Kaleidoscope September 2019

zabierz mnie | take me home

MAGAZYN POKŁADOWY PLL LOT S.A. EGZEMPLARZ BEZPŁATNY/FREE COPY ISSN 0239-9032

09/2019

lot.com

MONACHIUM

WALCZYMY Z PLASTIKIEM | DLACZEGO WARTO ODWIEDZIĆ BUKARESZT | ELISABETH MOSS | SEBASTIAN FABIJAŃSKI | FILMOWYMI SZLAKAMI DOOKOŁA ŚWIATA | MARATON WARSZAWSKI

MUNICH

Chocimska 7, Warsaw tel. 22 848 12 25, 22 848 15 90 rozana@restauracjarozana.com.pl www.restauracjarozana.com.pl

NOTE FROM CEO

Edytorial

PL

Szanowni Państwo,

© A R C H I W U M P L L L O T. O K Ł A D K A : R E I N H A R D S C H M I D / S I M E / F R E E

wakacje tylko w teorii są już za nami. Warto przedłużyć ten błogi okres odpoczynku i skorzystać z naszych nowych propozycji. Już od 11 września LOT-owskie Dreamlinery polecą bezpośrednio z Warszawy do Delhi, od 22 września z Budapesztu do Seulu.

Daleki Wschód w ofercie LOT-u to nie tylko Indie i Korea Południowa. Zapraszamy Państwa także do Japonii, Singapuru, Chin i na Sri Lankę. Stale rozszerzamy ofertę naszych azjatyckich połączeń. Niedawno ogłosiliśmy, że od 28 października LOT poleci do Chin codziennie. Na nowe lotnisko Pekin-Daxing (PKX) będziemy latali z Warszawy cztery razy w tygodniu, jednocześnie utrzymując już obsługiwane rejsy ze stolicy Polski do portu lotniczego Pekin (PEK).

Przełom września i października to też doskonały czas na wizytę w Monachium, do którego szybko i komfortowo dotrzecie Państwo na naszych pokładach. Od 21 września do 6 października świętowany jest tam Oktoberfest. Wydarzenie, którego tradycja sięga 1810 r., rokrocznie gromadzi rzesze miłośników złotego trunku.

Zapraszam Państwa także do podróży po Polsce. By przybliżyć nasz piękny kraj, powołaliśmy inicjatywę „Polska jest w Tobie”. Do udziału w programie została zaproszona młodzież polskiego pochodzenia z całego świata. Więcej o tym przedsięwzięciu na dalszych stronach naszego magazynu. Miłej podróży!

ENG

HU

Dear Ladies and Gentlemen,

Tisztelt olvasóink,

The summer vacation period is officially over. But it’s worth stretching it out a tad longer and availing yourselves of our new services.

On 11 September, LOT Dreamliners will start flying directly from Warsaw to New Delhi, and from 22 September from Budapest to Seoul.

LOT’s Far East flight offering is much wider than just India and South Korea. You are more than welcome to come with us to Japan, Singapore, China and Sri Lanka. As you can see, we are adding more Asian destinations all the time. We recently announced that we will be flying to China daily as of 28 October. LOT aircraft will be flying from Warsaw to the new Beijing Daxing International Airport (PKX) four times a week while maintaining existing flights from the Polish capital to the Beijing Capital International Airport (PEK).

Late September and early October is the perfect time to pay a visit to Munich. You can get there quickly and comfortably on board our aircraft.

Oktoberfest will be held from 21 September until 6 October this year.

This prominent beer festival dates back to 1810 and it welcomes thousands of beer lovers every year.

I would also like to invite you to fly around Poland. To showcase the beauty of our country, we are launching our “Poland is in you” initiative. Youth from all over the world will be invited to participate.

You can read more about the venture in this issue of Kaleidoscope.

Have a great flight!

elvben már mögöttünk a nyaralási szezon, mégis érdemes meghosszabbítani a pihenés időszakát és válogatni új ajánlataink közül.

Szeptember 11-től LOT Dreamlinerek repülnek közvetlenül Varsóból New Delhibe, szeptember 22-től Budapestről Szöulba.

A Távol-Kelet a LOT ajánlatában nemcsak Indiát és Dél-Koreát jelenti, hanem Japánba, Szingapúrba, Kínába és Srí Lankára is repülünk, s folyamatosan bővítjük ázsiai járataink kínálatát. Nemrég jelentettük be, hogy október 28-tól a LOT naponta indít járatokat Kínába. Az új Beijing Daxing (PKX) repülőtérre pedig Varsóból heti négy alkalommal, s emellett jelenlegi repüléseinket is folytatjuk a lengyel fővárosból a Beijing Capital (PEK) hubra.

Szeptember és október fordulója tökéletes alkalom München felkeresésére, melyhez gyors és kényelmes lehetőséget kínálunk repülőgépeink fedélzetein. Szeptember 21. és október 6. között tartják az Oktoberfestet, melynek hagyománya 1810-ig nyúlik vissza, és minden évben odacsábítja az arany ital szerelmeseit. Úti célként ajánlom önöknek Lengyelországot is. Hogy még közelebb vihessük utasainkhoz országunk szépségeit, létrehoztuk a Lengyelország benned él kezdeményezést, melynek megvalósulásához a világ különböző tájain élő lengyel fiatalok közreműködését kértük. A részletekről magazinunk oldalain olvashatnak.

Kellemes utazást!

Z lotniczym pozdrowieniem | Best regards | Légi üdvözlettel

Prezes PLL LOT | LOT Polish Airlines CEO | A PLL LOT elnöke Rafał Milczarski

3

Złoty naszyjnik z cyrkoniami, wz. AP525-8478, złote kolczyki z cyrkoniami, wz. AP525-7711, złoty pierścionek z cyrkoniami, wz. AP525-8487

EDITORIAL

Note from editor in chief

ENG

PL

Przyszedł wrzesień. Symboliczny koniec tego, na co czekamy cały rok: wakacji, długich dni, ciepłych nocy, błękitnego nieba (choć akurat w tym roku bywało z tym różnie), słońca, którego tak bardzo nam brakuje, i wolności od pracy czy szkoły. Dlatego wydaje mi się, że jest to miesiąc trochę niedoceniany, kojarzący się ze stratą. A przecież wrzesień jest wyjątkowy. Jego nazwa pochodzi od kwitnących w tym miesiącu wrzosów, które tworzą piękne fioletowe dywany, drzew, które zmieniają swoje barwy, spadających kasztanów i żołędzi. To okres gromadzenia się i odlotów ptaków, rykowisk, podczas których samce jeleni rywalizują o partnerki, czas zbiorów jabłek, wysypu grzybów, pojawienia się babiego lata i mgieł tworzących niezwykłe klimaty.

Z tych powodów wrzesień to jeden z ulubionych miesięcy fotografów, bo w przyrodzie tak dużo się dzieje i tak intensywnie się ona zmienia. I my też się zmieniamy. Wrześniowy numer Kaleidoscope oddajemy w Państwa ręce w nowej graficznej oprawie. Od tego wydania będzie jeszcze więcej kierunków, do których będziecie mogli Państwo dolecieć z LOT-em. We wrześniu uruchamiamy Delhi, na które sama bardzo czekałam, bo to nowe połączenie otwiera bramę do eksploracji Indii – jednej z najstarszych i najbardziej fascynujących cywilizacji świata. Jesień zapowiada się bardzo atrakcyjnie.

September has arrived. This is the symbolic end of what we had been waiting for all year: vacations, long days, warm nights and blue skies, although it has to be said that the weather was not all that gracious to us this summer, and breaks from school and work.

This is why I think that September is an underappreciated month, one associated with loss. But September is a beautiful month. The Polish name for September is derived from our word for the heather that covers the fields with pretty violet carpets at this time of year. September is also when trees start to change colour, chestnuts and acorns fall from them in their thousands, and birds get ready to migrate. Autumn is the season when deer start fighting for mates, apples are picked, and mushrooms grow in abundance. It is also a time of Indian summers and beautiful misty landscapes.

This is why September is a favourite with photographers. There is so much going on in nature and everything is changing so fast. The September issue of Kaleidoscope has undergone a design makeover.

From this issue onwards, we will be telling you about even more destinations covered by LOT aircraft.

LOT is launching flights to Delhi this month. I have personally been waiting for this, as this new route opens the gateway to explore India, one of the oldest and most fascinating civilisations in the world. This autumn is going to be wonderful.

redaktor naczelna | editor in chief Agnieszka Franus

6

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

Sama Eyewear exclusively at Andy&Mag

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. 690 088 200 ul. Mokotowska 51/53 (róg ul. Pięknej), Warszawa, tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

SEPTEMBER

Content

WHATS'ON 10 Kultura Culture 14 Ekologia Ecology 20 Wydarzenia Events TRAVEL

PEOPLE & THE WORLD

138

86

114

48 Business 54 My Poland: Bydgoszcz 58 My Poland: Toruń 62 Interview Elizabeth Moss 70 Good life: Uwierz w życie poza pracą Believe in life outside of work 78 Cars: Albert Gryszczuk 86 Polish hits: Sebastian Fabijański 96 Science: Międzynarodowa Stacja Kosmiczna The International Space Station 104 Life story: Ariana Grande 114 Szlaki filmowe Movie trails 124 PZU Maraton Warszawski

The PZU Warsaw Marathon UP IN THE AIR 130 Back in time: urodziny Aeroklubu Polskiego

Aeoroclub's anniversary 134 Back in time: 90. urodziny LOT-u

LOT's 90th anniversary TRENDS

30

tel. 22 360 38 00, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna: Agnieszka Franus redaktor prowadząca: Agnieszka Michalak korekta: Tomasz Cholaś Produkcja: Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka, Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej: Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna: Monika Karvázy fotoedycja: Magdalena RudzkaDTP: Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Jakub Piotr Panek

8

138 Good food: Kuchnia japońska

Japanese cuisine 144 Beauty: Nowości New products 148 Must have: Dodatki Accessories 152 Good job Kasia Ptak 154 Good address: Strefa prestiżu

Prestige zone

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec-Chojnacka 22 360 36 23 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Tomasz Kałuża International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com REKLAMA: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media: Jolanta Kurek advertising department: Anna Dembska, Edyta Słowińska Sales coordinator: Katarzyna Osiak-Łazur

©CREDITS

62

24 Inspiracje Inspiration 30 Why? Delhi New Delhi 34 Podróż życia: Monachium

Journey of a lifetime: Munich 42 Why? Bukareszt Bucharest

Profesjonalizm rodzi się z pasji W Bankowości Prywatnej PKO Banku Polskiego tworzymy przyjazne warunki współpracy, której celem jest satysfakcja i osiąganie oczekiwanych przez Klienta efektów.

Nasza praca jest również naszą pasją. Dlatego z przyjemnością zapewniamy naszym Klientom profesjonalną opiekę oraz kompleksowe wsparcie w realizacji osobistych planów i strategii finansowych.

Zachęcamy do odwiedzenia nowej strony internetowej www.pkobp.pl/bankowosc-prywatna/ i do umówienia się na spotkanie z ekspertem Bankowości Prywatnej.

Culture

©CREDITS

EXHIBITION

Wystawa

W WHHAT AT' S O N

OPÓR W OPERZE DEGAS AT THE OPERA Nic na to nie poradzimy – kiedy myślimy Edgar Degas, od razu widzimy baletnicę. Na tej wystawie zobaczymy jednak nie tylko te charakterystyczne sylwetki. Dowiemy się czegoś więcej o guście muzycznym malarza, a kto wie, może nawet poczujemy atmosferę kulis XIX-wiecznej opery paryskiej.

The name Edgar Degas never fails to conjure up images of ballerinas. This Paris exhibition showcases other works by the master, not all of which portray dancers. This is also an opportunity to learn about his taste in music. Who knows? You might just experience the atmosphere of 19th century Parisian opera.

Degas at the Opera, Musee d’Orsay, Paris, 24.09.2019 – 19.01.2020

10

Muzyka

MUSIC

Iggy Pop, Free

KRÓLEWSKI DESER Royal dessert

FILM

Trudno uwierzyć, ale nawet tak mocne, wyraziste osobowości cierpią na chroniczne zwątpienie we własne siły. Jak twierdzi Iggy Pop, dopiero teraz – nagrywając osiemnastą płytę – od tych uczuć się uwolnił. Warto posłuchać, co z tego wyniósł. It might seem hard to believe, but even strong ersonalities can suffer from impostor syndrome.

Iggy Pop claims that he wasn’t about to free himself of his doubts and inhibitions until he’d recorded his 18th album. You can hear the results for yourself.

Smakowity kąsek dla fanów kręconego przez sześć lat serialu. Do posiadłości Crawleyów z wizytą wybiera się para królewska, co oczywiście wzbudza popłoch. Dla tych, co nie znają fenomenu Downton Abbey, premiera filmu będzie doskonałym pretekstem do nadrobienia tej zaległości.

A tasty morsel for fans of the phenomenal six-season TV show. The Crawley residence is preparing for a royal visit, so everyone is kept on their toes. If you are not familiar with Downton Abbey, this film is an excellent pretext to dive into some serious binge watching.

Downton Abbey, dir. Michael Engler

ON, ON Him, Him Melodyjny głos, sycące brzmienie spod znaku indie folku to właśnie to, za co uwielbiamy Bona Ivera.

Tym razem jest dynamiczniej, a na jego płycie pojawią się też inni świetni artyści, w tym James Blake.

Warto dać się rozbujać. That melodic voice and those soothing indie folk groves are what we love most about Bon Iver. His latest album is more dynamic than their previous efforts, and features collaborations with other great artists, such as James Blake. Time to brush up on your dance moves.

Film

ARTYSTA UWOLNIONY The freed artist

GWIAZDA WE WSZECHŚWIECIE A star in the universe Brada Pitta znamy z ról: współczesnych, kostiumowych, lepszych, gorszych. Tym razem wybiera się tam, „gdzie nie dotarł jeszcze człowiek”. A dokładnie poza Układ Słoneczny, aby poznać tajemnicę, która może okazać się zabójcza dla Ziemi. We’ve seen Brad Pitt in many different roles – contemporary and period, better and worse. This time, Pitt is boldly going where “no man has gone before” – beyond the Solar System to be precise – to unlock a secret that is a matter of life and death for planet Earth.

Ad Astra, dir. James Gray

Bon Iver i,i

EXHIBITION

Wystawa

Z GDYNI DO TEL AWIWU From Gdynia to Tel Aviv Ciekawą paralelę losów proponują kuratorzy najnowszej wystawy w Muzeum Polin.

Tym razem wspólnym mianownikiem dla Polski i Izraela jest myśl społeczno-architektoniczna, która stała się budulcem dwóch portowych miast: Gdyni i Tel Awiwu. Wybudowane w XX w., pełne modernistycznych budynków, miały stać się domem dla nowoczesnego obywatela, a do tego otwierać kraj na świat. The curators of this exhibition discovered an interesting parallel between life in two countries. The common denominator for Poland and Israel is the social and architectural thought that paved the way for two port cities: Gdynia and Tel Aviv. Both came into being in the 20th century, both are full of modernist buildings and were planned as a home for the modern person and to open their respective countries up to the world.

Gdynia –Tel Awiw, Polin, Warsaw, 13.09.2019–3.02.2020

11

Culture

BOOKS

Książki

FESTIVAL

Festiwal

W H AT ' S O N

CO PO PODRĘCZNEJ? Atwood strikes back

Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że w ten wrześniowy tydzień serce polskiego filmu będzie biło w Gdyni. O główny laur, Złote Lwy, powalczy 19 filmów, w tym m.in. Boże ciało, Piłsudski, Kurier, Mowa ptaków czy Obywatel Jones. Jeden laureat jest już znany: Krzysztof Zanussi odbierze nagrodę za całokształt twórczości, czyli Platynowe Lwy. There is no exaggeration in saying that the heart of Polish cinema will be beating in Gdynia during the third week of September. Nineteen films will be competing for the grand prix of the Polish Film Festival, including Corpus Christi, Piłsudski, The Messenger, Bird Talk and Citizen Jones. One award winner has been announced already – director Krzysztof Zanussi will receive a Lifetime Achievement award aka a Platinum Lion.

CONCERT

Koncert

Festiwal Polskich Filmów Fabularnych | Polish Film Festival, Gdynia, 16–21.09

SYMBOLICZNY POWRÓT Symbolic return W ramach obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w Filharmonii Berlińskiej zostanie wystawiona koncertowa wersja Halki Stanisława Moniuszki. Na deskach orkiestra i chór Teatru Wielkiego w Poznaniu. W roli tytułowej zobaczymy Magdalenę Molendowską.

Halka, Berliner Philharmonie, Berlin, 1.09

12

As part of the celebrations of the 100th anniversary of Poland regaining independence, a concert version of Halka by Stanisław Moniuszko will be exhibited at the Berlin Philharmonic. On stage, the orchestra and choir of the Grand Theater in Poznań.

In the title role we will see Magdalena Molendowska.

Margaret Atwood, The Testaments

ZAWSZE SPRAWIEDLIWA Always fair I kolejny powrót. Tym razem do tytułowej bohaterki książki nagrodzonej Pulitzerem. Pamiętać możecie także rewelacyjną kreację Frances McDormand, która zagrała Olive w miniserialu. Co się u tej ostatniej zmieniło? Nadal jest surowa i harda jak krajobraz rodzinnego Maine, ale w jej życiu szykuje się nieunikniona zmiana. Another comeback, this time by the titular character of Elizabeth Strout’s Pulitzer-winning Olive Kitteridge. You might also remember the excellent Frances McDormand, who played Olive in the miniseries. What has changed in her life? She is still as strict and austere as the landscape of her native Maine, but her life is about to take a deep plunge into the unknown.

Elizabeth Strout, Olive, Again

© M . P.

OCEAN KINA An ocean of cinema

Kontynuacja hitu literackiego i telewizyjnego poczętego w głowie genialnej Margaret Atwood. Przypomnijmy, gdzie zaczynaliśmy tę podróż – w koszmarnym świecie przyszłości, gdzie bogate, bezpłodne małżeństwa wykorzystują młode kobiety do przedłużenia gatunku. I nie tylko tego. The long-awaited sequel to The Handmaid’s Tale, the great work of literary genius from the brilliant Margaret Atwood. Let us take you back to where the story began – a horrific future world where rich, barren couples use young women to prolong the human species. And perform other tasks.

W H AT ' S O N

Ecology

Ekozamienniki Greener substitutes

Holenderscy projektanci Eric Klarenbeek i Maartje Dros opracowali metodę przetwarzania alg i wodorostów w tworzywo, którego można użyć w drukarkach 3D zamiast mało ekologicznego polilaktydu PLA. W ten sposób można wydrukować butelki, kosze na śmieci czy zastawę stołową.

Dutch designers Eric Klarenbeek and Maartje Dros developed a technique of recycling algae and seewee into material that can be used in 3D printers instead of the not-so-green PLA poliactide.

#bezplastiku #NOPLASTIC tekst | by MONIKA KARVÁZY

Naukowcy obliczyli, że jeśli nie ograniczymy produkcji i zużycia plastiku, do 2050 r. w oceanach będzie pływało go więcej niż ryb. Zróbmy z tym coś.

Researchers claim that if we do not limit the amount of plastic produced and used, there will be more plastic floating in our oceans by 2020 than fish.

Let's do something about it.

O tym, że toniemy w tworzywach sztucznych, organizacje proekologiczne trąbią od lat. Szacuje się, że dziś w oceanach pływa ponad 170 mln ton plastiku. Najbardziej spektakularna jest wyspa plastikowych śmieci utworzona przez prądy oceaniczne, tzw. Wielka Pacyficzna Plama Śmieci w północnej części Oceanu Spokojnego (między Kalifornią a Hawajami). Jej przypuszczalne rozmiary są dwa razy większe niż powierzchnia Teksasu.

14

Environmental organisations have been telling us that we are drowning in plastic for years now. Today, according to estimates, there are 170 million tonnes of plastic floating in our oceans. The most spectacular example of this is the island of plastic waste created by the ocean currents, the so-called Great Plastic Island of the Pacific (between California and Hawaii). It is probably as large as twice the area of Texas.

BUTELKI Z PESTEK MANGO Mango stone bottles Plastik rozkłada się przeraźliwie długo – w zależności od rodzaju ten proces zajmuje od 100 do aż 1000 lat. Skórki i pestki mango można już przerobić na tworzywo podobne do PET, z którego w przyszłości powstaną biodegradowalne kubki jednorazowe i butelki.

Plastic takes a very long time to decompose – according to estimates, the process takes between 100 and 1,000 hears. The skin and stone of mangoes can be recycled into artificial material resembling PET which could be used to make biodegradable disposable cups and bottles.

© A D O B E S TO C K ( 3 )

DRUK NATURALNY Natural printing

Siedziba Solar

Ecology

Z odpadków...

From recycled waste...

BIŻUTERIA OD LA GARZA BERMUDA La Garza Bermuda jewels Plastik zebrany ze śmieci wyrzuconych na brzeg rajskich plaż na Bermudach posłużył jako materiał na biżuterię inspirowaną oceanem.

Plastic picked out of the trash washed out of the ocean onto the Bermuda beaches was used as the material to make ocean-inspired jewellery.

NA RATUNEK OCEANOM Save the oceans Do ochrony oceanów włączył się muzyk Pharrell Williams. Swoim nazwiskiem firmuje kolekcję The RAW for the Oceans. Tkaniny, z których powstały ubrania, to mieszanka tradycyjnych tekstyliów z materiałami uzyskanymi w wyniku przetworzenia plastikowych odpadów z oceanów.

Musician Pharrell Williams is also making a contribution to ocean conservation. He has endorsed The RAW for the Oceans collection featuring clothes made from fabrics which are a mixture of traditional textiles and materials obtained via recycling plastic waste from the oceans.

ADIDAS X PARLEY FOR THE OCEANS Firma Adidas także aktywnie włączyła się w walkę o czyste środowisko i wypuściła na rynek buty sportowe z plastiku wyławianego z dna oceanów. Pomysł na ekologiczne buty jest nie tylko szlachetny, ale też dochodowy.

Niemiecki koncern sprzedał już ponad milion par takich sneakersów.

A collaboration of Adidas and Parley for the Oceans produced a collection of textile sneakers made from fibre recycled from plastic ocean waste. The shoes are a revamped version of the classic EQT Support ADV model first made in the 1990s. The material for the new sneaker is recycled waste from the Maldives.

16

OPAKOWANIA ZREDUKOWANE CO2-reducing packaging Kevin Murphy, właściciel australijskiej marki profesjonalnych kosmetyków do pielęgnacji włosów, planuje wyławiać 360 ton odpadów oceanicznych rocznie.

Z nich powstaną opakowania jego kosmetyków. 1 kg opakowań wytworzonych z plastiku redukuje emisję CO aż ² o 56 proc. Kevin Murphy, owner of Australian brand of hair care products plans collecting 360 tonnes of ocean waste annually. The recycled waste will be used to make packaging for his products. 1 kg of packaging reduces CO2 emissions by 56%.

KUBKI Z KAWY Coffee coffee cups Berliński start-up Kaffeeform stworzony przez Juliana Lechnera zamiast plastikowych kubków proponuje naczynia stworzone z traktowanych dotąd jako odpadki, recyklingowanych... kawowych fusów. Z fusów właśnie, kleju i drewna powstaje w 100 procentach biodegradowalna plastyczna masa, z której formowane są naczynia.

Masę można wykorzystywać wielokrotnie.

The Berlin Kaffeeform start-up founded by Julian Lechner wants to replace plastic cups with cups made from recycled leftover coffee. A biodegradable flexible mass is made from the coffee, glue and wood and moulded into containers. The mass can be reused more than once.

© M . P.

The second life of plastic

DRUGIE ŻYCIE PLASTIKU

W H AT ' S O N

W H AT ' S O N

Ecology

Zamiast plastiku...

WOJNA EKOLOGÓW

The war of conservationists

Instead of plastic...

NATURALNE POŁĄCZENIA Natural combinations Pancerzyki krewetek, homarów czy krabów są bogatym źródłem chityny.

Badacze z Harvardu wyodrębnili z niej substancję o nazwie chitozan i połączyli z białkami uzyskanymi z jedwabiu.

W ten sposób powstał wytrzymały, ale biodegradowalny plastik o nazwie Shrilk.

The shells of shrimps, lobsters and crabs are a rich source of chitin. Harvard researchers have extracted from it a substance called chitosan and combined it with protein harvested from silk to make durable and biodegradable plastic called Shrilk.

Instalacja Greenpeace'u przedstawia rzeczywistej wielkości rzeźbę wielorybiej matki z dzieckiem, która w naturalnym środowisku musi przebić się przez morze pełne plastiku.

Praca, którą wykonali wolontariusze z Włoch, wpisuje się w ochronę oceanów i jest promowana hasztagiem #bezplastiku. Instalacja wędruje przez całą Europę: była już w Rzymie, Madrycie, Zagrzebiu, Budapeszcie i Gdańsku, Kołobrzegu, Międzyzdrojach i Wiedniu. A Greenpeace art installation presents a life-size sculpture of a whale mother with a child which, in her natural environment, has to make her way through a sea full of plastic.

The artwork made by volunteers in Italy, supports the ocean conservation strategy and is promoted with the #noplastic hashtag. The sculpture will be shown all over Europe – it has already travelled to Rome, Madrid, Zagreb, Budapest, Gdańsk, Kołobrzeg, Międzyzdroje and Vienna.

UNIA EUROPEJSKA MÓWI „STOP” The EU says "STOP"

AFRYKA BEZ PLASTIKU Plastic-free Africa

Dyrektywa UE w sprawie ograniczenia zużycia plastiku ma być wdrożona do 2021 r. Zakazane będą m.in.: jednorazowe sztućce i talerze, patyczki do uszu czy słomki, a stosowanie jednorazowych kubków i opakowań żywności ma zostać ograniczone do minimum. An EU Directive on limiting the use of plastic is to be adopted by 2021. It will ban the use of disposable plastic utensils and plates, Q-tips and straws and the use of disposable cups and food packaging must be limited to the minimum.

Aż 34 afrykańskie kraje znalazły się w światowej czołówce państw, które skutecznie egzekwują przepisy ograniczające używanie jednorazowych opakowań. Wśród nich prym wiedzie Rwanda, która zamierza być pierwszym na świecie krajem bez plastiku.

34 African countries are topping the chart of states which are effectively enforcing the laws on restricting the use of plastic containers. Rwanda is the most active in the field intending to become the first plastic-free country.

18

STYROPIAN Z GRZYBÓW? Mushroom styrofoam?

Nowojorska firma Ecovative Design wykorzystuje grzybnię (a konkretnie podziemne „korzenie” grzybów) i wióry drewniane do produkowania naturalnej masy właściwościami przypominającej jednak polistyren (czyli np. styropian, który prawie w ogóle nie jest poddawany recyklingowi i trafia na wysypiska).

Proces hodowli grzybów można prowadzić nawet w domu. New York firm Ecovative Design is using mushrooms (or their underground roots) and wood chips to make a mass resembling polystyrene (e.g. styrofoam which is almost not recycled at all). The mushrooms can even be cultivated at home.

© A D O B E S T O C K ( 2 ) , M . P.

WĘDRÓWKA WIELORYBÓW Journey of the whales

NAJLEPSZE ADRESY PREMIUM POD JEDNĄ MARKĄ

NOWA INWESTYCJA

WARSZAWA Saska Kępa Apartamenty ul. Berezyńska 46

Zapraszamy na spotkania w najpiękniejszych wnętrzach w Polsce

WARSZAWA Saska Kępa Apartamenty ul. Angorska 13A

WŁADYSŁAWOWO Hallerowo Apartamenty hotelowe ul. Hryniewieckiego 12B

SPRZEDAŻ APARTAMENTÓW T. +48 535 10 10 10 sales@hlsm.pl hlsm.pl

07/08 09

Events

13/15 09

KRÓLEWSKA SŁODYCZ Royal chocolates

Przez trzy dni węgierscy miłośnicy czekolady przestaną liczyć kalorie. Tegoroczna edycja słodkiego festiwalu przenosi się w nowe miejsce – plac przed bazyliką św. Stefana. Jej patron, pierwszy król Węgier, nie miał okazji skosztować czekolady, ale z pewnością przypadłaby mu do gustu.

For three days, Hungarian chocolate lovers are going to stop counting calories. This year’s edition of the Sweet Days Festival is moving to a new venue - the square in front of St. Stephen's Basilica. Its patron, the first ruler of Hungary, did not get to savour chocolate, but he definitely would have been impressed.

Sweet Days Chocolate Festival, Budapest

BRZMIENIA ŚWIATA Sounds of the world Ten festiwal przywędrował do Berlina z Ameryki. Na Stadionie Olimpijskim i w pobliskim parku wystąpią takie gwiazdy muzyki jak: Kings of Leon, Twenty One Pilots, Martin Garrix, Sigrid, Alan Walker, Dean Lewis czy Don Diablo. Kto chce poczuć atmosferę podobną do tej z gdyńskiego Open'era, musi się tam znaleźć.

This festival has been imported to Berlin from the US. The Olympic Stadium and the nearby park will be hosting such stars as Kings of Leon, Twenty One Pilots, Martin Garrix, Sigrid, Alan Walker, Dean Lewis, and Don Diablo. If you want to experience an atmosphere similar to that of Gdynia’s Open’er, you simply have to be there.

Lollapalooza, Berlin

15 09

MOTYLA NOGA NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI Butterflies everywhere

Malownicza sceneria nad jeziorem Katherine to doskonałe miejsce na poznawanie natury i korzystanie z jej uroków. Jesienią do wielu atrakcji parku dołączy kolejna: namiot z motylami. Tym fruwającym pięknościom będzie można przyjrzeć się z bliska, a następnie spróbować je odwzorować na kartce lub… na czyjejś twarzy.

The picturesque scenery of Lake Katherine provides the perfect backdrop to explore nature and enjoy its beauty. This autumn, a new highlight is being added to the park’s range of attractions – a tent full of butterflies. You can watch these winged beauties up close and then draw them on a piece of paper or the face of another visitor.

Butterfly Festival, Chicago

20

08/09 09

PRZYSZŁOŚĆ NADCHODZI The future is coming

Szykujcie się na sporą dawkę wiedzy ekspertów z całego świata na temat efektywnego wykorzystania nowych technologii oraz nowoczesnego zarządzania biznesem. Digital Transformation, Innovation czy Artificial Intelligence – to właśnie świat jutra, który pokazany zostanie podczas 3. edycji Masters&Robots.

Get ready for a fair share of knowledge shared by experts from all over the world on the effective use of new technologies and modern business management. Digital Transformation, Innovation and Artificial Intelligence will all be the themes of the 3rd Masters&Robots event.

Masters&Robots, Warsaw

© I S T O C K , A D O B E S T O C K , M . P.

W H AT ' S O N

13/15 09

WWHAT'S H AT ' S O N ON

Events W ORLD

12 09

STRACH SIĘ BAĆ Horror strikes back

Studia wytwórni filmowej Universal w atmosferę grozy wprowadzą nas już kilka tygodni przed Halloween. Postaci z najmroczniejszych znanych horrorów spotykane w pieczołowicie odtworzonych scenografiach filmowych sprawią, że nieraz zadrżymy ze strachu.

Universal film studios has plenty of gore and terror for you in the run-up to Halloween. You can meet some of the scary characters from the darkest horror movies ever made on meticulously recreated sets.

12.09–Nov, Halloween Horror Nights, Los Angeles

TEATR BEZ BILETU Get a free ticket The streets of Vilnius will be bustling with life this month as the city is hosting street performances that combine elements of theatre, music, dance and circus. Motley dancing and singing processions and productions are coming to the Lithuanian capital from all over Europe.

Let’s just hope the weather is good.

International Street Theatres Festival Mosaic 2019, Vilnius

27/29 09

21/22 09

MAGIA MANGI The magic of manga

07/22 09

JESIENNA ODSŁONA Autumn scene

Charakterystyczny komiks już dawno przekroczył granice państwa, w którym się narodził. Jednak gdzie najlepiej spotkać twórców i miłośników mangi, jeśli nie w Japonii? Gdybyście chcieli spróbować swoich sił w rysowaniu, weźcie udział w warsztatach.

The inimitable manga has long been famous outside its country of origin. But is there a better place than Japan to meet manga makers and fans?

If you’d like to test your drawing skills, enrol for a workshop.

Gratka dla entuzjastów bursztynowego napoju.

W otoczeniu rollercoasterów, zjeżdżalni, karuzel i kolejek widokowych Energylandia będzie obchodzić święto piwa, czyli Oktoberfest, który potrwa tu ponad dwa tygodnie.

A treat for enthusiasts of the amber-hued drink. Energylandia will celebrate its very own Oktoberfest which will be held for two weeks. Attractions include roller coasters, slides, carousels and cable car lines.

Kyoto International Manga Anime Fair, Kyoto

Oktoberfest, Energylandia, Zator

22

BIEG PO ZDROWIE Run for health

Tym, którzy wolą jogging z dala od zgiełku miasta, polecamy biegi przełajowe na stołecznej wyspie Lidingö. Co roku bierze w nich udział 15 tys. zawodników. Dodatkowo zysk z wyścigu Różowej Wstążki finansuje badania nad rakiem piersi.

If you like to get away from the hustle and bustle of the city, this cross-country race on Lidingö island is perfect for you. The event attracts 15,000 contestants every year. The Pink Ribbon Race raises awareness of breast cancer screening and raises funds for cancer research.

Lidingöloppshelgen, Stockholm

© A D O B E S T O C K , M . P.

We wrześniu wileńskie ulice będą tętnić życiem, a to za sprawą przedstawień ulicznych łączących w sobie elementy teatru, muzyki, tańca i cyrku. Barwne, roztańczone i rozśpiewane korowody i spektakle przybędą do litewskiej stolicy z całej Europy. Oby tylko pogoda dopisała.

T R AV E L

Inspiration

©CREDITS

Latarnia morska Girdle Ness, na południe od wejścia do portu w Aberdeen w Szkocji. Wieża ma 37 m wysokości, a prowadzą do niej 182 stopnie. Jej budowę ukończono w 1833 r.

Girdle Ness Lighthouse south of Aberdeen port in Scotland.

The tower is 37 m tall and you have to take 182 steps to get to the top. Its construction ended in 1833.

24 24

TRT AR VA EV L EL

Inspiration Journay of a life time

Latarnie morskie LIGHTHOUSES

Istnieją, odkąd człowiek zaczął wypływać na szerokie wody. I chociaż rzadko stają się celem turystycznych wypraw, są pięknym elementem wybrzeży na całym świecie.

LIghthouses have existed ever since man started to sail the seas. Although rarely a tourist magnet, they are nevertheless beautiful additions to coastlines worldwide.

25 25

TTRRA AV VEELL

Inspiration Inspiration

©CREDITS

Latarnia w Peggy’s Cove, czyli wiosce rybackiej oddalonej o niecałe 50 km od Halifaksu, stolicy Nowej Szkocji (południowa prowincja Kanady).

Lighthouse in Peggy's Cove, or a fishermen town at some 50 km away from Halifax, the capital of Nova Scotia in Canada.

26

Latarnia nad Jeziorem Górnym (ang. Lake Superior), czyli największym i najbardziej na północ wysuniętym jeziorem w kompleksie pięciu Wielkich Jezior Ameryki Północnej.

The lighthouse on Lake Superior, or the largest and most northbound lake of the Great Lakes of North America.

Ynys Llanddwyn to niewielka wyspa przy południowym wybrzeżu Anglesey w północnej Walii. Nazwa Llanddwyn oznacza dosłownie „Kościół św. Dwynwen”. Dwynwen jest walijską patronką kochanków.

Tu znajdziecie tę latarnię.

Ynys Llanddwyn is a small island off the southern coast of Anglesey in northern Wales. The name Llanddwyn translates as St Dwynwen's Church. Dwynwen is the Welsh patron saint of lovers.

The island is home to this lighthouse.

27

Górne zdj.: Latarnia na przylądku Formentor na Majorce.

Powstała w 1863 r., mierzy 56 m. W jej wnętrzu mieści się dziś restauracja.

Top: The lighthouse in Cap de Formentor in Mallorca.

It was erected in 1863 and is 56 m tall. Today, it houses a restaurant.

Lewe: Portland Head Light to zabytkowa latarnia morska w Cape Elizabeth w USA. Została ukończona w 1791 r.

Jest najstarszą latarnią morską w stanie Maine.

Left: Portland Head Light is a historic lighthouse in Cape Elizabeth, USA. Its construction ended in 1791.

It is the oldest lighthouse in Maine.

28

©CREDITS

Inspiration

© I S TO C K ( 7 )

T R AV E L

Ta latarnia w Victorii nad cieśniną Juan de Fuca (Ocean Spokojny) to pierwsza tego typu budowla na zachodnim brzegu Kanady.

The lighthouse in Victoria over the Juan de Fuca strait (Pacific Ocean) was the first ever such structure build on the West coast of Canada.

29

Why?

©CREDITS

T R AV E L

KOLORY INDII COLOURS OF INDIA tekst | by GRZEGORZ KAPLA

Żadne inne miasto świata nie smakuje tak dobrze jak Delhi. I to nie w klimatyzowanych wnętrzach luksusowych restauracji, ale wprost na ulicy.

No other city in the world tastes as great as Delhi. And the best food is to be found at street stalls, not in expensive restaurants.

30

Orzeźwiające lassi tradycyjnie było słone i pikantne, ale coraz częściej ma słodki smak mango lub banana.

The classic refreshing lassi was salty and spicy but today mango or banana lassi are popular tool

Thali znaczy talerz, choć to właściwie taca wszystkich ostrych smaków. Placki ciapati służą jako chleb.

Thali means “plate” in Hindi although it is actually a platter full of spicy foods.

Chapati is a type of unleavened bread.

PL

Pohe powstaje na bazie ryżu z dodatkiem m.in. fasoli, bobu, chropawca, cebuli czy pomidorów.

Pohe is made from rice with a few varieties of beans, broad beans, ajowan, onion, fennel, tomatoes and sev macarons.

Dzisiaj Indie to gospodarczy tygiel, w którym nowe technologie zderzają się na każdym kroku z tradycją najstarszych wierzeń znanych ludzkości. Riksze stoją w cieniu rolls-royce’ów, a kiedy świątobliwi mężowie unoszą oczy w niebo, widzą obłoki pocięte w plastry przez smugi odrzutowców.

Delhi, trzecie co do wielkości miasto planety, łączy to, co antyczne, z rozbuchanym apetytem na to, co niesie jutro, czyli nowoczesnością odmienianą przez wszystkie przypadki. Żeby jednak posmakować prawdziwych Indii, musisz spróbować jedzenia z budek ulicznych kucharzy. Przez całe dziesiątki lat, przez pokolenia, praktykują oni przygotowywanie tylko jednej potrawy. Receptura przekazywana z ojca na syna pozwala z prostych produktów uczynić prawdziwą poezję. Poznasz mistrzostwo, nawet jeśli do wyciskanej z suszonego liścia bananowca jednorazowej miseczki wleją po prostu dhal – najpopularniejszą potrawę tego kraju, albo wegetariańskie curry podawane z ciapatami lub ryżem. Potem warto się skusić na serowy mattar paneer albo ziemniaczane, piekielnie ostre alu dum. Ale ikoną delhijskiej ulicy jest thali. Wszystkie smaki na jednej tacy. Najważniejsza jest miseczka z jogurtem, która pomoże złagodzić ostrość hinduskich przypraw.

Tybetańskie pierożki momo.

Tibetan momo dumplings.

Chili, kurkuma, kminek, kolendra... To na początek – jeśli rozpoznasz składniki curry, szykuj się na setki innych smaków. Chilli, turmeric, cumin, coriander, cardamom and cloves are the core spices used in curry, but there is a host of other flavours to discover.

31

T R AV E L

Why?

ENG

Słynny chicken tikka masala, czyli kurczak w sosie pomidorowym.

Dolne zdj.: Uliczni sprzedawcy jutro będą stać w tym samym miejscu i chcą, żebyś do nich wrócił.

The famous chicken tikka masala dish.

Bottom: Street sellers are honest. They will still be there the following day – they want you to come back.

32

The India of today is an economic crucible where new technology collides head-on with the traditions of the world’s oldest faith at every turn. You can see rickshaws parked next to Rolls Royces, and when the swamis look up into the heavens, the clouds they see are sliced and by the condensation trails of jet aircraft. Delhi, the world’s third largest city, combines a preservation of the ancient with an insatiable thirst for the future. To better get to know the real India, you should try eating from street stalls. They are usually run by successive generations of the same families and specialise in only one dish the recipe for which is passed down from father to son. In Delhi everything tastes great, even simple dahl when served in a bowl fashioned from a dried banana leaf. Dahl is the most popular dish in India. It is a vegetarian curry served with chapatis and rice. Once you’ve tried dahl, move on to mattar paneer (a cheese dish), or the super spicy dum aloo (a potato dish). But the real jewel in the crown of Delhi street cuisine is thali, a variety of food served on a platter with a bowl of yoghurt to get you through the spiciness of Indian dishes.

Indyjskie ciasteczka są słodkie do granic możliwości, lepią się po nich palce i nie można zjeść ich mniej niż… wszystkie. Indian cookies are extremely sweet and sticky and you are bound to eat no fewer than... all of them.

Połączenia Connections

WAW–DEL–WAW 5 razy w tygodniu 5 times a week

Więcej informacji na More information on lot.com lot.com

© S I M E / F R E E , S H U T T E R S T O C K©(C6R) ,E D A IDTOS B E S T O C K ( 3 ) , I S T O C K ( 2 )

Po lewej.: Paharganj, główny bazar Delhi, bijące serce starego miasta.

Po prawej: Curd curry z kurkumą, cebulą, czosnkiem i garam masala warto zjeść w wersji z rybą.

Left: Paharganj, Delhi’s main market area, is the heart of the Old Town. Right: Curd curry with turmeric, onion, Garlic and garam masala is great with fish.

Journey of a Life Time

©CREDITS

T R AV E L

34

T R AV E L

Journey of a Life Time

Więcej niż piwo MORE THAN BEER tekst | by MICHAŁ GŁOMBIOWSKI

Za kuflami piwa i smażonymi kiełbaskami kryje się zupełnie inne oblicze Monachium.

A completely different face of Munich hides behind the beer jugs and grilled sausages served here in the autumn.

35

PL

Dziewiętnaście. Tyle wypełnionych po brzegi piwem kufli podnosi za jednym podejściem Anita Schwarz, niepozorna szatynka z umiłowaniem do farbowania włosów w różowe pasma. Trzyma je pewnie w obu rękach, balansując szklaną piramidą ważącą łącznie dobre 45 kg. Jej wyczyn trafił do Księgi rekordów Guinnessa i stał się jednym z symboli monachijskiego Oktoberfestu – jednego z największych na świecie festiwali piwa.

