Kaleidoscope March 2019

take me home

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

/ zabierz mnie

lot.com

03/2019

Z U R YC H

POLSKIE WYBRZEŻE ❚ DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ SZTOKHOLM ❚ DESIGN THINKING ❚ ROBERT KUBICA WRACA DO FORMUŁY 1 ❚ BRADLEY COOPER ❚ KUCHNIA INDYJSKA

Zürich

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

N OT E F RO M C EO

edytorial

Szanowni Państwo, krystalicznie czyste jeziora, pełne smaku jedzenie i profesjonalnie przygotowane stoki narciarskie. W skrócie bajeczna Szwajcaria. Na trasie z Warszawy do Zurychu i Genewy oferujemy po 14 rejsów tygodniowo. Na nasze gościnne pokłady oprócz bagażu można zabrać sprzęt narciarski, który pozwoli ostatnie zimowe tygodnie spędzić aktywnie.

Robimy wszystko, by oferta LOT-u była coraz bogatsza. Te starania zostały na początku lutego docenione w Budapeszcie, gdzie otrzymaliśmy nagrodę dla „Najlepiej rozwijającej się linii lotniczej w 2018 roku”. To efekt doskonale przyjętych przez Pasażerów połączeń dalekodystansowych ze stolicy Węgier do Nowego Jorku (JFK) i Chicago, zwiększenia liczby połączeń z Warszawy i Krakowa do Budapesztu oraz znaczącego rozwoju przewozów cargo.

Ale nie zwalniamy tempa także w stolicy Polski. I to właśnie z Warszawy już niedługo, bo w czerwcu, zaproponujemy bezpośrednie długodystansowe połączenia do Miami, a od września do Delhi. Rozwój takich kierunków jest możliwy dzięki nowym samolotom. Czwarty już Boeing 787-9 Dreamliner o numerze rejestracyjnym SP-LSD wylądował na Lotnisku Chopina w Warszawie 7 lutego. Tym samym nasza flota dreamlinerów liczy już 12 samolotów, do końca roku będzie ich 15.

Wśród nowości, na które chcę zwrócić jeszcze Państwa uwagę, znalazły się kierunki, które doskonale sprawdzą się podczas letniego wypoczynku. Na lot.com oraz w pozostałych kanałach sprzedaży są już dostępne bilety na połączenia na piękną grecką wyspę Korfu i do słynącej z atrakcyjnych plaż Warny. Mam nadzieję, że zechcą Państwo skorzystać z naszych propozycji.

© A R C H I W U M P L L L O T. O K Ł A D K A : L E N A S E R D I T O VA / S H U T T E R S T O C K

Dear Ladies and Gentlemen, Crystal clear lakes, delicious food and professionally groomed skiing slopes. Magical Switzerland. As regards flights from Warsaw to Zürich and Geneva, we are offering 14 flights a week to each city. In addition to taking your luggage on-board our planes, you can also pack your skiing equipment to indulge yourself with active leisure in the last weeks of winter.

We are doing our best to expand our range. Early in 2019, our efforts were recognised in Budapest, where we were awarded the award for the “Best Developing Full Service Carrier 2018.” This was in recognition for launching long-haul flights from the Hungarian capital to New York (JFK) and Chicago, which met with enthusiastic feedback from our passengers, more connections from Warsaw and Kraków to Budapest, and a substantial expansion of our cargo services.

We are also gaining momentum in the Polish capital, where direct long-haul flights from Warsaw to Miami will be launched in June, followed by a new service to Delhi beginning in September. We can fly you to such destinations owing to our aircraft.

The fourth Boeing 787-9 Dreamliner (registration SP-LSD) touched down at Chopin Airport on 7 February. LOT now has a fleet of 12 Dreamliners. This will increase to 15 by the end of the year.

New additions to our grid that I would like to recommend include routes that make great holiday destinations. Tickets to the beautiful Greek island of Corfu and Varna, famous for its stunning beaches, are already available at lot.com and other sales channels. I hope you decide to take us up on our offer.

Z lotniczym pozdrowieniem ❚ Best regards

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

SPRAWDŹ NOWE POŁĄCZENIA LOT-U DO: DELHI, MIAMI, KORFU I WARNY – WIĘCEJ INFORMACJI NA LOT.COM ❚ CHECK OUT NEW LOT FLIGHTS TO DELHI, MIAMI, CORFU, AND VARNA – MORE INFORMATION ON LOT.COM

3

N OT E F RO M T H E E D I TO R

od naczelnej

Zobaczyłam ją w jednym z marketów budowlanych, stała wśród innych kwiatów skazanych na wymarcie, zabiedzona, z prawie uschniętymi liśćmi, niechciana. Zrobiło mi się jej żal, więc kupiłam ją i zabrałam do domu. Potem troskliwie się nią zajmowałam.

Dziś mój daktylowiec kanaryjski jest piękną palmą, wspaniale rozrastającą się w moim salonie i dającą mi wiele radości. Żeby ją uratować, musiałam poznać jej zwyczaje i dzięki temu dowiedziałam się, jak fascynującym jest organizmem.

Dlaczego o tym piszę? Bo choć rośliny są naszymi najbliższymi sąsiadami, to jednak nie znamy ich zbyt dobrze, a szkoda, bo są niezwykłe – o czym opowiada artykuł ze strony 76, do lektury którego gorąco zachęcam. Drzewa bowiem są bardziej skomplikowane, niż do tej pory uważaliśmy, a ich właściwości nie sposób przecenić. Lubimy się nimi otaczać, ponieważ nas relaksują, poprawiają samopoczucie, napary z ich liści pomagają w walce z wieloma schorzeniami, a kontakt z nimi, jak twierdzą niektórzy, pozwala nawet odzyskać siły twórcze. Nie bez powodu Jan Kochanowski pisał o lipie, pod którą zwykł odpoczywać i znajdować natchnienie. Podobno „człowiek, który potrafi rozmawiać z drzewem, nie potrzebuje psychiatry. Niestety sporo ludzi uważa inaczej” – jak ujął to belgijski pisarz Phil Bosmans – i coś w tym jest.

WŁAŚCIWOŚCI DRZEW NIE SPOSÓB PRZECENIĆ. LUBIMY SIĘ NIMI OTACZAĆ, BO NAS RELAKSUJĄ, POPRAWIAJĄ SAMOPOCZUCIE, A KONTAKT Z NIMI POZWALA ODZYSKAĆ SIŁY TWÓRCZE. THE PROPERTIES OF TREES ARE INVALUABLE. WE LIKE BEING SURROUNDED BY THEM BECAUSE THEY HELP US RELAX, LIFT OUR SPIRIT, AND COMMUNING WITH TREES REIGNITES OUR CREATIVITY.

I saw it in a DIY store. It was standing among other plants sentenced to death; neglected, with almost dried up leaves, unwanted.

It was a sorry sight, so I bought it and brought it home. I tended to it with care. Today, my Canary Island date palm is beautiful.

It grows splendidly in my living room giving me lots of joy. In order to save it I had to learn more about its habits, what made me realise what a fascinating organism it is.

Why I am writing it? Because plants may be our closest neighbours, but we don’t know them very well. It’s a pity because they are unique, which is highlighted in the article on page 76 I strongly encourage you to read. Trees are much more complex than we used to think, and their properties are invaluable. We like being surrounded by them because they help us relax, lift our spirit, infusions made from their leaves help combat many ailments, and some argue that communing with trees reignites our creativity.

Jan Kochanowski wrote about a linden tree beneath which he used to relax and find inspiration for a reason. Allegedly “A man who knows how to talk to a tree needs no psychiatrist. Unfortunately, many people think differently,” Belgian writer Phils Bosmans allegedly said and there is something to that.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Agnieszka Franus

4



w Andy&Mag Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

OPTICAL STORE

CONTENTS

spis treści

88

22

3 NOTE FROM THE CEO 6 NOTE FROM THE EDITOR 8 DID YOU KNOW oko the eye

10 WHAT’S ON

wydarzenia, festiwale events, festivals

14 BACK IN TIME

90. urodziny LOT-u LOT’s 90th anniversary

THE BEST OF 18 motocykle motorbikes INSPIRATIONS 22 polskie wybrzeże Polish seaside WHY 28 Sztokholm Stockholm

tel. 22 360 38 00, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna: Agnieszka Franus redaktor prowadząca: Agnieszka Michalak korekta: Tomasz Cholaś Produkcja: Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka, Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej: Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna: Monika Karvázy fotoedycja: Magdalena Rudzka, Rafał Wojciechowski DTP: Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Konrad Majszyk

6

76

28

32 JOURNEY OF A LIFETIME

84 CULTURE

filmy, teatr, książki, muzyka films, theatre, books, music

Szwajcaria Switzerland

88 GOOD FOOD

40 MY POLAND

kuchnia indyjska Indian cuisine

Warmia i Mazury Warmia and Masuria

94 TAKE A LOOK

48 BUSINESS

moda z wybiegów catwalk fashion

gospodarka economy

100 BEAUTY

54 GOOD LIFE

pielęgnacja przed latem get your body summer-ready

design thinking

62 POLISH HITS

104 MUST HAVE

Robert Kubica

70 LIFE STORY radley Cooper B 76 PEOPLE & THE WORLD

dodatki accessories

18

strefa prestiżu prestige zone

sekrety drzew the secrets of trees

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

106 GOOD ADDRESS

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media: Jolanta Kurek advertising department: Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator: Katarzyna Osiak-Łazur

© E A ST N E W S , J A KU B F O R M E L A , I STO C K P H OTO ( 2 ) , A D O B E STO C K , M . P.

62

D I D YO U K N O W

oko

RZUĆ NA TO OKIEM

Have a look at this KOLOR MA ZNACZENIE

Colour matters

Naszym pierwotnym kolorem oczu był brązowy. Reszta to wynik mutacji genetycznych. Najmniej liczni są niebieskoocy, ale łączy ich za to coś szczególnego. Mają bowiem wspólnego przodka, który według naukowców pochodził z okolic gór Hindukusz na pograniczu Pakistanu i Afganistanu. ❚ Our original eye colour was brown. All the others are the result of genetic mutations. The least numerous are blueeyed people, but they have something special in common, viz. a common ancestor who, according to scientists, came from the vicinity of the Hindu Kush Mountains on the border between Pakistan and Afghanistan.

ZIELONE CZY CZERWONE? ❚ Green or red?

Daltonizm dotyka co dwunastego mężczyznę i co setną kobietę. Co ciekawe, częściowe zaburzenie barw wcale nie musi zwiększać wypadków drogowych. Odcienie czerwieni mogą np. wydawać się jedynie bardziej szare, a zielenie i pomarańcze wyglądać tak samo. ❚ Colour blindness affects one in twelve men and one in 100 women. Interestingly, partial colour blindness does not necessarily increase traffic accidents. Shades of red may, for example, appear only more gray, while greens and oranges look the same.

MIKROŚWIAT POD LUPĄ

Through the magnifying glass

Najmniejsze obiekty, które możemy zobaczyć gołym okiem, mają wielkość dziesiątych części milimetra. Np. ziarenko piasku ma wielkość od 0,0625 do 2 mm, a ludzki włos grubość od 50 do 60 mikrometrów. ❚ The smallest objects that we can see with the naked eye are in the range of tenths of a millimetre.

For example, a grain of sand may be 0.0625 to 2 mm, and a human hair is 50 to 60 micrometres thick.

Masz wrażenie, że twój świat jest bardziej kolorowy? Jeśli tak, to znaczy, że musisz być kobietą. To one bowiem mają niezwykłą zdolność do widzenia tetrachromatycznego. A to oznacza, że posiadają aż cztery rodzaje czopków. Człowiek standardowo posiada trzy czopki, które reagują na światło barwy czerwonej, zielonej i niebieskiej. Na razie jednak naukowcy dotarli tylko do jednej kobiety, która może widzieć aż o 99 mln kolorów więcej. ❚ Do you have the impression that your world is particularly colourful? If so, then you must be a woman. Women are much more likely to be tetrachromatic than men. This means they have up to 4 types of cone cells while men normally have only 3. These react to red, green and blue light. Scientists have even found one (only one) woman who can see up to 99 million more colours.

8

© A D O B E STO C K ( 4 ) , I STO C K ( 6 ) , M . P.

KOLOROWY ŚWIAT ❚ What a colourful world

JAKĄ ROZDZIELCZOŚĆ MA LUDZKIE OKO? What is the resolution of the human eye?

Z PRZYMRUŻENIEM OKA

In the blink of an eye

Ile razy mrugamy w ciągu dnia?

Człowiek mruga średnio ok. 20 razy na 60 s, co oznacza, że łącznie spędzamy w ciemności ponad godzinę dziennie!

Na szczęście nasz mózg przetwarza informacje tak, aby wypełnić nam lukę pomiędzy mrugnięciami. ❚ How often do we blink during the day? On average, about 20 times per minute. This means that we spend more than an hour a day in the dark. Fortunately, our brain fills in the gaps between blinks.

Skąd się wzięli Cyklopi? Prawdopodobnie z Sycylii. Miejscowi znaleźli niegdyś głowę prehistorycznego słonia z otworem w czaszce, uznając, że jest to jego oczodół. ❚ Where did Cyclopes come from? Probably from Sicily. The locals once found the head of a prehistoric elephant with a hole in the skull and assumed that this must have been its eye socket.

KOSMICZNE ŁZY ❚ Cosmic tears Astronauci po powrocie na Ziemię często miewają problemy ze wzrokiem, co może być wynikiem rosnącego ciśnienia w warunkach mikrograwitacji. Ciekawostką jest fakt, że zmienia się kształt ich gałek ocznych. W kosmosie ciężko jest jednak płakać, gdyż łzy tworzą wielką przylepioną do policzka kroplę. ❚ After returning to Earth, astronauts often have vision problems, which may be the result of increased pressure in microgravity. An interesting fact is that the shape of their eyeballs changes too. In space it is hard to cry because tears form a large drop that gets stuck to the cheek.

Na siatkówce o wielkości pełnej klatki standardowego filmu fotograficznego znajduje się ok. 6 mln czopków i ok. 120 mln pręcików. Po właściwych przeliczeniach odpowiada to w uproszczeniu „dziennej” rozdzielczości 70 MPx, czyli jest całkiem nieźle. ❚ There are around 6 million cone cells and 120 million rod cells on the human retina, which is comparable with a full standard photographic frame. When converted this corresponds to a “daylight” resolution of 70 MPx, which is quite good.

SEKRET PIRATA

The pirate’s secret Rogówka rekina ma zbliżoną budowę do rogówki ludzkiej i czasami jest wykorzystywana przy przeszczepach. ❚ The cornea of a shark has a similar structure to that of a human one and is sometimes used in transplants.

TEST ŚLEPEJ PLAMKI

Blind spot test

Zasłoń lewe oko i patrząc na krzyżyk, przybliżaj się i oddalaj od kartki, aż zniknie czarna kropka po prawej stronie. Jak to się dzieje? Nasz mózg wypełnia lukę w obrazie, która powstaje poprzez istnienie plamki ślepej. ❚ Cover your left eye and, while looking at the cross, move away from the page until the black dot on the right disappears. How does it happen? Our brain fills in the gap in the image that arises through the existence of a blind spot.

Podczas przystosowania oka do warunków oświetlenia, widzimy jedynie kontury przedmiotów. Pirackie opaski służyły do skrócenia tego procesu. Kiedy pirat wchodził pod pokład, przesuwał opaskę na drugie oko, by to przystosowane do ciemności pomogło mu szybciej rozróżnić przedmioty w nieoświetlonych pomieszczeniach. ❚ When a pirate went belowdecks, he would shift his eyepatch to the other eye so that the eye that had already adapted to the dark under the patch could help him find and distinguish objects in dark spaces faster.

9

EVENTS W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

PRAGA

ONE WORLD FOR ALL Wyselekcjonowane dokumenty filmowe mówiące o prawach człowieka to doskonały pretekst do debat na temat tego palącego zagadnienia. Dyskusje z twórcami i działaczami społecznymi będą istotną częścią festiwalu filmowego w stolicy Czech. ❚ A selection of film documentaries on human rights creates the perfect setting to debate this burning issue. Panel discussions with artists and social activists constitute an important part of this Prague film festival.

One World Film Festival, Prague, 6–17.03

SZTUKA OZDOBY The art of illustration

BERLIN

NIE ZDRADZAMY ZAKOŃCZENIA No spoilers, please Mimo konkurencji ze strony kina filmowego powieści kryminalne wciąż nieźle sobie radzą. Żeby zdobyć najnowsze tytuły oraz autograf najpopularniejszych autorów, musicie pojechać na targi kryminałów do Lyonu. ❚ Crime books are still popular, despite some intense competition from the film industry. If you want to score a signed book from the most popular authors, you just have to get to Lyon in March.

Quais du Polar, Lyon, 29–31.03

LION

Około 60 artystów zaprezentuje swoje grafiki, które mogą ozdobić wasze mieszkanie, ale też ubranie czy np. płócienną torbę na zakupy. Zobaczycie zarówno ekspozycje gotowych prac, jak i grafiki artystów tworzących na ulicy, na specjalne zamówienie. Nie zabraknie muzyki, dobrego jedzenia i artystycznej atmosfery. ❚ Some 60 artists will be presenting graphic works that can decorate your apartment, as well as surface patterns that can be printed on clothing and accessories. You will be able to see both completed works and others created on the street at special request. Music, food and an artistic ambience will all be laid on.

Berlin Graphic Days, 15–17.03

AMSTERDAM

TE, CO PŁYWAJĄ

Set sail

Wilki morskie i co śmielsze szczury lądowe mogą w marcu podziwiać najnowsze modele wszelkich jednostek pływających. Zapoznają się też ze zdobyczami techniki morskiej oraz akcesoriami. ❚ Sea rates and the more intrepid landlubbers can admire the latest boats, yachts, and other vessels at this Boat Show in the Netherlands. You can find out more about the latest developments in sea technology and accessories.

HISWA Amsterdam Boat Show, 6–10.03

Początkujących i zaawansowanych piwoszy ściąga do siebie Barcelona. Stolica Katalonii po raz ósmy pachnieć będzie chmielem. W cenie biletu kufel i dwie porcje piwa. ❚ Barcelona is welcoming both long-time beer lovers and those just starting out this spring. This will be the 8th consecutive year that the Catalonian capital has been hosting this hop-scented event. Beer aficionados will be able to indulge for three days. The ticket includes a beer glass and refills..

International Beer Festival, Barcelona, 15–17.03

10

BARCELONA



© A D O B E STO C K , M . P.

NIECH ŻYJE CHMIEL Hop rules

W I O S N A / L ATO 2 0 1 9

W H AT ’ S O N

nasze rekomendacje

INDIE

WARSZAWA

CZAR DWÓCH KÓŁEK

Two wheel magic

To tutaj zobaczysz nowe modele motocykli wiodących marek, to tutaj spotkasz się z zawodowcami i miłośnikami dwóch kółek.

Gościem specjalnym tej edycji ma być zawodowy kickbokser Marcin Różalski. ❚ This is the place to come to see new motorcycle models by leading makes and meet up with motorcycle professionals and buffs. This year’s special guest is pro kickboxer Marcin Różalski.

Warsaw Motorcycle Show, Warszawa, 1–3.03

SYP KOLOROWO Powder your body

LOTNICZE OSCARY ROZDANE

Aviation Oscars awarded

Uroczysta gala plebiscytu Cumulusy dla najlepszych sportowców lotniczych w tym roku odbyła się w Gdyni. Statuetki powędrowały m.in. do Andrzeja Sołtyka (Cumulus Sportowy), Wojtka Bógdała (Extreme), Konrada Kiferta (Cumulus Spotter), Jana Makuli (Cumulus Pokazowy Pilot Solo Polska). ❚ The gala ceremony of the Cumulusy Awards for the best aviation sportspeople was held in Gdynia this year. The awards went to Andrzej Sołtyk (Sport Cumulus), Wojtek Bógdał (Extreme), Konrad Kifert (Cumulus Spotter), Jan Makula (Cumulus Show Pilot Solo Polska). ŁÓDŹ

WROCŁAW

Holi, Festiwal Kolorów, Indie, 20–21.03

HOW BIG, HOW BLUE, HOW BEAUTIFUL Wokalistka Florence Welch ze swoją Maszyną po raz kolejny odwiedzi Polskę. W 2018 r. wydali swój najnowszy album zatytułowany High As Hope. Pochodzące z niego przeboje, jak Sky Full Of Song, Hunger czy Big God, z pewnością znajdą się w programie koncertu. ❚ Florence Welch and the Machine are returning to Poland. The band’s most recent album, High As Hope, was released in 2018. Their biggest hits, e.g. “Sky Full Of Song”, “Hunger”, and “Big God”, will definitely be on the bill.

Florence and The Machine, Łódź, 15.03

12

ŚPIEWAJĄCY AKTORZY

Singing actors

Po raz 40. odbędzie się najważniejsze święto piosenki aktorskiej. Obok dorocznego konkursu dla stawiających pierwsze kroki w zawodzie czekają was występy uznanych artystów. Polecamy koncert Magdy Umer z kabaretem Mumio oraz spektakl na motywach dramatu Tadeusza Różewicza z udziałem legendarnej grupy Tiger Lilies. ❚ This major singing event is now in its 40th year. Apart from the annual competition for singing actors, plenty of acclaimed artists will be performing. We recommend seeing Magda Umer, featuring Mumio theatre, and a show based on a play

by Tadeusz Różewicz with the participation of the legendary band Tiger Lillies.

Przegląd Piosenki Aktorskiej, Wrocław, 22–31.03

© I STO C K P H OTO, M . P.

GDYNIA

To jedno z najradośniejszych i najbardziej kolorowych świąt na świecie. Obchodzi się je tradycyjnie w Indiach, ale także w Europie. Obsypywanie się kolorowym proszkiem jest nie tylko widowiskowe, ale też pomaga wymazać dawne grzeszki wobec bliskich. ❚ This is one of the merriest and one of the most colourful festivals in the world. It is traditionally celebrated in India, but has also made its way to Europe.

Throwing coloured powder on one another is not only spectacular, but also makes your loved ones forgive all your little sins.

PRIVATE BANKING

B AC K I N T I M E

urodziny LOT-u

DZ I E Ń KO B I E T International Women’s Day W 2019 ROKU LOT ŚWIĘTUJE 90. URODZINY. TO JEDNA Z NAJSTARSZYCH CZYNNYCH LINII LOTNICZYCH ŚWIATA. PRZYPOMNIJMY SOBIE KILKA FAKTÓW Z JEJ HISTORII. TYM RAZEM DOTYCZĄCYCH KOBIET. ❚ IN 2019, LOT POLISH AIRLINES ARE CELEBRATING ITS 90TH ANNIVERSARY. IT IS ONE OF THE OLDEST OPERATING AIRLINES IN THE WORLD. LET US RELIVE SOME MOMENTS FROM ITS RICH PAST. tekst | by krzysztof moczulski

L

otnictwo na pierwszy rzut oka zdaje się być rzeczą męską. Świadczą o tym chociażby formy językowe: pilot, mechanik, kontroler. Kobiety w lotnictwie kojarzą się przede wszystkim ze stewardesami, chociaż pierwszym stewardem był mężczyzna, Heinrich Kubis, który rozpoczął pracę na pokładzie już w roku 1912. Minęło 18 lat od chwili, gdy do tego zawodu weszła pierwsza kobieta. Była nią Ellen Church, z wykształcenia pielęgniarka.

Dziś zawód ten w ogromnym stopniu dotyczy pań.

Pod skrzydłami żurawia pierwszy Oddział Stewardes uformował się tuż po II wojnie światowej. Stworzyły go: Zofia Glińska, Barbara Raczyńska, Halina Zakrzewska i Aldona Skirgiełło. To wyjątkowa grupa zawo-

On the face of it, aviation seems to be a male-dominated world. This is reflected by the dominance of men in occupations such as pilots, mechanics and controllers. Women in aviation are mainly employed as flight attendants, although the world’s first flight attendant was a man – Heinrich Kubis in 1912. The first woman flight attendant did not appear until 18 years later. Her name was Ellen Church and she was a nurse.

Today, flight attendants are mainly women. LOT’s first Flight Attendant department was created after World War II by Zofia Glińska, Barbara Raczyńska, Halina Zakrzewska, and Aldona Skirgiełło. It was a very special group of professionals – the thousands of female flight attendants who’ve been ensuring our safety for more than 70 years have included doctors, psychologists, therapists, musicians, and lawyers. Last year, LOT employed a very special purser who balances her flight responsibilities with the duties of Miss Poland.

You can watch Olga Buława at work on No to lecę on the Travel Channel.

More and more women are keen to sit in the cockpit.

LOT has 39 female pilots and the youngest of them is

Pierwsza szefowa stewardes LOT-u Zofia Glińska i kierownik oddziału PLL LOT w Warszawie Stanisław Jaruntowski oraz Dzień Kobiet na pokładach LOT-u. ❚ First Chief Flight Attendant Zofia Glińska with the Section Manager of LOT Polish Airlines branch in Warsaw Stanisław Jaruntowski and Women’s Day aboard LOT aircraft.

14

15

Od lewej: kapitan Joanna Biedermann i kapitan Adelajda Szarzec-Tragarz oraz Miss Polski Olga Buława.

Powyżej: personel pokładowy to zgrana drużyna. ❚ Left to right: Captain Joanna Biedermann and captain Adelajda Szarzec-Tragarz and Miss Poland Olga Buława. Top image: the cabin crew are a very close-knit group.

16

urodziny LOT-u

dowa – wśród tysięcy pań, które od ponad 70 lat dbają o nasze bezpieczeństwo, znajdziemy bowiem lekarki, psycholożki, terapeutki, muzyczki czy prawniczki. W ubiegłym roku LOT wzbogacił się również o bardzo wyjątkową szefową pokładu, która pracę na pokładzie godzi z obowiązkami Miss Polski. Pracę Olgi Buławy można podejrzeć w programie No to lecę emitowanym przez Travel Channel.

Kobiety zaczęły też coraz częściej zajmować miejsca w kokpicie. W Locie za sterami zasiada już 39 pań, a najmłodsza ma 24 lata (Gabriela Drozd). I choć kobiety są nierozerwalnie związane z lotnictwem od jego początków, bo pierwsza kobieta, Francuzka Raymonde de Laroche, uzyskała licencję pilota już 8 marca (co za zbieg okoliczności) 1910 roku, to w lotnictwie cywilnym pojawiły się stosunkowo późno.

Pierwszą kobietą kontrolerem lotniczym była Australijka, Olga Tarling, a pierwsza kobieta-pilot pod znakiem żurawia, Adelajda Szarzec-Tragarz, zaczęła latać w 1981 roku. Przed nią do kokpitu weszły w roli nawigatora Ewa Jagiełło i Katarzyna Radzio latające na samolotach typu Ił-18. ■

POD SKRZYDŁAMI LOTOWSKIEGO ŻURAWIA PIERWSZY ODDZIAŁ STEWARDES UFORMOWAŁ SIĘ TUŻ PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ. ❚ THE FIRST FLIGHT ATTENDANT DEPARTMENT AT LOT POLISH AIRLINES WAS CREATED SOON AFTER WORLD WAR II. 29 years old (Gabriela Drozd). Although women have been involved in aviation from the outset, the first female pilot, Raymonde de Laroche from France, received her pilot’s licence on 8 March (what a coincidence) 1910. But women made their foray into civil aviation rather late. The first female traffic controller was Australian Olga Tarling, and LOT’s first female pilot was Adelajda Szarzec-Tragarz, who started flying in 1981. Prior to that, navigators Ewa Jagiełlo and Katarzyna Radzio sat in the cockpit of IL-18 aircraft. ■

©ARCHIWUM PLL LOT

B AC K I N T I M E

17

9

THE BEST OF

motocykle

DLA TWARDZIELI for tough guys DLACZEGO MOTOCYKLE TAK SIĘ RÓŻNIĄ WYGLĄDEM? KAŻDY SŁUŻY DO CZEGOŚ INNEGO, CHOĆ WCIĄŻ DO JAZDY NA DWÓCH KOŁACH. ZWYKLE NA DWÓCH, BO KÓŁ CZASEM BYWA WIĘCEJ. ❚ WHY DO MOTORCYCLES LOOK SO DIFFERENT? WHILE THEY ALL HAVE DIFFERENT USES, THESE ALL INVOLVE RIDING ON TWO WHEELS. WELL, USUALLY ON TWO (SOME HAVE MORE). tekst | by leszek belke

1

2

▲ INDIAN FTR 1200

▲ ROYAL ENFIELD CONTINENTAL GT 650

Duży, amerykański i – w teorii – zdecydowanie bardziej sportowy niż pozostałe Indiany. FTR 1200 ma być do tzw. flattracku, czyli jazdy po szutrowym torze w quasi-żużlowym stylu. Na wyposażeniu silnik V-Twin o pojemności 1,2 litra – 120 KM, rama ze stalowych rur, trzy tryby jazdy oraz tempomat. ❚ Large, and theoretically much more sporty than other Indian motorcycles. The FTR 1200 was designed for flat tracks, or racing on a gravel track in quasi-speedway style. It is fitted with V-Twin 1.2 litre 120 HP engine, a steel trellis frame, and comes with three ride modes and cruise control.

Ma nowy 80-konny silnik V-Twin i waży 229 kg. Włosi postawili na programy sterujące silnikiem, traction control i systemem ABS. Do wyboru są trzy – na co dzień, na deszcz i off-road. ❚ It comes with a new V-Twin 80 HP engine and weighs 229 kg. The Italians opted for electronic engine management, traction control and ABS. There are 3 riding modes to choose from – Road, Rain, and Off-road.

BMW R 1250 GS

4

136 koni i 143 niutonometry momentu obrotowego. Nikomu to nic nie mówi? Lepiej rozszyfrować skrót – R to znak motocykla BMW z silnikiem typu bokser, a GS to symbol jednośladów do pokonywania każdych bezdroży. R 1250 GS to najnowsza odsłona motocykla z Niemiec, którym można przejechać Azję w poprzek, niekoniecznie po asfaltowej drodze. ❚ 136 HP and 143 Nm worth of torque. Do you know what it is? It’s best to decode the acronym – R is a BMW motorcycle with a boxer engine, while GS stands for off-road/on-road motorcycles. R 1250 GS is the latest powered two-wheeler from Germany.

