ZABIERZ MNIE|TAKE ME HOME
KIERUNEK GRENOBLE | ŁÓDŹ: ZIEMIA WCIĄŻ OBIECANA | STADIONY NA EURO 2012 | MIÓD? NA ZDROWIE! | KAWIOR ZNACZY KOŁACZ SIŁY | KRÓL TEŻ CZŁOWIEK | PIOTR POGON BIEGA DLA INNYCH
01/2011
egzemplarz bezpłatny/free copy magazyn pokładowy polskich linii lotniczych lot ISSN 0239-9032
U JULII W WERONIE JULIET'S VERONA
14
METAL NA MEDAL HEAVY METALS
52
Tatry górą! Tatras Rock!
001_KA_01_Okladka-kor.indd 1
10-12-20 14:36
Drogerie_K_20.12.indd 1
12/20/10 3:51:46 PM
EDYTORIAL ■ EDITOR’S NOTE
P
rzeglądam gotowy już do wysłania do drukarni Kalejdoskop i… nie wiem, co Wam polecić! Czy zachęcić do wyjazdu do Werony? A może zaproponować wypad gdzieś bliżej, czyli w piękne polskie Tatry? (Grillowany oscypek z żurawiną i herbatka z prądem – obowiązkowo!). Dla fanów piłki nożnej – przegląd stadionów na Euro 2012. (Obyśmy zdążyli z ich budową…). Styczeń skłania mnie jednak do robienia planów, obiecywania sobie, że w nowym roku będę się starała żyć lepiej, bardziej świadomie… Po lekturze wywiadu z maratończykiem Piotrem Pogonem poczułam przypływ sił witalnych i zapragnęłam na góry się nie tylko wspinać, ale i je przenosić! Idea „przesuwania horyzontu” zawsze była mi bliska, ale pokora, z jaką pan Piotr przyjmuje wyroki losu, i to jak walczy z przeciwnościami, przypomniały mi na nowo, że nie ma rzeczy niemożliwych. Prawdziwa potęga drzemie w nas samych, w naszych umysłach. Życzę nam wszystkim odnalezienia w sobie pokładów nieskończoności. I zadowolenia z lektury tego wydania Kalejdoskopu. ☐
Zdjęcia/Credits: Archiwum prywatne, PLL LOT; Okładka/Cover: Adam Brzoza
I
’m perusing the latest issue of Kaleidoscope before it’s sent to the printers and I can’t make up my mind what to recommend. Should I encourage you to head for Verona? Or would somewhere closer to home, like the beautiful Polish Tatra mountains be better? (Nothing beats grilled oscypek cheese with cranberries and cup of tea spiked with vodka). Football fans should enjoy reading about the stadiums being built for Euro 2012 (let’s just hope they’re finished on time). January is the month when I make plans and resolutions to live a better life, with greater awareness. After reading the interview with marathon runner Piotr Pogoń, I felt a rush of energy that made me want to move mountains, not just climb them! I’ve always wanted to broaden my horizons, but the modesty with which Piotr accepts the vicissitudes of life and the way he surmounts obstacles reminded me that nothing is impossible. We have real power lying dormant, deep within our psyche. I hope you all tap into your infinite inner resources this year. ☐
redaktor naczelna/Editor in Chief Martyna Wojciechowska
D
rodzy Czytelnicy, nowy rok to nowe wyzwania, także dla naszej firmy. Chcąc spełniać oczekiwania naszych Pasażerów, będziemy kontynuować pracę nad podnoszeniem komfortu Państwa podróży, czemu służyć ma odnawianie kabin pasażerskich w samolotach Boeing 767, wzbogacanie menu czy realizowane na pokładach samolotów LOT-u programy dla naszych najmłodszych Pasażerów. Planujemy też nadal rozwijać naszą siatkę połączeń, która w ubiegłym roku została wzbogacona o osiem zagranicznych destynacji. Aby wyjść naprzeciw tym z Państwa, którzy nie wyobrażają sobie stycznia bez nart, przygotowaliśmy dwa nowe połączenia – do Werony oraz Grenoble. Alpejskie trasy zjazdowe i śródziemnomorski klimat zimowej stolicy Francji na pewno przypadną do gustu amatorom białego szaleństwa. Natomiast Werona jest świetnym punktem wypadowym dla narciarzy, którzy wybierają się na stoki prowincji Trydent. Zapaleni narciarze i w Polsce znajdą coś dla siebie – w dziale Regiony przekonujemy, że naszych Tatr po prostu nie sposób nie kochać! ☐
D
ear readers, the new year always brings new challenges and that goes for our company too. With your expectations in mind, we will continue to make your trips more comfortable by reconditioning the passenger cabins of our Boeing 767 aircraft, enhancing our catering menu and introducing more attractions for children who fly with LOT. We also plan to keep expanding our list of destinations, after adding another eight foreign cities over the past year. We have launched two new destinations – Verona and Grenoble – to pander to those of you who cannot imagine winter without skiing. The alpine skiing routes and the Mediterranean charm of France’s winter capital will certainly be gratifying to winter sports fans and Verona is the perfect transfer point for skiers on their way to Trento Province. Poland has plenty to offer skiing aficionados too – you’re bound to fall in love with the Tatras once you’ve read our story on the region! ☐
prezes PLL LOT/PLL LOT CEO Marcin Piróg 3
003_KA_01_Edytorial-kor.indd 3
10-12-20 14:39
SPIS TREŚCI ■ CONTENTS LIST PREZESA 3 EDITOR’S NOTE
14
WIEDZIEĆ WIĘCEJ DID YOU KNOW?
FELIETON LECHA WAŁĘSY 6 LECH WAŁĘSA’S COLUMN
KRÓLÓW ŻYCIE INTYMNE 46 THE PRIVATE LIVES OF KINGS
REZERWACJE 8 SAVE THE DATE
METALE NA WAGĘ ZŁOTA 52 DEAREST METALS
WYRUSZ W PODRÓŻ SEE THE WORLD
68
5 POWODÓW, BY ODWIEDZIĆ GRENOBLE 12 5 REASONS TO VISIT GRENOBLE WERONA – STOLICA ZAKOCHANYCH I... ŁASUCHÓW 14 VERONA – THE CAPITAL OF LOVERS AND.... GOURMETS
SAMOLOTY MEDYCZNE LOT 60 MEDICAL LOT AIRCRAFT
ROZMAITOŚCI MISCELLANEA KAWIOR ZNACZY KOŁACZ SIŁY 62 CAVIAR MEANS CAKE OF POWER
ŁÓDŹ WOJCIECHA ZIELIŃSKIEGO 24 WOJCIECH ZIELIŃSKI’S ŁÓDŹ
TERAZ POLSKA POLAND’S WONDERS
NASZ BAGAŻ W PODRÓŻY 58 OUR LUGGAGE ON THE ROAD
62
TREFL: KARTY NA STÓŁ 66 TREFL: CARDS ON THE TABLE
30
POGOŃ ZA ŻYCIEM PIOTRA POGONA 68 IN PURSUIT OF LIFE
STADIONY NA EURO 2012 30 EURO 2012 STADIUMS
KULTURA 72 CULTURE
MIÓD? NA ZDROWIE! 36 HONEY? CHEERS!
GADŻETY 74 GADGETS
LEGENDA TATR 38 THE LEGEND OF THE TATRAS
MODA & URODA 76 FASHION & BEAUTY
66
24 38 Redakcja tel. +48 22 360 39 60 e-mail: kaleidoscope@guj.pl Martyna Wojciechowska redaktor naczelna Agnieszka Franus zastępca redaktor naczelnej Marcin Pieszczyk, redaktor prowadzący Tomasz Cholaś, korekta TŁUMACZENIA: Agnieszka Chrościcka
Magdalena Szwedowska Stephen Canty, red. wersji angielskiej DZIAŁ GRAFICZNY: Anna Angerman, projekt Ewa Borowska, grafik prowadzący Maciej Murański, fotoedytor Iza Idziak, fotoedytor Joanna Kopka, kartograf Krzysztof Stypułkowski, DTP PRODUKCJA: Marek Szpunar (dyr.) Robert Jeżewski REKLAMA: Elżbieta Hołubka, dyr. biura reklamy G+J
68 Żaneta Lis-Stryczewska, dyr. reklamy Kaleidoscope +48 664 950 424 Agnieszka Rosiak, +48 501 822 477 Anna Olszewska, +48 22 360 36 03 Edyta Kielak, +48 503 124 171 Anna Dembska, +48 695 321 353 Katarzyna Dębicka, +48 509 548 666 KOORDYNATOR LOT: Karolina Gościniak Wydawnictwo Gruner+Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka komandy towa ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. +48 22 360 36 68, www.guj.pl
INFO I–XVI Magdalena Malicka, prezes Agata Materkowska, wydawca Małgorzata Nocuń, dyrektor promocji i wydawniczy Anna Piszczadowska, marketing Marcin Kozioł, multimedia (dyr.) Agnieszka Wierzbicka-Baxter, sprzedaż i rozwój biznesu (dyr.) Jerzy Janczak, dystrybucja i obsługa klienta (dyr.) Tomasz Kostecki, dyrektor pionu finansowo-operacyjnego: Agata Linek, prenumerata i sprzedaż wysyłkowa +48 22 360 377 77
Zdjęcia/Credits: East News (2), Tomasz Jagodziński, M.P., Wiesław Kałuszka, Bew
GWIAZDOZBIÓR 78 OUT & ABOUT KRZYŻÓWKA 82 CROSSWORD
4
004_KA_01_Spis tresci-kor.indd 4
10-12-20 16:58
Orion_K_15.04.indd 1
4/15/10 5:02:33 PM
FELIETON ■ COLUMN
Rok wielkich wyzwań A Year of Great Challenges
A
year has passed, another year awaits. If I could wish myself something, I would wish that my health allowed me to meet new people, not only via Kaleidoscope, but also during my many trips so that we could look back on the great victory of the Solidarity movement and talk about the future. I do hope that the words I utter in many parts of the world will bear fruit and that the young people with whom I often meet will begin building a new reality in an age of intellect, information and globalisation. As far as politics go, the upcoming year will be an interesting one for Poland, as the struggle for the structure and development of the country continues and Poland takes over the presidency of the European Union. I’ve heard a lot of people say that the Union is nothing more than bureaucracy, but I believe unity gives us all an opportunity to find peace and prosperity and make friends of our neighbours. The middle of the year will see our political class and our society put to the test. We know that politicians and public officials are working hard to meet the challenge. Europe is looking at that “green island“ of ours with hope and admiration so we cannot afford to let her down. We also have parliamentary elections this year. Just remember that if you do not vote, you have no right to complain afterwards. In this new era, the rules of the game are clearly spelt out and a democratic government guarantees justice for the people. As we enter the new year, let’s remember the past but let’s plan for the future as well. I will never stop emphasising the importance of dialogue. I will be focusing on discussions about the need for solidarity, I will be promoting Poland and I will be helping to build communication and understanding between people wherever I am invited to. At this, the beginning of the new year 2011, I would like to wish you all lots of challenges and successes in whatever the year brings. ☐
Lech Wałęsa FUNDACJA INSTYTUT LECHA WAŁĘSY
Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA O/Warszawa 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760
e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org
Zdjęcie/Credits: Damian Kramski / Agencja Gazeta
R
ok za nami, rok przed nami. Prywatnie życzyłbym sobie, by zdrowie pozwoliło mi spotykać się z ludźmi nie tylko na łamach Kalejdoskopu, lecz także podczas licznych wyjazdów, by wspominać wielkie zwycięstwo Solidarności i dyskutować o przyszłości. Mam nadzieję, że słowa, które wypowiadam w wielu miejscach świata, kiedyś zaowocują i młodzi ludzie, z którymi często się spotykam, zabiorą się do budowy nowej rzeczywistości w erze intelektu, informacji i globalizacji. Politycznie nadchodzący rok dla Polski zapowiada się ciekawie, bo i zmagania o kształt oraz rozwój kraju, i prezydencja Polski w Unii Europejskiej. Wielu mówi, że Unia to biurokracja, ale ja wierzę, że wspólna Europa to wizja współpracy opartej na wartościach i wzajemnym wsparciu. Jedność daje szansę na pokój i dobrobyt, na rozwój sąsiedzkich przyjaźni i na wzajemne poznanie. W połowie roku rozpocznie się wielki sprawdzian dla polskiej klasy politycznej i dla naszego społeczeństwa. Często zastanawiam się, jak sobie poradzimy, gdy oczy całej Europy będą skupione na naszej ojczyźnie. Wiem, że politycy i urzędnicy pilnie przygotowują się, by sprostać temu wyzwaniu. Europa patrzy na naszą polską „zieloną wyspę” z nadzieją i podziwem, więc nie możemy jej zawieść. Gdzie debata i dyskusja o przyszłości, zawsze liczyć możecie Państwo na moją pomoc i radę. Po drodze czekają nas również wybory parlamentarne. Pamiętajmy, że gdy nie głosujemy, nie mamy potem prawa narzekać. W nowej erze jasne reguły postępowania i demokratyczny rząd są dla obywateli gwarantem – wszelkiej sprawiedliwości możemy przecież dochodzić, wrzucając kartkę wyborczą, a nie rzucając na ulicy kamieniami. Wchodząc w nowy rok, pamiętajmy o przeszłości, ale planujmy przyszłość. Ja stawiam na podkreślanie dialogu. Będę skupiał się na dyskusji o potrzebie solidarności, działał na rzecz promocji Polski i aktywnie uczestniczył w budowaniu zrozumienia i porozumienia, gdziekolwiek będę zapraszany. Na początku roku 2011 życzę wszystkim Państwu aktywności i sukcesu w realizacji wyzwań, które będzie on stawiał przed nami. Bez wyzwań życie nie miałoby smaku. ☐
6
006_KA_01_Felieton Walesa-kor.indd 6
10-12-20 14:41
to eleganckie, ciepłe i niezobowiązujące miejsce, w którym delikatna i lekka kuchnia polska codziennie zaskakuje nowymi specjałami. To jedyne takie miejsce w Warszawie...
Reklama_Rozana_1101.indd 1
12/16/10 9:40:50 AM
REZERWACJE ■ SAVE THE DATE 16.01, Dzień Świętego Antoniego, Pollença St Anthony Day, Pollença Choć imieniny patrona zgub przypadają 17 stycznia, to w Hiszpanii świętuje się je dzień wcześniej. W Barcelonie wierni obchodzą miasto w procesji, w innej części Katalonii świętego czci się skokami na koniu przez ognisko. Szczególny charakter mają obchody w miasteczku Pollença na Majorce. Święty Antoni jest w Hiszpanii patronem zwierząt, zatem wszyscy posiadacze zwierząt domowych i gospodarskich gromadzą się z nimi na specjalnym błogosławieństwie. Chłopcy i mężczyźni rywalizują też we wdrapywaniu się na wytłuszczony pal. www.thepollensaguide.com The feast day of the patron saint of lost articles falls on 17 January but is celebrated on its eve in Spain. The faithful march in procession in Barcelona, while there is horse jumping over an open fire in another part of Catalonia. Special festivities are held in the Majorcan town of Pollença. As St Anthony is the patron of animals in Spain, pet and livestock owners gather with their animals for a special blessing. Boys and men also compete in climbing a grease-covered pole – naturally, the winner is the first to reach the top. Just like in real life.
26–27.01, Learning Technologies, Londyn Learning Technologies, London Nauka nie wchodzi ci do głowy i nawet spanie z książką pod poduszką nic nie daje? A może stawiasz na przestarzałe metody edukacyjne? Jeśli chcesz się dowiedzieć, co w technikach uczenia się piszczy, powinieneś odwiedzić ekspozycję w londyńskiej Olympii. Na targach zaopatrzysz się np. w programy do zapamiętywania. W tym roku pojawi się tu ponad 200 wystawców i blisko 4 tys. oglądających. Organizatorzy szczególny nacisk kładą na e-learning i udział mediów w kształceniu. www.learningtechnologies.co.uk You seem immune to learning and not even sleeping with a textbook under the pillow helps? Or maybe your teaching methodology is outdated? If you want to find out what’s new in learning technologies, don’t miss the Learning Technologies Expo at London’s Olympia. This famous exhibition centre in West Kensington has textbooks and software for sale, and offers hands-on experience in modern learning technologies and memory techniques. This year’s event will be attended by over 200 exhibitors with an estimated footfall of around 4,000 visitors. The organisers are focusing on e-learning and the media’s contribution to learning.
6–8.01, Festiwal na Pustyni, Essakane Festival au Desert, Essakane Masz dosyć muzyki, którą karmi nas radio? Jedź na Festival Au Désert! W niezwykłej scenerii Sahary wystąpi 30 wykonawców: głównie muzycy z berberyjskiego ludu Tuaregów, ale również zespoły z Mauretanii i Nigru. Festiwal ma promować nie tylko miasto-oazę Essakane, lecz całe Mali. Przy okazji koncertów można kupić okoliczne rękodzieło: maski, biżuterię i tkaniny. Koniecznie należy zabrać ze sobą śpiwór (spanie w namiotach), latarkę i zapas wody. www.festival-au-desert.org Fed up with the music played on the radio? Then visit Festival Au Desert! Set in the unique and harsh Saharan desert, the event features 30 performers − mainly musicians from the Berber Tuareg tribe, but also bands from nearby Mauretania and Niger. The Festival has ambitions not only to represent its home oasis of Essakane but all of Mali. Don’t forget to pack a sleeping bag (tent accommodation), a torchlight and a supply of water.
008_KA_01_Rezerwacje-kor.indd 8
8–15.01, trasa Amy Winehouse, Brazylia Amy Winehouse on tour, Brazil Rzadko można sprawdzić, czy znana z rewelacyjnego głosu i świetnego repertuaru oraz skandalizującego życiorysu piosenkarka jest nadal w dobrej formie. Brytyjska wokalistka, która ostatnio częściej zajmowała się rekonwalescencją niż śpiewaniem, wyrusza na jedyne minitournée do Brazylii. Koncerty Amy, która na styczeń zapowiada także wydanie pierwszej od 4 lat nowej płyty, odbędą się we Florianópolis, Rio de Janeiro, Recife i São Paulo. www.amywinehouse.com We rarely have an opportunity to see whether this vocalist, famous for her sensational voice and great songs and notorious for her outrageous lifestyle, has managed to keep herself in shape. The singer who has recently been busy convalescing and designing fashion instead of singing but whose first album in four years is due for release this month, will be giving concerts in Florianópolis, Rio de Janeiro, Recife and São Paulo.
10-12-20 14:43
Do 30.01, Dama z gronostajem, Warszawa Until 30.01, Lady with the Ermine, Warsaw Jeszcze tylko do końca stycznia warszawiacy i przyjezdni mogą na żywo przekonać się, że muza Leonarda da Vinci trzyma na ręku właśnie to zwierzę, a nie łasiczkę. Na czas remontu swojego stałego miejsca ekspozycji w krakowskim Muzeum Czartoryskich obraz gości bowiem w stołecznym Zamku Królewskim. Arcydziełu towarzyszą inne znakomite dzieła z kolekcji Muzeum: Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta, obrazy Boutsa i Norblina, ale także majstersztyki rzemiosła z Europy oraz Dalekiego i Bliskiego Wschodu. www.zamek-krolewski.pl You only have until the end of January to convince yourself that Leonardo da Vinci’s muse is cuddling an ermine, not a weasel. The painting is staying at the Royal Castle in Warsaw while its home, the Czartoryski Museum in Kraków, is being renovated. This masterpiece from one of Europe’s greatest painters is hanging alongside other magnificent paintings from the Museum – Rembrandt’s “Landscape with Good Samaritan”, works by Dirk Bouts and Jean Pierre Norblin, and masterful examples of European and Far Eastern handicrafts.
2–7.01, Praski Festiwal Zimowy, Praga Prague Winter Festival, Prague W styczniu do stolicy Czech powinni zawitać melomani. W pięknych salach Opery Narodowej i Rudolfinum usłyszą bowiem the best of tego, co dla opery i baletu napisano: m.in. Don Giovanniego Mozarta, Toskę Pucciniego, Otella Verdiego i Eugeniusza Oniegina Czajkowskiego oraz balet Moja ojczyzna do muzyki Smetany. Organizatorzy zapewniają także zwiedzanie miasta i pobliskiej Kutnej Hory ze słynną Kaplicą Czaszek, wykwintny obiad i praską specjalność, czyli spektakl teatru cieni. www.praguewinter.com The 2011 Prague Winter Festival should attract music lovers to the city in January. The ‘best of’ the opera and ballet will be performed in the imposing rooms of the National Opera. Performances include Mozart’s Don Giovanni, Puccini’s Tosca, Verdi’s Otello, Tchaikovsky’s Eugene Onegin, and Smetana’s ballet My Country. The organisers are also offering sightseeing tours around Prague and neighbouring Kutna Hora, home to the famous ossuary, an exquisite lunch and Prague’s spécialité de la maison – the shadow play.
11–13.02, Festiwal Wondół Challenge, Szczyrk Wondół Challenge Festival, Szczyrk 12–18.01, Ati-Atihan, Kalibo Ati-Atihan, Kalibo, Philippines
Zdjęcia/Credits: Reuters/Forum, Shutterstock, M.P.(3), Laif/EK Pictures, East News (2).
Obchody Ati-Atihan, choć teoretycznie poświęcone są Dzieciątku Jezus, to stanowią wielkie święto jedności, na którym tradycyjne wierzenia tubylców łączą się z chrześcijaństwem, biali malują się na ciemno, a czarnoskórzy na biało. Święto obchodzi się w filipińskim miasteczku Kalibo w prowincji Aklan przez tydzień, ale szczególnie warto uczestniczyć w jego trzech ostatnich dniach. Na ulicach pojawiają się rozmaite grupy etniczne. Towarzyszą im plemienna muzyka i tańce. Święto kończy się balem. www.lakbaypilipinas.com/ati _ atihan _ festival.html Theoretically dedicated to the Baby Jesus, the Ati-Atihan celebrations are mainly a wonderful festival of syncretising traditional beliefs with Christianity. White participants paint themselves black and vice versa. The week-long festival is celebrated in the Philippine town of Kalibo in Aklan province and its final three days are especially memorable. The streets swarm with different ethnic groups dressed up in costumes made especially for the occasion. This fabulous sight is accompanied by tribal music and dancing. The festival climaxes with a colourful ball where participants get to vote for the best dance and costume.
Goście specjalni to: gen. Mirosław Hermaszewski, pierwszy Polak w kosmosie, Piotr Pustelnik, zdobywca Korony Himalajów i Karakorum, oraz himalaistka Kinga Baranowska. Na festiwalu swoje zdjęcia z lotu ptaka zaprezentuje Kacper Kowalski wyróżniony w Wielkim Konkursie Fotograficznym National Geographic Polska. Poza prezentacją najważniejszych filmów o tematyce górskiej dla uczestników przygotowano wiele innych atrakcji, m.in. pokazy ratownictwa GOPR czy Bieg pod Górę Mountain HardWear. www.wondol-challenge.pl. Wondół’s special guests this year are General Mirosław Hermaszewski, the first Pole in space, Piotr Pustelnik, who has ascended the Crown of the Himalayas, and Kinga Baranowska, a young Himalayist. The Festival also presents some aerial photographs by Kacper Kowalski whose work received recognition in this year’s National Geographic Great Photographic Contest. There will be screenings of mountain-themed productions, plus a wide range of other attractions, including a demonstration of a helicopterassisted GOPR mountain rescue operation.
9
008_KA_01_Rezerwacje-kor.indd 9
10-12-20 15:43
VwPassat_K_15.12_L.indd 1
12/15/10 10:15:11 AM
VwPassat_K_15.12_P.indd 1
12/15/10 10:16:32 AM
5
NOWY KIERUNEK ■ NEW DESTINATION
powodów, żeby odwiedzić Grenoble reasons to visit Grenoble Piotr Skiba
W uznaniu dla potencjału naukowego tygodnik Time nazwał je małym wielkim miastem. Z trzema uniwersytetami, politechniką i centrami naukowymi Grenoble w pełni na to miano zasłużyło.
1|
NA NARTY MARSZ!
Miasto zimowych igrzysk olimpijskich z 1968 r. niezmiennie przyciąga narciarzy i snowboardzistów dużą liczbą stoków. Zaledwie 30 km od stolicy departamentu Isère leży Chamrousse – położone na wysokości 2250 m n.p.m. oferuje 38 tras zjazdowych, 24 wyciągi orczykowe i krzesełkowe oraz kolejkę linową. Szusując, podziwiać można fantastyczny widok na Alpy i Grenoble, które nie bez przyczyny nazywane jest zimową stolicą Francji.
012_KA_01_5Powodow-kor.indd 12
READY, STEADY, SHUSS! The host city of 1968 Winter Olympic Games continues to attract skiers and snowboarders with its endless slopes. At 2,250 metres above sea level, Chamrousse is just 30 km out of the Department capital Isère. It offers 38 ski trails, 24 ski tows and chair lifts as well as cable cars. The slopes give an excellent view of the Alps with Grenoble nestled in the valley and you will see for yourself why Grenoble is called the winter capital of France.
Zdjęcia/Credits: Hemis/East News,(2), AGE Fotostock, Alamy/Bew, Corbis, Arco/Forum
In recognition of its academic potential, Time magazine acclaimed Grenoble as “little big town”. With three universities, an institute of technology and several research centres, Grenoble has certainly earned the title.
10-12-20 14:53
2|
4|
PYCHA OD WIEKÓW
ZABAWA KOLEJKĄ
Zabytkowe wnętrza restauracji Café de la Table Ronde kuszą swoim urokiem i doskonałą kuchnią od 1739 r. Wpadały tu francuskie znakomitości: Stendhal (którego muzeum można również odwiedzić w Grenoble), Jean-Jacques Rousseau, Sarah Bernhardt czy Fernandel. Specjalnością kuchni są gratin dauphinois (zapiekanka z cienko pokrojonych ziemniaków w serze gruèyre, śmietanie i czosnku).
ETERNALLY DELICIOUS The Café de la Table Ronde, with its old world decor, charming atmosphere and exquisite cuisine, has been an irresistible source of temptation since 1739. The restaurant has been frequented by many French personages, including Stendhal (whose museum is also based in Grenoble), Jean-Jacques Rousseau, Sarah Bernhardt, Jacques Brel and Fernandel. The spécialité de la maison is gratin dauphinois
3| BASTYLIA Choć mniej słynna od tej (już nieistniejącej) paryskiej, jest na pewno jedną z tych atrakcji miasta, którą koniecznie trzeba odwiedzić. Do fortyfikacji z XIX w. dojedziemy nie mniej słynną kolejką linową – kulistymi sześcioosobowymi wagonikami zwanymi les bulles. Bilet w obie strony to wydatek ok. 6 euro. Na miejscu można powspinać się po skałach, odwiedzić muzeum czy przejść ścieżkę zdrowia. No i ta panorama miasta...
BASTILLE
5|
Trasę Chemin de Fer de La Mure zbudowano w 1888 r., aby transportować do Grenoble węgiel. Linia zasłynęła z nowoczesności i stała się na przełomie XIX i XX w. jednym z najczęściej opisywanych dzieł techniki. Podczas dwugodzinnej przejażdżki zabytkowym pociągiem można podziwiać wiekowe budynki postindustrialne, wiadukty i tunele, których na odcinku 30 km jest aż 18. W Tajemniczym Tunelu (Le Tunnel Mystérieux) można zapoznać się z historią linii, a na stacji La Motte zwiedzić muzeum pszczelarstwa.
FUN TRAIN While in Grenoble, you simply have to take a ride on the Chemin de Fer de La Mure. The route was built in 1888 to transport coal from Matheysin to Grenoble. The railway was cutting edge for its time and became one of the most talked about technological achievements of the day. These days it is a major tourist attraction. The historic train follows a 30 kilometre route past century-old postindustrial buildings, over viaducts and through 18 tunnels over a period of two hours or so. Explore the history of La Mure in the Mystery Tunnel (Le Tunnel Mystérieux), and pop into the apiculture museum at La Motte station.
It may not be as famous as its Parisian counterpart (which no longer exists), but it is definitely one of the must-see sights in the city. To get to the 19th century fortress, just take one of the equally famous spherical cable cars known as Les Bulles. A return ticket will set you back around EUR 6. Once there, you can go rock climbing, visit the local museum, test your mettle on the fitness trail, or just sit back and admire the skyline.
OGRÓD DELFINÓW
Położony nad rzeką Isère, u stóp wzgórza Bastylii, Jardin des Dauphins to idealne miejsce na spacery. Choć jesteśmy blisko Alp, poczujemy się jak nad Morzem Śródziemnym, a to dzięki licznym cyprysom i cedrom. Ogród założony w dawnej fortyfikacji w 1785 r. zniszczono podczas rewolucji francuskiej, po czym odbudowano na początku XX w. Warto zwrócić uwagę na wykonany w brązie pomnik bohaterskiej szlachcianki Philis de La Charce. Statua może nie jest zbyt urodziwa, za to uczy historii, przypominając o „regionalnej Joannie d'Arc” – przywódczyni powstania ludowego w XVII w.
JARDIN DES DAUPHINS
Alamy/Bew, Corbis, Arco/Forum
Overlooking the Isère from the foot of Bastille Hill, Jardin des Dauphins is the perfect place for a walk. You can experience a truly Mediterranean ambience among the garden’s many cypresses and cedars. Established in the former fortress in 1785, the garden was destroyed during the French Revolution and restored in the early 20th century. Stop by the bronze statue of the brave gentlewoman Philis de La Charce. The monument may be not strikingly beautiful, but it honours a “regional Joan of Arc” who led a revolt in the 18th century.
INFO O LOTACH FLIGHT INFO cena w obie strony od 674 zł; WAW–GNB 13:25–16:00 sb. GNB–WAW 17:00–19:20 sb. return flights from PLN 674; WAW–GNB 13:25–16:00 Sat. GNB–WAW 17:00–19:20 Sat.
13
012_KA_01_5Powodow-kor.indd 13
10-12-20 14:54
SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS
Tylko sto kilometrów od narciarskich wyciągów prowincji Trydent leży jedno z najpiękniejszych włoskich miast. Choć na czas karnawału senna zwykle Werona ożywa, to i tak ci, którzy nie lubią szaleństw, bez trudu znajdą tu spokój.
Nie będę Julią wierną na balkonie – deklaruje niejedna niewiasta, ale gdy tylko znajdzie się w Weronie, nie może sobie odmówić przyjemności wcielenia się w tę postać. Most female visitors to Verona cannot go without setting foot on the famous balcony to get a feel of what it was like for the Shakespearean heroine to be loved so by Romeo.
Zdjęcia/Credits: Bew, East News
Barely a hundred kilometres from the ski lifts of Trident lies one of Italy’s most beautiful cities. Sleepy Verona certainly comes to life during the carnival, but otherwise you should have no trouble finding peace of mind here.
14
014_KA_01_Szerokie Werona-kor.indd 14
10-12-20 16:41
Zdjęcia/Credits: Bew, East News
Miłość z kluskami w tle Love and Potato Dumplings Monika Boniecka
N
ormalnie byłoby jak zwykle w Dolomitach: o świcie pobudka, śniadanie w hotelowej restauracji, potem narty do późnego popołudnia, wielka kolacja i spać. Tym razem jednak pech chciał, że niezawodna dotychczas pogoda spłatała w Madonna di Campiglio figla – mgła i gęsty śnieg uniemożliwiały szusowanie. Żeby więc nie marnować czasu, wybrałam się do oddalonej o 170 km Werony. Czemu akurat tam? Bo uchodzi za jedno z najpiękniejszych włoskich miast. Bo słynie z kluseczek gnocchi, a zimą mam na nie szczególną ochotę. Bo kiedyś miałam tam pojechać, ale w hotelach nie było wolnych miejsc. Wino, jedzenie, historia – kusząca mieszanka. A to jeszcze nie wszystko. To przecież miasto Romea i Julii...
