Kaleidoscope June 2018 by LOT Polish Airlines

zabierz mnie

take me home

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

lot.com

06/2018 DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ DENVER ❚ ŚWIATOWE DNI MORZA W SZCZECINIE ❚ ANNE HATHAWAY ❚ SPŁYWY KAJAKOWE NA ŚWIECIE ❚ PAUL AUSTER ❚ KUCHNIA SKANDYNAWSKA

BILLUND M I A S T E C Z KO Z A B AW Y billund – the fun town

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

Rozana_KA_0218_5.indd 1

11/01/18 10:57

N OT E F RO M C EO

edytorial

Szanowni Państwo, Czerwiec zaczyna się od Dnia Dziecka, w związku z czym naszym najmłodszym pasażerom proponujemy bilety do Billund, największego na świecie Legolandu. To obecnie drugi, po Kopenhadze, kierunek LOT-u w Danii. O obu możemy przeczytać w tym numerze magazynu Kaleidoscope. Czerwiec to także czas inauguracji licznych nowych połączeń. W tym miesiącu zabieramy naszych pasażerów do Skopje w Macedonii i Podgoricy w Czarnogórze. W sumie obsługujemy na Bałkanach już 12 kierunków (z tego pięć w uwielbianej przez turystów Chorwacji, dokąd za sprawą LOT-u można dotrzeć szybciej i wygodniej niż samochodem). W tym miesiącu zaczynamy latać do Hanoweru, co oznacza, że liczba kierunków w Niemczech, na które sprzedajemy bilety, wzrosła w ciągu roku z czterech do ośmiu. Nasze samoloty wylądują też w porcie Domodiedowo, czyli na drugim, oprócz Szeremietiewa, lotnisku LOT-u w Moskwie. Czerwiec to dla nas kontynuacja pracowitego maja, kiedy przywróciliśmy bezpośrednie rejsy z Rzeszowa do Newark, uruchomiliśmy bezpośrednie połączenia z Budapesztu do Nowego Jorku i Chicago, a także zaczęliśmy latać z Warszawy do Singapuru, dzięki czemu oferujemy dziś pasażerom przesiadki do licznych portów w Azji Południowo-Wschodniej, Australii i Oceanii. Czerwiec to miesiąc, w którym do naszej floty dołącza Boeing 787-9 Dreamliner w okazjonalnym biało-czerwonym malowaniu z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości. Pojawią się też inne zamówione samoloty, m.in. kolejne Boeingi 737 MAX 8. Powyższe zmiany to dowód na to, że rozwijamy się rekordowo szybko. Według serwisu FlightGlobal, w tym roku LOT jest znów najszybciej rosnącym przewoźnikiem w Europie. Szanowni Pasażerowie, bardzo dziękuję za Wasze zaufanie i zapraszam na nasze gościnne pokłady. Zapnijcie pasy!

Dear Ladies and Gentlemen, In Poland, June begins with Children’s Day, so to celebrate this special day we recommend that our youngest passengers fly to Billund, which is home to the largest Legoland park in the world. This is our second destination in Denmark, after Copenhagen. You can read about both in this issue of Kaleidoscope. June is also a time for launching many new routes. This month, we start flying to Skopje in Macedonia and Podgorica in Montenegro. We now fly to 12 Balkan destinations (five of which are in Croatia – a country much loved by Poles, and which can now be reached by LOT faster and more conveniently than by car). We also launch flights to Hannover this month. This means that our number of destinations in Germany has gone up from four to eight in just a year. Our aircraft will also start landing at Domodedovo airport, i.e. our second airport in Moscow after Sheremetyevo. In June, we will continue the hard work we started in May when we relaunched direct flights between Rzeszów and Newark, launched a direct connection between Budapest and New York and Chicago, and began to fly from Warsaw to Singapore, where you can conveniently transfer to numerous airports in South-East Asia, Australia and Oceania. Our fleet will also be joined by a Boeing 787-9 Dreamliner this month. The aircraft will be decked out in special white and red livery to celebrate the centennial of Poland’s independence. There will be other aircraft deliveries this month too, including several Boeing 737 MAX 8s. All these changes are testament to our record-breaking growth. According to the FlightGlobal site, LOT Polish Airlines is once more the fastest growing carrier in Europe this year. Dear Passengers, I would like to thank you for your trust and welcome you on board our hospitable aircraft. Fasten your seatbelts! Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

SPRAWDŹ NOWE POŁĄCZENIA LOT-U DO: BILLUND, SKOPJE I PODGORICY – WIĘCEJ INFORMACJI NA LOT.COM ❚ CHECK OUT NEW LOT FLIGHTS TO BILLUND, SKOPJE AND PODGORICA – MORE INFORMATION ON LOT.COM

Apart Kaleidoscope_06 Mokotow_Excl [2018-05] 02.indd 1

2018-05-10 16:36:41

www.apart.pl

ZAPRASZAMY DO NOWEGO EKSKLUZYWNEGO SALONU APART W GALERII MOKOTÃ&#x201C;W

Apart Kaleidoscope_06 Mokotow_Excl [2018-05] 02.indd 2

2018-05-10 16:37:19

ANDY & MAG

OPTICAL STORE

Sama Eyewear exclusively at Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

Kalei_1-1.indd 1

ANDY & MAG

OPTICAL STORE

5/15/18 12:06 PM

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Sama Eyewear exclusively at Andy&Mag

Kalei_1-1.indd 1

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

5/15/18 12:07 PM

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

Z czym kojarzy mi się Skandynawia? Przede wszystkim z naturą. To jedno z niewielu już miejsc na świecie, gdzie można oddychać pełną piersią, włóczyć się godzinami, a nawet dniami i nie spotkać nikogo po drodze, podziwiać zjawiskowe krajobrazy, sycić oczy ich naturalnie surowym absolutnym pięknem. Rejs po Geirangerfjordzie i trekking na Preikestolen, zwaną Skałą Stołem – do dziś uważam za jedne z moich najważniejszych, najgłębiej zapadających w pamięć doświadczeń. Skandynawia przywodzi mi też na myśl szwedzką Ikeę – chyba większość z nas przeżywała fascynację tymi meblami i ich stylem urządzania wnętrz, który do dziś nie wychodzi z mody. Ale też duńskie Lego – mieć te klocki i tworzyć z nich niesamowite konstrukcje to było i jest z kolei marzenie każdego dziecka. A wyprawa do Legolandu w Billund, o którym piszemy na stronie 40, to wielka rodzinna przygoda, do której gorąco zachęcamy szczególnie z okazji Dnia Dziecka. Wreszcie Skandynawia kojarzy mi się z kuchnią, która stała się już marką samą w sobie. Dość wspomnieć słynnego szefa kuchni Renégo Redzepiego, którego Noma w Kopenhadze przez kilka lat uchodziła za najlepszą restaurację świata. Skąd ta wysoka pozycja kuchni skandynawskiej w światowych rankingach? Ponieważ stawia na sezonowość i dba, by produkty pochodziły z ekologicznych lokalnych źródeł. A że Skandynawia to królestwo ryb, właśnie dania z nich do dziś najbardziej pamiętają moje kubki smakowe. Zapewne Państwo też nabierzecie na nie apetytu po przeczytaniu artykułu o na stronie 126. Lato to idealny moment, by odwiedzić Skandynawię. Tym bardziej że według rankingów to jedno z najbezpieczniejszych i najbardziej przyjaznych do życia miejsc na świecie.

WYPRAWA DO LEGOLANDU W BILLUND, O KTÓRYM PISZEMY NA STRONIE 40, TO WIELKA RODZINNA PRZYGODA, DO KTÓREJ GORĄCO ZACHĘCAMY SZCZEGÓLNIE Z OKAZJI DNIA DZIECKA. A TRIP TO LEGOLAND IN BILLUND, WHICH WE WRITE ABOUT ON PAGE 40, IS A TREAT FOR BOTH YOUNG AND OLD. IT WOULD MAKE A PERFECT GIFT FOR CHILDREN’S DAY, CELEBRATED IN POLAND ON 1 JUNE.

What do I associate Scandinavia with? Above all, with pristine nature. This is one of the few places on Earth where you can truly relax and take a break, wander in the wilderness for hours and days, see awe-inspiring landscapes and feast your eyes on their austere virgin beauty, and meet no one else along the way. A cruise along the Geirangerfjord, and a trek on the Preikestolen (also known as pulpit rock) are still two of the most cherished and memorable experiences I’ve ever had. When I think of Scandinavia, I also think of the Swedish store IKEA – I suppose most of us have gone through a phase of being fascinated with their furniture and interior design style, which seems to be evergreen. And Danish Lego blocks. These can be used to make incredible structures – a dream gift for any child. A trip to Legoland in Billund, which we write about on page 40, is a treat for both young and old. It would make a perfect gift for Children’s Day, celebrated in Poland on 1 June. Finally, for me, Scandinavia is synonymous with excellent cuisine. Here, I need only mention the famous chef René Redzepi, whose NOMA restaurant in Copenhagen was for many years considered the best restaurant in the world. What makes Scandinavian cuisine ranked so high internationally? It primarily uses seasonal ingredients and makes sure produce is sourced locally. Since Scandinavia is also a kingdom of fish, my palate best remembers the fish dishes I had there. You too are bound to have your appetite whetted once you read our story on page 126. Summer is the perfect time to visit Scandinavia. It is also ranked as one of the world’s safest and friendliest places to live.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

KARTA BUSINESS EXECUTIVE

Symbol Twojego sukcesu. Karta Business Executive jest kompleksową odpowiedzią na potrzeby Klientów korporacyjnych podczas podróży biznesowych – od momentu planowania podróży, poprzez przybycie na lotnisko, aż do dotarcia do miejsca przeznaczenia. Starannie wyselekcjonowany pakiet przywilejów Karty Business Executive (m.in. Priority Pass, iPass Wi-Fi, Fast Track czy rozszerzony zakres ubezpieczeń) zapewni najlepsze doświadczenia biznesowe, gwarantując komfort i bezpieczeństwo podczas podróży służbowych.

9 powodów, dla których warto mieć Kartę Business Executive:

Priority Pass

Fast Track na lotnisku Chopina

Polityka Insight

iPass Wi-Fi

InterContinental „Ambassador”

Sixt Limousine Fleet & Service

Sixt Platinum

Avis Preferred Plus

Strefa VIP Line na lotnisku Chopina

Więcej informacji:

www.executivecard.pl Bank Handlowy w Warszawie S.A. Znaki Citi oraz Citi Handlowy stanowią zarejestrowane znaki towarowe Citigroup Inc., używane na podstawie licencji. Spółce Citigroup Inc. oraz jej spółkom zależnym przysługują również prawa do niektórych innych znaków towarowych tu użytych.

MBHW-07290-026 BEC Kalejdoscope 205x265 mm.indd 2

27/04/2018 15:42

spis treści

CONTENTS

104

3 N OTE FROM THE CEO 8 N OTE FROM THE EDITOR 12 D ID YOU KNOW...?

68 INTERVIEW

Anne Hathaway

76 GOOD LIFE

jak uodpornić się na krytykę how to be immune to criticism

wydarzenia, festiwale events, festivals

24 THE BEST OF kabriolety convertibles

30 I NSPIRATIONS

dobrze zaprojektowane biura well-designed offices

84 UP IN THE AIR wizy visas

84 L OT lata cicho i ekologicznie LOT flies quiet and green

90 jak technika wpływa na nasze życie 96

40 JOURNEY OF A LIFETIME

104

Dania Denmark

50 MY POLAND Szczecin

60 BUSINESS inflacja inflation

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedycja Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Konrad Majszyk

scandinavian cuisine

132 T AKE A LOOK lato summer

138 BEAUTY

pielęgnacja body care

140 MAKE A WISH dodatki accessories

PEOPLE & THE WORLD

36 W HY

Denver

126 G OOD FOOD k uchnia skandynawska

how technology affects our lives s pływy kajakowe kayaking s trategie łowcze zwierząt hunting strategies of animals

110 POLISH HITS pinta

114 LIFE STORY Paul Auster

122 C ULTURE festiwale festivals

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

142 MUST HAVE wnętrze interiors

144 148 150 154 158

GOOD JOB Europejski Bank Inwestycyjny

126

TVP Made Concept Grycan Ghelamco

160 G OOD ADDRESS strefa prestiżu prestige zone

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o. Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Ewa Porycka Sales coordinator – Katarzyna Osiak-Łazur

©GET TYIMAGES(3), EAST NEWS, SHUT TERSTOCK (2)

golf

16 WHAT’S ON

CMY

Kalei_1-1.indd 1

5/16/18 12:43 PM

D I D YO U K N O W

golf

PROSTE REGUŁY?

simple rules?

Główne zasady gry zostały spisane w 1754 r. Gracze muszą wbić piłeczkę do 10-cm dziurki oddalonej od tzw. tee (pierwszego uderzenia) o 100 do 500 m. Wygrywa ten, który pokona pole golfowe najmniejszą liczbą uderzeń. ❚ The fundamental rules of golf were written down in 1754 at the Scottish Royal & Ancient Golf Club of St Andrews. Players must place a tiny ball in a 10 cm hole located from 100 to 500 m away from the tee (or the first strike). The player who completes the course in fewer strikes wins.

PEŁNA KO N C E N T R AC J A the ultimate focus NIC MNIE TAK NIE USPOKAJA JAK CAŁKOWITE SKUPIENIE NA KIJU I PIŁECZCE. LICZY SIĘ TYLKO PRECYZJA UDERZENIA. RESZTA PRZESTAJE BYĆ WAŻNA – POWIEDZIAŁ JUSTIN TIMBERLAKE. ZAPEWNE Z MUZYKIEM ZGODZI SIĘ WIĘKSZOŚĆ GOLFISTÓW. ❚ NOTHING WILL CALM YOU DOWN LIKE THE ULTIMATE FOCUS ON THE CLUB AND THE BALL. ALL THAT COUNTS IS A PRECISE STRIKE. “EVERYTHING ELSE BECOMES UNIMPORTANT,” SAID JUSTIN TIMBERLAKE AND MOST GOLFERS WILL PROBABLY AGREE WITH HIM. tekst | by agnieszka michalak

KIEDY ZACZYNASZ

when you start

Przed każdą grą przeczytaj reguły lokalne, oznacz swoją piłeczkę i policz swoje kije (możesz ich mieć maksymalnie 14). Po zakończonej grze upewnij się, że wynik meczu został podany Komitetowi (w match play) i że twoja karta wyników została wypełniona poprawnie i oddana Komitetowi (w stroke play). ❚ Before each game, read local rules, mark your ball and count your clubs (you can have no more than 14). After the end of the game, make sure that its score is submitted to the Committee (in match play) and that your score card has been correctly filled in and submitted to the Committee (in stroke play).

NAJLEPSI Z NAJLEPSZYCH

the best of the best

Walter Hagen

Tiger Woods Arnold Palmer Gra w golfa toczy się na polu o powierzchni około 60 ha. ❚ The game of golf takes place on a course with an area of approx. 60 ha.

„Sukces w golfie zależy od siły umysłu i charakteru” – mawiał Arnold Palmer. Pomimo wygranej większości z 92 mistrzostw amerykańskiego PGA Tour pieniądze nigdy nie przewróciły mu w głowie. Zaś niekwestionowanym mistrzem tej dyscypliny przez lata był Eldrick „Tiger” Woods (w 2009 r. zarobił 110 mln dol.). Przygodę z golfem rozpoczął w wieku dwóch lat. Walter Hagen z kolei był pierwszym Amerykaninem, który wygrał British Open, i pierwszym golfistą, który grał zawodowo. ❚ “Success in golf depends on strength of mind and character,” said Arnold Palmer. Despite victories in most of the 92 US PGA tour championships, money never got to his head. The unquestionable leader of this discipline was Eldrick “Tiger” Woods (who earned USD 110 million in 2009). He started his adventure with golf when he was two. Walter Hagen was the first American to win the British Open and become the first professional golfer.

72 UDERZENIA

72 strikes

W zależności od odległości pomiędzy tee a dołkiem różna jest norma uderzeń przewidzianych na dołek. Wyróżniamy dołki PAR3 (odległość dla kobiet do 200 m, dla mężczyzn do 220 m), PAR4 (dla kobiet 180–390 m, dla mężczyzn 200–450 m) lub PAR5 (dla kobiet powyżej 360 m, dla mężczyzn powyżej 400 m). Suma PAR wszystkich dołków daje PAR pola – dla pól 18-dołkowych jest to najczęściej 72, co oznacza, że całe pole powinniśmy ukończyć w 72 uderzeniach. ❚ The standard number of strikes per hole depends on the distance between the tee and the hole. There are par-3 holes (the distance is up to 200 m for women and 220 m for men), PAR-4 holes (180-390 m for women, 200-450 m for men), and par-5 holes (more than 360 m for women and more than 400 m for men).You should complete the course with 72 strikes.

ZGODNIE Z ETYKIETĄ

follow the etiquette

ZACZĘŁO SIĘ OD... it started with a ... Legenda głosi, że grę wymyślili szkoccy pasterze owiec. Jednak pierwsze zapisy o golfie pochodzą z 1457 r., kiedy król Szkocji James IV wydał edykt zabraniający gry swoim poddanym, bo ci poświęcali na nią czas przeznaczony na… obowiązkowe ćwiczenia łucznictwa. ❚ The legend has it that golf was invented by Scottish shepherds. The first mention of golf dates back to 1458 when King James IV of Scotland issued a decree that banned his subjects from playing golf as an unwelcome distraction to... learning compulsory archery.

Odpowiednie ubranie na polu golfowym to podstawa. Obowiązują koszulka z kołnierzem i spodnie. Zapomnij o dresach i dżinsach. Dla amatorów (i tylko dla nich) dozwolone są krótkie spodenki do kolan. Warto też upewnić się, czy klub, w którym grasz, nie wymaga od zawodników noszenia długich skarpetek. ❚ Suitable attire in the golf course is a must. Players should wear a collared shirt and pants. Forget about tracksuits or jeans. Amateurs (but only them) are allowed to wear knee-length shorts. You should also check if your club requires players to wear long socks. 

D I D YO U K N O W

golf

Tylko w USA co roku zawodnicy gubią około 300 mln piłeczek golfowych. ❚ In the US alone, golfers loose approx. 300 million golf balls annually. Nazwa golf wywodzi się od holenderskiego słowa kolf, które oznacza: kij. ❚ The name golf comes from the Dutch word kolf that means a club.

NA OLIMPIADZIE

at the olympic games

Golf był obecny w programie igrzysk olimpijskich trzykrotnie. Pierwszy raz zawodnicy rywalizowali podczas letnich igrzysk w 1900 r. w Paryżu, potem cztery lata później w Saint Louis. Ponownie zagościł na igrzyskach dwa lata temu w Rio de Janeiro. ❚ Golf was an Olympic sport three times in the past. The first time was in 1900 during the summer Olympics in Paris and four years later in Saint Louis. It only returned to the Olympics two years ago in Rio de Janeiro.

Pierwszym w historii żeńskim graczem w golfa była szkocka królowa Maria Stuart – panowała w latach 1542–1567. ❚ The first female golfer in history was Mary Queen of Scots who ruled from 1542 until 1567. W 1927 r. powstała niezależna dyscyplina wywodząca się z golfa – minigolf. ❚ Miniature golf, an independent discipline which is an offshot of golf, was established in 1927. Najlepsi golfiści należą do najlepiej zarabiających sportowców na świecie. ❚ The best golfers ranks among the world’s highest paid athletes.

Klasyczna runda zamyka się w 18 trasach zwanych dołkami. ❚ A classic round of golf covers 18 holes.

ROZKWIT

Michael Phelps

the heyday

TERAZ GOLF? time for golf? Gra skusiła sportowców, którzy osiągnęli mistrzostwo w swoich dyscyplinach i za punkt honoru postawili sobie zdobycie wysokich umiejętności golfowych. Są wśród nich m.in.: David Beckham, Roger Federer, Diego Maradona, Michael Phelps i gwiazda NBA Michael Jordan, który z kijem golfowym wystąpił nawet w animacji Kosmiczny mecz. ❚ Golf has attracted athletes who have achieved mastery in their own disciplines and had an ambition to amass golf titles. This lot includes David Beckham, Roger Federer, Diego Maradona, Michael Phelps, and Michael Jordan who made an appearance with a golf club in Space Jam.

POLSKI ZWIĄZEK GOLFA

W XVIII w. powstawały nie tylko funkcjonujące do dziś kluby (w 1744 r. powołano do życia The Gentlemen Golfers of Leith), ale też stworzono pierwsze pisane reguły gry, m.in. zakaz wymiany piłki podczas gry, zakaz usuwania drobnych naturalnych przeszkód, zakaz gry piłką przeciwnika. ❚ The 18th C saw the establishment of clubs which are still operating today. It was also when first written rules of the game were set down to prohibited players from replacing the ball while the game continued, or removing minor natural obstacles.

the polish golf union

...powstał 31 lipca 1993 r. w Warszawie, obecnie liczy ponad 3 tys. członków. Na czym polega jego działalność? Przede wszystkim na promocji, rozwoju i organizacji tego sportu w Polsce oraz reprezentacji i ochronie interesów zrzeszonych w PZG polskich klubów golfowych. ❚ ... was established on 31July 1993 in Warsaw and currently has more than 3,000 members. What are its core activities? They are mainly focused on promotion, development and organisation of golf events in Poland as well as representation and protection of interests of PGU’s member golf clubs.

David Beckham

â&#x20AC;Śthe most complex individual automotive proving ground of Europe is being built in Hungary?

Kalei_1-1.indd 1

5/10/18 10:49 AM

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

v PACHNĄCY PERFORMANCE scented performance Położona niedaleko Amsterdamu miejscowość Aalsmeer słynie ze szklarń, w których rosną wszelkie odmiany kwiatów. W dorocznym święcie będzie można podziwiać nie tylko piękne rośliny, wśród których królować będą róże, ale też wysłuchać koncertów, obejrzeć przedstawienia teatrów ulicznych i skosztować smacznych potraw. Bilet kosztuje 7,5 euro. ❚ Aalsameer near Amsterdam is famous for its greenhouses, which have nearly every species of flower. This year, the festivities will showcase beautiful plants, and also offer an opportunity to see street theatrical performances, and try delicious food. Admission is EUR 7.5 but the sensations to be experienced are priceless. Aalsmeer Flower Festival, 16–17.06, Aalsmeer

EVENTS Dzielnica Kreuzberg będzie gospodarzem OpenAirGallery, na którą zjadą artyści z całego świata.

ALE MASZYNY!

some cars

Stolica Górnego Śląska kusi organizowanymi po raz 15. targami motoryzacyjnymi. Wszystko, co nowe w motoryzacji, pokazane zostanie w hali Międzynarodowego Centrum Kongresowego. Obok części biznesowej odbędą się widowiska z udziałem maszyn, a jakże. ❚ This June, Katowice is holding the 15th Automotive Fair. Everything that is new in the industry will be on display at the International Congress Centre. There will be business and there will be fun with numerous auto shows. ProfiAuto Show 2018, 23–24.06, Katowice BERLIN

POD NIEBEM BERLINA under the berlin sky

Macie dosyć muzeów i galerii w zamkniętych pomieszczeniach? Nadarza się okazja, by pokontemplować sztukę na wolnym powietrzu. Stolica Niemiec zaprasza po raz 16. do otwartej galerii w dzielnicy Kreuzberg. Zapowiada się setka artystów reprezentujących rozmaite gatunki sztuki. ❚ Have you had enough museums and galleries housed in buildings? Here is a chance to contemplate art in the public space. Berlin is inviting all art lovers to visit its 16th instalment of the open air gallery in Kreuzberg. This year, the gallery will feature works by one hundred artists representing different genres. OpenAirGallery 2018, 03.06 and 01.07, Berlin

BOSTON

c PŁYNĄCE SMOKI floating dragons

c NIE TYLKO KLASYKA

classics and more

W pozostającym w aglomeracji paryskiej Saint-Denis przez cały czerwiec rozbrzmiewać będzie muzyka takich kompozytorów jak Bach, Mozart czy Brahms. Ale kuratorzy festiwalu zapowiadają też rozpisane na żeńskie głosy ostatnie dzieło Davida Bowiego Blackstar. ❚ Saint Denis will be filled with the music of Bach, Mozart, Bruckner, Brahms, etc. in June. The curators of the festival have announced a performance of the last musical work of David Bowie – Blackstar – sung by a female choir Festival de Saint-Denis 2018, until 05.07, Saint-Denis

Boston Hong Kong Dragon Boat Festival, 09–10.06, Boston



Tym razem, żeby zobaczyć widowiskowe chińskie smoki, nie trzeba będzie lecieć na Wschód. Jeśli akurat będziecie w Bostonie, weźcie udział w wyścigach smoczych łodzi. Jeśli nie zdążycie zasilić jednej z 75 drużyn, możecie podziwiać zawody z brzegu Charles River. ❚ This year, you do not have to travel to the far east to see spectacular Chinese dragons in action. If you happen to be in Boston this month, be sure not to miss the dragon boat race. You can either compete or simply watch the race from the banks of the Charles River.

już za

2 360 PLN netto/m-c . *

już za

1 820 PLN netto/m-c .

2970_Auto_Fus_BMW_zaufaj_inst_Prasa_205x265mm_spad5mm.indd 1

już za

1 990 PLN netto/m-c . *

już za

2 710 PLN netto/m-c . *

14/05/2018 12:59

W H AT ’ S O N WARSZAWA

nasze rekomendacje

c CHIŃCZYCY W WARSZAWIE the chinese in warsaw Największe w Europie Środkowo-Wschodniej targi produktów chińskich skupiają ponad tysiąc wystawców oferujących szeroki asortyment – od ubrań, mebli, oświetlenia po elektronikę. Aby biznesowe rozmowy przebiegały bez nieporozumień, organizatorzy zapewniają opiekę tłumaczy. ❚ The largest Chinese Fair in this part of CEE brings together over one thousand exhibitors offering a wide assortment of products – from attire, through furniture and lighting to electronics. Interpreters will be on hand to ensure that any business talks proceed smoothly and successfully. Targi Produktów Chińskich | China Fair, 06–08.06, Warsaw

v MUNDIAL. PIŁKA W GRZE the championship. the game is on Mistrzostwa świata w piłce nożnej to wydarzenie nie tylko dla fanów futbolu. O zwycięstwo zawalczą zespoły z 32 krajów, a Islandia i Panama po raz pierwszy. Mecze będą rozgrywane w 11 miastach, a maskotką tego sportowego wydarzenia będzie wilk Zabiwaka. ❚ The World Cup is not just a festival of joy for football fans. Thirty two countries will be competing, with Iceland and Panama taking part for the first time. The matches will be played in 11 cities and the mascot of the event is Zabivaka the wolf. 2018 FIFA World Cup Russia, 14.06–15.07, Russia

x PIĘKNE STAROCIE beautiful oldies Największy w Japonii targ antyków, którego celem jest nie tylko sprzedaż i kupno, ale również zaznajomienie odwiedzających z kulturą i sztuką japońską, odbywa się w parku Yoyogi. Zanim coś wypatrzycie i kupicie, upewnijcie się, że możecie to legalnie wywieźć z Kraju Kwitnącej Wiśni. ❚ Japan’s largest antique fair is held in Yoyogi Park in Tokyo. The objective is not only to trade in old furniture and accessories, but to educate the public about Japanese art and culture. But before buying anything, make sure it can be legally taken out of Japan.

c CHODŹ DO KINA!

see a movie

Nowojorskie Soho ma swój festiwal filmowy, który zaprasza do udziału filmowców zajmujących się wszelakimi gatunkami: od profesjonalnych pełnometrażowych fabuł po amatorskie krótkie formy. Obok seansów odbywać się będą panele dyskusyjne i spotkania ludzi kina. ❚ Soho in NYC has its own film festival open to filmmakers specialising in all kinds of movie genres, from professional features to short films. The festival programme features screenings, debates and meetings with filmmakers. A professional jury will vote on the winners. SohoFilmFest, 14–21.06, New York City

Japanese Antique Market, 10.06, Tokyo

TOKIO

Wielokrotny zdobywca nagrody Grammy, amerykański muzyk, kompozytor i wokalista po raz kolejny zawita do Polski. W ciągu ostatnich 30 lat wydał 10 albumów, a kolejny ma się ukazać w tym roku. Czy podczas koncertu usłyszymy It Ain’t Over‚ til It’s Over? ❚ The many-time Grammy award winning musician, composer and vocalist, Lenny Kravitz, is coming back to Poland. Kravitz has released 10 albums over the past 30 years and has a new one coming out later this year. Lenny Kravitz in concert, 08.06, Kraków



z LENNY ZNOWU U NAS lenny is back

Deutsche Bank

Pieniądze Ci służą na koncie oprocentowanym 1,3% z Pakietem PREMIUM

Przejdź do Banku klasy

Poznaj korzyści nowego konta

www.dbNETpremium.pl Saldo Konta dbNET PREMIUM jest oprocentowane stałą stopą procentową w wysokości 1,30% w skali roku. Kapitalizacja odsetek na Koncie dbNET PREMIUM następuje na koniec każdego miesiąca kalendarzowego. Do Promocji dbNET PREMIUM Klient może przystąpić w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 30 czerwca 2018 r. Szczegółowe informacje na temat Promocji dbNET PREMIUM znajdują się w Regulaminie dostępnym na www.deutschebank.pl oraz w Oddziałach Banku. Niniejsza treść nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Deutsche Bank Polska S.A., ul. Lecha Kaczyńskiego 26, 00-609 Warszawa

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

KATEDRA MARII PANNY, MUZEUM ARCHEOLOGICZNE I OGROMNY AMFITEATR – CHORWACKA PULA KUSI ZABYTKAMI, KTÓRE SĄ NATURALNĄ SCENERIĄ LICZNYCH WYDARZEŃ KULTURALNO-SPORTOWYCH W MIEŚCIE. ❚ THE VIRGIN MARY CATHEDRAL, THE ARCHAEOLOGICAL MUSEUM AND A HUGE AMPHITHEATRE – PULA IN CROATIA ATTRACTS TOURISTS WITH ITS MANY MONUMENTS WHICH ARE THE NATURAL BACKDROP FOR CULTURAL AND SPORTS EVENTS.

EVENTS

PULA

POREC

v NIEZŁE PARTY quite a party Podczas trzydniowego festiwalu w miasteczku Poreč (na tle pięknej starówki) wybrzmi muzyka rockowa, punkowa i reggae w wykonaniu didżejów i śpiewaków z całego świata. Główną gwiazdą tegorocznej imprezy będzie angielska wokalistka i aktorka Rita Ora. ❚ Poreč and its beautiful Old Town will host a three-day music festival in July. The event is a real mustsee party spectacle with rock, punk and reggae sound performed by domestic and international DJ and singers. The main international star this year will be Rita Ora. Rise Up Music Festival, 6–8.07, Poreč UMAG

c RAKIETY W DŁOŃ

rackets in hand

Croatia Open Umag to turniej tenisowy zaliczany do cyklu ATP World Tour. Rozgrywany w Chorwacji od 1990 r.

Turniej ATP to jedno z najważniejszych wydarzeń sportowych i towarzyskich w Chorwacji. Do miasta zjadą światowej sławy tenisiści, dziennikarze, eksperci sportowi i miłośnicy tego sportu. Centrum wydarzeń będzie luksusowy kompleks tenisowy Stella Maris. Rozgrywkom będą towarzyszyć imprezy wszelkiej maści – od koncertów po Festiwal Istryjskich Przysmaków Istria Gourmet Festival. ❚ This ATP Tournament is one of the most important sports and social events in Croatia. The town is host to world-ranking tennis players, while the cream of society, journalists and reporters, sports experts and tennis aficionados spend time in and around the luxurious tennis complex Stella Maris. Entertainment, concerts, evening parties and, since recently, the Festival of Istrian Culinary Delicacies Istria Gourmet are part of the tournament festivities. Croatia Open ATP, 13–22.07, Umag

Niegdyś na arenie (z I w. p.n.e.) w Puli odbywały się walki gladiatorów, do których nawiązuje coroczna impreza Spectacvla Antiqva, która odbywa się raz w tygodniu w amfiteatrze od końca czerwca do początku września. Arena staje się zatem nie tylko miejscem walk gladiatorów, ale też warsztatów, a odwiedzający mają okazję zobaczyć starożytne stroje czy repliki rzymskiego rzemiosła. ❚ The Arena in Pula (erected in the 1st century BC) used to host gladiator games and fighting with wild beasts. The annual event Spectacvla Antiqva takes place in Pula’s amphitheater once a week, from the end of June to the beginning of September. In the evening hours the Arena becomes the site of gladiator fights, workshops, visitors have a chance to see ancient Roman clothing and crafts. Spectacvla Antiqva, 1.06 and 23.06 from 10.00 to 21.00, Pula

PULA

©CREDITS

v WALKI GLADIATORÓW gladiator games

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

v SZTUKA ULICY

street art

Od czerwca do końca sierpnia kurort w pobliskim Rabac stanie się olbrzymią plenerową sceną. Festiwalowi przyświeca hasło: „Celebruj życie, doceniaj jego piękno i małe chwile”. Program jest podzielony na kategorie: Street Performance, Street Music, Kino i Teatr. ❚ Rabac will be transformed into a huge open-air stage from June to late August as it hosts the Open Air Festival. The festival’s motto is the celebration of life, the beauty of life and the little moments. The festival programme comprises four different categories: Street Performance, Street Music, Cinema and Theatre. Open Air Festival, 16.06–30.08, Rabac

RABAC PULA

Od czerwca do lipca ulice Rabac będą należały do artystów z całego świata. Do Chorwacji zjadą muzycy, aktorzy i reżyserzy.

c LEKCJA HISTORII

a history lesson

EVENTS

PULA

Impreza jest odpowiedzią na potrzebę stworzenia wydarzenia edukacyjnego z muzyczno-teatralnym programem, który przybliży historię Puli z przełomu tysięcy lat. Główne wydarzenia festiwalu odbędą się na centralnym rzymskim placu Forum. Czyż to nie idealne tło, by rozmawiać o historii? ❚ The Festival of Antiquity – Pula Svperiorvm is a response to the need for creating a recognizable music and theater program and educational event, bringing visitors closer to this great period of the 3,000-year-old history of Pula and its surroundings. The festival venue central Roman square – Forum. Days of Antiquity, June, Pula

v DO BIEGU GOTOWI? ready, steady, go? Bieganie może być także świetną rozrywką. Z tego założenia wychodzą organizatorzy biegu Istralandia Run & Slide na 5 km, podczas którego uczestnicy pokonują trasę biegnącą m.in. przez kompleks parku wodnego. W tym roku odbędzie się również bieg dla dzieci. ❚ Running can also be an extremely entertaining activity. This is certainly what the organisers of the 5-km-long Istralandia Run&Slide believe. Runners run through the complex of the water park LOTalso apla 1 14.02.2018 and surrounding trails. There will beKaleidoscope.pdf a children’s run this year. Brtonigla – Fun race, 23.06, Istralandia ROVINJ

15:08

ISTRALANDIA

c SPEKTAKULARNA PARADA festive parade …łodzi w Rovinj jest nawiązaniem do bogatej historii miasta związanej z rybołówstwem. We wtorki i czwartki odbywa się tu „wodny” pochód z łodziami, latarniami i muzyką na żywo. Impreza startuje przy pomoście w centralnym punkcie miasta, a kończy się na ulicy Švalba. ❚ ...of boast in Rovinj is a revival of Rovinj’s rich fishing history. On Tuesday and Thursday eveing the town hosts the “batana” procession with lanterns and evocative music. It starts from a small pier near the main square and ends in Švalba Street. 26.06–4.09 Lighted Batana Boat Parade, Rovinj

WAW–PUY–WAW:

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

raz w tygodniu ❚ once a week

13 THE BEST OF

kabriolety

B E Z D A C H U N A D G Ł O WĄ no roof over your head

NIEKTÓRE GRAŁY W FILMACH, NIEKTÓRYMI JEŹDZILI MARILYN MONROE, BRIGITTE BARDOT CZY FRANK SINATRA. I NIC DZIWNEGO, BO KABRIOLETY TO SYNONIMY LUKSUSU I WAKACYJNEJ PRZYGODY. ❚ SOME HAVE BEEN FEATURED IN FILMS, OTHERS HAVE HAD MARILYN MONROE, BRIGITTE BARDOT, OR FRANK SINATRA AT THE WHEEL. THIS IS NOT SURPRISING AS CONVERTIBLES ARE SYMBOLS OF LUXURY AND HOLIDAY ADVENTURE.

JAGUAR E-TYPE

To kultowe auto z lat 60. zachwyciło nawet samego Enza Ferrari, który uznał je za najpiękniejszy samochód wszech czasów. Nic więc dziwnego, że jest jednym z eksponatów w nowojorskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Jeździli nim m.in. Brigitte Bardot i Frank Sinatra. ❚ This iconic car from the 1960s caught the eye of none other than Enzo Ferrari, who called it the most beautiful car in the world. It’s not surprising, then, that it’s on permanent display at The Museum of Modern Art in New York. Famous drivers include Brigitte Bardot and Frank Sinatra.

CHRYSLER THUNDERBOLT Elektryczne szyby, składany twardy dach, radio z przyciskami i perfekcyjna aerodynamiczność podwozia. W latach 40. to musiało brzmieć kosmicznie. Mimo że to auto koncepcyjne, do dziś zachowały się wszystkie wyprodukowane egzemplarze, a dokładnie sześć. ❚ Electric windows, a retractable hardtop roof, a push-button radio, and a perfectly aerodynamic chassis. It must have seemed outlandish back in the 1940s. Despite being a concept car, all six manufactured vehicles are still in existence.

3 24

CHRYSLER PLYMOUTH XNR Kto powiedział, że asymetryczność nie może być piękna? To cacko miało być odpowiedzią dla słynnej Corvetty z lat. 50., ale niestety nie weszło ostatecznie do produkcji. Jedyny egzemplarz zmieniał właścicieli jak rękawiczki. Ostatecznie zlicytowany za pond 3 mln zł. ❚ Who said that asymmetry cannot be beautiful? This 1960 car was meant to be Chrysler’s answer to GM’s Chevrolet Corvette from the 1950s, but in the end, it did not go into production. The only one to have survived has frequently changed hands, and was even once owned by the Shah of Iran. It was recently auctioned for more than PLN 3 million.

tekst | by rafał wojciechowski

Podà˝aj w stron´

słoƒca

S O C Z E W K I Ś W I AT ŁO C Z U Ł E S O C Z E W

Wyró˝nij si´ dzi´ki soczewkom z rodziny Sensity Soczewki światłoczułe Sensity to idealne rozwiązanie dla osób, które oczekują komfortowego widzenia niezależnie od warunków oświetleniowych, bez konieczności zmiany okularów. Dzięki innowacyjnej technologii Stabilight Technology™, soczewki Sensity błyskawicznie przyciemniają się na zewnątrz i bardzo szybko rozjaśniają, powracając do pełnej przejrzystości wewnątrz pomieszczeń, zapewniając najwyższą wygodę użytkowania o każdej porze roku. Odkryj pełną gamę soczewek Sensity na www.hoyavision.com/pl Zapraszamy do odwiedzania naszego profilu na

Hoya sensity prasa KALEJDOSKOP FP.indd 1

facebook.com/ HoyaLensPoland

10/05/2018 23:18

THE BEST OF

PEUGEOT ECLIPSE Pierwszy samochód ze składanym metalowym dachem (1935 r.) nie powstałby, gdyby nie pewien… dentysta. Georges Paulin po godzinach był całkiem niezłym wynalazcą, którego patent znany jest do dziś na całym świecie. Bez wątpienia ten model „przyćmił” swoich konkurentów. ❚ The first car with a retractable metal roof (1935) would never have been built were it not for a certain dentist. After hours, Georges Paulin was a rather talented inventor whose patent is still known all over the world. This model was definitely able to “eclipse” its competitors.

kabriolety

CADILLAC ELDORADO Ciężko stwierdzić, kto jest bardziej znany: Cadillac czy jego właścicielka? Jeździła nim bowiem sama Marilyn Monroe. Auto bez wątpienia robiło wrażenie na drogach, a jego charakterystyczny „uśmiech dolara” dodawał mu jeszcze większej klasy. ❚ It’s hard to say which is more famous, the car itself or onetime owner Marilyn Monroe. This car is a head-turner on the road, and its inimitable “dollar grin” is an additional touch of class.

LINCOLN CONTINENTAL

Ta piękna limuzyna była prezydenckim autem Johna F. Kennedy’ego. Po zamachu w Dallas w 1963 r. kolejna jej wersja została opancerzona i służyła Richardowi Nixonowi już z szyberdachem, tak aby mógł pozdrawiać tłumy obywateli. ❚ This beautiful luxury sedan was the presidential state car of John F. Kennedy. After his assassination in Dallas in 1963, the next version was armoured and had a sun roof, so that Richard Nixon could greet crowds of onlookers.

MERCER COBRA ROADSTER Inspiracją do jego powstania był słynny Mercer Raceabout. To auto koncepcyjne z 1965 r. zostało wykonane w dużej części z miedzianych elementów i jest dobrym przykładem połączenia sztuki z technologią. Aktualnie znajduje się w rękach prywatnych kolekcjonerów, a jego wartość znacznie przekracza 3 mln zł. ❚ This 1965 concept car was inspired by the famous Mercer Raceabout. It was made almost entirely from copper components and is a great example of combining art and technology. The four in existence are currently owned by private collectors, and are worth well in excess of PLN 3 million.

PORSCHE 550 SPYDER Samochód klątwa? Według legendy auto przynosiło pecha kolejnym jego właścicielom (jednym z nich był James Dean), aż zniknęło w niewyjaśnionych okolicznościach. Dla znalazcy wraku została nawet wyznaczona nagroda w wysokości miliona dolarów. ❚ A cursed car? Legend has it that this car brought bad luck to its owners (one being James Dean) until it disappeared in unexplained circumstances. A million dollar reward was even offered to anyone who found the wreck.

Kalei_1-1.indd 1

12/12/17 12:47 PM

THE BEST OF

kabriolety

MANTA RAY

AC COBRA

To legenda motoryzacji, która odniosła wiele sukcesów rajdowych. W 1964 r. Cobra GT wygrała 24-godzinny wyścig w Le Mans. Pod jego maską można znaleźć fordowskie silniki V8 o pojemności 4,2 lub 4,8 litra. Jest też jednym z najczęściej kopiowanych aut w historii. ❚ A legendary car which has won a lot of rallies. In 1964, Cobra GT claimed the podium in the 24H Le Mans. It is powered with a Ford V8 4.2 litre or 4.8 litre engine and has become one of the most copied cars in history.

Samochód rakieta jest jedynie konceptem, ale trzeba przyznać, że nadal wygląda odlotowo. Zaprojektowany w 1953 r. powstał z ręcznie wykonanego włókna szklanego. ❚ The Manta Ray racer was only a concept car, but it was a striking one. Designed in 1953, the fibreglass body was fashioned by hand.

CHEVROLET CORVETTE

FORD MUSTANG

Już pierwszego dnia sprzedaży złożono na niego aż 22 tys. zamówień! Jest częścią współczesnej popkultury, a przede wszystkim gwiazdą filmową. Model z 1971 r. zagrał u boku Jamesa Bonda (Sean Connery) w filmie Diamenty są wieczne. ❚ The model sold 22,000 units on its first day of sale. It is a fixture of modern pop culture and is associated with a famous movie star. A 1971 version was featured alongside James Bond (Sean Connery) in Diamonds Are Forever.

FERRARI DAYTONA SPYDER 365 GTS/4 Popularność przyniósł mu serial Policjanci z Miami. Jednak nawet jego twórców nie było stać na ten model. Na potrzeby serialu użyto więc repliki. Powstały jedynie 122 sztuki tego modelu, co tłumaczy ceny na aukcjach, które sięgają nawet kilkunastu milionów złotych. ❚ This model was made world famous by the TV cop show Miami Vice, but not even the makers of the series could afford to buy one, so the show used a replica. Only 122 cars were made, which explains auction prices in the tens of millions of dollars.

Swoją nazwę zawdzięcza małym statkom fregatowym, które potrafiły wyjątkowo szybko manewrować. Pierwszy model powstał w 1953 r. i od razu podbił serca fanów motoryzacji. Mimo że pierwotnie skierowany był do klasy wyższej, szybko stał się autem dla mas. ❚ The car takes its name from the small agile frigate. The first model was built in 1953 and instantly became a bestseller. Initially addressed to upper class buyers, it eventually became a car for everybody.

I N S P I R AT I O N S

biura

D O B R A R O B O TA good job

©CREDITS

SĄ PRZEMYŚLANE, SPÓJNE, ZACHWYCAJĄ NOWOCZESNYM, A JEDNOCZEŚNIE PRZYTULNYM DESIGNEM. BADANIA DOWODZĄ, ŻE DOBRZE ZAPROJEKTOWANE BIURO TO JEDEN Z CZYNNIKÓW, KTÓRE WPŁYWAJĄ NA JAKOŚĆ PRACY. ❚ THEY ARE WELL THOUGHT-OUT AND CONSISTENT, AND THEIR CONTEMPORARY AND COSY DESIGN IS AWE-INSPIRING. RESEARCH HAS SHOWN THAT A WELL-DESIGNED OFFICE CAN AFFECT THE QUALITY OF WORK.

Â©CREDITS

I N S P I R AT I O N S

biura

© G E R E M I A D E S I G N / C U S T O M S P A C E S , G E T T Y I M A G E S ( 2 ) , G E N S L E R A R C H I T E C T S . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : G E T T Y I M A G E S

Na poprzedniej stronie: główna siedziba firmy GOOGLE w Kanadzie. Zdj. na górze: siedziba firmy DROPBOX, poniżej: jedna z sal biura NAVER CORPORATION w Seongnam, w Korei Południowej. ❚ Previous page: GOOGLE head office in Canada. Above: DROPBOX head office. Below: One of the rooms at the NAVER CORPORATION office in Seongnam, South Korea.

Siedziba amerykańskiej firmy ZYNGA INC. w San Francisco, zdj. poniżej: główne biuro FACEBOOKA w Menlo Park, w stanie Kalifornia w USA. ❚ The office of US company ZYNGA INC. in San Francisco. Below: FACEBOOK head office in Menlo Park, California, US.