18



© M . P.

3

MOTO GUZZI V85 TT ADVENTURE BIKE

Marka Royal Enfield ma prawie 120 lat.

Ta maszyna wygląda jak kopia motocykli sprzed lat, ale z nowoczesnym silnikiem dwucylindrowym. Ma też dwie wysoko podniesione rury wydechowe i zegary w metalowych tubach. ❚ Royal Enfield is a brand with a nearly 120-year history.

This machine resembles a motorcycle made many years before, but pimped up with a modern twin cylinder engine. It also sports upswept exhaust pipes and dials in tubular steel surrounds.

5

THE BEST OF

HARLEY-DAVIDSON LIVEWIRE Pierwszy motocykl tej firmy, w którym zastosowano napęd elektryczny. Producent obiecuje, że LiveWire na jednym ładowaniu baterii przejedzie do 177 km.

Do setki w ciszy i w 3,5 s. Motocykl z regulowanym zawieszeniem, ekranem dotykowym, własną aplikacją podającą położenie. ❚ The first Harley with an electric drive.

The manufacturer guarantees that a single battery charge is enough to ride 177 km. It silently accelerates to 100 kph in just 3.5 seconds and benefits from an adaptable suspension, a touchscreen, and an original app pinpointing its location.

motocykle

7

SUZUKI GSX-S1000S KATANA Katana to japoński miecz, ostry i nie do zatrzymania. Najnowsza Katana nawiązuje do motocykla z lat 80., ale to konstrukcja z litrowym silnikiem, ma 150 koni, sprzęgło ograniczające efekt cofnięcia tarczy i reflektory LED. ❚ A katana is a Japanese sword – sharp and unstoppable. The latest Katana takes its cue from a 1980s motorcycle, but sports a one-litre 150 HP engine, a back-torque limiting (slipper) clutch, and LED headlights.

6

KAWASAKI Z900RS

9 20

8

HONDA CBR650R Dla fanów szybkiej, sportowej jazdy. Cztery cylindry w rzędzie, możliwość „rozkręcenia” wału do 12 tys. obrotów na minutę, blisko 100 koni plus system sterujący momentem obrotowym HSTC, który odpowiada za przyczepność tylnego koła. ❚ For those who love fast, sporty rides. A straight-four engine that can run at 12,000 rpm, nearly 100 HP, and HSTC selective torque control to maintain rear wheel traction.

YAMAHA NIKEN GT Żeby bardziej pochylić się w zakręcie i nie przewrócić, warto mieć... dwa koła przednie ustawione równolegle. Pomysł Yamahy został najpierw sprawdzony w skuterach, teraz trafił do dużego motocykla. Silnik 3-cylindrowy, 847 cm3, 115 KM. Komplet systemów bezpieczeństwa, podgrzewane manetki. ❚ If you’re going to lean at sharp bends and corners without keeling over, you’re going to need twin front wheels. Yamaha’s concept was first tried and tested on mopeds and has now been carried over to a large motorcycle. It is powered by a 3-cylinder 115HP 847cc engine and benefits a wide range of safety systems and heated handgrips.

© M . P.

Nawiązuje do motocykla Z1 z roku... 1973. Kawasaki Z900RS ma retrosylwetkę, ale cała reszta jest „made in 2019”.

Do napędu posłużył 4-cylindrowy silnik rzędowy (948 cm3, 110 KM). Zbiornik paliwa w kształcie łzy, zegary w tubach i ładne tłumiki zaprojektowano tak, żeby Z900RS kojarzył się z przeszłością. ❚ This bike was inspired by a Z1 made in 1973.

The Kawasaki Z900RS has a retro look, but everything else was “made in 2019”. It is powered by a 4-cylinder inline engine (848 cc, 110 HP). A tear-shaped fuel tank, dials with chrome surrounds, and eye-catching mufflers designed to lend a vintage look.

Wizytówka GDYNI, czyli molo w Orłowie, zachwyca bez względu na pogodę. Spośród trzech trójmiejskich pomostów uznawane jest za najbardziej fotogeniczne. KUTRY RYBACKIE (na zdj. obok) wychodzą w morze o świcie i po kilku godzinach wracają do jednej z przystani, gdzie możemy kupić rybę z porannego połowu. ❚ The Orłowo pier is a GDYNIA landmark that is popular whatever the weather, and is considered the most photogenic of the Tricity’s three piers. FISHING BOATS (image right) go out to sea at dawn and return to one of the marinas, where you can buy fresh fish from the morning catch.

22

I N S P I R AT I O N S

trójmiejskie wybrzeże

MELANCHOLIA TRZECH MIAST The melancholia of three cities POGODA BYWA TU KAPRYŚNA, ALE POLSKIE MORZE ZNAKOMICIE REKOMPENSUJE TO UROKIEM I RÓŻNORODNOŚCIĄ. POZNAJCIE TRÓJMIEJSKIE WYBRZEŻE. ❚ THE WEATHER TENDS TO BE CAPRICIOUS HERE, BUT THE POLISH SEA MORE THAN MAKES UP FOR THIS WITH ITS CHARM AND DIVERSITY. LEARN MORE ABOUT THE TRICITY SEASIDE. zdjęcia | photos jakub formela



23

I N S P I R AT I O N S

trójmiejskie wybrzeże

Bulwar Nadmorski w GDYNI to jedna z najbardziej popularnych trójmiejskich tras spacerowych. Sztormowe fale rozbijają się tu o betonowy falochron i tworzą fantastyczne kształty. Zwłaszcza zimą, kiedy do gry wkracza mróz. Na zdj. obok (u dołu): Górki Zachodnie to perełka na mapie GDAŃSKA. Tutejsza plaża nie jest tak popularna jak inne kąpieliska i z pewnością dlatego pozostaje dzika i kameralna. Widać stąd wpływające do portu największe statki kontenerowe z całego świata. ❚ The Seaside Boulevard in GDYNIA is one of the most popular walking routes in the Tricity. The stormy waves break against the concrete breakwater and create fantastic shapes. Especially in winter when the frost comes into play. Bottom image: the beach in Górki Zachodnie is a pearl on the map of GDAŃSK. Ultra large container ships from all over the world can be seen from here.

24

Charakterystyczny element industrialnej architektury

GDAŃSKA – żurawie nad Martwą Wisłą, której koryto jest naturalnym kanałem portowym. Stoczniowe dźwigi pracują na trzy zmiany, a gdański terminal portowy jest jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. ❚ A distinct element of the industrial architecture of GDAŃSK – the cranes over the Dead Vistula, whose course makes a natural port canal.

The shipyard cranes work three shifts a day and the Gdańsk terminal is one of the most technologically advanced in Europe.



25

trójmiejskie wybrzeże

©ADOBE STOCK (6), GET TYIMAGES

I N S P I R AT I O N S

26

Uroków SOPOTU nie trzeba reklamować, ale mało kto wie, że na tutejszej plaży znajdziemy podobno najczęściej fotografowane drzewo w Polsce. Z kolei w Górkach Zachodnich brzozowy las położony jest tak blisko wąskiej plaży, że w trakcie sztormu zalewa go wzburzone morze.

Dominującym elementem krajobrazu jest tutaj charakterystyczny falochron, przy którym Wisła ma jedno z ujść do ZATOKI GDAŃSKIEJ. ❚ The charms of SOPOT do not need much advertising, but few are aware that the local beach has what is probably the most frequently photographed tree in Poland. In Górki Zachodnie near Gdańsk, the birch forest is so close to the narrow beach that it is overflooded by the sea during a storm. The Vistula river flows into the BAY OF GDAŃSK next to the distinct breakwater

27

WHY

Szwecja

POŁOŻONY NA 14 WYSPACH SZTOKHOLM ZWANY JEST WENECJĄ PÓŁNOCY. NIC DZIWNEGO, TO UROKLIWE MIASTO MA WIELE DO ZAOFEROWANIA – PIĘKNĄ ZABYTKOWĄ ARCHITEKTURĘ, DUŻO ZIELENI, PYSZNE JEDZENIE ORAZ PRZYJAZNYCH MIESZKAŃCÓW. ❚ SITUATED ON 14 ISLANDS, STOCKHOLM IS DUBBED THE VENICE OF THE NORTH. NO WONDER AS THIS CHARMING CITY HAS A HOST OF ATTRACTIONS TO OFFER – BEAUTIFUL HISTORICAL ARCHITECTURE, LOTS OF GREENERY, DELICIOUS FOOD AND FRIENDLY PEOPLE. tekst | by marianna kucharska

SZTOKHOLM Stockholm

STOLICA MUZYKI The capital of music

SPACER NABRZEŻEM A walk on the seaside boulevard Bulwary wzdłuż ulicy Strandvägen z jachtami i zabytkowymi kamienicami z końca XIX w. to najbardziej prestiżowy adres w Sztokholmie. Budowa bulwaru zakończyła się w 1897 r.

Zwróćcie uwagę na kosze na śmieci – są dopasowane do zabudowań. ❚ The boulevard along Strandvägen street, with its yachts and late 19th-century tenements, is the most prestigious address in the city. Construction ended in 1897. Take a look at the rubbish bins – they match the buildings around them.

Gamla Stan to historyczna dzielnica położona na czterech wyspach. Znajduje się tu odbudowany w 1754 r. zamek królewski. ❚ Gamla Stan, the historical precinct of Stockholm, straddles four islands. It is home to the Royal Castle, which was built in 1754.

Parki to chluba Sztokholmu. Jako pierwsze europejskie miasto, otrzymał nagrodę Zielonej Stolicy – w 2010 r. ❚ The city’s well-tended parks are its pride and joy.

Stockholm was awarded the title of the Green Capital in 2010.

28

Ekstrawaganckie stroje, teksty piosenek, ciekawostki – w otwartym w 2013 r. na wyspie Djurgården Muzeum Abby każdy fan szwedzkiego kwartetu znajdzie coś dla siebie. Ci bardziej zorientowani mogą spróbować swoich sił w tańcu i śpiewaniu przebojów zespołu. ❚ Extravagant costumes, lyrics and fun facts – the Abba Museum opened in 2013 on Djurgården island is a treat for any Abba fan. You can also put your dancing and signing skills to the test during the visit.

Czego spróbować w Sztokholmie?

Słynnych drożdżówek z cynamonem, klopsików mięsnych, i oczywiście kiszonego śledzia – surströmming. ❚ What to eat in Stockholm? The famous cinnamon buns, the meat balls, and needless to say pickled herring, the Surströmming.



YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

WHY

Szwecja

NIEZATAPIALNY OKAZ Unsinkable exhibit W Muzeum Vasa, do którego warto wybrać się z dziećmi, można podziwiać zrekonstruowany z pietyzmem okręt Vasa, który zatonął 10 sierpnia 1628 r. w trakcie pierwszego rejsu.

Wydobyto go dopiero 333 lata później. ❚ At the Vasa Museum, which is a great place to take the children, you can see the meticulously restored Vasa ship, which sank on 10 August 1628 during its maiden voyage. It was not recovered until 333 years later.

STAROMIEJSKIE CUDA Old Town wonders

Mówisz Sztokholm, myślisz – nagroda Nobla (przyznawana od 1901 r.).

Oprócz złotego medalu i dyplomu jej laureaci dostają 9 mln koron. ❚ Stockholm is the home of the Nobel Prize awarded since the year 1901.

DUMA MIASTA The city’s pride To w ratuszu każdego roku 10 grudnia wydawane są przyjęcia na cześć laureatów Nagrody Nobla. ❚ The Stockholm City Hall is where the parties to honour the Nobel Prize winners are held on 10 December each year.

Połączenia Connections Po mieście można się poruszać tramwajami wodnymi, kajakami, koleją, ale też metrem.

Na zdj. powyżej słynna stacja Rådhuset, która wygląda jak... jaskinia. ❚ You can commute around the city by water tram, kayak, train and metro. The image above shows the famous Radhuset station, which resembles a cave.

WAW–ARN–WAW 3 x dziennie ❚ 3 times a day

TLL–ARN–TLL

15 x tyg. ❚ 15 times a week

GEV–ARN–GEV

10 x tyg. ❚ 10 times a week

AJR–ARN–AJR

Jeśli będziecie mieli odrobinę szczęścia, zwiedzając słynny, zbudowany w latach 1638–1642 kościół Niemiecki (szw. Tyska Kyrkan), traficie na odbywające się tu koncerty jazzowe. ❚ If you strike it lucky when visiting the famous German church (Tyska Kyrkan), erected in 1638-1642, you might be in time for a jazz concert, as these are sometimes held there.

30

14 x tyg. ❚ 14 times a week

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com lot.com

© S I M E / F R E E ( 2 ) , A D O B E STO C K ( 6 ) , I STO C K P H OTO ( 4 ) , M . P. ( 3 )

Sercem dzielnicy Gamla Stan jest Rynek (szw. Stortorget), przy którym stoją m.in. XVIII-wieczny budynek będący siedzibą Akademii Szwedzkiej, najstarsza świątynia Sztokholmu – kościół św. Mikołaja, oraz kolorowe kamienice (niektóre nawet z XVII w. – te na zdj.). ❚ The heart of the Gamla Stan is the Market Square. This is bordered by the 18th -century Swedish Academy, St Nicholas church (the oldest in the city), and colourful tenements (some erected in the 17th century).

TWOJE TWOJE ŻYCIE. ŻYCIE. TWOJE TWOJE ZASADY. ZASADY.

TWÓJ TWÓJ PRYSZNIC. PRYSZNIC. TWÓJ TWÓJ RUCH. RUCH. GROHE GROHE SMARTCONTROL SMARTCONTROL

Przyjemność Przyjemność kąpieli kąpieli dzięki dzięki mocy mocy trzech trzech natrysków. natrysków. grohe.pl grohe.pl

JOURNEY OF A LIFETIME

Szwajcaria

S Z U K A J ĄC I D E A Ł U The quest for perfection DWA NAJWIĘKSZE MIASTA SZWAJCARII – GENEWA I ZURYCH – UPARCIE I Z POWODZENIEM DĄŻĄ DO DOSKONAŁOŚCI. ❚ SWITZERLAND’S TWO LARGEST CITIES – GENEVA AND ZÜRICH – ARE DOGGEDLY STRIVING FOR PERFECTION.



32

©CREDITS

tekst | by michał głombiowski

33

©CREDITS

W

JOURNEY OF A LIFETIME

iększość życia spędził na tworzeniu informatycznego kodu, dzięki któremu trzymający nas w troskliwym objęciu cyfrowy świat działa jak należy. Od sześciu lat robi to w Genewie. Jest jednym z tysięcy przybyszów: z Polski, Rumunii, Indii, Niemiec, Ugandy.

Urzędników, bankowców, informatyków. Sklepikarzy, kierowców, właścicieli knajpek. Obcych, którzy czują się tu u siebie. Niemal 40 proc. mieszkańców drugiego pod względem ludności miasta Szwajcarii to obcokrajowcy. – Rozejrzyj się – mówi. – Tu nie ma dzielnic biednych emigrantów. Nie widzi się podziałów klasowych.

Genewa jest tyglem. Przyjeżdżasz tu i od razu stajesz się miejscowym. Czy to nie wspaniałe?

ZŁAPAĆ CZAS Być może w Genewie trudno czuć tęsknotę, całkiem łatwo jednak o zazdrość. Zanim spotkałem Harshada, dreptałem przez miasto pełen rosnącego zdumienia.

Genewa chwilami zdaje się miejscem sięgającym ideału. Miastem, w którym wszystko się udaje, a odpowiedź na każde pytanie jest w zasięgu ręki. Jest jednym z najbardziej kosmopolitycznych metropolii Europy. Tonie w bogactwie. Udanie balansuje między elegancją i prostotą. Łączy kulturę szwajcarską z francuską. Oferuje przystań dla technokratów, zamieniając ich życie w kroplę słodyczy, równocześnie zaskakując kreatywnością i szalonymi pomysłami. Jest piękna. Pozwala zegarmistrzom żyć w dostatku i szacunku. Produkuje najlepsze praliny na świecie. Ma fontannę bijącą na 140 m w górę, przetaczającą 500 litrów wody na sekundę i tworzącą całe kaskady tęcz. Jakim sposobem niewielki otoczony górami kraj posiadł tajemnicę doskonałości? Czemu akurat to jemu się udało?

– To kwestia myślenia w skali mikro – wyjaśnia mi mężczyzna z lupką w oku. – Każda decyzja, każdy ruch ma znaczenie. Szwajcarzy potrafią zadbać o detale. Dokładnie jak w przypadku tych zegarków – dodaje. Mój rozmówca jest jednym w wielu zegarmistrzów kultywujących wielopokoleniową tradycję rzemieślnictwa.

W samej Genewie działa blisko 80 zakładów, w których spędza się godziny nad mechanizmami ledwo mieszczącymi się w widzialnej skali. Zaszedłem do jednego z tych miejsc, by spytać o tajemnicę szwajcarskiej doskonałości. – Jeżeli potrafisz stworzyć coś perfekcyjnego, nie chcesz tego zamieniać na tani odpowiednik – mówi. – Plastikowe zegarki nie mają w Genewie szans. To samo dotyczy naszego miasta. Wszyscy chcą je ulepszać. Nie potrzebujemy zamienników.

Chwilę wcześniej mijałem dziesiątki butików z niekończącą się liczbą czasomierzy. Większość z nich powstała w małych zakładach, w których każdy zegarek składany jest ręcznie. Osiągają one zawrotne ceny.

Patrzyłem na gabloty wypełnione tykaniem mechanizmów, na które prawdopodobnie nigdy nie będzie

34

Szwajcaria

1. Hiszpańska tawerna winiarska Bodega Española w Zurichu serwuje kulinarne specjały z Półwyspu Iberyjskiego.

2. Grossmünster to jeden z kościołów Zurychu, zbudowany w latach 1100–1250. 3. Siedziba ONZ w Genewie 4. Pomnik Reformacji w Genewie (ma 100 m długości). ❚ 1. A Spanish tavern Bodega Española in Zürich has been serving culinary specialties from the Iberian Peninsula.

2. Grossmünster is a church in Zürich erected in 1100-1250.

3.The United Nations headquarters in Geneva (it is 100 m long).

2

1

Harshad has spent most of his life writing the computer programs that keep the digital world we have embraced up and running. He’s been doing it in Geneva for six years and is one of thousands of newcomers rom Poland, Romania, India, Germany, and Uganda.

Foreigners feel very much at home here. Foreign nationals account for nearly 40 per cent of the population of Switzerland’s second largest city. “Look around you, he tells me. “There are no underprivileged immigrant neighbourhoods. There are no class divisions to be seen.

You can’t even tell who was born here and who’s moved here. Geneva is a melting pot. You come here and you’re a local almost straightaway. You don’t miss your homeland, because you make your home here. That’s really wonderful, isn’t it?”

3

© S I M E / F R E E ( 2 ) , S H U T T E R S T O C K ( 2 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S P A G E S : I S T O C K P H O T O

4

SEIZE THE TIME You might not feel homesick in Geneva, but jealousy is another story. Before I met Harshad, and we went out for dinner, I was ambling across the city, full of admiration and growing astonishment. There are times when Geneva come across as perfect. This is a city where everybody is successful and the answers to every question are at your fingertips. It’s one of the most cosmopolitan cities in Europe. Drenched in wealth.

Inequalities eliminated. Elegance successfully combined with simplicity. A blend of Swiss and French culture. It offers a haven for technocrats, and makes their lives comfortable, but its creativity and crazy ideas are simply astonishing. The place is beautiful. It allows watchmakers to live in affluence and command respect. It produces the world’s best pralines. It has a fountain shooting straight up to a height of 140 metres, firing 500 litres of water per second to create cascades of rainbows. How did this tiny country, surrounded by mountains, come to unravel the mystery of perfection? Why Switzerland and not some other country?

“It’s a matter of thinking on a microscale,” explains a man with a loupe in his eye. “Every decision and every movement makes a difference.” And the Swiss have an eye for detail. This is best reflected in their timepieces. My interlocutor is one of many watchmakers who continue traditions passed down through many generations. Geneva alone is home to nearly eighty watchmakers. You can spend hours looking at machinery that is barely visible to the naked eye. I visited one of these places to learn the secret of Swiss perfection.

“If you can create something perfect, you don’t want to replace it with a cheap imitation”, he says. Plastic Chinese watches have never gained a foothold in Geneva. They never caught on. No one wants them.

The same goes for our city. Everyone wants to improve it. We don’t need substitutes.”

Shortly before, I had been walking past tens of stores 

35

WHY

2

mnie stać. W Genewie nie możesz jednak czuć się źle tylko dlatego, że brakuje ci akurat pieniędzy. Sprzedawca, widząc moją bezradność, wręczył mi za kilka franków „voucher czasu”. To żart, ale sprzedając go, zachował uprzejmość, nie dając odczuć, że mógłbym zostać zaliczony do mniej wartościowych klientów. Elegancko wydrukowane zaświadczenie potwierdza, że stałem się właścicielem precyzyjnie wymierzonego odcinka czasu.

Zdj. powyżej: parada w Zurychu podczas Narodowego Święta Szwajcarii. Zdj. obok: Słynne Fondue – potrawa przygotowana z gorącego sera i białego wina pochodzi ze Szwajcarii. ❚ Top: A parade in Zürich during the National Day of Switzerland. Right: The famous fondue – a dish made from hot melted cheese and white wine originates from Switzerland.

36

MYŚL, DZIAŁAJ, TWÓRZ Czy w tej bańce idealności może być miejsce na spontaniczny, ożywczy chaos? Rewolucję przynoszącą rozwój?

O dziwo, tak. To właśnie tu – w Szwajcarii – miało miejsce intelektualne tsunami. Ponad 100 lat temu w Zurychu pojawił się globalny ruch nurzający się w oparach absurdu. Sprzeciwiający się zastanemu światu. Negujący zasady zdrowego rozsądku i wyższość umysłu. Odrzucający przyjęte konwenanse, dobre zwyczaje, poprawny język.

Dadaizm. Rozkrzyczane dziecko trzech artystów: Hugo Balla, Tristana Tzara i Hansa Arpy.

Ponoć dadaizm narodził się w Cabaret Voltaire, klubokawiarni nieopodal rzeki Limmat. Duże pomieszczenie o betonowych ścianach od 1916 r. gości artystyczne grupy, dając im przestrzeń dla najbardziej szalonych spektakli.

W dzień można tu wpaść na filiżankę latte macchiato

offering countless timepieces. Most of them were made in small shops where every watch is assembled by hand.

They fetch staggering prices. I was gazing at display cabinets chockfull of timepieces I will probably never be able to afford. But not having money is no reason to feel down in Geneva. Seeing my financial embarrassment, a shop assistant sold me a “time voucher” for a few francs. It’s a joke, but by selling it, he demonstrated his kindness and did not leave me feeling that I was any less valuable as a customer. This elegantly printed certificate confirms that I have become the owner of an accurately measured period of time. I might keep it for myself or give it to someone who complains that he can never get anything done on time.

THINK, ACT, CREATE Is there a place for spontaneous, refreshing chaos in this bubble of perfection? A revolution that drives development? Surprisingly, there is. It was Switzerland that gave birth to an intellectual tsunami. Just over 100 years ago in Zürich – and it takes me only two and a half hours by train to get there from Geneva – a global movement celebrating nonsense was born. It rejected the status quo.

It questioned common sense and intellectual superiority. It defied traditional conventions, good manners and correct language. Dada was the boisterous brain child of three artists – Hugo Ball, Tristan Tzara and Hans Arp. Allegedly, the Dada movement was born in Cabaret Voltaire, an artistic nightclub located close to the River Limmat. A large room with concrete walls has been the home base for artists and the venue of wild performances since 1916. During the day, you can pop in for a latte macchiato (CHF 6.5) or browse through the bookshelves and maybe even pick up your own copy of Dada Handbook (CHF 25).

The spirit of artistic freedom continues to shape the character of the city, although it takes some effort to

©ISTOCKPHOTO (2)

1

Brazylia

Zurych jest największym kompleksem urbanistycznym Szwajcarii. ❚ Zürich is the largest urban complex in Switzerland.

38

Szwajcaria

lub poszperać po półkach księgarni, zdobywając kopię Podręcznika Dada (25 franków).

Duch artystycznej wolności wciąż kształtuje charakter tego miasta, choć trzeba nieco wysiłku, by dopatrzeć się go pod idealnie skrojonymi garniturami i błyszczącymi butami finansistów przemierzających Zurych.

Butiki najmodniejszych marek, sklepy ze scyzorykami i fabryczki pralinek są tylko przyjemną otoczką. Puls miasta bije w takich miejscach jak kino Xenix, które z wdziękiem ignoruje hollywoodzkie blockbustery i serwuje seanse niszowych filmów. Można go też poczuć w Westflügel, małej księgarniogalerii, w której obok cudownie wydanych albumów prezentowane są dzieła sztuki. Da się go znaleźć, stąpając śladami Jamesa Joyce'a, który w Zurychu miał kilka mieszkań (w tym niedaleko uniwersytetu pracował nad Ulissesem). Czy wreszcie buszując po Walter przy Geroldstrasse – centrum wszechświata vintage, gdzie obok wysłużonych maszyn do pisania i słynnych szafek Tolix zgromadzono setki przedmiotów będących hołdem dla starego, dobrego rzemiosła. To w nich kryje się tajemnica sukcesu tego miasta. Kreatywność – siła niosąca zmiany i ulepszenia, potrafiąca w kawałku drewna lub metalu zakląć historię życia, ambicji i pragnień. ■

notice it underneath the finely cut suits and polished shoes of the financiers who walk around the place.

Plush boutiques of celebrated brands, stores with pocket knives, and praline craft shops are only an eye-pleasing backdrop. The heart of the city beats in places like the Xenix cinema, which pointedly ignores Hollywood blockbuster hits to present art house productions, forgotten classics, and high-brow documentaries. You can sense it in Westflügel, a tiny bookstore-cum-gallery presenting works of art alongside fine albums and exhibitions of modern artists.

You can experience it while walking in the footsteps of James Joyce, who had several apartments in Zürich (he worked on Ulysses in a flat near the university) or admiring the building designed by Le Corbusier (Pavillon le Corbusier in the Seefeld neighbourhood). Or finally, while rummaging at Walter in Geroldstrasse – the epicentre of vintage objects. Next to battered typing machines and famous Tolix cabinets, you can find hundreds of examples of traditional fine handicrafts. These are the secret to the success of the city, which is creativity. This is the power that drives change and improvement, than can lock the history of a life, ambitions and desires in a piece of wood or metal. ■

© I STO C K P H OTO ( 2 ) , M . P. ( 2 )

JOURNEY OF A LIFETIME

rekomendacje ❚ recommendations Ciekawe zabytki i architektura, muzea, bogata baza gastronomiczno-hotelowa. Szwajcaria to zawsze dobry pomysł na urlop. ❚ Interesting historial monuments and architecture, great museums and a rich hotel and catering offering. Switzerland is an excellent vacation destination.

GDZIE ZJEŚĆ Where to eat ■ RESTAURANT ZUNFTHAUS ZUR WAAG

W tym miejscu nacieszycie i oko, i podniebienie.

Co tu polecamy? Pieczoną wątróbkę z kaczki z suszonymi owocami, zupę z czerwonej soczewicy z mlekiem kokosowym i kolendrą oraz placki z cukinii podawane z jogurtem i ziołami oraz marynowanymi grzybami enoki. Bardzo miła obsługa, spory wybór deserów i bogata karta win. ❚ Here you will indulge both your eyes and your palate. We recommend duck liver served with dried fruit, red lentil soup with coconut milk and coriander and zucchini pies served with yoghurt and herbs and marinated enoki mushrooms. Very kind service, a great selection of desserts and a rich wine list.

Muensterhof 8, 8001 Zürich

■ BISTROT DU BOEUF ROUGE

CO ZWIEDZIĆ What to see ■ CERN

Po Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych zwiedzających oprowadzają naukowcy z całego świata. Wejście jest bezpłatne, ale trzeba je wcześniej zarezerwować. Dziś pracuje tu ok. 8 tys. naukowców i inżynierów z ponad 500 instytucji naukowych z całego świata. Najważniejszym narzędziem ich pracy jest największy na świecie akcelerator cząstek – Wielki Zderzacz Hadronów. ❚ Visitors are shown around the CERN by scientists from all over the world. Admission is free but must be booked in advance. The CERN is the workplace of approx. 8,000 scientists and engineers from over 500 scientific institutions from all over the world. The Centre's most important device is the largest particle accelerator in the world – The Large Hadron Collider.

■ BEYER CLOCK AND WATCH MUSEUM

Jedno z największych atrakcji Zurychu. Kolekcja muzeum liczy ok. 300 eksponatów (m.in. zegary na ropę, klepsydry, zegary wodne, stojące, wiszące, stołowe, kieszonkowe oraz sprzęty nawigacyjne).

Odnajdziemy tu historię pomiaru czasu od 1400 r. p.n.e. ❚ One of the greatest attractions in Zürich.

The museum's collection has over 300 exhibits (crude-oil fuelled clocks, water clocks, wall clocks, pocket watches, and navigation equipment. It presents the history of time measurements since 1400.

Bahnhofstrasse 31, Zürich

GDZIE SPAĆ Where to sleep ■ CENTRAL PLAZA

Miejsce z tradycjami. Hotel powstał bowiem w 1883 r. Usytuowany jest przy centralnym placu w Zurychu. Co do dyspozycji gości? Bezpłatne wi-fi, siłownia, dwie restauracje i piano bar.

W okresie letnim dania w porze lunchu i kolacji serwowane są w ogrodzie. ❚ A hotel with longtime traditions. It was founded in 1883 and is located next to the city's central square. What amenities does it offer? Free WiFi, a gym, two restaurants and a piano bar. In the summer lunch and dinner are served in the garden.