ARENA STARSZA NIŻ KOLOSEUM
Lubię w nowych miejscach przywoływać wspomnienia z poprzednich podróży – nawet poprzez nazwy. Dlatego w Weronie zatrzymuję się w hotelu Siena (Via Marconi 41) i pierwsze kroki kieruję do pizzerii Bella Napoli po przeciwnej stronie ulicy. Knajpa wygląda jak zakładowa stołówka – jest olbrzymia i urządzona bez pretensji. To dobrze rokuje. I rzeczywiście, pizza jest wyśmienita. Najedzona wyruszam na zwiedzanie. Zaczynam od Piazza Brà. To tu stoi Arena, amfiteatr z lat 40. n.e. Częściowo zniszczona podczas trzęsienia ziemi w XII w. trzyma się świetnie. W lecie odbywają się tu festiwale operowe, które przyciągają turystów z całego świata. W zimie pozostaje spacer po widowni odbudowanej w XVI i XVII w. Warto wspiąć się na najwyższy poziom, by z góry spojrzeć na plac – z wysokości lepiej widać jego majestat. Szeroki na 20 m Liston – marmurowy trotuar, kiedyś dostępny tylko dla arystokracji – dziś na szczę-
014_KA_01_Szerokie Werona-kor.indd 15
T
he standard daily routine in the Dolomites is as follows: get up at dawn, have a lavish breakfast in the hotel restaurant, go skiing until the late afternoon, eat a giant dinner and go to bed. This time, we were unlucky. The weather, so far reliable, turned fickle and fog and thick snow made schussing all but impossible. The local attractions – mainly upscale restaurants in the posh resort of Madonna di Campiglio – failed to compensate for the absence of skiing. So as not to waste any more time, I decided to head for Verona, 170 km south. Why Verona? Because it’s one of the most charming cities in Italy. Because it’s famous for gnocchi and there’s nothing like gnocchi in winter. Because I wanted to go there once and all the hotels were booked out. Wine, food and history make a very tempting combination. But there’s something else. Verona is the city of Romeo and Juliet.
ARENA OLDER THAN THE COLISEUM
Whenever I visit a new place, I like to recall
Posąg Julii, nieco starszej (i większej) niż u Szekspira, to wdzięczny temat do fotografowania. The statue of Juliet, a little older (and taller) than in the play, is a popular site for tourists.
10-12-20 16:41
SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS
Amfiteatr Arena jest starszy od rzymskiego Koloseum.
W antycznej Weronie spotykały się cztery ważne drogi: Via Gallica, Via Claudia Augusta, Vicum Veronensium i Via Postumia. Do dzisiaj miasto jest ważnym węzłem komunikacyjnym. Four major roads intersected in Verona: Via Gallica, Via Claudia Augusta, Vicum Veronensium and Via Postumiatake. The city continues to be a major transport hub.
ście służy wszystkim, a najbardziej właścicielom kilkunastu kawiarni i trattorii. Kawa z widokiem na Arenę kosztuje więcej, a smakuje gorzej niż w barach przy którejś z wąskich uliczek, więc opuszczam plac, żeby połazić po centro storico, czyli starówce.
FRESKI I STRAGANY
Mogłabym wybrać oczywistą marszrutę; wykwintna Via Mazzini, deptak handlowy z 600-letnią tradycją, doprowadziłaby mnie prosto do celu – Piazza delle Erbe. Wolę jednak pokluczyć. Co jest fantastyczne we włoskich miastach, nawet tych największych i pełnych turystów, to fakt, że wystarczy zboczyć o kilkaset metrów z głównego szlaku, by odnieść wrażenie, że czas zatrzymał się w miejscu, i by poczuć spokój szczęśliwej prowincji. Siadam w zwyczajnym barze, zamawiam espresso i tramezzino – trójkątną kanapkę z pieczywa tostowego bez skórki wypełnioną pastą z tuńczyka. Starszy mężczyzna przy stoliku obok czyta wiadomości sportowe, jakaś para żywiołowo dyskutuje. Jednak mało kto zatrzymuje się tu na dłużej. Mieszkańcy raczej wypijają kawę przy barze, wymieniają z barmanem uprzejmości i wracają do swoich spraw.
Ja wracam na spacer. Gdy docieram do Piazza delle Erbe, przystaję oszołomiona. Jest ogromny. Otoczony średniowiecznymi kamienicami, które bogaci kupcy w XVI w. ozdobili freskami. Malunki, choć w nie najlepszym stanie, robią ogromne wrażenie. Sam plac, wyłożony marmurami, zdaje się nic sobie nie robić z bycia cudem architektury – pośrodku zastawiony jest straganami z tandetą. I właściwie trudno się temu dziwić, bo handel ma tu bogatą tradycję. W średniowieczu handlowano w tym miejscu warzywami i ziołami (stąd nazwa – erbe to zioła). Już zresztą w I w. p.n.e. służył jako główne miejskie forum. W restauracji Maffei (www.ristorantemaffei.it) można obejrzeć ruiny pochodzącej z tamtych czasów świątyni Campidolium poświęconej Jowiszowi, Junonie i Minerwie. By je zobaczyć, jestem gotowa wydać nawet 50 euro na kolację, niestety na najbliższe dni wszystkie stoliki są zarezerwowane. Zresztą pod całym placem delle Erbe są liczne budowle, fundamenty dróg, kanalizacje, pozostałości domów i bazyliki rzymskiej. Część z nich można oglądać w podziemnym centrum fotografii Scavi Scaligeri. Idę na sąsiedni plac dei Signori, by przyjrzeć się nowszej historii Werony. To tu znajduje się rezy-
Zdjęcia/Credits: Age Fotostock/East News (2)
The Arena Amphitheatre is older than Rome's Coliseum.
16
014_KA_01_Szerokie Werona-kor.indd 16
10-12-20 16:41
Ad_1 Proz
Zdjęcia/Credits: Age Fotostock/East News (2)
memories of previous journeys – even by choosing familiar names. That’s why I decided to stay at the Siena Hotel (via Marconi 41) in Verona and strolled down to Bella Napoli pizzeria across the street. The place is huge but understated and resembles a factory canteen. This portended well. I have to admit the pizza was excellent. Tummy full, I set off to do some sightseeing. I began with the Piazza Brà, home to the Arena, an amphitheatre dating back to 40 BC. The Arena has held up beautifully, despite being partially destroyed by earthquake in the 12th century. In summer, it hosts opera festivals that draw people from all over the world. In winter, you can walk along the auditorium, which was rebuilt in the 16th and the 17th centuries. You get a bird’s eye view of the square from its highest point. This is the perfect vantage point to see the majestic Piazza Brà. Luckily, Liston, a 20-metrewide marble pavement once reserved for the aristocracy, is now more democratic and happily occupied by over a dozen cafes and trattorias. Coffee served with a view of the Arena costs more and tastes worse than coffee served
in bars tucked away in narrow alleys. I leave the elegant square to explore the old town.
Frescos and stalls
I could make a beeline for my destination – the Piazza delle Erbe – by wending my way along the sophisticated via Mazzini, a shopping street
Gnocchi to danie niezbyt wykwintne, za to smaczne. Gnocchi may not be a sophisticated dish but it certainly is delicious.
REKLAMA
Zrealizuj z Interhome zimowy urlop! 2|
Interhome od ponad 45 lat specjalizuje się w wynajmowaniu domów i apartamentów wakacyjnych. Aktualnie jest jedną z największych firm na rynku turystycznym posiadającą ofertę w całej Europie, a także w Stanach Zjednoczonych, w Afryce Południowej a nawet w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Tak jak różnorodna jest paleta krajów, tak bardzo zróżnicowane są oferty Interhome. Zimowa propozycje Interhome obejmują takie znane miejscowościjak Kitzbuehel i Seefeld w Austrii, Tignes, Val Thorens oraz Chamonix we Francji, St. Moritz i Zermatt w Szwajcarii oraz Sestriere,
www.interhome.pl Infolinia czynna całą dobę 22 642 23 84 Ad_190x122_pl.indd Werona-kor.indd 1 014_KA_01_Szerokie 17 Prozessfarbe CyanProzessfarbe MagentaProzessfarbe GelbProzessfarbe Schwarz
Livigno i Val d’Aosta we Włoszech. Oprócz najbardziej znanych kurortów zimowych, wśród propozycji znajdują się również miejsca zaciszne, dla osób preferujących spokój połączony z aktywnym wypoczynkiem. Ceny w Interhome mają charakter sezonowy. Zależą od terminu wyjazdu, od standardu, usytuowania, ilości. Wielu naszych klientów, zwłaszcza poza wysokim sezonem korzysta z oferty Last minute – oszczędności są duże – około 33 % ceny wynajęcia. Więcej informacji oraz rezerwacje na stronie www.interhome.pl. Zapraszamy!
17
10.12.10 16:41 10:33 10-12-20
Zewnątrz Werony nie ma, nie ma świata – mówi Szekspir ustami Romea. Szekspir, który, dodajmy, nigdy w Weronie nie był. "There is no world for me outside the walls of Verona" said Shakespeare via Romeo. Did you know that the Bard of Avon never even visited the place?
dencja rodu Scaligerich – władców, którzy w XII i XIII w. zbudowali potęgę miasta – oraz pomnik Dantego. Po wygnaniu z Florencji genialny poeta właśnie w Weronie znalazł schronienie. W pobliżu Piazza dei Signori trzeba koniecznie zobaczyć Torre dei Lamberti – wieżę z widokiem na miasto oraz katedrę, w której wisi jeden z ważniejszych obrazów w historii malarstwa: „Wniebowstąpienie” Tycjana.
PO DRUGIEJ STRONIE RZEKI
Jak to często we Włoszech bywa, liczba zabytków na metr kwadratowy nieco przytłacza. W poszukiwaniu oddechu idę na drugą stronę Adygi. Żeby się tam dostać, przechodzę mostem Pietra, którego historia sięga I w. p.n.e. W niezmienionej od antyku formie trwał aż do 1945 r., gdy wysadzili go w powietrze wycofujący się Niemcy. Po wojnie został odbudowany. Już na Ponte Pietra widzę, że miasto po drugiej stronie rzeki wygląda nie mniej atrakcyjnie. Bardzo zachęcająco prezentuje się Teatro Romano u stóp wzgórza Castel San Pietro. Prawie nie ma tu turystów. Można swobodnie spacerować, przysiąść na ławce, pogłaskać któregoś z wszędobylskich kotów... Opustoszały w zimie teatr ożywa
with 600 year old traditions. But I eschew the obvious and meander instead. The great thing about Italian cities, even the big ones swarming with tourists, is that you only need to go a couple of hundred metres off the main drag to feel that time has stood still and experience the joy of provincial tranquillity. I take a seat in an ordinary bar and order a tramezzino – a triangular tuna paste sandwich made with two slices of soft bread with their crusts removed. An elderly man at the next table is reading a sports newspaper, and a nearby couple is discussing something with gusto. Few people drop in to stay. The locals gulp their coffee down by the counter, exchange pleasantries with the bartender and swiftly get back to work. I continue my walk. When I reach the Piazza delle Erbe, I stand dumbstruck. It is absolutely enormous and lined with medieval houses decorated with frescos by wealthy merchants in the 16th century. The murals are a bit run-down but still very impressive. The square, for all its white marble, seems blissfully unaware of its splendid architecture – the centre is laden with junk stalls. This was the main city forum as early as the 1st century BC and specialised in vegetables and
Zdjęcia/Credits: Age Fotostock/East News
SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS
Niestety Ponte Pietra tylko wygląda na antyczny – większość przęseł nie przetrwała II wojny światowej. Unfortunately the Ponte Pietra bridge only looks as if it dates back to Antiquity, as most of the structure did not survive World War II.
18
014_KA_01_Szerokie Werona-kor.indd 18
10-12-20 16:42
Sklepy Aelia oferują perfumy i kosmetyki, alkohole, tytonie, artykuły spożywcze, upominki, modę i akcesoria. Nasza
oferta dostosowane jest do miejsca i narodowości obsługiwanych Klientów. Znajdziecie tutaj Państwo produkty najlepszych, światowych marek, luksusowe prezenty, nowości świata mody i urody, oferty specjalne oraz produkty dostępne wyłącznie w strefie travel retail. Polskie marki stanowią ważną część naszej oferty a ich produkty mogą być świetnym prezentem i gwarantują niezapomniane doznania smakowe. Dla internautów została specjalnie stworzona strona eBuy Zone, która umożliwia zamówienie produktów przez internet i odebranie ich tuż przed wylotem. Sklepy Aelia wyróżnia nie tylko ekskluzywny wystrój ale także poziom obsługi klienta reprezentowany przez naszych sprzedawców. Są oni ekspertami w swojej dziedzinie i zawsze do Państwa dyspozycji. Specjalnie dla czytelników Kaleidoscope rabat 10% w sklepach Aelia Duty Free w Warszawie na perfumy i kosmetyki. Rabat obowiązuje w dniach 1.01.2011 do 15.02.2011 na hasło "Kaleidoscope".
Aelia shops offer a large selections of fragrances, cosmetics, spirits and wines, tobacco products, food products, gifts, apparel
and accessories. The offer is specially designed to meet local needs and the nationalities of the clients. In our stores you will find the best quality products, top brands, luxury gifts, fashion and beauty novelties, special offers plus products available exclusively in the travel retail sector. Polish brands are an important part of the product offer and they make excellent presents and they guarantee exquisite palatal sensations. Web users can use the specially designed eBuy Zone where you can order selected goods online and have them ready for pick-up directly before the flight.What distinguishes Aelia shops from other retailers is the exclusive interior decoration and excellent client service. Our sales assistants all have the necessary expertise and experience and are happy to serve and assist you in your purchases. As a special offer Aelia Duty Free shops in Warsaw offer Kaleidoscope readers a 10% discount for fragrances and cosmetics. The offer is available from 1 Jan 2011 until 15 Feb 2011. Use the promo code Kaleidoscope.
XXX_KA_0111_Aelia_14b.indd 1
12/20/10 2:50:49 PM
Szerokie horyzonty ■ broad horizonS latem na czas festiwalu szekspirowskiego. Wtedy na spektakle przychodzi prawie 2 tys. widzów. Wzdłuż Adygi miło jest urządzić sobie przechadzkę, nie odhaczając nerwowo turystycznych „must have'ów”. Można z dystansem spojrzeć na zamek Castelvecchio czy wspiąć się na Castel San Pietro i z perspektywy zielonego wzgórza popatrzeć na panoramę Werony. 1|Latem przy piazza Brà odbywają się festiwale operowe. in the summer piazza Brà hosts opera festivals. 2|piazza dei signori tętni życiem prawie całą dobę. the piazza dei signori bustles with life day and night.
Gnocchi i inne przyjemności
Zanim wrócę do centrum, znajduję wreszcie gnocchi! Ostaria La Stueta mieści się tuż obok Teatro Romano (Via Redentore 4/B) i serwuje typowe dla werońskiej kuchni dania. Wśród nich gnocchi są obowiązkową pozycją. Dlaczego? Otóż te przypominające polskie kopytka ziemniaczane kluski stały się symbolem…
herbs during the Middle Ages (hence the name – erbe means herbs). The Maffei restaurant www.ristorantemaffei.it gives a view of the ruins of the Campidolium, a Roman temple dedicated to Jupiter, Juno and Minerva. I’m prepared to splurge EUR 50 on dinner just to see it, but unfortunately, the place is booked out for the next few days. I walk to the next square, Piazza dei Signori, to explore Verona’s more recent history. The piazza is home to the residence of the Scaligeri family, rulers who made the city powerful in the 12th and the 13th century, and a statue of Dante. The great poet found shelter in Verona after being exiled from Florence. Not far from the Piazza dei Signori, stands the Torre dei Lamberti – a tower overlooking the city and the cathedral that has one of the most important paintings of all time – Titian’s groundbreaking “The Ascension”.
1| 2|
As is usually the case in Italy, the number of monuments per square kilometre is a bit overwhelming. I cross the Adige to take a break. This takes me over the Ponte Pietra (Stone Bridge) whose history goes back to the 1st century BC. The bridge endured in pristine condition from antiquity until it was blown up by retreating German troops in 1945 and rebuilt after the war. From here, I can see that the part of the city on the other side of the river is less appealing. The Teatro Romano beckons from the foot of Castel San Pietro hill. By contrast with the Arena, there are practically no tourists there. The Theatre is deserted in winter but comes to life during the Shakespeare Festival in summer. Performances attract audiences of almost 2,000 people. Walking along the Adige unburdened by any urge to hectically tick off all the tourist “must haves” is idyllic. You can admire the Castelvecchio (Old Castle) from a distance without worrying about the painting exhibition inside that every bona fide tourist “must” see. Finally, you can ascend Castel San Pietro and admire the city panorama of Romanesque, Gothic and Renaissance churches, lofty towers and rooftops.
Gnocchi and other treats
Before I return to the centre, I finally find my gnocchi! Right next to the Teatro Romano (via Redentore 4/B) is the Ostaria La Stueta, which serves traditional Veronese dishes. Gnocchi are
Zdjęcia/Credits: Aurora Photos, Sime Photo/Free
on the other side of the river
20
014_KA_01_Szerokie Werona-kor.indd 20
10-12-20 16:42
CPolsat_K_20.12.indd 1
12/20/10 11:51:02 AM
SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS
essio Via S. Al
Castel San Pietro
yga
ldi
ol a
agn mp
Ca
ge
rco ni Ma
Via
Lis to n
Piazza Brà
Arena Via
la
L eo
nc
Str
ad
i no
e on
i
o tane .Cat
l Ste
F S.
o erm
0
Lungadige Sammicheli Adyga
Castelveccio
C Via
Via
on Le
t as oC
rs Co
ini azz M
o ell pp
rs Co
cio ec elv
za N iz
Lungadige Rubele
ga
Via Ca
Lu n
a oC
Lamberti
di Giuletta
Via
di
rt Po rso Co Casa
Via Oberdan
ur vo
F.
i ile Em
Via
e
Via
Via
ta
Palazzo Piazza degli Scaligeri dei Signori i r a Piazza orsdelle Erbe Torre dei aB
Ad
m br
dell aR epu bbli ca
n Po Via
tra Pie
250 m
Zdjęcia/Credits: Jacenty Dędek, AGE Fotostock/East News
a rib Ga Via
e No v Val e
rti Fo
Teatro Romano
Teodorico e Lungadige entor Red
W Ł O C H Y
g Rin
di P Pon iet te ra
Werona
IIVV Viiaa
karnawału. Swoją drogą, najstarszego we Włoszech. W 1531 r. bogaty lekarz zostawił miastu w spadku pokaźną kwotę, ale zaznaczył, by WERONA.pdf 1 10-12-17 15:14 A sea of red roofs is what you co roku w piątek poprzedzający Wielki Post see from top of the San Pietro biednym fundowano gnocchi z sosem pomicastle. dorowym. Tak narodziła się tradycja wyborów Papa del Gnocco (w tym roku 15 lutego), które poprzedzają wielką paradę karnawałową (4 marca). Jeśli chodzi o legendy, to najbardziej znana nie dotyczy jednak kuchni, ale oczywiście Romea i Julii. Historii rozsławionej przez Szekspira nie ma w miejskich archiwach, ale o kochankach z Werony pisali przed nim inni pisarze. Wiadomo, że istnieli kupcy o podobnych co bohaterowie tragedii nazwiskach – Dal Cappello i Monticoli. Może to oni byli pierwowzorami Capulettich i Montecchich, a może nie. Wszak nie od dziś wiadomo, że w miłości nikt nie docieka prawdy. I może dlatego ze wszystkich tutejszych zabytków wielkim powodzeniem cieszy się tylko Casa di Giuletta (Via Cappello 23) – średniowieczna kamienica w XX w. przerobiona na Dom Julii, gdzie od rana do wieczora kłębi się tłum. Turyści przyklejają w bramie kartki z wyznaniami miłosnymi albo zostawiają na murze swoje podpisy. Głaszczą prawą pierś posągowej Julii, co ma im przynieść szczęście w miłości. Przyglądam się temu z lekkim niesmakiem. Ale zaraz... Podobno, by uczucie się ziściło, wystarczy pomyśleć miłosne życzenie, patrząc na słynny balkon. Ten instruktor z Madonna di Campiglio jest taki przystojny... ☐ Morze czerwonych dachów, czyli widok na miasto z zamku San Pietro.
de rigueur. Why? Because, just like Polish kopytka, these potato dumplings are a symbol of the carnival, which, I might add, is the oldest in Italy. In 1531, a wealthy doctor bequeathed the city a handsome sum of money on the proviso that the poor be served gnocchi in tomato sauce on the last Friday before Lent. This was the birth of the Papa del Gnocco elections (this year on 15 February) which precede the carnival parade (4 March). And while we’re on the subject of local legends, the best known does not concern food but Romeo and Juliet. The story made famous by Shakespeare is not corroborated in the municipal archives, but others had written about the star crossed lovers from Verona before him. We know there were merchants bearing names similar to those of the protagonists of the tragedy – Dal Cappello and Monticoli. Perhaps these served as models for the Capuletti (Capulets) and the Montecchi (Montagues). Perhaps not. After all, we all know better than to seek truth in love. This probably explains why the most popular local heritage site is the Casa di Giulietta (via Cappello 23) – a medieval house besieged by tourists from dawn till dusk. This was only converted into “Juliet’s House” in the 20th century. Tourists stick notes with confessions of love on the gate or leave their signatures on the wall. They rub the right breast of Julia’s statue which is said to make them lucky in love. I watch them with a tinge of disgust. But they say it’s enough to make a romantic wish while looking at the famous balcony to be lucky in love. Hmm, that instructor from Madonna di Campiglio is so good-looking... ☐
22
014_KA_01_Szerokie Werona-kor.indd 22
10-12-20 16:43
Bigin
CO JESZCZE WARTO ZOBACZYĆ | MORE TO SEE
WARTO WIEDZIEĆ | CITY INFO ■
Verona Card – wydając 10 euro (na jeden dzień) lub 15 euro (na trzy dni), można zaoszczędzić na biletach do muzeów i kościołów.
■
Cena dwuosobowego pokoju w hotelu średniej klasy to wydatek rzędu 60–70 euro.
■
Valpolicella, Bardolino, Soave – to tylko kilka bardzo znanych winnic z okolic Werony. Nic dziwnego, że w tym właśnie mieście odbywają się jedne z najważniejszych targów wina. Najbliższe Vinitaly: 7–11 kwietnia 2011 r.
■
Verona Card – spend EUR 10 (1 day) or EUR 15 (3 days) to save on admission tickets to museums and churches.
■
Double rooms at an average standard hotel stand at EUR 60-70.
■
Valpolicella, Bardolino, Soave – are just some of the many celebrated vineyards in the vicinity of Verona. It is the home of one a famous wine fair Vinitaly.
■
Padwa – miasto położone zaledwie godzinę jazdy pociągiem od Werony. Jest tu Basilica di Sant'Antonio zwana Il Santo z polską kaplicą pod wezwaniem św. Stanisława. Koniecznie trzeba zobaczyć freski Giotta z XIV w. (Capella degli Scrovegni).
■
Padua – an enchanting city located just an hour by train from Verona, Padua boasts the Basilica di Sant'Antonio, known as Il Santo with a Polish St Stanislas chapel. Don’t miss Giotto’s 14th century frescos at Scrovegni Chapel (Capella degli Scrovegni).
■
Garda – 30 km od Werony; największe i najczystsze jezioro Włoch. Dzięki łagodnemu klimatowi rośnie tu roślinność śródziemnomorska. Wokół jeziora jest sporo kurortów, z których polecamy Malcesine – raj dla surferów, wielbicieli górskich wycieczek i picia kawy z widokiem na wodę. Warto zobaczyć XIII-wieczny zamek, w którego twierdzy w 1786 r. więziono Goethego.
■
Garda – at 30 km out of Verona is the largest and cleanest lake in Italy. Thanks to the mild climate the area is covered in Mediterranean greenery. The lake is surrounded by a host of resorts. We recommend Malcesine – a heaven for surfers, hikers and coffee lovers. Be sure to visit the 13th century castle where Goethe was held prisoner in 1786.
cena w obie strony od 743 zł return tickets from PLN 743 WAW–VRN 10:50–13:05, 12:00–14:15 sb., VRN–WAW 14:05–16:10, 15:15–17:20 sb. WAW–VRN 10:50–13:05, 12:00–14:15 Sat., VRN–WAW 14:05–16:10, 15:15–17:20 Sat. REKLAMA
Investment solutions for Poland
Where the shore ends... is where we start
Services for the Offshore Industry Biginvest_K_13.12.indd 1 014_KA_01_Szerokie Werona-kor.indd 23
www.biginvest.ch 12/13/10 1:15:41 PM 10-12-20 16:43
MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS
Zaklęte rewiry Łódź Spells Magic
WOJCIECH ZIELIŃSKI (31 l.) – wystąpił w dwóch filmach Marcina Wrony: Moja krew i Chrzest. Za kreację w tym drugim na ostatnim festiwalu w Gdyni dostał nagrodę dla najlepszego odtwórcy roli męskiej. W tym roku zdobył nagrodę publiczności im. Cybulskiego – najważniejsze wyróżnienie dla aktorów młodego pokolenia.
(31) has starred in two Marcin Wrona movies My Flesh, My Blood and The Christening. His performance in the latter won him the Best Male Actor Award at the 2010 Gdynia Film Festival. Zieliński also won the 2010 Cybulski Prize – the country’s highest distinction for up and coming actors.
Zdjęcia/Credits: Marcin Stępień/Agencja Gazeta, Krystyna & Aleksander Rabij, Forum
Magdalena Rigamonti
24
024_KA_01_Moje miejsca5 str-kor.indd 24
10-12-20 14:55
Krystyna & Aleksander Rabij, Forum
Brawurowa, trzymająca w napięciu rola w filmie Chrzest, romantyczna postać w Huśtawce, prawdziwy bohater w serialu 1920. Wojna i miłość – wszystkie te role Wojciech Zieliński, nowa gwiazda polskiej kinematografii, zagrał w Warszawie. Odpoczywać ucieka do Łodzi, czyli – uwaga! – najpiękniejszego miasta na Ziemi. A bold and captivating performance in The Christening, a romantic figure in Huśtawka, and a true hero in the series 1920. Wojna i miłość – Wojciech Zieliński, a rising star of Polish cinematography has played all those roles on location in Warsaw. To take a break, he flees to Łódź aka – wait for it! – the most beautiful city on earth.
Pomnik jednego z najbardziej znanych synów Łodzi, pianisty Artura Rubinsteina, swe miejsce znalazł oczywiście na Piotrkowskiej. The statue of one of Łódź's most famous inhabitants, pianist Artur Rubinstein, found a prominent spot on Piotrkowska street.
Z M
am nadzieję, że za kilka lat polski przemysł fi lmowy będzie znowu królował w Łodzi – rzuca na początek Zieliński i dodaje: – Tu się czuję najlepiej. Tu się relaksuję, odpoczywam. Dla mnie Łódź to dom. Ale także tygiel kulturowy, wspaniała architektura, pałace dawnych przemysłowców, słynna Pietryna, czyli
ieliński opens with: “I hope the Polish film industry will be centred in Łódź in a few years” and adds: “that’s where I feel best, where I can relax and feel at ease. Łódź is my home. It’s also a cultural melting pot, it has magnificent architecture, industrialists’ mansions, the famous Piotrkowska St. – known as Pietryna – and loads of strange-looking people.”
A BIT ARTY, A BIT WILD.
Zieliński was born in Bałuty, an underprivileged, dangerous, shady and rundown district of Łódź. “These are only appearances. This place draws artists like a magnet, filmmakers choose it as a shooting location, and 25
024_KA_01_Moje miejsca5 str-kor.indd 25
10-12-20 14:55
MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS
ulica Piotrkowska i sporo dziwnie wyglądających ludzi, arystokracja twórców offowych,
TROCHĘ ARTYSTÓW, A TROCHĘ SZALEŃCÓW.
Zieliński urodził się na Bałutach, biednej i w opinii wielu niebezpiecznej dzielnicy Łodzi. – To pozory, bo właśnie tu ściągają artyści, fi lmowcy kręcą fi lmy, a Rynek Bałucki, niedaleko którego się wychowałem, to jedno z najbardziej malowniczych miejsc. Ludzie tu temperamentni, ale otwarci na innych – przekonuje. A my dodajmy, że Zielińskie-
FILMOWA ŁÓDŹ ■ Wajda, Zanussi, Polański, Skolimowski, Kieślowski, Has – dla miłośników kina to ludzie legendy. Co ich łączy? To, że wszyscy studiowali albo pracowali w polskim Hollywood. Filmowa Łódź to nie tylko Aleja Gwiazd i słynna filmówka, ale także wiele plenerów, jakich nigdzie indziej w Polsce się nie uświadczy (może dlatego nakręcono tu aż 150 filmów i 15 seriali). To także liczni twórcy – nie tylko reżyserzy, ale także aktorzy, operatorzy i wszyscy ci specjaliści, bez których powstanie jakiegokolwiek filmu byłoby niemożliwe. Opisy miejsc i ludzi czyta się w tym przewodniku jak najlepszy kryminał.
go wszyscy tam rozpoznają. Szczególnie od momentu, kiedy zagrał w serialu Odwróceni cwaniaczka w dresie. – Ziomale chcą mi przybijać piątkę. Dziwią się tylko, że jestem niższy, niż sobie wyobrażali... – tłumaczy i zabiera nas na wycieczkę po mieście, w którym przeszedł przez wszystkie szczeble edukacji, włącznie ze słynną łódzką fi lmówką. – Niedaleko uczelni, przy ulicy Targowej, jest piękny park. Zresztą Łódź
SŁYNIE Z PARKÓW.
Jest ich tu najwięcej w Polsce – zachwala nasz bohater i opowiada, jak to na Julianowie (część Bałut) jest wielka usypana góra, na której wiele lat temu miał stanąć wyciąg narciarski, a stanęło osiedle Rogi. – Warto się tam wdrapać, bo widok piękny na park Julianowski. W drodze do centrum można wstąpić do Anatewki przy ulicy 6 Sierpnia 2 na pyszne żydowskie jedzenie. Kiedyś Łódź to było miasto Polaków, Żydów, Niemców i Rosjan i elementy tej wielokulturowości na szczęście wciąż tu funkcjonują. W architekturze, wspomnieniach oraz oczywiście knajpowym menu – opowiada. – Każdy, kto tu przyjedzie, powinien odwiedzić cmen-
Zdjęcia/Credits: Michał Tuliński/Agencja Gazeta, Bew, Daniel Klimczak/Agencja Gazeta, Cyfra G+J
1|
26
024_KA_01_Moje miejsca5 str-kor.indd 26
10-12-20 14:56
2|
Bałuty Square, right next to where I was born, is one of the most picturesque places you’ll find anywhere. The locals are hot-blooded but open minded”, he argues. Zieliński is a well known figure around here – especially since he appeared as a street-wise hood in the TV series Odwróceni. “The locals often want to high five me”, he says as he takes us around the city where he completed all levels of the education ladder, including the famous Łódź Film School. “There is a charming park in Targowa St. By the way, Łódź
iS fAMouS for iTS PArkS.
