Kaleidoscope 1102

ZABIERZ MNIE|TAKE ME HOME

DAMASZEK – MIASTO JAK Z BAŚNI | KIERUNEK TORONTO | PARKI NARODOWE | ODLOTOWE MUZEUM W KRAKOWIE | PODRÓŻNICZKI W GORSETACH | KUSZĄCA CZEKOLADA | ADAMCZYK ZNOWU KAROLEM

02/2011

egzemplarz bezpłatny/free copy magazyn pokładowy polskich linii lotniczych lot ISSN 0239-9032

m o r e ż a s a P . m i T k t s O y L z s w L L k e P n y t ą n z e c l y a ż w a i i j n z a d k o o g e Z ości każd d n a y a D ł s i ' e m n i o t ! s n e e n l i duż a l r V i t A S T y Happ Love from LO f o s T LO 001_KA_02_Okladka-kor.indd 1

11-01-18 13:30

Orion_K_15.04.indd 1

4/15/10 5:02:33 PM

EDYTORIAL ■ EDITOR’S NOTE

O

statnio zrobiło się nam mnóstwo dni świątecznych. Sądziłam, że komunistyczne uroczystości odeszły w zapomnienie i będziemy stronić od wyznaczania nowych, ale nie! Na przykład taki Dzień Kobiet… Podniósł się rwetes, że skoro pozostał w kalendarzu, to dlaczego nie mamy ustanowić Dnia Chłopaka (10 marca lub 30 września, nie potrafimy nawet doprecyzować daty)?! Niby racja, ale chyba się w tych nowych tradycjach trochę zapędziliśmy… Drugi poniedziałek stycznia ogłoszono Dniem Sprzątania Biurka, mamy Dzień Pieczarki (22 kwietnia), Kaszanki (1 maja) i Kota. 25 kwietnia powinnam przyjść z kwiatami do naszej redakcyjnej sekretarki, a 24 lipca wycałować wszystkich napotkanych policjantów.

Są też święta ideologicznie słuszne, np. Dzień bez Opakowań Foliowych, Dzień bez Komputera czy Dzień Praw Zwierząt. I pomyśleć, że jeszcze do niedawna Święto Zakochanych jawiło mi się jako absurdalny zwyczaj. Teraz myślę, że jest całkiem sensowne – skłania do miłych wyznań. Dlatego wszystkim pasażerom PLL LOT z okazji 14 lutego z czystym sumieniem życzę miłości i radości! ☐

Zdjęcia/Credits: Kaśka Frydrych, PLL LOT; Okładka/Cover: Getty Images/FPM

O

ver the past couple of months we have had quite a number of national holidays.

I thought that the communist festivities have long been forgotten and we will not establish new holidays, but I was wrong. Take Women’s Day, for instance… There have been protests claiming that if we continue to celebrate ladies on 8 March in Poland we should also set a special day of celebration for men and now we have Boys’ Day… The second Monday in January is Clean Off Your Desk Day and we are already celebrating the Champignon Day (22 April) and Cat Day. On 15 April I should bring flowers for my PA and on 24 July give police officers a kiss because it is their day. There are, of course, some useful holidays, such as the No Plastic Bags Day or Animal Rights Protection Day. I also used to think little of St Valentine’s Day but I changed my mind and now find it to be a pleasant day as we are more inclined to say nice things to one another. So! I would like to wish all Passengers of LOT Polish Airlines heaps of love and happiness! ☐

redaktor naczelna/Editor in Chief Martyna Wojciechowska

D

rodzy Czytelnicy, 20 grudnia 2010 r. PLL LOT wspólnie z PPL otworzyły w warszawskim porcie im. Chopina LOT Business Lounge Polonez. Miejsce to, łącząc w sobie elegancję i wygodę z funkcjonalnością zastosowanych rozwiązań, sprzyja zarówno wypoczynkowi, jak i pracy. Teraz czas na lotnisku mogą Państwo spędzić w zupełnie nowych, komfortowych warunkach. Tymczasem w chłodne dni lutego proponujemy wyprawę do Damaszku – miasta rodem z Baśni tysiąca i jednej nocy, gdzie przenikają się intensywne barwy, smaki i zapachy. Tym natomiast, którzy zmierzają do Polski, polecamy Mazowsze, nadwiślańską krainę pełną pamiątek przeszłości, o których więcej dowiedzą się Państwo z Kalejdoskopu.

Wszystkich Państwa zachęcam do lektury tekstu o XIX Finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, której partnerem po raz kolejny był LOT. W tym roku wolontariusze znów zbierali pieniądze na leczenie chorych dzieci, a Państwo raz jeszcze dowiedli, że jedność i współdziałanie to słowa wciąż w Polsce ważne... ☐

D

ear Readers, on 20 December 2010 LOT Polish Airlines together with Polish Airports State Enterprise PLL opened the Business Lounge Polonez at Warsaw’s Chopin Airport. The lounge, combining elegance and comfort with functionality, is the perfect place for both relaxation and work. Now passengers can spend time at the airport comfortably. On those cold February days we recommend a trip to Damascus, a city straight from Arabian Nights full of intense colours, flavours and scents. Those who are planning to explore Poland should not miss Masovia, the land of historical landmarks over the Vistula river that you can learn more about in this month’s Kaleidoscope. I invite you all to read the article about the 19th Great Orchestra of Christmas Charity event which LOT was a partner of. This year volunteers collected funds for the treatment of sick children one more time and Poles proved for another year running that the terms ‘unity’ and ‘cooperation’ still have meaning in Poland... ☐

prezes PLL LOT/PLL LOT CEO Marcin Piróg 3

003_KA_02_Edytorial-kor.indd 3

11-01-18 12:17

SPIS TREŚCI ■ CONTENTS LIST PREZESA 3 EDITOR’S NOTE

14

FELIETON LECHA WAŁĘSY 6 LECH WAŁĘSA’S COLUMN REZERWACJE 8 SAVE THE DATE

40

WYRUSZ W PODRÓŻ SEE THE WORLD

24

5 POWODÓW, BY ODWIEDZIĆ TORONTO 12 5 REASONS TO VISIT TORONTO DAMASZEK – MIASTO JAK Z BAŚNI 14 DAMASCUS – CITY OF A THOUSAND TALES MARIA SEWERYN MARZY O KORSYCE 24 MARIA SEWERYN DREAMS ABOUT CORSICA

ADAMCZYK ZNOWU KAROLEM 62 ADAMCZYK PLAYS KAROL AGAIN CZEKOLADA LECZY I KUSI 66 CHOCOLATE HEALS AND TEMPTS OCEANIC DBA O JAKOŚĆ 70 OCEANIC CARES ABOUT QUALITY

74

KULTURA 72 CULTURE

TERAZ POLSKA POLAND’S WONDERS

GADŻETY 74 GADGETS

62

MAZOWSZE, JAKIEGO NIE ZNACIE 30 THE UNKNOWN MASOVIA PĄCZEK, KRÓL TŁUSTEGO CZWARTKU 36 DOUGHNUT, THE KING OF FAT THURSDAY

NOWE MUZEUM LOTNICTWA 48 NEW AVIATION MUSEUM

KRZYŻÓWKA 82 CROSSWORD

48

66

PODRÓŻNICZKI W GORSETACH 54 TRAVELLERS IN CORSETS LÓD WROGIEM ZIMOWYCH PODRÓŻY 60 ICE IS THE ENEMY OF WINTER AIR TRAVEL

Redakcja tel. +48 22 360 39 60 e-mail: kaleidoscope@guj.pl Martyna Wojciechowska redaktor naczelna Agnieszka Franus zastępca redaktor naczelnej Marcin Pieszczyk, redaktor prowadzący Tomasz Cholaś, korekta TŁUMACZENIA: Agnieszka Chrościcka

Magdalena Szwedowska Stephen Canty, red. wersji angielskiej DZIAŁ GRAFICZNY: Anna Angerman, projekt Ewa Borowska, grafik prowadzący Maciej Murański, fotoedytor Iza Idziak, fotoedytor Joanna Kopka, kartograf Krzysztof Stypułkowski, DTP PRODUKCJA: Marek Szpunar (dyr.)

Robert Jeżewski REKLAMA: Elżbieta Hołubka, dyr. biura reklamy G+J

INFO I–XVI Żaneta Lis-Stryczewska, dyr. reklamy Kaleidoscope +48 664 950 424 Agnieszka Rosiak, +48 501 822 477 Anna Olszewska, +48 22 360 36 03 Edyta Kielak, +48 503 124 171 Anna Dembska, +48 695 321 353 Katarzyna Dębicka, +48 509 548 666 KOORDYNATOR LOT: Karolina Gościniak Wydawnictwo Gruner+Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka komandy towa ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. +48 22 360 36 68, www.guj.pl

Magdalena Malicka, prezes Agata Materkowska, wydawca Małgorzata Nocuń, dyrektor promocji i wydawniczy Anna Piszczadowska, marketing Marcin Kozioł, multimedia (dyr.)

Agnieszka Wierzbicka-Baxter, sprzedaż i rozwój biznesu (dyr.)

Jerzy Janczak, dystrybucja i obsługa klienta (dyr.)

Tomasz Kostecki, dyrektor pionu finansowo-operacyjnego: Agata Linek, prenumerata i sprzedaż wysyłkowa +48 22 360 377 77

Zdjęcia/Credits: Wiesław Kałuszka, EK Pictures, Corbis, M.P., Robert Baka/www.wielcymalym.pl, Forum, East News (2)

WIEDZIEĆ WIĘCEJ DID YOU KNOW?

MODA & URODA 76 FASHION & BEAUTY GWIAZDOZBIÓR 78 OUT & ABOUT AEROKLUB ZAPRASZA 80 AEROCLUB WELCOMES ALL

WYJĄTKOWE PARKI NARODOWE 40 EXCEPTIONAL NATIONAL PARKS

54

ROZMAITOŚCI MISCELLANEA

4

004_KA_02_Spis tresci-kor.indd 4

11-01-18 10:07

190x249_KALEJDOSKOP_iPlus_Lemur.indd 1

1/20/11 12:13 PM

FELIETON ■ COLUMN

Polonia The Polish Diaspora

N

ew year, new travels. Wherever we go, and whatever our nationality, we are going to run into our compatriots. The last 200 years have witnessed continuous migrations of people, once mainly for work but now for pleasure as well. First we went abroad to work, and later we sent money home. This happens now too, but today we are more and more frequently on the move to spend our money in the places, sometimes exotic, of our dreams. The diasporas are becoming the ambassadors of globalisation, showing us how to work together in the new age of the intellect, information and globalisation. Maintaining the traditions of their homelands, they melt into their new communities, enrich them and create a multi-cultural global world. In this column, I have not yet mentioned a group of people who represent Poland abroad and who I meet in practically every part of the world during my many journeys. Polish history is very complex. Political and economic migrations, and our struggle for freedom have been inscribed into the traditions and history of my nation. Today, there are approximately 60 million Poles and people of Polish descent, and one in three of them lives abroad. During my many years on the road, I have observed the people and the changes taking place in this community. I see both young and old, and they are completely different from one another. Many of the young people leaving Poland today want to find happiness elsewhere. Poland’s image abroad is often changed through the energy and creativity of the Polish diaspora.

Poles living in other countries are mostly very proud of the success of the Polish transformation and of how our country is dealing with the subsequent waves of the global crisis. I believe that we can contribute a great deal of good to global development. Today, we are wrapping up 19 years of the Great Orchestra of Christmas Charity. This is an event aimed at helping sick children in Poland, which, just as Solidarity did in the past, has brought together millions of Poles. Now is the time to gear up for the 20th consecutive year of this campaign of immense human solidarity! ☐

Lech Wałęsa FUNDACJA INSTYTUT LECHA WAŁĘSY

Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA O/Warszawa 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760

e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

Zdjęcie/Credits: Damian Kramski / Agencja Gazeta

N

owy rok, kolejne podróże. Gdziekolwiek jedziemy – i to niezależnie, jakiej jesteśmy narodowości – spotykamy rodaków. Ostatnie 200 lat historii świata to ciągłe migracje, kiedyś głównie za chlebem, dziś również w celach wypoczynkowych. Dawniej szukaliśmy zarobku, potem wysyłaliśmy pieniądze do domu. Dziś też tak się dzieje, niemniej coraz częściej przenosimy się, aby nasze pieniądze wydawać w wymarzonych miejscach, czasem egzotycznych. Wszelkie diaspory stają się ambasadorami globalizacji i pokazują, jak współpracować w nowej erze intelektu, informacji i globalizacji. Zachowując tradycje ze swych ojczyzn, wtapiają się w nowe społeczności, ubogacają je i tworzą wielokulturowy globalny świat, który powoli staje się już rzeczywistością. Do tej pory nie wspominałem na tych łamach o wielkiej grupie ludzi, którzy na co dzień reprezentują Polskę za granicami naszego kraju, a których spotykam właściwie w każdej części świata podczas moich rozlicznych podróży. Polska historia była bardzo skomplikowana. Polityczne i ekonomiczne migracje, udział w walkach o wolność „waszą i naszą” wpisały się już na dobre w tradycję i historię mojego narodu. Dzisiaj na blisko 60 mln Polaków i osób polskiego pochodzenia ponad jedna trzecia mieszka poza granicami kraju. Przez lata wyjazdów obserwuję ludzi i zmiany, jakie zachodzą w tym środowisku. Widzę i tych starszych, i tych młodszych – są zupełnie inni, wielu z młodych wyjeżdżających dzisiaj świadomie postanowiło znaleźć szczęście poza Polską. Niejednokrotnie dzięki dynamizmowi i kreatywności Polonii zmienia się wizerunek naszej ojczyzny za granicą. Polacy mieszkający w innych krajach w większości są dumni z sukcesu transformacji nad Wisłą oraz z tego, jak Rzeczpospolita radzi sobie z falami globalnego kryzysu. Wierzę, że potrafimy wnieść wiele dobrego w rozwój świata. Dziś podsumowujemy XIX Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Jest to inicjatywa charytatywnej pomocy chorym dzieciom w Polsce, która tak jak kiedyś Solidarność angażuje miliony rodaków także wśród Polonii. Przygotujmy się już wspólnie do tej akcji wielkiej solidarności na XX Finał za rok! ☐

6

006_KA_02_Felieton Walesa-kor.indd 6

11-01-18 10:07

Wizerunek francuskiej marki Chantelle Paris opiera się na blisko 130 letniej tradycji w tworzeniu dopracowanej bielizny z najdelikatniejszych materiałów oraz luksusowej koronki z Calais.

Biustonosz/Bra Chantelle Paris - 299 Pln

Ta mieszanka elegancji i doświadczenia w szyciu bielizny oraz nieustanne dążenie do doskonałości stały się synonimem uznanego na całym świecie French Allure.

Marka Chantelle Paris znana jest jako ekspert w dziedzinie dopasowywania bielizny (tzw. bra fittingu), jako pierwsza wprowadziła profesjonalne porady w tym zakresie.

The French brand Chantelle Paris has a nearly 130-year-old history in creating the perfect lingerie from the most delicate fabrics and luxurious Calais lace.

Thanks to the unique combination of elegance and expertise in making lingerie and our constant strive for perfection our brand is associated with the much adored French Allure.

Chantelle Paris is famous for being an expert in bra-fitting, and it was the first lingerie producer to offer women professional bra-fitting advice.

Zapraszamy do partnerskich sklepów Chantelle Paris: • Chantelle Paris, CH Galeria Mokotów, ul. Wołoska 12 , Warszawa• Chantelle Paris, CH Sadyba Best Mall, ul. Powsińska 31, Warszawa •Buduar de Luxe, CH Złote Tarasy, ul. Złota 59, Warszawa • www.sklep.chantelle.com.pl Więcej adresów na terenie całej Polski na www.chantelle.pl We invite to partner stores Chantelle Paris: • Chantelle Paris, CH Galeria Mokotów, ul. Wołoska 12 , Warszawa• Chantelle Paris, CH Sadyba Best Mall, ul. Powsińska 31, Warszawa •Buduar de Luxe, CH Złote Tarasy, ul. Złota 59, Warszawa • www.sklep.chantelle.com.pl More addresses in Poland at www.chantelle.pl promocja

Chantelle_KA_0211.indd 59

1/13/11 10:47:40 AM

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE

Sankt Moritz to szwajcarski kurort położony w Alpach nad jeziorem o tej samej nazwie. Właśnie na jego zamarzniętej tafli przez trzy niedziele lutego odbywa się gonitwa konna White Turf. Największą bodaj atrakcję stanowi skijöring – dyscyplina, w której narciarz ciągnięty jest po śniegu przez konia.

Gości z całego świata kusi nie tylko urokliwa okolica, ale również atmosfera i styl wyścigów. Samych uczestników kusi zaś najwyższa w Szwajcarii wygrana: 121 121 franków szwajcarskich (ok. 386 tys. zł). www.whiteturf.ch Sankt Moritz is a Swiss resort in the Alps overlooking the lake of the same name. For three consecutive Sundays in February its frozen surface is given over to a horse race known as “White Turf”. The main attraction is skijöring – a discipline where the skier is pulled along the snow by a horse. People come from all over the world to enjoy the picturesque setting, ambience and style. Competitors vie for the largest prize purse in Switzerland – 121,121 Swiss franks (approx. PLN 386 569 PLN).

27.02, Rozdanie Oscarów, Los Angeles Academy Awards Ceremony, Los Angeles Będzie jak co roku od 83 lat: tłumy fanów i czerwony dywan, zjadliwa ocena sukienek gwiazd, żarty prowadzącego, nominacje, otwieranie koperty z nazwiskiem zwycięzcy, podziękowania i łzy. Pewnie film będzie się w tym wszystkim liczył najmniej. No, ale coś w tej uroczystości jednak musi być, skoro co roku Europa zarywa noc, by obejrzeć transmisję z Los Angeles na żywo. W tym roku być może czeka Polskę nominacja dla Jerzego Skolimowskiego za Essential Killing.

Killing http://oscar.go.com It has been the same for 83 years: the crowds of fans, the red carpet in front of the Kodak Theatre, the gowns, the MC’s jokes, the nominations, the opening of the envelopes and the announcing of the winners, the acceptance speeches, the tears, and the cutting short of over-garrulous winners. The films come last and least. But the event must have something going for it. Europe stays up late to watch the live broadcast from Los Angeles every year. This year we are keeping our fingers crossed for Jerzy Skolimowski’s Essential Killing.

3–5.02, Dni Świętej Agaty, Katania St Agatha Festival, Catania, Italy Włoski carnevale to nie tylko zabawa w Wenecji, ale również Festa di Santa Agata na Sycylii, na którą ściągają i wierni, i turyści. Po jutrzni figurę świętej z jej relikwiami wyciąga na szczyt Monte Sangiuliano kilkuset mężczyzn. Dwudniowa uroczystość kończy się ucztą i pokazem sztucznych ogni. Kto chce nabawić się słodkich sińców, nie rezygnując z karnawału we Włoszech, może wybrać się na Święto Rzucania Pomarańczami (6–8 marca) do miasteczka Ivrea w Piemoncie albo (15–19 lutego) na festiwal piosenki w San Remo (tam sińce ewentualnie po dyskusji o gustach). www.ragusaonline.com/santagata/index.htm There is more to the Italian “carnevale” than the Venice fun, as the Festa di Santa Agata in Catania, Sicily also draws the faithful and tourists alike.

Hundreds of men carry the figure of the saint and her relics to the peak of Monte San Giuliano after matins during the two-day festival, which culminates in a feast and a fireworks display. You can also pop in to the Orange Throwing Festival in the Piedmont town of Ivrea (6-8 March this year).

Zdjęcia/Credits: Bew, AGE Fotostock, FPM, D.R.

6, 13, 20.02, White Turf, St. Moritz White Turf, St. Moritz

12-20.02, Festiwal Good Vibrations, Australia Good Vibrations Festival, Australia Komu zbrzydła zima, może rezerwować miejsca na jedno z najważniejszych muzycznych wydarzeń australijskiego lata. Mieszanka rodzimych i zagranicznych wykonawców zagra w Sydney, Melbourne, Perth i Gold Coast. Gorące będą nie tylko gatunki: soul, rap, reggae czy indie pop. Cieplej robi się już od imponującej listy występujących: Phoenix, Kelis, Erykah Badu czy Faithless. Bilet VIP-owski zapewni nie tylko najlepszy widok na scenę, ale także bar i miejsce dla... ochłody. www.goodvibrationsfestival.com.au If you dread winter, why not book a ticket to one of Australia’s hottest summer music festivals. An impressive roll call of local and international acts performing will be performing in Sydney, Melbourne, Perth and the Gold Coast. The event, now in its eighth year, features a variety of exciting genres, including soul, rap, reggae and indiepop plus an exciting line-up of performing musicians, with stars like Phoenix, Kelis, Erykah Badu and the mega band Faithless.

A VIP ticket guarantees a perfect view of the stage, a bar and somewhere to chill out.

8

008_KA_02_Rezerwacje-kor.indd 8

11-01-18 10:08

autodirect_kalejdoskop_190x249.pdf

19-01-11

12:36:35

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

PROSTO U DILERA

Wymarzony samochód w wymarzonej cenie? Zaufaj specjalistom, bo znamy się na negocjacjach.

Wejdź na autosalon24.pl, sprawdź konkretny model, a my wynegocjujemy dla Ciebie lepszą cenę.

Jeżeli jeszcze nie wiesz, na co się zdecydować, skorzystaj z pomocy naszego doradcy.

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE

Gdy trzeba zabrać swoją drugą połówkę na romantyczną kolację, warto poszukać wyjątkowego miejsca. Po pierwsze: miasto – rozsławione filmowymi scenami miłosnymi. Po drugie: stolik – żadnych alternatywnych pomysłów typu barbecue w Dinosaur Bar-B-Que, choć restauracja przygotowuje specjalne menu (25,5 dol. od pary). Na pewno najlepiej, choć najdrożej (130 dol.), wypadnie wyjście do restauracji azjatyckiej Pranna, gdzie jako deser podadzą truskawki w sosie czekoladowym. Ty maczasz – ukochana/y zajada. www.nyc.com/restaurants Why not spend the evening in a city renowned for its cinematic love scenes? New York is nothing if not romantic. Avoid taking an alternative approach to St Valentine’s Day and give the barbecue at Dinosaur Bar-B-Que a miss, despite the restaurant’s special menu (USD 25.50 per couple). The best, but most expensive, option (USD 65 per person) is the Pranna restaurant. This offers a wide variety of Southeast Asian cuisine and the chef’s dessert specialty is strawberries in chocolate sauce.

You dip and she/he eats, or vice versa.

19.02, Festiwal Nagich, Japonia Naked Festival, Okayama, Japan Festiwal Nagich (uwaga – nie całkiem nagich!) odbywa się w wielu miastach, ale najwięcej mężczyzn (nawet 9 tys.) ściąga do Okayamy. Procesja polewanych wodą biczowników odzianych jedynie w przepaski biodrowe wyrusza ze świątyni Saidai-ji. Mężczyźni walczą, często bardzo brutalnie, o dwa niewielkie kije, których zdobycie ma zapewnić wieczne szczęście i dostatek.

Uczestnictwem w święcie chcą wybłagać przychylność bogów. Często ofiarą świętujących padają także widzowie – najczęściej umorusani podczas bitew błotnych. W Okayamie warto przy okazji zwiedzić zamek i Muzeum Orientalne. www.jnto.go.jp/eng/indepth/history/traditionalevents/a11 _ fes _ eyo.html Naked Festivals (warning – not totally naked) are held in many cities, but Okayama attracts the most men (sometimes 9,000). A procession of flagellants wearing nothing but loincloths and having water poured on them departs from the Saidai-ji temple. The men fight – often very brutally – for two small sticks that guarantee eternal happiness and affluence. The naked participants beseech the gods to look upon them favourably and bless them with good fortune. Onlookers frequently fall victim themselves – most often by getting splashed during the mud battles.