Krążące po ogromnym namiocie ustawionym na błoniach Monachium kelnerki nie roznoszą za każdym kursem aż dziewiętnastu kufli, bez większego trudu i z zadziwiającą szybkością unoszą jednak po dziesięć szkieł. Podziwianie ich dynamicznego tańca, mającego w sobie coś ze sztuczki prestidigitatora, niesie większą nawet przyjemność niż samo kosztowanie skrzącego się złotem chmielowego alkoholu.

TYLKO DLA SIEDZĄCYCH Oktoberfest po raz pierwszy zorganizowano w 1810 r., chcąc uczcić w ten sposób ślub bawarskiego księcia, późniejszego króla Bawarii. Od tego czasu impreza zyskała gargantuiczne rozmiary – corocznie przyciąga ponad 6 mln tłoczących się amatorów piwa. By napić się złotego trunku, trzeba jednak najpierw dostać się do jednego z kilkunastu namiotów. Od rana tworzą się przed nimi kolejki, a odstanie w nich nie oznacza wcale końca tej piwnej podróży – litrowe kufle trafiają wyłącznie do osób siedzących przy drewnianych stołach. Korzystam z moich mikrych gabarytów i udaje mi się wcisnąć na sam skraj ławeczki, tuż obok odzianego w tradycyjny bawarski strój potężnego mężczyzny. Ledwo się mieszczę, podnosząc ciężki kufel, staram się więc, by te dwa dodatkowe kilogramy nie zrzuciły mnie z siedzenia.

W namiotach panuje radosna, swobodna atmosfera sprzyjająca poznawaniu nowych ludzi. Święto – mające zaskakująco rodzinny charakter, dzieci mogą bowiem przebywać na terenie piwnego miasteczka do godz. 20 – nie jest tylko zwykłym festiwalem konsumpcji. Bawaria wywarła ogromny wpływ na metodę produkcji niemieckich piw, odciskając ślad także na browarach w innych krajach. Ba-

36

ENG

Journey of a Life Time

Nineteen. That’s the number of beer mugs filled to the brim that Anita Schwarz, an inconspicuous woman with brown hair and a penchant for pink highlights, can carry. She can hold them confidently in both hands, balancing a 45+ kg glass pyramid. This feat won her a place in the Guinness World Records and has become a symbol of Munich’s Oktoberfest, one the world’s largest beer festivals.

The waitresses who patrol the giant tents in the meadow outside Munich cannot all carry nineteen beer steins, but they can easily – and surprisingly quickly – manage up to ten. Watching their deftness, which calls to mind conjuring tricks, is even more enjoyable than relishing the beer they bring.

Only for the seated ones The first Oktoberfest was held in 1810 to celebrate the wedding of the Bavarian crown prince (later the Bavarian king). Since that time, the event has grown to truly gargantuan proportions, attracting more than 6 million beer aficionados every year. But before they can savour any beer, they have to get inside one of the dozen or more tents. Lines form early in the morning, but getting in a queue is not the end of it, as the one-litre beer steins are only served to people seated at the wooden tables inside. I’m thankful for my diminutive frame as I squeeze onto the end of a bench, next to a large, burly man decked out in traditional Bavarian costume. Even for me, there is precious little space. I lift the heavy beer mug, trying not to be swept off my seat by those two additional kilos. The atmosphere inside the tents is cheerful and laid-back. It is certainly conducive to meeting people.

The festival, which is surprisingly very familyoriented, as children are allowed on the premises until 8 pm, is no ordinary celebration of consumption. Bavaria has made an enormous impact on beer production in Germany, and has also left its mark on breweries in other countries. Adopted in 1516, the Bavarian Beer Purity Law gave rise to a trend that standardised brewing techniques.

It limited the ingredients to water, hops, malt and yeasts (when they were discovered). And even though more and more brewers are experimenting with these rules, Munich-style brewing continues to influence what we find inside the beer bottle.

BEER? NO, THANK YOU As I walked around Munich the following day, I discovered that despite the local passion for beer (and wurst), reducing the city to a handful of stereotypes doesn’t do it much justice. For all its associations of group singing over beer steins and laughing waitresses, Munich is actually a place of polished and rather refined edges. Beyond the

Widok na Marienplatz i ratusz oraz Marienkirche.

A view of the Marienplatz with the Town Hall and the Marienkirche church.

© I S T O C K ( 2 ) , B E W , A D O B E S T O C K , M . P. P O P R Z E D N I E S T R O N Y / P R E V I O U S P A G E S : I S T O C K

D

T R AV E L

Pałac Nymphenburg to dawna letnia rezydencja Wittelsbachów.

The Nymphenburg Palace is the former summer home of the Wittelsbachs.

Stolica Bawarii nie pnie się w górę – zgodnie z planami architektonicznymi żaden budynek nie może przekraczać 99 m.

W tym roku święto piwa, czyli Oktoberfest, startuje 21 września i potrwa do 6 października. This year's Oktoberfest will be held on 27 September to 6 October.

The capital of Bavaria is not expanding upward. By law, no building can be higher than 99 metres.

Podczas festynu koniecznie spróbujcie słynnych rostbratwurst, czyli pieczonych kiełbasek podawanych z kapustą kiszoną. During the fair, be sure to try the famous Rostbratwurst, or grilled sausages served with sauerkraut.

Centrum wystawowe BMW Welt. Obok znajduje się Muzeum BMW, w którym zaparkowały pojazdy wyprodukowane na przestrzeni ponad 100-letniej historii marki.

The BMW Welt exhibition centre. It neighbours the BMW Museum featuring the make's classics from the over 100-year-long history of BMW.

Położony w sercu miasta Ogród Angielski od 1789 r. spełnia do dziś rolę oazy spokoju i znakomitego miejsca do wypoczynku. Located in the heart of the city since 1789, today the English Garden is a favourite rest and relaxation space for locals and tourists.

37

T R AV E L

Journey of a Life Time

2

1. Nowy budynek ratusza postanowiono wybudować na placu Mariackim.

Zaprojektował go Georg von Hauberrisser w stylu neogotyckim.

The new Town Hall was erected in the Marienplatz.

It was designed by Georg von Hauberrisser in the Neo-Gothic style.

Construction works lasted from 1867 to 1909.

3

warskie Prawo Czystości Piwa, uchwalone w 1516 r., dało początek trendowi unifikującemu zasady piwowarskiej sztuki. Ograniczyło ono stosowane podczas warzenia piwa składniki do wody, chmielu i słodu oraz drożdży (po ich odkryciu). I choć dziś coraz więcej producentów eksperymentuje, odchodząc od ściśle wytyczonych reguł, to właśnie monachijska sztuka warzenia piwa odpowiada w dużej mierze za to, co znajdujemy dziś w środku odkapslowanych butelek.

PIWO? NIE, DZIĘKUJĘ Wędrując następnego dnia po Monachium, odkrywam jednak, że przy całej tutejszej miłości do piwa (i kiełbasek) sprowadzanie tego miasta do kilku stereotypów jest dla niego mocno krzywdzące. Miejsce, kojarzone z grupowymi pieśniami przy kuflach piwa i śmiejącymi się kelnerkami, w rzeczywistości jest raczej przestrzenią o wygładzonych, dość eleganckich krawędziach. Obok przysmażonych i gotowanych kiełbasek oraz stołów poplamionych piwnymi kuflami rozciąga się tu cały świat wysmakowanej architektury, modnych barów z winem i sączącego się tu i ówdzie bogactwa. Pierwszą wskazówką, że nie samym Oktoberfestem monachijczycy żyją, jest Distillers Bar w dzielnicy Schwabing.

– Uwielbiam Oktoberfest i każdemu polecam, by choć raz wziął w nim udział – mówi mi Konstantin Keyserlingk, współwłaściciel tego przybytku bulgoczących kadzi i szklanych menzurek. – Oktoberfest jest tylko wycinkiem naszego życia. Naprawdę dzieje się tu dużo więcej.

Konstantin podkreśla, że destylacja dżinu rozkwitła właśnie tu, w Bawarii. W tych regionach od wieków destylowano różnego rodzaju mocne alkohole, a region może się dziś poszczycić blisko setką małych gorzelni. W jego barze ta tradycja przybiera nową formę: bazując na dawnych przepisach, tworzy się tu

38

fried and boiled wurst and the tables stained by beer mugs, there is a whole world of sophisticated architecture, upscale wine bars, and ubiquitous wealth here. You will find your first clue that there is much more to Munich than Oktoberfest in Distillers Bar in the Schwabing neighbourhood. “I love Oktoberfest and I encourage everyone to go least once”, says Konstantin Keyserlingk, who owns an establishment packed with bubbling vats and glass burettes.

“But Oktoberfest is only a small part of our life.

There is so much more going on in the city.”

Keyserlingk stresses that gin distillation first flourished here, in Bavaria. For centuries, different types of liquor were distilled in these regions, while Bavaria takes pride in nearly a hundred small distilleries. Keyserlingk’s bar showcases a whole new take on this centuries-old tradition. It uses ancient recipes to create signature drinks and tasting sessions. This creative flair and passion for improvisation has become the hallmark of Schwabing.

DRESSED OR UNDRESSED? Paradoxically, it’s best to take a closer look at Munich by moving away from the city. All you need to do is climb the less than 300 steps of the tower of St. Peter’s Church near the

2. Brama Karlstor.

Karlstor Gate 3. Miejskie surfowanie?

Dlaczego nie – w Monachium jest to możliwe w Ogrodzie Angielskim.

City surfing? Why not – in Munich you can do it at the English Garden.

© I S T O C K ( 2 ) , M . P.

1

Ogród Angielski, czyli jeden z największych parków miejskich świata kusi amatorów wszystkich sportów, spacerowiczów, zakochanych, rodziny.

The English Garden is one of the world’s largest city parks, spanning more than 4 square km and drawsing sports fans, strollers, enamoured couples, and families.

autorskie drinki i sesje degustacyjne. Tego rodzaju sznyt i zamiłowanie do improwizacji stało się znakiem rozpoznawczym Schwabing.

W UBRANIU CZY BEZ? Niezłym sposobem na przyjrzenie się Monachium z bliska jest, paradoksalnie, oddalenie się. Wystarczy pokonać do tego niecałe 300 stopni wieży kościoła Świętego Piotra (Peterskirche) stojącego niedaleko głównego placu Marienplatz. Stolica Bawarii nie pnie się w górę – zgodnie z planami architektonicznymi żaden budynek nie może przekraczać 99 m, jakie ma wieża świątyni Frauenkirche – wzrok płynie więc swobodnie po dachach budynków, wyłuskując

Marienplatz. The capital of Bavaria is not expanding upward. By law, no building can be higher than 99 metres, which is the height of Munich Cathedral. Your eyes effortlessly sweep the rooftops, spotting intriguing landmarks.

The Old Town, Olympiapark, BMW head office, and BMW Welt. The lumbering, but sophisticated, buildings of the city’s three art museums: the Alte Pinakothek, the Neue Pinakothek, and the Pinakothek der Moderne.

All of them house impressive collections, with paintings by Durer, El Greco, Bruegel, Rembrandt, and more recent works from the turn of the 20th century, including Van Gogh’s famous Sunflowers. I leave St Peter’s Church and head for the Englischer Garten. This is my first destination. It would have to take a very fresh perspective, untainted by stereotypes, to create an exciting surfing hotspot right in the heart of Munich. The River Eisbach, a short artificial sidearm of the River Isar, which flows through the park, is one of few surfing destinations located in the centre.

There would be no waves on the Eisbach were it not for the creativity of the engineers who slowed the current by dumping large concrete

39

T R AV E L

Journey of a Life Time

co bardziej interesujące miejsca. Stare Miasto, Olympiapark, siedziba BMW wraz z muzeum motoryzacji.

Ciężkie, ale eleganckie bryły trzech pinakotek: Starej, Nowej i Czasów Nowożytnych. W każdej zgromadzono imponujące kolekcje obrazów, m.in. Dürera, El Greca, Bruegla, Rembrandta czy nowsze malarstwo z przełomu XIX i XX w., choćby słynne…

SŁONECZNIKI VAN GOGHA

40

blocks near the bridge – and inadvertently created a rapid downstream. The upshot was 2-metre waves, up to 12 metres wide. The first surfers arrived in the 1970s and the spot has continued to grow in popularity.

Early in the morning, I watch some men discussing something on the river banks. They are wearing wetsuits and discussing the technical intricacies of “riding”. Finally, one of them slides his board into the water and is riding a wave a minute later. Obviously, the Eisbach is no replacement for the ocean – the waves are smaller and long rides are not possible. Its advantages are its consistent, predictable conditions and its proximity to the “shore”. This gives peace of mind to beginners. The spot attracts amateurs and more seasoned surfers, who see the Eisbach as a perfect place to regularly practise selected skills. The banks are always swarming with groups of surfing enthusiasts watching surfers challenge waves and cheering whenever they manage to complete a turn or a more technically complex trick.

The English Garden not only attracts surfing fans. It’s one of the world’s largest city parks, spanning more than 4 square km and drawing sports fans, strollers, enamoured couples, families, and even nudists. Despite vehement protests, the city authorities have not been able to break the tradition of nude sunbathing on the lawns of the park. Finally, they accepted that the residents of Munich like to undress in public and created a special nudist zone in the park. But even with your clothes on, you can still have great time there - relaxing on the grass and sipping Aperol bought from a tiny stall. After all, there is much more to Munich than just beer.

Olympiapark München to spektakularny park olimpijski z zespołem obiektów sportowych, w których odbywały się zawody podczas letnich igrzysk olimpijskich w 1972 r.

The Olympiapark München is a great Olympic park with a complex of sports facilities where the 1972 Summer Olympics were held.

© M . P.

Ja jednak spływam ze schodów Peterskirche i za pierwszy cel wybieram Ogród Angielski (Englischer Garten). Niewątpliwie trzeba było sporo nieskażonego stereotypami spojrzenia, by tu – niemal w środku Monachium – stworzyć jeden z ciekawszych punktów uprawiania surfingu. Przepływająca przez park rzeka Eisbach jest jednym z nielicznych miejsc, w których można pływać na desce, nie opuszczając centrum miasta.

Nie byłoby fal na Eisbach, gdyby nie pomysł inżynierów na spowolnienie nurtu łączącej się tu z większą rzeką Izary. Zatopili oni tuż przy moście duże betonowe bloki, które uspokoiły nieco tempo przepływu wody. Równocześnie jednak, niejako przy okazji, spowodowały jej nagłe spiętrzenie. Efekt? Dwumetrowej wysokości fale, mające nawet 12 m szerokości.

Pierwsi surferzy pojawili się tu już w latach 70. ubiegłego wieku, z czasem miejsce zdobywało coraz większą sławę.

Wczesnym przedpołudniem patrzę, jak kilku mężczyzn naradza się na brzegu rzeki. Są ubrani w pianki i dyskutują o technicznych zawiłościach ślizgu.

W końcu jeden zsuwa się z deską w nurt wody i po chwili mknie na niej po grzbiecie fali. Warunki na Eisbach nie są oczywiście tak doskonałe jak na oceanie – fala jest mniejsza, a możliwości długiego ślizgu ograniczone – zaletą są jednak stałe, przewidywalne warunki oraz bliskość brzegu, który daje początkującym poczucie bezpieczeństwa. Zbierają się tu amatorzy, jak i bardziej doświadczeni surferzy, którzy uważają Eisbach za idealne miejsce do metodycznego szkolenia wybranych umiejętności. Wokół zawsze widać grupki zapaleńców obserwujących poczynania pływaków i wiwatujących, gdy uda im się wykonać obrót lub bardziej skomplikowany trik.

Englischer Garten przyciąga jednak nie tylko miłośników pływania na desce. Ten jeden z największych parków miejskich świata – ma ponad 4 km² powierzchni – kusi amatorów wszystkich sportów, spacerowiczów, zakochanych, rodziny, a nawet nudystów. Władzom miasta, pomimo usilnych prób, nie udało się zwalczyć tradycji opalania się nago na trawie parku. W końcu nie pozostało nic innego, jak pogodzić się z upodobaniami monachijczyków do publicznego zrzucania ubrań, i dla golasów wydzielono w parku specjalną strefę. Nawet nie rozbierając się, można tu jednak spędzić miło czas, leżąc na trawie i popijając zakupionego w malutkich stoiskach aperola – wszak Monachium nie tylko piwem żyje.

Połączenia Connections

WAW–MUC–WAW 3 razy dziennie 3 times a day

Więcej informacji na More information on lot.com lot.com

Why?

©CREDITS

T R AV E L

Bukareszt

BUCHAREST

tekst | by MAGDALENA RUDZKA

Po ulicach tego miasta każdy miłośnik architektury będzie błądził bez końca.

Zachwycony reprezentacjami różnych stylów, od neoklasycyzmu po modernizm.

Any architecture lover could happily explore this city forever. The multitude of styles from Neo-Clacissism to Modernism is simply amazing.

42

Pałac Parlamentu (równiez na zdjęciu otwarciowym) to jeden z najdroższych i największych budynków na świecie.

The Palace of the Parliament is one of the largest and most expensive buildings in the world.

PL

Księgarnia Carturesti Carusel mieści się w odrestaurowanym secesyjnym domu towarowym w sercu starówki.

The Carturesti Carusel bookshop is housed a restored, fin-de-siècle department store in the heart of the city centre.

To miasto o burzliwej historii wiele razy przechodziło z rąk do rąk. Dopiero kiedy znalazło się pod panowaniem Królestwa Rumunii, w 1878 r., zaczęło przeżywać prawdziwy rozkwit, nie bez powodu okrzyknięto je wtedy Paryżem Wschodu. Dziś to niemal katalog stylów architektonicznych od drugiej połowy XIX w. do 1989 r.

Jednym z najbardziej spektakularnych budynków jest Pałac CEC. Ogromny, eklektyczny, ze szklaną kopułą, jest dziełem francuskiego architekta Paula Gottereau. Niełatwo go zwiedzić, bo wciąż jest siedzibą banku. Dwa kroki od pałacu warto odwiedzić restaurację Caru’cu Bere – tu czeka neogotyckie wnętrze, z witrażami, sklepieniami, misterną snycerką i przede wszystkim świetną regionalną kuchnią.

Przełom wieków reprezentuje choćby secesyjny budynek pałacu Cantacuzino przy Calea Victoriei. Główne wejście, zadaszone szklaną, ażurową konstrukcją w kształcie muszli, przyprawi o szybsze bicie serca każdego miłośnika art nouveau. Modernizm i art déco, czyli okres międzywojenny, to w Bukareszcie temat rzeka.

Oprócz budynków znanych – jak hotel Ambasador, okrągły „City Block” z 1936 r. czy hotel Union – natkniemy się na dziesiątki pięknych willi, szczególnie między Uniwersytetem a placem Zwycięstwa.

Najbardziej znanym budynkiem Bukaresztu jest Pałac Parlamentu, owoc gigantomanii Nicolae Ceausescu. By go wybudować, zburzono całą dzielnicę i zatrudniono ponad 700 architektów. Zwiedzanie go to podróż po salach o wysokości ponad 10 m, każdej w innym stylu.

Socrealizmu w Bukareszcie jest jednak dużo więcej: choćby Dom Wolnej Prasy, wzorowany na uniwersytecie moskiewskim, czy bloki mieszkalne z lat 80. wzdłuż Bulevardul Unirii, który miał być odpowiedzią na paryskie Pola Elizejskie.

Neoklasycystyczna sala koncertowa Ateneum to projekt francuskiego architekta Alberta Gallerona.

Otwarto ją w 1888 r.

The Neo-Classicist Romanian Athenaeum concert hall was designed by French architect Albert Galleron. It opened in 1888.

Pomnik rzymskiego cesarza Trajana stoi na schodach Muzeum Narodowego i nawiązuje do podboju Dacji (obecnej Rumunii) przez Rzymian.

A monument to the Roman emperor Trajan stands on the stairs of the National Museum. It symbolises the conquest of Dacians (the people that once inhabited Romania) by the Romans.

Pieczołowicie odrestaurowany XVI-wieczny klasztor Radu Voda to jedno z głównych miejsc kultu w Bukareszcie.

Meticulously restored 16th-century Radu Voda monastery is a sacred place in Bucharest.

43

27-metrowy Łuk Triumfalny w alei Kiseleff upamiętnia uzyskanie niepodległości przez Rumunię w 1878 r.

The 27-metre tall Triumph Arch commemorates gaining inndependence by Romania in 1878.

ENG

Siedziba banku CEC, ukończona równo w 1900 r., to jeden z najbardziej spektakularnych pałaców Bukaresztu.

The headquarters of CEC bank erected in 1900, is one of the most spectacular palaces in Bucharest.

Pasaż Macca-Vilacrosse w XIX w. był siedzibą giełdy papierów wartościowych i mieścił luksusowe sklepy.

In the 19th century, the Macca-Vilacrosse Passage was the address of the stock exchange and many luxury boutiques.

44

Why?

U góry: Wnętrze sali koncertowej Ateneum.

Z prawej: pałac Cantacuzino to znakomity przykład art nouveau.

Top: Interior of the Romanian Athenaeum.

Right: The Cantacuzino Palace is an impressive example of the Art Nouveau style.

Bucharest has a turbulent past and has frequently changed hands. It was not until it found itself under the rule of the Kingdom of Romania in 1878 that it started to develop. It was dubbed the “Paris of the East”. Today, the city is like a coffee-table album with a selection of architectural styles ranging from the mid-19th century until 1989. One of the city’s most spectacular buildings is the CEC Palace. This enormous, eclectic edifice is the brainchild of French architect Paul Gottereau and it is still the head office of the CEC bank it was built for. Not far from the Palace is the Caru’cu Bere restaurant. The building has a Neo-Gothic interior, stained glass windows, meticulous wood carvings and, best of all, great regional cuisine. The architecture style popular at the turn of the 20th century is best represented by the fin-de-siècle Cantacuzino Palace on Calea Victoriei. The Modernist and Art Deco styles that typify the inter-war period are represented by a host of buildings in Bucharest. Apart from the Ambassador Hotel, the round city block erected in 1936, and the Union Hotel, you can see dozens of beautiful villas, especially in the area between the University and Victory Square.

The best known building in Bucharest is the Palace of the Parliament, the fruit of Nicolae Ceauşescu’s love for gigantism in architecture.

An entire historical district was razed to make way for it and 700 architects were employed. A visit to the Palace will take you on a tour of the incredible rooms, some over 10 m tall, each decorated in a different style. The Socialist Realism style in architecture is also represented by the Home of Free Press and the blocks of flats lining the Bulevardul Unirii, Bucharest’s answer to the Champs d’Élysées.

Hotel Ambasador z 1937 r. powinien zobaczyć każdy miłośnik modernizmu.

The Ambassador Hotel, erected in 1937, is a must-see for any lover of Modernism.

Połączenia Connections

WAW–OTP–WAW 3 razy dziennie 3 times a day

KRK–OTP–KRK

3 razy w tyg. 3 times a week

Więcej informacji na More information on lot.com

© A D O B E S T O C K ( 7 ) , S H U T T E R S T O C K ( 3 ) , I S T O C K , M . P.

T R AV E L

Wejście w świat luksusu The Entry into the World of Luxury Zabytkowe kamienice przy ulicy Foksal 13 i 15 w Warszawie pięknieją z dnia na dzień. Mieszkańcy miasta od niedawna mogą podziwiać świeżo odsłonięte reprezentacyjne fasady, które swoją wspaniałą architekturą nie ustępują paryskim i wiedeńskim odpowiednikom. Harmonijna i pełna pięknych detali kompozycja frontów to znakomita wizytówka inwestycji łączącej elegancję, historyczny autentyzm i najwyższą jakość wykonania.

Day by day, historical tenement houses at Foksal 13/15 in Warsaw are growing beautiful. City’s residents can recently admire unveiled representative facades, whose glorious architecture does not stand out from Parisian and Viennese examples. The harmonious and full of captivating details composition of fronts is a great hallmark of the investment, which combines an elegant, historical authenticity with the highest quality of workmanship.

Już niedługo będzie to jeden z najbardziej prestiżowych adresów w Warszawie – kamienice z końca XIX wieku, które przetrwały do naszych czasów i dzięki staraniom dewelopera, firmy Ghelamco, odzyskują dawny blask. Budynki przez dekady miały zasłużoną opinię prawdziwych pereł architektury okresu belle époque. W ich wnętrzach ocalały setki przepięknych dekoracji oraz wiele oryginalnych elementów wykończenia, które zostały pieczołowicie odrestaurowane.

Mieszkanie w rezydencjach przy Foksal 13 i 15 będzie przypominać podróż w czasie w najlepszym tego słowa znaczeniu. Właściciele apartamentów będą bowiem mieli do swojej dyspozycji współczesne luksusowe udogodnienia: usługi concierge najwyższej klasy, garaż w podziemiach, oferujące wspaniałe widoki tarasy na dachach i dwa patia zaprojektowane jako atrakcyjna przestrzeń wspólna. Przewidziano dla nich także saunę, jacuzzi oraz pokoje gościnne, z których mogą skorzystać odwiedzające ich osoby. W obu kamienicach znalazło się w sumie 55 apartamentów o powierzchni od 47 do 260 mkw.

Soon it will be one of the most prestigious places in Warsaw, as the late 19th-century tenement houses, which survived to our times, are currently regaining the former splendor thanks to their developer, Ghelamco Poland. The buildings had a well-deserved reputation of being architectural jewels of the Belle Époque period. Hundreds of wonderful decorations and many original finishing elements were meticulously restored.

Living in Foksal 13/15 residences will resemble time traveling in the best sense of the term. Apartment owners will have at their disposal modern luxurious amenities, such as top-class concierge services, an underground garage, great terraces on the roof offering breathtaking views and two patios designed as an attractive common space.

Also, a sauna, jacuzzi and guest rooms for visitors will be provided. There are 55 apartments in total in both tenement houses, ranging from 47 to 260 square metres.

PE PO EO P LPEL E&& T H E W O R L D

Business

Gruby portfel, duży dług WEALTH THRIVES ON DEBT tekst | by MAREK CHĄDZYŃSKI,

©CREDITS

DZIENNIK GAZETA PRAWNA

48

Jak to jest możliwe, że mimo coraz większych dochodów Polacy coraz bardziej się zadłużają i to na coraz większe kwoty? Wydaje się sprzeczne, ale to tylko pozory.

Ż PL

How is it that even though their incomes are constantly increasing, Poles are more indebted than ever and the amount they owe is likewise constantly increasing?

This apparent contradiction is just that – apparent.

Żeby dobrze zrozumieć ten fenomen, trzeba sobie najpierw odpowiedzieć na pytanie: czym właściwie jest kredyt? Ktoś powie: to dług. Tak, ale to zbyt duże uproszczenie. Długu nie zaciąga się ot tak, dla kaprysu. Albo zmusza nas do tego jakaś potrzeba – np. choroba w rodzinie i potrzebujemy dodatkowych pieniędzy na leczenie – albo najzwyczajniej w świecie postanowiliśmy wydać pieniądze, które dopiero zarobimy. Kredyt na konsumpcję zaciąga się wtedy, kiedy konsument jest przekonany, że będzie w stanie go spłacić z przyszłych dochodów. Wie, że jego dochód będzie taki jak dziś albo będzie rósł, ale już teraz chce mieć nowy samochód albo wyjechać na wakacje. Dlatego pożycza na poczet przyszłych zarobków.

POŻYCZAMY CORAZ WIĘCEJ Jeśli tak spojrzeć na sprawę, to relacja „wyższe dochody, większe długi” jest zrozumiała. A tak się właśnie dzieje na polskim rynku. Według danych Biura Informacji Kredytowej (BIK), które dysponuje wiedzą o niemal pełnej bazie kredytów udzielanych przez polskie banki, w pierwszej połowie roku Polacy pożyczyli ponad 38 mld zł w tzw. kredytach gotówkowych, czyli właśnie na konsumpcję. To o ponad 2,5 mld zł więcej niż rok

ENG

Before you can fully grasp this phenomenon, you need to ask yourself what a loan actually is. You could say that it’s a debt. And that would be correct.

But it would also be a gross simplification. People don’t take out loans on a whim. They are either compelled by force of circumstance, e.g. an illness in the family that requires urgent and expensive medical care, or they may simply decide to spend future earnings now. You do not take out a consumer loan unless you are convinced that you will be able to repay it with your future earnings, i.e. you are confident that your income will remain stable or increase, so you can purchase that new car or holiday package you want now.

WE ARE BORROWING MORE MONEY The “higher income, higher debt” relationship is easy enough to understand. And this is exactly what is happening in Poland. Biuro Informacji Kredytowej (BIK), a company that compiles credit histories on behalf of financial institutions, and which has access to a nearly complete database of loans provided by Polish banks, reveals that in the first half of the year, Poles borrowed more than PLN 38 million in cash loans for consumption purposes. This marks an increase of more than PLN 2.5 billion (approx. 8%) on the previous year.

The number of loans granted, however, only went up by 1.7 per cent. What can we make of those numbers? First, Poles are borrowing more money, although their wallets are not getting any thinner.

Second, the most successful banks are those that provide long-term high-value loans. Loans of PLN 30,000 or more have increased by 10 per

49

PE PO EO P LPEL E&& T H E W O R L D

wcześniej, co oznacza, że pula udzielonych kredytów zwiększyła się o mniej więcej 8 proc.

Za to liczba udzielonych pożyczek wzrosła nieznacznie, bo jedynie o 1,7 proc. Wniosek? Polacy pożyczają coraz więcej, choć ich portfele nie stały się chudsze. Co więcej, największy ruch mają te banki, które udzielają kredytów na długi termin i o wysokich kwotach. Pożyczki warte powyżej 30 tys. zł rosną w tempie ponad 10-procentowym, zarówno w ujęciu wartościowym, jak i jakościowym.

Jeśli klienci są tak skorzy do zadłużania się, to skąd to przekonanie u nich, że będą w stanie bez problemu oddać pożyczone pieniądze? Twardych dowodów nie ma, ale poszlaki są wyjątkowo mocne, choćby wyniki badań nastrojów konsumenckich. Wyniki z lipca pokazały, że polskie gospodarstwa domowe optymistycznie patrzą w przyszłość, przewidując swoją sytuację finansową w ciągu kolejnego roku. Właściwie tak optymistycznie jak w lipcu nie patrzyły jeszcze nigdy, na co wskazuje wskaźnik ocen zmian sytuacji finansowej. Tych, którzy uważali, że będzie ona dobra, było o 8,9 proc. więcej niż osób spodziewających się pogorszenia. To rekordowo wysoki odczyt. To, że przyszłość widzimy w różowych kolorach, jest efektem utrzymującego się wzrostu gospodarczego, wiary w to, że polska gospodarka jest odporna na spowolnienie za gra-

Business

cent in terms of value and quality.

So people are obviously willing to take out loans, but what makes them so confident that they will be able to repay them? There is no hard evidence, but we have strong indications, including the findings of a recent consumer sentiment survey.

The July results reveal that Polish households are optimistic about the future when predicting their financial situation in twelve months time. In terms of optimism, the July results were an all-time record. This is confirmed by the financial situation forecast. The number of respondents who predicted that their financial situation would be sound outnumbered those who predicted that it would deteriorate by 8.9 per cent. This is also an all-time record. Our expectation of a rosy future is a result of our continuing economic growth, our belief that the Polish economy is resilient to the downturns that afflict foreign economies, the announcement of lower income tax rates and more generous social transfers, and the flagship child allowance programme introduced by the current government.

Convenience, availability and flexibility come first Apart from people not wanting to wait for the standard of living to improve, the value of cash loans is also increasing as a result of the policy currently pursued by the banks. Bankers weren’t born yesterday. They realise that economic

Pożyczki warte powyżej 30 tys. zł rosną w tempie ponad 10-procentowym.

Loans of PLN 30,000 or more have increased by 10 per cent in terms of value and quality. So people are obviously willing to take out loans but will they be able to repay them? nicą, zapowiedzi obniżek podatków dochodowych, no i przede wszystkim obietnicy rozszerzenia transferów socjalnych. Czyli sztandarowego programu obecnego rządu, jakim jest wypłata dodatków na dzieci.

CZAS REKORDOWO NISKICH STÓP PROCENTOWYCH Oprócz rosnącej ochoty do szybszego podnoszenia standardu życia za wzrostem wartości kredytów gotówkowych stoi też polityka banków.

Bankowcy nie są w ciemię bici, wiedzą, że dobra koniunktura może nie trwać wieczne, więc starają się udzielić możliwie dużo kredytów teraz.

Im większa kwota pojedynczej pożyczki, tym dla nich lepiej, bo zarabiają na prowizji od niej.

To główne źródło dochodu w czasach rekordowo

50

prosperity never lasts forever and want to sell as many loans and extend as much credit as they can while they can. The greater the value of a loan, the better, because they profit on commission. In fact, it’s their main source of revenue in this day and age of record low interest rates.

The risk is not all that great either, because first of all, Poles are earning more, and secondly, they have additional income, which is not included by the bank in its credit rating. This additional income includes transfers such as the child allowance.

As a result, even major loans granted for e.g. 44 months are being repaid in half the time. This makes everyone happy: the bank is profiting at minimal risk, and the customer is are able to purchase goods and services straight away without having to save for them.

Według danych Biura Informacji Kredytowej w pierwszej połowie roku Polacy pożyczyli ponad 38 mld zł w tzw. kredytach gotówkowych.

According to data of the Credit Information Office (BIK) in the first half of the year Poles borrowed more than PLN 38 million in cash loans for consumption purposes.

PE PO EO P LPEL E&& T H E W O R L D

Business

WYGODA, DOSTĘPNOŚĆ I ELASTYCZNOŚĆ Ale Komisja Nadzoru Finansowego, która w Polsce odpowiada za to, by system finansowy był bezpieczny, już kilka lat temu przestrzegła banki: musicie rzetelnie informować klientów, że kiedyś oprocentowanie ich pożyczek może w końcu wzrosnąć. Powinniście to też uwzględniać w swoich działaniach, by nagle nie okazało się, że znaczna część szczęśliwych dziś kredytobiorców będzie miała problem z oddaniem długu, gdyby odsetki znacznie wzrosły. Zmieniła się bowiem specyfika tych kredytów. Wcześniej, gdy były one udzielane na krótszy czas – 3–4 lata – banki często stosowały oprocentowanie stałe. Dziś zdarzają się oferty kredytów gotówkowych udzielanych nawet na 10 lat, więc kredyt ma zmienne oprocentowanie.

Co zmniejsza ryzyko banku, ale zwiększa u klienta.

Waldemar Rogowski, główny analityk kredytowy BIK, zwraca uwagę na jeszcze jedno zjawisko: prawie 80 proc. wszystkich nowo udzielanych kredytów gotówkowych jest rolowanych albo bierze się z połączenia kilku starych pożyczek, co bankowcy nazywają konsolidacją. Wniosek? Grupa klientów, która pożycza pieniądze, jest mniej więcej stała i prawie się nie powiększa. To zapewne jeden z powodów, dla których banki chętnie pożyczają duże kwoty, nie są w stanie zwiększyć liczby pożyczek.

Według Waldemara Rogowskiego o nowych klientów trudno, m.in. dlatego, że młodzi ludzie, którzy mogliby nimi być, mają zupełnie inne podejście do usług finansowych niż starsi.

– Liczy się wygoda, dostępność, elastyczność i szybkość procesu. Dlatego młodzi wolą wziąć pożyczkę w pozabankowej firmie pożyczkowej.

To jest m.in. powód, dla którego praktycznie nie ma napływu nowych klientów w segmencie bankowych kredytów gotówkowych czy ratalnych – mówi analityk BIK. I to zapewne jeden z powodów, dla których banki, chętnie pożyczając duże kwoty, nie są w stanie zwiększyć liczby kredytów.

Co potrwa jeszcze jakiś czas. Tak długo, jak kredyt będzie tani, a kredytobiorca będzie w stanie bezpiecznie go spłacać.

52

Only a few years ago, the Polish Financial Supervision Authority, which is charged with ensuring the security of the Polish banking system, was telling the banks that they had to inform consumers that interest rates on loans might eventually go up.

You would be well advised to factor this warning into your operations, so as not to find yourself in the same dire straits as many of today’s happy borrowers, who will be struggling to pay back their loans in the event that this occurs. The terms of these loans have changed. Previously, when they were granted for 3 or 4 years, the interest rates were often fixed. Today, you can find cash loans provided for up to a decade, but the interest rates are variable. This mitigates the risk for the bank, but increases the risk for the consumer.

Waldemar Rogowski, BIK’s chief credit analyst, points to yet another trend: nearly 80 per cent of new cash loans are rolled over, or created as a result of consolidating several old loans. This means that the number of customers taking out loans is relatively stable, and might explain why the banks are keen to lend large amounts of money, but are unable to increase the number of loans. Rogowski argues that it is difficult to attract new customers, because the young people who constitute their prospective customers have a very different approach to financial services than their parents.

“It’s convenience, availability, flexibility and speed that matter most. This is why young people are opting for loans from non-banking institutions. It also explains why there are practically no new cash loan or hire purchase customers”, says Rogowski. And it’s probably one of the reasons why the banks are only too happy to lend large amounts of money, but are struggling to increase their loan figures. This trend will remain stable for some time. As long as loans remain affordable and creditors are able to safely pay them back.

Wyniki z lipca tego roku pokazały, że polskie gospodarstwa domowe optymistycznie patrzą w przyszłość, przewidując swoją sytuację finansową w ciągu kolejnego roku. Tak optymistycznie nie patrzyły jeszcze nigdy.

The July results reveal that Polish households are optimistic about the future when predicting their financial situation in twelve months time. In terms of optimism, the July results were an all-time record.

© A D O B E S TO C K ( 3 )

niskich stóp procentowych, a więc i odsetek. A ryzyko też nie jest duże, bo – po pierwsze – Polacy coraz więcej zarabiają i – po drugie – mają jeszcze dodatkowy dochód, którego bank nie może uwzględniać przy wyliczaniu zdolności kredytowej. Chodzi właśnie o transfery w rodzaju dodatków na dzieci. Efekt jest taki, że nawet duży kredyt udzielony na przykład na 44 miesiące spłaca się w o połowę krótszym czasie. Wszyscy są więc zadowoleni: bank zarobi swoje przy minimalnym ryzyku, klient kupi upragnioną rzecz, nie czekając, aż uda się uzbierać pieniądze z wpływających dochodów.

My Poland

©CREDITS

PEOPLE & THE WORLD

W harmonii z biegiem rzeki IN HARMONY WITH THE RIVER FLOW Położona w malowniczej dolinie Brdy, sięgającej szeroko rozlanej Wisły, otoczona lasami. Zbudowana na założeniach urbanistycznych miasta-ogrodu.

Od początku swojego istnienia Bydgoszcz na stałe związała się z rzeką.

To miasto, którego magia płynie z wody.

Situated in the picturesque Brda River Valley, which stretches as far as the broad Vistula River, and surrounded by forests, Bydgoszcz was clearly built as a garden city, and has been inextricably linked with the river since its founding. Magic flows from the waterways of Bydgoszcz.

54

PL

Przez stulecia bydgoszczanie postrzegali Brdę jako źródło powodzenia i szans na przyszłość. Współcześni mieszkańcy Bydgoszczy nie zapomnieli o rzece. Daje im poczucie wyjątkowości, tworzy wspólnotę. To właśnie rzeka, od stuleci do dziś, stymuluje dynamiczny rozwój gospodarczy i społeczny miasta, kreując jego charakter i budując tożsamość mieszkańców.

ROZWÓJ – RÓWNOWAGA – REWITALIZACJA Tereny nadrzeczne od początku istnienia grodu nad Brdą były miejscem jego intensywnego rozwoju.

Obecnie Bydgoszcz jest jednym z liderów w Polsce w zakresie rewitalizacji i przywracania tych terenów mieszkańcom. Bydgoski Węzeł Wodny, część międzynarodowej drogi wodnej E70, wraz z Wyspą Młyńską są istotnym wyróżnikiem miasta, a wiele zabytków i symboli Bydgoszczy powstało na przestrzeni wieków właśnie nad wodą. Dziś w lustrze rzeki przeglądają się zarówno zabytkowe obiekty – będące symbolem miasta bydgoskie spichrze, monumentalny budynek Poczty Polskiej czy kościół farny, jak i nowoczesne budynki – biurowce, hotele, apartamentowce, obiekty sportowe i kulturalne, Opera Nova, tzw. Szklane Spichrze czy bydgoska marina. Wzdłuż rzeki lokują się także nowe inwestycje deweloperów – atrakcyjne i nowoczesne nieruchomości biurowe czy mieszkaniowe.

W strategii tworzenia miasta przyjaznego dla biznesu, jak i do życia, Bydgoszcz stawia na zrównoważony

ENG

The people of Bydgoszcz have always looked to the Brda for prosperity and the promise of a better future.

Today's residents have not turned their back on the river either. It creates a sense of community. The river continues to stimulate the city’s dynamic economic and social growth, shape its distinctive character, and build its identity.

GROWTH – EQUILIBRIUM – REGENERATION The city’s riverside areas have always been a place of intensive growth. Bydgoszcz is one of Poland’s leading cities when it comes to revitalising derelict areas and converting them into sites that can serve the citizens.

The Bydgoszcz Water Node, part of the international E70 waterway, and Mill Island, are the city’s major landmarks, and many of its historical buildings and monuments can be found right on the banks of the river.

Other city landmarks, including the granaries, the huge Polish Post building, the main church, and several modern structures, such as office buildings, hotels, apartment blocks, sports sites, and cultural institutions e.g. the Opera Nova, the Glass Granaries, and the Bydgoszcz marina, are all reflected in water. New construction sites, both office and residential buildings, are situated along the banks of the Brda as well.

In its strategy of creating a city that is both liveable and business-friendly, Bydgoszcz places a lot of emphasis on sustainable development. This is evident in the revi-

55

Nad rzeką Brdą organizowane są liczne wydarzenia sportowe, kulturalne i rozrywkowe, w których biorą udział goście z całego świata.

Numerous sporting, cultural and entertainment events are organized on the Brda River, in which guests from all over the world take part.

My Poland

rozwój. Widać to na przykładzie rewitalizacji centrum miasta. Wielu obiektom i obszarom śródmieścia, w których zapisana jest przemysłowa historia Bydgoszczy, dziś nadaje się nowy wymiar, stwarzając wyjątkową przestrzeń dla rozwoju kultury i biznesu. Dzięki inwestycjom miasta w przebudowę bulwarów nad Brdą czy rewitalizację parku nad Starym Kanałem Bydgoskim bydgoszczanie zyskują kolejne miejsca rekreacji i wypoczynku.

Od stuleci mieszkańcy Bydgoszczy spoglądali na wodę jak na trakt transportowy, źródło energii oraz kluczowy element w procesie produkcyjnym. Fenomen bydgoskiego dziedzictwa przemysłowego polega na umiejętności ujarzmienia przez naukę oraz technikę wody jako żywiołu oraz czerpania z jej zasobów na wiele różnych sposobów.