It has more parks than anywhere else in Poland ”, he proudly adds and recalls a giant artificial hill in Julianów (a part of Bałuty), once destined to host a ski lift but eventually developed into the Rogi housing project. “You should climb it. The view is beautiful as the hill looks out over Julianowski Park. Stop by at Anatewka in 6 Sierpnia St. 2 on the way to the city centre and try some delicious Jewish cuisine. Łodź used to be a city of Poles, Jews, Germans, and Russians. Luckily, this diversity lives on in the city. It is reflected in the architecture, memories and naturally, restaurant menus,” he adds and then becomes lost in thought. “Everyone who comes here should visit the Jewish cemetery”, he suddenly says. It also boasts magnificent architecture as some Jewish industrialists’ tombs are like palaces... And talking about palaces – real ones – there are plenty of them in Łódź too. First, Księży Młyn – a city within a city – the world’s only factory-cum-residential-cumpalace-cum-service area designed by the 19th century architect Hilary Majewski. It has now become
for tourists Łodź and locals alike. It has become the 1|Pietryna, czyli Piotrkowska, to symbol of the city and is its “creative district”. David według niektórych Lynch is still proud to have taken over six thousand picnajładniejsza ulica w Polsce. tures in Księży Młyn. And there are more such “cities Piotrkowska street within a city” in Łódź. After all, at one stage, the Scheiis thought to be one bler estate covered two-fifths of the city. Unfortunately, of the prettiest streets in Poland. few of us know that the city on top of the Łódź Highland abounds in architectural marvels not found any- 2|Po centrum najłatwiej się where else in the world. This owes everything to the poruszać pieszo afore-mentioned Majewski. This 19th century architect albo rikszą. designed numerous public utility structures, villas, palThe best means of transport around aces and tenement houses, and also signed off on sevthe city is the eral projects designed by other people. Majewski travrickshaw or your elled extensively across Europe, taking in fine examples own two feet. of Renaissance architecture. This explains why the sea- 3|Manufaktura soned tourist will find numerous elements recalling – kiedyś kompleks przemysłowy, teraz this golden age in the architecture of Łódź. “Almost knajpy, sklepy, kino every house in Piotrkowska street is a masterpiece”, exi Muzeum Sztuki. plains Zieliński and hastens to point out that this is a Manufaktura, formerly an favourite destination for clubbers from all over Poland. industrial park, “Sometimes, it turns into a party venue for today is a shopping
enTerTAinMenT-hungry
young Europeans.” Naturally, Łódź Kaliska is the best known club and dancing floor, although Zieliński believes its glory days are over. “When I was studying at the Film School, it was the “in” place for the artistic bohemian set. It was great. You could check out the beautiful girls and their long legs”, he recalls. Having gone there, we can report that nothing’s changed at Kaliska. Dancing continues into the wee hours of the morning, and you can still spend any time of the day or night in blissful idleness over great food, wine or beer. “I’ll come back to my Łódź one day. I’m just waiting until I can spread my wings here. Maybe I’ll start making films. Who knows? I’ve still got my whole life ahead of me”, Zieliński says of his plans for the future. ☐
centre with restaurants, a cinema and an Art Museum.
3|
A PlAce of PilgriMAge 27
024_KA_01_Moje miejsca5 str-kor.indd 27
10-12-20 14:56
MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS CINEMATIC ŁÓDŹ ■ Wajda, Zanussi, Polański, Skolimowski, Kieślowski, Has – legendary figures for movie buffs. What do they have in common? All of them either studied or worked at “Polish Hollywood”. There’s more to Film Łódź than the Walk of Fame and the National Film School. There are many great locations here, the like of which you won’t find elsewhere in Poland. This explains why 150 movies and 15 TV series have been shot on location here. Łodź is also home to many of our best film people – not only directors but also actors, directors of photography and the myriad of other film industry professionals.
tarz żydowski! Tam też można podziwiać wspaniałą architekturę, bo przecież niektóre groby żydowskich przemysłowców wyglądają jak pałace... A pałaców, tych prawdziwych, też w Łodzi pod dostatkiem. Najpierw Księży Młyn – to miasto w mieście, niespotykany nigdzie na świecie kompleks fabryczno-mieszkalno-pałacowo-usługowy zaprojektowany przez XIX-wiecznego architekta Hilarego Majewskiego. Teraz to
miejsce pielgrzymek
turystów odwiedzających Łódź i samych łodzian. Stał się też wizytówką miasta i „kreatywną dzielnicą”. David Lynch do tej pory chwali się, że w Księżym Młynie zrobił ponad sześć tysięcy zdjęć. Takich „miast w mieście” jest tu więcej. Przecież posiadłości Scheiblera w pewnym momencie zajmowały dwie piąte Łodzi. Niestety do dziś niewielu wie, że miasto na Garbie Łódzkim to archi-
tektoniczna perełka wypełniona kompleksami budowlanymi niespotykanymi nigdzie indziej na świecie. A wszystko za sprawą wspomnianego już Majewskiego. Ten XIX-wieczny architekt projektował wiele gmachów użyteczności publicznej, willi, pałaców i kamienic. Swoim podpisem dawał ostateczną akceptację dla tych obiektów, które projektowali inni. Do tego podróżował po Europie, chłonął wzorce architektury renesansowej. Dzięki temu wytrawni turyści znajdą w łódzkich budowlach wiele elementów przypominających te ze złotego wieku. – Wystarczy przejść się Piotrkowską, by się przekonać, że Łódź to nie tylko miasto fabrycznych kominów i przemysłu. Na Pietrynie prawie każda kamienica to dzieło sztuki – tłumaczy Zieliński i od razu zapewnia, że to miejsce wycieczek klubowiczów z całej Polski. – Zdarza się, że bawi się tu
spragniona rozrywek
młodzież z Europy. Najbardziej znaną tancbudą jest oczywiście Łódź Kaliska, choć zdaniem aktora lata świetności ma już za sobą. – Kiedy studiowałem, to była knajpa tzw. bohemy artystycznej. Zbierali się tu twórcy, można też było popatrzeć na piękne dziewczyny i ich długie nogi... – wspomina. Sprawdziliśmy, w Kaliskiej nic się nie zmieniło. Nocami tańce do białego rana, za dnia słodkie lenistwo przy dobrym jedzeniu, winie lub piwie. Zieliński rozmarza się: – Kiedyś wrócę do mojej Łodzi. Poczekam tylko, aż będę mógł tu rozwinąć skrzydła. Może sam zacznę robić filmy, kto to wie? Przecież wszystko przede mną. ☐
The museum of the city of Łódź is housed in the former palace of izrael poznański. The architecture of French renaissance may be misleading as nearly the entire city was erected in the 19th century.
Zdjęcia/Credits: Adam Brzoza, Hemis/East News
efektowna siedziba muzeum miasta Łodzi, czyli pałac izraela poznańskiego. architektura francuskiego renesansu może mylić – jak prawie całe miasto pałac pochodzi z XiX w.
28
024_KA_01_Moje miejsca5 str-kor.indd 28
10-12-20 14:57
Mistrzostwa Europy 2012 w piłce nożnej zostaną rozegrane w Polsce i na Ukrainie. Czekają nas nie tylko sportowe emocje, ale także bezprecedensowa promocja Polski, a wcześniej... sporo nowych inwestycji, w tym oczywiście stadiony. To one przez 20 dni będą naszą najważniejszą wizytówką. The 2012 European Football Championship is being held in Poland and Ukraine. There is a lot of excitement in store and Poland is going to be promoted like never before, but we have a fair bit of construction to finish off first and this includes stadiums. These are going to be our most important public face during the 20 days of Euro 2012. BIAŁO-CZERWONA WARSZAWA Stadion Narodowy już teraz uznawany jest za prawdziwą perłę. Ponieważ od Śródmieścia dzieli go jedynie Wisła, poza funkcjami sportowymi i kulturalnymi będzie także odgrywał rolę jednego z najlepszych punktów widokowych na centrum i Stare Miasto. Fasada obiektu przypominać ma biało-czerwoną flagę, która szczególnie efektownie zaprezentuje się wieczorem, po zapaleniu na stadionie świateł. Falująca korona oraz liczne poprzeczno-pionowe podziały powodują, że obiekt będzie wyglądał jak ludowy koszyk lub gniazdo olbrzymiego ptaka. Mecze na Narodowym obejrzy równocześnie 55 tys. widzów. Podczas koncertów liczba ta, dzięki wykorzystaniu powierzchni murawy, może być większa nawet o ponad 10 tys. Budowa wystartowała we wrześniu 2008 r., ma być ukończona w połowie tego roku. Na otwarcie planowany jest mecz, który już elektryzuje wszystkich fanów piłki: reprezentacja Polski zagra z trzecią drużyną ostatniego mundialu – Niemcami.
WARSAW IN RED AND WHITE
S: /GAME MECZE 8:00 1 , 8.06 20:45 12.06, 20:45 , 16.06 20:45 21.06, 20:45 , 28.06
030_KA_01_Polskie przebojeStadiony-kor.indd 31
The National Stadium is already being hailed as an architectural marvel. Just across the River Vistula from downtown Warsaw, the stadium is set to become a major sporting and cultural landmark, and one of the best vantage points overlooking the city centre and the Old Town. It will look truly splendid at night when its façade, which resembles the white and red national flag, is lit up. The fluttering crown and the dense vertical and crosswise ribbing will give the stadium the look of a folk basket or a gigantic bird’s nest. The National Stadium has a capacity to seat 55,000 people. When used for concerts, the stadium will be able to accommodate an extra 10,000 as there will be standing room on the pitch. Construction kicked off in September 2008 and will be completed by mid-2011. The opening ceremony is to feature a match which is already electrifying football fans everywhere: the Polish national team is going to play the third place getters at the last Mundial – Germany. 31
10-12-20 15:00
POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS
STADIUMS PRETTY AS A PICTURE Marcin Cichoński
Zdjęcia/Credits: M.P. Bew
STADIONY JAK MALOWANE 30
030_KA_01_Polskie przebojeStadiony-kor.indd 30
10-12-20 14:59
POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS
To jedyna z polskich aren Euro 2012, która jest już gotowa. Stadion Miejski w Poznaniu żywy, niebieski kolor trybun zapożyczył od barw swego głównego gospodarza, drużyny Lecha Poznań. Zarówno podczas mistrzostw Europy, jak i spotkań ligowych mecze będzie mogło obserwować ponad 43 tys. fanów sportu. Jak podkreślają władze Poznania, stadion ma być wykorzystywany także do pozasportowych celów. Przykładem był koncert, który uświetnił otwarcie obiektu. 20 września ubiegłego roku wystąpił tu Sting, który wraz z orkiestrą symfoniczną wykonał największe przeboje z repertuaru solowego i The Police. Wielu obserwatorom bryła stadionu przypomina... ciabatkę. Te smakowite konotacje
obiekt zawdzięcza charakterystycznemu zadaszeniu złożonemu z dziewięciometrowych modułów. Ciekawostką jest to, że podczas budowy odkryto bunkier – część XIX-wiecznych fortyfikacji. Zabytek ocalono i dziś znajduje się... wewnątrz jednej z trybun. W przyszłości będzie go można zwiedzać. Dla mieszkańców Poznania jedną z najważniejszych poza stadionem inwestycji będzie na pewno dokończenie autostrady A2, która z jednej strony połączy stolicę Wielkopolski z Warszawą, z drugiej zaś – z granicą polsko-niemiecką. Teraz mieszkańcy regionu trzymają kciuki za budowę drogi szybkiego ruchu S5, która zwiąże trzy metropolie-gospodarzy Euro 2012: Wrocław, Poznań i Gdańsk. Na lotnisku Ławica powstanie nowoczesny terminal.
BLUE POZNAŃ
Poznań’s City Stadium, the only completed one in Poland, has taken the bright blue of its seats from the home team, Lech Poznań. European championship games and league matches will be attended by over 43,000 football fans. The Poznań authorities stress that the venue will be used for non-sporting activities, such as the opening ceremony concert. Sting, accompanied by a symphony orchestra, performed the greatest hits of his solo career and his days with The Police there on 20 September 2010. A lot of people say the stadium looks like a ciabatta. The venue owes this tasty connotation to its distinctive roof whose modules are nine-metres long. It’s worth mentioning that a bunker which used to be part of the city’s 19th century fortifications was discovered during construction. The bunker was saved and is now inside one of the stands. Visitors will be able to explore it in the future. Another long-awaited investment is the completion of the final section of the A2 motorway connecting Poznań with Warsaw to the east and the German border to the west. The region is keeping its fingers crossed for the S5 express route project that will connect three Euro 2012 host-cities: Wrocław, Poznań and Gdańsk. And if you are now travelling to Poznań by plane, bus or train, you will not believe your eyes after 2012 – Ławica airport is going to have a new terminal and there will be new stations for other travellers.
Zdjęcia/Credits: M.P.
NIEBIESKI POZNAŃ
S: /GAME MECZE 0:45 2 , 10.06 20:45 14.06, 20:45 , 18.06
32
030_KA_01_Polskie przebojeStadiony-kor.indd 32
10-12-20 15:01
BURSZTYNOWY GDAŃSK Wieczorem, po zapaleniu na PGE Arena reflektorów, stadion będzie z lotu ptaka najlepiej widocznym trójmiejskim budynkiem. To zasługa niezwykłego pomysłu architektonicznego – ponieważ stadion wyłożono płytkami w różnych odcieniach brązu, podświetlony wygląda jak wielki, wyrzucony przez morze bursztyn. Na co dzień będzie tu rozgrywał spotkania lokalny klub – Lechia Gdańsk, a pojedynek właśnie tej drużyny ze słynnym Juventusem Turyn uatrakcyjni planowane na wiosnę 2011 r. uroczyste otwarcie. Obiekt położony jest w dzielnicy Letnica, w niewielkiej odległości od bałtyckich plaż – w gorące czerwcowe wieczory będzie więc gdzie ochłodzić rozpalone emocjami głowy. W nastawionym na turystykę Trójmieście z Euro 2012 cieszą się wszyscy. Do Gdańska już została doprowadzona autostrada A1, która do rozpoczęcia mistrzostw połączy region z Warszawą i Łodzią, a następnie przedłużona zostanie aż po czeską granicę. Turystów przybywających tu z różnych stron świata powita nowe, rozbudowane lotnisko im. Lecha Wałęsy. W Trójmieście odnowione zostaną też wszystkie środki komunikacji publicznej – w tym kultowa kolejka SKM.
AMBER GDAŃSK The PGE Arena will be the brightest building in the Tricity from the air when the floodlights are on at night. The stadium owes its dazzling appearance to a cutting-edge architectural solution – it is lined with tiles in different shades of brown so that it resembles a giant piece of amber washed ashore by the sea when it is lit up. This is going to be the new home stadium of local club Lechia Gdańsk whose match against the legendary Juventus Torino will become the highlight of the official opening ceremony in spring 2011. The stadium is situated in
S: /GAME MECZE 8:00 1 10.06, :45 20 , 6 .0 4 1 20:45 , 6 18.0 20:45 22.06,
the Letnica district near the beach, so there will be somewhere to cool down after all the excitement of those hot June evenings. Everyone in the tourism-oriented Tri-city is happy to be hosting Euro 2012. The A1 motorway already extends to Gdańsk and will connect the region to Warsaw and Łódź in time for the tournament. Later, it will be extended to the Czech border. International tourists will be arriving at the new redeveloped Lech Wałęsa airport. The Tri-city is also revamping all local means of transport, including the cult SKM railway. REKLAMA
33
030_KA_01_Polskie przebojeStadiony-kor.indd 33
10-12-20 15:01
POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS
S: /GAME MECZE 0:45 8.06, 2 :45 20 12.06, 20:45 , 6 .0 16
Organizujesz koncert Pink i chcesz, by stadion był różowy? Nie ma problemu! Marzysz, by podczas meczu Arsenalu Londyn z Celitikiem Glasgow arena co chwila zmieniała kolor z czerwonego na zielony? Bardzo proszę. Zamontowaną na zewnątrz Stadionu Miejskiego we Wrocławiu siatkę wykonano z włókna szklanego pokrytego teflonem. To sprawi, że dzięki odpowiedniemu oświetleniu będzie na niej można zaprezentować dowolne iluminacje. Podczas Euro 2012 na stadionie odbędą się mecze grupowe. Tu swe spotkania zechce też z pewnością rozgrywać drużyna Śląska Wrocław, którą będzie dopingować aż 42 tys. kibiców. To, kto wystąpi na otwarcie Stadionu Miejskiego, jest na razie owiane tajemnicą. Na liście typowanych artystów najczęściej pojawiają się Carlos Santana, Prince i Metallica.
Wrocław położony jest obok prowadzącej przez najważniejsze miasta południowej Polski autostrady A4. Do pełni szczęścia mieszkańcom i turystom brakuje jeszcze obwodnicy miasta. Do roku 2012 kompleksowej modernizacji zostanie poddany budynek portu lotniczego Strachowice.
Slavek i Slavko – takie imiona wybrano w plebiscycie dla maskotek Euro 2012. Slavek and Slavko is what the EURO 2012 mascots will be called. The names were selected in a poll.
RAINBOW WROCŁAW Need a pink stadium for a Pink concert? No problem! Like to see the stadium change colour from red to green during a friendly Arsenal London vs Celtic Glasgow match? Say no more. The Wrocław City Stadium can display any desired illumination required-
Zdjęcia/Credits: M.P.
TĘCZOWY WROCŁAW
thanks to its being covered with a glass fibre mesh coated with Teflon. The venue will host Euro 2012 group matches and will be the home ground of the region’s leading football team – Śląsk Wrocław – and its 42,000 supporters. The name of the artist who is going to headline the official opening remains a mystery. The list of likely frontrunners includes Carlos Santana, Prince and Metallica. Wrocław is located in the vicinity of the A4 motorway which winds its way through the biggest cities in southern Poland. The A8 motorway, which will bypass Wrocław, will be a huge boon to locals and tourists alike when it’s completed. The city’s Strachowice airport terminal will be completely refurbished in time for Euro 2012.
34
030_KA_01_Polskie przebojeStadiony-kor.indd 34
10-12-20 15:01
KUCHNIA ■ CUISINE
ŃSKĄ, RUKOLA Z POMIDORAMI CHERRY, SZYNKĄ PARME PARMEZANEM I SOSEM MIODOWO-BALSAMICZNYM Składniki dla 4 osób: • 8 plasterków szynki parmeń• 250 g przekrojonych na pół pomidorów koktajlowych sera parmezan • 1 łyżka płatki w o starteg łyżki 4 • łodyg bez rukoli skiej• 2 pęczki prażonych orzeszków piniowych Sos: anchois • kilka kaparów w zalewie • 50 g sosu włoskiego do sałatek • 4 fileciki go • 6 łyżek octu balsamicznego • ½ łyżeczki oregano • 2 łyżki miodu wielokwiatowe mielony do smaku czarny pieprz sól, • virgin extra • 6 łyżek oliwy z oliwek Sposób przygotowania: lekko porwać i ułożyć na środku Wszystkie składniki sosu dokładnie wymieszać. Sałatę zwinąć i ułożyć na sałacie. Po, wzdłuż ić przekro talerzy. Plastry szynki parmeńskiej Resztą sosu polać brzegi talerza, rukoli. na ułożyć i sosu częścią z zać wymies midory ymi orzeszkami pinii. a sałatkę posypać świeżo tartym parmezanem i prażon
Karnawał na lekko Carnival Delicacies
B
ywa, że to my jesteśmy gospodarzami karnawałowych przyjęć, i wówczas okazuje się, że największym problemem jest to, czym nakarmić gości. Musimy pamiętać, iż najważniejszą cechą takiego menu powinny być: łatwość i szybkość przygotowania, wyborny smak, a przede wszystkim bogate walory zdrowotne pozwalające przetrwać w dobrej kondycji i radosnym nastroju całonocne tańce. Na stole nie może więc zabraknąć sałatek. Proponuję rukolę z pomidorami cherry i sosem miodowo-balsamicznym. ☐
W
hen you get to be the host of a carnival party usually the biggest problem is what food to serve your guests. A party menu needs to be easy and quick to cook, and it has to taste divine and be nutricious so that everyone has enough energy to dance the night away. Salads are the perfect choice. Here is my recipe for rocket salad with cherry tomatoes and honey balsamic sauce. ☐
REKLAMA
Zdjęcia/Credits: M.P.
IUTTO, ROCKET LEAVES WITH CHERRY TOMATOES, PROSC SAUCE MIC PARMESAN AND HONEY BALSA
8 slices of Prosciutto • 2 bunches Serves 4: • 250 g cherry tomatoes sliced in half • an cheese grated into flakes • parmes of tbls 4 • stems of rocket leaves without the 1 tbls of toasted pine nuts • Several capers from a jar • ½ tps Sauce: • 50 g of Italian sauce • 4 anchovy fillets ic vinegar • 6 tbls extra virgin olive oregano• 2 tbls multiflower honey• 6 tbls balsam oil • salt, pepper to taste Preparation: into smaller pieces and place in Mix all the sauce ingredients. Tear the rocket leaves in half, roll and place on the tally the middle of the plate. Cut the ham slices horizon on the rocket and ham. place and sauce the of part with rocket. Mix the tomatoes e with freshly grated Sprinkl plate. Pour the rest of the sauce around the edge of the nuts. pine parmesan flakes and toasted
035_KA_01_Sowa-kor.indd 35
10-12-20 15:17
KUCHNIA ■ CUISINE
Miodzio!
Need for Mead! Ola Lazar, Gastronauci.pl
Dobry miód pitny poznasz po tym, że po pierwszym łyku masz ochotę na kolejny – mawia Maciej Jaros, miodosytnik, którego miody rekomenduje organizacja Slow Food i które zdobyły kilka medali na Międzynarodowym Festiwalu Miodów Pitnych w Denver w stanie Kolorado. “You can tell a good mead by wanting to take another sip immediately after the first one”, says Maciej Jaros, a mead maker whose products are recommended by the Slow Food organisation and which won several medals at the International Mead Festival in Denver, Colorado. 36
036_KA_01_Kuchnia-kor.indd 36
10-12-20 15:16
Zdjęcie/Credits: Jacenty Dędek (3), Mirosław Stelmach/Forum, Getty Images/FPM
M
iód pitny to napitek... paradoksalny. Choć wyrabiany jest z miodu pszczelego, nie powinien być za słodki. Choć jest trunkiem, nie należy w nim szukać zbyt wielu procentów. Choć ma wielowiekową tradycję, to przeżywa swoją drugą młodość i dobrze nadaje się do eksperymentów – również kulinarnych. Jeśli jest dobrze zrobiony, to jak wino powinien opowiedzieć o swoim terroir. Na jakiej ziemi i jakie gatunki kwiatów rosły wokół pasiek, z których zebrano miód, jaka pogoda była w roku zbioru i jaki sok owocowy dodano do brzeczki (czyli roztworu wodnego miodu). Bo miód pitny to nic innego jak miód pszczeli i woda lub sok owocowy, które poddano fermentacji, a potem pozwolono im wiele miesięcy dojrzewać. Powiedzenie „im starsze, tym lepsze” nie zawsze stosuje się do win, ale do miodów pitnych – bez wyjątku. Dlatego tym bardziej żal, że do naszych czasów nie przetrwały żadne naprawdę wiekowe miody, które sycono (warzono) w Polsce już w XVI w. na potęgę. W każdej, nawet niewielkiej miejscowości znajdowała się jakaś „karczma miodowa”, w której miód był podstawą wyszynku. Miodem pszczelim dosładzano moszcz niedojrzałych owoców, w ten sposób powstawał tzw. winogroniak. Miody pitne wracają do łask, dlatego warto wiedzieć, jakie kupować i co oznaczają ich nazwy – zwłaszcza że polska klasyfikacja miodów pitnych jest unikalna. Najtańsze i najłatwiejsze w produkcji, bo szybko fermentujące i klarujące się już po 6–8 miesiącach, są czwórniaki. Wyprodukowano je z brzeczki składającej się z trzech części wody lub soku owocowego i jednej części miodu. Trójniaki to miody z dwóch części wody lub soku (np. malinowego lub jabłkowego) na jedną część miodu. Najwyżej cenione są natomiast półtoraki i dwójniaki, ich fermentacja wymaga cierpliwości, klarują się powoli i służy im wieloletnie leżakowanie. Do miodu można dodać bąbelki – tak robi Maciej Jaros (na zdjęciu obok) z miodem lipowym, który dzięki temu zyskuje zupełnie nowy, lżejszy charakter. Miód można podawać po schłodzeniu, na kostkach lodu lub jako dodatek do deserów lodowych. Można w nim marynować mięso i wzbogacić nim smak sosu do pieczeni. Może być bazą do koktajli lub dodatkiem do herbaty. ☐
M
ead is a beverage full of paradoxes. Although it is made from bee honey, it should not be too sweet. It is a type of wine but it cannot contain too much alcohol. Despite having a history that goes back centuries, it’s recent popularity makes it appear as if it had just been invented. If made properly, its taste and bouquet should indicate where it came from – which soil and what flowers the honey came from, what the weather was like in the harvest year and what fruit juice was added to the worth (a water solution of honey). Mead is simply honey plus water or fruit juice subjected to fermentation and left to mature for many months. The adage “the older, the better” does not always hold true for wines but it certainly does for meads. That makes it all the more regrettable that none of the old Polish meads, which have been made in such vast quantities since the 16th century, survive. Every town in the country, no matter how small, had a “mead inn” where mead was the beverage of choice. As mead is making a comeback, it might be worth knowing which meads to buy and what their names signify, especially since the Polish classification is unique. The cheapest mead, which happens to be the easiest to produce by dint of its 6-8 month fermentation and clarification period, is czwórniak (quadruple). This is 3 parts water or fruit juice and 1 part mead. The trójniak (triple) mead is 2 parts water or juice (e.g. raspberry or apple) and 1 part mead. The most reGdzie Pić | Where to nowned are the półtorak (one-anddriNK a-halfer) and the dwójniak (double). ■ restauracja Their fermentation is very demandi miodosytNia PasieKa, ing and requires a lot of patience. ul. Freta 7/9, Warszawa Clarification likewise takes a long restauracja romaNtyczNa, Wysoka time and then they need to be left Wieś 22, Wzgórza for years. You can enhance the taste Dylewskie; miody Jarosa by adding bubbles, which is what Maciej Jaros (see left bottom image) ■ restauraNt aNd meadery: Pasieka, ul.Freta does to linden honey to give it a 7/9, Warszawa. lighter flavour. Mead can be served romaNtyczNa chilled, on the rocks, or as an ice restauraNt, Wysoka Wieś cream topping. It can also be used 22, Wzgórza Dylewskie; to marinate meat and it is an ideal serves Jaros’s meads. cocktail base and tea sweetener. ☐ 37
036_KA_01_Kuchnia-kor.indd 37
10-12-20 15:16
REGIONY ■ REGIONS
LEGENDA TATR THE LEGEND OF THE TATRAS
Zdjęcia/Credits: Wiesław Kałuszka
Tomasz Kondr
38
038_KA_01_Regiony Tatry-kor.indd 38
10-12-20 17:06
ICH PRZYRODA, KULTURA, KUCHNIA I ŻYWY FOLKLOR POWODUJĄ, ŻE MIMO SWOJEJ NIEWIELKIEJ POWIERZCHNI WCIĄŻ ZNAJDUJĄ W SERCACH POLAKÓW EKSPONOWANE MIEJSCE. ZA CO TAK NAPRAWDĘ KOCHAMY TATRY?
Zdjęcia/Credits: Wiesław Kałuszka
COMPACT IN AREA BUT ABUNDANT IN NATURE, CULTURE, CUISINE AND LIVING FOLKLORE, THE TATRAS OCCUPY A SPECIAL PLACE IN THE HEARTS OF THE POLISH PEOPLE. WHAT IS IT ABOUT THE TATRAS THAT MAKES US LOVE THEM SO MUCH?
39
038_KA_01_Regiony Tatry-kor.indd 39
10-12-20 17:06
regiony ■ regions
T
opielice czy widma złych juha sów krążyły po Tatrach od dawna. Jak czytamy w ludo wych demonologiach, rzadko kiedy sprzyjały ludziom. Dziś wydaje się, że na dobre odeszły z hal, jaskiń i turni. Poza tym w Tatrach nic się nie zmieniło od lat. Może właśnie to stanowi ich najwię kszą wartość i jeden z powodów naszego uwielbienia. A jakie są inne powody?
stworzyć „styl narodowy”, Witkiewicz nie miał złudzeń, żew zostanie on przyjęty przez ceprów. W jednej ze swoich książek Na przełęczy w formie często satyrycznego reportażu opisał wspinaczkę przyjeżdżających z całej Polski turystów oraz zasady bezpie
A jAk ArchitekturA
Czy gdy turyści za chwycają się stylem zakopiańskim, wie 1|Podczas jesiennego redyku (zejścia z hal) nawet czarne owce nie czują się wykluczone. even the black sheep return home in the autumn after a summer of grazing among the slopes.
1|
czeństwa w górach. Warto je poznać i dziś, bo wiele z nich nic nie straciło na aktualności.
k jAk kuchniA
Tradycyjna kuchnia góralska to wy padkowa... ubóstwa i bardzo trudnej w uprawie roli. To, co przed laty górale nauczyli się gotować, by przetrwać, sta ło się obecnie ich znakiem firmowym i zarazem pilnie strzeżoną tajemnicą. Od 2007 r. oscypki z wędzonego sera owczego stały się drugim, obok bryn dzy, tatrzańskim produktem regional nym chronionym przez Unię Europej ską. Nie obyło się bez walki – przepisy unijne nie sprzyjały produktom wyra bianym z niepasteryzowanego mleka.
2|
2|Przełęcz pod kopą. tatry, choć to góry niezbyt rozległe, oferują też miejsca dla samotników. the Przełęcz nad kopą pass. Atlhough not large in area the tatras offer hikers some secluded spots.
dzą, że z ludowością ma on niewiele wspólnego? Podwaliny typowego obec nie dla Podhala stylu stworzył Stani sław Witkiewicz – co prawda na bazie istniejących wcześniej architektury i folkloru, ale jednak przefiltrowując je przez własne wizje i styl obowiązujący w innych kurortach (z których zapoży czył np. werandy). Osiedliwszy się tu pod koniec XIX w., ten malarz, teoretyk sztuki, architekt i pisarz zaprojektował drewniany dom na wysokiej kamien nej (otoczaki pochodziły z miejsco wych potoków) podmurówce, przykry ty wysokim, spadzistym dachem, który miał sobie poradzić z obfitymi opada mi śniegu. W najbardziej znanej willi jego projektu – Kolibie – obecnie znaj duje się muzeum stylu zakopiańskiego (Zakopane, ul. Kościeliska 18). Witkie wicz projektował również meble oraz sprzęty stanowiące wyposażenie do mów. Mimo miłości do Podhala i na dziei, że w okresie, gdy Polska nie ist niała na mapie Europy, udało mu się 40
038_KA_01_Regiony Tatry-kor.indd 40
10-12-20 17:07
T
atra swamp demons – kelpies, lamias and the ghosts of evil shepherds have been haunting the Tatras from time immemorial. Folk demonologies have it that they were seldom on the side of people. Today, they appear to have finally given up and left the Tatra meadows, caves, forests and crags for good. Apart from that, nothing has changed in the Tatras for years. Perhaps that’s one of its biggest advantages. And what are the others?
Giewont to góra symbol, której zarys wygląda jak leżący rycerz. Według legendy śpiący pod Tatrami rycerze obudzą się, gdy Polska znajdzie się w niebezpieczeństwie. Giewont is a symbolic mountain whose silhouette resembles a sleeping knight. According to legend, all the knights sleeping at the foot of the Tatras will wake up when Poland is in danger to save it.
Zdjęcia/Credits: Andrzej Sidor/Forum, Wiesław Kałuszka, East News
‘A’ FOR ARCHITECTURE
We all rave about the Zakopane style but few of us realise that this has little to do with actual folklore. The style, which has become the architectural benchmark of Podhale, was invented by Stanisław Witkiewicz (1851-1915), admittedly by drawing on pre-existing architecture and folklore, but imbued with his own visions and borrowing from styles found at other resorts (e.g. the veranda). Having settled in Zakopane in the late 19th century, the painter, art critic, architect and writer designed a wooden house on top of a high stone underpinning (the pebbles came from nearby streams) with a highpitched roof that could cope with heavy snowfalls. His best known work – the villa Koliba – has been converted into the Zakopane Style Museum. Witkiewicz also designed furniture and other fittings for houses. Despite his love for Podhale and his hope that he had managed to create a “national style” at a time when Poland was absent from the map of Europe, Witkiewicz had no illusions regarding the differences between highlanders and townies. His books, Na przełęczy (1891), gives a satirical account of high mountain climbing expeditions attempted by tourists from different parts of Poland as well as mountain safety measures. It makes for a great read and is no less pertinent now than when it was written.