26.02–6.03, Maslenica, Rosja Maslenitsa, Russia Podczas tego starego rosyjskiego święta bary otwarte są do świtu, uczestnicy biorą udział w licznych paradach i pokazach sztucznych ogni. Maskotką obchodów jest słomiana i barwnie udekorowana Pani Maslenitsa – bliska krewna polskiej marzanny – która zostaje spalona. Raczej nie po to, by przepędzić zimę, ale by zapewnić dobre zbiory. Główną potrawą święta są bliny – symbol słońca. Święto kończy się Niedzielą Przebaczenia, kiedy uczestnicy kłaniają się sobie i wszystko wybaczają. www.calend.ru/holidays/0/0/1246/ During this ancient Russian festival bars are open till the wee hours and people flock to the many parades, snowball battles and colourful banger shows. The mascot of the festival is a straw effigy of the brightly decorated Lady Maslenitsa, a close kin of Poland’s Marzanna, who is put to the flames – not to chase winter away but to ensure bountiful harvests. Russian pancakes known as bliny symbolise the sun and are the most common food at the festival.

18–20.02, The Baby Show, Londyn The Baby Show, London Czy warto spędzać noce nad wymyślaniem imienia dla swojego przyszłego dziecka, skoro pomogą wam w tym organizatorzy największych tagów pod hasłem „wszystko dla dzieci”? Wózki, pampersy, śpioszki, zabawki i wszelkie dziecięce akcesoria, ale też warsztaty z wiedzy o niemowlętach i starszych dzieciach. Ciąża, poród i wychowanie bez tajemnic. Wynalazki, których istnienia nawet nie podejrzewaliście. Wszystko posegregowane według wieku dzieci. I jeszcze jedno: na rodziców z rozwrzeszczanym bobasem w nosidełku nikt nie spojrzy tu krzywo. www.thebabyshow.co.uk There’s no point losing sleep trying to find the perfect name for your future offspring when you can call on The Baby Show, the world’s biggest “everything for children” fair. There are baby accessories, including prams (baby carriages), diapers and rompers, as well as information workshops on babies and small children. All the mystery will be taken out of pregnancy, labour and child rearing, with everything sorted by age.

And you’ll be able to carry your screaming baby in a sling without getting any dirty looks from anybody.

Zdjęcia/Credits: East News, FPM, Bew, Shutterstock

14.02, Walentynki, Nowy Jork St Valentine’s Day, New York

10

008_KA_02_Rezerwacje-kor.indd 10

11-01-18 10:09

Medicover_K_21.01.indd 1

1/21/11 5:00:04 PM

5

NOWY KIERUNEK ■ NEW DESTINATION

powodów, żeby odwiedzić Toronto reasons to visit Toronto Tomasz Kondr

Toronto – największe miasto Kanady na tym jednym „naj” nie poprzestało. Mieszkańcy i władze jakby umówili się na pobijanie własnych i światowych rekordów.

1|

NAJWAŻNIEJSZE TERENY WYSTAWOWE KANADY

Najważniejsze kanadyjskie centrum wystawowe, konferencyjne i rozrywkowe Exhibition Place można zwiedzić pieszo lub autokarem. Centrum ma ambicję pokazywać, jak rozwijała się technika i kultura Kanady od 1879 r., kiedy je otworzono. Wycieczkę zaczyna się od Princes' Gates, które stały się symbolem corocznej Canadian National Exhibition. Warto zwrócić uwagę na klasycystyczny budynek Liberty Grand (centrum bankietowe i teatralne) i na wybudowaną w 2002 r. elektrownię wiatrową zwaną Wind Turbine – nie tyle ze względu na jej widok, co ekologiczne zalety. Inne zaś budynki to lekcja dobrej architektury.

012_KA_02_5Powodow2-kor.indd 12

THE MOST IMPORTANT EXHIBITION CENTRE Exhibition Place, Canada’s most important exhibition and conference centre consisting of approximately 192 acres of parkland, is accessible on foot or by coach. The centre’s goal is to demonstrate how far Canada’s technology and culture has come since it first opened in 1879. The tour begins at the Princes' Gates, which have become the symbol of the annual Canadian National Exhibition. Be sure to visit also the Liberty Grand, a sophisticated entertainment centre, and the Wind Turbine. The latter was erected in 2002 and is prized more for its ecological merits than its looks.

Zdjęcia/Credits: Hemis/East News, EK Pictures (2), East News, Zuma/Forum, Getty Images/FPM

Toronto – Canada’s largest city has a few more “firsts” under its belt. Authorities and residents alike seem determined to break local and world records.

11-01-18 10:11

2|

NajwYższa budowla

Wieża transmisyjna CN Tower ma 553 m wysokości i jest najwyższą budowlą Kanady. Służy nie tylko jako miejsce na anteny tv; w jej wnętrzu znajdują się sklepy, kino, kawiarnie i obrotowa restauracja – by ujrzeć drugi raz ten sam widok, należy poczekać 72 min. Przy dobrej pogodzie ze szczytu widać wodospad Niagara.

the tallest buildiNg

3|

Najbardziej kolorowo

O Toronto mawia się, że jest najbardziej różnorodnym etnicznie miastem świata. Mniejszości te przez lata stworzyły własne enklawy. W niewielkiej odległości od siebie możemy zatem odwiedzić Małe Włochy, Wioskę Portugalską, a nawet Małą Jamajkę czy miasteczko koreańskie z wieloma barami i sklepami typowymi dla danego kraju. Np. restauracja Lisbon by Night przy Dundas St. oferuje to, czym Portugalczycy szczycą się w swojej kuchni od lat. W menu przede wszystkim ryby i owoce morza oraz świetne wina.

The CN Tower stands at 553 metres tall which makes it the second largest standalone structure in the world and the perfect place for television antennas. The building also houses shops, a cinema, several cafés and a revolving restaurant – your dinner will have to last 72 minutes if you are going to see the entire city. Weather permitting, you can see all the way to Niagara Falls. jowl are Little Italy, Portuguese Village, and even Little Jamaica and Korean City with their abundance of authentic local restaurants and specialty shops.

The Lisbon by Night restaurant at Dundas St. is the pick of the bunch for Portuguese cuisine. The menu primarily consists of fish and seafood dishes as well as delicious wines.

Toronto is said to be the most ethnically diverse city in the world. These many minorities have been shaping their districts for years. Standing cheek by

Największe spotkaNie literackie

Rogers Centre to pierwsza na świecie arena sportowa z całkowicie składanym dachem. Odbywają się tu mecze baseballowe Blue Jaysów i futbolu kanadyjskiego oraz koncerty. Rocznie przychodzi tu ponad 3,5 mln widzów.

Jakby rekordów było mało, w 2000 r. odbyło się tu największe spotkanie literackie – Joanne K. Rowling z czytelnikami Harry’ego Pottera. Centrum można zwiedzać poza zimą (bilet: 16 dol. kanad.).

the biggest turNout at book tours The Rogers Centre is the world’s first sports arena to have a completely retractable roof. The Centre is the venue of Blue Jay baseball matches and Canadian football games and concerts. The centre has 3.5 million visitors each year. And as if this were not enough for the record books, it hosted the world’s largest book event for Joanne K. Rowling and Harry Potter fans in 2000. The centre can be visited in non-winter months. Tickets at CAD 16.

INFO O LOTACH FLIGHT INFO

East News, Zuma/Forum, Getty Images/FPM

Najwięcej deptaków

Kogo zmęczy gwar i hałas miasta, może promem lub samolotem (Billy Bishop Toronto City Airport) dostać się na Wyspy Torontońskie (ich łączna powierzchnia to 2,3 km²) na jeziorze Ontario. Na Toronto Islands wypoczywać można na plażach (w tym dla naturystów), towarzyszyć dzieciom w szaleństwach w parku rozrywki Centre-Ville, zwiedzić niewielkie zoo albo pospacerować po największej w Ameryce Północnej dzielnicy deptaków. Wyspy to także oczywiście raj dla amatorów sportów wodnych. Na miejscu można wypożyczyć kajaki i rowery.

the most diverse populatioN

5|

4|

the largest promeNade district Once you’ve had enough of the noisy city centre, you might want to take a ferry or plane (Billy Bishop Toronto City Airport) trip to the Toronto Islands on Lake Ontario. Once there, you can choose between any number of beaches (including nude beaches), take your kids to the Centre-Ville entertainment park, visit a small zoo or take a stroll in the largest promenade district in North America. The Islands are also a sports enthusiast’s heaven. Canoe and bike rental available.

cena w obie strony od 1141 zł, czas lokalny return flights from PLN 1141, local times

waw–YYz 12.50–16.20 wt., śr., pt., sb. waw–YYz 16.50–20.15 pon., czw., nd. (czas trwania lotu 9 godz. 30 min.)

YYz–waw 18.30–9.10 wt., śr., pt., sb. YYz–waw 22.20–13.00 pon., czw., nd. (czas trwania lotu 8 godz. 40 min.) waw–YYz 12.50–16.20, Tue., Wed., Fri., Sat.. waw–YYz 16.50–20.15 Mo., Thur., Su. (flight duration 9 h 30 min) YYz–waw 18.30–9.10 Tue., Wed., Fri., Sat. YYz–waw 22.20–13.00 Mo., Thur., Su. (flight duration 8 h 40 min) 13

012_KA_02_5Powodow2-kor.indd 13

11-01-18 10:11

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS

MIASTO

TYSIĄCA BAŚNI

CITY

OF A THOUSAND TALES

Zdjęcia/Credits: Bew, East News

Anita Szarlik

14

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 14

11-01-18 10:54

Zdjęcia/Credits: Bew, East News

TRZECI ŚWIĘTY OŚRODEK ISLAMU. JEGO ZWYCZAJOWA NAZWA TO SZAM, CZYLI „NA PÓŁNOC” (OD MEKKI). ALE DAMASZEK MA WIELE TWARZY, TAKŻE TĘ ZABAWOWĄ.

I MIMO ŻE JEST NAJSTARSZYM MIASTEM ŚWIATA, MŁODZIEŃCZEJ ENERGII MU NIE BRAKUJE. THE THIRD HOLY CENTRE OF ISLAM. ITS CUSTOMARY NAME IS SHAM, MEANING “TO THE NORTH” (OF MECCA). DAMASCUS HAS MANY FACES, ONE OF WHICH IS ENTERTAINMENT. AND DESPITE BEING THE WORLD’S OLDEST CITY, IT HAS LOST NONE OF ITS YOUTHFUL ENERGY. 15

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 15

11-01-18 10:55

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS

Między nami mężczyznami w łaźni Nour Ed Din. Zdj. poniżej: widok na meczet Umajjadów.

A boys' bath out at the Nour Ed Din baths. Below: a view of the Umayyad Mosque.

Arabska broń przeciw anoreksji – ciastka z damasceńskiego suku, czyli bazaru.

The Arabic weapon against anorexia – pastry from a souk in Damascus.

16

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 16

11-01-18 13:07

Zdjęcia/Credits: poprzednia strona: Cosmos Photo/EK Pictures; Cosmos Photo/EK Pictures, Reuters/Forum, Aurora Photos

S

pójrzmy na Damaszek z lotu ptaka: stare miasto wygląda jak wielkie jajo, na zachodzie jest część muzułmańska, na wschodzie chrześcijańska i dawna żydowska. Rano tłumnie jest w tej pierwszej, zwłaszcza na bazarze. Wieczorem w tej drugiej, szczególnie w tamtejszych kawiarniach i klubach. Schodzimy na ziemię. Załóżmy, że jest południe. Wtedy w gwarnym Damaszku każdy nie marzy wcale o zwiedzaniu, ale o cieniu i spokoju. Dlatego to idealny moment, by zobaczyć Meczet Umajjadów, zwany Wielkim Meczetem, jedną z najpiękniejszych i najstarszych świątyń muzułmańskich na świecie. Zbudowana w VIII w., kiedy Damaszek był stolicą całego rozciągającego się od Hiszpanii po Afganistan kalifatu, znajduje się w samym centrum starówki.

Nikt tu nie pyta o wyznanie, wejść do środka może każdy, pod warunkiem że jest odpowiednio ubrany. W przypadku mężczyzn oznacza to długie spodnie i rękawy, w przypadku kobiet luźny strój zakrywający wszystko poza twarzą i dłońmi (turystki mogą wypożyczyć na miejscu przewiewny płaszcz z kapturem). Przy wejściu ściągamy buty. I zaraz za progiem dotykamy bosymi stopami ponadtysiącletniej posadzki.

Dzieci bez skrępowania biegają po wielkim dziedzińcu, strasząc gołębie. Zielonozłote mozaiki, krużganki, w cieniu których można się schować przed skwarem. Czuć tu zarówno spokój, jak i energię. Wewnątrz meczetu kolorowe, miękkie dywany, rząd ozdobnych żyrandoli.

Jedni w skupieniu czytają Koran lub słuchają kazania imama, inni odpoczywają, półleżąc.

Chrześcijanie przychodzą tu dla relikwii Jana Chrzciciela, tak jak Jan Paweł II, który jako pierwszy papież w historii przekroczył próg meczetu. Znajduje się tutaj także stara kamienna chrzcielnica, pozostałość po bizantyjskiej katedrze. Ta natomiast zbudowana została na terenie rzymskiej świątyni Jowisza. Przed Rzymianami miasto należało do Grecji, Persji, Babilonu, Asyrii. Damaszek to najstarsze stale zamieszkałe miasto na świecie. Ostrożni historycy mówią o pięciu tysiącach lat, inni nawet o 12...

PISTACJE NA PŁATKACH RÓŻY

Z Wielkiego Meczetu wychodzimy prosto na suk (czyli bazar) Hamadijja. Jeśli nie chcemy się zgubić w labiryncie uliczek, lepiej trzymać się głównej, zadaszonej drogi. I tak znajdziemy na niej dosłownie wszystko – przyprawy, religijne

L

et’s take a bird’s eye look at Damascus.

The Old City resembles a giant egg, the Muslim quarter is located in the western part, while the Christian and the former Jewish quarters are in the eastern part. The Muslim quarter, and especially its souk, is a hive of activity in the morning, while the others come alive in the evening when their cafes and clubs are swarming with people. Midday. Time to beam down to earth . Time when bustling Damascus basks in the shade and dreams of peace and tranquillity. Time to visit the Great Mosque, also known as the Umayyad Mosque, one of the oldest and most beautiful Muslim temples in the world. Built in the 7th century, when Damascus was the capital of a mighty caliphate stretching from Spain to Afghanistan, the mosque is located in the heart of the Old City.

You will not be asked about your faith, as anyone properly dress may enter the mosque. Men are required to wear long trousers and sleeves, and women are to be clad in loose clothes that cover everything except the face and the hands (female tourists can hire a light hooded coat).

You have to leave your shoes at the entrance.

Once inside, your bare feet tread on a floor that is over a 1,000 years old. Children freely romp around the giant courtyard chasing pigeons.

Green and gold mosaics and patios offer shade in the scorching sun. The ambience is both tranquil and energising. The interiors of the mosque are lined with colourful plush carpets and reveal a row of ornamented chandeliers.

Some are meticulously studying the Koran or listening to an imam, while others are resting in a half-lying position.

Like John Paul II, the first pope ever to enter the mosque, Christians visit to view the relics of John the Baptist. The interiors reveal an old stone baptismal font, a remnant of the Byzantine cathedral built on the foundations of a Roman Jupiter (Jove) temple. Before the Romans, the city had been ruled by Greeks, Persians, Babylonians and Assyrians. Damascus is the oldest continuously inhabited city in the world.

Cautious historians speak of five thousand years, while the less inhibited go back as far as 12,000 years.

PISTACHIOS ON ROSE PETALS

W meczecie Umajjadów czuć zarówno spokój, jak i energię. Jedni czytają Koran, inni odpoczywają, leżą lub bawią się z dziećmi.

Inside the Umayyad Mosque you experience both peace and energy. Some are reading the Koran, others are resting, lying down or playing with the children.

We leave the Great Mosque to enter the souk, more commonly known as the Hamadiyya 17

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 17

11-01-18 13:07

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS 1|Dziedziniec meczetu Umajjadów, jednej z najpiękniejszych muzułmańskich świątyń na świecie.

The courtyard of the Umayyad Mosque, one of the most beautiful Muslim temples in the world.

2|Na suku Hamadijja na starówce można kupić przyprawy z całego świata.

At the Hamadiyya souk in the Old Town you can buy spices from every part of the world.

książki, hidżaby, nieskromną bieliznę, instrumenty muzyczne, mydła (polecamy zwłaszcza te z Aleppo, z prawdziwych oliwek).

Mniej więcej w połowie ulicy znajduje się kultowa, ponadstuletnia cukiernia. Łatwo ją namierzyć, bo to jedyne miejsce, przy którym zawsze stoi kolejka. I każdy prosi o zwykłe waniliowe lody obsypane orzeszkami pistacjowymi. To damasceński odpowiednik pączków (o których piszemy w tym numerze Kalejdoskopu na str.

36) od Bliklego na Nowym Świecie w Warszawie. Trzeba ich spróbować i już! Słodycze to zresztą silna strona tutejszego suku. Galaretki z pistacjami owinięte w płatki róż, owoce kandyzowane tak, że wyglądają jak plastikowe, kolorowe zabawki (a smakują wręcz przeciwnie, czyli naprawdę dobrze!), nie mówiąc o skąpanych w lukrze ciasteczkach… Słodka jest tu też kawa podawana przez sprzedawców, jeśli zdecydujemy się na większe zakupy. Na kawę można też wybrać się do pobliskiej kawiarni al-Nufara Café, tuż przy Wielkim Meczecie. Na pozór niczym nie różni się od sąsiednich. Menu nie jest długie: napoje i fajka wodna. Jednak jeśli przyjdziemy tu ok. godz. 18, usłyszymy ostatniego damasceńskiego opowiadacza bajek. W stroju osmańskim snuje staroarabskie eposy. Nie trzeba rozumieć słów, pełne wyrazu gesty wystarczą, żeby wczuć się w akcję.

MIĘDZY KLUBEM A KOŚCIOŁEM

Zbliża się wieczór, przenieśmy się więc do wschodniej, chrześcijańskiej części. Bo jeśli się bawić, to w dzielnicy Bab Tuma. Pełno tu ka-

wiarenek, restauracji, a nawet klubów. Niektóre z nich są naprawdę luksusowe. Od czasu do czasu dla ochłody na klientów spada delikatny sztuczny deszczyk. Kelnerzy donoszą kolejne talerzyki z bliskowschodnimi smakołykami – humusem, sałatką fatusz z grzankami z cienkiego chleba, sałatką z zielonej pietruszki i kaszki burgul, „minigołąbkami” z liśćmi winogron.

Sama Bab Tuma, czyli Brama Tomasza, od której nazwę wzięła cała dzielnica, została wybudowana przez Rzymian i stoi przy wejściu do starego miasta po dziś dzień. To tu nawet o czwartej nad ranem można spróbować rewelacyjnych bułek i małych zapiekanek prosto z pieca. Chodząc wąskimi uliczkami, łatwo się zgubić. Najlepiej zapamiętywać charakterystyczne znaki, choćby figurki Matki Boskiej. Albo kościoły. W Damaszku sąsiadują ze sobą świątynie rzymsko- i greckokatolickie, maronickie, prawosławne, ormiańskie i te najstarsze – asyryjskie, chaldejskie, syriackie. Takiej mieszanki chrześcijańskich wyznań nie ma chyba nigdzie indziej na świecie! Warto wstąpić do niewielkiej kaplicy Ananiasza (niedaleko Bab Szarki, Bramy Wschodniej), gdzie w piwnicy w 35 r. n.e. dostał schronienie nawrócony tu Szaweł, czyli późniejszy święty Paweł z Tarsu. A potem poszukać miejsca, w którym w koszu został spuszczony z murów miejskich. Te mury wciąż stoją.

Na Bab Tumie nie ma bazaru, jest za to zatrzęsienie małych butików. Specjalizują się w antykach, dewocjonaliach i tkaninach – grubo tkanych obrusach z adamaszku, wielobarwnych narzutach, jedwabnych chustach. Podobnie jak na 1| suku, tu także wypada ostro się targować.

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 18

Zdjęcia/Credits: Aurora Photos, Sime Photo/Free

TURYSTYCZNA LISTA MARZEŃ

Ale Damaszek to nie tylko stare miasto. W drodze do Muzeum Narodowego można zajrzeć na przykład na suk rzemieślników, zwany Artisanat, mieszczący się na uroczym dziedzińcu madrasy, czyli szkoły koranicznej Selimije.

Samo Muzeum Narodowe jest punktem obowiązkowym. Wrażenie robi już wejście, czyli przeniesiona tu w kawałkach i ponownie złożona ogromna

11-01-18 10:55

2|

market. Don’t sidetrack from the main roofed aisle if you don’t want to get lost in its maze.

This is a place where everything is traded – spices, religious books, hijabs, revealing lingerie, musical instruments, soap (the best is made from genuine olives and comes from Aleppo).

Somewhere in the middle of the main isle, you will find a pastry shop that has been here over 100 years. The never-ending queue outside will tell you you’ve found it. Most customers buy ordinary vanilla ice cream topped with pistachio nuts. This is Damascus’s answer to Blikle’s doughnuts (you can read about these on page 36 of this issue of Kaleidoscope) in Warsaw’s Nowy Świat street. You simply must try them! Sweets are definitely the local souk’s long suit. Pistachio-stuffed jellies wrapped in rose petals, candied fruit that almost looks unreal, colourful toys (with genuinely delicious flavours!), cakes sprinkled with sugar… The coffee served by merchants is also sweet, if you have decided to do some heavy duty shopping. Try the coffee at the nearby al-Nufara Cafe, right behind the Great Mosque. With a short menu restricted to drinks and hookah, it seems to be very ordi-

nary. But pop in around 6 pm to listen to the last of the Damascene story-tellers as he spins old Arabic epics in his Osman outfit. You don’t have to understand the words, the gestures tell it all.

BETWEEN THE CLUB AND THE CHURCH

Evening is approaching, so let’s move to the eastern Christian part of the city. There is no party like a party in Bab Tum. The place is packed with cafes, restaurants and clubs, some of which are very plush. From time to time, there is a refreshing artificial drizzle. Waiters appear with more plates of Middle Eastern delicacies – hummus, fattoush with thin croutons,

Na suku Hamidijja obok nieskromnej bielizny znajdziemy tradycyjne chusty – hidżaby, a także słynne mydła z Aleppo, robione z prawdziwych oliwek. Za to chrześcijańska dzielnica Bab Tuma słynie ze srebra, antyków i tkanin.

The Hamadiyya souk offers revealing lingerie, traditional hijabs and the famous Aleppo soaps made from genuine olives.

But the Christian district Bar Tuma prides in selling the best silver, antiques and fabrics.