Dziś historie ludzi, miejsc i urządzeń hydrotechnicznych, wpisanych w przestrzeń miasta związanego z wodą, tworzą Szlak Wody, Przemysłu i Rzemiosła TeH²O, w którym każde z miejsc i opowieści splata ze sobą losy bydgoskich rzemieślników, przedsiębiorców oraz społeczników z rozwojem lokalnego przemysłu.

URZEKAJĄCA PRZESTRZEŃ NATURY, KULTURY I SPORTU Brda należy do najpiękniejszych rzek niżowych Polski.

Jest także jednym z najbardziej rozpoznawalnych w kraju szlaków kajakowych. Bogactwo przyrodnicze Brdy oraz jej walory krajobrazowe można podziwiać także w Bydgoszczy. W górnym biegu bydgoskiego odcinka rzeka płynie w dolinie porośniętej lasami, wije się wśród łąk i malowniczych zadrzewień, by wreszcie połączyć się

56

talisation projects in the city centre. Many buildings and areas right in the centre of the city, which date back to its industrial past, are now being given a new lease of life and transformed into exceptional spaces dedicated to culture and business ventures.

The huge investments involved in reconstructing the promenade along the Brda and regenerating the park over the Old Bydgoszcz Canal have free up more and more recreation and leisure zones.

For centuries, water has been viewed as a transportation route, a source of energy, and a key element in the production process. Bydgoszcz’s industrial heritage lies in being able to harness water through the application of science and technology, and in drawing on its resources in many different ways.

The stories of the people, places and hydrotechnical machinery involved are indelibly written into the fabric of this city, whose history is intertwined with the river. Together, they make up the exceptional TeH2O: Bydgoszcz Water, Industry and Craft Trail, where each site and story is linked to the work of craftsmen, entrepreneurs, and social activists and spurs local industry and craft.

CHARMING SPACE FULL OF NATURE, CULTURE AND SPORTS The Brda is one of Poland’s most beautiful lowland rivers, and one of its best known kayaking trails. The river’s natural riches and unique landscapes are even evident in Bydgoszcz. Upriver from Bydgoszcz, the Brda is mountainous. It flows down into

© M . P. P O P R Z E D N I E S T R O N Y / P R E V I O U S P A G E S : A D O B E S T O C K

PEOPLE & THE T WROARVLEDL

z wodami Kanału Bydgoskiego i trafić do centrum Bydgoszczy. Tu walory przyrodnicze rzeki ustępują miejsca atrakcjom architektonicznym miasta. Kierując się dalej w stronę ujścia do Wisły, nurt Brdy staje się wolniejszy.

Pojawiają się rozlewiska będące ostoją dla ptactwa wodnego, a występujące tu gatunki są atrakcją dla ornitologów z całej Polski.

W sercu miasta Brda i jej odnoga Młynówka otaczają swoimi wodami wyjątkowy urbanistyczny skarb Bydgoszczy – Wyspę Młyńską. Zieloną enklawę położoną zaledwie kilka kroków od Starego Rynku, traktowaną obecnie przez bydgoszczan jako przestrzeń natury i kultury. Urokliwy krajobraz bydgoskiej wyspy rzecznej tworzą kamienice tzw. Wenecji Bydgoskiej, a także imponujący widok na trzy kamienne kręgi gmachu Opery Nova przyciągającej miłośników kultury tak wyjątkowymi wydarzeniami, jak Bydgoski Festiwal Operowy czy „Rzeka Muzyki” – pierwszy i jedyny w Polsce cykl letnich koncertów na wodzie.

Z wody bydgoszczanie czerpią nieskończone zasoby pozytywnej energii. To właśnie nad Brdą organizowane są w mieście liczne wydarzenia kulturalne, sportowe i rozrywkowe gromadzące mieszkańców oraz gości z całego świata. Każdego roku odbywa się tu Bydgoski Festiwal Wodny „Ster na Bydgoszcz 53˚N, 18˚E” – unikatowe przedsięwzięcie łączące świat żeglarzy, artystów i podróżników. Bydgoskie inwestycje ekologiczne sprawiły, że dziś można także bezpiecznie pokonywać Brdę wpław. Dzięki temu w samym centrum miasta, z metą w okolicy Hali Sportowo-Widowiskowej „Łuczniczka”, odbywa się jedna z najbardziej znanych imprez triatlonowych w Polsce, a także jedna z największych w Europie – Enea Bydgoszcz Triathlon. Śmiałków z całego kraju przyciąga również „Woda Bydgoska” – wyjątkowe zawody pływackie, pod prąd wartkiego nurtu Brdy, organizowane w sercu miasta.

Bydgoszcz konsekwentnie zwraca się ku wodzie, a wraz z nurtem jednej z najczystszych rzek w kraju przez miasto przepływa dobra energia stymulująca rozwój biznesu, nowych inwestycji oraz zamieszkującej tu społeczności. Zrewitalizowana Wyspa Młyńska z nowoczesną przystanią stały się wizytówką miasta.

Nad Brdą organizowane są liczne wydarzenia gromadzące mieszkańców Bydgoszczy oraz gości z całego świata. Niczym magnes woda przyciąga także nowe inwestycje realizowane na terenach nadrzecznych.

Dzięki rzece da się tu odczuć wyjątkową atmosferę sprzyjającą spacerom wzdłuż bulwarów, rejsom po Brdzie czy poznawaniu uroków miasta z perspektywy kajaka lub roweru wodnego. Bydgoski Węzeł Wodny, niegdyś kluczowy dla rozkwitu gospodarczego Bydgoszczy, dziś zyskuje szersze znaczenie, stanowiąc ważny dla przyszłości miasta element tożsamości.

a forested valley, where it winds its course through fields and picturesque woods before eventually merging with the Bydgoszcz Canal and entering the city centre. There, the natural beauty of the Brda is overshadowed by the architectural gems along its banks. As it continues its course towards the Vistula, the current slows down. The floodplains and pools along this section are sanctuaries for many species of water birds, and are a huge attraction for bird lovers from Poland.

In the heart of Bydgoszcz, an arm of the Brda (the Młynówka) branches off to create an exceptional urban treasure – Mill Island. This green enclave is only a short walk from the Old Market Square and is one of the city’s most popular natural and cultural sites. The beautiful tenements of “Bydgoszcz Venice” and the impressive view of the three stone rings of the Opera Nova building make up the island’s charming landscape. The Opera Nova hosts such exceptional events as the Bydgoszcz Opera Festival and the “River of Music” festival – the first and only summer concerts on the water.

For the residents of Bydgoszcz, the river is endless source of positive energy. Many of the city’s cultural, sports and entertainment events are held on the banks of the Brda. The “Set your Heading on Bydgoszcz” 53˚N, 18˚E Bydgoszcz Water Festival is held every year and is a unique venture bringing together sailors, artists and travellers. Environmental and conservation investments made the river safe for swimming. The Enea Bydgoszcz Triathlon, one of the largest in Europe, takes place right in the heart of the city, and finishes near the “Łuczniczka” Sports Hall. Athletes from all over the country flock to the city for the “Bydgoszcz Waters”, a unique swimming competition, where contestants swim against the rapid current of the Brda.

Bydgoszcz is constantly striving to open its heart to its river which infuses the city with positive energy, spurs economic growth, attracts investments, and unites the community. Numerous events attracting visitors from all over the country are held on the banks of the river. The Brda draws new investments like a magnet and its banks continue to be graced with new developments. Bydgoszcz owes its inimitable atmosphere to the river, to the opportunity of taking long walks along the boulevards, cruises on the Brda, or discovering the beauty of the city from the perspective of a kayak or a pedalo. The Bydgoszcz Water Node, once crucially important to the city’s economic prosperity, has gained yet another dimension by being a vital component of the identity of both the city and its residents.

Połączenia Connections

BZG–LWO–BZG 2 razy w tygodniu 2 times a week

Więcej informacji na More information on lot.com lot.com

57

PEOPLE & THE WORLD

Toruń.

Miejsce dla biznesu TORUŃ. A PLACE FOR BUSINESS tekst | by MARIANNA KUCHARSKA

PL

58

Dobry klimat dla biznesu tworzy nie tylko świetne skomunikowanie z Warszawą, Łodzią czy Trójmiastem przez autostradę A1, doskonale przygotowane tereny pod inwestycje lub dostęp do nowoczesnych powierzchni biurowych. Środowisko przyjazne dla inwestorów tworzą przede wszystkim ludzie, którzy prowadzą w Toruniu swoje firmy, mają świetne pomysły i plany na rozwój. Wspiera ich w tym prężnie działający Uniwersytet Mikołaja Kopernika z licznymi ośrodkami nauki i nowoczesnych technologii, instytucje rozwijające innowacyjność oraz inkubatory przedsiębiorczości. Odpowiednie warunki dla rozwoju biznesu przekładają się na boom inwestycyjny w mieście, co potwierdzają fakty.

W Toruniu działa ponad 26 tys. podmiotów gospodarczych, w ostatnich latach zostało zrealizowanych około 70 nowych inwestycji biznesowych,

ENG

Niskie koszty życia, świetna komunikacja i przyjazny inwestycjom klimat. Toruń od wielu lat zajmuje czołowe pozycje w rankingach polskich miast, które biorą pod uwagę potencjał ekonomiczny, kapitał ludzki i jakość życia.

A low cost of living, excellent transport facilities, and investor-friendliness.

For years now, Toruń has been ranked Poland’s most business-friendly city in terms of economic potential, human resources and quality of life.

Toruń is a great city in which to do business. The A1 highway provides for quick and convenient access to Warsaw, Łódź and the Tricity, and the city is blessed with excellent development sites and plenty of modern office space.

But it is the residents who determine whether or not a city is open for business, and the residents of Toruń run their own companies and have great ideas and development plans. Nicholas Copernicus University, with its many learning and advanced technology centres, institutions promoting innovativeness, and business incubators contribute to Toruń’s favourable business climate. The right conditions should translate into an investment boom, and this is certainly the case here.

There are over 26,000 business operating in Toruń, roughly 70 new business ventures have been launched recently and companies have announced that they will soon be offering nearly 2,000 new jobs.

© A D O B E S T O C K ( 2 ) , M . P.

My Poland

Do miasta corocznie przyjeżdża blisko 2,5 mln turystów z całego świata, m.in. by podziwiać piękno gotyckiej starówki wpisanej na listę UNESCO. Nearly 2.5 million tourists from all over the world visit the city annually to see the beautiful Gothic Old Town, which is a UNESCO World Heritage Site.

a przedsiębiorcy zadeklarowali utworzenie blisko 2 tys. nowych miejsc pracy.

TU NIE SPOSÓB SIĘ NUDZIĆ Biznes i inwestycje to niejedyny powód, dla którego Toruń jest tak chętnie odwiedzany. Do miasta corocznie przyjeżdża blisko 2,5 mln turystów z całego świata, m.in. by podziwiać piękno gotyckiej starówki wpisanej na listę UNESCO. Jest to jedno z dwóch polskich miast, które zachwycają autentycznymi średniowiecznymi zabudowaniami, nienaruszonymi podczas wojny. Panorama miasta, którą można podziwiać z punktu widokowego na drugim brzegu Wisły, to idealne tło do wakacyjnej pocztówki, doceniane w wielu konkursach. W mieście można znaleźć atrakcje dla osób w każdym wieku i z różnymi zainteresowaniami. Dobrze się tu będą czuć zarówno fani niespiesznych spacerów, dobrej kawy i pysznego jedzenia, jak i miłośnicy przyrody i aktywnego wypoczynku. Toruń otoczony jest parkami i dobrze zagospodarowanymi terenami rekreacyjnymi, gdzie nie sposób się nudzić. Miłośnicy kultury i sztuki mogą wybierać spośród licznych wydarzeń, światowej sławy wystaw, festiwali czy koncertów. Usatysfakcjonowani będą też fani sportu – Toruń dysponuje doskonałą infrastrukturą sportową, gdzie regularnie odbywają się zawody żużlowe, koszykarskie, lekkoatletyczne czy nawet e-sportowe i dronowe. Nie ma sensu zbyt dużo o Toruniu pisać, trzeba tu przyjechać, zobaczyć i zostać. Na weekend, na wakacje albo na całe życie.

Potwierdzają to studenci, którzy ściągają do tego miasta z całej Polski, turyści ponownie odwiedzający to piękne miejsce i inwestorzy, którzy wiedzą, gdzie się tworzy dobry biznes.

YOU WILL NOT BE BORED HERE Business and investment opportunities are not the only reason why Toruń is so popular. Nearly 2.5 million tourists from all over the world visit the city annually to see the beautiful Gothic Old Town, which is a UNESCO World Heritage Site. Toruń is one of two Polish cities that can boast authentic medieval buildings that survived WWII unscathed. The city panorama, best seen from a vantage point on the opposite bank of the Vistula, is picture postcard perfect and has been acclaimed in many photography competitions. There is something here for everyone. Whether you love walking, great coffee and excellent food, or prefer nature and active leisure, you will not be disappointed with the local range of attractions. Toruń is surrounded by parks and well-run leisure facilities that you can explore. If you’re into culture and art, then you will be spoilt for choice between entertainment events, exhibitions by world-famous artists, festivals and concerts. Finally, Toruń has an excellent sports infrastructure and hosts many different events including speedway tournaments, basketball matches, and track and field championships, as well as e-sport and drone competitions.

There is not much point chalking up the many virtues of Toruń. You have to see the city for yourself. You can come here for a weekend, a holiday, or even for life. Just ask the University students who flock to the city from all over Poland, the tourists who keep coming back, and the investors who know a good place to do business when they see one.

59

Budź się i zasypiaj w chmurach

Wake up and fall asleep in the clouds

Luksus, zapierające dech w piersiach widoki i bezwarunkowy relaks to codzienność mieszkańców ZŁOTEJ 44, apartamentowca zaprojektowanego przez światowej sławy Daniela Libeskinda, który już na stałe wpisał się już w panoramę Warszawy. ❚ Luxury, breath-taking views and ultimate rest and relaxation opportunities is the daily bread of the residents of ZŁOTA 44, an residential high-rise building designed by world-class architect Daniel Libeskind which has become an established Warsaw’s landmark.

Relaks i biznes w cenie czynszu Mieszkańcy ZŁOTEJ 44, najwyższego budynku mieszkalnego w Unii Europejskiej wysoko cenią sobie komfort pracy, często łącząc ją z przyjemnościami. W przestrzeni 8. piętra zaprojektowano strefę sportowo - rekreacyjno-biznesową. Znajdziemy tu do wyłącznego użytku mieszkańców: 2 sale konferencyjne, przestrzeń klubową, salę kinową z symulatorem do gry w golfa, 25-cio metrowy basen, siłownię, spa, 400m taras z całorocznym jaccuzzi oraz klubik dziecięcy. Na tej ogromnej,

mającej ponad 1800 metrów kwadratowych powierzchni każdy znajdzie coś dla siebie, a o spełnienie najbardziej wyszukanych potrzeb mieszkańców zadba concierge.

ZŁOTA 44 to nie tylko luksus ale również ekologia.

W trosce o środowisko naturalne, a także ciszę wewnątrz, budynek został pokryty fasadą wykonaną w technologii trójszybowej, zapobiegającej utracie ciepła oraz ograniczeniu odgłosów dochodzących z ze-

PROMOCJA

wnątrz. Dodatkowo, komfort życia podnosi system filtrujący powietrze oraz własna stacja uzdatniania wody. Nad bezpieczeństwem czuwa ochrona oraz inteligentny system HMS, dostępny nie tylko z wnętrza apartamentu, ale również poprzez mobilną aplikację. Steruje m.in. systemami klimatyzacji czy uchylnymi panelami okiennymi, a także umożliwia łatwe nawigowanie oświetleniem i roletami.

ZŁOTA 44 to świetna inwestycja Ceny za m2 są o połowę niższe niż w czeskiej Pradze. Apartamenty są zaprojektowane przez londyńskie studio projektowe Woods Bagot, które gwarantuje wysoką jakość wykończenia: drewniane podłogi, zaaranżowane kuchnie, marmury na ścianach i podłogach w pięknych łazienkach, wykończone szafy, sprzęt marki Gaggenau.

Relaxation and business included in the price The residents of ZŁOTA 44, the tallest residential building in the European Union, highly value the comfort of work and often combine it with pleasure. The 8th floor houses a sports, leisure and business zones. It is available exclusively to residents and consists of 2 conference rooms, club area, cinema room with a golf simulator, a 25 metre long swimming pool, gym, spa, a 400 metre terrace with an all-year jacuzzi and a playroom for children. This vast leisure zone spanning an area of 1,800 sq. m has something in store for everyone. The residents’ most discerning needs will be catered to by a concierge.

ZŁOTA 44 is not just luxurious but also environment-friendly

Wizualizacja Mokaa

With the natural environment and silence inside in mind, the building was covered with a triple-glazed façade made in the technology preventing loss of heat and limits the amount of outside noise. In addition, the comfort of living in the building is elevated owing to the air-filtration system and an in-house water treatment station. The safety of the building is ensured by security staff and a smart HMS system available not only from inside the apartment but also operated via a mobile app.

It controls the air-conditioning or the tilting window steering system, and it facilitates the navigation of lighting and shutters.

ZŁOTA 44 is a great investment Prices per m2 are half as high as in the Czech Prague. The apartments were designed by London-based design studio Woods Bagot, which guarantees top quality of the interiors: wooden floors, furnished kitchens, marble wall cladding and marble floors in the beautiful bathrooms, ready to use closets and Gaggenau home appliances.

Jeżeli są Państwo zainteresowani kupnem jednego z apartamentów w ZŁOTEJ 44, poprosimy o kontakt z działem sprzedaży: info@złota44.com | +48 22 250 14 44 | złota44.com ❚ If you are interested in purchasing an apartment at ZŁOTA 44, please contact our sales team: info@złota44.com | +48 22 250 14 44 | złota44.com

Interview

©CREDITS

PEOPLE & THE WORLD

62

PEOPLE & THE WOLD

Interview

NIE JESTEM TAKA BOJOWA I AM NOT THAT COMPETITIVE tekst | by MARIOLA WIKTOR

Po raz pierwszy stanęła na planie w wieku 6 lat i chociaż, jak sama podkreśla, zanim ją naprawdę zauważono w filmowym świecie, przeszła krętą drogę, nie poddała się. Dziś gra rolę za rolą i ma apetyt na więcej. Poznajcie Elizabeth Moss.

She won her first audition at the age of six and although as she claims herself she had gone through a hard and winding road before she was first noticed in the industry, she has not given up. Today, she is one of the most popular actresess and is hungry for more. Meet Elizabeth Moss.

63

W PL

ELISABETH MOSS (rocznik 1982) – amerykańska aktorka. Wystąpiła m.in. w głośnym The Square oraz w serialach Mad Men, Tajemnice Laketop czy Opowieść podręcznej.

Za dwie ostatnie role została wyróżniona Złotymi Globami.

American actress born in 1982.

She appeared, among others, in the well-known film The Square and in the Mad Men series, Top of the Lake and The Handmaid's Tale. She was awarded the Golden Globes for the two latter performances.

64

Interview

W polskich kinach można już oglądać Królowe zbrodni Andre’a Berloffa, w którym zagrałaś.

Ale zanim porozmawiamy o tej produkcji, chciałabym zapytać cię o początki twojej kariery.

Skąd w ogóle w twoim życiu wzięło się aktorstwo?

Pochodzę z artystycznej rodziny, więc było naturalną koleją rzeczy. Moja mama Linda grała na harmonijce w zespole bluesowym, a ojciec, Ron, był menedżerem muzyków. Już jako pięciolatka zaczęłam pobierać lekcje baletu. Wkrótce zrozumiałam jednak, że moim prawdziwym powołaniem jest aktorstwo.

Nie dość, że artystyczna rodzina, to jeszcze urodziłaś się w bezpośrednim sąsiedztwie Fabryki Snów... (śmiech). Tak, przyszłam na świat w Los Angeles, a to zobowiązuje. Może dlatego pierwszą rolę – córki Sandry Bullock w miniserialu Uśmiechy losu – zagrałam w wieku sześciu lat. Ale nigdy nie byłam jedną z dziecięcych gwiazd, które rodzice ciągną na siłę z kastingu na kasting. Moja droga do sukcesów i międzynarodowej popularności była kręta. Długo czekałam na swoją szansę. Sporo wystałam się na kastingach, zaliczyłam naprawdę wiele porażek, zagrałam mnóstwo ról drugo- i trzecioplanowych. Jednak do końca byłam zdeterminowana. No i udało mi się. Najważniejsze to wierzyć w siebie i nigdy się nie poddawać. Wiem, to być może banał, ale tylko ciężką pracą i wytrwałością spełnia się marzenia.

Wróćmy zatem do Królowych zbrodni. Twoja bohaterka nie ustępuje mężczyznom w twardym, okrutnym świecie mafijnego podziemia. Pęka kolejny bastion męskiej dominacji?

To prawda. Przyzwyczailiśmy się, że w kinie gang­ sterskim kobieta, która pojawiała się epi­ zodycznie, była na ogół rodzajem ozdobnika, dziewczyną mafiosa albo ofiarą przemocy. Tutaj sytuacja jest odwrócona. Gram jedną z żon gang­ stera terroryzującego nowojorską dzielnicę Hell’s Kitchen w 1978 r. Kiedy przestępca trafia za krat-

ENG

Your latest film, The Kitchen, directed by Andrea Berloff, is out in cinemas. But before we talk about this production, let me ask you about the beginnings of your career. Where did acting come from?

I come from an artistic family, so it was natural.

My mother, Linda, played the harmonica in a blues band, and my father, Ron, managed musicians.

I started ballet classes at five. I soon realised, though, that my true calling was acting.

Not only did you grow up in an artistic family but also lived in the direct vicinity of the Dream Factory, didn't you?

I was born in Los Angeles so I suppose I was destined to be an actress. I got my first part as Sandra Bullock’s daughter in the TV mini-series Lucky Chances, when I was six years old. But I was never one of those child stars shunted from audition to audition by her parents. My road to international success was a bumpy one.

I had to wait a long time for that big break. I went to lots of auditions, clocked up numerous rejections, and played any number of supporting roles and bit parts. However, I was determined. The key is to believe in yourself and never give up..

Let us go back to The Kitchen. The woman you play can hold her own against the men in the tough, cruel world of the mafia underground.

Has the last bastion of male dominance fallen?

We are used to seeing women appear sporadically in gangster films, usually as part of the scenery, mafia boss molls, or victims of violence. The situation is reversed in The Kitchen. I play the wife of a mobster who terrorises New York’s Hell’s Kitchen neighbourhood in 1978. When he is imprisoned, along with two associates, the three wives take over the running of the Irish mafia. We do surprisingly well as mafiosi. Having women bosses becomes an issue for the men who have to work under them.

Exactly. Your unforgettable portrayal of Peggy Olson in Mad Men earned you your feminist stripes. How does that make you feel?

Peggy was a great character. She made quite an impression on me too. She started out as a naïve young girl who worked as a secretary in an ad agency in the 1960s, and ended up a strong, smart and self-assured woman. I always wanted to be like Peggy.

What do you mean by that?

I’ve always wanted to be noticed and listened to.

I now have that opportunity. My Peggy had great

© G E T T Y I M A G E S . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S PA G E S : G R A N T L A M O S / G E T T Y I M A G E S

PEOPLE & THE WORLD

ki wraz z dwoma innymi wspólnikami, to razem z ich żonami przejmujemy sprawy irlandzkiej mafii w swoje ręce. I co ciekawe, radzimy sobie świetnie. Nasza władza staje się jednak problemem dla facetów, którzy muszą dla nas pracować.

No właśnie. Po niezapomnianej kreacji Peggy Olson w Mad Menie przypięto ci łatkę feministki. Dobrze się z tym czujesz?

Peggy to wspaniała postać. Mnie także zaimponowała. Z młodej naiwnej dziewczyny, która w latach 60. trafia do korporacji, przeistacza się w kobietę silną, mądrą, pewną siebie. Zawsze sama chciałam być kimś takim jak Peggy.

Co to znaczy?

Zawsze chciałam być zauważona i wysłuchana.

Dziś mam wreszcie taką szansę. Moja Peggy miała świetne pomysły i marzenia, które realizowała.

Nie była wprawdzie tak nowoczesną kobietą jak moja Robin z Tajemnic Laketop (serial telewizyjny, w którym Moss zagrała jedną z głównych ról – przypis red.) ani tak emocjonalnie silną. Tamta wiedziała, jak posługiwać się bronią, była policyjnym detektywem. Pytasz o to, czy czuję się feministką? Chyba nie do końca.

Prywatnie też jesteś taka przebojowa jak Peggy? (śmiech) Ależ skąd! Peggy reprezentowała ten rodzaj feminizmu, który oznacza równe szanse w pracy, szacunek i bycie zauważanym i wysłuchanym. To nie było takie oczywiste w latach 60., kiedy kobiety dopiero zaczynały się uniezależniać.

Peggy nie była kobietą walczącą, palącą staniki i wysyłającą wszystkich facetów do piekła… (śmiech). To tak jak ja. Lubię mężczyzn i lubię z nimi pracować, ale pod warunkiem że widzą we mnie w pracy równoprawnego partnera, a w życiu i po godzinach – kobietę. Czy to jeszcze feminizm czy już kompletnie nie? Nie wiem…

A nie razi cię wciąż wszechobecna dysproporcja między traktowaniem kobiet i mężczyzn w przemyśle filmowym?

ideas and big dreams, and she made them happen.

She was not as modern as, say, Robin in Top of the Lake: China Girl – she wasn’t that strong emotionally or mentally. Robin knew how to use a gun, as she was a police detective. Are you asking me whether I feel like a feminist? It depends what you mean by the term. For instance, I have always been scared of guns, but I had to overcome that fear on the set and learn how to handle them.

And I did. Perfectly. Just like a man.

Are you as competitive as that in your private life, too? (laughs) Not at all, My Peggy represented the kind of feminism that translates into equal opportunity in the workplace, and being respected, noticed, and listened to. This was not all that apparent in the 1960s, when women were just beginning to emancipate themselves. Peggy wasn’t what you’d call a militant feminist. She didn’t go around burning bras, and telling men to go to hell… (laughs).

Just like me. I like men and I enjoy working with them, provided they see me as an equal partner at work and as a woman after hours and in life generally. Is that still feminism or not? I have no idea.

Does the glaring disparity between men and women in the movie industry bother you?

Of course it does. I wish there were more female directors. This would give women the opportunity to have more of their stories told and land more roles – especially mature women, whose long suit is obviously not their looks and youthfulness. At the moment, however, most of the interesting parts are still written for men. In addition, they can develop professionally well into old age. It would also be wonderful if film crews had more female producers and editors, although their number has grown quite a bit recently. I was shocked when I learned that Jane Campion is the only woman who has won the Palme d’Or in the entire 70-year history of the Cannes Film Festival.

Długo czekałam na swoją szansę. Sporo wystałam się na kastingach, zaliczyłam wiele porażek, zagrałam mnóstwo ról drugo- i trzecioplanowych.

Jednak do końca byłam zdeterminowana.

I had to wait a long time for that big break. I went to lots of auditions, clocked up numerous rejections, and played any number of supporting roles and bit parts.

However, I was determined.

65

© S H U T T E R S T O C K , M . P.

PEOPLE & THE WORLD

66 Interview

Owszem. Chciałabym, by więcej kobiet stało za kamerą. To wiąże się z większymi szansami na historie i role kobiece. Także te dojrzałe, w których uroda i wiek nie są już najważniejszymi atutami.

Tymczasem mam wrażenie, że wciąż dla facetów pisze się ciekawsze role. Byłoby także wspaniale, by w ekipach filmowych pracowało więcej kobiet producentek i montażystek, choć w tym akurat zakresie ich liczba ostatnio bardzo wzrosła.

Byłam szczerze zaskoczona, kiedy dowiedziałam się, że w 70-letniej historii festiwalu w Cannes tylko jedna kobieta, a jest nią właśnie Jane Campion, zdobyła dotąd Złotą Palmę.

Z Jane Campion spotkałyście się na planie Tajemnic Laketop, o których wspomniałaś?

Jak się z nią pracowało?

To cudowna, silna i mądra wizjonerka. Pozwala aktorowi uczestniczyć w całym procesie powstawania filmu. To bardzo zobowiązuje, zmienia perspektywę.

Jane jest reżyserką, która wywarła na mnie największy wpływ. Widziałam wszystkie jej filmy. Na planie cały czas czułam jej wsparcie, dawała mi poczucie bezpieczeństwa, ale też brała pod uwagę moje propozycje.

Zagrałaś także w nagrodzonym Złotą Palmą The Square szwedzkiego reżysera Rubena Östlunda. Jak do tego doszło?

Ruben to marka w festiwalowym obiegu i wśród krytyków. Realizuje kino autorskie, bardzo wymagające dla aktora, ale też dla widza. The Square był jegodebiutem anglojęzycznym. W swoim filmie chciał pokazać społeczeństwo skandynawskie, z jego pustą poprawnością polityczną i artystyczną, w którym trzeba ekstremalnych albo surrealistycznych sytuacji, by ludzie zrzucili maski i pozwolili sobie na bezbronność, słabość, autentyzm. Szukał aktorki anglojęzycznej, która zagra amerykańską dziennikarkę,a ja chciałam spróbować czegoś nowego. Chociaż przyznam, że kiedy po raz pierwszy szłam na spotkanie z nim, nogi miałam jak z waty.

Nie byłam pewna, czy sprostam jego oczekiwaniom. A te miał bardzo konkretne. Widzisz, czasami wciąż brak mi pewności siebie.

What was it like working with Jane Campion?

Jane is wonderful, strong and clever. She lets actors contribute to the process of filmmaking.

This is very demanding and changes your perspective completely. Jane is the director who has made the greatest impression on me. I’ve seen all her films. Whenever I was with her on set, I felt that she was supporting me and giving me a sense of security, but I also felt that she was taking my insights into account.

You recently played the female lead in the Palm d’Or winning film The Square by Swedish director Ruben Östlund. How did you get the part?

Ruben Östlund means quality and recognition in the festival world and among the critics. He makes auteur cinema, which is demanding for both the actors and the audience. In The Square, Ruben wanted to show Scandinavian society, with

Kadry z produkcji, w których zagrała Elizabeth Moss: To my (jako Kitty Tyler), Opowieści podręcznej (jako June Osborne), Drogi mistrza (Phyllis Wepner). Stills from productions starring Elizabeth Moss: Us (as Kitty Tyler), The Handmaid's Tale (as June Osborne), The Bleeder (as Phyliss Wepner).

Chciałabym, by więcej kobiet stało za kamerą. To wiąże się z większymi szansami na historie i role kobiece.

It would also be wonderful if film crews had more female producers and editors, although their number has grown quite a bit recently. all its shallow political and artistic correctness, where people have to be confronted with truly extreme or surrealist situations before they’ll take their masks off and let themselves be helpless, fragile and authentic. Ruben was looking for an English-speaking actress to play an American journalist and I was looking for new experiences.

I must say I was really nervous as I was going to the first meeting with him. I was not sure I would be what he wanted. As you can see, I lack self-confidence sometimes.

67

PEOPLE & THE WORLD

Good Life

ZACHOWAJ DYSTANS KEEP A SAFE DISTANCE tekst | by MIROSŁAW KONKEL ilustracje | illustrations AGATA ZARZYCKA

Jeśli szef mówi, że jesteśmy jedną, wielką korporacyjną rodziną, powinieneś wzmóc czujność.

Whenever executives talk about how their company is really one big family, beware.

P

Pewne przedsiębiorstwo w późnych latach 80.

I typowy obraz pracującego tam despotycznego dyrektora generalnego besztającego szefów działów za to, że skracają dystans do pracowników. „Jesteście mili dla podwładnych? Tylko patrzeć, jak wejdą wam na głowy, a wtedy nie proście mnie o pomoc. Zepsutych dobrocią ludzi sami będziecie musieli przywołać do porządku” – wykrzykiwał, ostrzegając przed konsekwencjami. Potem jednak nastał wolny rynek. Firma została sprywatyzowana, a następnie sprzedana dużej spółce. Nowy właściciel wprowadził zupełnie inne zwyczaje – wszyscy musieli zachowywać się spontanicznie, emanować życzliwością, eksponować równość, słowem: być jak wielka, kochająca się rodzina.

Sztywny dyrektor generalny bojkotował zmiany, więc wysłano go na wcześniejszą emeryturę. Podobnie jak dwóch innych menedżerów starej daty, których uznano za niezdolnych do zrozumienia, na czym polega emocjonalne i empatyczne przywództwo. Co mieli robić pozostali członkowie kadry kierowniczej? Zgodnie z oczekiwaniami zarządu wyzwalali się z kajdan rygoryzmu i dawali upust

70

swojej spontaniczności. Nawet ze stażystami przechodzili na ty. Suto zakrapiane wyjazdy integracyjne były dla nich okazją do pokazania swojej rozrywkowej natury. Koniec z drętwymi regułami, dyscypliną, hierarchią. Niech żyje braterstwo!

Pracownicy poczuli wreszcie, że są partnerami swoich bossów. Z uśmiechem odbijali co rano karty wstępu do biura lub pomieszczeń produkcyjnych.

Praca przestała być tylko źródłem zarobkowania, a stała się powodem do dumy i zadowolenia. Wraz z satysfakcją rosła motywacja zatrudnionych, co nie pozostawało bez wpływu na wydajność. Ale nawet większa produktywność nie uchroniła firmy przed kłopotami. Bez wchodzenia w szczegóły: na rynku pojawił się potentat, który wyniszczał konkurencję ceną. Amerykański zarząd zdecydował

Imagine an organisation in the late 1980s. A typically autocratic General Manager is telling the various departmental managers off for getting too close to their staff. “You’re nice to your subordinates? They’ll gain the upper hand. You just watch. And when they do, don’t come running to me. You can bring all those people you’ve spoilt rotten back to earth yourselves”, he shouts, warning them about the consequences of their misguided kindness. The free market soon emerges. The enterprise is privatised and sold to a large company. The new owner introduces a completely different corporate culture – everyone is expected to be spontaneous, kind, and equal... in short, to be like one big, loving family.

The rigid General Manager refuses to accept the changes and is forced into early retirement. Two other old-school managers, who are deemed incapable of understanding emotional and emphatic leadership, meet the same fate. What are the remaining managers supposed to do? As per the board’s

71

PEOPLE & THE WORLD

Good Life

o redukcji etatów. I wtedy stała się rzecz niezwykła: ci sami menedżerowie, którzy dopiero co umawiali się z pracownikami na piwo, teraz zwalniali ich bez mrugnięcia okiem. Bijąca z szefów życzliwość okazała się kłamstwem.

Gwoli jasności: to nie jest rozpaczliwe wołanie o przywrócenie starego biurokratycznego i surowego porządku. Jeszcze całkiem niedawno typowa firma podkreślała swoją hierarchiczność, a prezes niczym pan folwarczny oczekiwał, że niżsi rangą menedżerowie – tym bardziej zwykli pracownicy – będą mu się kłaniali w pas. To nie były dobre czasy i trzeba się cieszyć, że już minęły. Ale czy lepsza jest obecna, sztucznie wdrażana kultura braku oficjalnych form, restrykcji i autorytetów?

PRZESTRZEŃ OSOBISTA Amerykański socjolog Richard Sennett już w latach 70. ubiegłego wieku pisał o „upadku człowieka publicznego”, mając na myśli rodzący się wówczas kult prywatności, który stopniowo przenikał do życia zbiorowego. Kiedyś, idąc do biura, zdając

Brak dystansu sprawia, że krytyka, ironia, drwina wydają się bardziej uprawnione, a bolą jeszcze mocniej .

The absence of social distance serves not only to legitimise criticism, irony and sarcasm, but to make them more hurtful.

egzamin lub załatwiając sprawę w urzędzie, należało przywdziać maskę, nie epatować uczuciami w stosunku do innych. Dziś, gdziekolwiek się znajdujemy i z kimkolwiek mamy do czynienia, stawiamy na autentyczność, naturalność, okazywanie emocji, które dawniej były zarezerwowane dla członków najbliższej rodziny i przyjaciół.

Wiąże się to często z odrzucaniem grzeczności, konwenansów na rzecz spontanicznych zachowań graniczących z nieokrzesaniem.

Sennett twierdził, że obcowanie z otoczeniem wymaga operowania rolami społecznymi i dystansem w relacjach interpersonalnych. Bez tej umiejętności jesteśmy skazani na wzajemne ranienie się. Uświadamiał, że „tyrania intymności” czyni nas bardziej prymitywnymi od społeczności zbieracko-łowieckich.

To nie tylko kwestia smaku: powszechne lekceważenie reguł i form doprowadziło do epidemii mobbingu w firmach – przekonuje w książce Poczuj

72

instructions, they have to break free of the shackles of strictness and do their level best to be spontaneous. Alcohol-fuelled corporate retreats become an opportunity to show that there is another – fun – side to them. Strict rules, iron discipline, and rigid hierarchy are gone for good. And good riddance.

The staff now feel that their relationships with their bosses are based on equal partnerships. Work is no longer solely a means to make ends meet, but a cause for pride and satisfaction. As they become more contented, they also become more motivated, hence more productive – but not high enough to shield the company from competition. To cut a long story short, a huge company enters the market and eliminates competitors one by one by ruthlessly cutting prices.

The US parent company decides on redundancies.

The same bosses who have been going out for drinks with the rank and file now lay them off without so much as a second thought. All that friendliness and goodwill was a sham.

Just to be clear – this is not a call for a return to the bureaucratic and strict ways of old. Hierarchy was the order of the day until quite recently. The CEO took it as a matter of course that lower-ranking managers would kowtow to him, as if they were his personal serfs. These were definitely not “the good old days” and we can be thankful that they’ve been consigned to oblivion. The question is whether the artificial corporate culture, devoid of official forms of address, restrictions and authority, is any better.

PERSONAL SPACE Back in the 1970s, American sociologist Richard

PEOPLE & THE WORLD

grunt pod nogami Svend Brinkmann, profesor psychologii Uniwersytetu w Aalborgu.

Zaraz, zaraz… czy nękanie, poniżanie lub zastraszanie nie dotyczy głównie instytucji konserwatywnych i zhierarchizowanych? Bynajmniej. Coraz częściej takie praktyki zdarzają się w „młodym, dynamicznym zespole, który udaje wielką, szczęśliwą, kochającą się rodzinę” – o czym mówił kiedyś na łamach Tygodnika Powszechnego prof. Krzysztof Obłój, teoretyk zarządzania z Uniwersytetu Warszawskiego. Im większa familiarność, tym łatwiej ukryć gnębienie ludzi. Brak dystansu sprawia, że krytyka, ironia, drwina wydają się bardziej uprawnione, a bolą jeszcze mocniej – zwracał uwagę profesor.

EMOCJONALNY SZANTAŻ Myśl o ewentualności zastraszania powinna nam wystarczyć, by wrócić do starego dobrego zwyczaju powściągania emocji w pracy. Przemawiają za tym jednak jeszcze inne argumenty. Sztucznie wzniecana serdeczność służy do ocieplania wizerunku przedsiębiorstwa i wydobywania z zatrudnionych wszystkiego, co najlepsze: energii, zaangażowania, lojalności. Po co stosować przymus i przemoc, skoro więcej da się osiągnąć życzliwością? Jeśli dyrektor generalny jest jak troskliwy ojciec, kierownik działu jak fajny starszy brat, a kadrowa jak najlepsza ciotka, czy w ogóle wypada narzekać na nadgodziny lub zarobki? Ktoś, kto w atmosferze powszechnej miłości ośmiela się krytykować, stawia żądania, przypomina o prawach pracowniczych, uchodzi za mąciciela i niewdzięcznika.

Wyobraźmy sobie, że przynajmniej raz w miesiącu pada propozycja przyjścia do biura w sobotę, oczywiście za darmo. Powinniśmy krzyknąć, że ktoś robi nas w konia. Już zaprosiliśmy przyjaciół na grilla – i znowu musieliśmy odwołać spotkania.

Ale jak rozczarować tych wszystkich miłych ludzi w pracy, z którymi codziennie spędzamy więcej czasu niż z mężem, żoną lub dzieckiem? Lęk przed utratą sympatii współpracowników zamyka nam usta. Później sobie wmawiamy, że w gruncie rzeczy miło spędziliśmy sobotę poza domem. Klasyczny przykład manipulacji. Trudno nie przyznać racji przeciwnikom takich metod: „Kierowanie personelem to sztuka tak szybkiego wyrolowania pracownika, żeby ciepło powstające przy tarciu uznał za efekt domowego ogniska”.

TWARDA EMPATIA Rygoryzm czy spoufalanie się? Chyba najlepsza jest twarda empatia, która każe być na tyle blisko ludzi, aby rozumieć ich punkt widzenia, i na tyle daleko, by się im przeciwstawiać, gdy działają nie fair.

Takie podejście stosują w swej spółce Jason Fried i David H. Hansson. „Firmy uwielbiają deklarować,

74

Good Life

Sennett wrote about the “fall of public man” in a critique of the emerging cult of privacy which was steadily pervading community life. There was a time when activities such as going to work, taking an exam, and seeing to official business were performed behind “inscrutability masks”. Now, wherever we are and whoever we are dealing with, we make a point of being authentic and displaying emotions that were once reserved for close family and friends.

At the same time, pleasantness, politeness and social etiquette are often dispensed with in favour of spontaneity bordering on rudeness.

Sennett also claimed that social intercourse requires being able to adopt different social roles for different situations and to maintain an appropriate distance in interpersonal relations. He found that what he termed “the tyranny of intimacy” makes us more primitive than hunter-gatherer communities.

This is not just a matter of opinion. The ever-present disdain for rules and formalities has resulted in

Obcowanie z otoczeniem wymaga operowania rolami społecznymi i dystansem w relacjach interpersonalnych.

Social intercourse requires adopting different social roles and maintaining an appropriate distance in interpersonal relations. an outbreak of workplace mobbing, claims Svend Brinkmann, Professor of Psychology at Aalborg University, Denmark, in his book Stand Firm: Resisting the Self-Improvement Craze.

Hold on a minute… isn’t harassing, degrading and/or intimidating people the preserve of conservative and hierarchical institutions? Not at all. These practices are commonly – and increasingly – observed in “young, dynamic teams, who pretend to be one big happy and loving family”, which is how Prof. Krzysztof Obłój, a scholar of the University of Warsaw, once put it in an article. The greater the familiarity within a company, the easier it is to hide incidents of harassment. The absence of social distance serves not only to legitimise criticism, irony and sarcasm, but to make them more hurtful, Prof. Obłój claimed.

EMOTIONAL BLACKMAIL The threat of being intimidated ought to be enough to prompt a return to the tried and true convention of restraining emotions at work. This approach is supported by more arguments than this one. Artifi-

PEOPLE & THE WORLD

Good Life

Próby zastąpienia rodziny, którą prawdopodobnie już posiadasz, służą temu, żebyś postawił potrzeby firmy nad potrzebami bliskich.