I N S P I R AT I O N S

biura

©GET TYIMAGES (4)

Na górnym zdj. jedna z sal głównej siedziby FACEBOOKA w Menlo Park. Pracownicy testują grę wideo Super Mario Maker. Poniżej: siedziba SELECT GROUP w Singapurze. ❚ Top: One of the rooms at FACEBOOK head office. Employees are testing the Super Mario Maker video game. Below: The office of SELECT GROUP in Singapore.

Siedziba firmy TERRACYCLE INC. w Trenton w stanie New Jersey, USA. Zdj. poniżej: centrum fitnessu dla pracowników w siedzibie GOOGLE’A w Kanadzie. ❚ TERRACYCLE INC. head office in Trenton, New Jersey, US. Below: The staff gym at GOOGLE head office Canada.

WHY

denver

Denver

DENVER

POŁOŻONA U PODNÓŻA GÓR SKALISTYCH STOLICA STANU KOLORADO UCHODZI ZA SYMBOL DZIKIEGO ZACHODU. ❚ LOCATED AT THE FOOT OF THE ROCKY MOUNTAINS, THE CAPITAL OF COLORADO IS A SYMBOL OF THE WILD WEST. tekst | by michał cessanis

Pewnie kojarzycie filmowe sceny: kowboje przepędzający bydło i Indianie walczący o swoje tereny w scenerii Gór Skalistych. Do Dzikiego Zachodu nawiązują też działające w Denver firmy produkujące stroje kowbojskie. W pobliżu miasta jest grób słynnego myśliwego Buffalo Billa. ❚ You probably remember those movie scenes with cowboys driving cattle and Indians defending their land – with the Rocky Mountains in the background. The grave of the famous hunter and Wild West legend, Buffalo Bill, is a short drive from the city.

Denver Union Station to zabytkowy dworzec otwarty w 1881 r.

Rozrywka dla całej rodziny: karuzela w parku tematycznym Elitch. ❚ All-family entertainment: a carousel in Elitch Gardens theme park.

POKOCHAJ NATURĘ

fall in love with nature

Mulak białoogonowy w narodowym rezerwacie przyrody Rocky Mountain Arsenal. ❚ The white-tailed deer in the Rocky Mountain Arsenal Wildlife Refuge.

Stan Kolorado to raj dla miłośników przyrody. Koniecznie odwiedźcie Amfiteatr Czerwonych Skał (na fot. poniżej), gdzie odbywają się koncerty na świeżym powietrzu. Zaś w Parku Narodowym Gór Skalistych oddalonym o godzinę jazdy od Denver znajdziecie się w otoczeniu niezliczonych jezior, lasów i szczytów idealnych do wspinaczki. ❚ Colorado is a paradise for nature lovers. Must-sees include the Red Rocks Amphitheater (below). This is a popular open-air concert venue. The Rocky Mountain National Park abounds in lakes, woods and peaks perfect for climbing. Pomnik astronauty Johna Swigerta, członka misji Apollo 13, na lotnisku w Denver. ❚ The statue of astronaut John Swigert of the Apollo 13 mission.



PRZENIEŚ SIĘ W CZASIE travelling back in time

WHY

denver

NIE OSZCZĘDZAJ

don’t save

16th Street w Denver to ulica, której nie możecie ominąć, tym bardziej że to najsłynniejsze miejsce do wydawania pieniędzy. Znajduje się przy niej ponad 300 sklepów i restauracji. Spotkacie tu też lokalnych grajków. Dojedziecie tu darmowym autobusem Free MallRide. ❚ You can’t miss Denver’s 16th Street, as it is the most famous destination for spending money. It is home to more than 300 stores and restaurants, and any number of buskers. To get there, hop on a Free MallRide bus.

W ogrodach botanicznych Denver jest największa kolekcja roślin klimatu umiarkowanego w Ameryce Północnej. LOT apla

PRZYLEĆ NA NARTY

take a plane to ski

Zimą stan Kolorado jest wymarzonym miejscem dla narciarzy, którzy przylatują tutaj z całego świata, by szusować po świetnie utrzymanych trasach. Zatrzymują się m.in. w kurorcie narciarskim Vail – trzecim największym w USA, słynącym z zawodów Pucharu Świata w narciarstwie alpejskim. ❚ In winter, Colorado is the perfect destination for skiers who come en masse from all over the world to schuss down manicured pistes. Most of them stop at Vail, the famous ski resort, the third largest in the US, which is the venue of the celebrated Alpine Skiing Cup.

PODZIWIAJ ULICZNĄ SZTUKĘ admire street art W pierwszy weekend czerwca odbywa się tu Denver Chalk Art Festival. Ponad 200 artystów zamieni chodniki w miejską galerię sztuki. Zaś w lipcu warto wpaść na festiwal Szekspira. ❚ The Denver Chalk Art Festival is held in the first weekend in June. More than 200 artists transform the city’s pavements into an art gallery. There is also a Shakespeare festival in June.

ZAJRZYJ DO MUZEUM

visit the museum

Charakterystyczna pomarańczowa rzeźba Kaleidoscope.pdf 1 Sztuki 14.02.2018 15:08 w pobliżu Muzeum oraz biblioteki

miejskiej w Denver – to ulubione miejsce spotkań mieszkańców. W samym muzeum zobaczycie m.in. słynną kolekcję sztuki Indian amerykańskich. Warto też odwiedzić Muzeum Historii Naturalnej czy Colorado State Capitol – siedzibę władz stanowych. ❚ The distinctive orange sculpture near the Denver Art Museum and the public library is a favourite meeting place. Pop into the museum to see the famous American Indian art collection. Other interesting sights include the Natural History Museum and the Colorado State Capitol.

WAW–(ORD)–DEN: 9 razy w tygodniu* ❚ 9 times a week DEN–(ORD)–WAW: 11 razy w tygodniu* ❚ 11 times a week

KRK–(ORD)–DEN: 2 razy w tygodniu* ❚ twice a week DEN–(ORD)–KRK: 2 razy w tygodniu* ❚ twice a week

BUD–(ORD)–DEN: 2 razy w tygodniu* ❚ twice a week

DEN–(ORD)–BUD: 2 razy w tygodniu* ❚ twice a week

*odcinek ORD–DEN/DEN–ORD obsługiwany we współpracy z United w ramach umowy code share ❚ ORD–DEN/DEN–ORD – code share service operated by United Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

©ADOBE STOCK (3), SHUT TERSTOCK (3)

Denver nazywane jest Miastem na Wysokości Mili (leży na 1609 m n.p.m.). ❚ Denver is dubbed the Mile High City (its elevation is 1609 metres above sea level).

FIRST CLASS SEATS FOR EVERYONE ENJOY THE SHOWER TOILET THAT CLEANS YOU WITH PURE, WARM WATER. GROHE SENSIA ARENA

Przedstawiamy GROHE Sensia Arena, rewolucyjną toaletę myjącą, która delikatnie i dokładnie oczyszcza ciało, wykorzystując do tego jedynie wodę. Dzięki zaawansowanej technologii, połączonej z atrakcyjnym designem, GROHE Sensia Arena zadba o Twoje najbardziej intymne chwile, dając Ci uczucie najwyższego komfortu i świeżości. arena.grohe.pl Now GROHE introduces its revolutionary shower toilet, the GROHE Sensia Arena, providing gentle natural cleansing using just water. The technology and design of the GROHE Sensia Arena takes care of some of your most private moments, inviting you into a new dimension of wellbeing and cleanliness. arena.grohe.com

PL-pl_1617_02_GROHE_Airport_Megaposter_205x265.indd 1

09.04.18 11:50

JOURNEY OF A LIFETIME

dania

B AW S I Ę D O B R Z E DO BILLUND PRZYJECHAŁEM ZOBACZYĆ ŚWIAT ZBUDOWANY Z 65 MLN KLOCKÓW. I COFNĄĆ SIĘ DO DZIECIŃSTWA. ❚ I TRAVELLED TO BILLUND TO SEE A WORLD BUILT FROM 65 MILLION BUILDING BLOCKS – AND TAKE A TRIP DOWN MEMORY LANE. tekst | by michał głombiowski



©CREDITS

play well

©CREDITS



JOURNEY OF A LIFETIME

dania

1. Serce Legolandu to Miniland – park miniatur z klocków Lego. 2. „Strefa wyobraźni” to m.in. akwarium z prawdziwymi rekinami. 3. Atrakcji najmłodszym dostarczają też „żywe” postaci. ❚ 1. Miniland is the heart of Legoland and it features miniatures of buildings made from Lego blocks. 2. The Legoland "Imagination Zone" with an aquarium with real sharks. 3. "Live" Lego characters are one of the favourite attractions of young visitors.

anciaste ludziki o włosach przypominających perukę, z dłońmi o kształcie obcęgów oddawały się jakimś codziennym czynnościom, a wszystko wokół nich było uporządkowane i idealne. Bawiąc się w dzieciństwie Lego, nigdy nie udało mi się odtworzyć równie doskonałego świata, jaki przedstawiany był na ilustracjach na pudełku, do dziś pamiętam jednak nasycone kolory plastiku, dźwięk, jaki wydawały łączone ze sobą klocki, radość obracania ich w palcach. Przypominam je sobie, stojąc przed bramą parku rozrywki Legoland w duńskim Billund. Przyjechałem tu z Kopenhagi, by zobaczyć świat zbudowany z 65 mln klocków. Odtworzyć uczucia mego dzieciństwa. Wtedy – w czasie głębokiego socjalizmu – kupno Lego wymagało od moich rodziców niezłej gimnastyki. Każde pudełko było na wagę złota. 50 LAT ZABAWY Przekraczając bramę parku rozrywki, wyruszam więc w podróż w przeszłość. Świat Legolandu, chociaż daje mi sporo radości, stworzony został jednak z myślą o dzieciach. Biegają wokół, próbując jakoś okiełznać cudowny nadmiar możliwości, przed którym je nagle postawiono. Ich oczy są wesołe, przejęte. Nazwa naj-

Angular figures with wig-like hair and pincer-shaped hands were busy running their daily errands. Everything around them was meticulously ordered. Playing with LEGO as a child, I never managed to recreate the perfect world illustrated on the box, but I can still remember the rich colours of plastic bricks, the sound made by locked bricks, and the joy of turning them in your hands. A sense of being immersed in time. It all comes back as I stand outside the gate leading to the Legoland theme park in the Danish town of Billund. I travelled to Billund from Copenhagen to see a world built from 65 million building blocks, and relive the joys of my childhood. During the Communist era, my parents really had to work miracles to buy a LEGO set. A box was worth its weight in gold. 50 YEARS OF FUN I revisit my past as I walk through the gate. But as wondrous as Legoland might appear to me, it was actually created for children. They romp around, trying to make the most of the wonderful excess of possibilities that suddenly confronts them. Their eyes are full of joy and excitement. The name Lego is a combination of the two Danish words leg godt (lego in short), meaning “play well.” It has worked its magic on new generations of children for decades. Millions of blocks have been amassed on 14 hectares of land which is divided into eight themed areas.



YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

JOURNEY OF A LIFETIME Od wiosny przyszłego roku będzie można w Billund przenocować w zamku hotelu. ❚ Accommodation in a castle-hotel in Billund will be available from the spring of 2019.

słynniejszych klocków świata wzięła się z duńskiego zwrotu „leg godt” (w skrócie „lego”), czyli „baw się dobrze”. Od dziesięcioleci działa ona na kolejne pokolenia niczym zaklęcie. Te miliony klocków zgromadzono na 14 ha powierzchni, grupują je w osiem krain tematycznych. W Minilandzie, najstarszej części parku – świętującego w tym roku 50. urodziny – pochylam się nad miniaturowymi domkami, mostami, latarniami, portowymi dźwigami. Próbuję odgadnąć, co o tym parku myślałby duński stolarz Ole Christiansen, który w 1932 r. stworzył pierwsze Lego. Był świadkiem rosnącej popularności swojego dzieła, zmarł jednak na kilka lat przed otwarciem tematycznego miasteczka. Miniland, w którym odtworzono w skali mikro rzeczywiste budynki, zajmuje dziś zaledwie jedną czwartą całego parku. Na pozostałym terenie ustawiono kolejki górskie i rollercoastery, dom strachu, pingwinarium, strzelnice, salę Gwiezdnych wojen. Najnowszą inwestycją jest Ninjago World. Za równowartość 50 mln zł powstało miejsce poświęcone japońskim wojownikom, naszpikowane po brzegi elektroniką: obrazami 3D, rozszerzoną rzeczywistością, hologramami.

dania

Miniland, which is celebrating its 50th anniversary this year, is the oldest part of the park. I bend down to admire miniature houses, bridges, lampposts and wharf cranes. I can only imagine what Ole Christiansen, the Danish carpenter who created the first LEGO in 1932, would make of it. Christiansen witnessed the growing popularity of his invention, but died a few years before the miniature city was launched. Miniland, where real buildings are recreated on a micro-scale, accounts for barely one-fourth of the entire park. Other areas have cable railways and rollercoasters, a house of horror, a penguinarium, shooting ranges, and a Star Wars room. Ninjago World is the latest addition to this children’s paradise. The equivalent of PLN 50 million was invested to create a place dedicated to Japanese warriors. Ninjago World is packed with electronics – 3D images, augmented reality and holograms. Legoland is creating a reality that is half magic and half reality. Children are crazy about it. Billund has an abundance of parks. The sculpture park has a different dimension than Legoland. This is an intimate world that encourages you to slow down and sit for a while. 17 sculptures are displayed along



©LEGOLAND BILLUND

NAZWA NAJSŁYNNIEJSZYCH KLOCKÓW ŚWIATA WZIĘŁA SIĘ Z DUŃSKIEGO ZWROTU „LEG GODT” (W SKRÓCIE „LEGO”), CZYLI „BAW SIĘ DOBRZE”. OD DZIESIĘCIOLECI DZIAŁA ONA NA KOLEJNE POKOLENIA JAK ZAKLĘCIE. THE NAME LEGO IS A COMBINATION OF THE TWO DANISH WORDS LEG GODT (LEGO IN SHORT), MEANING “PLAY WELL.” IT HAS WORKED ITS MAGIC ON NEW GENERATIONS OF CHILDREN FOR DECADES.

LATO 2018 Grecja czeka na Ciebie

PEŁNA KOLOROWYCH DOMÓW I PRZYJEMNYCH KNAJPEK KOPENHAGA MA W SOBIE SPORO ELEMENTU BAŚNIOWEGO. COPENHAGEN IS A FAIRYTALE CITY, WITH ITS BRIGHTLY COLOURED HOUSES AND PLEASANT EATERIES

Nyhavn to najsłynniejsza przystań Kopenhagi, a może i całej Danii. ❚ Nyhavn is the most famous marina in Copenhagen and perhaps even in all of Denmark.

Legoland tworzy rzeczywistość na wpół realną, baśniową. Dzieci wpadają w nią po uszy. Billund w ogóle ma szczęście do parków. Nieco inny wymiar niż Legoland ma park rzeźb. To świat kameralny, zachęcający, by zwolnić, na chwilę przysiąść. Wzdłuż mającej ponad kilometr długości ścieżki ustawiono 17 posągów. Trasa idzie przez łąki, wrzosowiska i lasy, mijając strumień i oczka wodne. W letnie dni trudno o lepsze miejsce do spędzenia wolnego czasu. Jeżeli aura nie dopisuje, czeka natomiast Bindeballe Købmandsgård. W budynku założonego w 1897 r. sklepu spożywczego stworzono największe w Dani muzeum kupieckie. Co roku przybywa tu ponad 100 tys. osób chcących obejrzeć kolekcję 5 tys. przedmiotów związanych z handlem, od początku XIX w. począwszy.

dania

Z MIŁOŚCI DO TAŃCA W porównaniu z niewielkim Billund Kopenhaga może się wydawać metropolią. Pamiętając jednak, że to stolica, trudno nie zauważyć, że pozostaje ona miejscem kameralnym. Nawet Mała Syrenka – jeden z głównych symboli miasta – jest skromna i łatwa do przeoczenia. Ta postać pół kobiety, pół ryby narodziła się pod piórem Hansa Christiana Andersena, który kazał jej przeżywać nieszczęśliwą miłość do księcia. Równie gorącym uczuciem – albo do syrenki, albo do odgrywającej jej rolę tancerki – zapałał Carl Jacobsen, syn założyciela browaru Carlsberg. Wybrał się on na balet inspirowany baśnią Andersena, ujrzał postać syrenki na deskach sceny i przepadł bez reszty. Zafascynowany zlecił rzeźbiarzowi Edvardowi Eriksenowi wykonanie jej posagu, który stoi dziś w basenie portowym stolicy. Zakochani wyznają sobie pod nim uczucia, a młode małżeństwa robią sesje fotograficzne. Kopenhaga, pełna kolorowych domów, przyjemnych knajpek, ulic oddanych rowerzystom i pieszym, w ogóle ma w sobie sporo elementu baśniowego. Nie dziwi więc, że to właśnie tu narodziła się próba przekucia utopii w rzeczywistość: stworzenia społeczności,

©SIME/FREE, ADOBE STOCK

JOURNEY OF A LIFETIME

a path that is more than a kilometre long. It winds through meadows, heaths and woods, and takes you past a stream and several small ponds. There is no better place to be on a summer’s day. And if the weather forces you to stay indoors, why not visit Bindeballe Købmandsgård. A onetime grocery store, established in 1897, has been converted into the largest merchant museum in Denmark. Every year, it attracts more than 100,000 visitors keen to see a collection of 5,000 trade-related objects dating back to the early 19th century. PASSION FOR DANCE Compared to tiny Billund, Copenhagen is a megalopolis. This is a capital city with a rather cosy look and feel. Even the Little Mermaid – one of the hallmarks of the city – is modest and easily overlooked. The half-woman half-fish figure was created by Hans-Christian Andersen, who had her experience an ill-fated affection for a prince. Carl Jacobsen, the son of the founder of the Carlsberg brewery, was passionately inflamed by the mermaid, or rather the dancer who played her onstage. He went to see a ballet inspired by Andersen’s story, saw the mermaid, and was instantly smitten. Fascinated by the character, he com-

missioned sculptor Edvard Eriksen to carve the statue that now stands in the harbour swimming pool. This is where young couples declare their love for each other, newlyweds have their photo shoots. Copenhagen is a fairytale city, with its brightly coloured houses, pleasant eateries, and streets open only to cyclists and pedestrians. It’s not surprising that this is also where utopian ideals were put into practice to create a society where everyone is equal. Christiania, a district that enjoys the privileges of an autonomous region, was built on the ruins of abandoned military barracks. In 1971, the area was reclaimed by hippies and a motley crowd of freethinkers. For nearly half a century, Christiania has remained faithful to principles designed to make life friendlier – neither weapons nor hard drugs are allowed here. Violence is not tolerated and taking photos in the streets is frowned upon. The district abounds in galleries, music clubs, and cheap eateries. And businesses driven by passion rather than a desire to make money. This is best exemplified by Christiania Smedie. The concept was born when the residents decided to ban cars from the neighbourhood. The model with the front cargo box, known the world over as the Christiania bike, was designed in the 1980s.

 REKLAMA

Treat yourself to the daily luxuries of a safe haven Przystań na luksus każdego dnia

©CREDITS

Apartments for sale Mieszkania na sprzedaż

From 28 square metres Od 28 metrów kwadratowych

www.PorticoMarina.pl +48 570 192 000

25 meters from the lake 25 metrów od linii brzegowej



JOURNEY OF A LIFETIME

w której każdy będzie równy. Christiania, dzielnica ciesząca się przywilejami rejonu autonomicznego, wyrosła na gruzach opuszczonych koszarów wojskowych. W 1971 r. teren przejęli hipisi i wszelkiego rodzaju wolne duchy. Od blisko pół wieku Christiania pozostaje wierna zasadom mającym uczynić życie przyjaźniejszym: na teren dzielnicy nie wolno wnosić broni ani twardych narkotyków. Nie toleruje się przemocy, niechętnie patrzy się na robienie na ulicy zdjęć. Nie zaleca się biegania, które mogłoby zburzyć leniwy klimat Christianii, która pozostaje przestrzenią pełną galerii, lokali muzycznych i tanich knajpek. Oraz biznesów napędzanych bardziej pasją niż chęcią zarobienia ogromnych pieniędzy. Przykładem jest produkująca rowery firma Christiania Smedie. Pomysł na składanie jednośladów zrodził się, gdy mieszkańcy Christianii postanowili zamknąć ulice dla ruchu samochodowego. W latach 80. powstał model ze skrzynią z przodu, znany dziś na całym świecie właśnie jako rower christiania. Wizytując dzielnicę, można przyjrzeć się tym jednośladom z bliska, przetestować je w terenie, no i oczywiście zakupić. SPIRALA NAD WODĄ Do większości głównych miejsc Kopenhagi – portu Nyhavn, twierdzy Kastellet, ogrodów Tivoli – można dotrzeć pieszo. Miejscem nieco oddalonym od centrum, a przez to niemal ignorowanym przez turystów,

jest jednak plaża Kastrup, która zyskała na atrakcyjności wraz z otwarciem molo. Wzniesiony z drewna pomost wbija się w morze, prowadząc do konstrukcji mającej kształt wznoszącej się spirali. Kastrup nie zostało pomyślane jako basen do bicia rekordów i ćwiczenia formy. Jego twórcy postawili sobie za cel stworzenie przestrzeni, w której każdy będzie się dobrze czuć. Molo zrównuje wszystkich. Niezależnie, kim jesteś i skąd przybywasz, możesz tu poleżeć na deskach, zanurzyć się w morzu i poczuć się szczęśliwy. ■

A SNAIL ON WATER Most of Copenhagen’s key destinations, including Nyhavn harbour, Kastellet fortress, and Tivoli Gardens, can be reached by foot. Kastrup beach is a good distance away from the city centre and completely ignored by tourists. It has been made even more appealing by the construction of a new pier. The wooden pier leads to a helical structure that rises above the sea, thus becoming a diving platform. Kastrup was not designed for breaking records or building stamina. It is a meeting place, not a place to work out. The idea was to make everyone equally at ease. The pier makes everyone equal. It reflects the belief that no matter who you are and where you come from, you can come here, lie down on the warm planks, take a dip in the sea, and generally feel happy. ■

©GET TYIMAGES, LEGOLAND BILLUND (3)

Nowe molo na plaży Kastrup. ❚ The new pier on the beach in Kastrup.

dania

rekomendacje ❚ recommendations

Legoland w Billund to rozrywka dla całej rodziny. Tym bardziej że miasto dysponuje sporą bazą hotelowo-usługową. Legoland in Billund offers attractions for both the young and the old. The city of Billund itself has quite a rich accommodation and retail offering, too. GDZIE NOCOWAĆ Where to sleep ■ HOTEL LEGOLAND

Ten rodzinny hotel oferuje bezpłatny wstęp do sauny i siłowni. Obiekt dysponuje oddzielnym wejściem do Legolandu. Pokoje zapewniają bezpłatne wi-fi i telewizor z płaskim ekranem. Dla każdego dziecka przygotowano klocki Lego w prezencie. ❚ This family hotel offers free access to sauna and gym. The site has a separate entry to the Legoland park. Rooms are equipped with free WiFi and a flatscreen television. Every child guest receives complimentary Lego blocks. Aastvej 10, 7190 Billund

■ HOTEL PROPELLEN

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat ■ PEPE’S CANTINA

Rodzinna restauracja serwuje chrupiące nachosy z guacamole, dobrze przyprawione wołowinę i baraninę (w zestawie ze słodkimi ziemniakami i sezonowymi warzywami) oraz menu dla dzieci. Miła obsługa i bogata karta win. ❚ A family restaurant serving crunchy nachos with guacamole, spicy beef and mutton (with a side dish of sweet potatoes and seasonal vegetables) and with a kid’s menu. Kind customer service and a rich wine list. Ellehammers Alle 3 | Lalandia Resort, Billund

■ RISTORANTE IL BAMBINO

Naleśniki podawane na słodko i niezła pizza (spory wybór dodatków) – czyli to, co dzieci kochają najbardziej. A dla dorosłych: makarony z owocami morza i przeróżne sałatki – od słonych po słodkie. Bardzo miła obsługa, przystępne ceny. ❚ This place offers sweet pancakes and good pizza, or what children like most. Adults can choose between seafood pasta and a variety of salads – savoury and sweet. The service is excellent and the prices reasonable. Ellehammers Alle 3, Billund

Położony zaledwie 300 m od Legolandu i 3 km od międzynarodowego lotniska w Billund. Obiekt oferuje bezpłatne wi-fi. Zaplecze rekreacyjne obejmuje saunę, siłownię i kryty basen. Dla dzieci przygotowano brodzik, wannę z hydromasażem w kształcie serca oraz place zabaw. Dorośli mogą się zrelaksować w barze przy basenie. ❚ The hotel is situated just 300 m from Legoland and 3 km from the CO ZWIEDZIĆ What to see international airport in Billund. The site offers LOT apla Kaleidoscope.pdf 14.02.2018 15:08 free WiFi. There is1a wellness zone featuring a sauna, a gym and an indoor pool. Children ■ LEGOLAND can avail themselves of a paddling pool, Do wizyty w parku rozrywki warto się starannie a shaped-heart hydromassage and play areas. przygotować i zapoznać się z mapą parku Adults can relax at the pool bar. dostępną na: legolandbillundresort.com. Bilety Nordmarksvej 3, 7190 Billund można kupić wcześniej przez internet (często w promocyjnych cenach). Warto też pamiętać, że niektóre atrakcje są dostępne dla dzieci ■ HOTEL SVANEN BILLUND o wzroście powyżej 120 cm. Jest to istotne ze Położony 500 m od Legolandu i ośrodka Lawzględów bezpieczeństwa i trzeba wziąć to pod landia Billund Resort. Obiekt oferuje bezpłatne uwagę, planując zwiedzanie. W Legolandzie jest wi-fi oraz wczesne śniadanie serwowane od sporo atrakcji wodnych, dlatego przydadzą się godz. 5.00. Dostępny jest bezpłatny parking. ❚ foliowe płaszcze, peleryny lub zapasowa odzież Situated 500 m from Legoland and the Lalandia na zmianę. W parku są wprawdzie dostępne Billund Resort. Free WiFi and early breakfast suszarki do ubrań i automaty z pelerynami, from 5 am are available, as is free parking. ale trzeba za nie dodatkowo zapłacić. Warto Nordmarksvej 8, 7190 Billund też pomyśleć o bezpieczeństwie dzieci, np. wypisując numer swojego telefonu na rączce dziecka. Kiedy maluch przypadkowo się zgubi, łatwiej będzie go znaleźć. ❚ You should prepare yourself for your visit. Have a look at the theme park map available at: legolandbillundresort.com to know your way around better. Tickets can be purchased online in advance (there are frequent promotions). Be sure to remember that some 12 razy tygodniowo ❚ of the attractions are only available to children 12 times a week (od ❚ from 2.07) over 120 cm in height for safety reasons so take this into account when planning your visit. There are a host of water attractions at Legoland so 21 razy tygodniowo ❚ raincoats or disposable plastic raincoast and a change of clothing may come in handy. The 21 times a week park offers paid dryers for clothes and plastic raincoat vending machines. For your child’s Więcej informacji na ❚ More safety, write your phone number on your child’s information on lot.com arm in case he or she gets lost.

WAW–BLL–WAW

WAW–CPH–WAW

szczecin



©CREDITS

MY POLAND

SZCZĘŚLIWE MIASTO szczecin – a happy town PONAD POŁOWĘ POWIERZCHNI MIASTA ZAJMUJĄ WODA I ZIELEŃ. SPORO TU TEŻ PIĘKNYCH ZABYTKÓW, CIEKAWYCH MIEJSC KULTURY I SZTUKI. A W CZERWCU SZCZECIN ZAPRASZA NA ŚWIATOWE DNI MORZA. ❚ OVER HALF OF ITS AREA IS COVERED WITH WATER AND GREENERY. THERE IS NO SHORTAGE OF BEAUTIFUL MONUMENTS, INTERESTING CULTURAL SITES AND ART HERE AS WELL. IN JUNE, SZCZECIN INVITES EVERYONE TO THE WORLD MARITIME DAY PARALLEL EVENT IT WILL BE HOSTING. tekst | by tomasz kondr

Obsypany nagrodami w prestiżowych konkursach gmach Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza przypomina górę lodową. ❚ The Mieczysław Karłowicz Philharmonic building resembles the tip of an iceberg. It has been showered with awards in prestigious competitions.

MY POLAND

ak jak Kraków nie leży w górach, choć przy dobrej pogodzie widać z niego zaśnieżone Tatry, tak Szczecin właściwie nie leży nad morzem. Tu jednak zdania są podzielone. Ustawa o morskich wodach wewnętrznych jasno precyzuje, że należy do nich „rzeka Odra pomiędzy Zalewem Szczecińskim a wodami portu Szczecin”. Spoglądając na panoramę portu z żurawiami oraz masztami i takielunkami odwiedzających go jachtów, poczujemy się jak nad Bałtykiem. Do położonych bezsprzecznie nad Bałtykiem Międzyzdrojów samochodem jedzie się ze Szczecina nieco ponad godzinę. Jeśli jednak będziecie chcieli wypocząć na plaży, nie musicie tracić tyle czasu – wtedy najlepiej udać się nad któreś z podszczecińskich jezior. Jeziora Dąbie, Miedwie, Dziewoklicz czy Głębokie to doskonałe kąpieliska oblegane przez mieszkańców miasta i turystów.

w stronę centrum. Zbudowana w XIV i XV w. świątynia przez ponad 400 lat była własnością pomorskiej gminy luterańskiej. Obecnie jest to katedra katolicka. O morskich związkach Szczecina świadczą zaś dwie katedralne kaplice: Portowców oraz Ludzi Morza, w której można podziwiać obrazy, witraż oraz atrybuty związane z morzem, m.in. ster, kompas, a nawet dzwon okrętowy. Ci, którzy jeszcze lepiej pragną poznać historię miasta, z pewnością nie ominą Muzeum Historii Szczecina, które mieści się w zabytkowym budynku Ratusza Staromiejskiego (jego początki sięgają połowy XIII w.). Najbardziej rozpoznawalnym i przy okazji reprezentacyjnym miejscem Szczecina są jednak półkilometrowe Wały Chrobrego ciągnące się na skarpie nad Odrą. Kto nie przespacerował się Wałami, nie może uznać pobytu w Szczecinie za zaliczony. Po jednej stronie Wałów widać port, natkniemy się tu także na rzeźbę Herkulesa walczącego z centaurem, możemy też zejść kilkunastoma schodkami w kierunku rzeki i zatrzymać się przy okazałej fontannie. Po drugiej stronie wznoszą się reprezentacyjne gmachy: Urzędu Wojewódzkiego, Akademii Morskiej i Muzeum Narodowego, w którego budynku mieści się też Teatr Współczesny. W zbiorach muzeum warto zwrócić uwagę na naj-

GOTYK I LODOWA GÓRA Szczecin – podobnie jak Olsztyn, Gdańsk czy Toruń oraz największa wyspa Niemiec, Rugia – leży na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. Do najważniejszych zabytków miasta kwalifikujących Szczecin do SGC należy bazylika św. Jakuba Apostoła. Zauważyć ją można zaraz po skierowaniu się z dworca kolejowego

szczecin

Just as Kraków is not located in the mountains, although the snow-capped Tatras are visible on a clear day, Szczecin is not a seaside city. But this is where opinions are divided. The Act on Internal Waters clearly states that this category includes “the Oder between Szczecin Lagoon and the waters of Szczecin harbour.” The city skyline, with its towering cranes, masts and rigging of visiting yachts, looks for all the world like the Baltic coast. The only thing missing is the sound of waves. For many years, Szczecin and its relationship with the sea used to be the butt of jokes – and not just from tourists. The town of Międzyzdroje, which is definitely a Baltic seaside resort, is just an hour’s drive from Szczecin. But you needn’t spend that much time going to the beach – you can simply opt for one of the nearby lakes. Lakes Dąbie, Miedwie, Dziewoklicz and Głębokie are all popular bathing places. GOTHIC ARCHITECTURE AND AN ICEBERG Together with Olsztyn, Gdańsk, Toruń, and Germany’s biggest island Rügen, Szczecin lies on the European Route of Brick Gothic (EuRoB). One of the most important historical buildings that qualify Szczecin for the EuRoB is the Basilica of Saint James the Apostle. You cannot help but notice it as soon as you turn towards downtown Szczecin at the railway station. The church was built in the 14th and the 15th centuries, and remained the property of the Pomeranian Lutheran community for more than 400 years. It is now a Catholic cathedral. Two chapels of the cathedral – for Dockers and Sea-Farers – reflect Szczecin’s strong ties with the sea. Both are decorated with paintings, stained glass, and various maritime objects, including a helm, a compass, and even a ship’s bell. Szczecin’s History Museum in the historical building of the old town hall is a must-see for those interested in Szczecin’s history. The half-kilometre Wały Chrobrego, a showpiece boulevard running along the Oder escarpment, is the hallmark of the city. You simply must saunter down Wały Chrobrego to make your trip to Szczecin complete. One side of the boulevard has the harbour and a statue of Hercules fighting a centaur. You can also walk down a dozen or so steps towards the river and stop by the impressive fountain. The other side of the boulevard is lined with the commanding buildings of the Provincial Office, the Maritime Museum, and the National Museum, which is also home to the Współczesny Theater. The Museum’s star pieces include Europe’s largest collection of antique bronze statues, a rich collection of African sculptures and masks, and an exhibition illustrating daily life in an African village. A little further on past Wały Chrobrego is one of the city’s many green areas – Stefan Żeromski Park, which together with Kasprowicz Park, is a favourite place for

SZCZECIN – PODOBNIE JAK OLSZTYN, GDAŃSK CZY TORUŃ ORAZ NAJWIĘKSZA WYSPA NIEMIEC, RUGIA – LEŻY NA EUROPEJSKIM SZLAKU GOTYKU CEGLANEGO. TOGETHER WITH OLSZTYN, GDAŃSK, TORUŃ, AND GERMANY’S BIGGEST ISLAND RÜGEN, SZCZECIN LIES ON THE EUROPEAN ROUTE OF BRICK GOTHIC.

jogging, walking, and romantic encounters. The park is just a step away from one of the latest additions to the Szczecin skyline and a source of great civic pride – the impressive Mieczysław Karłowicz Philharmonic. The building resembles the tip of an iceberg. It has been showered with awards in prestigious competitions, not only for its striking shape, but for its constantly changing lighting, which makes it a perfect sightseeing destination whatever the time of day. Right next to the music hall is another gem of modern architecture – the “Breakthroughs” Dialogue Centre. The structure is largely hidden underground, but you can walk on its sloping “roof”, which forms a town square.

Galeria graffiti w Szczecinie znajduje się pod Trasą Zamkową. ❚ The Szczecin graffiti gallery is situated under the Trasa Zamkowa route.



MY POLAND

szczecin

NA ŚWIATOWE DNI MORZA ZJADĄ DO SZCZECINA PRZEDSTAWICIELE WŁADZ, NAUKOWCY I EKSPERCI ZAJMUJĄCY SIĘ ZAGADNIENIAMI MORSKIMI. THE WORLD MARITIME DAY PARALLEL EVENT HELD IN SZCZECIN WILL BE ATTENDED BY GOVERNMENT OFFICIALS AND BUSINESS PEOPLE INVOLVED IN MARITIME INDUSTRIES.

Półkilometrowe Wały Chrobrego ciągną się na skarpie nad Odrą (na str. obok). ❚ The half-kilometre Wały Chrobrego run along the Oder escarpment (opposite page).

większą w Europie kolekcję kopii rzeźb antycznych wykonanych w brązie. Bogate są też zbiory masek z Czarnego Lądu, a także ekspozycja ukazująca codzienność afrykańskiej wioski. Tuż za Wałami rozciąga się jeden z wielu terenów zielonych w mieście – park im. Stefana Żeromskiego. To obok parku im. Kasprowicza ulubione miejsce mieszkańców do uprawiania joggingu, na spacery i romantyczne randki. Stąd już blisko do jednego

POROZMAWIAJMY O MORZU Po czasach, kiedy Szczecin był siedzibą władców, pozostał okazały Zamek Książąt Pomorskich wznoszący się nad Odrą na Wzgórzu Zamkowym. Dzisiaj mieszczą się tu instytucje kultury na czele z Operą na Zamku, w której wystawiane są spektakle operowe i baletowe, a także oblegane przez publiczność spektakle musicalowe. W czerwcu na afiszu pojawi się klasyk gatunku Crazy for you braci Gershwinów. Warto już teraz rezerwować bilety. U podnóża Zamku wznosi się pochodząca z XV w. Baszta Panieńska, zwana także Basztą Siedmiu Płaszczy od cechu krawców, który ją utrzymywał. To jeden z najczęściej wykorzystywanych symboli miasta. Niegdyś Baszta stanowiła element murów obronnych okalających Szczecin. Zniszczona w czasie ostatniej wojny, odbudowana została w 1964 r. Na miejscu nieistniejących już murów na placu Hołdu Pruskiego z kolei wznosi się Brama Królewska, której szczyty pokrywają płaskorzeźby przedstawiające sceny mitologiczne. Barokowa Brama Portowa z panoramą miasta oraz łacińskim opisem historii Bramy i zakupu Księstwa Szczecińskiego przez Króla Prus Fryderyka Wilhelma jest obecnie siedzibą Teatru Kameralnego. Grana tu od niedawna sztuka nosi tytuł Na pełnym morzu. Przypadek? A może jednak nikt nie ma wątpliwości, że Szczecin to morskie miasto? Jeśli morze, to też kuchnia. Jedną z najbardziej obleganych i najwyżej ocenianych restauracji w mieście jest Paprykarz Fish Market. W menu znajdziemy pyszne owoce morza. Warto się skusić na ceviche z dorsza podawane z awokado i musem mandarynkowym, doradę faszerowaną koprem włoskim i kafirem. W czerwcu o Szczecinie będzie głośno z powodu Światowych Dni Morza (13-15 czerwca), które organizuje Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej wspólnie z Międzynarodową Organizacją Morską (IMO). To najważniejsze święto morskie Narodów Zjednoczonych i coroczne wydarzenie, którego gospodarzem jest w każdym roku inne państwo (dotychczas m.in. Portugalia, Włochy, USA, Japonia, Panama). Do Szczecina zjadą zatem ministrowie ds. morskich z całego świata, ale też biznesmeni, na-

z najnowszych budynków stanowiących dumę Szczecina. Mowa o imponującym gmachu Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza przypominającym górę lodową. Obsypany nagrodami w prestiżowych konkursach budynek zachwyca nie tylko bryłą, ale również zmieniającą się iluminacją – warto zatem wybrać się tam nie tylko za dnia, ale i po zmroku. Tuż obok filharmonii zachwyci nas inna perła współczesnej architektury. To Centrum Dialogu „Przełomy” – w większości ukryte pod ziemią, a więc można chodzić po jego wygiętym „dachu”, który jest jednocześnie miejskim placem.

LET’S TALK ABOUT THE SEA Reminders of the days when Szczecin was a stronghold for various rulers include the commanding Castle of the Pomeranian Dukes perched on top of Castle Hill and overlooking the Oder. Today, it is home to a number of cultural institutions, including the Castle Opera, which stages opera and ballet productions, as well as instantly sold out musicals. Its June premiere includes the classic musical Crazy For You from the Gershwin brothers. You had better book your tickets now. Standing at the foot of the Castle is the 15th-century Maiden Tower, also dubbed the Tower of Seven Cloaks after the tailors guild that used for pay for its upkeep. It’s one of the best known symbols of the city. The Tower used to be part of the defensive walls surrounding Szczecin. It was destroyed during the last war and rebuilt in 1964. Standing where city walls once stood, the Royal Gate in Prussian Homage Square is crowned with reliefs depicting mythological scenes. The Baroque Harbour Gate offers a view of the sweeping panorama of the city. It also details (in Latin) the history of the Gate and the purchase of the Duchy of Stettin by King Frederick William I of Prussia. The Kameralny Theatre is currently housed here. Being a seaside town, seafood features prominently in

ŚWIATOWE DNI MORZA W SZCZECINIE World Maritime Day Parallel Event in Szczecin Decyzja Międzynarodowej Organizacji Morskiej o przyznaniu Polsce organizacji tego wydarzenia jest wyróżnieniem, bo impreza po raz pierwszy zostanie zorganizowana w Europie Środkowo-Wschodniej. Cieszy mnie, że świat gospodarki morskiej spotka się w Szczecinie, by dyskutować o najważniejszych wyzwaniach i innowacjach dotyczących tej dziedziny. W 2018 r. przypada 100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości, więc ŚDM będą doskonałą okazją do promocji naszej ojczyzny – mówi Marek Gróbarczyk, minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. ❚ The decision to entrust Poland with the task of organising the World Maritime Day Parallel Event is quite a distinction as it will be the first time ever that the event is hosted in Central and Eastern Europe. “It makes me happy that the world of maritime economy will come together in Szczecin to discuss the most important challenges and innovations regarding this industry. In 2018, Poland is celebrating the centenial of its independence, so the WMDPE is the perfect opportunity to promote our country”, says Marek Gróbarczyk, Minister of Maritime Economy and Inland Navigation.

Szczecin cuisine. Paprykarz Fish Market is one of the best rated restaurants in the city. The menu has a wide selection of seafood. You simply must try cod ceviche served with avocado and tangerine mousse, and sea brim stuffed with fennel and kaffir lime leaves. Szczecin will be in the news in June, when it hosts the World Maritime Day Parallel Event (13–15 June)



ukowcy i eksperci. Hasłem Dni jest „Lepsza żegluga dla lepszej przyszłości”, a tematami wiodącymi będą nie tylko przyjazna środowisku żegluga, przyszłość morskiego rynku pracy, ale także dziedzictwo, dokonania IMO oraz bezpieczeństwo cyfrowe w żegludze. W ramach ŚDM1 odbędzie się też15:08 szereg wydarzeń kulKaleidoscope.pdf 14.02.2018 turalnych, m.in. koncert muzyki filmowej Michała Lorenca w bazylice archikatedralnej św. Jakuba, festyn morski, przypłynięcie żaglowca Dar Młodzieży (a na jego pokładzie pokazy kulinarne Karola Okrasy) oraz okrętów Marynarki Wojennej RP czy widowisko Morska konstelacja w wykonaniu Art Color Ballet. A komu z gości wyda się, że w Szczecinie jest za mało morza, może odbyć podróż wodolotem do Świnoujścia. A do Świnoujścia dociera się naturalnie od strony Zalewu Szczecińskiego, ale od północy miasto oblewa Bałtyk. I to jest już prawdziwe morze! ■

Rynek Sienny w Szczecinie to główny plac staromiejski. ❚ The Sienny Market Square is the largest square in the Szczecin Old Town. LOT apla

WAW–SZZ–WAW

23 razy w tygodniu ❚ 23 times a week Więcej informacji na ❚ More information on lot.com

szczecin

organised by the Ministry of Maritime Economy and Inland Navigation together with the International Maritime Organisation (IMO). This is the most prominent maritime event of the United Nations held annually and hosted by a different country each year (to date, it was held in Portugal, Italy, the US, Japan, Panama, and more). The event will be attended by Maritime Economy Ministers from all over the world, business people, academics and experts. The motto of the event this year is “IMO70: Our Heritage – Better Shipping for a Better Future”, and the main topics discussed include green and smart shipping, the future of the maritime labour market, the achievements and heritage of the IMO, as well as cybersecurity in shipping. A series of cultural events will be held as part of the WMDPE, including a concert of cinematic music by Michał Lorenc held at the Cathedral Basilica of St James the Apostle, a marine fair, the arrival of the Dar Młodzieży sail ship (with culinary presentations by Karol Okrasa on deck) and Polish Navy ships, a performance of Sea Constellation by Art Color Ballet. If Szczecin still leaves you longing for the sea, you can always take a hydrofoil to Świnoujście. You will arrive in Świnoujście from the Szczecin Lagoon side, but the northern part of the city faces the Baltic Sea. And this is the real sea. ■

©SIME/FREE

MY POLAND

PROMOCJA

MOST WANTED Już tylko 35% apartamentów pozostało do kupienia w jednym z najwyższych budynków w Europie – słynnej wieży Libeskinda. Zaledwie sześć z widokiem na Pałac Kultury i kilkanaście, których okna pozwalają patrzeć również na Starówkę. Złota 44 cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Only 35% of the apartments remain on sale in one of Europe’s tallest buildings – the famous Libeskind tower. Only 6 remain with a view of the Palace of Culture and several with a window view of the Old Town. Zlota 44 is attracting more and more interest.

Zlota44_K_0618_4.indd 3

16/05/2018 16:17

– Można powiedzieć, że oferta apartamentów w Złotej 44 jest już limitowana. Nabywców znalazła zdecydowana większość lokali – podkreśla Christopher Zeuner, Head of Europe w funduszu Amstar. Dodaje, że w 2017 roku, już drugi raz z rzędu, inwestycja zrealizowana przez BBI Development i Amstar została liderem sprzedaży luksusowych apartamentów (wyniki badania Reas). – Mamy wyraźną przewagę na rynku, ponieważ oferujemy niepowtarzalny produkt: apartamentowiec luksusowy jak żaden inny w naszym rejonie Europy – przypomina Michał Skotnicki, prezes BBI Development. W Złotej 44 każdy detal został starannie zaprojektowany. Dotyczy to także możliwości spędzania czasu wolnego z rodziną. Całe 8. piętro to poziom rekreacyjny, który oferuje mieszkańcom pełnowymiarowy basen, sauny, siłownię, gabinety masażu oraz zielony taras z całorocznym jacuzzi. Jest specjalnie zaprojektowane miejsce do zabawy dla dzieci, a także sala kinowa, wyposażona w nowoczesny symulator do gry w golfa, przenoszący mieszkańców na wybrane, najlepsze pola golfowe świata. By mieszkańcy mogli jak najpełniej korzystać z dobrodziejstw budynku, wykwalifikowany Consierge służy pomocą na co dzień. W ofercie pozostają lokale mieszczące się głównie między 26. a 52. piętrem. Są to zarówno najmniejsze i najtańsze apartamenty z jedną sypialnią, jak też komfortowe, trzypokojowe lokale dla rodzin. Można wybrać któryś z przestronnych, wspaniale wykończonych penthouse’ów na najwyższych piętrach wieży. Rarytasem wśród nich jest „perła luksusu” – wyjątkowy, trzypoziomowy penthouse. To aż 600 mkw. wraz z prywatnym tarasem i spektakularnymi widokami.