Central 1, Zürich

■ N’VY MANOTEL

Hotel został całkowicie odnowiony w 2012 r.

Jest położony w odległości 300 m od Jeziora Genewskiego oraz 15 min spacerem od centrum Genewy i siedziby ONZ. Do dyspozycji gości są stylowo zaprojektowane pokoje, bezpłatne wi-fi oraz urządzona w nowojorskim stylu restauracja Tag's Café. ❚ The hotel was completely renovated in 2012. It is situated at 300 m from Lake Geneva, a 15-minute walk away from the city centre and the UN headquarters. The hotel offers stylishly designed rooms, free WiFi and a New-York style Tag's Cafe.

18, rue Richemont, Paquis, 1202 Geneva

Klimatyczne i kameralne miejsce, w którym warto wcześniej zarezerwować stolik. A menu zaspokoi najwybredniejszych. Co w karcie? De volaille drobiowy z pistacjami, znakomicie doprawiona kaczka, filet z okonia i jagnięcina. Warto też skusić się na pyszną tartę cytrynową i mus czekoladowy. ❚ A charming and small place but you had better book a table well in advance here. The menu will satisfy even the most discerning clients. You should try the poultry De vollaie with pistachio nuts, perfectly seasoned duck, perch gillet and lamb. Make sure you plan to get dessert since the lemon tart and chocolate mousse are absolutely delicious here.

Rue Dr-Alfred-Vincent 17, Geneva

Połączenia Connections WAW–GVA–WAW 2 razy dziennie ❚ 2 times a day

WAW–ZRH–WAW 2 razy dziennie ❚ 2 times a day

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com lot.com

39

Jezioro Jędzelewo, gmina Stare Juchy. ❚ Jędzelewo Lake, Stare Juchy

40

Warmia i Mazury



©CREDITS

MY POLAND

MY POLAND

Warmia i Mazury

T YS I ĄC E M O Ż L I W O Ś C I Thousands of possibilities KAŻDY, KTO ODWIEDZI TEN REGION, WYJEŻDŻA Z POSTANOWIENIEM: WRÓCĘ TU. BO WARMIA I MAZURY TO NIE TYLKO KRAINA PIĘKNA, SPOKOJU I RELAKSU, ALE TAKŻE REGION, KTÓRY SKRYWA ATRAKCYJNĄ I ZRÓŻNICOWANĄ RZEŹBĘ TERENU. ŁĄCZY PRZYRODĘ Z NOWOCZESNĄ INFRASTRUKTURĄ, HISTORIĘ Z TERAŹNIEJSZOŚCIĄ. ❚ EVERYONE WHO VISITS THE REGION WANTS TO GO BACK. THAT’S BECAUSE WARMIA AND MASURIA IS NOT ONLY A LAND OF BEAUTY, TRANQUILLITY AND LEISURE, BUT IS POSSESSED OF AN ASTONISHINGLY DIVERSE TERRAIN. THIS IS WHERE NATURE MEETS MODERN INFRASTRUCTURE AND HISTORY BLENDS WITH THE PRESENT.

©CREDITS

tekst | by krystyna kowalska

41

D

MY POLAND

Warmia i Mazury

ziś nikt już nie powie, że Warmia i Mazury to niedostępna kraina. W ostatnich latach zmodernizowano i wybudowano tu wiele dróg, poprawiono połączenia linii kolejowych, a w Szymanach koło Szczytna świetnie działa Port Lotniczy Olsztyn-Mazury. Łatwo tu zatem dotrzeć z każdego punktu na świecie. A co czeka na nas na miejscu? Malowniczo położone akweny wodne, plaże, lasy, rowerowe szlaki, rezerwaty przyrody, zabytki i fantastyczna regionalna kuchnia.

3 TYSIĄCE JEZIOR Dzięki tej krainie mamy w Polsce ponad 4 mln żeglarzy. Nic dziwnego, że Wielkie Jeziora Mazurskie są mekką wielbicieli tego sportu – nie tylko z powodu liczby i powierzchni zbiorników, ale też połączeń między nimi. Królują Śniardwy (ponad 113 km²). Jezioro leży w obrębie Mazurskiego Parku Krajobrazowego w dorzeczu Pisy. Nieopodal znajdziecie zaś rynnowo położony Jeziorak (najdłuższe i szóste pod względem wielkości jezioro w Polsce). Jego brzegi charakteryzują się dużą liczbą zatok i półwyspów, doskonale oddając polodowcowy charakter regionu.

Bogata w zbiorniki wodne jest także stolica województwa – Olsztyn, wokół którego rozpościera się kolejnych 15 jezior. Największe, najgłębsze, najpiękniejsze, najlepiej zagospodarowane i najliczniej odwiedzane przez mieszkańców i turystów to Ukiel (zwane też Jeziorem Krzywym). Jest na tyle duże, że wciąż można znaleźć nad nim dzikie, mało uczęszczane plaże.

Górne zdj. mazurska zupa karmuszka, zdj. u dołu. inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem. ❚ Top: Karmuszka soup, Bottom: Reenactment of the Battle of Grunwald.

42

ROWEREM PRZEZ PIĘĆ WOJEWÓDZTW Pofałdowane polodowcowe tereny województwa aż się proszą także o nieco inny sprzęt: rowery górskie.

Wycieczka wokół wspomnianego Ukiela zaskakuje kilkudziesięcioma krótkimi, ale całkiem ostrymi podjazdami i zjazdami. Kiedy już uda wam się pokonać tę ciekawą trasę, zajrzyjcie koniecznie do Olsztyńskiego Centrum Rekreacyjno-Sportowego „Ukiel”, które za-

Warmia and Masuria is no longer being seen as an inaccessible region. It’s a region on the move.

Recently, many roads have been built or upgraded and railway connections have been improved. And Masuria is now home to Olsztyn-Mazury Airport in Szymany near Szczytno.

3,000 LAKES ... and 111 nature reserves - thanks to this geographic region, Poland has more than 4 million sailors. With countless vast lakes and numerous connections between them, the Great Masurian Lakes are a veritable sailors’ paradise. The ultimate destination is Śniardwy, which at more than 113 sq. m., is the largest lake in Poland. Śniardwy is in the Masurian Landscape Park, located in the southern section of the Land of Great Masurian Lakes in the Pisa River basin.

Jeziorak, a 27,450-km-long ribbon lake in the Iława district (also in this area), is the longest and sixth largest lake in Poland. The countless coves and peninsulas that dot its shoreline are evidence of the region’s post-glacial past.

Also rich in lakes is Olsztyn, the regional capital, which is surrounded by no fewer than 15 of them. The largest, deepest, most picturesque, best developed, and most frequently visited is Lake Ukiel (also known as Lake Krzywe). It’s big enough to retain wild, less frequented beaches. Like Warmia and Masuria, Olsztyn is the perfect destination for sailing, while its undulating postglacial terrain creates ideal conditions for another form of leisure – mountain bikes. A trip around Lake Ukiel will test your fitness with its tens of short but extremely steep uphill and downhill sections. Olsztyn’s Ukiel Leisure and Sport Centre benefits from ultramodern Scandinavian-style architecture. It houses restaurants, places that rent out water and land sports equipment, a harbour, a bathing place, and a beach widely regarded as the best inland beach in Europe.

Na Warmii i Mazurach jest 3 tys. jezior. ❚ There are 3 thousand lakes in Warmia and Masuria.

chwyca nowoczesną architekturą w stylu skandynawskim. Na miejscu działają restauracje, wypożyczalnie sprzętu wodnego i lądowego, przystań i plaża (uznana za najlepszą śródlądową plażę w Europie).

Kolejne bogactwo Warmii i Mazur to lasy, które zajmują aż 30 proc. powierzchni. Połowę ogromnej Puszczy Piskiej stanowi Mazurski Park Krajobrazowy. Tam warto odwiedzić Leśniczówkę „Pranie”, gdzie mieszkał i tworzył słynny polski poeta Konstanty Ildefons Gałczyński, i przejść ścieżką Śladami Gałczyńskiego. Szlak ma długość 1,4 km i biegnie pośród starego drzewostanu. Rośnie tam m.in. 800-letni dąb Perkun, pod którym zamieszkujący te ziemie Galindowie podobno składali niegdyś ofiary i prosili bogów o przychylność.

Amatorzy czynnego wypoczynku mogą też skorzystać z biegnącej przez Warmię i Mazury trasy rowerowej Green Velo, która prowadzi przez pięć województw Polski Wschodniej: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie, a liczy 1885 km (odcinek przez Warmię i Mazury ma 397 km).

SIÓDMY CUD NATURY Wielokulturowa, wielonarodowa i wielowyznaniowa społeczność Warmii, Mazur i Powiśla zapewniła bogactwo regionalnych kuchni: staropolskiej, warmiń-

CYCLING AROUND FIVE PROVINCES Forests are another thing that Warmia and Masuria has going for it, covering as they do 30 percent of the region’s area. The Masurian Landscape Park accounts for half the gigantic Pisz Forest. Don’t miss Pranie forester’s lodge, where the famous Polish poet Konstanty Ildefons Gałszyński once lived and wrote. You can also

Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja Apostoła we Fromborku. ❚ Archcathedral Basilica of St Mary and St Andrew in Frombork.



43

MY POLAND

Warmia i Mazury follow the Gałczyński’s Way walking route. The 1.4 km long trail runs from the forest lodge through beautiful old trees and centuries-old oaks. One of them is the 800-year old Perkun. Allegedly, the Galindians, who were indigenous people of the region, offered sacrifices to their gods under the oak. The Green Volo cycle route is also a big draw for active leisure enthusiasts. It winds its way through five provinces of eastern Poland – Lublin, Podlasie, Podkarpackie, Świętokrzyskie, and Warmia and Masuria – for 1,885 kilometres. The 397 km long section in Warmia and Masuria is replete with beautiful nature, places of interest, and historical monuments.

1

Zamek w Lidzbarku Warmińskim. ❚ The castle in Lidzbark Warmiński.

44

2

skiej, mazurskiej, ukraińskiej, litewskiej, rosyjskiej czy pruskiej. Nic dziwnego, że województwo warmińsko-mazurskie jako pierwsze w kraju, w 2005 r., przystą­ piło do Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego. 135 certyfikowanych przedsiębiorstw: rolników, przetwórców i restauratorów, tworzy sieć, która ułatwia dotarcie do regionalnej żywności. Co zatem zjemy na Mazurach? Chociażby plińce z pomoćką – rodzaj placków ziemniaczanych z twarogiem. Po niemieckich przodkach Mazury odziedziczyły upodobanie do klusek, mięs i smaków słodko-kwaśnych, co doskonale widać w karmuszce – gęstej zupie gulaszowej.

Fraszynki mazurskie to z kolei rodzaj krokietów z delikatnego ziemniaczanego ciasta z mięsnym farszem.

No i oczywiście ryby – tu tradycyjnym mazurskim sposobem na ich zakonserwowanie i podanie jest zalewa octowa.

Wart uwagi jest też Kanał Elbląski (ok. 84 km), który zresztą obok kopalni soli w Wieliczce, zamku w Mal-

BON APPETIT! The multicultural, multi-ethnic and multi-faith community of Warmia, Masuria and Powiśle contributed to the wealth of national cuisines: Old Polish, Warmian, Masurian, Ukrainian, Lithuanian, Russian, and Prussian.

It’s hardly surprising that the Warmian-Masurian province was the first in Poland to join the Regional Culinary Heritage Europe Network. 135 certified enterprises – farmers, processors and restaurateurs – form a network that offers easy access to local produce.

Staples of Masurian cuisine include plińce z pomoćką, or potato pancakes with soft cheese. The region’s German ancestors left a penchant for dumplings, meats and sweet-bitter flavours. This is best exemplified by harmuszka – a type of thick meat stew. Fraszynki mazurskie is a croquet made from potato-based pastry filled with meat. Fish is another local staple and the traditional Masurian way of preserving it is marinating it in vinegar.

Another notable sight is the Elbląg Canal (approx.

84 km long) with its unique inclined plane system.

The Canal is one of the Seven Wonders of Poland, alongside the Wieliczka Salt Mine, Malbork Castle and Wawel Cathedral. If you’ve ever been there, you know what makes it special. The canal connects several lakes in Western Masuria with the Vistula Lagoon. Its main attraction is the world’s only operating slipway system that uses water power to lift the boats up and down across the ground, regardless of their direction. This world-class feat of hydroengineering was designed by the Dutch engineer Jakob Georg Steenke in the early 19th century to connect East Prussia with the Baltic Sea. STRONGHOLDS, CHURCHES AND SKIING Warmia and Masuria abound in breathtaking historical buildings, including Gothic castles. Apart from the castles in Lidzbak Warmiński and Reszel, the Warmian Chapter Castle in Olsztyn is one of three immaculately preserved strongholds of the State of the Teutonic Order in the region. Add to that churches, town halls

©ADOBE STOCK (4), ISTOCKPHOTO (2), SHUT TERSTOCK (2)

borku i katedry na Wawelu znalazł się na liście Siedmiu Cudów Polski. Kto nim płynął, ten wie dlaczego.

Kanał łączy bowiem kilka zachodniomazurskich jezior z Zalewem Wiślanym. Główną atrakcją jest tu jedyny na świecie funkcjonujący system pochylni: wykorzystują one napęd wodny, dzięki któremu statki przemieszczają się po lądzie w górę i w dół – zależnie od kierunku rejsu. Ten zabytek sztuki hydrotechnicznej został zaprojektowany przez holenderskiego inżyniera Jakoba Georga Steenke na początku XIX w.

Miał wówczas połączyć Prusy Wschodnie z Morzem Bałtyckim.

TWIERDZE, KOŚCIOŁY I... NARTY Na koniec kilka słów o gotyckich zabytkach, które są perełkami regionu. Olsztyński Zamek Kapituły Warmińskiej jest jednym z trzech – obok Lidzbarka Warmińskiego i Reszla – świetnie zachowanych twierdz dawnego państwa krzyżackiego. Dorzućmy do tego kościoły, ratusze i spichlerze w pobliskich miasteczkach: Fromborku, Braniewie, Ornecie, Pieniężnie, Jezioranach, Biskupcu, Dobrym Mieście – a wyjdzie prawdziwy kalejdoskop gotyku ceglanego.

Aktywna zima na Warmii i Mazurach? Oczywiście!

Bardzo dobrze rozwija się tu także turystyka zimowa.

Miłośnicy nart, snowboardu czy sanek mogą szusować po sztucznie naśnieżonych stokach w wielu miejscach regionu. Dość wspomnieć o Centrum Sportowo-Rekreacyjnym Piękna Góra Rudziewicz w Gołdapi, Górze Czterech Wiatrów w Mrągowie, Ośrodku Mazurskim Okrągłe i Kurzej Górze w Kurzętniku koło Nowego Miasta Lubawskiego. W tej ostatniej można skorzystać z najdłuższej w północnej Polsce trasy zjazdowej, o długości ponad 800 m. Tereny do narciarstwa biegowego są tu oczywistością, polecamy również Wioskę Narciarską Wiartel, w samym sercu Puszczy Piskiej, gdzie trasy wiodą wokół okolicznych jezior i bajkowych krajobrazów.

O Warmii i Mazurach można więc pisać dużo, nawet bardzo dużo, a i tak nie opisze się całej ich urody. Trzeba tu po prostu przyjechać, pobyć i zakochać się w nich na zawsze. ■

and granaries in the nearby towns of Frombork, Braniewo, Orneta, Pieniążno, Jeziorany, Biskupiec, and Dobre Miasto, and you are in for a genuine extravaganza of Brick Gothic.

Active winter in Warmia and Masuria? Of course! Winter tourism is booming in the area. Skiing aficionados can schuss down slopes covered with artificial snow in many parts of the region. You don’t need to go to the Alps or Zakopane to enjoy skiing or snowboarding.

Warmia and Masuria make another great destination with at least four skiing resorts open all winter: Mount Rudziewicz Sports and Leisure Centre in Gołdapia, Góra Czterech Wiatrów in Mrągowo, Okrągłe Masurian Resort, and Kurza Góra in Kurzętnik, near Nowe Miasto Lubawskie. The last has the longest piste in northern Poland (more than 800 metres). Conditions for crosscountry skiing are perfect. We recommend Wiartel Skiing Village in the heart of Pisz Forest. Local ski routes run along nearby lakes and scenic landscapes.

Lengthy articles, and even volumes, could be written about Warmia and Masuria, but not even that would be enough to describe its beauty. You simply have to go to the region and spend some time there to fall in love with it forever. ■

Połączenia Connections LWO–SZY–LWO

2 razy w tyg. I 2 times a week (27 Apr–28 Sep)

KRK–SZY–KRK

2 razy w tyg. I 2 times a week (25 Apr–29 Sep)

Więcej informacji na ❚ More information on lot.com lot.com

Zdj. po lewej: Kanał OstródzkoElbląski, zdj. po prawej: Park Etnograficzny w Olsztynku. ❚ Far left: OstródaElbląg Canal, top: Ethnographic Park in Olsztynek.

45

BUSINESS

gospodarka

ALPINIŚCI Z WIDOKIEM NA HIMALAJE Climbing the Alps with the view to the Himalayas PRACOWITOŚĆ, UNIKANIE SKRAJNOŚCI, UMIEJĘTNOŚĆ IMPROWIZOWANIA W TRUDNYCH SYTUACJACH – TE ZALETY POMAGAJĄ MENEDŻEROM Z POLSKI ZDOBYWAĆ SZCZYTY RENOMOWANYCH ŚWIATOWYCH SPÓŁEK. ❚ DILIGENCE, AVOIDING EXTREMITIES, THE ABILITY TO IMPROVISE IN CHALLENGING SITUATIONS - THESE ADVANTAGES HELP POLISH MANAGERS REACH TOP POSITIONS IN WORLD RENOWNED ORGANISATIONS. tekst | by mirosław konkel, puls biznesu



48

J

acek Pawlak jako prezes Toyota Central Europe dba o rozwój polskiej motoryzacji – twierdzi, że po 2020 r. każda hybrydowa toyota wyprodukowana w Europie będzie korzystać z napędów made in Poland, wytwarzanych dotychczas tylko w Japonii i Chinach. Artur Litarowicz jest jednym z wiceprezesów Procter&Gamble na Europę, Turcję i Izrael. Pytany w wywiadach o swoje sukcesy odpowiada skromnie: „Firma ułatwia kariery wszystkim, którzy są naprawdę dobrzy w tym, co robią”. A pamiętajmy, że P&G to jeden z największych globalnych koncernów – w tak dużych strukturach łatwo przeoczyć nawet największy talent.

IM TRUDNIEJ, TYM LEPIEJ Magazyny i portale biznesowe obfitują w sylwetki i historie sukcesu menedżerów znad Wisły, którzy coraz śmielej rozpychają się w zarządach największych spółek międzynarodowych. Adam Kwaśniewski, pierwszy pracownik Google’a w Polsce, wylądował w Dubaju na stanowisku dyrektora ds. operacji biznesowych tej spółki na Bliski Wschód i Afrykę. Dziś jest organizatorem Xoogler CEE, doradcą w Google for Startup i aniołem biznesu. Podziw wzbudza także Wojciech Halarewicz, druga najważniejsza osoba w europejskiej centrali Mazdy – od 2013 r. odpowiada za komunikację azjatyckiego motokoncernu. Natomiast najwyżej w globalnej branży gamingowej zaszedł Krzysztof Pikiewicz – dyrektor ESL, międzynarodowej ligi e-sportu. – Zdążyliśmy się już przyzwyczaić do tego, że polscy szefowie stają na czele międzynarodowych projektów. Niektórzy sprawują najważniejsze funkcje w wielu krajach jednocześnie. To zjawisko będzie się tylko w tym roku umacniać – przewiduje Piotr Wielgomas, prezes firmy doradczo-rekrutacyjnej Bigram.

Co sprawia, że coraz więcej polskich menedżerów awansuje do rangi liderów klasy światowej? Za wyjaśnienie niech służy zagadka: gdzie leży Polska? Prawidłowa odpowiedź: Polska nie leży. Polska pracuje. Statystyczny Kowalski pracuje 1900 godz. rocznie, o prawie 500 więcej niż przeciętny Schmidt. – Zakasujemy rękawy, bo przepełnia nas ambicja, chęć dogonienia świata w zarobkach, poziomie

5 KOMPETENCJI PRZYWÓDCZYCH, KTÓRE WYRÓŻNIAJĄ POLSKICH LIDERÓW | 5 LEADERSHIP COMPETENCIES THAT DISTINGUISH POLISH LEADERS (w skali od 1 do 7 | on a scale from 1 to 7)

tworzenie wzorców, wartości, norm | creating patterns, values, standards

5,87

zdolność do przewidywania przyszłości | ability to predict the future

5,82

autorefleksja | self-reflection

5,80

umiejętność kreowania wizji i dzielenie się nią ze współpracownikami | ability to create a vision and share it with co-workers mobilizowanie zespołu do lepszej pracy | mobilizing the team for better work

ŹRÓDŁO: AKADEMIA LEONA KOŹMIŃSKIEGO | SOURCE: KOZMINSKI UNIVERSITY

As the CEO of Toyota Central Europe, Jacek Pawlak is also concerned with the development of the Polish automotive industry. He argues that by 2020 every hybrid Toyota made in Europe will benefit have a drivetrain made in Poland. Until recently, these were manufactured exclusively in Japan and China. Artur Litarowicz is the Vice-President of Procter & Gamble Europe, Turkey and Israel. When asked about his success during interviews, he replies modestly: “The company facilitates career development for anyone who is good at his or her job.” You should keep in mind that P&G is a leading multinational corporation, and even the most talented people can be easily overlooked in such massive structures.

THE HARDER, THE BETTER Business magazines and websites are full of bios and success stories of Polish managers who are making their way to the management boards of the world’s leading multinational organisations.

Adam Kwaśniewski, the first person to be employed by Google in Poland, landed the position of Business Operations Manager at Google Middle East and Africa. Today, he is the organiser of Xoogler CEE, an advisor to Google for

5,65

5,54

Startups, and a business angel. Another much looked up to figure is Wojciech Halarewicz, the second most important person at Mazda’s European head office.

Halarewicz has been responsible for communications at the Japanese auto maker since 2013. Krzysztof Pikiewicz occupies the top position in the global computer and video gaming industry.

He’s the COO of ESL, the world’s largest esports company. “We’re now used to Polish bosses heading international institutions, projects and working groups.

Some of them hold key positions in several countries. This trend will be consolidated this year”, predicts Piotr Wielgomas, the CEO of consulting and recruiting company Bigram.

Why are more and more Polish managers are being promoted to become worldclass leaders? The explanation is provided by the riddle: where does Poland lie? The correct answer is: Poland doesn’t lie.

Poland is busy working. The average Pole works 1,900 hours a year – nearly 500 hours more than the average German.

“We keep on working, because we are driven by ambition, we want to catch up with the world in terms of earnings, living standards, and development perspectives”, explains Michał Gembal, 

49

KRAJE Z NAJWYŻSZYM ODSETKIEM KOBIET WŚRÓD MENEDŻERÓW WYŻSZEGO SZCZEBLA | COUNTRIES WITH THE HIGHEST PERCENTAGE OF WOMEN AMONG SENIOR MANAGERS 34%

Polska | Poland

Litwa | Lithuania

Estonia

34%

36%

34%

33%

Estonia Polska | Litwa | KRAJE Z NAJWYŻSZYM Poland Lithuania ODSETKIEM KOBIET WŚRÓD B U S I NMENEDŻERÓW ESS gospodarka 34% 36% 34% WYŻSZEGO SZCZEBLA | COUNTRIES WITH THE HIGHEST Marketing Director at high tech company Rosja | PERCENTAGE OF WOMEN Russia Arcus. “These inspirations, dynamism and AMONG SENIOR energy help the most talented individuals 41% 33% MANAGERS reach new heights in business. If not

34%

Francja | France

34% Włochy | Italy

Meksyk | Mexico

Meksyk | Mexico

47%

33%

42%

43%

Botswana

Tajlandia | Thailand

Indonezja | Indonesia

ŹRÓDŁO: | SOURCE: 2018 GRANT THORNTON INTERNATIONAL

Filipiny | Philipines

ŹRÓDŁO: | SOURCE: 2018 GRANT THORNTON INTERNATIONAL

życia i perspektywach rozwojowych – tłumaczy Michał Gembal, dyrektor marketingu w technologicznej spółce Arcus. – Te aspiracje, dynamizm i energia wynoszą najbardziej utalentowane jednostki na biznesowe szczyty. Jeśli nawet nie są to Himalaje, to Alpy na pewno.

Maksymaliści i radykałowie? Bynajmniej.

Badacze różnic kulturowych dowodzą, że znakiem rozpoznawczym przywództwa made in Poland jest unikanie skrajności – szukanie złotego środka między niemiecką hierarchicznością i amerykańskim skracaniem dystansu.

PANIE PRZODEM Aż 34 proc. wyższej kadry kierowniczej w polskich firmach stanowią kobiety. Dla porównania: w Niemczech, Wielkiej Brytanii i USA ich odsetek wynosi odpowiednio 23, 22 i 21 proc. – wynika z badań Grant Thornton. Nie dość tego: według Eurostatu udział Polek wśród menedżerów wszystkich szczebli osiągnął 44 proc., gdy na rynku brytyjskim jest to 25 proc., niemieckim – 22 proc. – Życzyłabym sobie pełnej równości płci – przyznaje Kinga Piecuch, prezes SAP Polska. – Niemniej na tle Europy i świata polski biznes i tak wydaje się mocno sfeminizowany, co podważa stereotypowe przekonanie o konserwatyzmie naszego społeczeństwa.

Kolejny wyróżnik? Wolimy „czucie i wiarę” niż „mędrca szkiełko i oko”, czyli jesteśmy odwrotnością Anglosasów, którzy lubią polegać na podręcznikowych teoriach i regułach. Czy mamy powód do zmartwień? – Podejście intuicyjne to jedno,

50

a bycie lekkoduchem to coś zupełnie innego – uspokaja Gembal. – Zachowujemy się odpowiedzialnie i racjonalnie, a element szaleństwa, siła wyobraźni jest jak ożywczy powiew wiatru w bezdusznej krainie Excela.

Dziennikarze pytali kiedyś kolarza Rafała Majkę, w jakich górach woli się ścigać: Pirenejach czy Alpach. Odpowiedział, że tam, gdzie rywale są bardziej zmęczeni.

– W świecie biznesu jest tak samo: zachodni menedżerowie odnoszą sukcesy na ustabilizowanym rynku, naszą specjalnością są trudne warunki – komentuje szef marketingu w Arcusie.

Nie za dużo tego chwalenia się? Bez przesady. Kopalnią wiedzy o naszych cechach są podręczniki zarządzania, w które zaopatrują się obcokrajowcy oddelegowani na menedżerskie stanowiska w Polsce. Te publikacje rozpływają się nad talentami organizacyjnymi, umiejętnością improwizowania w kryzysowych sytuacjach i pracowitością Polaków. – Te zalety nie świadczą jednak o tym, że jesteśmy ulepieni z lepszej gliny, absolutnie nie – zaznacza Kinga Piecuch. – Mieliśmy szczęście w nieszczęściu. Niełatwa historia zafundowała nam szkołę przetrwania, przy której prestiżowe studia MBA są przedszkolem.

W podobnym duchu wypowiada się Michał Gembal: - Poprzednie pokolenia Polaków doświadczały okupacji, rozbiorów i komunizmu. Zaś to, które powoli przekazuje ster milenialsom, zaradności uczyło się na fali zmian ustrojowych zapoczątkowanych w roku 1989. Przedstawiciel Arcusa od ponad 10 lat spotyka się z part-

Himalayan, then certainly Alpine ones.”

Francja | Maximalists France and radicals? Not at all.

34% Researchers of cultural differences have shown that steering clear of extremities is Włochy | the hallmark of the Polish leadership style Italy – we look for the golden mean between German hierarchy and American straightforwardness.

Scandinavian egalitarianism is also33% out of question. “We appreciate partnership, but we don’t want see the CEO making coffee for the PA. Botswana Under any circumstances. That would turn our world upside down”, laughs Gembal.

And could we picture a male PA making coffee for a female CEO? Easily. Women account for 34 per cent of executives in Polish companies. Meanwhile, in Germany, the UK and the US, this figure stands at 23, 22 and 21 per cent respectively, according to Grant Thornton. On the top of that, Eurostat statistics indicate that 44 per cent of all managers in Poland are women, whereas the figure for the UK is 25 per cent and 22 per cent for Germany. “I’d like to see complete gender equality”, admits Kinga Piecuch, SAP Polska CEO. “Compared to Europe and the world, the Polish business seems to be heavily dominated by women, which bucks the stereotype of Polish society being conservative.”

SENSE AND SENSIBILITY What else distinguishes the Polish leadership style? “Feeling and faith” appeal to us more than “the glass and the eye of the wise man”, which is to say that we are not like the British, who like to rely on textbook theories and rules. Is that a cause for concern? “An intuitive approach is one thing, but flippancy is something else entirely”, says Gembal. “We generally act responsibly and rationally, and the element of madness, the power of imagination, is simply a refreshing breeze in the soulless land of Excel.”

Rafał Majka was once asked by journalists which mountains he preferred to climb competitively – the Pyrenees or the Alps.

He said that it didn’t matter, so long as the other contenders were more tired than him. 

42%

Tajlan Thaila

BUSINESS

52

“The same goes for business: Western managers succeed on stable markets, while challenging environments are our specialty”, says Gembal.

Aren’t we blowing our own trumpet a little too hard? Not really. The management handbooks given to foreign managers sent to Poland are repositories of knowledge about our attributes and qualities. These publications wax lyrical over our organisational talents, our ability to improvise in crisis situations and our diligence. “None of these advantages and virtues come from having been cut from a finer cloth. That is definitely not the case”, stresses Kinga. “Our troubled history has simply been a blessing in disguise. It’s put us through a survival training course that makes an MBA look like a kindergarten.”

a Board Member of FANUC Europe, a company that manufactures industrial robots. Grohs once took part in a meeting dedicated to developing a web-based client platform. When the inevitable question “When” was asked, the Germans opted for postponing the go-live date so as to hone all details. Grohs had a very different suggestion: let’s release the system as soon as possible before the customers lose patience. We’ll save time if we skip the less relevant functionalities.