Trying to supplant the family you likely already have is just another way to attempt to put the needs of the company above the needs of your actual family. że są »jedną wielką rodziną«. Otóż nie są” – piszą amerykańscy biznesmeni w swoim najnowszym poradniku Mam kocioł w pracy. Jako przykład stawiają swoje przedsiębiorstwo. Zapewniają, że Base­camp to miejsce, w którym ludzie troszczą się i pomagają sobie nawzajem, ale nikomu tam nie mydli się oczu, że są rodziną. „Poza tym czy Ty przypadkiem już nie masz rodziny albo bliskiej grupy przyjaciół?” – pytają retorycznie autorzy. „Współczesna firma to nie gang uliczny zrzeszający sieroty, które muszą walczyć o przetrwanie w bezwzględnym świecie” – przekonują Fried i Hansson.

Za korporacyjną retoryką miłości kryje się bolesna prawda: „Próby zastąpienia rodziny, którą prawdopodobnie już posiadasz, służą po prostu temu, żebyś postawił potrzeby firmy nad potrzebami swoich bliskich. A to jest bardzo nieuczciwe zagranie”.

Ale nie dajmy się zwariować: postrzeganie każdego życzliwego słowa i gestu w kategorii manipulacji dowodzi paranoi. Jeśli z międzyludzkich relacji znikną emocje, firma stanie się ponurym miejscem, w którym ostudzeni z uczuć pracownicy i niedostępni szefowie będą się omijać szerokim łukiem.

Na dłuższą metę nikt tego nie wytrzyma.

76

cial openness is intended to create a positive image for and bring out the best in its staff by way of energy, commitment and loyalty. Why apply coercion and compulsion if more can be achieved through kindness? When the General Manager is like a caring father, other managers act like playful older brothers, and the HR team come across like doting relatives, it just doesn’t seem right to complain about overtime or low pay. Presuming to criticise, make demands, or advocate labour rights in a loving and caring business environment will have you branded a troublemaker and an ingrate.

Picture yourself being asked to come to the office on a Saturday, with no additional pay at least once a month. You’d normally think you were being taken for a ride, and tell them where to go, especially if you had already made plans for the weekend and had to reschedule. But then, how could you let down all those nice people at work? The fear of falling out of favour with your colleagues will outweigh any resentment you might have about coming in to the office on the weekend. You might even convince yourself later that you actually had a nice time there. This is a classic case of manipulation.

HARD EMPATHY Discipline or fraternity? The best option seems to be “hard empathy”, a middle course that requires getting as close to people as you have to in order to see their point of view, but keeping enough distance to be able to protest when they act unfairly. This approach is the one adopted by Jason Fried and David H. Hansson in their company, Basecamp. “Companies love to declare ‘We’re all family here’. No, you’re not”, claim the American entrepreneurs in their latest book It Doesn't Have to Be Crazy at Work. They back up this claim by using their own company as an example. They say that Basecamp is a place where people care about and help one another, but nobody is telling anyone that they are family. “Besides, don’t you already have a family or circle of friends who feel like blood?”, Fried and Hansson ask rhetorically. “The modern company isn’t a street gang with orphans trying to make it in the tough, tough world”, they write. The brutal truth that lurks behind all the touchy-feely corporate rhetoric is: “Trying to supplant the family you likely already have is just another way to attempt to put the needs of the company above the needs of your actual family. That’s a sick ploy”.

But there is no need to get carried away. Interpreting every kind word and gesture as manipulation is a sign of paranoia. If interpersonal relationships were completely stripped of emotion, then businesses would become sombre places where the paths of workers devoid of feelings and inaccessible executives would never cross. Nobody could live and work like this in the long term.

YACHT PARK - NOWE OBLICZE GDYNI Ekskluzywna i unikatowa w skali Polski i Europy inwestycja została usytuowana w malowniczej, morskiej scenerii z widokiem na marinę i cumujące jachty. Luksusowy kompleks apartamentów wraz z nowoczesną przystanią jachtową oraz aleją spacerową z butikami i restauracjami stworzą miejsce, gdzie warto zamieszkać. Yacht Park zmieni krajobraz miasta. To nowe oblicze Gdyni.

YACHT PARK - THE NEW FACE OF GDYNIA This unique development project in Poland and Europe will be situated in the beautiful scenery overlooking the marina and mooring yachts. A luxurious residential complex with a modern marina and a promenade with boutiques and restaurants will be a great place to live. Yacht Park will change the cityscape, and become the new face of Gdynia.

BIURO SPRZEDAŻY | SALES OFFICE +48 785 88 55 88 www.yachtpark.pl

78

PEOPLE & THE WORLD

Cars

ELEKTRYCZNY SOKÓŁ ALL-ELECTRIC FALCON tekst | by LESZEK BELKE

Albert Gryszczuk brał udział w Rajdzie Dakar i to samochodem, który sam zbudował. I poszedł krok dalej – w przeróbki samochodów z napędu spalinowego na elektryczny. Dla sprawdzenia swoich pomysłów chce też przetestować je na pustyni i przy dużych prędkościach.

Albert Gryszczuk competed in the Dakar Rally in a car that he built himself. He’s now electrifying combustion engines vehicles.

To put his ideas to the test, Gruszczuk wants to conduct tests at high speed and in deserts.

T Albert Gryszczuk zbudował własny Land Rover, by wystartować w Dakarze w 2007 r.

Albert Gryszczuk built his own Land Rover for the 2007 Dakar Rally.

PL

ENG

Teoretycznie każdy może zbudować samochód rajdowy do tzw. cross-country. Wystarczy warsztat, znajomość mechaniki i tzw. homologacji, czyli dokumentu dopuszczającego konkretny model do specyficznego (rajdowego) wykorzystania. Brzmi świetnie, ale tylko na papierze. Praktyka jest znojna, a w dodatku dochodzą czynniki, których nie da się przewidzieć.

W roku 2007, gdy Albert Gryszczuk zbudował własny Land Rover, by wystartować w Dakarze (wtedy jeszcze tzw. afrykańskiego, ze startem w Portugalii), organizatorzy rajdu nie przepuścili maszyny przez wstępne badania techniczne. Poszło o drzwi, a właściwie o ich brak. – Według dokumentacji nie były potrzebne. Sędziowie podeszli jednak do tego ostro, nie dopuszczając nas do startu. Zlitowali się w końcu i dali nam kilka godzin, żeby naprawić błąd. Łatwo powiedzieć, trudniej wykonać, bo byliśmy przecież daleko od domów, warsztatu, no i supermarkety budowlane nocą zwykle nie działają. Koniec końców drzwi udało się wyciąć z kosza na śmieci, który – wstyd się przyznać – trzeba było podwędzić z ulicy.

Rano, gdy po raz drugi i jeszcze bardziej uważnie oglądano naszą rajdówkę, jeden z kontrolerów wypalił ze złośliwym uśmieszkiem: „Widzę, że macie nowego sponsora?”. W jakimś sensie miał rację, bo na kawałku plastiku wyciętym z pojemnika, czyli na

Theoretically, anyone can build a cross-country rally car.

All you need is a garage, a grasp of mechanics, and a certificate to confirm that the car is suitable for rallies. All very simple. On paper. The reality is sheer hard work, with many challenges and all sorts of unpredictable events and issues along the way.

When Albert Gryszczuk built his own Land Rover for the 2007 Dakar Rally (which began in Portugal and finished in Senegal), the organisers disqualified the vehicle after it failed preliminary technical checks. The problem was the doors, or rather the lack of at least one door. “The rules did not state that they were necessary.

The judges, however, were very strict on this point, and ruled that our car was not eligible to compete. Eventually, they took pity on us and gave us a few hours to rectify the defect. Easier said than done. We were a long way from our homes and our garage, and DIY stores are usually closed at night. We ended up, it shames me to say, stealing a rubbish bin in the street and fashioning a door out of it. In the morning, when our car was scrutinised again, one of the inspectors said with a smirk: “I see you have a new sponsor now?” He was right in a sense, because the piece of plastic cut out from the rubbish bin to make the wretched door featured the logo of a waste collection company from Lisbon”, laughs Gryszczuk. This experience, along with his adoption of a whole new approach, prompted the Zgorzelec-based

79

PEOPLE & THE WORLD

Cars

Każdy we własnym aucie może zrobić tzw.

SWAP, czyli wymienić silnik. My używamy akurat elektrycznego.

Anyone can change the engine of their own car. We use an electric power unit. tych naszych nieszczęsnych „drzwiach”, został logotyp miejskiego przedsiębiorstwa oczyszczania z Lizbony – śmieje się Gryszczuk. Doświadczenie i praktyka, a także całkiem nowe podejście skłoniło zgorzeleckiego rajdowca i konstruktora do zaprojektowania czegoś kompletnie nowego. – Postanowiliśmy stworzyć przeróbkę samochodu, który zamiast trującego środowisko silnika Diesla czy benzynowca będzie napędzany elektrycznie – opowiada Gryszczuk.

BATERIA DLA DOMU Sokół 4x4, bo tak nazywa się prototypowa konstrukcja firmowana przez start-up Innovation AG, wygląda jak Land Rover Defender. Równie dobrze można byłoby przerobić jednak inny samochód terenowy, ale Defender – ulubione auto Gryszczuka i zespołu Innovation AG – był akurat pod ręką. „Pomysł wziął się z potrzeby chwili. Okazało się, że w Zgorzelcu, w ramach lokalnego klastra energetycznego, powstaje 100-megawatowa, jedna z większych w Europie, elektrownia fotowoltaiczna. W dzień, gdy zacznie produkować prąd, trzeba go będzie gdzieś zmagazynować. Baterie samochodu elektrycznego idealnie się do tego nadają. Oczywiście nie w jednym, ale przy potencjalnej flocie elektroaut korzyść jest oczywista. Gdy przyjdzie potrzeba – nastąpi deficyt energii w szczycie obciążenia lub po prostu zechcemy skorzystać z prądu zdecydowanie tańszego – akumulatory zasilą domowe urządzenia. Biorąc

80

rally driver-cum-constructor to design something completely new. “We decided to convert a car by replacing a pollution-emitting diesel or petrol engine with an all-electric drive”, he recalls.

A HOME BATTERY The Falcon 4x4, as the prototype design unveiled by the start-up Innovation AG is called, looks like a Land Rover Defender. They could have easily converted any other four-wheel drive, but the Defender, the favourite car of Gryszczak and the Innovation AG team, was readily available at the time. “The concept was born out of necessity. We learnt that a 100-megawat photovoltaic power plant, one of the largest in Europe, is being built in the Zgorzelec Energy Cluster. The plant will be generating power during the daytime, so all that energy has to be stored somewhere. The traction battery of an electric vehicle is ideally suited to that purpose. Obviously, not one, but the benefits of a potential fleet of electric vehicles are obvious. Whenever required, say during peak power consumption, or when we simply want to tap into much more economic energy, traction batteries can supply household appliances. The Falcon 4X4 comes with 85 kWh batteries – ten times average household energy consumption. This means that you can use the energy stored in your car for several days. The concept is not new, but has never been effectively implemented. This is where we see a niche for our start-up”, says Maciej Janiszewski, Innovation AG CEO. What began with a battery on wheels has morphed into

Albert Gryszczuk z Adamem Małyszem, Wrocław, 2011 r.

Albert Gryszczuk with Adam Małysz, Wrocław 2011.

DOMOWA SIŁOWNIA Z TECHNOGYM Poznaj TECHNOGYM - producenta ekskluzywnego sprzetu fitness dla Twojego domu.

Zaaranzuj z nami swoja domowa siłownie i trenuj w komfortowych warunkach.

SHOWROOM: Plac Trzech Krzyzy 3, 00-535 Warszawa www.technogympolska.pl

PEOPLE & THE WORLD pod uwagę, że baterie Sokoła 4x4 mają pojemność 85 kWh, zaś nasze domowe potrzeby – uśredniając – są zwykle dziesięć razy mniejsze, z energii raz naładowanej w samochodzie można korzystać przez wiele dni. Pomysł nie jest nowy, lecz wciąż u nas skutecznie go nie wdrożono. Tu widzimy miejsce dla naszego start-upu – dodaje Maciej Janiszewski, prezes Innovation AG. Zaczęło się od baterii na kołach, a kończy na ambitnych projektach elektrycznych terenówek. W tej chwili trwają prace nad trzema różnymi konstrukcjami, w przyszłości pojawi się wyczynowy Land Rover na Dakar. Będzie mieć oczywiście solidniejsze baterie, wzmocnioną konstrukcję, ale napęd będzie eko – na wolty i ampery.

DLACZEGO PRZERÓBKA, A NIE NOWE AUTO? Takie pytanie trzeba zadać. W końcu tak dużo mówi się o elektromobilności i o tym, że samochody elektryczne są nad Wisłą bliską przyszłością. Ma być więcej ładowarek, mają być dopłaty (na razie do kilku modeli) – Polska zacznie się coraz bardziej otwierać na nowe technologie.

Konwersja ma wiele zalet. Sokół 4x4 generuje 272 konie, dysponuje napędem na wszystkie koła, przejedzie ok. 200–300 km na jednym ładowaniu.

Dlaczego Innovation AG nie chciała budować auta od podstaw? Także z powodu finansów. – Niektóre części projektujemy sami, drukując je w 3D, ale to nie jest budowanie czegoś od zera. W Polsce nie ma w tej chwili możliwości i takiej góry pieniędzy, żeby

82

Cars

ambitious all-electric four-wheel drive projects. Work is being done on three different models, and a high performance Land Rover custom-made for Dakar will be launched in the future.

WHY A CONVERSION AND NOT A NEW CAR? That seems a fair question. After all, electric mobility is very topical and electric vehicles are said to be the notso-distant future for Poland. There are plans afoot to add many more charging stations and introduce subsidies (for several models for a start), and the country is becoming more and more open to new technologies.

The Falcon 4x4 delivers 272 horsepower (after conversion) and has a range of approx. 200-300 km on a single charge. Why did Innovation AG decide against building a vehicle from scratch? In a word: money. “We make some parts ourselves, printing them using 3D technology, but we don’t design them from scratch. Right now, neither the opportunity nor the finance required to design, implement and test new concepts are available in Poland. A car is much more than just an engine.

There is the suspension, the body, the drivetrain, and the electrical and safety systems. Conversion is simpler, much cheaper, and has a more of a future”, argues Gryszczuk. Why’s that? Because many other vehicles are suitable for electrification. “We’re mainly focused on integrating various technologies. These days, anyone can buy a standard engine or battery off the shelf, but developing the software to control the whole thing is a real art. Our project has identified multiple functionalities, as the Falcon 4x4 not only has to be able to drive

Baterie Sokoła 4x4 mają pojemność 85 kWh. The Falcon 4x4 runs on 85kWh batteries.

Cars

Sokół 4x4 generuje 272 konie, dysponuje napędem na wszystkie koła, przejedzie ok. 200–300 km na jednym ładowaniu.

The Falcon 4x4 delivers 272 horsepower (after conversion) and has a range of approx. 200-300 km on a single charge.

Sokół 4x4 (a w zasadzie Sokoły, bo mamy do czynienia już z kilkoma samochodami) wykorzystuje konstrukcję rodem z Wielkiej Brytanii, ale w tym przypadku nie ma mowy o przekraczaniu obowiązujących norm czy łamaniu praw inżynierów.

– Każdy we własnym aucie może sobie zrobić tzw.

SWAP, czyli wymienić silnik. My używamy akurat elektrycznego i to w zasadzie jedyna ingerencja w seryjnego Land Rovera – tłumaczy Albert Gryszczuk.

Sokół 4x4 to początek całkiem nowej motoryzacyjnej przygody – nie ma co do tego wątpliwości. Nie chodzi tylko o wizję kolejnego startu w Dakarze.

Projekty z Innovation AG być może trafią do pracy w kopalniach. Elektromobilność zakłada bowiem nie tylko wielkie odkrywki (jak np. w Bełchatowie), ale również kopalnie głębokie. W wielu z nich używane są Defendery spalinowe. Być może wkrótce zastąpią je terenówki elektryczne, czystsze, ciche, znacznie oszczędniejsze. Wszystko pozostaje kwestią czasu i pomysłów teamu Alberta Gryszczuka pod wodzą Macieja Janiszewskiego. Zaręczam, że nie chodzi o „nowe rozwią­­zania” drzwi, jak kiedyś w Lizbonie.

84

forward and in reverse, but also has to function as a home energy storage unit, withstand a large temperature range and operate in aggressive salinity conditions. No software package can meet that many requirements.

Which is why we’ve created and developed EVACT, an electronic fault-finding, telematics and vehicle management system”, adds Janiszewski.

The Falcon 4x4 is based on a UK vehicle, but it complies with current standards and does not infringe the IP rights of the engineers who designed it. “Anyone can change the engine of their own car. We use an electric power unit.

That’s the only modification we make to the mass-produced Land Rover”, says Gryszczuk.

The Falcon 4x4 is the beginning of a new automotive adventure that goes beyond taking up another Dakar challenge. Innovation AG’s concept can also be applied in mines, as electric mobility not only embraces giant opencast mines, but also deep mines. Many of them use internal combustion Defenders that may soon be replaced by cleaner, quiet, and more fuel efficient electric vehicles.

Everything now hinges on time and the ideas that Albert Gryszczuk’s team, led by Maciej Janiszewski, can come up with. And these “new ideas” will be a step up from the doors they once made in Lisbon.

© E A S T N E W S , M . P. ( 4 )

coś zaprojektować, wdrożyć, przetestować. Samochód to przecież nie tylko silnik, ale też zawieszenie, nadwozie, układ przeniesienia napędu, elektryka i systemy bezpieczeństwa. Konwersja jest prostsza, dużo tańsza i ma przyszłość – ocenia Gryszczuk. Dlaczego? Bo do przerabiania „na elektryczność” nadaje się wiele innych aut. – Skupiliśmy się przede wszystkim na integrowaniu różnych technologii. Dziś każdy może sobie zamówić „z półki” silnik i baterie, ale prawdziwą sztuką jest stworzyć odpowiednie oprogramowanie sterujące całością. W naszym projekcie założyliśmy wiele tzw. funkcjonalności, bo przecież Sokół 4x4 ma nie tylko jeździć do przodu czy do tyłu, ale też pełnić rolę domowego magazynu energii, wytrzymać pracę w różnych temperaturach, także na mrozie i w upale, oraz pracować w agresywnej atmosferze zasolenia itd. Nikt nie da nam gotowego oprogramowania, które połączy tak wiele różnychwymagań. Dlatego sami wymyśliliśmy i tworzymy EVACT, czyli elektroniczny system do diagnostyki, telemetrii i sterowania samochodem – ocenia Maciej Janiszewski.

The first MGallery by Sofitel in Poland already open in krakow !

Kraków MGallery by Sofitel

Feel welcome to stay in a newly opened, five-star location – the Bachleda Luxury Hotel MGallery by Sofitel in Krakow, Poland. It’s sophisticated interior decoration will let you adjourn to the world of unique and elegant relaxation, where – in the very heart of the Royal City – tradition meets modernity.

Your luxury stay in Krakow W W W. BA C H L E DA L U X U R Y H O T E L . P L

Plac Kossaka 6, 31-106 Kraków

Gavi Restaurant is governed by sophisticated taste and exquisite food, which can delight all the senses. The restaurant’s refined interiors, full of golden shades and chic accessories, invite guests to take part in an exceptional culinary tour, indulging in fine dining.

Refined and aromatic dishes, prepared by the best chefs, will conquer the Guests’ hearts and palates and let them taste international cousine with polish touch.

Refined taste of elegance

G AV I R E S T A U R A N T Plac Kossaka 6 31-106 Kraków +48 12 424 11 11 gavi@bachledaluxury.pl

PEOPLE & THE WORLD

Polish hits Interview

OUTSIDER Aktorstwo to nie pajacowanie i strzelanie min, tylko totalna obecność – mówi Sebastian Fabijański, który gra w Mowie ptaków Xawerego Żuławskiego i Legionach Dariusza Gajewskiego.

Obydwa filmy we wrześniu na ekranach polskich kin.

“Acting is no fooling around or making faces; it’s the ultimate presence,” argues Sebastian Fabijański who stars in Xawery Żuławski’s Bird Talk and Dariusz Gajewski’s Legions. Both movies open in Polish cinemas this September.

86

©CREDITS

tekst | by AGNIESZKA MICHALAK

87

Interview

PL

SEBASTIAN FABIJAŃSKI (rocznik 1987) – polski aktor.

Na 39. Festiwalu Filmowym w Gdyni otrzymał nagrodę za debiut aktorski w filmach Jeziorak i Miasto 44.

Wystąpił też m.in. w Gwiazdach, Kamerdynerze, a ostatnio w Legionach i Mowie ptaków.

Polish actor born in 1987. He was awarded the award for best acting debut in Jeziorak and Warsaw 44 at the 39th Gdynia Polish Film Festival. He also starred in Stars, The Butler, and recently in Legions and Bird Talk.

88

Andrzej Żuławski jest dla ciebie ważnym twórcą?

Dziś, po pracy z Xawerym, jest dla mnie ważnym twórcą, ale przyznam, że jego filmy nie były fundamentem mojego wychowania. Dorastałem z kinem Pasikowskiego, Koterskiego, Wajdy.

Nieco później zafascynowałem się obrazami Wojciecha Jerzego Hassa. Żuławski był w Polsce niedostępny w powszechnym obiegu.

No właśnie, zapytałam o Żuławskiego, bo na ekrany polskich kin wchodzi film jego syna Xawerego Mowa ptaków na postawie scenariusza ojca. To swoisty hołd nie tylko dla zmarłego ojca, ale też dla artysty w ogóle. Grasz główną rolę Mariana…

Mój bohater jest pewnego rodzaju figurą, przez którą portretujemy artystę – jego uciemiężenie, frustracje, niemoc. To też wielowymiarowa opowieść o miłości. Do kina, ojca, literatury, poezji.

Jest w filmie piękna scena: dwoje kochających się bohaterów Ania i Józef siedzą przytuleni do siebie, a mój bohater bierze w ręce ich głowy, spala ze sobą i rzuca w przestrzeń pytanie: „Czy wszystko musi się rymować?”. W moim odczuciu to jest kompletny film.

Który jednak podzielił krytyków… …bo niezrozumienie najczęściej oznacza negację. Przecież tego filmu nie można filtrować przez „wiem”, tylko przez „czuję”.

Xawery Żuławski mówi, że momentami nie wiedział, kto reżyseruje Mowę ptaków, on czy ty…

Bo odbijają się w nim nasze wspólne doświadczenia. Robiłem ten film w najcięższym dla mnie momencie życia, czyli po śmierci ojca. Na planie chwilami mieliśmy z Xawerym wrażenie, że to nie my robimy ten film, tylko właśnie nasi ojcowie.

Zresztą losy i charaktery naszych rodziców są bardzo podobne. Matki bardzo uduchowione, świeże, jasne, a ojcowie inwazyjni, toksyczni, radykalni, generalnie… kochający inaczej. Mamy zatem podobne konteksty z dzieciństwa. W filmie te dwie nasze rzeczywistości się przenikały, łączyły, krzyżowały. À propos tego, co powiedziałaś – to, co odczuwałem na planie, było tak silne, że na miejscu Xawerego zrobiłbym to samo – pozwoliłbym temu totalnie rozchwianemu aktorowi działać. Ani razu nie przyszedłem na plan z wyuczonym tekstem, nie byłem w stanie poświęcić na to czasu i uwagi. To był rollercoa­ster, który doprowadził mnie na skraj.

Byłeś bardzo związany z tatą?

Mieliśmy silną, ale bardzo trudną i intensywną relację. Nie było dnia, żebyśmy nie rozmawiali.

ENG

Was Andrzej Żuławski a filmmaker who left his mark on you?

Today, having worked with Xawery, I see him as an important filmmaker, but I have to admit that his movies were not the foundation of my education.

I grew up on Pasikowski’s, Koterski’s or Wajda’s movies. A bit later, I was fascinated by pictures of Wojciech Jerzy Has. At the time, Żuławski’s titles were not widely available in Poland.

I asked about Żuławski, because the movie Bird Talk directed by his son, Xawery, and based on his father script, is now opening in cinemas in Poland. It’s a unique homage not only to the late father, but also an artist in his own right. You play the leading role of Marian...

My character is a figure that portrays the artist, with his oppression, frustration, powerlessness. It’s a multi-faceted story about love. To the cinema, father, literature and poetry. The film features a beautiful scene: two characters in love, Ania and Józef, are sitting and cuddling each other; my character puts his hands on their heads, puts them together and throws the question: why does everything need to rhyme? I have a sense that this film is complete.

But it has divided critics... ... because misunderstanding usually manifests itself as negation. You cannot filter this film through “I know,” you need to do it through “I feel.”

Xawery Żuławski admits that there were times when he didn’t know who is directing Bird Talk, you or him…

Because the film reflects our common experiences. I was making it during the most challenging time in my life, after my father’s death. There were times when Xawery and I had an impression that these are our fathers not us we are making the film. By the way, lives and personalities of our parents are very similar.

Very spiritual, fresh and bright mothers and overbearing, toxic, radical fathers who overall... loved in a different way. We have similar childhood references. Our realities pervaded, intertwined and intersected in the film. Something you’ve said – this impression I had at the filming location was so strong that if I was Xawery, I’d do the same thing – I’d let this ultimately unhinged actor act. I never came to work with my lines learnt, I wasn’t able to dedicate my time and focus on it. It was a rollercoaster of a ride that eventually led me to the edge.

Were you very close to your father?

We shared a strong bond, but had a difficult and intense relationship. We talked every single day.

When he was gone, I had to stop fighting, proving my worth and autonomy; I lost a Father and an enemy – I’d even say that I lost my sparring part-

© M . P. P O P R Z E D N I E S T R O N Y / P R E V I O U S P A G E S : J A R E K P R A S Z K I E W I C Z / F O R U M

A

PEOPLE & THE WORLD

Zdj. obok: Kadr z musicalu #WszystkoGra z 2016 r. w reżyserii Agnieszki Glińskiej.

Right: Still from the 2016 #WszystkoGra musical directed by Agnieszka Glińska.

Zawsze decyduję sercem.

Albo mi do czegoś bije, albo nie.

To nie jest cyniczna strategia, zresztą nie mam żadnej strategii .

I always listen to my heart – no matter how it sounds. It’s either beating for something, or it isn’t. It’s not a cynical strategy; I have no strategy by the way.

W Kamerdynerze w reż.

Filipa Bajona Fabijański zagrał Mateusza Krolla.

Fabijański played Mateusz Kroll in The Butler directed

by Filip Bajon.

89

Kiedy go zabrakło, a ja przestałem musieć walczyć, udowadniać swoją wartość i niepodległość, straciłem jednocześnie ojca, ale też wroga – powiedziałbym nawet sparingpartnera. Nie było w kogo, a ja chciałem nadal bić.

I dlatego zdecydowałeś się na tę rolę?

Jeśli masz poważne podejście do tego zawodu i wiesz, czym potrafi być kino dla ludzi i kim może stać się aktor jako figura, to nie przechodzisz obojętnie obok takich projektów. Bo właśnie one są sensem kina.

Mam wrażenie, że bardzo starannie dobierasz scenariusze i role, w jakie się wcielasz. To w większości bohaterowie, w których kipi niezgoda na rzeczywistość. Czy to przemyślana strategia?

Zawsze – jakkolwiek to brzmi – decyduję sercem. Albo mi do czegoś bije, albo nie. To nie jest cyniczna strategia, zresztą nie mam żadnej strategii. Nie jestem też dyplomatą i nie jestem w stanie koncepcyjnie podchodzić do swojego życia. Rządzą mną często skrajności i to one podejmują za mnie decyzje. Zarówno te dobre, jak i te złe. A odwagę do podążania za nimi zaszczepił mi Krzysiek Majchrzak.

Majchrzak wyreżyserował znakomity spektakl dyplomowy w warszawskiej Akademii Teatralnej Ecce homo, w którym zagrałeś psychoanalityka. Czego cię nauczyło to spotkanie?

On rozpalił coś, co zawsze we mnie tkwiło. Na początku nasza relacja polegała na totalnej kontrze, broniłem się przed tym, co próbował mi przekazać. Potem zakochałem się w tym wszystkim, co mi daje, ale później musiałem odciąć pępowinę i iść dalej. Dziś już wiem, że jest moim artystycznym ojcem. Pokazał mi, że aktorstwo to nie pajacowanie i strzelanie min, tylko totalna obecność. Nauczył mnie też pracy ze scenariuszem i tego, że trzeba być czujnym na fajerwerki, żeby nie szukać efektowności. A to nie jest łatwe. Takie podejście do tego zawodu wymaga dużej odwagi, bezkompromisowości i cierpliwości. Cytując Herberta: „Życzę wam trudnego życia, tylko takie jest godne artysty.”

Uważasz się za artystę?

W show-biznesie artysta to pretensjonalnie nacechowane słowo, za którym często nic nie stoi.

Staram się swoją konsekwentną postawą do tej „funkcji” aspirować. Nigdy np. nie uległem pokusie zrobienia czegoś dla pieniędzy. Jak poznałem Patryka Vegę i zrealizowaliśmy Pitbulla, to dlatego, że zabiło mi serce do tego projektu i do tego gościa. Wydawał mi się zjawiskiem na tle innych polskich reżyserów. Nigdy też nie robiłem niczego dla popularności.

90

Polish hits

ner. I still wanted to carry on fighting.

Why did you decide to accept this role?

If you treat acting seriously and realise how important cinema is in people’s lives and who actors become as a figure, you don’t turn such projects down.

Because they make the cinema relevant.

I have an impression that you are carefully selecting scripts and roles you play. You opt for characters who are brimming with rejection of the reality. Is that an informed strategy?

I always listen to my heart – no matter how it sounds.

It’s either beating for something, or it isn’t. It’s not a cynical strategy; I have no strategy by the way. I’m also no diplomat and I’m unable to see my life as a concept. I often go to the extremities that drive my decisions. Krzysiek Majchrzak taught me to be bold and follow them through.

Majchrzak directed the fantastic graduation production Ecce Homo in which you played the shrink. What have you learnt then?

He has ignited something within me what has always been there. Initially, our relationship resembled a relentless counterstrike; I was reluctant to accept what he was trying to tell me. Later, I fell in love with everything he was giving me, but eventually I had to cut the cord and move on. Today, I know that he’s my artistic father figure. He taught me that acting is no fooling around or making faces; it’s the ultimate presence.

He taught me to work with the script, watch out for bells and whistles, and steer clear of overly dramatic effects. That’s not easy. Such approach calls for courage, uncompromising attitude and patience.

Legiony z budżetem w wysokości 27 mln zł to jedna z najdroższych produkcji w historii polskiego kina.

Legions, with its PLN 27 million budget, are one of the most expensive productions in the history of Polish cinema.

© M . P.

PEOPLE & THE WORLD

Działający nieprzerwanie od 1905 roku Fotoplastikon Warszawski znajduje się w zabytkowej kamienicy w centrum miasta. To jeden z ważniejszych punktów na kulturalnej mapie stolicy i trwały element jej tożsamości. Jest także sceną różnorodnych wydarzeń kulturalnych, ale przede wszystkim galerią niezwykłych zdjęć. W zbiorach znajduje się ponad 7 tysięcy trójwymiarowych fotografii – od najstarszych, dokumentujących egzotyczne podróże po świecie z XIX wieku, przez kadry pokazujące Warszawę w różnych okresach, aż po współczesne prace znanych autorów.

Fotoplastikon jest filią Muzeum Powstania Warszawskiego, które zostało nagrodzone Złotym Certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej w 2018 roku.

Chcesz odbyć podróż w czasie?

ODWIEDŹ FOTOPLASTIKON

WARSZAWSKI!

■ www.fotoplastikonwarszawski.pl

Fancy going back in time?

WARSAW PHOTOPLASTICON! VISIT THE

Fotoplastikon Warszawski Al. Jerozolimskie 51 (oficyna)

Operating almost uninterruptedly since 1905, the Warsaw Photoplasticon is located in a historic tenement building in the centre of Warsaw. It is one of the more important Warsaw landmarks and a permanent element of its identity.

The Photoplasticon is also the venue of numerous cultural events, but primarily, it is a gallery of amazing photographs.

Its collection boast over 7,000 threedimensional photographs, from the oldest ones dating back to the 19th century and depicting exotic travels, through pictures showing Warsaw in various periods in time, to the works of contemporary artists.

The Photoplasticon is a subsidiary of the Warsaw Rising Museum, the winner of the Golden Certificate of the Polish Tourism Organisation in 2018.

■ www.polska.travel

PEOPLE & THE WORLD

Dlatego nie masz Instagrama?

Też.

Ale Facebooka masz…

Nie. To jest fanpage prowadzony przez zaufaną osobę. Nie mam nad nim pełnej kontroli, tylko niektóre wpisy autoryzuję. Czasem, kiedy chcę powiedzieć coś ważnego, używam tego konta jako komunikatora. Nie znajdziesz tam jednak treści prywatnych, nikt się z tego profilu nie dowie, co zjadłem dziś na śniadanie i czy zmieniłem krem do twarzy, którego zresztą nie używam.

Wracając do twoich ról i tematu absolutnego wchodzenia w postać – wielokrotnie opowiadałeś o tym, jak do roli Cukra w Pitbullu doprowadziłeś się do hipoglikemii i całymi dniami czytałeś Schopenhauera, do roli Mateusza Krolla w Kamerdynerze uczyłeś się gry na pianinie. Zawsze tak starannie przygotowujesz się do ról?

To jest powinność. Poczucie przyzwoitości nie pozwala inaczej. Nie wyobrażam sobie, że w scenie przy fortepianie strzelam miny, a palce, które przebierają na klawiszach, to już dubler. To jest frajerstwo.

Polish hits

Do you see yourself as an artist?

In show business, an artist sounds pretentious and is often bereft of any meaning. Through my persistent attitude, I try to aspire to this “function.” For instance, I have never been tempted to do something for money. When I met Patryk Vega and we made Pitbull together, we did it because I felt something for this project and this guy. I have never done anything to gain popularity.

Is that why you don’t have an Instagram account?

Yes, it’s one of the reasons.

But you are on Facebook...

No. I have a fanpage run by a trusted person. I don’t have the ultimate control over it, I only authorise some posts. Sometimes, when I want to communicate something important, I use this account as a messenger. But you won’t find any private content there; when you visit my profile you won’t find out what I’ve had for breakfast today, whether or not I’ve changed my face cream, which I don’t use anyway.

Coming back to your roles and immersing yourself in the character – you have mentioned many times that while playing Cukier you had hyperglycaemia and spent your days reading Schopen-

W show-biznesie artysta to pretensjonalnie nacechowane słowo, za którym często nic nie stoi. Staram się swoją konsekwentną postawą do tej „funkcji” aspirować.

In show business, an artist sounds pretentious and is often bereft of any meaning. Through my persistent attitude, I try to aspire to this “function.”

Zdawałeś do szkoły aktorskiej aż cztery razy.

Niezła determinacja. Skąd w ogóle wzięło się w twoim życiu aktorstwo?

Z całkowitego przypadku. Kumpel zdawał, więc i ja poszedłem na egzamin. A byłem wtedy bezczelnym warszawskim chłopaczkiem, który żuł gumę i miał w sercu hip-hop. Za pierwszym razem wpadłem na te egzaminy trochę na pewniaka. A jak mnie nie wzięli, to urodził się bunt pod tytułem: „nie będzie, co ma być, bo będzie po mojemu”. Finalnie dostałem się do krakowskiej PWST, ale po kilku semestrach mnie wyrzucili i wylądowałem w warszawskiej AT. I dziś cieszę się, że musiałem przejść tę drogę, bo gdybym dostał się za pierwszym razem, być może zachłysnąłbym się tą gumą.

Pewien rodzaj buntu widzę też w postawie granego przez ciebie Józka, czyli bohatera Legionów, który też we wrześniu wchodzi na ekrany polskich kin. Twój bohater jest dezer-

92

hauer, and that you’ve learnt to play the piano for Mateusz Kroll’s role in The Butler. Do you always take such lengths to prepare yourself for the role?

It’s my duty. The sense of decency would not let me do it otherwise. I cannot imagine myself sitting at the piano, making faces and having my fingers on the keys replaced by a double. That’s cheap.

How did acting fit into your life?

It was a coincidence. My friend was taking exams to drama school and I accompanied him. I was an audacious lad from Warsaw who was chewing gum and had hip hop in his heart. The first time, I took the exams with confidence. And when I failed, I rebelled thinking: “this won’t be as it’s meant to be; it will be my way.” Finally, I was accepted by the drama school in Kraków, but they expelled me a couple of semesters later and I ended up at Warsaw drama school. Today, I’m happy that I had to come a long way.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

KRZYSZTOF PIĄTEK I JEGO PIERWSZA SESJA OKŁADKOWA ZDJĘCIE: MARTA WOJTAL

WE WRZEŚNIOWYM NUMERZE ELLEMAN Kaleidoscope reklama PVM half_page_132x205 v3.ai 1 24.04.2019 11:17:06

REKLAMA

ElleMan_0319_Kaleidoscope_0919.indd 1

14/08/2019 13:04

terem z carskiego wojska, który zakochuje się w agentce wywiadu I Brygady Oli z Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego…

Czemu znowu o tej miłości? (śmiech) To najdroższy film w historii polskiej kinematografii. Czuć to było na planie?

Tak i mam nadzieję, że będzie to odczuwalne też na ekranie. Kilkuminutowa scena bitwy pod Rokitną wbija w fotel. Nie widziałem takiej batalistyki w polskim kinie od lat. Mam wrażenie, że wspólnie z Darkiem Gajewskim, reżyserem filmu, ulepiliśmy całkiem ciekawego tego Józka.

Mimo że to indywidualista i dzikus, to nie waha się zabić, jeżeli coś, co zobaczy, go dotknie. Nic w swoim życiu nie zrobił dla idei. Musi czuć, a nie rozumieć. Idealny widz Mowy ptaków (śmiech).

Ma coś wspólnego z Marianem z Mowy...?

Wbrew pozorom w obu tych rolach możemy znaleźć wiele punktów stycznych. Obaj: Józek i Marian, są marzycielami i zmagają się z jakimś odrzuceniem. U bohatera Legionów jest ono efektem decyzji. Józkowi kompletnie nie po drodze z ideologią walki o niepodległość, zmierza w kierunku dobrobytu. Chce ukraść dużo pieniędzy, nawet wie skąd. To złodziej, ale też romantyk i marzyciel. Tak jak Marian, który po drodze po te marzenia staje się czasem bezlitosnym potworem. W obu historiach dzieje się jednak inaczej, niż panowie zakładali. W przypadku Józka jego przemiana jest szlachetna, bohater wychodzi z egoizmu i orientuje się, że największą wartością weryfikującą prawdziwą naturę jest relacja z drugim człowiekiem. Niekoniecznie z kobietą. Z drugim człowiekiem. O Marianie tego już powiedzieć nie można.

94

The same rebellion shows in the attitude of your character, Józek, in the movie Legions. Your character is a deserter from the Imperial Russian Army who falls in love with Ola of Women's League for War Alert, an intelligence agent...

Why are we talking about love again? (laughs) It’s the most expensive movie in the history of the Polish cinema. Was it palpable on the set?

Yes, and I do hope that it will be also palpable on the big screen. The several minute long scene of the battle of Rokitna will put you on the edge of the seat. I believe that teamed with Darek Gajewski, the director of the film, we have made Józek an intriguing character. He may be an individualist and a wild child, but he will not hesitate to kill if something he sees “touches” him. He’s done nothing in his life for ideals. He wants to feel, not understand. The perfect target audience for Bird Talk (laughs).

Is he alike Bird Talk’s Marian?

Contrary to what it seems, both roles share many things in common. Both Józek and Marian are dreamers who are struggling with some sort of rejection. My Legions character is rejected as a result of a decision. Józek doesn’t relate to the fight for independence ideology, he wants to ensure his own wellbeing. He wants to steal a lot of money, and he even knows where from. He’s a thief, but also a romantic and a dreamer. Just like Marian who pursuing his dream and as time goes by becomes a ruthless monster. Józek transforms into a noble man; he realises that the biggest value that will put his true nature to a test is the relationship with another man. Not necessarily a woman. With another human being. You cannot say the same thing about Marian.

© M . P.

Kadry z filmu Mowa ptaków w reż. Xawerego Żuławskiego.

Stills from Bird Talk directed

by Xawery Żuławski.

dr Victor Derhartunian

Perfekcyjny wzrok w kilka sekund Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku, przede wszystkim w innowacyjnej korekcji starczowzroczności – tłumaczy światowej sławy chirurg, dr Victor Derhartunian, właściciel klinik EyeLaser w Wiedniu i Zurychu. Nowo otwarta klinika SwissLaser to kolejne tego typu miejsce, tym razem dla pacjentów w Polsce.

Ze względu na możliwości zakresu korygowanych wad oraz jakość widzenia po zabiegu, Femto-Lasik to bardzo precyzyjna metoda chirurgii refrakcyjnej dostępna na rynku. – Jesteśmy ekspertami indywidualnej korekcji wzroku tzn. korygujemy nie tylko dioptrie, ale także, na podstawie obrazu rogówki, wszelkie nieregularności. – tłumaczy dr Victor Derhartunian. Zaledwie kilka godzin po zabiegu pacjent widzi lepiej (ostrość i jakość widzenia) niż przed zabiegiem w okularach lub soczewkach kontaktowych. – Dzięki zastosowaniu profilów nowej generacji jesteśmy też ekspertami w korekcji starczowzroczności – dodaje dr Derhartunian.

Laserowa korekcja wzroku należy do najbezpieczniejszych zabiegów w medycynie. Zabieg jest bardziej bezpieczny niż noszenie soczewek kontaktowych.

Zabieg laserem trwa kilka sekund i jest bezbolesny.

Jest możliwy dzięki technologii (SwissLaser to centrum referencyjne niemieckiego producenta Schwind-Eye-Tech-Solutions) oraz wiedzy kadry lekarskiej zdobywanej przez wiele lat na elitarnych uniwersytetach i prywatnych klinikach w Szwajcarii i w Niemczech.

Specjaliści ze SwissLaser należą do międzynarodowej czołówki z dziedziny chirurgii refrakcyjnej. Wśród nich jest wybitny chirurg z międzynarodowym doświadczeniem – dr Victor Derhartunian, który od 2012 r. z sukcesem prowadzi kliniki: EyeLaser w Zurychu, Wiedniu, i w Warszawie. Obie placówki uchodzą za wiodące i godne polecenia w opiniach Pacjentów, a wszystko dzięki wykorzystaniu nowych technologii i zastosowaniu wysokich standardów w pracy z Pacjentami. Międzynarodowe doświadczenie, nowoczesne urządzenia i wysoka jakość teraz dostępna jest także w Polsce – w klinice SwissLaser w Warszawie!