19

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 19

11-01-18 10:56

Szerokie horyzonty ■ broad horizonS

ZAMIAST OJCZE NASZ

Jeśli jednak do Syrii przyjechaliśmy na krótko i na zwiedzanie mamy mało czasu, z Damaszku najlepiej wybrać się do oddalonego o 50 km m

St

re

et

Gib

Str eet

J aw a d

A n z o u r St r

ee t

ra

nK

ha

lil

Gib

ra

Al M an

nS

0

ama

tre

et

AL QAIMARIYEH Meczet Umajjadów

Bashar Ibn Bourdi

Al-Nufara Café ou

Souq al Bzouriah

Ab Ha me da

Pałac Azima

Bab Tuma (Brama Tomasza)

AL KHARAB

BAB TUMA Kaplica Ananiasza

lG ha zali

Bab Szarki (Brama Wschodnia) AL MIDAN

MAZANET ASH SHAHM

Str eet

SYRIA

l da

Abo u Ha

me

BAB SREEJA

e

Damaszek aw I

Al

an St

bbas

Q A B R AT K E H

BAB AL JABIYEH Murad Pasha Mausoleum of Sukayna

st a

n

J ar r

ah S

t ree

t

Shagh

oor Str e et

Hasan al Kharat Square

et

Stre

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 20

et

Stre

Al A

20

ri haa

s

lA sa A

ou

uM

Abo

aw

Othm an Ib n Afa

al N

Ibn

m

am

t ro s a l B o u

i

AL JOURAH

Cytadela BAB AL BARID Bazar Hamadijja

AL QANAWAT

t

the Cross

Bou

BAHSAH SANJAQDAR

Artisanat

Stree

200Church m of

Zdjęcia/Credits: Jacenty Dędek, AGE Fotostock/East News

aa

k St

eh

k lA

Adeeb Izha

zm

AMARA B A R R A N I YA H

A r R a ss a m S t r e e t Badri a

lA

Port Said

fa

Assad

sse

Street

u Yo

Muzeum Narodowe

które warto w tym kraju odwiedzić, jest naprawdę długa. Największe przeboje Syrii to liczący 800 lat zamek krzyżowców Krak des Chevaliers, odkopane przez archeologów starożytne miasto Palmyra czy tętniące życiem Aleppo z karawanserajami, w których zatrzymywali się w średniowieczu handlarze podróżujący Jedwabnym Szlakiem. Trudno w to uwierzyć, ale do dziś robi się tam zakupy!

az a zee n

The hookah plus traditional starters make any night the best night out according to the young people in Damascus.

brama do pustynnego pałacu Kasr al-Hajr al-Gharbi z 688 r., z czasów panowania Umajjadów. W muzeum znajdują się imponujące zbiory, np. tabliczki z Ugaritu zapisane najstarszym znanym alfabetem czy pokryta freskami synagoga z Kalat as-Salihijja (Dura Europos). Ale do muzeum warto przyjść także dla rozkwitającego przed budynkiem parku, jednego z nielicznych w Damaszku. Między egzotycznymi drzewami i krzakami stoją autentyczne rzymskie i greckie rzeźby. Plus cisza, spokój i świetnie zaparzona kawa z tutejszej kawiarni.

Tego właśnie potrzebuje turysta, aby zaplanować dalszy ciąg podróży po Syrii. Lista miejsc,

Al K

Fajka wodna plus tradycyjne przystawki. Tak się bawi damasceńska młodzież.

11-01-18 13:08

a bulgur and parsley salad, and miniscule “turtledoves” wrapped in wine leaves. The Roman-built Bab Tum, or Saint Thomas’s Gate, stands at the end of the Old City.

Here you can try sensational buns and tiny casseroles straight from the oven, even at 4 in the morning. It’s easy to get lost in its narrow streets, however, so make a mental note of distinctive landmarks, such as Madonnas and churches, to help find your way back.

Damascus is a colourful mosaic of Roman and Greek Catholic, Maronite, Orthodox, Armenian churches, as well as the world’s oldest Assyrian, Chaldean and Syrian temples. You won’t find such an amazing panoply of Christian denominations anywhere! Don’t miss the inconspicuous St Ananias Chapel (close to Bab Sharqi, the eastern gate) in whose cellars Saul, later St. Paul of Tarsus, found shelter and converted in 35 AD. See if you can find where he was lowered from the (extant) city walls in a basket. There is no market in Bab Tum, but the place abounds in small boutiques specialising in antiques, religious objects and fabrics – thickly woven damask table cloths, rainbow bed spreads and silk scarves. You have to haggle as hard here as you do in the souk.

TOURIST DREAM TO DO LIST

INSTEAD OF OUR FATHER

If you are planning a short trip to Syria that leaves little time for sightseeing, make an excursion to Ma’loula, 50

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 21

REKLAMA

There is more to Damascus than the Old City. On the way to the National Museum, you can stroll down to the artisan souk, known as Artisanat, tucked into the charming courtyard of the Selimiye madrasa Koranic school. The National Museum is a must-see. Entry is via the monumental gateway of the Qasr al-Hayr al-Gharbi, a desert palace of the Umayyad caliphate that dates back to 688. It was transported to Damascus stone by stone and reconstructed as the museum façade. The museum’s impressive collection features such artefacts as Ugarit tablets engraved with the oldest known alphabet and frescoes from the Dura-Europos synagogue.

The park in front of the museum, one of the very few in Damascus, is also worth a visit. Here you will find peace and tranquillity, and the coffee brewed at the local café is excellent. Everything a tourist needs to plan the next leg of a trip around Syria. The list of places to visit is a long one indeed. Syria’s most popular attractions include the 800-year old crusader castle Krak des Chevaliers, the ancient city of Palmyra unearthed by archaeologists, and bustling Aleppo with its caravanserais where Silk Route traders once made stopovers and now an excellent shopping destination.

11-01-18 16:40

Szerokie horyzonty ■ broad horizonS

Malula, urocze miasteczko niedaleko Damaszku. Tu wciąż mówi się po aramejsku, czyli językiem Jezusa.

Ma’loula is a charming town close to Damascus. The locals still speak in Aramaic, the language of Jesus.

Maluli. To miasteczko, do którego przyjeżdżają damasceńscy artyści – malarze i poeci, gdy szukają natchnienia. Położone na zboczach gór, z mnóstwem kościołów (te najsłynniejsze to sanktuarium św. Tekli i klasztor św. Sergiusza) i strzelistymi topolami posadzonymi obok białych i błękitnych domów. Uprawia się tu morele i to stąd pochodzi jeden z najlepszych gatunków wina w Syrii. Ale tym, co sprawia, że Malula jest naprawdę wyjątkowa, jest język.

Mieszkający tu ludzie mówią po aramejsku, czyli tak jak Jezus. Można go posłuchać na przykład podczas nabożeństwa lub po prostu zagadnąć człowieka na ulicy. – Jak większość turystów pewnie chcecie usłyszeć, jak brzmi Ojcze nasz albo Dziesięć przykazań. A ja wam zaśpiewam aramejską piosenkę o miłości – mówi z uśmiechem starszy pan i zaprasza nas na kawę. ☐

km from Damascus. This is the haven for Damascene painters and poets in search of inspiration. Nestled in the foothills of a mountain range, at an altitude of more than 1,500 meters Ma’loula has many churches (the most famous being the St Tecla sanctuary and the St Sergius monastery) and lofty poplars lining white and blue houses. This is where apricots are grown and one of Syria’s finest wines is made. But what makes Ma’loula truly unique is the language. The locals speak Aramaic, the language of Jesus. You can hear it during mass (so plan to visit a church during mass or communal prayer) and even spoken in the street. “As most tourists you would probably like to hear me say Our Father or the ten commandments... But I’m going to sing you an Aramaic love song”, says an older man with a smile as he invites for a coffee. ☐

22

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 22

11-01-18 10:57

Co jeszCze warto zobaCzyć | More to see

warto wiedzieć | City iNFo ■

Dniem wolnym od pracy jest piątek.

■

■

Waluta – funt syryjski (SYP). 1 funt to ok. 0,06 zł. W podróż najlepiej zabrać euro lub dolary i wymieniać je na funty w bankach lub kantorach.

Pałac azima niedaleko meczetu Umajjadów, zbudowany w 1749 r. z czarnego bazaltu i białego wapienia. Mieści Muzeum Syryjskiej Sztuki i Tradycji.

■

Krak des Chevaliers (po arabsku Kalat al-Hisn) – jeden z najlepiej zachowanych i najpiękniejszych zamków krzyżowców, niedaleko Latakii.

■

Palmyra (po arabsku Tadmur), największa atrakcja Syrii i jeden z najważniejszych na świecie kompleksów wykopalisk (od lat pracują tu polscy archeologowie). Świetnie zachowany teatr, świątynia Baala, a także wielka kolumnada.

■

■

Obiad w restauracji to koszt 200 SYP (12 zł), duża butelka wody 25 SYP (1,5 zł), nocleg w hotelu 500–1000 SYP (30–60 zł). Można też znaleźć tańszy, choć w gorszych warunkach, nawet za 100 SYP (6 zł).

Friday is a non-working day.

Currency – the Syrian pound (SYP). 1 pound = approx. PLN 0.6. It is best to take dollars or euro with you and change the money in Syria.

■

Lunch at a restaurant costs approx. SYP 200 (PLN 12), a large bottle of water SYP 25 (PLN 1.5), hotel room SYP 500-1,000 (PLN 30-60). You can find cheaper accommodation of worse standards at SYP 100 (PLN 6).

■

■

al azim Palace near the Umayyad Mosque was erected in 1749 of black basalt and white limestone. It houses the Museum of Syrian Art and Traditions.

■

Krak des Chevaliers (Kalat al-Hisn in Arabic) is one of the best preserved and most beautiful castles of the crusaders, close to Latakia.

■

Palmyra (Tadmur in Arabic) is Syria's greatest attraction and one of the most important excavation sites in the world (Polish archaeologists have been conducting research there for years). It has an excellently preserved theatre, Baal's temple and a huge colonnade.

cena w obie strony od 1159 zł, czas lokalny return tickets from PLN 1,159, local time WAW–DAm 22.30–3.10 wt., czw., nd. (czas trwania lotu 3 godz. 40 min) DAm–WAW 4:00–7:05 pon., śr., pt. (czas trwania lotu 4 godz. 5 min) WAW–DAm 22:30–3:10 Tue., Thur., Su. (flight duration 3 h 40 min).

DAm–WAW 4:00–7:05, Mo., Wed., Fri. (flight duration 4 h 5 min).

REKLAMA

23

014_KA_02_Szerokie Damaszek-kor.indd 23 XXX_KA_1102_Rozana.indd 1

11-01-18 12:18 1/10/11 10:27:13 AM

MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS

KORSYKA DZIKA WILD CORSICA Magdalena Rigamonti

Wiosna i wczesna jesień to na Korsyce wciąż upalne lato. Zdaje się tylko, że turyści o tym nie wiedzą, bo w maju na wyspie pustki.

Przekonała się o tym Maria Seweryn, aktorka i szefowa popularnego Och-Teatru.

Spring and early autumn qualify as hot summer in Corsica.

Tourists seem to be completely unaware of this as the island finds itself deserted in May. At least that is the experience of Maria Seweryn, actress and manager of the popular Och-Teatr.

24

024_KA_02_Moje miejsca-kor.indd 24

11-01-18 13:08

Zdjęcia/Credits: Sime Photo/Free, Corbis (2), Maksymilian Rigamonti

MARIA SEWERYN (36 l.) – aktorka teatralna i filmowa, córka aktorskiej pary: Krystyny Jandy i Andrzeja Seweryna (jako czterolatka zagrała też ich dziecko w Dyrygencie Andrzeja Wajdy).

Wystąpiła m.in. w serialu Glina Władysława Pasikowskiego i filmie Idealny facet dla mojej dziewczyny Tomasza Koneckiego.

Prowadzi Och-Teatr w Warszawie.

(36) stage and film actress, daughter of acting duo Krystyna Janda and Andrzej Seweryn (as a 4-year-old she starred in Adnrzej Wajda's The Conductor). She starred in numerous TV shows and films including Glina by Władysław Pasikowski and The Perfect Guy for My Girlfriend by Tomasz Konecki. She runs the Och-Teatr in Warsaw.

25

024_KA_02_Moje miejsca-kor.indd 25

11-01-18 10:15

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS

2|Turystyka i tradycyjne rolnictwo – droga pod Évisa to kwintesencja Korsyki.

Tourism and traditional farming – the scene at the foot of Évis embodies the essence of Corsica.

G

dybym miała miesiąc wolnego... – rozmarza się Maria Seweryn i szybko dodaje: – ...na co się zupełnie nie zanosi. Bo przecież od prawie roku szefuje warszawskiemu Och-Teatrowi. Na jej głowie jest wszystko: co miesiąc kolejna premiera, koncerty, próby, a za chwilę następny etap remontu… Nie zaniedbuje też aktorstwa. Prawdziwy popis kunsztu daje w spektaklu Koza, albo kim jest Sylwia? Kinomani mogą ją podziwiać w filmie Zwerbowana miłość, który właśnie gości na ekranach. – No, ale załóżmy, że miałabym wolne – wtedy od razu wyruszyłabym na Korsykę. Najpierw na północ, a później pociągiem po wschodnim wybrzeżu... Na razie to marzenia.

Do laTarni morSKiej

Już raz była na tej pięknej, należącej do Francji wyspie położonej na Morzu Śródziemnym, więc wie, o czym marzy. A było to tak: dwa lata temu zapakowała córki i koleżankę do samochodu i wyruszyła z nimi na podbój Korsyki. – W maju. Wynajęłam przez internet piętro domu w miasteczku L'Ile-Rousse na północy wyspy – wspomina. Dowiozła siebie i pasażerki do Nicei, a stamtąd promem na Korsykę. – Dom prawie nad samym morzem, z tarasem i widokiem na latarnię morską.

Godzinami można patrzeć. Przespacerowałyśmy się kilka razy groblą łączącą ląd z małą wysepką, na której stoi latarnia. Stamtąd jest niesamowity widok na miasto.

W maju na Korsyce jest już bardzo ciepło, choć jeszcze pusto. – Kiedy przyjechałyśmy, miejscowi mówili nam, że mamy szczęście, bo dzień wcześniej przestało padać i wiać. Przez pierwszy tydzień woda w morzu była jeszcze za zimna, by się kąpać, ale już w drugim tygodniu można by z niej nie wychodzić. Wylegiwałyśmy się na piaszczystej plaży, tuż obok strumienia spływającego z gór, zupełnie same. Dopiero pod koniec pojawili się inni wczasowicze. I okazało się, że plaża, którą tak polubiłyśmy, jest plażą nudystów! No, ale skąd miałyśmy to wiedzieć? – wspomina, śmiejąc się Maria.

CiSza i wolne SToliKi

W lipcu i w sierpniu wszystkie plaże w okolicy L'Ile-Rousse wypełnione są po brzegi, łącznie z tymi oddalonymi o kilka kilometrów od miasta. Cztery kilometry od centrum rozciąga się Plage de Rindara, którą przewodniki reklamują jako „fantastyczny pas wydm z białozieloną przezroczystą wodą”.

A położona siedem kilometrów od miasta Plage de Lozari to „szeroki pas białego gorącego piasku”.

Zdjęcia/Credits: Sime Photo/Free, East News

1|Cytadela w Bonifacio, z której widać oddaloną o 12 km Sardynię.

From the Citadel in Bonifacio you can see Sardinia at 12 km away from Corsica.

26

024_KA_02_Moje miejsca-kor.indd 26

11-01-18 10:15

T Y R R E Ń S K I E

O R Z E

M

M

Z E O R

Ś R Ó D Z I E M N E

You could also walk there. We FRANCJA strolled across the causeway to the Capo Corso Barcaggio small island where the lighthouse 1307 m stands several times. If offers an Korsyka Bastia unbeatable view of the town, espeCalvi L'Ile-Rousse cially at sunset. May in Corsica is 2706 m Ponte Leccia very warm but the island is desertMonte Évisa Cinto Corte ed. “When we arrived, the locals told us we were in luck because the 2622 m rain and wind had stopped the day Aléria before. The sea was too cold to go Ajaccio swimming during the first week, 2136m but we couldn’t drag ourselves out in the second. We just lazed around Porto-Vecchio on the sandy beach, close to a Bonifacio 20 km Cie brook flowing from the mountains śn. Bonifacio to the sea. And we had the whole place to ourselves. Other holiday-makers appeared shortly before we left. And we’ve since learnt that our favourite spot is a nude beach! But how were we supposed to know that?” Maria recalls laughing.

silence and empTy Tables

I

1|

f only I had a month off...,” Maria Seweryn says dreamily and adds hastily, “It’s totally out of question”. She’s been managing the Och-Teatr theatre in Warsaw for almost a year, looking after everything. Every month brings a new premiere, a concert, rehearsals, performances, followed by another refurbishment. Seweryn hasn’t given up on acting. She gives a stunning performance in the play The Goat, or Who is Sylvia? and appears in the movie Love Recruited, currently screening in cinemas. “Well, let’s assume I did have some free time. I’d go straight to Corsica without a moment’s hesitation. First to the north, and then by train to the east coast. These are only dreams, and I know I have to earn them.”

All the beaches around L’Île-Rousse are crammed with people for several kilometres in July and August. Four kilometres from the town centre lies Plage de Rindara.

This is hailed as a “sensational strand of dunes with pale-green transparent water” in the guidebooks. Plage de Lozari is a “wide stretch of hot white sand” seven kilometres out of town with the De Lozari resort village attached. This is a ghost town in May and apartments are available at half their peak season rates. By the way, spring and early autumn are good times to snaffle up bargains anywhere on tourist-dependent Corsica. The peace and quiet, the constantly empty bistro and the free restaurant tables are an added bonus. “From what I can gather, Corsica is one of the most sparsely populated regions in Europe. The number of people is decreas2|

To The lighThouse

Seweryn has already visited the beautiful French Mediterranean island once, so she knows what she’s dreaming about. The story goes that two years ago, she drove her daughters and a friend off to conquer Corsica. “In May. I rented the upper level a of house in the town of L’Île-Rousse in the north of the island over the Internet”, she recalls. She arrived safely with her passengers in Nice and took a ferry to Corsica. “The house was almost on the seafront, with a terrace and a view of the lighthouse. You could spend hours just looking at it.

27

024_KA_02_Moje miejsca-kor.indd 27

11-01-18 10:16

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS przed wjazdem do których trzeba zostawić samochód, bo uliczki są tak wąskie, że ledwo mieszczą się w nich obok siebie dwie osoby. W każdym za to jest kościół, w którym z reguły pracuje ksiądz z Polski. W L'Ile-Rousse ksiądz Polak znany jest w całym mieście – opowiada aktorka.

Sympatyczni krajanie napoleona

1| 2|

Przyznaje, że nie dojechała do głównych miast Korsyki: Bastii i Ajaccio słynącego z tego, że przyszedł tu na świat Napoleon, i że tutejsi ludzie są podobno najserdeczniejsi na świecie. – Czuję, że pojadę tam jeszcze nie raz. Mieszkańcy L'Ile-Rousse, których poznałam, namawiają mnie, bym przyjechała na miesiąc i dokładnie zwiedziła całą wyspę.

Mam plan, by wysiadając na każdej stacji, objechać pociągiem całe wschodnie wybrzeże – rozmarza się i znowu wraca do wspomnień: – Główną atrakcją turystyczną L'Ile-Rousse jest Muzeum Oceanograficzne, w którym już za 10 euro można z bliska, przez wielką szybę, zobaczyć ośmiornice, homary i prawie wszystkich innych mieszkańców Morza Śródziemnego. Miejscowi żartem nazywają to ogromne akwarium Grotte aux Requins. Zapewniam – rekinów tam nie ma. ☐

ing every year”, she says. Here we might add that the island numbered fewer than 250,000 permanent residents in 2008. This was 50,000 fewer than two years before. Why? Young people flee to Italy and France in search of work. They cannot survive on tourism, the staple Corsican industry.

2|calvi to raj na ziemi: kuchnia francuska, widoki i klimat włoskie. calvi is a heaven on earth: French cuisine and italian views and clime.

Do tego spokój, cisza i zawsze wolne stoliki w knajpkach. – Z tego, co wiem, Korsyka jest jednym z najmniej zaludnionych rejonów w Europie.

Z roku na rok liczba mieszkańców się zmniejsza – mówi aktorka. Dodajmy, że w 2008 r. naliczono ich tylko 250 tys. Dwa lata wcześniej było o 50 tys. osób więcej. Powód? Młodzi uciekają do Włoch i Francji w poszukiwaniu pracy. Z turystyki nie są w stanie wyżyć. – Proszę sobie wyobrazić, że przez dwa tygodnie wakacji na Korsyce nie spotkałam żadnego polskiego turysty. Więcej, prawie w ogóle nie było turystów – mówi Seweryn.

A przecież Korsyka to jedna z najpiękniejszych wysp śródziemnomorskich, z tysiąckilometrową linią brzegową, zachwycającymi górami i zdawałoby się nietkniętymi cywilizacją miastami. – Wyprawiałyśmy się do średniowiecznych miasteczek,

Maria admits she hasn’t made it to Corsica’s biggest cities: Bastia and Ajaccio, best known as the birthplace of Napoleon Bonaparte and home to the world’s most friendly people. “Something tells me that I’ll keep going back there. The people I met in L'Île–Rousse told me to come back for a month and tour the entire island. And I have a plan to get on a train in, say, L’Île-Rousse, get off at every station and visit the entire east coast of Corsica.

And then, take a ferry to Sardinia, and later to Sicily”, she says dreamily and returns to her memories again.

“The main tourist attraction of L'Île-Rousse is the Musée Océanographique where for EUR 10 you can get close and personal with octopuses, lobsters and almost all the denizens of the Mediterranean deep swirling behind a giant glass. The locals laugh that this giant aquarium is called Grotte aux Requins (Shark Cave).

But I can assure you there are no sharks there”. ☐

Zdjęcia/Credits: Hemis/East News, Sime Photo/Free

napoleon’S Friendly compatriotS 1|podwodny świat można zwiedzać samodzielnie lub w muzeum oceanograficznym w l'ile-rousse. the underwater world can be visitied at the oceanographic museum in l'Île–rousse.

28

024_KA_02_Moje miejsca-kor.indd 28

11-01-18 13:09

REGIONY ■ REGIONS

MAZOWSZE, JAKIEGO NIE ZNACIE THE UNKNOWN MASOVIA Warszawa? Żelazowa Wola? Łowicz? Jeśli tylko to kojarzy się wam z Mazowszem, to znaczy, że tak naprawdę nic o nim nie wiecie. Zapraszamy na wycieczkę, która zmieni wasze wyobrażenie o centralnej dzielnicy Polski.

If you only associate Masovia with Warsaw, Żelazowa Wola and Łowicz then you really know next to nothing about this central region of Poland. We are going to take you on a journey that will change your opinion forever.

Zdjęcia/Credits: Piotr Cieśla, Andrzej Sidor/Forum, Krystyna & Aleksander Rabij / Press Photo

Marcin Cichoński

30

030_KA_02_Regiony Mazowsze-kor.indd 30

11-01-18 10:17

Zdjęcia/Credits: Piotr Cieśla, Andrzej Sidor/Forum, Krystyna & Aleksander Rabij / Press Photo

2| 3|

1| 1|Potrafimy wyobrazić sobie Mazowsze bez koni, ale bez wierzb? Przenigdy!

We can easily imagine Masovia without the horses, but not without the willows.

2|Stroje ludowe łowiczanie zakładają od święta, jak np. tu na procesję Bożego Ciała.

The inhabitants of Łowicz put on traditional dress during holidays and festivities.

3|Widok na dolinę Wisły z zamku w Czersku.

The Vistula valley seen from Czersk castle.

030_KA_02_Regiony Mazowsze-kor.indd 31

11-01-18 10:17

regiony ■ regions wypadzie za miasto? Dziś proponujemy coś dla mieszkańców Warszawy i odwiedzających ją turystów – trasę wokół stolicy.