‘C’ FOR CUISINE
Traditional highlander cuisine is the
accidental byproduct of poverty and depleted soils. Whatever the locals learnt to prepare in centuries past has been ‘culturally copyrighted’ and is now a jealously guarded secret. In 2007, oscypek, a regional smoked sheep cheese, became the second regional product, after bryndza to be protected by the European Union. Success was not won without struggle – EU regulations frowned upon products made from non-pasteurised milk. The traditional regional soup kwaśnica is made from sauerkraut and meat and is usually served with potatoes. The “highlander tea” (i.e. spiked with vodka) served at many mountain shelters is a latterday concoction.
‘N’ FOR NATURE
Despite the intensive tourism, the abundant Tatra landscape has luckily managed to remain in an almost pris-
Krupówki, najbardziej znany deptak w kraju, oferują niezłe jedzenie i pamiątki z regionu. The Krupówki street in central Zakopane is the most famous promenade in Poland.
tine condition – the most typical local flora features distinct toxic larkspurs, Spiš saffron (crocus) blooming in early spring and carline. Carline, whose healing properties have been known since the Middle Ages, is a popular decorative motif adorning traditional highlander costumes and appliances. As the Tatras have been protected since the onset of mass tourism, they continue to be home to forest game – brown bears, deer and roe-deer, lynxes and badgers as well as endemic alpine marmots, chamois and many bird species. Highlanders refer to the bear as “he”, which may be rooted in superstition or fear of this dangerous predator. It was the bear which won the poll for the re41
038_KA_01_Regiony Tatry-kor.indd 41
10-12-20 17:07
regiony ■ regions
N jak Natura
Mimo intensywnej turystyki na szczęście od lat niewiele zmienił się bogaty tatrzański krajobraz – szata roślinna z charakterystycznymi trującymi ostróżkami, szafranami spiskimi (krokusami), które kwitną wczesną wiosną, i dziewięćsiłem bezłodygowym kwitną1|
jak najszybciej, ale i jak najmniej gwałtownie zejść mu z drogi. Broni swojego potomstwa albo szuka jedzenia i nie pogardzi zawartością twojego plecaka. Interesujące zdjęcie albo życie – wybór należy do ciebie. Ja wolę się fotografować z misiem na Krupówkach.
P jak PrzyStęPNość
Podzielone na Wschodnie (Wysokie i Bielskie) i Zachodnie, Tatry mają niemal 800 km2, z czego ok. 20 proc. leży po stronie polskiej, reszta zaś po słowackiej. Wielką ich zaletą jest to, że da się po nich wędrować, nie zmieniając 1|Skubanie pierza czy przędzenie wełny to dla górali przyjemny i pożyteczny sposób spędzania długich zimowych wieczorów. Feather plucking or wool weaving are pleasant and useful ways to spend those long winter nights. 2|ten kształt, ten smak... oscypek jest niepodrabialny! the shape, the taste... Oscypek is one of a kind!
cym latem, by wymienić tylko najpopularniejsze gatunki flory. Dziewięćsił, którego właściwości lecznicze znane były już w średniowieczu, to częsty motyw ozdobny tradycyjnych ubrań góralskich i sprzętów. Dzięki ochronie, której Tatry podlegają niemal od początku pojawienia się w nich turystyki, zachowała się także zwierzyna – niedźwiedzie brunatne, jelenie i sarny, rysie i borsuki oraz występujące tylko w tej okolicy świstaki, kozice i niektóre gatunki ptaków. O niedźwiedziu górale mówią raczej „on” – czy to z przesądu, czy ze strachu przed groźnym drapieżnikiem. W plebiscycie na symbol regionu, zorganizowanym przez Tatrzański Park Narodowy i Milkę, to właśnie niedźwiedź zdobył najwięcej głosów. Gdy zobaczysz go na szlaku, staraj się
drastycznie wysokości. W porównaniu z Alpami są znacznie niższe, a tym samym bardziej przystępne. Turyści tłumnie odwiedzający te góry często powtarzają, że można nie lubić samego wchodzenia, ale warto trochę „pocierpieć”, by na szczycie napawać się krajobrazem i uciec od codzienności. Bo kiedy najważniejsze jest to, gdzie postawić bezpiecznie stopę i czego się chwycić, wszystko inne, zostawione na dole, staje się nieważne, znacznie prostsze. Wielu jest takich, którzy na górskich szlakach uczą się życia, walki, współzawodnictwa, ale też podejmowania ryzyka czy borykania się z żywiołem. Wielu mówi o pokonywaniu własnych słabości, po tym jak zdobyli szczyt, który u podnóża wydawał im się niedosięgły. Tatry od zawsze przyciągały za-
równo gotowych na najbardziej ekstremalne doznania fizyczne, jak i artystów. I jedni, i drudzy – przeceniając swoje możliwości lub zachłysnąwszy się urodą miejsca i wolnością, którą tutaj odczuwa się jak nigdzie indziej – zostawali w Tatrach na zawsze, by wymienić tylko znanego kompozytora Mieczysława Karłowicza czy jednego z wybitniejszych polskich malarzy XX w. Andrzeja Wróblewskiego. Góry potrafią odwzajemnić miłość, ale potrafią też być okrutne. Dla „niedzielnych turystów” mam jednak też dobre wiadomości. Jeśli zadyszka dopadła cię już po opuszczeniu centrum Zakopanego, zamiast porywać się na Giewont czy Orlą Perć, polecałbym spacer jedną z licznych i urokliwych dolin, jak Dolina Białego, Kościeliska czy Chochołowska. Nawet najbardziej leniwym dadzą namiastkę obcowania z tatrzańską przyrodą.
S jak Sztuka
Artystom zafascynowanym urodą Tatr i bogactwem, autentycznością góralskiej kultury miejsce to służyło jako inspiracja ich utworów literackich, malarskich i muzycznych. Na przełomie XIX i XX w. o Tatrach pisali Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer – by wymienić zaledwie dwa nazwiska – opiewając nie tylko zapierające dech w piersiach widoki, ale próbując spisać zasłyszane legendy. W Zakopanem tworzyli malarz, pisarz i teoretyk sztuki Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) czy rzeźbiarz i scenograf Władysław Hasior. Motywy muzyki góralskiej pobrzmiewają w dziełach Karola Szymanowskiego, w którego zakopiańskiej willi Atma obecnie znajduje się muzeum kompozytora. Jego balet Harnasie od paryskiej premiery w 1936 r. niezmiennie zachwyca publiczność na całym świecie. Od lat 90. ubiegłego wielu obserwujemy nową falę mody na inspiracje góralskie w muzyce, by wymienić tylko takie zespoły jak Zakopower, Trebunie Tutki czy Golec uOrkiestra. Magia znanych nazwisk to jedno,
Zdjęcia/Credits: Andrzej Sidor/Forum, Adam Brzoza, Wiesław Kałuszka
Typową zupą dla regionu jest gotowana z kiszonej kapusty na mięsie kwaśnica podawana zwyczajowo z ziemniakami. Dostępna często w schroniskach „herbata po góralsku” (czyli z wódką) to już wymysł naszych czasów...
42
038_KA_01_Regiony Tatry-kor.indd 42
10-12-20 17:07
Zdjęcia/Credits: Andrzej Sidor/Forum, Adam Brzoza, Wiesław Kałuszka
gional symbol conducted by the Tatra National Park and Milka. One million Zlotys was split between the “teddy”, the marmot and the chamois. Funds were allocated to a research programme on all three species. If you meet a bear on a tourist trail, try to get out of its way as quickly and calmly as possible. The animal may be protecting its offspring but it is usually fossicking for food and certainly won’t knock back the goodies in your backpack. You’ll have to weigh up the pros and cons of taking some exciting pics or doing a disappearing act.
than the Alps. The tourists who flock here often admit that the climb may not be pleasant, but the “suffering” is amply rewarded with the stunning views and the welcome break from the daily grind. When everything depends on putting your foot down safely and holding on to a chain, the world below 2|
‘A’ FOR ACCESSIBILITY
The Tatras are divided into Eastern (High and Bielskie Tatra) and Western parts and cover almost 800 square kilometres, of which around 20 percent is in Poland and the rest in Slovakia. You can wander along the ridges without dramatic altitude changes, which is a definite plus. The Tatras are much lower and therefore much more accessible
becomes less important and much easier to handle. There are many people who climb the mountains to learn about life, struggle, and competition, and to take risks and pit themselves against the elements. They have always attracted individuals ready to experience the most extreme physical challenges and artists. Some, having overestimated their abilities or having become infatuated with the beauty and freedom of the region, have stayed here forever, including the famous composer Mieczysław Karłowicz and one of Poland’s most eminent 20th century painters, Andrzej Wróblewski. The mountains can reciprocate love, but they can also be cruel. But there is some good news for “weekend tourists”. If you find yourself short of breath as soon as you leave downtown Zakopane, you can always take a two-hour walk along the Białego Valley instead of taking on Giewont. This gives even the laziest walker a feeling of communing with nature in the Tatras.
W leżącej po słowackiej stronie Tatr Dolinie Kieżmarskiej też łatwo się zakochać. Tym bardziej, że porasta ją miłosna górska. The Kieżmarska Valley on the Slovak side of the Tatras is a beautiful site much thanks to the pretty colours of a flower from the Aster family, typical for the region. 43
038_KA_01_Regiony Tatry-kor.indd 43
10-12-20 17:07
regiony ■ regions ale warto pamiętać, że Podhale to także zagłębie anonimowych twórców ludowych, autorów drewnianych świątków czy typowych dla regionu malunków na szkle.
U JAk Ubiór
‘A’ for Art
The Tatras have inspired many of the literary works, paintings and musical compositions of those artists who have succumbed to the region’s awe-inspiring beauty and the authenticity of its thriving culture. At the turn of the 20th century, the Tatras were extolled by Jan Kasprowicz and Kazimierz PrzerwaTetmajer, who lauded their breathtaking panoramas and rewrote local legends. Zakopane became home to painter, writer and art critic, Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) son of Stanisław Witkiewicz and painter and sculptor Władysław Hasior. The strains of highlander music permeate the works of Karol Szymanowski whose Zakopane residence Atma is now a museum. The Podhale region is a veritable cornucopia of anonymous folk artists, carvers of wooden religious figures and
Krupówki
Willa pod Jedlami
Do lin aB
1894
e rc one Wi hy Kasprowy Wierch erw Beskid Cz 2122 1987
S
W
2291
iu
A
a
TATRY BIELSKIE Dolina Kieżmarska Przeł. pod Kopą
S t a w ów
2499
T A T Krywań R Y
C
ok
Morskie Oko
ski Liptow
I E D N Z A C H O
O
t Roz
py
Bystra
2248
Ł
2182
eK o
2176
T A T R Y
Orla Perć
2012
ięc
Starorobociański Wierch
2064
1 km
A
i
K
Do lina B iał k
Giewont
Kuźnice
S
l. P Do
Wołowiec
1829
L
kic h
h oc
O
Po ls
Ch
Kominiarski Wierch
Dolina Ko ści
Dolina
oł ow sk
a
P
elisk
a
Droga pod Regla m i
iałe go
Zakopane
2495
J
A
Rysy I E W Y S O K 2663
Gierlach
Willa Pod Jedlami to podręcznikowy przykład stylu zakopiańskiego. the Willa Pod Jedlami is a textbook example of the local architecture style.
artists who create those glass paintings so characteristic of the region.
‘C’ for CostUmes
Highlanders like to think of themselves as a separate ethnic group. They speak a distinct dialect, and augment their uniqueness with costumes that are immediately recognizable anywhere in Poland. Nowadays, the local folk costume is mainly taken out of mothballs for church festivals and major family events. The women don white embroidered shirts, colourful flowery skirts and sequinned velvet vests decorated with embroidered floral motifs, and cover their heads with scarves. The men wear woollen pants decorated with parzenice (a multicoloured floral and geometric pattern characteristic for the region) as well as a shirt fastened with a brooch. The outfit is completed with a cucha – a jacket made of heavily felted sheep wool. Both men and women wear leather shoes known as kierpce. Every bona find highlander clasps a ciupaga – an axe used for climbing and defence – in his hand. Another essential element of male attire is a hat decorated with a real feather and shells from the Morskie Oko Lake. ☐
Zdjęcia/Credits: Adam Brzoza
Górale lubią siebie postrzegać jak odrębną grupę etniczną. Nie dosyć, że cechuje ich specyficzna gwara, to swoją wyjątkowość podkreślają znanym i rozpoznawalnym w całej Polsce ubiorem. Obecnie ludowy strój góralski wyjmowany jest ze skrzyń głównie podczas świąt kościelnych i ważnych uroczystości rodzinnych. Góralki noszą białe haftowane koszule, kolorowe spódnice w kwiaty, aksamitny gorset obszywany cekinami i ozdobiony motywami roślinnymi, na głowie zaś kwiecistą chustkę. Męski strój składa się z jasnych wełnianych spodni ozdobionych parzenicami (wielobarwnym, typowym dla regionu motywem roślinno-geometrycznym) oraz płóciennej koszuli zapinanej za pomocą spinki. Na koszulę zakłada się cuchę – rodzaj kurtki uszytej z silnie sfilcowanej wełny owczej. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety noszą skórzane buty zwane kierpcami. W dłoni prawdziwy góral dzierży ciupagę – siekierę używaną podczas wspinaczki oraz dla obrony. Nieodzownym elementem męskiego stroju jest także kapelusz przyozdobiony prawdziwym piórkiem i muszelkami, które wbrew obiegowej opinii nie pochodzą z morza, ale z Morskiego Oka. ☐
44
038_KA_01_Regiony Tatry-kor.indd 44
10-12-20 17:08
MakroKonc_K_20.12.indd 1
12/20/10 11:31:17 AM
LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME
Żar z królewskiego serca bucha Monarchs in Love Tekst Olga Woźniak, ilustracje Katarzyna Bogucka
Oficjalne związki królewskie z miłością nie miały nic wspólnego. Liczyły się władza, wpływy i pieniądze. A jednak zdarzało się czasem, że wśród politycznych rachunków zysków i strat rozkwitało uczucie. Częściej dotyczyło ono kochanków niż ślubnych połówek, choć i tu zdarzały się wyjątki. Dziś wspominamy o porywach serca, które wpisały się na karty historii. Official royal unions usually had very little to do with love. Power, influence and money were what really mattered. However, emotions did occasionally bring people together in the midsts of an exchange of political profits and losses. This was more often the case of lovers than spouses, though there were a few exceptions. Here are some love affairs that went down in history. 46
046_KA_01_Lot w przeszlosc2-kor.indd 46
10-12-20 16:46
Kochanie żon nie leżało w obowiązku władcy. Małżeństwa dynastyczne zawierano po to, by państwa mogły powiększać swoje terytoria, zdobywać wpływy, sojuszników czy ustrzec się przed ewentualnym konfliktem. Miłość – to był wyraz niemieszczący się w oficjalnym królewskim słowniku. Może i słusznie, skoro – jak pokazuje historia – porywy serca rzadko kiedy służyły monarch(i)om.
WILHELM WIERNY...
Jaka była konsternacja dworu, kiedy młoda Jadwiga, córka Ludwika Węgierskiego, nad rację stanu zaczęła przekładać uczucia. Gdzie chłodna polityczna kalkulacja? Dlaczego ta dziewczyna gada o miłości, gdy w grę wchodzi przyszłość kraju?! Zaręczona w dzieciństwie z Wilhelmem Habsburgiem, księciem austriackim, Jadwiga ani myślała wychodzić za mąż za podstarzałego dzikiego Litwina Jagiełłę, którego podsuwali jej polityczni swaci. Pokochała swego młodego narzeczonego i starała się skonsumować zawarty z nim kilkanaście lat wcześniej związek. Na wieść o tym, że szlachta planuje wydać Jadwigę za mąż, Wilhelm przybył do Krakowa. Dostał się do komnat Jadwigi. Do dziś nie wiadomo, czym to się skończyło, dość stwierdzić, że przed gniewem polskich możnowładców Wilhelm salwował się ucieczką, spuszczając się na linie z zamkowego okna. Według kronik Jana Długosza dziewczę wpadło w taką furię, że sięgnęło po siekierę i zaczęło rąbać furtę wawelską, aby połączyć się z wybrankiem serca. Wszystko na nic. W końcu rozsądek wziął górę. Jedynie Wilhelm Uprzejmy, jak go potem ochrzciła historia, pozostał wierny swej miłości. Nie związał się z żadną inną kobietą aż do momentu śmierci Jadwigi.
I WILHELM WYRACHOWANY
Być może młodych kochanków pocieszyłby fakt, że kilkaset lat później historia zemściła się na Polakach. Królowej Jadwidze nie pozwolili na ślub z Niemcem, a kiedy już jej rodacy Niemca zapragnęli, nici z tego wyszły. Był początek XIX w. Niemiecki cesarz Wilhelm I zakochał się w ślicznej Elizie Radziwiłłównie. Doszło nawet do zaręczyn i ślubnych planów, kiedy okazało się jednak, że Prusy nie chcą widzieć Polki na niemieckim tronie. Radziwiłłowie bardzo się zirytowali. Z pomocą prawników dorabiali pannie Elizie pochodzenie równe suwerennym
No sovereign was duty bound to love his or her spouse. Dynastic wedlock was intended to enlarge the territory of the state, gain influence, seal alliances and prevent potential conflicts. Love was a word not found in the royal dictionary. That might have been just as well as history shows that passion often led monarch(ie)s astray.
WILLIAM THE FAITHFUL...
The court was dismayed when young Jadwiga (Hedwige), daughter of Louis I of Hungary began to put her feelings above the good of the state. Whatever happened to cold political calculation? Why was this girl blathering on about love, when the future of the state was at stake?! Betrothed as a child to the Austrian prince William Habsburg, Jadwiga had no intentions of marrying the ageing Lithuanian Jagiełło (Jogaila), the suitor being promoted by the political match-makers. She had fallen in love with her young fiancée and tried to consummate the marriage made more than a dozen years earlier. Having learnt of the nobility’s plans to marry Jadwiga off, William arrived in Kraków and managed to sneak into Jadwiga’s chambers. We cannot be sure how it all ended, but suffice to say that having enraged the Polish magnates, William was forced to flee and was let down by a rope from a castle window. According to Jan Długosz's chronicles, Jadwiga was so beside herself that she took to the gates of Wawel with an axe to be with the man of her choice. All in vain. The head finally triumphed over the heart. Only William the Polite, as he was later nicknamed by history, remained faithful and did not marry another woman until after Jadwiga had died.
Władcy rzadko mieli „klawe życie”, a troska o ich osobiste szczęście była ostatnim uczuciem, o jakie się troszczono. Royals rarely had a a carferee life and finding true love was usually the last thing on their minds.
...AND WILLIAM THE CALCULATING Young lovers might find some consolation in learning that
47
046_KA_01_Lot w przeszlosc2-kor.indd 47
10-12-20 16:46
LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME
książętom Rzeszy, próbowali namówić rosyjskiego cara do adopcji dziewczyny. Na próżno. Rodzina księcia, tak jak pruska szlachta, powiedziała twardo: nie! Zakochany Wilhelm w końcu ustąpił. Wobec wyboru „Eliza albo korona” wykazał się politycznym rozsądkiem, ożenił się z weimarską księżną Augustą i podobno (a może to tylko polska propaganda?) żałował tej decyzji do końca życia. W liście do siostry cesarz pisał ponoć smutno, że „człowiek może zakochać się tylko raz w życiu”. Augusta natomiast zakochała się w nim na zabój i liczyła, że miłość męża nadejdzie w odpowiednim czasie. Po ponad 10 latach takiego nieodwzajemnionego uczucia wpadła w końcu w ciężką chorobę psychiczną spotęgowaną m.in. licznymi romansami króla. Koniec życia spędziła na wózku, cierpiąc również na reumatyzm, który nie ma może z tą historią nic wspólnego, ale niewątpliwie dodaje jej dramatyzmu.
wali swój związek jeszcze przed oficjalnymi zaślubinami i od tej nocy Filip stał się prawdziwą obsesją Joanny. Niestety długo nie trwało, kiedy młodzian zaczął mieć dosyć zaborczej małżonki. Coraz chętniej i częściej w poszukiwaniu wytchnienia pozwalał sobie na skoki w bok, co królową doprowadzało do obłędu. Sytuacja osiągnęła apogeum, kiedy Filip odzyskał odrobinę wolności, pozostawiając swą (po raz kolejny ciężarną) żonę u teściów na hiszpańskim dworze. Joanna odmawiała picia i jedzenia, pewnej nocy półnaga wybiegła przed zamek (był listopad), gdzie zawodząc i przeklinając spędziła ponad dobę. Gdy wreszcie stan zdrowia pozwolił jej dopaść męża, rozpętała wokół niego atmosferę podejrzeń i awantur. Pewnego razu napadła nawet na dwórkę, którą podejrzewała o kontakty z królem, obcięła jej włosy i raniła twarz nożyczkami. Sytuacja nie wyglądała dobrze, a do tego piękny Filip niespodziewanie umarł w wieku 28 lat (podobno padł ofiarą tyfusu). Joanna postradała zmysły. Kazała wyjąć męża z grobu i przez rok wędrowała z trumną do Grenady. Co jakiś czas podnosiła wieko, głaskała i całowała to, co zostało z Filipa. Sypiała przy nim. Liczyła, że przywróci go do życia. Nawet wtedy była tak zazdrosna o męża, że na postoje zatrzymywała się tylko w męskich klasztorach. Na pochówek zgodziła się dopiero wtedy, gdy mnisi przekonali ją, że jedynie spoczynek w poświęconej ziemi zapewni królowi zmartwychwstanie. Resztę życia szalona królowa spędziła (wbrew pozorom wcale nie ze swej woli) zamknięta w wieży z widokiem na grób męża.
MIŁOŚĆ DO GROBOWEJ DESKI
Miłość i władza zawsze rozbudzają wyobraźnię ludzi, trudno się zatem dziwić, że jedną z najczęściej opisywanych królewskich historii miłosnych był związek Joanny Kastylijskiej (córki charyzmatycznych władców Hiszpanii Izabeli i Ferdynanda) i Filipa Pięknego (z rodu nie mniej charyzmatycznych Habsburgów). To uczucie stało się silniejsze niż huragan: namiętność, która wybuchła między młodymi, doprowadziła do tego, że skonsumo48
046_KA_01_Lot w przeszlosc2-kor.indd 48
10-12-20 16:47
history paid Poland back a few centuries later. Queen Jadwiga might have been prevented from marrying her German prince, but her compatriots where similarly stymied when they set their sights on the German heir apparent in the early 19th century. The future German emperor Wilhelm was infatuated with the lovely Eliza Radziwiłł. The couple was betrothed and the wedding planned, but Prussia baulked at having a queen consort from Poland. The Radziwiłł family was outraged. Aided by lawyers, they demonstrated that Eliza’s genealogy could match that of any Prussian prince, and later tried to talk the Russian tsar into adopting the girl. All in vain. The royal family and the Prussian aristocracy responded with a firm “no”. The smitten Wilhelm finally gave up. Faced with the ultimatum “Eliza or the crown”, he opted for political expediency and married the Weimar princess Augusta. He is said (or perhaps this is only Polish propaganda) to have regretted this decision till the end of his life. In a letter to his sister, the emperor sadly wrote that “you can only fall in love once in a lifetime”.As for Augusta, she fell head over heels for her husband and hoped that she would eventually manage to win his affections. After over a decade of unrequited love, she developed a serious mental illness which was exacerbated by the Kaiser’s frequent acts of infidelity. She spent her final years confined to a wheelchair. She was also afflicted with rheumatism which, while having nothing to do with the story, adds a dramatic twist.
LOVE TILL DEATH DO US PART
As love and power have always fired the human imagination, it’s hardly surprising that one of the most famous royal love stories is the one about the relationship of Joanna of Castille (daughter of the ultra-Catholic charismatic rulers of Spain – Isabella and Ferdinand) and Philip the Handsome (a scion of the no less charismatic Habsburgs). The feelings these two had for each other were stronger than a hurricane and led to their union being consummated before the official wedding. Philip became Joanna’s obsession from that night on. It wasn’t long, however, before the young groom began to tire of his possessive consort. His increasingly frequent desire to take a break from
her led Philip to become notoriously unfaithful, driving his queen to genuine madness. Developments came to a head when, availing himself of an opportunity that conveniently arose, Philip regained a little freedom by leaving his (once again pregnant) wife with his in-laws at the Spanish court. Joanna refused to eat or drink, and one night she ran half-naked (this was in November) in to the courtyard, where she remained wailing and swearing for over a day, refusing to be taken back inside. Once her condition had enabled her to catch up with Philip, she raised hell with her quarrels and suspicions. One day, she even attacked a lady in waiting whom she suspected of have been intimate with her husband by slashing off her hair and mauling her face with scissors. As if things were not bad enough on the home front, Philip u nex pec ted ly passed away at the age of 28 (allegedly of typhoid fever). Joanna lost her mind. She had her husband disinterred and spent a year walking to Grenada with his coffin. From time to time, she would lift the lid to caress and kiss Philip’s remains. She even slept with him, hoping he would return to life. By now, she had become so jealous of her husband that she would only stop at male monasteries. She finally gave her consent for Philip’s reburial when the monks convinced her that the king could only be resurrected if he rested in consecrated ground. The mad queen spent the rest of her life (contrary to common belief, not by choice) locked in a tower overlooking her husband’s grave. So there’s no telling where love may lead.
A KINGDOM FOR LOVE
Ardent passion can deprive you of your common sense or your kingdom. King Ludwig of Bavaria learned this the hard way when he fell for Marie Dolores de los Porris y Montez – Lola for short. 49
046_KA_01_Lot w przeszlosc2-kor.indd 49
10-12-20 16:47
LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME
KRÓLESTWO ZA MIŁOŚĆ
Z powodu namiętnego uczucia można stracić rozum, można i królestwo. Boleśnie przekonał się o tym król Bawarii Ludwik I. Bez pamięci zadurzył się w pannie Marie Dolores de los Porris y Montez, bardziej znanej jako Lola. Lola podbijała europejskie salony. Oficjalnym źródłem jej dochodów był taniec, który nazwalibyśmy dzisiaj erotycznym. Podziwiał go nawet sam car Mikołaj I, który w uznaniu talentów panny kazał jej wypłacić tysiąc rubli. Trudno się dziwić, że Ludwik całkiem stracił rozum, kiedy poznał Lolę. Dzięki temu uczuciu dziewczyna opływała w luksusy i nadużywała przywilejów. Sklepowe rachunki traktowała z lekceważeniem, podobnie zresztą jak ludzi. Nie przywiązywała przy tym nadmiernej wagi do wierności królowi. Ten zaś całkowicie się zapomniał. Lola decydowała więc o obsadzie urzędniczych stanowisk, miała wpływ na sprawy państwowe. Król naginał prawo, by zadowolić kochankę. Część ministrów podała się do dymisji. W Monachium wybuchły zamieszki. Chcąc ratować króla, urzędnicy cichcem usunęli Lolę z Bawarii. Nie pomogło. Sytuacja w kraju wymknęła się spod kontroli, co skończyło się abdykacją Ludwika. I jak tu nie przyznać racji słowom damy dworu Ludwika XIV Franciszki de Motteville: Kobiety są z reguły główną przyczyną największych przewrotów państwowych, a wojny, które rujnują królestwa i imperia, są prawie zawsze skutkiem bądź to urody, bądź złośliwości niewiast niewiast? ☐
Lola took the salons of Europe by storm. The official source of her income was a dance performed with enormous commitment, something we would call an erotic act nowadays. Her performance was admired by Tsar Nicholas I who paid her 1,000 Rubles in recognition of her talent. She had earlier wowed the likes of Franz Liszt and Alexandre Dumas. No wonder Ludwig almost lost his mind when he met Lola. The king showered her with luxuries and privileges that she only too readily abused. Lola treated bills from stores with the same disdain she reserved for other people and was not overly fussy about being faithful to the king either. Ludwig completely lost his grip. Lola staffed administrative positions and had the final say on matters of state. The king even bent the law to please his lady. The country, meanwhile, was descending into chaos but not even papal reprimands could make Ludwig snap out of it. The Bavarian government finally had enough of this bold hussy with her demands for Bavarian citizenship and an aristocratic title. Some ministers resigned and rioting broke out in Munich. Lola was spirited out of the country but it was too late. The situation spiralled out of control and eventually led to Ludwig’s abdication. “Women are usually the main reason behind coups, and wars that devastate kingdoms and empires are almost always triggered by beauty or malicious females”, argued Françoise de Motteville, a lady-in-waiting at the court of Louis XIV. Ludwig of Bavaria and many other royals would be hard put to fault her judgement. ☐
50
046_KA_01_Lot w przeszlosc2-kor.indd 50
10-12-20 16:47
NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE
Metale wagi ciężkiej Heavyweight Metals Andrzej Hołdys
52
052_KA_08_NaukaMetale2-kor.indd 52
10-12-20 16:49
53
052_KA_08_NaukaMetale2-kor.indd 53
10-12-20 16:49
NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE
Telefony komórkowe, nafaszerowane elektroniką telewizory, samochody, układy scalone, ogniwa słoneczne – to tylko niektóre osiągnięcia obecnej rewolucji technicznej. Doszło do niej także dlatego, że sięgnęliśmy po metale o wyjątkowych cechach. Niestety na Ziemi jest ich niewiele, a popyt na nie rośnie błyskawicznie. Gdyby ich zabrakło (np. za 100–150 lat zużyjemy większość miedzi), nasza cywilizacja by upadła. Ratunku musimy szukać na... śmietnikach lub na dnie mórz. Mobile phones, ultra slim TVs, cars packed with electronic devices, microchips, solar cells are just a few of the achievements of the modern revolution in technology. This breakthrough was also made possible by metals with special properties. Unfortunately, deposits are scarce, and demand continues to soar. Their depletion could lead to the downfall of our civilisation. Will the depths of the ocean or the discovery of new alloys come to our rescue?
L
atem 2010 r. pojazd głębinowy „Jiaolong” zanurzył się na głębokość 3759 m i zatknął chińską flagę na dnie Morza Południowochińskiego. To nie koniec jego możliwości. Został zaprojektowany, aby zejść na głębokość nawet 7 km. Kolejne próby zaplanowano na przyszły rok. Po co? Aby w oceanicznych
otchłaniach szukać surowców mineralnych. Także Japończycy wkrótce rozpoczną testy zdalnie sterowanych robotów mogących pracować na głębokości do 4,5 km. Zostaną one wyposażone w przyrządy, których zadaniem będzie zbieranie informacji o znajdujących się na dnie złożach metali. Z kolei u wybrzeży Kanady niedawno rozpoczęło działalność największe na Ziemi podmorskie obserwatorium. Światłowód o długości ponad 800 km połączył komputery na lądzie i ponad setkę instrumentów badawczych rozstawionych na dnie. Poza prowadzeniem badań naukowych głównym celem projektu jest oczywiście poszukiwanie złóż różnych surowców.
POSZUKIWACZE SKARBÓW Kiedy skończą się zasoby cennych metali typu miedź, srebro czy złoto? Pesymiści uważają, że za parę dekad grożą nam konflikty o metale. Optymiści – że ludzkość dokona usprawnień technologicznych i nowych odkryć geologicznych, dzięki którym zapewni sobie spokój przynajmniej na parę stuleci. Geolog Lawrence Cathles z Cornell University, który parę miesięcy temu opublikował najnowsze oceny podmorskich zasobów metali, twierdzi, że znajdujące się tam złoża miedzi mogą być aż 600 razy większe od tych odkrytych dotychczas na lądach. We-
Rare metals are widely used in state-of-the-art technology: 400,000 quartz fibre optic cables in alluminium tubes are what's inside the detector. An identical one, but larger, can be found at the Large Hadron Collider.
