knajpki, w których przy węglowych grillach i sake spotykają się tokijczycy. Zjesz w nich m.in. yakimono, czyli pyszne dania z ryb i owoców morza przygotowywane na ruszcie. ❚ There is more to Japanese cuisine than just sushi. After sunset, small eateries open all over Tokyo, where the locals get together over coal barbeques and sake. Be sure to try the yakimono – grilled fish and pan fried seafood dishes.



28

WHY

tokio

WSIĄŚĆ DO POCIĄGU

hop on a train

Komunikacja miejska w stolicy Japonii jest jedną z najlepiej rozwiniętych na świecie.

Dzięki sieci pociągów przeplatanej metrem i autobusami dojedziesz w każde miejsce aglomeracji i kraju. Aby poruszać się po Tokio i okolicy, wystarczy kupić kartę miejską Suica. ❚ Tokyo has one of the best developed in the world. A rapid train network, supplemented with metro lines and buses, will take you anywhere in the municipality and country. Get yourself a Suica city card so you can commute around the city easily.

DOTKNIJ HISTORII

a touch of history

Hello Kitty narodziła się w Japonii w 1974 r. Jest bohaterką filmów animowanych, gier komputerowych, ozdobą wielu gadżetów.

POZNAJ ROZRYWKĘ MADE IN JAPAN made in japan entertainment

W salonach pachinko na kilku piętrach w niekończących się rzędach poustawiane są setki automatów do gry (przypomina połączenie bilardu i pinballa), a przy nich siedzą jak zahipnotyzowani Japończycy. ❚ In Pachinko parlours, each floor has hundreds of automatic gaming machines (similar to snooker and pinball) and each is occupied by a player.

Hanami to zwyczaj podziwiania urody kwiatów wiśni sakura.

Kwitnienie rozpoczyna się na Okinawie w lutym. Do Tokio dociera wiosną (kolorowe drzewka można oglądać np. w parku Shinjuku). ❚ Hanami is the custom of admiring the beauty of the sakura cherry blossom. In Tokyo, the trees break out in bloom in spring (you can see the colourful trees is Shinjuku park).

30

W ŚWIECIE TECHNOLOGII

in the world of1technology 14.02.2018

LOT apla Kaleidoscope.pdf

15:08

Tokio to nie tylko miasto kolorowych neonów. To też stolica najnowszych technologii. Koniecznie pojedź do dzielnicy Akihabara, która nazywana jest elektronicznym miastem. To mekka miłośników smartfonów, gier i wszelkich innych gadżetów. ❚ Tokyo is also the world high technology capital. You can see this yourself if you go to the Akihabara district, which has been dubbed “electronic city”.

This is a mecca for anyone who loves smartphones, games and gadgets.

WAW–NRT–WAW 5 razy w tygodniu ❚ 5 times a week

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©SHUT TERSTOCK (15), ADOBE STOCK

W dzielnicy Asakusa koniecznie odwiedź świątynię Sensō-ji. Poświęcona bodhisattwie Kannon należy do najstarszych i największych w Tokio. Sensō-ji jest doskonałym przykładem architektury japońskiego buddyzmu. ❚ The site to visit in the Asakusa district is the Sensō-ji temple. Erected in honour of the bodhisattva Kannon, it is one of the oldest and largest temples in Tokyo. Sensō-ji is a perfect example of Japanese Buddhist architecture.

Kalei_1-1.indd 1

2/13/18 4:38 PM

JOURNEY OF A LIFETIME

litwa

JEDEN KRAJ, TRZY STOLICE one country, three capitals

tekst | by magdalena i sergiusz pinkwartowie



32

©CREDITS

BYŁY CZASY, GDY LITWA BYŁA JEDNYM Z NAJWIĘKSZYCH KRAJÓW EUROPY I ROZCIĄGAŁA SIĘ OD MORZA BAŁTYCKIEGO DO MORZA CZARNEGO. DZIŚ LITWINI MIESZKAJĄ W NIEWIELKIM PAŃSTWIE, ALE PEWIEN ROZMACH POZOSTAŁ – MAJĄ AŻ TRZY STOLICE: WILNO, KOWNO I POŁĄGĘ. ❚ THERE WAS A TIME WHEN LITHUANIA WAS ONE OF THE LARGEST COUNTRIES IN EUROPE, STRETCHING ALL THE WAY FROM THE BALTIC SEA TO THE BLACK SEA. LITHUANIA IS NOW A SMALL COUNTRY WHICH HAS NEVERTHELESS RETAINED SOME ITS FORMER GRANDEUR. FOR ONE THING, IT HAS THREE CAPITALS: VILNIUS, KAUNAS AND PALANGA.

©CREDITS

Zamek w Trokach pod Wilnem. ❚ The Trakai Island Castle near Vilnius.

33

Wileńska starówka to jedno z najpiękniejszych centrów miast w północnej Europie. ❚ The Vilnius Old Town is one of the most beautiful city centres in northern Europe.

K

olorowa fala roześmianych ludzi niesie nas w kierunku wąskiej uliczki, nad którą wznosi się kamienny łuk jedynej ocalałej bramy miejskiej starego Wilna. Języki: angielski, rosyjski, polski i niemiecki, mieszają się ze sobą, ale nad wszystkim zaczyna górować melodyjny śpiew po litewsku. To grupa kobiet z różańcami w rękach śpiewa, wspinając się po stromych kamiennych stopniach wiodących do małej salki, w której wystawiono zjawiskowy obraz Madonny. Namalowana na dębowej desce Matka Boska Ostrobramska przyciąga nie tylko wiernych, których zwabiła tu sława „cudownego” obrazu – symbolu Wilna, ale i turystów, którzy podziwiają jej wyemancypowane piękno. W przeciwieństwie do większości przedstawień Madonny, Pani z Ostrej Bramy nie trzyma w ramionach małego Jezusa. Jest kimś znacznie więcej niż tylko matką.

SZLAKIEM RESTAURACJI I KOŚCIOŁÓW Polacy wierzą, że wileńska Madonna jest dla nich szczególnie łaskawa. Była ukochaną opiekunką Józefa Piłsudskiego, którego wotum znajduje się w kaplicy.

Inskrypcja na srebrnej tabliczce brzmi Dzięki Ci, Matko, za Wilno. O niej pisał Adam Mickiewicz, który jest chyba najlepszym przykładem skomplikowanej tożsamości mieszkańców tego zakątka Europy. Urodził się na terenie dzisiejszej Białorusi, pisał po polsku, miał paszport rosyjski, a uważał się za Litwina i swój

34

litwa

A motley crowd of laughing and chattering people is sweeping us towards a narrow alley crowned with the stone archway of the sole remaining city gate in Old Vilnius. English, Russian, Polish and German are all mixed up in this linguistic melting pot, but it is melodious Lithuanian that comes to the fore. A group of singing women clutching rosaries is climbing the steep stone steps that lead to the room where the stunning portrait of the Madonna is exhibited. Painted on a wooden panel, “Our Lady of the Gate of Dawn” attracts the faithful, lured by the fame of this “miraculous” painting, which is the symbol of Vilnius, and tourists, who admire her emancipated beauty. Unlike most renditions of the Madonna, the Lady of the Gate of Dawn is not holding the Baby Jesus in her arms. She is much more than just a mother.

THE TRAIL OF RESTAURANTS AND CHURCHES Poles believe that the Madonna of Vilnius is especially gracious to them. She was the beloved guardian of Józef Piłsudski, whose votive offerings are still kept in the chapel. An inscription on a silver plaque reads “Thank you Mother for Vilnius”. She is featured in the writings of Adam Mickiewicz, who is probably the best example of the complex identity of people from this part of Europe. He was born in what is now Belarus, wrote in Polish, held a Russian passport, and considered himself Lithuanian. Pan Tadeusz, his most celebrated epic



© L A I F / F O R U M . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : A D O B E S T O C K

JOURNEY OF A LIFETIME

Kalei_1-1.indd 1

12/12/17 12:47 PM

JOURNEY OF A LIFETIME

Gotycka Ostra Brama w Wilnie wraz z przylegającym do niej fragmentem muru obronnego jest jedyną pozostałością dawnych fortyfikacji miejskich. ❚ The Gothic Gate of Dawn in Vilnius with the adjacent fragment of the defensive walls is the only remnant of the old city fortifications.

36

poem begins with the words: “Lithuania, my country”.

The Vilnius Old Town is one of the most beautiful city centres in northern Europe. Historic houses and churches adjoin Parisian cafe bars and the plush boutiques of the world’s most celebrated brands. Even people who have only come to Vilnius on a shopping spree head for the city’s regional restaurants, which cultivate its rich cooking traditions, when hunger strikes.

No visit to the city on the Neris would be complete without a hearty and juicy serving of cepelinai washed down with kvass drunk from clay mugs at the Žemaičių restaurant at Vokiečių 24. One of the thematic tourist trails follows the heritage of the local cuisine. There is also a sacral trail, as the Vilnius Old Town abounds in churches. You are bound to find yourself looking at a church tower whichever way you turn.

KAUNAS AND THE SUMMER CAPITAL OF ARTISTS For more than 400 years, Vilnius was the capital of the Grand Duchy of Lithuania, a part of the Polish-Lithuanian Commonwealth linked by a personal union with Poland. Lithuania gave Poland one of its most distinguished royal dynasties – the Jagiellonians.

History might have taken another course had Witold, the ambitious brother of the Polish King Władysław Jagiełło, decided to ascend the Lithuanian throne.

Norman Davies, a British historian enamoured of Central and Eastern Europe, says in Vanished Kingdoms: The History of Half-Forgotten Europe, claims that he was about to do just that. The decisive moment that determined the future of the state, came during a meeting at Kaunas Castle in 1409. Kaunas was also the capital of Lithuania in the interwar period, when Vilnius belonged to Poland.

©GET TYIMAGES, SHUT TERSTOCK

najsłynniejszy poemat rozpoczął od słów: Litwo, ojczyzno moja!

Wileńska starówka to jedno z najpiękniejszych centrów miast w północnej Europie. Zabytkowe kamieniczki i kościoły sąsiadują z kawiarniami w paryskim stylu i eleganckimi salonami największych światowych marek. Ale nawet ci, którzy przyjechali do stolicy Litwy na zakupy, gdy poczują głód, kierują się do regionalnych restauracji, które kultywują wileńskie tradycje kulinarne. Bez spróbowania soczystych cepelinów popitych kwasem chlebowym z glinianych garnców w restauracji Žemaičių przy ulicy Vokiečių 24 nie wyobrażamy sobie odwiedzin w mieście nad Wilią.

Jednym ze szlaków tematycznych przygotowanych dla turystów jest właśnie szlak kulinarny. Albo sakral-

litwa

ny, bo na wileńskiej starówce jest tyle kościołów, że niezależnie, w którą stronę spojrzysz – zawsze zobaczysz krzyż na którejś z wież.

KOWNO I LETNIA STOLICA ARTYSTÓW Przez ponad czterysta lat Wilno było stolicą Wielkiego Księstwa Litewskiego, które wchodziło w skład Rzeczpospolitej Obojga Narodów i z Polską łączyła je unia personalna. Litwa dała Polsce jedną z najznakomitszych dynastii królewskich – Jagiellonów. Ale historia mogłaby się potoczyć zupełnie inaczej, gdyby Witold – ambitny brat polskiego króla – Władysława Jagiełły, zdecydował się sam sięgnąć po litewską koronę. O tym, że był blisko tej decyzji, pisze Norman Davies, brytyjski historyk, autor Zaginionego królestwa. Być może najistotniejszy moment, decydujący o przyszłych losach państwa, nastąpił podczas spotkania w 1409 r. na zamku w Kownie. Kowno zapisało się w historii jako stolica państwa litewskiego w okresie międzywojennym, gdy Wilno znajdowało się w granicach Polski.

Potężny Niemen rozlewa się tu szeroko, zasilony wodami nieco mniejszej Wilii. Miejsce u zbiegu tych dwóch rzek natura jakby specjalnie przeznaczyła na obronną osadę. Nad rzeką wznoszą się wzgórza. Można na nie wjechać kolejkami linowymi, co upodabnia

The mighty Nemunas flows broad and strong, fed by the waters of the slightly smaller Neris. The confluence of the two rivers was a natural place to build a stronghold. Hills tower above the river. You might even need to take a cable car to get to the top. This gives this city in one of the lowest-lying countries in Europe the look-and-feel of a mountain resort. Brick walls mark the contours of what was once one of the most prominent castles in 14th-century Lithuania. This is where Witold held negotiations with Ulrich von Jungingen, the Grand Master of the Teutonic Order, when the Lithuanian duke was undecided as to whether to support the Knights in their dispute with Jagiełło. On 15 July 1410, in the fields outside Grunwald, the Lithuanian army might well have fought the most famous battle of medieval Northern Europe alongside the German Knights. How the battle and the entire war would have ended is anybody’s guess. The Knights, who wore black crosses on their cloaks, would have greatly outnumbered their opponents. Today, the coat of arms of Lithuania – Pogoń Litewska (Vytis) – flies above ruins of the mighty structure on a red flag.

We walk down a cobblestone street towards the marketplace. The “White Swan”, as the eclectic town hall is known, is visible from afar. And there is no denying

 REKLAMA

LITWA ŁOTWA ESTONIA tak blisko, a tak ciekawie

©CREDITS

NAJBLIŻSZE BIURO PODRÓŻY:

R.pl/biura CALL CENTER

42 680 38 51



37

NADBAŁTYCKA CZĘŚĆ LITWY TO CIĄGNĄCE SIĘ KILOMETRAMI WYDMY, LASY I BIAŁY PIASEK. THE LITHUANIAN STRETCH OF THE BALTIC COASTLINE FEATURES MILES OF SAND DUNES, WOODS AND WHITE SAND

Litewskie plaże uchodzą za bardzo spokojne i nieprzeludnione. ❚ The Lithuanian beaches are said to be peaceful and relatively crowd-free.

38

Kowno jednego z najbardziej nizinnych krajów Europy do górskiego kurortu. Pas ceglanych murów zaznacza kontury, które wypełniał jeden z najważniejszych zamków XIV-wiecznej Litwy. To tu paktowali ze sobą Witold z Ulrykiem von Jungingenem, wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego, gdy jeszcze litewski książę wahał się, czy w sporze zakonu z Jagiełłą nie poprzeć Krzyżaków. Mało brakowało, a w najsłynniejszej bitwie średniowiecznej Europy Północnej, która rozegrała się 15 lipca 1410 r. na polach Grunwaldu, litewskie wojsko walczyłoby u boku niemieckich rycerzy. Kto wie, jak by się potoczyły losy bitwy i całej wojny, bo wówczas znaczną przewagę mieliby rycerze z czarnymi krzyżami na płaszczach. Dziś herb Litwy – litewska Pogoń na czerwonej fladze – powiewa nad ruinami potężnej budowli.

litwa

the aptness of the name. The original structure was rebuilt by the Polish King Stanisław August Poniatowski and a tall tower was added. Walk further along Vilnius St., and you come to the Cathedral Basilica of the Apostles St Peter and St Paul. This is the largest Gothic church in Lithuania, but it doesn’t look all that impressive from the outside. As you step inside, however, you can see that it has been meticulously restored.

If you’re looking for a place where time stands still, you could do no better than the Curonian Spit. While Polish beaches are swarming with holiday-makers, Lithuania’s pine forests are fragrant with resin and its sandy beaches, rich in amber, are nearly deserted. The Lithuanian stretch of the Baltic coastline features miles of sand dunes, woods, white sand and tiny towns.

A convenient 20 kilometre highway connects Klaipėda with Palanga – a city which was hailed as the “summer artist capital” In the early 20th century.

For centuries Palanga used to be Lithuania’s main port, although its location on the open sea, exposed ships to the perils of stormy weather. While sailors were not overly fond of Palanga, the resort became the favourite hotspot for the bohemians of the day.

The boardwalk, the pier, and the beautiful park with the Tiškevičiai (Tyszkiewicz) Palace, which occupies a large part of the centre, now stand as fine exam-



©LOOK FOTO/EAST NEWS

JOURNEY OF A LIFETIME

Deutsche Bank Private Banking

Wznieś się wyżej z dwuosobową Radą Doradców Kiedy jesteś wysoko, wiesz, ile zależy od wsparcia zaufanych ludzi.

Osobista, dwuosobowa Rada Doradców to ukoronowanie sukcesu każdego Klienta Private Banking. To siła, która wznosi finanse na wyższy poziom.

Deutsche Bank w elitarnej czołówce instytucji dla Klientów Bankowości Prywatnej według ratingu magazynu Forbes RATING PRIVATE BANKING MAGAZYNU FORBES

EliteLine: 801 19 19 19 (opłata wg obowiązujących stawek operatora), www.eliteprivatebanking.pl Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa

DEU_076-16_PRIVATE_BANKING_FOTEL_205x265_KALEIDOSCOPE_v4.indd 1

11-lip-16 16:25

JOURNEY OF A LIFETIME

40

Brukowaną uliczką idziemy w stronę rynku. Już z daleka widzimy Białego Łabędzia, jak nazwano eklektyczny budynek ratusza. Przebudowę i wieżę budynek zawdzięcza polskiemu królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Jeśli pójść dalej, ulicą Wileńską, staniemy u stóp archikatedry pw. św. św. Piotra i Pawła.

Choć to największy gotycki kościół na Litwie, budynek z zewnątrz nie robi oszałamiającego wrażenia. Ale w środku jest pięknie odrestaurowany, a późnobarokowe wyposażenie i freski są zachwycające.

Jeśli szukamy miejsc, w których czas się zatrzymał, to warto się wybrać na wyprawę na Mierzeję Kurońską.

Kiedy po polskiej stronie plaże są zatłoczone, tam potężne sosnowe lasy pachną żywicą, a piaszczyste, rodzące bursztyn plaże są niemal puste. Nadbałtycka część Litwy to ciągnące się kilometrami wydmy, lasy, biały piasek i małe miasteczka.

Wygodna 20-kilometrowa autostrada łączy Kłajpedę z Połągą – miastem, które na początku XX w. nazywano „nadbałtyckim Zakopanem” i „letnią stolicą artystów”.

Przez wieki Połąga pełniła rolę głównego portu Litwy, choć położenie nad otwartym morzem narażało statki na kaprysy sztormowej aury. O ile marynarze za Połągą nie przepadali, to kurort stał się ulubionym miejscem letnich „wywczasów” bohemy artystycznej. Polski pisarz Władysław Reymont tu właśnie napisał powieść

Chłopi, za którą odebrał w 1924 r. Nagrodę Nobla. Do dziś główny deptak, molo i przepiękny park z pałacem książąt Tyszkiewiczów, zajmujący sporą część centrum, przypominają architekturą czasy belle époque.

Za to dziś Połąga to miasto, w którym Wschód łączy się z Zachodem. Przy promenadzie powstają nowoczesne, luksusowe hotele w stylu skandynawskim. Turyści zachwycają się zachodnim stylem życia Litwinów, a jednocześnie zajadają kupione przy promenadzie czeburieki – drożdżowe placki z nadzieniem mięsnym lub serowym. A na plażach spacerowicze wypatrują mieniących się złoto w słońcu kawałków bursztynu – największego skarbu litewskiego wybrzeża. ■

ples of Belle Époque architecture. Today, Palanga is a city where East meets West. Modern, luxurious Scandinavian hotels have been built along the waterfront Tourists are on one hand in awe of the the Western lifestyle of Lithuanians and on the other they relish its traditions – they like to stop and have their fill of cheburyeki – leavened meat or cheese pies popular in the East – on the boardwalk. Meanwhile, on the beach, holiday-makers are looking for shards of amber – the biggest treasure of the Lithuanian coastline – shimmering like gold in the sun. ■

© S H U T T E R STO C K ( 3 ) , A D O B E STO C K , M . P. ( 2 )

Położony w dzielnicy Kowna Pietraszuny klasztor w Pożajściu to największy zespół klasztorny na Litwie. ❚ The Pažaislis Monastery and Church situated in a district of Kaunas is the largest monastery complex in Lithuania.

litwa

rekomendacje ❚ recommendations Znakomita kuchnia stojąca blinami i cepelinami, cała masa perełek architektonicznych i dobrze rozwinięta sieć hotelowa. Czas na Litwę!

Excellent cuisine with blinies and cepelinai, a host of architectural gems and a well-developed accommodation offering. Lithuania is ready for you!

GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep 3 CITY HOTELS ALGIRDAS ■

1

2

3

4

Hotel położony 500 m od starego miasta.

W pokojach urządzonych w skandynawskim stylu jest bezpłatne wi-fi. Do dyspozycji gości jest nowoczesna sala konferencyjna. ❚ The hotel is located at 500 m away from the Old Town. The rooms are decorated in the Scandinavian style and free wi-fi is available. The hotel has a modern conference room as well.

Algirdo g. 24, Naujamiestis, Vilnius

■ HOTEL CONGRESS

Obiekt mieści się w XIX-wiecznym budynku 650 m od starego miasta. Do dyspozycji gości jest klub fitness, bar z przekąskami oraz parking. ❚ The hotel is housed in a 19th century building at 650 m from the Old Town. Guests can avail themselves of a gym, snack bar and parking.

Vilniaus g. 2/15, Vilnius Old Town

2 H ■ OTEL METROPOLIS

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat ■ ZEMAICIU ASOTIS

Bliny, cepeliny, kiszka, chłodnik – tu zjecie iście litewskie dania. Dobre ceny i miła obsługa. ❚ The restaurant of choice for blinies, cepelinai, potato sausage, cold soup and other Lithuanian dishes. Good prices and pleasant service.

Naugarduko g. 32-1, Vilnius

■ LOKYS

Stali bywalcy restauracji polecają dziczyznę i krem z borowików. Nalewka ziołowa gratis po skończonym obiedzie. ❚ The regulars recommend venison and boletus soup. Herbal liquor is served on the house after a meal.

Stikliu str. 8/10, Vilnius

■ FORTO DVARAS

Kołduny, cepeliny, placki ziemniaczane, jajka z kawiorem i pierogi – idealne. Spory wybór piw. ❚ Kalduny, cepelinai, potato pies, eggs and caviar and Lithuanian dumplings – everything is delicious here. A long beer menu.

K. Barshausko g. 66A, Kaunas

Obiekt mieści się w zabytkowym budynku z XIX w. i jest położony w centrum miasta, nieopodal alei Wolności.

Pokoje z bezpłatnym LOT apla Kaleidoscope.pdf 1 14.02.2018 15:08 wi-fi. Restauracja Metropolis oferuje stoliki na CO ZWIEDZIĆ What to see świeżym powietrzu. ❚ Housed in a historic 19th century building in a central location. Free wi-fi 1 ZAMEK DOLNY W WILNIE | LOWER is available. The Metropolis restaurant has an ■ open-air section where you can eat your meals.

CASTLE IN VILNIUS S. Daukanto g. 21, LT-44249 Kaunas Dawna siedziba Wielkich Książąt Litewskich i królów polskich wchodząca w skład zespołu zamkowego w Wilnie. Zamek powstał ■ GABIJA najpewniej za panowania Aleksandra Hotel położony 10 min spacerem od plaży przy Jagiellończyka w stylu późnogotyckim. Sejm promenadzie. Klasyczna restauracja Gabija, Republiki Litewskiej podjął decyzję o jego gdzie często odbywają się koncerty, zaprasza na odbudowie z przeznaczeniem na siedzibę dania kuchni europejskiej. ❚ The hotel is located prezydenta i muzea. ❚ The former seat of the at 10-minutes away form the promenade and Grand Dukes of Lithuania and Polish Kings beach. The hotel restaurant Gabija serving which is part of the Castle Complex. The castle European cuisine also hosts concerts. was most likely erected in the late Gothic style Vytauto g. 40, LT-00129 Palanga. under the reigh of Alexander Jagiellon. It now houses the Presidential Palace and museums. pl. Katedralny 4, Vilnius

■ O GRÓD ZOOLOGICZNY W KOWNIE | KAUNAS ZOO

Najstarszy litewski ogród zoologiczny utworzony w 1935 r. w ówczesnej stolicy Litwy.

Dziś żyje tu ponad 2 tys. zwierząt. ❚ The oldest Lithuanian zoo founded in 1953 in the then capital of Lithuania. It is home to 2,000 animals.

Radvilėnų pl. 21, Kaunas 4 MUZEUM BURSZTYNU W POŁĄDZE | ■

AMBER MUSEUM IN PALANGA

Mieści się w pałacu Tyszkiewiczów. Kolekcja liczy ok. 28 tys. bursztynów. ❚ It is housed in the Tyszkiewicz Palace and boasts a collection of 28,000 amber exhibits.

Vytauto g. 17, Palanga

WAW–VNO–WAW

5 razy dziennie ❚ 5 times a day

WAW–KUN–WAW 6 razy w tygodniu ❚ 6 times a week

WAW–PLQ–WAW 6 razy w tygodniu ❚ 6 times a week

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

41

NAJLEPSZA LOKALIZACJA W WARSZAWIE THE BEST LOCATION IN WARSAW Apartamenty przy Łazienkach Królewskich w Warszawie Apartments by the Royal Łazienki in Warsaw Najbardziej prestiżowa rezydencja położona w spokojnej okolicy, tuż przy najpiękniejszym parku Warszawy – Łazienkach Królewskich.

12 apartamentów, z okien których rozpościera się widok na historyczne pałacowe ogrody. Stąd blisko jest do Traktu Królewskiego i najmodniejszych miejsc w stolicy. Okolica natomiast pełna jest harmonii i spokoju, a ciszę przerywają jedynie błogie odgłosy natury.

Kalei_1-1.indd 1

The most prestigious residence located in a quiet neighbourhood, right next to the most beautiful park in Warsaw – Łazienki Park.

Twelve apartments overlooking the historical palace gardens. The Royal Route and the most popular places in Warsaw are close by. The neighbourhood is calm and peaceful, the idyllic sounds of nature being the only thing interrupting the quiet.

3/13/18 10:50 AM

Apartamenty powstały z myślą o wyjątkowych mieszkańcach ceniących spokój, naturę i luksus. W pełni urządzone apartamenty Park Lane wyposażono w oryginalne meble i dodatki oraz najwyższej jakości sprzęt AGD. Każde z mieszkań posiada balkon lub taras z widokiem na Łazienki Królewskie.

The apartments were created for extraordinary people who treasure peace, nature and luxury.

Park Lane apartments are fully furnished and decorated; they are also equipped with household appliances of the highest quality. All apartments have a balcony or a terrace overlooking Łazienki Park.

Wyjątkowa lokalizacja sprawia, że Park Lane to miejsce idealne do życia. Jego twórcą jest firma Tacit Investment.

The unique location of Park Lane makes it a perfect place to live. Its creator is Tacit Investment.

THE ART of SLOW LIVING ul. Podchorążych 83, Warszawa

Kalei_1-1.indd 1

T. +48 535 10 10 10

sprzedaz@tacit.com.pl

www.apartamentyparklane.pl

3/13/18 10:50 AM

MY POLAND

kraków

W DZ I E Ń I W N O C Y kraków by day, kraków by night ZA FASADĄ ZABYTKOWYCH KRAKOWSKICH KAMIENIC ROZCIĄGA SIĘ KRAINA ELEKTRONICZNYCH BITÓW, JAZGOTU JAZZOWYCH TRĄBEK I KĄŚLIWYCH ŻARTÓW GRUP KABARETOWYCH. ❚ BEHIND THE FACADES OF THE HISTORICAL TENEMENTS LINING THE STREETS OF KRAKÓW IS A LAND OF ELECTRONIC BEATS, THE SOUNDS OF JAZZ TRUMPETS, AND THE QUIPS OF COMEDIANS.



44

©CREDITS

tekst | by michał głombiowski

Na Rynku Głównym w Krakowie warto wypić kawę przy dźwiękach hejnału mariackiego. ❚ The Market Square in Kraków is the perfect place to stop for a coffee and listen to the bugle-call played from the tower of St Mary’s Basilica.

45

J

est 3.30 na ranem. Właśnie zamykają bary.

Stoję na środku brukowanej uliczki Krakowa z głową wypełnioną dźwiękami muzyki, która targała moim ciałem przez ostatnie godziny.

Próbuję odnaleźć się w ciszy, która mnie nagle otoczyła. Balansuję na granicy światów, które – jak właśnie odkryłem – są istotą tego miasta. Krainy dystyngowanej elegancji, wielowiekowej historii, artystycznej bohemy. Za fasadą średniowiecznych kamienic rozciąga się kraina elektronicznych bitów, jazgotu jazzowych trąbek i kąśliwych żartów grup kabaretowych.

Kraków, jak mało które miasto, dzieli się na ten nocny i dzienny. Idę do hotelu, by przespać kilka godzin i pozwolić płynnie przejść jednemu z tych światów w drugi. W rozmywającym się mroku nocy słyszę jedynie własne kroki zwielokrotnione echem odbitym od ścian domów ciągnących się wzdłuż brukowanych uliczek. Gasną plamy neonowych świateł nocnych barów, oddając miejsce dziennym przybyszom: grupom turystów, konnym dorożkom i brzęczącym obluzowanymi błotnikami rowerom.

PRZERWANA NUTA Gdy kilka godzin później siedzę na murku XII-wiecznego Rynku – jednego z większych miejskich placów Europy – i słucham chrapliwego dźwięku trąbki odgrywającej hejnał z wieży kościoła Mariackiego, nocne oblicze miasta wydaje mi się już tylko na wpół

kraków It’s 3.30 am. The bars are closing. I am standing in the middle of a cobblestone street in Kraków, my head swimming with the music that has been permeating my body for the past few hours. I am trying to come to grips with the silence that has suddenly enveloped me. I have just discovered the two worlds that make up this city. Kraków is a sophisticated land of elegance, centuries of tradition, and home to artists. However, behind the facades of the historical tenements is a land of electronic beats, the sounds of jazz trumpets, and the quips of comedians.

Kraków, like no other city I know, is made up of two distinct worlds that alternate as night and day come and go. I wend my way back to the hotel to grab a few hours’ sleep. In the dead of night, the only sounds to reach my ears are my own footsteps. The neon lights are extinguished one by one, ceding the streets to those who live by day – tourists, horse-drawn carriages, and bike-riding tourists and locals.

MELODY CUT SHORT As I sit in the 12th century Market Square, one of the largest in Europe, listening to the husky sound of a bugle-call from the higher of the two towers of St Mary’s Basilica, the nocturnal face of the city seems a distant dream. The former Polish capital is wide awake and going about its day-to-day business. The historic buildings around me, which somehow survived one war



© S I M E / F R E E . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : A D O B E S T O C K

Klub Alchemia na Kazimierzu działa od 1999 r. Odbywają się tu koncerty i spotkania z wybitnymi osobowościami. ❚ The Alchemia Club in the Kazimierz district has been operating since 1999. It is a popular venue of concerts and meetings with outstanding personalities.

MY POLAND

46

MODERN IT SOLUTIONS Powerful Business Intelligence  cutting-edge Business Intelligence solutions  full use of information resources  effective data management and process optimization

Test Factory as centralized testing model  proven and effective approach for end-to-end testing  full flexibility in Test Factory delivery  maximum leverage from test automation

Teams of IT and software experts for your business  recruitment and creation of IT specialist teams  providing experts with core competencies that match project requirements  value added team and project management support

contact@onwelo.com | onwelo.com Warsaw | New York | Berlin | Stockholm

Zamek Królewski na Wawelu to dawna siedziba królów Polski. Na zdj. poniżej zabytkowe autobusy. ❚ The Royal Castle on the Wawel Hill is the former seat of the Polish kings.

Below: old buses.

realne. Dawna stolica Polski nabrała dziennego rozpędu, a nienaruszona przez kolejne wojny zabytkowa zabudowa nadaje otaczającej mnie rzeczywistości należytej powagi. Rzucam okiem na postać hejnalisty pojawiającą się co godzinę w czterech oknach kościelnej wieży. By odegrać melodię, musi wspiąć się na wysokość 54 m, pokonując codziennie 271 stopni. Podczas dobowego dyżuru odgrywa melodię aż 96 razy.

POGADAĆ PRZY KAWIE Dojście z Rynku na Kazimierz – dawnej dzielnicy żydowskiej – zajmuje nie więcej niż 15 min. Dzielnica będąca dziś integralną częścią miasta powstała jako

kraków

byt niezależny. Założył ją w 1335 r. król Kazimierz Wielki, tworząc w ten sposób punkt broniący dostępu do Krakowa od południa. Przez wieki miejsce to funkcjonowało na prawach niezależnego miasta. O dawnej obecności społeczności żydowskiej przypominają dziś odnowione synagogi, klezmerskie koncerty rozbrzmiewające tu wieczorami, koszerne menu wybranych restauracji. Kazimierz jest jednak dziś przede wszystkim dzielnicą pełną gwarnych knajpek, galerii i kameralnych antykwariatów – jednych z ostatnich już miejsc, w których płuca wypełnia zapach papieru i farby drukarskiej. Mieszkańcy zaglądają tu po to, by pogadać przy kawie, pobawić się nocą w jednym z licznych klubów lub poszperać w którymś z artystycznych butików.

Ci, którzy poszukują dzielnic jeszcze „nieodkrytych”, zmierzają ku Podgórzu oddzielonemu od Kazimierza Wisłą i przecinającą ją kładką dla pieszych. Leżąca na łagodnym wzniesieniu dzielnica pozostaje oazą spokoju i kameralności. Wieńczy ją zielony Kopiec Kraka, na który prowadzi serpentyna pozwalająca bez zadyszki wejść na szczyt i spojrzeć z góry na miasto.

W OBJĘCIACH WISŁY Rozdzielająca Kazimierz i Podgórze linia Wisły biegnie łagodnym zakosem, nienachalnie wcinając się w miasto. Jeżeli podąży się wzdłuż niej na zachód, rzeka poprowadzi wprost ku wzgórzu Wawel, na którym tkwi potężna bryła Zamku Królewskiego i przytulonej do niego katedry. Te budynki są śladem czasów, gdy

48



©GET TYIMAGES, ADOBE STOCK

MY POLAND

Widzàc wi´cej, dotrzesz dalej

Soczewki, dzi´ki którym dotrzesz do celu Ciesz się w pełni jazdą samochodem, dzięki soczewkom EnRoute zaprojektowanym z myślą o kierowcach. Zapewniają wyraźne i komfortowe widzenie na dalsze odległości, deskę rozdzielczą, a także w lusterkach. Poczuj się bezpiecznie, niezależnie od warunków panujących na drodze.

Soczewki okularowe EnRoute dostępne są w salonach optycznych.

www.hoya.pl

MY POLAND

EMBRACED BY THE VISTULA The Vistula follows a smooth curve, softly and unassumingly cutting into the city. If you follow its course westward, you will end up at Wawel Hill crowned with the massive body of the Royal Castle and its adjacent Cathedral. These two structures recall the days when Kraków was the capital of Poland. It was the seat of the kings and the political hub of the country between the 14th and 18th centuries. Universities were built around the city and the Vistula, which was once a transport route that secured trade links with foreign countries. Today, the river is calm. The importance of the Vistula to Kraków has not changed, though, as it is perceived as the city’s main artery. Its right bank sits LOT apla Kaleidoscope.pdf 1 14.02.2018 15:08 close to the Planty, or a 4-km chestnut-lined avenue that encircles the Old Town. It is shaped like a ring and is populated by strollers and joggers. Before you leave the river, you might want to board a barge stationed next to the walkway that connects Kazimierz with Podgórze, and have a bite or a drink. You can spend the rest of the day there, gazing at the water while you work or read. You can wait until the first beats of music announce that the all-night party is about to start. The barge is like a door, which, if entered, will let you get to know the city’s nighttime persona. ■ after another unscathed, give the city just the right air of grandiosity. I look up at the bugler, who plays the famous tune every hour in each of the four tower windows, one by one. He has to climb 54 metres and 271 steps to get to the tower every day.