KajaKi górsKie na nizinach

2| 3|

Ś

nieg i mróz to jeszcze nie powód, by całą zimę spędzić w domu. Jeśli męczy was tłok na wyciągach albo nie macie czasu, by jechać w odległe kurorty, może warto pomyśleć o weekendowym

niezwyKły speKtaKl

Następny przystanek zaplanujmy w miejscowości Kamieńczyk. Najpierw koniecznie, w szczególności wczesną wiosną, wybierzmy się nad brzeg rzeki Bug. Jej rozlewiska, budząca się do życia przyroda i stada dzikiego ptactwa tworzą niezwykły spektakl.

Po czasie na łonie przyrody nie ma to jak solidny posiłek – serwowane przez gospodę Pod Dębem (ul. Warszawska 8) kartacze (upieczone z masy ziemniaczanej, przypominające kształtem wielkiego pieroga danie z farszem mięsnym lub serowym), bliny (naleśniki z mąki gryczanej przybrane śledziem, jesiotrem, kawiorem lub po prostu polane rozgrzanym masłem) to dania wskazujące, że jesteśmy zdecydowanie na wschód od Warszawy.

Na północ od stolicy dla miłośników militariów pozycją obowiązkową będzie wizyta w jednej z największych twierdz w tej części Europy – Modlinie.

O tym, jak rozległy obszar dało się z niej kontrolować, można się przekonać, podziwiając widok z wieży jednej z fortyfikacji (wstęp 5 zł). Zespół budyn-

Zdjęcia/Credits: Artur Tabor/Forum, Wojciech Kryński/Forum, East News (2)

1|

Zacznijmy od Drzewicy, która leży w... województwie łódzkim. Warto tu wpaść nie tylko ze względu na urokliwe ruiny gotycko-renesansowego zamku z XV w. Największą atrakcją miasta jest bowiem jedyny w Europie tor kajakarstwa górskiego położony na nizinach. Kto choć raz spróbuje zawrócić kajak pod prąd wody pędzącej 120–150 km na godz., nie będzie szukał innych rozrywek, tym bardziej że 60 min takiej atrakcji kosztuje zaledwie 10 zł. Na miejscu wynajmiecie sprzęt; ponieważ jednak jest to jeden z głównych obiektów treningowych polskiej kadry, przed przybyciem warto upewnić się, czy tor jest dostępny (tel. 606 385 397, ul. Braci Kobylańskich 51).

Jadąc z Drzewicy w kierunku północno-wschodnim, obowiązkowo odwiedzamy miejscowość Wyśmierzyce. To najmniejsze w Polsce miasto (liczy 850 mieszkańców, czyli 15 razy mniej niż największa polska wieś) ma niezwykły urok. Każdy, kto tędy przejeżdża, zatrzymuje się, by zrobić zdjęcie z typową dla Mazowsza zabudową. Widok parterowych, ustawionych wzdłuż drogi drewnianych domów jest niezwykły. Zjeżdżają tu więc turyści z całej Europy, by zobaczyć krajobraz, który za kilka lat może odejść w przeszłość.

32

030_KA_02_Regiony Mazowsze-kor.indd 32

11-01-18 10:17

S

now and frost are no reason to spend the entire winter at home. If you cannot bear the crowds on the mountain trails or do not have enough time to go to some faraway resort, why not take a weekend trip around Masovia? We now have something to suit both Varsovians and tourists – a trail around the capital.

Mountain Canoeing on the LowLands

Let us begin our tour in Drzewica, a city situated inside.... Łódź Voivodeship. The town is definitely worth a visit for the picturesque ruins of a 15th century Gothic and Rennaissance castle. However, Drzewica’s greatest attraction lies in its having Europe’s only mountain canoeing track to run through the lowlands. Once you’ve tried to turning a canoe against a 120-150 km/h current, you won’t bother looking for other attractions, especially since a 60 minute canoe ride only costs PLN 10. You can rent the equipment on site but this being one of the main training centres for the national canoeing team, you’d better call to check whether the site will be open to the public during your planned trip (phone 606 385 397, ul. Braci Kobylańskich 51).

As you head north-east of Drzewica, there is a place you simply must see. Wyśmierzyce is the smallest town in Poland (with only 850 inhabitants, or 15 times less than the largest Polish village) and it has

an aMazing show

The next stop on our itinerary, Kamieńczyk, is also connected with food. However, before we enter one of the most famous restaurants in this part of the country, let’s take a stroll along 1| Pod takimi wierzbami tworzył Chopin. Przynajmniej tak the banks of the Bug. In April, backwaters sądzi autor jego pomnika form, plants and trees (including the typiw warszawskich Łazienkach. these willows were an cal tree of the Masovia, the willow) come inspiration for Chopin. at least back to life after winter, and flocks of wild that is what the author of his birds return. All this makes for a wondersculpture in warsaw's Łazienki park thinks. ful view. Having worked up an appetite in the great outdoors, you can now make 2| Lasy i pola jak łowickie pasy – oto mazowiecki krajobraz. your way to the Gospoda pod dębem (ul.

Forests and fields are a Warszawska 8) for a serve of kartacze (cotypical Masovian landscape. oked from raw grated potatoes, shaped as 3| Muzeum wsi Mazowieckiej large dumplings and filled with curd or w sierpcu ocala od zapomnienia chaty kryte strzechą. meat) or – just so you know you’re east of a traditional house at the Warsaw – blinies from buckwheat flour Masovian Countryside with herring, sturgeon, caviar or butter.

Museum.

4| wisła o wschodzie słońca. uwierzcie nam: o innych porach dnia też jest piękna i dzika. the Vistula at dawn. But we assure you it is beautiful and wild at other times of day as well.

Zdjęcia/Credits: Artur Tabor/Forum, Wojciech Kryński/Forum, East News (2)

4|

an exceptional charm. No one can pass through here without stopping to take a few photos of the typical Masovian houses. The row of single-storey wooden dwellings lining the road is so exceptional that it is drawing tourists from all over Europe. This landscape is doomed to disappear in a decade or so when the residents start replacing their old homes with new ones.

33

030_KA_02_Regiony Mazowsze-kor.indd 33

11-01-18 10:18

regiony ■ regions

1|

a kr

Modlin

Czerwińsk Łowicz

a

Wyśmierzyce

ic

a

Łódź

Drzewica Piotrków Tryb.

niektóre budynki twierdzy Modlin, wspaniałego przykładu architektury wojskowej XiX w., można zwiedzać.

Parts of the Modlin fortifications, an excellent example of 19th century military architecture, are open to the public.

MeMory of a fortress and a Bridge

Anyone interested in military issues simply has to visit one of the greatest fortresses in this part of Eu­ rope – Modlin. You can see for yourself the vastness of the area that can be monitored from Modlin by climbing the tower (Tickets: PLN 5) of one of the fortifications. This complex of buildings has been renovated and rebuilt a number of times. Some of the modifications were necessitated by damage cau­ sed during the war. During the course of a history spanning a little over 200 years, the complex has been attacked by Napoleon’s troops, the tsar’s army, the army of the Kingdom of Poland and the Third Reich in no fewer than five wars.

Czerwińsk, north­west of Warsaw, is another place worth visiting. Like Wyśmierzyce, Czerwińsk has the small town architecture characteristic of the Masovian region. Its main attraction, though, is the 13th century Canons Regular of the Lateran mona­ stery. You can admire the landscape (including the beautifully overflowing Vistula) from the wooden vantage point in nearby Wyszogród. This is a rem­ nant of what was once the longest wooden bridge in Europe. Disassembled in 1999, the bridge was 1,300 metres long and was supported by 60 spans. ☐

Zdjęcia/Credits: Travelphoto

W

20 km

Płock

N

lasy 0

ków Modlina był wielokrotnie rozbudowywany oraz przebudowywany. Część zmian wymuszały zniszczenia wojenne. W ciągu dwusetletniej historii twierdza aż pięciokrotnie opierała się wojennej za­ wierusze, a o fortyfikacje walczyły zarówno wojska napoleońskie, carskiej Rosji, Królestwa Polskiego, jak i armie III Rzeszy.

Naszą wycieczkę kończymy w położonym na pół­ nocny zachód od Warszawy Czerwińsku. Tu warto zajrzeć z kilku powodów. Podobnie jak w Wyśmie­ rzycach zobaczymy tu tradycyjną mazowiecką za­ budowę małomiasteczkową.

Jednak prawdziwą atrakcją miejscowości jest klasz­ tor kanoników regularnych wybudowany jeszcze w XII w. W środku zaś przylegającego do niego ko­ ścioła można zobaczyć ślady fresków młodszych o sto lat. To w tym miejscu zatrzymał się w 1410 r.

Władysław Jagiełło, który po dokonanej nieopodal przeprawie przez Wisłę modlił się o powodzenie w wojnie z Krzyżakami. Pano­ w ramę okolicy (w tym pięknie Bug are Kamieńczyk rozlewającej się Wisły) możemy podziwiać w pobliskim Wyszo­ grodzie z drewnianej panoramy WARSZAWA Siedlce widokowej. Jest ona pozostało­ ścią rozebranego w 1999 r. naj­ dłuższego wówczas drewnianego l Wi sł a Pi mostu w Europie. Miał on aż mk Ra d o 1300 m długości, a podpierało go Radom aż 60 przęseł. ☐

34

030_KA_02_Regiony Mazowsze-kor.indd 34

11-01-18 10:18

a d v e r to r i a l

Żyrardów – A City Wrapped in Linen One of Masovia’s youngest cities has a most remarkable history. Żyrardów – one of Europe’s urban treasures – was named after Philippe de Girard.

Girard was a French inventor of linen spinning machines.

He was brought to Poland in the first half of the 19th century and entrusted with the task of creating a domestic textile industry from scratch, which he succeeded in doing, right here in Masovia. In early 20th century, the Żyrardów weaving plants were the largest manufacturer of linen products in Europe. The erection of the factories was followed with the establishment of a completely new city. The dominating hue of the city has so far been the red of the bricks of which the industrial and residential buildings were made.

One of the most often recommended sites to visit in the city is the Żyrardów Museum. This is housed in an Art Deco palace which used to belong to the factory co-owner Karol Dittrich.

The Żyrardów authorities are now faced with the necessity of revitalising the city centre. It is vital that the tourist merits of the industrial and architectonic structure of the city be exploited to the full. Cultural events held in the city, such as the European Music Integration festival which takes place in late April and early May every year, have been local attractions for a few years now. The leitmotiv of the event is jazz and the agenda includes concerts, workshops and photography competitions. In September, Żyrardów hosts European Heritage Days whose central event is a picnic introducing guests and locals to the rich multicultural heritage of the city.

Opinogóra – Romantic Ambience Not far from Ciechanów, surrounded by a landscape park, is the picturesque Museum of Romanticism in Opinogóra. The museum is housed in an old palace complex that once belonged to the historic Krasiński family. The family owned Opinogóra from the first half of the 18th century until the Partitions of Poland and then regained it in the mid 19th century. Opinogóra was completely destroyed during World War I. Rebuilding the neo-Gothic castle in Opinogóra and redesigning it for cultural purposes did not commence until the 1950s. On 20 May 1961, the Museum of Romanticism was opened in the remodelled interior while the scenic park outside is the perfect place for a romantic stroll.

www.mazovia.pl

Kaleidoscope_mazovia.indd 1

1/17/11 11:24:30 AM

KUCHNIA ■ CUISINE

Rośnij duży, okrąglutki The Doughty Doughnut Ola Lazar, Gastronauci.pl

Przez jeden dzień w roku trzeba stać po nie w kolejce i są reglamentowane – jedna osoba może kupić maksymalnie 20 sztuk. Dobrze zamówić je z wyprzedzeniem, zwłaszcza w najlepszych cukierniach. Trudno zjeść je elegancko, czyli bez oblizywania się (jeśli pokryte są lukrem) lub bez zakasłania (posypane cukrem pudrem). Ale i tak kochamy pączki.

There is one day in the year when they are rationed and you have to queue to get them. You would be well advised to order in advance, especially from the better cake shops. Maintaining good table manners and preventing ourselves from licking our lips (when they are iced) and coughing (when they are coated in caster sugar) is not easy. But we love our pączkis anyway.

36

036_KA_02_Kuchnia-kor.indd 36

11-01-18 10:21

Zdjęcie/Credits: Stock Food/Free, Jerzy Dudek/Fotorzepa

S

T

ymbol karnawału dotarł do Polski prawdohis symbol of carnival decadence probably made its way to Poland from podobnie z Turcji, ale traktujemy go jak coś Turkey, but we like to think of rodzimego. Dlatego dziwi nas, gdy spotykamy go na straganach w Erywaniu, Bukareszcie it as a purely Polish pastry. That’s czy w sieciowych kawiarniach Nowego Jorku. why we are surprised to fi nd Staropolski pączek raczej nie smakowałby współdoughnuts in market stalls in czesnym Polakom. Nie miał nadzienia, jego ciaErevan and Bucharest, and in sto było tak twarde, że XVIII-wieczny pamiętniNew York cafe chains. The curkarz Jędrzej Kitowicz pisał, że trafiwszy nim rent crop of Poles would probaw oko, można je było podsinić. Pierwsze polskie bly not take to the traditional pączki robiono ze słonego ciasta i polewano stoPolish doughnut. Th is little pionym smalcem ze skwarkami. Z czasem wersja thingamajig had no fi lling and słodka prawie zupełnie wyparła wytrawną, a za the dough had a hard and clogged panowania króla Augusta III pączek zyskał na texture that led 18th century chronicler and historian Jędrzej Kitowicz to write that wykwintności, stając się tak lekki, że „wiatr you could give someone a black eye if you hit zdmuchnąłby go z półmiska”. Jednak jest to lekthem with it. The fi rst Polish doughnuts were kość metaforyczna, bo dostarczający made of salty dough and sprinok. 500 kalorii pączek potrafi w istotny sposób zaważyć na naszej figurze.

Kreple, czyli pączki po kled with melted lard and pork cracklings. Over time, the sweet Na szczęście jest jeden dzień w roku, śląsku, nadziewa się version won out over its savoury kiedy mamy w Polsce pączkową dyspowidłami śliwkowymi. counterpart, but the doughnut pensę. Tłusty czwartek (w tym roku Słynne pączki became truly refi ned and light. przypada 3 marca) to dzień, w któwarszawskie to pączki Naturally, the doughnut’s lightrym pączki nie tyle można, co wręcz z konfiturą z róży. ness is purely metaphorical as its trzeba jeść! Bowiem według starych 500 calories can take a heavy toll przesądów niespróbowanie tego dnia Kreple or Silesia-style on our figure. Luckily, there is pączka może ściągnąć na człowieka doughnuts are filled one day in the year when doughw nadchodzących miesiącach same with plum marmalade. nut sins are absolved in Poland. nieszczęścia. Niektórzy tak bardzo The famous Warsaw Fat Thursday (March 3) is the biorą sobie tę przestrogę do serca, że doughnuts are stuffed one day when doughnuts are not zjadają na wszelki wypadek kilka only eaten, they must be eaten! sztuk – stąd najbardziej oblegane cuwith rose hip jam.

Old customs and superstitions kiernie wyznaczają limity sprzedaży. have it that the failure to eat a W karnawale pączki traktujemy na doughnut on that day will bring tyle serio, że lokalne gazety organizują konkursy certain misfortune in the months to come. Some na najlepszych pączkowych mistrzów, a na forach of us are so intimidated by the warning that we eat internetowych wrą dyskusje, jak dobrego pączka several doughnuts just to be on the safe side. The rozpoznać jeszcze przed zakupem. Profesjonaliprofessionals advise us to check whether the ści radzą przede wszystkim zwrócić uwagę, czy doughnut has a light rim in the waistline, which pączek „w talii” ma jasną otoczkę – to znak, że means it was fried properly, and whether there is a został wysmażony według starego przepisu: najtiny hole on the bottom – a bad sign indicating pierw z jednej, a następnie z drugiej strony. Trathat the fi lling was injected after frying and defidycjonaliści smażą pączki w gorącym smalcu, nitely a no-no. ☐ postępowi cukiernicy dopuszczają smażenie w oleju, co moim zdaniem odbiera ciastu część charakterystycznego posmaku. Sprawdzić też GDZIE KUPIĆ | WHERE TO GET THEM warto, czy pączek ma od spodu dziurkę. Jeśli tak, BLIKLE, Nowy Świat 35, Warszawa to niedobrze, bo oznacza to, że nadzienie wtryPRACOWNIA CUKIERNICZA ZAGOŹDZIŃSKIEGO, śnięto do masy już po usmażeniu, a tak być nie ul. Górczewska 15, Warszawa powinno. Jeśli zaś po naciśnięciu pączka palcem CUKIERNIA STAROWICZ, ul. Stradomska 7, Kraków w cieście pozostaje wgniecenie, to dowód, że do CUKIERNIA WEBER, al. Wielkopolska 7, Poznań masy drożdżowej dodano za dużo tłuszczu. ☐ 37

036_KA_02_Kuchnia-kor.indd 37

11-01-18 13:09

TWOJE FINANSE ■ YOUR MONEY

2011 rokiem inwestycji w akcje 2011: Year of Equity Investments ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Krzysztof

Szczepaniak

Zastanawiasz się, na jakiej inwestycji da się w tym roku zarobić najwięcej? Czy warto zainteresować się funduszami, a może lepiej lokatami bankowymi? O tym, jak najlepiej w 2011 r. zainwestować, rozmawiamy z Ryszardem Rusakiem, dyrektorem inwestycyjnym ds. akcji Union Investment Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych SA.

W 2010 r. na funduszach inwestycyjnych można było zarobić średnio 10 proc., zaś na lokatach bankowych 5–6 proc. Zeszły rok był również dobry dla warszawskiej giełdy i polskiej gospodarki. Czy rok 2011 będzie dla polskich inwestorów równie udany?

Wiele wskazuje na to, że będzie to dobry rok. Powody do zadowolenia daje przede wszystkim kondycja polskiego przemysłu. W październiku minionego roku produkcja przemysłowa wzrosła o 8 proc. Ponadto zaobserwowaliśmy ostatnio najlepszy od roku 2004 wynik tak zwanego wskaźnika menedżerów logistycznych.

W ocenach prognoz inwestycyjnych to bardzo istotny wskaźnik, gdyż odzwierciedla opinie menedżerów, którzy oceniają sytuację swoich firm w takich sferach jak nowe zamówienia, import czy produkcja. Prognozy dużego wzrostu gospodarczego w Polsce potwierdziła również Komisja Europejska. Jej szacunki mówią, że polski PKB w roku 2011 wyniesie nawet 3,9 proc.

Wszystkie te kwestie będą miały naszym zdaniem pozytywny wpływ na polską giełdę – WIG 20 powinien w tym roku wzrosnąć o blisko 14 proc., zaś WIG o blisko 19 proc.

To by oznaczało, że wciąż będzie można zarobić na inwestycjach w akcje lub w fundusze akcyjne?

Zdecydowanie tak.

Od lutego 2009 r. warszawski WIG urósł o 122 proc.!

Może się więc wydawać, że to na tyle dużo, by doszło do głębszej korekty.

Wzrost od lutego 2009 r. o 122 proc. nie oznacza, że obecnie akcje nie mają już potencjału wzrostowego. Dla

In 2010, the average profit you could make on investment funds was 10% compared to the 5 to 6% profit on bank deposits. The past year was also good for the Warsaw Stock Exchange and the Polish economy.

Will 2011 be equally attractive for Polish investors?

There are many premises which lead to believe that it will be a successful year. The standing of the domestic economy is one of the issues that we should pride in. In October 2010, industrial output grew by 8%. Also the Purchasing Managers Index has marked its best result since 2004. This is a crucial index taken into account when developing forecasts as it reflects the opinions of managers who evaluate their companies with respect to new orders, import and production. The forecast of a dynamic economic growth has also been confirmed by the European Union. According to EU estimates, the 2011 Polish GDP will reach 3.9%. All these issues will have a positive impact on the Warsaw Stock Exchange – we expect the WIG 20 index to increase by approximately 14% and the WIG to go up by roughly 19%.

This would mean that investing in stock or equity funds is still a good bet?

Definitely.

Since February 2009, the Warsaw WIG index has grown by 122%! It may seem that this is bound to be followed by a considerable decrease.

The fact that the index has grown by 122% since February does not mean that the stock traded now has no such growth potential. For example, between July 2002 and July 2007 the WIG index went up by 436%! Today

Zdjęcia/Credits: Dariusz Iwański/UI

Are you wondering what investments will generate most profits this year? Should you focus on funds or bank deposits? We talked about the best investments to Ryszard Rusak, the Equity Investments Director of Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

38

038_KA_02_Finanse-kor.indd 38

11-01-18 10:22

Zdjęcie/Credits: xxx

Artykuł sponsorowany/Sponsored article porównania między lipcem 2002 r. a lipcem 2007 r. the stock on the Warsaw Stock Exchange, in comindeks WIG wzrósł o 436 proc.! Obecnie akcje na warparison to the pre-crisis period, is still cheap. We szawskim parkiecie – w porównaniu z okresem sprzed are not even close to the pre-crisis highs. Apart kryzysu – są wciąż tanie. Do przedkryzysowych szczyfrom that the positive forecasts pertaining to profits tów wciąż nam bardzo daleko. Poza tym na dobre profrom equity funds (or directly from stock) stem to a gnozy zysków z funduszy akcyjnych (czy też bezpośredgreat extent from the positive outlook for world nio z akcji) wpływa pozytywna ocena perspektyw economy. The GDP growth forecast for the USA is rysujących się przed światową gospodarką. Prognozy 2.5%, compared to 1.7% for the Euro zone, which in wzrostu PKB dla USA to 2,5 proc., zaś dla strefy euro turn has a positive impact on the domestic econo1,7 proc., co w konsekwencji wpływa na dobry okres my. także dla polskiej gospodarki.

According to the Monetary Policy Council, this Z zapowiedzi płynących z Rady Polityki Pieniężnej year, investors should focus on deposits. The MPC wynika, że w tym roku powinniśmy się zainteresować head recently announced an increase in interest jednak przede wszystkim lokatami. Szef RPP zaporates which translates into higher interest on dewiedział niedawno wzrost stóp procentowych, a za posits. wzrostem stóp w górę podąża oprocentowanie lokat.

While it is true, it is still unknown how much the To prawda, ale wciąż nie wiadomo, jak wysokie będą to interest rates will grow nor when exactly this will podwyżki i kiedy nastąpią. Poza tym zyski z lokat, choć happen. Besides, the profit generated on deposits, bezpieczniejsze, nie dają takich szans na zarobek jak despite being much safer, will never compete with fundusze akcyjne. Szacujemy, że zyski z funduszy akthe potential return on investments of equity funds. cyjnych wyniosą w tym roku od 14 do 21 proc., zaś zyski According to estimates, the equity fund earnings z lokat nie przekroczą zapewne 6 proc. will amount to between 14 and 21% with the interest Skoro prognozy dla polskiej gospodarki są tak dobre, on deposit will most likely not exceed 6%. może warto w najbliższych miesiącach inwestować If the forecasts for the Polish economy are so good jeszcze bardziej agresywnie? should we should perhaps start investing more agTen rok to rzeczywiście okazja dla osób skłonnych do gressively in the upcoming months? podjęcia większego ryzyka. Są pewne sektory gospodarThis year will offer great opportunities for investors ki, które mogą przynosić wysokie zyski. willing to take greater risks. There are Aktualnie największy potencjał widzimy some sectors of the economy which can w sektorze energetycznym, finansowym, Zyski z lokat, choć generate high profits. Currently the sectelekomunikacyjnym oraz utylizacji od- bezpieczniejsze, nie tors of greatest investment potential are: padów. I wśród naszych produktów taki energy, financial sector, telecommunicadają takich szans właśnie fundusz mamy – UniAkcje Sektions and waste disposal. And we have na zarobek jak tory Wzrostu. such an equity fund in out portfolio fundusze akcyjne.