Zlota44_K_0618_4.indd 4

- It’s safe to say that the apartments’ offer in Zlota 44 can now be described as limited. A clear majority of the apartments have already found a buyer – emphasises Christopher Zeuner, Head of Europe in the Amstar Fund. He adds that for the second year in a row, this investment realised by BBI Development and Amstar, has been the sales leader in luxury apartments (Reas research). We have a definite advantage in the market as we offer a really uncopiable product: a luxury apartment building unlike any other in our region of Europe.– notes Michal Skotnicki, President of the Board of BBI Development. In Zlota 44 every detail has been carefully designed, and this also applies to options for how you can spend any free time with your family. The whole 8th floor is reserved for recreation, offering residents a full-size swimming pool, sauna, gym, massage room and last but not least a green terrace with an all year jacuzzi. There is also a specially designed play area for children and cinema that can easily turn into a modern golf simulator that provides residents with the option to play golf at the world’s best golf courses. So, what’s still available to buy in Zlota 44. Apartments and flats between the 26th and 52nd floors. These include both the smallest and cheapest one-bedroom apartments, as well as comfortable three-room places for families. It is also worth considering the spacious penthouses on the highest floors of the tower. A true rarity to be found among them is the “pearl of luxury” – a unique, three floor penthouse. This is an incredible 600m2 with a private terrace and spectacular views.

16/05/2018 16:20

PROMOCJA

P en t h ou se na 52 piętrze. W wysokościowcu mieszkanie kupił R ob ert L ewan dowski, a J oan n a Kru pa wynajmuje długoterminowo apartament. R ob ert L ewan dowski has bought an apartment in the tower and J oan n a Kru pa is a long-term renter of one.

A part amen t pokazowy w Złotej 44

Zlota44_K_0618_4.indd 5

16/05/2018 16:21

BUSINESS

gdzie jest inflacja

NAJWIĘKSZA Z AGA D K A E KO N O M I I the greatest mystery of economics JAK TO MOŻLIWE, ŻE DO GOSPODARKI TRAFIŁY BILIONY ŚWIEŻO WYDRUKOWANYCH DOLARÓW I EURO, A CENY WZROSŁY TAK NIEWIELE? ❚ HOW IS IT THAT PRICES HAVE BARELY INCREASED, DESPITE TRILLIONS OF DOLLAR AND EURO BANKNOTES BEING PRINTED?

rzez 6 lat od wybuchu kryzysu w 2008 r. Fed – czyli bank centralny USA – wpompował w swoją gospodarkę ponad 3,2 bln dol. Zrobił to, obierając kurs daleki od standardowego: wykupując wybrane rodzaje aktywów z rynków, emitował pieniądz. Miało to zapewnić płynność amerykańskim bankom, by te miały z czego kredytować

For 6 years after the 2008 economic crisis, the US central bank (the Fed) pumped over 3.2 trillion US dollars into their economy. It did this in an unconventional way, namely by purchasing selected types of assets from the market and issuing new money. This was aimed at ensuring the liquidity of U.S. banks, so that they would have enough funds to offer loans to

©ADOBE STOCK

tekst | by marek chądzyński

przedsiębiorstwa. Dzięki temu, kalkulował Fed, uda się szybko podnieść gospodarkę po kryzysowym uderzeniu i z powrotem wepchnąć ją na tory zrównoważonego wzrostu. Adwersarze tej metody zwracali uwagę, że największy bank centralny igra z ogniem. Bo przecież nie da się bezkarnie zwiększać ilości pieniądza w obiegu. Mamy wszak ilościową teorię pieniądza, jeden z fundamentów tzw. ekonomii głównego nurtu. Mówi ona mniej więcej tyle, że im więcej pieniądza, tym jego mocniejszy wpływ na ceny. Podaż pieniądza powinna rosnąć w tempie zbliżonym do tempa gospodarczego rozwoju, inaczej grozi wybuchem inflacji, a nawet hiperinflacji. Dziś już wiemy, że obie strony nie miały w pełni racji. Amerykańska gospodarka wyszła z recesji dość szybko i udało się uniknąć załamania na miarę Wielkiego Kryzysu lat 30. XX w., jednak tempo jej wzrostu trudno uznać za dynamiczne. Ale też i hiperinflacyjna hydra nie podniosła swojego łba. UPADAJĄ STARE PRAWA Dziś inflacja w USA wynosi ok. 2,4 proc. To i tak nieźle, bo jeszcze do połowy 2016 r. ledwo przekraczała 1 proc. Trudno to jednak nazwać środowiskiem szybkiego wzrostu cen. Amerykanie nie są tu jednak żadnym wyjątkiem. W strefie euro mamy bardzo podobną sytuację. Inflacja jest umiarkowana – 1,4 proc. w marcu – mimo dosypywania przez Europejski Bank Centralny pieniądza do systemu finansowego. Co najmniej do września tego roku EBC będzie miesięcznie wydawał 30 mld euro na skup aktywów z rynku. To i tak mniej niż wcześniej, bo do października ubiegłego roku miesięcznie trafiało na rynek 60 mld euro. Od marca 2015 r., czyli od czasu, gdy bank centralny strefy euro stosuje tzw. luzowanie ilościowe (quantitative easing), udało się co prawda wyciągnąć Euroland z deflacji, ale do celu EBC – czyli ustabilizowania wzrostu cen na poziomie 2 proc. – jeszcze daleko. Czy to znaczy, że na naszych oczach kruszy się właśnie fundament neoklasycznej ekonomii? Piotr Bielski, ekonomista banku BZ WBK, zwraca uwagę, że w USA dzięki drukowi dolara ceny wzrosły – z tym że nie towarów i usług, a akcji na giełdzie i innych aktywów. W tym sensie ilościowa teoria pieniądza zadziałała, ale poszło to w nieco inną stronę niż w klasycznym ujęciu. Podobnie jest w Europie. Kto wie, ile kosztowałyby dziś obligacje niektórych krajów strefy euro, gdyby nie wykup aktywów przez EBC. Ale przełożenia na ceny towarów i usług – na razie – to nie ma. Inflacja jest niska. – I każdy chciałby znać odpowiedź na pytanie, dlaczego tak jest – mówi Piotr Bielski. I zwraca uwagę, że wśród ekonomistów krąży kilka teorii na ten temat. – Może dzieje się coś, czego nie jesteśmy

businesses. The Fed assumed that the economy would soon pick up and get back on track towards sustainable growth as a result. Opponents of this method claimed the central bank was playing with fire. After all, you cannot increase the amount of money in circulation without inflationary consequences. The Quantity Theory of Money is a cornerstone of mainstream economics. It posits that the more money there is, the greater the impact it will have on prices. The growth in the money supply should not outstrip the pace of economic growth if inflation, and possibly hyperinflation, is to be avoided. Today, we know that neither side was completely correct. The U.S. economy recovered from the recession relatively quickly, but the pace of economic growth was hardly rapid. Nor was the sleeping hyperinflation beast awakened. THE OLD LAWS ARE DONE AWAY WITH Inflation is running at roughly 2.4 per cent in the US. This is not a bad result given that it had barely exceeded 1 per cent before mid-2016. It would certainly not qualify as a period of rapidly increasing prices. There is nothing exceptional about the US situation – things are very similar in the eurozone, where the inflation rate was a moderate 1.4 per cent in March, despite the European Central Bank (ECB) injecting money into the financial system. The ECB will be purchasing EUR 30 worth of assets from the market every month until at least September. This is only half the EUR 60 billion pumped into the market each month until October 2017. Since March 2015, i.e. since the ECB adopted the quantitative easing approach, it has

DZIŚ INFLACJA W USA WYNOSI OK. 2,4 PROC. TO I TAK NIEŹLE, BO JESZCZE DO POŁOWY 2016 R. LEDWO PRZEKRACZAŁA 1. PROC. INFLATION IS RUNNING AT ROUGHLY 2.4 PER CENT IN THE US. THIS IS NOT A BAD RESULT GIVEN THAT IT HAD BARELY EXCEEDED 1 PER CENT BEFORE MID-2016.

managed to save the eurozone from deflation, but its goal of 2 per cent inflation is still a long way off. Does this mean that the edifice of neo-classical economics is crumbling before our very eyes? Piotr Bielski, an economist from BZ WBK bank, points out that prices did increase in the US as a result of printing money – not of goods and services, however, but of stocks and other assets. This means that the Quantity Theory of Money is working, but the results are



BUSINESS

CORAZ WIĘCEJ PIENIĘDZY W GOSPODARCE… (baza monetarna amerykańskiej Rezerwy Federalnej, w miliardach dolarów)

MORE AND MORE MONEY IN THE ECONOMY... (the monetary base the US Federal Reserve, in billions of dollars)

15 IV 2015

…A INFLACJA NIE ROŚNIE

4168

(inflacja w USA, rok do roku, w procentach)

11 IV 2018

... AND INFLATION IS NOT RISING

3779

(inflation in the US, year-per-year, in percent)

INFLACJA W POLSCE RÓWNIEŻ NADAL NISKA

(inflacja w Polsce, rok do roku, w procentach)

POLISH INFLATION IS STILL LOW TOO (inflation in Poland, year-per-year, in percent) I 2000

10,1 VII 2000

11,6

13 VII 2011

2725

IIV 2008

5,6

III 2018

2,4

I 2000

2,7

III 2018

inflacja 0% inflation 0%

1,3

12 I 2000

631

II 2015 IIV 2009

-2,1

-1,6

‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17 lata years

w stanie uchwycić gołym okiem. Np. wpływ zmian technologicznych w niektórych sektorach, dzięki którym spadają koszty produkcji. Choćby zastępowanie technologią ludzkiej pracy, gdy ta staje się zbyt droga. Ale czy to jest na tyle masowe zjawisko, by wytłumaczyć nim niską inflację w całej gospodarce? – zastanawia się ekspert. Urszula Kryńska, ekonomistka banku PKO BP, uważa, że odpowiedź na pytanie, dlaczego mimo tak dużej

slightly different than those initially envisaged. The situation in Europe was somewhat similar. What the bonds of some eurozone states would be worth now had the ECB not bought them is anybody’s guess. But we have yet to see the effect on the prices of goods and services – so far, there has not been one. The inflation rate remains low. “We’d all like to know why this has happened”, Bielski says. He also points out that economists have a number of theories on this issue. “Perhaps something that we cannot see with the naked eye is happening. For instance, this might be caused by the impact of technological change occurring in some sectors, which translates into lower production costs. One example is the replacement of human labour with technology, when the former proves too costly. Is this phenomenon common enough to explain such a low rate of inflation in the economy?” Urszula Kryńska, an economist at PKO BP, believes that the question as to why prices are not increasing despite such a vast supply of money in the economy is one of the greatest mysteries of contemporary economics. “Two explanations spring to mind. Firstly, there are many more unused labour resources than we think. Employment is continuously increasing in the US, despite a very low unemployment rate. This may mean that the most recent crisis was a profound one, and pushed economic activity down to a very low level, so that there is still room to draw on these resources without risking excessive price and wage growth”, she argues. But she also believes that prices are being kept on a leash by structural changes in the world economy. “Some have linked this to technological progress. For instance, the threat of automation has limited demands for pay rises in many professions. But technological change may have contributed to curbing price increases on its own, e.g. new types of cheap services pushing and more expensive ones out of the market e.g. Uber, which is successfully competing with more costly taxis”, she adds. Kryńska believes that the low inflation rate in the world’s largest economies is one of the core reasons for the slow growth of prices in Poland. This applies primarily to imported goods. “It is a factor that does not depend on internal demand. When the price of crude oil is low worldwide, it is also low in Poland. This is how price movements abroad impact domestic prices”, she explains. There is no sign of inflation in Poland either. After a temporary peak observed at the end of last year (in November the rate was 2.5 per cent), price growth has decelerated and in March dropped to 1.3 per cent per annum. Economists do not know why this is happening. There are reasons to expect that goods and services will start becoming more expensive. For instance, labour is getting more costly – the low



©LECH MAZURCZYK

gdzie jest inflacja

BUSINESS

gdzie jest inflacja

skali zwiększenia ilości pieniądza w gospodarce ceny nie rosną, to największa zagadka współczesnej ekonomii. – Do mnie przemawiają dwa wyjaśnienia. Pierwsze: w gospodarce mamy o wiele więcej wolnych zasobów pracy, niż nam się wydaje. W USA nawet przy bardzo niskim bezrobociu ciągle rośnie zatrudnienie. To może oznaczać, że ostatni kryzys był głęboki, zepchnął aktywność do bardzo niskiego poziomu i nadal jest z czego czerpać bez ryzyka nadmiernego wzrostu płac i cen – mówi Urszula Kryńska. Ale i ona dopuszcza myśl, że w gospodarce światowej nastąpiła jakaś strukturalna zmiana, która trzyma ceny na krótkiej smyczy. – Niektórzy wiążą to z postępem technicznym. Na przykład ryzyko automatyzacji w wielu zawodach ogranicza żądania płacowe. Ale i same zmiany technologiczne wprost mogą ograniczać wzrost cen, np. nowe rodzaje tanich usług wypierających stare, droższe. Przykład to Uber, który skutecznie konkuruje z droższymi taksówkami – mówi ekonomistka. W Polsce też inflacji brak. Urszula Kryńska jest zdania, że niska inflacja w największych gospodarkach świata to jedna z podstawowych przyczyn wolnego wzrostu cen w Polsce. Chodzi o ceny towarów z importu. – To czynnik, który nie zależy od popytu wewnętrznego.

nie. Ekonomiści zachodzą w głowę, dlaczego tak się dzieje. Bo mamy wszelkie podstawy, by oczekiwać, że towary i usługi zaczną drożeć. Bo na przykład praca jest coraz droższa: niskie bezrobocie i duży popyt na pracowników oznacza wzrost kosztów pracy. A więc pracodawcy powinni przenosić ten koszt na ceny. Poza tym mamy bardzo mocny popyt konsumpcyjny. Co również jest naturalnym zaczynem dla wzrostu cen. – To prawda, że żyjemy w otoczeniu niskiej inflacji za granicą i to może być przyczyna jej słabego wzrostu u nas. Z tym że nie da się tym wytłumaczyć wszystkiego, bo są obszary, gdy ten wpływ zagranicy jest silny, ale są też takie, gdzie jest słaby. Na przykład w krajowych usługach – mówi Piotr Bielski. Ekonomiści nadal trzymają się jednak swojego głównego scenariusza, w którym ceny w końcu będą musiały przyspieszyć. Bo skoro polska gospodarka nadal ma się rozwijać, to będzie do tego potrzebowała większych nakładów pracy – co będzie się z kolei wiązało z koniecznością podwyżek płac. A marże pracodawców nie będą mogły kurczyć się w nieskończoność. To tzw. scenariusz bazowy. Ale nikt nie jest w stanie dziś powiedzieć, czy rzeczywiście się zrealizuje. ■

Gdy ceny ropy są niskie na świecie, to są one również niskie w Polsce. W taki sposób kształtowanie się cen za granicą ma wpływ na ceny krajowe – tłumaczy ekonomistka. Po przejściowym wzroście pod koniec ubiegłego roku (w listopadzie nawet do 2,5 proc.) wzrost cen znów wyhamował i w marcu wynosił już tylko 1,3 proc. rocz-

unemployment rate and the high demand for workers is translating into higher labour costs. This means that employers may be forced to recuperate the resulting costs by raising prices. Moreover, consumer demand is very strong. “The fact that we are surrounded by countries with low rates of inflation might explain why inflation is not increasing in Poland. However, this cannot explain everything, as the impact of foreign economies might be strong in some areas, it is weak in others. One example of the latter are domestic services”, Bielski says. Economists are still supporting their fundamental scenario, which assumes that prices will eventually start increasing more rapidly. Since the Polish economy is expected to continue to grow, it will need more labour, which in turn will lead to higher wage demands. Employers cannot keep cutting their margins indefinitely. This is the fundamental scenario. But at present, nobody can say with any certainty whether it will actually happen. ■

©ADOBE STOCK

NISKA INFLACJA W NAJWIĘKSZYCH GOSPODARKACH ŚWIATA TO JEDNA Z PODSTAWOWYCH PRZYCZYN WOLNEGO WZROSTU CEN W POLSCE. CHODZI O CENY TOWARÓW Z IMPORTU. THE LOW INFLATION RATE IN THE WORLD’S LARGEST ECONOMIES IS ONE OF THE CORE REASONS FOR THE SLOW GROWTH OF PRICES IN POLAND. THIS APPLIES PRIMARILY TO IMPORTED GOODS.

K09_Fukier_10.08.indd 1

10.08.2016 12:14

Kalei_1-1.indd 1 ParkLane_ADvertorial 2x205x265mm_PL_ENG Kaleidoscope v3.indd 2

5/11/18 3:01 PM 11.04.2018 16:37

Kalei_1-1.indd 1 ParkLane_ADvertorial 2x205x265mm_PL_ENG Kaleidoscope v3.indd 3

5/11/18 3:01 PM 11.04.2018 16:37

©CREDITS



I N T E RV I E W

anne hathaway

P OZ A F I L M E M T E Ż J E S T Ż YC I E ! there is life outside film MA SŁABOŚĆ DO UBRAŃ CHANEL, CHOCIAŻ NAJWYGODNIEJ CZUJE SIĘ W DŻINSACH I PODKOSZULKU. MÓWI, ŻE JEST LENIWA, CHOCIAŻ NIE UMIE SIĘ NUDZIĆ. I POTRAFI GODZINAMI WŁÓCZYĆ SIĘ PO SKLEPACH MEBLOWYCH NA MANHATTANIE. ROZMAWIAMY Z ANNE HATHAWAY, KTÓRĄ MOŻEMY OGLĄDAĆ W OCEAN’S 8. ❚ SHE HAS A WEAKNESS FOR CHANEL, BUT FEELS MOST COMFORTABLE IN JEANS AND T-SHIRTS. SHE SAYS SHE’S LAZY, BUT DOESN’T KNOW HOW IT FEELS TO BE BORED. AND SHE CAN SPEND HOURS DRAGGING HERSELF AROUND MANHATTAN FURNITURE STORES. WE ARE TALKING TO ANNE HATHAWAY, WHO IS CURRENTLY APPEARING IN OCEAN’S 8. tekst | by mariola wiktor

Do polskich kin w czerwcu wchodzi kobieca wersja Ocean’s Eleven, czyli Ocean’s 8, w której cię zobaczymy. Czy możesz coś zdradzić na temat filmu Gary’ego Rossa? Mogę jedynie zachęcić do pójścia na ten film, bo zobaczycie w nim wspaniałą żeńską obsadę: Sandra Bullock, Cate Blanchett, Rihanna, Helena Bonham Carter. To historia kilku kobiet, które planują ukraść pewien naszyjnik i wrobić w to właściciela galerii. Reżyser pokazuje kobiecy punkt widzenia, a dla nas to świetna zabawa. Więcej nie mogę wyjawić. To ja tylko dopowiem, że szefową tego damskiego gangu zagra Sandra Bullock. Kiedy rozmawiałyśmy kilka lat temu w Wenecji, zaskoczyłaś mnie, opowiadając o najgorszym w twojej karierze szefie… (śmiech) Miała 3 lata i opiekowałam się nią jako 15-letnia babysitter. To była rzeczywiście prawdziwa terrorystka. Stawałam na głowie (dosłownie), by przestała płakać i marudzić. Wszystko na nic. Wtedy doszłam do wniosku, że nie nadaję się na nianię. Byłam przekonana, że najgorszą szefową była Meryl Streep z filmu Diabeł ubiera się u Prady? W prawdziwym życiu nie chciałabym spotkać takiej szefowej ani nikomu bym takiej nie życzyła. Natomiast jako młoda aktorka nie mogłam marzyć o większym zaszczycie niż partnerowanie tej fenomenalnej aktorce i niezwykłej kobiecie. Nadal jednak nie wiem, jak ona to robi, że nie wchodzi w postać, w jej wnętrze, ale po prostu nią jest. Na planie Meryl trzymała wszystkich na dystans. Jednak nie było to wcielanie się w Mirandę Priestly. Nigdy na przykład nie krytykowała, jak w filmie, mojego wyglądu ani nie kazała mi przynosić sobie kawy, choć chętnie bym to robiła. Przed rozpoczęciem zdjęć powiedziała tylko: „Myślę,

anne hathaway We’ll soon be seeing you in a female spin-off of Ocean’s Eleven, which opens in Polish cinemas in June. The movie is directed by Gary Ross and is titled Ocean’s 8. What can you tell us about it? All I can really do is to encourage you to see the movie, which has a brilliant female cast featuring Sandra Bullock, Cate Blanchett, Rihanna, and Helena Bonham Carter. The story follows a group of women who plan to steal a necklace and frame the gallery owner. The movie gives a woman’s perspective and it’s great entertainment. I’m afraid I can’t tell you any more than that. I should add that this female gang is led by a character played by Sandra Bullock. I remember we were talking in Venice a few years ago, and you really surprised me when you named the worst boss of your career... (laughs!) She was three! The girl I was looking after as a 15-year old baby-sitter was a real terrorist. I was standing on my head (literally) to get her to stop crying and whining. All in vain. I don’t have what it takes to be a nanny. And what about Meryl Streep in The Devil Wears Prada? I never want to come across a boss like that in real life, and I wouldn’t wish her on anybody. As a young actress, I couldn’t have dreamt of a greater honour than appearing with this brilliant actress and incredible woman. I still don’t how she does it. She doesn’t try to get inside the character; she simply is the character. Meryl kept her distance from us when we were shooting. But she didn’t act like Miranda Priestly. For instance, unlike in the movie, she never criticised my looks or asked me to bring her coffee, although I would have been more than happy to do so. Before lensing started, she simply said: “I think it’s going to be great, and that’s the last nice thing you’re going to hear from me.” And it was true. Has the movie changed your attitude to fashion? I’ve always felt most comfortable in my jeans and T-shirts, but just like any other girl, I like traipsing through clothing stores from time to time. Today, I know that fashion is not fun, but a giant industry. I’ve never been a slave to fashion trends, but having consulted with stylist Patty Field, I can now better coordinate my wardrobe, which fits me better and reflects my own style. These don’t have to be items from heavily promoted brands, but I do have a weakness for Chanel. Onscreen, Andy did not give in to illusions of career, power and money. And what about you? Do you put your work first? I appreciate women who can muster enough courage and determination to break free of the stereotype of putting your family first as your number one priority.

I N T E RV I E W

że pójdzie ci świetnie, ale to ostatnia miła rzecz, jaką ode mnie usłyszysz”. I tak było. Czy udział w tym filmie zmienił twój stosunek do mody? Zawsze najlepiej czułam się w dżinsach i podkoszulkach, ale od czasu do czasu lubiłam, jak każda dziewczyna, pobuszować trochę po sklepach z ciuchami. Dziś wiem, że moda to nie tylko zabawa, ale potężny przemysł. Nigdy nie byłam i nie jestem niewolnicą trendów, ale dzięki konsultacjom ze stylistką Patty Field lepiej potrafię dobierać garderobę, która dobrze na mnie leży i odpowiada mojemu stylowi. Nie muszą to być rzeczy lansowanych marek, choć mam słabość do Chanel. Filmowa Andy nie dała się uwieść mirażowi kariery, władzy, pieniędzy. A ty? Stawiasz pracę na pierwszym miejscu? Cenię kobiety, które znajdują w sobie tyle odwagi i determinacji, by zerwać ze stereotypem, że poświęcenie dla rodziny jest najważniejsze. Sama jednak chyba bym się na to nie zdobyła. Na pewno nie należę do tego typu aktorek, które dla zdobycia roli zrobią wszystko. Jestem zbyt wygodna i leniwa, chociaż kie-

I’d probably never be able to do that. I’m certainly not one of those actresses who’ll do anything to land a role. I’m too self-indulgent and lazy, although when I was starting out and still in college, I used to rush off to casting sessions instead of playing with my friends on the sports field. I’d sometimes go to several casting sessions a day, and then I’d have to catch up on my lessons in the evening. But I don’t have any sense of having sacrificed my entire youth. There is life outside the shooting location. And it is so enjoyable. What do you do when you have nothing to do? I’m really bad at doing nothing... (laughs!) I live in New York which has the edge on LA in that you can eat out, take the dog for a walk, or go to a concert incognito. Plus New York has a subway. This is a great luxury that is completely unknown in California. You can simply put your shades on, and travel around New York and watch people. I don’t have to worry about anyone calling me, because there’s no signal down there. Apart from that, I love reading. Passionately. I have friends and family and I don’t neglect them because of my work. We get together, we eat together, and we simply spend time together. I’m also

NIE CZUJĘ SIĘ GWIAZDĄ. RZADKO BYWAM NA PRZYJĘCIACH. TRZYMAM SIĘ Z DALA OD HOLLYWOOD. NIE PROWOKUJĘ TOWARZYSKICH SENSACJI. BARDZIEJ POCIĄGA MNIE TEATR NIŻ EKRAN. I DON’T FEEL LIKE A STAR. I RARELY GO TO PARTIES. I STAY AWAY FROM HOLLYWOOD AND I DON’T PROVOKE SOCIETY SCANDALS. I’M MORE DRAWN TO THE THEATRE THAN I AM TO THE SILVER SCREEN.

dy zaczynałam, a byłam jeszcze w college’u, po szkole biegałam na castingi, zamiast bawić się na boisku z koleżankami. Czasem tych castingów było po kilka dziennie, a po nich wieczorem normalnie zasiadałam do odrabiania lekcji. Jednak nie mam poczucia, że poświęciłam temu całą młodość. Poza planem też jest życie. I to jakie przyjemne! To co robisz, kiedy nic nie robisz? Nie wiem, jak to jest nic nie robić…(śmiech) Mieszkam w Nowym Jorku, który ma tę przewagę nad Los Angeles, że można wyjść na kolację, spacer z psem lub na koncert, nie będąc przez nikogo rozpoznanym. No i w Nowym Jorku jest metro. To wielki luksus kompletnie nieznany w Kalifornii. Mogę najzwyczajniej w świecie założyć ciemne okulary, podróżować sobie po mieście i obserwować ludzi, nie obawiając się, że ktoś do mnie zadzwoni, a ja nie odbiorę, bo nie ma zasięgu. Poza tym uwielbiam czytać. Pasjami. Mam przyjaciół i rodzinę, których nie zaniedbuję z powodu pracy. Spotykamy się, razem jadamy, po prostu spędzamy wspólnie czas. Jestem także mamą dwuletnie-

the mother of two-year old Jonathan, so I’m never bored at home. This puts my work in perspective and makes my life balanced. But I have another hobby – interior decoration. I love to drag myself around Manhattan furniture stores and antique dealers, although having to look after my son means that I don’t have all that much time for it. I’d like to enrol in a woodwork and carpentry course, so that I could make the furniture I design. Seriously. It’s extremely relaxing and calming, and the results are really useful. None of this fits the image of a young Hollywood star who is often compared to Audrey Hepburn in looks and Julia Roberts in talent. Thank you, but I don’t feel like a star. I rarely go to parties. I stay away from Hollywood and I don’t provoke society scandals. I’m more drawn to the theatre than I am to the silver screen. My breakout movie was The Princess Diaries, a role that I reluctantly accepted despite myself to step out of the safe and intimate world of the stage and face the camera. It was a challenge. I wanted to learn something new. I never



I N T E RV I E W go Jonathana, a więc w domu się nie nudzę. Dzięki temu mam dystans do pracy. Aha, mam jeszcze jedno hobby. Dekorację wnętrz. Kocham, choć teraz ze względu na opiekę nad synkiem mam na to mniej czasu, włóczyć się po sklepach meblowych na Manhattanie oraz po galeriach z antykami. Zamierzam zapisać się nawet na kurs stolarsko-ciesielski, by nauczyć się samej wykonywać zaprojektowane przeze mnie meble. Naprawdę! To bardzo uspokaja i relaksuje, a efekty bywają pożyteczne. To jednak nie pasuje do image’u młodej gwiazdy Hollywood, której uroda jest porównywana do Audrey Hepburn, a talent do Julii Roberts. Dziękuję, ale nie czuję się gwiazdą. Rzadko bywam na przyjęciach. Trzymam się z dala od Hollywood. Nie prowokuję towarzyskich sensacji. Bardziej pociąga mnie teatr niż ekran. Moją pierwszą dużą rolę w filmie Pamiętnik księżniczki zagrałam na przekór sobie. Po to by wyrwać się z bezpiecznego, kameralnego świata teatru i stanąć oko w oko z kamerą. To było wyzwanie,

anne hathaway dreamt of becoming famous. I was surprised to find that, after the commercial success of the movie, producers had to reckon with me. As a result, I managed to persuade them to have me auditioned for Brokeback Mountain. You seem to like challenges. Is this why you decided to play Fantine in Les Misérables in London’s West End? Yes, I wanted to prove my mettle, but I never suspected that singing the legendary song “I Dreamed a Dream”, which catapulted Susan Boyle to stardom, would be such a stressful experience without playback. Luckily, my singing teacher advised me not to try to imitate great voices, because a shooting location is not a stage, and you can express stronger feelings when you whisper a song. I followed her advice and everything went smoothly. Fame has never gone to your head. Do you think this is because of your upbringing? Definitely. My mother is an actress and my father is

CENIĘ KOBIETY, KTÓRE ZNAJDUJĄ W SOBIE TYLE DETERMINACJI, BY ZERWAĆ ZE STEREOTYPEM, ŻE POŚWIĘCENIE DLA RODZINY JEST NAJWAŻNIEJSZE. SAMA JEDNAK CHYBA BYM SIĘ NA TO NIE ZDOBYŁA. I APPRECIATE WOMEN WHO CAN MUSTER ENOUGH DETERMINATION TO BREAK FREE OF THE STEREOTYPE OF PUTTING YOUR FAMILY FIRST AS YOUR NUMBER ONE PRIORITY. I’D PROBABLY NEVER BE ABLE TO DO THAT.

a lawyer. My siblings and I were brought up in an educated family and our parents instilled solid humanistic values in us. We could always rely on our parents’ support. Thanks to them, I have my feet firmly on the ground and am possessed of fairly strong moral values. This is extremely useful in my profession. It’s due to this that I’ve never been tempted to indulge

ANNE HATHAWAY (rocznik 1982) – amerykańska aktorka filmowa, zdobywczyni Oscara za drugoplanową rolę w filmie Les Misérables. Nędznicy (2013). Była także nominowana do tej nagrody za najlepszą rolę pierwszoplanową w Rachel wychodzi za mąż (2009). Ponadto zagrała m.in. w Tajemnicy Brokeback Mountain czy w Alicji po drugiej stronie lustra. ❚ American actress born in 1982. Academy Award winner for best supporting part for Les Misérables (2013). She was also nominated for the Academy Award for her role in Rachel Getting Married. She has also starred in Brokeback Mountain and Alice Through the Looking Glass.



©REUTERS/FORUM

chęć nauczenia się czegoś nowego, a nie marzenie o wielkiej sławie. Jednak niespodziewanie dla mnie samej po komercyjnym sukcesie filmu producenci musieli się ze mną liczyć i dzięki temu udało mi się wybłagać przesłuchanie do Tajemnicy Brokeback Mountain. Ty chyba lubisz wyzwania. Pewnie dlatego zdecydowałaś się zagrać Fantynę w musicalu Nędznicy? Chciałam się sprawdzić. Nie sądziłam jednak, że śpiewanie bez playbacku legendarnego utworu I dreamed a dream, który stał się trampoliną dla megasukcesu Susan Boyle, okaże się aż tak stresujące. Na szczęście moja nauczycielka poradziła mi, bym nawet nie próbowała naśladować wielkich głosów, bo plan filmowy to nie teatr i szepcząc piosenkę, można wyrazić większe emocje. Posłuchałam jej i wyszło mi to na dobre. Czy to, że nie uległaś mirażom sławy, nie jest wynikiem twojego wychowania? Z pewnością tak. Moja mama jest aktorką, a ojciec prawnikiem. Rodzice, w których zawsze ja i moi dwaj bracia mieliśmy oparcie, wpoili nam solidne wartości humanistyczne. To im zawdzięczam trzeźwe stąpanie po ziemi i dość mocny kręgosłup moralny,

Â©CREDITS

I N T E RV I E W co jest bardzo przydatne w tym zawodzie. Dzięki temu nigdy na przykład nie było we mnie pokus, by sięgać po narkotyki czy alkohol. Jak wpłynęło na ciebie twoje macierzyństwo? Po urodzeniu Jonathana czułam się, jakbym sama urodziła się na nowo. To cudowne uczucie obserwować, jak w twoim dziecku rodzą się emocje w związku z różnymi sytuacjami, których doświadcza. Kiedy zrozumiałam, że synek przenosi moje emocje na swoje odczucia, bardzo się wyciszyłam, uspokoiłam. Poczułam, że nie mogę przy nim być zdenerwowana, spięta, bo on to bezbłędnie wyczuwa. Dzieci są znacznie bardziej bystrymi obserwatorami, niż nam się to wydaje. Mogą nie rozmieć, ale instynktownie czują nasze emocje. Jest w tobie także pasja pomagania innym ludziom? Chyba tak. Wspólnie z Angeliną Jolie wybrałam się przed laty do Kambodży, by wspierać lokalne centra pomocy medycznej dla dzieci. Byłam także w Nikaragui. Pomagałam w akcji szczepienia dzieci przeciwko żółtaczce typu A. Aktorom łatwiej jest zwracać uwagę

MOJE HOBBY TO DEKORACJA WNĘTRZ. KOCHAM WŁÓCZYĆ SIĘ PO SKLEPACH MEBLOWYCH NA MANHATTANIE ORAZ PO GALERIACH Z ANTYKAMI. ONE OF MY HOBBIES IS INTERIOR DECORATION. I LOVE TO DRAG MYSELF AROUND MANHATTAN FURNITURE STORES AND ANTIQUE DEALERS.

świata na problemy tych, o których nikt się nie upomni. Byłam bardzo wzruszona i poczułam się wyróżniona, kiedy United Nations wybrało mnie na ambasadorkę dobrej woli. To zaszczyt i odpowiedzialność. Wyjazdy na misje to kontakt z prawdziwymi ludźmi, ich problemami, o których w naszym zamożnym i dostatnim świecie nie mamy pojęcia. Takie spotkania poszerzają horyzonty, uwrażliwiają na ludzką biedę, zaniedbania, brak edukacji. W zawodzie aktora ważna jest empatia, umiejętność wczuwania się w losy innych, i w tym sensie taka działalność też ma głęboki sens. Masz w sobie domieszkę krwi irlandzkiej. Wiem, że przywiązujesz wagę do pochodzenia twoich przodków. Mam mieszane korzenie. Nie tylko irlandzkie ze strony ojca, ale i francuskie, a nawet niemieckie. Kiedyś byłam z rodzicami w Irlandii i ten kraj mnie zachwycił. Krajobrazy, ludzie. Na emeryturze mogłabym się tam osiedlić. To takie moje małe marzenie. Nie mu-

anne hathaway szę mieszkać tam, gdzie są wielkie studia filmowe, i dlatego żyjemy z mężem i synkiem w Nowym Jorku, a nie w LA. Jeśli jesteś w czymś dobry, to praca i tak cię znajdzie, gdziekolwiek przebywasz. To podobno maksyma młodych Irlandczyków, którzy przestali emigrować do Ameryki w poszukiwaniu lepszego życia. Mam w Irlandii krewnych w Cork i Donegal. Na pewno wkrótce ich odwiedzimy. ■

in drugs or alcohol. How has motherhood affected you? When Jonathan was born, I had a sense of being born again. It’s wonderful to be able to watch what your child is feeling when he experiences different situations. And once I understood that my feelings had an impact on my son’s, I started to relax and calm down. I realised that I couldn’t be nervous or stressed with him, because he would instantly sense it. Children are much better observers than we think. They may not understand, but they instinctively feel our emotions. Do you also have a passion to help others? I think so. I went to Cambodia with Angelina Jolie a few years ago to support local children’s medical centres. I also went to Nicaragua to support a hepatitis A immunization programme for children. It’s much easier for actors to publicise issues that nobody else will. I was very moved and felt really honoured when the UN appointed me a Goodwill Ambassador. It’s an honour and great responsibility. I get to make contacts with real people and learn about their issues, which we know nothing about in our affluent and privileged world. These meetings broaden your horizons. They make you sensitive to human poverty, neglect, and lack of education. Empathy and being able to put yourself in someone else’s shoes are very important for an actor, and in this sense, these activities are extremely meaningful. You have some Irish blood. And I know that you attach some importance to your ancestry. Yes, I have rather mixed roots. I have Irish, French and German ancestors on my father’s side. I visited Ireland with my parents once, and the country, landscapes and people really made an impression on me. I’m thinking of moving there when I retire. It’s my small dream. I don’t have to live near big film studios, which is why my husband and I and our little son live in New York and not in LA. I believe, and it has worked for me so far, that if you’re good at something, work will find you no matter where you are. This is apparently now the attitude of young Irish men and women who’ve stopped coming to the US in search of a better life. I have relatives in Cork and Donegal in Ireland. We’ll definitely pay them a visit soon. ■

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon LATO 2018. Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

LATO

na www.itaka.pl/gala/ i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

xxx_KA0518_Itaka_16_wizerunek.indd 1

2018

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

11/04/2018 10:25

jak się bronić przed złym słowem



©CREDITS

GOOD LIFE

ZESPÓŁ ODPORNOŚCI N A K RY T Y K Ę the immunity to criticism syndrome POKAZAĆ PAZURY? POŁOŻYĆ USZY PO SOBIE? GDY ATAKUJE CIĘ SZEF, KOLEGA LUB HEJTER, ŁATWO STRACIĆ GŁOWĘ. RADZIMY, JAK SOBIE RADZIĆ W TAKIEJ SYTUACJI. ❚ SHOW YOUR CLAWS? SWALLOW YOUR PRIDE? IT IS EASY TO LOSE YOUR GRIP WHEN YOU ARE BEING CRITICISED BY YOUR BOSS, A FRIEND, OR A HATER. HERE ARE SOME TIPS ON HOW TO DEAL WITH SUCH SITUATIONS. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

laczego na krytykę reagujemy dużo mocniej niż na pochwały? Jesteśmy produktem długiej historii ewolucyjnej. Ciągle jeszcze nosimy jej ślady. Nasi praprzodkowie z jaskiń, podobnie jak my, uwielbiali dostawać dowody uznania, ale ich zdrowie i życie zależało od właściwej reakcji na każdy przejaw wrogości. Agresywne pohukiwania i krzyki natychmiast przechodziły w rękoczyny. Trzeba było umieć dobrze walczyć lub szybko uciekać, by zwykłej wymiany zdań nie przypłacić śmiercią. Aż pojawił się człowiek, który pierwszy, zamiast kamieniem, potraktował swego adwersarza obraźliwym słowem. Tak narodziła się cywilizacja. Minęły tysiące lat, w czasie których gatunek homo sapiens wymyślił dyplomację, savoir-vivre i treningi zarządzania gniewem. Dziś nawet samce alfa wolą siłę argumentu niż argument siły. Pozostałością ewolucji jest jednak nasze przewrażliwienie na punkcie krytyki. Badania nie pozostawiają złudzeń: ból społeczny, wynikający z odrzucenia, dorównuje bólowi, który odczuwamy, oblewając się gorącą kawą. U jego podstaw leży aktywność tego samego obszaru w ludzkim mózgu! Nie mamy wpływu na to, co mówią inni, ale w pełni decydujemy o tym, jak reagujemy na czyjeś słowa. Po co okazywać złość, odbijać piłeczkę, wciągać się w czyjąś grę? Im bardziej się bronimy, tym przeciwnicy czują się ważniejsi. Oni karmią się twoim oburzeniem, smutkiem i bezradnością. Jak stworzyć psychologiczny bufor osłabiający falę uderzeniową negatywnych ocen, przygan i mowy nienawiści?

Why do we respond more strongly to criticism than to praise? We are the product of a very long evolutionary history, and we are carrying a lot of baggage. Our remote troglodyte ancestors liked to know that they were appreciated – just as we do – but their health, and even their lives, depended on responding appropriately to any manifestation of hostility. Aggressive sounds and cries soon turned physical. You had to be a good fighter or a fast runner to avoid being killed over a simple “misunderstanding”. This is how people lived until somebody responded with an offensive word rather than a stone. And so civilisation was born. Thousands of years have passed since then, during which time homo sapiens has come up with diplomacy, savoir vivre and anger management classes. Today, even an alpha male prefers the force of argument to physical force. One evolutionary trait that we have not managed to get rid of, however, is our oversensitivity to criticism. Studies on this dispel all doubt – the social pain resulting from rejection can be just as acute as the pain we feel when we spill hot coffee on ourselves. They are both triggered by activity in the same part of the human brain. We have no influence over what others say, but we can choose our response to their words. Why get angry, argue back and forth, and generally play someone else’s game? The more we defend ourselves, the more important our opponents feel. They feed on our indignation, sadness and helplessness. How can we create a psychological buffer to diminish the strength of the shockwave of criticism and hate speech?



GOOD LIFE

jak się bronić przed złym słowem

DARMOWY MENTOR „Usuń nieprzyjaciela, a przestaniesz się rozwijać” – ostrzega w książce Twierdza Antoine de Saint-Exupéry. Skup się na informacjach i argumentach, które przytacza twój antagonista. Zobacz w nim wymagającego mentora, który dzieli się z tobą życiowymi mądrościami za darmo. Boris Becker powiedział, że komunikat zwrotny jest śniadaniem mistrzów. Utytułowany tenisista nawet u szczytu kariery szukał krytycznych uwag na temat swojej gry. Co z tego, że rozmówca bywa szorstki i nie przebiera w słowach? Mili ludzie nie zawsze powiedzą ci prawdę. Niemili są szczerzy aż do bólu. Pełnią funkcję lustra, w którym odbijają się twoje wady, wszystko, w czym powinieneś się podciągnąć lub zmienić. A że jest to czasem krzywe zwierciadło, tym lepiej. Wyolbrzymienie i przesadne wyjaskrawienie twoich problematycznych cech to najlepszy wstęp do pracy nad sobą.

A FREE MENTOR “Remove the enemy and you will stop growing”, Antoine de Saint-Exupéry warns in The Wisdom of the Sands. Try seeing a demanding advisor, coach and mentor in that person – someone who wants to share their wisdom with you for free. Boris Becker once said that feedback is the breakfast of champions. The tennis player was still on the lookout for criticism of his playing even when he was ranked No. 1 in the world. Does it matter that the enemy is harsh and does not hold back? Kind people will sometimes spare you the truth, but unkind people take no prisoners. They function as a mirror in which all your vices, weaknesses and anything else you need to improve or change are reflected back at you. It is even better if the mirror is distorted. Exaggeration and overemphasis of your problematic characteristics and behaviour are the best gateway to self-development.

KONFRONTACJA Z FAKTAMI Pamiętaj, że osoby, które w ciebie nie wierzą, mogą jednak się mylić. Przypomnij sobie przypadek J.K. Rowling, która należy do garstki autorów zarabiających miliardy w swoim zawodzie. Jej pierwszą powieść o Harrym Potterze odrzuciło 12 wydawców, nim przyjęła ją oficyna Bloomsbury – i to tylko dlatego, że nalegała na to 8-letnia córka prezesa. Tym łatwiej zniesiesz krytykę, jeśli zjadłeś zęby na swojej pracy lub pasji. Wystarczy, że oskarżenia, docinki i uszczypliwości skonfrontujesz z faktami. Handlowca bronią jego transakcje, lekarza – udane zabiegi, prezesa – wyniki firmy. Ty też pewnie masz na swoim koncie osiągnięcia, które powinny zamknąć krzykaczowi usta. A jeśli w tym i owym ma rację? Przyznaj mu to otwarcie, wyraźnie dodając: „Ale czy ja startuję w kon-

CONFRONTING WITH FACTS Bear in mind that people who do not believe in you may actually be wrong. Take J.K. Rowling. Her first Harry Potter novel was rejected by 12 publishers before Bloomsbury accepted it – on the insistence of the 8-year-old daughter of the CEO. The easier you can deal with criticism, the more experienced you will be in your work and your hobbies. Simply confront the caustic remarks and malicious comments with facts. A salesperson has closed transactions under his belt, a doctor has successful procedures, and a CEO company results. And what if the critic is actually right about some things? Admit it openly, and clearly state: “Am I in a competition to be a saint, superman or perfectionist? No, I have a lot of shortcomings and I’m proud of them”.



25 nearly

It’s a jungle out there. Better use headhunters.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT baNkINg & fINaNce fMcg cONSUMeR gOODS TSL HeaLTHcaRe cONSTRUcTION & ReaL eSTaTe Leading Polish executive search and recruitment consultants. Warsaw. Poznan. Wroclaw.

www.bigram.pl

ph +48 (22) 646 94 94

info@bigram.pl REKLAMA

©CREDITS

Bigram Kalejdoskop 205x132 ang lustro.indd 1

2017-10-09 11:41:26

OPENING HOURS:

www.amberwarsaw.pl



GOOD LIFE

jak się bronić przed złym słowem UNDERSTANDING, PITY AND EMPATHY Do not confuse constructive with destructive criticism. The former differs from the latter the same way a chair differs from an electric chair. Someone whose mind is clouded with anger simply cannot be a mentor or master of anything. You can only feel sorry for them, as they must be very unhappy and frustrated if they have to cure their complexes with hate speech. THE BRIGHT SIDE OF THE DARK SIDE When others judge you unfairly and attack you, take it as a compliment. They must really appreciate what you do and who you are. Successful people fall prey to attacks much more often. Margaret Thatcher set the bar very high for both herself and others, and her tough character earned her just as many supporters as opponents. The British PM did not care for the opinion of other and took the vehemence of the opposition to be proof that she was heading in the right direction. The desire to be liked by everyone is a sign of weakness. American economist Nassim Nicholas Taleb recalls his great-grandfather who, on his death bed, wanted to see his eldest son. Although the young man had a career in administration, his dying father did not think highly of him. “I am disappointed in you, son”, he said. “I have never heard anyone say anything bad about you. You are incapable of making other people jealous”, he added.

kursie dla świętych, supermenów i perfekcjonistów? Nie, mam dużo wad i jestem z tego dumny”.