Szwajcarska jakość w Polsce Swiss quality in Poland

Główny chirurg SwissLaser

Perfect vision in a few seconds „We are experts in customized laser vision correction, and our particular focus is innovative correction of presbyopia”, explains experienced surgeon Dr Victor Derhartunian, owner of the EyeLaser clinics in Vienna and Zürich. The newly opened SwissLaser clinic is a similar centre addressed to patients in Poland.

Due to the range of laser vision correction possibilities and the quality of the vision following the procedure, Femto-Lasik is a very precise method of refractive eye surgery available on the market. „We are experts in personalised vision correction, i.e. we do not correct only diopters but also corneal irregularities, based on the image of the cornea”, explains Dr Derhartunian. The patient sees better a few hours after the procedure (in terms of sharpness and quality of vision) than he or she did beforehand with eyeglasses or contact lenses. „By using new generation profiles, we have become experts in innovative presbyopia correction”, Dr Derhartunian adds.

Laser vision correction is one of the safest medical procedures.

The treatment is safer than wearing contact lenses. A laser procedure takes a few seconds to complete and is painless. It relies on innovative technology (SwissLaser is a reference centre of the German manufacturer SchwindEye-Tech-Solutions) and the expertise of the doctors who work there.

This expertise has been acquired over many years of working at elite universities and private clinics in Switzerland and Germany.

Experts from the SwissLaser clinic are among the world’s best refractive surgery specialists. One such expert is Dr Victor Derhartunian, an outstanding surgeon with international experience. Dr Derhartunian has been successfully running EyeLaser clinics in Vienna and Zürich since 2012 and now in Warsaw. These are some of the top refractive clinics in Europe. They use the most advanced and new technologies and adhere to high standards of patient care. And this international experience, stateof-the-art equipment, and high quality are now available in Poland too – at the SwissLaser clinic in Warsaw.

90 PEOPLE & THE WORLD

Science

W MINUT DOOKOŁA ZIEMI AROUND THE WORLD IN 90 MINUTES tekst | by TOMASZ CHOLAŚ

J

We see it as a bright point moving quickly across the sky.

Sometimes it flies over Poland several times a day before disappearing for many weeks. The International Space Station is the world’s biggest flying lab.

Jej ogromne baterie odbijają tyle światła słonecznego, że widać ją z Ziemi nawet w ciągu dnia. Jest najbardziej zaawansowaną konstrukcją stworzoną przez człowieka. Ważąca ponad 400 ton i zajmująca powierzchnię boiska piłkarskiego ISS (ang. International Space Station) okrąża Ziemię na wysokości ok. 400 km, poruszając się z prędkością 27 600 km/h. Oznacza to, że co 90 min okrąża kulę ziemską, a jej załoganci 16 razy w ciągu doby oglądają wschód słońca. Raz w miesiącu konieczne jest przyspieszenie i zwiększenie wysokości stacji. Próżnia na tej wysokości nie jest idealna, cząsteczki powietrza stwarzają opór, dlatego statek nieznacznie, ale jednak zwalnia i obniża swój lot. ISS korzysta wtedy z silników zadokowanych

96

Its giant batteries reflect so much sunlight that it’s visible from Earth during the daytime. It’s the most advanced structure ever built by man. Weighing more than 400 tonnes and measuring the length of a football field, the ISS (International Space Station) orbits the Earth at an altitude of approx. 400 km and a speed of 27 600 km/h. This means that it circles the Earth every 90 minutes and the crew sees the sun come up 16 times a day. The station needs to accelerate and increase its altitude once a month. There is nothing like a perfect vacuum at this height, so air resistance is still an issue. This is causes the spaceship to decelerate slightly and descend a little. In such cases, the ISS switches to the docked space shuttle engines. The shuttles are used to carry astronauts and supplies.

A COSMIC CAMPSITE The International Space Station is a joint project of five different space agencies representing 15 countries: NASA (USA), Roskosmos (Russia), ESA (several European countries), and the Canadian and Japanese space agencies, which concluded that building a single robust station that would be of benefit to everyone would make more sense than setting up individual space stations. The first module was sent into orbit 21 years ago, and the ISS has been an ongoing construc-

©CREDITS

Jasny punkt szybko przesuwający się po niebie.

Przelatuje nad Polską kilka razy dziennie, by następnie zniknąć na długie tygodnie.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna to największe latające laboratorium na świecie.

97

PEOPLE & THE WORLD

do niej statków kosmicznych transportujących z Ziemi astronautów i zaopatrzenie.

JAK NA KEMPINGU Międzynarodowa Stacja Kosmiczna jest efektem współpracy pięciu różnych agencji kosmicznych reprezentujących 15 krajów: amerykańskiej NASA, rosyjskiego Roskosmosu, europejskiej ESA, agencji kanadyjskiej i japońskiej, które doszły do wniosku, że zamiast budować osobne stacje kosmiczne, lepiej zbudować jedną, a porządną, z której korzyści czerpać będą wszyscy. Od 21 lat, czyli od umieszczenia na orbicie pierwszego modułu, to tak naprawdę nieustanny plac budowy.

Pierwsi astronauci: dwóch Rosjan i Amerykanin, zamieszkali w niej w 2000 r., gdy na orbitę dotarł moduł Zwiezda z kabinami dla załogi. To był jednak dopiero początek. ISS swoją obecną formę zawdzięcza ponad 40 misjom kosmicznym. Dziś składa się z 16 modułów, ale już przygotowywany jest kolejny. Po wycofaniu z eksploatacji wahadłowców astronauci docierają do stacji na pokładach rosyjskich statków kosmicznych Sojuz. Zaopatrzenie wynoszą na orbitę bezzałogowe rosyjskie statki Progres czy europejskie ATV, ale też budowane przez prywatne firmy statki Dragon (należący do SpaceX) i Cygnus (Orbital ATK).

Astronauta NASA Scott Kelly spędził na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej prawie rok bez przerwy (standardowa misja trwa 5−6 miesięcy), a jego ciało było poddawane rozmaitym testom i eksperymentom. Wszystko w ramach przygotowań do załogowej misji na Czerwoną Planetę.

Miliony fanów przez rok obserwowało profil Kelly'ego na Twitterze, na którym umieszczał oszałamiające zdjęcia naszej planety widzianej z kosmosu. Jeśli tylko pozwalały na to obowiązki dowódcy, udawał się do Cupoli, dużej przeszklonej kopuły, z której rozciąga się panoramiczny widok na Ziemię. − Nasza planeta to najpiękniejsza rzecz, jaką widziałem, jesteśmy szczęściarzami, że ją mamy − napisał w swojej książce, wspominając niełatwe warunki życia na stacji: − Trudno czuć się tu swobodnie. Zawsze miałem uczucie lekkiej tęsknoty. Panują tu niemal spartańskie warunki, brakuje bieżącej wody. To tak, jakbym rok przebywał na kempingu.

Astronauci na ISS dostają napoje i jedzenie w woreczkach, w formie liofilizatów, do których wstrzykują wodę. − Często je się papki w rodzaju owsianki, puddingu i szpinaku, bo zbijają się w grudki, więc łatwiej je nabrać na łyżkę i donieść do ust bez konieczności ganiania obiadu po całej stacji − śmieje się członek jednej z misji Chris Hadfield. Na ISS mieszka w tym samym czasie tylko sześć osób, a jest tak duża, że przez cały dzień mogą się nie spotkać. Z głównego korpusu wyrastają moduły jak gałęzie z pnia. Kiedy astronauta

98

Science

Najbardziej ekscytujące momenty to spacery kosmiczne w celu montażu modułu czy dokonania napraw.

The most exciting (and exhausting) moments of each mission are the space walks made to attach a new module or perform essential repairs. tion site ever since. The first astronauts – two Russians and an American – arrived in 2000, when the Zvezda service module, carrying crew cabins, reached its orbit. But that was just the beginning. The ISS is the product of more than 40 space missions. Today, the Station consists of 16 modules. Since the space shuttle fleet was retired, astronauts have been travelling to the station in Soyuz space ships. Supplies are delivered by unmanned Russian Progress spacecraft, European ATVs, and privately-owned Dragon (owned by SpaceX) and Cygnus (Orbital ATK) resupply ships.

Scott Kelly, a NASA astronaut, spent nearly a whole year in space (a standard mission lasts 5-6 months), and his body was subjected to various tests and expe-

We wrześniu okazji do obserwowania przelotów Międzynarodowej Stacji Kosmicznej będzie rekordowo wiele.

Zobaczymy ją na polskim niebie nawet 40 razy (często dwukrotnie w ciągu doby)!

In September, there will be a record-breaking number of occassions to see the passing of the ISS. We will be able to see it in the Polish sky up to 40 times (sometimes twice a day).

przedostaje się przez właz do jednego z nich, musi zdecydować, gdzie będzie góra, a gdzie dół, bo w stanie nieważkości jest to rozróżnienie całkowicie subiektywne. Dlatego np. łóżka, a właściwie tylko śpiwory, znajdują się na ścianach, a astronauci przypinają się do nich pasami. Nieważkość powoduje obkurczanie się mięśni, bo nie ma grawitacji. Także serce nieco zwalnia i się spłaszcza. By zachować zdrowie mięśni, mieszkańcy ISS ćwiczą przez 2,5 godz. każdego dnia, gównie na bieżni i stacjonarnym rowerze.

NAJNOWOCZEŚNIEJSZE LABORATORIUM NA ŚWIECIE Aż 94 proc. wody wydalanej przez astronautów jest odzyskiwana; odsysane jest powietrze z potem i wilgoć z przepoconych ubrań, woda jest odzyskiwana także z moczu. Załoga nie tylko ją pije, lecz także nią oddycha − dzięki procesowi elektrolizy, który rozdziela wodę na wodór i tlen. To też rodzaj testu przed misją na Marsa, podczas której załoga będzie musiała być samowystarczalna. Na ISS sika się do wychodzącego ze ściany długiego węża zakończonego lejkiem. Ubikacja jest wyposażona w uchwyty na nogi i ręce, które chronią astronautę przed odfrunięciem. Podczas mycia zębów trzeba połknąć pastę. Prysznic

riments. All this was done as part of the preparations for sending a crewed mission to Mars. Throughout that year, Kelly’s Twitter profile was followed by a million fans eager to look at his amazing photos of Earth viewed from space. If only his duties as commander had allowed him to, he would have gone to Cupola, a large glazed dome offering a sweeping panorama of the Earth. “I’ve also learned that our planet is the most beautiful thing I've ever seen and that we're lucky to be here”, he wrote in Endurance, a book that recalls the challenging living conditions at the station. “There’s always a lingering something you feel. It’s not necessarily uncomfortable, but it is a harsh environment. For instance, having no running water. It’s kind of like I’ve been in the woods camping for a year”, was how he described the experience in 2016.

The astronauts at the ISS are given packages of lyophilised food and drink, and they inject water to make it edible. “Astronauts consume mostly wet and sticky foods such as oatmeal, scrambled eggs, puddings and stews because they stick to an eating utensil long enough for the astronaut to put the food into their mouth”, recalled mission member Chris Hadfield. The ISS can accommodate six astronauts, but it is so big that they can go a whole day without running into one another.

Modules branch off the main truss like branches from a tree trunk. Whenever an astronaut opens a hatch to enter one, he/she needs to figure out where the floor and the ceiling are, as this is by no means obvious in a state of weightlessness. Weightlessness causes muscle atrophy. The heart also slows down a little and becomes flatter. ISS astronauts work out for 2.5 hours a day, mainly on the treadmill and the stationary bike, to keep their muscles toned and their cardiovascular systems healthy.

SCOTT KELLY (rocznik 1964) – amerykański astronauta, który spędził na ISS rekordowe 340 dni podczas jednej misji. W tym czasie był poddawany rozmaitym badaniom równolegle ze swoim bratem bliźniakiem, który pozostał na Ziemi. U Scotta zaobserwowano wiele zmian genetycznych. Swoje wspomnienia opisał w książce Nieziemskie wyzwanie. Rok w kosmosie, życie pełne odkryć.

American astronaut born in 1964. He spent a record-breaking 340 days on the ISS as part of one mission. During this time he underwent a series of tests simultaneously with his twin brother who stayed on Earth. Many genetic changes were observed in Scott's body. He wrote about his experience in the book Infinite Wonder : An Astronaut's Photographs from a Year in Space.

THE WORLD’S MOST ADVANCED LAB Up to 94 per cent of the water excreted by astronauts in their sweat and urine is recycled and is safe to drink.

Some water is decomposed into hydrogen and oxygen.

The astronauts breathe the latter. This is yet another test before the mission to Mars, where the crew will have to be completely self-sufficient. Astronauts urinate into a funnel attached to a hose. The space toilet is fitted with foot attachments and handles that prevent astronauts from floating away. You need to swallow toothpaste when you brush your teeth. Obviously, showering is out of question. Hadfield says that a hot shower was the creature comfort he missed the most.

Astronauts have to make do with a sponge bath and no-rinse shampoo. Hair has to be dried very carefully, as stray hairs can find their way into the air intakes and clog up filters. There is no laundry at the ISS. Everyone has a certain number of clothing items that have to last until they return to Earth.

The ISS is the world’s most advanced laboratory. In addition to research on the human body, astronauts conduct various experiments on e.g. fluid mechanics, alloy

99

PEOPLE & THE WORLD

Science

BILET W KOSMOS Najbardziej ekscytujące, ale i najbardziej wyczerpujące momenty podczas misji to spacery kosmiczne wykonywane w celu montażu nowego modułu czy dokonania niezbędnych napraw. − Jest się bardzo wysoko i patrzy się w dół, gdzie widać zorzę polarną. Podczas mojego pierwszego spaceru mieliśmy problem z panelami słonecznymi. Trzeba było to sprawdzić. Kiedy wspinałam się po ramieniu łączącym panele ze stacją, czułam się tak, jakbym wchodziła na wieżowiec. Powtarzałam sobie: wszystko w porządku, nie spadniesz − opowiadała astronautka Sunita Williams.

Stacji Kosmicznej nieustannie grozi zderzenie z jednym z ponad 100 tys. kawałków odrzuconych fragmentów rakiet i starych satelitów zaśmiecających orbitę. NASA korzysta z radarów, by śledzić największe odpadki i usuwać stację z ich drogi, ale najbardziej niebezpieczne są fragmenty zbyt małe, by je zobaczyć; element wielkości ziarnka piasku pędzący z prędkością kosmiczną ma dość energii, by przebić ściany stacji. By je wzmocnić, obłożono je włóknami aramidowymi używanymi w kamizelkach kuloodpornych.

Choć jak dotąd na ISS nie było polskiego astronauty, to Polska także bierze udział w badaniach prowadzonych na stacji. W kwietniu tego roku dwa polskie satelity: KRAKsat, zbudowany przez studentów AGH i Uniwersytetu Jagiellońskiego, i Światowid, pierwszy polski satelita komercyjny, dotarły na ISS wewnątrz statku kosmicznego Antares. Pierwszy zbada, czy ciecz magnetyczna wpływa na położenie satelity w kosmosie (taka technologia mogłaby zrewolucjonizować prze-

100

resistance, and antibiotic production, in weightless conditions. Equally important for NASA are observations of plants grown in space. American crew members managed to grow the first space lettuce in 2003, and many species have taken root inside the ISS since.

The Swiss planted radishes and beets, and the Chinese added cabbage and sweat peas. Scott Kelly grew the first vegetable that was eaten by the astronauts.

TICKET TO SPACE The most exciting (and exhausting) moments of each mission are the space walks made to attach a new module or perform essential repairs. “You are very, very high, looking down and seeing the aurora. During my first spacewalk, we had an issue with solar panels. As I was climbing the arm that connects the panels to the station, I felt like I was climbing a skyscraper. I kept on repeating: it’s going to be all right, you are not going to fall down,, recalls astronaut, Sunita Williams.

The Space Station is at risk of colliding with any one of the more than 100,000 pieces of space debris, i.e. fragments of rockets and old satellites, orbiting the planet.

NASA uses radar to track the largest pieces of space debris, but the most dangerous chunks are the ones that are too small to be seen – a grain-sized element careering at cosmic speed has enough force to puncture the station wall. The walls are reinforced with aramid fibre, which is used in bulletproof vests.

Although no Polish astronaut has ever been in the ISS, Poland also contributes to the research conducted at the station. Two Polish satellites – KRAKsat built by students of AGH University of Science and Technology and Jagiellonian University, and Światowid, the first Polish commercial satellite were sent into orbit by an Antares rocket and reached the ISS in April. The for-

Członkini 60. misji na ISS Christina Koch czyści specjalne rurki umieszczone w skafandrze, którymi krąży ciecz chłodząca astronautów podczas kosmicznych spacerów.

Member of the 60th mission on the ISS, Christina Koch is cleaning special tubes installed in the space suit through which a cooling agent circulates during space walks.

©NASA (4)

oczywiście nie wchodzi w grę. − Ze wszystkich wygód jego najbardziej mi brakowało − wspomina Hadfield. Musi wystarczyć wilgotna ściereczka. Żeby umyć włosy, trzeba wetrzeć szampon bez spłukiwania, a potem je dokładnie osuszyć, żeby nie fruwały po całym statku, zatykając filtry. Poza tym na stacji nie robi się prania. Załoga ma ściśle wydzielony komplet odzieży, który powinien wystarczyć do powrotu na Ziemię.

ISS to najnowocześniejsze laboratorium na świecie, oprócz badań nad organizmem ludzkim astronauci przeprowadzają różnorakie doświadczenia, np. związane z mechaniką płynów, wytrzymałością stopów metali czy produkcją antybiotyków w stanie nieważkości. Szczególnie istotne dla NASA są jednak obserwacje roślin hodowanych w kosmosie. W 2003 r. Amerykanie dochowali się pierwszej kosmicznej sałaty. Od tego czasu na ISS pojawiło się sporo gatunków roślin. Szwajcarzy posadzili rzodkiewkę i buraki, Chińczycy dodali do tego kapustę i groszek. Scott Kelly wyhodował pierwsze warzywo (sałatę rzymską), którą astronauci mogli zjeść. Do tej pory wszystkie kosmiczne rośliny były badane na Ziemi.

twój wymarzony dom your dream home in warsaw

• PARK I STAWY

• PLAC ZABAW

• CLUB HOUSE

• OSIEDLE STRZEŻONE

15 MINUT OD CENTRUM WARSZAWY

W sprzedaży rezydencje Brighton 293 m2 Zapraszamy do Domu Pokazowego Biuro sprzedaży: Walendów, ul. Słonecznej Polany 2 tel. +48 22 420 22 33, +48 696 111 214 WWW.VENTANA.PL

PEOPLE & THE WORLD mysł kosmiczny), drugi ma za zadanie monitorować powierzchnię Ziemi, w tym stan wód i jakość powietrza.

Na ISS gościło do tej pory ośmioro kosmicznych turystów. Pierwszym, w 2001 r., był amerykański biznesmen Denis Tito. NASA chce jednak od 2020 r. zabierać na stację dwóch chętnych rocznie. Bilet w kosmos ma kosztować ok. 50 mln dol.

To pozwoliłoby trochę zmniejszyć ogromne koszty, jakie pochłania eksploatacja stacji − łącznie już ponad 100 mld dol. Przyszłość ISS jest niepewna.

USA rozważają zakończenie finansowania stacji do 2025 r. i przerzucenie środków finansowych na program budowy stałej bazy na Księżycu. Są też pomysły na jej komercjalizację. Plan zakłada, że prywatne firmy będą mogły dołączać własne moduły do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, co finalnie będzie prowadziło do powstawania nowych prywatnych stacji kosmicznych.

Scott Kelly nie krył radości z powrotu na Ziemię: − Nauczyłem się, że wspaniały jest zapach kawy, niesamowity dotyk wiatru na skórze, a deszcz to cud prawdziwy. − Któregoś dnia podczas misji przyleciał do niego rosyjski kolega, któremu odpadła korona zęba z implantu. Nie ma sposobu na powrót do domu bez szczękania zębami w czasie lądowania w Sojuzie, dlatego bał się, żeby mu poluzowany ząb nie wpadł do gardła. Nie chciał też lądować bez niego, bo wiedział, że na Ziemi czekać będzie wielu fotografów. − Wydobyłem zestaw dentystyczny, zmieszałem trochę cementu i przykleiłem ząb na miejsce. Kolega posłał mi szeroki uśmiech zadowolenia − wspominał Scott.

Dowódca ISS musi być zawsze na posterunku.

Science

mer is going to test whether magnetic liquid impacts the position of the satellite in space, while the latter will be monitoring the surface of the Earth, including water levels and air quality.

To-date, the ISS has hosted eight space tourists. The first was US businessman, Denis Tito, who visited in 2001. NASA plans to take on two tourists a year from 2020. A ticket to space will cost roughly USD 50 million. This will help defray the massive costs of maintaining the station, which recently passed the USD 100 million mark. The future of the ISS is hanging in the balance. The US is currently considering cutting all funding for the station and transferring the funds to the lunar outpost programme by 2025. There are also plans afoot to commercialise the ISS. Private operators will be able to attach their own modules to the International Space Station, which is expected to lead to the establishment of new, private space stations.

Scott Kelly was happy to get back to Earth: “I’ve learned that grass smells great, and wind feels amazing and rain is a miracle. [...] “A few days later, one of my Russian colleagues floats over to the U.S. segment to show me that his tooth has popped out. It’s a crown attached to an implant... There is no way to get home without the tooth-jarring Soyuz landing, so he is understandably afraid that the unsecured tooth will be knocked down his throat, or lost, on reentry; he also doesn’t want to land without it, because we are photographed so much immediately on return. I get out the dental kit, thoroughly dry both the tooth and the post with gauze, mix up some dental cement, and glue the tooth back into his mouth. My colleague gives me a broad smile, satisfied”, recalls Scott. An ISS commander’s work is never done.

©SHUT TERSTOCK (2)

Scott Kelly „żongluje” owocami na Stacji Kosmicznej. Poruszanie się w warunkach mikrograwitacji, jakiej doświadczają astronauci na ISS, można porównać z pływaniem w basenie, tylko że bez wody.

Scott Kelly is "juggling" fruit in the ISS. Moving around in micro-gravity conditions on the ISS is like swimming in a swimming pool, only without any water.

102

organizowany przez Polskie Towarzystwo Medycyny Estetycznej i Anti-Aging PTL oraz Międzynarodową Unię Medycyny Estetycznej (UIME) / organized by the Polish Society of Aesthetic and Anti-Aging Medicine and the International Union of Aesthetic Medicine (UIME)

PEOPLE & THE WORLD

Life Life Story Story

Efekt Ariany Grande THE ARIANA GRANDE EFFECT Nie Beyoncé, nie Taylor Swift ani Rihanna jest uznawana za najbardziej wpływową gwiazdę sceny muzycznej. To niedawna aktorka dziecięcych seriali Ariana Grande.

Jak to się stało?

Neither Beyoncé, nor Taylor Swift, nor even Rihanna is considered to be the most influential star on the music scene today. That title goes to a former children’s series actress by the name of Ariana Grande. So, how did that come about?

104 104

©CREDITS

tekst | by DIANA RYMUZA

105 105

O PL

Life Story

Oficjalnie tytuł „najbardziej wpływowej piosenkarki roku 2019” przyznał 26-latce słynny Time, publikując w lipcu listę opartą na badaniach popular­ ności w mediach i social mediach. Ten sam opiniotwórczy tygodnik umieścił Arianę Grande również na liście 100 najbardziej znaczących ludzi na świecie. Wcześniej Woman of the Year okrzyknął ją magazyn Billboard, który o prymacie młodej wokalistki w zdominowanym przez hip-hop przemyśle muzycznym pisał, że „nie tylko reanimuje muzykę pop, lecz jest zapłonem jej odrodzenia”. Ale o skali sukcesu gwiazdki serialu Victoria znaczy zwycięstwo jeszcze lepiej świadczą liczby. Miłośniczka tatuaży (ma ich 14) i psów (tych ma 8) króluje na szczycie zestawienia najczęściej w tym roku słuchanych artystów (2,83 mld streamów za oceanem), a jej nowy krążek Thank u, next – najchętniej kupowanym albumem. Tylko ona może się pochwalić czterema teledyskami, które przekroczyły na YouTubie próg miliarda wyświetleń. Jest też Grande pierwszym artystą, który umieścił trzy piosenki na podium Hot 100 magazynu Billboard od czasów The Beatles w 1964 r., i jedyną kobietą, która tego dokonała.

Co ciekawe, Ari (jak nazywają ją najbliżsi) ma własną strategię promocyjną – piosenki wydaje za każdym razem, kiedy… ma na to ochotę lub ma coś do powiedzenia.

KIM JEST TA DZIEWCZYNA? Od początku wydawała się idealną gwiazdą pop, jakby była „stworzona w laboratorium, jako idealny popowy robot” – twierdzi Rolling Stone. Jest piękna i zgrabna, znakomicie tańczy, ale przede wszystkim ma fantastyczne możliwości wokalne. „Nie potrzebuje maszyn, ma możliwości, aby zaśpiewać jak dojrzała czarnoskóra kobieta” – mówi o Arianie Grande-Buterze legendarna Patti LaBelle. W internecie krąży filmik z 4-letnią Ari śpiewającą balladę The Reason z repertuaru Céline Dion. Ale jeszcze większe wrażenie robi program Saturday Night Live,

106

ENG

Grande officially earned the title in July 2019, when Time named her the most influential singer in the world on the basis of her popularity ratings in the media and on social media. The same opinion-making magazine named Grande one the 100 most influential people in the world. She had earlier been voted “Woman of the Year” by Billboard, which wrote about the primacy of the young vocalist in the hip-hop dominated music world, claiming that she not only “reanimated pop but also triggered its rebirth”. The figures give the best indication of the scale of success of the former Victorious star. She loves tattoos (and has 14 of them) and dogs (8) is the most frequently listened to artist this year (2.83 billion streams in the US), and her latest album Thank U, Next is her biggest seller. Only Grande can boast to having produced four music videos that have crossed the magic threshold of one billion views on YouTube. She is also the first artist to have three songs on the Billboard Hot 100 since The Beatles in 1964 and the only woman to have accomplished this. Interestingly, Ari (as her loved ones and fans call her) has her own promotional strategy and releases songs whenever she wishes to or has something she needs to say.

WHO’S THAT GIRL? Grande has always come across as the perfect pop star. It’s as if she was "designed in a lab as the ultimate pop music robot” was how Rolling Stone put it in a feature about her. Not only is she beautiful but she can dance and has incredible vocal abilities. “She doesn’t need any machines. She’ a baby who’s able to sing like an older black woman”, was how the legendary Patti LaBelle described Grande. One online video shows a 14-year-old Grande singing Celine Dion’s “The Reason”. But she made an even bigger splash on Saturday Night Live, where she not only sang like the Canadian diva, but also like Britney Spears, Rihanna, Shakira and Whitney Houston, perfectly mimicking their distinctive vocals. If you still need convincing as to the magnitude of the talent of this petite star, then you should see her paying homage to Aretha Franklin by singing “You Make Me Feel Like A Natural Woman" at thediva’s funeral. She was, however, criticised for her hemline (too short) at the farewell the queen of soul, but then nobody’s perfect.

Another faux pas was a tattoo with a spelling mistake: instead of “7 rings” in Japanese, it reads “small barbecue grill”. Fans stormed the internet with memes, but Grande good humouredly commented that she actually liked BBQ.

© E A S T N E W S ( 4 ) , S H U T T E R S TO C K ( 2 ) . P O P R Z E D N I E S T R O N Y/ P R E V I O U S PA G E S : K E V I N S C A N L O N / T H E N E W Y O R K T I M E S / E A S T N E W S

PEOPLE & THE WORLD

2005 r., początkująca jeszcze Ariana Grande w studiu telewizyjnym.

Na zdj. poniżej: Koncert w San Diego w 2014 r.

On the set of a TV show, 2005. Below: A concert in San Diego in 2014.

2009 r., Los Angeles, premiera filmu Planet 51.

Poniżej: w programie Jamesa Cordena, 2018 r.

Los Angeles, premiere of the film Planet 51, 2009. Bottom: On James Corden's show in 2018.

Z chłopakiem, Pete'em Davidsonem, 2018 r.

Grande and her ex boyfriend Pete Davidson in 2018.

,,

Nie potrzebuje maszyn, ma możliwości, aby zaśpiewać jak dojrzała czarnoskóra kobieta – mówi o Arianie legendarna Patti LaBelle.

,,

“She doesn’t need any machines. She’ a baby who’s able to sing like an older black woman”, was how the legendary Patti LaBelle described Grande.

107

w którym Grande śpiewa nie tylko jak kanadyjska diwa, ale też jak Britney Spears, Rihanna, Shakira i Whitney Houston, idealnie naśladując charakterystyczne wokale słynnych koleżanek. A jeśli ktoś jeszcze ma wątpliwości co do rozmiarów talentu drobniutkiej gwiazdy (mierzy tylko 153 cm), powinien zobaczyć, jak oddała hołd Arecie Franklin, interpretując na jej pogrzebie wielki hit (You Make Me Feel Like A) Natural Woman. Dostało jej się wtedy za sukienkę zbyt krótką jak na ostatnie pożegnanie królowej muzyki soul, lecz nikt nie jest idealny i wpadki się Arianie zdarzają. Choćby tatuaż z błędem, gdy zamiast napisu „7 rings” po japońsku na jej ręku pojawił się „mały grill”. Fani zasypali sieć memami na ten temat, a Grande z charakterystycznym dla niej poczuciem humoru żartowała, że lubi potrawy z grilla.

NARODZINY GWIAZDY Przyszła diwa narodziła się w 1993 r. w Boca Raton na Florydzie. Rodzice dali jej nie tylko imię inspirowane księżniczką Orianą z serialu Kot Feliks, ale sporo luzu. „Moja rodzina jest ekscentryczna, dziwaczna, głośna i typowo włoska” – zdradziła Ariana w wywiadzie dla Vogue’a, na którego okładce pojawiła się w sierpniu. Dlatego jako 13-latka mogła zadebiutować w Victoria znaczy zwycięstwo rolą uroczej Cat Valentine, która widzom spodobała się tak bardzo, że dostała własny serial. Tyle

Life Story

THE BIRTH OF A STAR Grande was born in Boca Raton, Florida, in 1993.

Her name was inspired by Princess Oriana from the Felix the Cat show, and her parents were not overly strict. She described her family as “eccentric and weird and loud and Italian”, in an interview for Vogue whose cover she graced in August. Grande made her small-screen debut as a 13-year-old, when she was cast on Victorious as the charming Cat Valentine whom the audience loved so much that she was soon given her own show. However, Ariana never saw herself pursuing a career in acting. She had been hogging the family karaoke set since she was little and wanted to write her own music. She devoted herself to a career in music as soon as she thought she was old enough.

Her debut album Yours Truly topped the Billboard 200 charts in 2013. Her next album, My Everything, released some 11 months later, did likewise. She earned over USD 41.8 million dollars performing at 88 gigs as part of her first The Honeymoon Tour.

Album number three, Dangerous Woman, was also a big seller, but Grande’s lucky streak was brought to an abrupt halt by a terrorist attack at her Manchester concert in May 2017. In response, she organized the “One Love” Manchester concert during which a fundraiser was held to benefit the victims of the attack and their families. Over USD 350,000 were raised.

Los Angeles, 2011 r.

Grande z przyjaciółką, aktorką i piosenkarką, Jennette McCurdy.

Los Angeles, 2011.

Grande with her friend, actress and singer Jennetter McCurdy.

C

M

Y

©EAST NEWS

PEOPLE & THE WORLD

CM

MY

CY

Jestem najszczęśliwszą dziewczyną na świecie, że mogę robić muzykę – wyrażać i uleczać siebie w ten sposób.

I’m the luckiest girl in the world to be able to do this and express myself and heal this way. że Ariana nigdy nie widziała siebie jako aktorki. Od małego „katowała” w domu maszynę do karaoke i chciała tworzyć muzykę. Gdy zaś uznała, że jest na tyle dorosła, by to robić, skupiła się na karierze wokalnej. Jej debiutancki album studyjny Yours Truly trafił na pierwsze miejsce listy Billboard 200 w roku 2013. To samo stało się z wydanym jedenaście miesięcy później krążkiem My Everything.

88 koncertów w ramach pierwszej trasy „The Honeymoon Tour” przyniosło jej ponad 41,8 mln dol.

Znakomicie sprzedawała się też płyta numer trzy Dangerous Woman, lecz dobrą passę Grande przerwał atak terrorystyczny po jej występie w Manchesterze w maju 2017 r. W odpowiedzi piosenkarka zorganizowała koncert „One Love Manchester”, podczas którego dla ofiar i ich rodzin zebrano ponad 350 tys. dol.

108

RAIN OR SHINE ‘I must be the luckiest girl in the world and certainly the most unlucky”, Grande said, having suffered some bad experiences over the past few years. Her successful career has not translated into a happy personal life.

Her grandfather, to whom she was very close, died of cancer. She also had to bury her ex boyfriend, Mac Miller, who died of a drug overdose, and her brief engagement to comedian Pete Davidson was called off.

Grande decided to put these tragic experiences to good use. She shut herself in a recording studio and released two best-selling albums in the space of six months. “I’m the luckiest girl in the world to be able to do this shit n express myself n heal this way”, she told Vogue. Grande has no intention of slowing down any time soon. She plans to give 100 performances at her sold out "Sweetener World Tour”. Will she perform

CMY

K

PEOPLE & THE WORLD

her new single ,recorded for the recent remake of Charlie’s Angels? She recorded it with Miley Cyrus and Lana Del Rey, so it cannot help but be a massive success.

Koncert Grande w Chicago, 2017 r.

A concert in Chicago, 2017

#ARIANAGRANDEEFFECT Grande has more bold plans in the pipeline, one of which is a Netflix production in which she will appear with Meryl Streep. The film is a remake of the classic Broadway musical The Prom and will be directed by directed by TV show Glee maker Ryan Murphy It is expected to come out in cinemas in the autumn of 2020. A lot is being said about Grande’s endorsement of Givenchy. Picking a teen idol as ambassador of the French fashion house best associated with the chicness of Audrey Hepburn was considered a bold move on the part of the fashion giant. But since everything Ariana Grande touches seems to turn into gold, perhaps she might just win the hearts of the younger generation of fashion lovers for Givenchy.

Fashion trend followers have already coined the term “Ariana Grande Effect”. After all, who wouldn’t want to be just a little like Ariana Grande?

© B E W, E A S T N E W S

CZASEM SŁOŃCE, CZASEM DESZCZ „Czuję się najszczęśliwszą i jednocześnie najbardziej pechową osobą na tym świecie” – mówi laureatka Grammy, bo w ostatnich dwóch latach przeżyła wiele ciężkich chwil. Sukcesy zawodowe nie poszły w parze ze szczęściem w życiu prywatnym.

Na raka zmarł dziadek wokalistki, z którym była silnie związana. Pochowała też swego chłopaka, rapera Maca Millera, który przegrał walkę z nałogami. Porażką okazało się i jej krótkie narzeczeństwo ze znanym komikiem, Pete’em Davidsonem.

Tragiczne doświadczenia potrafiła jednak przekuć w coś dobrego. Ari zaszyła się w studiu, co z kolei zaowocowało dwoma wydanymi w przeciągu niewiele ponad pół roku bestsellerowymi albumami. „Jestem najszczęśliwszą dziewczyną na świecie, że mogę robić muzykę – wyrażać i uleczać siebie w ten właśnie sposób” – przyznała w jednym z wywiadów. Tempa bowiem nie zwalnia. Na wyprzedanej trasie „Sweetener World Tour” zapowiedziała ponad 100 przystanków. W jej ramach Grande miała zawitać do Krakowa, jednak bez podania przyczyny koncert w Polsce został odwołany.

Grande zaśpiewa jednak w Hamburgu (5 września) i trzy dni później w Pradze. Ciekawe, czy podczas występów wykona piosenkę do nowej wersji Aniołków Charliego? Nagrała ją właśnie z Miley Cyrus i Laną Del Rey, więc to numer z licencją na hit.

Głośnych produkcji ma zresztą w planach więcej, bowiem w obrazie Netflixa partnerować będzie samej Meryl Streep. Dzieło w reżyserii twórcy Glee Ryana Murphy'ego zapowiadane jest jako filmowa przeróbka musicalu The Prom i do kin trafi jesienią 2020 r. Dużo mówi się także o udziale Ari w najnowszej kampanii Givenchy. Wybór idolki nastolatek na ambasadorkę francuskiego domu mody uznano za odważne posunięcie. Lecz skoro wszystko, czego dotknie Grande, zmienia się w złoto, to pewnie jako twarz legendarnej marki zdobędzie młodsze pokolenie klientów. Znawcy rynku modowego piszą już o „efekcie Ariany Grande”.

Life Story

W Tonight Show u Jimmy'ego Fallona Ariana zabłysnęła, naśladując styl i głos innych piosenkarek.

On Jimmy Fallon's Tonight Show Grande perfectly imitated other singers.

110

+380 730 733 133; +380 672 990 708 +48 605 824 918 mgroupdev@gmail.com www.mgroup.world

POLSKA

Inwestycja z najpiękniejszą panoramą w mieście znajduję się nad rzeką Wisłok nieopodal centrum usługoworozrywkowego Millenium Hall, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Filharmonii oraz zabytkowego zamku Lubomirskich przy samym Rynku.

«CAPITAL TOWERS» Rzeszów

«CAPITAL TOWERS» Rzeszów

4000 m² części usługowej , 63 000m² części mieszkalnej, 1300 miejsc parkingowych

Licencja nr. 201303796 od 19.05.2017

Międzynarodowa Firma M GROUP DEVELOPMENT Rzeszów • Warszawa • Kraków • Bratysława • Zakopane • Iwano-Frankiwsk Zhytomyr • Równe • Jaremcze • Kijów • Winnica «SZMARAGDOWE WIEŻE» Iwano-Frankiwsk

Strefy handlowe obu budynków połączono nowoczesnym szklanym mostem.

UKRAINA

APART – HOTEL JAREMCZE «PREZYDENT HALL» Zhytomyr

«SZMARAGDOWE WIEŻE» Iwano-Frankiwsk

310 000 m² części usługowej, 820 000 m² części mieszkalnej, 16 000 miejsc parkingowych

PPEEO OPPLLEE

Movie Movie trails trails

FILMOWA PODRÓŻ A CINEMATIC WORLD TOUR tekst | by MIROSŁAW KONKEL

Od Schindlera do Jamesa Bonda – wycieczki śladami kinowych bohaterów to coraz ważniejsza gałąź branży turystycznej. Poznaj 9 szlaków inspirowanych kultowymi produkcjami.

Grecja |Greece

SCOPELOS

From Schindler’s List to James Bond, tours tracing the footsteps of movie characters have emerged as an increasingly important branch of tourism. Discover nine tours inspired by legendary productions.

MAMMA MIA! Mamma Mia! Do kanonu wycieczek fakultatywnych na wyspie Skopelos w Grecji weszły te inspirowane filmem z piosenkami zespołu ABBA. Scenerii filmowcom użyczyły m.in.: piaszczysta plaża Kastani, górzysty półwysep Glisteri i okolice kościółka Agios Ioannis. Właśnie tędy wiedzie trasa większości eskapad z przewodnikami. Teraz niespodzianka: Mamma Mia! Here We Go Again, sequel przeboju z 2008 r., kręcony był na wyspie Vis w Chorwacji. Optional excursions on the Greek island of Skopelos now include trips inspired by the movie celebrating ABBA songs. Local filming locations include the sandy Kastani beach, the rocky Glisteri peninsula and the environs of Agios Ioannis church. Most guided tours make a stopover there. The coach ride is shaky, as some sections of the road are marked by hairpin bends, steep descents and deep ruts. And now a surprise, the sequel Mamma Mia! Here We Go Again was shot in Vis, Croatia.

114

Francja | France

PARIS

mid in the palace courtyard. You can also see the Ritz Hotel, where the main character stayed. You can then visit Saint-Sulpice, the second largest church in the city after Notre-Dame. The monk in the story was searching its vaulted ceiling for a gnomon – a primitive sundial installed by Parisian astronomers in the 18th century.

Polska | Poland

Francja, Wielka Brytania i Malta – ekranizacja powieści Dana Browna zachęca do odszukiwania fascynujących zakątków Europy. Załóżmy, że czas i budżet pozwala nam tylko na odwiedzenie Paryża, w którym kręcono początkowe sceny Kodu… Program tematycznej wycieczki obejmie Luwr, potem hotel Ritz i kościół Saint Sulpice.

W sklepieniu świątyni mnich z thrillera Browna próbował odnaleźć gnomon – prymitywny zegar słoneczny zainstalowany w XVIII w. przez paryskich astronomów. France, the UK and Malta.

The film adaptation of Dan Brown’s novel entices us to explore some of the most fascinating and historically significant places in Europe. We’ll assume that you only have enough time and money to go to Paris, where the opening scenes were shot. The itinerary will take you to the Louvre. You enter the building through the steel and glass Pyra-

KRAKÓW

© A D O B E S T O C K , I S T O C K ( 2 ) , M . P.

KOD LEONARDA DA VINCI The Da Vinci Code

LISTA SCHINDLERA Schindler’s List Zafascynowani filmem Stevena Spielberga chętnie odwiedzają krakowski Kazimierz i Pogórze.

Grupy zbierają się na ul. Szerokiej, na której nakręcono kultową scenę z dziewczynką w czerwonym płaszczyku. Wstępują do Synagogi Starej i zwiedzają fabrykę naczyń emaliowanych Oskara Schindlera. Potem wędrują na plac Bohaterów Getta, w latach 1941–1943 leżący na terenie getta. Those who loved Steven Spielberg’s movie love to visit Kraków’s Kazimierz and Podgórze districts.

Groups meet in Szeroka St. where the iconic scene with the girl in the red coat was shot. They visit the Old Synagogue and Oscar Schindler’s enamel factory (now a museum). The excursion takes them further to Ghetto Heroes Square, which was located inside the ghetto walls in 1941- 1943.

115

Movie trails

GRA O TRON Game of Thrones

USA

NYC

Na brak ofert nie mogą narzekać fani sagi George’a R.R. Martina, bo walczą o nich touroperatorzy m.in. z Islandii, Irlandii, Anglii. Z Polski najbliżej jest do Chorwacji. Dubrownik to filmowa Stolica Siedmiu Królestw. W obrębie murów Starego Miasta wyznaczono miejsce spotkań Wróbli, a na ul. św. Dominika rozegrała się słynna scena wstydu – pokutny marsz nagiej i poranionej Cersei Lannister. Fans of George R. R. Martin’s saga are no less spoilt for choice, being wooed by tour operators from Iceland, Ireland, England and scores of other countries portrayed in the iconic series. Croatia is the closet destination for Poles. Dubrovnik, in southern Dalmatia, is the onscreen capital of Seven Kingdoms. Sparrows convened inside the Old City Walls, and St Dominic street witnessed the walk of shame of the naked and wounded Cersei Lannister. You can climb the 175 stone steps to the Lovrijenac Fortress to see the venue of King Joffrey’s tournament.