Inwestycja w ten typ funduszy obarczo– UniAkcje Sektory Wzrostu. na jest jednak dużym ryzykiem. Może Profits on deposits, There is a high risk involved in this type nasze pieniądze na inwestycje powinnidespite being much of investment funds. Perhaps it would śmy podzielić na co najmniej dwa koszybe best to split the money earmarked safer, cannot ki: ryzykowny i bezpieczny? for investments into at least two baskets compete with Oczywiście. Należy mieć na uwadze to, że – a risky one and a safe one. earnings from w nadchodzącym roku rynek akcji będzie Of course. You have to bear in mind that equity funds. cechował się większą zmiennością niż in the upcoming year the equity market w 2010 r. Podobnie jak w roku ubiegłym will be more changeable than in 2010. As indeksy giełdowe będą rosły i spadały was the case last year, the stock indexes will be rising and dropping more frequently. The w krótszych odstępach czasu. Dla ostrożniejszych najlepszym rozwiązaniem mogą być więc tak zwane funmore cautious investors might want to start investdusze mieszane, czyli zrównoważone, oraz fundusze ing in the so-called balanced funds and stable stabilnego wzrostu. One powinny dać zarobić blisko growth funds. These could generate profits of 9 to 9–13 proc. Jeszcze bardziej ostrożni inwestorzy powin13%. To those who are reluctant to take risks we can ni zainteresować się inwestycją w fundusze z ochroną recommend investing in capital protected funds. kapitału. Szacujemy, że stopa zwrotu z tych funduszy According to our estimates investors can expect a wyniesie na koniec roku ok. 7–8 proc. ☐ profit of aproximately 7-8% at year end. ☐ 39

038_KA_02_Finanse-kor.indd 39

11-01-18 10:22

Zdjęcia/Credits: Ccezariusz Andrejczuk

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

40

040_KA_02_Polskie przeboje-kor.indd 40

11-01-18 10:23

PIĘCIU WSPANIAŁYCH

THE MAGNIFICENT FIVE Andrzej Hołdys

Liczby mówią same za siebie: 23 parki narodowe chronią najcenniejsze fragmenty polskiej przyrody. Aż dziewięć z nich trafiło na światową listę rezerwatów biosfery UNESCO, a pięć ma wartość wyjątkową nie tylko w skali kraju.

The numbers speak for themselves: 23 national parks protect Poland’s most valuable natural assets. Every park features something unique, nine have been listed on the UNESCO Biosphere Reserve Directory, and five are exceptional by international standards.

41

040_KA_02_Polskie przeboje-kor.indd 41

11-01-18 10:23

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS MEKKA ORNITOLOGÓW

gniazda mają rzadkie ptaki drapieżne – orzeł przedni, bielik i orlik krzykliwy. Czasami uda się je zobaczyć z platformy widokowej wzniesionej na skraju lasu. Atrakcją faunistyczną jest też XIX-wieczna twierdza Osowiec wzniesiona przy jedynej przeprawie przez bagna – w podziemiach carskich fortyfikacji zimuje aż 10 gatunków nietoperzy.

ORNITHOLOGIST’S PARADISE Expanse fens and marshes line the River Biebrza for over 100 km to form one of Europe’s biggest wetlands. The area abounds in panoramic landscapes, ecosystems and habitats unseen elsewhere where water management had irreversibly destroyed similar environments.

The meanders and overflow basins of the Biebrza are a genuine bird kingdom. The local bird population is estimated at 271 species. Over 180 nest there, and many others stop over for several weeks during their annual migrations. That is why BirdLife International recognizes Biebrza Wetlands as a bird sanctuary of international importance. Every spring, ornithologists from all over the world descend on Biebrza to observe bird mating. The wetlands are also brimming with insects, with over 700 butterfly species, almost 450

spider species and over 500 beetle species.

The central section of the valley, situated away from the river, reveals a giant and almost primeval marshy forest known as the Red Fen. This is a favourite haunt of moose, as it was only here that these animals managed to survive World War II. Today, the Biebrza Wetlands are home to over 400 moose – the largest population in Poland. Red Fen is also a place where you can see packs of wolves and nests of rare predatory birds, such as the golden eagle, the white-tailed eagle and the lesser spotted eagle.

You can sometimes spot them from one of the viewing platforms erected on the edge of the forest. Another zoological attraction is the 19th century Osowiec fortress, erected on one of the crossings through the swamp. The cellars, which date back to Russian imperial times, are now the wintering grounds of ten bat species.

Zdjęcia/Credits: FLPA/Diomedia, Cezariusz Andrejczuk (2), Klaus Nigge (3), Minden Pictures/FPM

Na długości ponad 100 km wzdłuż rzeki Biebrzy ciągną się rozległe bagna i torfowiska, tworząc jedne z największych w Europie mokradeł. Zachowały się tu rozległe krajobrazy, ekosystemy i siedliska, których nie zobaczymy nigdzie indziej, bo zostały bezpowrotnie zniszczone w wyniku melioracji. Meandry i rozlewiska Biebrzy są królestwem ptaków. Naliczono ich tutaj 271 gatunków. Ponad 180 z nich zakłada gniazda, a wiele innych zatrzymuje się na parę tygodni podczas corocznych migracji. Z tego powodu organizacja BirdLife International uznała Bagna Biebrzańskie za ostoję ptaków o randze światowej. Każdej wiosny przyjeżdżają nad Biebrzę ornitolodzy z całego świata, aby obserwować ptasie gody.

Mokradła to także królestwo owadów – naliczono tu ponad 700 gatunków motyli, blisko 450 gatunków pająków i ponad 500 gatunków chrząszczy. W środkowej części doliny, choć z dala od samej rzeki, zachował się olbrzymi i niemal pierwotny bór bagienny o nazwie Czerwone Bagno. To ulubione miejsce łosi, które tylko tu przetrwały w Polsce II wojnę światową. Dziś na całych Bagnach Biebrzańskich żyje ich ponad 400 – jest to największa populacja tego ssaka w kraju. Czerwone Bagno przemierzają też watahy wilków, a swoje

42

040_KA_02_Polskie przeboje-kor.indd 42

11-01-18 13:10

TYSIĄCLETNI LAS Z końcem ostatniego zlodowacenia na tereny północnej Polski zaczęły powracać drzewa. Jako pierwsze gatunki iglaste.

Po nich, gdy zrobiło się cieplej, przybyły drzewa liściaste. Dziś ta mieszanka świerków, sosen, dębów (na zdj. poniżej dąb szypułkowy), brzóz, lip, jesionów, grabów i ponad 20 innych gatunków składa się na największy naturalny las nizinny Europy – Puszczę Białowieską. Ciągnie się ona na długości ponad 50 km, zajmując powierzchnię blisko 1500 km².

Dwie piąte z tego znajduje się w Polsce, reszta na Białorusi. Najcenniejsze połacie lasu, od wieków nietknięte ręką człowieka, chroni Białowieski Park Narodowy. Dawniej puszczy strzegli polscy monarchowie, którzy polowali tu już 600 lat temu. W królewskich kniejach nie można się było osiedlać ani korzystać z ich dóbr. Dzięki temu las oparł się kolejnym falom osadnictwa. Dziś stanowi unikat w skali globu.

Od 1976 r. jest częścią Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery. Trzy lata później wpisano go na listę światowego dziedzictwa ludzkości UNESCO. Powód? W Puszczy doliczono się ponad tysiąca gatunków roślin naczyniowych: samych mchów jest ok. 200 gatunków, poza tym 400 gatunków porostów i 2 tys. gatunków grzybów! W lesie rozpoznano 12 tys. gatunków zwierząt, ale szacuje się, że może ich być nawet dwa razy więcej. Są wśród nich wspaniałe drapieżniki:

wilki i rysie, jednak najsłynniejszym mieszkańcem białowieskiego lasu jest oczywiście żubr – największy europejski ssak osiągający wagę jednej tony.

Około 300 olbrzymów wędruje swobodnie po polskiej części puszczy. Ponieważ nie boją się ludzi, o spotkanie z nimi nietrudno. Puszcza jest też domem (także sezonowym) dla ponad 250 gatunków ptaków. Między innymi dlatego wielu naukowców chciałoby, aby cały ten tysiącletni las, a nie tylko jego fragmenty, został objęty granicami parku narodowego.

A THOUSAND-YEAR-OLD FOREST Trees reappeared in northern Poland at the end of the lastglacial period. Coniferous species arrived first, and their leafy cousins followed when the climate got warmer. Today, this mosaic of firs, pines, oaks, birches, lindens, ashes, elms and over 20 other tree species forms the Białowieża Forest, Europe’s biggest natural lowland forest stretching over 50 km with a total area of almost 1,500 sq. km. Two-fifths are located in Poland, with the rest in Belarus.

Deep in the interior, the most valuable part of the forest – a centuries old pristine wilderness – is protected inside the Białowieża National Park. This ancient forest was protected by the Polish sovereigns who hunted there over 600 years ago. Settlement and forest harvesting was forbidden in the royal woods. Białowieża repelled subsequent waves of settlement to become the world’s most unique area. It was

entered into UNESCO’s World Network of Biosphere Reserves in 1976, and was listed as a UNESCO World Heritage site three years later.

Why? It is estimated that Białowieża Forest is home to over a thousand vascular plants. The local moss comprises around 200 species plus 400 lichens and 2,000 fungi species! Many of these are found exclusively on dead trees. The forest offers shelter to 12,000 animal species, but estimates indicate the actual number may be twice that. Białowieża’s fauna includes magnificent predators – wolves and lynxes, yet its most famous inhabitant is the wisent, or European bison which weighing at around a tonne is the largest mammal in Europe. Approximately 300 of these giants wander freely around the Polish part of the forest and are not intimidated by people. The forest is also (seasonally) home to over 250 bird species. That is why, many scientists would like to see the entire thousand year old forest – not just its best preserved fragments – protected as the national park.

43

040_KA_02_Polskie przeboje-kor.indd 43

11-01-18 10:24

WYJĄTKOWE TURNIE

Tatry to jedyne wysokie góry w Polsce. Oferują bogactwo krajobrazów i form terenu, niezrównane widoki, gęstą sieć szlaków turystycznych oraz liczne schroniska. Zarazem podlegają ścisłej ochronie. Świat roślin tatrzańskich podobny jest do tego, który znamy z Alp (na dolnym zdj. szarotka alpejska). Posiadają charakterystyczny dla gór wysokich piętrowy układ roślinności: najniżej są lasy regla dolnego i górnego okrywające niemal jednolitym płaszczem doliny i zbocza górskie, powyżej znajdują się gęste zarośla kosodrzewiny, następnie hale wysokogórskie i w końcu lubiąca ekstrema roślinność stromych skalnych turni. W Tatrach ścierają się wpływy zachodnio- i wschodnioeuropejskiej przyrody wysokogórskiej, dlatego są wyjątkowe na kontynencie. Rośnie tu wiele gatunków endemicznych (czyli występujących tylko tutaj), np. wiechliny – granitowa i szlachetna, czy warzucha tatrzańska. Samą polską przyrodę wzbogacają o ponad 200 endemitów. Tatry to oczywiście także wspaniała i różnorodna fauna, której najsławniejszymi przedstawicielami są: świstak, niedźwiedź brunatny i kozica. Ta ostatnia jest symbolem Tatrzańskiego Parku Narodowego utworzonego w 1955 r. w celu ochrony gór. Od ćwierć wieku Tatry są też światowym rezerwatem biosfery UNESCO.

EXCEPTIONAL ROCK TOWERS The Tatras are the only really high mountains in Poland and have no end of landscapes, topographic features and unparalleled views, as well as a dense network of tourist trails and numerous hostels. They are also under strict protection. Tatra mountain flora is similar to the Alpine ecosystem and evinces the distinc-

tive altitudinal layering of high mountains: the lowest belt features almost homogenous low alpine and montane forests overgrowing valleys and mountain slopes, higher up are thick bushes of dwarf mountain pine, then high-altitude meadows, and finally extreme-condition loving plants that thrive on steep rocky slopes. The Tatras also feature a galore of endemic species, such as Poa granitica Braun-Blanq or poa nobilis tussock-grass and Tatra scurvy-grass (all three are found in the high mountain meadows and on the rocky peaks). This is also the place where western Alpine flora meets its eastern counterparts. That alone makes the Tatras unique on our continent. Their contribution to Polish flora includes over 200 endemic plant species. The Tatras also exhibit an amazingly diverse fauna whose best known representatives are the alpine marmot, the brown bear and the chamois. The chamois is the symbol of the Tatra National Park, which was established in 1955 to protect the mountain range. The Tatras have been a UNESCO World Biosphere Reserve for a quarter of a century.rve for a quarter of a century.

Zdjęcia/Credits: Wiesław Kałuszka (2), Marzena Hmielewicz/Adventure Pictures, Minden Pictures/FPM

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

44

040_KA_02_Polskie przeboje-kor.indd 44

11-01-18 10:25

W CIENIU WIELKIEGO MIASTA

Puszcza Kampinoska to jedyny ocalały fragment lasów, które jeszcze pod koniec XVI w. zajmowały niemal całe Mazowsze. Zaczęto je karczować w następnym stuleciu, a w XVIII w. wycinka przyspieszyła. Wtedy też po raz pierwszy zaczęto używać obecnej nazwy. Określano nią zwarty kompleks leśny zaczynający się na zachód od Warszawy i ciągnący się na długości blisko 50 km aż po dolinę Bzury. W krajobrazie puszczy dominują wspaniałe wydmy paraboliczne, pomiędzy którymi znajdują się tereny bagienne. Większość kampinoskich wydm powstała pod koniec ostatniego zlodowacenia. Są uważane za najlepiej zachowane wśród wydm śródlądowych Europy. Rosną na nich piękne bory mieszane, w których przeważają strzeliste sosny oraz dęby. Przed wiekami tutejsze sosny cieszyły się wielkim powodzeniem wśród szkutników – były wysokie i proste, więc idealnie nadawały się na maszty. Kontrastowa mozaika wydm i bagien jest podstawą różnorodności tutejszego świata roślin i zwierząt. Tych drugich zidentyfikowano do tej pory ok. 3 tys., w tym ok. 200 gatunków chronionych. Warto jednak podkreślić, że fauna kampinoska jest wciąż słabo poznana. Wiadomo, że w puszczy żyją 52 gatunki ssaków. Wśród nich są trzy gatunki przywrócone w wyniku reintrodukcji: łoś, bóbr i ostatnio ryś. Kampinoski Park Narodowy powstał w 1959 r. i chroni całą puszczę.

W 2000 r. otrzymał on, wraz z otuliną, status

rezerwatu biosfery UNESCO. To jedyne takie miejsce w Europie, które sąsiaduje bezpośrednio z dwumilionową aglomeracją. Nigdzie na świecie przyrodzie nie jest łatwo przetrwać w cieniu wielkiego miasta. Puszcza Kampinoska jest pod tym względem unikatem.

IN THE SHADOW OF METROPOLIS The Kampinos Forest is all that remains of the thick woods that covered almost the entire Masovia region in the late 16th century. Felling began a century later, and the process was accelerated in the 18th century. That is also when the current name of the woods was first coined to denote a compact forest complex that stretched west of Warsaw to encompass an area of almost 50 km that reached as far as the Bzura Valley. The Kampinos landscape is one of magnificent parabolic dunes interspersed with swamps. The dunes were mostly formed during the last glacial period and are regarded as the best extant examples of inland dunes in Europe. They are covered with mixed forests dominated by lofty pines and oaks. Centuries ago, these pines were highly prized by boat-builders – tall and straight, the masts made from them were eagerly purchased by merchants in Baltic ports. This contrasting mosaic of dunes and swamps has given rise to an amazing diversity of fauna and flora. The number of animal species has been estimated at around 3,000,

including approximately 200 protected ones. It should be stressed that the fauna of Kampinos is still largely unexplored. We know that the forest is home to 52 mammal species, including three re-introduced ones: the moose, the beaver, and more recently, the lynx. The Kampinos National Park was established in 1959 to protect the entire forest. The park, together with its buffer zone, were listed in the UNESCO Biosphere Reserve Directory in 2000. This is the only area of its kind in Europe to adjoin so large an urban agglomeration.

45

040_KA_02_Polskie przeboje-kor.indd 45

11-01-18 13:10

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

KRAINA WĘDRUJĄCYCH WYDM

THE LAND OF MARCHING DUNES

Sandbar. How does it work? First, the point men – rapidly-growing grasses with long roots – make a beachhead on the dunes. These are followed by sedge, then various dwarf shrubs, and finally pines form coastal forests. The Sandbar has areas devoid of plants as well as places overgrown by grass, and spots with pioneer shrubbery and young trees. The different phases of overgrowth are almost within arm’s reach. The huge coastal lakes, surrounded by abundant swamps inhabited by hundreds of species of water and wading bird, are truly impressive. The Słowiński National Park was established in 1967 and it was recently enlarged with another two mile strip along the Baltic. The waters surrounding the Łeba Sandbar are among the cleanest in the Polish littoral zone. They are home to numerous species of alga, mollusc, shellfish and fish. The grey seal and the ring seal are frequent visitors.

The central part of the Baltic Coast is a land of water, wind and sand. The happy result of their combined efforts is the Łeba Sandbar with its majestic dunes, the tallest of which rise above 40 m. The Sandbar was formed thousands of years ago as a result Słowiński of the accumulated activities of Bal- Park Narodowy

GDAŃSK

Biebrzański tic Sea currents and western winds.

Park Narodowy Deposited sand gradually cut off the s Wi bay that had once existed there from Białowieski Warta Park Narodowy the sea. What we have now are nuPOZNAŃ Kampinoski Odra merous lakes. The sandbar is now Park Narodowy WARSZAWA around 35 km long and continues to be ŁÓDŹ active. Sand deposited by the sea and WROCŁAW the wind is forming new dunes, the fastest of which march up to 10 metres a a year. The tourist visiting this unique Wis KRAKÓW landscape can be forgiven for mistaking it Tatrzański for the interior of a desert. Marching dunes Park Narodowy can only be halted by an onslaught of plants.

All these phases can be observed at Łeba ł

Zdjęcia/Credits: Reporter/East News, FLPA/Diomedia

są miejsca, gdzie nie ma w ogóle roślinności, są takie, gdzie rosną tylko trawy, i takie, gdzie wchodzą już krzewinki i młode drzewa. Blisko siebie można więc obserwować różne fazy zarastania wydm. Olbrzymie wrażenie robią też rozległe przybrzeżne jeziora otoczone wianuszkiem bagien zamieszkiwanych przez setki gatunków ptaków wodnych i błotnych. W roku 1967 utworzono na tym terenie Słowiński Park Narodowy, który niedawno powiększono o dwumilowy pas Morza Bałtyckiego. Woda w sąsiedztwie Mierzei Łebskiej należy do najczystszych w polskiej strefie przybrzeżnej. Żyją tu liczne gatunki glonów, mięczaków, skorupiaków i ryb, od czasu do czasu pojawiają się też ssaki, np. foka szara i foka obrączkowana.

ła

W środkowej części bałtyckiego wybrzeża królują woda, wiatr i piasek. Ich wspólnym dziełem jest Mierzeja Łebska z majestatycznymi wydmami, z których najwyższe sięgają 40 m.

Mierzeja zaczęła powstawać wiele tysięcy lat temu w wyniku połączonego działania bałtyckich prądów morskich i zachodnich wiatrów.

Naniesiony przez nie piasek odcinał stopniowo od morza istniejącą tu niegdyś zatokę. Pozostały po niej liczne jeziora. Obecnie mierzeja ma ok. 35 km długości. I wciąż jest aktywna. Piasek, który fale wyrzucają na brzeg, wywiewa wiatr i usypuje w formie wydm.

Najszybsze wędrują z prędkością do 10 m na rok. Turysta, który wkroczy w ten niezwykły krajobraz, może poczuć się jak na pustyni. Pochód wydm może powstrzymać tylko inwazja roślin. Na Mierzei Łebskiej można obserwować wszystkie jej fazy: na wydmach najpierw pojawiają się gatunki pionierskie – szybko rosnące trawy z długimi korzeniami, potem wyrastają turzyce, następnie różne krzewinki, a na końcu sosny tworzące nadmorski bór bażynowy (nazwa pochodzi od licznie tu rosnącej bażyny czarnej – na zdj. poniżej). Na Mierzei

46

040_KA_02_Polskie przeboje-kor.indd 46

11-01-18 13:10

KUCHNIA ■ CUISINE YMI DELIKATNY MUS Z GĘSI I WIEPRZOWINY Z GLAZUROWAN WCE ŻUBRÓ W ROZMARYNEM I JAGODAMI

JABŁKAMI,

Składniki na 1 kg: 300 g mięsa z gęsi bez kości • 300 g łopatki wieprzowej • 100 g wątróbki cielęcej • 100 g słoniny wieprzowej • 100 g pokrojonej w kostkę cebuli • 100 g białej bułki bez skóry • 100 g suszonych, sparzonych i namoczonych w winiaku moreli • 100 g masła • 100 ml koniaku Martell • 20 g rozpuszczonej w wywarze drobiowym żelatyny • 2 łyżki orzechów pistacjowych • przyprawy: sól, pieprz czarny mielony, gałka muszkatołowa, ziele angielskie, imbir, ostra czerwona papryka, kumin.

bez gniazd nasiennych • sok Glazurowane jabłka: 3 pokrojone w plastry jabłka ml śliwowicy • 1 łyżka miodu 50 • z 1 cytryny • 1 łyżka masła • 2 łyżki oliwy z oliwek • 3 gałązki rozmarynu pieprzu go czarne ego mielon grubo ta pszczelego • szczyp nych na cząstki truskawek Do dekoracji: 4 gałązki świeżej mięty • 8 pokrojo g jagód z żubrówką 200 • iorku szczyp gałązek 8 • ka jabłusz rajskie •4 dodać pokrojone mięso i przySposób przygotowania: Słoninę i cebulę podsmażyć, sparzoną wątróbkę cielęcą dodać ia prawy, dusić do miękkości. Pod koniec duszen ić w chłodne miejsce. odstaw i min 15 kolejne dusić iki składn kie i bułkę. Wszyst na maśle z dodatażyć podsm i cytryny z Pokrojone w plastry jabłka skropić sokiem y czarny pieprz. mielon grubo i yn rozmar icę, śliwow miód, Dodać kiem oliwy z oliwek. masło, koniak, dodać wać, zmikso mięso Całość smażyć przez 5 min. Wystudzone ić do smaku. Formę Dopraw ę. żelatyn e wywarz w zczoną rozpus i orzechy, morele ć folią i wstawić do lodówki wyłożyć folią spożywczą, umieścić w niej masę, zawiną , przełożyć aromatycznymi plastry w pokroić Mus ł. zastyg mus aby na 2–4 godz., danie udekorować świeżą em podani Przed jabłkami i skropić powstałym sosem. wek. Podawać z jagodami truska ami cząstk i i jabłkam i rajskim , iorkiem miętą, szczyp imbiru. i dyni z np. y, w żubrówce lub z ulubionym sosem chutne

Zdjęcia/Credits: M.P.