The German managers liked his idea which, even more importantly, proved to be spot on.

Will the pool of independent and selfreliant Polish managers be depleted in the near future? Wielgomas dispels such doubts. He recalls that our country

MAGAZYNY I PORTALE BIZNESOWE OBFITUJĄ W SYLWETKI I HISTORIE SUKCESU MENEDŻERÓW ZNAD WISŁY, KTÓRZY CORAZ ŚMIELEJ ROZPYCHAJĄ SIĘ W ZARZĄDACH NAJWIĘKSZYCH SPÓŁEK MIĘDZYNARODOWYCH. ❚ BUSINESS MAGAZINES AND WEBSITES ARE FULL OF BIOS AND SUCCESS STORIES OF POLISH MANAGERS WHO ARE MAKING THEIR WAY TO THE MANAGEMENT BOARDS OF THE WORLD’S LEADING MULTINATIONAL ORGANISATIONS.

Gembal agrees: “Previous generations of Poles went through the occupation, the Partitions and the Communist regime.

The generation which is gradually handing over the reins to millennials developed its resourcefulness during the political transformations that began in 1989.” Gembal has been meeting partners from different parts of the world, mainly Germany, the Netherlands, Japan and the US, for more than a decade. International negotiations, training courses, team building events, and joint projects present him with scores of opportunities to take a closer look at different nations to learn how they communicate, solve problems and respond to stress. He concludes that we are doing pretty well by comparison.

“We’re creative, flexible and hard-working, but our greatest strength is our ability to embrace the unpredictable and cope with crisis situations”, he says.

This view is shared by Konrad Grohs,

benefits from a huge labour market, a sufficient number of dynamically growing universities, and mobile human resources. This gives us a head start over many other European countries. “Labour efficiency continues to grow in Poland.

Combined with competitive wage costs, this makes the Polish workforce very appealing to investors”, he stresses.

“Foreign corporations are increasing their presence in Poland and creating conditions for top specialists to be promoted to management positions in multi-national structures.”

We are a relatively young economy and we will probably have to wait several decades to see the advent of our own corporate culture with names as big as Peter Drucker, Richard D’Aveni and Bill Gates. But while there is no Polish school of management, there is definitely a distinctive, unique and inimitable Polish style. ■

©ADOBE STOCK . INFOGRAFIKI: LECH MAZURCZYK

nerami z różnych stron świata, głównie z Niemiec, Holandii, Japonii i USA. W czasie międzynarodowych negocjacji, szkoleń, wyjazdów integracyjnych i wspólnych przedsięwzięć nie brakuje mu okazji, aby się przyjrzeć reprezentantom innych nacji – jak się komunikują, rozwiązują problemy i reagują na stres. Stwierdza, że na ich tle wypadamy świetnie. – Jesteśmy pomysłowi, elastyczni i pracowici, ale największa nasza zaleta to umiejętność oswajania nieprzewidywalności i radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych – ocenia Gembal.

Podobnie uważa Konrad Grohs, członek europejskiego zarządu firmy FANUC, dostawcy robotów przemysłowych. Uczestniczył kiedyś w spotkaniu dotyczącym stworzenia platformy internetowej dla klientów. Gdy padło sakramentalne pytanie „na kiedy?”, Niemcy byli za późniejszym uruchomieniem projektu, byle go dopieścić w każdym szczególe. Grohs zasugerował coś przeciwnego: wypuśćmy system jak najszybciej, zanim klienci się zniecierpliwią. Zaoszczędzimy czas, rezygnując z mniej istotnych funkcjonalności.

Niemieckim menedżerom pomysł Polaka przypadł do gustu – i, co ważniejsze, okazał się strzałem w dziesiątkę.

Czy zasoby samodzielnych polskich menedżerów nie wyczerpią się wkrótce?

Piotr Wielgomas rozwiewa takie obawy.

Przypomina, że kraj nasz ma bardzo duży rynek pracy, wystarczającą liczbę prężnych uczelni i mobilną kadrę, co stawia nas w znacznie lepszej pozycji niż wiele rynków europejskich. – Efektywność pracy ciągle u nas rośnie, co w połączeniu z konkurencyjnym poziomem wynagrodzeń czyni naszą siłę roboczą bardzo atrakcyjną dla inwestorów – uważa prezes Bigramu. – Zagraniczne korporacje zwiększają swoją obecność w Polsce, stwarzając najlepszym specjalistom możliwość awansu na stanowiska zarządcze w swoich międzynarodowych strukturach.

Jesteśmy stosunkowo młodą gospodarką i pewnie minie kilka dekad, zanim dorobimy się własnej kultury korporacyjnej z tak wielkimi nazwiskami jak Peter Drucker, Richard D’Aveni i Bill Gates – odpowiadają, zaznaczając z mocą: choć nie ma polskiej szkoły zarządzania, jest polski sznyt – wyrazisty, jedyny w swoim rodzaju i nie do podrobienia. ■

gospodarka

PRECYZJA

TO KWESTIA CHARAKTERU.

Zegarmistrzowska precyzja sprawia, że soczewki Seiko zapewniają perfekcyjne widzenie oraz niezrównany wygląd – są niezwykle cienkie, lekkie i estetyczne. Świat Oka to nie tylko nowoczesne Studio Optyczne, oferujące zindywidualizowane produkty o niespotykanej dotąd dokładności wykonania, ale również kompleksowe Centrum Okulistyczne. Oferujemy pełne spektrum aktywności od profilaktyki, przez diagnostykę i terapię, do leczenia chirurgicznego i długofalowej opieki okulistycznej.

Wszechstronna oferta Świata Oka jest przeznaczona dla wszystkich, niezależnie od wieku i potrzeb.

Razem z firmą Seiko mamy dla Państwa wyjątkową propozycję. Do końca czerwca na hasło „Kalejdoskop” obowiązuje 15% zniżki na soczewki okularowe.

ul. Merliniego 9, 02-511 Warszawa tel.: 22 307 79 77, 539 319 900 e-mail: studio@swiatoka.pl www.swiatoka.pl facebook.com/SwiatOkaCentrumOkulistyczne instagram.com/swiatoka.pl www.seikovision.com facebook.com/SeikoOpticalPolska

GOOD LIFE

design thinking

OD TERAZ W S Z YST KO I N AC Z E J

Things are going to be different from now on JEŚLI TWOJA KARIERA UTKNĘŁA W MARTWYM PUNKCIE, WYCIĄGNIJ WNIOSKI Z BAJKI O ZUPIE Z KAMIENIA I NA OŚMIU KARTKACH ZAPROJEKTUJ SWOJE ŻYCIE NA NOWO. ❚ IF YOUR CAREER IS ON HOLD AND YOU FEEL AS IF YOU HAVE REACHED A DEAD END, THEN TAKE THE MORAL OF THE FAIRY TALE ABOUT STONE SOUP TO HEART, AND MAP YOUR LIFE FROM SCRATCH USING EIGHT SHEETS OF PAPER. tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka



54

D

o miasta przybył wędrowiec. Zapukał do drzwi pierwszego napotkanego domu i poprosił o coś do jedzenia. Gospodarz odmówił mu grzecznie, tłumacząc, że trafił na biednego człowieka, który nie jest w stanie wykarmić swojej rodziny, a cóż dopiero podzielić się pożywieniem z obcym. Przybysz zapukał więc do drzwi drugiego domu, ale znowu usłyszał tę samą śpiewkę o biedzie i braku pożywienia. Sytuacja się powtórzyła, gdy zapukał do trzecich, czwartych i wszystkich kolejnych drzwi. „Jesteśmy biedni i nie mamy dodatkowego jedzenia”.

Wtedy wędrowiec poszedł na główny plac miasta. Na jego środku rozpalił mały ogień. Położył nań swój gar, po czym umieścił w nim okrągły kamień. „Gotujesz zupę z kamienia?” – zdziwił się przechodzień. „Owszem, ale byłaby lepsza, gdyby dodać odrobinę wody”. Mężczyzna przyniósł ze swojego domu dzban wody i wlał ją do gara. „Czy zupa z kamienia jest smaczna?” – zapytał inny mieszkaniec. „Owszem, ale byłaby lepsza, gdyby dodać marchewki” – brzmiała odpowiedź. Mieszkaniec przyniósł ze swojego ogrodu nie tylko kilka marchewek, ale także wiele innych warzyw – i włożył je do gara.

Po pewnym czasie wokół wędrowca zgromadziła się spora grupa gapiów. Prześcigali się w pomysłach na to, co polepszy smak zupy z kamienia. Ktoś zaoferował przyprawy, ktoś inny trochę śmietany. Pewna kobieta podarowała parę kawałków mięsa.

Wędrowiec ugotował naprawdę wyśmienitą zupę i nie dość, że sam się najadł do syta, to jeszcze poczęstował nią wszystkich zebranych. A na pamiątkę spotkania zostawił mieszkańcom swój cudowny kamień.

Podziękował za pomoc i ruszył w dalszą drogę. Kilka kilometrów od miasta podniósł leżący na trawie kamień, przez chwilę podziwiał jego piękno, następnie włożył do swojego przepastnego wora i z uśmiechem na twarzy kontynuował swój marsz. ŁAM KONWENCJE Design thinking jest jak ten rzekomo cudowny kamień – pozwoli ci spełnić twoje marzenie dzięki zaangażowaniu innych osób. Ale od początku…

Czym jest design thinking, czyli myślenie projektowe, o którym ostatnio tak często słyszysz? I jak się ono ma do twojego rozwoju osobistego, szczęścia, miłości i pracy? Czy ta metoda rozwiązywania problemów nie dotyczy biznesu, start-upów i tworzenia innowacyjnych produktów, a nie psychologii i dobrego życia? Bynajmniej!

David Kelley i Tim Brown, którzy spopularyzowali design thinking, twierdzą, że jest to podejście uniwersalne – daje impuls do zmiany każdego aspektu rzeczywistości: firmy, małżeństwa, kariery, czegokol-

A wanderer came to a town one day. He knocked on the first door he came across and asked for something to eat. The host refused him politely explaining that he was a poor man who could barely feed his own family, let alone share food with a stranger. The newcomer knocked on the door of a second house, and heard the same response about poverty and lack of food. The situation repeated itself as he knocked on the third, fourth, etc. door. “We are poor and have no spare food”, he heard everywhere.

Then the traveller went to the main square of the town and started a fire in the middle of it. He put a pot over it and placed a round stone inside. “Are you making stone soup?”, a passer-by asked, surprised. “I am, but it would be better if I had some water to add to it”.

The man went back to his house and returned with a jug of water, which he poured into the pot.

“Is stone soup tasty?”, someone else asked. “It is, but it would be better if I had some carrots. The man brought some carrots – and many other vegetables – from his own garden, and added them to the pot.

After a while, there was quite a crowd gathered round.

People kept coming up with ideas on how to improve the taste of the soup. Someone offered spices, someone else donated cream. One woman even gave the

W MYŚLENIU PROJEKTOWYM CHODZI O DOTARCIE DO ŹRÓDŁA SWOJEJ KREATYWNOŚCI, A TO ONA DECYDUJE O POWODZENIU W RÓŻNYCH DZIEDZINACH. ❚ THE IDEA BEHIND DESIGN THINKING IS TO GET TO THE SOURCE OF OUR CREATIVITY, WHICH IS THE DRIVER OF SUCCESS MANY AREAS. man a few pieces of meat.

The wanderer cooked a really delicious soup, and not only did he have enough for himself, but there was plenty to share with everyone present. He left his stone there in memory of the meeting. He thanked the people for their help and continued his journey. A few kilometres outside the town, he picked up a stone lying on the grass, admired its beauty for a while, then he put it in his large sack, and marched on smiling.

BREAK CONVENTIONS Design thinking is like the allegedly miraculous stone – it can help you make your dreams come true through the involvement of other people. But let’s start at the beginning. What exactly is this design thinking that we’ve been hearing so much about lately? And what does it have to do with self-development, luck, love and work? Isn’t this a problem-solving method primarily intended to help businesses and start-ups, and to



55

GOOD LIFE

design efektywny thinking menedżer

MOŻESZ NARZEKAĆ, ŻE NIE DOSTAŁEŚ JESZCZE PODWYŻKI CZY AWANSU. ALE TO NIC NIE DA. LEPIEJ ZAANGAŻUJ KILKU BLISKICH LUDZI – NIECH DO TWOICH POMYSŁÓW NA SUKCES DORZUCĄ GARSTKĘ SWOICH PORAD. ❚ YOU COULD COMPLAIN THAT YOU STILL HAVEN’T GOT A RAISE OR BEEN PROMOTED YET. BUT THIS IS POINTLESS. IT IS BETTER TO GET A FEW CLOSE PEOPLE TO FURTHER YOUR PLANS WITH THEIR IDEAS. wiek. Skorzysta na nim inżynier i artysta, pracownik etatowy i założyciel firmy, singielka i osoba chcąca uniknąć trzeciego rozwodu. Bo w myśleniu projektowym chodzi o dotarcie do źródła swojej kreatywności, a to ona decyduje o powodzeniu w różnych dziedzinach. Jako dzieci wszyscy byliśmy twórczy: lepiliśmy figurki z gliny, używaliśmy farbek i kredek, w drabinie widzieliśmy schody do nieba, w misce księżyc, a za rycerski hełm służył nam garnek. Potem skupiliśmy się na dążeniu do tradycyjnych celów za pomocą typowych metod, łamanie konwencji pozostawiając szalonym artystom.

Czy nie chciałbyś wrócić do tamtego stanu umysłu, do dziecięcej krainy wyobraźni? Design thinking ci to umożliwi. Tyle że w przeciwieństwie do dziecka nie będziesz działać spontanicznie i po omacku. Zobaczysz jasną ścieżkę postępowania złożoną z kilku kroków. Pierwszym jest empatia – wejście w buty drugiego człowieka, drugim – zdefiniowanie wyzwania lub problemu, trzecim – burza mózgów prowadząca do zgromadzenia pomysłów. Następna faza to budowa prototypu, czyli wizualizacja wybranej koncepcji i szybkie zebranie opinii na jej temat. Proces kończy testowanie i ulepszanie rozwiązania, zanim zechcesz się nim pochwalić przed światem. Brzmi tajemniczo?

BAZGRANIE MA SENS Przejdźmy do konkretów. Przygotuj osiem dużych kartek. Na pierwszej napisz swój cel. Powiedzmy, że jest nim podwyżka lub awans. Im bardziej mierzalne kryteria postępu i zmiany, tym lepiej. Więc jeżeli pod-

56

create innovative products, and not psychology and good living? Not at all.

David Kelley and Tim Brown, who popularised design thinking, claim that it is a universal approach that drives the impulse to change any aspect of our life – our business, marriage, career, or whatever. Engineer, artists, full-time workers, company founders, single people, and people trying to avoid yet another divorce can all benefit from it. The idea behind design thinking is to get to the source of our creativity, which is the driver of success in many areas. We all used to be creative as children – we used to do clay pottery, draw with paints and crayons..., we saw a stairway to heaven in a simple ladder, the moon in a bowl, and a pot would do just fine as a knight’s helmet. As we grew up, we became more focused on achieving traditional goals using tried and tested methods, and left the breaking of conventions to mad artists.

Would you not like to return to that state of mind, to having a child’s imagination? Design thinking makes it possible. The only difference is that, unlike a child, you cannot act on impulse and without a goal. You will be able to see the path to follow and it will be made up of a number of steps. The first is empathy, i.e. trying to understand another person’s perspective, the second is defining your challenge or problem, the third is brainstorming ideas. The next stage in the process is building a prototype or visualising the concept, and quickly canvassing opinions on the topic. The entire process ends with testing and improving the solution before sharing it with the rest of the world. Sounds mysterious?



GOOD LIFE

design thinking

wyżka, to o jaką kwotę. Jeśli awans, to na jakie stanowisko. I ile czasu sobie dajesz na dopięcie swego.

Nie powściągaj swojej fantazji. Połowę drugiej kartki zapełnij tym, co przychodzi ci do głowy w związku z obecną pracą. Stwórz swoją biurową karykaturę i nadaj sobie zabawną ksywkę (Korpoludek, Pan Niezaradny, Cicha Myszka?). Obok narysuj wielką skrzynię zasobów – twoich wyjątkowych zalet, ale też niedostatków. Nad swoją głową umieść balon i wpisz w nim swoje najśmielsze marzenie zawodowe. Dodaj dwie chmury. Pierwszą z tym, co czujesz, gdy myślisz o tym marzeniu. Drugą z tym, co mówisz o swoim pomyśle bliskim i co robisz, by przekuć go w rzeczywistość.

Na trzeciej kartce przedstaw siebie jako osobę, która już zrealizowała marzenie. Nadaj sobie nową ksywkę (Supermen?) i narysuj skrzynkę z cechami i zasobami, które uczyniły cię człowiekiem sukcesu. W dwóch

DESIGN THINKING, CZYLI MYŚLENIE PROJEKTOWE, POZWOLI CI SPEŁNIĆ TWOJE MARZENIE DZIĘKI ZAANGAŻOWANIU INNYCH OSÓB. ❚ DESIGN THINKING IS LIKE THE ALLEGEDLY MIRACULOUS STONE – IT CAN HELP YOU MAKE YOUR DREAMS COME TRUE THROUGH THE INVOLVEMENT OF OTHER PEOPLE.

chmurach umieść emocje, które ci towarzyszą po wejściu na szczyt, i działania, które cię tam zaprowadziły.

Złap dystans. Po krótkiej przerwie przyjrzyj się chłodnym okiem swoim bohomazom. Na kolejnych trzech kartkach odpowiedz sobie, jakie potrzeby ujawniły się w związku z planowaną zmianą. Czego ci brakuje?

Dlaczego jeszcze nie jesteś najlepszą wersją siebie?

Na co masz wpływ, a co jest absolutnie poza twoją kontrolą? Jakie w obecnych warunkach są twoje szanse na sukces?

Poszerz perspektywę. Zachęć żonę, przyjaciela, kolegę z pracy i inne życzliwe dusze do zgłaszania pomysłów na twój rozwój. Zbierzcie jak najwięcej rad, podpowiedzi, sugestii. Znowu zrób sobie przerwę, a następnie oceń uzyskane wskazówki. Na kolejnej kartce narysuj dwie przecinające się linie – wysiłek i wpływ. Wszystkie pomysły z poprzedniego etapu podziel na cztery kategorie: pierwsza – mały wpływ/ duży wysiłek, druga – mały wpływ/mały wysiłek, trzecia – duży wpływ/duży wysiłek, i czwarta – duży wpływ/mały wysiłek. Rozważ tylko koncepcje z trzeciej kategorii i niektóre z czwartej, resztę odrzuć.

Zdecyduj się na jeden pomysł i go przetestuj. Nieważne, czy jest dopracowany, czy dopiero się krystalizuje. Po prostu rób swoje i zbieraj informacje, co wynika z twojego działania. Jeśli tzw. feedback jest

58

DOODLING MAKES SENSE Now, down to business. Prepare eight sheets of paper.

On the first one, write your goal. Let’s assume it is a raise or a promotion at work. The more measureable the progress and change criteria the better. So, if it is a raise, write down the amount you are aiming at. If you want a promotion, write down the position you want to be promoted to. While you are at it, write down the amount of time you are allocating this goal.

Do not restrain your imagination in any way. Write down whatever comes to mind in connection with your current job on half the second page. Create your own workplace caricature and give yourself a funny nickname (Corpoman, Mr Resourceless, Mousie, etc.).

Next to it, draw a large chest full of resources – both your unique traits and your shortcomings. Draw a balloon over your head and fill it in with your wildest job-related dream. Draw two thought bubbles. In the first one, write what you feel when you think about this dream. In the second, write what you are telling your loved ones about your idea and what you are doing to put it into practice.

On the third page, present yourself as having already accomplished your dream. Give this person a new nickname (Superman?) and draw a chest filled with the traits and resources that made you successful. In two thought bubbles write down the emotions you



Energia dla skóry Energy for the skin

Pielęgnacyjny krem intensywnie nawilżający z frakcyjnym kwasem hialuronowym o właściwościach odbudowujących i przeciwzapalnych.

Kompleksowa formuła o działaniu zapobiegającym i korygującym widoczne oznaki starzenia. Stosowany systematycznie zapewni zdrowy i młody wygląd.

Intensively moisturising facial cream with fractional hyaluronic acid having regenerating and anti-inflammatory properties. A complex formula prevents and correct the visible signs of ageing. Used on a regular basis it will leave your skin looking healthy and young.

3D HA - odbudowa

Miechunka - ukojenie

ATP - energia

3D HA - regeneration

Physalis - soothing

ATP - energy

www.neauvia.com

GOOD LIFE

design thinking felt once you reached the summit and the actions that drove you there.

Put things in perspective. After a short break, have a look at your doodles. On the next three pages, write down what needs to happen in connection with the planned change. What is it that you are missing? Why are you still not the best version of yourself? What can you influence and what is completely beyond your control? What are your chances for success in the current situation?

Expand your perspective. Ask your spouse, a friend, a colleague, or anyone else who has your best interests at heart, to contribute ideas for your growth. Gather as much advice, tips and suggestions as you can. Take another break and then evaluate the ideas you’ve been given. On the next page, draw two intersecting lines symbolising effort and influence. Divide the ideas from the previous stage into four categories: little influence/a lot of effort; little influence/little effort; a lot of influence/a lot of effort; and a lot of influence/ little effort. Consider only those ideas in the third and fourth sections – discard the first two.

Pick one idea and test it. It does not matter whether it is well-thought out or just a sketch. Just collect information on the reactions to your idea. If the feedback is

ZDECYDUJ SIĘ NA JEDEN POMYSŁ I GO PRZETESTUJ. NIEWAŻNE, CZY JEST DOPRACOWANY, CZY DOPIERO SIĘ KRYSTALIZUJE. PO PROSTU RÓB SWOJE I ZBIERAJ INFORMACJE, CO WYNIKA Z TWOJEGO DZIAŁANIA. ❚ PICK ONE IDEA AND TEST IT. IT DOES NOT MATTER WHETHER IT IS WELL-THOUGHT OUT OR JUST A SKETCH. JUST COLLECT INFORMATION ON THE REACTIONS TO YOUR IDEA.

60

zły, obierz inny kierunek (może musisz zmienić firmę, aby zaczęto cię cenić). I jak najczęściej zerkaj na swoją podobiznę Supermena – wtedy twoja motywacja będzie się palić mocnym płomieniem (a nuż podobny ogień rozniecisz w umysłach osób, które gotowe są cię wspierać).

negative, then pick another course of action (you might have to change jobs to be appreciated). And go back to the image of the Superman you drew as often as possible – this is when your motivation will be burning hottest (you might even start similar fires in the minds of those who are willing to support you).

RAZEM JEST LEPIEJ Wędrowiec mógł się obrazić na niegościnnych, jeśli nie chciwych, mieszkańców miasta. I poprzestać na narzekaniach. Ale wtedy pozostałby głodny. Jego sprytna sztuczka z zupą z kamienia wyzwoliła w ludziach chęć współpracy i dzielenia się, co sprawiło, że każdy się najadł do woli. Z tobą jest tak samo – możesz narzekać, że nie dostałeś jeszcze podwyżki, awansu i wielu innych rzeczy, na które z pewnością sobie zasłużyłeś. Ale to nic nie da. Lepiej zaangażuj choćby kilku bliskich ludzi – niech do twoich pomysłów na sukces dorzucą garstkę swoich przemyśleń i porad. Na tym polega design thinking – klucz do przełomowych innowacji w twojej karierze i życiu. ■

BETTER TOGETHER The wanderer could have taken exception to the inhospitable, if not downright greedy, people of the town he visited. He could have whined and moaned – and he would have gone hungry. His trick with the stone soup inspired a willingness to cooperate and share, which resulted in everyone being able to have their share of food. The same applies to you – you could complain that you still haven’t got a raise yet, or received many of the other things that you have definitely earned. But this is pointless. It is much better to get a few close people to further your plans with their advice and ideas. This is what design thinking is about – the key to breakthrough ideas in your career and ife. ■

62

POLISH HITS

Robert Kubica

DRUGI DEBIUT The second debut PO OŚMIU LATACH OD OSTATNIEGO WYSTĘPU W WYŚCIGU FORMUŁY 1 W MOŻLIWOŚĆ POWROTU WIERZYŁ JUŻ CHYBA TYLKO SAM ROBERT KUBICA. A JEDNAK 17 MARCA W MELBOURNE ZNÓW ZOBACZYMY POLAKA NA TORZE. ❚ EIGHT YEARS AFTER HIS LAST FORMULA 1 APPEARANCE, ROBERT KUBICA WAS PROBABLY THE ONLY ONE TO BELIEVE THAT HE WOULD BE BACK. BUT BACK HE IS. THE POLISH DRIVER WILL BE TAKING TO THE TRACK IN MELBOURNE ON 17 MARCH.

© RA FA Ł O L E K S I E W I C Z / R E P O RT E R / E A S T N E W S

T

tekst | by tomasz cholaś

o będzie ekscytujące dla naszego sportu oglądać go znów w akcji − powiedział o Robercie Kubicy pięciokrotny mistrz świata Formuły 1 Lewis Hamilton na wieść o powrocie polskiego kierowcy do najbardziej prestiżowego cyklu wyścigowego. Kubica ma na koncie 76 występów w Formule 1, wygrał jeden wyścig i 12 razy stawał na podium. Polski kierowca przyznaje, że w Melbourne, podczas pierwszego wyścigu po tak długiej przerwie, będzie się czuł trochę jak debiutant.

Przypomnijmy, w 2011 r., na miesiąc przed rozpoczęciem nowego sezonu Formuły 1, Kubica podczas rajdu ulicznego Ronde di Andora we Włoszech ulega wypadkowi, poważnie raniąc sobie nogę i rękę, która już nigdy nie odzyska pełni sprawności. Zdarzenie przerywa świetnie rozwijającą się karierę kierowcy w Formule 1, który już po dwóch latach wznawia starty w rajdach. W 2013 r. zostaje mistrzem w kategorii WRC-2. W 2017 r. znów zasiada w bolidzie Formuły 1, choć wydawało się to niemożliwe. – Rozumiem, że z ludzkiego punktu widzenia trudno uwierzyć w mój powrót – mówi dziś Kubica. – Tylko ja wierzyłem, że jak się nie poddam, to może dostanę nagrodę z krainy cudów.

I choć dziś jako 34-latek będzie drugim najstarszym kierowcą w tym sezonie, nie po to wracał, żeby zamykać stawkę. − Jeśli macie wątpliwości, to tego nie róbmy − powiedział szefom Williamsa, zanim jeszcze zdecydowali się na niego postawić. − Najważniejsze, że ja wiem, co mogę zrobić − dodał. Uważa, że stać go na powrót do poziomu sprzed przerwy. Oczywiście jeśli inżynierowie Williamsa zaprojektują mu szybki bolid.

URODZONY WOJOWNIK Talent to słowo klucz do historii o chłopaku z krakowskiego blokowiska, który jako czterolatek zauważył w witrynie sklepowej małe elektryczne autko. – Wsia-

Dubbed the pinnacle of motorsport, Formula 1 is a series of prestigious races held since 1950. F1 vehicles reach speeds of well over 300 kph and are considered the world’s fastest. Robert Kubica has driven in 76 Formula 1 races, won one, and clocked up 12 podium positions. The Polish driver says that he is going to be “more like a rookie” in Melbourne, where he will be racing after a long hiatus. His old friends from the racing circuit are happy to see him back.

“I hope he works hard on his strength and getting his mind back into gear like he was in the past and I think it’s exciting for the sport to see him back in action”, said five-time world champion Lewis Hamilton. Another F1 legend, Fernando Alonso, who’s been Kubica’s friend for many years, believes that the Polish driver is “one of the great talent”s of F1. “But if he’s at 100 per cent he’ll be amazing to watch”, he said.

DETERMINATION, SACRIFICE AND PASSION A month before the opening of the 2011 F1 season, Kubica had an accident during the Ronde di Andorra rally in Italy that left his right arm and leg severely injured. His arm has never recovered. The crash cut short a brilliant Formula 1 career, but he returned to motor racing two years later, winning the 2013 WRC2. Then in 2017, Kubica did the seemingly impossible and got behind the wheel of an F1 vehicle once more. “From a human point of view, I understand and I see the point that it’s a story which probably nobody has believed”, he says today. “The only one who probably never gave up was myself… This day shows that somehow nothing is impossible.”

At 34, Kubica is the oldest driver this season, but he is not coming back simply to make up the numbers. “ … if you have any doubts we shouldn’t be doing it”,



63

Zdj. powyżej: Kubica zwycięzcą Grand Prix Kanady z teamem BMW Sauber, 2008 r.

Dolne zdj.: też Grand Prix Kanady, polski kierowca mija linię mety. ❚ Top image: Kubica as the winner of the Canada Grand Prix with the BMW Sauber team, 2008. Below: Also the Canada Grand Prix, the Polish driver is passing the finish line

Robert Kubica

dłem i nie chciałem już wysiąść. Zacząłem trąbić i rodzice nie mieli wyjścia, musieli mi je kupić – wspominał później Kubica. Patrząc, jak syn jeździ slalomem między butelkami ustawionymi na osiedlowym placyku, ojciec Roberta zrozumiał, że syn ma wyjątkowy talent.

Kupił mu gokart i co tydzień zawoził na treningi do Częstochowy oraz Kielc. W małym chłopcu pochodzącym z kraju, w którym do dziś nie ma toru Formuły 1, zakiełkowało absurdalne marzenie: wejść do elity wyścigowej globu.