ŚNIADANIE U TIFFANY’EGO Breakfast at Tiffany’s Wycieczka śladami Audrey Hepburn wiedzie m.in. przez Central Park, Nowojorską Bibliotekę Publiczną i najważniejsze aleje miasta: 5th Avenue, Park Avenue i Lexington Avenue. Główna atrakcja to flagowy salon Tiffany’ego przy 5. Alei na Manhattanie, przed którego witryną nakręcono słynną scenę z Audrey jedzącą rogalika.

Following in the footsteps of Audrey Hepburn will take you to Central Park, the New York Public Library, and some of the city’s major thoroughfares, e.g. Fifth Avenue, Park Avenue and Lexington Avenue. Our main highlight is Tiffany’s flagship store in Fifth Avenue, Manhattan, whose shop window provided the backdrop for Hepburn snacking on a pastry. This scene is now part of cinema history and was the inspiration behind the Blue Box Cafe in the jewellery store.

116

© A D O B E S T O C K , I S T O C K , M . P.

Chorwacja |Croatia

DUBROVNIK

PEOPLE

Patriot 2-Piece Business Set with Comp-U-Roller and Matching 15.4� Laptop Case

Wenger ÂŽ Business Gear

A Swiss Company since 1893

Movie trails World

Wlk. Brytania |Britain

LONDON

PEOPLE

118

USA

NYC

Magiczny peron 9 i ¾ na stacji King Cross, Australia House przy The Strand Street, który zagrał bank Gringotta, a także Borough Market i terrarium w zoo, w którym mały czarodziej odkrył, że rozumie mowę węży – Londyn oferuje wiele atrakcji związanych z sagą o Harrym Potterze.

Gwoździem ofert premium jest wizyta w Warner Bros. Studio, do którego zawiezie nas autokar.

Miejsce, w którym kręcono większość scen, zostało zamienione w park rozrywki z rekwizytami i kostiumami. Bilety trzeba rezerwować przez internet z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.

The magic platform 9 ¾ in King Cross, Australia House on The Strand Street (the set for Gringott’s bank), plus the Borough Market and the reptile house in the zoo, where the young wizard discovers that he under-

stands the language of snakes – London offers a host of attractions related to the Harry Potter saga.

The main highlight of a premium tour is to take a luxury coach to the Warner Bros. The studio where most of the scenes were shot was transformed into an amusement park with multiple filming locations, props and costumes. Unfortunately, you have to book your tickets online several months in advance.

KEVIN SAM W NOWYM JORKU Home Alone Jak dostać się z lotniska LaGuardia na Manhattan?

Mały McCallister wsiadł do żółtej taksówki i przejechał przez most Queensboro. Taki będzie też początek naszego zwiedzania Nowego Jorku, jeśli wybierzemy wycieczkę odwołującą się do fabuły komedii. Zobaczymy należący do kompleksu Rockefellera budynek Radio City, okolice restauracji Empire Diner na Chelsea i China Town.

Następnie trafimy do Battery Park, skąd tytułowy bohater podziwiał Statuę Wolności. Potem obejrzymy panoramę Wielkiego Jabłka z tarasu widokowego na nowej WTC One. How to get from LaGuardia to Manhattan? Since Kevin McCallister took a yellow cab and crossed the Queensboro Bridge, that’s how we’ll start our tour of NYC. You can see the Radio City building, which is part of the Rockefeller Centre, the area around the Empire Diner in Chelsea, and China Town. Then you can go to Battery Park, from where Kevin admired the Statue of Liberty.

Finally take in the Big Apple skyline from a viewing deck of the newly built One WTC.

© I S T O C K ( 2 ) , M . P.

HARRY POTTER

REKLAMA

Untitled-16 1

16.07.2019 14:56

Movie trails

Tyrol | Tirol

SÖLDEN

PEOPLE

JAMES BOND

120

© I S T O C K , M . P.

Miejsca z filmu Woody’ego Allena układają się w atrakcyjny spacerownik po Paryżu: muzeum Rodina, ogrody Moneta, Wersal, ale też mniej znane zakątki – jak schody kościoła przy rue Montagne St. Genevieve, na których usiadł główny bohater Gill, by po chwili wsiąść do zabytkowego auta pełnego niezwykłych osobowości i pojechać na imprezę do Café Polidor przy 41 rue Monsieur le Prince. Kolejne punkty zwiedzenia to jedna z najsłynniejszych księgarni świata Shakespeare & Co. The locations from this Woody Allen movie make for an attractive walking tour around Paris – from the Rodin Museum, through Monet’s gardens, and the Palace of Versailles, to some not-so-well-known nooks and crannies, such as steps of the church in Montagne Sainte-Geneviève.

Other sights include the famous Shakespeare & Co. Bookstore.

Francja |France

O PÓŁNOCY W PARYŻU At midnight, in Paris

nych poświęconych słynnemu brytyjskiemu szpiegowi. Her Majesty’s Secret Agent 007 deserves a monument in every place he’s visited, as he is always followed around by swarms of tourists. For years now, he’s been bringing customers to travel agencies in the skiing region of Sölden in Austrian Tirol, which provided locations for the recent 24th franchise, Spectre, starring Daniel Craig. The 007 Elements complex, which has ten interactive thematic galleries dedicated to the famous British spy, opened on the summit of Gaislachkogl Mountain last year.

PARIS

Agent Jej Królewskiej Mości zasługuje na pomnik w każdym miejscu, w których się pojawił. Przybywające tam tłumy turystów to w dużej mierze jego zasługa. Od kilku lat przysparza klientów biurom podróży w narciarskim regionie Sölden w austriackim Tyrolu, gdzie nakręcono ostatni, 24. film z serii – Spectre z Danielem Craigiem. Tam – we wnętrzu góry Gaislachkogl – otwarto w ubiegłym roku kompleks 007 Elements złożony z 10 interaktywnych galerii tematycz-

Peptydy

w walce z przebarwieniami Prostrolane Blanc-B to innowacyjny preparat peptydowy do mezoterapii igłowej skóry twarzy, szyi i dekoltu. Redukuje przebarwienia i rozjaśnia skórę.

Idealny dla osób, które nadmiernie eksponują skórę na działanie promieni słonecznych – cofa oznaki fotostarzenia i regeneruje skórę. Redukuje drobne zmarszczki, zachowując naturalny wygląd twarzy. Za sprawą opatentowanej technologii powolnego uwalniania peptydów, w ciągu 2 tygodni od zabiegu, peptydy powoli uwalniają się i penetrują w głąb skóry oddziaływując na nią, a zawarty w preparacie kwas hialuronowy głęboko ją nawilża.

Zaleca się wykonanie 2 zabiegów w odstępach 2 tygodniowych. W przypadku bardzo dużych zmian pigmentacyjnych można protokół powtórzyć.

PROSTROLANE BLANC-B – PEPTYDOWA TERAPIA SKÓRY • Redukcja przebarwień, rozjaśnienie skóry • Cofnięcie oznak fotostarzenia, odbudowa uszkodzonej skóry • Naturalna korekta zmarszczek • Zarejestrowany jako wyrób medyczny CE

dr n. med. Piotr Rak

dr Iwona Radziejewska-Choma

Gdańsk

Warszawa

Saska Clinic

Wyspa Medycyny Przyjaznej T: +48 609 554 425 www.wyspamedycynyprzyjaznej.com

dr Szczepan Brezdeń

BreMed Medycyna Estetyczna Dermatologia

Sandomierz

T: +48 500 602 610 www.bremed.pl

dr Paweł Piłat

T: +48 600 888 988 www.radziejewska.pl

dr Karina Felberg

Bydgoszcz

T: +48 22 828 04 04 www.salon.cece.pl

Clinica Dermatoestetica

T: +48 601 936 608 www.dermatoestetica.pl

dr n. med. Sylwia Farfał-Kałucka dr Julita Jędrzejczak-Bakalarz Laser – Medica Centrum Dermatologii Laserowej, Estetycznej i Dermatochirurgii

Klinika Medycyny Estetycznej i Zabiegowej PRESTIGE

T: + 48 91 433 48 52 www.laser-medica.szczecin.pl

T: +48 502 028 164 www.klinikaprestige.pl

Szczecin

dr Katarzyna Mudel

Gabinet Dermatologii Estetycznej “DERMEST”

Gabinet Medycyny Estetycznej Dr Mudel

T: +48 785 278 555 www.derm-est.com

T: +48 505 894 405 www.drmudel.com

Stalowa Wola

prof. dr hab. n. med.

Barbara Zegarska

Warszawa

Koło

dr Agnieszka Jabłko

Gabinet Medycyny Estetycznej

Białystok

T: +48 501 648 060 www.bialystokmedycynaestetyczna.pl

Ce-Ce Beauty Clinic

Warszawa

dr Beata Rutkiewicz

SENSAMED Klinika Zdrowia i Urody

Komorów k/ Pruszkowa T: +48 601 406 142 www.sensamed.pl

dr Aleksandra Znajewska-Pander

dr n. med. Ana Alekseenko

dr Anna Płatkowska-Szczerek

T: +48 730 332 552 www.sim-med.com.pl

Wadowice

T: +48 506 442 500 www.anclara.pl www.drplatkowska.pl

dr Izabela Wierzbicka

dr Agnieszka Węclewska

Szczecin

Środa Wielkopolska

Specjalistyczny Instytut Medyczny SIM-MED

LA Beauty

T: +48 690 015 433 dr.izabelawierzbicka@gmail.com

dr Ewa Trzepizur

Gabinet Lekarski

Doktor Ewa Gabinet Medycyny Estetycznej

T: +48 604 120 566 www.znajewskapander.pl

T: +48 660 926 982 www.doktorewa.com

Olsztyn, Golub-Dobrzyń

Bielsko-Biała

Zapytaj swojego lekarza o peptydową terapię przebarwień!

www.AntiAging.com.pl

Anclara Health&Aesthetics

Warszawa

Klinika Zdrowia i Urody

T: +48 535 449 339 Facebook.com/MedycynaEstetyczna-AgnieszkaWęclewska

dr n. med. Kamila Skrętkowicz-Szarmach

Dermis - Gabinet Dermatologii Ogólnej, Estetycznej i Laserowej

Gdańsk

T: +48 58 320 74 22 www.znanylekarz.pl/ kamila-skretkowicz-szarmach

124 ©CREDITS

PEOPLE & THE WORLD

41. PZU Maraton Warszawski

WSZYSCY NA START! READY, STEADY, GO! tekst | by KATARZYNA KOSIŃSKA

PZU Maraton Warszawski wbiega w swoją piątą dekadę.

29 września o godz. 9.00 wybrzmi charakterystyczny strzał startera, a uczestnicy z całego świata pobiegną głównymi arteriami miasta. Oficjalnym przewoźnikiem imprezy są Polskie Linie Lotnicze LOT. The PZU Warsaw Marathon is entering its fifth decade. On 29 September at 9 am, the distinct sound that marks the start of the run will be heard and runners from all over the world will begin racing along the main streets of Warsaw. The official carrier for the event is LOT Polish Airlines.

PL

Tak wyglądał start 39. edycji Maratonu Warszawskiego (2017 r.).

The start of the 39th Warsaw Marathon (2017).

Maraton Warszawski jest fantastyczny. Dzięki biegowi poznałem niemal całą stolicę – opowiada Marcin Woźnicki z Poznania i dodaje: – I organizacja bez zastrzeżeń, i dopingujący kibice, i międzynarodowe towarzystwo na trasie.

Największy polski maraton i jeden z największych biegów długodystansowych w naszej części Europy odbywa się co roku w ostatnią niedzielę września. – Zeszłoroczna trasa biegu spotkała się z bardzo pozytywnym odbiorem uczestników oraz kibiców – mówi Marek Tronina, dyrektor 41. PZU Maratonu Warszawskiego.

Organizatorzy co roku dbają o to, by trasa maratonu biegła w sercu Warszawy. Tradycją stała się już lokalizacja startu, który będzie się znajdować na ul. Konwiktorskiej (okolice stadionu Polonii), skąd biegacze będą zmierzać w kierunku placu Wilsona, a następnie wzdłuż Wisły na most Gdański i Pragę-Północ. Dalej maratończycy pobiegną do mostu Świętokrzyskiego, aby wrócić na lewobrzeże i udać się w kierunku Łazienek Królewskich. Następnie zawodnicy będą mieli okazję przebiec przez najpiękniejszy fragment Traktu Królewskiego: ul. Belwederską, przez plac Trzech Krzyży, rondo de Gaulle’a i Nowy Świat, aż do placu Zamkowego. Potem pobiegną mostem Gdańskim i ponownie udadzą się na Pragę. Mostem Święto­ krzyskim wrócą do centrum, aby Wybrzeżem Gdańskim skierować się w stronę mety zlokalizowanej przy Multimedialnym Parku Fontann.

ENG

“The Warsaw Marathon is fantastic. Thanks to the run, I’ve got to see nearly all the sites of Warsaw”, says Marcin Woźnicki from Poznań. “The organisation, the international companionship and the fans cheering us on along the way are all great”, he adds.

Poland’s largest marathon, and one of the largest long-distance runs in this part of Europe, is held every year on the last Sunday in September. “The contestants really loved last year’s course, as did the spectators, who’ll be able to see their favourite runners in action a few times once again”, says Marek Tronina, Director of the 41st Warsaw Marathon.

Every year, the organisers make sure that the course has the additional advantage of running through central Warsaw. This year will not be any different in that respect. Traditionally the run kicks off in Konwiktorska St. From there, the runners head northward for Plac Wilsona, then east to the Vistula, where they follow the river back towards the city, cross the Gdański Bridge into the Praga-Północ district, head south to the Świętokrzyski Bridge, cross it and then head towards the Royal Łazienki Park. The runners then follow a beautiful sections of the Royal Route via Belwederska St. through Plac Trzech Krzyży and Rondo de Gaulle’a, and along the Nowy Świat to Castle Square.

The course continues to take them northward, where they cross the Gdański Bridge into Praga. And once more they run south to the Świętokrzyski Bridge, and cross it. The course then runs towards the finish line at the Multimedia Fountain Park.

125

W tym roku Maraton będzie nawiązywał do swojej tradycji. Dlatego bieg uzupełnią premierowe pokazy dokumentu opisującego ponad 40-letnią historię biegu. Wcześniej niepublikowane materiały, a w nich między innymi wspomnienia biegaczy, będą dostępne w formie około 20-minutowej produkcji na konferencji prasowej poprzedzającej start imprezy, a także nieco później, na kanałach telewizji publicznej. – Jesteśmy dumni, że organizujemy najbardziej prestiżową imprezę biegową w Polce, w której biorą udział zawodnicy z całego świata.

W ramach 41. PZU Maratonu Warszawskiego odbędą się także biegi towarzyszące: Bieg na Piątkę oraz Bridgestone Sztafeta Maratońska. To doskonała okazja dla mniej zaawansowanych biegaczy, aby poczuć klimat tego wydarzenia. Tysiące kibiców, doping na trasie, wspólne miasteczko biegowe, start z tysiącami biegaczy dają niezwykły ładunek energii i motywacji oraz na długo zapiszą się w pamięci – tłumaczy Magdalena Skrocka z Fundacji „Maraton Warszawski”, która od 2002 r. jest głównym organizatorem imprezy.

DO BIEGU GOTOWI? Siłą PZU Maratonu Warszawskiego, który w tym roku świętuje 41. urodziny – jak podkreślają organizatorzy i uczestnicy – jest nie tylko trasa, ale też jego bogata historia. Pierwszy Maraton Pokoju odbył się 30 września 1979 r. Podczas pierwszych tego rodzaju imprez w Berlinie i Nowym Jorku startowało około setki biegaczy – tymczasem w Warszawie trasę pokonało aż 1861 zawodników, w tym 59 kobiet. Czas zwycięzcy też był zaskakująco dobry – Kazimierz Pawlik osiągnął linię mety po 2 godzinach, 11 minutach i 34 sekundach.

Po biegu okazało się, że trasa była o ponad 1 km za długa. Nagrodami były obrazy polskich artystów (na czele ze Starowieyskim i Hasiorem). Miało to nawiązywać do starożytnych idei łączących sport ze sztuką. W 1982 r. przez wiele miesięcy nie było wiadomo, czy IV Maraton w ogóle się odbędzie – wprowadzenie stanu wojennego spowodowało, że bieganie zeszło na dalszy plan. Jednak na linii

126

41. PZU Maraton Warszawski

Archiwalne zdjęcia z Maratonów Warszawskich, które odbyły się: w 1983 r. (górne lewe zdj.), w roku 1998 (górne prawe zdj.) i na zdjęciu dolnym są zawodnicy, którzy wzięli udział w biegu w 1979 r.

Archival photographs taken at Warsaw Marathons held in: 1983 (top left), 1998 (top) and 1979 (left).

The Marathon is paying homage to its own tradition this year. This is why the run is being accompanied by premiere screenings of a documentary on the 40+ years of the Warsaw Marathon. The 20-minute film features previously unreleased footage, including statements by runners. It will be shown during the conference preceding the run and later on public television.

“We are proud to be the organisers of the most prestigious running event in Poland; one in which contestants from all over the world compete. As part of the 41st Warsaw Marathon, other runs will be held too, including the Big Five Run and the Bridgestone Marathon Relay Race. This is an excellent opportunity for less seasoned runners to personally experience the atmosphere of this event. Thousands of spectators cheering along the entire route, a marathon city, and thousands of runners taking off at the start are bound to raise your energy levels and will be remembered for a long time”, explains Magdalena Skrocka of the Warsaw Marathon Foundation which has been the main organiser of the event since 2002.

ALWAYS READY FOR THE RUN Organisers and contestants alike stress that the strength of the PZU Warsaw Marathon is not only its course, but also its rich history. The first Peace Marathon was held on 30 September 1979. The first such events in Berlin and New York attracted around a hundred contestants, while the Warsaw event had

© M . P. P O P R Z E D N I A S T R O N A / P R E V I O U S P A G E : L E S Z E K S Z Y M A Ń S K I / P A P

PEOPLE & THE WORLD

GDAŃSK, UL. TORUŃSKA 20

539 195 987

DWIEMOTLAWY.PL

startu ostatecznie odliczyło się aż 2 tys. zawod­ ników.

Przełomowa była też edycja z 1984 r. – bo trasa biegu po raz pierwszy została poprowadzona też w centrum, na terenie lewobrzeżnej Warszawy, by zachęcić mieszkańców do kibicowania. Jubileuszowa edycja biegu z 1988 r. doczekała się zaś pierwszego sponsora (japońska firma Seiko znana z tego, że mierzyła czas na maratonach w Nowym Jorku, Tokio i Londynie). Główne nagrody – fiat 126p dla najlepszego mężczyzny i kolorowy telewizor dla najlepszej kobiety, spowodowały, że walka na trasie była zacięta. – Pamiętam tumult na starcie – odliczanie od dziesięciu do zera, hałas w tunelu i bieg. Wszystko było fantastyczne: tłumy ludzi, zegary na kolejnych piątkach, punkty odżywiania – wspomina jeden z zawodników Zenon Lewandowski. W 1992 r. maraton stał się Maratonem Warszawskim, a podczas jubileuszowej XXX edycji, w 2008 r., padł ówczesny rekord frekwencji (bieg ukończyło 2640 osób, w tym 206 kobiet). W ubiegłorocznej edycji wystartowało blisko 6 tys. zawodników. I mimo że w poprzednich dziewięciu edycjach imprezy zwyciężali na przemian biegacze Kenii i Etiopii, dwa lata temu triumfował Błażej Brzeziński, 30-letni zawodnik Śląska Wrocław mieszkający w Bydgoszczy. Pobił rekord życiowy i uzyskał najlepszy w tym roku wynik w Polsce 02:11:27. W ubiegłym roku na podium stanął David Metto z Kenii. Bieg ukończył z wynikiem 02:12:44.

Kto pierwszy przybiegnie na metę w tym roku, przekonamy się już wkrótce. Tymczasem zachęcamy do zapisów.

128

41. PZU Maraton Warszawski

1,861 runners, including 59 women. The winning time was astoundingly good – Kazimierz Pawlik crossed the finish line after 2 hours, 11 minutes and 34 seconds. It turned out after the run that the route was 1 km too long! Prizes included paintings by Polish artists (including Starowieyski and Hasior). This was meant to allude to ancient ideals of combining sport with art. In 1982, the fate of the 4th Marathon remained uncertain for many months. The introduction of martial law had put it well and truly on the backburner. Some 2,000 contestants eventually showed up at the starting line.

The year 1984 was a watershed. This was the first time when the course went through the heart of left-bank Warsaw to encourage people to come out and cheer the contestants on. The 10th anniversary edition of the marathon attracted its first sponsor, viz. the Japanese company Seiko, which had already provided time measurement equipment for the New York, Tokyo and London marathons. The main prizes – a Fiat 126p for the best male runner and a colour TV for the best female runner - made the competition even fiercer. “I remember the uproar on the starting line – the countdown from 10 to 0, the noise in the tunnel and the run. I found the whole thing awesome – the crowds, the clocks at 5 km intervals, and the refreshment points. I’ve never ran a race abroad, but the Peace Marathon was the largest and the best event in Poland”, reminisces contestant Zenon Lewandowski. The event was renamed the Warsaw Marathon in 1992, and its 30th anniversary edition in 2008 saw a record number of contestants (2,640 runners, including 206 women, completed the race). Last year’s edition attracted nearly 6,000 runners. Kenyans and Ethiopians had won nine previous editions of the event, but two year ago the marathon was won by a 30-year old Śląsk Wrocław competitor, Brzeziński, who lives in Bydgoszcz. He broke his personal record and clocked in the year’s best time in Poland at 02:11:27. Last year the winner was David Matto from Kenia who completed the race in 02:12:44. We will soon find out who will reach the finish line this year.

Don't forget to sign up for the Warsaw Marathon!

© M . P.

PEOPLE & THE WORLD

Obok zdjęcia z 39. edycji Maratonu Warszawskiego. Left: Photographs taken at the 39th Warsaw Marathon.

PROMOCJA

MOLEKUŁY MŁODOŚCI – najlepszy patent na piękno

A jednak można zatrzymać czas! Istnieje sposób na zdrowie, dobre samopoczucie i młodość.

Jest nim pulsoterapia STENDO. Już dziś kliniki i gabinety kosmetyczne ustawiają się w kolejce po to niezwykłe urządzenie.

Dla klientek żyjących w stresie, walczących z brakiem czasu i oznakami starzenia pulsoterapia STENDO jest ideałem.

Dla gabinetów kosmetycznych i klinik młodości – żyłą złota.

Wszystko dlatego, że po prostu działa.

Przełomowa terapia STENDO to sposób na zdrowie i dobre samopoczucie w połączeniu z efektem odmłodzenia.

Nowa, całkowicie nieinwazyjna terapia anti-aging, nieobciążająca serca, mięśni ani stawów pacjentki, aktywująca naturalne procesy regeneracyjne organizmu.

Jak to działa? – Indywidualnie i precyzyjnie dobiera się intensywność i częstotliwość generowanych na powierzchni skóry impulsów mechanicznych, a tym samym stymuluje śródbłonek do produkcji tlenku azotu określanego mianem „molekuły młodości” – tłumaczy pani doktor, dermatolog Beata Kociemba, właścicielka Instytutu Beauty Derm. Owe molekuły są warte Nobla. Dosłownie! Za odkrycie ich dobroczynnych właściwości trzech amerykańskich naukowców (Ignarro, Murad i Furchgott) otrzymało w 1998 roku Nagrodę Nobla.

U zdrowej, młodej osoby śródbłonek wytwarza molekuły młodości samoistnie, jednak z wie-

Chcesz spróbować na własnej skórze? Zabiegi STENDO dostępne są u Dr Beaty Kociemby w Instytucie Beauty Derm, Warszawa, ul. Domaniewska 22A/6, tel. 600 346 504 Dystrybucja w Polsce: www.forelmedical.pl, tel. 22 631 29 24

kiem ich ilość spada. Niedobór owego tlenku azotu w organizmie prowadzi do niszczenia tkanek i przyspiesza procesy starzenia. I tu wchodzi STENDO. Dzięki synchronizacji impulsów z rytmem serca pacjentka znajduje się w stanie głębokiej relaksacji i odprężenia.

Poprawia się mikrocyrkulacja i wymiana na poziomie komórkowym. Fibroblasty produkują więcej kolagenu, skóra staje się gładsza i ujędrniona, a cellulit i zmarszczki zostają znacząco zredukowane. Urządzenie pomaga nie tylko zachować piękno, ale i cieszyć się głębokim snem. Istnieją specjalne terapie jet-lag, które regulują problemy z zasypianiem, oraz zabiegi odstresowujące. Relaksacyjne właściwości terapii czynią ją idealną dla osób nieznajdujących dość czasu na regularne ćwiczenia fizyczne, żyjących w ciągłym pośpiechu i stresie. Czyli dla większości z nas. Pamiętajmy, że ciało to fabryka młodości, wystarczy ją tylko uruchomić. Molekuły młodości są do tego idealne, a pulsoterapia STENDO to prawdziwa terapia wellbeing, działająca holistycznie, przynosząca efekty w całym ciele.

www.forelmedical.pl

UP IN TH H EE A AI R

Back Back in in Time Time

Czterech wspaniałych THE MAGNIFICENT FOUR tekst | by ANNA ZAKRZEWSKA

To celebrate the centenary of the Polish Aero Club, over the past several months we have been highlighting its greatest aviation victories. And Polish pilots have not slackened the pace.

W światowej historii szybownictwa tylko Sebastian Kawa może pochwalić się taką liczbą tytułów.

Only Sebastian Kawa has won so many titles in the history of world gliding sports.

130

©CREDITS

W ramach 100-lecia Aeroklubu Polskiego przez ostatnich kilka miesięcy przypominaliśmy największe sukcesy lotnicze sprzed lat.

Dziś polscy piloci nie zwalniają tempa.

PL

ENG

MATEUSZ RĘKAS I JACEK BOGDAŃSKI: złoty medal na Balonowych Mistrzostwach Świata w Lotach Długodystansowych o Puchar Gordona Bennetta, Berno, Szwajcaria.

Polacy świętowali zwycięstwo w tych zawodach ostatni raz 35 lat temu – wówczas dokonali tego Stefan Makné oraz Ireneusz Cieślak. W zeszłorocznej edycji wystąpiło 20 załóg z 11 krajów. Zadaniem stojącym przed nimi było pokonanie jak największej odległości bez lądowania. Ekipy wybrały różne warianty lotu i różne trasy z uwagi na zróżnicowane warunki meteorologiczne. Bogdański i Rękas lecieli z Berna w Szwajcarii przez dwa dni i 10 godzin. Wylądowali w Polsce, w okolicach Ostródy. Pokonali 1145,29 km. W 2020 r. dzięki temu zwycięstwu zawody zawitają do Polski. „Wygraliśmy sprytem i cierpliwością. Nasza strategia polegała na utrzymywaniu się w jak najbliższej odległości od miejsca startu przez pierwsze 30 godzin, a następnie locie na wschód i północny wschód w kierunku silniejszych wiatrów. Wciąż jestem zdumiony, jak dobrze udało nam się wyegzekwować plan. Szef naszego meteo, czyli Iwona Lelątko, podkreślała, że nasze poprzednie doświadczenia, w tym porażki, złożyły się na ten sukces” – zgodnie opisywali po powrocie piloci.

MATEUSZ RĘKAS AND JACEK BOGDAŃSKI: a gold medal in Coupe Aéronautique Gordon Bennett in Bern, Switzerland.

Polish contestants last triumphed in this competition 35 year ago, when Stefan Makne and Ireneusz Cieślak navigated their way to victory. Last year’s edition featured 20 crews from 11 countries. The teams had to fly as far as they could from the take-off position without touching down. Crews opted for different variants of the flight and different routes embracing different weather conditions. It took Bogdański and Rękas two days and 10 hours to fly from Bern, Switzerland to Poland, where they landed somewhere near Ostróda. They had flown 1145.29 km. Their win means that the 2020 competition will be held in Poland. “We won with cunning and patience. We adopted a strategy of staying as close as possible to the take-off position for the first 30 hours, and then flying east and north-east towards stronger winds.

I’m still astounded that everything went exactly according to plan. Iwona Lelątko, the head of our weather department, stressed that our previous experience, including our failures, had contributed to this success”, said the two pilots.

SEBASTIAN KAWA: złote medale na Mistrzostwach Świata w Wyścigach Szybowcowych w Vitacura, w Chile; MŚ w klasie 15 m, Ostrów Wlkp., Szybowcowych MŚ w klasie wielomiejscowej 2M, Hosín, Czechy.

Tego pilota przedstawiać nie trzeba. To najbardziej utytułowany polski szybownik, pasjonat i podróżnik.

Nad jego lotem nad Himalajami rozpisywały się wszystkie media. Na jego dorobek medalowy składa się: 17 złotych, 2 srebrne i 3 brązowe medale mistrzostw świata, 1 brązowy i 2 złote medale Światowych Igrzysk Lotniczych oraz 7 tytułów mistrza Europy. Każdy z tych medali to kilkanaście dni zmagań z rywalami, siłami natury, własnymi słabościami.

W światowej historii szybownictwa tylko Kawa może pochwalić się taką liczbą tytułów. W tym roku zdobył kolejne 3 medale na 20. Szybowcowych Mistrzostwa Europy w Stalowej Woli, na Mistrzostwach Świata w Wyścigach Szybowcowych w Hiszpanii oraz na 20. Szybowcowych Mistrzostwach Europy w klasie 15 m na Słowacji. „Latanie w górach niesie ze sobą dużo więcej możliwości dla szybownika, jest ciekawsze i bardziej wymagające. Początkujący pilot napotyka wiele trudności i jego latanie na tym etapie niesie więcej elementów ryzyka w szybko zmieniających się i czasem kłopotliwych do wykorzystania warunkach atmosferycznych. Bywa w rejonie Żaru, że w razie kłopotów jedynym miejscem dogodnym do lądowania pozostaje jezioro. Ale kto się z tym

SEBASTIAN KAWA 4 gold medals: FAI Sailplane Grand Prix, Vitacura, Chile, World Championships, 15m Class, Ostrów Wielkopolski FAI World Gliding Championships, 2M Class, Hosín, Czech Republic This pilot needs no introduction. He’s the most titled Polish glider pilot, sailplane enthusiast, and traveller of all time. His flight above the Himalayas captured the attention of the international media.

His achievements include: 17 gold, 2 silver and 3 bronze World Championship medals; 1 bronze and two gold World Air Games medals; and 7 European championship titles. Each of those medals cost him a couple of weeks of fierce competition, and the ordeal of contending with the elements and overcoming his own weaknesses. No other glider pilot has ever accumulated anything like this many impressive titles. This year, Kawa added three more medals to his name at the 20th FAI European Gliding Championships in Stalowa Wola, the Sailplane Grand Prix Final in Spain, and the 20th FAI European Gliding Championships, 15m Class, in Slovakia. “Flying in the mountains presents a glider pilot with many more possibilities. It is more exciting, but also more demanding. A novice pilot stumbles across multiple problems and flying at this stage carries greater risks in rapidly changing and sometimes challenging weather conditions. Around Mount Żar, the lake is sometimes the only convenient place to touch down.

But if you get used to it and start seeing the challen-

Na górnym zdjęciu: Mateusz Rękas i Jacek Bogdański, na dolnym: Sebastian Kawa.

Top image: Mateusz Rękas and Jacek Bogdański.

Bottom image: Sebastian Kawa.

131

oswoi i przyjmie te trudności za rzecz normalną, ten nie będzie w stanie zgasić entuzjazmu do latania.

Ja szkoliłem się na Żarze i przeszedłem kurs tak bezproblemowo, że niewiele z niego pamiętam” – opowiada Sebastian Kawa.

WOJCIECH BÓGDAŁ: 3 złote medale i 1 brązowy (drużynowo) na Moto­paralotniowych Mistrzostwach Świata w Pasak Jolasid Dam, Lopburi, Tajlandia; Motoparalot­ niowych Slalomowych Mistrzostwach Świata rozegranych w Fajum, Byoum Lakeside, Egipt.

Ten zawodnik w 2018 r. wygrał wszystkie możliwe rywalizacje w klasyfikacji Pucharu Świata: złoty medal w konkurencji PL1 (motoparalotnia jednoosobowa z wózkiem), drużynowo w PL1 złoty medal, w klasyfikacji Narodowej – złoty medal na Motoparalotniowych Mistrzostwach Świata w Pasak Jolasid Dam, w Lopburi, w Tajlandii, oraz złoto w konkurencji PL1 na Motoparalotniowych Slalomowych Mistrzostwach Świata w egipskim Fajum, w Byoum Lakeside.

Dodatkowo w sposób ekstremalny upamiętnił wraz z mistrzem świata w rajdach terenowych Jakubem Przygońskim stulecie odzyskania niepodległości – zawodnicy utworzyli na torze wyścigowym biało-czerwoną flagę ze smug dymu unoszących się za pędzącymi pojazdami. W 2019 r. w ramach Centralnych Pokazów Lotniczych z okazji 100-lecia Aeroklubu Polskiego planuje wylądować motoparalotnią jako pierwszy na świecie na skrzydle lecącego samolotu Carbon Cub. „Pierwszy raz oderwałem się od ziemi w tandemie z tatą. Niezapomniana chwila.

Od tego momentu byłem już pewien, że chcę latać.

Przez półtora roku lataliśmy wspólnie w różnych warunkach. Szybko się okazało, że latanie rekreacyjne mi nie wystarcza. Postanowiłem spróbować swoich sił w zawodach. Pojechaliśmy na mazurskie, zimowe, zawody motoparalotniowe, które wygrałem, pokonując trzech zawodników ówczesnej Kadry Narodowej” – opisuje swoje początki Wojciech Bógdał.

132

Back in Time

ges as part and parcel of the sport, you won’t be able to contain your enthusiasm for flying. I had my training on Mount Żar and completed the course so easily that I can’t remember much about it. The only inconvenience was waiting for your turn to fly”, he recalls.

WOJCIECH BÓGDAŁ 3 gold and 1 bronze team medal FAI World Paramotor Championships Pa Sak Jolasid Dam, Lopburi, Thailand World Paramotor Slalom Challenge in Fayoum, Byoum Lakeside, Egypt In 2018, Bógdał triumphed in every possible World Cup event: he won a gold medal in PL1 Class (trike), claimed team gold medal in PL1 Class, and in the National classification – a gold medal at FAI World Paramotor Championships in Pasak Jolasid Dam, Lopburi, Thailand, and a gold medal in PL1 event at FAI World Paramotor Slalom Challenge in Fayoum, Byoum Lakeside, Egypt. Not satisfied with all that, he joined forces with world rally champion, Jakub Przygoński, to commemorate the centenary of the restoration of Poland’s independence in the true spirit of extreme sports – the pair sky-wrote a white and red flag above a racing circuit. In 2019, during the Central Air Show, which celebrates the centenary of the Polish Aero Club, Bógdał plans to become the first paramotor pilot in history to touch down on the wing of a flying Carbon Club plane. “I first took off in tandem with my father. An unforgettable moment. Ever since that time, I was certain that I wanted to fly. We spent eighteen months gliding together in different places and under various conditions. I was learning fast and I soon realised that I was no longer satisfied with recreational gliding. I decided to put my skills to the test in a competition. We entered a minor winter paramotoring competition in Mazury. And I won, defeating three former national team members”, he recalls.

Na zdjęciu 24-letni Wojciech Bógdał.

Above: Wojciech Bógdał, 24

©ARCHIWUM AEROKLUBU POLSKIEGO (5)

UP IN THE AIR

1

2

3

4

1. Zwycięscy piłkarze wracają do Polski po meczu na Wembley (1973 r.). The Polish soccer team returning to Poland after winning at Wembley (1973).

2. Koncert Rolling Stonesów w Warszawie przeszedł do legendy. The Warsaw concert of the Rolling Stones went down in history.

3. Autograf Jana Englerta był marzeniem wielu pań. Getting the autograph of famous actor Jan Englert was the dream of many Polish ladies.

4. Wokalistki grupy Boney M. delektują się obiadem na pokładzie. Boney M singers relishing Polish food onboard a LOT aircraft.

134

UP IN THE AIR

Back in Time

Bliżej gwiazd CLOSER TO THE STARS tekst | by KRZYSZTOF MOCZULSKI

Przez ostatnie 90 lat LOT miał przyjemność i przywilej goszczenia na pokładzie gwiazd, które zapisały się w historii powszechnej czy popkultury.

© A RC H I W U M P L L LOT

Over the past 90 years, LOT has had the pleasure and privilege of hosting stars that have gone down in universal or pop culture history.

PL

Gdybyśmy mieli wymienić wszystkich znamie­ nitych gości na naszych pokładach, musiałbym w tym momencie skończyć pisanie i oddać miejsce imionom i nazwiskom, które na przestrzeni ostatnich 90 lat współtworzyły historię. W latach przedwojennych częstym gościem na naszych pokładach był wybitny pianista, kompozytor i premier Ignacy Jan Paderewski. Dwoje polskich laureatów Nagrody Nobla, Wisława Szymborska i Czesław Miłosz, gościli na naszych pokładach w drodze po odbiór nagrody.

W październiku 1976 r. miało miejsce zdarzenie niemal bez precedensu. Za żelazną kurtynę wdarł się powiew zachodniego świata – z wizytą do Polski przyjechał zespół ABBA będący wówczas u szczytu popularności. Legendarny już koncert w Studio 2 oglądała niemal cała Polska.

Fenomenem lat 80. były także gwiazdy serialu Niewolnica Isaura. Serial mający być „zapychaczem ramówki” stał się niemal zjawiskiem popkulturowym, z oglądalnością na poziomie 81 proc. W czasie emisji miasta pustoszały, a okna mieszkań rozświetlała niebieska poświata ekranów telewizyjnych. Nic więc dziwnego, że bohaterowie głównych ról Lucélia Santos i Rubens de Falco odwiedzili Polskę, oczywiście na pokładzie LOT-u.

ENG

If I was to present a complete list of all the stars and eminent personalities who have flown LOT, I would have to finish the feature now and fill the rest of the page with the names of the most distinguished and popular passengers LOT has ever flown. Before the war, LOT often carried the Prime Minister and legendary pianist and composer Ignacy Paderewski. Two Polish Nobel Prize winners – Wisława Szymborska and Czesław Miłosz – flew LOT to the Nobel Prize Award ceremony. And while on the topic of stars, one of the most awaited were the forever-young Rolling Stones who visited Poland (on board LOT aircraft, needless to say) in 1967. Urban legend has it that they got a tanker of vodka instead of a fee for their performance. Nobody knows what really happened but witnesses admit that during their Warsaw stay the band worked very hard to maintain their image…

We should also mention ABBA, the biggest pop band of the 1970s. ABBA’s concert in Poland, then isolated behind the Iron Curtain, became one of the most talked about events of the decade. The entire nation watched it on TV. During the mid-1980s, the streets everywhere were deserted as Poland watched with

135

UP IN THE AIR

2

1

136

bated breath the trials and tribulations of the poor slave girl Isaura. The show was so popular (ratings of approx. 81%) that the two main stars, viz. Lucelia Santos and Rubens de Falco were invited to visit Poland – via LOT, obviously. LOT has also been chosen by such silver screen stars as Roman Polański, Catherine Denevue and Andrzej Wajda.

Polish presidents also number among LOT’s regulars – during his last visit to the US, the incumbent President Bronisław Komorowski travelled via a LOT Boeing and astounded fellow passengers with his openness. An air hostess recalls that the President greeted passengers and chatted with them as he strolled down the aisle. The President of Lithuania Valdas Adamkus flew LOT during his official visit to the US. Just like other passengers, celebrities value the time they spend in the air as an opportunity to relax after the daily grind. Urszula Dudziak, my favourite jazz singer, says: “I feel like a bird when I fly. I love everything about flying – beginning with packing, arriving early at the departure hall, boarding, getting on the plane, taking off, and taking out my books, computer and newspapers. I am in a different world. This makes me happy, relaxed and inspired.” When I ask her about her favourite music, she responds: “I have a great set of headphones and lots of music, classical (Ravel, Grieg, Mahler), jazz (Ella Fitzgerald, Miles Davis, John Coltrane) and other genres (Bjork, Sting, and Radiohead with the fabulous Thom Yorke). I also have movies to watch in my computer. For me, every flight is simply too short! And I have to say that I’m extremely loyal as I only fly LOT. What do I like about it most? LOT’s ground and cabin crew are friendly, helpful, smiling and caring. We’re so close, I love you.” © A RC H I W U M P L L LOT

Mówiąc o gwiazdach kina, nie można nie wspomnieć Catherine Deneuve czy Andrzeja Wajdy.

Wsiadając na pokład naszego samolotu, usłyszeli Państwo fragment ścieżki dźwiękowej filmu Marzyciel autorstwa Jana A.P. Kaczmarka, naszego wiernego Pasażera i laureata Oscara. Regularnie również gościmy najważniejszych polityków. Prezydenci RP Andrzej Duda czy Bronisław Komorowski bardzo doceniali gościnność naszych załóg i komfort Dreamlinerów w wizytach na innych kontynentach. Także na oficjalną wizytę do USA podczas swojej prezydentury udał się na pokładzie LOT-u Prezydent Litwy Valdas Adamkus.

Ważne wydarzenia sportowe również zaczynają się na pokładach naszych samolotów. Regularnie mamy przywilej gościć naszych siatkarzy, koszykarzy, piłkarzy i sportowców udających się na zmagania olimpijskie. Gwiazdy, podobnie jak inni pasażerowie, cenią czas spędzony w powietrzu za możliwość odpoczynku od codziennej bieganiny.

Urszula Dudziak, moja ulubiona wokalistka jazzowa, mówi: „Podróżując samolotem, czuję się jak ptak. Cały proces: od pakowania do wczesnego przyjazdu do hali odlotów, potem boarding, wchodzenie do samolotu, start i następnie wyjmowanie książek, komputera, gazet, to wszystko uwielbiam. Jestem w innym świecie i to mnie raduje, relaksuje i inspiruje”. Zapytana o ulubioną muzykę odpowiada: „Mam świetne słuchawki i dużo muzyki – klasycznej (Ravel, Grieg, Mahler), jazzowej (Ella Fitzgerald, Miles Davis, John Coltrane), różnej: (Björk, Sting, Radiohead ze wspaniałym Thomem Yorkiem). Mam też w komputerze zaległe filmy do oglądania. Dla mnie każda podróż samolotem trwa za krótko! No i muszę powiedzieć, że jestem bardzo wierna, bo latam tylko LOT-em. A co mi się najbardziej podoba?