CHATTING OVER COFFEE It takes fifteen minutes at most to walk from the Market Square to Kazimierz – the former Jewish quarter.

Kazimierz, now an integral part of Kraków, was set up as an independent village by Casimir the Great in 1335. It was meant to serve as a fortress. The renovated synagogues, evening klezmer concerts, and kosher restaurants, are all remnants of the past. However, today, the district is full of cafes and bars, art galleries, and second-hand book shops. The district’s past now plays second fiddle to its hedonistic present. Its monuments, historic buildings, and synago-

50

gues are mostly of interest to those who come here to find the traces of its former Jewish life. The people of Kraków often meet here for coffee, party, or shop in one of the many stylish boutiques.

If you would like to seek out the “undiscovered” parts of the city, I can recommend a trip to the Podgórze district. This is separated from Kazimierz by the Vistula river, which can be crossed via a pedestrian walkway. Podgórze is situated on a slight elevation and is an oasis of peace and quiet. The Kopiec Kraka hill, which is covered in lush greenery, is its landmark. You can easily hike up the hill for some excellent vistas.

WAW–KRK–WAW

8 razy dziennie ❚ 8 times a day

KRK–GDN–KRK

7 razy w tygodniu ❚ 7 times a week

KRK–BUD–KRK

6 razy w tygodniu ❚ 6 times a week

KRK–ORD–KRK

2 razy w tygodniu ❚ twice a week Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©SHUT TERSTOCK

Ołtarz Wita Stwosza, czyli dzieło późnego średniowiecza w kościele Mariackim, jest w całości wykonany z drewna. ❚ The late medieval altar at the St Mary’s Basilica was sculpted by Veit Stoss is made entirely of wood.

Kraków był stolicą Polski. Od XVI do XVIII w. w tym miejscu mieściła się siedziba monarchów. Wokół niej wyrosły uniwersytety, a spławna niegdyś Wisła zapewniała połączenie handlowe ze światem. Dziś Wisła wciąż pozostaje dla miasta ważna, stanowiąc jego naturalny krwiobieg. Jej prawy brzeg ociera się o plamę zieleni.

To Planty – ogród otaczający Stare Miasto. Kasztanowe aleje ciągną się na niemal 4 km. Tworzą pierścień, po którym można krążyć spacerem, przysiadając na parkowych ławkach, lub pozostać przy Wiśle, wejść na pokład cumującej przy kładce łączącej Kazimierz z Podgórzem barki i przekąsić coś w znajdującej się na niej knajpce. Posiedzieć tam do wieczora i zaczekać, aż rozbrzmią pierwsze dźwięki muzyki. Barka jest jedną z krakowskich bram, których przekroczenie pozwala poznać nocne oblicze miasta. ■

kraków

POLSKA TO SUKCES To wspaniałe uczucie, osiągnąć taką przestrzeń do życia.

Co czyni ZŁOTĄ 44 wyjątkową: najwyższy apartamentowiec w Unii Europejskiej największe piętro rekreacyjne w Europie z 25-metrowym basenem, strefą SPA, kinem wykończone apartamenty według projektów londyńskiej pracowni Woods Bagot

Najchętniej kupowane apartamenty segmentu premium 2016 i 2017** **wg badań REAS Residential Advisors

*Pierwszy apartamentowiec w Polsce z fasadą w technologii trójszybowej, oszczędza nawet do 20% energii.

PENTHOUSE NIC PONAD TO Tutaj można poczuć, że świat jest u stóp. Tak wyjątkowe miejsce do mieszkania jest jedno: Penthouse w ZŁOTEJ 44.

Tu każde spojrzenie w okno relaksuje, każdy detal wnętrza daje poczucie pełni życia, a sukces ma najwyższy status.

Penthouse w ZŁOTEJ 44 pnie się przez trzy, górujące ponad wszystkim, kondygnacje. Na piętrach 52., 53. i 54. rozpościera się 600 m 2 powierzchni mieszkalnej, która w najwyższym punkcie ma aż 6 metrów wysokości.

Tę luksusową przestrzeń dopełnia taras – rzadkość ponad poziomem chmur.

ZŁOTA 44 to budynek- ikona, który wpisał się na dobre w panoramę Warszawy. Jego autorem jest Daniel Libeskind. Światowej sławy, genialny architekt stworzył wspaniałą przestrzeń do życia rodzinnego.

wym filtrowaniu, doprowadzane do apartamentów ZŁOTEJ 44.

Ponadto, w każdym pokoju jest uchylny panel umożliwiający dostęp do świeżego powietrza. To rzadkie w wysokościowcach rozwiązanie ma zbawienny wpływ na samopoczucie jego mieszkańców.

ZŁOTA 44 to ikona, która stała się domem, gdzie mieszkańcy korzystają z udogodnień niespotykanych w żadnej innej rezydencji w Polsce. Aranżacja wnętrz jest dziełem renomowanej londyńskiej pracowni designu, Woods Bagot. Ekskluzywnie dla warszawskiego wieżowca Harrods Estates Asset Management współpracował nad wachlarzem usług serwowanych mieszkańcom na co dzień.

ZŁOTA 44 to idealna przestrzeń do szczęśliwego, rodzinnego życia.

Najbardziej luksusowy budynek mieszkalny w Polsce oferuje największe w Europie piętro sportowo-rekreacyjne.

Mieszkańcy mają tu do dyspozycji: 25-metrowy basen, SPA z obsługą, saunę, łaźnię parową, jacuzzi na tarasie, w pełni wyposażoną siłownię, klub dziecięcy. Sala kinowa, dzięki nowoczesnej technice, może zmienić się w… pole golfowe (i to jedno z najlepszych na świecie!).

Powietrze w mieście jest znacznie czystsze na dużej wysokości. Właśnie stamtąd jest pobierane i, po dodatko-

Idealna przestrzeń do rodzinnego życia

Kontakt: info@Zlota44.com | +48 22 250 14 44 | Zlota44.com

THE PENTHOUSE NOTHING ABOVE Here, the world is at your feet. There is only one place that provides such atmosphere: the Penthouse at ZŁOTA 44.

Every look through the window makes you feel relaxed, every detail of the interior confirms that you are living your life to the fullest. That is the pinnacle of success.

ZŁOTA 44 Penthouse reaches the very peak of the building through its last three levels. On the 52nd, 53rd and 54th floors you will find a 600 sqm living space with the 6m height in the highest point. As an addition there is also a terrace a breathtaking rarity above the clouds.

An ideal space for family life

ZŁOTA 44 is an iconic building, which has become an inherent part of Warsaw’s skyline. The apartment building has been designed by Daniel Libeskind, a world-known architectural genius.

He has created a spectacular building which provides the impeccable conditions for family life inside.

The residents also benefit from the amenities located on the 8th floor which is the largest sport- and recreation-focused floor in Europe. The following amenities are at the residents’ disposal: a 25-metre-long swimming pool, a full-service SPA zone, a Finnish sauna and steam room, a hot tub on the outdoor terrace, a fully-equipped gym and a children’s club. ZŁOTA 44 boasts the perfect conditions for everyday family activities.

In city-centers, the air is much cleaner at a high level. That is where we draw it to circulate into the apartments through a special air filtration system. Each room also has a panel enabling access to fresh air. This is a unique option among high-rise buildings, yet it has an incredibly positive impact on residents’ health and wellbeing.

The cinema theatre on the 8th floor offers its own intimate charm.

What is more, with today’s technology, it can be transformed into a... golf simulator (best-in-class, residents can play a virtual round of golf at the best courses in the world). ZŁOTA 44 has 52 floors with fully finished luxury apartments and amenities unheard of in any other development in Poland.

ZŁOTA 44 is an icon with world-class amenities never seen in Poland before, The interior design was made by world-class design studio, Woods Bagot. Exclusive Harrods Estates Asset Management has designed tailor-made service portfolio comprising a vast array of amenities offered to the residents from the spectacular lobby with highly qualified concierge.

ZŁOTA 44 is a perfect space for the idyllic family life.

Contact: info@Zlota44.com | +48 22 250 14 44 | Zlota44.com

BUSINESS

polacy coraz bogatsi

D O G O N I Ć B O G AT Y Z AC H Ó D catching up with the affluent west

JEŚLI WSZYSTKO PÓJDZIE DOBRZE, TO JUŻ ZA 12 LAT POLAK MOŻE BYĆ TAK MAJĘTNY JAK PRZECIĘTNY EUROPEJCZYK. ❚ IF EVERYTHING GOES AS PLANNED, THE AVERAGE POLE WILL BE AS RICH AS THE AVERAGE EUROPEAN IN JUST 12 YEARS. tekst | by marek chądzyński, dziennik gazeta prawna

54

Poles are not wealthy. Poland is in the middle of the EU ranking. According to most recent Eurostat data (2016) , the average Pole is worth 68 per cent of what the average EU national is worth. When compared with Germany – we own just over half as much as the average German. Eurostat data are objective, as the statisticians apply an additional filter – purchasing power. In simple terms, it is not just the amount that is measured, but what can be purchased with it.

THE GOLDEN AGE Although Poland still lags far behind Germany and the European average, it has absolutely nothing to

©ADOBE STOCK

N

ie jesteśmy zamożni. Na tle Unii Europejskiej Polska pod względem zasobności obywateli jest średniakiem. Według danych Eurostatu za 2016 rok (najświeższe, jakie opublikowano) majątek Polaków to jakieś 68 proc. tego, co średnio ma mieszkaniec UE. Porównanie do najbliższych sąsiadów, czyli Niemiec, wypada jeszcze słabiej: mamy niewiele ponad połowę tego, co obywatele RFN. Dane Eurostatu są obiektywne, bo jego statystycy nakładają na nie dodatkowy filtr: uwzględniają tzw. siłę nabywczą. Czyli, mówiąc w uproszczeniu, mierzą nie tylko, ile się ma, ale też ile da się za to kupić.

ZŁOTY WIEK Choć do Niemiec i średniej europejskiej nam daleko, to jednak nie mamy się czego wstydzić. Zaraz po wejściu Polski do Unii Europejskiej byliśmy znacznie biedniejsi: polski majątek stanowił niewiele ponad 40 proc. niemieckiego i tylko połowę średniej unijnej. Przez wszystkie lata polskiego członkostwa w UE nie tylko udało się zbliżyć poziomem zamożności do jednego z najbogatszych krajów UE, ale też kilka prześcig­nąć. Jeszcze w 2005 r. Polak miał przeciętne 80 proc. tego co Węgier. Dziś majątek obywatela RP to mniej więcej 101,5 proc. majątku mieszkańca kraju nad Balatonem. Jeszcze lepiej poszedł nam wyścig z Chorwatami, którzy dekadę wcześniej byli od nas zamożniejsi (polski majątek stanowił mniej więcej 91 proc. chorwackiego), a dziś są ubożsi (o jakieś 12 proc.). Wyprzedziliśmy Łotwę, dogoniliśmy Grecję, wyraźnie zbliżyliśmy się do Portugalii.

Dr Marcin Piątkowski, ekonomista z Akademii Leona Koźmińskiego, autor książki Europe’s Growth Champion: Insights from the Economic Rise of Poland, mówi, że to, w jakim tempie rośnie polska gospodarka, to jest rzecz niewidziana nad Wisłą od wieków. – Polska przechodzi swój nowy złoty wiek. W ciągu ostatnich 25 lat zwiększyliśmy nasze PKB na mieszkańca o 2,5 razy, więcej niż jakikolwiek inny kraj w Europie i na świecie wśród krajów na podobnym poziomie rozwoju – mówi ekonomista. Transformacyjny boom nazywa największym sukcesem gospodarczym w historii.

TANIA PRACA SIĘ KOŃCZY Mianem cywilizacyjnego skoku ostatnie ćwierćwiecze określa Piotr Wielgomas, prezes firmy Bigram.

– Ostatnio nie jest to może aż tak dynamiczne jak na początku transformacji ustrojowej, tempo trochę zwolniło, ale doganianie nadal trwa – mówi szef firmy, która zajmuje się m.in. badaniami tendencji na rynku pracy i doradztwem w obszarze HR. To właśnie przemiany na rynku pracy zdecydują o tym, w jakim tempie będziemy doganiać Zachód w kolejnych latach. Proste rezerwy w postaci taniej siły roboczej – co do tej pory przyciągało zagraniczne inwestycje, które były dopalaczem dla polskiej gospodarki – powoli się wyczerpują. Przedsiębiorstwa w Polsce powoli dochodzą do ściany: są na rekordowych poziomach wykorzystania swoich mocy produkcyjnych i chętnie by je zwiększyły – bo zamówień przybywa – ale mają problem z pozyskaniem nowych pracowników. Popyt jest tak duży, że firmy już konkurują między sobą wysokością płac. Do tego muszą sprostać konkurencji z zewnątrz, szczególnie w staraniach o pracowników wykwalifikowanych i wyższego szczebla. – Wielu z polskich menedżerów robi kariery międzynarodowe i często już dostają

be ashamed of. When the country joined the EU in 2004, it was much poorer than it is today. Our wealth was just over 40 per cent of that of Germany and only half the EU average. Since joining the EU, Poland has not only managed to become one of the richest EU member states, but has overtaken a few others. Back in 2005, the average Pole possessed 80 per cent of what the average Hungarian had. Today, the average Pole has approx. 101.5 per cent of what the average Hungarian has. Poles have fared even better when compared to Croatians, who also used to be richer (Polish wealth constituted approx. 91 per cent of Croatian wealth). Croatians are now some 12 per cent poorer than Poles. Poland is also richer than Latvia, on a par with Greece, and catching up with Portugal.

Dr Marcin Piątkowski, an economist at Koźminski University, and the author of the book Europe’s Growth Champion: Insights from the Economic Rise of Poland, claims that the Polish economy is growing at a rate not seen in centuries. “Poland is going through a golden age. Over the past 25 years, Poland has increased its per capita GDP by 2.5 times. This is more than any other country in Europe and in the world among countries at a similar stage of development”, Dr Piątkowski says. He further claims that this the greatest economic success in Polish history.

CHEAP LABOUR IS COMING TO AN END The past quarter of a century is considered to have been a civilizational leap, according to Piotr Wielgomas, CEO of Bigram. “Recent growth has not been as dynamic as that at the beginning of the regime transformation, the pace has slowed down, but we are still catching up with the rest of Europe”, he says.

How soon we catch up with the West will mostly be determined by labour market transformations.

A strong reserve of cheap labour, which has so far been a magnet for the foreign investors that have boosted the Polish economy, is slowly running dry.

Businesses in Poland are gradually running out of options – they continue to break production capacity records, and would be only too happy to keep doing so, but they face staffing problems. Demand for labour is so high that companies are competing against each other by offering higher salaries. They also have to cope with competition from outside Poland, especially when it comes to hiring qualified and upper-level staff. “Many Polish managers are working abroad, and are often paid in line with Western compensation standards. Poland is certainly becoming part of this international system. There is an increasing awareness of the compensation and benefits paid at similar levels in other countries in Poland too. This is yet another reason why the compensation gap is narrowing”, explains Wielgomas.



55

WER

polacy coraz bogatsi

PKB NA GŁOWĘ MIERZONE SIŁĄ NABYWCZĄ GDP PER CAPITA MEASURED BY PURCHASING POWER średnia dla Unii Europejskiej = 100 average for the European Union = 100

NAJBARDZIEJ ZAMOŻNI MOST WEALTHY POLSKA I SĄSIEDZI POLAND AND NEIGHBORS NAJMNIEJ ZAMOŻNI LESS WEALTHY

USA USA 258 183 161

275

Luksemburg Luxembourg 250

258

247

148 145 225

‘16

200

olska oland 175 173

160

183

Norwegia Norway USA USA

150 147

123 88 77 75 68 ‘16

146

125

45 37 32 29

123 Niemcy Germany

79

60 53 50 50 Czarnogóra Montenegro 32 30 25 28 25 21 Albania Albania

‘16

0

UROSTAT

145

Irlandia Ireland

Czechy Czech Republic 75

148

117

100

ogóra enegro

161

Szwajcaria Switzerland

‘05

‘06

‘07

88 Słowacja Slovakia

77 75 68

Polska Poland

Litwa Lithuania

45 37 32 29

Bośnia i Hercegowina Bosnia and Herzegovina ‘08

‘09

‘10

‘11

Serbia Serbia ‘12

Macedonia FYR of Macedonia ‘13

‘14

‘15

‘16

ŹRÓDŁO SOURCE: EUROSTAT

międzynarodowe pakiety płacowe. Z pewnością Polska staje się częścią tego międzynarodowego krwiobiegu. Zwiększa się świadomość tego, jak wyglądają płace na tych samych stanowiskach w innych krajach, i to jest kolejny element, który sprawia, że ten dystans w wielkości wynagrodzeń się zmniejsza – mówi prezes Wielgomas.

Rozwiązaniem mogłyby być inwestycje, które zwiększyłyby wydajność w przedsiębiorstwach. Ale firmy podchodzą do tego jeszcze bardzo ostrożnie, szacu-

56

One solution could be investments that increase business productivity. Companies are still very cautious when it comes to investing, as they have not yet given up on the conviction that they can replace machinery with human labour. Polish businesses are also hesitant to invest in research and development.

“In particular, unskilled manual labour is still relatively cheap and companies do not find it profitable to invest in complex IT systems, robotics, etc. This has become a necessity on more developed markets, as it makes it possible to eliminate the labour of several people, and this translates into greater productivity and higher compensation”, adds Wielgomas.

Dr Piątkowski points out that there has been noticeable progress in productivity growth. We are regional leaders in this respect. Rising productivity, however, does not always require investment in R&D. Sometimes, all that needs to be done is to tweak the production process here and there. “We are not destined to design new technologies ourselves yet, although they would certainly prove valuable, but we can continue to grow while importing technologies from the West. In fact, this is exactly what Polish business is doing. Besides, innovation is not just technology, but also e.g. optimizing human capital management processes”, he argues.

YOU CANNOT MAKE IT WITHOUT CAPITAL How is the race against the West shaping up? Economists are not worried about Poland being derailed along the way, but there are still a few pitfalls to avoid, e.g. ensuring equal growth for every region. “The situation is completely different in large cities, small towns, and the countryside along the Eastern border.

Big cities come first, with their academic centres, and their international education and business hubs”, Wielgomas says.

The other challenge is to maintain Poland’s image with foreign investors. Obviously, it is always better to finance growth with domestic resources, but these are scarce. We would be hard pressed to keep up this brisk pace of catching up with affluent economies without foreign capital. “At the moment, we’re one of the record-breaking countries in Central and Eastern Europe in terms of the value of direct foreign investments, and we should do whatever we can to keep it that way”, says Piątkowski.

According to Piątkowski, Poland has every chance of achieving 80 per cent of the EU average by 2030.

The official strategies developed by the Polish government are just as optimistic. In fact, they want to take it even further: if everything goes as planned, the average Pole might be as wealthy as the average European in just 12 years. It all depends on the Polish labour market taking the expected direction. ■

©LECH MAZURCZYK

BUSINESS

jąc, że nadal uda im się zastępować maszyny ludzką pracą. Niechętnie też inwestują w badania i rozwój.

– Zwłaszcza na niższych stanowiskach jest wciąż stosunkowo tania i nie opłaca się firmom robić inwestycji w jakieś skomplikowane systemy informatyczne, robotykę itd. Na rynkach bardziej rozwiniętych jest to już konieczność, bo eliminuje pracę iluś osób. Dzięki temu rosną wydajność i wynagrodzenia – mówi szef Bigramu. Dr Marcin Piątkowski zwraca uwagę, że progres w zwiększaniu wydajności też jest zauważalny.

Pod tym względem jesteśmy jednym z prymusów w tej części świata. A zwiększać wydajność można na wiele sposobów, nie wymaga to zawsze poniesienia nakładów B+R. Czasami wystarczy zmienić kilka rzeczy w procesie produkcji. – My jeszcze nie jesteśmy skazani na tworzenie nowych technologii – chociaż oczywiście warto byłoby je mieć – ale możemy dalej się rozwijać, importując technologie z Zachodu. To się zresztą dzieje. A poza tym innowacje to nie tylko technologia, ale też np. optymalizacja procesów zarządzania kapitałem ludzkim – ocenia ekonomista.

BEZ KAPITAŁU SIĘ NIE UDA Jak może wyglądać wyścig z Zachodem? Ekonomiści nie boją się, że polska gospodarka mogłaby wypaść

z torów, ale kilka przeszkód trzeba ominąć. Na przykład zapewnić równomierny rozwój regionom.

– Inaczej to wygląda w dużych miastach, inaczej w małych miasteczkach i na wsiach gdzieś w Polsce wschodniej. Metropolie idą pierwsze, ze swoimi centrami akademickimi i umiędzynarodowieniem edukacji i biznesu – mówi Piotr Wielgomas.

Drugie wyzwanie: nie stracić dobrej prasy u zagranicznych inwestorów. Co prawda zawsze lepiej finansować rozwój z oszczędności krajowych, ale prawda jest taka, że mamy ich niewiele. I bez zagranicznego kapitału byłoby trudno utrzymać dobre tempo w doganianiu zamożnych gospodarek.

– Na razie jesteśmy jednym z rekordzistów w Europie Środkowowschodniej pod względem wartości przyciąganych bezpośrednich inwestycji zagranicznych i warto ten stan utrzymać – mówi Marcin Piątkowski.

Według niego mamy duże szanse na to, by do 2030 r. osiągnąć 80 proc. średniej unijnej. Podobnie zakłada rząd w swoich oficjalnych strategiach. Idzie w nich nawet dalej: jeśli wszystko pójdzie dobrze, to niewykluczone, że już za 12 lat Polak będzie tak zamożny jak przeciętny Europejczyk. O ile przemiany na polskim rynku pracy pójdą w dobrym kierunku. ■

©CREDITS

REKLAMA

57

I N T E RV I E W

zdzisław cozac

G DY B Y M I E C Z E Z E C H C I A ŁY P R Z E M Ó W I Ć if only beads could speak POZNAJĄC PRZESZŁOŚĆ, LEPIEJ MOŻEMY INTERPRETOWAĆ TERAŹNIEJSZOŚĆ I WPŁYWAĆ NA PRZYSZŁOŚĆ NASZEJ WSPÓLNOTY – MÓWI ZDZISŁAW COZAC, TWÓRCA SERII DOKUMENTALNEJ TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI. ❚ ”BY EXPLORING THE PAST, WE CAN BETTER UNDERSTAND THE PRESENT DAY AND INFLUENCE THE FUTURE OF OUR COMMUNITY”, ARGUES ZDZISŁAW COZAC, THE CREATOR OF THE DOCUMENTARY SERIES SECRETS OF POLISH ORIGINS.



58

©CREDITS

tekst | by agnieszka michalak

©CREDITS



59

D

Dawno nie widziałam tak ciekawie zrealizowanej serii filmów dokumentalnych jak pańskie Tajemnice początków Polski. Ale… nie jest pan ani historykiem, ani wcześniej nie realizował tak poważnych produkcji filmowych.

Film był moją pasją od dziecka, ale zawodowo zająłem się nim trochę przez przypadek. Przez lata prowadziłem dom kultury w Ursusie i na mojej zawodowej drodze stanął ówczesny dyrektor TVP2 Józef Węgrzyn, który odchodził z telewizji, bo zakładał agencję produkcyjną. I zaproponował mi pracę. Pod jego kierunkiem uczyłem się rzemiosła telewizyjnego. Po latach różnych realizacji postanowiłem zrobić coś, czego nikt u nas nie robi. Oglądając filmy na Discovery czy BBC, zastanawiałem się, dlaczego jeszcze nie powstała nowocześnie opowiedziana seria o początkach Polski.

I tak zrodził się pomysł na tę filmową opowieść. Mój pierwszy autorski dokument Trzcinica. Karpacka Troja, który powstał w 2010 r., tak spodobał się w Londynie, w Discovery Historia, że dostałem telefon z pytaniem, czy to na pewno polska produkcja? Natychmiast zainteresowała się nim też TVP Historia i ruszyłem.

Kolejne pana filmy opowiadające o dziejach Wolina, hipotezach pochodzenia Piastów czy chrystianizacji państwa Mieszka I zdobyły szereg nagród także dzięki pomysłowi na sposób opowiadania – np. sceny z Miasta zatopionych bogów realizował pan w wolińskim skansenie archeologicznym, wykorzystał wirtualne rekonstrukcje kompleksu osadniczego nad Dziwną, a wszystko przeplótł wypowiedziami wybitnych historyków i archeologów.

60

zdzisław cozac

I haven’t seen a documentary series as compelling as your Secrets of Polish Origins for a long time. But you are not a historian and you have never made a major film production before.

Film has been my passion ever since I was a child, but it became my profession somewhat by chance.

For many years, I managed the Ursus Cultural Centre, where I met the then director of TV2, Józef Węgrzyn, who was leaving television to set up his own production company. He offered me a job. I learnt the ropes in television under his supervision. After many years of working on numerous productions, I decided to do something that no one had ever done in Poland.

Watching movies on the Discovery Channels and the BBC made me wonder why we didn’t have any series about the origins of Poland with a contemporary narration. This is how the concept for the story sprang to my mind. My first original documentary titled Trzcinica: The Carpathian Troy was made in 2010 and received such an enthusiastic reception at the London office of the Discovery History channel that I got a phone call asking whether it was really a Polish production. TVP Historia instantly showed interest in the title Your later productions, which present the history of Wolin, theories about the origins of the Piast dynasty, and the Christianization of Mieszko I have garnered numerous awards, and some of the credit has to go to their narration. For instance, in your The City of Sunken Gods in Wolin Archaeological Open Air Museum, you featured a virtual simulation of the settlement with commentary from eminent historians and archaeologists.

I spent a lot of time trying to work out the right approach. Having a modest budget forced me to make the audience see more than I could actually show them, i.e. I had to fire their imaginations. I decided to make footage that was less realistic in its look and feel. I used filters to make frames look blurred and out of focus. I remember when the first instalment was submitted for technical approval. I was told that the video quality was substandard, mainly because of the blurred footage. Editor Marek Skrzecz and I were so annoyed that we told them that we would be setting new standards. And that’s what we did. I often hear mutterings in the corridors of TVP about someone having adopted the “Cozac” style (laughs).

Your films question the theories about the origins of the Polish state that are well known from history lessons, including the role of the Polans.

I question them because I publicise the latest hypotheses put forward by archaeologists and historians. What we learn at school is largely based on the curriculum designed to celebrate the millennium of Polish statehood in 1966. The conventional view back

© P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : E A S T N E W S

I N T E RV I E W

Długo szukałem klucza realizatorskiego. Wiedziałem, że mam niewielki budżet, dlatego muszę sprawić, by widz zobaczył więcej, niż jestem w stanie mu pokazać, czyli pobudzić jego wyobraźnię. Postanowiłem zatem odrealnić kadry. Nałożyłem na nie filtry, chwilami są jakby zamazane i niewyraźne. Pamiętam, że kiedy pierwszy z filmów serii poszedł na przegląd techniczny do telewizji, to dostałem informację, że obraz nie trzyma standardów m.in. przez te niewyraźne kadry.

Wkurzeni z montażystą Markiem Skrzeczem powiedzieliśmy, że w takim razie to my wyznaczymy je na nowo. I tak się stało. Dziś słyszę na korytarzach TVP, że ktoś coś robi „cozacem” (śmiech).

W swoich filmach podważa pan wiele teorii na temat powstania państwa polskiego, które znamy z lekcji historii, m.in. o roli, jaką odegrali Polanie.

Podważam, bo upowszechniam najnowsze hipotezy archeologów i historyków. W szkole uczymy się, w dużej części, z programu opracowanego na milenijne obchody tysiąclecia państwa polskiego w 1966 r.

then was that the Polans, a tribe originating from the Wielkopolska region, gradually united all the tribes inhabiting the lands between the Oder and the Bug rivers, and that this gave rise to Poland, which later came to be ruled by Mieszko I. We now know that the names of the tribes, including the Pomeranians, the Mazovians and the Polans, who supposedly lent their name to our country, were invented much later.

The state emerged suddenly, following a conquest by a family that we call the Piast dynasty, because we don’t really know what they called themselves.

Why was the theory that the Piast dynasty originated from Gniezno eventually rejected?

The origins of the Piast dynasty remain a mystery.

Some hypotheses claim that the Piast dynasty came to what is now Wielkopolska from outside Poland, while others assume that it was a local family. But if they were local, where did they come from? Until recently, we believed that they came from Gniezno, because Gallus Anonymus wrote that the name

NAZWA POLSKA POJAWIŁA SIĘ PO 1000 R. W ZAPISKACH NA ZACHODZIE. I DOPIERO BOLESŁAW CHROBRY PRZYJMUJE NAZWĘ POLONIA I WYBIJA MONETĘ – DENAR Z NAPISEM PRINCES POLONIE. THE NAME “POLAND” APPEARED AFTER 1000 IN THE WEST. MIESZKO’S SON, BOLESŁAW THE BRAVE, ADOPTED THE NAME POLONIA, AND MINTED A COIN – A DENARIUS WITH THE INSCRIPTION PRINCES POLONIE.

Z ówczesnych ustaleń wynikało, że plemię Polan wywodzące się z Wielkopolski zjednoczyło w drodze ewolucji wszystkie plemiona zamieszkujące ziemie między Odrą a Bugiem. Tak miała powstać Polska pod wodzą Mieszka I. Dziś wiemy, że nazwy plemion, jak Pomorzanie, Mazowszanie czy Polanie, od których miała się wywodzić nazwa naszego państwa, zostały wymyślone znacznie później. A państwo powstało nagle, w drodze podboju przez ród, który nazwaliśmy Piastami, bo nie wiemy, jak sami się nazywali.

Dlaczego upadła teoria, że ród Piastów wywodził się z Gniezna?

Pochodzenie rodu Piastów jest nadal zagadką. Są hipotezy, które mówią, że Piastowie przybyli na tereny dzisiejszej Wielkopolski z zewnątrz, i takie, które zakładają, że to ród miejscowy. Jeśli przyjąć, że miejscowy, to skąd? Do niedawna uważano, że z Gniezna, bo Gall Anonim tak o tym pisał, bo nazwa Gniezno kojarzyła się z gniazdem, kolebką rodu, który stworzył Polskę.

Tymczasem dzięki nowej dziedzinie naukowej – dendrochronologii – mogliśmy sprawdzić, czy jest to prawda. Okazało się, że gród w Gnieźnie został zbudowany dopiero w 941 r., a więc jest młodszy od kilkudziesięciu innych grodów w Wielkopolsce.

Gniezno conjured associations with a nest, the cradle of the family that created Poland. Meanwhile, a brand new area of science known as dendrochronology made it possible to verify this claim. It was found that the gord in Gniezno was not built until 941, which makes it more recent than dozens of other gords in Wielkopolska.

ZDZISŁAW COZAC Scenarzysta, reżyser i producent filmów dokumentalnych. Od lat 90. realizował filmy reklamowe i edukacyjne (m.in. cykle Świat wokół nas, Bliżej Europy w TVP 2). Od 2010 r. realizuje autorski projekt Tajemnice początków Polski, w ramach którego tworzy fabularyzowane dokumenty popularnonaukowe prezentujące najnowsze odkrycia dotyczące narodzin polskiej państwowości. ❚ Documentary scriptwriter, director and producer. He has produced commercials and educational films since the 1990s. Since 2010, he has been involved in his own project entitled Secrets of Polish Origins consisting of fiction-like popular science documentaries about the origins of Polish statehood.



61

I N T E RV I E W

zdzisław cozac

1

2

JEDNOCZENIE PLEMION NIE BYŁO EWOLUCYJNYM PROCESEM, KTÓRY TRWAŁ 100 CZY 200 LAT, TYLKO BYŁO ZDARZENIEM REWOLUCYJNYM. ODBYŁO SIĘ W LATACH 20.–30. X W. I NIE STAŁ ZA TYM MIESZKO I. THE TRIBES WERE NOT UNITED AS A RESULT OF SOME EVOLUTION THAT TOOK 100 OR 200 YEARS. IT WAS A REVOLUTION THAT TOOK PLACE IN THE 920S OR 930S, BUT WAS NOT MASTERMINDED BY MIESZKO.

Skoro nie wywodzimy się od Polan, to od kogo?

To, że nie było Polan, nie znaczy, że nie było żadnej wspólnoty plemiennej, która rozpoczęła budowę państwa. Wiemy, że jednoczenie plemion nie było ewolucyjnym procesem, który trwał 100 czy 200 lat, tylko było zdarzeniem rewolucyjnym. Odbyło się w latach 20.–30. X w., ale nie stał za tym Mieszko I. Nie wiemy, kiedy Mieszko się urodził, ale wiemy, że zmarł w 992 r., a chrzest przyjął między 965 a 968. Zatem w latach 20. był zbyt młody, by jednoczyć plemiona. Według najbardziej realnej hipotezy to ród, który nazwano później Piastami, poczuł swoją siłę, zawłaszczając kolejne tereny. I tak w południowo-zachodniej Wielkopolsce kilkadziesiąt grodów zostaje najechanych i doszczętnie spalonych, a jednocześnie w latach 40. X w. na terenach od Poznania do Gniezna budowane są nowe, potężne grody i osady do obsługi tych grodów. Do ich budowy zatem potrzeba było tysięcy ludzi.

Kto miał w takim razie środki i władzę, żeby zmusić ludzi do budowy takich potężnych grodów?

To musiał być ojciec Mieszka, legendarny Siemomysł, a być może pomysłodawcą był nawet jego dziad Lestek. Mieszko odziedziczył tereny, które mogły sięgać od środkowej Odry na zachodzie do środkowej Wisły na wschodzie. Ale jego ambicje sięgały dużo dalej. I tak Piastowie pod wodzą Mieszka wychodzili z Wielkopol-

62

If we didn’t descend from the Polans, then who?

The fact that there were no Polans doesn’t mean that there was no tribal community that embarked on building a state. We know that the tribes were not united as a result of some evolution that took 100 or 200 years. It was a revolution that took place in the 920s or 930s, but was not masterminded by Mieszko.

We do not know when Mieszko was born, but we know that he died in 992, and was baptized sometime between 965 and 968. He was too young to bring the tribes together in the 920s. The most realistic hypothesis claims that the family later dubbed the Piast dynasty felt empowered while conquering new lands.

Dozens of gords in south-western Wielkopolska were raided and completely torched, while strong new gords and surrounding settlements were built in the area spanning Poznań to Gniezno in the 940s. Their construction would have required thousands of people.

Who had the means and the power to force people to build such strong cities?

It must have been Mieszko’s father, the legendary Siemomysł, or perhaps the whole thing was masterminded by his grandfather, Lestek. Mieszko inherited lands that could have spanned from the central Oder River region in the west to the central Vistula river region in the east. But he had much bigger ambitions.

© M . P.

1. Mieszko I (kadr z filmu Droga do królestwa). 2. Bolesław Chrobry gości cesarza Ottona III (kadr z filmu Wyspa władców). 3. Konny wojownik Mieszka I(kadr z filmu Wyspa władców). ❚ 1. Mieszko I (a still from The Road to the Kingdom) 2. Bolesław the Brave hosts Emperor Otto III (a still from The Royal Island) 3. A warrior of Mieszko I on horseback (a still from The Royal Island).

ski i podbijali kolejne ziemie.