052_KA_08_NaukaMetale2-kor.indd 54
Zdjęcia/Credits: Corbis (2), Panos/EK Pictures, Imago/East News, na poprzedniej stronie Reporter/East News
400 tys. kwarcowych światłowodów w aluminiowych tubach stworzy detektor. Większy jest przy Wielkim Zderzaczu Hadronów.
10-12-20 16:50
L
ast summer the “Jiaolong” submersible took a 3,759 metre dive to plant the Chinese flag on the bottom of the South China Sea. And that’s only a fraction of its capabilities. Jiaolong has been designed to go below 7 km. More trials will come next year. What for? To search for minerals at the bottom of the ocean. The Japanese, who have long been exploring the marine abyss, will soon begin testing remote-controlled robots able to work at a depth of up to 4.5 km. These will be fitted with devices to collect information about any minerals found on the seabed. The world’s biggest underwater observatory was launched on the other side of the Pacific near the Canadian coast. Spanning over 800 km, a fibre optic cable connects over a hundred research instruments on the sea floor with mainland computers. In addition to basic biological, oceanographic and geophysical research, the project is designed to explore underwater resources, including metal ore deposits.
Turbina bez obudowy, czyli moc metali jak na dłoni. A turbine without its cover exposes all the metals that go inside it.
„Jiaolong”, czyli górnik XXI w., schodzi pod wodę, by szukać rud. "Jiaolong”, or the 21st century mine,r is going under water to search for ores.
TREASURE SEEKERS There are many possible answers to the question of when our deposits of certain precious metals, like copper, silver and gold, will run out. Pessimists believe that we could witness metal wars in a couple of decades, while the optimists say that the next few decades will see new geological discoveries and bring technological progress, thereby assuring peace for centuries. Geologist Lawrence Cathles of Cornell University who several months ago published the latest assessment of underwater resources of various metals, argues that such deposits may be 600 times larger than the known land-based ones. His review indicates that given the current level of demand, underwater copper would keep us going for another 6,000 years. While this gives cause for optimism, we have yet to learn how to access this untapped treasure trove. Still, we have a lot of time to develop the appropriate technologies. Last year, Harald Sverdrup of Lund University in Sweden listed minerals whose land-based deposits are dwindling rapidly. These include gold, silver, zinc, tin and indium, lithium and gallium. Silver, gold and platinum are generally recycled (no one throws away gold rings), but zinc and tin are not considered valuable and often end up in the rubbish bin. Even a staple mineral like aluminium could become much rarer (and considerably more expensive) in 100-150 years when its easily extractable ores have been depleted. Sverdrup is generally opti-
Proekologiczny Zachód? Nie, to Chiny odzyskują wszystko. Is the West the most eco-minded? No, China is the place where everything is reclaimed.
55
052_KA_08_NaukaMetale2-kor.indd 55
10-12-20 16:54
NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE
Stare układy scalone to śmieci? A może dobry sposób na odzyskanie metalu gal?
dług niego podwodnej miedzi jest tyle, że przy obecnym poziomie zużycia wystarczyłoby jej na 6 tys. lat. Tylko jak się dobrać do tego skarbca? Rok temu Harald Sverdrup z Uniwersytetu w Lund w Szwecji podał listę surowców, których lądowe złoża wyczerpują się najszybciej. Są to: złoto, srebro, cynk, cyna, ind, platyna, lit i gal. O ile srebro, złoto i platyna są niemal w całości odzyskiwane (złotych pierścionków nikt nie wyrzuca), o tyle cynk i cyna nie są uważane za cenne metale i wyroby z nich często trafiają do kosza. Nawet złoża tak rozpowszechnionego na Ziemi surowca jak aluminium skończą się za 100–150 lat. Zdaniem Sverdrupa ludzkość w końcu dostrzeże, że złom to nie konfetti, ale wartościowy surowiec. Na razie jednak nie jest z tym dobrze. Odzyskujemy tylko jedną trzecią aluminium i innych metali. Reszta ląduje na wysypiskach lub zanieczyszcza środowisko.
KOMPLIKUJEMY I PRODUKTY (I SOBIE ŻYCIE) Na ogół nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak często współczesna technika korzysta z surowców mineralnych, których łączny udział w masie skorupy ziemskiej wynosi poniżej 1 proc. Dobry przykład to samolot odrzutowy. To, że możemy podróżować szybko, wygodnie i daleko, zawdzięczamy m.in. metalowi o nazwie niob. Dodaje się go do stali,
z której powstają turbiny silników odrzutowych wytrzymałe na wysokie temperatury. Z tego samego powodu niob jest też wykorzystywany w turbinach gazowych. Intensywny rozwój elektroniki był możliwy także dzięki zastosowaniu takich metali jak german, gal czy ind. Pierwszy z nich służy m.in. do produkcji półprzewodników, pozostałe dwa są składnikami stopów specjalnego przeznaczenia. German znajduje się w światłowodach i optoelektronice (lasery). Indu używa się do produkcji ekranów ciekłokrystalicznych oraz w bateriach słonecznych. Niektóre metale wręcz pozwoliły przełamać bariery technologiczne. Do wytworzenia ogniwa fotowoltaicznego zamieniającego energię słoneczną na prąd wykorzystuje się m.in. gal, kadm, selen, tellur, ind. Cena tego ostatniego metalu, w związku z rozpowszechnieniem telewizorów płaskoekranowych, wzrosła dziesiątki razy w ciągu ostatniej dekady. Podobnie jest z pierwiastkami ziem rzadkich (15 lantanowców oraz skand i itr), które pół wieku temu były tylko chemiczną ciekawostką. Dziś jesteśmy od nich uzależnieni w takim samym stopniu jak od ropy. Ich oszałamiająca kariera zaczęła się w latach 70., gdy najpierw samar, a potem neodym zostały wykorzystane do produkcji niezwykle silnych magnesów. Dzięki temu można było zmniejszyć masę i rozmiary rozmaitych gadżetów. Doskonałym przykładem tego, jak dzięki wykorzystaniu
Zdjęcia/Credits: Forum, M.P., EK Pictures,
Are old integrated circuits waste? Or could they be used to reclaim gallium?
56
052_KA_08_NaukaMetale2-kor.indd 56
10-12-20 16:52
nowych surowców zmieniamy tradycyjne produkty, jest samochód. Na początku XX w. składał się on z pięciu materiałów: drewna, stali, szkła, gumy i mosiądzu. Teraz nowoczesny pojazd zawiera elementy wytworzone z ok. 40 metali i wielu tworzyw sztucznych. Niektórych martwi to uzależnienie od rzadkich metali. W ich przypadku nie można sobie pozwolić na krótkowzroczność i lepiej zawczasu wiedzieć, co w trawie (a właściwie na dnie oceanu) piszczy. ☐
mistic. He believes that humankind will eventually notice that scrap metal is not confetti, but a valuable commodity. Right now, we still have a lot of work ahead of us as we only recycle a third of our aluminium and other metals. The rest ends up in rubbish heaps or is left to contaminate the environment.
MAKING LIFE (AND PRODUCTS) MORE COMPLICATED In most cases, we don’t even realize how often modern technology makes use of minerals whose total share of the earth’s crust stands at less than one percent. This is well illustrated by the jet plane. We can travel long distances quickly and comfortably thanks to a metal known as niobium. This is added to steel to make jet turbines resistant to high temperatures. For the same reason, niobium is also deployed in gas turbines. The rapid development of the electronics industry has been accelerated by the application of such metals as germanium, gallium and indium. The former is used to make semiconductors while the other two are found in special-purpose alloys. Germanium is also found in optic fibres and gallium is commonly used in microelectronics (chips) and optoelectronics (lasers). Indium is used in LCD screens and solar batteries. Some metals have literally made it possible to break through technological barriers. Gallium, cadmium, selenium, tellurium and indium are used to make the photovoltaic cells that convert solar energy into electricity. The price of the latter mineral, used in popular slim television screens, has ballooned tenfold over the past decade. The same applies to rare earth elements (15 lanthanides and scandium and yttrium) seen as a chemical curiosity half a century ago. Nowadays, we are as dependent on them as we are on oil. Their brilliant career took off in the 1970s when first samarium and later neodymium, were used to make extremely powerful magnets. As a re-
METALE ZIEM RZADKICH W AUCIE HYBRYDOWYM
EKRAN LCD: EUROP, ITR, CER
PROSZEK DO POLEROWANIA SZYB I LUSTER: CER
GLASS AND MIRRORS LCD SCREEN: EUROPIUM, POLISHING POWDER: CERIUM YTTRIUM, CERIUM
SZYBA ANTY-UV: CER UV CUT GLASS: CERIUM
DODATKI DO PALIW: LANTAN, CER DIESEL FUEL ADDITIVE: CERIUM, LANTHANUM
SILNIK HYBRYDOWY SAMOCHODU: NEODYM, PRAZEODYM, DYSPROZ, TERB HYBRID ELECTRIC MOTOR AND GENERATOR: NEODYMIUM, ORASEODYMIUM, DYSPROSIUM, TERBIUM PONAD 25 SILNICZKÓW PORUSZAJĄCYCH RÓŻNYMI CZĘŚCIAMI SAMOCHODU: MAGNESY Z NEODYMEM OVER 25 ELECTRIC MOTORS THROUGHOUT VEHICLE: NEODYMIUM MAGNETS
KATALIZATOR SPALIN: LANTAN, CER
AKUMULATOR TYPU NIMH: LANTAN, CER
CATALYTIC CONVERTER: CERIUM/ZIRCONIUM, LANTHANUM
HYBRID NIMH BATTERY: LANTHANUM, CERIUM
RARE EARTH METALS IN A HYBRID CAR sult, many objects can now be made much smaller and lighter. The car best illustrates how the application of new minerals has changed traditional products. At the beginning of the 20th century, vehicles were made of five raw materials: wood, steel, glass, rubber and brass. Modern cars contain elements made of around 40 metals and numerous types of plastic. There are concerns about our dependency on rare metals. And this is no place for the short-sighted. It’s better to know how the land (or, in this case, the seabed) lies upfront. ☐
Kto nie ma miedzi, ten w domu siedzi albo szuka jej na dnie oceanów. Tamtejsze złoża wystarczą nam na 6 tys. lat. If you don't have any house copper you have to look for it at the bottom of the oceans. These resources will not deplete for the next 6,000 years.
57
052_KA_08_NaukaMetale2-kor.indd 57
10-12-20 16:53
W CHMURACH ■ UP IN THE AIR
Inni „pasażerowie” The Other "Passengers" Krzysztof Moczulski
Lecąc samolotem, rzadko kiedy uświadamiamy sobie, jak wiele osób potrzeba, żebyśmy bez problemu dotarli do naszego miejsca przeznaczenia. I jak wiele zachodu wymaga, by do miejsca przeznaczenia trafił nasz bagaż. Dziś piszemy o tych „pasażerach”, którzy podróżują pod pokładem. When we fly we rarely realise just how many people are needed to make sure we reach our destination safely. Or how much planning and effort is needed to send our luggage along to that same city. Read our story about those "passengers" which travel under the deck.
M
iasto jeszcze śpi, kiedy nocne autobusy wiozą na lotnisko pierwszych pracowników. Kilka minut po godz. 4 otwierają się pierwsze stanowiska check-in. W niedostępnych dla nas pasażerów częściach portu pojawiają się pracownicy sortowni bagaży, obsługi naziemnej i kas biletowych. Lotnisko na dobre budzi się do życia. Zobaczmy, jak wygląda praca ludzi, dzięki którym wszystko odbywa się tak, jak powinno zawsze – niezauważalnie dla pasażerów. Pierwsi pasażerowie pojawiają się na lotnisku przed godz. 5 rano. Zaczynają się ustawiać kolejki do stanowisk check-in. Pracujący tu agent jest odpowiedzialny za prawidłowe odprawienie nas i na-
T
he city is still sound asleep when the first airport workers are riding the bus to work. The first check-in counters open a few minutes after 4 a.m. Baggage handlers, ground services, and ticket office staff start arriving. The airport is waking up for a new day. Let us see what the jobs of the people who make sure that everything runs smoothly really look like. The first passengers arrive at the airport before 5 a.m. and queues start forming at the check-in counters. The airline representative here is responsible for checking us and our baggage in to our destination. “Frankfurt, Gate 23. Boarding begins at 5:50. Please keep your luggage receipt”. Meanwhile, our suitcase disap-
58
058_KA_01_W chmurach-kor.indd 58
10-12-20 17:26
Zdjęcia/Credits: PLL LOT, Aurora Photos
szego bagażu do portu docelowego. „Frankfurt, zapraszam do wyjścia 23. Boarding rozpocznie się o 5.50. Proszę zachować dokument bagażowy”. W tym czasie walizka znika nam z pola widzenia i trafia do sortowni. Tam dzięki systemom skano wania nasze walizki trafiają na właściwe wózki. Między bagażami krzątają się również czworonoż ni pracownicy lotniska – to specjalnie przeszkolo ne psy, które prowadzą dodatkową „inspekcję” bagażu. Ostatni pasażerowie nadają swoje walizki. „Zamykamy Frankfurt!” – słychać przez radio i już wiadomo, że można wszystkie bagaże umie ścić na wózku i przewieźć do samolotu. Pod boein giem wykonującym rejs do Frankfurtu pojawia się już taśma do transportu walizek. Ale załadunek bagażu to nie taka prosta sprawa. Często zdarza się, że oprócz standardowej naklejki bagaż posiada dodatkowe oznaczenia. Może to być „priority” (czyli bagaż pasażerów klasy biznes), „short trans fer” (kiedy mamy dość krótką przesiadkę w porcie pośrednim) lub „long layover” (kiedy z kolei mamy wiele godzin na przesiadkę). Wszystkie te oznacze nia pomagają sprawniej obsługiwać nasz bagaż. I tak w pierwszej kolejności w głębi luku bagażo wego umieszcza się walizki z przywieszkami „krótka przesiadka” i „priorytet”, po to aby po wy ładowaniu były łatwo dostępne. Ale obok całej masy pakunków czeka nas dzisiaj niespodzianka. Przesyłka specjalna. Piękny duży wilczur w klatce. Nieczęsty to pasażer na pokładzie (a właściwie pod nim). Wygląda na lekko zdezorientowanego, ale jako nietypowe „cargo” jest pod szczególną opieką. Pracownik odpowiedzialny za transport psa upewnia się, że kapitan włączył ogrzewanie w od powiednim luku, dzięki czemu podróż upłynie zwierzakowi w takich samych warunkach, jak pa sażerom na głównym pokładzie. Z rękawa agent znosi jeszcze dwa wózki dziecięce i można za mykać luk bagażowy. Pasa żerowie już są na swoich miejscach, a pod samolot podjeżdża wypycharka. Po uzyskaniu zgody na rozruch silników samolot zostaje wy pchnięty spod stanowiska postojowego, wypycharka odjeżdża i samolot może spokojnie kołować do startu. A co się dzieje po wylądowa niu we Frankfurcie? To samo. Tylko w odwrotnej kolejności. ☐
pears from view and heads for the sorting room. Once there, an efficient scanning system ensures that all bags make it to the appropriate cart. A cou ple of fourlegged airport employees wag their tails while sniffing at the luggage. These specially trained dogs are conducting an additional bag in spection. While all this is happening, the last pas sengers are checking in their baggage. “Frankfurt closing!” says a voice over the radio. The baggage can now be loaded into the cart and towed to the plane. A conveyor belt loader is already standing under the Boeing. But loading baggage is not as simple as it looks. It often happens that a bag bears special marking in addition to the standard bag gage label. It might be a ‘priority’ tag denoting business class, or one of the two other tags which mark luggage of passengers with a short transfer time or a long layover. All these markings enable the baggage handlers to sort the bags efficiently. The short transfer and priority suitcases therefore go in first so that they are within easy reach when the luggage is taken off the plane at destination. But today, there is a special parcel – a beautiful German Shepherd – in addition to all these suit cases. You don’t often come across passengers like this on board (or “under board” to be precise). The dog looks a little disoriented but, being a special package, is well taken care of. The staff member re sponsible for transporting the canine makes sure the captain turns on the heating in the appropriate baggage compartment so that the flight conditions will be the same as those on board. A flight attend ant brings two push chairs (strollers) out of the jet bridge and the baggage hold can be closed. The passengers are seated and the plane is ready for take off. The pilot is given the goahead to start the engines. And when we get to Frankfurt, we go through the same procedure in reverse. ☐
59
058_KA_01_W chmurach-kor.indd 59
10-12-20 17:29
W CHMURACH ■ UP IN THE AIR
LOT gotowy do niesienia pomocy LOT Ready to Come to the Rescue 30 listopada pomyślnie zakończyła się certyfikacja Boeinga 767-300 Polskich Linii Lotniczych LOT przystosowanego do ewakuacji medycznej. Tym samym LOT stał się trzecią linią lotniczą w Europie posiadającą dwa samoloty do transportu pasażerów na noszach, a pierwszą w regionie oferującą największe takie samoloty.
Zdjęcia/Credits: PLL LOT
On 30 November the certification procedure of a LOT Polish Airlines Boeing 767-300 aircraft adjusted to medical evacuation requirements was carried out. This makes LOT the third European airline to have two aircraft permitting transport of the injured on stretchers and the first in the region to offer the largest planes of this type.
D
ajemy Europie nie tylko największy samolot w tej wersji, ale także specjalnie wyselekcjonowaną i wyszkoloną załogę. Jesteśmy dumni, że we flocie narodowego przewoźnika pojawiają się dwa samoloty o takich możliwościach. Wiele pracy, zaangażowania i serca poświęciliśmy temu projektowi, dzięki któremu poszerzamy zakres usług LOT-u – powiedział Dariusz Sarnociński, lider projektu testu MEDEVAC w PLL LOT. Na co dzień oba samoloty obsługują połączenia rejsowe. Gdy zajdzie potrzeba transportu medycznego, służby techniczne potrzebują za-
60
060_KA_01_W chmurach-kor.indd 60
10-12-20 15:19
ledwie 24 godzin, by zainstalować na pokładzie 18 stanowisk z noszami, w tym jedno intensywnej terapii (OIOM). – Na zdobycie niezbędnych zgód, opracowanie dokumentacji operacyjnej i przebudowę potrzebna jest doba. Kolejne 24 godziny należy doliczyć, biorąc pod uwagę dostępność samolotu, który może w tym czasie wykonywać lot rejsowy. Cały proces przygotowania operacyjnego nie powinien przekroczyć 48 godzin – wyjaśnia Dariusz Kaczmarczyk, kierownik Działu Zarządzania Realizacją Przewozów i Optymalizacją Procesów, koordynator projektu MEDEVAC w PLL LOT. Samoloty LOT-u zostały dopuszczone przez Urząd Lotnictwa Cywilnego do ruchu lotniczego jako transport medyczny poprzez rozszerzenie Certyfi katu Operatora Lotniczego AOC o wersję MEDEVAC. Jednym z warunków rozszerzenia certyfi kacji było przeprowadzenie pokazu częściowej ewakuacji samolotu pod kontrolą inspektorów ULC. Pewnym utrudnieniem było ograniczenie czasowe oraz zablokowanie przez inspektorów podczas pokazu połowy wyjść awaryjnych. Ewakuacja nie mogła trwać dłużej niż 10 sekund. Podczas pokazu załoga lotnicza i pokładowa zademonstrowały swoje umiejętności, przeprowadzając częściową ewakuację (przerwany start, wypadnięcie z pasa i ewakuację) w mniej niż 7 sekund, co było nie lada wyczynem. Od tej chwili samoloty pozostają w gotowości do podjęcia akcji ratunkowych, a w ich zasięgu znalazły się m.in. lotniska w Cancún, Los Angeles, Johannesburgu, Tokio oraz Singapurze. ☐
Zdjęcia/Credits: PLL LOT
W
e are now offering Europe not only the largest such aircraft but also a carefully selected well-trained crew. We are proud to have two such powerful airplanes among the fleet of the domestic carrier. We have devoted much effort and given our hearts to the project which will expand the ever-growing LOT services portfolio", said Dariusz Sarnociński, Leader of the MEDEVAC TEST Team at LOT Polish Airlines. The aircraft operate regular flights when they are not needed for medical evacuation purposes. The technical staff need a mere 24 hours to equip the plane with 18 stretcher stations including one IC unit. "You need a full 24 hours
1| 2|
to obtain all the permits, develop operation documents and equip the plane. Another 24 hours may be needed to secure the aircraft which may be operating another connection at the time. In total, the aircraft preparation period should not exceed 48 hours", explains Dariusz Kaczmarczyk Head of the Transport Operations and Process Optimisation Department, the MEDEVAC Project Coordinator at LOT. LOT Polish Airlines aircraft were admitted to air operation by the Civil Aviation Office as medical evacuation planes by having the Air Operator’s Certificate extended onto the MEDEVAC service. One of the conditions the airline had to meet to become certified was to conduct a presentation of a partial evacuation before a team of experts from the Civil Aviation Office. The procedure was limited in time and to make the task harder the inspectors shut off half of the emergency exits. The evacuation could not take longer than 10 seconds. During the presentation the crew managed to complete the evacuation (the situation: interrupted take-off, the plane skids off the runway and needs to be evacuated) in less than 7 seconds, which is no easy feat. From that moment on the aircraft can be used as rescue planes on airports within their reach such as Cancún, Los Angeles, Johannesburg, Tokyo and Singapore. ☐
1|Członek zarządu PLL LOT SA ds. restrukturyzacji Wojciech Bańkowski, prezes zarządu Marcin Piróg i kapitan Jerzy Makula. Member of the Management Board of PLL LOT SA responsible for bysiness restructuring Wojciech Bańkowski, President of the Management Board Marcin Piróg and Captain Jerzy Makula. 2|Wystarczą 24 godziny, by na pokładzie zainstalować 18 stanowisk z noszami. Twenty-four hours are needed to equip the plane 18 stretcher emergency stations.
61
060_KA_01_W chmurach-kor.indd 61
10-12-20 15:20
SMAK LUKSUSU ■ TASTE OF LUXURY
Symfonia smaków A Symphony of Flavours Antoni Szewczyk
62
062_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 62
10-12-20 16:24
Podejrzana galareta czy cudowne wspomnienie wszystkich owoców morza? Choć kawior uznawany jest za największy i jeden z najdroższych rarytasów na świecie, nie przez wszystkich jest uwielbiany. Wszyscy jednak wiedzą, jak bardzo jest cenny. A suspicious-looking jelly or a wonderful symbol of all seafood? Although caviar is considered the greatest and one of the most expensive delicacies in the world, it is not loved by all. But you’d be hard pressed to find someone who does not know how valuable it is.
C
órka Galileusza, gdy w prezencie od ojca dostała puszkę kawioru, nazwała go „podejrzaną ciemną galaretą”, po czym rybią ikrę… wyrzuciła. Podobnie podarunku od cara Piotra Wielkiego nie docenił Ludwik XV. Z kolei Marilyn Monroe powiadała: Bardzo przyjemnie jeść go od czasu do czasu, ale na co dzień jest nie do zniesienia.
Potrawa Plebsu, Potrawa saloNÓw
Do dziś wiele osób na ten czarny lub czerwony przysmak reaguje ze wstrętem. Może dlatego, że kawior to w końcu nic innego jak zwykłe rybie jajka o niezbyt wyrafinowanym wyglądzie. W Chinach i w starożytności czarne kuleczki – jako produkt uboczny wypatroszonych ryb – były pokarmem wyłącznie rybaków, biedoty i żołnierzy. Zupełnie inaczej o rybiej ikrze zaczęto wypowiadać się dopiero w latach 20. XX w. To wtedy rosyjsko-ormiańscy emigranci we Francji, bracia Melkom i Mugczeg Petrosjanowie (na zdjęciu obok ich potomek Armen Petrosjan w swoim paryskim sklepie), uzyskali pozwolenie Moskwy na eksport kawioru. Władze Rosji zgodziły się znieść monopol na czarną ikrę, bo wyniszczonemu przez rewolucję październikową krajowi brakowało dewiz. Kawior miał europejskie salony u swoich stóp.
Zdjęcia/Credits: Hemis/East News (2), Corbis
W
hen Galileo gave his daughter a tin of caviar, she called it “suspicious-looking jelly” and threw the precious fish roe away. Similarly, Louis XV did not appreciate the gift of caviar he received from Tsar Peter the Great. Marylin Monroe was quoted as “It’s nice to have once in a while but it would be unbearable every day”.
Food oF the masses, Food oF the elite
Many people still react to this black and red delicacy with disgust. This might be because caviar is really nothing more than fish roe with a none-too-sophisticated appearance. In China and in the ancient world, these tiny black balls leftover from gutting fish were merely the food of fishermen, soldiers and poor pe-
062_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 63
10-12-20 16:25
SMAK LUKSUSU ■ TASTE OF LUXURY
Kawior towarem luksusowym pozostaje do dziś. Za najwyższej klasy rybie jajka z Iranu trzeba zapłacić od 2,5 do 3 tys. dol. za kilogram. Irański kawior ceniony jest głównie za to, że w kraju tym handel ikrą jest ściśle kontrolowany, co oznacza, że nie pochodzi od kłusowników. Kilogram najbardziej znanego kawioru astrachańskiego (z bieługi, której w ciągu 20–30 lat grozi całkowite wyginięcie) kosztuje nawet 10 tys. dol. Z kolei najcenniejszy i najrzadziej występujący na świecie biały kawior Almas w ogóle nie ma ceny rynkowej. Kilka lat temu za te jajeczka stuletniego jesiotra albinosa trzeba było zapłacić w jednym z londyńskich sklepów ponad 25 tys. dol. za kilogram. Tak wysokie ceny nie zniechęcają jednak koneserów do poszukiwania najsmaczniejszych na świecie kuleczek. Ostatnio moż-
na nawet mówić o całej grupie specjalistów, którzy spotykają się, by rozprawiać o rybiej ikrze jak o dobrych winach. Dyskutują choćby o tym, jak ważne jest opakowanie i temperatura, w jakiej kawior jest przechowywany (powyżej 2°C staje się gorzki, ziarenka tracą sprężystość i kształt) albo ile lat mogła mieć ryba, z której pozyskano ikrę (im starsza, tym kawior lepszy).
MUS TO NIE MUS!
Czy te czarne kuleczki rzeczywiście można pokochać? Ludwik Lewin, pisarz, dziennikarz i autor książki Podróże po stołach Francji, w jednym z wywiadów opowiadał o nim tak: Gniecione pod zębami jajeczka rozwierają się w polifoniczną kompozycję smaków, w której słodycz zmieszana ze słonością podkreślana jest krótkimi kontrapunktami cierpkości. Gdy dotykają warg, przywołują wspoRODZAJE KAWIORU mnienie wszystkich owo■ Najbardziej pożądany i najdroższy jest kawior czarny pochodzący od jesiotrowatych (zdj. na ców morza. Co czuje nasze stronie obok), głównie żyjących w Morzu Kaspijskim. Największy (30 jaj, czyli ziaren, na gram) podniebienie po takiej zai najrzadszy, o barwie jasno- lub ciemnoszarej, pochodzi od bieługi. Powszechniejszy jest kawior od jesiotra rosyjskiego. Ma wyraźny smak jodu i drobne ziarna (50 jaj na gram). Najtańszy chęcie? Na stronie www. z czarnych kawiorów o niemal czarnej barwie i maluteńkich ziarenkach uzyskiwany jest z siewrugi. cordonnoir.com znajdzie■ Kawior czerwony – przez znawców w ogóle nie jest nazywany kawiorem, lecz zwykłą rybią my na przykład poradę, ikrą – pochodzi od ryb łososiowatych (keta, gorbusza, nerka). W przeciwieństwie do kawioru jak sprawdzać świeżość czarnego najbardziej pożądany jest ten o najmniejszych ziarnach. kawioru: Jeśli włożymy ■ Kawior złocisty z pstrągów i liczne imitacje kawiorów z ikrą barwioną… sztucznie. małą ilość kawioru na ję-
Zdjęcia/Credits: Axiom/Forum, M.P., Corbis, Getty Images/FPM,East News
WYDOBYĆ Z IKRY DUSZĘ
64
062_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 64
10-12-20 16:25
zyk i po chwili się nie rozpuści, będzie to oznaczało, że jest świeży. Konsystencja kawioru przypominająca mus to znak, że pochodzi ze starych połowów. Do tego wszystkiego dochodzi jeszcze specjalistyczna wiedza na temat podawania ikry. Powinno się ją serwować w szklanym, najlepiej kryształowym naczyniu, na skruszonym lodzie. Na kawałkach tostów z masłem lub na blinach skropionych śmietaną. Ziarna nie mogą być zgniecione, a każde ziarenko powinno dać się wyodrębnić. Do nakładania przysmaku powinno używać się łyżeczki z masy perłowej, kości bądź złota, bo każdy inny metal może popsuć jego smak. Wiele osób twierdzi, że do kawioru nie ma lepszego dodatku niż schłodzona wódka, na przykład dobrze znana żubrówka, ale w nowej odsłonie, czyli żubrówka biała. Nawet jeśli kochamy kawior, nie przesadzajmy z jego konsumpcją. W języku perskim pojęcie chavjar oznaczało „kołacz siły”. Nie bez przyczyny. Wartość odżywcza 100 g ikry to około 280 kalorii! ☐
ople. It was not until the 1920s that people began to speak of caviar in reverential tones. It was then that the brothers Melkom and Moucheg Petrossian, a couple of French immigrants from Russian Armenia, obtained a permit from the Russian Foreign Commerce Ministry to export caviar. The Russian government had ceded its monopoly on black fish roe as the country was in desperate need of foreign currency after the devastation of wreaked by the October Revolution. Caviar took the drawing rooms of Europe by storm.
EXTRACTING THE SOUL FROM THE SPAWN
Caviar continues to be a luxury food. Top-end fish eggs from Iran fetch between USD 2,000 to 3,000 per kilogram. Iranian caviar is mostly prized because of that country’s strict controls on caviar exports. This means you can rest assured that it has not been supplied by poachers. A kilogram of the most famous Astrakhan caviar can cost up to USD 10,000. The rarest and most expensive white Almas caviar does not even have a market price. A shop in London charged over USD 25,000 per kilogram for the eggs of a one-hundred-year-old albino sturgeon a few years ago. Prices like these do nothing to discourage gourmets in their quest for the most delicious spherical gems in the world. Recently, a group of experts set up a “caviar club“ to meet and discuss fish spawn as if it were wine. Topics on the agenda include the importance of pac-
kaging and the temperature at which caviar should be stored (if stored at temperatures above 2°C, caviar becomes bitter and the grains lose their elasticity and shape) and the likely age of the fish whose eggs are being served (the older the fish the better the caviar).
LOVE IT OR LEAVE IT
TYPES OF CAVIAR ■ The most desired and most expensive caviar is the black caviar of the sturgeon family of fish (see bottom of page) that mainly live in the Caspian Sea. The largest (30 eggs or grains per gram) and rarest fish roe come from the white sturgeon and have a light or dark grey hue. The caviar from the Russian sturgeon is more common and has small grains (50 eggs per gram) and a distinctive “iodine” taste. The cheapest of the black caviars is off-black roe of the starry sturgeon. ■ Red caviar – the cognoscenti do not even call this “caviar” but rather the fish roe of the salmon family (chum-salmon, pink salmon, sockeye salmon). Conversely to black caviar, the smaller the eggs the better. ■ Golden caviar from trout and a host of caviar imitations with artificially coloured fish eggs.