Pracownicy LOT-u na lądzie i w przestworzach: mili, uczynni, uśmiechnięci, troskliwi, tacy moi bliscy, kocham Was!”.

Back in Time

3

1. Aktorzy serialu Niewolnica Isaura – Lucélia Santos i Rubens de Falco – lecą do Polski na spotkanie z fanami. | The stars of the Escrava Isaura Brazilian soap opera – Lucélia Santos and Rubens de Falco on their way to a meeting with Polish fans.

2. Catherine Deneuve – uśmiech gwiazdy. | Catherine Deneuve– a smiling beauty.

3. Fiat 126p w służbie LOT-u i jego pasażerka Irena Santor. | The iconic Fiat 126p used by LOT and its charming passenger, singer Irena Santor.

NOWY NUMER W SPRZEDAŻY CO DWA TYGODNIE!

Zaglądaj na śledź nas na i bądź bliżej gwiazd!

Good Food

©CREDITS

TRENDS

MATCHA Sproszkowana zielona herbata używana w trakcie słynnej ceremonii parzenia. Intensywnie zielony proszek otrzymuje się, miażdżąc suszone liście.

Dzięki zacienieniu krzewów na kilka tygodni przed zbiorem w liściach rośnie zawartość chlorofilu, teiny i kofeiny, a spada – gorzkich garbników.

Podczas ceremonii pije się tę herbatę na gorąco, w wodzie o temperaturze 75–80 stopni Celsjusza.

Powdered green tea brewed in the famous tea ceremony. The intensive green powder is obtained by crushing dried leaves. Owing to the bushes’ shaded location, the tea leaves are richer in chlorophyll, theine and caffeine than regular tea leaves, and the beverage is not as bitter. Matcha is drunk hot during the tea ceremony, brewed in water of the temperature 75-80 degrees Celsius.

138 138

TRENDS

Good Food

Sztuka podania PERFECTLY SERVED tekst | by MAGDALENA RUDZKA

Sushi, sashimi, umami, tempura – któż nie zna tych określeń?

Kuchnia japońska nie bez powodu zdobyła popularność na całym świecie.

Bogactwo jej składników, określeń i technik kulinarnych oszałamia.

Sushi, sahimi, umami, tempura – who is not familiar with these terms? Japanese cuisine is loved all around the world – and not without reason. The multitude of ingredients and cooking methods is breath-taking.

MISO-SHIRU Czyli zupa miso, często podawana jako dodatek do innych dań.

Podstawą jest gęsta pasta z fermentowanej soi z solą i grzybem koji, często z dodatkiem ryżu, jęczmienia i drożdży. Do zupy dodaje się tofu, wakame, rzodkiew daikon, cebulę, ziemniaki, krewetki.

Or simply miso soup – this is one of Japan’s most popular dishes. The core of the soup is a thick paste made from fermented soy beans with salt and koji mushrooms, and sometimes with rice, barley and yeast. The soup can be served with tofu, wakame, daikon radish, onion, potatoes and shrimps.

NAMAGASHI

GYOZA Pierożki mogą być gotowane w wodzie, na parze, w zupie bądź smażone. To typowe danie domowe, więc i przepisów jest mnóstwo. Nadzienie przeważnie zawiera mielone mięso i/lub warzywa (np. kapustę hakusai).

These dumplings can be cooked in water or soup, steamed, or fried.

This is typical home-made food, so the recipes are endless. The filling is usually minced meat and/or vegetables (e.g. hakusai cabbage).

To rodzaj wagashi – czyli małych ciasteczek. Jada się je podczas ceremonii picia herbaty.

Przeważnie robione z galaretek o różnych owocowych smakach albo słodkiej pasty fasolowej. Ich kształty nawiązują do owoców i kwiatów odpowiadających panującej porze roku.

A type of wagashi – or tiny cookies that resemble European chocolates or pralines. Namagashi are eaten during the tea ceremony. They are usually made from different flavoured jellies or sweet bean paste. They are moulded into the shapes of the fruit and flowers of the season.

139

TRENDS

Good Food

SHABU SHABU

WAKAME Po polsku – undaria pierzastodzielna. To wodorost o silnym, słodkawo-morskim smaku i delikatnej teksturze. Jest składnikiem zup lub sałatki chuka (na zdj.). Sprzedawany przeważnie suszony lub solony.

A species of seaweed with a strong, sweet-sea taste and a delicate texture. It is a core ingredient in soups and chuka salad (pictured). It is usually sold dried or salted.

Jedno z wielu japońskich dań, gdzie główną rolę gra kociołek z wrzącym bulionem dashi lub wodą, do którego na krótko wrzuca się dodatki, wedle uznania. Obgotowuje się przede wszystkim różne rodzaje mięs, pokrojone bardzo cienko. Ponadto – tofu, kapustę pekińską, cebulę, marchew, grzyby shiitake i enokitake. Podaje się też sosy do maczania.

One of the many Japanese dishes where a cauldron with boiling dashi stock or water plays centre stage.

Diners drop small pieces of meat, tofu and vegetables into the cauldron and leave them to cook briefly. The perfect meal for gatherings with friends and family.

Ciastka z kleistego ryżu.

Ugotowany ryż miażdży się na pastę i formuje w różne kształty.

Japończycy nie byliby sobą, gdyby nie wymyślili osobnej ceremonii ubijania ciasta – mochitsuki, w dużych drewnianych moździerzach. Najczęściej jadają mochi na Nowy Rok. Cookies made from sticky rice.

Cooked rice is mashed into a paste and moulded into cookies of various shapes and sizes. The Japanese never miss an opportunity to come up with a ceremony whenever food is involved, and so the mochitsuki dough is ceremoniously mashed in special large wooden mortars.

SUSHI Światową karierę zrobiło w drugiej połowie XX w., ale i w samej Japonii sushi nie jest daniem z długą tradycją. Pochodzi od narezushi – ryby zakonserwowanej w ryżu, serwowanej już bardzo rzadko.

To, co znamy z europejskich i amerykańskich stołów, ma niewiele wspólnego z japońskim oryginałem, w którym używa się lokalne ryby i owoce morza.

The popularity of sushi soared in the second half of the 20th century, but it does not have a long tradition in Japan itself. It originates from narezushi (fish marinated in rice. The Japanese original uses just large helpings of fish and seafood.

MOCHI

Słynna tłusta, marmurkowa wołowina wagyu jest eksportowana poza Japonię dopiero od 7 lat.

Exports of the famous fat, marbled wagyu beef beyond Japan did not begin until seven years ago.

TEMPURA Sposób na smażenie w panierce w głębokim oleju przywieźli do Japonii Portugalczycy w erze Wielkich Odkryć Geograficznych. Dziś to jedno z flagowych dań Kraju Kwitnącej Wiśni.

Za lekkość i chrupkość tempurowej panierki odpowiada lodowata woda i nieco sody.

The method of deep frying pieces of food was introduced to Japan by the Portuguese in the Age of Discovery.

Today, tempura is one of Japan’s best known dishes. The secret to the lightness and crispiness of the tempura batter is ice-cold water and soda.

140 140

TRENDS

Good Food

W Japonii zużywa się rocznie ponad 24 mld par pałeczek do jedzenia.

Over 24 billion pairs of chopsticks are used annually in Japan.

To prawdziwy przepis-instytucja, do którego autentyczności i jakości Japończycy przywiązują ogromną wagę. W samym Tokio jest ponad 5 tys. ramen shopów.

Pochodzi od zup chińskich.

Oprócz skoncentrowanego wywaru zawsze zawiera makaron, przeważnie jajko i mięsną wkładkę.

A genuine classic that the Japanese are very fond of. They go to great pains to ensure the authenticity and quality of the recipe. It is said that there are over 5,000 ramen shops in Tokyo alone. The dish has its origins in Chinese soups. Apart from concentrated stock, ramen always features noodles, usually an egg, and some meat.

SASHIMI

TSUKEMONO

Delikates najprostszy z możliwych: kawałki świeżych, surowych ryb i owoców morza lub mięsa, a nawet wołowej wątroby. Oczywiście ma sens tylko, kiedy produkty są pierwszej świeżości. Może być pierwszym lub głównym daniem uroczystego posiłku. Powinno być jedzone przed potrawami o silnych smakach, maczane tylko w sosie sojowym.

Delicious and simple – pieces of fresh and raw fish and seafood or meat, even beef liver served on their own. The ingredients must be fresh and of premium quality.

Sashimi may be served as a starter or even as a main dish.

To sposób na zakonserwowanie warzyw i wzbogacenie ich smaku. Najpopularniejszy ich rodzaj to shiozuke – warzywa marynuje się w 5–10-procentowej solance przez 6–12 godzin.

Otrzymujemy chrupkie, słonawe i świeże kawałki.

A method of conserving vegetables and enhancing their flavour.

The most popular type is shiozuke, where the vegetables are marinated in salty water with 5 to 10% salt brine for 6 to 12 h.

Połączenia Connections

WAW–NRT–WAW TAIYAKI Słodka lub pikantna rybka z ciasta naleśnikowego lub gofrowego. Ma kształt tai, czyli pagrusa czerwonego.

Ciastko nadziewa się pastą z czerwonej fasoli azuki, czekoladą, serem lub słodkim ziemniakiem.

Sweet or spicy fish made from pancake batter. The fish has to look like tai or red banded sea bream. The cookie is filled with red azuki bean paste, chocolate, cheese or sweet potato.

142

codziennie daily

Więcej informacji na More information on lot.com

lot.com

© A D O B E S TO C K ( 1 1 ) , I S TO C K ( 3 ) , S H U T T E R S TO C K

RAMEN

TRENDS

Beauty

ZAPACH SUKCESU The scent of success Jeśli po powrocie z wakacji musisz się rzucić w wir pracy, koniecznie wybierz zapach Bliss of Joy z kolekcji BI-ES Be Wear. Ta słodka kompozycja uspokoi najbardziej zwariowany dzień.

If you have to go straight back to work after your vacation, pick the Bliss of Joy fragrance from the BI-ES Be Wear line.

This powdery, sweet scent will calm your nerves on even the craziest days.

PAMIĄTKI PO LECIE © A D O B E S T O C K , M . P.

SUMMER SOUVENIRS tekst | by ANNA KONDRATOWICZ, wirtualnaklinika.pl

Czas na jesienną regenerację skóry, dla której lato jest najmilszym, ale i najbardziej wymagającym okresem w roku.

It’s time to regenerate your skin. Summer might be its favourite season, but it is also the most challenging.

STYMULACJA KOLAGENU Collagen stimulation Promienie UV przyspieszają degradację włókien podporowych, powodując utratę jędrności i sprężystości skóry. Zabieg Ergolift Alliance to fitness dla twarzy, który pobudza odbudowę kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego. UV rays accelerate the degradation of support fibres causing the loss of skin tightness and elasticity. The Ergolift Alliance treatment is like fitness for the face in that it stimulates the production of collagen, elastin and hyaluronic acid. więcej | more: alliancelpg.pl

REDUKCJA PRZEBARWIEŃ Reduction of discoloration Prostrolane Blanc-B to peptydowy zabieg rozjaśniający plamy posłoneczne i ujednolicający koloryt skóry. Innowacyjna technologia powolnego uwalniania peptydów sprawia, że działają one w skórze jeszcze przez dwa tygodnie od podania (należy wykonać dwa zabiegi co dwa tygodnie).

Prostrolane Blanc-B is a peptide treatment that lightens post-tanning discoloration and evens out the colour of the complexion. Innovative technology is used to slowly release peptides so that they continue to be active in the skin for 2 weeks following the treatment (take 2 treatments 2 weeks apart). więcej | more: antiaging.com.pl

144

NAWILŻENIE I ODŚWIEŻENIE Hydration and refreshment Hydrafacial to lekka wodna hydradermabrazja wykorzystująca próżnię i aktywne składniki. Oczyszcza, odświeża i nawilża. Zabieg jest przyjemny (zwłaszcza w egzotycznej atmosferze Mr and Mrs SPA), a efekt natychmiastowy.

Hydrafacial is a light, water-based and vacuum hydradermabrasion treatment using active substances. It cleanses, refreshes and hydrates the skin. The treatment is pleasant (especially in the exotic ambience of the Mr and Mrs SPA), and the effects are instantenous. więcej | more: www.mrandmrsspa.pl

Dekalog pacjenta

DECALOGUE FOR PATIENTS

Rozwijająca się w szybkim tempie medycyna estetyczna budzi coraz większe zainteresowanie.

Zanim jednak zdecydujemy się skorzystać z jej osiągnięć warto pamiętać o kilku radach specjalisty.

The rapidly expanding field of aesthetic medicine is becoming more and more popular.

Before you decide to undergo any procedures, keep in mind this advice of a specialist.

DR ANDRZEJ IGNACIUK prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej i Anti-Aging.

President of the Polish Society for Aesthetic and Anti-Aging Medicine.

REKLAMA

1. Dowiedz się jak najwięcej o lekarzu, z usług którego chcesz skorzystać.

1. Find out as much as you can about the physician you plan to see.

2. Wymagaj dokładnych informacji na temat proponowanych terapii lub zabiegu.

2. Ask for detailed information about the treatment or procedure offered.

3. Korzystaj z usług lekarzy certyfikowanych.

3. Only see certified physicians.

4. Pamiętaj zawsze, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć.

4. Remember that prevention is always better than treatment.

5. Analizuj i oceniaj wszystkie możliwości i alternatywy.

5. Analyse and assess all the options available.

6. Odrzuć „receptę”: uroda szybko i na życzenie.

6. Do not trust physicians who promise quick and on-demand procedures.

7. Dowiedz się, jakie preparaty i środki zastosowano w czasie zabiegu.

7. Find out what products and medical devices were used during the procedure.

8. Traktuj terapię i zabiegi z pełną powagą, to nie są żarty.

8. Be serious about the treatment and procedures, surgery is no joke.

9. Dokładnie wytłumacz lekarzowi, jakiego efektu oczekujesz.

9. Clearly explain to your physician what exactly you are expecting of the treatment.

10. Nie żądaj, by efektem zabiegu było upodobnienie się do kogoś, kogo uważasz za ideał piękna.

10. Do not request that the doctor make you look like someone else you consider beautiful.

TRENDS

Beauty

MĘSKA STREFA MEN’S ZONE Skuteczną kurację hamującą wypadanie włosów w łysieniu androgenowym poleca Agnieszka Trepka, trycholog.

Czym jest łysienie androgenowe?

To rodzaj schorzenia, za które odpowiedzialne są hormony i genetyka. Nadwyżka testosteronu, a właściwie nadwrażliwość organizmu na dihydrotestosteron – związek chemiczny będący pochodną testosteronu – pod wpływem 5-alfa reduktazy oddziałuje na receptory androgenowe i prowadzi do stopniowego zaniku mieszka włosowego, w wyniku czego włosy stają się słabsze, cieńsze i rzadkie.

What is androgenic hair loss?

It’s an ailment caused by hormonal changes and genes. Excess levels of testosterone or, more precisely, the body’s oversensitivity to dihydrotestosterone – a testosterone derivative – affect the androgynous receptors when exposed to 5 alpha reductase. This leads to the gradual degeneration of hair follicles, which in turn translates into the hair becoming weaker, thinner, and more scarce.

Jak zahamować utratę włosów?

Podstawa to dieta bogata w odpowiednie substancje odżywcze, dobrze dobrana pielęgnacja domowa, zabiegi hamujące wypadanie włosów oraz suplementy doustne przyjmowane codziennie. Terapia powinna być rozpoczęta jak najszybciej. Jeśli włosy wypadają w nadmiarze i trwa to dłużej niż trzy miesiące, to trzeba znaleźć przyczynę. Każda kuracja jest dobierana przez trychologa indywidualnie. Trzeba pamiętać, że to schorzenie jest przewlekłe, a kuracje spowalniają i hamują procesy zniszczenia cebulek tylko wtedy, gdy się to leczy.

How can we stop hair loss?

The most important thing is a diet rich in the right nutrients, home care adjusted to the individual’s needs, treatments reducing hair loss, and oral supplements taken daily. The therapy needs commence as soon as possible. If hair loss is excessive and lasts longer than three months, then you need to start treatment and diagnose the reasons for the condition. Each treatment is selected by the trichologists as per the patient’s needs. Since this is a chronic condition, follicle damage can only be slowed down with treatment. Giving up on the treatment translates into further hair loss.

Jaką rolę odgrywa domowa pielęgnacja?

Pielęgnacja skóry głowy to 90 proc. sukcesu.

Skóra androgenowa przetłuszcza się, więc konieczne jest systematyczne i regularne oczyszczanie skóry peelingiem, codzienne mycie głowy szamponem przeciwłojotokowym oraz nakładanie na oczyszczoną skórę głowy lotonów hamujących wypadanie włosów. Taka kuracja wymaga czasu, ale jest najbardziej bezpieczną metodą – bez skutków ubocznych i przyjmowania leków hormonalnych. Niekiedy jednak konieczne jest przyjmowanie leków, które obniżają i regulują poziom hormonów.

How important is home care?

Caring for the scalp is essential in the case of hair loss and accounts for 90 per cent of success. Androgynous-type skin tends to be greasy so it is important to clean the scalp with an exfoliator, wash your hair daily using anti-dandruff shampoo, and apply lotions that prevent hair loss and stimulate hair growth.

The treatment is time-consuming, but it is the safest method, as it does not require hormonal supplements and there are no side effects.

Medicines that lower and regulate hormones are sometimes necessary.

Peeling | exfoliator DSD de luxe 1.3 (200 ml, 155 zł) Szampon | shampoo DSD de luxe 3.1 (200 ml, 110 zł) Loton | lotion DSD de luxe 3.4.4 (100 ml, 250 zł)

NOWOCZESNY ODDZIAŁ UROLOGII STATE-OF-THE-ART UROLOGY WARD Został stworzony przez Szpital Carolina Medical Center (Grupa LUX MED) oraz HIFU CLINIC Centrum Leczenia Raka Prostaty. Oferuje nieinwazyjną diagnostykę po leczenie raka prostaty wszystkimi dostępnymi metodami zabiegowymi: operacje z wykorzystaniem robotów da Vinci oraz Ablatherm HIFU. Szef HIFU CLINIC dr n. med. Marek Filipek współpracuje tu z wybitnymi urologami. The Carolina Medical Center Hospital (LUX MED Group) and HIFU CLINIC Prostate Cancer Center have opened a urology ward that offers state-of-the-art non-invasive prostate cancer diagnostics and therapies using every available treatment method, including procedures performed using the da Vinci and Ablatherm HIFU robots. The Head of HIFU CLINIC, Dr. Marek Filipek, collaborates with a team of outstanding urologists. więcej | more: hifu.pl, hifuclinic.eu

146

© A D O B E S T O C K , M . P.

Agnieszka Trepka, trichologist, recommends a treatment reducing hair loss.

PROMOCJA

Angel System OSOCZE naprawdę BOGATOPŁYTKOWE Osocze bogatopłytkowe przeżywa swoisty bum w medycynie estetycznej. Skąd fenomen tego typu zabiegów? Który z nich jest najlepszy?

Przeczytaj.

Co to jest osocze bogatopłytkowe?

Osocze bogatopłytkowe to preparat uzyskany bezpośrednio z krwi pacjenta.

Pobierana jest krew, a następnie odwirowuje się ją w specjalnym urządzeniu.

W zależności od metody separacji płytek możemy uzyskać osocze od 2 do 14 razy bardziej stężone.

W Ambasadzie Urody najczęściej używany jest Angel System, który ze względu na jego niesamowitą skuteczność pozwala na uzyskanie preparatu o stężeniu płytek krwi aż CZTERNASTOKROTNIE razy większym niż w naszej krwi i nawet siedmiokrotnie większym niż w innych zabiegach tego typu. Pozwala to nazywać procedury Angel System zabiegami wysokostężonym osoczem bogatopłytkowym.

Po uzyskaniu osocza zagęszczonego podaje się je metodą mezoterapii igłowej.

Badania potwierdzają, że stymulacja proliferacji fibroblastów jest zależna od stężenia czynników wzrostu, które znajdują się w płytkach krwi — im wyższe stężenie płytek krwi, tym lepszy efekt biostymulujący. Dlatego przy zabiegach z użyciem osocza bogatopłytkowego warto jest zwrócić uwagę na używaną technologię. Angel System wykorzystuje komputerowy separator, a nie tradycyjną wirówkę.

Urządzenie to dokładnie separuje i odwirowuje płytki aż do uzyskania odpowiedniego ich stężenia w preparacie. Aparat ten odzyskuje ponad 90% płytek. Podsumowując: im wyższa koncentracja płytek krwi w osoczu, tym większe stężenie czynników wzrostu, a także lepszy efekt regeneracji, naprawy i odmłodzenia.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Warszawa-Wilanów

Jak działa osocze bogatopłytkowe? „Osocze bogatopłytkowe zawiera skoncentrowaną ilość czynników wzrostu posiadających pozytywne oddziaływanie na tkanki. Co zaś się tyczy skóry, działają one pobudzająco na wszystkie rodzaje komórek, w tym na fibroblasty, które są odpowiedzialne za wytwarzanie kolagenu.

Czynniki wzrostu mają również działanie regulujące wydzielanie kolagenazy i syntezę kolagenu oraz aktywujące mikrokrążenie.

Namnażanie nowych komórek oraz regeneracja uszkodzonych zwiększa gęstość skóry i poprawia jej koloryt.

Pobudzone fibroblasty sprawiają, że skóra jest bardziej napięta, a pobudzone mikrokrążenie powoduje lepsze odżywienie komórek. Jednym słowem, działamy tak, jakbyśmy cofnęli czas. ”

Dr Robert Chmielewski, Ambasada Urody w Warszawie

„Moje pacjentki w Ambasadzie Urody bardzo sobie chwalą zabieg Angel System ze względu na jego niezwykłą skuteczność oraz to, iż przy Angel System konieczne jest wykonanie mniejszej ilości zabiegów jednocześnie z lepszym efektem”.

Dr Robert Chmielewski, Ambasada Urody w Warszawie

Terapia osoczem bogatopłytkowym dzięki temu, że materiał pochodzi bezpośrednio od pacjenta, któremu jest podawany preparat (ma charakter autologiczny), nie powoduje reakcji autoimmunologicznych i alergicznych. Jest to jedna z najbardziej naturalnych metod odmładzania skóry, ponieważ wykorzystuje siłę naszego organizmu do regeneracji i odbudowy.

AMBASADA URODY to znana sieć warszawskich klinik, w których od ponad 15 lat zespół najlepszych specjalistów dba o swoich Klientów pomagając im zachować młody wygląd oraz zgrabną sylwetkę na lata. Łącząc najwyższej jakości produkty kosmetyczne, medyczne oraz najnowsze i najbardziej innowacyjne urządzenia z sukcesem wprowadza najskuteczniejsze programy pielęgnacyjne, które pozwalają każdemu Klientowi osiągnąć wymarzony efekt.

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa-Śródmieście www.ambasadaurody.pl

AMBASADA URODY WELLNESS SPA ul. Klimczaka 1, Artisclub, Warszawa-Wilanów

TRENDS

Must Have

GRA KOLORÓW COLOUR PLAY Idealna stylizacja na jesień? Bazą może być ciemna marynarka w kwiaty, która stworzy świetny duet z ubraniami w wyrazistych barwach.

How to create the perfect autumn outfit? Pick a dark jacket with a floral pattern which will pair well with other clothing in bright colours.

1

2

© M . P.

6

GIORGIO ARMANI

7 4 6

3

5

1. SOLAR, marynarka, 699 zł 2. SOLAR, broszka, 69 zł 3. GANNI, botki skórzane, €420 4. SAINT LAURENT, kurtka, €2,490 5. MICHAEL KORS, spódnica, €250 6. LAVARD, sukienka, 649, 90 zł 7. SOLAR, torebka 169 zł. 1. SOLAR, jacket, PLN 699 2. SOLAR, brooch, PLN 69 3. GANNI, leather boots, €420 4. SAINT LAURENT, coat, €2,490 5. MICHAEL KORS, skirts, €250 6. LAVARD, dress PLN 649.90 7. SOLAR, clutch PLN 169

148

TRENDS

1

Must Have

3

2

© M . P.

4

7 5

CHWILA SZCZĘŚCIA A MOMENT OF HAPPINESS Niektórzy uważają, że najlepszym przyjacielem człowieka jest... idealny gadżet. Oto nasze typy.

6

Some people think that man's best friend is the perfect gadget.

Here are some tips for your new best friends.

1. CORTLAND/ MacBook Air – wyposażony w: Touch ID, wyświetlacz Retina z technologią True Tone, gładzik Force Touch i klawiaturę najnowszej generacji, 5 499 zł 2. DJI OSMO MOBILE 2, gimbal do smartfonów, 519 zł 3. PANASONIC, słuchawki bezprzewodowe HTX90N wyposażone w funkcję redukcji szumów, 549 zł 4. GOOGLE GLASS ENTERPRISE EDITION 2, okulary z rzeczywistością rozszerzoną, $999 5. 360FLY, kamera sportowa, 1599 zł 6. JBL Partybox 100, przenośny głośnik, 1299 zł 7. SAMSUNG Galaxy Tab S6, wydajny tablet Galaxy Tab S6 z szybkim procesorem 7nm i pamięcią RAM 6GB, tabs6.samsung.pl.

1. CORTLAND/ MacBook Air – with Touch ID, Retina True Tone screen, Force Touch and the latest generation keyboard, PLN 5,499 2. DJI OSMO MOBILE 2, gimbal for smartphones, PLN 519 3. PANASONIC, HTX90N wireless noise-cancelling headphones PLN 549 4. GOOGLE GLASS ENTERPRISE EDITION 2, augmented reality glasses, $999 5. 360FLY, sports camera, PLN 1,599 6. JBL Partybox 100, portable speaker, PLN 1,299 7. SAMSUNG Galaxy Tab S6 with a fast 7nm processor and RAM 6GB, tabs6.samsung.pl.

150

TRENDS

Good Job

DNI DOBREGO DESIGNU DAYS OF GOOD DESIGN tekst | by MARIANNA KUCHARSKA

Dobry design to przemyślany design.

Ma on również odzwierciedlać nas – to, jacy jesteśmy – tłumaczy Kasia Ptak, twórczyni targów Warsaw Home.

"In my opinion, great design is design that has been well thought out. It is also supposed to reflect us – the way we are", says Kasia Ptak, founder of the Warsaw Home fair.

152

PL

Od 2016 r. łączy pani swoje dwie pasje – biznes oraz miłość do dobrego wzornictwa i architektury. Efektem są międzynarodowe targi Warsaw Home. Jaki cel pani przyświecał, kiedy po raz pierwszy je organizowała?

Moim celem było stworzenie przedsięwzięcia, które przede wszystkim rozwinie polską branżę meblarską i dekoracyjną. Dodam, że ponad 80 proc. czasu naszego życia spędzamy we wnętrzach, dlatego chciałabym, aby były bardziej przemyślane, funkcjonalne. Poza tym zawsze byłam wrażliwa na piękne rzeczy. Co więcej, dowiedziono, że nasze otoczenie wpływa na nasze zachowanie oraz samopoczucie – słowem, robiąc to, co robię, pragnę, by w Polsce żyło się po prostu lepiej.

ENG

Since 2016, you have been combining your two passions in life – your business and your love of excellent design and architecture. The result is the Warsaw Home fair. What did you have in mind when you first organised it?

I was trying to create a venture that would help the Polish furniture and home decor market expand its reach. I’d like to point out that over 80 per cent of our time is spent in interiors, so I wanted them to be better thought-out and more functional. Besides, I had always been sensitive to beautiful things. Moreover, it has been proven that our surroundings affect our behaviour and mood – in short I want to make Poland a better place to live in.

© M . P.

Warsaw Home to biznesowe targi wyposażenia wnętrz, które co roku przyciągają dziesiątki tysięcy entuzjastów dobrego designu… Co to znaczy: dobry design?

Dobry design to przemyślany design. Ma on również odzwierciedlać nas – to, jacy jesteśmy. Określony projekt ma również sprawić, że będziemy odczuwać odpowiednie emocje związane z konkretną przestrzenią. Potrzebujemy przecież innych doświadczeń w naszym domu, jeszcze innych w hotelu czy restauracji.

Dlaczego warto się wybrać na tegoroczne targi Warsaw Home, które odbędą się w dniach 3–6 października? I do kogo głównie jest skierowana impreza?

Wydarzenie jest podzielone na dwie części. Pierwsze dwa dni skierowane są przede wszystkim do biur projektowych, inwestorów, deweloperów oraz potencjalnych dystrybutorów, czyli wszystkich gości biznesowych. Dwa ostatnie dni wydarzenia są z kolei otwarte dla wszystkich – miłośników de­ signu oraz osób poszukujących inspiracji.

Co roku pobijacie kolejny rekord frekwencyjny.

Czym tym razem zaskoczycie?

Przede wszystkim jakością wydarzenia, ale wzrośnie również liczba firm, które wezmą udział w Warsaw Home – do ponad 700. Poza tym w tym roku mamy wiele nowych dodatkowych przedsięwzięć. Chyba największym z nich jest Warsaw Design Week Guide – darmowy przewodnik zawierający wszystkie wydarzenia związane ze sztuką, architekturą czy designem, które odbywają się w Warszawie.

Obecności jakich polskich, światowych marek i znanych projektantów możemy spodziewać się podczas tegorocznej czwartej już edycji?

Kolejne światowe nazwiska, które wygłoszą prelekcje na scenie Design Forum, to m.in.: Stefan Diez, Luca Nichetto, Job Smeets ze Studio Job, Matteo Cibic czy Karim Rashid, który odwiedzi nas już po raz kolejny. Będzie można też zobaczyć ofertę zagranicznych firm takich jak Fiam Italia, Moroso, Magis, Rolf Benz, Joop czy Pedrali.

Co roku pamięta też pani o młodych twórcach i młodych polskich markach, m.in. z myślą o nich odbywał się Poland Design Festival i Archiday.

Czy w tym roku również możemy spodziewać się ukłonu w kierunku polskiego wzornictwa?

Te wydarzenia również odbędą się w tym roku. Ruszam także z dodatkową inicjatywą – wystawą IDEAS, podczas której przedstawimy 24 projektantów (głównie z Polski), którzy moim zdaniem są gotowi na współpracę z zagranicznymi firmami, a ich prace nie odbiegają jakością od tych tworzonych przez designerów spoza kraju.

The Warsaw Home fair attracts tens of thousands of design lovers each year.

What does good design mean today?

In my opinion, great design is design that has been well thought out. It is also supposed to reflect us – the way we are. Each project is also meant to evoke certain emotions related to the given space. After all, we need to experience different things at home than in, say, a hotel.

Why should we visit this year’s Warsaw Home fair? Who is the event addressed to primarily?

The event is divided into parts. The first two days are addressed to design studios, investors, construction developers and potential distributors, i.e. business visitors.

The last two days are open to all – design lovers and those looking for inspiration.

You break your attendance record every year. What surprises have you got in store this year?

The best thing we have going for us is the quality of the event. But this year, there’ll be 700 exhibitors. On top of that, we’ve planned a number of auxiliary events.

The largest of these is the “Warsaw Design Week Guide” – a free guidebook featuring all the art, architecture and design held events in Warsaw.

What Polish and international brands and designers can we expect to meet at this next edition of the fair in autumn. Who’s coming to Warsaw this time?

Some of the famous names to speak at the Design Forum stage include Stefan Diez, Luca Nichetto, Job Smeets of Studio Job, Matteo Cibic, and Karim Rashid, who is not a first-time visitor. You will also be able to see what many foreign companies, such as Fiam Italia, Moroso, Magis, Rolf Benz, Joop and Pedrali, have to offer.

You never forget to include young designers and young brands. You organised Poland Design Festival and Archiday last year. Can we expect similar ventures promoting Polish design this year, too?

Both these events will be held this year as well. I am also launching a new initiative, namely the IDEAS exhibition.

This showcases the work of 24 designers (primarily from Poland), who I believe are ready to collaborate with companies from abroad. Their work is definitely on a par with anything produced by foreign designers.

Tekst powstał we współpracy z Warsaw Home.

Article written in collaboration with Warsaw Home.

KASIA PTAK Założycielka i dyrektorka Warsaw Home, największych targów wyposażenia wnętrz w Europie Środkowo-Wschodniej. Jej celem jest stymulowanie rozwoju branży designu w Polsce oraz wzrost wartości polskich marek wnętrzarskich na świecie.

Founder and direcor of Warsaw Home, the largest interior design fair in Central and Eastern Europe. Her goal is to trigger the expansion of the design industry in Poland and stimulte the growth of the value of Polish home decor brands in the world.

153

TRENDS

OKULARY Z DUSZĄ

Good Address

KIERUNEK: PIĘKNO

Eyewear with a soul

Destination: Beauty

Salony Optyczne Andy&Mag to wyjątkowe miejsca na mapie Warszawy. Można tu znaleźć niepowtarzalne marki, są wśród nich luksusowe brandy: Linda Farrow czy Sama Eyewear. Dla koneserów nieszablonowych kształtów, kochających okulary, które mają duszę, proponujemy belgijską markę Theo Eyewear oraz LA Eyeworks pochodzącą z Miasta Aniołów.

Andy&Mag eyewear showrooms are exceptional places in Warsaw. They offer a broad assortment of brands including Linda Farrow and Sama Eyewear. Those who love off-beat shapes and eyewear with a soul will be happy to find the Belgian brand Theo Eyewear and LA Eyeworks from the USA there.

Dr Marek Szczyt, najpopularniejszy polski chirurg plastyczny, otwiera drugą klinikę. Nowoczesna placówka przy ul. Waflowej 7a w Warszawie, obok zabiegów chirurgii plastycznej, oferuje szeroki wachlarz usług z zakresu medycyny estetycznej, a także dermatologii, ginekologii estetycznej i chirurgii rekonstrukcyjnej piersi.

Dr Marek Szczyt, the most popular Polish plastic surgeon is opening his second clinic. The state-of-the-art clinic at ul. Waflowa 7a in Warsaw offers a broad range of plastic surgery procedures and treatments in aesthetic medicine, dermatology, aesthetic gyneacology and breast reconstruction surgeries. więcej | more: drszczyt.pl

© M . P.

więcej | more: andyandmag.pl

ZAPROJEKTUJ DOMOWĄ SIŁOWNIĘ CZAS NA REGENERACJĘ

Design your home gym

Time to regenerate

Technogym, czyli producent ekskluzywnego sprzętu fitness, zaprasza do swojego pierwszego showroomu w Polsce przy placu Trzech Krzyży 3 w Warszawie. W showroomie można zobaczyć m.in. wyjątkową linię urządzeń zaprojektowaną przez włoskiego architekta Antonio Citterio.

Technogym, or manufacturer of exclusive fitness machinery has just opened its first showroom in Poland, at Plac Trzech Krzyży 3 in Warsaw.

On display at the showroom are a unique line of fitness machines designed by Italian architect Antonio Citterio and many more.

W Instytucie Dr Beaty Kociemby Beauty Derm dostępne są już zabiegi pulsoterapii Stendo. Poprawiają jakość skóry i redukują cellulit, ale też wspomagają detoksykację organizmu, poprawiają samopoczucie i regulują problemy ze snem. Pulsoterapia wyzwala naturalne procesy regeneracyjne organizmu.

At the Dr. Beata Kociemba Beauty Derm Institute patients can avail themselves of Stendo pulse wave treatments. They improve skin quality and reduce cellulite but also help detoxify the body, improve your well-being and regulate your sleep. Pulse wave therapy triggers the natural regeneration processes within the body. więcej | more: beauty-derm.pl

154

więcej | more: technogympolska.pl

LOT SKY BAR

LOT SKY BAR

156

WYDARZENIA

LOT NEWS

159

SIATKA POŁĄCZEŃ FLIGHT NETWORK

161

FLOTA

FLEET 164 ROZRYWKA POKŁADOWA IN-FLIGHT ENTERTAINMENT

171

Bądź naszym Gościem Be our Guest

ŚNIADANIE BREAKFAST

LUNCH

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

Available on flights

<8h

Available on flights

<8h

3

7

5

4

2

1

6

1

2

3

1. Croissant maślany z serem gouda i szynką dojrzewającą

4

10

PLN

2. Croissant maślany z serkiem śmietankowym i nutellą

Nowość/New

10

PLN

Butter croissant

with cream cheese and Nutella

3. Kanapka

z wędzonym łososiem, serkiem chrzanowym, rukolą i kaparami w pełnoziarnistej bułce

Nowość/New

15

PLN

Sandwich

with smoked salmon, horseradish cream cheese, rocket salad and capers served on whole wheat bread

4.Owsianka

Quaker Golden Syrup

Porridge

ze schabem, ogórkiem konserwowym i sosem musztardowo-miodowym w pełnoziarnistej bułce

PLN

Sandwich

Butter croissant

with gouda cheese and prosciutto style ham

15

1. Kanapka

with pork roast, pickled cucumber and honey-mustard dressing served on whole wheat bread

15

2. Kanapka

z serami radamer i mozzarella z dodatkiem czarnych oliwek, papryki i rukoli w pełnoziarnistej bułce

Sandwich

with radamer and mozarella cheese accompanied by black olives, red pepper and rocket salad served on whole wheat bread

3. Gryczotto

10

z burakami i jarmużem*

PLN

PLN

Buckwheat

10

PLN

with beets and kale *w ofercie do wyczerpania zapasów

Quaker Golden Syrup

<8h

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

>8h

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

Rejsy czarterowe Charter flights

4. Sałatka

15

PLN

z kozim serem, burakami, czarnymi oliwkami, suszonymi pomidorami, ogórkiem i sosem musztardowo-miodowym

Pasta in a vegetarian sauce with tomatoes, zucchini, mushrooms & olives

PLN

Kurczak w sosie masala na bazie jogurtu z cebulą i orientalnymi ziołami, podawany z żółtym ryżem

Chicken Tikka Masala

Chicken in masala sauce with yoghurt, onions and oriental herbs accompanied with yellow rice

Wege Vege

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

PLN

Vegetarian pasta

with beetroot and goat’s cheese, black olives, sun-dried tomatoes and fresh cucumber served with honey-mustard dressing

25

25

Makaron w sosie warzywnym z pomidorami, cukinią, pieczarkami i oliwkami

Salad

5.Kurczak Tikka Masala

6. Makaron z warzywami

7. Lasagne bolognese

25

PLN

Płaty makaronu w sosie ziołowo-pomidorowym z mielonym mięsem, polane sosem beszamelowym Layers of pasta in a herby tomato sauce with minced meat, topped with béchamel sauce

Bez glutenu Gluten free

Bez dodatku cukru No sugar added

ALKOHOLE SPIRITS

NAPOJE BEZALKOHOLOWE SOFT DRINKS

Dostępne w rejsach

Dostępne w rejsach

<8h

Available on flights

Available on flights

<8h

1

8

1. Sok jabłkowy Apple Juice

PLN

300 ml

1

2

3

4

5

8

2. Sok pomarańczowy Orange Juice

2

PLN

300 ml

8

PLN

3. Sok pomidorowy Tomato Juice

3

300 ml

6

7

8

4

9

4. Sok marchewkowo-bananowy Banana and carrot juice

8

PLN

300 ml

5

5. Pepsi 330 ml

6 6. Pepsi MAX 330 ml

7 10

11

1. Żubrówka z trawą

Żubrówka

Bison Grass Vodka 50 ml

2. Nemiroff De Luxe biała white Vodka

12

12

PLN >8h

Nowość/New

12

PLN >8h

50 ml

4. Lemon Tree

Wódka smakowa Flavoured Vodka 50 ml

5. Scotch Whisky Famous Grouse 50 ml

6. London’s Gin No 1 50 ml

7. Kraken rum 50 ml

<8h <8h

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

Nowość/New

12 12 15 15 15

PLN

9. Whiskey Bushmills Black Bush

>8h

PLN >8h

PLN >8h

PLN >8h

PLN

200 ml

11. Wino białe White wine

8

15

z karmelem i solą morską with caramel and sea salt 50 ml

10. Prosecco Extra Dry

330 ml

14

8. Likier Chopin

50 ml

50 ml

3. Nemiroff De Luxe Honey Pepper

13

7. 7 Up

15

20 15

8. Tonic Schweppes 330 ml

PLN >8h

9

PLN

Nowość/New

9. Red Bull

10

187 ml

13. Cydr Lubelski Lubelski Cider 500 ml

14. Heineken Piwo / Beer

15 15 10

Nowość/New

10. Red Bull Sugarfree

>8h

250 ml

PLN

8 8 8 8 5

PLN

11

PLN

12 PLN >8h

PLN

330 ml

8

11. Dilmah Exceptional herbata/tea Ceylon Green Tea, Elegant Earl Grey, Perfect Ceylon Tea

>8h

187 ml

12. Wino czerwone Red wine

250 ml

8

13

12. Mokate kawa/coffee instant 13. Krystaliczne Źródło n/gaz i gaz still/sparkling woda/water

5 5

PLN

PLN

PLN

PLN >8h

PLN >8h

PLN >8h

PLN

PLN

PLN

0,5 l

>8h

>8h

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

>8h

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Rejsy czarterowe Charter flights

PRZEKĄSKI SNACKS Dostępne w rejsach Available on flights

<8h

2 4 1

3

5

Ceny towarów są podane w złotych polskich (PLN).

Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD), w dolarach kanadyjskich (CAD) i w forintach węgierskich (HUF) – z wyłączeniem bilonu – lub za pomocą kart płatniczych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart VISA, MasterCard, Diners Club, JCB, American Express jest limitowana do 4000 PLN. W przypadku płatności kartą załoga może poprosić o okazanie paszportu lub innego dokumentu.

Prices are quoted in Polish Zloty (PLN). We gladly accept credit and debit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR) – including coins, and US Dollars (USD), Canadian Dollars (CAD) or Hungarian Forint (HUF) – except for coins. The maximum value of oneoff purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB and American Express is limited to 4000 PLN. For payments made by credit/debit card you may be asked to present your passport or similar form of ID.

6

7

Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za zakup. Załoga może odmówić sprzedaży produktu w sytuacji braku możliwości wydania reszty.

We kindly ask you to prepare the exact amount of money needed for your purchase. Crew can decline the purchase if change is not available. Thank you for your cooperation!

8

Dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić pełen asortyment produktów. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

12 10

9 Special offer

5

1 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Drobiowy Poultry kabanos sausage

4. Twix

PLN

75 g

5. Snickers 75 g

50 g

Nowość/New

Special offer

6. Nic Nac’s

5

2 . Tarczyński Kabanos Exclusive GO! Wieprzowy Pork kabanos sausage

40 g

PLN

7. Mieszanka studencka Helio Nut Mix with raisins

50 g

3. M&M’s 90 g

10

PLN

11

5 5 8 10

PLN

5

Rejsy krótkodystansowe Short-haul flights

PLN

10. Ciasteczko owsiane Quaker Porridge To Go 11. Pringles Original 40 g

100 g

12. Pringles Paprika

W wybranych rejsach oferta Sky Bar może być ograniczona lub niedostępna.