Ale… nazwa Polska pojawiła się dopiero po 1000 r. i to w zapiskach na zachodzie. I dopiero syn Mieszka – Bolesław Chrobry – przyjmuje nazwę Polonia i wybija monetę – denar z napisem Princes Polonie.

Kim zatem był Mieszko I i skąd wiedział, jak zbudować państwo i kto wtedy liczył się w Europie?

Pochodził z rodu, który nazwaliśmy Piastami. A skąd ten ród? I tu pojawiają się różne hipotezy. Pierwsza mówi, że z terenów dzisiejszej Wielkopolski. Inne hipotezy wiążą się już z przybyszami z zewnątrz. Najbardziej popularna mówi, że Mieszko był... ...wikingiem?

Ale kim oni byli? Powszechnie uważa się, że to była nacja, a tymczasem to był zawód, taka legia cudzoziemska, którą można było wynająć do walki. Zimą warunki życia w Skandynawii były tak ciężkie, że zmuszały do szukania nowego zajęcia i wędrówki w inne rejony.

Więc wikingowie budowali statki, łodzie i nauczyli się wojować. Dziś już wiemy, że to oni założyli Ruś – na jej ówczesnych terenach toczyły się spory między plemionami i w końcu któreś poprosiło o pomoc wikingów. Potwierdziły to badania genetyczne. Idąc tym śladem, wysnuto przypuszczenie, że być może i Mieszko był wikingiem. Jednak tę hipotezę archeolodzy dziś odrzucają. Prof. Przemysław Urbańczyk propaguje inną wersję pochodzenia Mieszka. Otóż lud koczowniczych Madziarów, czyli Węgrów, w 906 r. podbił Wielką Morawę, czyli dzisiejsze Czechy i Słowację.

Podbił pierwsze silne państwo słowiańskie.

Tak. Ale jednocześnie zaginął słuch o elitach wielkomorawskich. Prof. Urbańczyk przypuszcza, że część tych elit uciekła na północ, czyli do nas. Ponieważ

3

Under his leadership, the Piast dynasty had Wielkopolska as a base from which to conquer new lands. But the name Poland was not mentioned until after 1000 in the west. Mieszko’s son, Bolesław the Brave, adopted the name Polonia, and minted a coin – a denarius with the inscription Princes Polonie.

Who was Mieszko, how did he know how to build a state, and who counted in Europe in his day?

He was born into a family we called the Piast dynasty. But where did they come from? There are several hypotheses. The first claims that they came from Wielkopolska, while others assume they were outsiders. The most popular theory is that Mieszko was a... ... a Viking?

But who were the Vikings? It is commonly believed that it was a nation, but in fact it was a profession, an ancient Foreign Legion that was available for hire. Life in Scandinavia was so onerous in winter that it forced people to look for opportunities elsewhere and travel to other regions. The Vikings built ships and boats and learnt to fight. We know that the Vikings founded Rus. This has been confirmed by genetic research.

By the same token, it has been mooted that Mieszko might have been a Viking, too. But this hypothesis has been rejected by modern archaeologists. Meanwhile, Professor Przemysław Urbańczyk has put forward another version of Mieszko’s ancestry. In 906, nomadic Magyar tribes, the forebears of the Hungarians, conquered the Great Moravia, the present-day Czech Republic and Slovakia.

They conquered the first powerful Slavic state.

Yes. At the same, the Great Moravian elites seem to have vanished in thin air. Professor Urbańczyk suspects that some of them fled north, to our country.



63

I N T E RV I E W znali przejścia przez Karpaty, bo tu archeolodzy odnaleźli ich ślady, mogli zatem uciec do Wielkopolski i tu się zaszyć. I przywieźli wiedzę o tym, jak budować państwo i kto liczył się w Europie – tu odpowiadam na pani poprzednie pytanie. I być może ich potomkiem był Mieszko I. Szacuje się, że urodził się ok. 930 r., więc mógł być synem uciekiniera z Moraw.

Wiemy, że Mieszko I, zachłyśnięty zachodnimi wzorcami, z woli cesarza otrzymał rękę czeskiej księżniczki i przyjął chrzest. Wzorem państwa idealnego było dla niego cesarstwo i chciał, by jego kraj był jedną z marchii. Jego syn Bolesław Chrobry prowadził podobną politykę?

Chrobry jako dziecko kilka lat mieszkał na dworze cesarskim, bo został oddany przez ojca jako gwarant, że Mieszko I nie będzie wszczynał wojen z marchiami podlegającymi cesarzowi. Tam Chrobry zobaczył, jak wygląda zachodnie życie. Dlatego później łatwiej znalazł porozumienie z Ottonem III, który miał wizję cesarstwa skupiającego wszystkie chrześcijańskie kraje zachodu. W tym planie Chrobry miał zostać królem Słowiańszczyzny zachodniej, obok królów Galii, Germanii i Italii. Mieli oni ze sobą ściśle współpracować pod zwierzchnictwem cesarza. Ta wizja bardzo odpowiadała Chrobremu. Jednak niespodziewanie Otton III

We know they were familiar with safe passages across the Carpathians. They could have fled to Wielkopolska and hid there. They knew how to build a state and who was who in Europe – to answer your previous question. Mieszko I could have been one of their descendants. We believe that he was born around 930, so he could had been a son of a Moravian fugitive.

We know that Mieszko I was really much impressed with the West, married a Czech princess, and was baptized at the emperor’s request. His idea of the perfect state was the Empire, and he wanted his country to become a March. Did his son, Bolesław the Brave, pursue a similar policy?

As a child, Boleslaw the Brave spent several years at the imperial court because he was sent as a hostage to guarantee that Mieszko I would not wage wars against the emperor. This is where Bolesław the Brave experienced the Western way of life and this is why he later reached an agreement with Emperor Otto III, who had a vision of a revived empire that would unite all of Western Chri stendom. His plans envisioned that Bolesław the Brave would become the king of the western Slavonic lands, alongside the kings of Gaul, Germania and Italy.

They were to work closely together under imperial



©CREDITS

Wikingowie nad Bałtykiem (kadr z filmu Miasto zatopionych bogów). ❚ Vikings on the Baltic Sea (a still from the film The City of Sunken Gods).

zdzisław cozac

64

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

Zdzisław Cozac na planie filmowym. ❚ Zdzisław Cozac on a film set.

66

umiera i jego miejsce zajmuje Henryk II, który nie chce „zjednoczonej Europy”. Chce niepodzielnie panować i ściągać daniny od sąsiadów. W tej sytuacji staje się dla Chrobrego wrogiem. Wybucha wojna Chrobrego z cesarstwem, która toczy się kilkanaście lat. Chrobry wygrywa tę batalię. Jednak dopiero po śmierci cesarza Chrobry zakłada koronę, a parę miesięcy później, w czerwcu 1025 r., umiera.

Jakie symbole Polski pozostały z tamtych lat?

Bo nie mamy przecież np. oryginalnej korony Piastów…

Imponujące, magiczne i pełne tajemnic są grodziska z czasów Mieszka I. Czasem udaje się odnaleźć ich pozostałości, jak np. w Poznaniu. Na Ostrowie Tumskim jest rezerwat archeologiczny, gdzie można oglądać pozostałości olbrzymiej drewniano-ziemnej konstrukcji wału, który miał 10 m wysokości i 22 m szerokości. Tego giganta zbudowano bez żadnych dźwigów. A wracając do korony – nie wiemy nic o losach korony Chrobrego. Najstarsza, o której wiemy, że koronował się nią Łokietek, została zrabowana w 1795 r. przez Prusaków, a następnie z polecenia Fryderyka Wilhelma III przetopiona na monety.

Niski budżet, niewielki zespół realizatorów, wiele historycznych teorii, które trzeba ze sobą spotkać i pogodzić. Miał pan w ogóle frajdę z realizacji Tajemnic początków Polski?

Oczywiście! W swoich filmach mogę palić i budować piastowskie grody, kumplować się z Chrobrym. A serio, to miałem wyjątkową możliwość rozmów i przyjaźni z wybitnymi archeologami i historykami, a przewinęło się ich w moich filmach ponad 30 z tytułami profesorów. To była czasami męka, a czasami wielka radość podczas pracy z odtwórcami ze stowarzyszeń historycznych, gdy kręciliśmy sceny walk czy zdobywania grodów. Staram się, by moje filmy nie były czarno-białe w swej wymowie, lecz pokazywały historię w całej złożoności. Poznając przeszłość, lepiej możemy interpretować teraźniejszość i wpływać na przyszłość naszej wspólnoty.

To cudowne uczucie móc brać w rękę znaleziska archeologów: szklane paciorki, ornamentowane garnki czy wyszczerbione miecze. Gdyby tylko zechciały przemówić... ■

zdzisław cozac rule. This vision suited Bolesław the Brave. But Emperor Otto III died unexpectedly and was replaced

by Henry II, who had no desire for a “united Europe.” and considered Bolesław the Brave to be an enemy.

Bolesław was embroiled in a war with the empire that lasted over a decade, but he emerged triumphant. He was crowned only after the emperor’s death and died a few months later, in June 1025.

Which Polish symbols date back to this era? We don’t have, for instance, the original Piast crown....

The gords from the reign of Mieszko I are impressive, magical, and abound in mysteries. Sometimes we manage to find their remains, as we did in Poznań.

Ostrów Tumski is home to an archaeological reserve, where you can see the remains of a mammoth timber and earth embankment that was 10 m tall and 22 m wide. This gigantic structure was built without cranes.

As for the crown – we don’t know what happened to Bolesław the Brave’s. The oldest crown we know of was worn by King Władysław the Short. It was looted by the Prussians in 1795 and later smelted down to make coins at the behest of Frederick William II. A low budget, a small production crew, numerous historical theories that had to be reconciled and woven together. Did you enjoy working on Secrets of Polish Origins?

I did!. The films enable me to torch and build towns from the Piast dynasty era and rub shoulders with Mieszko I and Bolesław the Brave. But on a more serious note, it has given me a great opportunity to talk to and make friends with eminent archaeologists and historians, and my films have featured more than 30 professors.

At times it has been a harrowing experience, and at times it has been a lot of fun to work with the historical reenactment groups. When I look at cover pages of magazines, photos in books or television snapshots depicting Mieszko I or Bolesław the Brave from my series, I realise that I’ve managed to reinvent their image. By exploring the past, we can better understand the present day and influence the future of our community. It’s a wonderful feeling to take archaeological finds in your hands: glass beads, ornamental pottery and chipped swords. If only they could speak... ■

© B A RT E K J A N I C Z E K / R E KO G R A F I A / D U N VA E L

I N T E RV I E W

Zainwestuj Invest

na Wyspie Spichrzów in a property on the Granary Island tuż przy Starym Mieście w Gdańsku! right next to the Old Town in Gdańsk

Jeden kompleks - dwa luksusowe projekty Grupy Dekpol S.A.

One complex - two luxury projects

by Dekpol Group S.A.

POKOJE HOTELOWE SPRZEDAWANE W SYSTEMIE CONDO

PRESTIŻOWE APARTAMENTY DLA CIEBIE LUB POD WYNAJEM

HOTEL ROOMS SOLD UNDER A CONDO SYSTEM

PRESTIGIOUS APARTMENTS FOR YOU OR FOR RENT

www.hotelgrano.pl

www.granoresidence.pl

Skontaktuj się z naszym biurem sprzedaży i zapytaj o szczegóły Contact our sale office for more details Tel.: +48 500 299 464 • E-mail: grano@dekpol.pl

GOOD LIFE

jak czytać poradniki

I N S P I R AC J E D L A R O Z G A R N I Ę T YC H inspiration for the sharp-witted PORADNIKI SĄ JAK ULICZNE LAMPY – SŁUŻĄ JAKO ŹRÓDŁO ŚWIATŁA, A NIE COŚ, CZEGO NALEŻY SIĘ KURCZOWO TRZYMAĆ. CZY MAMY WYSTARCZAJĄCO OTWARTY I TRZEŹWY UMYSŁ, BY TO ZROZUMIEĆ? ❚ SELF-HELP BOOKS ARE LIKE LAMPPOSTS – THEY ARE A SOURCE OF LIGHT, NOT SOMETHING TO BE TIGHTLY HELD ON TO. ARE OUR MINDS OPEN AND REASONABLE ENOUGH TO GRASP THIS? tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

68



©CREDITS

T

ylko w USA rynek rozwoju osobistego wart jest 10 mld dol. rocznie. Dużą jego część stanowią – popularne także w Polsce – poradniki dotyczące zdrowia, kariery i zdobywania bogactwa. Miliony ludzi bez tych książek nie umieją żyć. Inni uważają, że obrażają one inteligencję czytelników, serwując im mądrości w rodzaju: „Kiedy masz problem, szukasz rozwiązania” lub „Miłość odkrywa się, kochając”.

– Poradniki samorozwojowe mają ambiwalentny odbiór – potwierdza dr Sławomir Jarmuż, psycholog, trener i autor książki Alfabet mitów menedżerskich.

– Z jednej strony znajdują rzesze czytelników, a z drugiej – są krytykowane za uproszczenia i obietnice bez pokrycia.

Rzeczywiście, nie brakuje tytułów niepoważnych, namawiających do dziwacznych praktyk, „pisanych z głowy, czyli z niczego” (jak powiedział klasyk).

Wśród nich znajdują się jednak pozycje doskonałe, osadzone w rzetelnej wiedzy psychologicznej i społecznej. – Niektóre poradniki zawierają całkiem rozsądne sugestie dotyczące radzenia sobie ze stresem, samokontroli i organizowania swojej pracy – ocenia dr Jarmuż. – Ale nawet najlepsze książki, jeśli brakuje nam krytycyzmu, dystansu do siebie, mogą spowodować bałagan w naszych głowach i w życiu – mówi Jakub Urbański, trener biznesu i wykładowca Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie.

Jak więc oddzielić poradnikowe ziarno od plew?

I – co równie ważne – jak z tego ziarna zrobić przy-

The self-improvement market in the USA alone is worth USD 10 billion annually. The lion’s share of the market is claimed by self-help books on how to stay healthy, have a great career, and accumulate wealth.

Millions of people cannot live without these books.

Others believe that they are an insult to the intelligence of the reader, as they frequently offer such banalities as: “When faced with a problem, search for a solution” and “Love can be discovered by loving”.

“There is an ambivalence towards self-improvement books”, says Dr Sławomir Jarmuż, a psychologist, trainer, and author of Alfabet mitów menedżerskich (The Alphabet of Managerial Myths). “On the one hand, they have thousands of ardent readers, but on the other, they are criticised for being simplistic and making false promises.”

There is no shortage of absurd books recommending all sorts of weird practices. However, there are excellent books on the market, grounded in solid psychological and sociological knowledge. “Some self-help books actually offer reasonable tips on coping with stress, self-discipline, and work and time management”, says Dr Jarmuż. “However, even the best books can wreak havoc on our minds and lives unless we are critical and don’t take ourselves too seriously”, says Jakub Urbański, a business trainer and lecturer at Koźminski University in Warsaw.



69

GOOD LIFE

jak czytać poradniki

zwoitą mąkę, a później dobry chleb? Intelektualną podróż w poszukiwaniu odpowiedzi na te pytania rozpocznijmy od najgorętszych skandynawskich trendów ostatnich lat – hygge i lagom.

NADMIAR WYBORU Rok 2016 upłynął pod znakiem hygge – importowanej z Danii filozofii przytulności. Reklamowały ją zdjęcia z książką, kubkiem gorącej czekolady i kocem.

W dobrym tonie było słuchać nastrojowej muzyki i grać w rodzinne gry. Ledwo przywykliśmy do tej krainy łagodności, zostaliśmy z niej brutalnie wypędzeni hasłem: „Zapomnij o hygge, czas na lagom!”. Modny w ubiegłym roku lagom to szwedzki wynalazek oparty na minimalizmie, oszczędzaniu i chłodnym dystansie. – Błogość – napięcie, presja – luz, ostrożność – pójście na całość... W branży rozwoju osobistego wahadło wychyla się raz w jedną, raz w drugą stronę – opisuje Urbański. – Cenimy zmienność, różnorodność i nieograniczony wybór, ale czasem co za dużo, to niezdrowo. Potrzeba dużej dojrzałości, by z setek wykluczających się rad ułożyć własny pomysł na życie.

How can we separate the wheat from the chaff? And, more importantly, how do we make good flour from the wheat and then good bread from the flour? Let us start our intellectual journey in search of the answers to these questions from the hottest Scandinavian trends of recent years, namely hygge and lagom.

SPOILT FOR CHOICE Hygge, the Danish philosophy of cosiness, was definitely the most talked about topic of 2016. It was advertised with images of people reading books, wrapped in a blanket, and holding a mug of hot chocolate. It was en vogue to listen to mood music and play board games with your family. But no sooner had we settled in to this land of calm and cosy, when we were brutally yanked out of it by the trend that followed. This was announced by the slogan: “Forget hygge: and go for lagom”. Lagom, the rage of 2017, is a Swedish concept grounded in minimalism, economising, and detachment. “Serenity vs. tension, pressure vs. easygoingness, caution vs. going with the flow… The pendulum of the self-improvement mar-



©CREDITS

KAŻDY POTRZEBUJE WZORU DO NAŚLADOWANIA. ALE TRZEBA PRZYPOMINAĆ, JAKĄ ROLĘ W SUKCESIE ODGRYWA PRZYPADEK, SZCZĘŚCIE. POZA TYM: TEŻ Z PORAŻEK CZYTELNICY POWINNI WYCIĄGAĆ WNIOSKI. EVERYONE NEEDS SOMEONE TO LOOK UP TO AND FOLLOW. PEOPLE NEED TO REMEMBER THE ROLES THAT CHANCE AND LUCK PLAY IN LIFE. READERS SHOULD ALSO DRAW CONCLUSIONS FROM FAILURES AS WELL.

70

Partner strategiczny zaprasza na

13-15 kwietnia 2018 Największe w Polsce Targi Elektroniki Użytkowej Największe wydarzenie dla pasjonatów nowoczesnych technologii Cyfrowa rozrywka dla całej rodziny Rozwiązania, które zmieniają myślenie o technologiach Organizator

Ptak Warsaw Expo, Al. Katowicka 62, Nadarzyn

electronics-show.com

GOOD LIFE

jak czytać poradniki

W podobne tony uderza Michał Gembal, dyrektor marketingu w firmie Arcus, według którego poradnikowe zalecenia, brane oddzielnie, mogą być pożyteczne. Jeśli jednak zaczniemy wprowadzać wszystkie naraz, zmienimy swoje życie w chaos. Podaje przykład autorów kładących nacisk na ciężką pracę i tych, którzy głoszą pochwałę lenistwa – zapewniają, że kropla kreatywności znaczy więcej niż hektolitry wylanego nad projektem potu. Zdaniem menedżera jedni i drudzy mają rację, bo zwykle do celu prowadzą różne ścieżki.

– Kluczem jest konsekwencja. Trzeba się zdecydować na jedną z dróg i podążać nią bez rozglądania się na boki – przekonuje dyrektor Gembal. – Co do mnie – zamiast dzielić rady na głupie i mądre, stosuję się do tych, które sprawdziły się w moim przypadku.

DOWODY ANEGDOTYCZNE Wiele poradników przebranych jest za biografie ludzi sukcesu, na czele ze Steve’em Jobsem, Billem Gate-

ket keeps swinging, as the trends alternate”, Urbański says. “We tend to appreciate variability, diversity and an unlimited array of choices, but more is sometimes less. You need to be very mature to choose between the multitude of advice and trends, and then mix and match them to create the idea behind your own life”.

Michał Gembal, Marketing Director at Arcus, has a similar view, namely that self-help recommendations, if applied one by one may be beneficial. If we apply them at the same time, the result will be chaos.

Gembal cites the example of authors who stress the importance of hard work versus those who praise laziness, claiming that a drop of creativity is worth more than the hectolitres of sweat produced when you work on a project. He believes that both are right, as you can get to the same place by taking different paths. “Consistency is key. You have to choose one of the paths and pursue it unwaveringly. Instead of categorising advice as either wise or stupid, I opt for those that have worked in my case”, Gembal claims.



72

©CREDITS

JEŚLI BRAKUJE NAM DYSTANSU DO SIEBIE, NAWET NAJLEPSZE KSIĄŻKI MOGĄ SPOWODOWAĆ BAŁAGAN W NASZYCH GŁOWACH I ŻYCIU. KLUCZEM JEST KONSEKWENCJA. TRZEBA SIĘ ZDECYDOWAĆ NA JEDNĄ Z DRÓG. IF YOU TAKE YOURSELF TOO SERIOUSLY, EVEN THE BEST BOOKS CAN WREAK HAVOC IN YOUR LIFE. CONSISTENCY IS KEY. YOU HAVE TO CHOOSE ONE OF THE PATHS AND PURSUE IT UNWAVERINGLY.

PRZEDAWKOWANIE Za oceanem rozwój osobisty nazywany jest samopomocą (self-help). Określenie nawiązuje do jednej z najsłynniejszych fraz XIX w.: Bóg pomaga tym, którzy pomagają sobie. Poradniki – ale także szkolenia, terapie i sesje coachingowe – piętnują brak inicjatywy i zewnątrzsterowność. Zachęcają natomiast do niezależności, zaradności, brania spraw w swoje ręce.

Ale efekt często bywa odwrotny do zamierzonego – odbiorcy uzależniają się od literatury motywacyjnej i swoich mistrzów. „Żyjemy w świecie coraz bardziej ubezwłasnowolnionych bobasów. Nawet mycie zębów potrzebuje obsługi – wyciśnij pół centymetra pasty i ani milimetra więcej” – zżyma się aktor Adam Ferency w wydanej niedawno książce Nie i tak (rozmowa z Mają Jaszewską). A Francuzka Corinne Maier w antyporadniku Witaj, lenistwo zastanawia się, jak „ludzkość, bez żadnej pomocy, bez psychologów i bez usług paramedycznych gwarantowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia mogła wynaleźć druk i wybudować katedry”.

– Niektórzy pochłaniają poradniki jeden za drugim i jeżdżą za swoimi guru po całej Polsce, by nie przepuścić żadnego szkolenia – mówi dr Marcin S. Przyby-



REKLAMA

sem i Jackiem Welchem. Autorzy rozpływają się nad ich odwagą, uporem i wiarą w siebie. Dzięki tym zaletom po każdym kryzysie stawali się silniejsi i lepsi.

Te historie niosą z sobą lepiej lub gorzej ukryty przekaz: jeśli będziesz podobny do naszych bohaterów, tobie również pisany jest sukces: bogactwo, sława, miejsce w historii.

Problem w tym, że sukces jednej, dwóch lub nawet kilkudziesięciu osób to tylko tzw. dowód anegdotyczny i o niczym nie przesądza. Na każdego Jobsa, Gatesa i Welcha przypadają setki równie utalentowanych, ambitnych i zdeterminowanych ludzi, którzy mimo prób niczego znaczącego w życiu nie osiągnęli. Ich pomysły spotkały się z mizernym zainteresowaniem rynku, a biznesy padły.

– Biografie miliarderów i guru biznesu są jak dawne żywoty świętych: pomijają fakty, które podważają ich niezwykłość – zwraca uwagę Jakub Urbański. – Weźmy Gatesa, który rzekomo swoją fortunę zawdzięcza tylko sobie. Tymczasem zamożna rodzina zapewniła mu nie tylko elitarne studia na Harvardzie, ale też koneksje. Bez nich nie podpisałby kontraktu z IBM, który uczynił go krezusem.

Czy więc wyrzucić ze swojej biblioteczki wszystkie książki o ludziach, którzy zmienili świat? Urbański zaprzecza: – Każdy potrzebuje wzoru do naśladowania.

Ale trzeba przypominać, jaką rolę w sukcesie odgrywa przypadek, szczęście. Poza tym: także z porażek czytelnicy powinni wyciągać cenne wnioski. Tyle że nikt nie chce pisać historii przegranych.



73

GOOD LIFE

jak czytać poradniki

łek, trener biznesu i pisarz. – Trudno o lepszy dowód na ucieczkę od siebie. Te spotkania, te lektury są zamiast rozwoju, dojrzewania i życia. Skutki? Dr Przybyłek porównuje je do witamin – są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale przyjmowane w zbyt dużych ilościach szkodzą. ■

CENIMY RÓŻNORODNOŚĆ I NIEOGRANICZONY WYBÓR, ALE CO ZA DUŻO, TO NIEZDROWO. POTRZEBA DOJRZAŁOŚCI,

BY Z SETEK RAD UŁOŻYĆ WŁASNY POMYSŁ NA ŻYCIE. WE APPRECIATE DIVERSITY AND UNLIMITED CHOICES, BUT MORE ISS LESS. IT TAKES MATURITY TO CHOOSE BETWEEN THE ADVICE THAT WILL WORK BEST FOR YOU.

ANECDOTAL EVIDENCE Many self-improvement books are disguised as biographies of successful people, e.g. Steve Jobs, Bill Gates and Jack Welch. The writers of these books praise the courage, persistence and self-belief of their subjects.

These stories often convey the message, overtly or covertly, that the more like them you become, the more likely you will be to win fame, fortune, and a place in history. There is just one little problem. The success of one, two, or even dozens, of people is no more than anecdotal evidence. For every Jobs, Gates and Welch there are hundreds of equally gifted, ambitious and determined people who have nothing to show for all their talent, hard work, and perseverance.

People just don’t buy what they are selling, and so their businesses go belly-up. “Biographies of billionaires and business gurus are much like the hagiographies of yesteryear – they omit any facts that would undermine their sainthood”, Urbański points out.

Take Gates as an example. He supposedly owes his fortune to no one but himself. However, his wealthy family not only put him through Harvard, but they were well-connected. Without his family connections, he would never have signed that contract with IBM. Should we get rid of all the books about people who changed the world? Urbański disagrees: “Everyone needs someone to look up to and follow. What we can do is remind people of the roles that chance and luck play in life. Besides, readers should also draw valuable conclusions from failures as well. The thing is that nobody wants to write the stories of the losers.”

OVERDOSING The term “self-help” is a reference to a 19th century phrase: “God helps those who help themselves”.

Self-help books, like training sessions, therapy and coaching, condemn lack of initiative and other-direction, and endorse independence, resourcefulness and taking things into your own hands. However, this seems to produce results contrary to those intended – readers become hooked on motivational literature and obsessed with their gurus. In her book Hello Laziness!: Why Hard Work Doesn’t Pay, writer Corinne Maier ponders how humanity ever managed to invent print and build cathedrals with no help, no psychologists, and no paramedic services.

“Some people read self-help books, one after the other, and follow their gurus so as not to miss a single seminar”, says Dr Marcin S. Przybyłek, a business trainer and writer. “You would be hard pressed to find better evidence of running away from yourself. These meetings and books are a substitute for growth, maturity and life”. The results of this? Dr Przybyłek compares it with vitamins – the body needs them, but they are harmful in excess. ■

74

Untitled-1.indd 1

04.10.2017 10:55

JAK WPROWADZIĆ POLSKĘ DO PROGRAMU RUCHU BEZWIZOWEGO? ODRZUCONYCH WNIOSKÓW POWINNO BYĆ O NIESPEŁNA 3 PUNKTY PROCENTOWE MNIEJ NIŻ OBECNIE. DUŻO? WCALE NIE. CHODZI ZALEDWIE O MNIEJ WIĘCEJ 2 TYS. OSÓB. CZYLI TYLE, ILE LOT PRZEWOZI DO CHICAGO W CIĄGU CZTERECH DNI. ❚ FOR POLAND TO BE ELIGIBLE FOR THE VISA WAIVER PROGRAMME, THE NUMBER OF REJECTED APPLICATIONS FROM OUR COUNTRY HAS TO COME DOWN BY 3 PERCENTAGE POINTS. THAT IS NOT A LOT. WE ARE TALKING ABOUT APPROXIMATELY 2,000 PEOPLE – ROUGHLY THE NUMBER OF PASSENGERS WHO FLY LOT TO CHICAGO EVERY FOUR DAYS.

wizy do USA

NYLA CHICAGO

tekst | by konrad majszyk

GRA O ZNIESIENIE WIZ visa-free travel to the US is possible 76

©SHUT TERSTOCK (4)

UP IN THE AIR

W

edług statystyk Departamentu Stanu w ubiegłym amerykańskim roku bud­ żetowym – od 1 września 2016 r. do 30 października 2017 r. – tamtejsze placówki dyplomatyczne odrzuciły 5,9 proc. wniosków o wizę złożonych przez Polaków. Tymczasem żeby zostać objętym ruchem bezwizowym, czyli wejść do Visa Waiver Program, wskaźnik odmów wizowych powinien być niższy niż 3 proc.

To już naprawdę blisko, jeśli weźmiemy pod uwagę, że jeszcze kilkanaście lat temu ponad jedna czwarta wniosków Polaków o wydanie wizy do Stanów Zjednoczonych była odrzucana.

©ADOBE STOCK (2), SHUT TERSTOCK

ROŚNIE LICZBA I JAKOŚĆ WNIOSKÓW W minionym roku przez ambasadę USA w Warszawie i konsulat w Krakowie Polacy złożyli 107 tys. wniosków o wizę. A zanosi się na to, że będzie ich więcej. Jak wynika z danych od początku października 2017 r. do końca lutego br. (to pierwszych pięć miesięcy trwającego roku budżetowego), liczba wniosków wizowych w Polsce jest wyższa o ponad 25 proc. niż w analogicznym okresie rok wcześniej.

– W tym roku fiskalnym obserwujemy w Polsce znaczący wzrost popytu na wizy, podczas gdy w innych krajach on z reguły maleje. Wydaje się jednak, że w Polsce większość tego wzrostu pochodzi od dobrze wykwalifikowanych wnioskodawców, którzy spełniają wymagania amerykańskiego prawa imigracyjnego – mówi Patrick McNeil, zastępca konsula generalnego USA w Warszawie.

Na rzecz poprawy statystyk działa koalicja organizacji pozarządowych i biznesu, która promuje skuteczne występowanie o wizę do USA. W jej skład wchodzą m.in. LOT, Teraz Polska, Mastercard, Rainbow, Polska Izba Turystyki oraz porty lotnicze, z których LOT oferuje połączenia do USA. Celem jest zachęcenie Polaków, żeby w ciągu kilku najbliższych miesięcy – po pierwsze – występowali o wizę. A po drugie, żeby robili to rzetelnie, drobiazgowo i wiarygodnie. Odmowy mogą być udzielane, jeśli podczas rozmowy z konsulem pojawi się wątpliwość, czy aplikujący zamierza wykorzystać wizę w takim celu jak deklarowany w internetowym formularzu DS-160.

POPRAWMY JAKOŚĆ WNIOSKÓW – Niewłaściwe aplikowanie często kończy się odmową. Dla wnioskodawcy oznacza to utratę 160 dol. opłaty wizowej. Jednocześnie psuje to statystyki, od których zależy wejście do programu Visa Waiver. Jeśli Polacy chcą móc podróżować do USA bez wizy w paszporcie, konieczna jest poprawa jakości wniosków – tłumaczy Adrian Kubicki, dyrektor Biura Komunikacji LOT-u.

State Department statistics reveal that during the last fiscal year - from 1 September 2016 until 30 October 2017 – U.S. diplomatic posts rejected 5.9 per cent of applications submitted by Polish nationals. Meanwhile, in order to become eligible for the Visa Waiver Programme, the visa refusal rate has to be less than 3 per cent. We are extremely close, considering that a quarter of all visa applications submitted by Polish national were rejected less than a decade ago.

THE QUANTITY AND QUALITY OF APPLICATIONS IS ON THE RISE Over the past year, Poles have submitted 107,000 visa applications to the US Embassy in Warsaw and the US Consulate in Kraków. All the indications are that this figure is set to increase. Data from early October 2017 until the end of February 2018 (only five months of the fiscal year) reveal that the number of U.S. visa applications processed in Poland has gone up by more than 25 per cent compared to the same period last year.

“We are observing significant increases in demand for visas among Polish applicants so far this fiscal year against the backdrop of rather sluggish demand for U.S. visas in other countries. It appears that the bulk of this increase in demand is coming from well-qualified applicants who fulfill requirements under U.S. immigration law”, says Patrick McNeil, U.S. Deputy Consul General in Warsaw).

A coalition of non-governmental organisations and businesses determined to improve the statistics is promoting effective ways of applying for a US visa.

This group includes LOT, Teraz Polska, Mastercard, Rainbow, the Polish Chamber of Tourism, and airports from where LOT flies to the US. First of all, their goal is to encourage Poles to apply for a visa over the next few months. And secondly, to do it in a reliable, detailed, and credible manner. Applications are rejected if there are any doubts during the interview as to whether the applicant intends to use the visa for the purpose declared on the online DS-160 form.

“Incorrect or suspect applications often end in a refusal. This means that the applicant loses the USD 160 visa fee. At the same time, this has a negative impact on the statistics that determine our eligibility for the Visa Waiver Programme. If Poles want to travel to the US without a visa in their passport, they are going to have to improve the quality of their applications”, explains Adrian Kubicki, LOT’s Corporate Communication Director.

Many years ago, similar social campaigns were rolled out in the Czech Republic, Slovakia, Hungary and South Korea. Eventually, the number of applications submitted by individuals whose chances of obtaining a visa were greatest (e.g. who had a stable employment, a strong family and social situation and who



77

UP IN THE AIR

KTO W ZJEDNOCZONEJ EUROPIE POTRZEBUJE WIZ PRZY WJEŹDZIE DO STANÓW ZJEDNOCZONYCH* program bezwizowy

wymagane wizy

Islandia

Finlandia Norwegia Szwecja

Estonia Łotwa

Dania Holandia Wielka Belgia Brytania

Irlandia

Litwa

Niemcy Luksemburg

Polska Czechy

Francja Portugalia

Słowacja

Austria Węgry Włochy

Rumunia Bułgaria

wizy do USA B1/B2 opłata wynosi 160 dol. W przypadku obywateli krajów objętych programem bezwizowym potrzebna jest tylko rejestracja w systemie autoryzowania podróży (ESTA) i wniesienie 14 dol. opłaty.

Amerykańska ambasada i konsulat stale poprawiają standardy obsługi aplikujących o wizę. Z badań przeprowadzonych w lutym tego roku wynika, że średni czas spędzony w sekcji wizowej ambasady USA w Warszawie przez osobę aplikującą od wejścia (po przejściu przez kontrolę bezpieczeństwa) do wyjścia wynosi 16 min. To znaczy, że w ciągu roku średni czas obsługi osoby ubiegającej się o wizę spadł aż o 13 min (mimo wzrostu liczby aplikujących).

Według ostrożnych szacunków w USA mieszka około 10 mln osób pochodzenia polskiego. Polska to dziś jedyny kraj objęty Układem z Schengen, od którego obywateli wymagane są wizy do USA. ■

Hiszpania

* W ZESTAWIENIU UWZGLĘDNILIŚMY KRAJE UE, EOG I SZWAJCARIĘ

in blue – VWP in red – visas required *EU, EEA member states and Switzerland are taken into account.

Szwajcaria Słowenia Chorwacja

Cypr

Przed laty analogiczne kampanie społeczne zostały przeprowadzone m.in. w Czechach, na Słowacji, Węgrzech i w Korei Południowej. W efekcie doszło tam do zwiększenia liczby wniosków składanych przez osoby z największymi szansami na wizę (np. mających w kraju stałą stabilną pracę, ugruntowaną pozycję rodzinną i społeczną, nieposiadających przeszłości kryminalnej lub wcześniejszych naruszeń amerykańskiego prawa imigracyjnego), a z drugiej strony do ograniczenia liczby wniosków od osób narażonych na odmowę z powodu niespełnienia kryteriów.