SOCIAL SUPPORT Most of us want to be liked and accepted by others. The problem is that we can never make everyone happy, and are bound to make some people our enemies – without actually wanting to. Is there any shield that could effectively protect us from a blow? An umbrella against a downpour of reprimands, bad opinions and emotions? There is always your circle of friends and people positively inclined towards you. People who enjoy the support of others are healthier, stronger and happier. They can cope with stress and hardships better. They are also less prone to depression. People who stand by you, e.g. your significant other, your siblings or a good neighbour, are a real treasure. In difficult times, your circle of friends or family will help you, nurture you, and offer you free therapy.

WYROZUMIAŁOŚĆ, LITOŚĆ, EMPATIA Nie myl krytyki pożytecznej ze szkodliwą – jedna różni się od drugiej jak krzesło od krzesła elektrycznego. Ktoś, komu złość zaćmiła umysł, zwyczajnie nie nadaje się na mistrza. Współczuj mu, bo na pewno jest osobą nieszczęśliwą i sfrustrowaną, która mową nienawiści leczy swoje kompleksy. Biedak nie zna innego sposobu na zwrócenie na siebie uwagi. Dlatego okaż mu raczej litość niż złość.

THE GRANDSON METHOD You will not get far in life without family and friends, but the fundamental centre of judgement and support is in your head. But is it working properly? If you are walking along the central lane of life, it probably is. So, neither overindulgence nor being overly critical and harsh on yourself, is good for you. Erich Fromm recommended that we look at ourselves as a loving, wise and experienced grandfather would. ■

DECYDUJEMY O TYM, JAK REAGUJEMY NA CZYJEŚ SŁOWA. PO CO OKAZYWAĆ ZŁOŚĆ, ODBIJAĆ PIŁECZKĘ? IM BARDZIEJ SIĘ BRONIMY, TYM PRZECIWNICY CZUJĄ SIĘ WAŻNIEJSI. WE CAN CHOOSE HOW TO RESPOND TO OTHERS. WHY GET ANGRY AND ARGUE BACK AND FORTH? THE MORE WE DEFEND OURSELVES, THE MORE IMPORTANT OUR OPPONENTS FEEL.



Kalei_1-1.indd 1

5/7/18 1:15 PM

GOOD LIFE

jak się bronić przed złym słowem

JASNA STRONA CIEMNEJ STRONY Gdy inni cię niesprawiedliwie oceniają i atakują, potraktuj to jak komplement. Muszą cenić to, co sobą reprezentujesz. W przeciwnym razie nie zadawaliby sobie tyle trudu. Ludzie sukcesu znacznie częściej są obiektem ataków niż „zwykli zjadacze chleba”. Margaret Thatcher zawieszała wysoko poprzeczkę sobie i innym, a twardość charakteru przysporzyła jej tyluż zwolenników, co wrogów. Brytyjska premier nie przejmowała się jednak opiniami ludzi. Zaciekłość opozycji uważała za dowód na to, że prowadzi swój kraj we właściwym kierunku. Chęć podobania się wszystkim świadczy o słabości. Amerykański ekonomista Nassim Nicholas Taleb wspomina swojego pradziadka, który leżąc na łożu śmierci, przywołał swojego pierworodnego. Chociaż młody człowiek robił już karierę w administracji, umierający ojciec nie miał o nim wysokiego zdania. „Synu, jestem tobą rozczarowany” – powiedział. „Nigdy nie słyszałem, żeby ktoś powiedział o tobie złe słowo. Nie potrafisz wzbudzać zazdrości”. SPOŁECZNE WSPARCIE Większość z nas chce się cieszyć akceptacją otoczenia. Problem w tym, że nie zadowolimy wszystkich, a z nie-

których – wbrew swojej woli – zrobimy sobie wrogów. Czy jest jakaś tarcza, która pozwoli skutecznie odparować cios, parasol, pod którym można się schować przed kaskadą ciągłych pouczeń, złych opinii i emocji? To krąg przyjaciół, osób życzliwych. Ludzie funkcjonujący we wspierającym środowisku czują się zdrowsi, mocniejsi, szczęśliwsi. Lepiej znoszą stres i są odporniejsi na depresję. Prawdziwym skarbem są ci, którzy towarzyszą nam od lat: mąż, żona, rodzeństwo, a nawet dobry sąsiad. Wyświadczają nam bezinteresowne dobro. W trudnych momentach kształtują nieformalne relacje pomocowe i stają się domowymi terapeutami, na co zwraca uwagę psycholog Paweł Fortuna w książce Pozytywna psychologia porażki. Jak z cytryny zrobić lemoniadę. METODA NA WNUCZKA Bez rodziny i przyjaciół ani rusz, ale najważniejszy ośrodek oceny – i wsparcia – znajduje się w twojej głowie. Czy działa on dobrze? Jeśli podążasz drogą środka, prawdopodobnie tak. Więc ani zbytnie pobłażanie sobie, ani postawa okrutnego krytyka swoich cech i poczynań – obie te skrajności są złe. Erich Fromm radził, by tak patrzeć na siebie, jakby to czynił kochający cię, mądry i doświadczony życiowo dziadek. ■



©CREDITS

POZOSTAŁOŚCIĄ EWOLUCJI JEST NASZE PRZEWRAŻLIWIENIE NA PUNKCIE KRYTYKI. BÓL SPOŁECZNY, WYNIKAJĄCY Z ODRZUCENIA, DORÓWNUJE BÓLOWI, KTÓRY ODCZUWAMY, OBLEWAJĄC SIĘ GORĄCĄ KAWĄ. ONE EVOLUTIONARY TRAIT THAT WE HAVE NOT MANAGED TO GET RID OF IS OUR OVERSENSITIVITY TO CRITICISM. THE SOCIAL PAIN RESULTING FROM REJECTION CAN BE JUST AS ACUTE AS THE PAIN WE FEEL WHEN WE SPILL HOT COFFEE ON OURSELVES.

PO LE CA

Prostrolane Inner – B Peptydowa Terapia Cia ia a

Nadaj swojemu ciału wymarzony kształt przed wakacjami: ● Pozbądź się cellulitu ● Zlikwiduj drugi podbródek ● Ujędrnij ramiona ● Wymodeluj brzuch i uda ● Pozbądź się boczków ● Popraw elastyczność i kondycję skory

Prostrolane Inner B

to najnowocześniejszy preparat peptydowy, opracowany przez biotechnologicznego lidera rynku ﬁrmę Caregen. Kwas hialuronowy w połączeniu z czterema unikalnymi peptydami biomimetycznymi - w wyjątkowy sposób wygładzają skórę i pomagają w walce z lokalnymi nagromadzeniami tkanki tłuszczowej. Opatentowana technologia powolnego uwalniania substancji aktywnych sprawia, że preparat podany w tkankę tłuszczową, skutecznie działa jeszcze w dwa tygodnie po zabiegu. Spektakularne efekty można uzyskać już po 2-4 zabiegach w zależności od obszaru zastosowania. Już po pierwszym zabiegu skóra jest jędrniejsza, bardziej napięta i wygładzona.

Zapytaj swojego lekarza o peptydową terapią ciała!

dr Anna Płatkowska-Szczerek

dr n. med. Ana Alekseenko Centrum Kosmetyki i Medycyny Estetycznej MEDICOR

Klinika Dermourody

Warszawa

T: +48 792 552 777 www.medicor.krakow.pl

T: +48 89 511 94 54 www.klinikadermourody.pl

dr n. med. Dorota Stańczak-Sionek

Dermiss Akademia Urody

Gabinet Medycyny Estetycznej

Otwock

T: +48 887 201 200 www.dermiss.pl

T: +48 663 820 387 www.holowczyc.com

ProMediOn Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej T: +48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

Gabinet Medycyny Estetycznej ESTEA T: +48 602 342 789 www.gabinet-estea.pl

Kraków

dr Joanna Habaj Kraków

dr Małgorzata Domarecka Olsztyn

dr Natalia Hołowczyc Zielona Góra

dr n. med. Tomasz Janik MED-DERM Gabinet Dermatologiczny i Medycyny Estetycznej

Zielona Góra

T: +48 601 380 664 www.med-derm.pl

dr Włodzimierz Rosiński

prof. nadzw. dr hab. n. med. Barbara Zegarska

dr Karina Felberg

dr Dorota Tatarska-Jojczuk

Bydgoszcz

Warszawa

T: +48 22 828 04 04 www.salon.cece.pl

Lublin

T. +48 81 532 37 11 www.luxmedlublin.pl

dr Monika Kukulska

dr Urszula Brumer

dr n. med. Sylwia Farfał-Kałucka

Centrum Medyczne Sanmedica

Wrocław

T: +48 609 657 787 www.drbrumer.pl

Szczecin

T: +48 606 106 063 www.ewasaniewska.pl

Clinica Dermatoestetica

T: +48 601 936 608 www.dermatoestetica.pl

Aestetik Clinic Medycyna Estetyczna

WellDerm Centrum Medycyny Estetycznej i Dermatologii

T: +48 571 323 530 www.wrosinski.pl

T: +48 601 781 481 www.wellderm.pl

Poznań

Ce-Ce Beauty Clinic

Medycyna Młodości

Warszawa

Centrum Medyczne Luxmed

Laser-Medica Centrum Dermatologii Laserowej, Estetycznej i Dermatochirurgii T: + 48 91 433 48 52 www.laser-medica.szczecin.pl

dr Katarzyna Mudel

Gabinet Medycyny Estetycznej Dr Mudel

Warszawa

T. +48 603 640 081 www.drmudel.com

dr Ewa Saniewska Warszawa

www.AntiAging.com.pl

Antianging_Kaleidoscope_0618.indd 3

16/05/2018 16:32

UP IN THE AIR

wizy

NIE CZEKAJ Z WNIOSKIEM O WIZĘ

OCZEKIWANE WEJŚCIE POLSKI DO PROGRAMU RUCHU BEZWIZOWEGO BĘDZIE OGROMNYM UŁATWIENIEM DLA LATAJĄCYCH DO USA. WIZY NIE ZNIKNĄ JEDNAK CAŁKOWICIE. PASAŻEROM ZOSTANIE WYBÓR. NIEKTÓRYM MOŻE BYĆ WYGODNIEJ PODRÓŻOWAĆ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH. ❚ THE EXPECTED ADMISSION OF POLAND TO THE VISA WAIVER PROGRAM WILL TRANSLATE INTO SIGNIFICANTLY EASIER TRAVEL TO THE US. HOWEVER, VISAS WILL NOT BE WAIVED COMPLETELY AND PASSENGERS WILL BE GIVEN AN OPTION. IT MIGHT PROVE EASIER FOR SOME TO FLY UNDER THE TERMS AND CONDITIONS CURRENTLY IN PLACE. tekst | by konrad majszyk

©SHUT TERSTOCK

do not wait with your visa application

odczas rozmów o tym, kiedy Polska zostanie objęta ruchem bezwizowym, czasem pada pytanie: „Czy jak w końcu Amerykanie zniosą nam wizy, to będzie jak w UE, w strefie Schengen, czyli granice znikną, a do podróżowania wystarczy dowód osobisty?”. Otóż nie. Potrzebny będzie paszport. Ponadto podróżujący do USA bez wizy będą musieli uzyskać autoryzację swojej podróży zwaną „ESTA” (Electronic System for Travel Authorization) przed wejściem na pokład samolotu lecącego do USA. Granica zostanie, a podczas jej przekraczania na

lotnisku może wyniknąć sytuacja, w której urzędnik imigracyjny, kierując się względami bezpieczeństwa, odmówi pasażerowi wjazdu do Stanów. Niemniej podróże do USA będą o wiele prostsze niż dzisiaj, dlatego o zniesienie wiz warto walczyć. W ubiegłym roku ambasada w Warszawie, konsulat w Krakowie i inne placówki dyplomatyczne USA odrzuciły łącznie 5,9 proc. z ponad 100 tys. wniosków o wizę kategorii B1/B2 złożonych przez polskich obywateli.

During conversations on when Poland will eventually be admitted to the visa-free club, a frequently asked question is: “When the Americans finally waive the visa requirement, will it be like the EU Schengen Zone, i.e. where there are no borders and you can travel using your identity card?” Not exactly. You will still need your passport to travel. Additionally, a traveler wihtout a U.S. visa will still need an electronic authorisation called “ESTA” (Electronic System for Travel Authorization) in order to board a U.S-bound flight. The border will still be there and you can still be denied entry at your destination airport if an immigration official deems this necessary for security reasons. Having said that, travelling to the US will be much easier than it is now, so there is a point in making an effort to have the visas waived. Last year, the U.S. Embassy in Warsaw, the U.S. Consulate in Kraków and other U.S. diplomatic posts worldwide collectively rejected 5.9 per cent of the more than 100,000 visa applications for category B1/B2 visas that were filed by Polish citizens. By way of comparison, 1 one in four Polish applications were rejected 10 years ago. Today, Poland is closer than it has ever been to becoming eligible for the Visa Waiver Program (VWP). To succeed, the rejection rate for the B1/B2 (tourist and business) visas will have to fall below 3 per cent by 30 September. Importantly, the statistics are changing in Poland’s favour. The U.S. administration admits that demand for US visas has been growing at an unprecedented rate. At the same time, the rejection rate is dropping and the quality of the applications is improving. How close are we to achieving the 3 per cent threshold? “If the current trend continues, we expect the adjusted rejection rate for the current fiscal year to be lower than last year”, says Patrick McNeil, US Deputy Consul General in Warsaw. “If Poland is going to admitted to the visa waiver program sooner or later, perhaps it is best not to rush with the visa application? In a few months, I will be able to enter the US free of charge, so others can apply and devote their time and money to the process, but not me.” This might be what a lot of Poles observing the “Visa-Free Travel to the US” campaign, endorsed by LOT Polish Airlines and a few dozen other companies and institutions, might be thinking. This approach, of it becomes commonplace, might lead us astray. Firstly, if people who meet the immigration criteria do not apply over the last few months of the fiscal year, the initiative may not succeed. Secondly, having the B1/ B2 visa stamped in your passport – even on the day before the VWP is implemented – carries quite a few advantages. Waiving visas does not mean that America is opening the door to everyone. Before their first flight to the US, travellers will need to obtain an “ESTA” travel authori-



UP IN THE AIR Do USA LOT lata wyłącznie samolotami Boeing 787 Dreamliner. ❚ All LOT flights to the US are operated by the Boeing 787 Dreamliners

Dla porównania: jeszcze 10 lat temu jedna czwarta Polaków ubiegających się o wizę odchodziła z kwitkiem. Dziś Polska jest bliska jak nigdy wcześniej wejścia do Visa Waiver Program (VWP). Żeby się udało, w ramach obecnego amerykańskiego roku budżetowego, który trwa do 30 września, wskaźnik odmów dla wniosków o wizy B1/B2 (turystyczne i biznesowe) powinien spaść poniżej 3 proc. A statystyka zmienia się na korzyść Polski. Przedstawiciele amerykańskiej administracji nie ukrywają, że popyt na wizy do USA rośnie w tempie najwyższym od kilkunastu lat. Jednocześnie wskaźnik odmów spada, a jakość wniosków się poprawia. Jak blisko jesteśmy upragnionego progu 3 proc.? – Jeśli obecne tendencje się utrzymają, to spodziewamy się, że skorygowana stopa odmów za bieżący rok obrotowy będzie niższa niż rok wcześniej – tłumaczy Patrick McNeil, zastępca konsula generalnego USA w Warszawie. „Skoro i tak prędzej czy później Polska wejdzie do programu ruchu bezwizowego, to może lepiej nie spieszyć się ze składaniem wniosku? Za kilka miesięcy dostanę przywilej wjazdu do Stanów za darmo” – tak może myśleć spora część Polaków obserwujących działania kampanii „Bez wiz do USA”, której uczestni-

DZIŚ POLSKA JEST BLISKA JAK NIGDY WCZEŚNIEJ WEJŚCIA DO VISA WAIVER PROGRAM (VWP). TODAY, POLAND IS CLOSER THAN EVER TO BEING ADMITTED TO THE VISA WAIVER PROGRAMME (VWP).

kiem jest LOT oraz kilkadziesiąt innych firm i instytucji. Taka postawa może prowadzić na manowce. Po pierwsze, jeśli na ostatniej prostej podróżni spełniający kryteria wstrzymają się z aplikowaniem o wizę, inicjatywa może spalić na panewce. Po drugie, wbicie do paszportu pełnoprawnej wizy B1/B2 nawet w przeddzień wejścia do VWP niesie ze sobą liczne korzyści. Otóż zniesienie wiz nie oznacza szerokiego otwarcia drzwi do Ameryki dla wszystkich bez wyjątku. Przed pierwszym wylotem do USA trzeba będzie ubiegać się o autoryzację podróży „ESTA”. Na szczęście jest to o wiele prostsze i mniej czasochłonne od formularza wizowego. Minus ESTA jest taki, że rejestracji należy dokonać na co najmniej 72 godz. przed planowanym wylotem do USA. Z wizą tych ograniczeń nie ma: po prostu kupujemy bilet i nawet tego samego dnia wsiadamy do samolotu (najlepiej do Dreamlinera LOT-u). Kolejna różnica: ESTA umożliwia legalny pobyt w USA na okres nie dłuższy niż 90 dni. Dla odmiany z wizą możemy spędzić w USA 180 dni – chyba że urzęd-

wizy nik imigracyjny zdecyduje o skróceniu tego okresu – a ponadto ubiegać się o przedłużenie pobytu o kolejne pół roku, będąc już za granicą. Za ESTA trzeba zapłacić 14 dol., a wiza to jednorazowy wydatek 160 dol. Plus wizy jest jednak taki, że starcza na 10 lat, bo na taki okres jest zazwyczaj wydawany dokument B1/B2. Z wizą łatwiej jest też ubiegać się o zmianę statusu pobytowego, np. w związku z podjęciem studiów w USA albo zawarciem małżeństwa z obywatelem amerykańskim. Jeśli w takich sytuacjach jesteśmy w USA na podstawie ESTA, musimy zazwyczaj opuścić kraj, żeby ubiegać się o wizę. Reasumując, korzyści z ruchu bezwizowego są bezsprzeczne. Polska to dziś jedyny kraj objęty układem z Schengen, od którego obywateli wymagane są wizy do USA. Wiz nie potrzebują np. Węgrzy, Czesi, Słowacy ani obywatele krajów bałtyckich. Według ostrożnych szacunków w Stanach mieszka ok. 10 mln osób pochodzenia polskiego. LOT oferuje osiem połączeń do USA: z Warszawy do Nowego Jorku (JFK i Newark), Chicago i Los Angeles oraz z Krakowa do Chicago, z Rzeszowa do Newark oraz z Budapesztu do Nowego Jorku (JFK) i Chicago. Do USA LOT lata wyłącznie samolotami Boeing 787 Dreamliner. Odkryj z nami Amerykę! ■

zation. Luckily, this is easier and less time-consuming. One drawback of the ESTA, is that registration must be done no later than 72 hours prior to the flight. If you have a visa you can buy a ticket and board a plane even on the same day. Another difference is that the ESTA allows for legal stay in the US over a period up to 90 days. Visa holders can stay in the US for up to 180 days, unless an immigration official decides to shorten the period. Moreover, once in the US, you can apply to have this period extended by another six months. The fee for ESTA registration is USD 14. The ESTA authorization is valid for two years (or until your passport expires). To obtain a visa, you need to pay a fee of USD 160. Keep in mind that the visa is usually granted for a 10-year period (in the case of B1/B2 visas). If you are a visa holder, it will be easier to apply for a change of status e.g. in the event that you take up studies or get married to a U.S. citizen. If you are staying in the US on an ESTA authorization in situations like these, you will have to leave the country in order to apply for a visa. To summarize, the benefits of visa-free movement of people are undeniable. Poland is now the only Schengen country whose citizens require visas to travel to the US. LOT offers eight flights to the US: from Warsaw to NYC, Chicago and Los Angeles; from Kraków to Chicago; from Rzeszów to Newark; and from Budapest to NYC and Chicago. All LOT flights to the US are operated exclusively by Boeing 787 Dreamliners. Discover America with us. ■

Tak naturalny i pewny siebie tylko dzięki SmartGraft!

rzerzedzanie się włosów i łysienie dotyka zarówno mężczyzn jak i kobiety. Przyczyn nadmiernego wypadania włosów jest wiele, zazwyczaj jest to problem złożony. Nie jest on związany tylko z kwestią wieku, czynników powodujących wypadanie włosów jest o wiele więcej – są to predyspozycje genetyczne, zaburzenia hormonalne, choroby immunologiczne, schorzenia dermatologiczne w obrębie skóry owłosionej. Utrata włosów może być także spowodowana niewłaściwą pielęgnacją lub być kombinacją różnych czynników, w tym stylu życia (używki, stres). Z brakiem włosów trudno się pogodzić, dlatego łysienie stanowi ogromny problem natury psychologicznej, zwłaszcza u kobiet. Może być przyczyną dużego stresu, prowadzić do obniżenia samooceny, spadku poczucia pewności siebie i własnej wartości. Najważniejsze, to jak najszybciej zareagować na pojawiający się problem. Kluczowa jest wizyta u dermatologa, prawidłowa diagnoza i ocena przyczyn wypadania włosów. W ten sposób lekarz może zaproponować właściwe leczenie. Pacjentom, którzy zdecydowali się na przeszczep włosów polecam – SmartGraft. To innowacyjna technologia zagęszczania włosów, przeznaczona zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet szukających trwałego rozwiązania problemu łysienia. Metoda ta sprawdza się doskonale w przypadku różnych typów łysienia, w tym powszechnego - łysienia androgenowego, czy łysienia bliznowaciejącego, którego leczenie zakłada jedynie przeszczep. W porównaniu do procedur zagęszczania włosów wymagających przeprowadzenia dużego zabiegu chirurgicznego, pozostawiającego dużą podłużną bliznę z tyłu głowy, SmartGraft to procedura minimalnie inwazyjna.

Rewolucyjna metoda przeszczepu włosów już w Polsce!

Tu każdy włos ma znaczenie!

Zabieg, przeprowadzany w miejscowym znieczuleniu, polega na pobieraniu pojedynczych zespołów mieszkowych z obszaru niezajętego łysieniem. Grafty, do czasu ich przeszczepienia, przechowywane są w specjalnym roztworze, w kontrolowanej temperaturze, co zapewnia im najlepszą jakość i żywotność. Obszar pobrania goi się błyskawicznie, a pacjent może szybko wrócić do codziennych aktywności. SmartGraft to doskonała metoda leczenia łysienia, umożliwiająca przywrócenie utraconych włosów. Efekty są w pełni naturalne, sprawiają, że pacjenci odzyskują młodzieńczy wygląd i pewność siebie.

DR N. MED. EWA KANIOWSKA KANIOWSCY DERMAPULS Centrum Dermatologii Estetycznej i Laserowej Wrocław ul. Barycka 1/3 I pl. Teatralny 1/18

www.dermapuls.com.pl

Dowiedz się więcej na pl.smartgraft.com



www.facebook.com/itpsaPL

Wyłączny dystrybutor ITP S.A.

UP IN THE AIR

lot dba o środowisko

L ATA M Y C I C H O I E KO L O G I C Z N I E we fly quiet and green

LOT ZAJĄŁ DRUGIE MIEJSCE W KWALIFIKACJI GENERALNEJ ZA PIERWSZY KWARTAŁ 2018 WE FLY QUIET AND GREEN PROGRAMME. PROGRAM JEST CZĘŚCIĄ STRATEGII LOTNISKA HEATHROW, KTÓRA MOBILIZUJE LINIE LOTNICZE DO WSPÓLNEGO DBANIA O OCHRONĘ ŚRODOWISKA. ❚ LOT RANKED SECOND IN THE FLY QUIET AND GREEN PROGRAMME LEAGUE TABLE FOR THE FIRST QUARTER OF 2018. THE PROGRAMME IS A PART OF A HEATHROW AIRPORT STRATEGY TO INCENTIVISE AIRLINES TO BECOME MORE ENVIRONMENTALLY FRIENDLY.

eden z największych portów w Europie przewiduje finansowe korzyści dla tych, którzy latają cicho. – To ogromne wyróżnienia dla LOT-u, tym bardziej że kilka lat temu zaczynaliśmy z dalekiej pozycji w tabeli. Za obecnym awansem stoją nie tylko nowe ciche samoloty, ale też poziom szkolenia i wykonywania trudnych operacji podejścia do lądowania na tak ruchliwym i trudnym lotnisku, jakim jest Heathrow – tłumaczy Rafał Milczarski, prezes LOT-u.

One of the largest airports in Europe offers financial benefits to quiet airlines. “This is a great honour for LOT Polish Airlines, especially given that we were so far down the table when we first joined a few years ago. What has helped us move forward are not only new, quieter aeroplanes, but also improvements in our training standards and landing approaches at such a busy and challenging airport as Heathrow”, explains LOT CEO Rafał Milczarski.

©ADOBE STOCK , SHUT TERSTOCK , ARCHIWUM PLL LOT

tekst | by joanna wieczorek, stefan malczewski

Główne założenia dotyczące ograniczenia hałasu znajdziemy w tzw. Wytycznych Dotyczących Zrównoważonego Podejścia do Zarządzania Hałasem. Wdrażanie ich to jeden z priorytetów Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO). Poziom zakłócenia ciszy zależy od wielu czynników, m.in. typu samolotu i silnika, natężenia dziennego ruchu lotniczego czy warunków atmosferycznych. Mimo że producenci silników lotniczych proponują coraz bardziej ekologiczne i redukujące hałas rozwiązania, a zarządzający lotniskami dbają o odpowiednie parametry poziomu hałasu, wciąż przeloty samolotów swoim dźwiękiem przyprawiają niektórych o zawrót głowy. Stąd Fly Quiet and Green Programme będący częścią strategii lotniska Heathrow w trosce o środowisko. Port regularnie publikuje statystyki zachowania zgodności przewoźników z „polityką ciszy”, w których są oni oceniani w oparciu o siedem wskaźników hałasu, m.in. lądowania CDA, śledzenia odchyleń podczas odlotów i świadectwa hałasu. Tabela statystyk pomaga zatem zidentyfikować mocne i słabe strony linii. I co ważne – przewoźnik przestrzegający zasad panujących w londyńskim porcie może liczyć na spore oszczędności. – Polskie Linie Lotnicze często są wyróżniane przez Heathrow za ciche latanie jako jeden z liderów lądowań w procedurze CDA. Procedura ta minimalizuje hałas i redukuje emisję CO . Polscy piloci komunikacyjni zostali świetnie ² przygotowani do tej techniki lądowania – podkreśla kpt. Jakub Kurpas. Każdy samolot musi posiadać świadectwo hałasu stanowiące punkt odniesienia przy ocenie spełnienia standardów ICAO dotyczących norm hałasu zwanych Chapters (Rozdziały). To pozwala rozpoznać „najlepszych w swojej klasie” i porównać wydajność flot, którymi linie operują do i z Heathrow. Wynik za spełnienie norm związanych ze świadectwem hałasu samolotu jest obliczany wedle schematu Heathrow za każdy konkretny lot. Do tego wyniku dodaje się tzw. time adjustment factor, który wpływa niekorzystnie dla przewoźnika, jeśli loty są wykonywane między 19.00 a 23.00 i między 23.00 a 7.00 czasu lokalnego. Ten wskaźnik faworyzuje nowoczesne samoloty legitymujące się „lepszym” świadectwem hałasu. Jednak dzięki zakupom nowej floty LOT-u bijemy rekordy także w tym miejscu. A prowadząc politykę przyjazną dla środowiska, przewoźnik inwestuje nie tylko w nowoczesne samoloty, ale i w odpowiednie wyszkolenie pilotów. Operacyjnie od początku realizowania Fly Quiet and Green Programme w Locie czuwał kpt. Jarosław Jackiewicz, który również szkoli pilotów. W Tabeli Cichego i Zielonego Latania za trzeci kwartał 2017 r. w kategorii Continuous Descent Approach Polskie Linie Lotnicze zdobyły 1. miejsce, co pokazuje, jaki potencjał drzemie w załogach PLL LOT. ■

The main noise reduction guidelines are outlined in the Balanced Approach to Noise Management. Their implementation is one of the priorities of the International Civil Aviation Organization (ICAO). Noise footprint is determined by a number of factors, including type of aircraft and engine, the intensity of daily air traffic, and weather conditions. Despite the fact that manufacturers of aircraft engines are using increasingly green and noise-reducing solutions, and airport management are striving to ensure appropriate noise levels by setting up monitoring points, and designing better arrival and departure procedures, the sound of an airborne aeroplane can still make of heads spin. The Fly Quiet and Green Programme is part of Heathrow’s environmental strategy. The airport regularly publishes statistics on compliance with its “silence policy.” Airlines are rated against six noise-related criteria, including Continuous Descent Approach (CDA), tracking deviations on departure, and noise certification. These statistics help identify airlines’ strengths and weaknesses and pinpoint areas for improvement. There are huge savings for those carriers that observe the rules and regulations of London’s busiest airport. “LOT Polish Airlines are often distinguished by Heathrow for flying quietly and rank among the leaders in CDA landing, a procedure that strives to minimise noise and carbon footprint. Polish airline pilots are well prepared to embrace this landing technique”, stresses Capt. Jakub Kurpas. Each aeroplane should have a noise certificate which provides a reference point for evaluating compliance with ICAO noise level Chapters. This helps identify the “best in class” and compare the efficiency of the fleets operated by carriers to and from Heathrow. The score for complying with the aircraft’s noise certificate is computed in line with Heathrow’s formula for each specific flight. A time adjustment factor is then added. This may be unfavourable if the airline operates flights from 19:00 to 23:00 or 23:00 and 7:00 local time. Unfortunately, this index favours modern aircraft that have “better” noise certificates. With its new fleet, LOT is now breaking records in the noise department as well. In its pursuit of a green policy, LOT is not only investing in modern machines, but also in adequate pilot training. Capt. Jarosław Jackiewicz has been overseeing LOT’s operations under the Fly Quiet and Green Programme ever since the project was launched. LOT Polish Airlines ranked first in the CDA category of the Fly Quiet and Green Programme in the third quarter of 2017. This eloquently demonstrates the potential of its crews. ■

technika



©CREDITS

PEOPLE AND THE WORLD

PRZYSZŁOŚĆ JEST TERAZ the future is now ŚWIAT WIRTUALNY ZLEWA SIĘ Z REALEM W JEDNĄ ROZSZERZONĄ RZECZYWISTOŚĆ. CZŁOWIEK MA MNIEJ PRACY, A WIĘCEJ CZASU. CHĘTNIE SPĘDZI GO W TOWARZYSTWIE SZTUCZNEJ INTELIGENCJI. W KOŃCU SAM JĄ STWORZYŁ. OTO PRZEGLĄD TECHNOLOGICZNYCH TRENDÓW I INNOWACJI, KTÓRE MAJĄ – LUB ZA CHWILĘ BĘDĄ MIAŁY – REALNY WPŁYW NA ŻYCIE NAS WSZYSTKICH. ❚ THE VIRTUAL WORLD IS MERGING WITH THE REAL ONE TO CREATE A SINGLE AUGMENTED REALITY (AR). WE HAVE LESS WORK AND MORE FREE TIME. AND WE ARE ONLY TOO HAPPY TO SPEND IT IN THE COMPANY OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE. WE CAN SEE THAT IT’S GOOD. AFTER ALL, WE CREATED IT. THIS IS A REVIEW OF HIGH TECH TRENDS AND INNOVATIONS THAT HAVE – OR WILL VERY SOON HAVE – A REAL IMPACT ON OUR LIVES.

©CREDITS

tekst | by mariusz leśniowski

Aplikacje rzeczywistości rozszerzonej – np. AR City – integrują mapy z danymi. Amazon Alexa (na dole) to kompleksowy system zarządzania domem. ❚ Augmented reality (AR) apps e.g. AR City iuntegrate maps with data. Amazon Alexa (bottom image) is a comprehensive home management system.

HUMANOIDALNE ROBOTY I SZTUCZNA INTELIGENCJA (AI) Odkąd komputer Deep Blue grał jak równy z równym z Garrim Kasparowem, minęło ponad 20 lat. W tym czasie AI dokonała dużego postępu, a niektóre automaty zyskały... cechy antropomorficzne. Np. Sophia, robot, który poprowadzi swobodną rozmowę – pełną grymasów i uśmiechów, bo humanoid rozumie emocje. Z kolei Junko Chihira jest przewodniczką w tokijskim centrum turystycznym. Udziela informacji i wyznacza trasy wycieczek w trzech językach. Podobnie jak my, najnowsze generacje robotów mają zdolność samouczenia się. Korzystanie z potężnej mocy obliczeniowej jest dziś dla nich normą, prawdziwie sztuczna inteligencja horyzontem, do którego się przybliżają. BOTY GIEŁDOWE I SZTUKA Dawniej na giełdzie grali ludzie, dziś coraz częściej grają algorytmy. I mają wyniki. Jeśli chcę kupić akcje spółki po określonej cenie, algorytm może mnie wyprzedzieć, a następnie odsprzedać mi je po wyższym kursie. Zysk lichy na jednej operacji, ale w skali spory. Kosztem analiz na znaczeniu zyskuje czas transakcji, zależny wprost od długości światłowodu między kompu-

technika

terem zlecającym a komputerem centrum. Inna sprawa to ryzyko pomyłek. Pojedynczy błąd programu uruchamia efekt domina i, potencjalnie, panikę wśród inwestorów. W USA boty odpowiadają za mniej więcej 60 proc. handlu na parkiecie. Algorytmy mogą też tworzyć dzieła sztuki (to tzw. sztuka generatywna, czyli tworzona przy udziale maszyn). Zatrzymajmy się przy The Next Rembrandt. Nie jest to obraz namalowany w XVII w. przez holenderskiego malarza, ale idealna kopia nieistniejącego dzieła. Obraz wygenerowano komputerowo dzięki pracy specjalistów Uniwersytetu Technologicznego z Delft na podstawie dokładnej analizy oryginalnych płócien (pomysłodawcą syntezy był niejaki Bas Korsten). Podobnie jest w przypadku dzieł literackich czy muzycznych. Dzięki implementacji ogromnych danych algorytmy potrafią napisać całkiem zgrabny utwór. Przykładem muzyka skomponowana przez sztuczną inteligencję Amper. Zaprawdę, piękno jest ukryte w matematyce. INTELIGENTNY DOM Inaczej: słodkie lenistwo. Odkurzacz sam odkurza, łóżko samo się ściele (Ohea, The Smart Bed), maszyna składa pranie w równą kosteczkę (FoldiMate). No, ale zmywarka też

PEOPLE AND THE WORLD

ANDROIDS AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE (AI) It’s been 20 years after Deep Blue computer became a formidable opponent for Garry Kasparov. Meanwhile, AI has made a quantum leap and some automated machines have acquired anthropomorphic features. For example, Sophia is a robot that can hold a casual conversation – replete with grimaces and smiles – through “her” ability to interpret emotions. Junko Chihira is a guide in a tourist information centre in Tokyo. “She” provides information and selects excursion routes in three languages. The latest generation of robots have the ability to learn – just like humans. For them, tapping into massive computing power is normal and artificial intelligence is the horizon they are heading towards. STOCK EXCHANGE BOTS There was a time when people played the stock market, but this game is increasingly the preserve of algorithms. Say I want to buy shares in a company. Special software can in get ahead of me, and offer them at a slightly higher price. Each transaction only yields a minuscule profit, but this adds up to an enormous amount on a mass scale. In-depth analyses reduce transaction time, which only depends on the length of the optical fibre between the computer that sends the request and the central computer. The risk of mistakes is a whole different story. A single software error can trigger a domino effect and potentially create panic among investors. Algorithmic trading accounts for approx. 60% of trading in the US. Let’s take a look at generative art, i.e. art created by machines. Consider “The Next Rembrandt”. This is not a picture painted in the 17th century by a Dutch master, but a perfect copy of a masterpiece that never existed. The painting was generated by a computer thanks to experts from the Delft University of Technology, who meticulously studied original masterpieces (the initiative is the brainchild of one Bas Korsten). The same goes for literature and music. Implementing big data enables algorithms to compose original compositions. This is best showcased by the music of AI composer Amper. So there is hidden beauty in mathematics after all.

devices. It efficiently communicates with a smart LG fridge, which lets you order your shopping today. You need only say, e.g.: “Alexa, get me some caviar and a bottle of champagne”.

Android Junko Chihira firmy Toshiba. ❚ Junko Chihira android by Toshiba.

SMART CITY Intuition tells us that SC is a smart home many times over. A giant residential estate. This is partially true. Everybody’s talking about the Internet of Things, a network of interconnected technologies that make life more convenient and comfortable. In addition, the SC concept puts the spotlight on sustainability. The cities of the future will have smart buildings that consume almost no energy and robots that make recycling more effective. Green gardens planted on rooftops will offset the effects of climate change. To fully understand the sweep of visionaries, you should visit Songdo. This uber-modern Korean city is being built from the scratch. AR AND VR Augmented reality. This is what most tourists dream of. We put on special goggles and need no guide. Using the real image of the city, the app will display information about the monuments, historic buildings, and restaurants we walk past and help us find



JUNKO CHIHIRA JEST PRZEWODNICZKĄ W TOKIJSKIM CENTRUM TURYSTYCZNYM. UDZIELA INFORMACJI I WYZNACZA TRASY WYCIECZEK W TRZECH JĘZYKACH. JUNKO CHIHIRA IS A GUIDE IN A TOURIST INFORMATION CENTRE IN TOKYO. “SHE” PROVIDES INFORMATION AND SELECTS EXCURSION ROUTES IN THREE LANGUAGES.

SMART HOME Now for the dolce far niente. The vacuum cleaner vacuums by itself, the bed makes itself (Ohea, The Smart Bed), and a machine (FoldiMate) neatly folds the laundry. OK, the dish washer washes the dishes, but this does not make your home a smart home. The fun part begins when you can control all your devices from a command centre. Amazon Alexa is a virtual assistant that lets you efficiently manage your home, provided that it’s compatible with your other automated

PEOPLE AND THE WORLD

zmywa sama, a nikt z jej powodu nie nazywa domu inteligentnym. Cała zabawa zaczyna się, gdy wszystkimi urządzeniami możemy sterować z centrum dowodzenia. W rolę naszego adiutanta chętnie wcieli się Alexa, rozbudowany system głosowy od Amazona. W oparciu o komendy będzie sprawnie zarządzać domem, o ile jest kompatybilna z innymi automatami. Na pewno dobrze dogaduje się z inteligentną lodówką LG. Wystarczy powiedzieć: Alexo, kup kawior i butelkę szampana! SMART CITY Intuicja podpowiada, że SC to taki inteligentny dom do potęgi. Wielkie osiedle. Częściowo prawda. Wciąż mówimy o internecie rzeczy, systemie połączonych technologii, które podnoszą komfort życia mieszkańców. Oprócz tego idea SC skupia się na ekologii. W miastach przyszłości inteligentne budynki praktycznie nie będą konsumowały energii. Roboty zwiększą efektywność recyklingu. Zielone ogrody na dachach budynków zniwelują skutki ocieplenia klimatu. Aby w pełni zrozumieć rozmach wizjonerów, warto zajrzeć do Songdo. To supernowoczesne koreańskie miasto jest… budowane od zera. AR I VR Augmented reality, czyli rzeczywistość rozszerzona. Marzenie większości turystów. Zakładamy specjalne okulary i nie potrzebujemy przewodnika. Na realnym obrazie miasta aplikacja wyświetli informacje o mijanych zabytkach i restauracjach, pomoże zaplanować transport. Czy to możliwe? Technicznie tak. Wystarczyłoby połączyć

transport. Is it possible? Technically speaking, yes. The capabilities of the AR City app from Blippar and Vuzix Blade goggles, which are meant to be the answer to the Google Glass project, can be combined. It would be also advisable to install the Layar app in your smartphone to recognise places of interest using the interoperability of GPS, compass and the Internet. Virtual reality is only a few steps away. VR headsets are used by architects and interior decorators to showcase their projects. They are also used in business during team work and distance learning. Today, the world’s most advanced smartglasses are Microsoft’s HoloLens. SPORTS AND LITERATURE The history of sport is full of refereeing mistakes, but their days are numbered. Hawk-Eye has been tracking developments during tennis tournaments for years. It becomes clear whether the ball was “line” or “out” within seconds. A very similar role is played by the Video Assistant Referee system, which is gaining a foothold on football pitches. Football supporters have happily accepted it because justice wins. But there is another innovation that will raise their spirits even higher. The era of personalised sports shows is well underway. Traditional broadcasts are soon to become a thing of the past. They are going to be replaced by the stereoscopic Voke VR technology, which will make it possible to watch an event from any angle. In 2015, Jacek Dukaj’s novel The Old Axolotl was only released electronically. It’s a multi-layered book. The story comes with numerous illustrations, 3D printable files, and footnotes. The author offers us a choice – we can focus exclusively on the story or click to immerse ourselves in the fictional universe. Is this the prototype of the book of the future? ■

HoloLens Microsoftu to interfejs „wpisany” w otaczającą nas trójwymiarową rzeczywistość. U dołu: FoldiMate, maszyna do składania koszul. ❚ Hololens by Microsoft is an interface “embedded” into the 3D reality around us. Below: The Foldmate shirt folding machine.

technika

możliwości aplikacji AR City firmy Blippar (mówimy o wersji BETA) z okularami Vuzix Blade, które mają być odpowiedzią na projekt Google Glass. Dobrym rozwiązaniem na dziś jest zainstalowanie w telefonie apki Layar, która rozpoznaje obiekty dzięki synergii GPS, kompasu i internetu. Kilka kroków dalej zaczyna się rzeczywistość wirtualna. Gogle VR wykorzystują np. architekci i dekoratorzy wnętrz do efektownej prezentacji projektów. W biznesie sprawdzają się podczas prac zespołowych i szkoleń na odległość. Dziś najbardziej rozwiniętą technologią są gogle HoloLens firmy Microsoft. Docelowo urządzenia mają wzbogacać doświadczenia o bodźce zapachowe i dotykowe.

odejdą do lamusa. Zastąpi je stereoskopowa technologia firmy Voke VR (dziś należącej do Intela), która umożliwi oglądanie zawodów z dowolnego kąta. W 2015 r. ukazała się, tylko w wersji elektronicznej, książka Starość aksolotla Jacka Dukaja. Tekst rozszerzono o ilustracje, schematy do druku 3D, przypisy. Autor daje wybór: można skupić się na fabule lub jednym kliknięciem wejść w świat głębiej. Czy to prototyp książki przyszłości? Czytanej, a raczej „doświadczanej” za pomocą okularów. Książki, która nie wymagałaby użycia wyobraźni! Tylko czy miałoby to sens? ■

Starość aksolotla Jacka Dukaja to ebook składający się z wielu warstw tekstu, hipertekstu i ilustracji. ❚ The Old Axolotl by Jacek Dukaj is an ebook comprising several layers of text, hypertext and illustrations.

SPORT I LITERATURA Historia sportu to historia sędziowskich pomyłek, ale ich czas dobiega końca. Sokole oko (Hawk-Eye) od lat śledzi przebieg meczów tenisowych. Kamery rejestrują lot piłki i w formie animacji pokazują jej odcisk na korcie. W ciągu kilku sekund wiadomo: linia czy out. Podobną funkcję pełni system wideoweryfikacji (VAR), coraz popularniejszy na meczach piłki nożnej. Kibice się cieszą, bo sprawiedliwość zwycięża. Za chwilę będą w jeszcze lepszych humorach. Nadciąga era personalizacji widowisk. Tradycyjne transmisje

©CREDITS

REKLAMA



PEOPLE AND THE WORLD

spływy kajakowe

WIOSŁA W RUCH get your paddle ready PRZEMIERZAĆ WODY, NAWIĄZAĆ KONTAKT Z NATURĄ, PRZEŻYĆ PRZYGODĘ – SPŁYWY KAJAKOWE TO WYJĄTKOWA FORMA SPĘDZANIA WOLNEGO CZASU. ❚ RAFTING DOWN THE RIVER, COMMUNING WITH NATURE, EXPLORING THE WILDERNESS – KAYAKING IS AN UNUSUAL WAY TO SPEND YOUR TIME.

©CREDITS

tekst | by mirosław konkel

K USA

to nie chce od czasu do czasu zapomnieć o wszystkim, zregenerować siły, zaszyć się na jakimś odludziu? Wspaniałym pomysłem na ucieczkę od cywilizacji i doładowanie akumulatorów są spływy kajakowe i sporty na wodzie. Jedne oferują ekstremalne wrażenia, inne pozwalają w spokoju rozkoszować się przyrodą i towarzystwem przyjaciół. Nieważne, czy dalekie, czy bliskie, czy kosztowne, czy tanie, umożliwiają przeżycie niezapomnianych przygód. Dla wielu osób są o niebo lepszą propozycją niż zorganizowane wycieczki grupowe i urlopy spędzane w pięciogwiazdkowych kurortach. Poznaj 10 absolutnie fantastycznych szlaków kajakarskich w Polsce i na świecie.

Fancy getting away from it all from time to time? Like to recharge your batteries? Hole up in the middle of nowhere? Kayaking and water sports are a great way to escape the modern world and reenergize. Some are extreme, while others let you quietly enjoy nature and the company of your friends. Every trip is an unforgettable adventure – whether near or far, or economic or expensive. Many people see it as a much better option than organised group tours or staying in five-star resorts. Discover 10 absolutely fabulous water trails in Poland and around the worldwide.