FINE MOUSSE OF GOOSE AND PORK WITH APPLE WITH BLUEBERRIES IN ŻUBRÓWKA JAM

Przez żołądek do...

The way to a man’s...

S

erca – to powiedzenie szczególnego znaczenia nabiera w walentynkowy wieczór. Wystarczy wybrać się na spacer ulicami Warszawy, aby przekonać się, że bez rezerwacji nie mamy szans na wolny stolik. Rozwiązaniem może być posiłek w kameralnej atmosferze. Do romantycznej kolacji we dwoje proponuję dobrze się przygotować. Nakrycie stołu czy odpowiednia muzyka to ważne elementy projektu „walentynki”, jednak kluczem do sukcesu będzie odpowiednie menu. W ten wyjątkowy wieczór polecam mus z gęsi... ☐

H

eart – this word gains a new meaning on Valentines Day. It will be difficult to land a free table on 14 Feb without a booking. Why not stay in instead? A romantic dinner calls for some preparation. The table setting and the background music are crucial to the night’s success but the menu is obviously the most important thing. My proposition for the exceptional night is mousse of goose. ☐

REKLAMA

S GLAZED WITH ROSEMARY

• 300 g pork shoulder • 100 g veal Ingredients for 1 kg: • 300 g boneless goose meat of white rolls (no crusts) • 100 g liver • 100 g pork fat • 100 g diced onion • 100 g g butter • 100 ml Martell cognac 100 • brandy in soaked dried apricots, scalded and io nuts • spices: salt, black • 20 g gelatin dissolved in poultry stock • 2 tbsp pistach cumin , pepper chili ginger, , ground pepper, nutmeg, allspice of 1 lemon • 1 tbsp butter • 2 Glazed apples: • 3 sliced apples (no cores) • juice a pinch of thickly ground black • honey tbsp 1 • brandy plum ml 50 • oil tbsp olive pepper • 3 twigs of rosemary erries • 4 paradise apples • 8 Garnish: • 4 twigs of fresh mint • 8 diced strawb jam vodka ka żubrów in rries bluebe g twigs of chives • 200 spices, braise until tender. and meat d choppe add Preparation: Fry pork fat and onion, rolls. Stew for another 15 minutes and liver scalded add g braisin of end the s Toward juice and fry in butter with a and put away to chill. Sprinkle sliced apples with lemon thickly grounded black pepper. little olive oil. Add honey, plum brandy, rosemary and nuts, apricot and the gelatin butter, add and meat Fry for 5 minutes. Mince the chilled the pan with food wrap, put the Line taste. to Season stock. poultry in ed dissolv for 2-4 hours until mousse sets. mousse in, wrap the foil over the top and refrigerate ic apples and sprinkle with sauce aromat the with y interla slices, into cut ready, Once with fresh mint, chives, paradise leftover from the glazing. Before serving, garnish in żubrówka jam or your favourite apples and strawberries. Serve with blueberries chutney e.g. pumpkin and ginger.

047_KA_02_Sowa-kor.indd 47

11-01-18 10:28

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE

Latanie przez lata Decades of Flying Miłosz Rusiecki

Czy kiedykolwiek spojrzeliście na samolot inaczej niż na skomplikowaną i użyteczną maszynę?

Czy pomyśleliście o statku powietrznym jako o dziele sztuki? Jeśli tak, to warto byście odwiedzili krakowskie Muzeum Lotnictwa Polskiego. Tym bardziej że niedawno zyskało nową siedzibę.

Have you ever thought of an aeroplane as being anything other than a complex and functional machine? Have you ever considered an aircraft to be an object of art? If so, you really should visit the Polish Aviation Museum in Kraków, especially now that it has just moved into its new premises.

48

048_KA_02_Naukamuzeum-kor.indd 48

11-01-18 10:29

P

ołożone na terenie historycznego lotniska Rakowice-Czyżyny, jednego z pierwszych lotnisk niepodległej Polski, muzeum jest miejscem o unikalnym klimacie. W ciągu półwiecza swojego istnienia przeszło długą drogę od składnicy niepotrzebnych już konstrukcji do prawdziwej skarbnicy historii podboju przestworzy przez człowieka. Dlatego warto, planując wycieczkę do Krakowa, przedłużyć ją o jeden dzień i obok Wawelu czy Sukiennic odwiedzić MLP.

WędróWka przez epOkI

Swój szlak rozpocznijcie chociażby od niewielkiego hangaru stylizowanego na czasy Jego Cesarskiej Mości Franciszka Józefa, gdzie można przenieść się w epokę pierwszych powietrznych bitew. Tam właśnie dowiecie się, dlaczego do samolotu zakładano drewniane koła, jak można strzelać z karabinu na kadłubie i nie przestrzelić śmigła, lub przekonacie się, czy Czerwony Baron (największy as myśliwski I wojny światowej, niemiecki pilot Manfred von Richthofen) naprawdę miał samolot w kolorze krwi.

Zobaczycie zdobycznego kajzerowskiego albatrosa przemalowanego w barwy Rzeczypospolitej i uni-

T

he museum is located on the grounds of the historic Rakowice Czyżyny airfield, one of the first airports in independent Poland, and has a unique ambience that positively exudes aviation heritage. During the 50 years of its existence, it has evolved from being a repository of obsolete aircraft into a veritable treasure trove unveiling the history of the human conquest of the skies. So if you’re planning a trip to Kraków to see Wawel, Skałka and Sukiennice, add another day so as not to miss the Museum. The few hours you spend there will be an edifying experience, even if you are not an aviation enthusiast.

reelIn’ In the years

The best place to start is the small hangar that recalls the style of the epoch of His Imperial Highness Franz Joseph. This will take you on a journey back to the days of the first dogfights. You can find out why aeroplanes had wooden wheels, learn how to operate a gun mounted on the fuselage without shooting the propeller to pieces, and see if the Red Baron (World War I German fighter ace, Manfred von Richthofen) really had his aircraft painted in the colour of blood. You can also see an imperial Albatross that was captured and repainted in the 49

048_KA_02_Naukamuzeum-kor.indd 49

11-01-18 10:29

nauka extreme ■ extreme science Dzięki dużym przeszkleniom eksponaty wyglądają, jakby unosiły się w powietrzu.

1|Główny hangar. Na pierwszym planie samolot myśliwski P-11c z września 1939 r.

The main hangar.

The P-11c fighter which was flown in September 1939.

2|Otwarcie nowego budynku uświetnił lot balonem Aeroklubu Krakowskiego.

The Kraków Aeroclub balloon was one of the atractions during the museum opening ceremony.

3|Aleja migów w pełnej krasie.

The MiGs Alley in all its glory.

4|Friedrich etrich taube z 1913 r.

– zniszczony, ale wciąż piękny.

The Friedrich etrich taube of 1913 – run-down but still beautiful.

kalnego sopwitha camela, który dla Brytyjczyków do dziś pozostaje legendą.

Potem już wędrówka ułoży się sama. Odrobina wyobraźni pozwoli spotkać podchorążych ze Szkoły Orląt lat 30. albo poczuć entuzjazm tłumów witających na lotnisku lotników rekordzistów. Można z bliska obejrzeć „jedenastkę” – jeden z samolotów, na których polscy piloci stawili czoła agresorom we wrześniu 1939 r. – i spitfire’a, na którym walczyli pod niebem Anglii. Warto zastanowić się nad tempem postępu technicznego i naocznie sprawdzić, że zaledwie trzy dekady dzielą oplecione drutami „etażerki” dwupłatowców od baryłkowatych sylwetek pierwszych odrzutowców.

NA CZAS wOjNy, NA CZAS POKOjU

Na ekspozycji poświęconej zimnej wojnie zanurzycie się w surrealistyczną atmosferę czasów, gdy dwa bloki militarne dzieliły między siebie pół świata, gdy wzniesione w niebo głowice rakiet i dzioby naddźwiękowych myśliwców były gotowe na konflikt, który na szczęście nigdy się nie zaczął. Powędrujecie aleją migów, aby podziwiać największą kolekcję różnych wersji sowieckich odrzutowców w polskich barwach. Gdy będziecie już mieć dosyć wojen, znajdziecie tyle smukłych szybowców, pracowitych śmi-

głowców, samolotów sanitarnych, rolniczych czy sportowych, aby przekonać się, że lotnictwo towarzyszy nam właściwie każdego dnia.

Wreszcie w półmroku starego warsztatu odnajdziecie historię lotniczego napędu – od dziwacznych silników rotacyjnych, w których blok cylindrów obraca się razem ze śmigłem, aż po współczesne silniki odrzutowe.

jeST SAMOlOT, jeST iMPreZA

Jeśli pragniecie czegoś więcej, dostosujcie datę swojej wycieczki do kalendarza muzealnych wydarzeń.

Wówczas możecie posłuchać niezwykłych, pełnych pasji opowieści kierownika działu upowszechniania muzealiów Jana Hoffmanna. Delektować się klasycznym jazzem w otoczeniu aeroplanów z epoki. Poczuć magię awiacji podczas Nocy Muzeów, a w listopadowe popołudnie przenieść się w czasy, gdy nad Rakowicami po raz pierwszy pojawiła się biało-czerwona flaga. Ale najlepiej przybądźcie tu w ostatni weekend czerwca, gdy podczas kolejnych edycji Małopolskiego Pikniku Lotniczego zapomniane lotnisko ożywa na dwa dni warkotem silników i błyskiem skrzydeł. Pokazy lotnicze prawie w środku miasta? Dlaczego nie, jeśli fachowość organizatorów gwarantuje pełne bezpieczeństwo?

Zdjęcia/Credits: Jakub Ociepa/Agencja Gazeta, Bew, East News,Miłosz Rusiecki, Jacek Bednarczyk/Pap

lost of glass walls make the planes look as if they really are airborne.

50

048_KA_02_Naukamuzeum-kor.indd 50

11-01-18 10:29

Polish national colours, and a legendary British Sopwith “Camel”. The next leg of the itinerary invites the visitor to explore the next few decades. A dash of imagination will place you in a meeting of officer cadets from the Eagles Flying School in the 1930s and let you relive the enthusiasm of the crowds that greeted record-breaking flyers as they touched down. You can also take a close look at P-11c, one of the planes flown by the Polish pilots who fought the aggressor in September 1939 and a “Spitfire” flown in many battles over Britain. Take time to reflect on the pace of technological progress and see for yourself that those wire-plaited bi-plane “whatnots” were built barely three decades before barrel-shaped jets first appeared.

1| 2|

Wars and lots more

The section dedicated to the “cold war” will immerse you in the surreal ambience of the era when two hostile military blocs, armed to the teeth, divided Europe and half the world between them, when pulsating radar screens, missile heads and supersonic planes sat around waiting for a conflict that fortunately never broke out. You can take a stroll down “MiG Alley” and admire the biggest collection of Soviet jets painted in Polish colours. And once you’ve had your fill of war, you need only cast your eyes over the slender gliders, medical planes, agricultural and sporting aircraft to see that it would be hard for us to live without aviation. Finally, there is a dim old workshop where you can explore the history of aeroplane propulsion as it evolved from a strange rotation engine in which the cylinder block rotated together with the propeller to the modern jet unit.

3|

Have plane, Will travel

Time your trip to the calendar of museum events if you’re after something really special. You can listen to the extraordinary and passionate stories of Jan Hoffmann, Manager of the Department for Museum Promotion, experience the magic of aviation during the Night of Museums, or on a certain November afternoon you can go back to when the white-and-red flag was first raised in Rakowice and listen to classic jazz amid period aircraft. The best time to visit the Museum is the last weekend in June, when the forgotten airfield comes to life for the Małopolska Aviation Picnic. Aviation shows practically in the heart of the city? Why not? The professionalism of the organisers and the stringency of the procedures assures perfect safety.

4|

51

048_KA_02_Naukamuzeum-kor.indd 51

11-01-18 10:29

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE NA WŁASNEJ SKÓRZE

1|Myśliwiec saab J-35 draken z lat 70.

– cenny dar Szwedzkich Sił Powietrznych.

The saab J-35 jet-fighter from the 1970s – a valuable gift of the Swedish Air Force.

2|Nowy budynek ma kształt śmigła, co widać z lotu ptaka.

The new building is shaped like a propeller.

Muzeum nie zastygło w rutynowych działaniach.

Nie wszystkie da się zobaczyć – jak choćby mozolną restaurację najstarszych eksponatów, w której wykorzystuje się techniki stosowane w konserwacji dzieł sztuki. Z pewnością jednak najbardziej widocznym znakiem tych zmian jest nowy budynek otwarty we wrześniu ub.r. Swoimi wymiarami nawiązuje do jedynego hangaru zachowanego z okresu międzywojennego, nie przytłacza więc okolicznego krajobrazu. Surowością materiałów i okrągłymi iluminatorami przypomina bardziej wytwór techniki lotniczej niż architektury. Jedna połowa obiektu to lekkie ściany ze szkła i aluminium tworzące otwartą na światło przestrzeń ekspozycyjną. Mieszczą się tam sala wystawowa i edukacyjna.

W pierwszej z nich pokazano kilkanaście samolotów, kolekcję mundurów i odznaczeń najsłynniejszych polskich lotników. W sali edukacyjnej zaś można poznać konstrukcję statków powietrznych i silników, a za pomocą prostych stanowisk przekonać się niemal dosłownie na własnej skórze (wystawionej na podmuchy z miniaturowego tunelu aerodynamicznego), jak powstaje siła nośna i dlaczego samolot potrafi skręcać. Dla spragnionych osobistych doświadczeń za sterami otwarto symulator oparty na kabinie cessny. Nic, tylko lecieć! ☐

1|

HANDS-ON EXPERIENCE

The Museum certainly preserves historical evidence but it is by no means stuck in a time warp. Not everything can be displayed. For example, it is impossible to show the meticulous renovation of the oldest exhibits assisted by methods applied to conserving objects of art. The most visible sign of these changes is the new building that opened in September last year. Its dimensions correspond to those of the only surviving hangar from the inter-war period so as not to overwhelm the surrounding landscape. It looks impressive from the air as its shape was inspired by a three-blade propeller and a hand-made children’s windmill. This houses an educational room and a display room. Those visitors after a personalised behind-the-rudder experience can put their skills to the test in a simple but realistic simulator built into the cockpit of a Cessna. ☐

Zdjęcia/Credits: Miłosz Rusiecki, Sebastian Jankowski/Newspix.pl

2|

52

048_KA_02_Naukamuzeum-kor.indd 52

11-01-18 10:30

`

J A W Y T R A I W ODK S ¸ E I C Y C ¸ A J OTACZA TALNY, DOKUMEN I. Ł A N A K J ¸ JA¸CY SIE CH EMOC ROZWIJA E EKSTREMALNY O E K C B ¸ A Y J Z U OS OK JA¸C ORAZ SZ PLORER T AMY DOSTARCZA ˙ A X T N E A Z T S O A N IA S V KA R VIA NYCH NA CY PROG MOCHODOWE, PIŁ A ¸ A W J O A T R N IE E Z ZAW SCIGI SA DNIE PRE AT EXPLORER, L, WY` PRZEWO S Y T IA A V SURVIVA M Ć E A IZYJNEJ. , TO T GLA¸D Y O T Y N B E A M GI TELEW U .

U Ł W S Ó DOK U M ¸ A A R PROGR SWOIM DOSTAWC EXPLORE J SIE ¸ ZE TU SKONTAK

WWW.VIASAT.PL

LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME

Na harbatce u kanibali Tea Chez Les Cannibals Agata Brandt

Nie bały się malarii, bandytów ani społecznego ostracyzmu, na jaki 150 lat temu była narażona kobieta, która wspomniała o samotnej podróży dalszej niż „do wód”. Nie bacząc na koszty, rzucały się w wir przygód, bo jak pisała Mary Shelley, podróż to wszechogarniająca namiętność, niezrozumiała dla tych, którymi nie zawładnęła.. Pierwsze kobiety podróżniczki. Terminator mógłby im buty czyścić....

Nie miały szczepionek, kremów z filtrem, szybkoschnących ręczników ani tabletek do uzdatniania wody. Zamiast polarów i windstoperów nosiły gorsety, w krynolinach dosiadały wielbłądów. I choć nie dokonały niczego na miarę odkrycia Ameryki, odkryły dużo więcej. Pokazały światu, że wiktoriańskie damy mogą pić herbatkę u kanibali z Borneo, i przetarły szlaki setkom tysięcy kobiet, które dziś samotnie zwiedzają świat. A łatwo im nie było...

„całkiem przyzwoitego szampana”. Wizytujący jej karawanę szejkowie nie mogli się nadziwić strojom Lidii. Nic dziwnego, bo po górach chodziła w haftowanych błękitnych klapkach ozdobionych paryską koronką...

Zdjęcia/Credits: Bew

They had no fear of malaria, bandits or the social ostracism that was the lot of any woman who set out to travel further than “the springs” some 150 years ago. Heedless of the expense, they dedicated themselves to a life of adventure because as Mary Shelley wrote “travelling is an overwhelming passion, incomprehensible to those whom it has not overpowered”. The first women travellers were stronger and braver than you could ever imagine.

Z GORSETEM W KANOE

Złota zasada podróżników głosi: „Spakuj to, co niezbędne, a potem wyrzuć połowę”. Pierwsze podróżniczki nie mogły się do niej stosować; jeśli czegoś nie wzięły ze sobą, nie mogły tego dokupić. Pakowanie się na wyprawę wymagało więc umiejętności logistycznych, czasu, pieniędzy i wynajęcia tragarzy. A także zwierząt jucznych – gdy rosyjska dziennikarka Lidia Paszkow w 1872 r. jechała do syryjskiej Palmiry, jej bagaże i zapasy były niesione przez 33 muły i 35 wielbłądów. Ekstrawagancka Rosjanka jechała z carskim rozmachem, na popasach zajadając się homarami, szparagami i popijając 54

054_KA_02_Lot w przeszlosc-kor.indd 54

11-01-18 10:31

They had no vaccines, no sunscreen, no quickdrying towels and no water treatment tablets.

Instead of fleece jackets and Windstopper products, they wore corsets and mounted camels in crinolines. And while the fair sex cannot be credited with having discovered the new world, what they did discover was even more groundbreaking. They proved that the Victorian woman could call on cannibals in Borneo for tea and they blazed the trail for the hundreds of thousands of women who travel the world solo today.

And this was by no means easy.

CORSET-CLAD CANOEIST

As the golden rule of all travellers has it: “Pack only what’s necessary and then discard half of that”. The early female travellers simply could not follow this, as they could not purchase what they had left at home along the way. Packing for a journey required logistics skills, time, money and porters. And a pair or two of pack animals.

When Russian journal-

ist Lydia Paszkow set off on her 1872 expedition to Palmyra in Syria, she needed 33 mules and 35 camels to carry her luggage and provisions. This extravagant Russian travelled in luxury, eating lobster, asparagus and washing it all down with “decent champagne”. The sheiks visiting the caravan could not take their eyes off Lydia’s clothes. And no wonder. She must have cut quite a figure climbing mountains in embroidered blue flip flops decorated with French lace.

British writer Harriet Martineau likewise turned heads when she travelled across the Sinai desert in 1847. Martineau shielded her pale skin from the sun with a huge hat, wore wire-framed goggles and, being almost completely deaf, was never without her ear trumpet. Her compatriot Isabella Bird set off on her 1890 voyage from Baghdad to Tehran more conveniently equipped.

Ida Pfeiffer nie tylko dużo podróżowała, ale też spisywała swoje wrażenia.

Ida Pfeiffer not only travelled a lot but she also kept records of her adventures.

55

054_KA_02_Lot w przeszlosc-kor.indd 55

11-01-18 10:32

LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME Czasami wiktoriańskie sznurowanie okazywało się nawet przydatne. Lady Mary Wortley Montagu, która jako pierwsza w 1725 r. opisała tureckie haremy, w łaźniach Konstantynopola obroniła się przed rozebraniem, pokazując Turczynkom swój gorset. Uwierzyły, że Angielka jest w nim uwięziona tak, iż bez pomocy męża nie może się wydostać, i bardzo jej współczuły.

Większość podróżniczek jednak nie miała mężów, za to część się za nich... przebierała – dzięki temu łatwiej i bezpieczniej podróżowały. Szwajcarka Isabelle Eberhardt wielokrotnie udawała młodego Algierczyka, w końcu ogoliła głowę i wstąpiła do sufickiego bractwa, a gdy wróciła do Marsylii, bardzo cierpiała, że musi znów nosić kobiece stroje – i perukę. Francuzka Jane Dieulafoy przemierzała Persję i Kurdystan ubrana jak kawalerzysta, a jej rodaczka, 26-letnia Jeanne Baret, pracowała jako służący przyrodnika Philiberta Commersona i w 1766 r. jako lokaj towarzyszyła mu w wyprawie dookoła świata.

1| 1|Dzięki Idzie Pfeiffer wielu Taitańczyków poznało fortepian.

Ida Pfeiffer introduced many Tahitans to piano music.

2|Mary Kingsley nawet na rzece Ogowe w zachodniej Afryce zachowywała angielski szyk.

Mary Kingsley was an elegant lady wherever she was − be it London or the Ogowe river in West Africa.

Niezwykle wyglądała też podróżująca po Synaju w 1847 r. brytyjska poddana Harriet Martineau. Osłaniała się od słońca ogromnym kapeluszem, nosiła gogle w drucianej oprawie i nie rozstawała się z trzymaną przy uchu trąbką – była niemal głucha. Jej rodaczka Isabella Bird podczas podróży w 1890 r. z Bagdadu do Teheranu nieco lepiej się wyposażyła. Wzięła (poza kilkoma kuframi i uzależnionym od opium służącym) dwie kabury. W jednej trzymała rewolwer i zestaw do parzenia herbaty, w drugiej mleko i daktyle. Nosiła korkowy hełm, maskę, „amerykański strój góralski”, a na nim żakiet i skórzane boty. Isabella darowała sobie noszenie gorsetu, ale inne podróżniczki nie były aż tak śmiałe. Kiedy w 1894 r. Mary Kingsley przemierzała Gabon i Kongo, ubrana była jak przystało na angielską damę – pod suknią miała gorset. Raźnie wiosłowała w nim w kanoe i przedzierała się przez równikowe lasy.

Zdjęcia/Credits: East News, Diomedia, Forum

NIEWIDOCZNI WROGOWIE

Pierwsze podróżniczki walczyły jednak nie tylko z gorsetami konwenansów. Stokroć gorsi od opinii publicznej i wiktoriańskiej mody byli najwierniejsi przyjaciele każdego podróżnika – pchły, wszy i pluskwy (z tymi ostatnimi walczyła jeszcze w latach 20. zeszłego wieku sama Agatha Christie, która wybrała się na samotną wyprawę Orient Expressem do Bagdadu. Pluskwy pogryzły ją tak, że opuchnięta musiała rozcinać rękawy bluzki, bo się w niej nie mieściła). Jednak panie w podróży najbardziej bały się pasożytów wywołujących leiszmaniozę, czyli zostawiające blizny wrzody, z którymi Austriaczka Ida Pfeiffer walczyła aż 8 miesięcy. Ale o ile wrzody były bolesne i niszczyły urodę, przynajmniej nie zabijały, tak jak malaria, żółta febra czy cholera. Przed powrotem do ojczyzny podróżniczki spędzały całe tygodnie na kwarantannach w obskurnych lazaretach czy na „zakaźnych” statkach. Zaś podczas kłopotów ze zdrowiem w podróży ratowały się tym, co było pod ręką. Najczęściej chininą, paleniem tytoniu odstraszającego komary, piciem wina (zamiast wody z pałeczkami dezynterii). Zmorę podróżnych, biegunkę, leczyły powszechnie stosowanym w jej przypadku opium. Jak pisała podróżująca po Indiach angielska botaniczka Marianne North: Każdy zażywał opium. Po-

56

054_KA_02_Lot w przeszlosc-kor.indd 56

11-01-18 10:33

Apart from a trunk and an opium-addicted valet she took two holsters. The first was used for keeping a revolver and a tea brewing kit and the other served as a storage container for milk and dates. She wore a cork helmet, a mask, the “American Lady’s Mountain Dress”, a jacket and leather boots. Isabella passed on wearing a corset but other travellers were not so bold.