KIEDY BEZ WIZ DO USA? Kurtyna opadnie w październiku, kiedy poznamy statystykę wizową dla obecnego roku budżetowego, który kończy się 30 września. Amerykanie przyznają, że dotychczasowy trend jest obiecujący. – Jeśli obecne tendencje się utrzymają, to spodziewamy się, że skorygowana stopa odmowy za bieżący rok obrotowy będzie niższa niż 5,9 proc. w poprzedniego roku budżetowym – mówi ostrożnie Patrick McNeil z ambasady USA. Najważniejsze pytanie brzmi: o ile i czy już w tym roku – w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości – uda się zejść poniżej 3 proc.? Wszystko w rękach wnioskujących. Procedura wizowa rozpoczyna się od wypełnienia internetowego formularza DS-160.

Kolejnym etapem jest wizyta w ambasadzie USA w Warszawie, w konsulacie w Krakowie i placówkach dyplomatycznych. Dla wizy turystyczno-biznesowej

78

had no criminal convictions or previous U.S. immigration law violations) was increased, and the number of applications submitted by individuals most likely to be rejected on account of failing to meet the criteria was decreased.

WHEN WILL WE TRAVEL VISA-FREE TO THE US? We are going to get some indication in October, when the visa statistics for the current fiscal year, which ends on 30 September, are announced. The Americans admit that the current trend is positive. “If the current trends continue, we expect the adjusted refusal rate for the current fiscal year to be less than the 5.9% rate from the previous fiscal year”, says cautiously Patrick McNeil from U.S. Embassy.

The 64-dollar question is – will we manage to go below 3 per cent, and if so, by how much and will it be this year, as we celebrate the centenary of regaining our independence? It is all up to the applicants. Visa applications can be submitted to the U.S. Embassy in Warsaw, the U.S. Consulate in Kraków and diplomatic posts all over the world.

The U.S. Embassy and Consulate constantly seek to improve the standards of services provided to visa applicants. For example, studies conducted in February reveal that the average time spent by an applicant in the Visa Section of the U.S. Embassy in Warsaw, from entering (after going through security control) until leaving, is 16 minutes. This means that the average lead time of an applicant has been reduced by 13 minutes over the past year (despite an increase in the number of applicants).

According to conservative estimates, there are approx. 10 million people of Polish origin in the US. Poland is the only country covered by the Schengen Treaty whose citizens require visas to go there. ■

©LECH MAZURCZYK

Grecja

REKLAMA

25 nearly

It’s a jungle out there.

Better use headhunters.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT baNkINg & fINaNce fMcg cONSUMeR gOODS TSL HeaLTHcaRe cONSTRUcTION & ReaL eSTaTe Leading Polish executive search and recruitment consultants.

Warsaw. Poznan. Wroclaw.

www.bigram.pl

ph +48 (22) 646 94 94

info@bigram.pl

PEOPLE AND THE WORLD

L ATA J

drony

BEZPIECZNIE fly safely TRANSPORTUJĄ KREW I TKANKI, PRZECIWDZIAŁAJĄ KRADZIEŻOM ŁADUNKÓW CARGO, NAWOŻĄ POLA UPRAWNE, BADAJĄ JAKOŚĆ POWIETRZA. TO TYLKO NIEKTÓRE Z ZASTOSOWAŃ DRONÓW. ICH REWOLUCYJNA TECHNOLOGIA WPŁYWA NA WZROST GOSPODARKI. ❚ THEY CARRY BLOOD AND TISSUE, PREVENT CARGO THEFT, FERTILIZE ARABLE LAND, AND TEST AIR QUALITY. THESE ARE JUST SOME OF THE APPLICATIONS OF UNMANNED AERIAL VEHICLES. THIS REVOLUTIONARY TECHNOLOGY IS STIMULATING ECONOMIC GROWTH.

Patronat nad kampanią „Drony – lataj bezpieczniej” objęło Ministerstwo Cyfryzacji. ❚ The Ministry of Digital Affairs is the patron of the “UAVs – Fly Safer” campaign.

80

C

o skłoniło PKP Cargo (największy w Polsce i drugi w Unii Europejskiej operator kolejowych przewozów towarowych) do zakupu dronów? – Ograniczenie liczby kradzieży i możliwość wykonywania zdalnych inspekcji składów – tłumaczy Ryszard Jacek Wnukowski, rzecznik prasowy spółki. Drony wyposażone w kamery termowizyjne są wykorzystywane do monitorowania szlaków kolejowych i do nocnego patrolowania torów. Rejestrują obraz w pobliżu składów i przesyłają go w czasie rzeczywistym do siedziby zespołu operacyjnego, co pozwala policji zidentyfikować sprawców kradzieży.

Bezzałogowce świetnie sprawdzają się też w walce o czyste powietrze. W tym roku straż miejska w Katowicach zaczęła radzić sobie ze smogiem właśnie dzięki dronom. Latające laboratoria wyposażono w mobilne stacje badania jakości powietrza. Standardowo dron jest wysyłany na inspekcję do dymiącego komina, gdzie analizuje próbkę dymu. Jeśli urządzenie pomiarowe wykryje niedozwolone substancje, straż natychmiast otrzymuje zgłoszenie, a naruszy-

What convinced PKP Cargo (Poland’s largest and Europe’s second largest freight rail operator) to purchase drones? “Reducing theft and the possibility of remote inspections”, explains Ryszard Jacek Wnukowski, the company’s Press Officer. Drones fitted with infrared cameras are used to monitor railroads and patrol railway tracks at night. They record images near railway carriages and transfer the footage to the response team in real time. This helps the police identify thieves.

UAVs or drones are also invaluable in the campaign for clean air. This year the Municipal Guards in Katowice harnessed drones in their combat against smog.

These flying labs were fitted with mobile devices that test air quality. Drones are usually dispatched to inspect smokey chimneys and analyse smoke samples.

If the measuring device detects prohibited substances, it immediately reports it to the Guard and the offender is issued a PLN 500 fine. “The first UAV measurements of chimney emissions were conducted by the Polish companies FlyTech UAV, Novelty RPAS,

© S H U T T E R S T O C K , E V I O N I C A , N O V E LT Y R P A S , F LY T E C H U A V

tekst | by joanna wieczorek, jerzy makula

ciel – mandat w wysokości 500 zł. – Pierwsze pomiary zanieczyszczeń powietrza z kominów z wykorzystaniem UAV dokonywały m.in. polskie firmy FlyTech UAV, Novelty RPAS czy Flytronic – mówi Jarosław Zając, prezes tej ostatniej. Znamy dziś dziesiątki zastosowań dronów, nie tylko w sektorze publicznym. Kluczowa jednak jest znajomość prawa, które reguluje korzystanie z bezzałogowców.

Dziś mamy w Polsce ponad 6,5 tys. operatorów dronów legitymujących się świadectwem kwalifikacji UAVO, czyli licencją. – Tylko operatorzy posiadający uprawnienia mogą pracować w firmach wykorzystujących bezzałogowce w swoim biznesie – tłumaczy Karol Cheda z UAV Akademii, ośrodka szkolącego przyszłych operatorów. Polskie regulacje są przyjazne dla sektora bezzałogowego, o co dba zespół Pawła Szymańskiego, dyrektora ds. bezzałogowców z Urzędu Lotnictwa Cywilnego. To on, we współpracy z Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, opracował regulację BVLOS. – Nowe rozporządzenie dopuści bezzałogowce do lotów poza zasięgiem wzroku operatora w ogólnodostępnej przestrzeni powietrznej – wyjaśnia Maciej Włodarczyk, główny ekspert Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. Pułap maksymalnej wysokości lotów BVLOS (poza zasięgiem wzroku operatora) to 120 m. Tak wyznaczony pułap ma rozwiązać problem integracji lotnictwa załogowego z bezzałogowym, a także wspierać to drugie w możliwości rozwoju kolejnych zastosowań dronów. Właśnie sprzyjające w naszym kraju regulacje prawne plus lotnicza pasja stoją za sukcesem polskich biznesów dronowych. Dość wspomnieć Fly Tech, czyli twórcę słynnego Skrzydła Birdie, które pokochał koreański i amerykański rynek, czy Evionicę, czyli twórcę aplikacji dla lotnictwa.

Aby integracja dronów z lotnictwem załogowym była

możliwa, użytkownicy przestrzeni powietrznej muszą ze sobą współpracować. Tę współpracę promuje m.in. wspierana przez LOT kampania społeczna „Drony – lataj bezpiecznie”. LOT jako jedna z pierwszych linii lotniczych zabiera głos w sprawie bezpiecznej integracji lotnictwa załogowego z bezzałogowym. W ramach kampanii online i powiązanej z nią strony lataj.pro każdy może sprawdzić wiedzę na temat prawa lotniczego dotyczącego dronów. ■

Polska firma Evionica stworzyła aplikację m.in. dla LOT-u. ❚ Polish company Evionica developed an app for LOT, among other clients.

and Flytronic”, stresses Flytronic CEO Jarosław Zając.

Today, we have tens of applications for drones, and not just in the public sector. A thorough knowledge of UAV regulations, however, is crucial.

Poland has more than 6,500 drone operators holding UAVO certificates, or licences. “Only licensed operators can work for companies that use UAVs in their business”, explains Karol Cheda of the UAV Academy, a training centre for drone operators. Paweł Szymański is the UAV Director at the Civil Aviation Office. He and his team ensure that Polish regulations are UAV-friendly. It was Szymański who drew up the BVLOS regulations in association with the Polish Air Navigation Services Agency. “The new regulations will allow UAV flights in public air space beyond the visual line of sight of the operator”, explains Maciej Włodarczyk, the chief expert at the Polish Air Navigation Services Agency. The maximum altitude for BVLOS (beyond visual line of sight of the operator) flights is 120 m. This altitude is meant to resolve issues with integration of manned and unmanned aircrafts and support the latter in developing future UAV applications. Favourable regulations and a national passion for aviation explain the staggering success behind the Polish UAV sector. This is best illustrated by Fly Tech, the creator of the famous Birdie Wing, which has become a bestseller in Korea and the US market, and Evionic, the creator of the aviation app.

Air space users have to work together to integrate UAVs with manned flights. This necessary cooperation is also promoted by the social campaign “UAVs – Fly safe”, which is supported by LOT. LOT is one of the first airlines to have a policy on integrating manned and unmanned aerial vehicles. The online campaign, and the related website lataj.pro, enable people to check their knowledge of drone-related aviation regulations. ■

81

PEOPLE AND THE WORLD

filmowe miejsca

JAK W KINIE just like in the movies ODWIEDZILIŚCIE JE W ZNAKOMITYM TOWARZYSTWIE BONDA, AUDREY HEPBURN ALBO POGROMCÓW DUCHÓW. OTO PAMIĘTNE MIEJSCA I PLENERY Z KULTOWYCH FILMÓW, KTÓRE WARTO ZOBACZYĆ RÓWNIEŻ NA WŁASNE OCZY. ❚ YOU’VE BEEN THERE WITH JAMES BOND, AUDREY HEPBURN AND THE GHOSTBUSTERS. MEMORABLE SITES AND LOCATIONS FROM CLASSIC MOVIES THAT ARE WORTH SEEING IN REAL LIFE. tekst | by diana rymuza

82

PARK LEŚNY W ZHANGJIAJIE Z AVATARA

the zhangijajie forest park from avatar

Pierwowzorem magicznej krainy Pandory z jednego z najbardziej dochodowych filmów wszech czasów stał się położony w chińskiej prowincji Hunan Park Narodowy Zhangjiajie.

Podobno James Cameron podczas wakacji zachwycił się tym miejscem pełnym malowniczych wodospadów, jezior i skalnych tworów, które sprawiają wrażenie, jakby unosiły się w powietrzu. Wpisany na listę UNESCO Narodowy Park Leśny w Zhangjiajie jest częścią równie bajkowego rezerwatu Wulingyuan. Władze parku postanowiły wykorzystać sukces oscarowego hitu – grającą w nim ważną rolę wapienną kolumnę o wysokości 1080 m przemianowano z Southern Sky Column na Avatar Hallelujah Mountain, a w parkowy krajobraz wrosły na dobre billboardy ze scenami z Avatara. ❚ The backdrop for the magical land of Pandora, featured in one of the greatest box office hits of all time, was the Zhangjiajie National Forest Park in Hunan Province, China. The story goes that James Cameron was intrigued by this incredible place, which is full of picturesque waterfalls, lakes, and rock formations that give the impression of being suspended in midair, when he visited the park on vacation.

The Zhangjiajie National Forest Park, a UNESCO World Heritage site, is part of the much larger, but no less unearthly, Wulingyuan Scenic Area. The park authorities decided to take advantage of the immense success of the Oscar-winning film and renamed the prominent 1,080-metre calcareous Southern Sky Column the Avatar Hallelujah Mountain.

83

PEOPLE AND THE WORLD

filmowe miejsca

x HOTEL Z MIĘDZY SŁOWAMI the hotel from lost in translation

z REMIZA STRAŻACKA W POGROMCACH DUCHÓW the fire station from ghostbusters

© G E T T Y I M A G E S , A L A M Y/ B E W , S H U T T E R S T O C K , M . P . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : G E T T Y I M A G E S

Bohaterowie hitu lat 80. na swoją siedzibę wybrali prawdziwą strażacką remizę na rogu Varick Street w TriBeCa, w której mieściła się nowojorska jednostka Hook & Ladder #8. Do dziś 14 North Moore Street to stały punkt na mapie kinomaniaków zwiedzających Wielkie Jabłko tropem kultowych produkcji.

Do wnętrza jednak nie mają po co zaglądać – śladów ekipy naukowców pod wodzą Dana Aykroyda tam nie znajdą. Bo choć akcja komedii rozgrywa się w Nowym Jorku, zaś pogromcy wypędzali zeń złe moce dwukrotnie, to zdjęcia we wnętrzu głównej bazy pogromców zrealizowano już w Los Angeles. ❚ The protagonists of this 1980s hit picked a real fire station at the corner of Varick Street in the TriBeCa, which was home to the NYC Hook & Ladder #8 fire squad.

The address 14 North Moore Street continues to be a frequent spot on the itinerary of cinema aficionados’ trips to the Big Apple. There is no point in trying to take a peek inside – there is no trace of the Ghosbusters team there. Although the comedy was set in NYC, and the famous four “busted” ghosts from the city twice, the actual interior of their headquarters was filmed in Los Angeles.

Samotni w wielkim mieście Scarlett Johansson i Bill Murray spotkali się w tokijskim Hotelu Park Hyatt. Właśnie tam powstała większość zdjęć do nagrodzonego Oscarem dzieła Sofii Coppoli Między słowami. Dziś można wykupić w nim specjalne pakiety „Lost in Translation”. Za 380 tys. jenów pomieszkamy w luksusowym hotelu przez pięć dni i odwiedzimy miejsca, w których spędzali czas młoda, lecz znudzona mężatka Charlotte oraz Bob – zapomniany gwiazdor telewizyjny, który miał w Japonii nakręcić reklamę. I tylko zachwalanej przez niego whisky Suntory nie znajdziecie w menu lśniącego hotelowego baru „New York”. Można tu za to dostać drinki „L.I.T.” („Lost in Translation”) oraz „Sofia”, a przede wszystkim oglądać zapierającą dech w piersiach panoramę Tokio z górą Fudżi w tle.

No i poczuć się jak gwiazda filmowa… ❚ Alone in a big city. Scarlett Johansson and Bill Murray meet at the Park Hyatt Hotel in Tokyo, which is where most of Lost in Translation was shot. There are now “Lost in Translation” package tours for 380,000 JPY. The price includes a 5-day stay at the luxurious hotel, and trips to the places where the young and bored wife (Charlotte) and the has-been TV star, who came to Japan to shoot a commercial (Bob), hang out. The only thing the New York hotel bar does not serve is the on-screen Suntory whisky Bob that endorsed. However, the bar does offer drinks that go by the names of “L.I.T.” (“Lost in Translation”) and “Sofia”, as well as a breath-taking view of Tokyo with Mount Fuji towering in the background. The view alone will make you feel like a movie star.

84

c HOTEL Z GRAND BUDAPEST HOTEL the hotel from grand budapest hotel

x OVERLOOK HOTEL Z LŚNIENIA overlook hotel from the shining Hotel Overlook, w którym Jack Nicholson biegał z siekierą za filmową żoną i synem, krzycząc: „Tu Johnny!” istnieje naprawdę. W rzeczywistości nosi nazwę Stanley, od imienia swego budowniczego Freelana Oscara Stanleya, któremu na początku ubiegłego wieku lekarz z powodu gruźlicy polecił przenieść się w Góry Skaliste. Nawiedzane przez duchy miejsce odwiedził w 1974 r. Stephen King z małżonką, a tajemnicze zjawy nie dawały im zasnąć. Ba, ponoć państwu Kingom rozpakowały walizki. Hotel w Estes Park zrobił na twórcy horrorów tak wielkie wrażenie, że stał się dlań inspiracją do napisania powieści Lśnienie.

Wielkie więc było rozczarowanie pisarza, gdy Stanley Kubrick nie zdecydował się na kręcenie filmowej wersji jego bestsellera właśnie tam. Reżyser postanowił, że Overlook Hotel powstanie w EMI Elstree Studios w Anglii na wzór innych budynków – wnętrza skopiowano z kalifornijskiego hotelu Ahwahnee, zaś fasadę z Timberline Lodge na górze Hood w Oregonie. Prawdziwy Stanley Hotel zagrał dopiero w telewizyjnej wersji Lśnienia z 1997 r. ❚ The Overlook Hotel, where an axe-wielding Jack Nicholson comes for his on-screen wife with the immortal line “Here’s Johnny!”, actually exists. The hotel’s real name, the Stanley, honours the man who built it – Freelan Oscar Stanley – after his doctor had told him to move to the Rocky Mountains for his tuberculosis. When the horror novelist Stephen King and his wife stayed in the haunted hotel in 1974, its mysterious apparitions would not let them sleep at night. Apparently, they even unpacked the Kings’ suitcases. The Estes Park hotel made such an impression on King that it inspired The Shining. He was greatly disappointed when Stanley Kubrick did not choose Estes Park as the filming location for the on-screen adaptation. The director decided that the Overlook Hotel would be built at the EMI Elstree Studios in England and be based on two existing buildings. The interiors were copied from the Ahwahnee Hotel in California, and the façade from the Timberline Lodge on Mount Hood in Oregon (the hotel is located in the proximity of the only year-round skiing site in North America). The real Stanley Hotel was only “cast” in the 1997 TV version of The Shining. It basks in its fame, e.g. by holding functions and events for ghost hunters. There is even an in-house psychic – Madame Vera.

W 2014 r. Wes Anderson zaprosił widzów do Grand Budapest Hotel – „instytucji miłości” zarządzanej przez szarmanckiego konsjerża Gustawa H. w osobie Ralpha Fiennesa.

Mieściła się ona gdzieś między Sudetami i Alpami, w fikcyjnej krainie zwanej Republiką Żubrówki, której nazwa zapożyczona została od polskiej wódki. Do stojącego na skale hotelu zjeżdżali znamienici goście z całego świata. Sam luksusowy przybytek był równie nierzeczywisty, bo za jego wnętrze posłużyło secesyjne centrum handlowe Görlitzer Warenhaus w niemieckim Görlitz.

Co ciekawe, wybudowany w 1912 r. budynek z witrażowym dachem, wspaniałymi schodami i ogromnym żyrandolem przeznaczony został do rozbiórki i dopiero filmowcy uratowali wielki sklep przed zniszczeniem.

Rozgłos towarzyszący obsypanemu nagrodami obrazowi Andersona ściągnął na stare centrum uwagę inwestorów, dzięki czemu Görlitzer Warenhaus zyskało nowe życie. ❚ In 2014, Wes Anderson invited audiences worldwide into the Grand Budapest Hotel – a “love institution” managed

by Gustav H, a charming concierge played

by Ralph Fiennes. The hotel was located somewhere between the Sudeten Mountains and the Alps, in the fictitious Republic of Zubrowka, which took its name from the Polish vodka Żubrówka. Many well-known guests from all over the world have stayed at the hotel, which is perched on top of a steep rock. The actual filming location was the Görlitz Department Store, an art nouveau shopping centre in the German city of Görlitz. The building, erected in 1912, has a stained glass roof, exquisite stairways and a huge chandelier that was slated for demolition, but saved by the filmmaker, who wanted it on the set. The fame the Wes Anderson film brought to the place has drawn the attention of investors and given the building  a new lease of life.

85

PEOPLE AND THE WORLD

filmowe miejsca

c USTA PRAWDY W RZYMSKICH WAKACJACH the mouth of truth from roman holiday

x DOM ZDROJOWY W CASINO ROYALE the spa from casino royale

© A D O B E STO C K , S H U T T E R STO C K , M . P.

Bond to wiadomo – kobiety, martini i karty. Grywał w nie w Casino Royale, w które na potrzeby szpiegowskiej superprodukcji zmienił się czeski dom zdrojowy Łaźnie I, położony w pobliżu XVIII-wiecznego, pięciogwiazdkowego Grandhotelu Pupp w Karlowych Warach (filmowego hotelu Splendide, gdzie 007 wraz z ukochaną Vesper mieszkał). Pamiętne sceny z tegoż samego 21. odcinka bondowskiego cyklu rozgrywają się także w ogrodach Villi del Balbianello nad malowniczym jeziorem Como, gdzie Bond dochodzi do siebie po spotkaniu z Le Chiffre. Nazywane rajem dla milionerów tereny nad włoskim jeziorem dla świata filmu odkrył George Lucas, który zmienił je w planetę Naboo, a zbudowaną dwa i pół wieku temu dla jednego z kardynałów willę – w miejsce sekretnego ślubu Anakina z Padmé w Ataku klonów. Tu kręcono także thriller Oceans’ Twelve z George’em Cloone­yem i Bradem Pittem. ❚ Bond means women, martinis and cards. He played the latter in Casino Royale, which was shot in a Czech Spa near the 18th-century five-star Grandhotel Pupp in Karlovy Vary (the on-screen Hotel Splendide, where 007 and his beloved Vesper stayed). Other memorable scenes from the 21st instalment of the series were shot on location at the Villa del Balbianello on the shores of the picturesque Lake Como in Italy. This is where Bond recuperates after his encounter with Le Chiffre. The area around the lake, dubbed “Millionaire Paradise”, was spotted as a shooting location by George Lucas, who transformed it into the planet Naboo for Attack of the Clones. The villa, erected 250 years ago for one of the local cardinals, served as the venue for the secret wedding of Anakin and Padme. It was also the filming location of Oceans’ Twelve, starring George Clooney and Brad Pitt.

Legenda głosi, że działają niczym wykrywacz kłamstw: każdy, kto mija się z prawdą, a włoży rękę do wnętrza marmurowego medalionu, może być pewien, że zostanie ona mu odgryziona. Słynne Usta Prawdy pojawiły się w 1953 r. w Rzymskich wakacjach z Audrey Hepburn i Gregorym Peckiem. I od tej pory stały się celem pielgrzymek miłośników kina. Znajdujący się w przedsionku bazyliki Santa Maria in Cosmedin antyczny zabytek sprzed ponad 2 tys. lat jest zresztą wyjątkowo zagadkowym obiektem. Powstało wiele teorii na temat funkcji, jakie pełnił. Najwięcej zwolenników ma jednak teoria o organoleptycznym sprawdzaniu prawdomówności. ❚ Legend has it that it works like a lie detector – any liar who puts his hand inside the marble mask will have it bitten off. The famous Mouth of the Truth (Bocca della Verità) was featured in the classic 1953 film Roman Holiday, starring Audrey Hepburn and Gregory Peck. Ever since then, the monument has become a place of pilgrimage for cinema lovers. The ancient mask, which dates back 2,000 years, can be found in the portico of the Santa Maria Basilica in Cosmedin, is itself veiled in mystery. There are many theories as to its function. Some say that the mask, which depicts the face of Oceanus, was originally part of a fountain while others think it was a drain cover or a site where oaths were sworn. Another theory, put forward by academics, is that the Mouth of Truth was where blood was drawn from bulls in honour of the gods.

Then again, it might have served as a post box where people could leave anonymous letters disclosing the sins and faults of their neighbours. However, the most popular theory has it that the mask is a lie detector. Who would not want to be like the protagonists of the Roman Holiday?

86

PROMOCJA

SZCZECIN – MIASTO MOŻLIWOŚCI A CITY OF OPPORTUNITIES

Szczecin to nowoczesna i stale rozwijająca się metropolia, której naturalne położenie predestynuje ją do miana ekologicznego oraz przyjaznego mieszkańcom miasta. To właśnie w Szczecinie przeplata się ze sobą bogata przeszłość i wizjonerski duch przyszłości. Choć przez wiele lat wizerunek miasta ulegał stopniowej przemianie, utrzymało ono swój niepowtarzalny charakter.

Pełni° uroku Szczecina mo˛na odkry˝, spaceruj˙c wzdłu˛ urokliwych alejek otoczonych zieleni˙, po drodze rozkoszuj˙c si° widokiem wspaniałych zabytków przeplatanych nowoczesn˙ zabudow˙. Wzrok szczególnie przyci˙ga gmach Filharmonii, której niecodzienna bryła wieczorem zamienia si° w pi°knie oˆwietlony lodowy zamek. A jeˆli pragniemy uciec od zgiełku, to idealnym miejscem na odpoczynek s˙ pachn˙ce czekolad˙ bulwary nadodrzaˇskie.

Szczecin to tak˛e miasto przyjazne biznesowi, w którym pr°˛nie działaj˙ ÿ rmy z ró˛nych sektorów gospodarki, w tym IT, BPO i Off shore. Inwestorów skusi˝ mog˙ strefy ekonomiczne oferuj˙ce atrakcyjne tereny do rozwoju działalnoˆci gospodarczej, jak równie˛ wysoko wykwaliÿ kowana kadra kształc˙ca si° na tutejszych uczelniach wy˛szych.

W Szczecinie mo˛na skorzysta˝ równie˛ z bogatej oferty kulturalnej.

Wszystko za spraw˙ ró˛norodnych wydarzeˇ takich jak festiwale ÿ lmowe, teatralne i muzyczne. Nie brak tu tak˛e imprez o tematyce morskiej. Wydarzenia takie jak Dni Morza, regaty Th e Tall Ships Races oraz coroczne pokazy sztucznych ogni PYROMAGIC na stałe zagoˆciły w kalendarzu miejskich wydarzeˇ.

Szczecin is a modern and continuously developing metropolis, whose natural geographic location has predestined it to be known as an environmentally friendly and resident-friendly city. Szczecin combines rich history with a visionary spirit of the past. Even though over the years the city’s image has transformed gradually, it has managed to keep its unique character.

One can discover just how charming Szczecin is while strolling along the beautiful alleyways surrounded with greenery, at the same time enjoying some great historic landscapes standing side by side with modern developments. Especially the Concert Hall will catch your eye – the uniquely shaped building turns into a well-lit ice castle at night. And if you want to escape from the hustle and bustle, the perfect place to get some rest are the Order boulevards with the smell of chocolate in the air.

Szczecin is also a business-friendly location, where a number of companies from various sectors such as IT, BPO and Off shore operate successfully. Investors are also drawn by the economic zones, off ering attractive land for developing your business, as well as highly-qualiÿ ed staff, educated at the local universities.

In Szczecin one can also enjoy a wide range of cultural events, such as ÿ lm, theatre and music festivals. Th ere are also plenty of maritime-themed events, including the Sea Days, the Tall Ships Races and the annual ÿ rework display PYROMAGIC, which are a regular feature in the calendar of local events.

Zapraszamy do Szczecina – miasta, które warto odkrywać każdego dnia na nowo.

Visit Szczecin – a city worth rediscovering every day.

Szczecin-kor.indd 3

15/03/2018 10:25

POLISH HITS

projektanci aut

FORMA PIĘKNA the shape of beauty

JAGUAR WŁAŚNIE WYPUŚCIŁ NA RYNEK NIEWIELKIEGO SUV-A O NAZWIE E-PACE. AUTO UCHODZI ZA JEDNĄ Z NAJŁADNIEJSZYCH KONSTRUKCJI W SWOIM SEGMENCIE. Z SUKCESU BRYTYJSKIEJ LEGENDY POWINNI SIĘ CIESZYĆ TAKŻE POLACY. ZA DESIGN JAGUARA OD LAT ODPOWIADA PRZECIEŻ NASZ RODAK TADEUSZ JELEC. I NIE JEST TO JEDYNA POLSKA SŁAWA W TEJ BRANŻY. ❚ JAGUAR HAS JUST RELEASED THE E-PACE, A COMPACT SUV. THE CAR IS THOUGHT TO HAVE ONE OF THE MOST ATTRACTIVE BODIES IN ITS SEGMENT. THE BRITS OWE THIS SUCCESS PARTLY TO THE POLES. AFTER ALL, TADEUSZ JELEC HAS BEEN A DESIGNER AT THE ICONIC MOTOR COMPANY FOR YEARS. HOWEVER, HE IS NOT THE ONLY POLISH TALENT IN THE INDUSTRY.



88

©CREDITS

©CREDITS

tekst | by wojciech sroczyński

P

Car designers are the elite of the designer world. No other branch can hold a candle to the automotive industry when it comes to the amount of money that goes into combining the style and appearance of a product with its usability. Nobody would buy a washing machine just because it was pretty. But cars? How they look is the core criterion when it comes to choosing vehicles. Only the best designers can make it on the automotive market. The competition is fierce. Only 20 out of every hundred students who enrol at the world’s most prestigious car design school in Detroit graduate. The list of the world’s best car designers only has a handful of names on it, but at least three of them are Polish. The most experienced and accomplished of them is Tadeusz Jelec, the designer behind Jaguar. The second, Adam Bazydło, was headhunted from Peugeot by Ford. The third, Bogusław Paruch, is the head of one of the design teams at Audi. How did they make it to the top?

W 2013 r. Adam Bazydło podjął pracę w Ford Motor Company w Dearborn. Jego pierwszy projekt to Ford GT, który zadebiutował w 2016 r. ❚ In 2013, Adam Bazdyło took up a job at Ford Motor Company in Dearborn. His first design there was the Ford GT which made its market debut in 2016.



©CREDITS

rojektanci samochodów to absolutny desig­ nerski top. Co to znaczy? W żadnej branży nie wydaje się tak ogromnych pieniędzy, by połączyć styl produktu z jego właściwościami użytkowymi. Nikt nie kupuje przecież pralki tylko dlatego, że jest ładna. A samochód? Podstawowym kryterium wyboru jest jego uroda. Do zawodu desig­ nerów motoryzacyjnych trafiają więc wyłącznie najlepsi. A konkurencja jest ogromna. Ze stu studentów przyjmowanych na pierwszy rok w najbardziej prestiżowej szkole projektowania pojazdów w Detroit do końca nauki dociera maks. 20 osób. Na liście najlepszych designerów świata wymienia się zaledwie kilkanaście nazwisk. I uwaga! Wśród nich jest co najmniej trzech Polaków. Najbardziej utytułowany jest Tadeusz Jelec, który odpowiada za design jaguarów. Drugi to Adam Bazydło – jakiś czas temu Ford podkupił go z Peugeota. Trzeci Bogusław Paruch szefuje jednemu z zespołów projektowych w Audi. Jak doszli na szczyt?

89

POLISH HITS

projektanci aut

WYKORZYSTAĆ SZANSĘ

Tadeusz Jelec już jako mały chłopiec był zafascynowany samochodami. W rodzinnym domu w Giżycku rysował nowe wersje syrenek i wartburgów. Później, gdzieś na początku lat 70., przyszedł czas na bardziej oryginalne projekty. Na razie do szuflady.

Jelec wyjechał z kraju na przełomie lat 70. i 80. ub. wieku. Najpierw mieszkał w Austrii. W 1983 r. w pogoni za marzeniami o projektowaniu aut przeprowadził się do Londynu. Podstaw projektowania uczył

Za projektem najnowszego kompaktowego SUV-a Jaguara, modelu E-Pace, stoi Tadeusz Jelec. ❚ Tadeusz Jelec is the designer of the latest compact Jaguar SUV E-Pace.

się w Chelsea School of Arts. Po ukończeniu tej uczelni dostał się do jednej z najlepszych szkół designerskich na świecie: Royal College of Art. Polak miał sporo szczęścia. Na wystawie jego prac dyplomowych pojawił się Peter Stevens, jeden z uznanych designerów samochodowych na Wyspach. Stevens szukał talentów do zespołu projektowego pracującego w firmie Tom Walkinshaw Racing, która przygotowywała wyścigowe wersje jaguarów.

Pierwszą poważną pracą Polaka był model XJ40 Sport. Projekt odniósł wielki sukces i tuż po tym wypadki potoczyły się błyskawicznie. Jelec przeszedł do centrali Jaguara, gdzie szybko dostrzeżono jego talent. Polak przez całe lata odpowiadał za wygląd legendy brytyjskiej motoryzacji. W firmie pracuje do dziś.

Czemu akurat jemu się udało? – W tej pracy ważne jest, by wykorzystywać szansę – mówi człowiek, który narysował najsłynniejszą chyba na świecie limuzynę: Jaguara XJ. Jak twierdzą jego współpracownicy, Tadeusz Jelec pozostaje skromnym i serdecznym człowiekiem. Jego słowa zdają się to potwierdzać. Kiedyś, w czasie jednego z wywiadów, rzucił: – Trudno tak po prostu powiedzieć, że jakiś samochód jest moim dziełem. Nad każdym autem pracuje duży zespół projektantów. Jego szef nadaje jedynie kierunki działania i odpowiada za efekt końcowy.

SEIZE THE OPPORTUNITY Tadeusz Jelec has been fascinated with cars ever since he was a little boy. He used to keep drawing new versions of cars in his home town of Giżycko. Later, in the early 1970s, he moved on to bolder designs, although he did not make any use of them at the time. Jelec left Poland in the late 1970s. He lived in Austria for a few years, but in 1983 moved to London in pursuit of his dream of becoming a car designer. He studied design at the Chelsea School of Art. After graduating, he was accepted into one of the best design schools in the world, viz. the Royal College of Art. It was there that Jelec lucked out. Peter Stevens, an accomplished British car designer, came to his graduation ceremony, scouting for new talent to join the designer team at the Tom Walkinshaw Racing company, which worked on the racing versions of Jaguars. Jelec’s first serious assignment was the XJ40. The design was an instant success and things escalated quickly from there. Jelec was moved to head office, where he could really shine.

He has been responsible for the appearance of the Jag for many years now.

How did he make it? “It is crucial to seize opportunities in this kind of work”, he says. His colleagues say that Jelec is still the humble and kind man he was at the start of his career. His own words are testament to this. “It is hard to say that a given car is truly my work. There is always a large team of designers working on a given car. The team leader only directs the work and is responsible for the end result”, Jelec once said in an interview.

Obowiązkiem projektantów marki jest przekazanie wartości, które są podstawą naszego sukcesu.

Prawidłowe proporcje formy i emocje, jakie wywołuje, to główne elementy bryły, jaką stanowi nadwozie – mówił w jednym z wywiadów Tadeusz Jelec.

90



2662_Auto_Fus_Prasa_205x265mm_plus5mmspad.indd 1

08/03/2018 12:38

projektanci aut

ręce wpadł film o niemieckim projektancie Richardzie Sapperze, który w latach 70. pracował dla Mercedesa. Ta historia zainspirowała 14-letniego wówczas Adama do wyboru zawodu. Rozpoczął więc metodycznie przygotowywać się do pracy – najpierw uczył się rysunku na wrocławskiej ASP, później studiował w szkole desig­nerów samochodowych w Detroit.