©CREDITS

KOLORADO W WIELKIM KANIONIE the colorado in the grand canyon Trudno o lepsze miejsce dla amatorów ekscytujących spływów kajakowych i tras raftingowych niż Kolorado w Wielkim Kanionie. Największa rzeka południowo-zachodniej części USA jest propozycją dla wyjątkowo cierpliwych – np. kajakarze z Krakowa spłynęli nią w 2013 r. po... 19 latach oczekiwania na pozwolenie. Park Narodowy Grand Canyon, czyli ponad 495 tys. ha pełnych stepów, szczytów, jaskiń i wodospadów, odwiedza co roku 5 mln osób. Ale tylko 25 tys. może przepłynąć rzekę, z czego większość jako pasażerowie komercyjnych wycieczek. ❚ There is hardly a better place for white water kayaking and rafting enthusiasts than the Colorado in the Grand Canyon. The largest river in the south-western US offers a kayak run for exceptionally patient paddlers – to give you an idea, kayakers from Kraków covered the distance in 2013 after waiting 19 years for a permit. Grand Canyon National Park comprises more than 495,000 hectares of prairie, peaks, caves and waterfalls, and is visited annually by 5 million tourists. Only 25,000 are allowed to raft the river, and most of them do so as part of commercial tourist excursions.

PEOPLE AND THE WORLD

spływy kajakowe

EDER W HESJI the eder in hesse Niemiecki kraj związkowy Hesja kusi kajakarzy rzeką Eder i pięknymi lasami w jej rozlewisku, które stanowią pomnik przyrody. To oaza spokoju i ciszy. Aż do ujścia do Fuldy nie wolno tutaj pływać łodziami motorowymi. Rzeka ma 177 km długości i należy do najczystszych w regionie. Jest szeroka, stosunkowo płytka, a więc doskonale się nadaje także dla początkujących amatorów wiosłowania. ❚ Key draws for kayak enthusiasts in the German state of Hesse include the Eder and quaint woods in its spill area. These have been granted the status of a natural monument. It’s a true oasis of calm. Motorboats are banned from the river up to the confluence with the Fulda. The river is 177 km long and is one of the cleanest in the region. It is broad, relatively shallow, which also makes it perfect for beginner kayakers.

DELTĄ DUNAJU down the danube delta Jeśli chcemy uciec od cywilizacji, warto się wybrać w odnogi delty Dunaju, do magicznego zakątka w Rumunii, który został umieszczony na liście światowego dziedzictwa UNESCO. To kraina tysięcy kanałów, wysp i wysepek, a zarazem prawdziwy ptasi raj, który najlepiej obserwuje się z pokładu kajaka. Odnotowano tu 280 gatunków, z których ok. 180 ma tu swoje lęgowiska. Pozostałym druga, po wołżańskiej, delta w Europie służy jako miejsce postoju podczas wędrówek. Prawdziwe odludzie. Mijane osady często składają się tylko z kilku domów lub chat. ❚ If you want to escape the modern world, take a trip down one of the many distributaries of the Danube Delta. This magical part of Romania is a UNESCO World Heritage site. This is a land of thousands of canals, islands and islets and a veritable paradise for birds, which you can observe from your kayak. The area is home to 280 bird species and provides breeding grounds for approx. 180 species. The second largest river delta in Europe, after the Volga Delta, it is also a convenient stopover for other migratory birds. This is way off the beaten track – any settlements you might pass consist of no more than a handful of houses or cabins.

RUMUNIA

NIEMCY

SZLAKIEM GALINDÓW on the galindian trail

POLSKA

Jak najlepiej podziwiać niepowtarzalny krajobraz jezior rynnowych na Mazurach? Jedyna poprawna odpowiedź brzmi: płynąc kajakiem z Okartowa nad jeziorem Śniardwy do Giżycka nad jeziorem Niegocin. Tę trasę przewodniki turystyczne nazywają Szlakiem Galindów. Jego atrakcjami są Bagna Nietlickie z największymi siedliskami żurawi w Polsce i Święta Góra w Staświnach, z której roztacza się wspaniały widok na ciągnące się kilometrami jezioro Wojnowo. Trasa mało uczęszczana. Warto ją poznać, uczestnicząc w III Samorządowym Spływie Kajakowym, na który 16 czerwca zaprasza Urząd Gminy Miłki – reaktywowało go w 2016 r. po 13 latach przerwy Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej Miłki. ❚ What’s the best way to admire the unique landscape of Mazurian ribbon lakes? The correct answer is: paddling your way from Okartowo on Lake Śniadrwy to Giżycko on Lake Niegocin. This run is known in tourist guidebooks as the Galindian Route. Its biggest attractions include the Nietlickie Bogs, which has the largest crane habitats in Poland, and mount Święta Góra in Staświny. This offers a sweeping view of Lake Wojnowo, which goes on for many kilometres. This is a rarely frequented route. To explore it, sign up for the 3rd Local Government Kayak Rally held on 16 June by the Miłki Municipal Office. In 2016, it was rebooted after 13 years by the Miłki Agritourism Association. USA

LDUB W USA the ldub in the US Niewiele osób spoza kajakarskiego światka ma pojęcie, jak niebezpieczna jest rzeka Little White Salmon znana jako Ldub. Znajduje się w stanie Waszyngton na zachodzie Stanów Zjednoczonych. Jej 6,5-kilometrowy, pełen wodospadów nurt ma aż pięć stopni w sześciostopniowej skali trudności. Nic dziwnego, że szlak ukochali miłośnicy sportów ekstremalnych. Niektórzy nawet przeprowadzają się w jego okolice, by sprawdzać swoją odwagę wśród zawsze białej spienionej wody. ❚ Few people outside the kayak community realise how treacherous Little White Salmon River, also known as the Ldub, is. The river is in the state of Washington in the north-west of the US. The 6.5 km course offers an array of waterfalls and rapids and has a Grade 5 rating on a scale of 1 to 6. It’s not surprising that this is a favourite run among extreme sports aficionados. Some even move to the area, so they can regularly put their courage to the test in its ever-white turbulent waters.

PEOPLE AND THE WORLD POLSKA

spływy kajakowe

BRDĄ W PÓŁNOCNEJ POLSCE the brda in northern poland Królowa borowiackich rzek, jak zwą Brdę, należy do najpiękniejszych szlaków kajakowych w Europie. Zachwyca otaczającym krajobrazem: wielością jezior i nieprzebranymi lasami, które towarzyszą jej na całym biegu. Mnóstwo tu wszelakiego ptactwa i ryb. Dla kajakarzy dostępna jest na długości 233 km. Najtrudniejszy odcinek, prowadzący przez Bory Tucholskie, cechują liczne zakręty i wartki nurt. Turyści polscy i zagraniczni szczególnie cenią dzieloną na pięć etapów trasę ze Świeszyna w powiecie koszalińskim do miejscowości Swornegacie na Kociewiu. ❚ The Brda, or the “Queen of the Tuchola Forest”, forms one of the most picturesque kayak trails in Europe. The surrounding countryside is magnificent – countless lakes and forests accompany the entire course. The region abounds in birds and fish. 233 km of the river is suitable for kayaking. The most challenging section cuts through the Tuchola Forest and features an array of bends and rapids. Polish and foreign tourists are particularly fond of the five-section route that runs from Świeszyn in Koszalin County to Swornegacie in the Kociewie region.

NA NORWESKIM LODOWCU kayaking on a norwegian glacier Jedną z turystyczno-krajoznawczych tras południowej Norwegii jest jezioro Styggevatnet. Nie oferuje ono szczególnie długiego i wymagającego szlaku. Na kajakarzy czeka jednak coś absolutnie wyjątkowego – spływ pod samą ścianę lodowca Jostedalsbreen, największego w Europie. Dotrą tam, lawirując między bryłami lodu i podziwiając nieziemskie, prawdziwie arktyczne krajobrazy. Przy odrobinie szczęścia zobaczą duże bloki lodu odrywające się od lodowca i wpadające do wody – to niecodzienne zjawisko uczeni nazwali cieleniem się lodowca. Charakterystyczne dla tego obszaru są bystre potoki, rzeki i wodospady. ❚ Lake Styggevatnet is one of the main tourist and natural attractions in southern Norway. The local water trail is not particularly long or demanding, but it offers a unique experience – an opportunity to paddle up to the wall of Europe’s largest glacier, Jostedalsbreen. All you have to do to get there is navigate your way through chunks of ice while taking in the outlandish, truly Arctic landscapes. With a bit of luck, you might see large slabs of ice falling down from the glacier into water – scientists have dubbed this unusual phenomenon ice calving. Rapid streams, rivers and waterfalls are the staples of the landscape.

NORWEGIA

100

Forte shot

CMY

Kłopoty z zasypianiem w trakcie podróży?

Kłopoty z zasypianiem w trakcie lotu to duży problem. Lot ciągnie się w nieskończoność, a po nieprzespanej nocy jesteśmy zmęczeni i rozdrażnieni. Dlatego warto sobie pomóc za pomocą odpowiednich preparatów farmaceutycznych. Nie musimy w tym celu kupować całego opakowania tabletek. Wystarczy wygodna forma shota, czyli smacznego płynu w małej ampułce. Forsen Forte shot zawiera w swym składzie melatoninę, która pomaga w skróceniu czasu potrzebnego na zaśnięcie oraz w łagodzeniu subiektywnego odczucia zespołu nagłej zmiany strefy czasowej. Wzbogacony został też o melisę, która działa odprężająco i wyciszająco w stanach niepokoju i napięcia emocjonalnego oraz przyczynia się do poprawy jakości snu.

FRANCJA

VERDON W PROWANSJI the verdon in provence

Ampułka to zaledwie 25 ml – bez problemu wniesiesz ją na pokład samolotu. Forsen Forte zamówisz w aptekach internetowych oraz stacjonarnych.

REKLAMA

Wapienne skały jurajskie, a pomiędzy nimi rzeka Verdon przecinająca Prowansję, na południu Francji. Trasa przypomina labirynt, w którym roi się od ślepych zaułków, wąskich jaskiń i ciasnych przesmyków. Dlatego zamiast zwykłego kajaku potrzebna jest specjalna, krótsza od tradycyjnej łódź. Po drodze nie brakuje wypożyczalni sprzętu i szkółek pozwalających się przygotować do trudnej wyprawy. W Parku Regionalnym Verdon można przepłynąć samemu tylko do pewnego miejsca, dalej wymaga to asysty przewodnika. ❚ Jurassic limestone cliffs flank the Verdon as it cuts through Provence in southern France. The route resembles a maze packed with blind alleys, narrow caves and thin passages, so you are going to need a special short kayak. There is a wide choice of kayak rentals and kayak schools to help you get ready for this challenging trip. You can only cover part of the route in the Vernon National Park on your own. Guide assistance is required after a certain point.

SUPLEMENT DIETY 101

PEOPLE AND THE WORLD

W GÓRACH NOWEJ ZELANDII in the mountains of new zealand

spływy kajakowe

NOWA ZELANDIA

Piekielny ogień, trzęsienie ziemi, terminator – nazwy progów rzecznych w górach Nowej Zelandii jednoznacznie ostrzegają, że nie chodzi o łatwe wycieczki z biurem podróży. To spływy kajakowe niedostępnymi odcinkami, do których można się dostać jedynie z helikoptera. Stąd określenie tego ekstremalnego sportu: heli-kayaking. Najlepiej uprawiać go pod okiem tutejszych instruktorów kajakarstwa, którzy oferują jedno- lub dwudniowe wyprawy, dostosowując program do życzeń i umiejętności śmiałków. Mknąc między skałami, doświadczymy mrożących krew w żyłach emocji. A nagrodą za odwagę będą fantastyczne widoki, których nie uraczymy w innych częściach świata. ❚ Infernal fire, earthquake, terminator – the names of the sections of the rapids in the mountains of New Zealand tell you in no uncertain terms that this is no easy guided tour. This is a destination for kayaking down sections of rivers that are only accessible via helicopter, hence the name of this extreme sport – heli-kayaking. It’s best to learn the ropes under the supervision of local kayak instructors, who offer one or two-day trips and adapt their programme to your requests and skill levels. Paddling between rocks can be a blood-curdling experience, but the payoff is breathtaking views that you won’t see anywhere else in the world. BIAŁORUŚ

Wystarczy chwila nieuwagi, a kajak ląduje na Białorusi. Przez kilka godzin można nie spotkać żywego ducha. Zdarza się natomiast zobaczyć bobra i przedstawicieli wodnego ptactwa. Bug to typowa duża rzeka nizinna, która nie zapewnia walki z silnym nurtem i licznych przeszkód. Dlatego powinna przypaść do gustu początkującym kajakarzom i rodzinom z dziećmi. Trasa Włodawa–Kodeń liczy 65 km i należy do łatwych. Idealna do kontemplacji dzikiej przyrody i robienia sobie pikników na uformowanych z piasku przybrzeżnych łachach. ❚ If you don’t pay attention, you might just find yourself in Belarus. You can paddle for hours and not see a living soul, although you might come across a beaver and a few water birds along the way. The Bug is a typical lowland river in that there are no rapids and very few obstacles. This makes it ideal for beginners and families with children. The Włodawa-Kodeń route runs for 65 km and is easy. It’s a perfect place to contemplate the wilderness, and its many sandbanks make good picnic locations.

102

RZEKĄ BUG along the bug to belarus

PEOPLE AND THE WORLD

strategie łowcze zwierząt

S T R AT E G I E Ł O W I E C K I E hunting strategies NAPEŁNIĆ ŻOŁĄDEK, OTO JEST ZADANIE. JAKIM SPOSOBEM? JEST WIELE RÓŻNYCH STRATEGII I ZWIERZĘCYCH METOD. NIEKTÓRE CAŁKIEM WYRAFINOWANE. ❚ MISSION – TO SATISFY HUNGER. BUT HOW? THERE ARE MANY DIFFERENT METHODS AND STRATEGIES. SOME OF THEM ARE QUITE SOPHISTICATED.



104

©CREDITS

tekst | by barbara żukowska

©MINDEN PICTURES/GET TYIMAGES

idział kto kiedyś brzytwodzioba? Można uwierzyć, że natura pomyliła się i przez przypadek przyprawiła mu asymetryczny dziób. Dolna szczęka jest dużo dłuższa od górnej, jakby wzięta od innego ptaka. Kiedy poluje, szybko leci z otwartym dziobem tuż nad powierzchnią wody z zanurzoną w niej żuchwą, tnąc taflę niczym brzytwa. Gdy natrafi na jakąś rybę – a zdarza się to zdecydowanie częściej niż trafienie w totolotka – natychmiast zamyka dziób na zdobyczy. Spośród trzech gatunków brzytwodziobów na szczególną uwagę zasługuje amerykański. Jego źrenice mają, niespotykaną u ptaków, zdolność zwężania się do wąskich pionowych szpar, co chroni oczy przed ostrymi refleksami słońca odbitymi od powierzchni wody. Na mnie wrażenie robią też umiejętności pluszcza, pękatego czekoladowego ptaka z białym śliniakiem i krótkim, lekko zadartym ogonem. Łatwo go zobaczyć w górach, w kamienistych potokach i strumieniach, które są jego terenami łowieckimi. Ten ptak potrafi nurkować i – uwaga – płynie pod wodą, używając skrzydeł, albo idzie po dnie, szukając owadów i polując na drobne bezkręgowce oraz ich larwy. A przecież nie jest to gatunek typowo wodny, jak na przykład perkozy czy kaczki.

Have you ever seen a skimmer? You could be forgiven for thinking that nature had made a mistake in giving it an asymmetric bill. The lower mandible is much longer than the upper one and appears to have been borrowed from another bird. When hunting, it flies fast above the surface of the water with its bill open, cutting the waves like a knife. And when it comes across a fish, which happens a lot more often than winning the lottery, it snaps its bill shut to capture it. The black skimmer is the most intriguing of all three species. Its eyes have narrow, vertical catlike pupils, unique for a bird. This protects them from the sun, which is reflected from the surface of water. I am also impressed by the abilities of the dipper, a stubby bird with chocolate brown plumage and a white upper breast. You can easily spot one near rocky brooks or streams, which are its hunting grounds. This bird dives and swims underwater using its

OCZEKIWACZE Najprostszą strategią łowiecką jest oczywiście oczekiwanie. Nie wymaga wysiłku, jedynie cierpliwości (oceniając z ludzkiego punktu widzenia), bystrych oczu i refleksu. Co jakiś czas coś wpada do dzioba lub do jamy gębowej, w zależności od tego, do jakiej grupy zwierząt należy łowca. Zimorodek wypatruje zdobyczy w przejrzystej wodzie, siedząc na gałązce zwieszonej nad rzeką czy jeziorem. Kameleon czeka, aż w zasięgu jego długiego, lepkiego języka usiądzie jakiś owad. Szczupak czai się wśród roślin wodnych na przepływającą w pobliżu rybę. Przy tej strategii istotne jest tkwienie w bezruchu i ukrycie się przed wzrokiem potencjalnej ofiary – choćby poprzez wtopienie się w tło dzięki maskującym barwom.

wings or walks along the bottom to look for insects and hunt small fish. And it’s not a typical water bird like the grebe or the duck.

POSZUKIWACZE I SZPERACZE Co zrobić, żeby zwiększyć swój sukces łowiecki? Zamiast na posiłek biernie czekać, można go poszukać. Taką strategię stosuje wiele zwierząt, w tym ssaki wszystkożerne. Lis myszkuje w trawach i zaroślach, licząc na schwytanie gryzonia, żaby albo osłabionego ptaka. Dziki buchtują ściółkę, wyjadając pędraki i korzonki, a jeśli przy okazji trafią na jakieś gniazdo, zjedzą zarówno jaja, jak i pisklęta. Mnóstwo ptaków przegląda załamania kory, gałązek i liści, gdzie ukrywają się owady i ich larwy. To podstawa diety wielu gatunków, między innymi dzięciołów, sikor, pełzaczy.

LYING IN WAIT Obviously, waiting is the most basic hunting strategy. It requires no effort, but calls for patience (from the human perspective), good eyesight and good reflexes. The kind of prey that falls into the animal’s mouth is determined by the animal group the hunter belongs to. The kingfisher searches for its victims in crystal clear waters, perched on a branch above a stream or a lake. The chameleon waits for an insect to sit down within reach of its long and sticky tongue. The pike lurks in water plants to snatch a fish swimming past. The key to this strategy is lying motion-

Żyjąca w Afryce żołna szkarłatna (po lewej) chwyta owady w locie. Kameleon czeka, aż owad przysiądzie w zasięgu jego języka. ❚ Northern carmine bee-eaters (left) living in Africa catch insects in mid-flight. A chameleon waits for an insect to sit at a spot within the range of its tongue.

105

Brzytwodziób poluje na ryby. Puchacz (po prawej) porusza się bezszelestnie, podobnie jak inne sowy, dzięki specjalnej budowie piór. Ich brzegi są orzęsione, co tłumi dźwięki. ❚ A black skimmer hunting for fish. Right: A horned owl moves without making a sound, just like other owls, owing to the structure of its wings. Their rims are covered in comb-like fringes.

106

strategie łowcze zwierząt

ZASTAWIACZE SIDEŁ Innym sposobem na poprawienie wyników łowów jest zastawienie pułapki. Bo skoro i tak się czeka na ofiarę, to dlaczego nie zwiększyć swoich szans? Najlepszym przykładem są tu rzecz jasna pająki. Zazwyczaj należą do samotników i nie tolerują innych przedstawicieli w swoim pobliżu, ale wiele gatunków żyjących w tropikach to tzw. pająki socjalne – niewielkich rozmiarów, które wspólnie rozpinają jedną dużą sieć. Dzięki niej mogą schwytać więcej stworzeń i znacznie większych – nawet ptaków czy nietoperzy, niż gdyby działały w pojedynkę. W strefie umiarkowanej zdolnym tkaczem jest tygrzyk paskowany. Jego pajęczynę rozwieszoną w wy-

lessly in wait and being invisible to the potential victim, e.g. the hunter may use camouflage to merge into the background.

sokich trawach zdobi finezyjny wzorek w kształcie zygzaka. Służy on wzmacnianiu sieci – tygrzyki żywią się bowiem dużymi owadami takimi jak koniki polne i ważki. Pułapki zastawiają też larwy mrówkolwów. Kopią „wilcze doły” w suchym piasku, najchętniej w wygrzanych słońcem sosnowych lasach. Kiedy mrówka zapuści się niechcący do takiego dołka, ukryty na jego dnie mrówkolew strzela w nią ziarenkami piasku, żeby utrudnić ucieczkę, i strąca na dół. Można wręcz powiedzieć, że to polowanie z użyciem amunicji!

twigs and leaves where insects and their larva might be hiding. This is the staple diet of many bird species, including woodpeckers, titmice, and treecreepers.

RADARY I SENSORY Wylatują bezszelestnie o zmierzchu, patrolując otwartą przestrzeń. Chętnie sprawdzają okolice latarni – ich światło wabi mnóstwo owadów, w tym ćmy.

DIGGERS AND RUMMAGERS What can you do to boost your hunting strike rate? Instead of passively waiting for your meal, you can actively seek it out. This strategy is employed by many animals, including omnivorous mammals. The fox pokes around in the grass and bushes, hoping to catch a rodent, a frog, or a feeble bird. Wild boars rummage through the litter, nibbling on grubs and roots, and if they come across a nest, they devour the eggs and the nestlings. Many birds inspect cracks in the bark,

TRAP MASTERS Setting a trap is another way to improve your hunting success rate. If you are going to lie in wait anyway, why not shorten the odds of catching something? This is best illustrated by spiders. Most spiders are loners who don’t tolerate any competitors in the vicinity, but many tropical species are “social” spiders. These tiny arachnids join forces to build one big communal web that enables them to catch more prey and much larger animals, including birds and bats that they would never be able to capture on their own. The wasp spider lives in a temperate climate and is

©GET TYIMAGES, SHUT TERSTOCK (2)

PEOPLE AND THE WORLD

Nietoperze namierzają je za pomocą ultradźwięków; to także dzięki nim sprawnie poruszają się w ciemności, omijając przeszkody terenowe. Nie możemy ich usłyszeć, bo zakres ludzkiego ucha mieści się między 16 a 20 000 Hz, zaś nietoperze nadają na częstotliwości od 20 000 do 80 000 Hz, a niektóre nawet jeszcze wyższej. Zjawisko echolokacji do polowania, ale też do porozumiewania się i orientowania w przestrzeni, stosują także walenie. POLOWANIE Z NARZĘDZIAMI Kto powiedział, że używanie narzędzi jest wyłącznie domeną ludzi? Niektóre zwierzęta również je stosują. Sławna badaczka małp naczelnych, Brytyjka Jane

a very capable weaver. Its web, suspended on tall grass, is decorated with an intricate zigzag pattern that reinforces its structure, as large insects, including grasshoppers and dragonflies, are its main prey. Different traps are set by antlion larvae, which dig pits in dry sand, usually in sun-drenched pine forests. Should a careless ant fall into a pit, the antlion lurking on the bottom will flip grains of sands at it to prevent its escape and knock it to the bottom. You might even say that it’s like hunting with ammunition.

Puma poluje głównie na kopytne, zwłaszcza na jelenie. ❚ Puma mainly hunts hoofed animals, especially deer.

RADARS AND SENSORS They fly out silently at dusk, patrolling the open space. They keep an eye on street lamps as light attracts

WYTROPIĆ ZWIERZYNĘ, PODEJŚĆ, A NASTĘPNIE ZAATAKOWAĆ – OTO KWINTESENCJA POLOWANIA I NAJBARDZIEJ ZAAWANSOWANA STRATEGIA ŁOWIECKA. SCENT THE PREY, APPROACH, AND ATTACK IT – THIS IS THE QUINTESSENCE OF HUNTING AND THE MOST ADVANCED HUNTING STRATEGY.

swarms of insects, including moths. Bats locate them using ultrasounds which also help them effortlessly navigate the darkness while avoiding all obstacles. We cannot hear them because the human hearing range is 16 to 20,000 Hz, while bats can hear ultrasonic sounds from 20,000 to 80,000 Hz. Some can detect even higher frequencies. Echolocation is also employed in hunting, for communication and spatial orientation by cetaceans.

Goodall, zaobserwowała, jak szympansy sprytnie łowią termity. Wkładają do korytarzy termitier źdźbło – rozdrażnione owady chwytają takiego intruza, małpa wyciąga trawkę i oblizuje owady. Wśród ptaków wielką zręcznością charakteryzuje się kłowacz kaktusowy żyjący na wyspach Galapagos i zaliczany do tzw. zięb Darwina. Używa gałązek, patyczków i kolców kaktusów do wydłubywania z drewna larw owadów. Umie przy tym odpowiednio skrócić narzędzie, aby dostosować je do swoich potrzeb, i zdarza się, że wykorzystuje je ponownie. Polowanie z parasolem to specjalność czapli czarnej żyjącej we wschodniej Afryce i na Madagaskarze. Ten ptak wykorzystuje w tym celu własne skrzydła. Brodzi w płytkiej wodzie i co kilka kroków układa je nad głową na kształt parasola. Drobne rybki zwabione cie-

HUNTING WITH TOOLS Tools are not the preserve of humans – other species use them too. The famous British primatologist Jane Goodall noticed that chimpanzees have a clever way of catching termites. They put a blade of grass into a termite mound. When the irritated insects come out to attack the “intruder”, they withdraw it and lick them all. The woodpecker finch, a species of bird in the Darwin’s finch group from the Galapagos Islands, has a special ability. It uses twigs, sticks and cactus spines to extract grubs from trees. It can also shorten the tool to make it more manageable and sometimes even reuse it. Hunting with an “umbrella” is the specialty of the black heron from eastern Africa and Madagascar.

107

PEOPLE AND THE WORLD niem nieświadomie podpływają prosto pod dziób czapli. Widok jednocześnie kilku czy kilkunastu „czarnych parasoli” na zbiorniku wodnym nie jest rzadkością.

This bird uses its own wings to attract prey. It wades in shallow water and spreads its wings above its head like a cape, while tiny fish attracted by the shade are unconsciously swimming straight into the heron’s bill. You might even see a dozen or more “black capes” spread over the surface of the water. ACTIVE HUNTERS Scent the prey, approach, and attack it – this is the quintessence of hunting and the most advanced hunting strategy employed by felines, wolves and predatory birds. A long-distance chase is not worth the effort, so most animals get as close as possible to their potential victims before attacking them. Old and weak animals have no chance of surviving these confrontations, and large predators play a major role in natural selection. The all-time hunting records are held by two species. The cheetah is the fastest sprinter among land animals, being capable of speeds of around 110km an hour when chasing antelopes. Its long tail and claws help it remain stable during high-speed chases. The cheetah is the only cat whose claws don’t fully retract. But the world’s fastest modern animal is the peregrine falcon. When diving for prey, it can hit 320km an hour. Like a bolt from the blue. Hunting strategy is often a combination of several techniques. There are diggers and trap masters, patient hunters and fraudsters, thieves, hunters, and wheeler-dealers. Whatever works. ■

©SHUT TERSTOCK

Na krótkich dystansach gepard osiąga rekordowe prędkości. Tu poluje na skocznika antylopiego w Namibii. ❚ The cheetah can achieve record-breaking speed on short distances. Below, a cheetah chasing a springbok.

AKTYWNI MYŚLIWI Wytropić zwierzynę, podejść, a następnie zaatakować – oto kwintesencja polowania i najbardziej zaawansowana strategia łowiecka. Stosują ją między innymi kotowate, wilki, ptaki drapieżne. Pogoń na długim dystansie jest mało opłacalna, stąd wcześniej zwierzęta podkradają się możliwie najbliżej potencjalnej ofiary i dopiero atakują. Stare lub chore osobniki w takiej sytuacji nie mają szans. Taka jest zresztą rola wielkich drapieżników – prowadzenie naturalnej selekcji. Rekordzistami wśród myśliwych są dwa gatunki. Gepard, najszybszy sprinter wśród stworzeń lądowych, podczas ścigania antylop osiąga prędkość około 110 km na godz. W tym szalonym pędzie utrzymanie równowagi ułatwiają mu długi ogon oraz pazury – jako jedyny kot na świecie nie może ich chować. Najszybszym obecnie żyjącym zwierzęciem jest jednak sokół wędrowny. Pikuje na ofiarę z prędkością dochodzącą do 320 km na godz. To się nazywa spaść jak grom z jasnego nieba! W wielu przypadkach strategia łowiecka jest kombinacją kilku metod. Są szperacze i zastawiacze pułapek, oczekiwacze i oszuści, złodzieje, myśliwi i kombinatorzy. Ale tak naprawdę każda strategia jest dobra, jeśli tylko okaże się skuteczna. ■

strategie łowcze zwierząt

108

nowość

wellbeing

kreatywność

dobre życie

błogi relaks

WSZYSTKO, CO POWINNAŚ WIEDZIEĆ, JEŚLI CHCESZ SIĘ ROZWIJAĆ I CIESZYĆ SIĘ ŻYCIEM.

MAŁE DZIEŁA, KTÓRE MOŻESZ WYKONAĆ SAMA – BY SPRAWIĆ PRZYJEMNOŚĆ SOBIE SAMEJ I BLISKIM.

ZDROWE JEDZENIE, URODA I WSZYSTKO, CO SPRAWI, ŻE TWÓJ DOM STANIE SIĘ TWOJĄ CICHĄ PRZYSTANIĄ.

PODRÓŻE DALEKIE I BLISKIE, DZIĘKI KTÓRYM ZRELAKSUJESZ SIĘ, ODPOCZNIESZ, A POTEM STAWISZ CZOŁO ŻYCIU.

205x265_KALEIDOS_TwojMoment_Maj_reklama.indd 1

16.05.2018 14:12

POLISH HITS

pinta

D O Ł ĄC Z D O R E WO LU C J I join the revolution

tekst | by karol jagodek

110

POLSKA WYRASTA NA POTĘGĘ W PIWNEJ RÓŻNORODNOŚCI. NIE ZA SPRAWĄ ZNANYCH OD LAT KONCERNÓW, ALE DZIĘKI PIWOWAROM DOMOWYM, KTÓRZY SWOJĄ PASJĄ POSTANOWILI PODZIELIĆ SIĘ Z LUDŹMI I WARZĄ PIWA RZEMIEŚLNICZE. TAKIM JAK WŁAŚCICIELE BROWARU PINTA, KTÓRZY ZAPOCZĄTKOWALI PIWNĄ REWOLUCJĘ NAD WISŁĄ. ❚ POLAND IS BECOMING A WORLD POWER IN BEER DIVERSITY. NOT THANKS TO BIG CORPORATIONS WHICH HAVE BEEN AROUND FOR YEARS, BUT TO LOCAL CRAFT BREWERS WHO HAVE DECIDED TO SHARE THEIR PASSION. THE OWNERS OF THE PINTA BREWERY ARE A CASE IN POINT. THEY WERE THE PIONEERS OF A BEER REVOLUTION IN POLAND.

ziwne... ale dobre!” – tak zazwyczaj reagują laicy, którzy po raz pierwszy spróbują kraftu – jak w skrócie mówi się o piwach rzemieślniczych. Oczywiście pod warunkiem, że wśród dziesiątków piwnych stylów trafią na swój ulubiony smak i aromat. Jeszcze do niedawna piwo było niesłusznie uważane przez wielu za napój „nudny i pospolity”, ale rewolucja zrobiła swoje – Polacy coraz częściej sięgają po piwa wysokiej jakości, warzone z wyszukanych składników, o złożonym smaku i kreatywnych nazwach. Warzone w niewielkich browarach przez znanych z imienia i nazwiska piwowarów, na podstawie autorskich receptur. MOCNO NACHMIELONE „Gorzkie... ale dobre!” – tak musiała wyglądać najczęstsza reakcja na łyk Ataku Chmielu z PINTY, pierwszego komercyjnego piwa rzemieślniczego w Polsce, które zostało uwarzone przez Ziemowita Fałata, Grzegorza Zwierzynę i Marka Semlę wiosną 2011 r. Ryzykowali, bo Atak Chmielu w tamtych czasach był niepodobny do żadnego innego piwa na sklepowej półce. Uwarzyli zgodnie z nazwą bezkompromisowe piwo w stylu American IPA – mocno nachmielone, wyraźnie gorzkie i bardzo aromatyczne. Tak PINTA obudziła zainteresowanie prawdziwym piwem: do dziś Atak Chmielu to najlepiej sprzedające się piwo rzemieślnicze w naszym kraju. Do najpopularniejszych należą również inne piwa z PINTY: Pierwsza Pomoc, Modern Drinking i A ja Pale Ale. Jak twierdzi piwny bloger Tomasz Kopyra, polskie piwowarstwo dzieli się na to, co było przed Atakiem Chmielu, i to, co nastąpiło po nim. W niecały rok po debiucie PINTY ruszyła fala – nowe browary zaczęły powstawać najpierw co pół roku, potem co miesiąc. Dziś na mapie Polski nowy browar pojawia się statystycznie niemal co tydzień. Rzemieślnicy przywracają dawno zapomniane style, ale przede wszystkim eksperymentują. Według serwisu Piwna Zwrotnica w samym 2017 r. pojawiło się w Polsce ponad 1600 nowych piw i 51 nowych browarów. Jak szacuje Ziemowit Fałat, do 2022 r. w Polsce będzie ok. 800 browarów – więcej niż w okresie międzywojennym, kiedy dominowały małe, lokalne warzelnie. Jak przystało na kraj z rozwiniętą kulturą piwa, coraz częściej pijemy je poza domem. W większych miastach w Polsce zaroiło się od multitapów, czyli barów z „wieloma kranami”, w których oferta zmienia się z każdą godziną. Prawdziwe rzemieślnicze piwo coraz częściej trafia też na stoły dobrych restauracji, bo podobnie jak wino można je łączyć z odpowiednimi potrawami.

“Weird… but good!” – this is the most frequent comment offered by people testing craft beer for the first time, provided they find the flavour and aroma they enjoy among the tens of different beer varieties. Until recently, beer had been considered a “boring and common” beverage, but the beer revolution has changed all that. Poles are more frequently than ever before drinking top quality beer brewed from sophisticated ingredients, with refined complex flavours, and creative names. Brewed in small breweries according to original recipes by real master brewers, known by name, who founded them. VERY HOPPY “Bitter… but good” – would have to be the most frequent comment after taking a sip of PINTA’s Atak Chmielu (Hop Attack). This was Poland’s first commercial craft beer, brewed by Ziemowit Fałat, Grzegorz Zwierzyna and Marek Semla in the spring of 2011. They were taking a risk, as Atak Chmielu was unlike any other beer available in stores at the time. True to its name, the beer was styled as an American IPA – bitter, with a high hop content and highly aromatic. This is how PINTA sparked interest in craft beer in Poland. Other PINTA beers, e.g. Pierwsza Pomoc, Modern Drinking and A ja Pale Ale are some of the most popular in Poland. According to beer blogger Tomasz Kopyra, the history of Polish beer brewing industry is clearly divided into the period before and after Atak Chmielu. A whole multitude of craft beers appeared on the market a year or so after PINTA’s debut – new breweries were founded every six months, and later as often as every month. A new brewery is now established roughly once a week in Poland. Craft brewers are reviving long-forgotten styles, and also experimenting. According to the Piwna Zwrotnica (The Beer Switch) site, over 1,600 new beer styles were marketed and 51 new breweries founded in 2017 alone. Ziemowit Fałat estimates that there will be approximately 800 breweries in Poland by 2022. This would be more than during the interwar period, when the market was dominated by small local breweries. Fitting for a country with a rich beer culture, Poles increasingly often drink beer when they go out. The country’s larger cities have seen a surge in the number of multitaps i.e. bars selling draught craft beer from taps, with the offer changing constantly, as the barrels run out. Authentic craft beer is also making its way into good restaurants. Like wine, it can be paired with different foods. What is next? “We want

Prawdziwe rzemieślnicze piwo coraz częściej trafia na stoły dobrych restauracji, bo podobnie jak wino można je łączyć z odpowiednimi potrawami. ❚ Authentic craft beer is increasingly often making its way to good restaurants. Like wine, craft beers can be paired with various dishes.



111

POLISH HITS

pinta to offer people their favourite beer while they travel. We’re trying to get craft beer added to the drinks menu on aircraft, trains, ferries and in hotel bars, as is the case in the USA and Scandinavia”, PINTA owners say.

PIONIERZY POLSKIEGO KRAFTU Mimo że trend jest wyraźny, piwa rzemieślnicze wciąż mają niewielki udział w rynku – mniej niż 1 proc. Po pierwsze, są wyraźnie droższe, po drugie – nie spotyka się ich wszędzie, po trzecie – większość z nich jest niszowa z samego założenia. – Patrząc na bardziej zaawansowane rynki, ten zdawałoby się znikomy udział to solidna podstawa do długotrwałego wzrostu; w Stanach Zjednoczonych udział kraftu w rynku piwa wzrósł w ciągu 30 lat z 0,1 do prawie 13 proc. – mówi Fałat. Ci, którzy się w nim rozsmakowali, nie wrócą już do masowo warzonych „eurolagerów” – rzemieślniczy trend w najbliższych latach ma szanse na trwałe umocnienie. Tym bardziej że liderzy polskiej piwnej rewolucji wiedzą, co robić, by mu pomóc, i wciąż inwestują. PINTA buduje własny browar koło Żywca (na razie jest tzw. browarem kontraktowym, czyli warzy swoje piwo w wynajmowanych zakładach w Zawierciu i Zarzeczu). Przedsięwzięciu nie da się odmówić rozmachu – już sam projekt autorstwa uznanej pracowni Baza Architekci robi wrażenie.

112

WE KNOW THE TRICKS OF OUR TRADE The Polish beer revolution has restored the beverage’s rightful status. Poland’s contribution to the history of brewing is not that well known. The best Baltic porters (dark strong beer) are brewed in Poland. Today Baltic porters are being offered by all major craft breweries. The main thing, however, is that Poland has brewers who know the trade inside out and are not afraid to experiment. This has captured the attention of the rest of the beer world. Polish beer keeps taking top honours in international

Co dalej? – Zależy nam na tym, by dostarczać ludziom ulubione piwo także w podróży. Staramy się, aby prawdziwe piwo rzemieślnicze uzupełniło ofertę piwa w samolotach, pociągach, na promach czy w hotelowych barach, tak jak to się dzieje np. w USA czy w Skandynawii.

THE PIONEERS OF POLISH CRAFT BEER Despite the trend being clear, the market share of craft beer is still less than 1 per cent. Firstly, they are much more expensive. Secondly, they are not available everywhere, and thirdly, most of them are niche products by their very nature. “Judging by the more advanced markets, this seemingly tiny share is a solid base for long-term growth. In the USA, the market share of craft beer has gone up from 0.1 to nearly 13 per cent in the space of just 30 years”, Fałat explains. Those who have learned to love it won’t be going back to the mass produced “eurolagers”, so the craft beer industry has a lot of potential for growth and development over the next few years. Moreover, the leaders of Poland’s beer revolution know what they need to do to boost sales and are continuously investing. PINTA is building its own brewery near Żywiec (for the time being it operates as a contract brewery and brews in rented facilities in Zawiercie and Zarzecze). The scope of the venture is impressive – the building, designed by the acclaimed architectural firm Baza Architekci, is awe-inspiring. The owners of PINTA estimate that the initial construction costs will amount to PLN 20 million and the production capacity of the brewery will increase significantly. Tours will be available and the bar will have tastings of PINTA beer fresh out of the vat. But Poland’s craft beer pioneers are not stopping there. They intend to set up a series of PINTA bars styled after the brewery bar in Poland’s largest cities and popular tourist destinations across the country. Work on the first pub in Wrocław is underway and franchisees in other cities are currently being recruited.

Właściciele PINTY szacują, że w pierwszym etapie budowa pochłonie blisko 20 mln zł, a moce produkcyjne browaru znacząco wzrosną. Dla zainteresowanych nie zabraknie możliwości zwiedzania browaru i degustacji najświeższej Pinty w firmowym barze. Pionierzy polskiego kraftu nie poprzestają jednak na nowej siedzibie. Na wzór przybrowarnego baru powstaje sieć firmowych pubów PINTY w największych miastach Polski i miejscowościach atrakcyjnych turystycznie. Trwają przygotowania do otwarcia pierwszego lokalu we Wrocławiu i poszukiwania franczyzobiorców w innych miastach. ZNAMY SIĘ NA RZECZY Piwna rewolucja nad Wisłą przywróciła piwu jego rangę. Nie każdy wie, że nasz kraj zawsze miał swój wkład w światowe piwowarstwo. To w Polsce warzymy najlepsze portery bałtyckie (ciemne i bardzo mocne piwo). Dziś swoje wersje tego stylu proponu-

competitions, sells well abroad, and is given excellent grades on the RateBeer site – the largest site for beer lovers. Polish brewers are also starting to work with foreign partners. PINTA is the trendsetter in this area as well. It all started in 2014 with the Lublin to Dublin beer brewed from Polish hop in collaboration with O’Hara’s brewery in Ireland. New versions of the beer have been produced every year since. The PINTA crew has also brewed beer in Japan, Brazil, New Zealand, and elsewhere. The most recent collaboration is the World Cup beer made together with the Bakunin brewery of Sankt Petersburg to celebrate the upcoming championships. “We want to discover the world of beer and make our own contribution. We’re doing this for ourselves and for beer lovers in Poland, as real beer means real people”, Fałat says. “You are welcome to join us – the Polish beer revolution has a lot more in store”, he adds. What else is there to say, but “Cheers!”. ■

Browar PINTA w 2011 r. został założony przez Ziemowita Fałata, Grzegorza Zwierzynę i Marka Semlę, browarpinta.pl. ❚ The PINTA Brewery was founded in 2011 by Ziemowit Fałat, Grzegorz Zwierzyna and Marek Semla, browarpinta.pl.

JAK SZACUJE ZIEMOWIT FAŁAT, JEDEN ZE WSPÓŁŻAŁOŻYCIELI BROWARU PINTA, DO 2022 R. W POLSCE BĘDZIE OK. 800 BROWARÓW. WIĘCEJ NIŻ W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM, KIEDY DOMINOWAŁY MAŁE WARZELNIE. ZIEMOWIT FAŁAT, ONE OF THE FOUNDERS OF PINTA BREWERY, ESTIMATES THAT THERE WILL BE APPROX. 800 BREWERIES IN POLAND BY 2022. THIS IS MORE THAN DURING THE INTERWAR PERIOD.

je większość znaczących browarów rzemieślniczych. Jednak w całej piwnej rewolucji najważniejsze jest to, że mamy w Polsce piwowarów, którzy znają się na rzeczy i nie boją się eksperymentować, co budzi zainteresowanie reszty piwnego świata. Polskie piwa coraz częściej zdobywają laury na międzynarodowych konkursach, sprzedają się za granicą i zdobywają świetne oceny na RateBeer, czyli najważniejszym anglojęzycznym serwisie dla piwoszy. Rozwija się współpraca Polaków z zagranicznymi browarami. Również tutaj PINTA zdaje się wytyczać szlaki. Zaczęło się od piwa Lublin to Dublin uwarzonego z polskiego chmielu wspólnie z irlandzkim browarem O’Hara’s w 2014 r. Co roku powstają jego kolejne wersje. Potem ekipa PINTY warzyła m.in. w Japonii, Brazylii i Nowej Zelandii. Najnowsza wspólna produkcja to przygotowane z okazji tegorocznych mistrzostw świata w piłce nożnej piwo mundialowe – efekt kooperacji z petersburskim browarem Bakunin. – Chcemy odkrywać świat piwa i dołożyć do niego swoją własną cegiełkę, robiąc to dla siebie i dla miłośników piwa w Polsce, bo prawdziwe piwo to prawdziwi ludzie – mówi Fałat. – Można do nas dołączyć. Piwna rewolucja w Polsce nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa – dodaje. I chyba nie wypada mu nie wierzyć. ■

113

L I F E STO RY

paul auster

C O B Y B Y Ł O , G DY B Y… whatiffing PISARZ, REŻYSER, IKONA NOWEGO JORKU. PAUL AUSTER POWRACA Z MONUMENTALNĄ, NOMINOWANĄ DO NAGRODY BOOKERA POWIEŚCIĄ 4 3 2 1. ❚ WRITER, DIRECTOR, AND NEW YORK ICON PAUL AUSTER IS BACK. HIS MONUMENTAL NEW NOVEL, 4 3 2 1, HAS BEEN NOMINATED FOR THE BOOKER PRIZE. tekst | by jacek tomczuk

Auster does not have a computer or a cell phone. He says that this is because they wouldn’t make him any happier. He’s not afraid that losing touch with what is going on will kill his writing career. “I’m perfectly in touch with reality. I get up in the morning, I go out, I see what’s happening around the world, and read the papers. I always start with the baseball league scores”, he laughs. “People in the US don’t listen to what writers have to say. And that’s a good thing, because it gives me artistic freedom. I can write whatever I want.” Auster always writes by hand, with a pen, and later types the text on an old Olympia typewriter. He has only recently begun typing the text on a computer. “It’s not that I’m against progress. I just don’t like modern keyboards”, he says. “When I punch the Olympia’s keys,



114

©CREDITS

ie ma komputera ani telefonu komórkowego, bo jak mówi, nie byłby dzięki nim szczęśliwszy. Nie boi się utraty kontaktu ze współczesnością, co dla pisarza byłoby zabójcze: – Ale ja mam wspaniały kontakt z rzeczywistością! Wstaję rano, wychodzę na miasto, widzę, co się dzieje na świecie, czytam gazety. Zaczynam zawsze od wyników ligi baseballa – śmieje się. – Ludzie w Stanach nie słuchają tego, co pisarz ma do powiedzenia. To dobrze, bo daje mi to artystyczną wolność. Pisze zawsze w ten sam sposób: ręcznie, długopisem, a później przepisuje tekst na starej maszynie do pisania marki Olimpia. Następnie daje go do przepisania na komputerze. – Nie chodzi o to, że jestem przeciwnikiem postępu, po prostu nie lubię nowoczesnej kla-

115

Â©CREDITS

L I F E STO RY

paul auster

wiatury – mówi. Ciekawe, ile poszło do kosza papieru przy powstawaniu książki, która w druku liczy prawie 850 stron? 4 3 2 1, czyli najnowsza powieść Paula Austera, to literatura w promocji. Zamiast jednej wersji losów głównego bohatera dostajemy cztery różne, które rozgrywają się w tym samym czasie. Archie Ferguson pochodzi z żydowskiej rodziny (o polskich korzeniach), urodził się, podobnie jak Auster, w 1947 r. Powieść dotyczy drugiego i trzeciego pokolenia emigrantów, a w tle mamy czasy makkartyzmu, potem wojnę w Wietnamie. Jak Auster przyznał w wywiadzie dla Guardiana, ważną inspiracją był dla niego film

2 3

116

Krzysztofa Kieślowskiego Przypadek. – Chciałem odpowiedzieć na dręczące każdego pytanie: co by było, gdyby... – tłumaczy 71-letni pisarz. – Przypadkowość istnienia to jeden z głównych tematów moich książek. Ta sprawa męczy mnie od dzieciństwa – dodaje. NEW JERSEY – PARYŻ – NOWY JORK W swojej ojczyźnie ma opinię najbardziej europejskiego wśród pisarzy amerykańskich. Samego Austera denerwuje taka łatka, choć sam jest współtwórcą tego mitu. – Był rok 1970. Uciekałem wtedy przed Wietnamem – opowiada. – To były rozpolitykowane czasy, brałem udział w protestach studenckich na uniwersytecie Columbia, ale w końcu musiałem wyjechać, bo cała ta walka mnie rozpraszała, a ja chciałem pisać. A że znałem francuski, stąd Paryż. Miał być rok, zostałem prawie cztery lata. Za to w Europie jest kwintesencją Ameryki, a właściwie Nowego Jorku. Zwykle umawia się z dziennikarzami na wywiad w swoim domu na Brooklynie. – Dorastałem w New Jersey, natomiast moi dziadko-

I feel that I’m working my finger muscles.” I can only wonder how much paper ended up in the bin while writing a book that runs for nearly 850 pages. His latest novel, 4 3 2 1, is literature on promotion. Instead of one version of the main character’s story, we get four alternative versions that develop over the same period of time. The main protagonist, Archie Ferguson, comes from a Jewish family (with Polish roots) and was born in 1947 – just like Auster. It is a story about second and third generation immigrants against the backdrop of the McCarthy era and the Vietnam War. In an interview for The Guardian, Auster claimed that one of his key inspirations was the Krzysztof Kieślowski film Blind Chance. “I wanted to answer a question that torments everyone: what if...”,

1. Paul Auster i reżyser Wayne Wang na planie zdjęciowym do filmu Dym, 1994 r. 2. Pisarz z żoną Siri Hustvedt 3. Monumentalna powieść 4 3 2 1 powstawała trzy i pół roku. ❚ 1. Paul Auster and film director Wayne Wang on the set of Smoke, 1994. 2. The writer and his wife Siri Hustvedt. 3. The monumental novel 4,3,2,1 took Auster three years to write.

wie mieszkali na Manhattanie. Nowy Jork jest częścią mojego krwiobiegu – przedstawia swoje korzenie. Paul Auster wraz z Woodym Allenem stanowią artystyczny symbol miasta. W tym układzie reżyser jest prześmiewcą, a pisarz odpowiada za melancholię. Zrobił zresztą wiele, by tak było, choćby nadając swoim utworom takie tytuły, jak Trylogia nowojorska, Sza-

Paul Auster swoje książki pisze na maszynie marki Olimpia. ❚ Paul Auster types his books on an Olympia typewriter.

he explains. “The randomness of existence is one of the main themes in my books. This has vexed me all my life.” NEW JERSEY – PARIS – NEW YORK In the US, Auster is considered to be the most European of all American writers. He doesn’t appreciate being typecast this way, although he helped create the myth. “It was 1970. I was running away from Vietnam”,

4. Obok rzeźby „Książki, które nas jednoczą” na kampusie Uniwersytetu Oviedo w Hiszpanii. ❚ 4. Auster standing next to “The books that bind us” scultpture at the Oviedo University campus in Spain.