Can you really learn to love them? Ludwik Lewin, writer, reporter and author of the book The Tables of France said of the delicacy in an interview: “The eggs, as they are being crushed, introduce you to a polyphonic spree of flavours where sweetness blends with saltiness with brief counterpoints of tartness. When they touch the lips they recall all the seafood in the world.”. What exactly does the palate feel after being enthused with these words? On the website www.cordonnoir.com you can find advice on how to verify the freshness of caviar: “If you place a small amount of caviar on the tongue and it melts fast it will mean it is fresh. If the texture of the eggs resembles a mousse you are dealing with caviar from an old catch.” In addition to tips like these, you need know how to serve caviar if you’re going to become a connoisseur. It should be served in a glass bowl (preferably crystal) on crushed ice. It can also be eaten on buttered toast or blinies with a drop of sour cream. Many people believe that there is no better beverage to be drunk with caviar than chilled vodka, like our very own żubrówka in its new version white żubrówka. No matter how much we love caviar, we shouldn’t eat too much of it. The Persian term chav-jar meant “cake of power“. Not without reason. The nutritional value of 100 g of fish roe is 280 calories! ☐
65
062_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 65
10-12-20 16:25
POLSKA MARKA ■ POLISH BRAND
Trefl: karty na stół! Trefl: Cards on the Table! Krzysztof Szczepaniak
Gdyby nie zajął się biznesem, najprawdopodobniej zostałby zawodowym trenerem basketu. Dziś Kazimierz Wierzbicki i jego trójmiejska firma Trefl produkuje miesięcznie pół miliona puzzli, a także karty do gry, zabawki oraz gry planszowe. Jest europejskim potentatem i nie zamierza przestać się rozwijać. If he had not gone into business he would have most likely become a basketball coach. Today, Kazimierz Wierzbicki’s Tricitybased company Trefl manufactures half a million jigsaw puzzles, toys, playing cards and board games every month. Trefl is already a major player in Europe.
W
hen Wierzbicki founded Trefl back in 1985, he never even dreamt that his small family business would one day become one of Central and Eastern Europe’s leading toy producers. Today Trefl man ufactures most of the toys in this part of the continent. In Poland, it holds a 70% share of the jigsaw puzzle sector and a 20% share of the playing cards and board games segment. Initially, Trefl produced 200-300 boxes of jigsaw puzzles a month. Now, it's half a million units in 600 versions. The company has also considerably expanded its product range and now offers dozens of educational, creative and licensed toys. Trefl is a licensee of the logos of such popular cartoons such as Toy Story, Mickey Mouse and Bob the Builder and is authorised to manufacture toys based on the “stars” of the recent animated blockbuster Cars. How did the company manage to start collaborat-
Zdjęcia/Credits: Corbis, M.P.
W
ierzbicki swój biznes założył ponad ćwierć wieku temu. Ale wtedy nawet mu się nie śniło, że z rodzinnej firmy w 20-metrowym garażu da się stworzyć lidera rynku zabawkarskiego w Europie Środkowo-Wschodniej. Dziś Trefl produkuje najwięcej zabawek w tej części Starego Kontynentu. W Polsce firma kontroluje sprzedaż około 70 proc. puzzli i 20 proc. gier planszowych oraz kart do gry. Początkowo Trefl wytwarzał 200–300 pudełek puzzli miesięcznie, dziś to już pół miliona w blisko 600 wersjach. Rozszerzył się też asortyment – u producenta z Trójmiasta znajdziemy dziesiątki zabawek edukacyjnych, kreatywnych i licencyjnych. To właśnie Trefl ma prawo do używania logo Toy Story, Myszki Miki, Boba Budowniczego czy do produkowania zabawek z bohaterami filmu Auta. Co sprawiło, że udało im się nawiązać współpracę z największymi licencjodawcami
66
066_KA_08_Polska marka-kor.indd 66
10-12-20 15:18
branży zabawkarskiej na świecie: Disneyem, Warner Bros czy firmą Mattel? – Ważne było pierwsze zlecenie na eksport jeszcze w latach 80. – opowiada 61-letni Wierzbicki, prezes Trefla. – Zrobiliśmy puzzle reklamowe na zawody Formuły 1, zamówione przez Marlboro. Jeszcze jako spółdzielnia stanęliśmy do konkursu na gadżety i wygraliśmy go.
Z ZACHWYTU MALARSTWEM
Z kolejnymi zleceniami było już łatwiej, bo dla największych partnerów w branży liczyła się głównie biznesowa przewidywalność, a polska firma rozwijała się może nie szybko, ale bardzo systematycznie. Skąd jednak u Wierzbickiego, wychowanego w rodzinie matematyczno-technicznej, zrodziła się myśl, by w PRL-u tworzyć firmę zabawkarską? – Zawsze interesowałem się także sztuką, malarstwem i literaturą. Może nawet moje losy potoczyłyby się inaczej, gdybym studiował w Wyższej Szkole Plastycznej, do której zdawałem? – wspomina. – Gdy we Francji zobaczyłem puzzle z malarstwem Rubensa i van Gogha, pomyślałem, że tego jeszcze w Polsce nie ma. Tak narodził się pomysł na firmę – opowiada.
ZABAWA W SPORT
Dziś grupa Trefl to także trzy drużyny sportowe: siatkówki żeńskiej i męskiej oraz koszykówki męskiej. – Nasze zespoły to narzędzie marketingowe, ale również instrument budowania mody na sport halowy – podkreśla Aleksandra Krzymińska z Trefla. To, że sport jest wielką miłością Wierzbickiego, wiadomo nie od dziś. To właśnie prezes Trefla w roku 1995 był głównym pomysłodawcą i założycielem Sopockiego Stowarzyszenia Koszykówki oraz klubu koszykarskiego Trefl. Zespół początkowo grający w trzeciej lidze po kilku latach (wzmocniony zakupem zawodników z NBA) zaczął wygrywać spotkania w najważniejszych europejskich pucharach. Oczywiście podstawowym polem działalności Trefla wciąż pozostają zabawki. Rocznie firma generuje około 100 mln zł przychodu. Jak Wierzbicki to robi? Po prostu potrafi podążać za nowościami, choć jednocześnie trzyma się strategii promowania zabawek edukacyjnych lub pobudzających kreatywność. Produkty ze znaczkiem Trefla to na przykład masa plastyczna Modelino wysychającą w temperaturze pokojowej, książeczki w formie pacynek czy maszyna pozwalająca dzieciom tworzyć trójwymiarowe miękkie postacie (seria Magic Fabric). – W ciągu najbliższych lat możemy wyjść na drugie miejsce w sprzedaży puzzli na Starym Kontynencie – prorokuje Kazimierz Wierzbicki, a my trzymamy kciuki! ☐
066_KA_08_Polska marka-kor.indd 67
ing with the largest toy licensors in the world? “Our fi rst export order placed back in the 1980s had a lot to do with it”, says 61-year-old Kazimierz Wierzbicki, Trefl CEO. “Malboro put in an order for jigsaw puzzles to promote a Formula 1 race. We were still operating as a co-operative when we won the tender to produce them”.
FROM A PASSION FOR ART
Further orders were easier to come by. What matters most to the big names in the industry is business predictability, and while the growth of Trefl was not overly rapid, it was defi nitely steady. How was it that Wierzbicki, who grew up in a family with a mathematical and technical background, came up with the idea for a toy company in communist Poland? In the 1980s, Wierzbicki worked at a school as a basketball coach. “I had always been interested in art and literature and when I went to France for the fi rst time, I saw jigsaw puzzles with paintings by Rubens and van Gogh. I thought of how we did not have anything like that in Poland. Th is is where the idea for my future business was born”, he says.
– Chcemy z naszej marki uczynić polską wizytówkę branży zabawek w całej Europie – deklaruje prezes Trefla Kazimierz Wierzbicki. "We want our company to become the symbol of the toy sector in all of Europe", says Tefl CEO Kazimierz Wierzbicki.
TOYING WITH SPORT
Today, the Trefl group also has three sport teams: women’s and men's volleyball teams and a men’s basketball team. “Our teams serve as a marketing tool for our sponsors, but they also help make indoor sports more fashionable in Poland”, stresses Trefl’s Aleksandra Krzymińska. That sport is Wierzbicki’s great love is no secret. But Trefl’s core activity is not sport, but toys. Toy sales generate approx i m ately PLN 100 m of revenue every year. How has Wierzbicki accomplished all this? With an eye for innovation and a policy of promoting educational and creative toys for children. ☐
10-12-20 15:19
WYWIAD ■ INTERVIEW
W pogoni za życiem In Pursuit of Life ROZMAWIA/INTERVIEWED BY:
Magdalena Rigamonti
68
068_KA_01_Wywiad-kor.indd 68
10-12-20 15:21
Piotr Pogon wspiął się na Kilimandżaro, Elbrus, Mt. Kenya. Pobiegł w maratonach Lewa w Kenii i w Nowym Jorku. Cel? Zawsze szczytny, typu akcja charytatywna. Teraz otrzymał szansę startu w maratonie tokijskim – 42 km przebiegnie dla chorego, trzyletniego Brunona. Aha, i jeszcze jedno: Piotr Pogon ma tylko jedno płuco...
Zdjęcie/Credits: Tomasz Jagodziński/Krakfoto
Piotr Pogon has climbed Kilimanjaro, Mt. Elbrus, and Mt. Kenya. He has competed in the New York marathon and the Lewa marathon in Kenya. Pogon’s cause is always a charitable one. Now he’s running the 42 km of the Tokyo marathon in aid of Bruno, a very ill three-year-old boy. Oh, just one more thing – Piotr only has one lung. Nazwisko zobowiązuje? Jest pan w ciągłym biegu... Mój lekarz mówi, że to jest swego rodzaju „onkologiczne ADHD”. I pewnie ma rację, bo ja chcę się tego życia przysłowiowo nachapać. I od kiedy pan chapie? Od ponad ćwierć wieku i to dość intensywnie, bo od tego czasu jestem pacjentem Instytutu Onkologii w Krakowie. Najpierw miałem guza w gardle, potem usunięto mi płuco, a siedem lat temu nowotwór pojawił się na czole. Jestem z tą chorobą za pan brat. Mówi pan o strasznych rzeczach z lekkością. Te straszne rzeczy tak pana napędzają? Oj, tak. I może to brzmi jak frazes, ale patrzę na świat przez zupełnie inne okulary niż większość ludzi. „Ten na górze” cały czas daje mi do wiwatu. Mój życiorys jest tak ciekawy, że czasami sam się boję, co mnie czeka następnego dnia. Notabene kilka dni temu dowiedziałem się, że 17 stycznia wraz z moim niewidomym kolegą wyruszymy na najwyższy szczyt Ameryki Południowej, Aconcagua w Argentynie. Pewnie ludzie pytają, po co panu te maratony, te zdobywania szczytów? Pytają, a ja zawsze odpowiadam, że to daje człowiekowi nadzieję. Dostałem list od chłopaka, który napisał, że on też wierzy, że kiedyś zdobędzie swoje Kilimandżaro – ćwicząc wytrwale, dojdzie do swojej umywalki. Człowieka najłatwiej złamać, zabierając mu marzenia i nadzieje. Nie wszyscy przecież mają tyle „szczęścia” co ja. Ale pan cały czas nie mówi o sobie! Jak to jest z tego „egoistycznego” punktu widzenia? Co się czuje, kiedy się przebiegnie maraton? Mam zasadę, że nie biegam dla siebie. Oczywiście pokonywanie kolejnej bariery wytrzymałości jest ważne, ale zawsze cel jest ważniejszy. W Tokio chcę pobiec dla trzyletniego Brunona, chłopca z czterokończynowym porażeniem. Je-
Are you always on the run? My doctor calls it an “oncological attention deficit hyperactivity disorder”. And he’s probably right, I want to live my life to the fullest. And how long has this been going on? For over a quarter century now, ever since I became a patient at the Kraków Institute of Oncology. First, I had a tumour in my throat, then I had a lung removed, and seven years ago, the cancer appeared on my forehead. I’m on good terms with my disease. You are tackling horrifying issues in an extremely light-hearted way. Do you see such horrors as your driving force? Exactly. This might sound like a cliché, but I look at the world from a whole different perspective from most people, and time is running away faster. My entire life has been unusual. I’m sometimes afraid to think about what is going to happen tomorrow. By the way, I learnt a few days ago I’ll be climbing South America’s highest peak – Argentina ‘s Aconcagua with a blind friend. You’re probably always getting asked why you run marathons and climb mountains. Of course I am. And I always tell them that it gives me hope. I once received a letter from a boy who wrote that he believes he will climb his Kilimanjaro one day too – if he perseveres with his exercises, he’ll be able to walk to the bathroom. The easiest way to destroy someone is to deprive them of their dreams and hopes. Not everyone is as “lucky” as I am. You never talk about yourself! How does it feel to run a marathon or climb a giant mountain – from a purely selfish perspective? I never run for myself, on principle. It’s obviously important to overcome your limitations, but the goal is always more important. In Tokyo, I want to run for 3-year+++-old Bruno, a
Maraton w Kenii zaczyna się wczesnym rankiem przy 5°C, a kończy w 40-stopniowym upale. Podczas biegu wypiłem 5,6 litra wody i straciłem 4 kg wagi! The marathon in Kenya begins early in the morning at 5°C, and ends in a 40-degree scorcher. En route, I drank 5.6 litres of water and lost 4 kilos!’
69
068_KA_01_Wywiad-kor.indd 69
10-12-20 15:21
wywiad ■ interview
1| 2| 1|Z Masajami w Kenii (2008). Pogon with the Masai in Kenya (2008) 2|Swój rekord (4 godz. 9 s) Piotr Pogon pobił podczas maratonu w Nowym Jorku (2009). „Tam doping jest niesamowity. To dla biegacza prawdziwy raj”. He achieved his personal record (4h9s) during the New York marathon (2009). "The support you get there is amazing. It's a heaven for runners". 3|Na szczycie Elbrusu z polską flagą (2009). On top of Elbrus with the Polish flag (2009).
Gdyby miał pan oba płuca, to tych halucynacji by nie było? Niedotlenienia doświadcza każdy. Wysokie góry stawiają wysokie wyzwania. U mnie jest o tyle trudniej, że wszelkie czynności oddechowe trzeba podzielić na pół. A na wysokości pięciu czy sześciu tysięcy metrów naprawdę nie ma czym oddychać. Reakcje są skrajne... Nigdy pan nie powiedział: „Stop! Wyżej nie wchodzę, dalej nie biegnę”? Jest we mnie coś z samca alfa (śmiech). W każdym maratonie po 30. kilometrze kołacze mi się po głowie myśl: „Pogon, to jest ostatni raz. Obiecaj sobie! Po co ci to?”. Po czym z mózgu idzie sygnał i ten 43-letni worek rusza dalej. Na przekór fizycznej słabości. Ciało można oszukać. I ja oszukuję. A myśli pan o sobie, że jest niepełnosprawny? Nie, raczej naznaczony (śmiech). Po prostu zwykły facet… ☐
quadriplegic boy. I’m confident that I’ll find people and sponsors willing to support me and earlier I realised the project of my life at the Anna Dymna Foundation when I coordinated the fundraising for the 2008 Kilimanjaro expedition. Nine disabled people set out to scale the peak... Only five made it to the top. Did getting to the top give you satisfaction? I had acute hypoxia and only snatches of consciousness. I revelled being so close to God. And the silence was absolute. All you can hear on top of Kilimanjaro is the cracking of a giant glacier. Apart from that, overcoming another limitation would be a source of satisfaction for anyone – you can only compare it to profound elation. I don’t remember much, because I was hallucinating from lack of oxygen – I mistook snowflakes for small animals when I was climbing Elbrus.
3|
Wouldn’t you have had hallucinations with both lungs? Everyone experiences hypoxia. Great mountains pose great challenges. It was harder for me, because I had to breathe twice as much as everyone else. And there is no oxygen at five or six hundred thousand metres. Reactions are extreme... Have you ever told yourself: “Stop! I’m not going any higher. I’m not running any more”? I have an inner alpha male (laughs). During every marathon, after the 30th kilometre I make myself promise this is the last time thinking "What do I need this for?”. Then, my brain sends a signal and this 43-year-old bag of bones just keeps on going. Despite its physical weakness. You can lie to your body. That’s what I do. Do you think of yourself as a disabled person. More as a marked man, actually (laughs). Just an ordinary guy. ☐
Zdjęcie/Credits: Archiwum prywatne
stem przekonany, że znajdą się sponsorzy, którzy mi w tym pomogą. Wcześniej w fundacji Anny Dymnej zrealizowałem projekt swojego życia, to znaczy koordynowałem pozyskanie funduszy na wyprawę na Kilimandżaro w 2008 r. Dziewięć niepełnosprawnych osób wchodziło na szczyt. Udało się tylko pięciu... Po wejściu na szczyt odczuwa pan satysfakcję? W moim przypadku to jest skrajne niedotlenienie, strzępy świadomości. I zachwyt, bo człowiek czuje, że jest bliżej Boga. Do tego zupełna cisza. Albo tak jak na Kilimandżaro słychać tylko huk pękającego lodowca. Poza tym chyba każdy ma tak ogromną satysfakcję z pokonania kolejnego progu niemożności, że to się da porównać z głębokim uniesieniem. Nie pamiętam zbyt wiele, bo przez niedotlenienie miałem halucynacje – podczas wejścia na Elbrus grudki śniegu wydawały mi się małymi zwierzątkami.
70
068_KA_01_Wywiad-kor.indd 70
10-12-20 15:21
GaggenauKaleidoscope_Layout 1 12/17/10 2:08 PM Page 1
Spraw, aby Château Margaux’82 poczuło się jak w domu.
Profesjonalna w każdym calu. Nowa chłodziarka Vario cooling z serii 400. Château Margaux z 1982 roku jest jednym z najlepszych win z tego rocznika. W nowej chłodziarce RW 464 znajdzie idealne warunki dla zachowania doskonałej kondycji. Służą temu dwie oddzielne strefy klimatyczne z precyzyjnie sterowaną temperaturą oraz system minimalizujący wibracje. W pełni wysuwane półki zapewniają miejsce na 101 butelek. W ten sposób Margaux zostanie profesjonalnie przygotowane do degustacji. The dif ference is Gaggenau. Po szczegółowe informacje zapraszamy na naszą stronę internetową www.gaggenau-agd.pl
KULTURA ■ CULTURE NIE DO WIARY Czy można wierzyć w Boga zbyt mocno? Na pewno można nieszczerze – do takiego wniosku dochodzi matka przełożona, wydalając z zakonu nowicjuszkę Hadewijch. Biczując się, głodząc i nieustannie oddając modlitwom, dziewczyna straciła z oczu prawdziwą wiarę. W cywilu nazywa się Celine i jest córką ministra. Po powrocie do Paryża przypadkowo poznaje młodego muzułmanina, który wprowadza ją w tajniki swojej religii. To brak wiary był jej problemem czy też modliła się do niewłaściwego Boga? Bruno Dumont, jeden z najbardziej oryginalnych autorów kina europejskiego, stawia te pytania dyskretnie, niczego nie sugeruje ani nie narzuca. Podobnie jak w poprzednich filmach nagrodzonych Złotymi Palmami: Ludzkości i Flandrii, obserwuje swoich bohaterów, zamiast ich oceniać. Przekonajcie się na własne oczy.
David chce odlecieć, reż. David Sieveking, Against Gravity, premiera 21 stycznia David Wants to Fly, directed by David Sieveking, Against Gravity, premieres 21 January
Duchowość, a raczej jej brak, to motyw przewodni dokumentu David chce odlecieć. Jego reżyser David Sieveking próbuje dociec, ile prawdy, a ile hochsztaplerki jest w ruchu medytacji transcendentalnej. Sam dołącza do jednej z grup i zapisuje swoje doświadczenia. Jedną z ważniejszych postaci w filmie jest inny reżyser, też David, twórca Blue Velvet i Miasteczka Twin Peaks. Lynch sam medytuje i jest przekonany, że to go inspiruje do tworzenia dziwnych opowieści przekraczających granice tego, co racjonalne. Ciekawe, czy dlatego podczas ostatniego festiwalu w Berlinie próbował zablokować pokaz dokumentu Sievekinga?
TWO DAVIDS
UNBELIEVABLE
Spirituality, or rather the absence of it, is the leitmotif of the documentary David Wants to Fly. Director David Sieveking is trying to determine how much charlatanry there is in the transcendental meditation (TM) movement. He joins one of the groups and records his experiences. One of the key persons depicted in the documentary is director and namesake, David Lynch, the maker of such classics as Blue Velvet and Twin Peaks and a TM devotee. Yet for some reasons Lynch tried to block the screening of the film at the 2010 Berlin Film Festival.
Can your faith in God be too strong? It can definitely be insincere – at least the mother superior who expels the novice Hadewijch from the nunnery thinks so. Flagellating, starving herself and endlessly praying, the girl has lost sight of true faith. Her real name is Celine and she is a minister’s daughter. On return- Hadewijch, reż. ing to Paris she accidentally meets Bruno Dumont, a young Muslim who introduces her Stowarzyszenie Nowe to his religion. Did she lack faith or Horyzonty, premiera 7 stycznia was she praying to the wrong God? Bruno Dumont, one of Europe’s most Hadewijch directed original filmmakers, discreetly poses by Bruno Dumont, these questions without suggesting or Stowarzyszenie Nowe imposing anything. As in his previous Horyzonty, premieres 7 January productions – the Palme d’Or-winning L’Humanité and Flandres – Dumont is content to observe his characters without passing judgement.
CZTERY WIEKI WSPÓLNOTY
DAVIDÓW DWÓCH
KSIĄŻKI|BOOKS CUDOWNE MIEJSCA
WYSTAWA|EXHIBITION
Co łączy Elżbietę Czyżewską, Janusza Głowackiego, Zbigniewa Brzezińskiego i Jerzego Skolimowskiego? Wszyscy wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych w drugiej połowie XX w. To właśnie im oraz wielu innym słynnym polskim emigrantom poświęcono wystawę o nieco mylącym tytule Polacy w Ameryce – 400 lat. Mylącym, bo składają się na nią zdjęcia Czesława Czaplińskiego dokumentujące życie Polonii przez ostatnie trzy dekady, a nie cztery stulecia. Inne fotografie pokazują starania Ignacego Jana Paderewskiego o poparcie Waszyngtonu dla naszej niepodległości.
COMMUNITY SPANNING FOUR CENTURIES What do Elżbieta Czyżewska, Janusz Głowacki, Zbigniew Brzeziński and Jerzy Skolimowski have in common? They all emigrated to the US during the second half of the 20th century. This exhibition has the somewhat misleading title “Poles in America – 400 years” and is dedicated to these people and many other famous Polish emigrants. The title is a misnomer in that the exhibition features photographs by Czesław Czapliński and documents the Polish expatriot community over the past three decades, not four centuries. Other images document Ignacy Jan Paderewski's endeavours to gain Washington's support for Poland's independence. Polacy w Ameryce – 400 lat, Muzeum Wychodźstwa Polskiego, Warszawa, do 30 czerwca “Poles in America - 400 Years”, Museum of Polish Emigration, Warsaw, until 30 June
Wydaje się wam, że Europa jest racjonalistycznie nudna? Że aby przeżyć przygodę, trzeba wyjechać na inny kontynent? Wystarczy przeczytać książkę Pyrków, by przekonać się, że to nieprawda! W Portugalii autorzy szukają Świętego Graala, w Turcji Świętego Mikołaja, a w Irlandii elfów. Złośliwi powiedzą, że to jednak obrzeża Europy. Może tym bardziej warto je odwiedzić?
WONDERFUL PLACES Do you find Europe rationalistically boring? That you need to travel to far off continents to experience adventure? Read this book and you will see that this is completely untrue! The authors, renowned travellers and contributors of National Geographic Traveler set off in search of the Holy Grail in Portugal, track down Santa Claus in Turkey, and go looking for elves in Ireland. Asia i Edi Pyrek Ale o co chodzi, Wyd. G+J, Warszawa 2010 Asia and Edi Pyrek Ale o co chodzi?, G+J, Warsaw 2010
Strony: Kultura, Gadżety oraz Uroda, przygotowała Ola Salwa – dziennikarka, pisze o wzornictwie, modzie, filmie, współpracuje z Przekrojem, Filmem, Elle oraz Polityką. Journalist and blogger Ola Salwa writes about design, fashion and film in Kaleidoscope. She is a contributor to Przekrój, Film, Polityka and Elle. .
Zdjęcia/Credits: M.P.
FILM|MOVIES
xxx_ 072_KA_01_Kultura-kor.indd 72
10-12-20 15:29
MUZYKA|MUSIC
Różni wykonawcy Uchem po mapie, KAYAX 2010 Various artists Uchem po mapie, KAYAX
Made of Hate Pathogen, AFM Records 2010 Made of Hate Pathogen, AFM Records 2010
TEATR|THEATRE ETNICZNY GPS
ETHNIC GPS
Czy przez kilkadziesiąt minut można odwiedzić Brazylię, Tunezję, Jamajkę, Kamerun, Senegal i Węgry? Tak, pod warunkiem że włączymy tę płytę – zbiór przyjemnych, rozgrzewających lub kojących dźwięków z różnych stron świata. Utwory wybrali Piotr Gronau i Luis Andino Velez, którzy od 16 lat prowadzą audycję pod tym samym tytułem.
Can you really go to visit Brazil, Tunisia, Jamaica, Cameroon, Senegal and Hungary in under an hour? You can, but only if you listen to the album Uchem po mapie, a compilation of melodious, energizing and soothing sounds from all over the world. The tracks were selected by the hosts of a radio program of the same name for sixteen years in Radio PIN.
ENERGETYCZNY WIRUS
MUSIC VIRUS
Patogen to twór wywołujący chorobę, ale uwaga! Pathogen, czyli najnowsza płyta deathmetalowego zespołu Made of Hate, niczyjego samopoczucia nie pogorszy. Jego moc znają już liczni fani, a niezainfekowanych uspokajamy, że ciężkie brzmienia potrafią wprawić słuchających w pozytywne wibracje i naładować ich baterie. Działanie albumu można sprawdzić na YouTube albo na MySpace, do czego zachęcają sami muzycy.
A pathogen is a disease agent but beware! Pathogen, the latest album from death metal band Made of Hate, will not make you feel worse. Its efficacy is well known to crowds of fans, and we’ve got news for those yet uninfected – heavy sounds are able to inspire heated emotions and boost your energy. Everyone can test out how this Made of Hate album works on them at MySpace or YouTube.
CHŁOPAK CZY DZIEWCZYNA? Pan domu poszukuje dla swojego dorastającego dziecka guwernantki. Zgłaszają się dwie panie i obydwie zostają przyjęte, lecz szybko okazuje się, że nawet podwójna obsada nie radzi sobie z dorastającą latoroślą... Brawurowa, pełna odważnego humoru sztuka Henryka Bardijewskiego nie tylko was rozbawi, ale może skłoni też do nieoczywistych przemyśleń?
BOY OR GIRL? The man of the house is looking for a governess for his growing child. Two women apply for the position and are both hired. It soon turns out that not even the pair of them can keep the teen in line. This daring play by Henryk Bardijewski oozes risky humour that will both entertain and give cause for some not-soobvious reflections. Guwernantki, reż. Robert Kudelski, Teatr Ochoty, Warszawa Guwernantki, dir. Robert Kudelski, Teatr Ochoty, Warszawa REKLAMA
Tego jeszcze nie było! A brand new offer!
Roczna prenumerata Annual subscription
109PLN
Każdy numer Kaleidoscope dostarczymy pod wskazany przez Ciebie adres. Wystarczy, że zamówisz prenumeratę! Have every issue of Kaleidoscope delivered to your mailbox. Order your subscription now!
ZAMÓW/ ORDER:
Zdjęcia/Credits: M.P.
listownie/by post: Biuro Obsługi Klienta skrytka pocztowa 39, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa 113, telefonicznie/by phone: 22 360 37 77, e-mail/ by e-mail: bok@guj.pl Oferta ważna z przesyłką na terenie Polski. Więcej ofert prenumeraty na www.guj.pl Orders shipped to addresses in Poland. P&P included. For more magazine subscriptions visit: www.guj.pl
xxx_KA_0111_prenumerata1_2poziom.indd 1 072_KA_01_Kultura-kor.indd 73
12/20/10 3:13:59 PM 10-12-20 15:29
GADŻETY ■ GADGETS
W styczniu nie tylko zmieniamy cyferkę w numerze roku, ale także życie. Przynajmniej w pobożnych życzeniach. Oto nasze postanowienia noworoczne: We don’t just change the number of the year in January, we change our lives. Or so we’d like to think. Here are a few of our New Year's resolutions: BĘDĘ OSZCZĘDZAĆ
ZADBAM O KONDYCJĘ
Niekoniecznie na emeryturę, choć i to jest wskazane. Pomyśl o fantastycznych wakacjach, na które pojedziesz za pół roku, jeśli już w styczniu zaczniesz na nie zbierać. Gdy tylko przyjdzie ci ochota na kupienie kolejnego niepotrzebnego drobiazgu, weź głęboki oddech, a pieniądze zamiast wydać, włóż do portfela Stop Shopping Mighty Wallet firmy Dynomighty Design. Cena: 74 zł
Jak uatrakcyjnić sobie długie spacery, jogging lub wyprawy na bieżnię (gdy śnieg uniemożliwia ruch na świeżym powietrzu)? Przyda się spersonalizowana lista empetrójek w odtwarzaczu oraz słuchawki Urbanears. Doskonała jakość dźwięku zaprowadzi nas w nieznane dotąd rejony jazzu, rocka lub własnego osiedla. Jedyny kłopot to wybrać jeden z czternastu kolorów (między innymi sałatowy, oberżyny, fuksji, turkusowy, żółty). Cena: ok. 240 zł
I'LL START WORKING OUT
I'LL START SAVING UP Not necessarily for your retirement, although that has much to recommend it. Think of the fabulous holidays you could be taking in July if you started saving in January. Whenever you feel the urge to splurge on another trifle you don’t need, a take away coffee or a newspaper, take a deep breath and put your money back in your Stop Shopping Mighty Wallet from Dynomighty Design. Price: . Price: PLN 74
How to make long walks, jogging and pounding the treadmill (when snow says no to outdoor activities) more appealing? A playlist of personalised MP3 files in your player and an Urbanears headset should do the trick. The excellent sound quality will take you into the untrodden territories of jazz, rock, and even your own neighbourhood. The only problem is which of the fourteen colours to choose. Price: approx. PLN 240
BĘDĘ PUNKTUALNY W tym pomoże ci zegarek Strela Szturmańskie. Ręcznie nakręcany mechanizm Poljot z funkcjami chronografu i telemetru, wodoszczelność 5 ATM i obudowa z nierdzewnej stali to jego niewątpliwe zalety. Jeśli do tego dodamy, że został wykonany w limitowanej edycji 300 sztuk, łatwo zrozumieć, dlaczego to zegarek dla wyjątkowych mężczyzn. Cena: 2760 zł
I'LL NEVER BE LATE AGAIN Kiss tardiness goodbye and always arrive between five minutes early and one minute late. This will be a lot easier with the technological support of a Striel Szturmański watch. Manual Poljot movement, chronograph, 5 ATM water resistance and a stainless steel case are just some of the undeniable advantages of this timepiece. All we need do now is add that this is a 300-piece limited edition and it’s easy to see why this is a watch for exceptional men Price: PLN 2,760. 2,760
ZADBAM O CERĘ Z kosmetykami AA Prestige z linii Pro-DNA Code będzie to nie tylko przyjemne, ale także skuteczne, a to dzięki zawartym w preparatach kompleksie DNAqua Source oraz sirtuinom, które chronią skórę, nawilżają ją i regenerują. Cena: 66 zł (krem na dzień), 69 zł (krem na noc), 63 zł (serum)
I'LL PAMPER MYSELF FROM NOW ON With AA Prestige’s Pro-DNA Code cream and serum, skin care is not only enjoyable but also effective thanks to formulas containing DNAqua Source complex and sirtuins for better skin protection, hydration and regeneration. Prices: PLN 66 (day cream), PLN 69 (night cream), PLN 63 (serum)
074_KA_01_Gadzety-kor.indd 74
10-12-20 16:28
ZORGANIZUJĘ SIĘ
NAUCZĘ SIĘ JĘZYKA OBCEGO
Wyrabianie się ze wszystkim na czas ma jeszcze jeden wymiar – dzienny, a dla zaawansowanych tygodniowy lub miesięczny. Kluczem do sukcesu jest odpowiednie ułożenie kolejności zadań i wyznaczenie im ram czasowych. Będzie to łatwiejsze, gdy wszystko rozpiszemy sobie w kalendarzu Moleskine. Dopiero wtedy zobaczymy czarno na białym, gdzie popełniamy błędy. Cena: ok. 45 zł
Chcesz się nauczyć kolejnego języka obcego lub odświeżyć naukę tego już zapomnianego? Znajdź w iTunes Store podcasty z lekcjami francuskiego, łaciny lub bułgarskiego, wrzuć na iPoda Nano i słuchaj w drodze do pracy lub na siłownię. Nie przejmuj się, jeśli nie możesz się skupić na ćwiczeniach z odmiany słówek lub koszmaru wszystkich licealistów – francuskiego subjonctif présent, bo nauka języka odbywa się także mimowolnie. Cena: od 699 zł (8 GB)
I'LL MANAGE MY TIME BETTER Meeting deadlines has a daily, and for the more advanced, weekly and even monthly dimension. The key to success is prioritising and setting timeframes. This is made much easier by writing everything down in a Moleskine daily planner – you will be able to see where you are making mistakes in black and white. Price: approx. PLN 45
OCZYSZCZĘ SIĘ Nie ma co się oszukiwać – wszystkie diety rozpoczęte 1 stycznia kończą się w Święto Trzech Króli, a najdalej w tłusty czwartek. Nie dość, że męczą i frustrują, to jeszcze są mało skuteczne. Dlatego zamiast rewolucji kulinarnej proponujemy ewolucję, czyli stopniowe wprowadzanie zdrowych nawyków. Pierwszym niech będzie picie oczyszczającej herbaty Kusmi Detox, najlepiej z plasterkiem imbiru, który zimą nas rozgrzeje. Cena: 60 zł (125 g)
I'LL PURIFY MY BODY Let’s be honest, all diets which start on the first of January are terminated on Epiphany, or Mardi Gras at the latest. They are not only tormenting and frustrating, but also ineffective. Instead of a culinary revolution, we encourage you to gradually adopt healthy habits. The first one may be drinking purifying Kusmi Detox tea, preferably with a slice of ginger to fight those winter chills. Price: PLN 60 (125 g)
I'LL START LEARNING A FOREIGN LANGUAGE Want to learn another foreign language or brush up on your linguistic skills? Search iTunes for podcasts of French, Latin or Bulgarian lessons, sync them on your iPod Nano and give them a listen on the way to work or the gym. Don’t worry if you can’t keep your mind on those declension exercises or that bête noir of students everywhere, viz. the French present subjunctive – you can also learn languages involuntary. Price: from PLN 699 (8 GB)
REKLAMA
onoandad k k joużjupż p szstu o ztu n n a a eded ów SpSrpzrz on nw oó
ili li 3030mm
Change Changeyour yourbatteries, batteries, change changeyour yourfuture. future.