Na czwartym roku pojechał na wymianę studentów do paryskiego Strate College.

WYTRWAŁY DO KOŃCA Drugi Polak w świecie designu samochodowego to Adam Bazydło. On także, odkąd pamięta, rysował auta. Jak twierdzi, jego zeszyty szkolne naszpikowane były rysunkami futurystycznych modeli.

Jako małe dziecko, gdy płakał, dawał się uspokoić smoczkiem lub dźwiękiem przejeżdżającego samochodu. Nic więc dziwnego, że dziś jest jednym z najbardziej cenionych na świecie konstruktorów wnętrz samochodowych. Pierwszą próbę stworzenia własnego pojazdu Adam zaliczył w wieku 8 lat. Zaprojektowali z kumplem motocykl. Te pierwsze drogowe eksperymenty okazały się absolutną katastrofą.

Pojazd ruszył, ale po kilku metrach rozpadł się na kawałki. Jak wyglądała zatem droga zawodowa Adama Bazydło? Na początku lat 90. wspólnie z rodzicami przeniósł się do Kanady. Pewnego dnia w jego

Właśnie tu spotkał designerów, którzy wkrótce potem zaprosili go do pracy przy konstrukcji peugeotów. Polak specjalizował się w projektowaniu wnętrz. Największym jego sukcesem stał się Peugeot 508. Później przyszedł czas na mniejszy model o symbolu 208. Kilka lat temu Bazydło przeszedł z Peugeota do Forda. Dziś jest szefem zespołu, który kreuje politykę designerską tego producenta. To jedna z najważniejszych funkcji w koncernie.

PERSISTENT AND SUCCESSFUL The second Polish automotive designer is Adam Bazydło, who has also been drawing cars since childhood. Bazydło remembers his school notebooks being covered with doodles of futuristic car models. As a baby, he would only be soothed when

Potrafię znaleźć nietypowe ścieżki w projektowaniu, czuję się trochę wizjonerem – mówi Adam Bazydło, który jest odpowiedzialny m.in. za projekt Forda GT. 92

he was given a pacifier or when he heard the swoosh of a passing car. So it is hardly surprising that he is now one of the most highly rated car interior designers in the world.

Bazydło made his first attempt at creating his own vehicle when he was 8. He and a friend designed a motorbike. This first experiment turned out to be a disaster.

The vehicle did start, but it fell apart after a few metres.

What was Bazyłko’s early career like?

The family moved to Canada in the early 1990s, when he was a teenager. One day, he watched a film about German designer Richard Sapper, who had worked for Mercedes in the 1970s. The 14-year-old Bazyłko suddenly realised what he wanted to do in life.

Having chosen his career, he began preparing for it. He first learned to draw at the Academy of Fine Arts in Wrocław, Poland, and then went on to study Transportation Design in Detroit – the cradle of the US automotive industry. In his fourth year, he participated in a student exchange at the Strate School of Design in Paris. It was here that he met the people were to offer him a job at Peugeot. Bazydło’s specialty was designing car interiors. His greatest success was the Peugeot 508. He also designed the smaller 208 model. A few years ago, Bazydło left Peugeot for Ford. Today, he is the head of the team responsible for shaping the company’s design policy. This is one of the most prominent positions within the company.



©CREDITS

POLISH HITS

PROMOCJA

PERFEKCJA W KAŻDYM CALU PERFECT ALL OVER

Klinika Promedion to jedna z największych i najbardziej renomowanych prywatnych klinik chirurgii plastycznej i medycyny estetycznej w Polsce. Gwarantuje najwyższe standardy bezpieczeństwa, między innymi poprzez profesjonalny zespól ekspertów chirurgii plastycznej. Od kilku lat prezentowana w największej stacji telewizyjnej TVN w programie pokazującym doskonałe efekty zabiegów chirurgii plastycznej. Klinika posiada 3 nowoczesne sale operacyjne a pacjentom zapewnia pobyt w pokojach o wysokim standardzie.

The Promedion Clinic is one of Poland’s largest and most renowned private plastic surgery and aesthetic medicine clinics.

The highest safety standards are guaranteed, not least by a top team of plastic surgery experts. For the past few years, the clinic has been featured in a TV program on TVN – Poland’s largest broadcaster – where it has presented perfect plastic surgery results. The clinic has three state-of-the-art operating theatres and patients stay in high-standard rooms.

OPERACJE PIERSI O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr n. med. Marcin Nowak

– wiedzę I doświadczenie zdobywał na stażach i kursach na całym świecie. Przeprowadził tysiące operacji chirurgicznych / gained his expertise and experience during internships and courses all over the world.

He has performed thousands of surgical procedures to date.

Poprawa wygl˜du piersi dodaje wielu pacjentkom pewno°ci siebie! Kształtem i wielko°ci˜ implanty musz˜ by˝ dopasowane do pacjentki. Ci˙cie robi si˙ najcz˙°ciej w fałdzie podpiersiowym lub wokół brodawki, aby blizna była jak najmniej widoczna.

Operacja trwa ok. godziny, pacjentka zostaje dob˙ w klinice. Powrót do codziennych czynno°ci trwa tydzieˆ, do ˝wiczeˆ – ok.

2 miesi˙cy. W tym czasie zaleca si˙ noszenie specjalnego stanika.

Stosowane implanty Natrelle ÿ rmy Allergan obj˙te s˜ do˘ywotni˜ gwarancj˜ ze wzgl˙du na wysokiej jako°ci materiały, z jakich zostały wykonane.

PLASTYKA BRZUCHA O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr n. med. Małgorzata Chomicka-Janda

– od ponad 20 lat ceniony autorytet w zakresie chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. Operowała m. in. w klinikach w Paryżu, Bremie czy Monachium / A renowned plastic and reconstruction surgery expert with more than 20 years of experience. She has operated in clinics in Paris, Bremen, Munich and elsewhere.

Zabieg abdominoplastyki ma na celu redukcj˙ nadmiaru skóry i tkanki podskórnej, popraw˙ konturu brzucha i napi˙cia mi˙°niowego. Jest nie tylko zabiegiem estetycznym, gdy˘ przez popraw˙ napi˙cia mi˙°ni wpływa na lepsz˜ funkcj˙ powłok brzucha i ogólnie polepsza komfort ˘ycia. W Klinice Promedion plastyka brzucha jest coraz cz˙°ciej ł˜czona z odsysaniem tkanki tłuszczowej w pierwszej fazie zabiegu, co pozwala uzyska˝ jeszcze bardziej spektakularne efekty. Typowymi kandydatami do zabiegu s˜ albo panie po przebytych ci˜˘ach, albo osoby po intensywnym odchudzaniu, które osi˜gn˙ły ju˘ wag˙ docelow˜, niepodlegaj˜c˜ dalszym wahaniom.

KOREKCJA NOSA O CZYM PAMIĘTAĆ?

dr Maciej Charaziński

– jeden z najbardziej doświadczonych chirurgów plastycznych w Polsce.

Przeprowadził tysiące zabiegów w kraju i za granicą / is one of the most experienced plastic surgeons in Poland. He has performed thousands of procedures in Poland and abroad.

U osób niezadowolonych z wygl˜du własnego nosa mo˘emy przeprowadzi˝ korekcj˙ jego kształtu. Cz˙sto, poza samym problemem estetycznym, u pacjentów wyst˙puj˜ skrzywiona przegroda nosowa i kłopoty z oddychaniem. W Klinice Promedion mo˘liwe jest przeprowadzenie całkowitej korekcji, która pozwala na uzyskanie doskonałego efektu estetycznego, a jednocze°nie wła°ciwe udro˘nienie nosa. Istotne dla powodzenia takiej operacji jest to, aby była przeprowadzona metod˜ otwart˜ i jednoczasowo, zarówno w zakresie laryngologii, jak i chirurgii plastycznej.

BREAST AUGMENTATION SURGERIES WHAT YOU NEED TO REMEMBER

An improved appearance of the breasts is an incredible conÿ dence-booster for women. Th e implants must be adjusted to the patient. Th e incision is usually made in the inframammary fold or around the nipple so as to make the scar the least visible. Th e procedure takes about an hour and the patient stays at the hospital for 24 hours. Regular activity can be resumed a week later and physical exercise roughly two months aft erwards. During this time, a special bra needs to be worn. Th e Natrelle implants by Allergan used at the clinic are covered with a lifetime guarantee because of the top quality materials used to make them.

ABDOMINOPLASTY WHAT YOU NEED TO REMEMBER

Abdominoplasty is a procedure aimed at reducing excess skin and subcutaneous tissue, and improving the abdomen contour and muscle tension. It is more than an aesthetic procedure as better muscle tension has a beneÿ cial eff ect on the abdomen coating and makes life generally more comfortable. At Promedion Clinic, the abdominoplasty procedure is oft en combined with liposuction. Th is is performed in the initial stage of the procedure, and the results are more spectacular than ever. Th e most typical candidates for the procedure are women who have given birth, and people who have undergone intensive weight loss and have attained and intend to maintain their target weight.

RHINOPLASTY WHAT YOU NEED TO REMEMBER

Rhinoplasty is for those dissatisÿ ed with the shape of their nose. Apart from purely aesthetic considerations, some people suffer from a deviated nasal septum and experience breathing problems. Th e Promedion Clinic off ers procedures aimed at an overall correction of the nose allowing for a perfect aesthetic effect and the restoration of patency. Th e crucial success factor for otorhinolaryngological and rhinoplasty surgeries is that they are performed simultaneously and by using the open method.

Promedion Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej ul. Kazimierza Wóycickiego 4, 01-938 Warszawa, tel. + 48 22 835 16 12

www.klinikapromedion.pl

Promedion do Kaleidoscope_0518.indd 1

14/03/2018 13:11

POLISH HITS

projektanci aut

Za zjawiskowym konceptem Forda S-Maxa stoi Bogusław Paruch, który pierwsze szlify zdobywał na polskich uczelniach pod okiem Tadeusza Jelca.

OGIEŃ I WODA wysłał swoje prace na konkurs organizowany przez najbardziej znaną na świecie szkołę dla stylistów: Scuola Politecnica di Design SPD w Mediolanie. Wygrał.

Nagrodą były bezpłatne studia. Tam był prymusem. Z projektowaniem aut po raz pierwszy zetknął się podczas praktyk w niemieckim biurze Volkswagena. Był na tyle dobry, że kilka lat później jeden z projektantów zaproponował mu pracę. Dwa lata temu Polak został podkupiony z Forda przez Audi.

Dlaczego o designerach samochodowych słyszy się nieczęsto? Koncerny niechętnie pokazują osoby odpowiedzialne za sukces konkretnych modeli. Boją się ich stracić na rzecz konkurencji. Trudno się dziwić, designerzy wyznaczają nie tylko trendy, ale też stoją za filozofią marek. ■

© PA P ( 2 ) , FO R D ( 9 ) , J AG UA R ( 2 )

Trzeci z wielkich polskich stylistów Bogusław Paruch pracuje dziś dla Audi. Pierwszą posadę designera dostał jednak w biurze projektowym Forda. Jego dziełem był koncepcyjny S-Max. Auto pokazano na jesieni 2013 r. – komentatorzy zachwycali się idealnym połączeniem motoryzacyjnego ognia z wodą: rodzinnego vana i sportowego designu. Projekt wyznaczył kierunek rozwoju stylistyki w segmencie dużych rodzinnych vanów.

Historia Parucha to także upór w dążeniu do celu. Projektant pochodzi z niewielkiej miejscowości w okolicach Wrocławia. Już w podstawówce chciał żyć z rysowania.

Wówczas jednak jeszcze nie myślał o samochodach. Pomyślał o nich, gdy trafił do technikum mechanicznego. Później (podobnie jak Adam Bazydło) studiował rysunek na wrocławskiej ASP. Kolejna jego uczelnia to niemiecka szkoła designu Fachhochschule w Pforzheim. Zetknął się tam z wieloma gwiazdami wzornictwa przemysłowego, a pod koniec studiów

FIRE AND WATER Bogusław Paruch, currently works for Audi, but his first job was at Ford, where he designed the concept S-Max in 2013.

The design took the automotive world by storm. Commentators stood in awe at the skilful combination of fire and water that managed to produce a family VAN with a sports body. The design set a new trend for large family VAN design.

Paruch’s life story is also a tale of doggedly pursuing a goal. The designer comes from a small town near Wrocław. He knew he wanted to make a living from drawing when he was still in primary school.

It was when he enrolled at a Mechanical Secondary School that his interest in vehicles was aroused. After graduating, he went on to study drawing at the Wrocław Academy of Fine Arts. The next school he attended was the Pforzheim School of Design in Germany. While there, he met many of the big names in the industrial design world. Towards the end of his studies, he entered a competition run by the Scuola Politecnica di Design SPD in Milan – the world’s most famous design school world. He won first prize – free tuition for a course of study. Paruch was one of the top students. His first experience with car design was during an internship at Volkswagen. He was so good that he was offered a job there a few years later.

Two years ago, Paruch was headhunted from Ford by Audi.

Why is so little known about car designers? Automotive giants is not to disclose the names of its core talent. They fear that the competition might steal the designers who created their most successful models. This is hardly surprising, as designers not only set the trends but also brand philosophy. ■

94

OPENING HOURS:

www.amberwarsaw.pl REKLAMA

Silverline_Kaleidoscope_0418.indd 1

14/03/2018 11:23

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Jej unikalność polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr Marek Murawski, chirurg plastyk. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek.

Sculspure, nieinwazyjne modelowanie sylwetki w 25 minut To pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej.

Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków.

Stosowany też na okolice ramion, ud czy kolan.

Now an effective, more comfortable method exists – Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Marek Murawski, plastic surgeon. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia. SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin.

Sculpsure, non-invasive 25 minutes Body Contouring The first non-invasive laser to destroy persistent locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called „bacon” confirming its efficiency and safety. It can be used on shoulders, tights or knees either.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

Free consultation with Kaleidoscope.

L I F E STO RY

alicia vikander

ALICJA W KRAINIE CZARÓW alicia in wonderland PODBIŁA HOLLYWOOD, ZDOBYŁA OSCARA I SERCE MICHAELA FASSBENDERA, A TERAZ MA SZANSĘ STAĆ SIĘ NOWĄ KRÓLOWĄ KINA AKCJI. ALICIA VIKANDER JEST JAK GRETA GARBO I ANGELINA JOLIE W JEDNYM. ❚ SHE HAS CONQUERED HOLLYWOOD, WON AN OSCAR, AND CAPTURED THE HEART OF MICHAEL FASSBENDER. AND SHE IS NOW IN THE RUNNING TO BECOME THE NEW QUEEN OF ACTION CINEMA. ALICIA VIKANDER IS LIKE GRETA GARBO AND ANGELINA JOLIE IN ONE. tekst | by diana rymuza

C

Jako piękna Sofia w Tulipanowej gorączce. ❚ As the beautiful Sofia in Tulip Fever.

96

„JEST UPARTA, TWARDA, CIEKAWA ŚWIATA I INTELIGENTNA, ALE ODEBRALIŚMY JEJ DOŚWIADCZENIE” Lara Croft w wydaniu Angeliny Jolie była seksowna i drapieżna. Dla wielu uchodzi za jej idealną wersję.

W wykonaniu Alicii Vikander jest subtelniejsza i… bardziej prawdziwa. W końcu, zgodnie z hasłem reklamującym nowego Tomb Raidera, jej legenda dopiero się zaczyna. 21-letnia studentka z Londynu odmawia przejęcia sterów imperium biznesowego ojca – zaginionego przed laty ekscentrycznego podróżnika.



© F O RU M , M . P.

Czy jako Lara Croft Vikander powtórzy sukces Angeliny Jolie? ❚ Will her portrayal of Lara Croft make the film as successful as Angelina Jolie’s?

zy będzie lepsza niż Jolie? To pytanie zadają sobie fani Lary Croft od momentu ogłoszenia, że powstanie nowa odsłona filmowego cyklu o przypadkach bohaterki kultowych gier i że to Alicia Vikander wcieli się w ikonę popkultury. Laureatka Oscara dotąd znana była przede wszystkim z kreacji w ambitnych, a często też kontrowersyjnych produkcjach. Tymczasem opowieści o eksplorującej starożytne grobowce i ruiny poszukiwaczce przygód to kino akcji w najczystszej formie.

Pierwsza odsłona (Lara Croft Tomb Raider) okazała się megahitem, druga (Lara Croft Tomb Raider: Kolebka życia) – finansową klapą. Obie zostały zmiażdżone przez recenzentów, lecz uczyniły z Angeliny Jolie gwiazdę absolutną. Tym większe są więc nadzieje widzów i krytyków, że utalentowana i wielokrotnie już nagradzana Szwedka pod reżyserskim okiem Norwega Roara Uthauga (który nakręcił wcześniej dobrze ocenianą, katastroficzną Falę) wniesie do przygodowej serii nową, lepszą jakość.

©CREDITS



L I F E STO RY

Na planie Światła między oceanami Alicia poznała przyszłego męża. ❚ She met her future husband on the set of The Light Between Oceans.

W filmie Jason Bourne partnerowała Mattowi Damonowi. ❚ She starred alongside Matt Damon in Jason Bourne.

Rola w Dziewczynie z portretu przyniosła aktorce Oscara. ❚ She won an Oscar for her performance in The Danish Girl.

W Ex machinie wcieliła się w... sztuczną inteligencję. ❚ She player artificial intelligence in Ex Machina.

98

alicia vikander Woli wieść spokojne życie, dorabiając sobie jako kurier rowerowy. „Jest uparta, twarda, ciekawa świata i inteligentna, ale odebraliśmy jej doświadczenie” – mówiła Alicia Vikander o swojej bohaterce w wywiadzie dla Entertainment Weekly. „Czeka ją dopiero pierwsza wyprawa, której początek dają niespodziewane informacje na temat ojca”. Jako nowa Lara biega więc z łukiem, skacze nad przepaścią, wspina się w jaskiniach, nurkuje i robi wszystko, by na mitycznej wyspie u wybrzeży Japonii odnaleźć osławiony grobowiec. Nie poszły na marne cztery jajka zjadane codziennie na śniadanie oraz intensywne treningi, które wystartowały na siedem miesięcy przed początkiem zdjęć i które eteryczną absolwentkę szkoły baletowej zmieniły w wysportowaną panią archeolog. „Alicia jest nieprawdopodobnie pracowita” – nie kryje uznania dla aktorki odpowiedzialny za jej fizyczne przygotowanie do roli w Tomb Raiderze Magnus Lygdback. „Najtrudniej było ją zmusić, by wzięła jeden dzień wolnego na regenerację”. „PO POWROCIE DO EUROPY PIĘĆ DNI SIĘ OGRZEWAŁAM” Do wymarzonej roli Vikander potrafi zrobić wiele.

Annę Kareninę kręciła na rubieżach Rosji, sześć godzin jazdy samochodem od cywilizacji, przy 38-stopniowym mrozie. „W budynku, w którym spałam, było plus dziewięć stopni. Po powrocie do Europy pięć dni się ogrzewałam” – wspominała w wywiadzie dla polskiej edycji Elle. Gdy dostała propozycję zagrania w duńskim Kochanku królowej, nauczyła się języka w ekspresowym tempie – przez dwa miesiące. „Kiedy reżyser Nikolaj Arcel poinformował mnie, że dostałam rolę, tylko kiwnęłam głową, bo nie rozumiałam, co powiedział” – żartuje i dodaje, że przez cały czas przygotowań nie dzwoniła do bliskich ani znajomych do Szwecji, by stracić swój prawdziwy akcent.

Bo dziewczynie, która przez 9 lat od szóstej rano do dziesiątej wieczorem trenowała balet, w przerwach przysypiając na materacu w szatni, żadne wyzwanie nie jest straszne. Wychowana przez matkę aktorkę teatralną Marię Fahl Vikander już w dzieciństwie nauczyła się, że życie w tej branży to życie na walizkach.

Dokładnie na trzech, w których wozi trochę kosmetyków, buty i po dwie pary dżinsów, dwa T-shirty, dwie sukienki – wszystko w czerni. Latami jeździła z planu na plan, nie było nawet sensu wynajmować mieszkania. Na dom przyszedł czas dopiero niedawno.

Razem z pracą nad Tomb Raiderem i małżeństwem z Michaelem Fassbenderem. „JEST JEDNYM Z NAJLEPSZYCH AKTORÓW” To miłość z filmowego planu. Poznali się na festiwalu w Toronto, pokochali w dalekiej Australii podczas prac nad stylowym melodramatem Światło między oceana-

mi. Zamieszkali razem w Londynie, a w październiku 2017 r. w tajemnicy wzięli ślub na Ibizie. 29-letnią Alicię Vikander i 40-letniego Michaela Fassbendera szybko okrzyknięto najpiękniejszą parą Fabryki Snów, lecz oni nie obnoszą się ze swoim związkiem. Rzadko pokazują się razem, chyba że wymaga tego promocja wspólnego filmu. Ale nawet wówczas Michael zapowiada dziennikarzom: „Nie będę opowiadał o moim życiu prywatnym komuś, kogo nie znam”, zaś Alicia na pytania o małżonka odpowiada: „Uważam, że jest jednym z najlepszych aktorów”. Podobna dbałość o zachowanie prywatności cechowała wielką poprzedniczkę Szwedki w Hollywood – Gretę Garbo, do której tak lubią porównywać Vikander dziennikarze. „STARAM SIĘ CHOWAĆ GŁOWĘ W PIASEK” Obie obdarzone nietuzinkową urodą, łączące w sobie delikatność z charyzmą. Równie uparte i zdeterminowane w dążeniu do celu Szwedki zrobiły za oceanem oszałamiające kariery. Garbo dwa razy na ekranie była Anną Kareniną. Vikander w adaptacji Tołstojowskiego klasyka zagrała jedną ze swych pierwszych ważnych ról. Supergwiazda kina niemego unikała wywiadów i dziennikarzy, Alicia nie przepada za hollywoodzkim blichtrem i czerwonymi dywanami. „Przejście nimi zajmuje godziny, wciąż zaczepiają cię widzowie, ludzie z telewizji, fotoreporterzy, a suknia zawija się o obcas” – mówiła w Elle. Stresuje się przed każdą następną premierą, choć bywa, że w ciągu roku na ekrany wchodzą aż cztery obrazy z jej udziałem. I mimo ogromnego już doświadczenia (debiutowała jako 7-latka na scenie Opery Göteborskiej w Kri-

Can she be better than Jolie? This is the question that Lara Croft fans have been asking themselves ever since it was announced that Alicia Vikander was going to play the pop culture icon and computer game heroine in a new film of the series. The Academy Award winner has made her name in ambitious and often controversial productions. However, a story about an adventurer exploring ancient tombs and ruins is a textbook example of an action movie plot.

The first part of the series (Lara Croft: Tomb Raider) was a box office smash, while the second (Lara Croft Tomb Raider: Cradle of Life) was a financial flop. Both were panned by the critics, although they catapulted Angelina Jolie to stardom. This is also partly why casting the talented and acclaimed Swedish actress and hiring the Norwegian director Roar Uthaug (who made the awarded disaster film The Wave) gives fans and critics hope that the new instalment will offer a fresh and innovative approach.

“SHE HAS ALL THE FIERCE, TOUGH, CURIOUS, INTELLIGENT TRAITS, BUT WE’VE STRIPPED AWAY ALL HER EXPERIENCE.” Lara Croft, as portrayed by Angelina Jolie, was sexy and predatory. She is the ultimate embodiment of the character in the eyes of many. Alicia’s Lara is more subtle and real. After all, in line with the slogan advertising the new Tomb Raider, “her legend begins” there. The story: a 21-year old university student from London refuses to take over the management of the business empire of her father, an eccentric traveller who went missing many years previously. She pre-

ALICIA VIKANDER JEST NAJWIĘKSZĄ SZWEDZKĄ GWIAZDĄ KINA OD CZASU GRETY GARBO I INGRID BERGMAN. JEJ NAZWISKO ŚCIĄGA DO KIN TŁUMY. ALICIA VIKANDER IS THE GREATEST STAR OF SWEDISH CINEMA SINCE GRETA GARBO AND INGRID BERGMAN. HER NAME ON MOVIE POSTERS IS A MAGNET FOR CINEMA AUDIENCES.

© M . P.

stinie z Duvemåla) nie może pozbyć się lęku, że dobra passa kiedyś się skończy. „Na popularność nie da się przygotować. Zobaczymy, co ona ze mną zrobi. Staram się chować głowę w piasek i dalej intensywnie pracować” – przyznaje. „NIE CHODZI MI O SKALĘ, ALE SATYSFAKCJĘ” O ile jednak Garbo z branży filmowej wycofała się, nie skończywszy nawet 40 lat, to 29-letnia Alicia Vikander wydaje się dopiero nabierać rozpędu. Na dodatek najbardziej dziś rozchwytywana szwedzka aktorka swoją karierą kieruje bardzo rozważnie, dobierając projekty

fers to live a peaceful life, making a living as a bike messenger. “She has all the fierce, tough, curious, intelligent traits, but we’ve stripped away all of her experience”, is how Vikander described her portrayal of Croft in an interview for Entertainment Weekly. “She hasn’t gone on an adventure just yet, but a clue leads her to embark on a journey in search of her lost father”.

As the new Lara Croft, Vikander runs around with a bow, jumps over a precipice, explores caves, dives and does everything she can to find a famous tomb on a mythical island off the coast of Japan. The four eggs she ate for breakfast and the intensive training



99

L I F E STO RY

alicia vikander regimen she took up seven months before shooting began paid off. The ethereal ballet school graduate was transformed into an athletic archaeologist and adventurer. “She’s so dedicated and hardworking that the hardest part for her was to take a day off and relax”, said Magnus Lygdback, the trainer responsible for Vikander’s physical preparation for Tomb Raider.

W Annie Kareninie zagrała jedną ze swoich pierwszych poważnych ról. ❚ Anna Karenina was one of first major films Vikander starred in.

DO ROLI VIKANDER POTRAFI ZROBIĆ WIELE. GDY DOSTAŁA PROPOZYCJĘ ZAGRANIA W DUŃSKIM KOCHANKU KRÓLOWEJ, NAUCZYŁA SIĘ JĘZYKA W DWA MIESIĄCE. VIKANDER IS WILLING TO DO A LOT FOR A PART. WHEN SHE WAS OFFERED A PART IN THE DANISH FILM A ROYAL AFFAIR SHE MASTERED THE LANGUAGE iN TWO MONTHS FLAT.

pod kątem wyrazistych ról. „Nie chodzi mi o skalę, ale satysfakcję” – podkreśla i dodaje, że w bohaterkach szuka głównie wad. Co ciekawe, każdą nową propozycję omawia telefonicznie ze swoim ojcem. Psychiatra Svante Vikander ma ponoć bardzo krytyczne podejście do kina, ale też jest jego znawcą i chętnie wspiera córkę radami. Zagrała więc u tak cenionych reżyserów, jak Joe Wright, Guy Ritchie, Paul Greengrass czy Derek Cianfrance. Jej wybitną kreację w Dziewczynie z portretu – historii duńskiego malarza, który jako jeden z pierwszych przeszedł operację zmiany płci – uhonorowano Oscarem i kilkoma innymi prestiżowymi

100

“HE IS ONE OF THE BEST ACTORS I KNOW” Their love was born on the set. They met at a film festival in Toronto and fell in love while shooting a period melodrama The Light Between Oceans.

They got married in a secret ceremony in Ibiza in 2017. The 29-year-old Vikander and the 40-year-old Fassbender were soon dubbed Hollywood’s most beautiful couple. They are rarely seen together in public, unless they are promoting a film in which they are both starring. But even then, Fassbender’s stock response to journalists’ questions is: “I’m not going to talk about my personal life with someone I don’t know”, and the only thing Vikander has ever been heard to say about her husband is: “He is one of the best actors I know”. Greta Garbo, another famous Swedish actress with whom the press compares Vikander, was just as private about her off-screen life.



© M . P.

W Kochanku królowej u boku Madsa Mikkelsena. ❚ Alongside Mads Mikkelsen in A Royal Affair.

“IT TOOK ME FIVE DAYS TO WARM UP AFTER I RETURNED TO EUROPE” Vikander will go the extra mile to land a dream role.

She filmed Anna Karenina in the wilds of Russia, a six-hour drive from the nearest city, in -38 degrees Celsius. “The temperature in the building I slept in was 9 degrees Celsius. It took me five days to warm up after I got back to Europe”, she told the Polish edition of Elle magazine in an interview. When she was offered a part in the Danish film A Royal Affair she mastered the language in two months flat. “When the director, Nikolaj Arcel, let me know I’d got the part, I only nodded in response, as I couldn’t understand a word he was saying”, she jokes, adding that she refrained from calling her family and friends in Sweden so as to help lose her natural accent. A girl used to practising ballet from six in the morning until nine in the evening every day, and sleeping on mattresses in the changing rooms, can rise to any challenge.

Vikander was raised by a mother who was a stage actress, so she learned very early on that this profession requires a lot of travelling. These days, she travels with three suitcases packed with cosmetics, shoes, two pairs of jeans, two T-shirts, and two dresses – all black. For many years, she used to switching from one shooting location to the next, so there was no point renting an apartment. She only settled down recently. This coincided with shooting Tomb Rider and marrying fellow actor Michael Fassbender.

Wyjątkowy magazyn o urokach życia za miastem

Czytaj taniej w prenumeracie infolinia: 22 360 37 77 kiosk.burdamedia.pl JU˜ W SPRZEDA˜Y facebook.com/SielskieZycieMagazyn

SielskieZ_0218 do KA.indd 1

15/03/2018 12:38

nagrodami. Mnóstwo ważnych wyróżnień zebrała, gdy wcieliła się w enigmatyczną sztuczną inteligencję w Ex Machinie. Od tego czasu nie schodzi z planu. Na festiwalach filmowych pokazywane jest nowe dzieło Wima Wendersa – romantyczna opowieść Zanurzeni z Alicią i Jamesem McAvoyem w obsadzie. Na polską premierę czeka też historia siostrzanego konfliktu Euphoria, w której partnerowała Evie Green. A przede wszystkim gorąco oczekiwany Tomb Raider (w Polsce od 6 kwietnia). Ciekawe, co powie tata na Alicię w roli nieustraszonej Lary Croft? ■

NA POPULARNOŚĆ NIE DA SIĘ PRZYGOTOWAĆ. ZOBACZYMY, CO ONA ZE MNĄ ZROBI. STARAM SIĘ CHOWAĆ GŁOWĘ W PIASEK I DALEJ INTENSYWNIE PRACOWAĆ – MÓWI VIKANDER. “YOU CANNOT GET READY FOR POPULARITY. LET’S SEE WHAT FAME DOES TO ME. I TRY NOT TO BURY MY HEAD IN THE SAND AND KEEP WORKING HARD”, VIKANDER SAYS.

alicia vikander “I TRY NOT TO BURY MY HEAD IN THE SAND” Both Garbo and Vikander had unusual looks and charisma. Both were obstinate and determined to achieve their goals, and both made it in Hollywood, despite being Swedish by birth. Garbo played Anna Karenina twice, while Vikander’s depiction of Tolstoy’s eponymous heroine was one of her first major big screen roles. The silent cinema superstar was not keen on giving interviews or talking to journalists.

Alicia is not a fan of Hollywood bling and red carpets either. “It takes hours to walk down, and you keep getting stopped by fans, TV crews and photographers, while your dress keeps getting trapped under your heels”, she told Elle. She is always nervous before her films open, and has had as many as four premieres some years. Despite her long-standing professional experience (she made her debut at the Göteborg Opera in a performance of Kristina from Duvemåla when she was 7), she keeps worrying that her lucky streak might come to an end one day.

“There’s no way of getting ready for popularity. Let’s see what fame does to me. I try not to bury my head in the sand and keep working hard”, she says.

“IT IS NOT ABOUT SCALE BUT SATISFACTION” Although Garbo quit the film business before she turned forty, the 29-year-old Vikander does not seem to have hit her stride yet. She is Sweden’s most sought after actress and is discerning about the scripts she accepts – she chooses those that feature distinct characters. “It’s not about scale, but satisfaction”, she stresses, and claims that what she looks for in the women she plays is their flaws. Interestingly, she discusses each proposition over the phone with her father, Svante Vikander, who is a psychiatrist.

Apparently, he is very critical of the cinema, but is also a connoisseur of the art and is happy to offer his daughter advice. So far, Vikander has starred in films by such acclaimed directors as Joe Wright, Guy Ritchie, Paul Greengrass, and Derek Cianfrance.

She won an Academy Award and a number of other prestigious awards for her outstanding performance in The Danish Girl, which tells the story of the Danish painter who was the first to have a sex-change operation. She was also recognised for playing artificial intelligence in Ex Machina. She has rarely been out of work since. Her most recent films include Wim Wender’s Submergence, with James McAvoy as her co-star, which is currently doing the film festival circuit. Euphoria, a film about sister rivalry starring Vikander and Eva Green, has just opened in Sweden. But the most-awaited film is Tomb Raider, which opens in spring. We can only wonder what Vikander’s father will make of her portrayal of Lara Croft. ■

102

©GET TYIMAGES

L I F E STO RY

DR.CYJ HAIR FILLER PEPTYDOWA TERAPIA WŁOSÓW

PEPTIDE HAIR THERAPY

SPEKTAKULARNE EFEKTY JUŻ PO 2 MIESIĄCACH! TYLKO 4 ZABIEGI CO 2 TYGODNIE!

SPECTACULAR RESULTS JUST IN 2 MONTHS! ONLY 4 TREATMENTS EVERY 2 WEEKS!

Peptydowa terapia włosów to innowacyjny zabieg w gabinetach dermatologicznych i medycyny estetycznej. DR.CYJ Hair Filler zawiera unikatowy kompleks 7 peptydów i kwasu hialuronowego, jak również opatentowaną technologię przedłużonego uwalniania i wnikania substancji aktywnych – działa jeszcze 14 dni po aplikacji.

Peptide hair therapy is an innovative treatment in dermatologist and aesthetic medicine offices.

DR.CYJ Hair Filler contains unique 7 peptides complex and hyaluronic acid as well as patented Sustained Release Peptide Technology – active within 14 days after application.

Zatrzymuje wypadanie włosów Skuteczny w walce z alopecją ● Przyspiesza odrost nowych włosów ● Pogrubia i zagęszcza włosy ● Rewitalizuje mieszki włosowe ● Poprawia ukrwienie skóry głowy ● Wskazany przed i po przeszczepie

Stops hair loss Effective against alopecia ● Induces new hair growth ● Increases hair density and thickness ● Revitalizes hair follicles ● Promotes blood circulation in the scalp ● Indicated before and after hair transplant

●

●

●

●

Pierwszy zabieg powstrzymuje wypadanie włosów, po kolejnych włosy stają się mocniejsze, grubsze i zdrowsze.

The first treatment prevents hair loss and after the next treatments your hair becomes stronger, thicker and healthier.