2. Podczas spotkania autorskiego w Berlinie w 2008 r. ❚ 2. Auster at a book tour meeting in Berlin in 2008.

AUSTER PISZE ZAWSZE W TEN SAM SPOSÓB: RĘCZNIE, DŁUGOPISEM, NASTĘPNIE PRZEPISUJE TEKST NA MASZYNIE DO PISANIA MARKI OLIMPIA. A DOPIERO PÓŹNIEJ DAJE GO DO PRZEPISANIA NA KOMPUTERZE. AUSTER ALWAYS WRITES BY HAND, WITH A PEN, AND LATER TYPES THE TEXT ON AN OLD OLYMPIA TYPEWRITER. HE ONLY THEN HAS THE MANUSCRIPT RETYPED ON A COMPUTER.

leństwa Brooklynu czy Sunset Park. Dyżurnym bohaterem Austera jest pisarz, który tworzy powieść. Książki Amerykanina są pełne zagadek i nagłych zwrotów akcji, postacie to giną, to znów pojawiają się znienacka, zmieniają swoje role, twarze i tożsamości. FAN KAPUŚCIŃSKIEGO Paul Auster jest dziś jednym z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych pisarzy, ale przez długie lata nie mógł w ogóle niczego opublikować. Nie ukrywa, że na Brooklyn przeniósł się w 1980 r. z biedy i trak-

he recalls. “We lived and breathed politics in those days. I took part in student protests at Columbia University, but finally had to leave, because the fight was distracting me, and I wanted to write. And because I spoke French, I chose Paris. It was supposed to be only for a year, but I stayed nearly four years.” Auster is perceived as the quintessential American, or rather New Yorker, in Europe. He usually meets journalists for interviews in his house in a quiet street in Brooklyn. “I grew up in New Jersey, but my grandparents lived in Manhattan. I have New York in my blood”, is



117

L I F E STO RY tował to jak zesłanie z Manhattanu. Nie stać go było na mieszkanie w sercu Nowego Jorku. Żył momentami na skraju nędzy, utrzymywał się z tłumaczeń i prób publikowania poezji, dla zarobku usiłował nawet pisać opowiadania pornograficzne, zaciągnął się jako marynarz na tankowiec Esso Florence. A swoją pierwszą powieść Nieczyste zagranie opublikował pod pseudonimem Paul Benjamin. Masową popularność przyniosły mu filmy Dym i Brooklyn Boogie, które nakręcił w 1995 r. z pochodzącym z Hongkongu reżyserem Wayne’em Wangiem. – Zrezygnowałem jednak z kariery reżysera, bo zdałem sobie sprawę, że nie potrafię kierować grupą ludzi – tłumaczy się z filmowego epizodu.

PAUL AUSTER WRAZ Z WOODYM ALLENEM STANOWIĄ ARTYSTYCZNY SYMBOL NOWEGO JORKU. REŻYSER JEST PRZEŚMIEWCĄ, A PISARZ ODPOWIADA ZA MELANCHOLIĘ. PAUL AUSTER AND WOODY ALLEN ARE THE ARTISTIC ICONS OF THE CITY. THE DIRECTOR DOES THE MOCKING, AND THE WRITER HANDLES THE MELANCHOLY DEPARTMENT.

Dziadkowie Austera ze strony ojca pochodzą ze Stanisławowa w Galicji (dziś Ukraina). Podczas pierwszej wizyty w Polsce w 1998 r. pisarz dostał przedwojenną książkę telefoniczną Warszawy, w której figurowało nazwisko „Auster”. Wykorzystał ją nawet w powieści Noc wyroczni z 2004 r. Czy starał się tropić swoje korzenie? – Nie ma czego tropić, bo wszystko zostało zniszczone – tłumaczy. – Niemcy wymordowali Żydów ze Stanisławowa. Nie mam czego odkrywać, mogę być jedynie wdzięczny moim przodkom, że wyjechali w odpowiednim momencie. Ale Auster ceni polskich pisarzy, najbardziej twórczość Ryszarda Kapuścińskiego. – Przeczytałem wszystkie jego książki. Cesarz o Hajle Sellasje to proza na miarę Kafki – wspomina. – Miałem szczęście spotkać go kilka razy. Kiedyś zjedliśmy razem kolację – Salman Rushdie, Kapuściński i ja. Spędziliśmy wspólnie cudowny wieczór. MAŁŻEŃSKA RYWALIZACJA? Żona Austera – Siri Hustvedt – też jest poczytną pisarką. Zapytany, czy nie wprowadza to napięcia w ich małżeństwie, Auster bez wahania odpowiada: – Ależ skąd! Robimy to samo, więc doskonale się rozumiemy. Nie ma mowy o konkurowaniu. Raczej sobie pomagamy, ona mówi: „Paul, ten czasownik jest chyba źle użyty”, a ja: „Siri, tu przydałoby się zmienić szyk zdania”. To cudowne! – śmieje się autor Księgi złudzeń.

118

paul auster how he presents his roots. Paul Auster and Woody Allen are the artistic icons of the city. The director does the mocking, and the writer handles the melancholy department. This reputation is well deserved, with books like The New York Trilogy, The Brooklyn Follies, and Sunset Park. Auster’s typical protagonist is a writer working on a story. His books are packed with puzzles, mysteries, plot reversals, and reveals. Characters disappear only to suddenly reemerge after a while. They change hats, faces and identities. KAPUŚCIŃSKI FAN Paul Auster is now one of the world’s most widely recognised writers, but it took him many years to get anything published. He openly admits that it was poverty that forced him to move to Brooklyn in 1980, and that he saw it as an exile from Manhattan. He simply could not afford a flat in the heart of New York. There were times when he lived hand to mouth, earning a bare living by translating and attempting to get his poetry published. He even tried his hand at pornographic stories, and worked on the tanker Esso Florence. His first novel, Squeeze Play, was published under the pseudonym Paul Benjamin. Auster was catapulted to fame by the movies Smoke and Blue in the Face, which he made with Hong Kong-born director Wayne Wang in 1995. “I decided to quit directing, because I realised that I couldn’t manage a group of people”, he later said. Auster’s paternal grandparents were born in Stanisławów in Galicia. During his first visit to Poland in 1998, the writer was given a pre-war Warsaw telephone directory, which had listings under the name “Auster”. He later used it in his 2004 novel Oracle Night. Was he trying to trace his roots? “There’s nothing to trace. Everything was destroyed”, he explains. “The Germans murdered the Jews of Stanisławów. There’s nothing left for me to discover. All I can do is be thankful that my ancestors chose the right time to leave.” Auster appreciates Polish writers, especially Ryszard Kapuściński. “I’ve read all his books. The prose in The Emperor, about Haile Selassie, stands comparison with that of Kafka”, he recalls. “I was fortunate to meet him several times. Once we had dinner together – Salman Rushdie, Kapuściński, and me. We spent a wonderful evening together.” MARITAL RIVALRY? Auster’s wife, Siri Hustvedt, is a popular writer. When I ask him if it creates tension in their relationship, he quickly responds: “Definitely not! We do the same thing, so we understand each other perfectly. There is no competition between us. We help each other instead. She says: ‘Paul, this verb has been misused’, and



reklama_prasowa_205 x 265_krzywe_kaleidoscope.pdf 1 09.05.2018 14:24:43

CMY

MOST ADVANCED FUE TECHNOLOGY

BEFORE

AFTER

BEFORE

AFTER

L I F E STO RY

I go: ‘Siri, the word order in this sentence should be changed.’ It’s wonderful!” he laughs. They met in the early 1980s. He was divorced from his first wife, while she, a tall (well above 1.80 m) blonde beauty, came to his author’s evening in Manhattan. He was reading his poetry, and she was a debuting poet and a Columbia student. Several years later, she received a doctoral degree from Columbia. When she started writing, it posed a huge challenge for the critics. When one of Hustvedt’s first books was published, a journalist bluntly asserted that it had been written by her husband. She talks about the potential marital rivalry with humour and perspective. “The truth is that no one is more famous in marriage. Besides, compliments about my husband echo my love for him. When I hear them, I think ‘Wow! I really chose the right man’”, she said in an interview. “4 3 2 1 is Paul’s biggest book. He makes me extremely proud. I’m also proud that he’s been smoking e-cigarettes for three years. He was smoking 20 cigars a day!” It took Auster three years to complete 4 3 2 1. “And I assumed it would take me seven years. I didn’t travel, I didn’t give any interviews, and I didn’t meet anyone”, he recalls. “The only entertainment I indulged in was playing tennis in my mind. I also watched classic movies and baseball games with Siri. I felt intoxicated when the book was finished, but I’m already writing something else. It’s my first biography – sort of. It’s never too late to learn. After all, I’m only 71 years old.” ■

©GET TYIMAGES

Paul Auter w swoim domu na Brooklynie. Lubi w nim umawiać się na wywiady. ❚ Paul Auster pictured at his Brooklyn house. He likes to give interviews there.

Poznali się na początku lat 80. On już po rozwodzie z pierwszą żoną, ona – wysoka (ponad 180 cm wzrostu) blond piękność – przyszła na jego wieczór autorski na Manhattanie. On czytał swoje wiersze, ona była początkującą poetką i studentką Columbii. Kilka lat później zrobiła tam doktorat. Kiedy zaczęła pisać, więcej problemów z parą mieli… recenzenci. Gdy ukazała się jedna z pierwszych książek Hustvedt, zarzucano jej, że nie ona jest jej autorką, lecz jej mąż. Sama Siri o potencjalnej małżeńskiej rywalizacji opowiada z humorem. – W małżeństwie nikt nie jest bardziej sławny. Poza tym komplementy na temat męża są echem mojej miłości do niego. Gdy je słyszę, myślę: wow!, naprawdę wybrałam tego właściwego – powiedziała w jednym z wywiadów. – 4 3 2 1 to najważniejsza książka Paula. Jestem z niego dumna. Ale też z tego, że od trzech lat zaciąga się e-papierosem, wcześniej palił 20 cygar dziennie. Pisanie monumentalnej 4 3 2 1 trwało trzy i pół roku. – Zakładałem, że zajmie mi siedem lat. Nie podróżowałem, nie udzielałem wywiadów, z nikim się nie spotykałem – wspomina Auster. – Jedyną rozrywką, na jaką sobie pozwalałem, było rozgrywanie meczu tenisa we własnej wyobraźni, oglądałem też razem z Siri stare filmy oraz mecze baseballu. Gdy postawiłem ostatnią kropkę, czułem się jak odurzony. Ale już piszę następną rzecz, po raz pierwszy coś w rodzaju biografii – na naukę nigdy nie jest za późno. Przecież mam dopiero 71 lat. ■

paul auster

120

ESTIVALS

C U LT U R E

nasze rekomendacje

LITERACKI SOPOT literary sopot

29.08 –8.09, Wenecja | Venice W tym roku na jednym z najstarszych festiwali poświęconych X muzie o Złotego Lwa powalczą topowi reżyserzy (skład konkursu poznamy w sierpniu), a ze szczególnymi honorami zostanie przyjęty Kanadyjczyk David Cronenberg (Nagi lunch, Crash), który otrzyma nagrodę za całokształt twórczości. ❚ One of the world’s oldest film festivals is staged in an appropriately old city. Some of the world’s most celebrated directors are in the running for this year’s Golden Lion Award. Canadian helmer David Cronenberg (Naked Lunch, Crash) will be honoured with a lifetime achievement award.

GDYNIA DESIGN DAYS 6–15.07, Gdynia

Zgodnie z tradycją festiwalu co roku jego tematem przewodnim jest literatura z innego kraju. Po Skandynawii, Islandii, Rosji, Czechach i Izraelu przyszła pora na Francję. Sopockie wydarzenie w związku z tym odwiedzą m.in. Pierre Lemaitre, Alan Mabanckou, Romain Puértolas i Édouard Louis. Oprócz spotkań z twórcami atrakcją będzie debata na temat współczesnego teatru. ❚ This literary festival traditionally puts the spotlight on a different country every year. This year, it’s time to zoom in on France. Special guests include Pierre Lemaitre, Alain Mabanckou, Romain Puértolas, and Édouard Louis. In addition to meetings with writers, the event will also present a discussion on contemporary theatre.

FUJI ROCK Kraj Kwitnącej Wiśni nie kojarzy się z nowoczesnymi brzmieniami, a niesłusznie. Podczas działającego od 20 lat festiwalu będzie można posłuchać między innymi Kendricka Lamara, MGMT, Fishbone, ale także… Boba Dylana. A to wszystko pod gołym niebem i w atmosferze totalnego muzycznego święta. ❚ If you don’t associate Japan with modern music, then maybe you should. This twenty-year-old festival is presenting such big names as Kendrick Lamar, MGMT, Fishbone, and Bob Dylan. Concerts are staged outdoors in an atmosphere of total musical celebration. 27–31.07, Japonia | Japan

16–19.08, 15.06 — Sopot 24.06

BIENNALE ARCHITETTURA 2018 28.05–25.11, Wenecja | Venice

122

Co i jak się buduje i co z tego wynika? Nie ma lepszego miejsca nad zastanowieniem się nad, dosłownie, kształtem świata niż Wenecja. Hasłem przewodnim bieżącej edycji Biennale jest FREESPACE („wolna przestrzeń”). ❚ What do we build? And what comes of it? There is no better place to reflect on the shape of the world than Venice. The main theme of this year’s edition is “FREESPACE”.

©CREDITS

Jedno z niewielu wydarzeń, które przygląda się naszej codzienności, a dokładnie temu, jak została zaprojektowana. Hasłem przewodnim tegorocznej edycji będzie „Error”, czyli błąd. Poprzez wystawy, warsztaty i debaty kuratorzy przyjrzą się rzeczywistości nadmiaru. ❚ This is one of those rare events that takes a closer look at our everyday reality, or its design to be precise. The leitmotif of this year’s edition is “error”. The exhibitions, workshops and debates will scrutinise the culture of excess overloaded with goods, opportunities and designs. An excellent choice.

LOLLAPALOOZA

FESTIVAL D’AVIGNON

2–5.08, Chicago

Cztery dni wyjątkowych koncertów w sercu amerykańskiego stanu Illinois. Przed publicznością dadzą czadu m.in. Jack White, Arctic Monkeys, Bruno Mars, The Weeknd, Travis Scott, Post Malone, Cigarettes After Sex, St. Vincent. Jak widać, nie da się tego programu określić jednym słowem. I dobrze, bo zamiast mówić, lepiej słuchać. ❚ Four days of very special concerts in the heart of Illinois, USA. Jack White, the Arctic Monkeys, Bruno Mars, the Weekend, Travis Scott, Post Malone, Cigarettes After Sex, and St. Vincent will be giving their all. As you can see, the line-up cannot be summed up in a single sentence. Which is good, because it’s better listened to than talked about.

FESTIWAL FILMOWY W LOCARNO the locarno film festival

Atrakcją imprezy są doskonale dobrane filmy – festiwal w Locarno należy do pierwszej ligi, a nagroda (Złoty lub Srebrny Lampart) może otworzyć drzwi do światowej kariery. To tu swoją pierwszą ważną nagrodę dostały reżyserki Małgorzata Szumowska (za 33 sceny z życia) oraz Urszula Antoniak (Nic osobistego). ❚ The main draw of this festival includes a selection of hand-picked productions. This is one of the most prestigious film events in the world, and its awards (Golden and Silver Leopards) can launch an international career – as directors Małgorzata Szumowska (33 Scenes from Life) and Urszula Antoniak (Nothing Personal) can attest.

avignon festival

Istniejący od 1947 r. festiwal stawia na różnorodność sztuk (nie tylko scenicznych). W programie oprócz spektakli teatrów z Europy przegląd najciekawszych filmów sezonu i wystawa poświęcona zmarłej w zeszłym roku legendarnej aktorce Jeanne Moreau. ❚ Founded in 1947, the theatre festival celebrates the diversity of art (and not just stage art). Apart from European productions, there will be a review of the most intriguing movies of the season, and an exhibition paying homage to the legendary actress, Jeanne Moreau.

6–24.07, Avignon Kanadyjska impreza przyciąga tłumy spragnionych jazzowych brzmień słuchaczy, którzy będą w tym roku mogli posłuchać takich wykonawców jak Seal, Ludovico Einaudi, Kamasi Washington, Charlotte Gainsbourg czy Chris Botti. Jeśli to niewystarczające argumenty, dodajmy, że impreza trafiła do Księgi rekordów Guinnessa jako największy festiwal jazzowy na świecie. ❚ A Canadian festival that draws crowds of jazz aficionados. This year, you will be able to listen to such performers as Seal, Ludovico Einaudi, Kamasi Washington, Charlotte Gainsbourg, and Chris Botti. And if that isn’t enough to convince you, the event is listed in the Guinness World Records as the world’s largest jazz festival. 28.06–7.07, Montreal

W takich okolicznościach przyrody (najważniejsze wydarzenia odbywają się w specjalnie stworzonym miasteczku namiotowym w centrum Edynburga) oddanie się rozkoszom literatury zyskuje nowy wymiar. Dla każdego znajdzie się coś apetycznego, bo na ten festiwal przyjeżdża kilkuset gości: pisarzy, poetów, autorów komiksów i muzyków. ❚ With such a scenic backdrop (the main events are held in a village of marquees set up in the heart of Edinburgh), indulging yourself with literature takes on a whole new dimension. There is bound to be something for every booklover, as the festival is attended by hundreds of writers, poets, comic book writers, musicians, journalists, and academics.

EDINBURGH FESTIVAL FRINGE

edinburgh festival fringe

23–27.08, Edynburg | Edinburgh

Szalony festiwal w samym sercu Szkocji. Na ponad trzy tygodnie miasto opanują adepci i mistrzowie sztuk wszelakich – będzie można posłuchać koncertów (muzyka jazzowa, przeróbki hitów Abby, rock opera), obejrzeć spektakle teatralne i taneczne, zwiedzić wystawy… Wszystko można – tylko nie nudzić się. ❚ A wild festival in the heart of the capital of Scotland. For more than three weeks, the city will be teeming with crowds of established and debuting artists. The festival’s line-up is packed with concerts (jazz, Abba covers, and rock operas), theatrical and dance productions, exhibitions... Expect anything – except boredom.

123

ESTIVALS

C U LT U R E

nasze rekomendacje

Najważniejszą część programu obejmującego teatr, muzykę, sztuki wizualne, a także film spina hasło „skok w wiarę”. Poznański festiwal tradycyjnie traktuje sztukę jako punkt wyjścia do refleksji nad rzeczywistością, a pretekstu do rozmów i rozmyślań dostarczą m.in. Lemm&Barkey, Maarten Seghers, Lobke Leirens&Maxim Storms czy Jan Lauwers. ❚ “Leap of Faith” is the main theme of the key part of this year’s Malta Festival, which celebrates theatre, music, visual arts, and cinema. Traditionally, the Poznań festival sees art as a vehicle for reflecting on reality, while discussions and deliberations will be encouraged by Lemm&Barkey, Maarten Seghers, Lobke Leirens & Maxim Storms, and Jan Lauwers.

Sztuka współczesna i nowoczesna ma wiele prądów, tendencji i rozgałęzień. Co roku pączkuje w nowe zjawiska, które najlepiej można wyłapać na organizowanych w Bazylei targach sztuki. Komu nie po drodze do Szwajcarii, może obejrzeć dwie inne edycje wydarzenia organizowane w Hongkongu i Miami. ❚ There are countless trends, tendencies and sub-trends in modern and contemporary art. Every year, they give rise to something new and Art Basel is the best place to keep track of new developments. And if you’re not planning on visiting Switzerland, you can still see two other editions of this – in Hong Kong and Miami. 14–17.06, Bazylea | Basel

18. MFF NOWE HORYZONTY

the 18th new horizons IFF

26.07–5.08, Wrocław

124

Ależ się będzie działo! Ależ się będzie grało! Podczas gdyńskiej imprezy wystąpi Nick Cave & The Bad Seeds – już samo to nazwisko starczyłoby na rozpalenie oczekiwań fanów do czerwoności. To jednak nie wszystko, bo zagrają i zaśpiewają dla nas także Arctic Monkeys, Dawid Podsiadło, Depeche Mode, Fleet Foxes, Massive Attack… ❚ Brace yourself for a musical extravaganza! Gdynia’s popular music festival is being headlined by Nick Cave & The Bad Seeds this year. That name alone should be sufficient to raise expectations to an unprecedented level, but the line-up also features the Arctic Monkeys, Dawid Podsiadło, Depeche Mode, Fleet Foxes, Massive Attack, and more.

4–7.07, Gdynia

Największe hity z festiwali w Berlinie i Cannes (m.in. nagrodzony Złotym Niedźwiedziem Touch Me Not Adiny Pintilie), przegląd filmów z Izraela, retrospektywy Pedra Costy czy Nicolasa Roega, specjalny pokaz filmów Ingmara Bergmana czy seanse na wrocławskim rynku – na to wszystko (i jeszcze więcej) warto było czekać rok i warto przyjechać na Dolny Śląsk. ❚ The most exciting productions from the Berlin and Cannes film festivals (including Adina Pintilie’s Golden Bear-winning Touch Me Not), a review of Israeli films, Pedro Costa and Nicolas Roeg retrospectives, a special screening of Ingmar Bergman films, and an open air cinema in Wrocław’s market square. It is well worth waiting a whole year and coming to Lower Silesia to see all this and more.

PROMOCJA

Klinika Promedion to jedna z największych i najbardziej renomowanych prywatnych klinik chirurgii plastycznej i medycyny estetycznej w Polsce. Gwarantuje najwyższe standardy bezpieczeństwa, między innymi poprzez profesjonalny zespól ekspertów chirurgii plastycznej. Klinika posiada 3 nowoczesne sale operacyjne a pacjentom zapewnia pobyt w pokojach o wysokim standardzie. The Promedion Clinic is one of Poland’s largest and most renowned private plastic surgery and aesthetic medicine clinics. Thanks to a top team of plastic surgery experts, the Promedion Clinic guarantees the highest safety standards Poland can offer. The clinic has three state-of-the-art operating rooms and offers high quality rooms where patients can recover after surgery.

PERFEKCJA W KAŻDYM CALU PERFECTION IN EVERYTHING

dr n. med. Marcin Nowak

– przeprowadził tysiące operacji chirurgicznych. Wiedzę i doświadczenie zdobywał na stażach i kursach na całym świecie. / gained his expertise and experience during internships and courses all over the world. He has performed thousands of surgical procedures to date.

dr n. med. Małgorzata Chomicka-Janda

– od ponad 20 lat ceniony autorytet w zakresie chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. Operowała m. in. w klinikach w Paryżu, Bremie czy Monachium / A renowned plastic and reconstruction surgery expert with more than 20 years of experience. She has operated in clinics in Paris, Bremen, Munich and elsewhere.

OPERACJE PIERSI O CZYM PAMIĘTAĆ?

BREAST AUGMENTATION SURGERIES WHAT YOU NEED TO REMEMBER

PLASTYKA BRZUCHA O CZYM PAMIĘTAĆ?

ABDOMINOPLASTY WHAT YOU NEED TO REMEMBER

Poprawa wyglądu piersi dodaje wielu pacjentkom pewności siebie! Kształtem i wielkością implanty muszą być dopasowane do pacjentki. Cięcie robi się najczęściej w fałdzie podpiersiowym lub wokół brodawki, aby blizna była jak najmniej widoczna. Operacja trwa ok. godziny, pacjentka zostaje dobę w klinice. Powrót do codziennych czynności trwa tydzień, do ćwiczeń – ok. 2 miesięcy. W tym czasie zaleca się noszenie specjalnego stanika. Stosujemy zarówno implanty okrągłe jak i te o kształcie anatomicznym firmy Allergan, które objęte są dożywotnią gwarancją z uwagi na wysokiej jakości materiały, z jakich zostały wykonane.

Zabieg abdominoplastyki ma na celu redukcję nadmiaru skóry i tkanki podskórnej, poprawę konturu brzucha i napięcia mięśniowego. Jest nie tylko zabiegiem estetycznym, gdyż przez poprawę napięcia mięśni wpływa na lepszą funkcję powłok brzucha i ogólnie polepsza komfort życia. W Klinice Promedion plastyka brzucha jest coraz częściej łączona z odsysaniem tkanki tłuszczowej w pierwszej fazie zabiegu, co pozwala uzyskać jeszcze bardziej spektakularne efekty. Typowymi kandydatami do zabiegu są albo panie po przebytych ciążach, albo osoby po intensywnym odchudzaniu, które osiągnęły już wagę docelową, niepodlegającą dalszym wahaniom.

KOREKCJA NOSA

dr Maciej Charaziński

– jeden z najbardziej doświadczonych chirurgów plastycznych w Polsce. Przeprowadził tysiące zabiegów w kraju i za granicą / is one of the most experienced plastic surgeons in Poland. He has performed thousands of procedures in Poland and abroad.

U osób niezadowolonych z wyglądu własnego nosa możemy przeprowadzić korekcję jego kształtu. Często, poza samym problemem estetycznym, u pacjentów występują skrzywiona przegroda nosowa i kłopoty z oddychaniem. W Klinice Promedion możliwe jest przeprowadzenie całkowitej korekcji, która pozwala na uzyskanie doskonałego efektu estetycznego, a jednocześnie właściwe udrożnienie nosa. Istotne dla powodzenia takiej operacji jest to, aby była przeprowadzona metodą otwartą i jednoczasowo, zarówno w zakresie laryngologii, jak i chirurgii plastycznej.

An improved appearance of the breasts is an incredible confidence-booster for women. The implants are adjusted to each patient’s anatomy. The incision is usually made in the inframammary fold or around the nipple in order to make the scar less visible. The procedure takes about an hour and the patient stays at the hospital for 24 hours. Regular activity can be resumed a week later and physical exercise roughly two months afterwards. During this time, a special bra needs to be worn. The Natrelle implants by Allergan used at the clinic are covered with a lifetime guarantee because of the top-quality materials used to make them. Cost: 3 600 €

Abdominoplasty is a procedure meant to reduce excess skin and subcutaneous tissue, and improve abdomen contour and muscle tension. It is more than an aesthetic procedure since better muscle tension has a beneficial effect on the abdomen coating and makes life generally more comfortable. At Promedion Clinic, the abdominoplasty procedure is often combined with liposuction performed during the initial stage of the procedure which makes the results more spectacular. People who typically undergo this procedure are women who have given birth, and people who have lost significant amount of weight and have attained and intend to maintain their target weight. Cost: 4 050 €

RHINOPLASTY W

Rhinoplasty is for those dissatisfied with the shape of their nose. Apart from purely aesthetic considerations, some people suffer from a deviated nasal septum and experience breathing problems. The Promedion Clinic offers procedures aimed at an overall correction of the nose allowing for a perfect aesthetic effect and the restoration of patency. The crucial success factor for otorhinolaryngology and rhinoplasty surgeries is that they are performed simultaneously by using the open method. Cost: 2 500 €

Promedion Klinika Chirurgii Plastycznej i Medycyny Estetycznej • ul. Kazimierza Wóycickiego 4, 01-938 Warszawa, tel. + 48 22 835 16 12 www.klinikapromedion.pl

Promedion do Kaleidoscope_0418.indd 1

16/04/2018 12:35

GOOD FOOD

kuchnia skandynawska

JEDZĄC W SKANDYNAWII, NIE SPOSÓB UNIKNĄĆ UCZUCIA DÉJÀ VU – JUŻ GDZIEŚ KIEDYŚ COŚ PODOBNEGO JEDLIŚMY. A JEDNOCZEŚNIE – POZYTYWNEGO ZASKOCZENIA, ŻE TE ZNAJOME POTRAWY CZY SKŁADNIKI SĄ JAKOŚ NOWE, ODWAŻNE I NIEOCZYWISTE. ❚ DINING IN SCANDINAVIA GIVES A SENSE OF DÉJÀ VU. YOU INVARIABLY FEEL THAT YOU HAVE ALREADY TRIED SOMETHING SIMILAR ELSEWHERE. YOU WILL BE PLEASANTLY SURPRISED, HOWEVER, TO FIND THAT THESE FAMILIAR DISHES ARE MADE FROM NEW, BOLD AND ORIGINAL INGREDIENTS. tekst | by artur ciechanowicz

Z J E DZ J A K W I K I N G ! eat like a viking

MATJESSILL Śledź to król ryb ubóstwiany we wszystkich krajach basenu Morza Bałtyckiego i Północnego. Szwedzi oddają mu cześć, marynując z cukrem, cynamonem, zielem angielskim oraz goździkami i podając latem z młodymi ziemniakami, śmietaną i odrobiną szczypiorku. ❚ The herring is the most revered fish in every Baltic and North Sea country. Swedes celebrate it by marinating herring in sugar, cinnamon, allspice and cloves, and serving it in summer with new potatoes, sour cream and a sprinkle of chives.

126

KARDEMUMMABULLAR Wbrew temu, co mogłaby sugerować groźna nazwa, nic wielkiego. Po prostu bułka z kardamonem, której siostra – bułka z cynamonem – jest znana na całym świecie. Kardamon nadaje jednak ciastu znacznie bardziej skomplikowany smak: czuć tam słodycz, zapach kwiatów, delikatny posmak eukaliptusa, a szczególnie czułe kubki smakowe wyczują na koniec nawet nutę czarnego pieprzu. A jak smakują z kawą! ❚ Contrary to what this ominous name might suggest, it’s simply a roll with cardamom – a sibling of the universally popular cinnamon roll. Cardamom lends the roll a more complex flavour. You can sense sweetness, the scent of flowers, and subtle eucalyptus notes. Particularly sensitive taste buds might even detect a hint of black pepper. Delicious with coffee.

STEKT STRÖMMING W czasach, kiedy nikt jeszcze nie znał terminu „fast food”, rolę hamburgerów odgrywał smażony śledź. Wciąż dość łatwo dostępny w budach, na chrupkim pieczywie posmarowanym masłem albo w bardziej wyszukanej wersji (dostępnej w tych samych budach) – z purée ziemniaczanym i konfiturą z borówki. W odróżnieniu od wielu innych dań stekt strömming jest na tyle lekką potrawą, że świetnie sprawdza się latem, ale jednocześnie na tyle treściwą, że pomaga szybko uzupełnić nagłe zapotrzebowanie na kalorie również zimą. ❚ Fried herring was the hamburger of the “pre-fast food” era. You can still find it served on buttered crisp bread or – in more sophisticated versions – with potato puree and cowberry jam. Contrary to many different dishes, the stekt strömming is a light enough dish that is can be beaten in the summer as well, but nutricious enough to provide you with the necessary boost of energy and calorie count in winter.

ÄRTSOPPA W klimacie, gdzie zimy są długie i mroźne, łuskany groch jest na wagę… zdrowia. Można bowiem z niego ugotować pożywną zupę. Dodanie zaś wieprzowiny, majeranku, ziemniaków i musztardy przemienia ją w prawdziwą jednodaniową ucztę. Szwedzi grochówkę obowiązkowo przegryzają miską placków z poziomkowym dżemem i bitą śmietaną. ❚ Hulled peas are indispensible to good health in a country with long and frosty winters. You can use them to prepare a nutritious soup. Add pork, marjoram and mustard to transform it into a one-pot feast.

PULSA Wygląda jak zwykły hot dog, ale nim nie jest. Przynajmniej nie do końca. Na Islandii, której mieszkańcy mają prawdziwego fioła na punkcie pulsa (czasem pisane też „pylsa”), parówki są produkowane z mieszanki mięsa jagnięcego, wołowego i wieprzowego. Zanim zostało ono parówką, włóczyło się po pastwisku i jadło zioła i żurawiny. Zero antybiotyków, zero hormonów, zero chemii. Dodatki to surowa i prażona cebula, musztarda, keczup i remulada. ❚ This might look like an ordinary hot dog, but it’s not. At least, not really. In Iceland, where people are mad about pulsa (sometimes spelled pylsa), sausages are made from a mixture of lamb, beef and pork. Before it was a wurst, it was grazing on pastures, and nibbling on herbs and cranberries. With no antibiotics, hormones or preservatives. Extras include raw and fried onion, mustard, ketchup and rémoulade.

KÖTTBULLAR Tego dania nie trzeba przedstawiać. Jest ono pretekstem dla tysięcy rodzin, żeby spędzić kolejny weekend z rzędu w pewnym szwedzkim hipermarkecie meblowym. Mięsne klopsiki z sosem śmietanowym, purée z ziemniaków polane konfiturą z borówki i piklowane ogórki znacznie lepiej smakują w kraju pochodzenia. I jeszcze bardziej uzależniają. ❚ This dish needs no introduction. It provides a pretext for thousands of families to spend another weekend in a certain Swedish furniture store. Meat balls served with cream sauce, potato puree, cowberries and pickled cucumbers definitely taste better in their country of origin. And are even more addictive.

127

GOOD FOOD

kuchnia skandynawska

SMÖRGÅSTÅRTA Wygląda jak tort, kroi się jak tort i jest podawany jak tort. A jest kanapką. Brzmi jak kulinarna wizja Salvadora Dalego? Nic podobnego – kanapkowy tort to powszechna i popularna potrawa, w której za ciasto robi żytni chleb, a rodzaje nadzienia i kremy są ograniczone jedynie fantazją kucharza – od majonezu z jajkami, przez pasztety, po krewetki czy wędzone tofu. ❚ It looks like a cake, but it’s actually a sandwich. Sound like a gastronomic vision of Salvador Dalí? Maybe. But it’s not. The sandwich layer cake is a very popular dish where dough is replaced with rye bread and the only limit in the filling and cream department is the imagination of the cook – layers can be filled with anything from mayonnaise and eggs to pâtés, shrimps or smoked tofu.

KALOPS Jeśli chcecie zjeść coś typowo szwedzkiego, a macie dość klopsików, kalops was nie zawiedzie. Potrawka z wołowiny gotowanej z warzywami i zielem angielskim, podawana z ziemniakami i sałatką z buraczków, przypłynęła na Półwysep Skandynawski z Wielkiej Brytanii ok. 200 lat temu. Od tego czasu pozostaje niezmiennie jednym ze sztandarowych dań nordyckiej kuchni. ❚ If you fancy a typical Swedish dish, but are fed up with meat balls, kalops might be the way to go. This beef stew, with vegetables and allspice, and served with potatoes and beetroot salad, was introduced to Scandinavia from the British Isles approx. 200 years ago. It has been a Nordic staple ever since.

BLÅBÄRSSOPPA

VÅFFLOR

Zupa wielorakiego zastosowania. Może być też deserem. Na zimno albo na ciepło. Wykonanie jest banalnie proste – wystarczą jagody, woda, cukier i mąka ziemniaczana. Jeśli zdecydujemy się ugotować ją sami, nie warto się łudzić, że poprzestaniemy na jednym talerzu. ❚ A truly versatile soup. It can even double as a dessert. And be served hot or cold. It’s very simple to make – all you need are bilberries, water, sugar and potato flour. If you make it at home, you’d better not kid yourself that a single or double serving will be enough.

Skandynawskie gofry są cieńsze niż ich polscy kuzyni i podaje się je raczej jak racuchy. Ma to kilka zalet, między innymi taką, że łatwiej uchronić ubranie przed kapiącym dżemem i bitą śmietaną. ❚ Scandinavian waffles are thinner than their Polish counterparts and are usually served like pancakes. This has a number of advantages, one being that you can protect your clothes from dripping jam and whipped cream.

11 128

SEMLA Symbol obfitego jedzenia na zapas przed Wielkim Postem. Smak pszennej bułki z kardamonem przeciętej na pół, wypełnionej mleczno-migdałową pastą i bitą śmietaną pamięta się jeszcze długo po zapustach. Dziś je się ją po prostu do kawy, chociaż tradycjonalistom smakuje tylko w garnuszku gorącego mleka. ❚ The symbol of gluttony before Lent. Memories of this wheat flour bun with cardamom, cut in two, and filled with milk, almond paste and whipped cream will stay with you long after Shrovetide.

Kalei_1-1.indd 1

5/7/18 5:00 PM

GOOD FOOD

kuchnia skandynawska

GRAVLAX Łosoś w tej czy innej postaci to bardziej standard niż delikates na wielu stołach, ale gravlax pozwala naprawdę docenić smak tej ryby. Dojrzewająca z dodatkiem soli i odrobiny cukru i podana jako przekąska z koperkiem i ziemniakami jest na tyle tłusta, że zaspokaja pierwszy głód, a jednocześnie wyrazista i absolutnie pozbawiona mdławego posmaku. ❚ Salmon is more a standard than a delicacy in many cuisines, but gravlax will make you really appreciate the taste of this fish. Marinated with a pinch of salt and sugar, and served as a starter with dill and side potatoes, this tangy and by no means bland appetizer is filling enough to curb initial pangs of hunger.

FILMJÖLK Uniwersalny dodatek do dań. Znany też w Polsce, bo to nic innego jak zsiadłe mleko. Towarzyszy Skandynawom od czasów wikingów i wciąż się broni przed wyparciem przez jogurt. ❚ Not a dish on its own, but a versatile addition to other foods. It has been popular in Scandinavia since the Viking era.

13 LOHIKEITTO

Zawiesista zupa rybna pochodząca oryginalnie z Finlandii, ale zaadoptowana przez Skandynawów. Gotowany łosoś, ziemniaki i pory to niewyszukane, ale zaskakująco harmonijne połączenie ogrzewające niegdyś wracających z połowów zziębniętych rybaków. ❚ This thick fish soup originally comes from Finland, but has gained a foothold in all Scandinavian countries. Cooked salmon, potatoes and leeks make an unsophisticated, but astonishingly harmonious, combination once eaten by fishermen to warm them up.

KROPPKAKOR Ziemniaczane kluski nadziewane wieprzowiną i serwowane z wszechobecną borówką to danie, którego nie może zabraknąć na żadnym sylwestrowym przyjęciu w Szwecji. ❚ Potato dumplings stuffed with pork and served with cowberries are a regular fixture on the Swedish New Year’s party menu. In a more refined version, pork is replaced with herring or smoked goose.

RAGGMUNK Ciasto na szwedzkie placki ziemniaczane oprócz grubo startych ziemniaków zawiera też mąkę, jajka i mleko. Skandynawowie mają świadomość, że nadmiar kalorii spalają podczas srogich zim i zwykle nie przejmują się ich liczeniem. Dlatego plackom towarzyszą smażony boczek i konfitura z borówki. ❚ Apart from coarsely grated potatoes, the batter for Swedish potato pancakes contains flour, eggs and milk. The potato pancakes are served with fried bacon and cowberry jam, despite the high calorie count of the dish.

SMØRREBRØD To nie przypadek, że filozofia hygge pochodzi właśnie z Danii. Naród, który z prostej kanapki potrafi zrobić dzieło sztuki (nie tylko wizualnej), bez wątpienia zna sekret szczęścia. Podstawa smørrebrød to kromka ciemnego, zbitego chleba. A na nim setki możliwych kombinacji pasztetów, pieczonych mięs, śledzi, tatarów, ogórków, grzybków, rzodkiewki, jajek, serów… Wszystko w doskonałych proporcjach i smakowo zgrane. ❚ It’s no coincidence that hygge comes from Denmark. A nation that can elevate a simple sandwich to a work of art (and not just a visual one) must know the secret to happiness. The base of smørrebrød is a slice of dense, dark rye bread which can be topped with hundreds of combinations of pâté, roast meat, herring, steak tartar, gherkins, mushrooms, radishes, eggs or cheese. In perfect proportions and with complementary flavours.

130

©ADOBE STOCK (9), SHUT TERSTOCK (5)

since 1989

Kalei_1-1.indd 1

9/12/17 11:52 AM

TA K E A L O O K

lato

LATEM MOŻEMY SOBIE POZWOLIĆ NA ŚMIELSZE STYLIZACJE. NA WYBIEGACH WCIĄŻ POJAWIAJĄ SIĘ MOTYWY KWIATOWE, KTÓRE PROJEKTANCI WYKORZYSTUJĄ ZARÓWNO W CODZIENNYCH, JAK I ELEGANCKICH STYLIZACJACH. ❚ IN THE SUMMER WE CAN DARE TO OPT FOR BOLDER LOOKS. FLORAL PATTERNS ARE STILL OFTEN SEEN ON THE CATWALK. FLORALS ARE POPULAR IN BOTH EVERYDAY AND SMART LOOKS.

K W I AT Y, K W I AT Y, K W I AT Y flowers, flowers, and flowers

ROŚLINNE PRINTY są obecne w projektach największych domów mody. HIT SEZONU? Satynowe spodnie w kwieciste wzory. ❚ FLORAL PRINTS are currently present in the collections of most of the largest fashion houses. THE SEASON MUST-HAVE? Satin floral pants.

132

133

Â©CREDITS

lato

Â©CREDITS

TA K E A L O O K

134

MOTYWY KWIATOWE dobrze sprawdzą się na sukienkach koktajlowych. Pasują do nich zarówno SZPILKI, jak i SANDAŁY czy KOTURNY. ❚ FLORAL PATTERNS look great on cocktail dresses. They go well with STILETTOS as well as SANDALS or WEDGE SHOES.

135

TA K E A L O O K

lato

PROJEKTANCI zachęcają do wykorzystywania motywów kwiatowych w SPORTOWYCH STYLIZACJACH. ❚ DESIGNERS have proved that floral prints pair well with SPORTS OUTFITS.

136

137

Â©CREDITS

Olejek Super Seed Facial Formula jest doskonały zamiast kremu nawilżającego. ❚ Super Seed Facial Formula Oil is a substitute for moisturising cream.

Oczyszczanie to: demakijaż, mycie i tonizacja. Tylko wtedy krem może zadziałać – z takiego założenia wychodzi marka Tołpa. ❚ Only a proper routine i.e. make-up removal, face washing, and toning will make the cream do its job, according to Tołpa brand.

W warszawskiej Holistic Clinic wykonamy niechirurgiczny lifting twarzy Ultherapy, który bardziej precyzyjnie celuje we włókna kolagenu za pomocą fal ultradźwiękowych, zapewniając dużą ilość ciepła stymulującego obkurczenie i napięcie skóry. ❚ Holistic Clinic in Warsaw offers a non-surgical Ultratherapy facelift which targets collagen fibres with ultrasound waves with utmost precision, and the heat produced stimulates the tightening processes of the skin.