When Mary Kingsley was crossing Gabon and the Congo in 1894, she made sure that she wore a corset under her thick dress – as befitted an English gentlewoman. This Victorian lingerie could even come in handy. Lady Mary Wortley Montagu, who was the first to report on Turkish harems in 1725, was spared from being undressed in the baths of Constantinople when she showed the Turks her corset. They pitied the lone English woman, believing she was trapped in the undergarment and unable to remove it without her husband’s assistance. Most travellers however, did not even have husbands but some of them dressed as men which secured them an easier and safer journey. Swiss lady traveller Isabelle Eberhardt often pretended to be a young Algerian lad and eventually shaved her head and joined a Tariqa. She was none too chuffed at having to don female attire and a wig when she returned to Marseille. Another French lady, Jane Dieulafoy, travelled across Persia and Kurdistan dressed as a cavalry man and her compatriot, 26-year-old Jeanne Baret, worked as an assistant to scientist Philibert Commerson and, in 1766, travelled accompanied him around the world as his valet.

INVISIBLE ENEMIES

These early travellers had more than corsets and contemporary mores to contend with. Public opinion and Victorian fashion were nothing compared with fleas, lice and bedbugs (Agatha Christie had to cope with these last during her solo Orient Express journey to Baghdad in the 1920s. She was bitten by bedbugs so severely that she had to slit her shirt sleeves to fit her swollen arm into them).

Yet the creature ladies feared most in their travels were the parasites that transmitted Leishmaniasis, an illness causing abscess which leave scars after they heal. It took Austrian traveller Ida Pfeiffer 8 months to recover. The abscesses might have been painful and the scars ugly but at least they were not lethal, which is more than could be said for malaria, yellow fever and cholera. Before returning home, travellers were forced to undergo many weeks of quarantine in shabby lazarettos or “contagious” ships. If they fell ill during a journey, they would treat themselves with whatever was at hand.

Most often this was quinine, or they would smoke tobacco to repel mosquitoes and drink wine instead of water (which had dysentery bacteria). Diarrhoea, which is the bane of all travellers even today, was most commonly cured with opium. Marianne North, a British botanist travelling across India wrote: “Everyone smoked opium. So I went along assuming that prevention was better than cure”. The women must have needed an opium fix when they were shown their accommodation. Ida Pfeiffer, when

Isabella Bird nie była w czepku urodzona. w podróży nie rozstawała się z korkowym hełmem.

Isabella Bird, here in a bonnet, but while on the road she wore a cork helmet .

2|

57

054_KA_02_Lot w przeszlosc-kor.indd 57

11-01-18 10:34

1|

1|Mary Wortley Montagu opisała tureckie haremy i sama nosiła się z turecka.

Mary Wortley Montagu reported on the Turkish harems and dressed according to Turkish fashion.

2|By móc swobodnie podróżować, Isabelle Eberhardt udawała młodego Algierczyka.

To be able to travel peacefully, Isabelle Eberhardt disguised herself like a young Algerian lad.

3|Beduini nie zabili Anne Blunt tylko dlatego, że w ostatniej chwili odkryli, iż jest... kobietą.

The Bedouins did not kill Anne Blunt as they intended when they realised she was a woman.

szłam więc za modą, wychodząc z założenia, że lepiej zapobiegać, niż leczyć.

O zapaleniu opiumowej fajeczki marzyły nasze podróżniczki także na widok warunków, w jakich przychodziło im mieszkać. Podróżująca w 1847 r. po Indiach Ida Pfeiffer jechała wozami zaprzężonymi w woły i na wielbłądach, spała w karawanserajach z Hindusami albo na otwartej werandzie domu w Rumtscha. Jak wspomina: Połowa mieszkańców tego miasta zebrała się wokół mnie, obserwując każdy mój gest z wielką uwagą.

Mogli się dobrze przyjrzeć, jak wygląda zagniewana Europejka. Indie to była jednak bułka z masłem w porównaniu z Borneo i Sumatrą. Ida musiała mieć iście pancerną odporność – nie przejęła się widokiem świeżo odciętych ludzkich głów, załagodziła spór z kanibalami, nocowała w chatach tubylców (jedną dzieliła z mordercą umierającym na gruźlicę). Co ciekawe, uważała, że bycie kobietą pomagało jej. Pisała: Gdybym była mężczyzną, wzięliby mnie za szpiega i albo odesłali do domu, albo – co bardziej prawdopodobne – zabili.

PORWANA ZA MŁODU

A skoro przy zabijaniu jesteśmy – napady i kradzieże były mroczną stroną podróży, którym kobiety dzielnie stawiały czoła. Ida „Pancerna” Pfeiffer wychłostała chcącego ją oszukać poganiacza mułów, a w Rio została zraniona nożem przez szaleńca. Nie została mu dłużna – głęboko zraniła go swoim kindżałem. Podróżująca po Afryce Angielka Katherine Petherick nosiła u pasa pięciostrzałowy rewolwer, a jej rodaczka Elizabeth Marsh przetrwała porwanie i kilkumiesięczne uwięzienie przez berberyjskich piratów. Czasami z opresji ratowała ich... kobiecość – jak kolejną poddaną brytyj-

2|

skiej korony, Anne Blunt, która pchnięta włócznią przez Beduinów krzyknęła, że oddaje się im w opiekę. Dopiero wtedy napastnicy dostrzegli w okutanej zawojami postaci kobietę. I nie tylko zaprzestali ataku, ale ugościli ją daktylami...

Jeśli nawet bandyci potrafili okazać się tak szarmanccy, nic dziwnego, że część podróżniczek ulegała podczas wypraw namiętnym porywom serca. Angielkę Margaret Fountaine, kolekcjonerkę motyli, oprowadzał po Bliskim Wschodzie Khalil Neimy, a wspólne podróże tak ich zbliżyły, że ich związek trwał 27 lat. Z romansów słynęła również jej rodaczka Jane Digby el-Mezrab (wcześniej lady Ellenborough). Podbiła serce herszta macedońskiego plemienia, romansowała z przywódcą karawany, w Bagdadzie uwiodła księcia, by w końcu (i po paru narzeczonych) wyjść za beduińskiego szejka Medżuela el-Mezraba. Uwielbiała jeździć konno, wsławiła się beduińskim stylem jazdy, ostro piła, paliła i chętnie gościła w Damaszku inne podróżniczki. Te, które ją odwiedzały, wspominały magiczne wieczory na dachu jej domu i palenie papierosów z niezwykle przystojnym algierskim banitą Abd el-Kaderą.

Okazuje się, że słabość do mężczyzn była właściwie jedyną przeszkodą, jaka utrudniała wyjazdy pierwszym podróżniczkom. 45-letnia Isabella Bird zapytana w 1881 r. o wyprawę na Nową Gwineę odpowiedziała: O tak, ale teraz jestem zamężna, a to nie jest miejsce, do którego można zabrać mężczyznę. Poczekała więc, aż jej mąż zmarł, i dopiero wtedy wybrała się do Kaszmiru i na granicę z Tybetem. Miała wówczas 58 lat i piekielnie bolesną chorobę kręgosłupa, a mimo to podróżowała na mule i koniu okrągły rok, szczęśliwa jak szczygieł.

Zdaje się, że wiktoriańskie damy wykonane były z dużo twardsze, niż zwykliśmy sądzić... ☐

Przy pisaniu tekstu korzystałam z książki Barbary Hodgson „Krynolinę zostaw w Kairze”, Twój Styl 2004.

Zdjęcia/Credits: East News, Forum, Medium, Diomedia

LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME

58

054_KA_02_Lot w przeszlosc-kor.indd 58

11-01-18 10:35

she journeyed across India in 1847, rode in oxen-driven wagons and on camels, slept in caravanserais with the locals and on the open terrace of a house in Rumtscha. She noted: “Half the townsfolk gathered around me and watched my every move with the utmost attention. Maybe they wanted to take a good look at an angry European woman”. But India was a stroll through the park compared to Borneo and Sumatra. Ida was a very strong woman – the sight of freshly severed heads did not faze her, she managed to resolve a dispute with the cannibals, and slept in the locals’ huts (one night her hut-mate was a female murderer dying from tuberculosis).

Curiously, Pfeiffer found that being a woman was an advantage during her travels. She wrote: “If I were a man they would have taken me for a spy and sent me home or, more likely, killed me”.

KIDNAPPED

The possibility of being killed, attacked and robbed constituted the dark side of travelling and a woman had no choice but to valiantly confront it. Ida “Braveheart” Pfeiffer once flogged an oxen-driver who tried to cheat her and when a lunatic wounded her with a knife in Rio, she stabbed him with her dagger. One English woman travelling in Africa, Katherine Petherick packed a five-shot revolver in her belt, while her compatriot, Elizabeth Marsh, survived being kidnapped and imprisoned for months by Berber pirates. Sometimes, it was their very femininity that saved their bacon.

This was certainly the case with another Briton, Anne Blunt, who cried for the Bedouins to look after her after they had pierced her with a spear.

Once her assailants realised their draped victim was a woman, they not only called off their attack but treated her to dates. If even bandits can be gentlemen at times, it is little wonder that some travellers experienced a tugging of the heartstrings. English butterfly collector Margaret Fountaine had one Khalil Neimy as her guide to the Middle East. Their trips culminated in a 27-year-long relationship. Her compatriot Jane Digby el-Mezrab (previously Lady Ellenborough) was also known for her love affairs.

She won the heart of the leader of a Macedonian tribe, had an affair with a caravan leader, and seduced a prince in Baghdad before eventually

(a few boyfriends later) marrying Bedouin sheik Medjuel el Mezrab. She loved horse riding (and adopted the Bedouin style), smoke and drank heavily, and was a generous host to other women travellers in her home in Damascus. Visitors recalled the magic evening parties on the roof of her home and smoking cigarettes with the exquisitely handsome Algerian exile Abd elKadera.

Having a soft spot for men was in fact the only obstacle that the early female travellers encountered. Forty-five-year-old Isabella Bird, when asked in 1881 about an expedition to New Guinea, said: “I would love to go, but I am married now and that is hardly the place for a man to be taken to”. So, she waited until her husband died before embarking on a journey to Kashmir and the Tibetan borderland. She was 58 at the time and was suffering from an excruciatingly painful spinal illness, although this did not prevent her from riding a mule and horse for an entire year, happy as a clam. It seems that certain Victorian ladies were made of much more durable material than we might have expected. ☐

Agatha Christie walczyła z pchłami w pociągu do Bagdadu. przy okazji tej walki powstał Kryminał „Morderstwo w Orient Expressie”.

Agatha Christie had to cope with bedbugs on the Orient Express.

The experience must have inspired her Murder on the Orient Express.

3|

59

054_KA_02_Lot w przeszlosc-kor.indd 59

11-01-18 13:17

Zimowe podróżowanie Ice-Bound Winter Travel Krzysztof Krawcewicz

Jeden z „uroków” zimy na lotnisku i największy wróg pilotów, którego nigdy nie wolno zlekceważyć?

Lód! Często to on odpowiada za opóźnienia, bo nikt nie przedłoży terminowości nad bezpieczny lot.

One of the airport’s winter “charms” and the worst enemy of any pilot, against which no quarter is to be given? Ice! It is often the reason for delays but no airline will put time above passenger safety.

I

t binds the control surface with ice, clogs engine inlets, “deceives” onboard instruments, deteriorates the aircraft’s aerodynamic properties and finally, adds unwanted cargo with its inflight deposits. Passenger planes are fitted with sophisticated anti-icing systems capable of removing ice from an airborne craft, but as they compromise engine power, it is not always possible to deploy the system at take-off. Naturally, the captain is not going to take off if there is ice or snow buildup on the wings, stabilizers or control surface. Instead, the aircraft is directed to the de-icing pad immediately after boarding. Unfortunately, there might be a queue, so we have to be patient. No airline is going to run on time at the expense of passenger safety. The aircraft is de-iced with a glycol-based fluid known as killfrost. A serious drawback is its short expiry period which means that airports cannot store large amounts of the product. Those airports where winters are generally mild may experience a crisis in the event it snows excessively. Passen-

Zdjęcia/Credits: Piotr Bożyk, Iwona Pawłowska

Z

amraża powierzchnie sterowe, zatyka wloty silników, „oszukuje” przyrządy pokładowe, pogarsza własności aerodynamiczne samolotu, wreszcie – osadzając się podczas lotu – stanowi dodatkowe cargo. Samoloty pasażerskie są wyposażone w skomplikowane instalacje przeciwoblodzeniowe, które potrafią usunąć lód w trakcie lotu. Pochłaniają one jednak moc silników i dlatego nie zawsze można używać ich podczas startu. Oczywiście kapitan nie podejmie decyzji o starcie, jeżeli podczas obchodu samolotu (co robi zawsze przed zajęciem miejsca w kokpicie) stwierdzi, że na powierzchniach skrzydeł, stateczników lub sterów zalega lód albo śnieg. Wtedy, po przyjęciu na pokład pasażerów, samolot kieruje się na stanowisko odladzania. Niestety tam może być już kolejka i musimy uzbroić się w cierpliwość. Żadna linia lotnicza nie przedłoży terminowości rejsu nad bezpieczeństwo pasażerów. Samolot odladzany jest płynem na bazie glikolu o nazwie killfrost. Jego wadą jest krótki okres trwałości, w związku 60

060_KA_02_W chmurach-kor.indd 60

11-01-18 10:36

W CHMURACH ■ UP IN THE AIR z tym porty lotnicze nie mogą magazynować go w dużych ilościach. Na lotniskach, na których zimy są łagodne, w razie przedłużających się obfitych opadów dochodzi do prawdziwego kryzysu logistycznego. Ostatnie święta tysiące pasażerów w Europie zapamiętają szczególnie: płynu zabrakło m.in. w Londynie, Brukseli oraz w Paryżu, gdzie dodatkowo jeszcze zastrajkowali pracownicy fabryki go dostarczającej. Lotniska, gdzie zimy zazwyczaj są ostre, miały zagwarantowaną ciągłość dostaw. Skład płynu jest każdorazowo dobierany przez fachowców w zależności od warunków meteorologicznych. Operacja trwa do kilkunastu minut. Oprócz dokładnego oczyszczenia płatowca i wlotów silników z lodu i śniegu płyn ten zabezpiecza samolot przed ponownym osadzaniem się na nim lodu. Nawet gdy pada śnieg, nie przylgnie on już do powierzchni maszyny i podczas nabierania prędkości do startu po prostu zostanie z niej zdmuchnięty. Jest jednak jeden warunek: start musi się odbyć w ciągu kilku (w przypadku opadu marznącego deszczu) do kilkudziesięciu minut od zakończenia operacji odladzania. Choć ruch samolotów na lotnisku jest kierowany tak, by nie przeciągać oczekiwania na start ponad okres działania płynu, może się jednak zdarzyć, że kolejka do startu jest długa, bo wieża musi przerywać wpuszczanie samolotów na pas ze względu na konieczność przejazdu pługów odśnieżających. Bywa, że nasz samolot dochodzi już do pozycji startu, gdy mija czas działania płynu chroniącego. To bardzo niepopularna wśród pasażerów decyzja, ale musi zostać podjęta: po wejściu na pas samolot, zamiast wystartować, ponownie ustawia się w kolejce do odśnieżania. Dlatego gdy kolejka samolotów jest zbyt duża, służba kontroli ruchu lotniskowego nie wydaje zezwoleń na wyjazd samolotu ze stanowiska do czasu rozładowania spiętrzenia. Dla pasażerów oznacza to wydłużone oczekiwanie w poczekalni albo już w samolocie. Jednak doświadczony podróżny wie, że jest to podyktowane względami bezpiecznego dotarcia do celu i potrafi uwzględnić zimowe okoliczności w swoich planach. Widząc proces odladzania, nie będzie więc okazywał niezadowolenia pytaniem: „Czy do myjni nie mogli pojechać wcześniej?”… ☐

gers in Europe will remember the past Christmas for a long time as the airports in London, Brussels and Paris all ran out of the defrosting liquid and to make things worse, in Paris the workers of the factory producing the product went on strike. Those airports where the winters are usually harsh had a continuous supply of the liquid. The ingredients of the product are specially selected by experts for maximum effectiveness in the

prevailing weather conditions. This operation can take ten or twenty minutes. The fluid is used to thoroughly clear ice deposits from the airframe and engine inlets and protect the aircraft against recurring icing. Falling snow will simply be blown off during take-off acceleration. Take off, however, will have to wait for several (in the case of freezing rain) to several dozen minutes after the de-icing procedure has been completed. And although air traffic at the airport is managed so as to prevent take-off waiting times exceeding the duration of the efficacy of the liquid, jams are sometimes unavoidable.

Faced with this situation, the control tower closes the runway to aircraft to clear the way for snow ploughs. It occasionally happens that an aircraft approaches the take off position just as the de-icing fluid ceases to be effective.

There is nothing for it but to return to the de-icing queue – a decision that does not delight the passengers. If the queue is too long, air traffic control will refuse permission to leave the pad until the jam is cleared. What this means for the passenger is a longer waiting time at the gate or on board the aircraft. The experienced traveller knows that these procedures are driven by safety and is able to factor the winter conditions into her plans. She is unlikely to ask disapprovingly: “couldn’t they have washed the plane beforehand?”. ☐ REKLAMA

PARADA HORSE SHOW – KATOWICE, SPODEK Tradycyjnie w pierwszy weekend grudnia w katowickim Spodku pojawiły się konie. Parada jeźdźców oraz koni w różnych dyscyplinach jeździeckich jest nowym trendem w przybliżaniu tego pięknego sportu nierozerwalnie połączonego z naturą. Organizator – BSJ Equestrian Promotion – zaproponował imprezę dla całej rodziny. W Spodku odbyły się konkursy dla najmłodszych adeptów jeździectwa na kucach, finał Barbórka Cup dla jeźdźców, którzy kwalifikacje zdobywali na Śląsku oraz w Czechach, na Słowacji i w Niemczech.

Wielką atrakcją była konkurencja w stylu Western – Adrenalina Cup, rozgrywana również w międzynarodowej konkurencji. Nie zabrakło też targów jeździeckich..

Horses have traditionally made their appearance at the Spodek Arena in Katowice during the first weekend of December. This parade of riders and various equestrian contests have marked a new trend in promoting this beautiful sport inseparably connected with nature. This time round, the organizer – BSJ Equestrian Promotion – decided to make it a family affair. Spodek became the place where children could engage in pony competitions and where the Barbórka Cup finals for riders who have qualified in Silesia, the Czech Republic, Slovakia, and Germany were held. The biggest attraction of the event was the Adrenalina Cup, a “western” riding show featuring an international contest.

61

060_KA_02_W chmurach-kor.indd 61

11-01-18 10:36

WYWIAD ■ INTERVIEW

Zostałem aktorem, bo lubię rozśmieszać I became an Actor Because I Like Making People Laugh ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Magdalena

Rigamonti

62

062_KA_02_Wywiad2-kor.indd 62

11-01-18 10:37

Koneserzy aktorskiej sztuki mogą go oglądać w Dziennikach Gombrowicza w warszawskim Teatrze IMKA, spragnieni rozrywki – w fabule Och, Karol 2, która właśnie opanowała polskie kina.

Theatregoers can catch him on stage in Gombrowicz’s Diaries at the IMKA Theatre in Warsaw, while those who prefer the silver screen can watch his latest film Och, Karol 2 which has just been released in the cinema.

Zobaczyć Adamczyka na scenie w teatrze to nie lada wydarzenie...

Proszę nie przesadzać. Teraz gram w Dziennikach w Teatrze IMKA, ale można mnie, jak pani powiedziała, zobaczyć też w Teatrze Narodowym. Wprawdzie trudno dostać bilety na Księżniczkę na opak wywróconą, ale jak ktoś się postara... Teatr to jest dla mnie ważne miejsce i na szczęście jest tak, że obok grania w filmach udaje mi się również pracować w teatrach.

A propozycję w Teatrze IMKA przyjął pan dlatego, że Tomasz Karolak, szef tego teatru, to pana kumpel?

Między innymi dlatego (śmiech). Podziwiam go za to, że podjął się wielkiego wyzwania: prowadzi prywatny teatr, w którym prezentuje bardzo ambitny repertuar. Proszę mi pokazać inny teatr, który wystawia Dzienniki Gombrowicza.

A co do powodów, to zdecydowałem się również dlatego, że gram u boku Magdy Cieleckiej, Iwony Bielskiej, Jana Peszka, Tomka Karolaka i Andrzeja Konopki. A reżyseruje sam Mikołaj Grabowski.

Słynący z teatralnych wygibasów...

Właśnie. Bawimy się, żonglujemy formą teatralną. Jednak najważniejsze w tym spektaklu jest słowo.

Czyli to, co Gombrowicz miał do powiedzenia o Polsce, o swoim stosunku do patriotyzmu?

Również. Jest tu sporo gombrowiczowskiej złośliwości. A przy tym, mimo upływu lat, obserwacje, sądy, analizy Gombrowicza są wciąż bardzo aktualne.

Nasze Dzienniki to zapiski z różnych okresów jego życia, a nie linearna historia. To raczej ważne myśli autora, które budują spektakl Grabowskiego. Moim zdaniem Gombrowiczowi chodziło o to, że Polacy potrzebują dystansu i nie powinni dawać się wbijać w formę. Nawet w formę, którą jest Polska.

A jak u pana z dystansem? Pytam, bo do kin właśnie wszedł film Och, Karol 2.

To see Adamczyk on stage must be quite an experience...

Please do not exaggerate. I am currently starring in Diaries at IMKA Theatre but you can also see me on stage at the Teatr Narodowy. You know, the theatre is an important place for me and I’m lucky that I get to perform on stage and act in films as well.

Did you accept the role at IMKA Theatre because its head, Tomasz Karolak, is a good friend of yours?

That was one of the reasons (laughs). I admire him for having taken up such an enormous challenge: he runs a private theatre where he puts on ambitious plays. Show me another theatre staging Diaries by Gombrowicz. That I’ll be playing alongside Magda Cielecka, Iwona Bielska, Jan Peszek, Tomek Karolak and Andrzej Konopka also swayed my decision. And Mikołaj Grabowski is the director.

Famous for theatrical gymnastics...

Exactly. We have fun and we play with the theatrical form. Yet text is the crucial element.

Meaning what Gombrowicz had to say about Poland, and his attitude to patriotism?

That too. There is quite a lot of malice typical of Gombrowicz in the play. And apart from that, despite the many years that have passed since he wrote it, his observations, judgments and analy-

Zdjęcie/Credits: Robert Baka / www.wielcymalym.pl

Piotr Adamczyk aktor filmowy i teatralny (39 l.), sławę przyniosła mu tytułowa rola w filmie Jerzego Antczaka Chopin.

Pragnienie miłości. Wystąpił także w międzynarodowych koprodukcjach Karol. Człowiek, który został papieżem i Karol. Papież, który pozostał człowiekiem, gdzie zagrał Karola Wojtyłę. stage and film actor (39), he became famous for the title role in Jerzy Antczak's Chopin. Desire for Love. He also starred in international films: Karol. A Man Who Became Pope and Karol. The Pope, The Man where he played the part of Pope John Paul II (Karol Wojtyła).