Gdy w polskim kartingu osiągnął wszystko, zaczął startować za granicą. − Na początku jeździłem z tatą tam i z powrotem. Pamiętam jedną wyprawę. Z Polski pojechaliśmy do Val di Brata we Włoszech, gdzie miałem dwa dni treningów, po czym ruszyliśmy do Bragi w Portugalii na trzy dni testów opon. Później tata wsiadł w auto i przywiózł mnie do Polski: z Bragi do Krakowa jest bodajże 3800 km − wspomina rajdowiec.

Wkrótce 13-letni Kubica podjął jedną z najtrudniejszych decyzji w życiu – o wyprowadzeniu się z Polski na stałe. Po pierwszej klasie liceum rzucił szkołę, której nie dało się pogodzić ze sportem. O finansowanie ka-

he told Williams management before they decided to take him onboard. “Because in difficult times, it’s easy to point out the fingers on my arm but I want to make sure that you are sure that I can do it”, he added. Kubica believes that he can get back to the level he reached before the accident – just so long as the Williams engineering team can deliver.

“My goal is to do a good job and stay in Formula 1 for longer”, he announced.

THROUGH MUD AND SNOW Talent is the word that comes through most strongly in the story of Kubica, the boy from the Kraków housing estate. When he was four, he spotted a small electric car in a shop window. “I got in and refused to get out. I started tooting the horn and my parents had no choice but to buy it for me”, he recalled later.

Watching his son slaloming between bottles arranged in the yard in the estate, Kubica’s father realised that his son was unusually talented. He bought him a go-kart and drove him to Częstochowa and Kielce for practise every week. A young boy from

NIE MA NIC LEPSZEGO NIŻ ŚCIGANIE SIĘ − POWIEDZIAŁ ROBERT KUBICA NA STYCZNIOWEJ KONFERENCJI W SIEDZIBIE ORLENU, KTÓRY ZOSTAŁ PARTNEREM WILLIAMSA. ❚ “THERE’S NOTHING LIKE RACING” KUBICA SAID AT A PRESS CONFERENCE AT THE HEAD OFFICE OF ORLEN (WILLIAMS’ OFFICIAL PARTNER) IN JANUARY. 

64

©EAST NEWS, GET TYIMAGES

POLISH HITS

Doświadczenie. Zaufanie. Doskonała pielęgnacja.

Idź pewnym krokiem Zawsze, gdy Twoje buty potrzebują blasku lub gruntownej pielęgnacji, sięgnij po niezawodne produkty Búfalo. www.bufalo.pl

Robert Kubica

riery syna na tym etapie zadbał ojciec, zaciągając kredyt pod zastaw domu.

W 2005 r. stanął przed wielką szansą − dostał pół dnia na pierwsze w życiu jazdy bolidem Formuły 1 w nagrodę za zwycięstwo w zawodach w World Series by Renault. Zasiadł za kierownicą modelu R25, w którym słynny Fernando Alonso wywalczył swoje pierwsze mistrzostwo świata. Uzyskał znakomite czasy. Wrażenie było tak duże, że już trzy tygodnie później Kubica podpisał kontrakt na testera ekipy BMW Sauber.

W sierpniu 2006 r. podczas Grand Prix Węgier Kubica wyjechał na tor jako pierwszy kierowca BMW i tak debiut pierwszego Polaka w Formule 1 stał się faktem.

KUBICA TO URODZONY WOJOWNIK. – CZY SIADA ZA KÓŁKO, CZY DO POKERA, CZY DO KOMPUTERA, ZAWSZE CHCE WYGRAĆ − OPOWIADA JEGO OJCIEC. ❚ KUBICA IS A BORN FIGHTER. “WHETHER IT’S RACING, POKER OR COMPUTER GAMING, HE ALWAYS WANTS TO WIN”, SAYS HIS FATHER.

Listopad 2018, Abu Dhabi, Robert Kubica podczas treningu przed Grand Prix. ❚ November 2018, Abu Dhabi, Robert Kubica during a training before the Grand Prix.

66

− Nie ma nic lepszego niż ściganie się − powiedział Kubica na styczniowej konferencji w siedzibie Orlenu, który został partnerem Williamsa. I choć za tą akurat pasją podążają zwykle ogromne pieniądze, przepaść w zarobkach krakowianina w porównaniu do czołówki jest ogromna. Polak za jazdę w bolidzie Williamsa zainkasuje „tylko” 570 tys. dol., 100 razy mniej niż pierwszy na liście płac Lewis Hamilton (57 mln dol.). Pieniądze nie są jednak teraz najważniejsze. W Warszawie Kubica przypomniał, że w nowym sezonie liczy na biało-czerwone flagi powiwające na trasach wyścigowych. − Wsparcia kibiców w ciężkich chwilach miałem sporo.

Nie tylko na torach Formuły 1, ale i podczas rajdów

a country that, even today, doesn’t have a racing circuit of its own, had an absurd dream: to join the world’s racing elite.

Having won all there was to win on the Polish go-kart scene, he began to race abroad. “Initially, my dad and I travelled back and forth. I remember one particular trip. We were driving from Poland to Val di Brata in Italy for a two-day practice run, before heading for Braga in Portugal for three days of tyre tests.

My dad then drove me all the way to Poland. Kraków is about 3,800 km from Braga”, he recalls. The 13-yearold Kubica soon made the most difficult decision in his life and left Poland for good. He left school during his first year in high school, as he couldn’t reconcile it with sport. His father mortgaged the house to pay for the move.

In 2005, he was given a new opportunity. For the first time in his life, he was give an F1 for half a day in recognition of his Renault Sports Series victory.

He drove the R25 that secured Fernando Alonso his first world championship win, and clocked in some phenomenal times. Kubica made such a huge impression that BMW Sauber signed him up as a reserve driver three weeks later. At the 2006 Hungarian Grand Prix, Kubica drove onto the circuit as BMW’s first driver – and the first ever Pole to compete in Formula 1.

“There’s nothing like racing” Kubica said at a press conference at the head office of Orlen (Williams’ official partner) in January. And although this passion usually entails big money, there is a huge gap between what Kubica earns and what other champion drivers earn. Kubica is “only” being paid USD 570,000, or 100 times less than the top-earning Lewis Hamilton (USD 57 million). But money is not his main priority this season. Speaking in Warsaw, he reiterated that, as the new season approaches, he is looking



©REUTERS/FORUM

POLISH HITS

POLISH HITS

Robert Kubica

DRUGĄ PASJĄ POLSKIEGO KIEROWCY JEST KOLARSTWO. ROBERT KUBICA CZĘSTO UMAWIA SIĘ NA KOLARSKIE TRENINGI Z POLSKIM MISTRZEM MICHAŁEM KWIATKOWSKIM. ❚ CYCLING IS KUBICA’S SECOND PASSION. HE OFTEN GOES CYCLING WITH PETACCHI, AND THE POLISH CYCLING CHAMPION, MICHAŁ KWIATKOWSKI.

Robert Kubica w warszawskiej siedzibie PKN Orlen, styczeń 2019 r. ❚ Robert Kubica at the Warsaw office of PKN Orlen, January 2019

68

w błocie walijskim czy też w śniegach w Szwecji − przyznał.

Na konferencji tryskał energią i nie przestawał się uśmiechać. Zmienił się. Choć stary Kubica był raczej ponury i jak ognia strzegł swojej prywatności, ten nowy ostatnio wpuścił do swojego toskańskiego domu włoskiego dziennikarza Michele Borzoniego (Robert mówi płynnie po włosku, angielsku, francusku i niemiecku). Gościem Roberta był akurat znany kolarz Alessandro Petacchi, z którym się przyjaźni. Na zdjęciach widać, jak Włoch pobiera lekcje jazdy samochodem wyścigowym na symulatorze Kubicy.

Na półce za nimi stoi kolekcja sportowych trofeów, a także kaski i kierownice. Drugą pasją polskiego kierowcy jest kolarstwo. Robert często umawia się na kolarskie treningi właśnie z Petacchim, ale też z polskim mistrzem Michałem Kwiatkowskim.

Kubica to urodzony wojownik. – Czy siada za kółko, czy do pokera, czy do komputera, zawsze chce wygrać − opowiada jego ojciec. − Kiedyś wygrałem z nim w pokera. Ale potem graliśmy jeszcze pół nocy, bo syn chciał się odegrać − dodaje. Robert jest fanem komputerowej gry Colin McRae Rally. W 2005 r. poszedł dla zabawy na mistrzostwa Polski w tej grze i… zajął pierwsze miejsce. W dotychczasowej karierze Kubicy najważniejsza była jednak wygrana w Grand Prix Kanady w 2008 r. − jedyne jak dotąd zwycięstwo Polaka na torach Formuły 1. Kubica na torze w Montrealu wyprzedził wtedy wielkich Lewisa Hamiltona i Felipe Massę. Czy doczekamy się kolejnych zwycięstw krakowianina podczas zawodów królowej motosportu? Przed nami 21 weekendów sezonu 2019 z Formułą 1 i 21 szans Roberta na dokończenie przerwanej historii. ■

A BORN FIGHTER Kubica was bursting with energy and constantly smiling at the press conference. He has changed. He used to come across as rather gloomy and fiercely private, but he recently invited Italian journalist Michele Borzoni to his Tuscan home (Kubica is fluent in Polish, Italian, English, French and German). His friend, the celebrated cyclist Alessandro Petacchi, has also been a guest. There are photographs of him taking racing lessons on Kubica’s simulator. The shelf behind him is packed with a collection of sports trophies, helmets and steering wheels. Cycling is Kubica’s second passion. He often goes cycling with Petacchi, and the Polish cycling champion, Michał Kwiatkowski.

Kubica is a born fighter. “Whether it’s racing, poker or computer gaming, he always wants to win”, says his father. “I once won a game of poker against him.

I was on cloud nine because Robert had a knack for it. We continued playing until midnight. He wanted to get even”, he adds. Kubica loves the computer game “Colin McRae Rally”. In 2005, he entered Poland’s Colin McRae Rally championship... and won it.

But his greatest achievement to date is the 2008 Canadian Grand Prix, which brought him his only Formula 1 victory so far. Back in Montreal, Kubica outpaced Lewis Hamilton and Felipe Massa. Are we going to see more of the same from the driver from Kraków? There are 21 weekends ahead of us in the 2019 Formula 1 season. That makes 21 chances for Kubica to write another chapter of his rudely interrupted story. ■

©ANDRZEJ HULIMKA/FORUM

forward to seeing white-and-red flags fluttering above the circuit. “I’ve had a lot of fan support in challenging times. Not only on the Formula 1 circuit, but also during rallies through Welsh mud and Swedish snow”, he says.

PROMOCJA

R

estauracja Der Elefant powstała w 1990 roku przy placu Bankowym 1, w samym sercu Warszawy. W zmodernizowanych zabytkowych wnętrzach mieści się przestronna, wielopoziomowa restauracja, która swoją atmosferą przypomina Nowy Jork. Jej dziedziniec zaprojektował nie kto inny jak sam Allan Starski – scenograf nagrodzony Oscarem.

Kuchnia restauracji oparta jest na świeżych, lokalnych składnikach, inspiracjach z kulinarnych podróży jej twórców oraz na najwyższej jakości mięsie.

Der Elefant kryje w sobie nie tylko bogaty Skład Win czy pierwsze w Polsce dziecięce studio kulinarne (Warsaw Cooking University), ale także Fishmarket – jedyną dzisiaj na mapie Warszawy w pełni rybną restaurację. Obok słynnych krabów z Alaski podaje się tu świeże ryby i owoce morza z całego świata.

Wieczorami natomiast rozbrzmiewa żywy jazz (m.in. na sprowadzonym na specjalne zamówienie fortepianie Steinwaya) ku uciesze ceniących światową atmosferę Gości.

Ogród letni na dziedzińcu placu Bankowego 1 to idealne rozwiązanie na słoneczne dni – czas spędzony w gronie przyjaciół w wysublimowanej scenerii przy pysznym jedzeniu i miłej atmosferze to prawdziwa uczta dla najbardziej wymagających Gości.

Niepowtarzalny klimat, piękne wnętrza, wyselekcjonowana muzyka i pyszna kuchnia to najważniejsze składowe tego magicznego miejsca.

D

er Elefant was founded in 1990 in the heart of Warsaw at a historical, beautifully renovated Saski Hotel. Located inside ia a spacious, multi leveled restaurant which atmosphere resembles lively New York vibe. The courtyard was designed by no other than Allan Starski – Oscar winning stage designer.

Restaurant’s dishes are based on fresh, local ingredients and finest quality meats. Der Elefant’s cuisine is an mix of travel inspirations of its creators.

Der Elefant also hides a spacious Wine Repertory and Poland’s first kids culinary studio named Warsaw Cooking University. It is also home to Fishmarket- unique fish and seafood restaurant, serving the best Alaskan crabs, fresh fish and seafood from all over the world.

In the evenings, guests can enjoy live jazz recitals performed on a specially imported Steinway piano.

Summers are especially pretty at the courtyard of Plac Bankowy 1. It is an ideal venue to spend a sunny afternoon in the city - time spent with friends, beautiful surroundings, delicious food and amazing atmosphere is a true feast for the most demanding guests.

70

L I F E STO RY

Bradley Cooper

U TA L E N T O WA N Y PA N C O O P E R Talented Mr Cooper DO TEJ PORY ZNALIŚMY TYLKO JEDNĄ JEGO TWARZ – ZNAKOMITEGO AKTORA. DZIĘKI NARODZINOM GWIAZDY ODKRYLIŚMY W BRADLEYU COOPERZE ŚWIETNEGO REŻYSERA I PIOSENKARZA. CZYM NAS JESZCZE ZASKOCZY? ❚ SO FAR WE HAVE ONLY KNOWN ONE OF HIS FACES – THAT OF AN EXCELLENT ACTOR. AFTER A STAR IS BORN WE KNOW THAT BRADLEY COOPER IS AN EXCELLENT DIRECTOR AND SINGER. WHAT ELSE IS THERE TO KNOW? tekst | by diana rymuza

T

© M I C H A E L B U C K N E R / R E X F E AT U R E S / E A S T N E W S

ego, że aktorem jest pierwszorzędnym, nie musiał nikomu udowadniać. Na koncie miał już wtedy przecież trzy nominacje do Oscara (za rolę cierpiącego na chorobę dwubiegunową w Poradniku pozytywnego myślenia, szalonego agenta w American Hustle i legendarnego Snajpera), a do kompletu 39 innych nagród. Narodzinami gwiazdy zaskoczył nas jednak potrójnie, a przebojowy musical stał się punktem zwrotnym w karierze Brad­ leya Coopera, zbierając aż osiem nominacji do Oscarów (także w najważniejszych kategoriach: najlepszy film i aktor). Uniwersalna opowieść o sięganiu po marzenia została entuzjastycznie przyjęta na prestiżowym festiwalu w Wenecji, gdzie miała premierę i gdzie została nagrodzona ośmiominutową owacją na stojąco. Zarobiła ponad 400 mln dol. i otrzymała 95 proc. pozytywnych recenzji w opiniotwórczym serwisie Rotten Tomatoes. „To doświadczenie, dzięki któremu poczułem się spełniony jako artysta” – podsumowuje Cooper.

ZŁOTY CHŁOPAK W czepku urodzony – to określenie pasuje do Bradleya Charlesa Coopera (rocznik 1975) jak do mało kogo. Aktor wychował się w kochającym i zamożnym domu.

Szkołę i studia (anglistykę oraz sztuki piękne) ukończył z wyróżnieniem, w czym nie przeszkodził mu nawet wianuszek kobiet, które od małego się w nim kochały.

Uwielbiała go też babcia, z którą spędzał wiele czasu, zgłębiając tajniki kuchni włoskiej. Gotowania uczył się potem jeszcze jako pomocnik kucharza w jednej z greckich restauracji, co przydało się, gdy otrzymał główną rolę w serialu opartym na książce Anthony’ego Bourdaina Kill Grill i w Ugotowanym, na planie którego kucharzył wspólnie z Sienną Miller. O tym, że zostanie

He did not have to prove to anyone that he was a firstrate actor. At the time, he had three Academy Award nominations to his name (as the bipolar-stricken character in Silver Linings Playbook, the mad agent in American Hustle, and the legendary American Sniper), and has collected 39 other awards of various kinds. But A Star is Born has truly taken us aback. This hit musical has become a career-defining for Cooper, earning him eight Academy Award nominations (in the most prestigious categories – the best picture and best actor). This universal story about pursuing dreams met with an enthusiastic reception at the prestigious Venice Film Festival, where it premiered to an eight-minute standing ovation. It earned more than USD 400 million at the box office and holds a 95 percent rating on the opinion-leading website Rotten Tomatoes. “It’s an experience that made me fulfilled as an artist”, says Cooper.

THE GOLDEN BOY Born with a silver spoon in his mouth – this phrase fits Bradley Charles Cooper (b. 1975) to a tee. The actor grew up in a loving and affluent family. He graduated with honours from high school and university (English and fine arts) and was not distracted by the scores of women who have been falling in love with him ever since he was a boy. He had a loving grandmother with whom he used to spend a lot of time exploring the secrets of Italian cuisine. He continued his cooking adventure as a busboy in a Greek restaurant – an experience that came in handy when he landed the leading role in a show based on Anthony Bourdain’s book Kill Grill, as well as the movie Burnt, in which he co-starred Sienna Miller. As a teenager, he



1

COOPER SPOWAŻNIAŁ DOPIERO U BOKU ROSYJSKIEJ SUPERMODELKI IRINY SHAYK. A DZIŚ SPEŁNIA SIĘ JESZCZE W ROLI TATY DWULETNIEJ CÓRECZKI LEI DE SEINE. ❚ COOPER GREW UP WHEN HE ENTERED INTO A RELATIONSHIP WITH RUSSIAN SUPERMODEL IRINA SHAYK. THE COUPLE HAVE A TWO-YEAR-OLD DAUGHTER LEI DE SEINE TOGETHER. aktorem, a nie kucharzem, postanowił już jako nastolatek (wcześniej chciał być żołnierzem, dyplomatą, a nawet nianią). „Wychowałem się w kinie i na telewizji kablowej. Tata wykupił pakiet filmowy i oglądałem wszystko, niezależnie od cenzury wiekowej” – wspomina. Uczęszczał więc na castingi do reklam i seriali.

Jednak nie za często, bo nie lubi się przemęczać, ale uwielbia długo spać. Zdaniem reżysera Todda Phillipsa elokwentny, bystry i obdarzony niesamowitym poczuciem humoru Amerykanin jest typem balangowicza: „Kiedy kręciliśmy zdjęcia w Las Vegas, ani na chwilę nie można go było spuścić z oka. Kasyna, drinki, no i piękne hostessy, to jego żywioł. Kocha to chyba bardziej niż aktorstwo”. Propozycje posypały się, już kiedy zaprezentował swe wyrzeźbione ciało w dokumentalnej serii Discovery Channel Treks in a Wild World.

Zadebiutował niewielką rolą w serialu Seks w wielkim mieście, gdzie całował się z Sarah Jessicą Parker. Potem stał się na chwilę twarzą komedii romantycznych w stylu Polowania na druhny. Aż przyszedł kac, a nawet Kac Vegas.

decided to become an actor and not a chef (prior to that he wanted to be a soldier, a diplomat, and even a nanny). “I grew up on movies and cable television.

My father got a movie package, and I was watched everything, regardless of rating”, he recalls. He was auditioned for commercials and TV shows – but not too often, as he is a late riser and doesn’t like to overexert himself. Director Todd Phillips says that Cooper, who is eloquent, bright and gifted with an awesome sense of humour, also likes to party hard: “When we were shooting in Las Vegas, we couldn’t let him out of our sight for a minute. Casinos, drinks and pretty hostesses are his element. He loves it more than acting.” His career gained momentum when he put his sculpted body on display in the documentary series Discovery Channel Treks in a Wild World. He debuted in a cameo role in Sex and the City, where he got to kiss Sarah Jessica Parker. He later took Wedding Crashers-style romantic comedies in his stride for a while. And after that came the hangover, or The Hangover to be exact.

KOBIETY PRAGNĄ GO BARDZIEJ Mało komu kac wychodzi na dobre, a Bradleyowi Cooperowi – owszem. Dzięki komediowej serii stał się jednym z najbardziej rozchwytywanych aktorów Fabryki Snów. I najbardziej pożądanych. „Ja najseksow-

WOMEN WANT HIM MORE A hangover doesn’t do most of us any good, but Bradley Cooper isn’t most of us. The comedy franchise made him one of the most sought-after names in the Dream Factory. And one of the most desirable.

2

3

5

© E A ST N E W S ( 3 ) , G E T T Y I M AG E S ( 2 ) , F O RU M , M . P.

4

6

7

1. Słynne oscarowe selfie z 2014 r. 2. Bradley odbiera nagrodę MTV za najlepszy pocałunek w filmie Poradnik pozytywnego myślenia, 2013 3. Festiwal filmowy w Wenecji, Cooper i Lady Gaga promują Narodziny gwiazdy, 2018 r. 4. Z Iriną Shayk i córką, Nowy Jork 2018. 5. Festiwal w Glastonbury, 2017 r.

6. Z Anną Wintour na pokazie Burberry, 2014 r.

7. Aktor na spacerze z psem, Nowy Jork, 2010 r. ❚ 1. The famous Oscar selfie of 2014. 2. MTV movie award for the Best Kiss in Silver Lining Playbook 3. Venice Film Festival 2018. 4. With Irina Shayk and their daughter, New York, 2018 5. Glastonbury festival, with Lars Urlich 6. With Anna Wintour during a Burberry fashion show in 2014 7. Walking his dog in New York, 2010.

Bradley Cooper niejszym facetem? Jestem raczej przeciętny. Ale moja mama się ucieszy” – odpowiadał, gdy w 2011 r. magazyn People okrzyknął go najseksowniejszym mężczyzną. Niebieskooki przystojniak o zniewalającym uśmiechu przez lata miał opinię łamacza serc. Lista znanych kobiet, które uległy fascynacji gwiazdorem, jest długa: Denise Richards, Scarlett Johansson, Olivia Wilde, Jennifer Lopez, Zoe Saldana… Renée Zellweger pomogła mu urządzić pierwszy, kupiony za 7,5 mln dol. dom, lecz po rozstaniu zarzucała, że wykorzystuje słynne panie, by się przy nich lansować. Wcześniej nie wyszło mu małżeństwo z Jennifer Esposito – rozwiedli się po czterech miesiącach. Gwiazda Miasta gniewu komentowała to krótko: „Na Bradleya w ogóle nie można liczyć”. Podobnie jak Cameron Diaz, z którą spędził kilka miesięcy i która żaliła się, że „jest uroczy, ale to niepoważny facet”. Spoważniał dopiero u boku rosyjskiej supermodelki Iriny Shayk. „Wiem, że tradycyjne role w rodzinie są traktowane jak relikt przeszłości, ale według mnie nadal jest w nich coś bardzo ujmującego” – mówi Daily Mail 44-letni Bradley i dziś spełnia się w roli taty dwuletniej córeczki Lei de Seine (która nosi podwójne nazwisko – mamy i taty). Aktor bardzo dba

1

1. Kac Vegas 2. Narodziny gwiazdy 3. Snajper 4. Jestem Bogiem 5. Seks w wielkim mieście 6. Joy ❚ 1. The Hangover 2. A Star is Born 3. The American Sniper 4. Limitless 5. Sex and the City 6. Joy

2

o jej prywatność, więc zdjęć Lei próżno szukać w serwisach plotkarskich. Paparazzi udało się jednak sfotografować szczęśliwą rodzinkę na spacerach pomiędzy zdjęciami do Przemytnika (polska premiera 15 marca).

To najnowszy obraz Clinta Eastwooda, w którym Cooper ściga 90-letniego tytułowego bohatera (w tej roli sam legendarny reżyser). Bo jak się jest Bradleyem, to gra się już tylko u najlepszych.

Zresztą to właśnie Eastwood, z którym Bradley pracował wcześniej na planie Snajpera, złożył mu propozycję zrealizowania Narodzin gwiazdy. „Kusiło mnie to od dawna. Wiedziałem, że nadejdzie moment, kiedy stanę za kamerą” – mówił w jednym z wywiadów o swoim debiucie reżyserskim. I choć niektórzy stukali się w głowę, pytając, po co kręcić czwartą wersję tej samej historii, postanowił poświęcić tej produkcji kilka lat swego życia (polska premiera filmu na DVD już w kwietniu). Zniknął z ekranu, przyjmując tylko mniej czasochłonne role w dubbingu. Takie jak w kasowych Strażnikach Galaktyki, gdzie dał głos szopowi z charakterkiem, Rocketowi. „Nie mogłem przestać o tym myśleć. Bez

“The sexiest man alive? I was rather average. But it will make my mom happy”, he replied when he was told he had been voted the Sexiest Man Alive by People magazine in 2011. The blue-eyed hunk with the captivating smile was a notorious heart-breaker for many years. The list of female celebrities who have given in to his charm is very long indeed: Denise Richards, Scarlett Johansson, Olivia Wilde, Jennifer Lopez, Zoe Saldana… Renee Zellweger helped him decorate his first house, which he purchased for USD 7.5 million, and claimed after their split that he uses female A-listers to promote himself. Prior to that, his marriage to Jennifer Esposito did not work out – they divorced after four months. The Crash star commented briefly: “You can’t rely on Bradley at all.” Cameron Diaz, whom he dated for several months, complained later that he was a “charming but irresponsible guy.” He grew up when he entered into a relationship with Russian supermodel Irina Shayk. “Traditional roles are becoming a thing of the past, but I think there is something still really charming about them” said the 44-year-old Cooper in an interview for Daily Mail. He is very much the hands-on dad for his two-year-old daughter Lei

3

de Seine (who has a double surname – those of her mother and father). The actor is fiercely private and his photos are not available on gossip websites. Paparazzi have not yet managed to take any snaps of the family during breaks while shooting The Mule (opens on 15 March in Poland) – Clint Eastwood’s latest offering. This time round, Cooper tracks down the titular 90-year-old (played by the legendary actor-director).

Note that Cooper only works with the best helmers.

It was Eastwood, with whom Cooper collaborated on The American Sniper, who inspired him to direct A Star is Born. “I’d been tempted to do it for a long time.

I knew there’d come a time when I’d stand behind the camera”, he said in an interview. And although many people were sceptical about making a fourth version of the same story, he decided to devote several years of his life to the production (the movie will be released on DVD in Poland in April). He disappeared from the silver screen, and only took on less time-consuming dubbing projects, e.g. the blockbuster Guardians of the Galaxy in which he lent his

przerwy odgrywałem w wyobraźni poszczególne sceny, wiedziałem, jak wszystko ma wyglądać na ekranie… Po prostu miałem pewność, że muszę to nakręcić” – opowiadał. W tym wyzwaniu kibicowała mu wielka Barbra Streisand. Gwiazda kultowej wersji z roku 1976 po wizycie na planie u Bradleya mówiła: „Muzyka zmienia się w kolejnych dekadach, ale wiem, że Narodziny gwiazdy będą przebojem. One działają za każdym razem”.

voice to the spirited Rocket Raccoon. “I couldn’t stop thinking about it. I kept acting out different scenes in my head. I knew how everything had to look on the screen... I simply believed that I had to make this movie”, he recalled. Cooper had the blessing of the great Barbra Streisand. After visiting the shooting location, the star of the iconic 1976 version later said: “But their songs are different... it’s a good movie, it’s gonna be a hit.”

PONOWNE NARODZINY GWIAZDY 42 dni zdjęciowe Cooper wspomina jako absolutne wariactwo i żartuje, że zaoszczędził na charakteryzacji, bowiem jego bohater – upadły gwiazdor rocka – z założenia wyglądał na mocno zmarnowanego. Zaryzykował, obsadzając siebie w roli głównej (jego ostatnie projekty aktorskie w Aloha i Joy poniosły klęskę), i przy okazji spełnił jeszcze jedno swe pragnienie – od kiedy członkowie Metalliki pozwolili mu usiąść za perkusją, chciał zagrać muzyka. Żeby wypaść wiarygodnie, nauczył się śpiewać. Zajęło mu to ponad rok. Ćwiczył przez pięć dni w tygodniu, po cztery godziny dziennie, ale efekty okazały się świetne. W filmie gra też na gitarze. Jak mówi:

THE STAR IS REBORN Cooper recalls the 42 shooting days as complete bedlam. He likes to joke that he saved on make-up, as his character – a troubled rock star – had to look washed up. He risked casting himself in the lead role (his most recent acting forays – Aloha and Joy – had been flops) to fulfil one of his dreams. He had wanted to play a musician ever since Metallica let him sit in on the drums. To be more credible, he learnt to sing. It took him over a year. He practised five days a week, four hours a day. He also plays the guitar in the movie. As he says himself, he bashes the strings, and modelled himself on Lukas Nelson, son of country music legend

© M . P.

4

szarpie struny, „wzorując się na stylu Lucasa Nelsona”.

Przez rok, prawie każdego wieczoru, spotykali się w piwnicy Coopera, by ten opanował rolę rasowego muzyka. Tak się zaprzyjaźnili, że zespół syna legendarnego Williego Nelsona stał się ekranowym zespołem Coopera. Największe wsparcie jednak otrzymał od Lady Gagi. „Uwielbiałem śpiewać, jak byłem sam, i myślałem sobie, że pewnego dnia może coś z tym zrobię.

Ale potrzebowałem tej jej wiary we mnie, że dam radę” – mówił w wywiadzie dla Entertainment Weekly. Odwdzięczył się jej z nawiązką, odkrywając ponownie dla świata i pokazując mu inne oblicze skandalistki, której kariera utknęła w martwym punkcie. Cooper odkrył ją dla kina, tak jak grany przez niego bohater odkrył Ally dla muzyki. Wspólnie stworzyli do Narodzin… ścieżkę dźwiękową (druga najchętniej kupowana płyta za oceanem w 2018 r.). Promujący krążek Shallow został uhonorowany Złotym Globem i nominowany do Oscara oraz Grammy 2019. Ostatnio Bradley wykonał tę piosenkę z Lady Gagą podczas jej koncertu w Las Vegas, zaskakując wszystkich. Nie pierwszy raz. ■

5

6

Willie Nelson. The two spent a year meeting almost every evening in Cooper’s basement to build his credibility as a professional musician. They grew so close that Nelson’s band, Promise of the Real, became the onscreen band for Cooper’s character. But his biggest supporter was Lady Gaga. “I loved singing when I was alone and I thought that I might do something with it one day. But I needed her to believe that I could make it”, he said in an interview for Entertainment Weekly.