PLN

6

PLN

55 g

>8h

>8h

>8h

100 g

40 g

<8h <8h

8

9. Haribo Złote Misie Haribo Golden Bears

>8h

PLN

PLN

100 g

PLN

PLN

8

8. Orzeszki ziemne Helio Peanuts

>8h

10 10

PLN >8h

PLN

PLL LOT S.A. zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication.

However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, Sky Bar), prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupu z terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot. pl.

All information is valid at the time of the publication.

However, we reserve the right to make price alterations without prior notice. In case such situation please accept our sincere apologies. If you wish to receive an invoice for your purchase made on board (Upgrade, Duty Free, SkyBar) please send your invoicing details along with a scan of proof of purchase to the following email: callcenter.faktury@lot.pl

>8h

Rejsy długodystansowe Long-haul flights

Sky Bar offer is limited or not available on selected fights.

Rejsy czarterowe Charter flights

WYDARZENIA

LOT news

LOT BUDUJE HUB W BUDAPESZCIE LOT IS BUILDING A HUB IN BUDAPEST tekst | by JAKUB PIOTR PANEK

LOT konsekwentnie rozwija siatkę połączeń z Budapesztu. 22 września polski przewoźnik zainauguruje bezpośrednie dalekodystansowe połączenia ze stolicy Węgier do Seulu, a 30 marca 2020 r. LOT otworzy stamtąd aż sześć nowych połączeń średniego zasięgu – do Sofii, Pragi, Belgradu, Stuttgartu, Bukaresztu i Brukseli.

LOT is continually expanding its flight network from Budapest. On 22 September, the Polish carrier will launch direct long-haul flights from the Hungarian capital to Seoul, and on 30 March LOT another six new mid-haul routes will start operating to Sofia, Prague, Belgrade, Stuttgart, Bucharest and Brussels.

PL

ENG

The LOT-Budapest hub strategy announced last year is coming to life. By 30 March 2020, nearly two years since the launch of long-haul flights from Budapest to the USA, the number of LOT flights from the Hungarian capital will have increased to 12. You will be able to fly directly to Warsaw, Kraków, London-City, Bucharest, Stuttgart, Prague, Belgrade and Sofia, as well as New York, Chicago and Seoul. Three additional LOT Embraer 195s will be permanently assigned to Budapest Airport. As of the next summer season, the LOT fleet in Budapest will comprise five aircraft (together with one Boeing 787 Dreamliner).

LOT currently empolys 80 Hungarian flight attentants and several pilots to service its direct flights from Budapest. The carrier is still recruiting – by the end of the year, it plans to have approx. 150 pilots at its Warsaw and Budapest hubs. Tickets for LOT flights can be purchased on all sales channels, including lot.com.

lot.com

Zapowiadana w ubiegłym roku strategia rozwoju hubu LOT-u w Budapeszcie staje się faktem. Od 30 marca 2020 r., czyli w niespełna dwa lata od uruchomienia bezpośrednich rejsów dalekodystansowych do USA, liczba oferowanych przez przewoźnika połączeń ze stolicy Węgier wzrośnie do 12. Pasażerowie polecą bezpośrednio do: Warszawy, Krakowa, Londynu-City, Bukaresztu, Brukseli, Stuttgartu, Pragi, Belgradu, Sofii oraz do Nowego Jorku, Chicago i Seulu. Do obsługi nowych połączeń europejskich LOT na stałe zbazuje w Budapeszcie dodatkowo trzy samoloty Embraer 195. Tym samym od przyszłego sezonu letniego flota przewoźnika w Budapeszcie będzie liczyła pięć samolotów (razem z Boeingiem 787 Dreamliner).

Obecnie do obsługi bezpośrednich połączeń z Budapesztu LOT zatrudnia 80 stewardes i stewardów oraz kilkunastu pilotów pochodzenia węgierskiego. Na bieżąco prowadzi rekrutacje, pozyskując nowych kandydatów – tylko do końca tego roku planuje zatrudnić ok. 150 pilotów do obsługi baz w Warszawie i Budapeszcie.

Bilety na rejsy LOT-u można nabyć we wszystkich kanałach sprzedaży, między innymi na stronie lot.com.

159

LOT news

LOT PRZYBLIŻA POLSKĘ LOT BRINGS POLAND CLOSER

WYDARZENIA

tekst | by JAKUB PIOTR PANEK

Intensywna nauka języka polskiego, zwiedzanie polskich miast, pokazy filmów poświęconych historii Polski, spotkania z Powstańcami – to wszystko dla uczestników pilotażowego projektu „Polska jest w Tobie”.

Intensive Polish language study, trips to Poland’s cities, screenings of films on Polish history, meetings with Warsaw Uprising veterans... these are just some of the activities of the “Poland is in you” pilot programme.

Pomysłodawcami projektu są Rafał Milczarski, prezes Polskich Linii Lotniczych LOT, oraz Michał Stępniewski, wiceprezes Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. LOT jest również partnerem oraz koordynatorem projektu. – Jestem przekonany, iż program ten zaowocuje nowymi inicjatywami społecznymi i biznesowymi, które przyczynią się do wzmocnienia reputacji Polski na arenie międzynarodowej – podkreślił Rafał Milczarski, prezes LOT-u. Do udziału zaproszonych zostało ponad 250 osób polskiego pochodzenia z Kazachstanu, Rosji, Łotwy, Białorusi, USA, Brazylii, Argentyny i krajów Europy Zachodniej. Młodzi ludzie w wieku od 12 do 20 lat w czasie wakacji zwiedzali m.in.: Warszawę, Gdańsk, Wrocław, Wadowice, Zakopane i Kraków, spotykali się m.in. z kombatantami. „Polska jest w Tobie” łączy we wspólnym działaniu kilkanaście instytucji państwowych, organizacji pozarządowych i firm.

PL

ENG The brains behind the project are Rafał Milczarski, LOT Polish

Airlines CEO, and Michał Stępniewski, Vice President of the Polish Securities Depository. LOT is also a partner and coordinator of the programme. “I believe that the programme will result in new social and business ventures that will help strengthen Poland’s international reputation”, Milczarski says.

Over 250 people of Polish origin from Kazakhstan, Russia, Latvia, Belarus, the USA, Brazil, Argentina, and several Western European countries have been invited to take part in the project. During the summer holidays, young people (aged 12 to 20) visited Warsaw, Gdańsk, Wrocław, Wadowice, Zakopane, Kraków, and other cities, and met veterans.

“Poland is in you” unites the operations of several public institutions, NGOs and businesses.

WYWIEŚ FLAGĘ!

HANG THE FLAG! Już teraz na pokładach Polskich Linii Lotniczych LOT możesz kupić polską flagę.

From now on you can buy the Polish flag on board LOT Polish Airlines.

lot.com

79

PLN

Flaga Polski 150 x 90 cm Polish flag 150 x 90 cm

Produkt dostępny podczas wybranych rejsów do/z USA i Kanady. Produkt sprzedawany bez uchwytu.

Product available on selected flights to/from the USA and Canada. The product is sold without a handle.

160

Shop&More

LOT W EUROPIE. POŁĄCZENIA Z I DO WARSZAWY LOT in Europe. Flights to and from Warsaw Oslo

Helsinki

Gothenburg

Edinburgh

Riga

Billund Copenhagen

Palanga

St Petersburg

SIATKA POŁĄCZEŃ Flight network

Tallinn

Stockholm

Moscow (Sheremetyevo)

Moscow (Domodedovo) Kaunas Vilnius Minsk

Kaliningrad Hamburg Amsterdam London (Heathrow) Hannover Berlin WARSAW London (City) Düsseldorf

Kiev (Boryspil) Kharkiv Brussels Frankfurt Kiev (Zhuliany) Luxembourg Nuremberg Prague Lviv Stuttgart Munich Linz Vienna Zaporizhia Zurich Košice Salzburg Chisinau Graz Innsbruck Geneva Budapest Klagenfurt Odesa Lyon Milan Ljubljana Cluj-Napoca Zagreb Venice Turin Pula Bucharest Belgrade Nice Zadar Varna Girona Split Dubrovnik Burgas Sofia Barcelona Podgorica Skopje Istanbul Ankara Thessaloniki

Paris

Porto

Lisbon

Madrid

Corfu

połączenia bezpośrednie LOT-u | direct LOT flights

Izmir

połączenie code-share | code-share flights połączenia czarterowe | charter flights seasonal flights

Ankara

kierunek code-share | code-share destination

Corfu

połączenia sezonowe | seasonal flights

Catania

Bodrum

Adana Antalya

Dalaman Larnaca

BEZPIECZEŃSTWO

Safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT | Safety on board LOT aircraft

Zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) | No smoking (including e-cigarettes)

Nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free | Do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

Podczas startu i lądowania laptop musi być wyłączony i umieszczony w kieszeni fotela lub na półce, a z telefonów komórkowych pasażerowie mogą korzystać wyłącznie w trybie samolotowym. Wizerunek członków załóg podlega ochronie prawnej. Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności i niefotografowanie/niefilmowanie naszych pracowników, a także o nierozpowszechnianie wizerunku bez ich zgody. | During take-off and landing, laptops must be switched off and placed in the back seat pocket in front of you or on the shelf, and mobile phones can only be used in aeroplane mode. The image rights of cabin crew members are protected by law. Please respect their privacy and do not photograph/film our staff and do not disseminate their image without their permission.

TRANSAKCJE BEZGOTÓWKOWE NA POKŁADZIE | Non-cash transactions on board

* Polskie Linie Lotnicze LOT S.A., ul. Komitetu Obrony Robotników 43., 02-146 Warszawa | LOT Polish Airlines, Komitetu Obrony Robotników St., 43, 02-146 Warsaw

lot.com

Uprzejmie informujemy, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa bezgotówkowych transakcji płatniczych na pokładach swoich samolotów LOT zbiera i przechowuje niektóre z Państwa danych, np. imię i nazwisko, numer dokumentu tożsamości, adres zamieszkania i numer miejsca zajmowanego na pokładzie.

W tym zakresie administratorem Państwa danych jest LOT*. W związku z powyższym przysługuje Państwu prawo wniesienia sprzeciwu, prawo dostępu do danych, prawo żądania ich sprostowania, ich usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. W sprawach związanych z przetwarzaniem danych osobowych można skontaktować się z Inspektorem Ochrony Danych pisemnie pod adresem LOT lub mailowo pod adresem e-mail: iod@lot.pl. Podawanie ww. danych osobowych podczas transakcji jest dobrowolne. W przypadku odmowy możliwe jest dokonanie standardowej płatności gotówkowej – bez użycia karty. | Please be advised that in order to ensure the security of payment transactions on board our aircraft, LOT is collecting and storing some of your personal data, e.g. your forename and surname, identity card number, residential address, and seat number. LOT* are the controller of the personal data provided above. You have a right to object, as well as right: to withdraw your consent, access to your personal data, to demand that your personal data is rectified or limited or to be forgotten.

To discuss matters related to the protection of your personal data you can contact Data Protection Officer in writing, to the address of the registered office LOT or via e-mail: iod@lot.pl.

161

SIATKA POŁĄCZEŃ Flight network

LOT NA ŚWIECIE

LOT in the world

Fort McMurray Edmonton Vancouver San Francisco

Saskatoon

Calgary

Seattle

Winnipeg

Portland

Phoenix

San Diego

Toronto New York (Newark)

Chicago

Las Vegas

Los Angeles

Québec Montreal Halifax

Ottawa

Minneapolis

Cleveland Denver Pittsburgh New York (JFK) Atlanta Charlotte Dallas Houston

Tampa

Orlando

Miami Punta Cana

POŁĄCZENIA REGIONALNE Regional routes

Gällivare

Arvidsjaur

Trondheim

Stockholm

TALLINN

Copenhagen Gdansk

London (City)

Brussels

Olsztyn

Szczecin

Bydgoszcz Poznan Zielona Gora

Stuttgart

Vilnius

WARSAW

Kyiv (Boryspil)

Lublin

Wroclaw

Katowice Prague

Krakow Rzeszow Lviv

Vienna BUDAPEST

Nice

lot.com

Girona

Odesa

Belgrade Split Dubrovnik Tivat Podgorica Tirana

Corfu Catania

Constanca

Bucharest

Warna Burgas

Sofia

Istanbul

Ohrid

Aviv Tel Aviv Tel

Mytilene Bodrum

Antyla Rodos

162

SIATKA POŁĄCZEŃ Flight network

Yekaterinburg

Krakow

Kazan Samara

WARSAW Rzeszow BUDAPEST

Nur-Sultan

Rostov-on-Don Krasnodar

Beijing (Capital)

Tbilisi Yerevan

Beirut Tel Aviv Cairo

Irkuck

Amman

Beijing (Daxing)

Seoul

Fukuoka

Kuwait

Bahrain Dubai

New Delhi

Sapporo Sendai

Tokyo

Taipei Hanoi

Ho Chi Minh

Colombo Singapore

Brisbane Perth

Sydney Adelaide Canberra

Melbourne

połączenia LOT-u | LOT flights połączenie code-share | code-share flights połączenia LOT-u realizowane w e współpracy z linią Nordica / LOT connections in cooperation with Nordica

Dubai

połączenia czarterowe | charter flights kierunek code-share | code-share destination

Colombo nowe kierunki | new destinations

lot.com

Warszawa – Pekin (Daxing) od 28 października 2019 | Warsaw – Bejing (Daxing) starting 28th October 2019 Warszawa – Kolombo od 3 listopada 2019 | Warsaw – Colombo – starting 3rd November 2019 Budapeszt – Belgrad od 30 marca 2020 /Budapest - Belgrade - starting 30th March 2020 Budapeszt – Bruksela od 30 marca 2020 /Budapest - Brussels - starting 30th March 2020 Budapeszt – Bukareszt od 30 marca 2020 /Budapest - Bucharest - starting 30th March 2020 Budapeszt – Praga od 30 marca 2020 /Budapest - Prague - starting 30th March 2020 Budapeszt – Sofia od 30 marca 2020 /Budapest - Sofia – starting 30th March 2020 Budapeszt – Sztutgart od 30 marca 2020 /Budapest - Stuttgart – starting 30th March 2020

163

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA Fleet

Boeing 787-9 Dreamliner

Boeing 787-8 Dreamliner

NEW 2019

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc BC/PEC/EC | Capacity

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc BC/PEC/EC | Capacity

6/9 ** 62,82 m 60,17 m 875 km/h 13 350 km 24/21/249

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

Boeing 737 MAX 8

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

5/15 ** 39,52 m 35,92 m 839 km/h 5750 km 186

1 33,63 m 35,78 m 834 km/h 5550 km 144

Boeing 737-400

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

Embraer 190 Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

4 36,24 m 28,72 m 863 km/h 3461 km 106

Bombardier DHC-8Q400

lot.com

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

12 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km 78

Medium and short-haul aircraft

Boeing 737-700

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

Boeing 737-800

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

5 39,47 m 35,78 m 834 km/h 5435 km 189/186

Embraer 195

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3500 km 162

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

Embraer 175 Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

Embraer 170

12 **** 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km 82

Bombardier CRJ900ER

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

15 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km 118/114/112***

10 36,34 m 24,85 m 790 km/h 2500 km 90

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km 76/70

Bombardier CRJ700ER

Liczba | Number in fleet Długość | Length Rozpiętość | Wing span V przelotowa | Cruising speed Zasięg max | Range Liczba miejsc | Capacity

* dostawy kolejnych zamówionych samolotów tego typu w tym roku | *deliveries of more of the ordered aircraft of this type expected this year ** dostawy kolejnych w tym i przyszłym roku | ** deliveries of more aircraft for this year *** w zależności od wersji | ***depending on the version **** w tym dwa do dyspozycji rządu | **** including two aircraft at the government’s disposal

164

8 56,72 m 60,17 m 875 km/h 12 650 km 18/21/213

2 32,33 m 23,25 m 790 km/h 2650 km 70

BRAMKI ABC NA LOTNISKU CHOPINA ABC GATES AT WARSAW CHOPIN AIRPORT Od początku sezonu wakacyjnego na Lotnisku Chopina działają bramki służące do automatycznej odprawy granicznej. Od teraz pasażerowie podróżujący z Lotniska Chopina, jak również przylatujący do Warszawy mogą dokonać samodzielnej odprawy granicznej bez kontaktu z funkcjonariuszem Straży Granicznej.

From the beginning of the holiday season at Warsaw Chopin Airport, there are special Automated Border Control gates. From now on, passengers traveling from Chopin Airport, as well as those arriving to Warsaw, may make a self-service border check without contacting the Border Guard officer.

Bramka ABC (ang. Automated Border Control) to automa­ tyczna bramka wykorzystywana do odprawy granicznej.

Z bramek ABC mogą korzystać pełnoletni podróżni będący obywatelami Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii, posiadający paszporty biometryczne, jak również Polacy posiadający polskie biometryczne dowody osobiste.

Na Lotnisku Chopina oddanych zostało 10 bramek dla pasażerów odlatujących i 10 bramek dla pasażerów przylatujących ze strefy non-Schengen, odprawianych na górnym poziomie przylotów. Dzięki samodzielnej formie kontroli paszportowej zwiększyła się przepustowość odpraw granicznych, gdyż skraca się czas samej odprawy – kontrole za pomocą bramek biometrycznych trwają z reguły kilkanaście sekund.

Zachęcamy Państwa do korzystania z tych urządzeń i mamy nadzieję, że to rozwiązanie przypadnie Państwu do gustu.

ABC gates can be used by adult travelers, who are citizens of the European Union, the European Economic Area and Switzerland, who have biometric passports, as well as Poles who have Polish biometric identity cards.

10 gates for departing passengers and 10 gates for passengers arriving from the non-Schengen zone at the upper arrivals level are available at Warsaw Chopin Airport. Thanks to the selfservice form of passport control, the capacity of border control zone will increase, as the time of control itself is shortened checks with the use of biometric gates usually last several seconds.

We encourage you to use these devices and we hope that you will like our new solution.

BAGAŻ REJESTROWANY Useful information

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM | Checked baggage allowances LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

na długie dystanse | on long haul flights

na długie dystanse | on long haul flights

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

+

32 kg max

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

LOT BUSINESS CLASS

PRZYDATNE INFORMACJE

32 kg max

+

+

23 kg max

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse | on short haul flights

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. | The sum of the three dimensions should not exceed 158 cm.

na krótkie dystanse | on short haul flights

32 kg max

23 kg max

+

23 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH | Luggage allowances for children up to 2 years of age wózek składany | folding buggy

fotelik samochodowy | car seat

LUB | or

+

BAGAŻ PODRĘCZNY

+

9 kg

+

= 12 kg

(max waga jednej sztuki: 8kg | max unit weight: 8kg)

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

9 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY na krótkie dystanse | on short haul flights

= 18 kg

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie po-

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM | Liquids in your carry-on baggage

na krótkie i długie dystanse | on short and long haul flights

8 kg max

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm | The sum of three dimensions of carry-on baggage (length, width and height) should not exceed 118 cm

brana opłata według cennika. | In addition, one of the following items (max.

40 cm x 30 cm x 8 cm; max. 2 kg) may be taken on board free of charge: a laptop case or a women's handbag. For safety reasons, all carry-on baggage must fit in the overhead shelf on board or under the seat in front of you. All baggage exceeding the permitted size, will have to be repackaged or will be checked in subject to the relevant fee specified in the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce.| For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca.

166

LOT ECONOMY CLASS

55

20

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE | Animals on board

Carry-on baggage

na długie dystanse | on long haul flights

8 kg max

o maksymalnym wymiarze do 158 cm | maximum dimensions of up to 158 cm

40

LOT BUSINESS CLASS

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE | Carry-on luggage allowances

lot.com

Checked baggage

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. | Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Additional carry-on baggage restrictions may apply to some flights operated by small aircraft.

A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

Wypoczynek Polaków

Polish people and their holidays

Co jest dla nas ważne? ciągu ostatniego roku Polacy w

proc.)

bardziej samodzielni w korzystających z się nie zmienia i pozostaje na wysokim 40-procentowym poziomie.

Z badania Kantar Polska przeprowadzonego dla LOT-u wynika, że hotelach i pensjonatach (62 proc.), Wakacje przeważnie spędzamy we dwoje (74 proc.), natomiast z 73 więc okres, gdy ceny już spadają, kurorty są mniej zatłoczone, a temperatury

The majority of Poles who have travelled somewhere in the past year (56%) preferred to organize holiday on their own. We are increasingly more independent when it comes to holiday planning, although the number of people who use the services of travel agents has remained at the same high level of 40% for several years now.

According to the study of Kantar Polska for LOT Polish Airlines, most of us stay at hotels and guest houses (62%), with only 20% of respondents choosing short-term rentals. Most of us go on holidays as a children. We have a strong preference for the period of school holidays, i.e. July-August, with 73% of respondents going on holiday and temperatures are easier on older adults and small children.

przystępna cena i czasami mocno windują cenę biletu. To, co jest istotne, to planowanie aż 40 Jedna czwarta badanych kupiła bilety dzięki takim ofertom. LOT bilety w bardzo atrakcyjnych cenach.

W nowej kampanii reklamowej LOT uwzględnił badane preferencje Australii regularna droga do pracy. Bohaterowie doceniają jasną i przejrzystą ofertę dopasowaną do własnych potrzeb, a także korzystają z cena biletu zawiera bagaż, ciepłe posiłki, napoje, przekąski w czasie lotu, a także bogaty system rozrywki pokładowej LOT. Dzięki temu komfortowych i nowoczesnych samolotach Boeing 787 Dreamliner mija szybko i przyjemnie. Na trasach europejskich LOT lata na dogodnie położone lotniska, co gwarantuje szybki i wygodny

family travelling with two children to the USA, a married couple going on a trip to Asia and Australia via Singapore, as well as a businessman for whom air travel is part of his regular commute. The characters

biznesowych. to business passengers.

Idealne rozwiązanie dla Twojej Firmy!

The perfect solution for your business!

LOT Dla Firm to program lojalnościowy, który pozwoli Twojej firmie zmniejszyć koszty podróży służbowych. Zbieraj Punkty podczas podróży służbowych i wymieniaj na nagrody takie jak:

LOT Dla Firm is a loyalty programme designed to reduce business travel expenses in your company.

You can earn Points on every business trip with LOT and redeem them for awards:

- bilety lotnicze - hotele - wstęp do LOT Business Lounge Polonez lub Mazurek - usługi podwyższające standard podróży.

Z LOT Dla Firm: - otrzymujesz 2000 powitalnych Punktów Premiowych - zbierasz Punkty za każdy przelot LOT-em oraz za pobyty w hotelach - zmniejszasz koszty podróży służbowych

- flight tickets - hotel stays - access to LOT Business Lounge Polonez and Mazurek - services that enhance your travel experience.

With LOT Dla Firm you can: - earn 2000 Welcome Premium Points - earn Points for each flight operated by LOT and hotel stays - reduce business travel expenses

To nie wszystko!

Zbieraj punkty za przeloty pracowników firmy na jednym koncie, a mile na prywatnych kontach w programie Miles & More.

Dodatkowo masz możliwość naliczenia Punktów za odbyte podróże z LOT do 6 miesięcy przed rejestracją!

But there’s even more!

You and your employees can earn Points on one LOT Dla Firm account and additionally miles on personal Miles & More accounts.

You can also register Points on LOT flights flown 6 months before registration.

Nie czekaj dłużej!

Zarejestruj się na lotdlafirm.com

What are you waiting for?

Register on lotdlafirm.com

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ In-flight entertainment

GRY | GAMES

TV | TV

AUDIO | AUDIO

DLA DZIECI | KIDS

O NAS | ABOUT US

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

FILMY | MOVIES

E-READER

In-flight entertainment system

We wrześniu, w ramach naszej oferty rozrywki pokładowej w rejsach dalekiego zasięgu, oferujemy Państwu ponad 100 filmów i seriali (w tym produkcje: angielskie/hollywoodzkie, chińskie, rosyjskie, japońskie, koreańskie, węgierskie, niemieckie) oraz koncerty, programy rozrywkowe i gry. Ponadto w systemie rozrywki pokładowej znajdą Państwo zakładkę „O nas”, która zawiera historię naszych linii lotniczych. Jest nam również bardzo miło poinformować Państwa, iż na pokładach naszych rejsów dalekiego zasięgu aktualnie trwa projekt filmowy współorganizowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej – „Kino na 100!”. Projekt ma na celu uczczenie stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Dzięki tej inicjatywie przez najbliższe 2 lata w naszej ofercie regularnie będą się pojawiały najsłynniejsze filmy w historii polskiej kinematografii. Dodatkowo, ze względu na uruchomienie naszego nowego połączenia do Delhi, nasz comiesięczny repertuar został wzbogacony o ofertę filmów rodem z Bollywood. Na następnej stronie znajdą Państwo pełny repertuar filmowy na wrzesień.

In September, on our long-haul flights, we would like to offer you over 100 movies and TV series (including: English/ Hollywood, Chinese, Russian, Japanese, Korean, Hungarian, and German productions) as well as concerts, and a selection of entertaining shows and games. Furthermore, please take a look at the “About us” section which contains the history of LOT Polish Airlines. Also, we’re more than happy to inform you that, onboard our long-haul flights, you can enjoy our film project organized in cooperation with Polish Film Institute – “Polish 100”. The purpose of this name is to recall 100th anniversary of Poland’s regained independence. Thanks to this initiative, you will have the opportunity to check out the most famous movies in the history of Polish cinematography. Last but not least, due to upcoming launch of our new route to Delhi, from this month on you can also watch Bollywood movies. On the next page you can find our full movie lineup in September.

ROZRYWKA POKŁADOWA – filmy dostępne na pokładzie we wrześniu IN-FLIGHT ENTERTAINMENT – movies available on board in September NAJNOWSZE HITY KINOWE Latest releases Avengers: Koniec gry | Avengers: Endgame (2019) Alita: Battle Angel (2019) W domu innego | The Aftermath (2019) Jak romantycznie! | Isn't it Romantic (2019) Kapitan Marvel | Captain Marvel (2019) Glass (2019) Bohemian Rhapsody (2018)

lot.com

Aladyn | Aladdin (2019) X-Men: Mroczna Phoenix | X-Men: Dark Phoenix (2019) Słonce też jest gwiazdą | The Sun is Also a Star (2019) John Wick 3 | John Wick: Chapter 3 – Parabellum (2019) Shazam! (2019) Tolkien (2019) Przypływ wiary | Breakthrough (2019)

171

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ In-flight entertainment system

DLA DZIECI For kids Pokémon: Detektyw Pikachu | Pokemon: Detective Pikachu (2019) W głowie się nie mieści | Inside Out (2015) Gdzie jest Dory? | Finding Dory (2016) Paskudy. UglyDolls | UglyDolls (2019) Uniwersytet Potworny | Monsters University (2013) Toy Story 3 (2010) Dumbo (2019) Nancy Drew and the Hidden Staircase (2019) Fernando | Ferdinand (2017)

Piotruś. Wyprawa do Nibylandii | Pan (2015) Rio 2 (2014) Opowieści z Narnii: Podróż Wędrowca do Świtu | The Chronicles of Narnia: The Voyage of the Czarownica | Maleficent (2014) Dobra wróżka | Tooth Fairy (2010) Vaiana: Skarb oceanu | Moana (2016) Wielka szóstka | Big Hero 6 (2014)

POZOSTAŁE HITY KINOWE Hollywood classics Kryptonim U.N.C.L.E. | The Man From U.N.C.L.E. (2015) Dlaczego on? | Why Him? (2016) San Andreas (2015) Zanim się pojawiłeś | Me Before You (2016) Gwiezdne wojny: Przebudzenie mocy | Star Wars: The Force Awakens (2015) Twój Simon | Love, Simon (2018) Jak to robią single | How to Be Single (2016) Agentka | Spy (2015) Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie | Rogue One: A Star Wars Story (2016) Obdarowani | Gifted (2017) Ukryte piękno | Collateral Beauty (2016) W nowym zwierciadle: Wakacje | Vacation (2015)

Intrygant | The Informant (2009) Druga Ziemia | Another Earth (2011) W samym sercu morza | In The Heart of the Sea (2015) Jupiter: Intronizacja | Jupiter Ascending (2015) Król rozrywki | The Greatest Showman (2017) Wonder Woman (2017) Batman v Superman: Świt sprawiedliwości | Batman V Superman: Dawn of Justice (2016) Liga sprawiedliwości | Justice League (2017) Praktykant | The Intern (2015) Człowiek ze stali | Man of Steel (2013) Fantastyczne zwierzęta i jak je znaleźć | Fantastic Beasts and Where to Find Them (2016) Wielki Mike | The Blind Side (2009)

KINO MIĘDZYNARODOWE International cinema Der Junge muss an die frische Luft | It's All About Me (2018) Dreissig | Thirty (2019) Die Blumen von gestern | The Bloom of Yesterday (2016) Jugend ohne Gott | Godless Youth (1991) Spasti Leningrad | Saving Leningrad (2019) Belye nochi pochtalyona Alekseya Tryapitsyna | The Postman's White Nights (2014) Tryapichnyy soyuz | Rag Union (2015) Ruben Brandt, a gyűjtő | Ruben Brandt, Collector (2018) Trezor (2018) Halj már meg! | Just Drop Dead (2016) Coming Out (2013) Lian zheng feng yun | Integrity (2019) Liu lang di qiu | The Wandering Earth (2019)

Gau ban ji ma goon: Baak min Bau Ching Tin | Hail The Judge (1994) Qi jian | Seven Swords (2005) A Long Goodbye (2019) Ninja Drones? (2019) Uchû kyodai | Space Brothers (2012) Nanimono | Someone (2016) Take Point (2018) Saeng-il | Birthday (2019) My Little Brother (2017) Ah-ga-ssi | The Handmaiden (2016) Karwaan | Caravan (2018) Sui Dhaaga: Made In India | Needle and Thread: Made in India (2018) Om Shanti Om (2007) Swades: We, the People (2004)

KINO POLSKIE Polish cinema Kamerdyner | The Butler (2018) Zimna wojna | Cold War (2018) Planeta Singli 3 (2019) Kochanie, chyba cię zabiłem | Killing Love (2014)

Służby specjalne | Secret Wars (2014) Pitbull. Nowe porządki | Pitbull: New Orders (2016) Uratowane z Potopu | River of Treasures (2017)

lot.com

“KINO NA 100!” „Polish 100” Austeria | The Inn (1983) Dim. (1992) Fotel (1964) Franz Kafka (1992) Kobieta z prowincji | Woman from the Provinces (1985) Krzyżacy | Knights of the Teutonic Order (1960) Powstanie Warszawskie | Warsaw Uprising (2014)

172

Na wylot | Through and Through (1973) Popiół i diament | Ashes and Diamonds (1958) Przesłuchanie | Interrogation (1989) Rysopis | Identification Marks: None (1965) Słońce wschodzi raz na dzień | The Sun Rises Once a Day (1972) Szkoła podstawowa (1971) Zezowate szczęście | Bad Luck (1960)

LOT to dopiero początek!

The flight is just the beginning!

PODRÓŻE SŁUŻBOWE

BUSINESS TRAVELS Bilety lotnicze

Air tickets

Bilety kolejowe

Train tickets

Hotele

Hotels

Wynajem samochodów, transfery Car rental , transfers

Ubezpieczenia i wizy

Travel insurances, visas

Turystyka indywidualna i grupowa

Individual and group tourism (MICE)

+48 22 577 66 77 rezerwacje@lottravel.com www.lottravel.com

Podróż warta poznania Sprawdź loty z Poznania w atrakcyjnych cenach lot.com

Zamów wyjątkowe produkty na Airkiosk.lot.com

Odbierz je na pokładzie lub w domu.

Order unique products on Airkiosk.lot.com Receive them on board your plane or at home. www.airkiosk.lot.com

Wroclaw is one of the Wroclaw Wroclaw one is one ofattractive the of the oldest andismost oldest oldest and and most most attractive attractive Polish cities.

With its fasPolish Polish cities. cities.

With With its its fasfascinating architecture, rich cinating cinating architecture, architecture, rich rich history, strong academic history, history, strong strong academic background andacademic vibrant background andand vibrant citybackground life, Wroclaw isvibrant the city city life,life, Wroclaw Wroclaw is the is the economic, cultural economic, cultural cultural andeconomic, intellectual capital and and intellectual intellectual capital of Lower Silesia.capital of Lower of Lower Silesia.

Silesia.

WROCLAW DRIVEN BY WROCLAW WROCLAW DRIVEN DRIVEN BY BY PEOPLE AND INNOVATION PEOPLE PEOPLEAND ANDINNOVATION INNOVATION

photo: Krzysztof Basel / Shutterstock photo: photo: Krzysztof Krzysztof Basel /Basel Shutterstock / Shutterstock

Wroclaw is a beautiful place Wroclaw Wroclaw is aisbeautiful a beautiful place place

Its location on the crossroads of internainhabitants. Almost 120,000 students living tional routes, modern airport and ongoing in the city make Wroclaw a young, vital Its location Its location on the on crossroads the crossroads of internaof interna- inhabitants. inhabitants.

Almost Almost 120,000 120,000 students students livingliving infrastructural investments make the city place open to new residents, cultures, ideas tional tional routes, routes, modern modern airport airport and and ongoing ongoing in the in city the make city make Wroclaw Wroclaw a young, a young, vital vital perfectly connected with the whole world. and technologies. As a fantastic city to live, infrastructural infrastructural investments investments make make the city the city place place openopen to new to new residents, residents, cultures, cultures, ideas ideas It is the fourth biggest city in Poland. The study and work, Wroclaw attracts young perfectly perfectly connected connected withwith the whole the whole world. world. and and technologies. technologies.

As aAs fantastic a fantastic city to citylive, to live, agglomeration comprises 1,200,000 petalents from virtually all over the country.

It is the It is fourth the fourth biggest biggest city in cityPoland. in Poland.

The The study study and and work, work, Wroclaw Wroclaw attracts attracts young young ople, whereas the city itself boasts 637,000 agglomeration agglomeration comprises comprises 1,200,000 1,200,000 pe- pe- talents talents fromfrom virtually virtually all over all over the country. the country. ople,ople, whereas whereas the city the itself city itself boasts boasts 637,000 637,000

Wroclaw – an increasingly tempting option for business Wroclaw Wroclaw – an– increasingly an increasingly tempting tempting option option for for business business

Why Wroclaw Why Why Wroclaw Wroclaw

Developed

Developed Developed Lower Silesia and Wroclaw ranked 6th best performing Lower Lower Silesia Silesia and and Wroclaw Wroclaw region in Europe ranked ranked 6th best 6th best performing performing (Milken Institute, 2017) region region in Europe in Europe (Milken (Milken Institute, Institute, 2017)2017)

Recognized

Recognized Recognized Multiple winner for best FDI

strategy and friendly approach Multiple Multiple winner winner for best for best FDI FDI to business strategy strategy and and friendly friendly approach approach (Forbes, FDI Magazine) to business to business (Forbes, (Forbes, FDI Magazine) FDI Magazine)

Vibrant

Vibrant Vibrant hub, 2nd startup 3rd business

community, 1st choice to relo3rd business 3rd business hub,hub, 2nd 2nd startup startup cate in Poland community, community, 1st choice 1st choice to reloto relocatecate in Poland in Poland

Wroclaw is one of the most important cenThe city accounts for the largest number tres in Poland for cutting-edge corporate R&D centres in Poland and is one of its Wroclaw Wroclaw is one is one of the of most the most important important cen-cen- of The The city accounts city accounts for the for largest the largest number number and technological solutions. It is influenimportant IT hubs with core competres tres in Poland in Poland for cutting-edge for cutting-edge corporate corporate most of R&D of R&D centres centres in Poland in Poland and and is one is one of itsof its ced by such advantages as its academic in software development, network and and technological technological solutions. solutions.

It is infl It isueninfluen- tences mostmost important important IT hubs IT hubs withwith corecore compecompecharacter, industrial and IT traditions as well solutions and game industry. Furthermore, ced ced by such by such advantages advantages as itsasacademic its academic tences tences in software in software development, development, network network as diversified economy, which owes its suc- with more than 200 start-ups and 500+ character, character, industrial industrial and and IT traditions IT traditions as well as wellsolutions solutions and and game game industry. industry.

Furthermore, Furthermore, cess to domestic and foreign companies related to new technologies yearly, as diversifi as diversifi ed economy, ed economy, which which owes owes its sucits suc-events withwith moremore thanthan 200 200 start-ups start-ups and and 500+500+ that operate in the region. Innovation is the encourages local dreamers to become cesscess to domestic to domestic and and foreign foreign companies companies itevents events related related to new to new technologies technologies yearly, yearly, name of the game in Wroclaw. changers worldwide. that that operate operate in the in region. the region.

Innovation Innovation is the is the game it encourages it encourages locallocal dreamers dreamers to become to become name name of the of game the game in Wroclaw. in Wroclaw. game game changers changers worldwide. worldwide.

Wroclaw – soft landing guaranteed Wroclaw Wroclaw – soft – soft landing landing guaranteed guaranteed

Wroclaw Agglomeration Development post-investment cooperation and networAgency (ARAW) provides top quality king opportunities. Within 12 years we have Wroclaw Wroclaw Agglomeration Agglomeration Development Development post-investment post-investment cooperation cooperation and and networnetworsupport for all foreign and Polish business. supported over 200 successful investment Agency Agency (ARAW) (ARAW) provides provides top quality top quality kingking opportunities. opportunities.

Within Within 12 years 12 years we have we have Its mission is to promote the region, attract projects that created nearly 100,000 new support support for all forforeign all foreign and and Polish Polish business. business. supported supported overover 200 200 successful successful investment investment business operations and foster the city’s jobs in Wroclaw region.

Its mission Its mission is toispromote to promote the region, the region, attract attractprojects projects that that created created nearly nearly 100,000 100,000 newnew start-up ecosystem. ARAW offers active business business operations operations and and foster foster the city’s the city’s jobsjobs in Wroclaw in Wroclaw region. region. start-up start-up ecosystem. ecosystem.

ARAW ARAW offers offactive ers active Let’s meet in Wroclaw!

Let’s Let’s meet meet in Wroclaw! in Wroclaw!

Visit us:

Wroclaw Agglomeration Development Agency

invest-in-wroclaw.pl Visit Visit us: us:

Wroclaw Wroclaw Agglomeration Agglomeration Development Development AgencyAgency

invest-in-wroclaw.pl invest-in-wroclaw.pl

Liveable Liveable BestLiveable European Destination 2018

with 700+ artistic events BestBest European European Destination Destination 20182018 and 5 million tourists withwith 700+700+ artistic artistic events events and and 5 million 5 million tourists tourists

19 flights daily to major European hubs that includes: 19 flights 19 flights daily daily to major to major European European hubs hubs thatthat includes: includes: 6 flights daily 2 flights weekly to Warsaw to Tel Aviv 6 flights 6 flights dailydaily 2 flights 2 flights weekly weekly to Warsaw to Warsaw

to Tel to Aviv Tel Aviv

Odkryj urokliwe Kowno

Leć do miasta, które łączy w sobie tradycję z nowoczesnością

Discover charming Kaunas

Fly to the city that combines tradition with modernity

lot.com

ROZKOSZUJ SIĘ ORYGINALNYM SMAKIEM, KTÓREGO NIE ZNAJDZIESZ W ŻADNYM INNYM MIEJSCU NA ŚWIECIE. Śliwka Nałęczowska to ręcznie selekcjonowane, polskie śliwki otoczone delikatną masą kakaową i oblane pyszną czekoladą.

ENJOY THIS UNIQUE TASTE YOU WILL NOT FIND ANYWHERE ELSE. Śliwka Nałęczowska – these are hand selected Polish plums covered with cocoa cream and delicious chocolate.

/sliwka.naleczowska

Jedna karta, wiele przywilejów One card, many benefits Dzięki karcie Miles & More możesz gromadzić i wykorzystywać mile zarówno podczas podróży, jak i na co dzień. Spójrz na atrakcyjne oferty, które daje największy w Europie program dla często podróżujących pasażerów.

With Miles & More card you can earn and spend miles both while travelling and on everyday purchases. Take a look at the attractive benefits offered by the biggest Europe’s programme for frequent flyers.

Szybka i bezpłatna rejestracja

Fast and free registration

Skorzystaj z aplikacji mobilnej Miles & More i zgromadź dodatkowe 500 mil lub wejdź na stronę www.miles-and-more.pl.

Download Miles & More app and take advantage of 500 award miles or visit www.miles-and-more.pl.

Zarejestruj się już teraz miles-and-more.com/pl/rejestracja

Register now miles-and-more.com/en/registration

Po zarejestrowaniu można naliczyć wstecznie mile za przeloty oraz usługi partnerów z ostatnich sześciu miesięcy.

By the way: after registration, miles for your flight or other partners services can be credited to you retrospectively within 6 months.

Gromadź mile nie tylko za podróże samolotem w ponad 30 liniach lotniczych, ale również korzystając z karty kredytowej, ubezpieczenia podróży, podczas zakupów oraz u 300 innych partnerów nielotniczych na całym świecie.

Earn miles not only when you are traveling with more than 30 airlines, but also take advantage of credit cards, travel insurance, shopping and with 300 other non-airline partners all over the world.

Wykorzystaj mile premiowe na przelot, podwyższenie klasy podróży oraz inne usługi między innymi pobyt w hotelu czy wypożyczenie samochodu.

Spend award miles on flight awards, upgrade awards or other services such as stay in the hotel or car rental.

Wyjątkowe promocje

Special offers

NajMILszy poniedziałek - co dwa tygodnie masz możliwość wykorzystać mile na bilety - nagrody w klasie ekonomicznej już od 7 000 mil.

Okazje milowe - co miesiąc nowe fascynujące kierunki podróży w atrakcyjnych cenach, dostępne już od 15 000 mil.

Monday sMILEs - every two weeks you can redeem your miles for award ticket in Economy class from just 7,000 miles

Skorzystaj z promocji milowych LOT-u, dzięki którym Twoja podróż stanie się jeszcze bardziej atrakcyjna.

Take advantage of LOT mileage promotion and make your flight even more attractive.

Mileage bargains - every month award tickets are available just from 15,000 miles round trip in economy class.

Już w sprzedaży wyjątkowe oferty wypoczynku na sezon ZIMA 2019/2020.

Luksusowe, starannie wyselekcjonowane hotele, miejsca, które pokochały gwiazdy. Najlepsze oferty tylko z Itaka&Gala!

WEJDŹ

na www.itaka.pl/gala/ i pobierz katalog z naszymi ofertami

ZADZWOŃ: NUMER INFOLINII 801 055 111

Ilość miejsc w ofercie ograniczona

NOWOŚĆ!

ZIMA 19/20