BĘDĘ CHODZIĆ NA SPACERY
Akumulator Akumulator możliwość możliwość wielokrotnego wielokrotnego ładowania ładowania duża duża pojemność pojemność przyjazny przyjazny dladla środowiska środowiska
Bateria Bateria
Jeśli na zimowy spacer założymy buty z serii Clarks GORE-TEX, nie straszne nam będą ani głębokie śniegi, ani roztopy. Bycie aktywnym mężczyzną jest łatwiejsze, jeśli ma się suche stopy. Cena: 599 zł (Rain Walk)
odod razu razu gotowa gotowa dodo użycia użycia duża duża żywotność żywotność uniwersalne uniwersalne zastosowanie zastosowanie
Zdjęcia/Credits: M.P., DR
I'LL WALK MORE Put on a pair of Clarks GORE-TEX boots for a winter walk and you need have no fear of snow, slush or puddles. Being active is much easier when your feet are dry. Price: PLN 599 (Rain Walk)
www.eneloop.info www.eneloop.info
074_KA_01_Gadzety-kor.indd 75
10-12-20 15:30
MODA & URODA ■ FASHION & BEAUTY
Jak się najlepiej rozgrzać zimą? Oczywiście tańcząc, hulając, swawoląc. Do palenia lulków nie namawiamy, przynajmniej nie w miejscach publicznych. What’s the best way to warm up in winter? Dancing, revelling and frolicking of course! We do not advise smoking though – at least not in public places. Karnawał bez złota i srebra, nawet w wydaniu lekko kiczowatym, byłby tym samym, co grzane wino bez goździków i korzennych przypraw. Czyli pozbawiony smaku. Nawet jeśli przez cały rok nie wyobrażamy sobie zanieczyszczania wina dodatkami, zimą grzaniec staje się akceptowalny. Podobnie jak modowe szaleństwa – większość z nich uchodzi nam na sucho, bo można je spokojnie włożyć w nawias imprezowej konwencji. Garsonki i pantofelki z przepisową długością obcasa zostawiamy na poniedziałkowe wyjście do biura i wskakujemy w złote marynarki. Styl karnawału nie zna granic, chyba że są to granice naszej wyobraźni.
A carnival without silver and gold – even a tad on the kitschy side – would be like mulled wine without cloves and spices. Absolutely tasteless. Even those who preach purism all year round and shudder at the thought of adding spices to their favourite wine tend to develop a taste for mulled wine come wintertime. Fashion fever works much the same way – few of our extravagances are overly conspicuous as they seamlessly blend in with the party vibe. So save your jackets, tailored suits, shirts and regulation heel pumps for the office on Monday morning, and gear up in a golden jacket glittering with jewellery. Remember: carnival style is only limited by your imagination.
BAL MASKOWY Karnawałowy blask ma być widoczny nie tylko w naszych oczach, ale na całej twarzy. Jeśli przed nakładaniem makijażu będziemy pamiętać o zastosowaniu maseczki Beauty Flash Balm firmy Clarins, czeka nas wiele nagród. Wyciąg z alg rozjaśni cerę i ożywi koloryt, a inne magiczne składniki preparatu delikatnie napną skórę i będą ją chronić przed atakiem wolnych rodników. Cena: ok. 120 zł
THIS MASQUERADE
Jaka powinna być imprezowa torebka? Mała, błyszcząca, wszechstronna. Taka jest kopertówka Tory Burch – choć skromnego rozmiaru, widać ją z daleka, można ją zawiesić nonszalancko na ramieniu lub w przypadku ataku nieśmiałości – schować pasek do środka i torebkę międlić w dłoni. Cena: ok. 1368 zł
TEXTBOOK What should a party clutch be like? Small, glittering and versatile. That just about sums up the Tory Burch clutch bag. You can nonchalantly wear this small but eye-catching item on your shoulder or, should self-consciousness unexpectedly strike, tuck the strap inside and crumple it in your hand. Price: approx. PLN 1368
MUSZKA LECI DO JABŁKA (ADAMA) Krawat to oczywistość i korporacyjna nuda. A muszka jest swawolna, trochę retro i, jak ta Marca Jacobsa, łatwa do „instalacji”. Nie trzeba jej wiązać, wystarczy przyczepić do koszuli albo, przy odrobinie fantazji, do T-shirtu. Cena: ok. 130 zł
THE FABULOUS BOWTIE The tie is so obvious, corporate and boring. The bowtie is a bit retro and, like this neckpiece from Marc Jacobs, easy to “install”. You don’t have to tie it, simply attach it to your shirt, or T-shirt if you prefer. Price: approx. PLN 130
Zdjęcia/Credits: M.P., DR, net-a-porter.com, Shutterstock
PODRĘCZNIK
During carnival, your eyes should be sparkling and your complexion glowing. Remember to apply Clarins Beauty Flash Balm before putting on your make up. Algae extract will lighten up your skin and revive its natural tone, while the other magic ingredients will delicately firm it and protect it from free radicals. Price: approx. PLN 120
76
076_KA_01_ModaUroda-kor.indd 76
10-12-20 15:32
WISIELEC Kto pamięta czasy, gdy w Polsce mleko kupowało się w szklanych butelkach kapslowanych złotkiem, z pewnością doceni wisiorek Martina Margieli. Choć wygląda jak szczere złoto, trochę nas oszukuje – jest zrobiony z mosiądzu. Dlatego też idealnie pasuje na karnawał, kiedy każdy udaje kogoś trochę innego i błyszczy się bardziej niż na co dzień. Cena: ok. 970 zł
HANGMAN If you can remember when milk was sold in Poland in glass bottles with gold foil tops, then this Martin Margiela pendant is for you. It certainly looks like DZIEŃ PO real gold, but appearances can be deceptive Na pokłosie karnawałowej imprezy, najczęściej – it is made of bronze. The perfect mające postać bólu głowy i ogólnego rozbicia, każdy accessory for carnival time when ma swoje sprawdzone sposoby. A co z podpuchniętymi everyone is trying to be a bit oczami, które w zabawie pewnie miały mniejszy udział different and wanting to niż nogi i wątroba? One też marzą o drzemce na miękkich shine a little more. poduszkach – tyle, że poduszkach maski jak ta poniżej. Price: approx. Cena: ok. 30 zł PLN 970
THE MORNING AFTER Everyone has their own way of dealing with the headaches and rundown feelings that come in the wake of a carnival party. But what about those baggy eyes? They might not have worked as hard as the legs or the liver but they still dream of snoozing on a soft pillow – just like those in this mask. Price: approx. PLN 30
NEUTRALNE TŁO Jak najlepiej podkreślić błysk złotych dodatków oraz zdrowy koloryt cery? Zakładając ubranie, którego główną cechą jest skromność i dyskrecja. Oczywiście tylko na pierwszy rzut oka. Przy drugim rozpoznajemy, że sukienka Gucci jest uszyta z luksusowego jedwabiu w najbardziej lansowanym kolorze sezonu, czyli camel. Cena: ok. 4000 zł
NEUTRAL BACKGROUND What is the best way to enhance the glitter of gold accessories and accentuate a healthy glow? Choose an outfit that is modest and elegantly understated – but only at first glance. Closer inspection reveals it to be a Gucci dress made of luxurious silk in the season’s trendiest colour – camel. Price: approx. PLN 4,000
NA ODCHODNE
MAŁA SZARA Nie każdemu będzie dobrze w ciepłym camelu, dlatego jako alternatywę proponujemy szarość. Miniówka firmy Halson dobrze się skomponuje ze wszelkiej maści dodatkami: złotem, srebrem, kolorowymi kryształkami, zwierzęcymi wzorami. I nikt nam nie powie, że wyglądamy jak szara myszka. Cena: ok. 9000 zł
LITTLE GREY NUMBER
Zamiast gubić bucik jak jakiś zdeklasowany Kopciuszek, lepiej zostawmy księciu (lub księżniczce!) nasz numer telefonu zapisany na uprzednio przygotowanych karteczkach. Te ostatnie możemy przechować w wizytowniku MUJI. Rozwiązanie nie tylko nowoczesne, ale i tanie – nowa wizytówka kosztuje dużo mniej niż nowy pantofelek. Cena: 31,30 zł
TIME TO SAY GOODBYE Instead of losing your shoe like some déclassé Cinderella, try giving that Prince (or Princess!) your phone number neatly written on a card. You can stash it in a MUJI visit card holder. Economical and modern – a new visiting card costs a lot less than a new shoe. Price: PLN 31.30
Camel doesn’t cut it for everyone, so we recommend grey as your Plan B. A Halston mini goes well with accessories of all types and sizes – gold, silver, bright crystals and animal prints – so no one can accuse you of lacking lustre. Price: approx. PLN 9,000
076_KA_01_ModaUroda-kor.indd 77
10-12-20 15:33
GWIAZDOZBIÓR ■ OUT AND ABOUT
Złote Kaczki poleciały w ręce gwiazd Polish Film Industry Golden Duck Awards
Łukasz Zagrobelny i Sonia Bohosiewicz. Singer Łukasz Zagrobelny and actress Sonia Bohosiewicz.
Najlepsze aktorki: Agata Buzek i Krystyna Janda, oraz Andrzej Bart, autor najlepszego scenariusza (Rewers). Best actresses: Agata Buzek and Krystyna Janda with Andrzej Bart, winner of the Best Screenplay award for the film Rewers.
Wojciech Smarzowski – reżyser najlepszego filmu. Wojciech Smarzowski, winner in the Best Director category.
Jak co roku Złote Kaczki pofrunęły do wszystkich „naj” ze środowiska filmowców. Galę w Sali Kongresowej, której hasłem było „Najlepsze z Najlepszych”, tradycyjnie poprowadziła „kochająca kino” Grażyna Torbicka. Arkadiusz Jakubik wraz z Tomaszem Karolakiem wystąpili w charakterze komentatorów. Kaczkę dla najlepiej reprezentującego nas na świecie reżysera przyznano Romanowi Polańskiemu, który z powodu choroby syna i wizyty producentów zza oceanu w ostatnim momencie odwołał wizytę w Polsce. Najwięcej Kaczek zdobyły dwa filmy: Dom zły Wojciecha Smarzowskiego oraz Rewers Borysa Lankosza.
Najlepszy aktor Marian Dziędziel. Best Actor Marian Dziędziel.
Tamara Arciuch pod obstrzałem fotoreporterów. Tamara Arciuch with the photographers.
078_KA_01_Gwiazdozbior-kor.indd 78
Małgorzata Foremniak piękna i z klasą. Beautiful and classy Małgorzata Foremniak. Zdjęcia/Credits: Forum (2), East News (4), Pap, Bew (11)
W szampańskim nastroju aktorka Katarzyna Glinka. Actress Katarzyna Glinka in a festive mood.
Golden Ducks have once again flown to the “best” of filmmakers. Entitled “The Best of the Best”, the Congress Hall ceremony was traditionally hosted by the “cinema-loving” Grażyna Torbicka. Arkadiusz Jakubik and Tomasz Karolak appeared as commentators. The Duck for the director who best represents Poland on the international scene went to Roman Polański who has cancelled his trip to Warsaw at the very last moment as a result of his son’s sickness and a visit of overseas producers. The biggest number of awards went to two productions: Wojciech Smarzowski’s Dom zły and Borys Lankosz’s Rewers.
10-12-20 15:34
Panteon gwiazd Pantheon of Stars Trzydziesty ósmy raz odbyła się premiera słynnego kalendarza Pirelli. W moskiewskim Teatrze Muzycznym im. Stanisławskiego pojawili się najważniejsi przedstawiciele świata mody i biznesu. Po premierze goście przenieśli się do hotelu Ritz. Tam zjedli uroczystą kolację w towarzystwie autora zdjęć – Karla Lagerfelda. Tworząc kalendarz, mistrz stanął za obiektywem, ale nie tak jak jego poprzednicy w plenerze, tylko we własnym studio w Paryżu. Inspirował się mitologią: swoich bohaterów przedstawił jako bóstwa starożytnej Grecji i Rzymu, siebie natomiast bez zbędnej skromności ogłosił „wizualnym Homerem”. Wśród 36 czarno-białych fotografii można podziwiać portrety dwóch Polek: Magdaleny Frąckowiak i Anji Rubik. Szlaki w roku 2009 przetarła im znakomita Małgorzata Bela.
The famous Pirelli calendar has just had its 38th premiere. Held at Moscow’s Stanislavsky Music Theatre, the event attracted fashion and business moguls. After the premiere, guests went to the Ritz for a gala dinner attended by the author of photographs – Karl Lagerfeld. Working on the calendar, the fashion Kaiser chose his own studio in Paris rather than open air locations favoured by his predecessors. He sought for inspiration in mythology: his characters are depicted as ancient Greek and Roman deities, and he readily described himself as “visual Homer”. 36 black-and-white photos feature portraits of two Polish models: Magdalena Frąckowiak and Anja Rubik whose way for Pirelli was smoothed in 2009 by Małgorzata Bela.
Bohaterowie kalendarza oraz przedstawiciel marki Pirelli, Marco Tronchetti Provera (w środku). Calendar authors, models and a Pirelli representative Marco Tronchetti Provera (centre).
Zdjęcia/Credits: Forum (2), East News (4), Pap, Bew (11)
Premierę uświetnił koncert Janelle Monáe. Janelle Monáe's performance was one of the evening's highlights.
Bohater wieczoru Karl Lagerfeld (na zdj. z lewej). Powyżej: Cristina Ferrari i Massimo Giletti. Star of the evening Karl Lagerfeld (left). Above: Cristina Ferrari and Massimo Giletti. 79
078_KA_01_Gwiazdozbior-kor.indd 79
10-12-20 15:34
GWIAZDOZBIÓR ■ OUT AND ABOUT Modelka Agnieszka Maciąg. Model Agnieszka Maciąg.
Rewelacyjna Relation Ravishing Relation Anna Puślecka, Tomasz Jacyków, Anna Wendzikowska. .
Ilona Felicjańska.
Krwista czerwień podnosi ciśnienie i u pań, i u panów... Bloody red may raise the blood pressure of both men and women.
To był jego najlepszy pokaz i najpiękniejsza kolekcja – tak w kuluarach komentowano najnowsze projekty Macieja Zienia na wiosnę/lato 2011. Tytuł kolekcji – Relation (z ang. relacja), to kwintesencja tego, co go inspiruje od lat, czyli relacja między sukienką a kobietą. W hotelu Hilton pojawiły się niemal wszystkie wielbicielki jego talentu, rzecz jasna obowiązkowo w kreacjach z metką Zień. Dobrze, że projektant zrezygnował z wielkiego show na rzecz tradycyjnego pokazu. Wyjątkowego klimatu dodała muzyka na żywo. Na wybiegu tradycyjnie królowały zwiewne materiały – jedwabie i muśliny; fasony uwydatniające kobiece kształty – głębokie dekolty, drapowania, rozcięcia oraz ulubione kolory projektanta – chabrowy i pudrowy róż, mocnym akcentem była ognista czerwień. W roli modelek zadebiutowały uczestniczki programu Top Model. Na uznanie zasługiwały fryzury autorstwa Roberta Model Kupisza. Relation potwierdza, że Zień jest wierny swoim założeniom: kobieta powinna być eteryczna i zmysłowa. Serca polskich gwiazd podbił już dawno, teraz jego marzeniem jest ubranie Céline Dion. “It was his best show and the most beautiful collection” – went the backstairs verdict on Maciej Zień’s latest 2010 spring/summer show. Entitled "Relation", the collection presents his quintessential inspiration – the relation between the dress and the woman. Almost all
Autor zasłużonego sukcesu Maciej Zień. Maciej Zień takes a bow after the excellent show.
female fans of his talent showed up at Hilton hotel, naturally clad in Zień’s numbers. It’s a good thing that the designer has decided on a traditional catwalk instead of splurging a great show. Live music added to its unique ambience. The catwalk was traditionally dominated by flowing fabrics – silk and muslin, cuts flattering for feminine shapes – deep necklines, drapings, slits plus the designer’s favourite colours – cornflower and powder pink, with fiery red serving as an eye-catching accent. The catwalk featured participants of the domestic Top Model show presenting exquisite hairstyles by Robert Kupisz. Relation confirms that Zień remains faithful to his fundamentals – the woman should be ethereal and sensual.
Zdjęcia/Credits: Bew (2), East News (4), Fotorzepa
W pogoni za trendami Joanna Horodyńska. Joanna Horodyńskain pursuit of fashion trends.
80
078_KA_01_Gwiazdozbior-kor.indd 80
10-12-20 15:35
MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT
LOT info LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE
SPIS TREŚCI CONTENTS POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE
INTERNATIONAL FLIGHTS
NASZA FLOTA
OUR FLEET
MILES & MORE
MILES & MORE PROGRAMME
LOT NEWS
LOT NEWS
BAGAŻ
YOUR LUGGAGE
DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE
II III IV VI IX X XII XIV
MUSIC AND MOVIES ON BOARD
STYCZEŃ | JANUARY 2011
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 1
10-12-20 15:23
POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE INTERNATIONAL FLIGHTS
WARSZAWA Amsterdam Athens Barcelona Beirut Berlin Belgrade Bratislawa Brussels Bucharest Budapest Cairo Chicago Copenhagen
GDAŃSK Frankfurt
Lviv Madrid Milan Minsk Moscow Munich New York Nice Odessa Paris Prague Riga Rome
Damascus Dusseldorf Frankfurt Geneva Grenoble Hamburg Ha noi Helsinki Istanbul Kaliningrad Kiev Laranca London
KATOWICE Monachium Taba Tel Aviv Turyn
St. Petersburg Stockholm Sofia Tallinn Tel Aviv Tbilisi Toronto Verona Vienna Vilnius Zurich Yerevan
KRAKÓW
POZNAŃ
Frankfurt Paryż (Charles de Gaulle) Wiedeń
Frankfurt Monachium
WROCŁAW Frankfurt Monachium
POŁĄCZENIA KRAJOWE WARSZAWA
LOT DOMESTIC
Gdańsk Katowice Kraków Poznań
Rzeszów Szczecin Wrocław Bydgoszcz
POŁĄCZENIA CZARTEROWE LOT CHARTERS
WARSZAWA
Grenoble, Taba, Warna, Krabi, Cagliari, Sharm el Sheik, Split, Lizbona, Lanzarote, Tel Aviv
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 2
10-12-20 15:23
NASZA FLOTA OUR FLEET
BOEING 787 DREAMLINER W PLL LOT LOT już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach LOT-u już w 2012 r. Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach. Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z zewnątrz. Wilgotniejsze powietrze w kabinie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.
BOEING 787 DREAMLINER JOINS LOT LOT will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights. Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and soundproof system mean a better mood for passengers during the flight.
BOEING 767-300 ER liczba sztuk | number 6 długość | length rozpiętość | wing span 47,57 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
BOEING 737-400 54,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229
BOEING 737-500 liczba sztuk | number 4 długość | length rozpiętość | wing span 28,88 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
31,01 m 793 km/h 2200 km** 36/72
793 km/h 3000 km** 48/99
liczba sztuk | number 13* długość | length rozpiętość | wing span 26 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
31,68 m 793 km/h 2600 km** 82
EMBRAER 145 29,90 m 793 km/h 2400 km** 70
ALENIA ATR-72 liczba sztuk | number 8 długość | length rozpiętość | wing span 27,05 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
36,45 m
EMBRAER 175
EMBRAER 170 liczba sztuk | number 10 długość | length rozpiętość | wing span 26 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
liczba sztuk | number 7 długość | length rozpiętość | wing span 28,88 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
liczba sztuk | number 5 długość | length rozpiętość | wing span 20,04 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
29,87 m 772 km/h 1700 km** 48
ALENIA ATR-42 27,17 m 478 km/h 1200 km** 64
liczba sztuk | number 2 długość | length rozpiętość | wing span 24,57 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity
26,67 m 532 km/h 1000 km** 46
*w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu *including two aircraft at the government disposal ** dla kompletu pasażerów | ** for a full set of passengers
LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 3
III 10-12-20 17:30
PROGRAM LOJALNOŚCIOWY MILES & MORE MILES & MORE PROGRAMME
PROGRAM LOJALNOŚCIOWY
MILES & MORE
JAK TO ZROBIĆ
Należy wypełnić aplikację, która dostępna jest w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów. Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy. Aplikacja dostępna jest również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl
Liczy obecnie ponad 17 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie. Stworzony został dla osób często podróżujących Polskimi Liniami Lotniczymi LOT. Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na wszystkich połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance i wielu innych. Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.
HOW TO JOIN
Miles & More has over 17 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe. The Miles & More Programme has been created for those who frequently travel with LOT Polish Airlines. By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on all Star Alliance flight connections likewise on many others. The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.
KARTĘ PODSTAWOWĄ pasażer otrzymuje pocztą po zgromadzeniu już jednej mili. Karta umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil w programie Miles & More. BASIC CARD Issued once a passenger earns the first air mile. The card is used for earning and spending air miles on Miles & More Programme.
Pod numerem telefonu +48 22 5 777 222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekają na pytania. Dokonają rezerwacji przelotu, sprawdzą stan Twojego konta milowego oraz udzielą odpowiedzi w języku polskim lub angielskim na wszelkie pytania. Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777 222 . They will book your flight, check how many miles you’ve earned and answer your questions in Polish or in English.
SREBRNĄ KARTĘ FREQUENT TRAVELLER uzyskasz po zgromadzeniu 35 000 mil w ciągu jednego roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do wstępu do business lounge z biletem PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines, odprawy przy stanowisku klasy biznes tych linii oraz daje wysoki priorytet na liście oczekujących. FREQUENT TRAVELLER SILVER CARD. Issued once a passenger earns 35,000 air miles within one calendar year. With the Silver Card and a LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines ticket you can use business lounges as well as business class check-in. You also gain high priority on stand-by lists.
First, fill in the application form available at LOT offices, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information. The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl
ZŁOTĄ KARTĘ SENATOR otrzymujesz po zgromadzeniu 100 000 mil w roku kalendarzowym. Posiadacze tej karty korzystają m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godzin przed rozpoczęciem podróży, a także 50% zniżki na bilet – nagrodę dla osoby towarzyszącej w podróży na rejsach PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines. SENATOR GOLDEN CARD Issued once a passenger earns 100,000 air miles within one calendar year. Among other privileges the Golden Card offers a booking guarantee in business class up to 48 hours before the journey begins, and a 50% discount on a ticket - a companion award for an accompanying person for flights with LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines.
KARTA HON CIRCLE przysługuje pasażerom, którzy w ciągu dwóch kolejnych lat kalendarzowych zgromadzili 600 000 mil. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty HON Circle są m.in.: wstęp do First Class lounge we Frankfurcie, karta Senator dla małżonka lub partnera, gwarancja rezerwacji w klasie biznes do 24 godzin przed odlotem oraz najwyższy priorytet na liście oczekujących. HON CIRCLE CARD Issued once a passenger earns 600,000 air miles withing two consecutive calendar years. The privileges for HON Circle Card holders include admission to the First Class lounge in Frankfurt, a Senator Card for a spouse or partner, a booking guarantee in business class up to 24 hours before the flight, and the highest priority on stand-by lists.
PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM/PARTNERS IN POLAND
Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl For more details please visit our website www.miles-and-more.pl
IV
®
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 4
LOT info | MILES & MORE
10-12-20 17:30
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 5
10-12-20 15:24
LOT NEWS LOT NEWS
SUPERVISORY BOARD MEETS WITH PILOTS, COMPETITIVE FLYING CHAMPIONS
SPOTKANIE RADY NADZORCZEJ I ZARZĄDU Z PILOTAMI – MISTRZAMI SPORTÓW LOTNICZYCH
13 grudnia w siedzibie PLL LOT S.A. odbyło się uroczyste spotkanie Rady Nadzorczej i członków Zarządu z niezwykłą grupą pilotów – mistrzów różnych dyscyplin sportów lotniczych. W trakcie spotkania Przewodniczący Rady Nadzorczej PLL LOT Jacek Krawczyk pogratulował mistrzom i podziękował za dotychczasowe dokonania oraz wręczył okolicznościowe dyplomy i medale. „Wasza aktywność i osiągnięcia sportowe stanowią ogromną wartość dla Polskich Linii Lotniczych LOT. Jesteśmy z Państwa dumni” – powiedział Jacek Krawczyk. Podkreślił potrzebę wypracowania modelu wsparcia ze strony PLL LOT aktywności pilotów w sportach lotniczych. „To świadczy o nas jak najlepiej ” – dodał. W imieniu zgromadzonych pilotów głos zabrał kapitan Jerzy Makula, sześciokrotny Mistrz Świata, trzykrotny Mistrz Europy i trzynastokrotny Mistrz Polski w akrobacji szybowcowej. Wśród zgromadzonych obecni byli również między innymi słynni bracia Wacław, Marian i Krzysztof Wieczorkowie, kapitan Janusz Centka, kapitan Jacek Dankowski, kapitan Wacław Nych, kapitan Krzysztof Lenartowicz i jedyna kobieta w tym gronie – pierwszy pilot Joanna Biedermann, jednocześnie dwukrotna medalistka Szybowcowych Mistrzostw Świata.
VI 081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 6
On 13 December a ceremonial meeting took place at the headquarters of LOT Polish Airlines between the Supervisory Board, members of the Managing Board and an extraordinary group of pilots – the champions of a variety of disciplines of aviation sports. During the meeting, the Chairman of LOT Polish Airlines’ Supervisory Board, Jacek Krawczyk, congratulated the champions, thanked them for their accomplishments to date, and presented them with certificates and medals. “Your sporting efforts and achievements constitute an enormous value for LOT Polish Airlines. We are very proud of you all”, said Jacek Krawczyk. He stressed the need for the development of a model of support on the part of LOT Polish Airlines for the efforts of competitive pilots. “They reflect on us in the best possible way”, he added. Speaking on behalf of the pilots gathered was Captain Jerzy Makula, six-time World Champion, three-time European Champion, and thirteen-time Polish Champion in glider aerobatics. Among the pilots present were the famed brothers Wacław, Marian, and Krzysztof Wieczorek, Captain Janusz Centka, Captain Jacek Dankowski, Captain Wacław Nych, Captain Krzysztof Lenartowicz, and the only woman in the group – first pilot Joanna Biedermann, two-time medallist in the World Glider Aerobatics Championships.
Przewodniczący Rady Nadzorczej PLL LOT Jacek Krawczyk i pilot Joanna Biedermann/Chairman of LOT Polish Airlines’ Supervisory Board Jacek Krawczyk and first pilot Joanna Biedermann
LOT info | NEWS | NEWS
10-12-20 17:31
Lot News lot news
The Two-MillionTh Passenger lands in gdańsk
DwuMilionowy PAsAżeR wyląDowAł w GDAńsKu w czwartek 18 listopada o godz. 12.20 w Porcie Lotniczym im. Lecha wałęsy w Gdańsku wylądował dwumilionowy pasażer obsłużony przez port w 2010 r. Pasażer leciał na pokładzie samolotu PLL LOT. Z tej okazji zorganizowano uroczystość powitania uczestników rejsu, wśród których rozlosowano osiem biletów do jednego z miast w ramach europejskiej siatki połączeń PLL LOT. Rejsem lo 3835 z warszawy do Gdańska leciało 57 osób, wśród których znajdował się dwumilionowy pasażer. Każdy z uczestników lotu mógł wziąć udział w specjalnie zorganizowanej z tej okazji loterii, w której osiem osób, m.in. mieszkańcy opola, warszawy i Gdańska, wylosowało bilety lotnicze ufundowane przez lot na połączenia w ramach europejskiej siatki połączeń przewoźnika. Po wylądowaniu w Gdańsku embraer 175 z pasażerami, którzy chcieli wziąć udział w losowaniu nagrody, został odholowany do hangaru, gdzie na uczestników lotu czekali licznie zgromadzeni goście. Byli wśród nich marszałek województwa pomorskiego Mieczysław struk, prezes zarządu Pll lot Marcin Piróg, prezes Portu lotniczego w Gdańsku tomasz Kloskowski, dyrektor naczelny PPl Michał Marzec oraz prezydenci miast: Gdyni – wojciech szczurek, Gdańska – Paweł Adamowicz, i wiceprezydent sopotu Bartosz Piotrusiewicz, którzy wręczyli bilety zwycięzcom loterii.
na uroczystości nie zabrakło również patrona lotniska. Prezydent lech wałęsa był jednym z pasażerów rejsu lo 3835 i jako pierwszy wysiadł z samolotu, by wręczyć nagrodę pierwszemu z ośmiu zwycięzców. Pll lot od samego początku istnienia związane były z Gdańskiem. Kiedy 2 stycznia 1929 r. powstawała spółka o nazwie „linje lotnicze lot”, jednym z pierwszych uruchomionych połączeń firmy była trasa z warszawy do Gdańska. wcześniej zaś, w 1921 r., poznańska firma Aerotarg uruchomiła pierwsze połączenie między Poznaniem a wolnym Miastem Gdańskiem. Podobnie uczyniła kolejna polska spółka lotnicza – Polska linia lotnicza Aerolloyd, która także rozpoczęła swą działalność od zorganizowania połączenia lotniczego pomiędzy Gdańskiem a warszawą i lwowem. LOT info | news | news
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 7
On Thursday 18 november, at 12:20 p.m. the Lech wałęsa Airport in Gdańsk greeted its two-millionth guest in 2010. The passenger arrived in the city on a LOT Polish Airlines flight. To celebrate the event all the flight passengers were greeted festively and were given a chance to win a ticket to a selected city from the LOT european destinations network. The two-millionth passenger was one of the 75 persons flying the lo 3835 flight from warsaw to Gdańsk. each passenger could take part in a special lottery offering eight people a chance to win tickets funded by lot Polish Airlines to a selected european destination operated by the domestic ariline. winners included inhabitants of opole, warsaw
and Gdańsk. After landing in Gdańsk, the embraer 175 with those passengers who expressed interest in the prize draw was towed to a hangar where a host of guests awaited. The invitees included the Pomerania Province Marshall Mieczysław struk, lot Polish Airlines Ceo Marcin Piróg, The Gdańsk Airport Ceo tomasz Kloskowski, Polish Airports PPl Chief Director Michał Marzec and the Mayors of Gdynia – wojciech szczurek, Gdańsk – Paweł Adamowicz and Deputy Mayor of sopot Bartosz Piotrusiewicz who handed out the prizes to lottery winners. Also former President of Poland lech wałęsa after whom the Gdańsk airport was named was present at the ceremony. wałęsa was among the passengers on board the plane and he was the first to leave the aircraft to present the prize to the first of eight winners. lot Polish Airlines have had a strong connection with Gdańsk since the very beginning. when the company “linje lotnicze lot” was founded on 2 January 1929, one of the first operating flights was the warsaw -Gdańsk destination. even earlier the Poznań-based business Aerotarg launched its first air connection between Poznań and the Free City of Danzig. Also another Polish air travel company started its operation with an air connection between Gdańsk, warsaw and lviv.