He returned the favour many times over, rediscovering and redefining the controversial artist whose career had stalled. Cooper discovered her as an actress just as his onscreen character discovers Ally as a singer. Together they recorded the score for A Star is Born (the second-biggest-selling album in the US in 2018). The song “Shallow”, which promotes the album, garnered a Golden Globe and has been nominated for an Academy Award and a Grammy Award in 2019.

Recently, Bradley performed this tune with Lady Gaga during her concert in Las Vegas. And it wasn’t the first time. ■

75

© A D O B E STO C K , G E T T Y I M AG E S , M . P.

AUSTRIA ❚ AUSTRIA

76

PEOPLE AND THE WORLD

drzewa

SEKRETY DRZEW The secrets of trees MIESZKAMY W ICH SĄSIEDZTWIE I, TAK JAK CZĘSTO SĄSIADÓW, ZNAMY JE TYLKO Z WIDZENIA. ❚ WE LIVE IN THE VICINITY BUT, AS IS OFTEN THE CASE WITH NEIGHBOURS, WE DO NOT KNOW MUCH ABOUT TREES. tekst | by barbara żukowska

©ISTOCKPHOTO, ADOBE STOCK

P

amiętacie scenę z filmu Władca Pierścieni, kiedy Pippin, jeden z hobbitów ścigany przez orków, ratuje się ucieczką na drzewo? Wdrapuje się po konarach, po czym drzewo nagle otwiera oczy i przygląda się intruzowi. Pippin z wrażenia spada na ziemię. Trudno mu się dziwić. Później okazuje się, że drzewo także słyszy, potrafi rozmawiać i przemieszczać się i że cały las jest pełen takich istot.

J.R.R. Tolkien, autor Władcy Pierścieni, wymyślił enty, formę jakby pośrednią między drzewem a istotą ludzką, mającą oczy i uszy, ale przede wszystkim uczucia.

Drzewiec, bo takie imię nosi filmowy ent, będzie później płakał nad losem swoich wykarczowanych współbraci, których „znał od żołędzia”. To już oczywiście znacznie wykracza poza wrażliwość, o jaką posądzalibyśmy drzewa, ale ponieważ film należy do gatunku fantasy, wszystko jest możliwe.

Niemiecki leśnik Peter Wohlleben, autor bestsellera Sekretne życie drzew, poszedł jeszcze dalej, bo pisze całkiem serio. Przypisuje drzewom nie tylko umiejętność komunikowania się, ale też altruizm, zdolność do opieki nad młodym pokoleniem i sporo innych ludzkich cech. Jego książce można wiele zarzucić, chociażby przesadną antropomorfizację roślin. Jedno trzeba mu jednak oddać: zwrócił uwagę czytelników, że drzewa są istotami żywymi i też odczuwają. Wohlleben poniekąd przyznał im „pełnię praw istnienia”. Książka jest napisana potocznym językiem, łatwo się ją czyta – a po lekturze z pewnością uważniej patrzy na drzewa.

Myśl o tym, że rośliny mogą się ze sobą komunikować, kiełkowała co jakiś czas w głowach naukowców, ale generalnie uważano ją za bzdurę. Zdolność porozumiewania się była przez długi czas zastrzeżona tylko dla człowieka i zwierząt. Dziś już wiadomo – i jest to wiedza całkiem świeża – że rośliny także posiadają taką umiejętność. Głosu nie mają, używają jednak własnego języka: uwalniają do powietrza i gleby substancje chemiczne. Informują się nawzajem o niebezpie-

Do you remember the scene from The Lord of the Rings where Pippin, one of the hobbits being chaced by the Orks, escapes by running up a tree? He is climbing on the subsequent branches while all of a sudden the tree opens its eyes and watched him. Dumbfounded by this, Pippin falls off the tree. This is hardly surprising.

It laters turns out that the tree can hear, too, it can talk and move around, and that the world is full of such creatures. J.R.R. Tolkien, the author of The Lord of the Rings, came up with Ents – a sort of intermediate form between a tree and a human being, with eyes and ears, but above all, with feelings. Treebeard which is what the cinematic Ent’s name is, will cry over the fate of its cut down brethren that he had known since they were acorns. This, of course, goes too far as regards the sensitivity we could attribute to trees, but since this is a fantasy film, anything is possible.

German forester Peter Wohlleben, the author of the bestselling book The Hidden Life of Trees went even further than that because his writing is serious. He attrib-

Dąb Bartek ma ok. 680 lat. ❚ Oak Bartek in Poland is approx.

680 years old.



77

czeństwie, na przykład o ataku mszyc. Są w stanie rozpoznać, czy w ich sąsiedztwie rosną pobratymcy, czy „obcy” – w tym drugim przypadku mogą wydzielać substancje, które spowalniają wzrost „obcego”. Tak robi czosnaczek niedźwiedzi, roślina rodzima w Europie, ale nieinwazyjna w lasach Ameryki Północnej. Czosnaczek wydziela do gleby substancję, która hamuje wzrost grzybów tzw. mikoryzowych niezbędnych do prawidłowego rozwoju drzew.

Grzyby mikoryzowe i drzewa potrzebują siebie nawzajem. Strzępki grzyba gęsto oplatają korzenie i pobierają od drzewa substancje odżywcze, a w zamian dostarczają wodę wraz z rozpuszczonymi w niej związkami chemicznymi. To było wiadomo od dawna, ale kilka lat temu brytyjscy naukowcy odkryli coś jeszcze: sieć grzybni mikoryzowej łączy korzenie drzew i jest bardzo sprawnym systemem wymiany informacji pomiędzy roślinami. Naukowcy przeprowadzili eksperyment z bobem i mszycami. Wyhodowali zestawy złożone z pięciu sadzonek bobu. Trzem sadzonkom w każdym zestawie pozwolili wykształcić mikoryzę, a pozostałym nie. Kiedy na jednym z trzech „mikoryzowych” bobów umieścili mszyce, pozostałe dwa wytworzyły związki chemiczne przeciw tym owadom. Żeby mieć pewność, że sygnał między roślinami nie jest przekazywany drogą powietrzną, obwiązali ich pędy folią. W przypadku bobów, które nie miały mikoryzy, pojawienie się mszyc na jednej z nich nie sprawiło, że druga szykowała „broń chemiczną” do odparcia ataku.

ŻYCIE W CZASIE I PRZESTRZENI Jednym z najpiękniejszych filmów o drzewach jest francuski dokument z 2013 r. Był sobie las Luca Jaqueta.

Autorem pomysłu jest Francis Hallé, francuski botanik i dendrolog, a przy okazji uzdolniony rysownik. W filmie opowiada o pierwotnych i wtórnych lasach deszczowych Peru i Gabonu, o procesach w nich zachodzących, o interakcjach między roślinami i zwierzętami oraz o tym, w jaki sposób drzewa się porozumiewają.

Dokument wzbogacono animacjami wykonanymi na podstawie rysunków botanika.

Hallé większość życia zawodowego spędził w lasach deszczowych Afryki, dlatego sporo o nich wie. W filmie pada kilka ważnych zdań, m.in. że „drzewa są wielkimi podróżnikami”. Chociaż całe życie stoją w jednym miejscu, wykształciły umiejętność przemieszczania się na duże odległości. Wysyłają w świat swoje nasiona – z wiatrem, wodą, w żołądkach zwierząt albo w ich sierści. Nasiona to przecież nic innego jak zamknięte w kapsułach zaczątki nowych drzew. Właśnie przymus trwania w jednym miejscu zmusił je do wypracowania mechanizmów biochemicznych, które pozwalają im reagować na zmieniające się warunki oświetlenia, tem-

78

©EAST NEWS (2)

utes to trees not only the ability to communicate but also altruism, the capacity of taking care of the younger generation and many other human features. His book lends to some criticism because, for instance, he superficially covers some issues or tends to go a little too far in the antrhopomorphism of trees. However, kudoz to the author for one thing: he made a wide audience of readers realise that trees are living beings. That they can feel too. Wohlleben in a way vested trees with “full-fledged rights to exist”. The book is written in plain language and is an easy read. Once you are finished you will surely start looking at trees more attentively.

The idea that plants can communicate with one another had been taken into account by scientists for some time now but was generally considered rubbish. The ability to communicate was for a long time reserved to humans and animals. Today, we know – and this knowledge is relatively fresh – that plant are also equipped with this skill. They do not have a voice but use a language of their own to communicate: they emit chemical substances into the air and the soil. They inform one another about dangers, e.g. an attack of aphids. They are capable of detecting whether their immediate environment in the forest is populated with friends or foes – in the latter case, they can actually emit substances that will slow down the growth process of the “alien” species. This is the case

with wild garlic, a native plant of Europe, which has invaded the forests of North America. The plant emits a substance into the soil that slows down the growth of the so-called myccorhizae fungae necessary to the proper development of trees.

Myccorhizae fungae and trees need each other. Sctintillas of fungae wrap around the tree roots and feed on nutricious substances from the trees and instead share water with them and chemical substances. This was common knowledge for a long time but it was not until a few years ago that scientists discovered a new fact: the grid of the myccorhizae thallus connects the roots of trees serving as a very efficient system of information exchange between trees.

Scientists conducted an experiment with broadbeans and aphids. They cultivated sets made of three broadbean saplings. They permitted three saplings in each set to grow myccorhizae and the others not. When they placed aphids on one of the “myccorhhizaed” broadbean plants, the other two produced chemical substances counteracting these insects. To make sure that the plants do not exchange the information via air, they wrapped their shoots with foil. In the case of the saplings with no myccorhizae, the occurrence of aphids on one of them did not result in the others producing “chemical weapons” to fight back the attack of the insects.

Na str. obok: największe drzewo na ziemi – mamutowiec olbrzymi, rośnie w Parku Narodowym Sekwoi w Kalifornii. Na zdj. powyżej: sosna długowieczna. ❚ Opposite page: the largest tree on Earth, the giant redwood at the Sequoia National Park in California.

Above: The western bristlecone pine. 

79

WYDAJE SIĘ, ŻE IM DRZEWO WIĘKSZE, TYM STARSZE. NIC BARDZIEJ MYLNEGO. NIEPOZORNE EGZEMPLARZE CZĘSTO LICZĄ WIĘCEJ LAT NIŻ IMPONUJĄCE OLBRZYMY. BEING IT SEEMS THAT THE OLDER THE TREE, THE BIGGER IT GEST. THIS IS NOT ALWAYS THE CASE, THOUGH. peratury, wilgotności, odczynu gleby, ale również na atak owadów albo roślinożerców. Życie roślin wcale nie oznacza bowiem biernej wegetacji.

W dokumencie pada jeszcze inne zdanie, nad którym warto się pochylić: „zwierzęta zajęły przestrzeń, zaś drzewa opanowały czas”. W skali życia drzew i w ogóle leśnych ekosystemów jedno pokolenie człowieka jest zaledwie epizodem. Najstarsi ludzie na świecie dożywają, powiedzmy, 120 lat. A drzewa? W Polsce za szczególnie długowieczne w powszechnej opinii uchodzą dęby i wśród nich do rekordzistów należą dąb Bartek (ok. 680 lat), który rośnie w pobliżu Zagnańska koło Kielc, oraz dąb Chrobry (ok. 750 lat) z Borów Dolnośląskich. Jednak najbardziej wiekowym drzewem w naszym kraju jest cis z Henrykowa Lubańskiego (ma ok. 1280 lat). Z całym szacunkiem dla jego wieku nie jest on jednak tak sędziwy, gdy się go porówna z sosną długowieczną. Najstarsze znane żyjące okazy – nazwane Methuselah i Patriarch – rosną w Górach Białych w Kalifornii i mają po mniej więcej 5 tys. lat. To najstarsze pojedyncze drzewa na świecie. Kiełkowały ok. 3000 r. p.n.e., czyli mniej więcej we wczesnej epoce brązu, kiedy człowiek właśnie odkrył, że bardziej użyteczny od kamienia jest stop miedzi z cyną.

Korzenie rosnącego w Szwecji świerka Old Tjikko (na zdj.) mają ok. 9 tys. lat.

Samo drzewo ma ok. 80 lat. ❚ The trees of the Old Tjikko spruce in Sweden (right) are some 9,000 years old. The tree itself is approx, 80 years old.

80

Z GÓRY NA BIG BENA Wydaje się, że im drzewo większe, tym starsze. Nic bardziej mylnego. Niepozorne, karłowate egzemplarze często liczą więcej lat niż imponujące olbrzymy. Jeśli drzewo rośnie w bardzo trudnych warunkach, na przykład w skalistym terenie smaganym zimnym wiatrem, roczne przyrosty, czyli słoje, mają szerokość zaledwie ułamków milimetra. Pomyślcie, jak wiele musi się ich uzbierać, żeby w sumie dały drzewu średnicę trzech metrów – a tyle przeciętnie osiągają sosny długowieczne (przy maksymalnej wysokości 15 m). To naprawdę liliputy w porównaniu do największego drzewa na ziemi – mamutowca olbrzymiego nazwanego Generałem Shermanem z Parku Narodowego Sekwoi w Kalifornii (blisko 8 m średnicy), czy w zestawieniu z najwyższym drzewem na świecie – metasekwoją wieczniezieloną o imieniu Hyperion, która rośnie w lasach deszczowych Parku Narodowego Redwood, także w Kalifornii. Hyperion ma 115,72 m wysokości i według szacunków Stephena C. Silletta, profesora bo-

drzewa

LIVING IN TIME AND SPACE One of the most beautiful films about trees is, in my opinion, the 2013 French documentary Once Upoin a Forest by Luc Jaquet. The brains behind the idea was Francis Hallé, a French botanist and tree expert and a talented illustrator. The film talks about the primeval and secondary rainforests in Peru and Gabon, the processes taking place there, and the interactions between plants and animals and about how trees communicate. Hallé spent most of his professional life in the rainforests of Africa and knows a lot about them, if not everything. A number of important statements are made in the film, such as “Trees are great travellers”.

Although they stay in one place their whole life, they have developed a skill of moving across vast spaces.

They send their seeds out into the world – via wind, water, in the stomachs of animals or even in their fur.

The seeds are simply the encapsulated beginnings of new trees. It is preciely the necessity of staying in one place that forced them to develop biochemical mechanisms that allow them to react to the changing lighting conditions, temperatures, humidity, soil reaction but also the attacks of insects or herbivores. The life of plants does not translate into passive vegetation only.

The other statement made in the film that I find even more crucial is: “Animals have taken up space while trees have conquered time”. In the scale of the life of trees, and forest ecosystems in general, one human generation is only a brief moment. The oldest people in the world live up to be nearly 120 years old. And trees? In Poland, the trees considered by public opinion to be the longest-living are oaks and the record-



© K A R L B R O D O W S K Y/ W I K I M E D I A C O M M O N S

PEOPLE AND THE WORLD

25 over

Probably the best headhunter’s address in Poland.

years on the market

Sector practises: INDUSTRY IT BANKING & FINANCE FMCG CONSUMER GOODS TSL HEALTHCARE CONSTRUCTION & REAL ESTATE Leading Polish executive search and recruitment consultants.

Warsaw. Cracow. Poznan. Wroclaw.

www.bigram.pl

ph +48 (22) 646 94 94

info@bigram.pl REKLAMA

Bigram Kalejdoskop 205x132 ang lustro swieta 2019.indd 1

2018-12-06 15:22:11

PEOPLE AND THE WORLD

drzewa breakers among this species are the Oak Bartek (approx. 680 years old) which grows near Zagańsk outside Kielce and Dąb Chrobry (approx. 750 years old) from Silesia. However, the oldest tree in Poland is a yew tree from Henryków Lubański (approx. 1,280 years old). With all due respect its old age, he is actually quite a youngster when compared to the western bristlecone pine. The oldest specimens, dubbed Methuselah and Patriarch, grow in the White Mountains in California and are 5,000 years old each.

Ten baobab, który rośnie w południowej Afryce, ma ok. 2 tys. lat i wciąż rośnie. ❚ This baobab tree growing in South Africa is approx.

2,000 years old and is still growing.

82

PATRZĄC W KSIĘŻYC Po ukazaniu się Sekretnego życia drzew w księgarniach pojawiło się sporo innych pozycji traktujących o tej tematyce. Dość wpomnieć Człowieka, który wspina się na drzewa amerykańskiego dokumentalisty Jamesa Aldreda czy Tajemną mowę drzew austriackiego leśnika Erwina Thoma, który pisze o niezwykłym budulcu, jakim jest drewno księżycowe. Już wyjaśniam: kiedyś, gdy ludzie żyli bliżej natury, nie było tajemnicą, że drewno pozyskane w odpowiedniej fazie księżyca – w czasie nowiu – zachowuje doskonałe właściwości techniczne i może przetrwać nienaruszone przez setki lat. Albo i tysiące, tak jak świątynie w Azji zbudowane przez buddyjskich mnichów. Thoma nie skupia się jednak tylko na budowaniu domów: „Drewno ich potężnych pni ogrzewa nas i otacza opieką, a ich korzenie wrastają głęboko w ludzkie serca. Każdy, kto choć raz był świadkiem ścięcia potężnego drzewa, czuł, jak bardzo poruszający to widok. Powalenie rosnącego przez setki lat olbrzyma nigdy nie będzie dla człowieka obojętne” – pisze autor Tajemnej mowy...

Być może to zainteresowanie tematem wynika z przejściowej mody, a może z potrzeby poznania stworzeń, o których wciąż tak naprawdę niewiele wiemy. ■

LOOKING AT THE MOON Soon after The Hidden Life of Trees was published, bookstores brimmed with more books about this topic. One of them was The Man Who Climbs Trees by American documentalis James Aldred or The Secret Language of Trees by Austrian forester Erwin Thoma who writes about the incredible moon timber that is harvested during the waning moon and retains excellent technical properties and can survice unscathed hundreds or thousands of years such as the temples in Asia built by monks. Thoma does not focus on building houses only. “The wood of their massive trunks warms us and protects us and their roots grow deep into human hearts”, he writes. “Everyone who has witnessed the cutting down of a tree know what a moving experience this is. Humans are never indifferent to cutting down a hundreds-years old giant” Thoma wrote in his famous book.

Perhaps the interest in this topic results from a passing trend or perhaps the need to learn more about the creatures we still do not know much about. ■

©ADOBE STOCK

taniki na Humboldt State University, jest dość młody – może mieć około 600 lat, co w przeliczeniu na ludzki wiek wynosi 20 lat.

A jak zmierzyć wysokość drzew? Najpewniejszą, choć nie najprostszą metodą jest po prostu wspięcie się na nie. Dla wyobrażenia sobie, o jak poważne przedsięwzięcie chodzi, porównajmy – Hyperion jest wyższy od Hotelu Novotel w centrum Warszawy o 4 m, od słynnego Big Bena w Londynie o niemal 20 m, a od Statuy Wolności o prawie 23 m. Imponujące, prawda?

TALLER THAN BIG BEN It seems that the older the tree, the bigger it gest. This is not always the case, though. Some small, dwarfish specimens are older than othe impressive giants. If a tree has to grow in difficult conditions, e.g. a rocky terrain with high exposure to cold wind, the annual growth of grains can be only fraction of a millimetre wide. Imagine how many grains a tree must grow to have a trunk diameter of 3 metres. The largest trees on Earth is the General Sherman giant redwood found in the National Sequoia Park in California (8 m in diameter) and the tallest os the dawn redwood called Hyperion growing in the Redwood National Park in California too, which is 115.72 m tall. According to estimates

by Stephen C. Sillett, a professor in botanics at Humboldt State University, it is still relatively young – some 600 years old, which, translated to human years, is 20 years. How to measure the height of trees? The most certain but not easiest method is to climb the tree. This is a diffult feat, though, especially when it comes to trees like the Hyperion which is taller than Big Ben in London by nearly 20 m. Impressive, isn’t it?

your office&more the strict centre of Gdańsk ◆ prestigious address ◆ great comminication ◆ class A+ contact: eternum.com.pl komercjalizacja@rwsgroup.pl t. +48 734 479 981

C U LT U R E

nasze rekomendacje

MUSIC ZNÓW WE DWÓCH

Playing the double act again Czwarta wspólna płyta reżysera Jima Jarmuscha i kompozytora Jozefa van Wissem. Tym razem ich instrumenty powędrowały w stronę umysłów m.in.

Williama Blake’a i rosyjskiej mistyczki Heleny Bławatskiej. ❚ This is the fourth collaborative album from film director Jim Jarmusch and composer Jozef Van Wissem. This time round, they drew their inspiration from the great minds of William Blake and Russian occultist Helena Blavatsky.

KURIER Z WARSZAWY

The messenger from Warsaw Jego samotna misja miała zdecydować o losach Polski i II wojny światowej. Nowy film Władysława Pasikowskiego (m.in. Jack Strong) to sensacyjna historia szpiegowska inspirowana losami legendarnego kuriera z Warszawy Jana Nowaka-Jeziorańskiego. ❚ The outcome of his lonely mission was supposed to be a breakthrough for the fate of Poland and World War II. The new film by Władysław Pasikowski (director of Jack Strong) is a fascinating action film about espionage inspired by the life of the legendary messenger from Warsaw Jan Nowak-Jeziorański.

An Attempt To Draw Aside The Veil, Jozef Van Wissem & Jim Jarmusch

FILM

Kurier | The Messenger, dir. Władysław Pasikowski

Rewelacja zeszłorocznego festiwalu w Cannes i kolejne dzieło włoskiej reżyserki, Alice Rohrwacher. Tytułowy Lazzaro to nadzwyczaj prostolinijny chłopak, który zostaje wplątany w kryminalną aferę. ❚ This production from Italian director, Alice Rohrwacher, was one of the hits at last year’s Cannes Film Festival. The titular Lazzaro is an exceptionally honest boy who becomes entangled in a criminal scandal.

Ekranizacja nagrodzonej Nike powieści Joanny Bator. Gdy w Wałbrzychu znikają dzieci, do miasta przyjeżdża dziennikarka Alicja Tabor (Magdalena Cielecka), aby się dowiedzieć, co się stało, a przy okazji stawić czoła tajemnicy z przeszłości. Za kamerą: Borys Lankosz (Rewers, Ziarno prawdy). ❚ Adaptation of Joanna Bator’s NIKE-awarded novel. When children disappear in Wałbrzych, reporter Alicja Tabor (Magdalena Cielecka) visits the city to unravel the mystery and confront a mystery from the past. Borys Lankosz (Reverse, A Grain of Truth) directs.

Szczęśliwy Lazzaro | Happy as Lazzaro, dir. Alice Rohrwacher

Ciemno, prawie noc | Dark, Almost Night, dir. Borys Lankosz

PO PROSTU DOBRY

Simply good

84

POLSKA PO ZMROKU

Poland after dusk

WCIĄŻ NA FALI Head above water „Niewzruszona w obliczu burzy, nie chcę ani mniej, ani więcej” – śpiewa w piosence Head Above Water jedna z najpopularniejszych wokalistek młodego pokolenia. My też nucimy, bo trudno nie ulec i tej charyzmie i temu wokalowi. ❚ “I’ve gotta keep the calm before the storm, I don’t want less, I don’t want more,” sings one of the world’s most popular singers in her recent hit Head Above Water. And you will find yourself singing along because her voice and charisma are irresistible.

Head Above Water, Avril Lavigne



23.

wielk a festiw nocny ludw al ig beeth a van oven a

ART

C U LT U R E

nasze rekomendacje

MINI ZMIENIA ŚWIAT

The mini-skirt changes the world

O tym, że moda, dizajn i sztuka odzwierciedlają społeczne zmiany, nie trzeba specjalnie przekonywać. Wierzących i nieprzekonanych zapraszamy na wystawę, która pokaże, czym był „swingujący Londyn” i dlaczego młoda Mary Quant obcięła kobietom spódnice. ❚ We all know that fashion, design and art reflect social changes. Believers and sceptics alike will appreciate this exhibition, which offers a rare glimpse into “Swinging London” to explain why young Mary Quant decided to shorten women’s skirts.

Swinging London: A Lifestyle Revolution, Fashion and Textile Museum, London, until 2.06

JEGO PORTRET

His portrait

Naprawdę jaki był, nie wie nikt. Ale na pewno więcej dowiemy się o autorze Wesela z tej wystawy. Wśród eksponatów Autoportret artysty i Portret dr. Jana Raczyńskiego oraz debiutujący na muzealnych salach księgozbiór własny Wyspiańskiego. ❚ No one knows who he really was, but you are sure to learn more about the author of The Wedding from this exhibition. Alongside the artist’s paintings, Wyspiański’s book collection is displayed for the very first time.

Wyspiański. Nieznany | Wyspiański Unknown, Muzeum Narodowe, Kraków

JARZYNA Z „MASŁEM”

Jarzyna teams up with Masłowska

THEATRE

Słowo i rytm, rytm i słowo – to dwaj najważniejsi bohaterowie hip-hopowego poematu Doroty Masłowskiej. Wiele więcej odkryje w nim Grzegorz Jarzyna, który już 10 lat temu adaptował tekst pisarki Między nami dobrze jest. ❚ Words and rhythm, rhythm and words take centre stage in Dorota Masłowska’s epic hip hop poem. Its deeper layers are uncovered

by Grzegorz Jarzyna, who adapted Masłowska’s play a decade ago (All’s Good Between Us).

Inni ludzie, dir. Grzegorz Jarzyna, TR Warszawa, premieres on 15.03

86

MIĘDZY WSIĄ I MIASTEM

Straight from the clouds

Widnokrąg, dir. Michał Kotański, Teatr Żeromskiego, Kielce

© M . P.

Reżyser Michał Kotański bierze na warsztat nagrodzony Nike Widnokrąg Wiesława Myśliwskiego, czyli jedną z najpiękniejszych polskich epopei poświęconych wsi. I stawia pytania, czy utracony czas młodości i dzieciństwa głównego bohatera nie jest jednocześnie wspomnieniem odeszłej w niebyt chłopskiej kultury? ❚ Director Michał Kotański is bringing the award-winning novel Widnokrąg by Wiesław Myśliwski, or one of the most beautiful epic novels about the Polish countryside. He asks questions whether the lost time of childhood and youth of the protagonist is not also a reminiscence of the peasant culture.

GOOD FOOD

kuchnia indyjska

NA OSTRO

1

GULAB JAMUN

Hot & Spicy

Deser ze zredukowanego mleka, do którego dodaje się niewielką ilość mąki, formuje w kulki, a następnie zanurza w słodkim syropie z kardamonem, wodą różaną i szafranem. Podobne słodkości można spotkać w Nepalu, Pakistanie i Bangladeszu. ❚ A reduced milk dessert containing a tiny bit of flour. Milk solids are later shaped into small balls, and soaked in a sweet syrup with cardamom, rose water and saffron. Similar sweet treats are served in Nepal, Pakistan and Bangladesh.

PONAD MILIARD LUDZI, 29 STANÓW, 7 TERYTORIÓW, 23 OFICJALNE JĘZYKI. JAK OPISAĆ KUCHNIĘ TAK OGROMNEGO I RÓŻNORODNEGO KRAJU? OTO NAJBARDZIEJ POPULARNE POTRAWY INDII. ❚ MORE THAN A BILLION PEOPLE, 29 STATES, 7 TERRITORIES, AND 23 OFFICIAL LANGUAGES. HOW DO YOU DESCRIBE THE CUISINE OF SUCH HUGE AND DIVERSIFIED COUNTRY? HERE ARE SOME OF INDIA’S MOST POPULAR DISHES TO HELP YOU DECIDE. tekst | by magdalena rudzka

2

THALI To nazwa zarówno dania, jak i talerza z wieloma „przegródkami”. Thali jest bardzo popularne w Pendżabie, składa się z kilku lub kilkunastu osobnych składników, ma zawierać wszystkie sześć smaków: słony, słodki, gorzki, kwaśny, cierpki i pikantny. ❚ This is a dish and a platter with multiple compartments. Extremely popular in the Punjab region, thali is made from a dozen or so various ingredients and comes in six basic flavours - sweet, salt, bitter, sour, astringent and spicy.

3

Danie pochodzące od muzułmańskich mieszkańców subkontynentu indyjskiego, znane też na Bliskim Wschodzie, w Afganistanie, a nawet na Filipinach.

Biryani to jednogarnkowy ryż z mięsem w bardzo wielu wariantach – w samym Delhi podobno każda dzielnica ma własny. ❚ A dish that originates from the Muslims of the Indian subcontinent. Biryani is a “one pot” meal made from meat and rice and comes in a number of versions - every district in Delhi is said to have its own.

88



©CREDITS

BIRYANI

4

CZATNI ❚ CHUTNEY

Jeden z filarów kuchni anglo-indyjskiej, znany i popularny też w USA. Czatni to coś pomiędzy sosem a konfiturą, przeważnie słodko-kwaśnopikantną. W brytyjskiej wersji składnikami są często: jabłka i rabarbar. Dawniej w Indiach czatni był sposobem na zakonserwowanie żywności z użyciem octu. ❚ One of the staples of Anglo-Indian cuisine, also popular in the US. Chutney is a cross between a sauce and a preserve and usually has a sweet, sour and spicy flavour. Ingredients of the British version usually include apples, rhubarb and other sour fruit.

6

KURCZAK TANDOORI ❚ TANDOORI CHICKEN

5

RAITA Trudno powiedzieć, czy to danie, przyprawa, dip, sos, czy dressing. Bazą jest jogurt, a dodatki to warzywa, owoce, rośliny strączkowe, przyprawy.

Służy do łagodzenia pikantnych potraw – miseczkę z raitą znajdziemy prawie przy każdym posiłku. ❚ It’s hard to say whether this is a dish or a condiment, or perhaps even a dip, sauce or dressing.

Raita is based on yoghurt.

Vegetables, fruit, legumes and spices are just an addition. It is meant to balance out spicy dishes - nearly all of them come with a bowl full of raita.