ZAPYTAJ SWOJEGO LEKARZA O PEPTYDOWĄ TERAPIĘ WŁOSÓW! ASK YOUR DOCTOR ABOUT PEPTIDE HAIR THERPY!

dr n. med. Adam Szarmach

Dermis – Prywatny Gabinet Dermatologii Leczniczej i Estetycznej

Gdańsk

dr Aleksandra Znajewska-Pander

dr n. med. Aleksandra Szlachcic

Olsztyn

Kraków

Epi Centrum Laser Clinic

T: +48 58 320 74 22 www.dermis.pl

T: +48 503 125 716 www.epi-olsztyn.pl

dr Jolanta Wypler

dr n. med. Elżbieta Wojtowicz-Prus

Klinika Revitalife

Warszawa

T: +48 539 333 777 www.revitalife.pl

Medistica

T: +48 784 030 546 www.medistica.com.pl

dr Małgorzata Hendzel

Soft Skin Dermaclinic

Gabinet Dermatologii i Medycyny Estetycznej

T: +48 512 822 207 www.softskin-clinic.pl

T: +48 533 677 877 www.malgorzatahendzel.pl

Wrocław

Poznań

dr Anna Płatkowska-Szczerek

dr n. med. Alicja Babik

dr Marek Pitucha

Lublin

T: +48 603 482 484 www.holisticclinic.pl

KLINIKA DR A. BABIK Medycyna Estetyczna i Kosmetologia

Warszawa

T: +48 604 186 346 www.baglaj.com.pl

T: +48 500 050 890 www.estetyka.lublin.pl

dr Mariusz Domagalski Masi

dr Magdalena Grusiecka-Stańczyk

dr Aneta Ptak

T: +48 510 707 801 www.masi.com.pl

Wolica k. Warszawy

T: +48 663 434 003 www.zabiegi-estetyczne.pl

T: +48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

Szczecin

www.AntiAging.com.pl

Antianging do Kaleidoscope_0418.indd 3

dr Małgorzata Bagłaj

Centrum Dermatologii Estetycznej „Bagłaj”

ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej

Wrocław

Secret of Beauty

T. +48 500 734 400 www.secretofbeauty.pl

Instytut AntiAging

Bielsko-Biała

HOLISTIC CLINIC

Warszawa

dr n. med. Dorota Stańczak-Sionek

Gabinet Medycyny Estetycznej ESTEA

Otwock

T: +48 602 342 789 www.gabinet-estea.pl

www.DrCyj.pl

15/03/2018 10:21

C U LT U R E

nasze rekomendacje

W SOSIE HOLENDERSKIM

in hollandaise sauce

AR

Kilkaset prac, dwa kraje i prawie półtora wieku – tak można najogólniej opisać tę francuską wystawę. Nie jednak o ogół tu chodzi, lecz o detal – przepiękne prace holenderskich mistrzów, którzy osiedli w Paryżu. Na chwilę lub na dłużej. O kim mowa? Van Gogh, Mondrian, Scheffer… ❚ Several hundred works, two countries and nearly one and a half centuries – that pretty much sums up this French exhibition. But it’s not the overall picture that matters most, but the specific details – the stunning works of Dutch masters who settled in Paris, either for a brief stay or for good. So who are we talking about? Van Gogh, Mondrian, Scheffer…

Les Hollandais à Paris, 1789–1914: Van Gogh – Van Dongen – Mondrian, Petit Palais, Musée des BeauxArts, Paris, until 13.05

MUSIC W RZECZY SAMEJ

the object of attention

ŻYWE SREBRO quicksilver Nie mogę ustać w miejscu śpiewa w numerze Dancing promującym ten krążek australijska piosenkarka. Być może to ruch sprawia, że Kylie od dekad wciąż jest w świetnej muzycznej formie i aż trudno uwierzyć, że w latach 80. śpiewała lolitkowym głosem I should be so lucky. ❚ “I can’t stand still”, sings Kylie in the song that promotes this album. Perhaps it’s motion that has been keeping her at the top of the music scene for decades. It is hard to believe that this is the same girl who sang “I should be so lucky” in the eighties.

Kylie Minogue, Golden, Liberator Music

WYKLĘTA

Projektowanie przedmiotów niejedno ma oblicze, przekonują kuratorzy tej wystawy. Może inspirować, zachęć do refleksji nad rzeczywistością, uosabiać wizję, tworzyć tożsamość. Nie wierzycie? Dajcie przemówić krzesłom, fotelom, lampom, patrząc na nie z innej strony niż na co dzień. ❚ There are many facets to designing objects, according to the curators of this exhibition. It can inspire us, encourage us to reflect on reality, embody a vision, or forge an identity. Not convinced? Let those chairs, armchairs, and lamps that you see every day speak for themselves.

FILM FI Z drugiej strony rzeczy. Polski dizajn po roki 1989 | The other side of things. Polish design after 1989, National Museum in Kraków, from 6.04

Rooney Mara tym razem w mniej dzikiej, acz równie buntowniczej odsłonie. Gwiazda Dziewczyny z tatuażem wciela się tu w rolę wyznawczyni Jezusa (hipnotyzujący jak zawsze Joaquin Phoenix), Marii Magdaleny. W wizji Gartha Davisa jest ona kobietą pragnącą przekraczać ograniczenia narzucane jej przez społeczeństwo i religię. ❚ Rooney Mara is back portraying another wild and rebellious character. This time round, The Girl with the Dragon Tattoo star plays Mary Magdalene to Joaquin Phoenix’s (as mesmerising as ever) Jesus. In Gareth Davis’s vision, Mary is a woman who wants to overcome the constraints imposed on her by society and religion.

Maria Magdalena, dir. Gareth Davis

104

© M . P.

the cursed

THEATRE

BYŁO SOBIE DISCO

saturday night fever lives on Przeniesiona na deski teatru filmowa opowieść (będąca ekranizacją opowieści Nika Cohna) o typku, który za dnia trudni się handlem, nocą zaś króluje na parkiecie.

Jego taniec jest radosny, hipnotyczny i tylko jeden krok dzieli go od totalnego kiczu. Żal tylko, że rodzima wersja nie zawiera, z przyczyn oczywistych, młodego Johna Travolty… ❚ The stage adaptation of the film (based on a novel by Nik Cohn) about a young man who works in a shop during the day and reigns on the dance floor at night. His dance act is joyful and hypnotising and he is just one step away from ultimate kitsch. It’s a pity that for obvious reasons, the Polish adaptation does not have a young John Travolta in the lead role.

Gorączka sobotniej nocy | Saturday Night Fever, Teatr Muzyczny Gdynia, premieres on 21.04

© M . P.

ILM

OPOWIEŚĆ Z PUENTĄ

a story that makes a point(e) Dumas. Chopin. Neumeier.

Dodając te trzy nazwiska, otrzymamy niezwykły wynik, czyli zaklętą w baletowe figury opowieść o Małgorzacie Gautier, jednej z najbardziej pożądanych i fascynujących kobiet swoich czasów. Fascynujące! ❚ Dumas.

Chopin. Neumeier. These three names have been combined to create a unique ballet that tells the story of Marguerite Gautier, one of the most fascinating women of her era. This is a fascinating performance – no two ways about it.

Dama kameliowa | La Dame aux Camélias, Teatr Wielki Opera Narodowa, Warszawa, premieres on 20.04

BOOK PORTRET ZWIELOKROTNIONY a multiplied portrait Reporter zakochany w Ameryce debiutuje w formacie niegazetowym. Co z tego wynika? Fascynująca i wielowątkowa opowieść o losie Indian. ❚ A reporter enamoured of America makes his literary debut. This is a fascinating story of the American Indians with multiple plot lines.

Powrócę jako piorun, Maciej Jarkowiec, Agora

GĘBA

the mug Małgorzata Szumowska znów udowadnia, że jest jedną z najciekawszych reżyserek Europy. Tym razem opowiada o mężczyźnie, który przeszedł skomplikowaną operację twarzy. Oglądając film (nagrodzony Srebrnym Niedźwiedziem na Berlinale), zapamiętajcie twarz Małgorzaty Gorol – taki talent trafia się rzadko. ❚ Małgorzata Szumowska has demonstrated yet again that she’s one of Europe’s most intriguing directors. This time, she follows the story of a man who has had a complicated face transplant, which changed his entire life.

The film, starring the amazing Małgorzata Gorol, won the Silver Bear at the Berlinare film festival last month.

Przed chwilą przedstawił się nam kapitan samolotu. Ale nie tylko dzięki niemu lot jest możliwy – gdyby nie ciężka praca Wilbura i Orville Wrightów, marzenia o lataniu nadal sąsiadowałyby z niebieskimi migdałami. ❚ Dear passengers, the captain sitting at the helm will introduce himself shortly. But he is not the only one who has made our flight today possible. Without the hard work of Wilbur and Orville Wright, our dream of flying would still be just that – a dream.

Twarz | Mug, dir. Małgorzata Szumowska

The Wright Brothers, David Mccullough, Czarne

WZLECIELI NAD POZIOMY high flying

105

GOOD FOOD

kuchnia hiszpańska

FENOMEN PROSTOTY the phenomenon of simplicity BODAJ ŻADEN KRAJ EUROPY NIE JEST TAK RÓŻNORODNY GEOGRAFICZNIE JAK HISZPANIA. JEJ KUCHNIA TO ZAPIS TEJ ROZMAITOŚCI DOPRAWIONY ODMIENNĄ HISTORIĄ POSZCZEGÓLNYCH REGIONÓW I PRZYWIĄZANIEM DO TEGO, CO LOKALNE I PROSTE. ❚ NO OTHER COUNTRY IN EUROPE IS MORE GEOGRAPHICALLY DIVERSE THAN SPAIN. ITS CUISINE IS TESTAMENT TO THIS VARIETY, SPICED UP AS THEY ARE WITH THE DISTINCT HISTORY OF THEIR INDIVIDUAL REGIONS AND ITS ATTACHMENT TO LOCALITY AND ITS SIMPLICITY. tekst | by artur ciechanowicz

1 FLAN

Jak w przypadku każdego anonimowego wynalazku, wiele krajów walczy o miano ojczyzny flana – od Francji, przez Hiszpanię, po całą Amerykę Łacińską, a nawet Filipiny. Lista składników nie jest imponująca: mleko, jajka, skórka otarta z cytryny, wanilia. Ugotowane w bemarze uzyskują one galaretowatą konsystencję i smak, któremu nie da się oprzeć aż do ostatniej łyżeczki. ❚ As is the case with any anonymous invention, many countries claim to be the homeland of the flan, including France, Spain, all of Latin America, and even the Philippines. The list of ingredients is very short – milk, eggs, lemon zest, and vanilla. When cooked in a bain-marie, the dessert, which has a jelly-like texture and taste, is irresistible – right down to the last spoonful.

2 PAELLA Patrząc na patelnię z paellą, trudno oprzeć się wrażeniu, że walenckie danie powstało przypadkowo: przez wrzucenie do jednego naczynia ryżu, szafranu i owoców morza, a w innych wersjach mięsa królika, drobiu czy warzyw. Geneza nie jest ważna, jeśli smak przekonał nawet Ernesta Hemingwaya. ❚ When looking at a paella pan, you might get the impression that the Valencian dish is the product of chance. Someone must have thrown rice, saffron, seafood or meat (rabbit, poultry) and vegetables into a dish higgledy-piggledy and cooked it. The origins are not important, as the dish was good enough to win over Ernest Hemingway.

106

5

3

TURRÓN

TORTILLA

Każdemu z nas zapach choinki przywołuje przed oczy święta.

Hiszpanie tak mają z turrónem. Ten rodzaj nugatu, który łączy prażone migdały albo orzechy piniowe, miód, cukier i białka, był pierwotnie tradycyjnym deserem podawanym w okresie Bożego Narodzenia w okolicach Alicante i Jijony. ❚ The sight of turrón instantly makes Spaniards think of Christmas. It is a type of nougat made of roasted almonds or other nuts mixed with honey, sugar and egg whites. Turrón used to be the traditional dessert served at Christmas time around Alicante and Jijona.

Klasyka klasyki, która ma tysiące, jeśli nie miliony odmian. Ten rodzaj omletu przygotowuje się w każdym hiszpańskim domu na nieco inną modłę, ale dwa podstawowe składniki zawsze są te same: jajka i ziemniaki. Konserwatywnego przepisu nie zmienił nawet rewolucjonista Fidel Castro, dla którego tortilla była jednym z ulubionych dań. ❚ This Spanish classic comes in thousands of versions. Tortilla is a type of omelette. It is made differently in every Spanish home, but the two core ingredients – eggs and potatoes – are a must. The conservative recipe was not even tweaked by Fidel Castro, for whom tortilla was a favourite dish.

4

CHIPIRONES Długość linii brzegowej Hiszpanii, wliczając wyspy, to prawie 5 tys. km. Dar, z którego rybacy korzystają, dostarczając smakoszom m.in. kałamarnice. Można je obtaczać w mące i smażyć na głębokim oleju. ❚ The Spanish coastline, including the islands, is nearly 5,000 km. The sea is a gift that is taken full of advantage of by fishermen, who deliver, e.g. small calamari, to coastal communities.

6

JAMÓN SERRANO

ESCALIBADA

Czyli szynka górska produkowana w najstarszy znany ludzkości sposób: przez suszenie. Podczas tego procesu całe wieprzowe nogi przechodzą pachnącym powietrzem Katalonii, Kastylii i dzikiej Estremadury. Hiszpanie żartują, że niepowtarzalny, wytrawny smak krojonego na cieniutkie plasterki kruchego mięsa pomógł nawrócić więcej pogan niż Święta Inkwizycja. ❚ Jamón serrano is made by applying the oldest known method for preserving food, namely drying. These legs of ham are filled with the aroma of the air of Castile, Catalonia, and the pristine Estremadura. The Spanish like to joke that the inimitable, savoury flavour of the meat converted more pagans than the Spanish Inquisition.

Bakłażany, paprykę, cukinię, cebulę, czasem też pomidory i czosnek, skrapia się oliwą i umieszcza na ruszcie nad rozżarzonymi węglami. Wówczas warzywa nie tylko zmieniają konsystencję, nasiąkają smakiem oliwy i czosnku, ale też mają lekki posmak dymu. To typowe dla Walencji, Aragonii i Katalonii danie smakuje równie wyśmienicie z piekarnika. ❚ Bell peppers, eggplant, courgette, onions, and optionally tomatoes and garlic, are sprinkled with olive oil and grilled over embers. The vegetables not only change their texture, but are infused with the aroma of olive oil and smoke. This dish is typical of Valencia, Aragon and Catalonia, and tastes just as good when roasted in your oven at home.

7

8

PAN CON TOMATE Symbol typowej dla Półwyspu Iberyjskiego niechęci dla marnowania jedzenia. Pochodząca z Katalonii, ale obecna teraz w całej Hiszpanii przekąska to oryginalnie sposób na „uzdatnienie” czerstwego chleba. Wystarczy go natrzeć pomidorem, skropić oliwą i posypać solą. ❚ This dish is an example of the reluctance to waste food in the Iberian Peninsula. The snack originates from Catalonia, but is eaten all over Spain. It is made from slightly stale bread, which is rubbed with tomato, and sprinkled with olive oil and salt.

107



GOOD FOOD

kuchnia hiszpańska

9

CALÇOTADA

Prawdziwa instytucja w Katalonii, której sercem jest nic innego jak rodzaj cebuli – calçot. Ma ona wydłużony korzeń, który piecze się na ruszcie i podaje z sosem salvitxada. To jedno z tych dań, przy których nie obowiązują dobre maniery: je się je rękoma, brudzi ubranie i mówi oraz śmieje z pełnymi ustami. Zatem warunkiem jej zamówienia jest obecność dobrego towarzystwa. ❚ A true Catalan classic where the calçot onion takes centre stage. This veggie has an elongated root, which is roasted and served with salvitxada sauce. It is one of those dishes where you do not have to be overly refined – you can eat it with your fingers and you are allowed to talk with your mouth full.

Best ordered with friends.

11

10

PINCHITOS MORUNOS Kawałki wieprzowiny lub kurczaka marynowane w oliwie z dodatkiem kminu rzymskiego, czosnku i tymianku nabija się na szpikulce i piecze nad rozżarzonymi węglami. Takie szaszłyki to główne danie w sezonie grillowym na południu Hiszpanii. ❚ Pieces of pork or chicken marinated in olive oil with cumin, garlic, thyme, pepper, etc. are stuck on a skewer and roasted over embers. These “Moorish kebabs” are a popular dish during the barbeque season in the south of Spain.

12

PATATAS BRAVAS

AJOBLANCO

Najlepszy dowód, że najlepsze dania nie muszą być skomplikowane. A mogą być nawet bardzo proste. Wystarczy usmażyć ziemniaki w głębokiej oliwie i podać je z salsa brava – ostrym sosem z dodatkiem wędzonej papryki. ❚ This is the best evidence that great dishes do not have to be complicated.

They can actually be very simple. All this one requires is to deep fry potatoes in olive oil and serve them with salsa brava or a hot sauce with smoked pepper.

Zwana też nieraz „białym gazpacho”, to mniej znana zupa podawana na zimno w Andaluzji. Pierwsze ajoblanco mieli jeść na terenie współczesnej Hiszpanii Rzymianie. Teraz przygotowuje się ją z chleba, startych migdałów i czosnku oraz oliwy i wody. ❚ This soup, also known as white gazpacho, and is also served cold in Andalusia.

The first ajoblanco was allegedly eaten by the Romans in what is now Spain.

It is made from bread, grated almonds and garlic, olive oil, and water.

TAPAS Nie jest to nazwa konkretnego dania, tylko raczej sposobu podania.

Niektórzy mówią, że to po prostu miniaturki posiłków serwowane do napojów w barach. Co zostanie podane jako tapas, zależy od inwencji i motywacji szefa kuchni. Mogą to być zarówno pikle, jak i kanapeczki z jamón serrano, patatas bravas albo tortilla. ❚ This is not so much the name of a dish as a description of a way of serving food. Some say these are simply miniature dishes served as amusebouches in bars. The imagination and skill of the chef determines what is served with drinks. Pickles, small open sandwiches with jamón serrano, patatas bravas, and tortilla can all be served as tapas.

108

13



K09_Fukier_10.08.indd 1

10.08.2016 12:14

GOOD FOOD

kuchnia hiszpańska

16

CHURROS

15

COCIDO MADRILEŇO

14 PESCAITO FRITO

Dosłownie: smażona rybka. Danie popularne na wybrzeżach – od Wysp Kanaryjskich po Barcelonę, ale też w Sewilli i Kordobie.

Drobne ryby – np. sardele – panieruje się w mące i smaży w oleju, a na końcu doprawia gruboziarnistą solą. Pescaito skropione z sokiem z cytryny i popite lodowatym piwem czy winem to dla wielu Hiszpanów smak wakacji. ❚ The name literally translates as “little fried fish”. The dish is popular along the coast from the Canary Islands to Barcelona, and also in Seville and Córdoba. Small fish, e.g. anchovies, are breaded in flour, fried in oil, and sprinkled with coarse salt when served.

Pescaito sprinkled with lemon juice and washed down with ice-cold beer or wine is the flavour of summer for many Spaniards.

Cieciorka gotowana z ziemniakami(!), kapustą, boczkiem, kiełbasą, jamón serrano i kurczakiem to swego czasu krzepiące danie madryckich robotników, zwłaszcza zimą. ❚ Chickpeas cooked with potatoes, cabbage, bacon, sausage, jamón serrano and chicken used to be the favourite nourishing meal of the Madrid working class, especially in winter.

Ideał pod każdym względem. Wiedzą o tym nawet Pingwiny z Madagaskaru.

Ciasto z mąki, oleju, cukru i czasem wanilii wyciska się na wrzący tłuszcz przez ząbkowany mankiet i po usmażeniu podaje się w poręcznych paluchach. Chrupkość skórki jest równoważona przez delikatny miąższ, dlatego najlepsze churros są świeże i z filiżanką gorącej czekolady. ❚ Absolute perfection to the tiniest detail. Batter, oil, sugar, and optionally vanilla, are squeezed from a pastry bag onto sizzling hot oil through a star-shaped nib. The crispiness of the outside is well balanced with the soft inside, so churros are best eaten fresh with a cup of hot chocolate.

17

CHULETÓN DE BUEY Wielu koneserów uznaje, że nie ma lepszego mięsa na steki niż to z galisyjskich wołów wypasanych na górskich pastwiskach i – co ważne – używanych do pracy w polu (dzięki czemu wołowina jest miękka). Dzięki wysokiej zawartości tłuszczu stek pochodzący z Galicii ma niezrównany aromat i zachowuje soczystość. ❚ Many gourmets claim that there is no better meat for steaks than that of Galician beef grazing on the mountain fields and used as labour cattle (which makes the meat soft). Owing to its high fat content, the Galician steak has an unparalleled aroma and is incredibly juicy.

18

110

©SHUT TERSTOCK (18)

GAZPACHO Ta wywodząca się z Andaluzji zupa nie wymaga gotowania i jest podawana na zimno. Surowe warzywa, m.in. dojrzałe i miękkie pomidory, papryka, ogórek, rozmoczony chleb, ocet i oliwa to jej główne składniki. Kiedyś były krojone wyłącznie ręcznie, dziś używa się miksera. ❚ This soup originates from Andalusia, it does not require any cooking and is served cold. Fresh vegetables e.g. soft and ripe tomatoes, bell peppers, bread soaked in water, vinegar and olive oil are its core ingredients. Gazpacho was once chopped by hand but today most people use a blender to make it.

since 1989

Kalei_1-1.indd 1

9/12/17 11:52 AM

TA K E A L O O K

trendy

CZAS RETRO time for retro fashion PROSTE KROJE, ALE ZA TO ODWAŻNE ŁĄCZENIA WZORÓW GEOMETRYCZNYCH, MATERIAŁÓW I ŻYWYCH KOLORÓW. SZALEŃSTWO LAT 60. WRACA DO MODY JAK BUMERANG. WRÓCIŁO TAKŻE TEJ WIOSNY. ❚ SIMPLE CUTS AND BOLD COMBINATIONS OF GEOMETRIC PATTERNS, TEXTURES AND BRIGHT COLOURS. THE WILD 1960S-STYLE KEEPS RETURNING TO THE CATWALKS LIKE A BOUMERANG. IT IS BACK THIS SPRING. zdjęcia | photos matus toth/marianne/sunray photos/east news

bluzka PINKO, spódnica TOPSHOP, bransoletka MONIES, skarpety LINDEX, trampki TOSCA BLU ❚ top by PINKO, skirt by TOPSHOP, bracelet by MONIES, socks by LINDEX, sneakers by TOSCA BLU na str. obok: golf MAXAZRIA, płaszcz DIOR, bransoletka DIOR, spódnica PINKO ❚ opposite page: turtleneck by MAX AZRIA, coat by DIOR, bracelet by DIOR, skirt by PINKO

114

115

©CREDITS

trendy

©CREDITS

TA K E A L O O K

116

na str. obok: top, spodnie, buty FENDI ❚ opposite page: top, trousers, boots by FENDI top VERSACE, szalik DIOR ❚ top by VERSACE, scarf by DIOR

117

TA K E A L O O K

trendy

top MAX MARA, spodnie DIESEL, pasek MAX MARA, buty ZARA ❚ top by MAX MARA, trousers by DIESEL, belt by MAX MARA, boots by ZARA na str. obok: sukienka MAISON MARGIELA, bluzka DIESEL, torebka VERSACE, buty SALVATORE FERRAGAMO ❚ opposite page: dress by MAISON MARGIELA, top by DIESEL,handbag by VERSACE, pumps by SALVATORE FERRAGAMO

118

119

©CREDITS

B E AU T Y

zęby

PROJEKT UŚMIECH project smile

OD LECZENIA POD MIKROSKOPEM, PRZEZ IMPLANTY, APARATY ORTODONTYCZNE I LICÓWKI, PO WYBIELANIE I PROJEKTOWANIE UŚMIECHU. UWAGA! STOMATO FICTION NADCHODZI. ❚ FROM TREATMENT WITH THE USE OF A MICROSCOPE, THROUGH IMPLANTS, BRACES AND FACETS, TO TEETH WHITENING AND SMILE DESIGN. WATCH OUT! DENTAL FICTION IS COMING!

D

awno leczenie zębów przestało być jedynym powodem wizyty u dentysty. Dziś nie tylko inwestujemy w ich kondycję, ale też poprawiamy swój wygląd. Utrata zęba nie jest już dramatem, bo implantologia oferuje nam jego idealną imitację. Nowoczesne materiały kompozytowe umożliwiają odbudowanie każdego ubytku. Implanty można wykonać niemal w każdym gabinecie, a technologia pozwala na „wyhodowanie” dodatkowej warstwy kości, w której będzie umocowana śruba.

Coraz popularniejszy staje się zabieg operacyjnego oczyszczania dziąseł z bakterii nasilających przebieg paradontozy, podobnie jak ponowne kanałowe leczenie zębów pod mikroskopem. Z powodu braku sprzętu jeszcze parę lat temu było to niemożliwe. Dziś lasery stomatologiczne zastępują tradycyjne narzędzia.

Kolejny problem – wady zgryzu. Przede wszystkim powodują dyskomfort (zęby mogą się ścierać i z czasem boleć). Dentyści zajmujący się projektowaniem uśmiechu wykonują badanie stawu skroniowo-żuchwowego (czasem bóle szyi i głowy mogą wynikać z ukrytej wady zgryzu). Jeśli zachodzi potrzeba,

120

Filling cavities has long ceased to be the only reason to visit your dentist. These days, we tend to not only invest in the condition of our teeth, but also in improving our appearance. The loss of a tooth is no longer a tragedy, as implantology can now offer a perfect imitation. State-of-the-art composite materials make it possible to reconstruct any tooth in such a way that it is almost impossible to tell. Anyone can have dental implants, as modern technology now enables dentists to “grow” an additional layer of bone in which to fit the screw.

Surgically cleansing the gums of the bacteria that aggravate periodontitis is a procedure that is becoming increasingly popular, as is root canal treatment, but with the use of a microscope. These were not possible only a few years ago, due to lack of equipment. Traditional tools are now being replaced with dental lasers.

Malocclusions are not only an aesthetical issue, they can cause discomfort (the teeth can hurt or rub excessively). Dentists specialising in smile design perform an examination of the temporomandibular joint (neck and headaches are sometimes caused by 

© S H U T T E R STO C K ( 2 ) , M . P.

tekst | by joanna winiarska

PROMOCJA

Neauvia Organic Hydro Deluxe Piękno z natury Mezoterapia jest zabiegiem, który uwielbiają nowoczesne kobiety, ponieważ jest całkowicie bezpieczna, ma dobroczynne właściwości dla naszej skóry i gwarantuje natychmiastowe rezultaty. Prawdziwą perłą jest mezoterapia Neauvia Organic Hydro Deluxe, która już po pierwszym zabiegu daje efekt wyraźnego odmłodzenia, nawilżenia i zagęszczenia skóry oraz napięcia i pobudzenia do produkcji kolagenu.

Neauvia Organic Hydro Deluxe to innowacyjny, organiczny preparat do mezoterapii najnowszej generacji, który jest połączeniem naturalności i zaawansowanej technologii. Posiada innowacyjny skład: najczystszą formę kwasu hialuronowego, który dodatkowo występuje w najwyższym stężeniu na rynku 18 mg/ml, oraz hydroksyapatyt wapnia w stężeniu 0,01% – biostymulator naturalnie występujący w organizmie, który pobudza skórę do produkcji kolagenu. Połączenie kwasu hialuronowego i hydroksyapatytu widocznie poprawia elastyczność i gęstość skóry, nadając jej blask i rozświetlenie.

Po długiej zimie i wielu godzinach na planie zdjęciowym moja skóra była przesuszona i zmęczona. Brakowało jej blasku.

Potrzebowałam szybkiego zastrzyku energii i witalności. Zdecydowałam się na mezoterapię igłową preparatem Neauvia Organic Hydro Deluxe. Wybrałam JULIA KAMIŃSKA ten zabieg, oczekując poprawy nawilżeaktorka, scenarzystka nia i jakości skóry w krótkim czasie. Nie zawiodłam się! Dzięki dużej zawartości czystego kwasu hialuronowego efekty napięcia i odżywienia widoczne były już po pierwszym zabiegu, a po każdym następnym skóra była coraz jędrniejsza i bardziej nawilżona. Dla mnie osobiście Neauvia Organic Hydro Deluxe to najlepsza inwestycja w piękną i zdrową skórę, dzięki której jestem gotowa na kolejne wyzwania zawodowe.

KLINIKI SPA AMBASADA URODY W WARSZAWIE to warszawska sieć salonów, w których zespół najwyższej klasy specjalistów od ponad 12 lat dba o to, by mogli Państwo nie tylko zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę, ale również zregenerować siły, zrelaksować ciało i umysł. W tym celu pozostają do Państwa dyspozycji kliniki: Ambasada Urody Day Spa przy ul. Wilczej i Ambasada Urody Medical Spa w Miasteczku Wilanów oraz mieszcząca się w prestiżowym klubie fitness Artis Wellness Club w Royal Wilanów – Ambasada Urody Wellness Spa. To miejsca o unikalnym charakterze, w których wykwalifikowany personel wspierany przez najnowsze technologie pomoże dobrać indywidualny program pielęgnacji.

Wszystkie zabiegi wykonywane są wyłącznie przy użyciu najwyższej jakości produktów medycznych i kosmetycznych oraz najskuteczniejszych urządzeń.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów, Warszawa tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

AmbasadaUrody do KA_0418.indd 3

15/03/2018 15:28

zęby

można stosować szynoterapię (szynę zakłada się na noc), która pomoże uzyskać równowagę mięśni.

Każdy z nas może zaprojektować sobie piękny hollywoodzki uśmiech (7 proc.

Polaków chciałoby kiedyś to zrobić, 20 proc. jest żywo zainteresowanych, ale powstrzymuje ich przed tym wysoki koszt). Atrakcyjny uśmiech poprawia nie tylko samoocenę, ale zwiększa też chęć wchodzenia w relacje z innymi. Podstawowe zabiegi, które mają na celu poprawę wizualną, to: skaling, piaskowanie concealed malocclusions). If need be, splint treatment oraz wybielanie (taka kolejność gwarancan be administered (the splint is used during sleep) tuje lepszy efekt). Usuwanie kamienia nazębnego zato help balance muscle tension. pobiega procesom zapalnym dziąseł, a piaskowanie Anyone can have a beautiful, specially-designed Holoczyszcza zęby z ciemnych osadów. Dla tych, którzy lywood smile (7 per cent of Poles would like to have it chcą więcej, jest jeszcze wybielanie zębów. W gabinedone one day, and 20 per cent are genuinely interestcie trwa to około godziny, na zęby nakładany jest żel ed, but find the cost prohibitive). An attractive smile wybielający, który następnie jest naświetlany lampą boosts our self-esteem and enhances our willingness UV albo laserem. Technikę wybielania zawsze dobiera to interact with other people. The core treatments lekarz. Nowością są licówki porcelanowe bez szlifowato improve the appearance of the teeth are scaling, nia. Cienkie (0,3–0,5 mm) uzupełnienia, które cemensanding and whitening (this order guarantees the tuje się na zębach bez tradycyjnego rozległego szlifu, best results). Removing plaque prevents inflammauzyskując jednocześnie ładny efekt zmiany kształtu tion and sanding removes dark stains. Whitening is i koloru zębów. for those who want a little something extra. It takes Dzięki technologii Digital Smile Design łatwo zaproabout an hour when performed at a dental clinic. The jektować uśmiech w pełni zintegrowany z rysami teeth are covered with a whitening gel, which is then twarzy. Na podstawie cyfrowego projektu można wyexposed to UV or laser lights. The method is always konać jego model, tzw. mock-up (nakładka, w której chosen by the dentist. A recent innovation in dentistmożemy poczuć, jaki będzie efekt końcowy). Często ry are porcelain facets that do away with the need for stomatologii towarzyszy medycyna estetyczna. Wraz polishing. The facets are extra thin (0.3-0.5 mm) and z odbudową zębów czy poprawą zgryzu zmienia się are placed on the teeth with cement. There is no need kształt twarzy. Wykorzystując zabiegi z użyciem np. for extensive polishing. The result is attractive teeth. botoksu, możemy uzyskać efekt wymodelowanych You can often see how your new smile is going to look ust. Botoks wykorzystuje się też even before the procedure. This is possible owing w leczeniu tzw. nadmiernego to e.g. the Digital Smile Design, which lets WYBIELANIE unoszenia górnej wargi doctors design a smile fully compatible LAST MINUTE podczas uśmiechu. ■ with your facial features and mimical last minute whitening facial movements. A model based Czasami nie masz ochoty na czasochłonne on the digital design is made zabiegi. Wtedy decydując się na wybielanie, warto rozważyć laser TouchWhite firmy Fotona. Ten najnowszy to give you a feel for how the system wybielający opiera się na wybielającym żelu i laserze end result is going to look. erbowo-yagowym, który nie niesie ryzyka termicznego You can ask for a more “natuuszkodzenia zębów. Energia lasera podgrzewa tylko żel, nie ral” or more “ideal” smile. ogrzewając miazgi ani tkanek miękkich. Dzięki temu to najmniej Aesthetic medicine is often inwazyjna laserowa metoda wybielania. Pozwala też skrócić o 2/3 Wybielanie zębów laserem czas trwania tradycyjnego zabiegu. ❚ Sometimes you have no time applied in dentistry. Teeth TouchWhite for time-consuming treatments. If this is true for you, consider can be reconstructed and firmy Fotona to whitening your teeth with the TouchWhite laser by Fotona. This malocclusions corrected. najnowsza i najmniej state-of-the-art whitening system uses a gel and erbium-yag Even the shape of the face can inwazyjna metoda. ❚ laser and does not carry the risk of causing thermal damage Teeth whitening be altered.

Aesthetic medicine to the teeth. The laser only heats up the gel and not the with the use of the soft tissue or pulp. This makes it the least invasive procedures can also contour the TouchWhite laser by laser whitening procedure. It is by 2/3 times lips.

Botox is sometimes used to Fotona is the latest shorter than a traditional teeth fix the “gummy smile”, i.e. when the and the least invasive whitening treatment. method available. upper lip is raised excessively. ■

122

© S H U T T E R STO C K ( 2 ) , M . P.

B E AU T Y

M U S T H AV E

dodatki

3

Stylizacje na wiosnę/lato 2018 to przede wszystkim zestawienia żywych kolorów, które symbolizują odwagę i pewność siebie.

Do dzieła!

6

4

5

2

7

O D WA G A W KO L O R Z E bold colours 1

The looks en vogue this spring and summer are all about bright colours and bold patterns. These clothes and accessories will boost your self-esteem and lift your mood.

14

8

13

9 11 12

7

1. WITTCHEN skórzana torba z kolekcji Elegance wiosna/lato 2018, 879 zł 2. TONNY okulary przeciwsłoneczne, 349 zł 3. NEOUS klapki, €450 4. VERSACE sukienka, €1,480 5. APART złoty naszyjnik, 549 zł 6. BALENCIAGA skórzany portfel, €550 7. APART złoty pierścionek, 619 zł 8. ALEXANDER MCQUEEN jedwabny szal, €345 9. LINDA FARROW/ANDY&MAG okulary przeciwsłoneczne, 1350 zł 10. MARY KATRANTZOU jedwabna sukienka, €990 11. CHRISTIAN LOUBOUTIN sandały, €625 12. RAG & BONE jedwabna koszula, €345 13. ALGENIST kolagen w płynie, €108 14. DOLCE & GABBANA obudowa do iPhone'a, €345 ❚ 1. WITTCHEN leather bag from the Elegance spring/summer 2018 collection, PLN 879 2. TONNY sunglasses, PLN 349 3. NEOUS mules, €450 4. VERSACE dress, €1,480 5. APART gold necklace, PLN 549 6. BALENCIAGA leather wallet, €550 7. APART gold ring, PLN 619 8. ALEXANDER MCQUEEN silk scarf, €345 9. LINDA FARROW/ ANDY&MAG sunglasses, PLN 1,350 10. MARY KATRANTZOU silk dress, €990 11. CHRISTIAN LOUBOUTIN sandals, €625 12. RAG & BONE silk shirt, €345 13. ALGENIST liquid collagen, €108 14. DOLCE & GABBANA iPhone case, €345

124

© M . P.