VII 10-12-20 17:31
Lot News lot news
LOT Business LOunge aT ChOpin airpOrT in WarsaW
lot Business lounGe nA lotnisku ChoPinA w wArszAwie 22 grudnia PLL LOT otworzyły na lotnisku im. F. Chopina w warszawie LOT Business Lounge. salon przeznaczony jest dla pasażerów podróżujących w klasie biznes LOT-em lub innymi liniami należącymi do star Alliance oraz dla podróżnych o statusie star Alliance Gold, a także członków Miles & More o statusie HOn, sen i FTL. salon usytuowany jest w terminalu A portu lotniczego w strefie schengen na piętrze powyżej poziomu odlotów. Dostępny jest dla osób podróżujących z warszawy oraz tranzytem przez warszawę w ramach strefy schengen i transferu non schengen–schengen. Pasażerowie, którzy z przyczyn wizowych lub paszportowych nie będą mogli skorzystać z lot Business lounge, mają do dyspozycji usytuowany w strefie non schengen executive lounge „Bolero”. od momentu uruchomienia lot Business lounge pasażerowie polskiego przewoźnika mogą korzystać wyłącznie z dwóch salonów – lot Business lounge i Bolero. lot Business lounge jest otwarty w godzinach od 5 rano do 23. Przestrzeń saloniku to 527 m² z 74 miejscami siedzącymi. Pomieszczenie jest bardzo funkcjonalne, wydzielono w nim strefy: recepcyjną, wypoczynkową, bufetową oraz część sanitarną. specjalny pokój z odrębnymi łazienkami przygotowano też dla osób z dziećmi. Goście lot Business lounge mogą skorzystać ze stale wzbogacanego menu oraz napojów, w tym alkoholowych. na terenie salonu będzie oferowane bezpłatne wi-Fi, codzienna prasa – zarówno polska, jak i zagraniczna, a już wkrótce stanowiska do pracy z komputerami stacjonarnymi.
On 22 December LOT Polish Airlines opened the LOT Business Lounge Polonez at Chopin Airport in warsaw. This space is designated for passengers travelling in business class on LOT or other airlines in the star Alliance rewards network, and for travellers with star Alliance Gold status as well as Miles&More programme members with the HOn, sen and FTL status and PPL Polish Airports’ “Good start” card holders. The lounge is located in terminal A of the airport, inside the schengen zone one floor above the departure level. The business lounge will be available to passengers travelling from warsaw and connecting through warsaw within the schengen zone as well as on nonschengen – schengen connections. Passengers who are not able to use the lot Business lounge for passport control or visa reasons will still have access to the Bolero non-schengen executive lounge, which belongs to PPl. From the time the lot Business lounge is opened, passengers of the Polish airline will have access to these two lounges only – the lot Business lounge Polonez and the Bolero lounge. The new lounge is open from 5 a.m. to 11 p.m. and has an area of 527 m² with 74 seats for guests. The space has been laid out in a functional plan, including designated areas for reception, rest area, dining area and lavatory. A special room with separate lavatories for people with travelling with children has also been made available. Guests of the lot Business lounge Polonez will be able to order food and beverages from a menu that is continually being enhanced, and includes both non-alcoholic and alcoholic drinks. The lounge will be a free wiFi hotspot and daily newspapers in Polish and other languages will be available to passengers. it will also soon be equipped with several desktop computer workstations.
PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM
LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE
Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.
Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com
viii 081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 8
LOT info | news | news
10-12-20 15:25
bagaż
your luggage
BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES
BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE SAMOLOTU CARRY ON LUGGAGE ALLOWANCES
BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH FREE LUGGAGE ALOWANCES FOR CHILDREN UP T0 2 YEARS OF AGE
Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu. Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm. Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 165 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 40 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 50 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 60 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady. Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 115 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady. On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage. All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee. On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches). The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 165 in the case of flights from Poland, • 40 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 50 in case of flight from the U.S.A., • CAD 60 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 115 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada. Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łączne wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg. Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*. Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki. On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds). The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*. Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight). Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***. Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.
* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. *** Rates may differ on various markets
BEZPIECZEńSTWO
SAFETY
NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free. NIE tELEfoNujEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis„Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.
No SMoKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop. No CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.
LOT info | bagaż | your luggage
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 9
ix 10-12-20 15:25
Pami´taj, ˝e z Kartà Kredytowà Citibank-LOT mo˝esz mieç ubezpieczenie w podró˝y
Ubezpieczenie Pakiet Podró˝ny z Kartà Kredytowà Citibank-LOT obejmuje: • ubezpieczenie kosztów leczenia powypadkowego i nagłego zachorowania • pomoc assistance • pomoc prawnà • ubezpieczenie odpowiedzialnoÊci cywilnej za szkody wyrzàdzone osobom trzecim lub w ich mieniu • ubezpieczenie utraty i opóênienia baga˝u • ubezpieczenie opóênienia odlotu. Ubezpieczenie jest dost´pne opcjonalnie dla posiadaczy Karty Kredytowej Citibank-LOT. Ochrony ubezpieczeniowej udziela Europ Assistance Holding S.A. Szczegółowe zasady udzielania ochrony ubezpieczeniowej sà okreÊlone w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia Pakiet Podró˝ny oraz w Regulaminie Ochrony Ubezpieczeniowej Pakiet Podró˝ny.
✆ 19009 Bank Handlowy w Warszawie S.A. z siedzibà w Warszawie, ul. Senatorska 16, 00-923 Warszawa, zarejestrowany przez Sàd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sàdowego, pod nr. KRS 000 000 1538; NIP 526-030-02-91; wysokoÊç kapitału zakładowego wynosi 522.638.400 złotych, kapitał został w pełni opłacony. Citi Handlowy, Citibank sà zastrze˝onymi znakami towarowymi nale˝àcymi do podmiotów z grupy Citigroup Inc.
CitiBank_Kaleidoscope_190x122-sierpien.indd 1
pasuje doCiebie?
Xperia
Upodobnij swój smartfon do siebie dzięki tysiącom aplikacji dostępnych na Android MarketTM. Wolisz klawiaturę QWERTY? Spersonalizowane rogi ekranu dotykowego? A może nagrywanie wideo w HD? – dostępne w X10 już od grudnia.* Każdy znajdzie Xperię dla siebie. Sprawdź najnowsze smartfony z systemem operacyjnym AndroidTM na
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 11
X1 0m
*Każdy użytkownik X10 będzie miał możliwość nagrywania w HD po dokonaniu aktualizacji oprogramowania. „make.believe” jest znakiem towarowym zastrzeżonym na rzecz Sony Corporation. Xperia jest znakiem towarowym zastrzeżonym na rzecz Sony Ericsson Mobile Communications AB. Android i Android Market są znakami towarowymi zastrzeżonymi na rzecz Google, Inc.
ini
pr
o
X10 mini
X8
sonyericsson.pl
X10 HD już od grudnia 2010
Która
10/8/10 17:19:57
10-12-20 15:25
DEKLARACJE CELNE DO KANADY LOT DO KANADY
DEKLARACJE CELNE DO KANADY POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji można uzyskać
TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU
W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie. Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem. X 081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 10
1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki lub butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).
w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca. CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego.
Ban pod do p
CitiBank_Kal
CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.
U ap W do w
Sp op
so
48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)
7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)
LOT info | DEKLARACJE CELNE DO KANADY
10-12-20 15:25
*Ka opr Xpe And
DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA LOT DO USA
DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA
Z wszelkimi pytaniami dotyczącymi przedmiotów podlegających zgłoszeniu lub ocleniu należy zwracać się do pracowników Służby Celnej. XII 081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 12
OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTANĄ PAŃSTWO RÓWNIEŻ DEKLARACJĘ WIZOWĄ I-94. Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające Zieloną kartę lub wizę imigracyjną. Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.
WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi lub wwozi do Stanów Zjednoczonych więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy
WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.
1. Nazwisko 2. Imię 3. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płeć (męska – M, żeńska – F) 6. Data wydania paszportu: dzień/miesiąc/rok 7. Data ważności paszportu: dzień/miesiąc/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpoczęcia międzynarodowej podróży lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzień/miesiąc/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowość i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym można Pana/Panią zastać 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imię 20. Data urodzenia: dzień /miesiąc/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)
PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.
INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)
LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA
10-12-20 15:26
DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.
na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne. TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 13
w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż, lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp., nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).
INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nie uważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować. Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.
XIII 10-12-20 15:26
MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD
03
ZRELAKSUJ SIĘ Z: CHOPIN SIT AND RELAX: CHOPIN POLONEZ AS-DUR OP. 53
JANUSZ OLEJNICZAK
PRELUDE OP. 28 NR 15 DES - DUR - SOSTENUTO
04
RÓŻNE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI – WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PAŃSTWA PRZYJEMNOŚCI I RADOŚCI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC - OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT
RAFAŁ BLECHACZ
PRELUDE OP. 28 NR 24 LAND OF PROMISE D-MOLL – ALLEGRO APPASSIONATO NAS/DAMIEN MARLEY CONGRATULATIONS MGMT CELLO SONATA IN G MINOR, OP. 65 - IV. FINALE!ALLEGRO MR. INCREDIBLE ALEXANDER KNIAZEV (CELLO) MS. UNFORGETABLE & NIKOLAI LUGANSKY (PIANO) LEELA JAMES ETUDES OP. 10, 12. C-MOLL AM I CRAZY NIKOLAI LUGANSKY MARC EVANS PIANO CONCERTO NO. 2 THIS CITY MEANS NO LOVE IN E MINOR OP. 21 II LARGHETTO RAFAŁ BLECHACZ
ELISABETH LEONSKAYA, CZECH PHILHARMONIC ORCHESTRA
J VIEWZ
POLONEZ A-DUR OP. 40 NR 1
ROYKSOPP
JANUSZ OLEJNICZAK
PRELUDE OP. 28 NR 4 E-MOLL - LARGO
RAFAŁ BLECHACZ
PRELUDE OP. 28 NR 8 FIS-MOLL – MOLTO AGITATO
THE GIRL AND THE ROBOT HEAVY IN YOUR ARMS
FLORENCE AND THE MACHINE
STOP AND STARE
FENESH SOLER
W PIĘCIU SMAKACH
RAFAŁ BLECHACZ
MONIKA BRODKA
CELLO SONATA IN G MINOR, OP. 65 II. ALLEGRO CON BRIO
BREAKBOT
ALEXANDER KNIAZEV (CELLO) & NIKOLAI LUGANSKY (PIANO)
BALLADE NO. 3 IN A FLAT, OP. 47
NIKOLAI LUGANSKY
CONCERTO NO. 1 IN E MINOR OP. 11 II – ROMANCE; LARGHETTO
ELISABETH LEONSKAYA, CZECH PHILHARMONIC ORCHESTRA
BABY I’M YOURS WE ARE THE PEOPLE
EMPIRE OF THE SUN
05
MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND MOVIE THEMES X NICHT RASCH WALTZER
06
ROCKOWE SMACZKI LETS ROCK
HARRY BELAFONTE
KINGS OF LEON
MY HEART WILL GO ON.WAV
ARCADE FIRE
SONATA IN E MAJOR K. 380 ANDANTE COMODO
EVERYTHING EVERYTHING
YUJA WANG (SCARLATTI)
WE USED TO WAIT MY KYZ’ UR BF
THE DEVIL IN STITCHES
BAD RELIGION
VINCERO
ROCK YOU LIKE A HURRICANE
AMAURY VASSILI
SCORPIONS
CANON IN D
ORDINARY PEOPLE – (PACHELBEL)
SYMPHONY NO.5 IN B FLAT MAJOR – II. ANDANTE CON MOTO
SINFONIA JUVENTUS (SCHUBERT)
VI WALTZER
PACIFIC COAST HIGHWAY
HOLE
LIKE IT’S HER BIRTHDAY
GOOD CHARLOTTE
EARLY MORNING WAKE UP CALL
THE HIVES
AEROPLANE
RED HOT CHILI PEPPERS
YUJA WANG (MAURICE RAVEL)
TRAIN OF CONSEQUENCES
BANG BANG BANG
MEGADETH
TING RINGS
SKUNK ANANSIE
EVERYTHING EVERYTHING
WEEZER
MARK RONSON HANDS
MY UGLY BOY MEMORIES
AMANECER FELIZ
LUIS LUIS
DON MATIAS
IN SPIRIT GOLDEN
SINFONIA JUVENTUS (SCHUBERT)
SING SING SING
FLETCHER HENDERSON
U-BA
THE CATALYST
I BLAME COCO
SYMPHONY NO. 5 IN B FLAT MAJOR IV. ALLEGRO VIVACE LA VALSE
YOU REALLY GOT ME
LINKIN PARK
AMAURY VASSILI
THE BEARDED LADY THEME
FREE THE ROBOTS
ANDY KORG/DANI CARGO
RAY DAVIES / METALLICA
PARLA PIU PIANO
THE BRASILIAN HIPSTER
FORT KNOX FIVE
SAX AND SODA
END OF ME
TOCCATA & FUGUE IN D MINOR BWW 565 FUGUE
NINO ROTA
DAMN THAT BEAT
DJ MAESTRO
JOJO EFFECT
APOCALYPTICA
SPEAK SOFTLY LOVE
SAHIB BALKAN
BUSCEMI
SO WHAT
TWIN FLAMES
KLAXONS
LEOPOLDINUM, DIR. ERNST KOVACIC (SCHOENBERG) THE AVIATOR (BACH)
JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ BANANA BOAT
RADIOACTIVE
LEOPOLDINUM, MICHAL MICKER, DIR. ERNST KOVACIC (SCHOENBERG) JAMES HORNER
07
LA RAIE O MILIEU
MINIMATIC
MOVIN’ NICELY
MODERN JAZZ QUARTET
KISS OF KALI
MOP MOP
DONKEY RIDE
MR SCRUFF/QUANTIC
CUIDAD DEL SWING
QUANTIC/FLOWERING INFERN
RUN / FEDIME’S FLIGHT
SONAR KOLLEKTIV ORCHESTE
I’LL BE RIGHT BACK
US3
MY KYZ’UR BF
IN SPIRIT GOLDEN
I BLAME COCO
WHITE KNUCKLE RIDE
JAMIROQUAI
I LIKE
THE DIVINE COMEDY
SOMETHING ABOUT US
DAFT PUNK
Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA, ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży, obejmujących audio, wideo oraz marketing. On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA, a leader and expert in new media at the point of sale, wich include audio, video and aroma marketing. www.imspolska.com 02-815 Warszawa, ul. Żołny 35
INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND
NOC W MUZEUM 2
Ben Stiller powrócił na plan filmowy przebojowej drugiej części komedii w Muzeum Historii Naturalnej. Muzealne eksponaty dowiadują się tym razem, że część ekspozycji – wraz z magiczną egipską tablicą – wrócić ma do podziemi muzealnego archiwum. Zaniepokojone organizują powstanie – przewodzą mu egipski faraon, Iwan Groźny, Napoleon i Al Capone. Czy Stiller wraz z Amelią Earhart i generałem Custerem będą w stanie zapanować nad sytuacją? A NIGHT AT THE MUSEUM 2 Ben Stiller is back in this hilarious, action-packed sequel set at the Smithsonian Museum. When the exhibits learn they are destined for deep storage, they come back to life and lead a full-scale rebellion with an ancient Egyptian pharaoh, Ivan the Terrible, Napoleon, and Al Capone leading the charge. Can Stiller, with help from Amelia Earhart and General Custer, keep things under control? Gatunek: komedia, familijny Reżyser: Shawn Levy Obsada: Ben Stiller, Amy Adams Długość: 104 min Rok prod.: 2009/ USA Od lat: 6 Wersja: ang., pol. Copyright: Fox
XIV 081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 14
LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD
10-12-20 15:26
MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD
08
POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC T. TIME
09
KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSIC JUST LIKE STARTING OVER
10
MUZYKA ŚWIATA WORLD MUSIC EMORIO
11
LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT RADIO WHAT’S MY NAME
SMOLIK & NOVIKA
JOHN LENNON
SERGIO MENDES
RIHANNA (FEAT. DRAKE)
JEDEN RAZ
I’M A BELIEVER
CIRCLE
WAIT TIL YOU SEE MY SMILE
BUDKA SUFLERA
NIE ZABIJĘ NOCY
WILKI
PIĘKNA I RYCERZ
ANITA LIPNICKA
W MOIM OGRODZIE
THE MONKEES
JUST LIKE JESSE JAMES
CHER
LIVING ON MY OWN
FREDDIE MERCURY
LOVE WILL TEAR US APART
LAYORI
PANDAJERO
CANTOMA
EVERYTHING’S GOING MY WAY
DEAN GRECH
OVER THE RAINBOW
ALICIA KEYS
SOUTHERN HOSPITALITY
HAL LINTON
LIGHTS
ELLIE GOULDING
RAISE YOUR GLASS
DAAB
JOY DIVISION
ISRAEL IZ KAMAKAWIWO’OLE
PINK
JEZIORO SZCZĘŚCIA
ONE MAN IN MY HEART
TIE E DIOGO POCAS
NIGHT IS YOUNG
CHŁOPCY Z PLACU BRONI
NIM STANIE SIĘ TAK
KASIA NOSOWSKA & VOO VOO
TANGO WARSZAWO
STANISŁAW SOYKA
TWÓJ CZAS
HUMAN LEAGUE
HEY NOW
CYNDI LAUPER
BLACK IS BLACK
LOS BRAVOS
OVER MY SHOULDER
FILHO MARAVILHA (FIO MARAVILHA)
IVY & GOLD
BOMBAY BICYCLE CLUB
PRAIA E SOL (MARACANA, FUTEBOL)
SERJAO LOROZA
SAN KA NA
NELLY FURTADO
ANGEL
AKON
I’M A STAR
CHRISETTE MICHELE
LOCA
KASIA KOWALSKA
MIKE AND THE MECHANICS
SALIF KEITA
SHAKIRA (FEAT. DIZZEE RASCAL)
KRYZYSOWA NARZECZONA
SHAPE OF MY HEART
FLASHBACK
BARBARA STREISAND
LADY PANK
KIEDY POWIEM SOBIE DOŚĆ
STING
BIRD OF PARADISE
O.N.A.
SNOWY WHITE
IMIĘ DESZCZU
7 SECONDS
MAFIA
FAT FREDD’S DROP
CARRIED AWAY
JAMARAM
ESSARAI
NENEH CHERRY & YOUSSU N’DOUR
CANTOMA
DUCK SAUCE
ANY WHICH WAY
SCISSOR SISTERS
WE’LL BE ALRIGHT
TRAVIE MCCOY
KAYAH
ROCKWELL
SOMEBODY’S WATCHING ME
LE LONG DE LA ROUTE ZAZ
JAMES BLUNT
POD NIEBEM
MADE IN ENGLAND
IT’S TIME
ELEVATOR
JAKAJAKAYAH
RAZ DWA TRZY
KAŻDY ODDECH TWÓJ
PERFECT
NA CAŁEJ POŁACI ŚNIEG
ANNA MARIA JOPEK & JEREMI PRZYBORA
ELTON JOHN
LAYORI
EXHALE
BELIEVE IN US
WHITNEY HOUSTON
JAY JAY JOHANSON
COME UNDONE
DURAN DURAN
SHOW ME HRDAVEN
MARIA MCKEE
STAY THE NIGHT
DAVID ARCHULETA
BUTTERCUPS
FRAN HEALY
SHAME
ROBBIE WILLIAMS & GARY BARLOW
12
MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION – CHIC BEATS SMOOTHPIPE
FLAMINGO STAR
BASIC COURSE
NICK CHAMPELL
SIDEWALK SAMBA
RIOVOLT
I’M HERE
PHYSICS
INTERLUDE
D CHILL
A QUIET CONVERSATION
BLISS
MY GOD ABOVE
MEGABLAST
LA LETTRE
CATHERINE VINCENT
COGNER LE MONTRE
CORDOVAN
WINTER WINDOW
SAMPLE RATE
CIELO GRIS
TANGOTHIC
THE PROMISE
CASSIOPEE
CORCOVADO
EVERYTHING BUT THE GIRL
AFTER WORK
AK MUSIC
AND I LOVE HIM
LTJ EXPERIENCE
A MAN AND A WOMAN
45 DIP
ONLY THE YOUNG
BRANDON FLOWERS
FORGET YOU
CEE-LO GREEN
INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND
SOCIAL NETWORK
Kto nie zna Facebooka? A kto wie, że twórcą tej najpopularniejszej sieci internetowej wśród – nie tylko młodych – internautów jest Mark Zuckerberg, dwudziestoletni student Harvardu? Doświadczył blasków i cieni związanych z sukcesem: w bardzo krótkim czasie został miliarderem i równie szybko poznał negatywne skutki sławy. SOCIAL NETWORK Facebook: who hasn’t heard of it? But who knows that the world’s most famous social network on the web was founded by Mark Zuckerberg while still a 20-year-old Harvard student? Zuckerberg experienced the ups and downs of success: he became a billionaire within a remarkably short time, but his fame targeted him for the envious peers who felt cheated by his success.
Gatunek: dramat Reżyser: David Fincher Obsada: Jesse Eisenberg, Justin Timberlake Długość: 120 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 12 Wersja: ang., pol. Copyright: Sony
LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD
081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 15
XV 10-12-20 15:26
MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD
XVI 081_LotInfo_Styczen_2011-kor.indd 16
BAJKI/CARTOONS
Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. We invite all children to meet the well-loved characters Bolek and Lolek and Reksio.
FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES
DOLCE & GABBANA/ DOLCE & GABBANA ON REVEALED Dolce i Gabbana, światowej sławy kreatorzy mody, zaprojektowali przed dwudziestu laty swoją pierwszą kolekcję męską. Jubileusz zainteresował ekipę telewizyjną Revealed, która nie omieszkała zajrzeć za kulisy wielkiej uroczystości zorganizowanej w Mediolanie. Dolce & Gabbana, the world-acclaimed fashion house, designed their first male collection 20 years ago. The anniversary enticed the interest of the ‘’Revealed’’TV crew who went behind the scenes of the anniversary party held in Mailand, which was a must-event for all in the know
KONCERTY CONCERTS
TELEDYSKI/VIDEOS
Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach – m.in. Robbie Williams, David Guetta i wielu innych! Enjoy great music from artists including Robbie Williams, David Guetta and many more!
JAK POZNAŁEM WASZĄ MATKĘ:/HOW I MET YOUR MOTHER
Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okolicznościach, w jakich poznał ich mamę. Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale i podbił serca publiczności na całym świecie! This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.
Copyright: Fox
Copyright: IFP
Copyright: Fremantle International Distribution
Ian i Sophie Cooper z Londynu mają wspólną pasję – interesują się wiekową architekturą. Kupują wybudowany przed 200 laty dom i pragną urządzić go na nowo. Jednak po dwóch latach fascynacja pomysłem najwyraźniej zbladła i Sophie ma wątpliwości, czy postąpili słusznie. Ian and Sophie Cooper from London both share the same passion – they are interested in ancient architecture. They buy a 200-year-old building and want to restore it. Two years later, their initial enthusiasm has died down and Sophie doubts her decision.
TELEDYSKI/VIDEOS
Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach – m.in. Kelly Rowland, Gossip i wielu innych! Enjoy great music from artists including Kelly Rowland, Gossip and many more!
SERIAL TV TV SHOW
SERIAL TV TV SHOW
DWÓCH I PÓŁ: FAZA PIERWSZA ZAKOŃCZONA/ TWO AND A HALF MEN: PHASE ONE, COMPLETE
W prezentowanym odcinku amerykańskiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził się brat Alan z synem. In this episode, you can see more of how Charlie’s life has changed since his brother Alan and his son Jake moved in.
Genre: Sitcom, Komedia / Copyright: Warner Bros.
LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS
ŚMIAŁE PROJEKTY: SOMERSET/ GRAND DESIGNS: SOMERSET
KONCERTY CONCERTS
Copyright: IFP
Tym razem zabieramy Państwa m.in. do Sztokholmu, gdzie czeka na nas nowoczesny, komfortowy i ekologiczny środek transportu, który jest konkurencją dla samochodu. W Astanie, stolicy Kazachstanu, odwiedzimy natomiast centrum rozrywkowe Khan Shatyr mieszczące się w największym namiocie świata. Amongst the venues visited is Stockholm, where the pod car waits for us. This modern, comfortable and eco-friendly means of transport is a competitor to the established car. In Astana, the capital of Kazakhstan, we visit the leisure centre, Khana Shatyr, found in the largest tent in the world.
Copyright: FBC
REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND
WALL STREET JOURNAL TECH WATCH
Starszy o dwie dekady Gordon Gekko (Michael Douglas) stwierdza po opuszczeniu więzienia, że nie należy już do świata Wall Street, w którym kiedyś dominował. Stara się więc naprawić swoje kontakty z córką i zaprzyjaźnia się z jej narzeczonym Jacobem, maklerem giełdowym. Niedoszły zięć zaprasza Gekko do współpracy, nieświadomy jego bezwzględności i manipulacyjnych talentów. It’s been 20 years since Gordon Gekko once dominated the world of high finance: on his release from prison he realizes that he no longer belongs to‚’Wall Street’’. When he tries to rekindle contact to his estranged daughter, he befriends her fiancé, Jacob, a young trader. His future son-in-law invites Gekko to work with him, unaware of the man’s reputation for bloodthirsty machinations.
FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES
Copyright: Turner Broadcasting System Europe Limited
WIADOMOŚCI NEWS
WALL STREET: PIENIĄDZ NIE ŚPI/ WALL STREET: MONEY NEVER SLEEPS
Copyright: Fox
Chiny to prawdziwy ekonomiczny potentat, wyprzedziły już nawet Japonię pod względem wzrostu gospodarczego. Również Indonezja, dzięki swoim bogactwom naturalnym, może liczyć na zainteresowanie inwestorów, zaś Syria szykuje się do wprowadzenia społecznej gospodarki rynkowej. China is a real economic dynamo, which even succeeded in overtaking Japan with respect to economic growth. Indonesia can also, thanks to the richness of their natural resources, hope to draw the interests of international investors. Syria is preparing for the implementation of a Western-style social market.
Copyright: FBC
REJSY DO POLSKI/FLIGHTS TO POLAND
WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION
FILM MOVIE
Copyright: Studio Filmów Rysunkowych Bielsko Biała
WIADOMOŚCI NEWS
LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD
10-12-20 17:32
taneczny magazyn
parkiet
w obiektywie:
Anna Głogowska i Piotr Gąsowski teatr
balet
Łabędzie ze stali ulica
dancehall
– jamajskie zatrzęsienie folk
irlandzki set
– wolność ukryta w tańcu
walc Niech żyje
od 22 grudnia w wybranych salonikach prasowych reklama kalejdoscope.indd 1
2010-12-21 14:21:36
rozrywka ■ PUzzLE TIME
KrzyżówKa polsKo-angielsKa | polish-english crossword poziomo:
across:
1. system rozgrywek sportowych, odmiana systemu pucharowego 7. George, autor Roku 1984 8. klawisz służący do wprowadzania danych 9. Edwin, drugi człowiek na Księżycu 11. wymarły ptak z rodziny drontów 13. europejska stolica, która do 1924 r. nosiła nazwę Kristiania 15. Rob, odtwórca roli dr. Fleischmana w serialu Przystanek Alaska 17. muzykująca Irlandka znana m.in. z piosenki Orinoco Flow 19. statek, którym Jazon udał się do Kolchidy 20. Wielka... – hiszpańska flota wojenna zniszczona w 1588 r. 22. oddziela kondygnacje budynku 23. kraje Wschodu
1. tiebreak 7. George ... - Eric Arthur Blair's pen name 8. key that transmits data on a computer keyboard 9 Buzz …, second man to walk on the Moon 11. extinct bird 13. capital of Norway 15. next day 17. Irish singer and sister of Moya Brennan 19. Jason’s ship 20. naval fleet 22. used to sharpen razors 23. pearl of exceptional lustre (anagram of "Noiret") 24. wild marjoram
24. przyprawa do pizzy
down: 2. outfit common to organization or group 2. Abraham …, the 16th President of the United States 3. ... Haza, Israeli singer 4. group of computer files 5. Connery, Penn and Bean 6. Roman god of the Underworld 10. state between Missouri and Minnesota 12. male Arabic given name 14. Foghorn ..., Looney Tunes and Merrie Melodies character 16. oldest bridge in Venice 17. ... Flynn, American actor famous for swashbuckling roles 18. subcompact car produced by Toyota (anagram of "Syria") 21. Arthur ... Stadium, main tennis stadium of the US Open
2. samochód dla najzamożniejszych nowożeńców 3. biblijna miejscowość nieopodal Jerozolimy (anagram wyrazu „afro”) 4. barwny druk reklamowy 5. Ostatni... filmowy – tytuł powieści i filmu 6. pies Myszki Miki 10. nazwa amerykańskiego stanu ukryta w wyrazie „niedowartościowanie” 12. imię Sharifa, aktora znanego z Doktora Żywago 14. kura odznaczająca się bardzo dużą, niespotykaną nieśnością 16. część Wenecji z charakterystycznym mostem 17. imię Flynna, jednego z najważniejszych filmowych Robin Hoodów 18. model Toyoty popularny w ośrodkach szkolenia kierowców 21. Arthur, w 1975 r. pokonał Jimmy'ego Connorsa w finale Wimbledonu
Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie.
autor/author: Jerzy Buczek
pionowo:
The letters from the boxes marked with dots, read from left to right, top to bottom, will spell out the hidden message. Rozwiązanie | Answers: LOUIS ARMSTRONG Poziomo | Across: 1. PLAY-OFF. 7. ORWELL. 8. ENTER. 9. ALDRIN. 11. DODO. 13. OSLO. 15. MORROW. 17. ENYA. 19. ARGO. 20. ARMADA. 22. STROP. 23. ORIENT. 24. OREGANO. Pionowo | Down: 2. LINCOLN. 3. OFRA. 4. FOLDER. 5. SEANS. 6. PLUTO. 10. IOWA. 12. OMAR. 14. LEGHORN. 16. RIALTO. 17. ERROL. 18. YARIS. 21. ASHE.
82
098_KA_01_Krzyzufka-kor.indd 82
10-12-20 15:22
Kalejdoskop 190x249 Galaxy.indd 2
12/16/10 3:31:06 PM