It is similar to Greek tzatziki.

7

SAMOSY ❚ SAMOSA

Pikantne chrupiące pierożki, których kształt zależy od regionu, mogą być trójkątne, stożkowate lub półksiężycowate. Ciasto z mąki pszennej jest cienkie, nadziewa się je farszem z gotowanych ziemniaków, cebuli, groszku, soczewicy i przypraw. Pierożki smaży się w oleju roślinnym lub na klarowanym maśle. ❚ Spicy and crispy pastries whose shape depends on the region. They may be triangular, conical or crescent-shaped. Thin wheat flour pastry is stuffed with cooked potatoes, onions, peas, lentils and spices and fried in vegetable oil or clarified butter.

Kawałki kurczaka marynowane w jogurcie i mieszance przypraw „tandoori masala” i upieczone w piecu tandoor. W tych cylindrycznych glinianych piecach temp. osiąga prawie 500°C, więc mięso piecze się kilka minut i zachowuje ono soczystość wewnątrz i chrupkość z zewnątrz. ❚ Pieces of chicken marinated in yogurt and tandoori masala spice mix, roast in a tandoor. This cylindrical clay oven heats up to nearly 500ºC, so it only takes a few minutes to roast the meat so that it is juicy on the inside and crispy on the outside.

8

JALEBI Bardzo słodki deser z mąki maida – drobno mielonej i wybielanej, podobnej do tortowej.

Ciasteczka w formie przypominającej precle smaży się w głębokim tłuszczu, a następnie moczy w syropie z dodatkiem wody różanej lub soku z cytryny. Są chrupiące z wierzchu i ciągnące wewnątrz. ❚ A staple of any starter plate in the Middle East, the Balkans, and the Mediterranean region. Marinated grape leaves are stuffed with rice and herbs, pine nuts, onion and raisings and rolled. They are sometimes served hot with minced lamb.



GOOD FOOD

kuchnia indyjska

10

9

MANGO LASSI Najprostsze z możliwych połączeń: jogurt i mango. Dwa składniki, a smakują jak napój bogów. Doskonale łagodzi podniebienie po pikantnym posiłku. Lassi to ogólna nazwa napojów na bazie jogurtu, czasami zawierają przyprawy lub owoce. Podawane na słodko i słono. ❚ The simplest combination is yoghurt and mango. Two ingredients that taste heavenly. Lassi is a generic name of yoghurt-based drinks that sometimes contain spices and fruit. It is served in sweet and savoury versions.to make it well in advance.

PALAK PANEER ❚ Jedno z najbardziej znanych wegetariańskich dań Indii: twaróg paneer w sosie ze szpinaku z czosnkiem i mieszanką garam masala. Przeważnie podawany z indyjskimi chlebkami: naan, czapati lub roti. ❚ One of the most feted vegetarian Indian dishes: Paneer cheese in spinach sauce with garlic and garam masala.

This dish is rich in proteins, vitamins and macroelements. It is usually served with Indian flatbreads: naan, chapati or roti.

11

PAKORA Każdy kraj musi mieć swoją przekąskę smażoną w głębokim tłuszczu. Pakora występuje w wielu odmianach, wspólnym mianownikiem jest tu mąka z cieciorki spajająca zwykle dwa z następujących składników: bakłażan, ziemniaki, szpinak, ser paneer, kalafior, pomidor. Tradycyjna ślubna przekąska. ❚ Pakora comes in many guises, but typically for India, it contains gram flour and a combination of two ingredients, such as aubergines, potatoes, spinach, paneer cheese, cauliflower, and tomato. A traditional wedding snack.

13

ŚLIWKI W BOCZKU ❚ PRUNES IN BACON

Wędzony boczek i suszona śliwka uzupełniają się tak dobrze, że mogą być zarówno dodatkiem, jak i samodzielną przekąską. 15 min w 200 stopniach wystarczy, żeby słoność i mięsny smak umami z boczku przeniknęły się z kwaskowatym i owocowym smakiem śliwki. ❚ Some may associate this dish with the Communist period, but the regime change has done nothing to diminish its popularity.

90

13

12

KULFI

Deser określany czasem jako indyjskie lody. Ale trochę się od lodów różni: jego bazą jest zredukowane mleko (zamrażane bez ubijania). Dodatkami są raczej przyprawy niż owoce: woda różana, szafran, kardamon. ❚ A dessert sometimes described as Indian ice cream. It’s not the same thing, though, as it’s based on reduced milk. The milk is not whipped but frozen and so takes longer to melt. Extras include spices rather than fruit: rose water, saffron, and cardamom.

ALOO GOBI Kto by pomyślał, że kalafior i ziemniaki mogą się aż tak polubić – ale z pomocą indyjskich przypraw wszystko jest możliwe. Żółty kolor potrawa zawdzięcza kurkumie, dodaje się też czosnek, imbir, kolendrę, kumin, czarnuszkę i liście limonki kaffir zwane liśćmi curry. ❚ Who would have thought that cauliflower and potatoes made such a great combination. Indian spices make anything possible. The dish owes its golden colour to turmeric, and contains garlic, ginger, coriander, cumin, black onion seeds, and kaffir leaves.



14

KEDGEREE Danie z ryżu, wędzonej ryby i jajek na twardo, do jedzenia na ciepło lub zimno. Kolejny przykład kuchni anglo-indyjskiej: przepis na kedgeree można znaleźć w jednej ze szkockich książek kucharskich z 1790 r. Popularne w czasach wiktoriańskich jako danie śniadaniowe. ❚ A dish of rice, smoked fish and hard-boiled eggs that is served hot or cold. Another example of AngloIndian cuisine: a kedgeree recipe was featured in a Scottish cookbook published in 1790.

It was popular breakfast dish in the Victorian era.

kuchnia indyjska

16

15

KHAMAN Popularna w stanie Gudżarat przekąska z rośliny zwanej azjatycką cieciorką, czyli chana dal. Khaman robi się z namoczonych ziaren lub wcześniej zmielonych na mąkę.

Doprawiana sezamem, gorczycą, podawana z czatni.

Podobna przekąska z ryżu to dhokla. ❚ Popular in Gujarat, khaman is made from chana dal, a legume known as “Asian chickpeas”. Khaman is made from beans that have been soaked or ground into flour and is seasoned with sesame and mustard seeds.

KURCZAK TIKKA MASALA ❚ CHICKEN TIKKA MASALA Jedno z najpopularniejszych dań Wielkiej Brytanii, oczywiście za sprawą historii i czasów, kiedy Indie były „perłą w Koronie”. Marynowany kurczak tikka, upieczony w piecu tandoor, podany jest z kremowym sosem masala. ❚Especially popular in the UK, and an obvious legacy of the days when India was the “jewel in the Crown.” Marinated chicken tikka roast in a tandoor, and served with creamy masala sauce.

17

NAAN

Spośród licznych odmian indyjskiego pieczywa naan jest bez wątpienia najbardziej znany w Europie. Pieczony w piecu tandoor jest serwowany na gorąco, przeważnie maźnięty klarowanym masłem ghee. ❚ Naan is definitely the best known Indian flatbread in Europe. It is baked in a tandoor and served hot, usually brushed with ghee. Similar flatbreads are made in Southeast Asia.

92

PAAN To nie tyle danie, co przekąska ułatwiająca trawienie, spożywana po posiłku. Ma wiele odmian, ale liść betelu, w który zawinięte są różne przyprawy, występuje zawsze. Zawartością liścia mogą być: orzechy palmy areka, goździki, cynamon, anyż, kokos. Sam betel ma działanie pobudzające. ❚ Not really a dish, but a snack that promotes digestion, and which is eaten after the meal. It has many varieties, but betel leaves are always stuffed with different spices. The leaf may filled with areca nuts, clovers, cinnamon, aniseed, or coconut. Betel has stimulating properties.

18

©ADOBE STOCK (15), ISTOCKPHOTO (3)

GOOD FOOD

since 1989

TA K E A L O O K

pokazy mody

FENDI

P R A DA

DOLCE & GABBANA

GIORGIO ARMANI

T R O C H Ę FA N TA Z J I A tad of imagination NIE MUSISZ BYĆ ZDEKLAROWANĄ EKSCENTRYCZKĄ, ABY W STYLIZACJI POZWOLIĆ SOBIE NA ODROBINĘ SZALEŃSTWA. PODGLĄDAMY, NA JAKIE DODATKI STAWIAJĄ NAJLEPSI. ❚ YOU DO NOT HAVE TO BE A DECLARED ECCENTRIC TO LET YOURSELF GO A LITTLE WILD WITH YOUR OUTFIT. HERE IS A LOOK AT ACCESSORIES THAT ARE CURRENTLY EN VOGUE. zdjęcia | photos imaxxtree

94

B U R B E R RY

DO RĘKI Clutches Niby klasyczne, a jednak nietypowe. Świetnie akcentują total look i sprawiają, że od razu widać, że nie jest to przypadkowa stylizacja. ❚ Classic but still off-beat. The accentuate the total look perfectly and instantly tell the outfit is not accidental.

TA K E A L O O K

pokazy mody

FENDI 96

VA L E N T I N O

S O N I A RY K I E L

HERMES

B U R B E R RY PÓŁ NA PÓŁ Half and half Im większe i dziwniejsze, tym lepiej. Bo kto powiedział, że pasek nie może grać głównej roli. ❚ The bigger, the better.

Who said the belt cannot take centre stage in a look.

97

TA K E A L O O K

pokazy mody

MOSCHINO

BLUMARINE

OCZY W DÓŁ Eyes down Takich modeli nie sposób nie zauważyć.

Niecodzienne wykończenia, błyszczące faktury i nadrukowane laserowo wzory urozmaicą nawet najbardziej stonowaną stylizację. ❚ These shoes are hard to miss. Unusual materials, shiny textures and laser-printed patterns will add edge to any outfit.

98

EMILIO PUCCI

C AVA L L I

B U R B E R RY

B U R B E R RY Zimno? Ubierz się na cebulkę.

Nie bój się zestawu jesienny płaszcz na wiosenną kurtkę. ❚ Feeling cold? Layering is the answer! Wearing an autumn coat over a spring jacket will do just fine.

99

B E AU T Y

nowości

CIAŁO BOGINI

REDUKCJA CELLULITU

Cellulite reduction

The body of a godess CHCESZ LATEM WYGLĄDAĆ ŚWIETNIE W BIKINI? JUŻ DZIŚ ZAJMIJ SIĘ MODELOWANIEM SYLWETKI I REDUKCJĄ CELLULITU. ZOBACZMY, CO NOWEGO NA RYNKU? ❚ WOULD YOU LIKE TO LOOK INCREDIBLE IN A BIKINI THIS SUMMER? START CONTOURING YOUR BODY AND REDUCING CELLULITE NOW TO DO IT TIME FOR JUNE. WHAT IS NEW ON THE MARKET? tekst | by anna kondratowicz, wirtualnaklinika.pl

Zabieg urządzeniem Onda Deka jest bezbolesny.

Najlepsze efekty daje seria co najmniej czterech powtórzeń. ❚ Treatments with the Onda Deka device are paintless.

A series of at least 4 sessions offers best results.

Skórka pomarańczowa jest objawem nadmiernego gromadzenia się komórek tłuszczowych w tkankach. Metoda: Onda wykorzystuje technologię opartą na mikrofalach, które rozbijają komórki tłuszczowe objęte cellulitem. Mikrofale jednocześnie wywołują skurcz włókien kolagenowych, dzięki czemu „opróżniona” skóra ujędrnia się i wygładza. ❚ Orange peel skin" is the symptom of excessive build-up of adipose tissue in the cells. Method: Onda deploys technology based on microwaves which break up celluliteaffected adipose cells. The microwaves produce a acontraction of the collagen fibres which makes the "emptied" skin firmer and smoother.

Więcej na | More at: itpsa.pl

MODELOWANIE CIAŁA

Body shaping

Utims Body wykorzystuje technologię wysoce skoncentrowanych ultradźwięków HIFU. ❚ Utims Body deployes the technology of highly contentrated ultrasounds,

Wiele kobiet ma problem z miejscowo nagromadzoną tkanką tłuszczową, oporną na działanie diety czy ćwiczeń.

Temu problemowi naprzeciw wychodzą zabiegi, które ją usuną.

Metoda: Urządzenie Utims Body powoduje redukcję głęboko zlokalizowanej tkanki tłuszczowej, jednocześnie obkurczając skórę. Bez śladów, bólu i ryzyka poparzeń. ❚ Many women are experiencing problems with ammassed adipose tissue immune to the effects of diets or workouts.

Method: The Utims Body device reduces the adipose tissue located deep in the skin at the same time tightening the skin. No bruises, no pain, no risk of burning experience.

Więcej na | More at: itpsa.pl

RZEŹBIENIE SYLWETKI

Zabieg BTL w nieinwazyjny sposób buduje mięśnie i jednocześnie spala tkankę tłuszczową. ❚ The non-invasive BTL procedure builds muscle and burns adipose tissue at the same time.

100

A jeśli ciało wymaga liftingu i nowej „rzeźby”? Do tej pory tzw. sześciopak na męskim brzuchu czy ujędrnienie pośladków u pań można było uzyskać jedynie na siłowni bądź inwazyjnymi zabiegami chirurgicznymi. Metoda: BTL Emsculpt działa nie tylko na tkankę tłuszczową, ale też na mięśnie, wymuszając na nich 20 tys. skurczów podczas jednej sesji. ❚ Does your body need lifting and a new shape? So far, six-packs or firm buttocks had to be worked out at the gym or via invasive surgeries. Method: The BTL Emsculpt works not only on adipose tissue but the muscles as well forcing them to flex 20,000 times during one session.

Więcej na | More at: btlestetyka.pl



© A D O B E STO C K , M . P.

Body contouring

DR.CYJ HAIR FILLER PEPTYDOWA TERAPIA WŁOSÓW

PEPTIDE HAIR THERAPY

SPEKTAKULARNE EFEKTY JUŻ PO 2 MIESIĄCACH! TYLKO 4 ZABIEGI CO 2 TYGODNIE!

SPECTACULAR RESULTS JUST IN 2 MONTHS! ONLY 4 TREATMENTS EVERY 2 WEEKS!

Peptydowa terapia włosów to innowacyjny zabieg w gabinetach dermatologicznych i medycyny estetycznej. DR.CYJ Hair Filler zawiera unikatowy kompleks 7 peptydów i kwasu hialuronowego, jak również opatentowaną technologię przedłużonego uwalniania i wnikania substancji aktywnych – działa jeszcze 14 dni po aplikacji.

Peptide hair therapy is an innovative treatment in dermatologist and aesthetic medicine offices.

DR.CYJ Hair Filler contains unique 7 peptides complex and hyaluronic acid as well as patented Sustained Release Peptide Technology – active within 14 days after application.

Zatrzymuje wypadanie włosów Skuteczny w walce z alopecją ● Przyspiesza odrost nowych włosów ● Pogrubia i zagęszcza włosy ● Rewitalizuje mieszki włosowe ● Poprawia ukrwienie skóry głowy ● Wskazany przed i po przeszczepie

Stops hair loss Effective against alopecia ● Induces new hair growth ● Increases hair density and thickness ● Revitalizes hair follicles ● Promotes blood circulation in the scalp ● Indicated before and after hair transplant

●

●

●

●

dr Anna Płatkowska-Szczerek

dr Agata Kusiba-Strażyńska

dr Izabela Wierzbicka LA Beauty

dr n. med. Wojciech Marusza

Częstochowa

T: +48 690 015 433 e-mail: dr.izabelawierzbicka@gmail.com

T: +48 602 573 716 www.klinikamarusza.pl

dr n. med. Sylwia Farfał-Kałucka

EstMed Klinika Medycyny Estetycznej

Szczecin

T: +48 502 584 478 www.estmed.pl

dr Joanna Habaj

dr Beata Sosada

Anclara Health&Aesthetics

Gabinet „A-DERM-SERWIS”

T: +48 506 442 500 www.drplatkowska.pl

T: +48 660 048 180 www.adermserwis.eu

dr n. med. Małgorzata Wojnerowicz-Grajewska

dr Aleksandra Frątczak

Poznań

T: +48 533 515 004 www.dermatis.com.pl/bydgoszcz

Warszawa

NZOZ Lecznictwo Dermatologiczne T: +48 606 218 605 e-mail: grajewska@gmail.com

dr Katarzyna Dąbrowska Skingen Clinic

Warszawa

T: +48 600 337 333 www.skingen.pl

DERMATIS

Bydgoszcz

Szczecin

dr Małgorzata Bagłaj Centrum Dermatologii Estetycznej „Bagłaj”

Wrocław

dr n. med. Katarzyna Bałabańska Klinika Ambroziak

Warszawa

T: +48 604 186 346 www.baglaj.com.pl

T: +48 726 101 000 www.klinikaambroziak.pl

dr n.med. Anna Brzozowska-Jaśkiewicz

dr Ewa Markiewicz

dr Marta Rybarkiewicz

Lublin

Gdańsk

T: + 48 601 622 672 www.ewamarkiewicz.com

Wrocław

Klinika New Estetic

T: +48 81 473 70 80 www.newestetic.pl

Dermatologia Estetyczna

Laser – Medica Centrum Dermatologii Laserowej, Estetycznej i Dermatochirurgii

Warszawa

dr n. med. Anna Okruszko Białystok

T: + 48 91 433 48 52 www.laser-medica.szczecin.pl

Medycyna Estetyczna

Dermiss Akademia Urody

T: +48 603 240 424 www.studiorybarkiewicz.pl

T: +48 887 201 200 www.dermiss.pl

Kraków

ZAPYTAJ SWOJEGO LEKARZA O PEPTYDOWĄ TERAPIĘ WŁOSÓW! ASK YOUR DOCTOR ABOUT PEPTIDE HAIR THERAPY! www.DrCyj.pl

Klinika Marusza

Ce-Ce Beauty Clinic

Warszawa

T: +48 22 828 04 04 www.salon.cece.pl

B E AU T Y

nowości

WIOSENNA R EG E N E R AC J A

DOMOWE KURACJE ❚ HOME REMEDIES

Spring regeneration NADSZEDŁ CZAS NA OBUDZENIE SKÓRY PO ZIMIE. POSTAW NA ZABIEGI, KTÓRE STYMULUJĄ NATURALNE PROCESY NAPRAWCZE W SKÓRZE. W EFEKCIE STAJE SIĘ ONA GŁADSZA, JĘDRNIEJSZA, MA ŁADNIEJSZY KOLORYT I LEPSZĄ STRUKTURĘ. ❚ IT IS HIGH TIME TO AWAKEN YOUR SKIN AFTER WINTER. OPT FOR TREATMENTS THAT STIMULATE THE NATURAL REGENERATION PROCESSES IN THE SKIN. IN EFFECT, THE SKIN IS SMOOTHER, FIRMER AND HAS A BETTER STRUCTURE.

Prostrolane Natural-B to nowość wśród zdobywających coraz większą popularność terapii peptydowych. Kwas hialuronowy głęboko nawilża skórę, a uwalniany jeszcze przez dwa tygodnie po zabiegu kompleks peptydów ją odbudowuje i regeneruje od środka, wygładzając zmarszczki i poprawiając sprężystość skóry. ❚ Prostrolane Natural-B is a novelty among the increasingly popular peptide treatments. Hyaluronic acid hydrates the skin and the peptide complex released for two weeks after the treatment rebuilds and regenerates the skin from the inside, smoothing out wrinkles and improving firmness.

Więcej na | More at: antiaging.com.pl

102

KOMÓRKI MACIERZYSTE

Dixidox de Luxe Peeling Skóra głowy też potrzebuje wiosną detoksu. Zapewni jej to peeling na bazie kwasów owocowych. Oczyszcza, reguluje wydzielanie sebum, zapewnia uczucie świeżości. (DSD de Luxe, 200 ml, 155 zł, dsddeluxepolska.pl). ❚ The scalp needs a detox in spring too. A fruit-acid based exfoliator will do the trick. It cleans the skin, regulates sebum excretion and, leaves the skin fresh. (DSD de Luxe, 200 ml, PLN 155, dsdddeluxepolska.pl)

Stem cells

CGF to naturalny zabieg służący regeneracji skóry. Dzięki technologii wirowania krwi uzyskuje się wysoce skoncentrowane poziomy czynników wzrostu i komórek macierzystych. Podawane do skóry stymulują syntezę kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego. ❚ CGF is a natural skin regeneration treatment. Owing to the technology of blood spinning technique which permits to obtain highly concentrated growth agents and stem cells. Administered to the skin they stimulate the synthesis of collagen, elastin and hyaluronic acid.

Więcej na | More at: ambasadaurody.pl

Melaclear Serum Serum ujednolicające koloryt skóry z witaminą C i kwasem fitowym.

Rozjaśnia przebarwienia i sprawia, że cera wygląda świeżo i promiennie.

(Isdin Isdinceutics, 15 ml, 149 zł). ❚ A serum that unifies the colouring of skin with vitamin C and phytic acid. It lightens discoloration and leaves the skin looking fresh and radiant. (Isdin Isinceutics, 15 ml, PLN 149)



© A D O B E STO C K , M . P.

NATURALNA KOREKCJA ZMARSZCZEK Natural wrinkle correction

Cellular Hydralift Firming Mask Skoncentrowana maska o działaniu intensywnie nawilżającym i liftingującym. Szybki efekt i przyjemność stosowania! (La Prairie, 50 ml, 661 zł). ❚ A concentrated mask offering an intensively moisturising and lifting effect. Fast results and very pleasant to use!

(La Prairie, 50 ml, PLN 661)

PROMOCJA

ClearLift – młodsza w godzinę ClearLift to najnowocześniejszy na świecie system laserowy stworzony do nieinwazyjnych zabiegów odmładzania skóry, wygładzenia zmarszczek, leczenia przebarwień oraz redukcji rozszerzonych porów.

W terapii zastosowano frakcyjną technikę działania, która nie powoduje ablacji skóry (przerwania ciągłości skóry). Dzieje się tak dlatego, że technologia bardzo krótkiego impulsu o wysokiej energii pozwala dostarczyć kontrolowaną porcję energii w głąb skóry powodując mikrouszkodzenie tylko w skórze właściwej, nie uszkadzając przy tym naskórka. Dodatkowo dzięki wykorzystaniu wymiennych końcówek, światło lasera Clear Lift może przenikać na różne głębokości przebudowując skórę na wszystkich poziomach. Dzięki temu zabieg wykazuje skuteczność nie tylko w walce z powierzchownymi ale i głębszymi przebarwieniami oraz ze zmarszczki mimicznymi, wiotkością skóry i innymi mankamentami.

Najczęściej trafiają do mnie pacjentki, które zaczynają widzieć na swojej skórze nie tylko oznaki starzenia w postaci zmarszczek i zwiotczeń ale dodatkowo mają problemy z przesuszoną skórą, rozszerzonymi porami i przebarwieniami. Jednocześnie chcą szybkiego i skutecznego zabiegu, który pomoże Dr Robert Chmielewski im w ogólnym poprawieniu jakości Lekarz medycyny estetycznej swojej skóry. Bardzo często polecam Ambasada Urody wtedy nowoczesny zabieg odmłodzenia starzejącej się skóry promieniem lasera.

Przy tego typu problemach doskonale sprawdza się nie-ablacyjny laser Alma ClearLift typu Q-switch o bardzo krótkim impulsie, rzędu nanosekund. Użycie go pozwala na bardzo skuteczną, bezpieczną terapię z krótkim czasem rekonwalescencji po zabiegu. Laser ClearLift możemy zastosować w celu odmłodzenia skóry, wypłycenia zmarszczek, poprawienia jędrności i elastyczności skóry, likwidacji przebarwień, zmniejszeniu widoczności rozstępów. Dzięki bardzo krótkiemu impulsowi światła lasera zabieg jest prawie bezbolesny i bardzo bezpieczny, nie daje przegrzania tkanek, a więc czas powrotu do codziennych czynności jest krótki. Dla wzmocnienia i utrwalenia efektu należy wykonać 3-5 zabiegów co 2-3 tygodnie. Zabieg ten można również łączyć z podaniem osocza bogatopłytkowego co dodatkowo wzmacnia efekty i pozwala na jeszcze większą stymulację skóry do przebudowy. Naturalność procedury i pożądane efekty sa nie do przecenienia.

Zabiegi laserem ClearLift to znakomite rozwiązanie dla kobiet żyjących w ciągłym pośpiechu, niemających czasu na długie zabiegi i długą przerwę w codziennych aktywnościach.

Clear Lift to zabieg dedykowany skórze wymagającej dogłębnej regeneracji, ujędrnienia i natychmiastowego odmłodzenia. Sprawia, że skóra staje się jędrna, sprężysta, poprawia się jej struktura, a zmarszczki znikają.

AMBASADA URODY to warszawska sieć klinik, która od ponad 13 lat świadczy dla Państwa usługi z zakresu szeroko pojętej kosmetologii, medycyny estetycznej, laseroterapii medycznej, kosmetyki upiększającej oraz masaży i zabiegów SPA dbając o Państwa wygląd i dobre samopoczucie.

Aby zadbać o potrzeby swoich klientów, zespół wykwalifikowanych specjalistów łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia z sukcesem stosuje najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów, Warszawa tel: 604 502 501 AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście tel: 606 909 009

www.ambasadaurody.pl

M U S T H AV E

dla niej

1

2

3

Ponadczasowy, uniwersalny i powraca jak bumerang. Styl marynarski. Wystarczy sweter w granatowe paski i... gotowe.

CAŁA NAPRZÓD full speed ahead

Evergreen, universal and it keeps coming back like a boumeragn. All it takes to look great is a blue-striped sweater.

8

9

4

2

7

8

© M . P.

5

6

1. SOLAR sweter, 279 zł 2. SAMSONITE plecak Ziproll, 449 zł 3. SOLAR broszka, 59 zł 4. SISLEY prochowiec, 709 zł 5. TOMMY HILFIGER czapka z daszkiem, 169 zł 6. SAMSONITE lekka i wytrzymała walizka Lite Shock Sport, 1 949 zł 7. MICHAEL KORS mokasyny 549 zł 8. WITTCHEN torebka, 259 zł 9. LEVI'S Ribcage Jeans, 399 zł ❚ 1. SOLAR sweater, PLN 279 2. SAMSONITE Ziproll backpack, PLN 449 3. SOLAR brooch, PLN 59 4. SISLEY trench coat, PLN 709 5. TOMMY HILFIGER baseball cap, PLN 169 6. SAMSONITE ligh and durable Lite Shock Sport suitcase, PLN 1,949 7. MICHAEL KORS moccasins, PLN 549 8. WITTCHEN handbag, PLN 259 9. LEVI'S Ribcage Jeans, PLN 399

104

ONDA - REWOLUCJA W WALCE Z CELLULITEM I OPORNYM TŁUSZCZEM

Cellulit to problem, z którym kobiety walczą od lat - dlaczego kobiety? Ponieważ jest to efekt innej budowy tkanki tłuszczowej niż u mężczyzn oraz wpływ estrogenów - hormonów, które wręcz sprzyjają powstawaniu “pomarańczowej skórki”.

Onda to unikalna technologia oparta na mikrofalach, które usuwają cellulit oraz redukują tkankę tłuszczową napinając przy tym zwiotczałą skórę.

PIĘKNE CIAŁO BEZ CELLULITU

UJĘDRNIONA I WYGŁADZONA SKÓRA

UTRATA TKANKI TŁUSZCZOWEJ

Białystok: ESTMED KLINIKA MEDYCYNY ESTETYCZNEJ, ul. Jurowiecka 21, tel. +48 502 584 478; Kraków: VESUNA KLINIKA MEDYCYNY ESTETYCZNEJ I LASEROTERAPII, ul. Dobrego Pasterza 118c/11, ul. Kamieńskiego 11, tel. +48 12 418 20 30, + 48 12 298 68 96; Poznań: GOOD TIME DAY SPA, ul. Grunwaldzka 52, tel. +48 607 785 785; Warszawa: AMBASADA URODY, ul. Hlonda 2, tel. +48 22 253 23 23; HOLISTIC CLINIC, ul. Racławicka 98, tel. +48 22 100 62 26; KLINIKA MIRACKI, Al. Wilanowska 67 I ul. Królewska 18 I Al. KEN 54, tel. +48 221 030 030

Dowiedz się więcej na www.onda.pl ITP S.A. Partner w doborze technologii | www.itpsa.pl | tel. +48 722 008 002

GOOD ADDRESS

nasze rekomendacje

2 3

PRESTIGE ZONE

1

1. EFEKT NATYCHMIASTOWY Instant effects KUO’S Professional Institute to jedyny w Polsce reprezentant hiszpańskiej marki, której udało się błyskawicznie podbić rynek pielęgnacji w segmencie professional. Podstawową filozofią Kuo’s jest nierozerwalny związek zabiegu z produktem. Starannie dobranym preparatom zawsze towarzyszy odpowiedni zabieg, którego wynikiem jest doskonały, widoczny natychmiast rezultat. Jedną z najpopularniejszych kuracji w Instytucie jest Spersonalizowany Rytuał Twarzy KUO’S Bespoke: „Tajemnicą niesamowitego efektu jest współdziałanie skomponowanych specjalnie dla indywidulanych potrzeb składników” – tłumaczą eksperci KUO’S. Instytut to ulubione miejsce gwiazd, m.in. Małgorzaty Kożuchowskiej i Grażyny Szapołowskiej. ❚ KUO’s Professional Institute is the only representative in Poland of the Spanish brand that enjoyed a rapid success on the segment of professional skin care. The philosophy endorsed by Kuo’s is the unbreakable link between the treatment and the product. A carefully selected product is accompanied with the right treatment, producing excellent, instant results. One of the most popular is the KUO’s Bespoke Personalised Facial Ritual. “The secret of the incredible effect is the joint operation of ingredients selected for the given person’s needs”, KUO’s experts explain. The Institute is a favorite place of Polish stars, including Małgorzata Kożuchowska and Grażyna Szapołowska. kuos.pl

106

2. MODNA NA PIĘKNE WŁOSY The beautiful hair trend

3. NOWY HOTEL W WARSZAWIE A new hotel in Warsaw

Cały świat oszalał na punkcie trychologii. Nic dziwnego, ponieważ sprawdzony trycholog jest w stanie poprawić kondycję włosów prawie każdemu z nas. Polecamy warszawską klinikię Medical Hair & Esthetic, w której przyjmują trycholodzy Agnieszka Trepka i Magdalena Kania. ❚ The whole world has gone crazy about trichology. No wonder since a reliable trichologist can improve the condition of the hair of nearly everuone. We recommend the Warsaw clinic Medical Hair & Esthetic where you can make an appointment with trichologists Agnieszka Trepka and Magdalena Kania.