10

Marka Buczyński, obecna na polskim rynku od 2008 roku, powstała z pasji i zamiłowania do mody.

W naszych salonach szyjemy na miarę garnitury, marynarki, koszule, obuwie oraz dodatki.

www.buczynski-tailoring.pl

Buczynski_KA0318.indd 1

08/02/2018 11:01

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

1

W Holistic Clinic dostępny jest zabieg oczyszczania i nawilżania skóry. Polega na wtłaczaniu serum za pomocą hiperbarycznego tlenu, który działa naprawczo na skórę.

2 3

Rainbow rozpoczyna sprzedaż ofert egzotycznych. Do wyboru aż siedem kierunków z wylotem bezpośrednio z Warszawy komfortowym Dreamlinerem LOT-u. Brazylia, Meksyk, Kuba, Dominikana, Tajlandia, Wietnam i Mauritius – czekają. Tylko teraz, w przedsprzedaży, rabaty do 1 tys. zł od osoby i wiele dodatkowych korzyści. Najtaniej pod słońcem – tylko w Rainbow. ❚ Rainbow has starting selling holidays to exotic destinations. There are seven destinations with direct flights from Warsaw on comfortable LOT Dreamliners available i.e. Brazil Mexico, Cuba, the Dominican Republic, Thailand, Vietnam and Mauritius. Discounts up to PLN 1,000 per person and many additional benefits are available – but only if you pre-book. The lowest prices under the sun – only from Rainbow.

R.pl

126

2. PRZYGOTUJ CIAŁO DO WIOSNY get your body ready for spring Wiosna za pasem, a twoja przesuszona skóra po zimie wymaga nawilżenia i odżywienia? Warszawskie salony Ambasada Urody oferują szereg zabiegów, które złuszczą, nawilżą i odżywią skórę oraz wyszczuplą i ujędrnią ciało przed nadejściem upragnionego ciepła. ❚ Spring is well underway, but is your skin dry after winter?

Does it need to be hydrated and nourished? Ambasada Urody salons in Warsaw offer a wide array of treatments that will peel, moisturise and nourish your skin, and sculpt and firm your body before the warm season finally arrives. ambasadaurody.pl

3. ODMŁADZANIE I REWITALIZACJA rejuvenation and revitalisation Holistic Clinic w Warszawie to renomowana klinika będąca prekursorem w stosowaniu innowacyjnych metod leczenia i pielęgnacji skóry twarzy i ciała. Pacjenci kliniki otoczeni są kompleksową opieką najwyższej klasy specjalistów.

Wynikiem holistycznego podejścia do każdego pacjenta jest opracowanie indywidualnego programu odmłodzenia i rewitalizacji, a jego realizacja odbywa się w oparciu o najwyższej jakości zabiegi oraz nowoczesne technologie. Hitem kliniki jest autorskie oczyszczanie skóry wraz z nawilżeniem. Kompozycja obu terapii daje skórze poczucie głębokiego oczyszczenia oraz nasycenia jej składnikami nawilżającymi i odżywczymi. ❚

The Holistic Clinic in Warsaw is a celebrated clinic that pioneers innovative therapies, facial and body treatments. You can benefit from comprehensive care provided by top experts.

The clinic takes a holistic approach to each and every patient, and offers customised rejuvenation and revitalisation plans featuring top quality treatments and advanced technologies. The clinic’s signature facial cleansing and hydrating treatment is also its most popular. The combination of the two therapies leaves the skin feeling deeply cleansed and invigorated with hydrating and nourishing ingredients. holisticclinic.pl

© M . P.

1. EGZOTYKA. START!

exotic destinations await

www.naratunek.org

Fundacja „Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową”

KRS

86 210 REKLAMA

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2018. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy.

Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

NOWOŚĆ!

LATO 2018

WEJDŹ

na www.itaka.gala.pl/gala/

I POBIERZ KATALOG Z NASZYMI OFERTAMI

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

1

2

W Białej na warszawskiej Saskiej Kępie wiwatuje się przy każdym kęsie i łyku.

3 4

2. DLA KONESERÓW for true connoisseurs

Srebrne detale w połączeniu z wysublimowaną elegancją podkreślają styl i atmosferę restauracji à la carte Oyster w nowo otwartym Radisson Blu Resort w Świnoujściu. Dania inspirowane kuchnią polską i międzynarodową uwodzą najbardziej wymagających gości. Wystarczy zamknąć oczy i poddać się wyrafinowanym smakom. ❚ Silver details combined with sophisticated elegance highlight the unique look and feel of the à la carte Oyster restaurant in the newly opened Radisson Blu Resort in Świnoujście. Dishes inspired by Polish and international cuisine will delight even the most discerning guests. Close your eyes and let the sophisticated flavours seduce you.

Salon optyczny Andy&Mag Mokotowska to wyjątkowe miejsce na mapie Warszawy.

Można tu znaleźć niepowtarzalne marki, często dostępne wyłącznie w Andy&Mag, takie jak: Linda Farrow oraz Sama Eyewear czy Rolf Spectacles. Dla koneserów nieszablonowych kształtów, kolorów, kochających okulary, które mają „duszę”, proponujemy belgijską markę Theo Eyewear oraz LA Eyeworks. ❚ The Andy&Mag Mokotowska eyewear store is a very special place in Warsaw. You can find unique brands, often available exclusively from Andy&Mag, e.g.

Linda Farrow, Sama Eyewear, and Rolf Spectacles. If you have a penchant for unusual shapes, colours, or love eyewear with a “soul”, then the Belgian brand Theo Eyewear, and LA Eyeworks are simply must-haves.

zdrojowahotels.pl

andyandmag.pl

128

3. Z MIŁOŚCI DO JEDZENIA out for love for food

4. NA ZDROWIE! cheers!

W pięknej modernistycznej willi z zielonym ogrodem na warszawskiej Saskiej Kępie króluje restauracja Biała-zjedz i wypij. Poranki rozpoczynają się od pysznych śniadań, w dzień ucztują tu całe rodziny, kosztując smaków tradycyjnej oraz nowoczesnej kuchni polskiej, a w nocy wszyscy wznoszą toasty za sukcesy. Oto miejsce tworzone z miłości – do ludzi, architektury i najlepszego jedzenia! ❚ The Białazjedz i wypij restaurant is housed in a beautiful modernist villa with a garden in Saska Kępa, Warsaw.

Start your day with a delicious breakfast, bring your family for lunch to savour traditional flavours and modern Polish cuisine, and drink to success at night. This place has been created out of love – for people, architecture and fine food.

Dzięki największej na świecie kolekcji zgromadzonej w Muzeum Wódki przy placu Teatralnym w Warszawie poznasz historię związaną z narodowym trunkiem Polaków.

Dodatkowo wizytę możesz wzbogacić kulinarnie w restauracji Elixir i koktajlbarze The Roots Bar & More. Wszystkie elementy tworzą Dom Wódki, gdzie tradycja łączy się z nowoczesnością. ❚ Owing to the world’s largest collection housed in The Vodka Museum in Teatralny Square in Warsaw, you will learn the history of the Polish national alcoholic beverage. You can crown your visit with a culinary experience at the Elixir Restaurant or The Roots Bar & More cocktail bar. These are all parts of Dom Wódki (Vodka House), a place where tradition meets modernity.​

bialazjedziwypij.pl

domwodki.pl

© M . P.

1. FEERIA SMAKÓW NA TALERZU extravaganza of flavours on your plate

MARF_Uniq_Grzybowska_032018_Kalejdoskop-205X265.indd 1

08.03.2018 17:44

GOOD JOB

ghelamco

PERŁA BELLE ÉPOQUE a belle epoque architectural gem KAMIENICE PRZY UL. FOKSAL 13 I 15 NALEŻĄ DO WYJĄTKOWO CENNYCH ZABYTKÓW ARCHITEKTURY WARSZAWY Z OKRESU BELLE ÉPOQUE. BOGATO DEKOROWANE ELEWACJE I WNĘTRZA SKŁADAJĄ SIĘ NA SPEKTAKULARNY WYSTRÓJ SZTUKATORSKI, KTÓRY ZACHWYCI NAWET NAJBARDZIEJ WYMAGAJĄCYCH KONESERÓW PIĘKNA I LUKSUSU. ❚ THE TENEMENT HOUSES AT FOKSAL 13 AND 15 ARE AMONG THE MOST CHERISHED HISTORICAL BUILDINGS IN WARSAW FROM THE BELLE ÉPOQUE PERIOD. THE RICHLY ORNAMENTED FACADES AND THE INTERIORS, WITH THEIR INTRICATE BAS-RELIEFS, LEAVE EVEN THE MOST DISCERNING CONNOISSEURS OF BEAUTY AND LUXURY IN AWE.

Ulica Foksal to wyjątkowy adres na mapie stolicy. Miejsce to znają ci, którzy w centrum miasta szukają ciszy i spokoju. Położone wzdłuż ulicy budynki tworzą unikalną mieszankę stylów architektonicznych.

Na ich tle wyróżniają się dwie piękne kamienice zaprojektowane przed ponad stu laty przez Artura Ottona Spitzbartha.

130

Dziś właściciel nieruchomości, firma Ghelamco Poland, przywraca im luksusowy charakter zgodny z pierwowzorem z końca XIX w. Wiele miesięcy trwało zabezpieczenie bogatego detalu architektonicznego. Do realizacji inwestycji zaangażowano uznane pracownie projektowe. Zgodnie z ich wytycznymi kamienice odzyskają

oryginalną oprawę wykonaną 123 lata temu w duchu neorenesansu i baroku.

Za bogato zdobionymi fasadami znajdzie się 55 ekskluzywnych apartamentów o wysokości nawet do 4,2 m. Ich wystrój, stworzony przez najlepszych rzemieślników i artystów, można porównać do pałacowych wnętrz. Spośród indywidualnie

© M . P.

tekst | by andrzej tomalik

zaprojektowanych sztukaterii przetrwało 20 wzorów rozet sufitowych, supraporty z płaskorzeźbionymi scenami figuralnymi, pilastry oraz kilkadziesiąt faset i listew w różnych stylach historycznych. Detalom towarzyszą równie ozdobne wykończenia podłóg wykonanych z naturalnego drewna. W kamienicach Foksal 13/15 wyróżniono blisko 20 typów parkietów – począwszy od prostej podłogi białej, aż po bardzo złożone, geometrycznie wyszukane rozwiązania. W części wspólnej można podziwiać wystawne klatki schodowe ozdobione barwnymi polichromiami, marmurami kararyjskimi, rzeźbionymi portalami i ręcznie kutymi balustradami.

Foksal 13/15 to unikatowa inwestycja ze względu na historię, ale też luksusowe udogodnienia. Przyszli mieszkańcy będą mogli korzystać ze spa z sauną i jacuzzi, sali fitness, podziemnego garażu oraz przestronnego tarasu ze strefą koktajlową na ostatniej kondygnacji kamienic.

Niezwykłym rozwiązaniem będą pokoje gościnne na wyłączny użytek lokatorów i odrestaurowane, połączone ze sobą wewnętrzne dziedzińce. Jeden z nich zyska szklane zadaszenie, tworząc komfortowe patio z concierge i strefą spotkań.

Aranżację wnętrz stworzył światowej renomy holenderski projektant Eric Kuster związany z marką Metropolitan Luxury.

Holender ma na swoim koncie realizacje dla światowych gwiazd muzyki i sportu, m.in. Alicii Keys, Kelis, Davida Guetty, Zinédine’a Zidane’a czy Robina van Persiego. Jego zjawiskowe kreacje można podziwiać w największych metropoliach, m.in. w Londynie, Nowym Jorku, Dubaju, Amsterdamie i Los Angeles. ■ Tekst powstał we współpracy z Ghelamco.

Foksal street is an exceptional. Anyone who has ever sought peace and quiet in Warsaw will be familiar it. The buildings lining the street make up a veritable smorgasbord of architectural styles but the two beautiful eclectic tenements designed by Artur Otton Spitzbarth over a century ago stand out. The current owner of the property, Ghelamco Poland, is restoring their luxurious nature to match their original late 19th C appearance. It took many months to secure the meticulous architectural details of the buildings. Experts have made sure that every single one has been preserved.

A renowned architectural firm was commissioned to work on the restoration.

The tenements will regain their original Neo-Renaissance and Baroque ornamentation of 123 years ago.

Behind the ornamented eclectic facades, are 55 luxury apartments with ceiling heights of up to 4 metres. The original interior design, which was the work of the best craftsmen and artisans of the day, would not be out of place in a palace.

Of the individually designed bas-reliefs, twenty ceiling rosettes, door mouldings with bas-relief figurative scenes, pilasters and dozens of facets and listels have

survived. Nearly twenty different types of wooden flooring were discovered in the tenements at Foksal 13/15, ranging from simple white floors to complex geometrical designs. The common areas have lush stairwells ornamented with colourful polychromes, Carrara marble, sculpted portals and hand-wrought railings.

Foksal 13/15 is a unique development, not only because of its history, but also by virtue of its luxurious amenities. Its residents will be able to enjoy a SPA with a jacuzzi and sauna, a gym, a garage with modern parking platforms, and a spacious terrace with a cocktail area on the top floor. Other features will be guest rooms and connected internal courtyards. One of them will be covered with a glass roof to create a patio housing a reception and meeting space.

The interiors were designed by the world-famous Dutch designer Eric Kuster from Metropolitan Luxury. Kuster has designed properties for celebrities including Alicia Keys, Kelis, David Guetta, and Zinedine Zidane. His elegant and unique designs can be found in the world’s largest cities, including London, New York, Dubai, Amsterdam and Los Angeles. ■ Article written in conjunction with Ghelamco.

FOKSAL 13/15 TO UNIKATOWA INWESTYCJA ZE WZGLĘDU NA HISTORIĘ, ALE TEŻ LUKSUSOWE I NOWOCZESNE UDOGODNIENIA. FOKSAL 13/15 IS A UNIQUE DEVELOPMENT, NOT ONLY BECAUSE OF ITS HISTORY, BUT ALSO BY VIRTUE OF ITS LUXURIOUS AMENITIES.

GOOD JOB

strabag real estate

D O B RY M O M E N T N A I N W E S T YC J E a great moment for investments O TYM, JAK DOJRZAŁY JEST POLSKI RYNEK NIERUCHOMOŚCI I W CO WARTO DZIŚ INWESTOWAĆ, ROZMAWIAMY Z BOGDANEM ZASADĄ, DYREKTOREM ZARZĄDZAJĄCYM STRABAG REAL ESTATE W POLSCE. ❚ WE TALKED TO BOGDAN ZASADA, THE MANAGING DIRECTOR OF STRABAG REAL ESTATE IN POLAND, ABOUT THE MATURITY OF THE POLISH REAL ESTATE MARKET AND THE BEST INVESTMENT OPPORTUNITIES. tekst | by Marcin Rachwalski

© M . P.

MICHAŁ BOROWSKI

132

Niedawno STRABAG Real Estate rozpoczął działalność w Polsce. Czy to dobry moment na zaistnienie w polskim sektorze nieruchomości komercyjnych?

STRABAG działa w Polsce od ponad 30 lat jako generalny wykonawca robót budowlanych. Jest znany głównie z projektów infrastrukturalnych, choć realizuje również projekty ogólnobudowlane, mostowe i kolejowe. Natomiast stricte deweloperskie skrzydło STRABAG pojawiło się tu wraz z realizacją w Warszawie budynku biurowego ASTORIA Premium Offices pozyskanego przez firmę w 2014 r. Od 2016 r. STRABAG Real Estate (SRE) zaczął rozwijać zespół zdolny pozyskiwać i realizować kilka własnych projektów deweloperskich równolegle. Obecnie obserwujemy, że zapotrzebowanie na nowoczesne powierzchnie biurowe jest nadal bardzo duże, a firmy – oprócz aspektu ekonomicznego – zwracają coraz większą uwagę na komfort użytkowania, niskie koszty eksploatacji, ponadczasową architekturę i lokalizację. Naszą odpowiedzią na oczekiwania rynku jest biurowiec ASTORIA – budynek niezwykły. Najlepiej przekonać się o tym osobiście, bo wszelkie opisy nie oddadzą rzeczywistości. Uważamy, że jest to najlepszy moment na zaproponowanie w Polsce jakości z najwyższej półki przy niższych niż średnia rynkowa kosztach eksploatacji. Polski rynek nieruchomości biurowych jest dojrzały i niezwykle konkurencyjny, więc zaczyna wymagać tego typu propozycji.

Zostały one już docenione przez naszych najemców i inwestorów w Niemczech czy Austrii. Na uwagę zasługuje także coraz prężniej rozwijający się w Polsce rynek hotelowy. To znakomity moment na rozwój na polskim rynku firm takich jak nasza, czyli z dużym doświadczeniem w tym segmencie. Jakość i solidność, jaką możemy zaproponować, są tu poszukiwane i przede wszystkim doceniane już na tyle, że „robią różnicę”.

A jak oceniacie państwo perspektywy rozwoju rynku nieruchomości komercyjnych w Polsce? W co warto inwestować w nadchodzących latach?

Ważną siłą napędową inwestycji komercyjnych w Polsce jest dynamiczny rozwój sektora nowoczesnych usług dla biznesu.

Swoją rolę zaczyna też odgrywać brexit.

Według najnowszych prognoz w kolejnych latach wiele nowych firm będzie chciało ulokować swoje centra właśnie na terenie Polski. Najdynamiczniej rozwijającym się rynkiem biurowym pozostaje Warszawa, jednak od kilku lat rośnie także znaczenie miast regionalnych takich jak Kraków, Wrocław, Trójmiasto, a także Katowice i Poznań. Zmiany, jakie zachodzą w Polsce pod względem rozwoju infrastruktury komunikacyjnej, działają na ich korzyść i firmy wchodzące na rynek coraz częściej poszukują powierzchni biurowych poza stolicą.

W tym miejscu powinniśmy wspomnieć również o rynku hotelowym. W Polsce cały czas mamy do czynienia z brakami w tym sektorze, zwłaszcza jeśli mówimy o ofertach operatorów i marek międzynarodowych, dlatego też segment ten przeżywa szybki rozwój, a wszelkie inwestycje tego typu cieszą się dużym zainteresowaniem inwestorów. Rynek ten rozwija się dynamicznie nie tylko w Warszawie, ale także w głównych miastach regionalnych. Również coraz

in our own right and realizing several development projects at the same time.

As we have discovered, the demand for modern office space is still very high and businesses are paying increasing attention to, apart from the economic aspect, comfort of use, maintenance costs, timeless architecture, and location. Our answer to the expectations of the market is the ASTORIA – a truly extraordinary office building. You should best see it for yourself as no description can do it justice. In my view, there couldn’t be a better time for providing top quality real estate at lower-than-average maintenance costs in Poland. The Polish real estate market is mature and competitive, so prospective clients have begun to expect this kind of developments.

These have already been appreciated by tenants and investors in Austria or Germany. Another market that is currently undergoing a swift growth in Poland, is the hotel market. This is the perfect time for companies like ours i.e. having extensive experience and

UWAŻAMY, ŻE JEST TO NAJLEPSZY MOMENT NA ZAPROPONOWANIE W POLSCE JAKOŚCI Z NAJWYŻSZEJ PÓŁKI PRZY NIŻSZYCH NIŻ ŚREDNIA RYNKOWA KOSZTACH EKSPLOATACJI. IN MY VIEW, THERE COULDN’T BE A BETTER TIME FOR PROVIDING TOP QUALITY REAL ESTATE AT LOWER-THAN-AVERAGE MAINTENANCE COSTS IN POLAND.

STRABAG Real Estate (SRE) has recently launched its operations in Poland. Is now a good time to maintain a presence on the Polish commercial property market?

STRABAG has been operating in Poland for 30 years now as a general contractor.

The company has mostly built its reputation on infrastructure projects, although we have also been involved in general construction, bridges and railways.

However, SRE really established itself as a real estate developer in Poland with the ASTORIA Premium Offices in Warsaw in 2014. Since 2016, SRE has been building a local team capable of acquiring sites

expertise in this market segment to expand in Poland. Poles also value quality and reliability that we can offer. These values have become crucial to customers and can really make a difference.

How do you rate the Polish commercial real estate market’s development prospects? What are the best investment opportunities over the next few years?

The dynamic growth of the advanced business services sector is a major driving force behind commercial investments in Poland. Brexit has already had an impact on the market as well. According to the most recent forecasts, many new com-

133

strabag real estate

STRICTE DEWELOPERSKIE SKRZYDŁO POJAWIŁO SIĘ WRAZ Z REALIZACJĄ W WARSZAWIE BUDYNKU BIUROWEGO ASTORIA PREMIUM OFFICES POZYSKANEGO PRZEZ FIRMĘ W 2014 R. THE REAL ESTATE DEVELOPMENT BUSINESS ESTABLISHED ITSELF IN WARSAW WHEN WORKS ON THE ASTORIA PREMIUM OFFICES BUILDING COMMENCED IN 2014.

więcej zagranicznych sieci stara się zaistnieć w Polsce. Przykładem tego jest niemiecka sieć Motel One, dla której realizujemy pierwszy w Polsce hotel na ponad 300 pokoi przy ul. Tamka w Warszawie.

Konkurencja na rynku deweloperskim jest ogromna. Co jest państwa wizytówką, która wyróżnia was z tłumu firm?

Elementem wyróżniającym nas jest ogromne doświadczenie w inwestycjach hotelowych na rynkach niemieckim i austriackim, a także polskim. Tym, co czyni nas wiarygodnym partnerem biznesowym, jest również nasz potencjał ekonomiczny. Fakt, że możemy realizować projekty czasem bez zewnętrznego finansowania, daje określoną przewagę. Kolejnymi czynnikami są: zaplecze

134

techniczne, innowacyjne rozwiązania oraz doświadczenie budowlane w Polsce (w tym bezpośrednia obecność w kilku największych miastach naszego partnera budowlanego – STRABAG Sp. z o.o.). Te elementy wykorzystaliśmy przy realizacji dwóch inwestycji na terenie Warszawy. Budynek ASTORIA Premium Offices wyróżnia nie tylko lokalizacja (Szpitalna/Zgoda – 300 m od stacji obu linii metra), architektura czy jakość wykończenia, ale także rozwiązania technologiczne (stropy chłodząco–grzewcze czy elewacja o najwyższych parametrach cieplnych i akustycznych niedostępnych dotąd w Polsce). Zapewnia on użytkownikom niespotykany tu komfort pracy i duże oszczędności w eksploatacji. Z kolei hotel Motel One Chopin to projekt, które-

panies are looking to locate their head offices in Poland. Warsaw is still the fastest growing real estate office market, but regional cities, such as Kraków and Wrocław are growing rapidly. The Tricity, Katowice and Poznań are also starting to make their presence felt. Transport infrastructure development is working to their advantage, and businesses establishing themselves here are considering other office locations than Warsaw. Here, I should also mention the hospitality market. Poland still has a shortage of hotel space, especially when it comes to international brands and operators, so this segment is growing rapidly, and hospitality projects are very popular with investors. The market is growing dynamically not only in Warsaw but also in the principal regional cities. More and more foreign investors are trying to gain a foothold in Poland. Suffice to mention the German chain Motel One for whom we are developing their first hotel (with 333 rooms) in Poland at Tamka St. in Warsaw.

The competition on the real estate development market is fierce. What is your calling card, what makes you stand out?

Another distinctive feature is our extensive experience in handling hotel investments in Germany, Austria and Poland. We availed ourselves of this experience and expertise when developing two buildings in Warsaw. Our economic potential is what makes us a reliable business partner apart from other things. The fact that we can sometimes develop projects without external financing is our competitive advantage. Other crucial factors include our technical resources, the innovative solutions we apply, and our construction experience in Poland (including the direct presence of our construction partner STRABAG Sp. z o.o. in a number of large cities across Poland). What makes ASTORIA Premium Offices special is not just its premium location (Szpitalna/Zgoda – 300 m from metro stations on both lines), architecture and finishing quality, but also the technological solutions applied (heating and cooling ceilings, and a facade with the best possible heat and acoustic parameters not available in Poland so far). All this ensures comfort of work

© M . P.

GOOD JOB

go nie pozyskalibyśmy, gdyby nie nasze doświadczenie budowlane i zaplecze technologiczne. Ryzyka inwestycji (wymagająca lokalizacja na skarpie w bezpośrednim sąsiedztwie starszej zabudowy mieszkaniowej) wymagały odważnego podejścia i opracowania indywidualnych rozwiązań projektowych umożliwiających bezpieczną i ekonomiczną realizację projektu. Tu mogliśmy liczyć na wsparcie i współpracę ze STRABAG Sp. z o.o. i z ekspertami z naszego centrum technicznego z Niemiec. Oba projekty są certyfikowane w LEED Platinum. Mamy świadomość, że rynek, na jakim działamy, podlega obecnie dość dynamicznym zmianom i jest niezmiernie konkurencyjny. Nowe projekty jakie realizujemy, pokazują, że znaleźliśmy tu miejsce dla siebie.

Czy w swojej działalności skupiają się państwo tylko na rynku komercyjnym?

Oprócz biur i hoteli z dużym zainteresowaniem przyglądamy się też sytuacji na rynku mieszkaniowym. Chcemy zaistnieć również tu, najchętniej w segmencie mieszkań „z wyższych półek” w atrakcyjnych lokalizacjach. Inną sprawą jest to, że śledzimy też tworzący się rynek mieszkań na wynajem. Widzimy, że obecne przemiany kulturowe w Polsce sprzyjają tego typu inwestycjom. Podejmujemy współpracę z właścicielami ciekawie zlokalizowanych nieruchomości w Warszawie, którzy poszukują silnego partnera do realizacji projektów deweloperskich, rozważają sprze-

daż lub zwyczajnie nie mają jeszcze na nie pomysłu. Jesteśmy otwarci na współpracę w tym względzie nie tylko z sektorem prywatnym, ale także samorządami, uczelniami czy innymi podmiotami z sektora publicznego. Z rynku niemieckiego czy austriackiego czerpiemy doświadczenia współpracy z takimi podmiotami i jesteśmy przekonani, że – dysponując znacznym potencjałem ekonomicznym i technicznym – możemy je przenieść na polski grunt z korzyścią dla obu stron. ■ Tekst powstał we współpracy z firmą STRABAG Real Estate.

ject we are implementing show that we have found a place for ourselves here.

Are you only focusing on commercial properties?

Apart from office and hotel development, we are also looking into the residential market. We want to establish a beachhead there too, preferably with “high-end” apartments in attractive locations. We are also following developments on the rental market. We have observed that the current cultural transformation that Poland is going through has translated into a favour-

POSIADAMY DOŚWIADCZENIE W INWESTYCJACH HOTELOWYCH NA RYNKACH NIEMIECKIM, AUSTRIACKIM, A TAKŻE POLSKIM. WE HAVE EXPERIENCE IN HANDLING HOTEL INVESTMENTS IN GERMANY, AUSTRIA AND POLAND.

and maintenance cost savings that are unprecedented in Poland. As for the Motel One Chopin, we would never have won this project had it not been for our construction experience and our technological resources. The investment risk (a demanding location on an escarpment in the direct vicinity of old residential housing) required a bold approach and a tailor-made design that allowed for a safe and economical investment. Fortunately, we were able to count on the support and cooperation of STRABAG Sp. z o.o. and our technical hub in Germany. Both developments are LEED Platinum certified. We are well aware of the fact that the market we are operating on is undergoing dynamic changes and is extremely competitive. The new pro-

able environment for such investments.

We’ve been teaming up with owners of property in prime locations in Warsaw and who are either looking for real estate development partners, considering selling, or still undecided as to what to do. We are open to working with not only the private sector, but also the public and local-government sectors. We are drawing on the experience we’ve gained from working with public entities in Germany and Austria, and are convinced that – given our economic and technical potential – we can put this experience to good use on the Polish market, to the benefit of all parties involved. ■ The article was written in cooperation with STRABAG Real Estate.

Dyrektor zarządzający STRABAG Real Estate w Polsce. Ponad 20-letnie doświadczenie w branży zdobywał między innymi jako menedżer w zakresie nieruchomości komercyjnych i mieszkaniowych, zarówno dla polskich, jak i międzynarodowych deweloperów i firm doradczych. ❚ Managing Director of STRABAG Real Estate in Poland.

Has over 20 years of industry experience which he gained, among others, as a manager of commercial and residential property, both for Polish and international developers and consulting companies.

BOGDAN ZASADA

135

GOOD JOB

made concept

P E R Ł A W KO R O N I E a pearl in the crown BYĆ MOŻE NA HOŻEJ 42 MAMY NAJPIĘKNIEJSZE MIESZKANIE W WARSZAWIE. MÓWIĘ O DWUPOZIOMOWYM PENTHOUSIE, KTÓRY LICZY 360 M. MA TARASY NA DACHU, MIEJSCE NA ORANŻERIĘ I DOMEK DLA GOŚCI – MÓWI MICHAŁ BOROWSKI, PREZES MADE CONCEPT. ❚ “WE MIGHT JUST HAVE THE MOST BEAUTIFUL APARTMENT IN WARSAW AT HOŻA 42. I AM REFERRING TO OUR 360 SQ. M. PENTHOUSE. IT HAS A ROOF TERRACE, AN ORANGERY AND A GUEST HOUSE”, SAYS MICHAŁ BOROWSKI, MADE CONCEPT CEO. tekst | by marianna kucharska

136

Machina ruszyła. Widzę, że do kamienicy przy Hożej 42 pierwsi mieszkańcy już wnoszą walizki…

Owszem, dobrze pani widzi. Część mieszkań jest już całkowicie gotowa do przyjęcia mieszkańców. To te apartamenty, których właściciele zdecydowali się powierzyć nam wykończenie. Większość z nich przygotowywaliśmy na wzór wnętrz, które tu były pierwotnie. Co to znaczy? Otóż są wyłożone solidnymi parkietami, na sufitach jest sztukateria, są kominki, a w niektórych apartamentach nawet piece kaflowe. W połączeniu z nowoczesnymi oknami skrzynkowymi, które są kopią tych oryginalnych – wymienialiśmy je pod czujnym okiem konserwatora zabytków – klimatyzacją, pięknymi rzeźbionymi drzwiami wejściowymi stanowią ciekawą kombinację nowoczesności z klasyką. Robi to wrażenie.

Ale jest na Hożej 42 apartament, który robi jeszcze większe wrażenie… (śmiech). Wiem, do czego pani zmierza. Do tej pory o tym nie informowaliśmy, czekaliśmy bowiem do oficjalnego otwarcia kamienicy. I właśnie przyszedł ten moment. Otóż, mówię z pełną świadomością, być może mamy tu najpiękniejsze mieszkanie w Warszawie. Nasz dwupoziomowy penthouse na czwartym i piątym piętrze liczy 360 m². Przylegają do niego tarasy na dachu, z których rozciąga się widok na centrum Warszawy, ma miejsce na oranżerię z drzewkami pomarańczowymi, a nawet domek dla gości z oddzielnym wejściem. Penthouse jest dwupoziomowy, dzięki czemu dzienna część pomieszczeń ma wysokość od 3,5 do 8 m. Tarasy są tak przygotowane, aby przyszły właściciel mógł urządzić na nich piękne ogrody.

Brzmi jak opis słynnego penthouse’u Madonny?

Mówi pani o tym w Tel Awiwie? Oczywiście, może tak wyglądać. Wszystko zależy od przyszłego nabywcy. Ale skoro mowa o Madonnie, w latach 70. i 80., kiedy mieszkałem w Szwecji, projektowałem dziesiątki podobnych penthouse’ów.

I proszę sobie wyobrazić, że któregoś razu trafił mi się do przebudowy budynek, w którym w latach 30. urzędowała niejaka Aleksandra Kołłontaj, Rosjanka, prawa ręka Stalina w Szwecji. Pierwsza

na świecie kobieta, która pełniła funkcje ministra i ambasadora. To o tyle ciekawe doświadczenie, że wnętrze tej kamienicy było całkowicie podporządkowane jej wymogom, i kiedy tam trafiłem 50 lat później, trzeba było je od podstaw przerabiać.

Projektował pan w Szwecji dziesiątki takich penthouse’ów. Ale czy ten na Hożej był od początku w planach?

Pierwotnie go nie było, bo trzeba pamiętać, że kamienica powstała w 1895 r. i wówczas nie budowano takich apartamentów z tarasami na dachach. Jednak od początku myśleliśmy o stworzeniu takiego wyjątkowego mieszkania. Dlatego musieliśmy nadbudować tę część, która przywodzi na myśl raczej styl loftowy.

Jaka jest jego cena wyjściowa?

Na razie zbieramy oferty od klientów, a ostateczną cenę będziemy indywidualnie uzgadniać z nabywcami. Zdaję sobie sprawę, że kupno prawie 400-metrowego apartamentu w sercu Warszawy to nie jest transakcja, którą przeprowadza się z dnia na dzień. Ale na ten proces jestem przygotowany.

Ten penthouse będzie wisienką na torcie, perłą w koronie kamienicy przy Hożej?

replicas of the original windows – we replaced them under the watch of a conservator – air-conditioning, and beautiful sculpted entrance doors, they make for an interesting combination of the modern and the classical. They certainly create an impression.

There is one apartment at Hoża 42 which seems even more impressive it seems. (laughs). I know what you are getting at.

We haven’t mentioned it yet, because we’ve been waiting for the official opening of the tenement. This has just happened. I can now say we might just have the most beautiful apartment in Warsaw at Hoża 42. I am referring to our two-level 360 sq. m. penthouse on the fourth and fifth floors. It has roof terraces offering an excellent view of the city centre, it has room for an orangery, and even and a guest house with a separate entrance. Because the penthouse has two levels, the rooms in the day area are between 3.5 and 8 metres tall. The terraces were designed in such a way as to permit the future owner to create beautiful gardens there.

It sounds like a description of Madonna’s famous penthouse.

KAMIENICA PRZY HOŻEJ 42 MA PODZIEMNY GARAŻ, A TAKŻE STREFĘ REKREACYJNĄ, CZYLI SAUNĘ, BASEN, SIŁOWNIĘ I SALĘ KLUBOWĄ.

THE BUILDING AT HOŻA 42 HAS AN UNDERGROUND GARAGE AND A RECREATIONAL ZONE, I.E. A SAUNA, POOL, GYM AND CLUB ROOM.

I see the first residents are already moving in to Hoża 42.

That’s right. Some of the apartments are ready for the residents to move in. These are the apartments whose owners entrusted the finishing to us. Most were finished in the style of the original apartments. By that I mean that they have wood flooring, the ceilings are decorated with bas relief ornaments, the fireplaces have been restored, and some of them even have tile stoves. When combined with modern cased windows, which are

Are you thinking of the one in Tel Aviv?