138

MiraDry to przełomowa, bezinwazyjna technologia (dostępna w warszawskiej Klinice Elite) wykorzystująca energię mikrofalową do bezpiecznego wyeliminowania nadpotliwości pod pachami. Trwale dezaktywuje pracę gruczołów potowych. ❚ MiraDry is a breakthrough, non-invasive technology (available at Klinika Elite in Warsaw) using microwave energy to safely eliminate excessive underarm perspiration. It permanently deactivates sweat glands.

Z MIŁOŚCI DO PIĘKNA out of love of beauty LATEM CHCEMY SIĘ CZUĆ ŚWIEŻO, WYGLĄDAĆ MŁODZIEJ I PIĘKNIEJ. PODPOWIADAMY, JAK TYM OCZEKIWANIOM WYJŚĆ NAPRZECIW. ❚ IN THE SUMMER, WE WANT TO FEEL FRESH, LOOK YOUNGER AND MORE BEAUTIFUL. HERE ARE A FEW TIPS ON HOW TO ACHIEVE THESE GOALS.

M Urządzenie SmartGraft (dystrybutor ITP S.A.) to przełom w zabiegach transplantacji włosów u kobiet i mężczyzn. Urządzenie automatyzuje chirurgiczne pobieranie mieszków włosowych. ❚ The SmartGraft device (distributed by ITP S.A.) is a breakthrough in hair transplantation in male and female patients. The device automatises the surgical harvesting of fair follicles.

pielęgnacja

edycyna estetyczna, kosmetyka i kosmetologia oferują sporo rozwiązań, byśmy podczas urlopu, w klimatyzowanym biurze czy na pełnym słońcu czuły się komfortowo. W Klinice Elite szybko i skutecznie poradzimy sobie z problemem nadpotliwości, w Holistic Clinic wykonamy niechirurgiczny lif ting twarzy, dzięki urządzeniu BTL Unisono zredukujemy cellulit, a o problemie łysienia zapomnimy dzięki SmartGraft, czyli metodzie najwyżej cenionej przez lekarzy zajmujących się transplantacją włosów. ■

Peptydy w preparacie Prostrolane Inner-B redukują nadmiar tkanki tłuszczowej. ❚ Peptides in Prostrolane Inner B reduce excess fatty tissue.

Aesthetic medicine, cosmetology and cosmetics are now offering us many options that can make us feel comfortable on holiday, in an air-conditioned office or in full sunlight. At the Klinika Elite clinic, you can quickly and efficiently get rid of excessive perspiration, at Holistic Clinic you can undergo a non-surgical facelift, and the BTL Unisono device will help you reduce cellulite. If excessive hair loss is your problem, you can avail yourself of the SmartGraft, which is the best methodology for hair transplanation procedures according to doctors. ■

Jedną z najskuteczniejszych metod gabinetowego wyszczuplania jest połączenie dwóch technologii – fali radiowej i akustycznej w urządzeniu BTL Unison. Pierwsza podgrzewa komórki tłuszczowe, druga rozbija ich błony. Połączenie dwóch typów energii zwiększa moc zabiegu. ❚ One of the most efficient beauty salon slimming treatments is a combination of two tried and tested technologies – radio and acoustic waves available in the BTL Unison device. Radio waves heat up fatty tissue and acoustic waves break their membranes. The combinaton of the two types of waves enhances the intensity of the treatment.

B E AU T Y

PROMOCJA

Zbliżając się do doskonałości Nowoczesna medycyna estetyczna ■

Odmładzanie skóry komórkami macierzystymi

■

Osocze bogatopłytkowe, tzw. wampirzy lifting

■

Powiększanie i modelowanie ust

■

Mezoterapia igłowa i mikroigłowa

■

Wygładzanie zmarszczek botoksem

■

Modelowanie twarzy kwasem hialuronowym

■

Nici liftingujące – lifting twarzy i ciała

■

Odmładzanie okolic oczu

■

Bezinwazyjny lifting opadających powiek

■

Leczenie łysienia i nadmiernego wypadania włosów

AMBASADA URODY

Neauvia Organic KWAS HIALURONOWY NOWEJ GENERACJI Z N O N

M T

P W W

A A

U A

U M

U W

D W

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów, Warszawa tel: 604 502 501

O P

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

AmbasadaUrody do KA_0618.indd 3

16/05/2018 16:00

MAKE A WISH

dodatki

Dodatki i ubrania w kolorze pudrowego różu to zawsze dobry pomysł – nie tylko dla wielbicielek delikatnych dziewczęcych stylizacji, ale także dla kobiet ceniących klasykę i elegancję.

WŁÓŻ RÓŻ pretty in pink

11 6

Pink accessories and clothes are an excellent idea for and will look great on both women who opt for subtle feminine looks and those who prefer classic elegance.

9 8 7

1. ADIDAS ORIGINALS buty sportowe, €180 2. JBL TUNE600 BT NC bezprzewodowe słuchawki z funkcją aktywnej redukcji szumów, 429 zł 3. FIGUE kopertówka, €135 4. CROPP bluza, 89,99 zł 5. APART/AM:PM CLUB zegarek damski, 270 zł 6. TONNY okulary przeciwsłoneczne, 349 zł 7. MAJE plisowana spódnica, €195 8. TOM DIXON świeca zapachowa, €66 9. KATERINA MAKRIYIANNI pozłacane kolczyki, €150 10. BY TERRY cienie do powiek, €72 11. CROPP obudowa na telefon iPhone 7, 9,99 zł 12. CARPISA torba, 125 zł ❚ 1. ADIDAS ORIGINALS sports shoes, €180 2. JBL TUNE600 BT NC noise-cancelling wireless headphones, PLN 429 3. FIGUE clutch, €135 4. CROPP sweatshirt, PLN 89.99 5. APART/AM:PM CLUB women's watch, PLN 270 6. TONNY sunglasses, PLN 349 7. MAJE pleated skirt, €195 8. TOM DIXON scented candle, €66 9. KATERINA MAKRIYIANNI gold-plated earrings, €150 10. BY TERRY eyeshadow, €72 11. CROPP iPhone 7 case, PLN 9.99 12. CARPISA tote bag, PLN 125

140

Bucynski_Kaleidoscope_0518.indd 1

04/04/2018 14:14

M U S T H AV E

wnętrze

Srebrno-złote dodatki ożywią i dodadzą klasy każdemu wnętrzu. Temu urządzonemu w stylu glamour, ale także w industrialnym i skandynawskim. 2 1

W STYLU GLAMOUR

glamour style Silver and gold accessories will liven up and add a touch of class to any room. They pair well with both glamour style and industrial or scandinavian interior design trends.

8 6

1. TENDOM.PL Gold Queen, eleganckie lustro, wym. 51 x 51 x 3 cm, 378 zł 2. DEKORIA dekoracja jabłko wykonana z metalu, 58 zł 3. BITT lampa wisząca dostępna na stronie zfabryki.pl, 689 zł 4. GALERIA R&R srebrna włoska patera postmodernistyczna, 2 340 zł 5. UMBRA stojak na gazety Zina, 191 zł 6. TENDOM.PL konsola ze stali szlachetnej Glamour Gold, wym. 165 x 45 x 77 cm, 6,5 tys. zł 7. KARE DESIGN figurka dekoracyjna, 87 zł 8. GROHE elegancka bateria umywalkowa z nowej kolekcji ATRIO, 1,5 tys. zł 9. GALERIA R&R barometr stojący, gabinetowy, wiktoriański z brązu spiżowego, 2 760 zł 10. KING HOME szafka dekoracyjna, 448 zł ❚ 1. TENDOM.PL Gold Queen, elegant mirror sized 51 x 51 x 3 cm, PLN 378 2. DEKORIA metal apple decoration, PLN 58 3. BITT ceiling lamp available at zfabryki.pl, PLN 689 4. GALERIA R&R GALERIA R&R silver Italian postmodernist platter, PLN 2,340 5. UMBRA newspaper holder Zina, PLN 191 6. TENDOM.PL Glamour Gold high-grade stainless steel console table, sized 165 x 45 x 77 cm, PLN 6,500 7. KARE DESIGN figurine, PLN 87 8. GROHE elegant taps from the new ATRIO collection, PLN 1,500 9. GALERIA R&R Victorian table office barometer from red brass, PLN 2,760 10. KING HOME side table, PLN 448

142

GOOD JOB

ebi

I N W E S T U J E M Y W R OZ W Ó J we invest in growth

KATOWICE

WALKA ZE ZMIANĄ KLIMATU I Z ZANIECZYSZCZENIEM TO PRIORYTET DZIAŁALNOŚCI EUROPEJSKIEGO BANKU INWESTYCYJNEGO. FINANSUJEMY PROJEKTY, KTÓRE WSPIERAJĄ PROCESY WYTWARZANIA ENERGII ODNAWIALNEJ LUB POPRAWIAJĄ EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNĄ BUDYNKÓW – MÓWI VAZIL HUDÁK, WICEPREZES EBI. ❚ “COUNTERACTING CLIMATE CHANGE AND FIGHTING POLLUTION IS A PRIORITY FOR THE EUROPEAN INVESTMENT BANK. WE FINANCE PROJECTS THAT HELP DEVELOP RENEWABLE ENERGY OR IMPROVE ENERGY EFFICIENCY”, SAYS VAZIL HUDÁK, EIB VICE-PRESIDENT.

Często bywa pan w Polsce? Nadzoruję działalność Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) w Polsce i w sześciu krajach w Europie. Dlatego często tu bywam i nie tylko w Warszawie – w tym miesiącu odwiedzę również Katowice. Dlaczego akurat Katowice? EBI organizuje tam 5 czerwca forum „Upgrade your City”, podczas którego

144

będziemy rozmawiać o tym, jak miasta europejskie powinny inwestować w inteligentną i zrównoważoną infrastrukturę w celu stworzenia lepszego środowiska miejskiego. Organizujemy to wydarzenie w Katowicach, ponieważ to miasto jest przykładem udanej transformacji. Dawne miasto górnicze dotknięte problemami zanieczyszczenia powietrza i bezrobo-

You are visiting Poland quite frequently, aren’t you? Yes I am. As the Vice-President of the European Investment Bank overseeing Poland and six other countries in Central and South-eastern Europe, I have become a regular visitor to Poland. And not just to Warsaw. This month I am travelling to Katowice.

tekst | by katarzyna tomalik

ciem przeistoczyło się w nowoczesne i tętniące życiem miejsce. Od dwudziestu lat EBI z dumą finansuje projekty rewitalizacyjne realizowane przez władze miejskie, w tym budowę siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia – której otwarcie miało miejsce w 2014 r. Co pokazuje nam przykład Katowic? Przede wszystkim to, że przejście na gospodarkę opartą na niskim zużyciu węgla jest możliwe. Walka ze zmianą klimatu i z zanieczyszczeniem to priorytet działalności EBI. Finansujemy projekty, które wspierają procesy wytwarzania energii odnawialnej lub poprawiają efektywność energetyczną budynków, fabryk i sieci infrastrukturalnych. Nieprzypadkowo to właśnie w Katowicach odbędzie się kolejny szczyt klimatyczny ONZ (COP 24) – w dniach 3–14 grudnia. Wydarzenie będzie okazją do spotkania decydentów, bankowców i organizacji pozarządowych z całego świata. Polska będzie miała wkład w kształtowanie zasad inteligentnej polityki klimatycznej. A co z innymi miastami w Polsce? Czy one też leżą w obszarze zainteresowań banku? Współpracujemy z wieloma miastami i gminami. Poza Warszawą jednym z naszych najnowszych ważnych projektów współfinansowanych przez EBI jest program „inteligentne miasto” realizowany w Krakowie, który zakłada opracowanie bardziej ekologicznego systemu transportu publicznego, z wykorzystaniem nowych autobusów elektrycznych. Z kolei w Poznaniu wspieramy miasto na dwa sposoby: finansując modernizację systemu transportu miejskiego oraz inwestując w odważny program budownictwa mieszkaniowego. Zrównoważone mieszkalnictwo to nie tylko mobilność, ale także dostępność cenowa mieszkań, edukacji i ochrony zdrowia. Finansujemy podobne programy także w innych miastach. Dlaczego EBI tak bardzo angażuje się w programy rewitalizacji miast? Tętniące życiem miasta przyciągają inwestycje do całego regionu. EBI jest instytucją należącą do państw członkowskich Unii Europejskiej i zapewnia długoterminowe finansowanie projektów infrastrukturalnych i rozwojowych w całej

Unii. W Polsce, gdzie EBI rozpoczęło działalność w 1990 r., wspieramy projekty, które służą zmniejszaniu różnic między bogatszymi a mniej zamożnymi częściami kraju lub które są innowacyjne i mogą przyczynić się do wzrostu gospodarki. Przekłada się to także na lepszą komunikację w kraju. Właśnie. To dlatego jesteśmy tak aktywni w finansowaniu projektów infrastrukturalnych. Niesamowite jest widzieć, będąc w Warszawie, jak można wygodnie poruszać się po stolicy dzięki nowoczesnej sieci dróg szybkiego ruchu i obwodnic. Podobnie cała Polska jest świetnie skomunikowana nie tylko wewnętrznie, ale także ze swoimi sąsiadami. Spójrzmy na drogę szybkiego ruchu S7: łączy Gdańsk z Warszawą i prowadzi dalej na południe, do Krakowa i na Słowację. Jakość połączeń w kierunku wschodnim, z krajami bałtyckimi ciągle się poprawia. Podróżowanie stało się szybsze, bezpieczniejsze i wygodniejsze dzięki sieci dróg krajowych. To z kolei dobra wiadomość dla handlu i dla turystyki, ponieważ – skoro mamy już czerwiec – urlopowicze będą mogli szybciej dostać się na miejsce swoich wakacji niezależnie od punktu, z którego wyruszają.

live. The EIB has for the past 20 years proudly financed urban regeneration projects undertaken by the municipality including the construction of the new concert hall, home to the National Symphonic Orchestra of Polish Radio, which opened in 2014. What else does the example of Katowice tell us? It shows that a transition to a low-carbon economy is possible. Climate action and fighting pollution is a priority for the EIB. We finance projects that help develop renewable energy or improve energy efficiency in buildings, industrial plants and infrastructure networks. It is no coincidence that Katowice will host the next UN conference on climate action (COP 24) from 3-14 December. This event will attract policymakers, academics, bankers and NGOs from all over the world. Poland will have a role to play in shaping intelligent climate policies. What about other cities in Poland? Do they receive your attention too? Indeed. We work with a large number of cities and municipalities. Apart from Warsaw, a recent flagship project co-financed by the EIB is Krakow’s “smart city” program, which includes the

UDZIELILIŚMY WARSZAWSKIEMU UNIWERSYTETOWI MEDYCZNEMU POŻYCZKI NA BUDOWĘ CENTRUM SYMULACJI MEDYCZNYCH. WE EXTENDED A LOAN TO THE WARSAW MEDICAL UNIVERSITY FOR THE CONSTRUCTION OF A MEDICAL SIMULATION CENTRE.

What takes you there? On 5 June, the EIB organizes a forum entitled “Upgrade your City” dedicated to how cities around Europe should invest in smart, inclusive and sustainable municipal infrastructure in order to create a better urban environment for their citizens. We are organizing the event in Katowice because the city has become, in a way, a model for such a transformation. A former coal-mining town affected by pollution and unemployment, it has become a modern and vibrant place to

development of a more ecological public transport system, with new electrical buses. In Poznan, we support the city in two ways: by financing the upgrade of the municipal public transport system and by investing in a courageous social housing program. Sustainable housing is not just about mobility, it is also about affordable homes, education and healthcare. We finance similar programs in other cities too. Why is the EIB so involved in urban regeneration programs?

145



ebi

EBI WSPIERA PROJEKTY, KTÓRE SŁUŻĄ ZMNIEJSZANIU RÓŻNIC MIĘDZY BOGATSZYMI A MNIEJ ZAMOŻNYMI CZĘŚCIAMI KRAJU LUB KTÓRE SĄ INNOWACYJNE I PRZYCZYNIAJĄ SIĘ DO WZROSTU GOSPODARKI. EIB SUPPORTS PROJECTS AIMED AT BRIDGING THE GAPS BETWEEN THE RICHER AND POORER PARTS OF THE COUNTRY, OR THAT ARE INNOVATIVE AND CAN FOSTER ECONOMIC GROWTH.

Podobno rozpoczęli Państwo program udzielania bezpośrednich pożyczek uniwersytetom… W kwietniu udzieliliśmy Warszawskiemu Uniwersytetowi Medycznemu pożyczki o wartości 100 mln zł na budowę nowego centrum symulacji medycznych. Dzięki niemu studenci będą mogli odbyć nowoczesne specjalistyczne szkolenia w dziedzinach medycyny i pielęgniarstwa. Polska to duży kraj o silnej gospodarce, boryka się jednak z problemem braku inwestycji w system szkolnictwa wyższego i ochronę zdrowia. Chcemy pomóc to zmienić. Czy EBI ma środki, które może przeznaczyć na inwestycje w te obszary? Naszym „sekretem” jest to, że nigdy nie jesteśmy jedynymi podmiotami finansującymi dany projekt. Nasze zaangażowanie niesie za sobą dwojaką korzyść: z jednej strony bank zapewnia część środków, a z drugiej pomaga pozyskać dalsze ze źródeł państwowych lub prywatnych. W Polsce współpracujemy ściśle z bankami komercyjnymi oraz z Bankiem Gospodarstwa Krajowego (BGK). ■ Tekst powstał we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym.

146

A vibrant city will trigger investments in the surrounding region. The EIB, as an institution owned by the member States of the European Union, provides long-term financing to infrastructure and development projects across the EU. In Poland, where the EIB started operations in 1990, we look at projects that serve cohesion objectives, by bridging the gaps between the richer and poorer parts of the country, or that are innovative and can foster growth and create jobs. That also means better connections within the country. Absolutely. That is why we are very active in financing infrastructure projects. It is

amazing to see, when you land in Warsaw, how the capital city is well served by a modern network of expressways and ring ways. Equally, Poland is increasingly well connected not just within the country, but also with its neighbors on the east, west, north and south. Take the S7 expressway: it links Gdansk to Warsaw and further continuing south to Krakow and Slovakia. Connections on the east and with the Baltic States are also improving fast. Travelling has become faster, safer and more comfortable on the national road network. That is good for trade and tourism, as well as – since it is June already – for holidaymakers who can better reach their destination whatever their starting point. We heard that you have started to lend directly to Universities… Yes. In April, we signed a PLN 100m loan to the Warsaw Medical University for the construction of a brand new medical simulation centre that will allow students to have better training and become tomorrow’s good doctors and nurses. Poland is a big country with a strong economy, but it has been suffering from underinvestment in higher education and healthcare. We want to help fix it. Does the EIB have the resources to intervene in all these fields? Our “secret” is that we are never alone in financing a project. Our commitment has two advantages: it provides part of the money and helps catalyse further funds from public or private sources. In Poland, we cooperate closely with Polish commercial banks and with the promotional Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). ■ The article was written in cooperation with the European Investment Bank.

VAZIL HUDÁK Wiceprezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Wcześniej sprawował funkcje ministra gospodarki i sekretarza stanu w Ministerstwie Finansów na Słowacji. Przed objęciem stanowisk w rządzie związany z prywatnymi instytucjami finansowymi. ❚ Vazil Hudák has been a Vice President of the European Investment Bank since 2016. Before that, he was Slovakia’s Minister of the Economy and State Secretary at the Ministry of Finance. Prior to his governmental service, he had a career with private banking institutions.

GOOD JOB

PROMOCJA

WYSZCZUPLANIE LAST MINUTE

GETTING SLIM LAST MINUTE

MARZYSZ O IDEALNEJ FIGURZE, ALE MIMO DIET I ĆWICZEŃ NIE UDAJE CI SIĘ JEJ OSIĄGNĄĆ? POZBĄDŹ SIĘ NIECHCIANEJ TKANKI TŁUSZCZOWEJ W BŁYSKAWICZNYM TEMPIE!

Eksperci Kliniki Elite Centrum Laseroterapii od ponad 18 lat oferują swoją wiedzę, doświadczenie oraz najlepsze technologie wszystkim, którzy oczekują profesjonalnego wsparcia w zakresie pielęgnacji urody. KLINIKA ELITE ZAPRASZA NA ZABIEGI: SlimLipo 3D – Najbardziej komfortowa i skuteczna forma liposukcji z termoliftingiem 3D, który zapobiega powstawaniu efektu obwisłej skóry. l Sculpsure – Światowa nowość. Usuwa niechcianą tkankę tłuszczową już w 25 minut! l Accent Prime – Skutecznie i szybko redukuje cellulit i luźną skórę. Wspomaga proces odchudzania. l Discovery Pico – Najlepszy laser na rozstępy. Usuwa też niechciane tatuaże. l

You keep dreaming of an ideal gure, but despite diets and excercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time! The experts of Elite Clinic the Centre of Laser Therapy have offered their knowledge, experience, and the best technologies to all the people that look for professional support regarding beauty care for over 18 years. ELITE CLINIC INVITES TO THE TREATMENTS: SlimLipo 3D- the most comfortable and efficient form of liposuction with 3D thermolifitng that prevents the effect of flabby skin. l Sculpsure – a worldwide novelty. It removes unwanted fat tissue as quickly as within 25 minutes! l Accent Prime – It reduces cellulite and loose skin efficiently and quickly. It assists the process of losing weight. l Discovery Pico – the best laser for stretch marks! It also removes unwanted tattoos. l

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/Elite Clinic the Centre of Laser Therapy: Warszawa, ul. Złota 61, nr tel. 22 400 36 55, ul. Wąwozowa 8, tel. + 48 22 894 83 84; www.elite.waw.pl

REKLAMA

Ellite K0817_1/2 poziom.indd 1

13/04/2018 13:29

GOOD JOB

tvp

Ś W I AT O W E P R O D U K C J E N A W YC I Ą G N I Ę C I E R Ę K I world productions within your reach W KWIETNIU W RAMACH TVP VOD RUSZYŁA STREFA ABO. TO DOKUMENTY BBC, SERIALE Z CAŁEGO ŚWIATA, FILMY FABULARNE I PRZYRODNICZE. ❚ IN APRIL, TVP VOD LAUNCHED THE ABO ZONE. ITS PROGRAMMING INCLUDES BBC DOCUMENTARIES, INTERNATIONAL TV SHOWS, FEATURE FILMS AND NATURE DOCUMENTARIES. tekst | by tomasz malik

“Our VoD is the most popular SVoD service in Poland”, explains Maciej Stanecki, TVP Board Member, who adds: “We had more than 48.6 million views in March alone. It’s a major success because two years ago we were fourth in this market segment”. After comprehensive upgrade of the service and streamlining of its content, the time has come to provide our viewers with innovative solutions and even more exciting content library. Following agreement made with BBC Studios, our viewers will benefit from access to up to 700 hours of different genres of programming. The new wider programming range includes TV shows, feature films and documentaries, as well as music documentaries and natural history series. In the first flight, we have released 150

148

©JAN BOGACZ/TVP

– Nasze VOD to najczęściej oglądany serwis internetowy na żądanie w Polsce – tłumaczy Maciej Stanecki, członek zarządu TVP, i dodaje: – Tylko w marcu zanotował ponad 48,6 mln odsłon. Dla nas to wielki sukces, biorąc pod uwagę, że jeszcze dwa lata temu zajmowaliśmy czwartą pozycję w tym segmencie rynku. Po etapie gruntownej modernizacji serwisu i uporządkowania naszego kontentu przyszedł czas na udostępnienie naszym widzom innowacyjnych rozwiązań i jeszcze ciekawszego katalogu treści. Stąd m.in. porozumienie z BBC Studios, dzięki któremu nasi widzowie będą mieli dostęp aż do 700 godz. różnych gatunkowo materiałów. W poszerzonej ofercie znalazły się m.in.

seriale, filmy fabularne i dokumentalne, w tym dokumenty muzyczne oraz serie przyrodnicze. W pierwszej transzy pojawiło się 150 godz. filmów i seriali. Kolejne tytuły będą publikowane co kwartał, a najbliższe pojawią się już w lipcu. Czym jest strefa ABO? Dotychczasowy katalog TVP VOD został rozbudowany o treści premium w ofercie subskrypcyjnej, produkowane lub dystrybuowane przez BBC Studios, przedpremierowe odcinki najlepszych naszych seriali, ale też o nowe produkcje polskie i zagraniczne. – Dzięki strefie ABO chcemy budować zintegrowaną grupę widzów. Przede wszystkim nagradzamy w ten sposób naszych najwierniejszych widzów płacących abonament. Oni, jak i osoby ustawowo zwolnione z abonamentu, np. osoby starsze i niepełnosprawne, mogą oglądać wszystkie nowe treści za darmo. Pozostali widzowie również mają dostęp do strefy ABO, przez 14 dni bez ograniczeń, a następnie za niewielką opłatą – wyjaśnia Maciej Stanecki. Bezpłatny dostęp do ulubionych treści można uzyskać, aktywując konto TVP (na stronach: tvp.pl lub vod.tvp.pl) numerem identyfikacyjnym abonenta. Coraz częściej widzowie rezygnują z dostępu do klasycznej telewizji, przenosząc się do internetu (i tak mają dostęp do najbardziej interesujących ich materiałów telewizyjnych). Wiele osób, mając nowoczesne odbiorniki telewizyjne, w coraz większym stopniu używa ich raczej jako monitorów, na których można oglądać skomponowany przez siebie program złożony z materiałów udostępnianych przez sieci kablowe. TVP musiała odpowiedzieć na te wyzwania, aby ocalić swoją pozycję dla tej nowej generacji widzów. – Misja nadawcy publicznego ma obecnie większe znaczenie niż kiedykolwiek wcześniej, bo działa w świecie prawie nieograniczonego wyboru wirtualnej oferty. Dziś nasza platforma VOD i strefa ABO są dostępne za pośrednictwem wielu urządzeń, uruchomiliśmy aplikacje umożliwiające oglądanie nas w telefonach, tabletach, komputerach. Wszystko po to, aby móc tworzyć i dystrybuować kontent w formatach adekwatnych do wielokanałowości nowych mediów. W możliwie najszerszym zakresie w technologiach HD. Cieszy nas, że dziś prawie 60 proc. użytkowników naszej plat-

formy to ludzie młodzi, do 34. roku. Niedawno wdrożyliśmy Android TV (aplikacja na telewizor), Chromecast (przekazuje obraz z urządzenia mobilnego do telewizora), nową aplikację HBBTV. W najbliższej przyszłości ruszamy z programem aplikacji Smart TV: AirPlay, Apple TV, na telewizory Samsung, LG – tłumaczy Stanecki. Co miesiąc strefa ABO będzie wzbogacana o nowe pozycje w jakości HD, z napisami. – Współpraca z BBC Studios to dopiero początek. Jesteśmy w trakcie rozmów i przeglądania katalogów francuskich i hiszpańskich nadawców publicznych, bardzo ciekawie rokuje współpraca z EBU (Europejska Unia Nadawców) i ABU (Azjatycka Unia Nadawców). Dlatego warto śledzić zmiany i nowości w naszej ofercie VOD – dodaje Maciej Stanecki. ■ Tekst powstał we współpracy z TVP.

traditional television and move online (where they still have access to television content of their choice). People who have modern TVs at home tend to use them as screens to watch the line-up of programming they select from content provided by cable networks. TVP had to respond to those challenges to consolidate its position among a new generation of viewers. “The mission of the public broadcaster is now more important than ever because we are operating in a world that offers an almost unlimited virtual choice. Today, our VoD platform and ABO zone are available on a number of devices; we have also launched apps to enable users to view our content on their smartphones, tablets and computers. We do it in order to create and distribute content in formats that respond to the multi-chan-

KATALOG TVP VOD ZOSTAŁ ROZBUDOWANY O TREŚCI PREMIUM PRODUKOWANE LUB DYSTRYBUOWANE PRZEZ BBC STUDIOS. THE TVP VOD CATALOGUE INCLUDES PREMIUM CONTENT PRODUCED OR DISTRIBUTED BY BBC STUDIOS.

hours of movies and TV shows. New titles will be released each quarter, with more productions coming in July.” What is ABO zone? The current TVP VoD library has been expanded with premium content available in subscription. Content includes programming produced or distributed by BBC Studios, pre-release episodes of our best series plus new Polish and foreign productions. “ABO zone will help us build an integrated audience, but mainly it’s a reward for our most loyal subscription-paying users. Those subscribers and people who are exempt from paying the television license by law may watch all content for free. Other users may also benefit from unlimited access to ABO zone for 14 days, and later access it for a small charge”, explains Maciej Stanecki. To obtain free access to favourite content, you should activate your TVP account (at tvp.pl or vod.tvp.pl) using the subscriber identification number. Today, many viewers stop watching

nel profile of new media, in the widest scope possible and in HD technology. We are happy that today nearly 60 per cent users of our platform are young people aged 34 years and under. Recently, we have implemented Android TV (a TV app), Chromecast (casting a mobile device screen on a TV) and a new app HBBTV. We will be soon launching Smart TV apps for: AirPlay, Apple TV, Samsung and LG TVs”, explains Stanecki. Every month new subtitled productions will be added to the ABO zone. “Cooperation with BBC Studios is just the beginning. We are currently talking to and reviewing film libraries of French and Spanish public broadcasters, while potential cooperation with the European Broadcasting Union and the Asian Broadcasting Union seems very interesting. Keep an eye on changes and new additions to our VoD range”, adds Stanecki. ■ This text has been written in cooperation with TVP.

149

GOOD JOB

made concept

KAMIENICA Z KLASĄ a tenement with style PROJEKT HOŻA 42 ZOSTAŁ DOBRZE PRZEMYŚLANY, NALEŻYCIE WYKONANY, A MIESZKAŃCY DOSTAJĄ APARTAMENTY NA NAJWYŻSZYM W TEJ CHWILI W WARSZAWIE POZIOMIE – MÓWI MICHAŁ BOROWSKI, PREZES MADE CONCEPT. ❚ “HOŻA 42 IS A WELL THOUGHT OUT AND EXECUTED PROJECT. THE RESIDENTS WILL BENEFIT FROM APARTMENTS THAT MEET THE HIGHEST STANDARDS IN WARSAW”, SAYS MICHAŁ BOROWSKI, THE CEO OF MADE CONCEPT. tekst | by marianna kucharska

150

Jakie zachwycające unikatowe lampy wiszą w recepcji kamienicy przy Hożej 42! Cieszę się, że się pani podobają. Przyjechały niedawno z Mediolanu i rzeczywiście idealnie rymują się z koncepcją wystroju wnętrza naszego centrum dowodzenia, czyli rzeczonej klimatyzowanej recepcji. To stąd kamienica będzie nowocześnie zarządzana – mam na myśli kamery, sterowniki wind, ogrzewania i wentylacji. Proszę pamiętać, że pierwotnie był tu przejazd bramny. Dziś podłoga jest wyłożona repliką mozaiki kamionkowej, na niej leżą dywany, wiszą obrazy. Do recepcji prowadzi zaś odrestaurowana kuta brama z 1884 r. Na dziedzińcu widziałam już mieszkańców. Do kamienicy wreszcie zawitało życie. (śmiech) Owszem, to dla mnie najpiękniejszy moment. Ponad dwa lata patrzyłem, jak stopniowo, w swoim tempie, kamienica z 1884 r., która przeżyła wojnę i komunizm, dostaje zastrzyk energii i rośnie na nowo w siłę. Jak krok po kroku budują się nowe fundamenty, są wzmacniane stropy, wymieniana instalacja, wbudowywane windy, jak powstaje basen, są wymieniane okna, odzyskiwana przepiękna sztukateria, jak kładziemy drewniane solidne podłogi. Dziś już mamy pozwolenie na użytkowanie, woda lśni w basenie, sauna czeka, maszyny w siłowni są włączone, a personel zajmujący się recepcją zna absolutnie każdego mieszkańca kamienicy, który się wprowadził. Ci, co już mieszkają, to właściciele, którzy nam powierzyli wykończenie swoich apartamentów. Teraz wreszcie nadszedł moment, kiedy mogę spokojnie usiąść w fotelu i powiedzieć: „udało się zamknąć tę inwestycję w zaplanowanym czasie”. Do końca roku planujemy sprzedać pozostałe mieszkania. Jest jeszcze kilka apartamentów ok. 80-metrowych, nieco większych oraz zbieramy oferty od klientów na nasz dwupoziomowy penthouse. Duma? Na pewno satysfakcja, że projekt został dobrze przemyślany, należycie wykonany, a mieszkańcy dostają apartamenty na najwyższym w tej chwili w Warszawie poziomie. Ponadto słyszę coraz więcej pozytywnych głosów na temat naszego pomy-

słu, że przy Hożej 42 nie będzie mieszkań na wynajem krótkoterminowy. Ludzie mają dość hotelowych porządków za ścianą. Od Nowego Jorku po Majorkę inwestorzy kupują luksusowe mieszkania, by za chwilę je wynająć, traktując apartament jak hotel. Czytam potem na forach – niestety także warszawskich – że turyści zakłócali spokój mieszkańcom jakiegoś apartamentowca. Tak nie powinno być na rynku premium. Dlatego kurczowo trzymam się tej zasady i nie sprzedaję tym, którzy mają takie zamiary. Odsyłam ich pod inne warszawskie adresy. Chciałbym, żeby udało się na Hożej 42 stworzyć taki regulamin wspólnoty – która notabene właśnie się zawiązała – który nie dopuści do krótkoterminowego wynajmu żadnego z apartamentów. Gdybym nie był taki rygorystyczny, już dawno wszystkie mieszkania byłyby sprzedane. Ale nie ustąpię. A wiem, co robię – lata spędziłem w Szwecji, gdzie zbudowałem dziesiątki takich kamienic i zetknąłem się z takim właśnie podejściem. Wróćmy do penthouse’u, to zdaje się będzie wisienka na torcie tej inwestycji? Bez wątpienia tak. Nasz 360-metrowy penthouse jest dwupoziomowy, dzięki czemu dzienna część pomieszczeń ma wysokość od 3,5 do 8 m. Przylegają do niego tarasy na dachu, które są tak przy-

ged using modern technology. You need to keep in mind that it was originally the gateway leading to the courtyard. We’ve installed a replica stoneware mosaic on the floor, which is carpeted, and there are paintings on the walls. You walk to reception though a restored wrought-iron gate from 1884. I’ve already seen residents in the courtyard. There’s finally life in the building. (laughs) Yes, it’s the most magical moment for me. I spent two years watching a tenement that was built in 1884, and that survived the war and Communism, gradually getting a boost of energy and going from strength to strength at its own pace again. I watched the foundations being laid again step by step, the structural ceiling being reinforced, the installation being replaced, and elevators fitted. I saw how the swimming pool was built, windows replaced, charming coving reclaimed, and thick wooden floors installed. We now have an occupancy permit, water is sparkling in the swimming pool, the machines in the gym are running at full speed, and the reception staff know every resident who has moved in. These are owners who commissioned the finishing of the interiors of their apartments to us. Now, the time has

KAMIENICA PRZY HOŻEJ 42 MA GARAŻ, WINDY, PIĘTRO REKREACYJNE, KOMÓRKI GOSPODARCZE DLA MIESZKAŃCÓW, RECEPCJĘ I SPORY OGRÓD W STYLU MEDIOLAŃSKIM POROŚNIĘTY DRZEWAMI. THE TENEMENT AT HOŻA 42 HAS A GARAGE, ELEVATORS, A LEISURE FLOOR, STORAGE UNITS FOR RESIDENTS, A RECEPTION AREA, AND A LARGE MILANESE GARDEN WITH TREES.

You have unique and delightful lamps in the reception area of Hoża 42. I’m glad you like them. They’ve recently arrived from Milan and they’re a perfect match for the interior design of our command centre, or the air-conditioned reception are you just mentioned. This is the place from which the building, or rather the cameras, elevator, heating and ventilation controls, will be mana-

finally come for me to sit down in an armchair and say: “I’ve managed to complete this investment within the set timeframe.” We plan to sell the remaining apartments by the end of the year. There are several apartments with a floorage of approx. 80 metres left, a few slightly larger ones, and we’re currently taking bids for the duplex penthouse. Do you have a sense of pride? 

151

GOOD JOB

made concept

PRZY HOŻEJ 42 NIE BĘDZIE MIESZKAŃ NA WYNAJEM KRÓTKOTERMINOWY. WŁAŚCICIELE APARTAMENTÓW MAJĄ DOŚĆ HOTELOWYCH PORZĄDKÓW ZA ŚCIANĄ. THERE WILL NOT BE SHORT-TERM RENTAL APARTMENTS AT HOŻA 42. PEOPLE ARE FED UP WITH HAVING HOTELS NEXT DOOR.

gotowane, by przyszły właściciel mógł urządzić na nich piękne ogrody. Z tarasów rozciąga się widok na centrum Warszawy. Jest też tam miejsce na oranżerię z drzewkami pomarańczowymi, a nawet domek dla gości z oddzielnym wejściem. Penthouse mieści się w nadbudowanej części kamienicy, która przywodzi na myśl styl loftowy. Na razie zbieramy oferty od klientów i jego cenę będziemy indywidualnie uzgadniać z nabywcami. Piekarnia na dole już otwarta? Pachnie stamtąd chlebem i croissantami, więc zapewne lada chwila otworzą. Podobnie jak zakład fryzjerski upamiętniający króla fryzjerów, Polaka – Antoniego Cierplikowskiego, który na początku

152

ubiegłego stulecia pracował w Paryżu, Londynie czy Nowym Jorku, a jego klientkami były Coco Chanel, Josephine Baker, Édith Piaf czy Brigitte Bardot. Sławę zdobył dzięki temu, że jako pierwszy odważył się ostrzyc kobietę na krótko. Przy Hożej będzie działał Zespół Fryzjerski 1909, który będzie upamiętniał fantazje Cierplikowskiego. Poza tymi dwoma lokalami, do których można będzie wejść wyłącznie z zewnątrz, nie ma w budynku żadnych innych lokali usługowych. Powód? Nie chcemy wpuszczać na dziedziniec ludzi postronnych. Mieszkańcy mają się tu czuć bezpiecznie i komfortowo. Zdaje się, że siła tej kamienicy tkwi w kompletności…

Definitely a sense of satisfaction that the project was well thought out and duly executed, and that the residents will be getting apartments that meet the highest standards in Warsaw. Moreover, I’m getting a lot of positive feedback about our idea of not having short-term rental apartments at Hoża 42. People are fed up with having hotels next door. From New York to Majorca, investors are buying luxury apartments to rent them out. They treat them like a hotel. And then I read on message boards, unfortunately Warsaw ones as well, that tourists are disturbing the residents of some apartment building. This is not how things should be done on the premium market. This is why I insist on this rule and refuse to sell to anyone who plans to do this. I refer them to other addresses in Warsaw. At Hoża 42, I would like to have regulations in the tenants association, which, by the way, has recently been established, that prevent short-term rental of any apartment. If I wasn’t so strict on this point, all the apartments would probably be sold by now, but I won’t budge on this. I lived in Sweden for many years where I built and saw

Do niektórych apartamentów przy Hożej 42 już wprowadzili się pierwsi mieszkańcy. To właściciele, którzy powierzyli Made Concept wykończenie swoich mieszkań. Pierwsze piętro kamienicy zajmuje strefa rekreacyjna wyłącznie dla mieszkańców. Składają się na nią m.in. w pełni wyposażone sauna, basen i siłownia. ❚ The first floor is occupied by the leisure zone available to the residents only. It comprises a fully equipped sauna, a swimming pool and gym.

Owszem, po pierwsze jest centralnie położona w śródmieściu, ale na tyle wyciszona i hermetycznie zamknięta, że jeśli ktoś chce zaznać ciszy i spokoju, to bez problemu tu je osiągnie. Ponadto inwestycja ma garaż, windy, piętro rekreacyjne, komórki gospodarcze dla mieszkańców, recepcję, 200-metrowy ogród w stylu mediolańskim porośnięty 6-metrowymi drzewami i krzewami wszelkiej maści. Poza tym budynek jest zabytkowy w pełnym rozumieniu tego słowa. Wtedy, kiedy powstał, takie bardziej wykwintne kamienice jak nasza budowało się na wzór pałaców z XVII w. Dlatego do dziś budynek ma swój urok i szarm, którego staraliśmy się podczas jego renowacji – pod czujnym okiem konserwatora – nie zgubić. Ma pan na myśli kaflowe przepiękne piece, rzeźby w recepcji, sztukaterię… Dorzućmy jeszcze schody z piaskowca, poręcze, balustrady, nowoczesne okna skrzynkowe, które wyglądają, jakby je żywcem ktoś wyjął z XIX w., wysokie rzeźbione dębowe (oryginalne i odrestaurowane) drzwi wejściowe do każdego mieszkania, witraże w oknach wychodzących na dziedziniec odlane z kolorowego szkła z Jasła, zabytkowe drewniane podłogi i wreszcie kuta brama, o której już wspomnieliśmy. Ale wracając do siły tej kamienicy – działa tu mała wspólnota. Nie da się być w niej anonimowym. Co oczywiście ma swoje minusy, ale chyba jednak więcej plusów, bo każdy mieszkaniec będzie miał realny wpływ na decyzje, jakie będą we wspólnocie podejmowane. A ponieważ społeczność będzie kameralna i pewnie nie bardzo społecznie zróżnicowana, domyślam się, że będzie miała podobne potrzeby i wymagania. ■ Tekst powstał we współpracy z firmą Made Concept.

dozens of tenements observing this rule. Let’s get back to the penthouse, because that seems to be the pinnacle of this investment. Undoubtedly. It is a 360-metre duplex penthouse with a height ranging from 3.5 to 8 metres in the daytime area. It is adjacent to rooftop terraces designed to have beautiful gardens laid out by the future owner. The terraces offer a sweeping view of downtown Warsaw. There is also room for a winter garden with orange trees, and even a guest house with a separate entrance. The penthouse is located in the superstructure on the top. This is a nod to the loft style. We are currently taking bids and will be discussing the price with potential purchasers individually. Is the bakery downstairs open? The wafting scent of bread and croissants tells me they will be opening soon. Just like the hairdresser, who pays homage to the king of hairdressers, Polish-born Antoni Cierplikowski, who in the early 20th century worked in Paris, London and New York, and whose clients included Coco Chanel, Josephine Baker, Edith Piaf, and Brigitte Bardot. What made him famous was being the first to be bold enough to introduce the short bob cut. Based in Hoża St., Zespół Fryzjerski 1909 will honour the creativity of Cierplikowski. Apart from these two outlets, accessible only from the outside, the building will have no commercial premises. We don’t want to have strangers walking into the courtyard. The residents should feel safe and comfortable at home. It seems that the strength of the tenement is in its completeness. Yes it does. Firstly, it has a central Warsaw location, but it has been sound-proofed and hermetically enclosed, so it’s peaceful and quiet inside. It also has a garage,

elevators, a leisure floor, storage units for residents, a reception area, and a large Milanese garden with trees and bushes of varying sizes. On top of all that, it’s a historical building par excellence. At the time of its construction, plush tenements like ours were built to resemble 17th-century palaces. This is why it has retained its charm and style. We did our best to preserve it while renovating the building under the conservator’s supervision. Do you mean tiled stoves, the sculptures in reception, and the coving? And the sandstone stairs, modern casement windows that look like they’ve come straight out of the 19th century, the tall carved oak entrance doors to the apartments, the stained glass in the windows facing the courtyard, the antique wooden floors, and the wrought iron gate we’ve already mentioned. But coming back to the building – it’s home to a little association where it’s impossible to be anonymous. Obviously, this has its disadvantages, but the benefits outweigh them, as each and every resident will have an actual impact on the decisions taken by the association. And because it’s a small group of people, which probably won’t be socially diversified, I suspect that they will have very similar needs and expectations. ■ The article was written in cooperation with Made Concept. MICHAŁ BOROWSKI

MICHAŁ BOROWSKI (ur. 1950). W 1974 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie. Pracował jako architekt w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. Od ponad 40 lat zajmuje się m.in. przebudową kamienic, głównie w Sztokholmie i w Warszawie. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born in 1950). He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm in 1974. He worked as an architect in Sweden, Portugal, Germany and Poland. For 40 years he has been renovating and adapting old tenements, primarily in Stockholm and Warsaw. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 to 2006.

153

GOOD JOB

grycan

S M A K P Ł AT K Ó W DZ I K I E J R Ó Ż Y the flavour of rose petals DBANIE O JAKOŚĆ, STOSOWANIE NAJLEPSZYCH SKŁADNIKÓW I ODWAGA W DZIAŁANIU. TYCH ZASAD SIĘ TRZYMAM – MÓWI ZBIGNIEW GRYCAN, WŁAŚCICIEL SIECI LODZIARNIO-KAWIARNI GRYCAN. ❚ “CARING ABOUT QUALITY, USING THE BEST INGREDIENTS, AND HAVING THE COURAGE TO ACT. THESE ARE THE PRINCIPLES I LEARNED WHEN I WAS YOUNG, AND HAVE BEEN ADHERING TO EVER SINCE”, SAYS ZBIGNIEW GRYCAN, OWNER OF THE “GRYCAN” ICE CREAM PARLOUR AND PATISSERIE CHAIN. tekst | by stanisław rajewski

Produkcja lodów to w pańskiej rodzinie tradycja. Czy ma ona wpływ na to, jak są dziś produkowane lody Grycan i na pańskie podejście do firmy? Zdecydowanie tak. Już w dzieciństwie byłem uczony, że podstawą smacznego dania jest dobry produkt i do dziś wyznaję tę zasadę. Nasze lody wytwarzamy rzemieślniczymi metodami, według tradycyjnych, rodzinnych receptur, z wykorzystaniem najwyższej jakości składników: śmietanki kremówki, żółtek jaj,

Właściciel marki Grycan – Lody od pokoleń. Wspólnie z żoną Elżbietą prowadzą liczącą ponad 150 lokali sieć lodziarniokawiarni. Kontynuuje tradycję cukierniczą, która w jego rodzinie sięga XIX w. Biznes prowadzi już od 56 lat. ❚ Owner of the Grycan – Lody od pokolen brand. Together with his wife Elzbieta he runs a chain of over 150 ice cream parlour & cafes. He continues the family confectionary traditions that date back to the 19th century. He has been in business for 56 years.