Vienna House Mokotow Warsaw zaprasza już od końca lutego 2019 r.

Zlokalizowany jest zaledwie 10 minut od warszawskiego lotniska i stanowi zieloną oazę w biznesowej dzielnicy Mokotów. Jest miejscem dla gości ceniących industrialne wzornictwo, tętniące życiem lobby i pierwszorzędną kuchnię. Wnętrza hotelu łączą historię dzielnicy z koncepcją biurowca, komfortowymi nowoczesnymi udogodnieniami i współczesnym wystrojem. ❚ Vienna House Mokotow Warsaw invites guests as from late February 2019. Located just 10 minutes away from the Warsaw airport it is a green oasis in the business part of the city. It is the perfect place for those who appreciate industrial design, a busy lobby and first-rate cuisine. The hotel interiors combine the history of the district with the idea of a modern office bulding with comfortable, modern amenities and a contemporary interior.

trychologwarszawa.pl

viennahouse.com

© M . P.

3

LOT SKY BAR LOT SKY BAR 108 WYDARZENIA

LOT NEWS

111

SIATKA POŁĄCZEŃ ROUTE MAP

112 FLOTA

FLEET 116 ROZRYWKA POKŁADOWA IN FLIGHT ENTERTAINMENT

121

Bądź naszym gościem Be our guest

ŚNIADANIE BREAKFAST

LUNCH

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

Available on flights

Available on flights

7 3

2 5 1

2

8

4 3

1

6

4 1. Kanapka

12

ze schabem, ogórkiem konserwowym i sosem musztardowo-miodowym w pełnoziarnistej bułce

5

PLN

Chicken Tikka Masala

with pork roast, pickled cucumber and honey-mustard dressing served on whole wheat bread

1. Croissant maślany z serem gouda i szynką dojrzewającą

10

PLN

8

5. DayUp RED PLN

Mus jogurtowo-owocowy z truskawkami i czereśniami Mix of fruit mousse and yoghurt with cherries and strawberries

6

PLN

PLN

8

8

PLN

Salad

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

PLN

12

with beetroot and goat’s cheese, black olives, sun-dried tomatoes and fresh cucumber served with honey-mustard dressing

Mix of pineapple, kiwi, apple and strawberries

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

Pasta in a vegetarian sauce with tomatoes, zucchini, mushrooms & olives

Buckwheat

z kozim serem, burakami, czarnymi oliwkami, suszonymi pomidorami, ogórkiem i sosem musztardowo-miodowym

Fresh fruit

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

z burakami i jarmużem

Rejsy czarterowe Charter flights

Wege Vege

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

PLN

Vegetarian pasta

with radamer and mozarella cheese accompanied by black olives, red pepper and rocket served on whole wheat bread

3. Gryczotto

20

6. Makaron z warzywami

Makaron w sosie warzywnym z pomidorami, cukinią, pieczarkami i oliwkami

Sandwich

4. Sałatka

with crunchy and strawberry sauce

Mieszanka ananasa, kiwi, jabłka i truskawek

PLN

with beets and kale

Natural yoghurt 3. Świeże owoce

Chicken in masala sauce with yoghurt, onions and oriental herbs accompanied with yellow rice

z serami radamer i mozzarella z dodatkiem czarnych oliwek, papryki i rukoli w pełnoziarnistej bułce

Quaker Golden Syrup

with gouda cheese and prosciutto style ham

z crunchy i sosem truskawkowym

Quaker Golden Syrup

Porridge

Butter croissant

2. Jogurt naturalny

8

4. Owsianka

12

PLN

Kurczak w sosie masala na bazie jogurtu z cebulą i orientalnymi ziołami, podawany z żółtym ryżem

Sandwich

2. Kanapka

20

5. Kurczak Tikka Masala

PLN

20

7. Lasagne bolognese

PLN

Płaty makaronu w sosie ziołowo-pomidorowym z mielonym mięsem, polane sosem beszamelowym Layers of pasta in a herby tomato sauce with minced meat, topped with béchamel sauce

8. Świeże owoce

Mieszanka ananasa, kiwi, jabłka i truskawek

8

PLN

Fresh fruit

mix of pineapple, kiwi, apple and strawberries

Bez glutenu Gluten free

Bez dodatku cukru No sugar added

ALKOHOLE SPIRITS

NAPOJE BEZALKOHOLOWE SOFT DRINKS

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

Available on flights

Available on flights

5

1. Sok jabłkowy Apple Juice

PLN

300 ml

1

2

3

1

4

5

2. Sok pomarańczowy Orange Juice

PLN

300 ml

2

300 ml

3 5

6

7

8 4 5

4. Sok marchewkowo-bananowy Banana and carrot juice

5. Pepsi

6 7 10

11

12

z trawą

Żubrówka

Bison Grass Vodka 50 ml

2. Żubrówka biała

Żubrówka

White Vodka 50 ml

3. Lemon Tree Wódka smakowa Flavoured Vodka 50 ml

4. Scotch Whisky Famous Grouse 50 ml

5. London’s Gin No 1 50 ml

6. Kraken rum 50 ml

10 10 12 12 12 12

PLN

PLN

z karmelem i solą morską with caramel and sea salt 50 ml

9. Prosecco Extra Dry 187 ml

10. Wino białe White wine PLN

187 ml

12. Cydr Lubelski Lubelski Cider PLN

9

500 ml

13. Heineken Piwo / Beer

12 15 10

10

PLN

10 10 8

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

10. Lipton Ice Tea Peach 330 ml

PLN

11

11. 4move 250 ml

PLN

12 PLN

13

PLN

PLN

14

330 ml

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

330 ml

9 . Black Energy

187 ml

11. Wino czerwone Red wine PLN

PLN

8. Tonic Schweppes

250 ml

8. Whiskey Bushmills Black Bush 50 ml

PLN

12

7. Likier Chopin

330 ml

330 ml

8 1. Żubrówka

6. Pepsi MAX

7. 7 Up

13

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

5 5 5 5 5 5 5 6

12. Dilmah Exceptional herbata/tea Ceylon Green Tea, Elegant Earl Grey, Perfect Ceylon Tea 13. Mokate kawa/coffee instant

6

14. Krystaliczne Źródło woda/water

5

0,5 l

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

5

PLN

PLN

330 ml

330 ml

9

5

3. Sok pomidorowy Tomato Juice

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

PLN

Rejsy czarterowe Charter flights

PRZEKĄSKI SNACKS

NORDICA

Piwo estońskie dostępne w rejsach obsługiwanych przez Nordica Estonian beer available on flights operated by Nordica

Dostępne w rejsach Available on flights

2

3 4

Piwo

Saku Originaal

Beer

12

PLN

Saku Originaal 300 ml

6 5

1

8 7 10 9

12

11 SPECIAL OFFER

5

1 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Drobiowy Poultry kabanos sausage

PLN

SPECIAL OFFER

5

2 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Wieprzowy Pork kabanos sausage 3. M&M’s 90 g

4. Twix 75 g

5. Snickers 75 g

6. Bounty 57 g

PLN

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za zakup. Załoga może odmówić sprzedaży produktu w sytuacji braku możliwości wydania reszty.

We kindly ask you to prepare the exact amount of money needed for your purchase. Crew can decline the purchase if change is not available. Thank you for your cooperation!

100 g

50 g

50 g

8

7. Mieszanka studencka Nut Mix with raisins

5

5

PLN

Dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić pełen asortyment produktów. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

PLN

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

100 g

9. Pringles Original

10 5 5 5

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

PLN

8. Orzeszki ziemne Peanuts

40 g

PLN

10. Pringles Paprika 40 g

PLN

PLN

PLN

10 10

11. Haribo Złote Misie Haribo Golden Bears

8

PLN

PLN

100 g

12. Ciasteczko owsiane Quaker Porridge To Go 55 g

PLN

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

6

Ceny towarów są podane w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD), w dolarach kanadyjskich (CAD) i w forintach węgierskich (HUF) – z wyłączeniem bilonu – lub za pomocą kart płatniczych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart VISA, MasterCard, Diners Club, JCB, American Express jest limitowana do 4000 PLN. W przypadku płatności kartą załoga może poprosić o okazanie paszportu lub innego dokumentu.

Prices are quoted in Polish Zloty (PLN). We gladly accept credit and debit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD), Canadian Dollars (CAD) or Hungarian Forint (HUF) – except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB and American Express is limited to 4000 PLN. For payments made by credit/debit card you may be asked to present your passport or similar form of ID.

PLN

PLL LOT S.A. zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, Sky Bar), prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies. If you wish to receive an invoice for your purchase made on board (Upgrade, Duty Free, SkyBar) please send your invoicing details along with a scan of proof of purchase to the following email: callcenter. faktury@lot.pl

Rejsy długodystansowe Long-haul flights Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Rejsy czarterowe Charter flights

SŁONECZNE KORFU W OFERCIE LOT Flight to sunny Corfu

@ M . P. , A D O B E STO C K

LOT został laureatem 12. edycji nagród przyznawanych przez lotnisko w Budapeszcie w kategorii „Najlepiej rozwijająca się linia lotnicza w 2018 roku” za uruchomienie bezpośrednich rejsów z Budapesztu do Nowego Jorku (JFK) i Chicago w maju ub. r. oraz za rozwój przewozów cargo.

W uzasadnieniu do nagrody napisano, że: „LOT oprócz otwarcia tras do Chicago i Nowego Jorku (JFK) zwiększył częstotliwość połączeń z Warszawy do Budapesztu, a także uruchomił połączenie z Krakowa do Budapesztu. Ponadto LOT znacząco rozwinął transport cargo m.in. do USA”. W 2018 r.

LOT przewiózł z Budapesztu blisko 2,6 tys. ton cargo i poczty – o 86 proc. więcej niż w 2017 r., a biorąc pod uwagę okres już po inauguracji połączeń, a więc maj – grudzień 2018 – o 125 proc. więcej niż w analogicznym okresie 2017 r. Najwięcej towarów z Budapesztu podróżuje na pokładach LOT-u do Nowego Jorku, Chicago i Tokio.

Bezpośrednie połączenia ze stolicy Węgier do Stanów Zjednoczonych powróciły w maju 2018 r. po siedmioletniej przerwie. Polski narodowy przewoźnik odpowiedział w ten sposób na rosnące zainteresowanie pasażerów. ❚ The LOT has been presented an award by Budapest Airport. Poland’s flagship carrier was recognised in the “Best developing full service carrier 2018” category for launching direct flights from Budapest to New York (JFK) and Chicago in May 2018 and for expanding its cargo services.

The citation for the award reads: “In addition to launching new routes to Chicago and New York (JFK), LOT increased the frequency of Warsaw-Budapest services and introduced flights from Kraków to Budapest. In addition, LOT has significantly expanded its cargo services to such destinations as the US.” In 2018, LOT carried nearly 2,600 tonnes of cargo and mail from Budapest. This was 86 per cent more than in 2017, and during the period following the launch of new connections, i.e. May-December 2018, up to 125 per cent more than during the same period in 2017. Most goods from Budapest are sent by LOT aircraft to New York, Chicago and Tokyo. LOT relaunched direct flights from Budapest to the US, after a seven-year break, in May 2018 in response to increasing passenger demand.

WY DARZENIA LOT news

LOT is recognised for its development in Budapest

LOT otwiera nowe sezonowe połączenie do Grecji. Od 9 czerwca do 15 września samoloty B737 MAX i B737-800 NG będą wykonywały rejsy między Warszawą a Korfu raz w tygodniu. Nowoczesne Boeingi 737 wystartują z Warszawy o 8:15 i wylądują na Korfu o 11:40. Rejsem powrotnym pasażerowie polecą o 12:40 i o 14:00 wylądują na Lotnisku Chopina w Warszawie. Lot potrwa zaledwie nieco ponad 2 godziny.

Grecja to jeden z najpopularniejszych kierunków wybieranych przez Polaków na wakacyjną podróż. Położone u wybrzeży Morza Jońskiego Korfu zachęca pięknymi plażami, lazurową wodą i śródziemnomorską kuchnią. Sporą część terenu pokrywają drzewa cytrusowe, gaje oliwne i winnice, dlatego uznawana jest również za najbardziej zieloną wyspę w kraju. Uruchamianie nowych połączeń nie byłoby możliwe, gdyby nie sukcesywne rozbudowywanie floty średniego zasięgu. W tym roku LOT otrzyma aż dziewięć nowych Boeingów 737 MAX – tym samym w 2019 r. ich liczba wzrośnie do 14.

Pasażerowie LOT-u mogą dziś skorzystać z licznych połączeń do popularnych wakacyjnych destynacji np. do Tel Awiwu, Barcelony, Larnaki, Dubrownika, Zadaru, Puli i Splitu, czy do Warny. ❚ LOT is launching new seasonal flights to Greece. From 9 June until 15 September, the carrier will be flying B737 MAX and B737-800 NG aircraft between Warsaw and Corfu once a week.

A Boeing 737 will take off from Warsaw at 8:15 and arrive in Corfu at 11:40. Passengers taking the 12:40 return flight to Warsaw will touch down at Chopin Airport at 14:00.

The flight takes just over 2 hours.

Greece is one of the most popular holiday destinations for Polish travellers. The Ionian island is famous for its pristine beaches, azure waters, and Mediterranean cuisine. Large swathes of land are given over to citrus and olive groves and vineyards. In fact, Corfu is considered the greenest island in Greece. These new services would not have been possible without the gradual expansion of the mid-haul fleet. LOT is adding nine new Boeing 737 MAX machines to its fleet this year, bringing their total to 14.

LOT passengers now benefit from numerous flights to popular summer destinations, including Tel Aviv, Barcelona, Larnaca, Dubrovnik, Zadar, Pula, Split or Varna.

Korfu to jeden z nowych kierunków uruchamianych przez LOT z Warszawy. ❚ Corfu is one of the new LOT destinations launched from Warsaw.

lot.com

LOT NAGRODZONY ZA ROZWÓJ W BUDAPESZCIE

111

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray Edmonton

San Francisco

Seattle

Saskatoon

Calgary

Winnipeg

Portland

San Diego

Phoenix

Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Atlanta Charlotte Dallas Houston

Orlando

Tampa

Varadero Cancun

POŁĄCZENIA REGIONALNE regional routes

Québec Montreal Halifax

Toronto New York (Newark)

Chicago

Las Vegas

Los Angeles

Ottawa

Minneapolis

SIATKA P OŁĄCZEŃ

route map

Vancouver

Miami

Puerto Plata

Punta Cana

Gällivare

Arvidsjauri Trondheim

Stockholm

TALLINN

Copenhagen Gdansk

London (City)

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Brussels

połączenia LOT-u / LOT flights

Olsztyn Vilnius

Szczecin

WARSAW Lublin

Wroclaw

Kiev (Boryspil)

London nowe kierunki / City new destinations

Katowice

Krakow Rzeszow Lviv

Munich

seasonal flights

Nice

lot.com

Dubrovnik połączenia sezonowe /

Vienna Budapest

112

połączenia LOT-u realizowane we współpracy z linią Nordica / LOT connections in cooperation with Nordica

Odesa

Bucharest

Constanca

Split Dubrovnik Ohrid

Aviv Tel Aviv

Kraków – Bukareszt od 1 kwietnia / Cracow – Bucharest from 1st April Kraków-Olsztyn od 25 kwietnia / Cracow-Olsztyn from 25th April Wilno-London City od 1 maja / Vilnus-London City from 1st May Kraków – Dubrownik od 25 maja / Cracow – Dubrovnik from 25th May Budapeszt – Bruksela od 2 września / Budapest – Brussels from 2nd September Budapeszt – Bukareszt od 2 września / Budapest – Bucharest from 2nd September

Yekaterinburg

Rzeszow Budapest

Astana

Krasnodar

Sapporo

Larnaca Cairo

Yerevan Beirut Tel Aviv

Beijjng

Sendai

Seoul

Tokyo

Fukuoka

Amman

SIAT KA P OŁĄCZEŃ

Tbilisi

Taipei

Delhi

Hanoi

Bangkok

route map

Ho Chi Minh

Phuket

Singapore

Mombasa

Mauritius Brisbane Perth

Sydney Adelaide Canberra

Melbourne

LOT NA ŚWIECIE połączenia czarterowe / charter flights połączenia LOT-u / LOT flights

Sydney połączenia code-share / code-share flights Delhi

nowe kierunki / new destinations

Warszawa-Miami od 1 czerwca / Warsaw-Miami from 1st Juni Warszawa-Bejrut od 14 czerwca / Warsaw-Beirut from 14th Juni Warszawa-Delhi od 17 września / Warsaw-Delhi from 17th September

lot.com

Krakow

Kazan Samara

WARSAW

113

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in Europe. Flights to and from Warsaw Oslo

Helsinki

Tallinn

Stockholm Gothenburg

Edinburgh

Billund Copenhagen

Riga Palanga

St Petersburg

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

Kaliningrad Hamburg Amsterdam London (Heathrow) Hannover Berlin WARSAW London (City) Düsseldorf

route map SIATKA P OŁĄCZEŃ

Kiev (Boryspil) Kharkiv Brussels Frankfurt Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Cluj-Napoca Lyon Milan Ljubljana Zagreb Venice Turin Pula Varna Bucharest Belgrade Nice Zadar Split Dubrovnik Barcelona Sofia Podgorica Skopje Istanbul

Paris

Porto

Lisbon

Madrid

Ankara

Corfu

połączenia bezpośrednie LOT-u / direct LOT flights Lisbon

połączenia code-share / code-share flights

Corfu

połączenia sezonowe / seasonal flights seasonal flights

Warszawa – Korfu od 9 czerwca / Warsaw – Corfu from 9th June Warszawa – Warna od 9 czerwca / Warsaw – Varna from 9th June

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie off mode Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. ❚ During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode.

The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

lot.com

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE ❚ NON-CASH TRANSACTIONS ON BOARD

114

Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie. Podawanie tych danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. Zapewniamy, że zbieranie, przetwarzanie, przechowywanie i udostępnianie danych odbywa się w sposób całkowicie bezpieczny i zgodny z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

W każdym momencie mogą Państwo zwrócić się do nas z prośbą o informację o danych na swój temat przechowywanych przez LOT*, jak też skorygować ich treść. ❚ Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. Providing this information is purely voluntary. You can still effect a cash transaction should you decline.

Please be assured that the collection, processing, storing and disclosing of personal data is carried out in a secure manner and in compliance with the Personal Data Protection Act of 29 August 1997. You have the right to request information regarding any personal data stored by LOT and correct it at any time. * Polskie Linie Lotnicze „LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa ❚ Polskie Linie Lotnicze “LOT” S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43, 02-146 Warszawa

Jedna karta, wiele przywilejów One card, many benefits Dzięki karcie Miles & More możesz gromadzić i wykorzystywać mile zarówno podczas podróży, jak i na co dzień. Spójrz na atrakcyjne oferty, które daje największy w Europie program dla często podróżujących pasażerów.

With Miles & More card you can earn and spend miles both while travelling and on everyday purchases. Take a look at the attractive benefits offered by the biggest Europe’s programme for frequent flyers.

Szybka i bezpłatna rejestracja

Fast and free registration

Skorzystaj z aplikacji mobilnej Miles & More i zgromadź dodatkowe 500 mil lub wejdź na stronę www.miles-and-more.pl.

Download Miles & More app and take advantage of 500 award miles or visit www.miles-and-more.pl.

Zarejestruj się już teraz miles-and-more.com/pl/rejestracja

Register now miles-and-more.com/en/registration

Po zarejestrowaniu można naliczyć wstecznie mile za przeloty oraz usługi partnerów z ostatnich sześciu miesięcy.

By the way: after registration, miles for your flight or other partners services can be credited to you retrospectively within 6 months.

Gromadź mile nie tylko za podróże samolotem w ponad 30 liniach lotniczych, ale również korzystając z karty kredytowej, ubezpieczenia podróży, podczas zakupów oraz u 300 innych partnerów nielotniczych na całym świecie.

Earn miles not only when you are traveling with more than 30 airlines, but also take advantage of credit cards, travel insurance, shopping and with 300 other non-airline partners all over the world.

Wykorzystaj mile premiowe na przelot, podwyższenie klasy podróży oraz inne usługi między innymi pobyt w hotelu czy wypożyczenie samochodu.

Spend award miles on flight awards, upgrade awards or other services such as stay in the hotel or car rental.

Aplikacja mobilna Miles & More

Z aplikacją mobilną kartę Miles & More masz zawsze przy sobie.

Zamieszczone są tam informacje o stanie Twojego konta oraz sposobie łatwego gromadzenia i wykorzystywania mil. Ponadto dzięki aplikacji nigdy nie przegapisz żadnej promocji. Zawsze uzyskasz najcenniejsze informacje i porady jak szybko zgromadzić mile potrzebne do wymarzonej nagrody.

Miles & More mobile app

With the Miles & More app, you always have card with you.

It shows you your mileage account balance and how you can easily earn and spend miles. Furthermore, you will never miss another promotion. You will always get the most valuable information and tips on the quickest way to earn your dream award.

116

lot.com F LOTA fleet

LOT to dopiero początek!

The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

Odkryj urokliwe Kowno

Leć do miasta, które łączy w sobie tradycję z nowoczesnością

Discover charming Kaunas

Fly to the city that combines tradition with modernity

lot.com

BAGAŻ REJESTROWANY

checked baggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED BAGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

+

32 kg max

+

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

+

+

23 kg max

32 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

BAGAŻ PODRĘCZNY

9 kg max

+

9 kg

+

= 12 kg

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR CARRY-ON BAGGAGE

LOT ECONOMY CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max

55 In addition, one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you. All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ maximum dimensions of up to 158 cm

40

LOT BUSINESS CLASS na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

8 kg max

+

23 kg max

carry-on baggage

LOT PREMIUM ECONOMY

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

PRZY DAT NE INFORMACJE useful information

32 kg max

23 kg max

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. ❚ A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

lot.com

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

119

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

One hundred masterpieces of Polish cinema for the centenary of Poland’s regained independence! Available on board LOT planes.

lot.com

Sto wybitnych polskich filmów na stulecie odzyskania niepodległości!

Obejrzyj na pokładach naszych samolotów.

120

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ FILMY ❚ MOVIES

TV ❚ TV

GRY ❚ GAMES

in-flight entertainment AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

In March, on our long-haul flights, we would like to offer you over 100 movies and TV shows (including: Chinese, Russian, Japanese, Korean, Hungarian, and German productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. Also, we’re more than happy to inform that from the 1 December we launched a new project in cooperation with Polish Film Institute – “Polish 100”. The purpose of this name is to recall 100th anniversary of Poland’s regained independence. Thanks to this initiative, you will have the opportunity to check out the most famous movies in the history of Polish cinematography. Below you can find selected new movies in our movie lineup for this month.

WYBRANE NOWOŚCI FILMOWE W MARCU / Selected new movies in March: NARODZINY GWIAZDY / A STAR IS BORN (2018) WDOWY / WIDOWS (2018) FAWORYTA / THE FAVOURITE (2018) BUMBLEBEE (2018)

MORDERSTWO W ORIENT EXPRESSIE / MURDER ON THE ORIENT EXPRESS (2017) LIGA SPRAWIEDLIWOŚCI / JUSTICE LEAGUE (2017) NAJDŁUŻSZA PODRÓŻ / THE LONGEST RIDE (2015) CYRUS (2010)

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

W tym miesiącu w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach dalekiego zasięgu, oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje: chińskie, rosyjskie, japońskie, koreańskie, węgierskie, niemieckie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Ponadto, z końcem poprzedniego roku uruchomiliśmy nowy projekt współorganizowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej – „Kino na 100!”. Projekt ma na celu uczczenie stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Dzięki tej inicjatywie, przez najbliższe 2 lata w naszej ofercie regularnie będą się pojawiały najsłynniejsze filmy w historii polskiej kinematografii. Poniżej znajdą Państwo wybrane nowości, które pojawiły się w naszym repertuarze w tym miesiącu.

„KINO NA 100!” / ”Polish 100”: RÓŻA / ROSE (2011) REJS / THE CRUISE (1970) RODZINA CZŁOWIECZA / FAMILY OF MAN (1966) SWITEŹ / THE LOST TOWN OF SWITEŹ (2010) WODZIREJ / TOP DOG (1977)

DLA DZIECI / for kids: RALPH DEMOLKA W INTERNECIE / RALPH BREAKS THE INTERNET (2018) BOCIANY / STORKS (2016) LEGENDY SOWIEGO KRÓLESTWA: STRAŻNICY GA'HOOLE / LEGEND OF THE GUARDIANS: THE OWLS OF GA'HOOLE (2010)

lot.com

BARWY OCHRONNE / CAMOUFLAGE (1977) BODY / CIAŁO (2015) GORĄCZKA / FEVER (1981) KOMUNIA / COMMUNION (2016) PANNY Z WILKA / THE MAIDS OF WILKO (1979)

121

49zł Specjalna cena festiwalowa

Rezerwuj już dziś na RestaurantWeek.pl

NAJLEPSZE RESTAURACJE W POLSCE NAJWYBITNIEJSI SZEFOWIE KUCHNI NIEPOWTARZALNE DOŚWIADCZENIE

POPISOWE MENU: PRZYSTAWKA, DANIE GŁÓWNE, DESER + PREZENT OD SPONSORA

CJE J KOLA WYGRA EJ Z S P E W NAJL IATA W Ś I J C RA RESTAU M -E T JS LO LUB RE !

U N Y D DO LON

Każdego roku marnuje się 1/3 światowej żywności.

Każdy z nas wyrzuca rocznie co najmniej 200 kg jedzenia. Jedzenie daje życie, nie biorąc nic w zamian. Szanujmy je!

Największe i najpopularniejsze wydarzenie kulinarne w Polsce, Festiwal najlepszych restauracji, odbywa się w duchu #RespectFood. Formuła wcześniejszych rezerwacji na Festiwal sprawia bowiem, że zgodnie z zasadami zero-waste w czasie jego trwania nie marnuje się ani trochę żywności. Uczestnicząc w Festiwalu bierzesz udział w najbardziej szanującym jedzenie przedsięwzięciu w naszym regionie geograficznym.

Razem uczyńmy świat lepszym!

Sponsor Wydarzenia:

Woda Festiwalowa:

Partner Kulinarny:

Partner Lotniczy:

Partner Logistyczny:

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

Prezent

A gift

na każdą okazję,

for every occasion

5 PLN = 1 mila

5 PLN = 1 mile

Do dnia 11.03.2019 każde 5 PLN wydane na perfumy i kosmetyki to 1 mila.

Until 11/03/2019 each PLN 5 spent on perfumes and cosmetics is 1 mile.

dokądkolwiek lecisz...

wherever you are going...

Odkryj tętniące życiem miasto.

Leć do Tel Awiwu!

Bezpośrednie loty do Tel Awiwu z Gdańska, Warszawy, Krakowa, Lublina, Wrocławia oraz Rzeszowa!

Discover the vibrant city. Fly to Tel Aviv!

Direct flights to Tel Aviv from Gdansk, Warsaw, Cracow, Lublin, Wroclaw and Rzeszow!

lot.com

18 MAY – 10 JUNE

MANON LESCAUT (new production) 18, 21, 25, 28, 30 May TOSCA 19, 29 May MESSA DI GLORIA / LE VILLI 20 May LA FANCIULLA DEL WEST 22, 24 May MADAMA BUTTERFLY 23, 25 May LA RONDINE (new production) 26, 27 May EDGAR (new production) 1, 6 June LA BOHÈME 2.0 2, 5 June IL TRITTICO 3, 4 June TURANDOT 7, 9 June PUCCINI SONG RECITAL 4 June

CHRYSANTHEMUMS, OR THE DEATH OF LIÙ (world premiere) 8, 9 June CLOSING CONCERT WITH GREGORY KUNDE 10 June

opera.hu | facebook.com/Operahaz

Idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy!

The perfect solution for your business!

LOT Dla Firm to program lojalnościowy, który pozwoli Twojej firmie zmniejszyć koszty podróży służbowych. Zbieraj Punkty podczas podróży służbowych i wymieniaj na nagrody takie jak:

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed to reduce business travel expenses in your company.

You can earn Points on every business trip with LOT and redeem them for awards:

- bilety lotnicze - hotele - wstęp do LOT Business Lounge Polonez lub Mazurek - usługi podwyższające standard podróży.

Z LOT Dla Firm: - otrzymujesz 2000 powitalnych Punktów Premiowych - zbierasz Punkty za każdy przelot LOT-em oraz za pobyty w hotelach - zmniejszasz koszty podróży służbowych

- flight tickets - hotel stays - access to LOT Business Lounge Polonez and Mazurek - services that enhance your travel experience.

With LOT Dla Firm you can: - earn 2000 Welcome Premium Points - earn Points for each flight operated by LOT and hotel stays - reduce business travel expenses

To nie wszystko!

Zbieraj punkty za przeloty pracowników firmy na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach w programie Miles & More.

Dodatkowo masz możliwość naliczenia Punktów za odbyte podróże z LOT do 6 miesięcy przed rejestracją!

But there’s even more!

You and your employees can earn Points on one LOT Dla Firm account and additionally miles on personal Miles & More accounts.

You can also register Points on LOT flights flown 6 months before registration.

Nie czekaj dłużej!

Zarejestruj się na lotdlafirm.com

What are you waiting for?

Register on lotdlafirm.com