Of course, it might resemble it. It all depends on its future owner. Speaking of Madonna, in the 1970s and 1980s, when I was living in Sweden, I designed dozens of penthouses like this. One day, I was charge with renovating a building which had once, in the 1930s, been the home of a certain Aleksandra Kollantai, a Russian woman, and Stalin’s right hand in Sweden. She was the first woman in the world to be appointed as a Prime Minister and Ambassador. It was an inte-

137

Nie chce być inaczej. Proszę spojrzeć na całość – gości wita odrestaurowana kuta brama pochodząca z 1894 r., dalej mamy stylową nowoczesną recepcję, której podłoga wyłożona jest betonową mozaiką. Szklane drzwi od wewnętrznej strony budynku prowadzą z kolei do bujnie porośniętego sezonowymi kwiatami, krzewami i drzewami dziedzińca utrzymanego w stylu mediolańskim. Ponadto budynek ma podziemny garaż, windy, a parter jest z kolei przeznaczony na strefę rekreacyjną, czyli saunę, basen, siłownię i salę klubową. Na poszczególne piętra prowadzą odnowione efektowne schody z piaskowca, a zwieńczeniem

made concept

Droga pani, nie byłbym sobą, gdybym nie węszył (śmiech). Chociaż w Warszawie brakuje kamienic „do wzięcia” z ustaloną sytuacją prawną. Wciąż ze zdumieniem przyglądam się wielu rozpadającym się budynkom, z którymi miasto ciągle się nie uporało, a w których wciąż w nie najlepszych warunkach mieszkają ludzie.

Należałoby wybudować im przyzwoite domy, dać możliwość przeprowadzki, a te straszące wraki albo wyremontować, albo sprzedać. Mówię to od lat 90. ubiegłego wieku. I wciąż naiwnie liczę na to, że ktoś mnie wreszcie wysłucha. ■ Tekst powstał we współpracy z Made Concept.

DO DWUPOZIOMOWEGO PENTHOUSE’U PRZYLEGAJĄ TARASY NA DACHU I JEST MIEJSCE NA STWORZENIE ORANŻERII. THE PENTHOUSE ON THE FOURTH AND FIFTH FLOORS HAS ROOF TERRACES AND ROOM FOR AN ORANGERY.

całości jest właśnie rzeczony penthouse.

Mogę dziś śmiało powiedzieć, że jestem dumny z tego projektu. Powiódł się w każdym calu, bo był dobrze zaplanowany i sprawnie zrealizowany.

Rozgląda się pan już za kolejną inwestycją w Warszawie?

MICHAŁ BOROWSKI

resting experience, as the interior of the tenement was designed specifically to meet her requirements. Fifty years later, when I was working on it, everything had to be remodelled from scratch.

You’ve said that you designed dozens of penthouses like this in Sweden. Was the one at Hoża on the drawing board when you began?

The building did not originally have one, as it was erected in 1895, and apartments with roof terraces were simply not built at the time. However, we planned to create a special apartment like this right from the start. We had to erect a superstructure over the top floor. This is what gives the apartment its loft-like appearance.

What is the asking price?

We are currently open to offers, and are prepared to negotiate on price. I realise that purchasing a nearly 400-metre apartment in the heart of Warsaw is not a transaction you can effect overnight.

But we are ready to handle the sale.

This penthouse is going to be the cherry on the cake, and the jewel in the crown, of the Hoża tenement.

It certainly will. Just take a look at the big picture – visitors to the building are welcomed by a wrought-iron gate dating back to 1894, and once inside, there is a stylish modern reception area with a mosaic floor. Glazed doors lead on to a Milanese yard overgrown with lush greenery, seasonal flowers, bushes and trees. The building also has an underground garage and elevators, and the ground floor houses a recreational zone, i.e. a sauna, swimming pool, gym and club room. The stairways are made of sandstone, and the whole thing is crowned with a penthouse. I’m really proud of this project. Everything has worked out, as it was well planned.

Are you in the hunt for another investment project?

I wouldn’t be me if I weren’t looking for something (laughs).The problem is, though, that there is a shortage of tenements with a clear legal status. It never ceases to amaze me that the city has so many derelict tenements waiting to be processed, and which are inhabited by people who have to live in poor conditions. These people should be offered replacement housing and given the possibility of moving, and these ghost tenements should be renovated or sold. I’ve been saying this since the 1990s, and I’m still naively waiting for someone to listen. ■ Written in conjunction with Made Concept.

MICHAŁ BOROWSKI (ur. 1950). W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born in 1950). He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. He worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland. For 40 years he has been renovating and adapting old tenements, primarily in Stockholm and Warsaw. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 to 2006.

138

© M . P.

GOOD JOB

contents

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

140

Route map

FLOTA

144

Fleet

WYDARZENIA

145

LOT news

MILES & MORE

154

Miles & More

MENU LOT GOURMET

156

LOT gourmet menu

PRZYDATNE INFORMACJE

158

Useful information

ROZRYWKA P OKŁADOWA

159

In-flight entertainment

139

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray Edmonton

route map

Vancouver San Francisco

Seattle

Saskatoon

Calgary

Winnipeg Minneapolis

Las Vegas

Los Angeles

San Diego

Dallas

Phoenix

SIATKA P OŁĄCZEŃ

Houston

Atlanta

Tampa

Varadero

LOT NA ŚWIECIE połączenia LOT-u/LOT flights

Atlanta

połączenia code-share/code-share flights

Singapore nowe kierunki/new destinations Od maja Warszawa-Singapur oraz Budapeszt-Nowy Jork i Budapeszt-Chicago/ Warsaw-Singapore and Budapest-New York and Budapest-Chicago from May. połączenia czarterowe/charter flights Mauritius

lot.com 140

Ottawa

nowe połączenia czarterowe/new charter flights

Nowe połączenia czarterowe Antalya od końca kwietnia, Denpasar i Varadero od czerwca, Mombasa, Mauritus, Phuket od października /New charter flights to Antalya from end of April; Denpasar and Varadero from June; Mombasa Mauritius and Phuket from October

140

Québec Montreal Halifax

Toronto Chicago New York (Newark) Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK)

Portland

Charlotte Orlando

Yekaterinburg Kazan Samara

WARSAW

Krakow

Astana

Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

Antalya Larnaca Cairo

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Rzeszow Budapest

Yerevan

Beijjng

Tel Aviv

Sendai

Seoul

Tokyo

Fukuoka

Amman

route map

Phuket Singapore

Mombasa

Denpasar

Mauritius

POŁĄCZENIA REGIONALNE regional routes

Trondheim

Oslo

St Petersburg Orebro

Stockholm

TALLINN

Gothenburg Copenhagen

Groningen

Amsterdam

Gdansk

Hamburg

Olsztyn

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Berlin

Brussels

WARSAW

Wroclaw Katowice Krakow

Munich

Vienna

Vilnius

Lublin

Kiev (Boryspil) Kiev (Zhuliany)

Rzeszow Lviv

Budapest

Odesa

Rijeka Nice

Constanca Split

połączenia LOT-u realizowane we współpracy z linią Nordica/ LOT connections in cooperation with Nordica

Constanca nowe kierunki/new destinations Ohrid

Ohrid

lot.com

połączenia LOT-u/LOT flights

Tel Aviv

połączenia sezonowe/seasonal flights

141

141

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in europe. flights to and from warsaw Oslo

Helsinki

Tallinn

Stockholm Gothenburg

Edinburgh

Billund

SIATKA P OŁĄCZEŃ

route map

Copenhagen

Porto

Lisbon Lyon

Riga Palanga

St Petersburg

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

Kaliningrad Hamburg Amsterdam Hanover Berlin London WARSAW Düsseldorf Brussels Kiev (Boryspil) Kharkiv Frankfurt Paris Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Cluj-Napoca Lyon Milan Ljubljana Turin Zagreb Venice Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Split Dubrovnik Madrid Barcelona Sofia Podgorica Skopje połączenia bezpośrednie LOT-u/direct LOT flights Istanbul Ankara

połączenia code-share/code-share flights

Kaunas nowe kierunki/new destinations

Split

połączenia sezonowe/seasonal flights

Od maja Kowno, Dubrownik i Norymberga, od czerwca Moskwa-Domodiedowo, Hanower, Skopje i Podgorica, od lipca Billund i Zaporoże/Kaunas, Dubrovnik and Nuremberg from May; Moscow-Domodedovo, Hannover, Skopje and Podgorica from June; Billund and Zaporizhia from July.

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie off mode Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. ❚ During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode.

The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE ❚ NON-CASH TRANSACTIONS ON BOARD Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie. Podawanie tych danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. Zapewniamy, że zbieranie, przetwarzanie, przechowywanie i udostępnianie danych odbywa się w sposób całkowicie bezpieczny i zgodny z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

W każdym momencie mogą Państwo zwrócić się do nas z prośbą o informację o danych na swój temat przechowywanych przez LOT*, jak też skorygować ich treść. ❚ Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. Providing this information is purely voluntary. You can still effect a cash transaction should you decline.

Please be assured that the collection, processing, storing and disclosing of personal data is carried out in a secure manner and in compliance with the Personal Data Protection Act of 29 August 1997. You have the right to request information regarding any personal data stored by LOT and correct it at any time. * Polskie Linie Lotnicze „LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa ❚ Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa

142

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2018

1/4 * 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

F LOTA fleet

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie.

A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami.

An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Boeing 737 MAX 8

medium and short-haul aircraft

Boeing 737-800

Boeing 737-400

NEW 2018

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2/6 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Embraer 195

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

7/12 *** 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

lot.com

Bombardier DHC-8Q400

144

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Embraer 175

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

9 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

Embraer 170

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

* dostawy w tym i przyszłym roku / * aircraft to be delivered this and next year ** dwa dostarczone, kolejne cztery w tym i przyszłym roku / ** two aircraft delivered, another four to arrive this and next year *** sześć w użytkowaniu, dostawa kolejnych sześciu w tym roku / *** six aircraft in operation, another six to be delivered this year **** w tym dwa do dyspozycji rządu / **** including two aircraft at the government’s disposal

144

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

NOWE W IĘ KSZE DREAMLI N ERY DLA LOT-U LOT's new, larger dreamliners

WY DARZE NIA

końca 2020 r. we flocie przewoźnika będzie co najmniej 16 samolotów tego typu. ❚ The Boeing 787-9, the newest and largest aircraft in the LOT fleet, has been registered as SP-LSA. Over the next few weeks, it will be flown to Chicago (flight number LO3/4). Another two LOT 787-9 Dreamliners will begin flying to New York (LO26/27), Toronto (LO45/46), and occasionally to Seoul. The last aircraft of this contracted batch will arrive in Warsaw early next year. The total number of LOT Dreamliners will have grown to 12 by then.

The B787-9 is nearly 63 metres long, i.e. 6+ metres more than each of the eight 7878-8s operated by LOT. Size does matter when it comes to wide-body aircraft. The new Dreamliner has 294 seats, 42 more than its smaller version (this translates into an increase of nearly twenty per cent).

The new Dreamliners will have three passenger classes: > 24 passengers in business class (six more seats) > 21 passengers in economy premium class (no change in the number of seats, but the gaps between them have increased from 38 to 42 inches)> 249 in economy class (36 more). All seats are fitted with a power socket and an USB port.The cargo hold of the “9” has been enlarged from 115 to 140 cubic metres. The new LOT 787-9 has a range of over 13,350 km, 700 km more than the 787-8. The new aircraft is powered by RollsRoyce Trent TEN new generation engines. According to Boeing, the new Dreamliner demonstrates lower fuel consumption per passenger, which makes it more economical and greener. Over 50 per cent of the weight or 80 per cent of the volume of the aircraft is made of composite materials, i.e. plastics reinforced with carbon fibres. These are lighter and more durable than aluminium, which translates into less weight, greater range, and lower fuel consumption. The composite structure of the fuselage allows for higher cabin pressure. This in turn enables cabin temperature and humidity to be controlled more easily. This is how the Dreamliner manages to offer greater comfort than its competitors in this market segment. Similarly to the smaller model, the “9” has LED lighting, and dimmed electrochromic windows to minimise jet lag.

In 2012, LOT was the first airline in Europe to welcome Dreamliners to its fleet. Today, they are the fundamental aircraft operating its long-haul flights. LOT’s profitable growth strategy for 2016-2020 assumes that by the end of 2020, the fleet will have at least 16 Dreamliners.

lot.com

©JIM ANDERSON

LOT news

Boeing 787-9, najnowszy i największy dotychczas samolot we flocie LOT-u, został zarejestrowany jako SP-LSA. Ten egzemplarz będzie wykorzystywany w najbliższych tygodniach na trasach do Chicago (nr rejsu LO3/4). Dwa kolejne z Dreamlinerów w wersji 787-9 zaczną latać w barwach LOT-u do Nowego Jorku (LO26/27), Toronto (LO45/46) i sporadycznie do Seulu. Ostatni egzemplarz z tego kontraktu dotrze do Warszawy na początku przyszłego roku. Wtedy łączna liczba Dreamlinerów LOT-u zwiększy się do 12.

B787-9 ma prawie 63 metry długości, czyli jest o ponad 6 metrów dłuższy od każdego z ośmiu 787-8 używanych przez LOT. Nowy samolot zabiera na pokład 294 pasażerów, czyli o 42 więcej niż mniejsza wersja (to wzrost podaży o prawie jedną piątą).

W nowych Dreamlinerach pasażerowie będą mogli podróżować w trzech klasach: > 24 osoby w klasie biznes (dostaną o sześć foteli więcej niż wcześniej) > 21 w ekonomicznej premium (liczba foteli bez zmian, za to zwiększy się odstęp między nimi > 249 w ekonomicznej (o 36 więcej). Wszystkie fotele są wyposażone we własne gniazdko elektryczne i port USB. W „dziewiątce” przestrzeń ładunkowa cargo w luku bagażowym urosła ze 115 do 140 metrów sześc. Zasięg nowego samolotu 787-9 w wersji dla LOT-u to ponad 13 350 km, czyli ok. 700 km więcej od 787-8. Nowy samolot został wyposażony w silniki Rolls-Royce’a Trent TEN nowej generacji. Nowy Dreamliner charakteryzuje się niższym zużyciem paliwa w przeliczeniu na pasażera, czyli jest oszczędniejszy i bardziej ekologiczny. Ponad 50 proc. masy samolotu i 80 proc. objętości materiałów stanowią kompozyty, czyli tworzywa sztuczne wzmocnione włóknem węglowym. To materiał bardziej wytrzymały, za to lżejszy od aluminium, co przekłada się na zmniejszenie masy samolotu, wydłużenie jego zasięgu i obniżenie spalania. Ta konstrukcja kadłuba umożliwia utrzymywanie wyższego ciśnienia w kabinie, przez co łatwiej jest kontrolować temperaturę i wilgotność. To dlatego Dreamliner oferuje wyższy komfort niż konkurencyjne maszyny w tym segmencie. W „dziewiątce” podobnie jak w mniejszym modelu producent zastosował oświetlenie LED i zaciemniane elektrofotochromatycznie okna, których zadaniem jest minimalizowanie efektu tzw. jet-lagu.

W 2012 r. LOT był pierwszą linią w Europie, która odebrała Dreamlinery.

Dzisiaj jest to filar jej floty dalekodystansowej. LOT zakłada, że do

145

LOT Z BL IŻA SIĘ DO S ET KI P OŁĄC ZEŃ

WYDARZENIA

LOT news

LOT flies to nearly one hundred destinations

Lotnisko Chopina w Warszawie, port przesiadkowy LOT-u. ❚ Chopin Airport in Warsaw, the LOT transfer hub.

lot.com

W siatce połączeń oferowanych pasażerom przez LOT jest już 95 tras.

Tylko w tym roku LOT ogłosił już siedem: z Warszawy do Billund, Moskwy-Domodiedowa, Hanoweru, Skopje, Podgoricy i Zaporoża oraz z Krakowa do Budapesztu. W latach 2016–2017 r. zainaugurował 50 połączeń, m.in. z Warszawy do: Los Angeles, Newark, Tokio, Seulu i Astany. W planach są kolejne trasy dalekiego, średniego i krótkiego zasięgu.

Poza tym LOT zwiększa też częstotliwość rejsów. Latem tego roku wydarzy się to na 25 trasach w porównaniu do sezonu letniego rok wcześniej. Najwięcej rejsów przybędzie na trasach z Warszawy: do Krakowa (wzrost z 49 do 56 tygodniowo), Budapesztu (z 26 do 33 w tygodniu) i Pragi (z 27 do 34). Na tzw. long-haulach liczba rejsów wzrośnie m.in. z Warszawy: do Los Angeles (z czterech do sześciu tygodniowo), JFK w Nowym Jorku (z 9 do 10), Narity w Tokio (z czterech do pięciu) oraz z Krakowa do Chicago (z jednego do

146

LOT rośnie dziś w tempie ponad 25 proc. rocznie. W 2017 r. LOT przewiózł prawie 6,8 mln pasażerów. W 2016 r. było to 5,4 mln, a w 2015 r. 4,3 mln pasażerów.

Plany na ten rok zakładają zbliżenie się do bariery 9 mln przewiezionych pasażerów. ❚ Currently, LOT is expanding at the pace of over 25 per cent annually.

In 2017, LOT carried nearly 6.8 million passengers. In 2016, it carried 5.4 million and in 2015 4.3 million passengers. The plans for this year envisage getting close to the threshold.

dwóch w tygodniu). ❚ The LOT flight network now has 95 destinations.

The carrier has already announced the launch of seven new routes this year: from Warsaw to Billund, Moscow-Domodedovo, Hannover, Skopje, Podgorica and Zaporizhia; and from Kraków to Budapest. LOT launched 50 new routes, including Warsaw to Los Angeles, Newark, Tokyo, Seoul and Astana in 2016-2017. And there are more short-, medium- and long-haul routes in the pipeline.

On top of all that, LOT is increasing the frequency of its flights. This summer, this will apply to 25 routes, as compared to summer last year.

The routes with the greatest number of extra flights will be Warsaw to Kraków (from 49 to 56 per week), Budapest (from 26 to 33) and Prague (from 27 to 34). The long-haul flights that will be more frequent include: Warsaw to Los Angeles (from 4 to 6 per week), New York (JFK) (from 9 to 10), and Tokyo (Narita) (from 4 to 5); and Kraków to Chicago (from 1 to two per week).

LOT oferuje bilety do Nowego Jorku z Warszawy, Rzeszowa i Budapesztu. ❚ LOT is now selling tickets to New York from Warsaw, Rzeszów and Budapest.

x JUŻ OSIEM KIERUNKÓW LOT-U W NIEMCZECH eight LOT destinations in germany

Hanower ❚ Hannover

c NOWE REJSY DO USA Z RZESZOWA I BUDAPESZTU new flights to the usa from rzeszów and budapest Po 10 latach przerwy LOT przywraca bezpośrednie rejsy między Rzeszowem a Newark w New Jersey, które pełni rolę drugiego lotniska dla Nowego Jorku. Rejsy między stolicą Podkarpacia a Newark zaczną się 29 kwietnia. Pasażerowie będą mieli do dyspozycji połączenie raz w tygodniu na pokładzie Boeinga 787-8 Dreamliner. Rzeszów–Newark to obecnie 9. połączenie LOT-u do Ameryki Północnej. Polski przewoźnik oferuje rejsy z Warszawy do: Nowego Jorku (JFK), Newark, Chicago, Los Angeles i Toronto oraz z Krakowa do Chicago. A już od maja zabierze pasażerów z Budapesztu do Chicago (dwa razy w tygodniu) i Nowego Jorku JFK (cztery razy w tygodniu). To będą pierwsze bezpośrednie, rejsowe połączenia LOT-u do USA wykonywane spoza terytorium Polski. ❚ After a ten-year break, LOT is resuming direct flights between Rzeszów and Newark in New Jersey, which operates as the second airport for New York City. Flights between Rzeszówl and this US city, which has a large Polish expatriate community, will be launched on 29 April. There will be one flight per week operated by a Boeing 787-8 Dreamliner. Rzeszów-Newark is now LOT’s 9th destination in North America. The Polish carrier offers flights from: Warsaw to: New York (JFK), Newark, Chicago, Los Angeles and Toronto; and from Kraków to Chicago. As of May, LOT will also be flying from Budapest to Chicago (twice a week), and New York (JFK) (four times a week). These will be the first direct regular LOT flights to the USA operated from outside Poland.

lot.com

©GET TYIMAGES, SHUT TERSTOCK (3)

Od 2 lipca LOT uruchomi bezpośrednie połączenie między Warszawą a Zaporożem na południowo-wschodniej Ukrainie. Embraer LOT-u będzie latał na tej trasie sześć razy w tygodniu. Rozkład połączeń został zaplanowany tak, żeby umożliwić pasażerom z południowo-wschodniej Ukrainy wygodne przesiadki w Warszawie na rejsy do Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Zaporoże to dziewiąta trasa LOT-u na Ukrainie: obok Lwowa, Odessy i Charkowa oraz dwóch portów w Kijowie (Boryspol i Żuliany), dokąd polski przewoźnik lata z pasażerami z Warszawy. Do Lwowa LOT oferuje połączenia nie tylko ze stolicy Polski, ale też z portów regionalnych: Poznania, Bydgoszczy i Olsztyna. Latem tego roku LOT będzie obsługiwał łącznie aż 84 rejsy tygodniowo między Polską a Ukrainą. ❚ On 2 July, LOT will launch direct flights between Warsaw and Zaporizhia in south-eastern Ukraine. A LOT Embraer will be operating this route six times a week. The flight schedule was designed to enable passengers from south-western Ukraine to conveniently transfer for flights to Western Europe and North America in Warsaw. Zaporizhia is the 9th LOT destination in Ukraine, after Lviv, Odessa, Kharkiv, and Kiev (Borispol and Zhuliany), to where the Polish carrier has been flying from Warsaw. LOT is now offering flights to Lviv from Poznań, Bydgoszcz and Olsztyn, in addition to Warsaw. LOT will be operating 84 flights per week between Poland and Ukraine this summer.

LOT news

z LOT NAJWIĘKSZĄ LINIĄ Z UE NA UKRAINĘ LOT is the largest eu carrier in ukraine

WY DARZE NIA

Do Lwowa LOT wozi pasażerów z Warszawy, Poznania, Bydgoszczy i Olsztyna. ❚ LOT flies to Lviv from Warsaw, Poznań, Bydgoszcz and Olsztyn.

Od 7 maja LOT wystartuje z połączeniem do Norymbergi, a od 4 czerwca do Hanoweru. Zakładana częstotliwość rejsów: dwa razy dziennie. Pasażerów przewiozą samoloty Embraer 170 i 175. W sumie LOT oferuje bilety już na osiem kierunków w Niemczech. Oprócz Norymbergi i Hanoweru są to: Berlin, Düsseldorf, Frankfurt, Hamburg, Monachium i Stuttgart. Obecnie LOT oferuje poprzez siatkę swoich połączeń możliwość dotarcia do w sumie 10 landów w Niemczech: > Hanoweru w Dolnej Saksonii > Monachium i Norymbergi w Bawarii > Berlina i Brandenburgii (poprzez berliński port Tegel) > Meklemburgii przez Hamburg > Frankfurtu w Hesji i Düsseldorfu w Nadrenii Północnej-Westfalii. Dodatkowo do landu Szlezwik-Holsztyn można dolecieć z LOT-em przez Hamburg i duński Billund, a do Saary i Nadrenii-Palatynatu przez Luksemburg. Do wszystkich tych portów polski przewoźnik oferuje połączenie dwa albo trzy razy dziennie. ❚ LOT is launching flights to Nuremberg on 7 May Hannover on 4 June. The envisaged frequency of flights is two per day, operated by Embraer 170 and 175 aircraft. LOT now flies to eight destinations in Germany. In addition to Nuremberg and Hannover, these are Berlin, Düsseldorf, Frankfurt, Hamburg, Munich and Stuttgart. LOT now flies to 10 German states: >Hannover in Lower Saxony> Munich and Nuremberg in Bavaria>Berlin and Brandenburg (via Berlin Tegel airport) >Mecklenburg via Hamburg > Frankfurt in Hesse and Düsseldorf in North Rein-Westphalia. You can also get to Schleswig-Holstein by LOT via Hamburg and the Danish town of Billund, and to Saarland and Rhineland-Palatinate via Luxembourg.

The Polish carrier offers two or three flights a day to all of these airports.

147

Born in Poland – Rodem z Polski.

Polish products festival in Aelia Duty Free shops Rodem z

POLSKI

Born in Poland – Rodem z Polski.

Polish products festival in Aelia Duty Free shops

Starting from this spring there will be focus on Polish products in Aelia Duty Free. The celebration of the 100th anniversary of Polish indelendence has inspired the „Born in Poland - Rodem z Polski” campaign. Travelers will experince a wide offering of „Born in Poland” products for their loved ones.

Born in Poland – Rodem z Polski. Festiwal polskich produktów w sklepach Aelia Duty Free Już od tej wiosny w sklepach Aelia Duty Free będziemy skupiać się na polskich produktach. 100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości stała się inspiracją dla kampanii „Born in Poland – Rodem z Polski”. Odwiedzając sklepy aelia podróżnicy spotkają bardzo bogatą ofertę produktów „Rodem z Polski” stworzoną specjalnie z myślą o ich najbliższych. Kampania ta będzie obecna w sklepach do grudnia. W tym czasie specjalne strefy zostaną udekorowane w nowoczesną oprawę graficzną gwarantującą znalezienie produktów rodem z Polski, w jednym bardzo dobrze oznakowanym miejscu. Selekcja perfum, kosmetyków, słodyczy i lokalnych upominków ułatwi znalezienie idealnego prezentu na każdą okazję.

This campaign will be visible in the Aelia Duty Free shops till December. Special areas will be created with a modern design that guarantees easy access to articles „Born in Poland - Rodem z Polski” in a very noticeable place. The selection of perfumes, cosmetics, confectionery and local souvenirs will make it easy to find the perfect gift for every ocassion.

Aelia Duty Free presents Born in Poland – Rodem z Polski in: Warszawa  Gdańsk  Kraków  Szczecin Szymany  Lublin  Modlin

Od 13 marca do 7 maja każde 2PLN wydane na perfumy, kosmetyki oraz słodycze to 1 mila w programie Miles & More. / From 13 March till 7 May 2PLN spent on perfume, cosmetics and confectionery gives 1 mile in Miles & More programme.

LOT to dopiero początek!

The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for airline partners but also take advantages of credit card, travel insurance, hotel and many more partners

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji milowych i odkrywaj nowe kierunki już od 5 000 mil

Take advantage of our mileage promotions and discover new destinations just from 5 000 miles

miles-and-more.pl

PRZEKĄSKI I POSIŁKI / SNACKS & MEALS

GOURMET

NEW

NEW

NEW

Bounty, Mars 57 g, 70 g

Twix Xtra, 2 x Snickers 75 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

Orzeszki ziemne solone Salted peanuts 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

M&M’s 90 g

Pringles Paprika, Original 40 g

5 PLN

5 PLN

8 PLN

8 PLN

8 PLN

10 PLN

10 PLN

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals DayUp green

DayUp blue

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

6 PLN

Owsianka

Zupa pomidorowa

Oatmeal 50 g

Tomato soup 65 g

6 PLN

8 PLN

Posiłki świeże / Fresh meals Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN

Danie ciepłe mięsne / Hot meat meal

12 PLN

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

Menu serwowane podczas większości rejsów krótkiego zasięgu trwających powyżej 2 godzin, z wyjątkiem: BUD, KSC, LWO, PRG i VNO/Fresh meal offer available on all short haul flights over 2 hours except BUD, KSC, LWO, PRG and VNO NO SUGAR

Zestaw dla dzieci / Set for kids M&M’s, samolot-zabawka, 100% sok Leon albo Czekotubka / M&M’s, airplane toy, Leon juice - 100% fruit and carrots or Czekotubka Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów / Set available during selected flights Sok Leon - 100% jabłko, marchew, banan 300 ml albo Czekotubka 50 g Leon juice - 100% fruit and carrots 300 ml or Czekotubka 50 g Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

NEW

lub/or

20 PLN

5 PLN Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

NAPOJE I ALKOHOLE / BEVERAGES & ALCOHOLIC BEVERAGES

GOURMET

Napoje / Beverages NEW

Kawa i Herbata / Coffee & Tea

Napoje energetyczne Energy drinks BLACK SAMURAI MANGO, BLACK 0,25 l

Lipton Ice Tea Green/Lemon, 0,33 l Schweppes 0,33 l

Soki: jabłkowy, pomarańczowy, pomidorowy Juices: apple, orange, tomato 0,3 l

Pepsi, Pepsi bez cukru /no sugar, Mirinda, 7UP 0,33 l

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

6 PLN

Alkohole* / Alcoholic beverages*

NEW SIZE

Piwo Heineken** Heineken Beer 0,33 l

Prosecco Ponte 0,2 l

Whiskey Jameson 0,05 l

8 PLN

15 PLN

12 PLN

Wino wytrawne** Beefeater Gin 0,05 l białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

10 PLN

12 PLN

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,5 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

10 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board. **Bezpłatne na wszystkich lotach międzykontynentalnych / Free of charge on all intercontinental flights

Estońskie przekąski i napoje / Estonian snacks and drinks

Dostępne na rejsach operowanych przez Nordica / For Nordica operated flights only EV100 chocolate, 20 g EV100 czekolada mleczna, 20 g

6 PLN

Kalev Finest Marzipan bar Vana Tallinn, 20 g Kalev Finest marcepanowy baton z likierem, 40 g

8 PLN

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 4000 PLN. Limit dla kart Maestro to 50 PLN, płatność tylko metodą zbliżeniową.

Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 4000 PLN. For Maestro cards payment is limited to 50 PLN, only contactless.

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Nõo Parmesan Snack sausages, 85 g Nõo kabanosy o smaku serowym, 85 g

Saku Originaal beer, 33 cl, 4,7% Saku Orginaal piwo, 330 ml, 4,7%

Vana Tallinn liqueur, 5 cl, 40% Vana Tallinn likier, 50 ml, 40%

12 PLN

13 PLN

17 PLN

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: dutyfree@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: dutyfree@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED BAGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

32 kg max

+

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

+

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

9 kg max

+

9 kg

na długie dystanse ❚ on long haul flights

+

8 kg max

= 12 kg

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR CARRY-ON BAGGAGE

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ maximum dimensions of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max

55

In addition, one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you. All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

+

23 kg max

carry-on baggage

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

158

23 kg max

23

+

40

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W kwietniu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach długiego zasięgu oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje chińskie, rosyjskie, japońskie, koreańskie i po raz pierwszy również węgierskie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Ponadto w systemie rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię naszych linii lotniczych. Miło nam poinformować, iż specjalnie dla naszych pasażerów w ostatnim czasie znacząco poszerzyliśmy ofertę filmową oraz listę albumów muzycznych dostępnych na pokładzie. W tym miesiącu w naszym systemie rozrywki pokładowej w dalszym ciągu mogą Państwo obejrzeć kilka produkcji, które zostały nominowane do Oscarów w tym roku – m.in. film uznawany za największego wygranego tegorocznej gali „Kształt wody”. W naszym repertuarze znajdą Państwo również kolekcję klasyków polskiej kinematografii, do obejrzenia których serdecznie Państwa zachęcamy. Z kolei naszym najmłodszym pasażerom polecamy w tym miesiącu filmy animowane takie jak: „Fernando”, „Noc w muzeum” czy obecne od niedawna w naszym repertuarze „Coco” (zwycięzca gali Oscarów w kategorii animacja pełnometrażowa). ❚ In April, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including Chinese, Russian, Japanese, Korean, and for the first time, also Hungarian productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. We encourage you to check it out yourself aboard our long-haul flights. Please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines. We’re more than happy to inform you that in the recent time we enriched our offer with additional movies and music albums. In this month, in our inflight entertainment system, you can still find some of the movies nominated for Oscars 2018. Among them, regarded as the winner of this edition – The Shape of Water. Also, we encourage you to discover classics of Polish cinema. Therefore, especially for you, we prepared a selection of best Polish movies. Our youngest passengers may like animated movies such as: Ferdinand, Night at the Museum, or Coco (winner of an Oscar for the best animated movie).

DLA DZIECI

FERNANDO (2017) ❚ FERDINAND

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

for kids

NOC W MUZEUM (2006) ❚ NIGHT AT THE MUSEUM

FANTASTYCZNE ZWIERZĘTA I JAK JE ZNALEŹĆ (2016) ❚ FANTASTIC BEASTS AND WHERE TO FIND THEM

lot.com

FILMY ❚ MOVIES

in-flight entertainment

159

lot.com

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

WYBRANE NOWOŚCI W KWIETNIU /selected new movies in april

160

THE DISASTER ARTIST(2017)

KRÓL ROZRYWKI (2017) ❚ THE GREATEST SHOWMAN

JUMANJI: PRZYGODA W DŻUNGLI (2017) ❚ JUMANJI: WELCOME TO THE JUNGLE

GWIEZDNE WOJNY: OSTATNI JEDI (2017) ❚ STAR WARS: THE LAST JEDI

SZKLANA PULAPKA 4.0 (2007) ❚ LIVE FREE OR DIE HARD

SIMPSONOWIE: WERSJA KINOWA (2007) ❚ THE SIMPSONS MOVIE

MAX PAYNE (2008)

WYŚCIG Z CZASEM (2011) ❚ IN TIME

WODA DLA SŁONI (2011) ❚ WATER FOR ELEPHANTS

ZORZA POLARNA (2017 - HU) ❚ AURORA BOREALIS: ÉSZAKI FÉNY

Z CZYSTYM SERCEM (2015 – HU) ❚ TISZTA SZÍVVEL

PORANEK KOJOTA (2001 – PL) ❚ COYOTE’S MORNING

WESELE (2004 – PL) ❚ THE WEDDING

TESTOSTERON (2007 – PL)

WENECJA (2010 – PL) ❚ VENICE

WYBRANE NOWOŚCI W KWIETNIU /selected new movies in april

A SPECIAL LADY (2017)

ZANIM ZNIKNIEMY (207) ❚ BEFORE WE VANISH

CZŁOWIEK W OGNIU (2004) ❚ MAN ON FIRE

DOBRY ROK (2006) ❚ A GOOD YEAR

THE BRINK (2017)

NEVER SAY DIE (2017)

BLOKBASTER (2017) ❚ BLOCKBUSTER

THE FORTRESS (2017)

„OSCARY 2018. ZWYCIĘZCY I NOMINOWANI” / Oscars 2018. The winners and the nominees

NIEMIŁOŚĆ (2017) ❚ LOVELESSA

CZAS MROKU (2017) ❚ DARKEST HOUR

COCO (2017)

TRZY BILLBOARDY ZA EBBING, MISSOURI (2017) ❚ THREE BILLBOARDS OUTSIDE EBBING, MISSOURI

FERNANDO (2017) ❚ FERDINAND

lot.com

KSZTAŁT WODY (2017) ❚ THE SHAPE OF WATER

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

LIGA SPRAWIEDLIWOŚCI (2017) ❚ JUSTICE LEAGUE

161

LOT Dla Firm - idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy

LOT Dla Firm - the perfect solution for your business

Wykorzystuje nadarzające się okazje, podejmuje trafne decyzje i dokonuje przemyślanych wyborów - oto cechy idealnego przedsiębiorcy oraz programu LOT Dla Firm. Skorzystaj z naszej oferty, zyskaj 2000 punktów na start, a dodatkowo:

Taking advantage of arising opportunities, apt choices, thought-through decisions... these are the characteristics of a perfect businessman and LOT Dla Firm programme.

Take advantage of our offer, get 2000 points for a good start, and in addition:

. .

znacząco obniż koszty podróży

. .

korzystaj z wielu promocji i lataj już od 14 400 punktów

zbieraj punkty i wydawaj je na: - bilety lotnicze - hotele i pakiety weekendowe - usługi podwyższające standard podróży - wejście do LOT Business Lounge „Polonez”

zbieraj punkty wszystkich pracowników na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach Miles & More

www.lotdlafirm.com

. .

significantly reduce travel costs

. .

benefit from many promotions and fly for just 14 400 points

earn points and redeem them for: - flight awards - hotel stays and weekend packages - services that enhance your travel - LOT Business Lounge “Polonez” access

accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

BOOK

PAY

DRIVE