154

ZBIGNIEW GRYCAN

dojrzałych owoców, starannie wyselekcjonowanych bakalii. Co kresowe korzenie dziadka i taty dały Zbigniewowi Grycanowi? Jakie zasady zostały mu przez nich wpojone w życiu i biznesie? Od początku miałem bardzo dobre wzorce. W dzieciństwie chętnie przyglądałem się pracy mojego ojca Józefa, który pasję do tworzenia lodów odziedziczył po swoim ojcu, a moim dziadku Grzegorzu. Pamiętam doskonale naszą pierwszą w powojennej Polsce lodziarnię we Wrocławiu, którą prowadzili rodzice. Wychowywałem się, obserwując zaangażowanie, pasję i profesjonalizm, z jakim prowadzili swój lodowy biznes. A ja, jako mały chłopiec, pomagałem im, wkładając do lodów drewniane patyczki. To właśnie rodzice zaszczepili we mnie cukierniczą pasję, ale także chęć do pracy. Później uczyłem się zawodu w pracowni cukierniczej hotelu Bristol, której szefem był mój przyszły teść, wspaniały mistrz cukierniczy i doskonały organizator. Pod jego czujnym okiem nie tylko doskonaliłem sztukę rzemiosła, ale także miałem okazję obserwować jego sposób zarządzania. Do dziś korzystam z jego nauk i porad. Gdybym miał wymienić zasady, których nauczyłem się w młodości i których przestrzegam do dziś, byłyby to na pewno: dbanie o jakość, stosowanie najlepszych składników i odwaga w działaniu. Czy bycie firmą rodzinną daje państwu przewagę nad przedsiębiorstwami giełdowymi zarządzanymi przez menedżerów niezwiązanych prywatnie i emocjonalnie z marką? Jeśli tak, to w jakich dziedzinach? W naszej firmie działamy szybko, jesteśmy ze sobą w stałym kontakcie, a to pozwala na sprawne omówienie ważnych spraw, podjęcie decyzji i wprowadzenie ich w życie. W naszym domu w zasadzie od rana do wieczora rozmawia się o lodach. To dla nas naturalny temat, dlatego jeśli w sprawach biznesowych mamy coś ważnego do powiedzenia, nie czekamy do spotkania w firmie. Przykładem takiego szybkiego, sprawnego działania był zakup działki w Majdanie, a później budowa na tej działce fabryki i uruchomienie produkcji lodów. Zajęło nam to zaledwie dziewięć miesięcy, to był rekordowy czas.

Ice cream making is a long-standing family tradition. Has that had any specific impact on how Grycan ice cream is made or on your approach to business? Definitely. Back when I was a young lad, I was taught that a good ingredient is the foundation of a tasty meal and I embrace this rule. We make our ice cream using artisanal methods, according to traditional recipes, and using top quality ingredients - cream, egg yolks, ripe fruit and selected dried fruit and nuts. What do you owe to your grandfather’s and father’s Eastern Borderland origins? What principles for life and business have they passed on to you? I’ve always had excellent role models. When I was a boy, I watched my father Józef, who inherited his passion for making ice cream from his own father and my grandfather, Grzegorz, at work. I have a very vivid memory of our first ice cream parlour in post-war Poland in Wrocław which was run by my parents. I was raised watching the commitment, passion and professionalism they embraced when running their ice cream business. As a young boy, I would help my parents at the parlour by sticking the wooden sticks into the ice cream pops. I later learned the

trade at the patisserie at the Bristol hotel, which was headed by my future father-in-law. He was a brilliant patisserie master and an excellent organiser. It was under his watchful eye that I mastered the craft, and got to watch his management style. I still draw on his teachings and advice. If I were to name the principles I learned when I was young and that I still follow, these would be caring about quality, using the best ingredients, and having the courage to act. Does being a family business give you a competitive edge over listed companies managed by people with no personal or emotional ties with the brand? If so, in what ways? At our company we operate fast, and are constantly in touch with one another. This allows us to efficiently discuss any urgent matters, make decisions, and implement them. Ice cream is the topic of almost every conversation we have at home. This is our whole world, and so, if there is any important business to discuss, we do not wait until we get to the office. One example of this sort of quick action was our purchase of the Majdan site, and the subsequent construction of our plant, and commencement of ice cream production

LODY WYTWARZAMY WEDŁUG RODZINNYCH RECEPTUR ZE ŚMIETANKI KREMÓWKI, ŻÓŁTEK JAJ, DOJRZAŁYCH OWOCÓW I BAKALII. WE MAKE OUR ICE CREAM ACCORDING TO TRADITIONAL RECIPES, CREAM, EGG YOLKS, RIPE FRUIT AND DRIED FRUIT AND NUTS.

155



GOOD JOB A jak naprawdę powstają lody Grycan? Lody, które produkujemy w naszej podwarszawskiej fabryce w Majdanie, powstają zgodnie z recepturami przekazywanymi w rodzinie z pokolenia na pokolenie. Podstawę lodów tradycyjnych stanowią: śmietanka kremówka, żółtka jaj i cukier. Dodajemy do nich wanilię, bakalie, czekoladę lub owoce, które kupujemy w szczycie dojrzałości – truskawki na przełomie maja i czerwca, kiedy są najsłodsze, cytryny w listopadzie, kiedy są najbardziej soczyste. Owoce, których używamy do produkcji lodów i sorbetów, są ręcznie selekcjonowane, obierane i krojone. Rocznie do produkcji lodów używamy ponad 1500 ton owoców i bakalii. Dbamy o to, aby surowce, z których produkujemy lody, były najwyższej jakości. Dla przykładu lody różane powstają z płatków dzikiej róży, które zbierane są specjalnie dla nas na zaprzyjaźnionej plantacji. Zdarza się, że Zbigniew Grycan zakasuje rękawy, zakłada fartuch i bierze się własnoręcznie do mieszania masy?

grycan

Oczywiście! Wszystkie nowe smaki lodów powstają w pierwszej kolejności w naszej domowej kuchni. Wspólnie z żoną, córką wymyślamy nowe smaki lodów, a później testujemy. Następnie receptury trafiają do fabryki. Mówi się, że sposób podania to połowa sukcesu. Znajomość tej zasady potwierdza sposób serwowania lodów w lokalach Grycan. Ale jak przekonać ludzi, żeby wracali? Jemy też oczami, dlatego nasze desery wyglądają tak apetycznie. W lodziarniokawiarniach wprowadziliśmy standaryzację i szkolenia, tak aby na przykład deser Malinowe Brownie wyglądał i smakował tak samo dobrze w każdym z naszych 152 lokali. Bardzo dbamy o poziom obsługi, chcemy, aby każdy gość czuł, że jest dla nas wyjątkowy. Wprowadzamy też udogodnienia, takie jak kąciki zabaw dla dzieci czy wi-fi. Obserwujemy rynek, ale także wsłuchujemy się w opinie i oczekiwania naszych gości. Jednak w gastronomii na pierwszym miejscu zawsze jest produkt. Na dobre lody goście będą wracać i przyprowadzać rodziny. ■ Tekst powstał we współpracy z firmą Grycan – Lody od pokoleń.

selected, peeled and diced by hand in our production plant. We put over 1,500 tonnes of fresh and dried fruit and nuts in our ice cream every year. We make sure the ingredients that we use are of the utmost quality. For instance, rose ice cream is made from fresh rose petals hand-picked at a plantation we know. Does it ever happen that Zbigniew Grycan rolls up his sleeves, dons an apron, and mixes the ice cream himself? Of course, it does. Every new ice cream flavour is first made in our kitchen at home. My wife and daughter and I keep coming up with new flavours that are later tested. Only then do the selected flavours make it to the plant, where we combine the craft of ice cream making with a state-of-the-art production line. It is said that the way food is served accounts for half its success. Familiarity with this rule is evident when you see the way ice cream is served at Grycan parlours. How do you get people to keep coming back? We also eat with our eyes, so our desserts are made to look appetising. We have implemented identical standards in all our parlours and we conduct regular training,

there. The whole process only took 9 months to complete. How is Grycan ice cream actually made? The ice cream we manufacture at our plant in Majdan near Warsaw is made according to recipes passed down from generation to generation in our family. The foundation of our traditional ice cream are cream, egg yolks, and sugar. We add vanilla, nuts, chocolate, and fruit, which we buy at the peak of the season when they are ripest, e.g. strawberries in late May and early June, when they are sweetest and lemons in November when they are juiciest. The fruit that goes into our ice cream is

156

so that the Raspberry Brownie dessert looks and tastes exactly the same in each of our 152 parlours. We care about client service and want every customer to feel special. We have also introduced amenities, such as play pens for kids and wireless internet access. We watch the market closely and listen to customer feedback and expectations. However, in the food industry, the product always comes first. People will keep returning, and will bring their families and friends along, so long as the ice cream is great. ■ The article was written in cooperation with Grycan – Lody od Pokoleń.

WYCHOWYWAŁEM SIĘ, OBSERWUJĄC ZAANGAŻOWANIE, PASJĘ I PROFESJONALIZM, Z JAKIMI RODZINA PROWADZIŁA LODOWY BIZNES. I GREW UP WATCHING THE COMMITMENT AND PASSION MY FAMILY EMBRACED WHEN RUNNING THEIR ICE CREAM BUSINESS.

Tradycyjnreeceptury RZEMIEŚLNICZE METODY

GOOD JOB

ghelamco

L U K S U S W Z A BY T K A C H historical luxury in the heart of the city RYNEK NIERUCHOMOŚCI LUKSUSOWYCH W ZABYTKOWYCH OBIEKTACH JEST W POLSCE BARDZO MŁODY, ALE KAŻDEGO ROKU ODNOTOWUJE DYNAMICZNY WZROST. SZCZEGÓLNYM ZAINTERESOWANIEM CIESZĄ SIĘ MIEJSCA Z BOGATĄ HISTORIĄ, ODRESTAUROWANE Z PRZEZNACZENIEM NA ELEGANCKIE APARTAMENTY I WYPOSAŻONE W NOWOCZESNE UDOGODNIENIA. DOBRYM PRZYKŁADEM TAKIEJ INWESTYCJI SĄ WARSZAWSKIE KAMIENICE FOKSAL 13/15. ❚ THE POLISH MARKET OF LUXURY APARTMENTS IN HISTORICAL BUILDINGS IS STILL IN ITS INFANCY, BUT IS GROWING RAPIDLY EVERY YEAR. RESTORED TENEMENTS THAT HAVE A RICH PAST AND WHICH HOUSE ELEGANT APARTMENTS EQUIPPED WITH MODERN AMENITIES ARE OF PARTICULAR INTEREST. THE TENEMENT BUILDINGS AT FOKSAL 13/15 STREET, WARSAW, ARE A PRIME EXAMPLE.

Można zaryzykować stwierdzenie, że mamy dziś modę na zabytki. W największych miastach europejskich typu Paryż, Londyn czy Wiedeń jest to trend znany od dziesięcioleci. Tam adres ma znaczenie. Posiadanie apartamentu nad Sekwaną, w prestiżowej, historycznej XVI dzielnicy czy w Knightsbridge nad Tamizą to oznaka wysokiego statusu społecznego. Odrestaurowane kamienice z luksusowy-

158

If is safe to say that we are currently witnessing a fashionable trend as regards historical buildings. For decades such trend has been present in Europe’s largest cities, e.g. Paris, London and Vienna. Address means everything in these places. An apartment overlooking the Seine in the prestigious and historical XVI district, or overlooking the Thames in Knightsbridge, is a sign of high social status.

More and more people are interested in restored tenement buildings housing luxurious apartments, in Poland too. Wealthy clients are looking for places with historical background, exceptional architecture in a prestigious location, equipped with modern amenities. It proves that our real estate market is becoming more mature and is developing in the same direction as Western Europe.

tekst | by tomasz tomalik

mi apartamentami zyskują coraz większe grono zwolenników również w Polsce. Zamożni klienci szukają miejsc z historią, wyjątkową architekturą, w prestiżowej lokalizacji, ale wyposażonych we współczesne udogodnienia. Dowodzi to, że nasz rynek jest coraz dojrzalszy i przechodzi taką samą drogę jak miało to miejsce w krajach Europy Zachodniej. Przedwojenne, zabytkowe kamienice oferują przestrzenie znacznie atrakcyjniejsze od tych proponowanych w nowoczesnych apartamentowcach. Najlepszym tego przykładem są apartamenty powstające w dwóch XIX-wiecznych kamienicach przy ulicy Foksal 13 i 15 w Warszawie. Z mroku dziejów wyciągnięto esencję arystokratycznego, wytwornego stylu, a zgodna z duchem miejsca rewitalizacja architektury bez wątpienia wpłynie na wysoki komfort mieszkania. Tylko w historycznej zabudowie można podziwiać oryginalne sztukaterie sprzed ponad wieku. Rozety, listwy, fasety, barwne polichromie i oryginalne mozaiki podłogowe w blisko dwudziestu wzorach oraz pomieszczenia wysokie nawet do 4,2 m dają spektakularny efekt wielkomiejskiej rezydencji. W zabytkowym budownictwie każde mieszkanie jest inne, każde ma niepowtarzalny układ i wymaga stylowej oprawy. Dlatego do stworzenia aranżacji wnętrz Foksal 13/15 inwestor zaprosił renomowanego holenderskiego architekta Erica Kustera związanego z marką Metropolitan Luxury. Projektant doskonale kojarzy klasykę ze współczesnością, a inspiracje czerpie z miejsc, dla których tworzy. Zaufały mu już takie gwiazdy, jak Alicia Keys, Kelis, David Guetta, Zinédine Zidane czy Robin van Persie. Designerowi powierzono również aranżację części wspólnych. Eric Kuster zaprojektował m.in. spa z sauną i jacuzzi, taras ze strefą koktajlową na dachu oraz pokoje gościnne, w których przyszli mieszkańcy kamienic przy ul. Foksal 13 i 15 będą mogli przenocować swoich bliskich. Dodatkowe udogodnienia dla mieszkańców to m.in. nowoczesny parking podziemny oraz zadaszone patio ze strefą spotkań.

Historyczne budynki zaskakują nie tylko efektownymi wnętrzami, ale też niepowtarzalną architekturą. Kamienice Foksal 13/15 pierwotnie wybudowane były w stylu eklektycznym, z ozdobnymi fasadami obfitującymi w misternie zdobione detale o historycznych motywach. Obecny właściciel nieruchomości, firma Ghelamco, przywraca rezydencjom ich pierwotny wygląd. Po zakończeniu prac renowacyjnych w kamienicach znajdzie się 55 luksusowych apartamentów. Już dziś cieszą się ogromnym zainteresowaniem, prawie połowa z nich znalazła nowych właścicieli. Pierwsi mieszkańcy wprowadzą się do śródmiejskiej rezydencji w trzecim kwartale 2019 r. ■ Tekst powstał we współpracy z Ghelamco.

and each requires a stylish interior design. This is why the investor invited the renowned Dutch architect, Eric Kuster of Metropolitan Luxury, to design the interiors. Kuster perfectly combines the classic with modernity and draws inspiration from the places where he works. Celebrities such as Alicia Keys, Kelis, David Guetta, Zinedine Zidane, and Robin van Persi have all had their interiors designed by Kuster. Kuster was also in charge of arranging the common space in the buildings. He has designed a SPA with a sauna and a jacuzzi, a roof terrace with a cocktail reception area, and hotel rooms available to the residents’ guests. Additional amenities include a modern underground garage, and a roofed patio

Pre-war, historical tenements offer space that is much more attractive than those offered by modern apartment buildings. This is best exemplified by the apartments being built at the two 19th-century tenements at Foksal 13/15 street. The essence of aristocratic style is being revived and the tenements are being revitalised in a truly modern style, which surely increases the standard of living. Only in historical architecture can original stuccos dating back to over a century be found. Rosettas, door mouldings, and colourful polychromes, original wooden mosaic floors in nearly twenty different patterns, and rooms over four metres high add up to the spectacular effect worthy of a big city residence. In historical archiecture, each apartment is different, each has a unique layout,

with a meeting area. Historical buildings do not only impress with their spectacular interiors, but also with unique architecture. The tenements at Foksal 13/15 were initially erected in an eclectic style rich in meticulous ornamental detail with historical themes. The owner of the property, Ghelamco, is restoring the original appearance of the buildings. The tenements will house 55 luxury apartments once the renovation is completed. They have attracted a great deal of interest, and almost half of them have been purchased. The first residents will move in during the third quarter of 2019. ■

The article was written in cooperation with Ghelamco.

159

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

Kuo’s to kreator nowoczesnych programów upiększających.

PRESTIGE ZONE

3 4

2. CUDOTWÓRCA Z KUO’S the kuo’s miracle workers

Akademia KEUNE HAIRCOSMETICS POLSKA zaprasza zarówno panie, jak i panów do nowego, luksusowego salonu na warszawskim Powiślu. Nasi fryzjerzy-styliści sprawią, by włosy były piękne i zdrowe, a najnowsze trendy koloryzacji i cięć podkreślały każdą osobowość. ❚ The KEUNE HAIRCOSMETICS POLSKA academy invites both women and men to its luxury hairdressing salon in Powiśle in Warsaw. Our hair stylists will make your hair great and healthy looking. They dye and cut your hair in line with the latest styling trends.

Chociaż Kuo’s Professional, dynamiczna, kultowa marka z Hiszpanii (od niedawna w Warszawie), dała się już rozpoznać jako cudotwórca w sferze odmładzania i pielęgnacji twarzy, to okazuje się, że to nie wszystko. Czy można po jednym manualnym zabiegu stracić 8 cm w pasie? Taki właśnie jest rekord osiągnięty w Kuo’s Professional Institute! ❚ Although Kuo’s Professional, a rapidly expanding Spanish concern that now enjoys cult status (recently available in Warsaw) has already proved itself to be a miracle worker in facial care and rejuvenation, the company seems to have much more to offer. Can you lose 8 cm around the waist after a single treatment? This is a Kuo’s Professional Institute record.

akademiakeunewarszawa

kuos.pl

160

3. W ŚWIECIE PIĘKNA in the world of beauty

rest and relaxation

4. ZRELAKSUJ SIĘ

Klinika Piękna Kalina w Warszawie to najwyższa jakość zabiegów, a przy okazji możliwość podziwiania prac polskich twórców, które w ramach czasowych wystaw zdobią ściany kliniki. Satysfakcję klientów gwarantują: zespół ekspertów, skuteczne kosmetyki i certyfikowany sprzęt. W ofercie zabiegi odmładzające i upiększające. ❚ The Klinika Piękna Kalina beauty clinic in Warsaw offers top quality treatments while exhibiting the work of Polish artists on the walls. Customer satisfaction is guaranteed by a team of experts, effective cosmetic products, and certified devices. The clinic offers varied rejuvenation and beautifying treatments, including aesthetic medicine and gynaecological procedures.

MR & MRS SPA MARZENA KANCLERSKA to ucieczka od warszawskiego zgiełku. W klimatycznym i kameralnym spa doświadczona i wykwalifikowana kadra wykonuje masaże egzotyczne, relaksacyjne oraz sportowe. Spa oferuje zabiegi kosmetologiczne oraz High Tech (ICOONE LASER), kompleksową pielęgnację ciała, dłoni i stóp. ❚ MR & MRS SPA MARZENA KANCLERSKA is offering a special getaway from the big city buzz of Warsaw. The experienced and competent staff of this atmospheric and cosy spa perform exotic, relaxation and sports massage. Cosmetology treatments and the High Tech (ICOONE LASER), as well as comprehensive body, hand and foot treatments are also available.

klinikakalina.pl

mrandmrsspa.pl.pl

1. PODKREŚLAMY OSOBOWOŚĆ enhancing your personality

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

PRESTIGE ZONE

W salonie Andy&Mag Mokotowska znajdziemy okulary najlepszych światowych marek. 3 4

Warszawska restauracja U Fukiera stworzona przez Magdę Gessler już od 27 lat przyciąga magiczną atmosferą i wykwintną polską kuchnią. Miejsce zachwyca harmonijnym połączeniem smaku, zapachu, koloru i dźwięku z wyszukanym wnętrzem. Sekretem smaku potraw U Fukiera jest dbałość o jakość i pochodzenie używanych produktów. ❚ The U Fukiera restaurant in Warsaw, created by Magda Gessler, has been attracting visitors with its magical ambience and exquisite Polish cuisine for 27 years. This special place enchants with its harmonious blend of taste, scents, colours and sounds – all in a refined interior. The secret of the dishes served at U Fukiera is a scrupulous concern for quality and the origins of the ingredients used. ufukiera.pl

162

2. DIAGNOSTYKA I LECZENIE diagnostics and treatment HIFU CLINIC Centrum Leczenia Raka Prostaty to pierwszy ośrodek w Polsce zajmujący się diagnostyką i leczeniem raka prostaty. Zaś BREAST CLINIC Centrum Leczenia Chorób Piersi specjalizuje się w operacjach onkoplastycznych, oszczędzających i rekonstrukcji. Obie kliniki znajdują się w Szpitalu Medicover w Warszawie. ❚ The HIFU CLINIC Centrum Leczenia Raka Prostaty is Poland’s first medical centre to specialise in diagnosing and treating prostate cancer. The BREAST CLINIC Centrum Leczenia Chorób Piersi specialises in oncoplastic, breast-conserving surgeries and breast reconstruction surgeries. Both clinics are part of the most advanced medical centre in Poland, namely the Medicover Hospital in Warsaw. hifu.pl, breastclinic.pl

3. DLA KONESERÓW for connoisseurs W salonie optycznym Andy&Mag Mokotowska w Warszawie można znaleźć niepowtarzalne marki, często dostępne wyłącznie tu, są wśród nich luksusowe: Linda Farrow oraz Sama Eyewear. Dla koneserów nieszablonowych kształtów Andy&Mag proponuje belgijską markę Theo Eyewear oraz LA Eyeworks pochodzącą z Miasta Aniołów. ❚ At the Andy&Mag Mokotowska salon in Warsaw, you can find unique eyewear, including high-end brands, some of which are available exclusively there. Luxury brands include Linda Farrow and Sama Eyewear. If you who prefer off-beat eyewear, you will be happy to learn that Andy&Mag also carries the Theo Eyewear and LA Eyeworks brands from the City of Angels. andyandmag.pl

4. POZA PŁASZCZYZNĄ WIZUALNĄ beyond the visual dimension Obrazy jednego z najbardziej rozpoznawalnych na świecie polskich artystów, Wojciecha Fangora, będziemy mogli obejrzeć na 42. piętrze apartamentowca Cosmopolitan (ul. Twarda 4). To kolejna wystawa, z których słynie 42. piętro najchętniej wybieranego w Warszawie apartamentowca. Będzie ją można oglądać od 26 maja. Wstęp wolny. ❚ The paintings of one of Poland’s most recognised artists, Wojciech Fangor, will be on display on the 42nd floor of the Cosmopolitan Residential Tower in Warsaw (ul. Twarda 4). This is yet another exhibition that the 42nd floor of Warsaw’s most popular residential high-rise is famous for. The exhibition is open until 26 May. Admission is free. apartamentycomsopolitan.pl

1. PO PROSTU MAGIA pure magic

contents

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

164

Route map

WYDARZENIA

167

LOT news

FLOTA

169

Fleet

MENU LOT GOURMET

170

LOT gourmet menu

PRZYDATNE INFORMACJE

172

Useful information

ROZRYWKA P OKŁADOWA

176

In-flight entertainment

MILES & MORE

182

Miles & More

163

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray

route map

Edmonton Vancouver San Francisco

Seattle

Saskatoon

Calgary

Winnipeg Minneapolis

Portland

SIATKA P OŁĄCZEŃ

San Diego

Toronto New York (Newark)

Chicago

Las Vegas

Los Angeles

Phoenix

Québec Montreal Halifax

Ottawa

Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Atlanta Charlotte Dallas Houston

Orlando

Tampa

Varadero

POŁĄCZENIA REGIONALNE regional routes

Trondheim

Oslo

St Petersburg Orebro

Stockholm

TALLINN

Gothenburg Copenhagen

Groningen

Amsterdam

Gdansk

Hamburg

Olsztyn

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Berlin

Brussels

WARSAW

Wroclaw Katowice Krakow

Munich

Vienna

Vilnius

Lublin

Kiev (Boryspil) Kiev (Zhuliany)

Rzeszow Lviv

Budapest

Odesa

Rijeka Nice

lot.com

połączenia LOT-u/LOT flights

164

połączenia LOT-u realizowane we współpracy z linią Nordica/ LOT connections in cooperation with Nordica Kiev (Zhuliany) nowe kierunki/new destinations

Ohrid

połączenia sezonowe/seasonal flights

Bydgoszcz-Kijów od sierpnia /Bydgoszcz-Kiev from August.

164

Constanca Split

Ohrid

Tel Aviv

Yekaterinburg

Rzeszow Budapest

Astana

Krasnodar

Sapporo

Tbilisi

Antalya Larnaca Cairo

Yerevan

Beijjng

Tel Aviv

Seoul Fukuoka

Amman

Sendai

Tokyo

route map

Taipei Hanoi

Ho Chi Minh

Phuket Singapore

Mombasa

Denpasar

Mauritius Brisbane Perth

Sydney Adelaide Canberra

Melbourne

LOT NA ŚWIECIE połączenia LOT-u/LOT flights

Sydney

połączenia code-share/code-share flights Singapore nowe kierunki/new destinations połączenia czarterowe/charter flights

lot.com

Krakow

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Kazan Samara

WARSAW

Nowe połączenia czarterowe Mombasa, Mauritius, Phuket od października /New charter flights to Mombasa, Mauritius and Phuket from October

165

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in europe. flights to and from warsaw Oslo

Helsinki

Tallinn

Stockholm Edinburgh

Gothenburg Billund

SIATKA P OŁĄCZEŃ

route map

Copenhagen

Porto

Madrid

Lisbon

Riga Palanga

St Petersburg

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

Kaliningrad Hamburg Amsterdam Hannover Berlin London WARSAW Düsseldorf Brussels Kiev (Boryspil) Kharkiv Frankfurt Paris Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Cluj-Napoca Lyon Milan Ljubljana Turin Zagreb Venice Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Split Dubrovnik Barcelona Sofia Podgorica Skopje Istanbul Ankara

Lyon

połączenia bezpośrednie LOT-u/direct LOT flights

Billund połączenia code-share/code-share flights

Split

nowe kierunki/new destinations połączenia sezonowe/seasonal flights

Od lipca Billund i Zaporoże/Billund and Zaporizhia from July.

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie off mode Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. ❚ During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode. The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE ❚ NON-CASH TRANSACTIONS ON BOARD

166

Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie. Podawanie tych danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. Zapewniamy, że zbieranie, przetwarzanie, przechowywanie i udostępnianie danych odbywa się w sposób całkowicie bezpieczny i zgodny z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. W każdym momencie mogą Państwo zwrócić się do nas z prośbą o informację o danych na swój temat przechowywanych przez LOT*, jak też skorygować ich treść. ❚ Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. Providing this information is purely voluntary. You can still effect a cash transaction should you decline. Please be assured that the collection, processing, storing and disclosing of personal data is carried out in a secure manner and in compliance with the Personal Data Protection Act of 29 August 1997. You have the right to request information regarding any personal data stored by LOT and correct it at any time. * Polskie Linie Lotnicze „LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa ❚ Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa

LOT W MIEŚCIE LWA LOT in the lion city

x WIĘCEJ EMBRAERÓW NA TRASACH EUROPEJSKICH LOT-U more embraers operating european LOT flights

LOT news

W ciągu najbliższych tygodni przewoźnik włączy do floty kolejne z zamówionych Embraerów 195. Do końca wakacji będzie miał 12 samolotów tego typu w dwóch wersjach. Jest to możliwe dzięki umowie z firmą leasingową NAC. Kontrakt dotyczy sześciu maszyn, z których każda zabiera na pokład 118 pasażerów. Niektóre z tych samolotów można już spotkać na trasach LOT-u z Warszawy m.in. do Kopenhagi, Wiednia, Lwowa, Kijowa i Rzeszowa. Każdy z dodatkowych Embraerów 195 pokonuje długą drogę, zanim dotrze do Warszawy. Maszyny startują z Porto Alegre w Brazylii, a po drodze lądują w brazylijskim Recife, na Wyspach Zielonego Przylądka na Atlantyku (450 km od wybrzeży od Afryki) i w hiszpańskiej Sewilli. Trasa liczy łącznie ponad 12 tys. km. LOT posiada oprócz tego sześć E195 w innej konfiguracji pokładu (ze 112 fotelami), które latają z Warszawy m.in. do Amsterdamu, Düsseldorfu, Frankfurtu i Monachium. Oprócz nich ma 12 Embraerów 175 dla 82 pasażerów i sześć Embraerów 170 z 70 fotelami. ❚ Over the next few weeks, the carrier will add a few more of the ordered Embraer 195s to its fleet. It will have 12 aircraft of this type in two version by the end of the summer. This was possible owing to a contract concluded with NAC financial lease company. The contract covers six aircraft, each offering 118 seats. Some of these aircraft are already operating LOT flights from Warsaw to Copenhagen, Vienna, Kyiv and Rzeszów, among other cities. Each of the new Embraer 195s has to travel quite a long way before it reaches Warsaw. The aircraft take off in Porto Alegre in Brazil, have a stopover on Green Cape Islands on the Atlantic Ocean (450 km off the African coast) and in Seville in Spain. The route is over 12,000 km in total. Apart from this, LOT has six E195s in a different cabin version (112 seats) that operate flights between Warsaw, Amsterdam, Düsseldorf, Frankfurt and Munich. In addition, the LOT fleet consists of 12 Embraer 175s which can accommodate 82 passengers each, and six Embraer 170s with 70 seats each.

Embraer 195 w Porto Alegre przed wylotem do Warszawy. ❚ An Embraer 195 in Porto Alegre before taking off to Warsaw.

lot.com

WY DARZE NIA

Warszawa–Singapur to piąty azjatycki kierunek LOT-u – oprócz rejsów do Pekinu, Tokio, Seulu i Astany. To też czwarte uruchomione w tym roku przez LOT połączenie dalekiego zasięgu. Do końca czerwca Dreamlinery LOT-u obsługują połączenie z Singapurem trzy razy w tygodniu, a od lipca przybędzie jeszcze dodatkowy rejs. Trasa liczy 9,5 tys. km, a czas podróży wynosi ok. 12 godz. Położony w sercu Azji Południowo-Wschodniej Singapur to jeden z największych portów przesiadkowych w Azji. Dobra wiadomość dla pasażerów jest taka, że LOT umożliwia im przesiadkę na singapurskim Lotnisku Changi – na jednym bilecie – na rejsy Singapore Airlines, Qantas i Air New Zealand do portów m.in. w Wietnamie, Tajlandii, Kambodży, Hongkongu, Indonezji, Malezji, Australii i Nowej Zelandii. Na pokładzie swoich komfortowych Dreamlinerów LOT zapewnia najkrótszy czas podróży do Singapuru z Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. To również bardzo dobra oferta dla pasażerów z Azji, którzy poszukują dogodnego połączenia z Europą. ❚ Warsaw-Singapore is the fifth Asian LOT route, after Beijing, Tokyo, Seoul and Astana. This is also the fourth long-haul route launched by LOT this year. By the end of June, LOT Dreamliners will be operating flights to Singapore three times a week, and another flight will be added to the schedule in July. The route is 9,500 km long and flight duration is approx. 12 hours. Situated in the heart of South-Eastern Asia, Singapore is one of the largest transfer hubs in Asia. The good news for passengers is that LOT now allows them to avail themselves of convenient transfers at the Singaporean airport Changi – on a single ticket – to flights offered by Singapore Airlines, Qantas and Air New Zealand to a number of airports in Vietnam, Thailand, Cambodia, Hong Kong, Indonesia, Malaysia, Australia and New Zealand and more. LOT offers passengers the shortest flights to Singapore from Poland and other cities in Central and Eastern Europea operated by the comfortable Dreamliners. This is also a great offer for passengers from Asia looking for convenient flights to Europe.

167

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2018

3/7 * 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

F LOTA fleet

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Boeing 737 MAX 8

medium and short-haul aircraft

Boeing 737-800

Boeing 737-400

NEW 2018

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4/12 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Embraer 195

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10/12 *** 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

lot.com

Bombardier DHC-8Q400

168

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 ***** 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Embraer 175

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

9 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

Embraer 170

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

* dostawy kolejnych zamówionych samolotów tego typu w przyszłym roku / * deliveries of more of the ordered aircraft of this type expected next year ** dostawy kolejnych w ramach dwóch kontraktów w latach 2018-2020 / ** deliveries of more aircraft under two contracts scheduled for 2018-2020 *** dostawy kolejnych zaplanowane latem br. / *** deliveries of more aircraft planned for this summer **** w tym dwa do dyspozycji rządu / **** including two aircraft at the government’s disposal ***** wliczając leasing dwóch maszyn od połowy br. / ***** including a financial lease of two aircraft from mid-2018

168

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

long-haul aircraft

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2018

3/7 * 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc BC/PEC/EC Capacity

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej. The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami. An in-flight entertainment system with individual screens

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Boeing 737 MAX 8

FLOTA fleet

LOT BUSINESS CLASS

medium and short-haul aircraft

Boeing 737-800

Boeing 737-400

NEW 2018

4/12 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

Embraer 195

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

10/12 *** 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 112

Bombardier DHC-8Q400

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 ***** 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

4 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 186

Embraer 175

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

Bombardier CRJ900ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

9 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

Embraer 170

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 70

Bombardier CRJ700ER

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

lot.com

Liczba Number in fleet Długość Length Rozpiętość Wing span V przelotowa Cruising speed Zasięg max Range Liczba miejsc Capacity

169

PRZEKĄSKI I POSIŁKI / SNACKS & MEALS

GOURMET

NEW

Bounty, Mars 57 g, 70 g

Twix Xtra, 2 x Snickers 75 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

Orzeszki ziemne solone Salted peanuts 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

M&M’s 90 g

Pringles Paprika, Original 40 g

5 PLN

8 PLN

10 PLN

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals DayUp green

DayUp blue

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

Owsianka

Zupa pomidorowa

Oatmeal 50 g

Tomato soup 65 g

6 PLN

8 PLN

Posiłki świeże / Fresh meals Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka z serami / Cheese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

Rogal wieloziarnisty z serem wędzonym i serem radamer, rukolą, suszonymi pomidorami i czarnymi oliwkami Multigrain bread with two kind of cheese: smoked cheese and radamer cheese, rucola, dried tomatoes and black olives

12 PLN

Sałatka z kurczakiem i słonecznikiem / Chicken salad Mix sałat z kurczakiem w przyprawach orientalnych, świeży ogórek, pomidorki koktajlowe, żółta papryka, ziarna słonecznika i sos vinegrette pomidorowy Salad mix with oriental chicken, fresh cucumber, cherry tomatoes, yellow pepper, sunflower seeds and tomato vinaigrette

12 PLN

Danie ciepłe mięsne / Hot meat meal

12 PLN

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

Menu serwowane podczas większości rejsów krótkiego zasięgu trwających powyżej 2 godzin, z wyjątkiem: BUD, KSC, LWO, PRG i VNO/Fresh meal offer available on all short haul flights over 2 hours except BUD, KSC, LWO, PRG and VNO NO SUGAR

Zestaw dla dzieci / Set for kids M&M’s, samolot-zabawka, 100% sok Leon albo Czekotubka / M&M’s, airplane toy, Leon juice - 100% fruit and carrots or Czekotubka Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów / Set available during selected flights Sok Leon - 100% jabłko, marchew, banan 300 ml albo Czekotubka 50 g Leon juice - 100% fruit and carrots 300 ml or Czekotubka 50 g Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

NEW

lub/or

20 PLN

5 PLN Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

NAPOJE I ALKOHOLE / BEVERAGES & ALCOHOLIC BEVERAGES

GOURMET

Napoje / Beverages NEW

Kawa i Herbata / Coffee & Tea

Napoje energetyczne Energy drinks BLACK SAMURAI MANGO, BLACK 0,25 l

Lipton Ice Tea Green/Lemon, 0,33 l Schweppes 0,33 l

Soki: jabłkowy, pomarańczowy, pomidorowy Juices: apple, orange, tomato 0,3 l

Pepsi, Pepsi bez cukru /no sugar, Mirinda, 7UP 0,33 l

Woda gazowana i niegazowana Krystaliczne Źródło Sparkling or still water Krystaliczne Źródło 0,5 l

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Berry Sensation

5 PLN

6 PLN

Alkohole* / Alcoholic beverages*

NEW SIZE

Piwo Heineken** Heineken Beer 0,33 l

Prosecco Ponte 0,2 l

Whiskey Jameson 0,05 l

8 PLN

15 PLN

12 PLN

Wino wytrawne** Beefeater Gin 0,05 l białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

10 PLN

12 PLN

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,5 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board. **Bezpłatne na wszystkich lotach międzykontynentalnych / Free of charge on all intercontinental flights

Estońskie przekąski i napoje / Estonian snacks and drinks

Dostępne na rejsach operowanych przez Nordica / For Nordica operated flights only EV100 chocolate, 20 g EV100 czekolada mleczna, 20 g

6 PLN

Kalev Finest Marzipan bar Vana Tallinn, 20 g Kalev Finest marcepanowy baton z likierem, 40 g

8 PLN

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 4000 PLN. Limit dla kart Maestro to 50 PLN, płatność tylko metodą zbliżeniową. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 4000 PLN. For Maestro cards payment is limited to 50 PLN, only contactless. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy! To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation! Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu. We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

Nõo Parmesan Snack sausages, 85 g Nõo kabanosy o smaku serowym, 85 g

Saku Originaal beer, 33 cl, 4,7% Saku Orginaal piwo, 330 ml, 4,7%

Vana Tallinn liqueur, 5 cl, 40% Vana Tallinn likier, 50 ml, 40%

12 PLN

13 PLN

17 PLN

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione. We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted. PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia. All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case of such situation please accept our sincere apologies. Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: dutyfree@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: dutyfree@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED BAGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

23 kg max

32 kg max

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

9 kg max

9 kg

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

= 12 kg

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem. Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR CARRY-ON BAGGAGE

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ maximum dimensions of up to 158 cm

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max

In addition, one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you. All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

23 kg max

carry-on baggage

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT BUSINESS CLASS

lot.com

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

172

23 kg max

32 kg max

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

23 kg max

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com. Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft. Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available. Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

Strefa VIP Line

L U KS U S C H O P I N A CHOPIN LUXURY

Każda podróż samolotem wiąże się z przygotowaniami i świadomością, iż trzeba dopilnować wielu spraw, by była udana. Jest jednak możliwość, aby czas na lotnisku spędzić w komfortowych i luksusowych warunkach, podczas gdy wszelkimi formalnościami zajmie się dedykowany personel. Strefa VIP Line, w wydzielonej części Terminala na Lotnisku Chopina w Warszawie, to eleganckie miejsce stworzone dla osób ceniących komfort, dyskrecję, a przede wszystkim swój czas. Korzystając z niej, pasażerowie zyskują możliwość przybycia na lotnisko nawet do 40 minut przed odlotem, a na miejscu mają do dyspozycji strzeżone miejsca parkingowe, tuż przy wejściu do Strefy. Atutem jest tu indywidualna odprawa biletowo-bagażowa oraz dyskretna kontrola bezpieczeństwa. Oczekiwanie na rejs odbywa się w spokojnej atmosferze, w komfortowych wnętrzach, co pozwala całkowicie się zrelaksować i odprężyć przed podróżą. W międzyczasie Goście mają serwowane gorące i zimne przekąski. W ramach usługi zapewniony jest również transport limuzyną z i do samolotu, a to Goście decydują, czy chcą pojawić się na pokładzie samolotu jako pierwsi lub ostatni pasażerowie.

> >

Every plane journey involves preparation and awareness that it is necessary to ensure that many things are successful. However, it is possible to spend time at the airport in comfortable and luxurious conditions, while all the formalities will be taken care of by a dedicated staff. The VIP Line zone, in a separate part of the Terminal at Warsaw Chopin Airport, is an elegant place created for people, who value comfort, discretion and, above all, their time. Using it, passengers gain the opportunity to arrive at the airport up to 40 minutes before departure, and on-site secure guarded parking spaces, just at the entrance to the zone. There is an individual check-in and discreet security control. Waiting for a flight takes place in a calm atmosphere, in comfortable interiors, which allows you to completely relax and unwind before the trip. In the meantime, guests are served hot and cold snacks. The service also provides transport by limousine to and from the plane, and it is the guests who decide, if they want to board the plane as the first or last passengers.

Strefa VIP Line to połączenie luksusu, prestiżu i oszczędności czasu podczas podróży. ❘ VIP Line is a combination of luxury, prestige and time saving during travel. Strefa VIP Line jest czynna 7 dni w tygodniu od 5.00 do 23.00. ❘ VIP Line is open 7 days a week from 5.00 AM to 11.00 PM.

KONTAKT ❘ CONTACT:

VIP@LOTNISKO-CHOPINA.PL, TEL ❘ PHONE. +48 22 650 45 65 LUB +48 22 650 43 83

CMY

W MAJU I CZERWCU PROPONUJEMY POTRÓJNE MILE DLA KART O STATUSIE SENATOR I HON CIRCLE ORAZ PODWÓJNE MILE DLA KART O STATUSIE PODSTAWOWYM I FREQUENT TRAVELLER ZA KAŻDE 5 ZŁ WYDANE NA ZAKUPY W CAŁEJ SIECI SALONÓW APART I NA WWW.APART.PL

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ / in-flight entertainment

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

O NAS ❚ ABOUT US

lot.com

E-READER

W czerwcu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach dalekiego zasięgu oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje chińskie, rosyjskie, japońskie, koreańskie oraz węgierskie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Ponadto w systemie rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię naszych linii lotniczych. Miło nam poinformować, iż specjalnie dla naszych pasażerów w ostatnim czasie znacząco poszerzyliśmy ofertę filmową oraz listę albumów muzycznych dostępnych na pokładzie. W naszym repertuarze znajdą Państwo również kolekcję klasyków polskiej kinematografii oraz, po raz pierwszy w naszej ofercie rozrywki pokładowej, filmy węgierskie, do których obejrzenia serdecznie Państwa zachęcamy. Z kolei naszym najmłodszym pasażerom polecamy w tym miesiącu filmy animowane takie jak: „Auta 3”, „LEGO® Batman: Film” oraz tegoroczną premierę „Jaskiniowiec”. ❚ In June, on our long-haul flights, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including Chinese, Russian, Japanese, Korean, and Hungarian productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. We encourage you to check it out yourself aboard our long-haul flights. Please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines. We’re more than happy to inform you that in the recent time we enriched our offer with additional movies and music albums. Also, we encourage you to discover classics of Polish cinema as well as, for the first time in our inflight entertainment offer, Hungarian movies. Our youngest passengers may like animated movies such as: Cars 3, The Lego Batman Movie, and the latest release Early Man.

DLA DZIECI

176

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

AUTA 3 (2017) ❚ CARS 3

for kids

LEGO® BATMAN: FILM (2017) ❚ THE LEGO BATMAN MOVIE

JASKINIOWIEC (2018) ❚ EARLY MAN

WYBRANE NOWOŚCI W CZERWCU /selected new movies in june

WIECZÓR GIER (2018) ❚ GAME NIGHT

15:17 DO PARYŻA (2018) ❚ THE 15:17 TO PARIS

NA KARUZELI ŻYCIA (2017) ❚ WONDER WHEEL

LOGAN: WOLVERINE (2017) ❚ LOGAN

Z DALA OD ZGIEŁKU (2015) ❚ FAR FROM THE MADDING CROWD

POWIEDZMY SOBIE WSZYSTKO (2014) ❚ THIS IS WHERE I LEAVE YOU

WYBORCZE JAJA (2012) ❚ THE CAMPAIGN

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

CZERWONA JASKÓŁKA (2018) ❚ RED SPARROW

YOUNG SHELDON (2017)

WESTWORLD (2016)

GENIUS BY STEPHEN HAWKING (2016)

lot.com

SERIALE I PROGRAMY TV / TV Series and Programmes

177

LOT to dopiero początek! The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

TO MAKE YOUR JOURNEY BETTER WE ARE FOCUSING ON THE DETAILS. From departures to arrivals, we are dedicated to making your travel experience more rewarding and seamless across our 28 member airlines. Find out more at staralliance.com/detailsmatter

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także skorzystaj z oferty karty kredytowej, ubezpieczenia podróżnego, hotelu oraz wielu innych partnerów

Earn and spend miles not only for airline partners but also take advantages of credit card, travel insurance, hotel and many more partners

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscribe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji milowych i odkrywaj nowe kierunki już od 5 000 mil

Take advantage of our mileage promotions and discover new destinations just from 5 000 miles

miles-and-more.pl

LOT Dla Firm - idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy

LOT Dla Firm - the perfect solution for your business

Wykorzystuje nadarzające się okazje, podejmuje trafne decyzje i dokonuje przemyślanych wyborów - oto cechy idealnego przedsiębiorcy oraz programu LOT Dla Firm. Skorzystaj z naszej oferty, zyskaj 2000 punktów na start, a dodatkowo:

Taking advantage of arising opportunities, apt choices, thought-through decisions... these are the characteristics of a perfect businessman and LOT Dla Firm programme. Take advantage of our offer, get 2000 points for a good start, and in addition:

. .

znacząco obniż koszty podróży

. .

korzystaj z wielu promocji i lataj już od 14 400 punktów

zbieraj punkty i wydawaj je na: - bilety lotnicze - hotele i pakiety weekendowe - usługi podwyższające standard podróży - wejście do LOT Business Lounge „Polonez”

zbieraj punkty wszystkich pracowników na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach Miles & More

www.lotdlafirm.com

. .

significantly reduce travel costs

. .

benefit from many promotions and fly for just 14 400 points

earn points and redeem them for: - flight awards - hotel stays and weekend packages - services that enhance your travel - LOT Business Lounge “Polonez” access

accrue points for each employee on one account, and earn miles on everyone’s personal Miles & More account separately

Mercedes_C_Kaleidoscope_205x265_5mm.pdf

CMY

09/04/2018

20:42