63

062_KA_02_Wywiad2-kor.indd 63

11-01-18 10:37

WYWIAD ■ INTERVIEW

Every man should see for himself what it is like to go out with five women at the same time.

At least on the screen.

Spokojnie, to tylko scena z filmu Och, Karol 2.

Don't panic, they're only filming Och, Karol 2.

Jest histerykiem, furiatem?

Każdy facet by histeryzował, gdyby nagle pięć kobiet jego życia zmówiło się przeciwko niemu.

Podobno w samolocie zaatakowały biednego Karola. To prawda?

Nie do końca. Karol wpada w histerię, kiedy okazuje się, że wszystkie jego kobiety już się

znają i siedzą w jednym samolocie.

Czyli będziemy mieli ubaw po pachy?

Nie wiem, czy aż tak, ale na pewno dobra zabawa gwarantowana. Poza tym to film z rozmachem i po prostu świetnie się go ogląda. ☐

ses are still valid. In my opinion Gombrowicz wanted to show that Poles need to distance themselves and not let themselves be formed according to a certain predetermined mould. Not even if Poland is that mould.

And how is your sense of distance? Your latest comedy Och, Karol 2 is out in cinemas.

It’s OK. Karol is in a much worse position as he takes himself too seriously and cannot handle his relationships with women.

That’s not what I meant. I was wondering whether you played in the film to gain a sense of balance or for some other reason...

You know, I like to stand on two legs, one artistic and the other commercial. On the other hand, this division is not so clear-cut. I didn’t do it just for the money. It was a lot of fun because I love to make people laugh.

Is the comedy funny?

Very. The storyline is so simple that the film is a pleasure to watch. The film was made as a straightforward comedy that does not pretend to deal with any serious issues. It’s about a guy trying to live with five women at the same time.

I heard from the scriptwriter that if a man like Karol lived in the States, or at least in France, he’d be a very happy man.

In our reality, he’s just a loser who can’t relate to women, let alone manage five tumultuous relationships. He’s ducking and weaving and doing whatever he has to do to – to put it in the vernacular – not kick the bucket.

Is he hysterical or mad?

You know, any man would go insane if he suddenly had five women conspiring against him.

Apparently, the women attack Karol aboard a plane. Is that right?

Not entirely. Karol has a panic attack when it turns out that all his girlfriends know each another and they’re all on the same plane.

And what does he do?

He stops the plane on the apron in a fit of hysterics.

So it’s going to be a laugh a minute?

I wouldn’t go that far but it will be a lot of fun. It is a big production that is delightful to watch. ☐

Zdjęcie/Credits: M.P.

Każdy facet powinien zobaczyć, jak to jest żyć naraz z pięcioma kobietami.

Przynajmniej w filmie.

U mnie wszystko OK. Gorzej z Karolem, bo on nie ma dystansu do siebie i tak naprawdę ma wielki problem z kobietami.

Ja nie o tym. Chciałam wiedzieć, czy w tym Karolu to pan zagrał dla równowagi, czy może dla...

Wie pani, lubię chodzić na dwóch nogach. Jedna jest artystyczna, a druga komercyjna. Z drugiej strony to nie jest taki prosty podział. Nie zagrałem w Och, Karol 2 tylko dla pieniędzy. To była dla mnie również wielka przyjemność, bo ja uwielbiam rozśmieszać. Przecież zostałem aktorem, dlatego że lubiłem rozśmieszać.

Ta komedia rozśmiesza?

Bardzo. To jest tak prosta, niezobowiązująca historia, że z przyjemnością się ją ogląda. Zrobiona jest bez zadęcia, by przy okazji komedii powiedzieć coś jeszcze, dotknąć jeszcze jakiegoś ważnego problemu. To historia o facecie, który próbuje żyć naraz z pięcioma kobietami.

Słyszałam od scenarzystki Ilony Łepkowskiej, że gdyby taki Karol żył we Francji, to byłby zadowolonym z życia i z podbojów mężczyzną...

A w naszych realiach jest on po prostu nieszczęśnikiem, który nie może sobie poradzić z kobietami. Lawiruje, kombinuje i robi wszystko, żeby, mówiąc podwórkowo, nie wykitować.

64

062_KA_02_Wywiad2-kor.indd 64

11-01-18 10:38

MakroKonc_K_13.01.indd 1

1/13/11 12:58:21 PM

SMAK LUKSUSU ■ TASTE OF LUXURY

Nawet gorzka jest słodka!

The Sweet Taste of Bitterness Antoni Szewczyk

66

066_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 66

11-01-18 10:38

Zamiast wręczać partnerce kwiaty czy perfumy, w walentynki zaskocz ją pudełkiem czekoladek. Dzisiejsze słodkości to już arcydzieła, a do tego wielce oryginalne: ukochaną możesz obdarować pralinkami obsypanymi solą albo tabliczką nadziewaną limonką i polaną tequilą.

Zdjęcia/Credits: Getty Images/FPM, Shutterstock

Instead of giving your loved one flowers why not surprise her with a box of chocolates?

Contemporary sweets can be miniature masterpieces and you can treat your better half to a praline sprinkled with salt or a bar of chocolate with a lime filling and a tequila topping! dy Krzysztof Kolumb zdobył od Majów ziarna kakaowca, nie podejrzewał, że kilka wieków później czekolada stanie się produktem masowym. Jeszcze syn Kolumba pisał, że kiedy ziarno upadło na ziemię, Indianie rzucali się, jakby „szukali własnego oka”.

To, że czekolada przestała być pożywieniem bóstw, nie oznacza jednak, że straciła swoje zdrowotne i smakowe właściwości. O ucztę dla podniebienia trudno w zwykłym supermarkecie, choć i tu coraz częściej trafiają się pralinki o nietypowych smakach. Czegoś wyjątkowego należy jednak szukać w sklepach specjalistycznych.

hen Christopher Columbus obtained a couple of cocoa beans from the Mayas, he little suspected that chocolate would become a mass product. Columbus’s son wrote that whenever a bean fell to the ground, the Indians would rush to pick it up as if they were "searching for their own eye". Chocolate may no longer be the food of the gods, but it has lost none of its eminence or salubriousness. Your local supermarket is an unlikely place to hit upon a taste sensations so visit specialty chocolate stores for something really out of the ordinary.

SMAKI INNE NIŻ ZAWSZE

FLAVOURS DIFFERENT FROM THE REST

W salonie Dominique’a Personne Chocolate Line w Brugii można zaopatrzyć się w pralinki z gorzkiej czekolady, z których po rozpuszczeniu w ustach uwalnia się ocet z wina cabernet sauvignon, a na samym końcu w zębach chrupią orzeszki piniowe.

Można tu również spotkać idealne do martini czekoladki nadziewane fistaszkami czy delicje o smaku coli, z których uwalniają się bąbelki (produkt idealny dla dzieci?). Dla wytrawnych smakoszy są też pralinki nadziewane purée z czarnych oliwek, świeżej bazylii oraz suszonych pomidorów. Personne stworzył sklep z nietypowymi słodkościami, bo chciał udowodnić, że czekolada wcale nie musi kojarzyć się z tradycyjną bombonierką wręczaną na imieniny cioci. Także w polskich sklepach można już kupić takie „dziwa” jak tabliczkę ze skarmelizowanymi skwarkami bekonu i nugatem orzechowym czy wersję będącą połączeniem malin, kokosa i… pstrąga (czekolady Fair Trade firmy Zotter, 16 zł).

Nad Wisłą jest też już dostępna – ponoć najsmaczniejsza na świecie (wygrywała w przeróżnych konkursach) – Amedei Porcelana produkowana w liczbie 20 tys. tabliczek rocznie (39 zł).

SŁONE DO SŁODKIEGO

Dominique Personne’s Chocolate Line shop in Bruges, Belgium, is a place where you can treat yourself to little gems such as bitter chocolates that melt in your mouth, exposing the vinegar from their cabernet sauvignon before finally pampering your palate with crunchy pine nuts. There are also chocolates with peanut fi llings perfect with a Martini and coca flavoured delicacies with sparkling bubbles (a product perfect for kids?). For those whose taste buds are a little more refined, there are pralines fi lled with a puree of black olives, fresh basil and dried tomatoes. Personne started selling unusual sweets because he wanted to prove that chocolate can be cool too. It does not have to come in the predictable old chocolate box we give our aunts and grandmas. Polish shops similarly stock such oddities as a bar of chocolate with c a r a me l i s e d pieces of bacon

Zdaniem cukierników ludzie zwykle podchodzą do wyboru czekolady bez wielkiego namysłu. Tymcza-

066_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 67

11-01-18 10:39

smak luksusu ■ taste of luxury sem nie dość, że kryje bogactwo smaków (bo po­ chodzi z odmiennych odmian kakaowca; patrz ramka obok), to sporą możli­ wość stwarza też łączenie prze­ Ziarna różnych polew, mas i dodatków kakaowca lub dokładanie czekolady do Wytrawni czekoladoholicy znają innych potraw. Co więcej, kilkadziesiąt ich odmian, ale my skupmy słodkie wcale nie musi łączyć się na trzech (z których też wynikają się ze słodkim! Na przykład różnice między gatunkami kakao): ■ criollo – pochodzi z Ameryki Środkowej tradycyjny meksykański i Karaibów, najrzadsza, delikatna i trudna specjał to kurczak lub indyk w uprawie, a przez to najcenniejsza; w mole, czyli sosie czekola­ ■ Forastero – bardzo popularna w uprawie dowym, a unikalna ukraiń­ odmiana, wytrzymała, o mocno czekola­ ska potrawa to sało w czeko­ dowym, ale krótkotrwałym smaku; ■ Trinitario – uprawiana w Trynidadzie, ladzie, czyli otoczona polewą połączenie odmiany Criollo słonina lub boczek! i Forastero.

Według Wolfganga Bauera i Do­ roty Iwanickiej, założycieli war­ szawskiego salonu Le Chocolat, czeko­ lada ze swoją różnorodnością stylów, barw, zapachów, smaków i opakowań może być namiast­ ką luksusu dla tych, których nie stać na inne pro­ dukty z górnej półki. Za 55 zł w ich sklepie kupimy trufle – ręcznie zdobione delikatnym ganaszem (kremową czekoladową polewą) z koniaku – pocho­

dzące z rodzinnej pracowni czekolady w Toskanii.

Płacąc 39 zł, nabędziemy zaś wyjątkowo harmonijną kuwerturę (czyli czekoladę o większej ilości masła kakaowego niż zwykły wyrób) wyprodukowaną we Francji przez jednego z największych chocolatiers.

W specjalistycznych sklepach typu Le Chocolat nie kupimy produktów masowych. Królują tu głównie czekolady bean to bar, czyli tworzone od ziarna do tabliczki w jednym miejscu. To oznacza, że cały pro­ ces fermentacji ziaren kakaowca, ich suszenia, a na­ stępnie oczyszczania i prażenia jest kontrolowany przez jeden zakład produkcyjny. I właśnie tego typu czekolady najchętniej kupowane są na wyjątkowe okazje.

Ważna zaWartość miazgi

Za tego typu słodkościami przemawiają też względy zdrowotne. W specjalistycznych sklepach mamy bo­ wiem do czynienia głównie z prawdziwymi czekola­ dami, czyli o zawartości miazgi kakaowej powyżej 50 proc. (a najlepiej 70 proc.). Takie produkty zawie­ rają jedynie nasycony kwas tłuszczowy stearynowy, który w wątrobie zamienia się w kwas oleinowy. Ten, inaczej niż tłuszcze roślinne, nie podwyższa pozio­ mu cholesterolu. Warto też pamiętać, że po zjedze­

68

066_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 68

11-01-18 10:39

niu czekolady (jakiejkolwiek) będziemy odczuwać zadowolenie. Odpowiedzialne są za to neuroprzekaźniki: serotonina i endorfiny, których poziom w mózgu rośnie, gdy otrzyma informację, że trafiła do niego znajdująca się w czekoladzie fenyloetyloamina (PEA). Serotonina przeciwdziała depresji, endorfiny zaś poprawiają nastrój. Za sprawne funkcjonowanie mięśni, a także przeciwdziałanie stresom odpowiada zaś obecny w czekoladzie (głównie gorzkiej) magnez. ☐

of the world's greatest chocolate makers. You will not find any mass produced goods in specialty shops like Le Chocolat. The order of the day here is “bean to bar”, i.e. chocolate bars made from scratch, or cocoa beans to be precise, in the one place. This means that the fermentation, drying and roasting of the cocoa beans are monitored by a single produc-

rind and nut nougat or another that has an assortment of raspberry, coconut and… wait for it… trout (Zotter's Fair Trade chocolates sell for PLN 16). Poles can finally buy chocolate said to be the tastiest in the world (having taken out numerous competitions) – Amedei Porcelana, of which only 20,000 bars are produced each year (PLN 39).

Zdjęcia/Credits: EK PIctures, East News

Sweet and Salty

tion plant. And this is what makes these chocolate bars – not found in regular shops – so sought after for special occasions.

Renowned confectioners claim that people do not usually devote much thought to choosing chocolaCoCoa maSS ContentS te. But apparently, not only can it come in a host of Chocolate, incidentally, has some health benefits. flavours as there are many varieties of cocoa (see You can expect to come across real chocolates with box), but combining toppings and fillings in a finia cocoa mass content of at least 50% (70% is prefete chocolate structure and adding chocolate to rable though) in specialty shops. Products with a other dishes can be quite exciting too. What is high cocoa mass content only contain saturated more, sweet does not always have to go with sweet. stearic acid which transforms into oleic acid in the For instance, chicken or turkey in mole – a chocoliver. Unlike vegetable fats, oleic acid does not inlate sauce – is a traditional Mexican dish, while crease blood cholesterol. According to dieticians, Ukrainians have a delicacy of their own they call chocolate with a low cocoa mass content is the sało – bacon or pork rind dipped in chocolate! worst for the human body as it contains up to 30% According to Dorota Iwanicka and Wolfgang Baufat. You should also keep in mind that eating choer, who founded Warsaw’s Le Chocolat store, chocolate (whatever its cocoa mass content) gives you colate can still satisfy the need for luxury on the a high. This is because the brain raises its levels of part of those who cannot afford top shelf products the neurotransmitters serotonin and endorphins thanks to the plethora of flavours, styles, colours, when it receives the message that the phenylethylaaromas and packaging available. Handmade comin (PEA) found in chocolate has entered the gnac truffles coated in delicate ganache (a cream body. Serotonin protects us against dechocolate frosting) and brought to Poland pression while endorphins from the family chocolate manuCoCoa lift our mood and intenfactory in Tuscany will set beans sify pleasurable feyou back PLN 55. For Expert chocoholics can rattle off dozens of varieties elings.

MagnePLN 39, you can buy an but let us focus on three (which produce different sium, responsible exceptionally harmovarieties of cocoa): for the functionious couverture cho■ Criollo – comes from Central Africa and the Caribbean, and being the rarest and most difficult to cultivate, is the most valuable; ning of the mucolate (containing ■ Forastero – a very popular variety, resilient with a strong but scles, is also fomore cocoa butter short-lived chocolate flavour; und in chocolate than the regular bar) ■ Tinitario – cultivated in Trinidad, a combination of the (mainly bitter). ☐ produced in France by one Criollo and Forastero varieties.

69

066_KA_01_Smak Luksusu-kor.indd 69

11-01-18 10:39

POLSKA MARKA ■ POLISH BRAND

Piotr Skiba

P

Consistent activities, an exceptional philosophy, a well thought out new product launch strategy plus premium quality are core drivers of AA brand cosmetics' international success.

Oceanic, the company producing them, has been present on the Polish market for 29 years.

ierwszy „przebój” Oceanica, słynny krem półtłusty z „pomarańczowej” linii dla alergików, powstał na początku lat 90. XX w.

Od tego czasu firma dynamicznie się rozwija, a źródłem jej sukcesów jest konsekwentnie realizowana strategia tworzenia kosmetyków dla osób o skórze wrażliwej i alergicznej. Kolejny milowy krok w historii firmy to rok 2004, kiedy

T

he company's fi rst bestseller was the famous “orange” line cream for allergic skin types was developed in the early 1990s.

The company has been growing dynamically ever since, and the key to its success is the consistently implemented strategy for development of cosmetics for sensitive and allergic skin types. The year 2004 marked another milestone for the company

Zdjęcia/Credits: M.P.

Jakość przede wszystkim Quality First

Wyjątkowa filozofia, konsekwencja w działaniu, przemyślana strategia wdrażania nowych produktów i najwyższe standardy jakości to czynniki, które zadecydowały o sukcesie kosmetyków marki AA. Produkująca je firma Oceanic istnieje już 29 lat.

70

070_KA_02_Polska marka-kor.indd 70

11-01-18 10:40

powstała nowa, spełniająca najwyższe standardy bezpieczeństwa fabryka w Trąbkach Małych pod Gdańskiem. Razem z laboratorium i centrum logistyczno-dystrybucyjnym zajmuje ona 12 tys. m2 i jest położona w strefie czystej ekologicznie, na terenie o powierzchni 4 ha. To jedyna polska fabryka kosmetyków, w której zostały wdrożone farmaceutyczne standardy GMP (Good Manufacturing Practice – Dobra Praktyka Wytwarzania) potwierdzone certyfikatem, gwarantujące najwyższą jakość. Laboratorium i dwie hale, w których powstają preparaty farmaceutyczne i pielęgnacyjne, wyposażone są w najnowocześniejsze urządzenia oraz spełniają najwyższe wymogi higieny i bezpieczeństwa.

W roku 2009 w Oceanicu wdrożono system zarządzania przedsiębiorstwem SAP poszerzony o moduł zarządzania jakością.

Ogromny nacisk firma kładzie na badania dotyczące wdrożenia nowych produktów, nowoczesne technologie oraz inwestycje, m.in. w specjalistyczną aparaturę. W laboratorium naukowo-badawczym Oceanic pracuje 30 wybitnej klasy specjalistów: dermatologów, farmaceutów, biotechnologów, mikrobiologów, chemików i kosmetologów.

Dla potwierdzenia najwyższego bezpieczeństwa produktów AA każda linia kosmetyczna i dermokosmetyczna przechodzi także proces szczegółowych badań alergologicznych metodą prób płatkowych w Pracowni Alergologicznej Kliniki Dermatologicznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Te szczegółowe badania odróżniają Oceanic od innych producentów. Ofertę firmy można podzielić na cztery kategorie produktów: AA COSMETICS – antyalergiczne kosmetyki massmarketowe przeznaczone do pielęgnacji skóry twarzy i ciała w każdym wieku; AA PRESTIGE – zaawansowane technologicznie, ekskluzywne kosmetyki antyalergiczne przeznaczone do pielęgnacji skóry twarzy i ciała; AA PRESTIGE INSTITUTE – zabiegi i kosmetyki profesjonalne, opracowane z myślą o ośrodkach spa i gabinetach kosmetycznych; AA THERAPY i AA PHARMACEUTIC – dermokosmetyki, tj. produkty lecznicze stworzone z myślą o osobach, które mają problemy spowodowane zmianami chorobowymi, jak atopowe zapalenie skóry czy cukrzyca. ☐

070_KA_02_Polska marka-kor.indd 71

as a new manufacturing site compliant with the strictest safety standards in was erected in Trąbki Małe near Gdańsk. The site, including the laboratory and logistics & distribution centre, has the floorage of 12,000 sq. meters. The facility is located in an ecologically clean zone on a 4 hectare plot. It is the only cosmetic factory in Poland to implement pharmaceutical GMP standards (Good Manufacturing Practice) confi rmed by certificate to assure premium quality.

The laboratory plus two production halls are fitted with state-of-the-art equipment to meet the most stringent hygiene and safety standards. The production process is fully automated, and all activities are supervised by world-class experts. SAP business management software, supplemented with quality management module, were launched in 2009.

The company put the stress on research related to launching new products, and the latest technologies and investments, including specialist equipment. Its research laboratory employs 30 world-class specialists, dermatologists, pharmacists, biotechnologists, chemists and cosmetologists. To confi rm the highest safety standards, each cosmetic and dermocosmetic line is subject to rigorous allergological patch tests performed at the Chair of Allergology of Gdańsk Medical University. Meticulous studies on patients with sensitive and allergy-prone skin types mark Oceanic difference. Its range may be split into four product categories: AA COSMETICS – anti-allergic mass market facial and body skin care cosmetics for all ages; AA PRESTIGE – technologically advanced, exclusive anti-allergic facial and body care cosmetics; AA PRESTIGE INSTITUTE – professional treatments for spas and beauty parlours; AA THERAPY and AA PHARMACEUTIC – dermocosmetics designed for individuals with condition-induced lesions, such as atopic dermatitis or diabetes. ☐

Dorota i Wojciech Soszyńscy, właściciele firmy Oceanic.

Dorota and Wojciech Soszyński, the owners of Oceanic.

Marka AA ma 10-procentowy udział w polskim rynku kosmetyków do pielęgnacji twarzy.

The AA brand claims a 10% share in the domestic market segment of facial skin care products.

11-01-18 13:17

Gravity, premieres 21 January

KULTURA ■ CULTURE

FILM|MOVIES

Choć po Tajne przez poufne czy To nie jest kraj dla starych ludzi spodziewalibyśmy się po braciach Coen raczej wariacji na temat westernu, mamy tu do czynienia z reprezentantem gatunku w najczystszej formie. Choćby dlatego, że jest to remake filmu (pod tym samym tytułem) z 1969 r., w którym pierwsze skrzypce, czy raczej pierwszy rewolwer, należał do Johna Wayne'a.

Prawdziwe męstwo AD 2011 to aktorski popis Jeffa Bridgesa, który gra tu śledczego Cogburna. Młoda dziewczyna prosi go, by odnalazł zabójcę jej ojca. Razem wyruszają jego tropem i mierzą się z dzikimi obyczajami oraz przyrodą Ameryki. Po drodze dołącza do nich strażnik z Teksasu LeBeouf (Matt Damon), który także chce schwytać przestępcę, nie ujawnia jednak dlaczego...

ONCE A UPON A TIME IN THE WILD WEST

Prawdziwe męstwo, reż. Joel i Ethan Coen, UIP, premiera 11 lutego True Grit, dir. Joel and Ethan Coen, UIP, premieres 11 February

KSIĄŻKI|BOOKS

Burn After Reading and No Country For Old Men hinted that the Coen brothers were cooking up another take on the western, but their latest production represents the genre in its purest form. True Grit is a remake of the 1969 classic with John Wayne as Marshal Cogburn. The 2011 film features an excellent performance by Jeff Bridges as Cogburn who is asked by a young girl to find her father’s killer. The two set off to track him down and come up against the harsh terrain and wild way of life that was America. While on the road they meet a Texas Ranger LeBeouf (Matt Damon) who joins them to look for the killer for his very own reasons he won't reveal....

GRUNT TO RODZINKA To takie skomplikowane! – chciałoby się zakrzyknąć, patrząc na rodzinę Jules (Julianne Moore) i Nic (Anette Bening), które od 20 lat żyją w związku i wychowują razem dwójkę dzieci. Każda z nich urodziła po jednym, a ojcem jest anonimowy – do czasu – dawca nasienia.

Dorastające dzieci odnajdują bowiem biologicznego ojca i zapraszają go do rodzinnego stołu. I zaczyna się... Film Lisy Cholodenko to jedna z najzabawniejszych komedii sezonu, z wspaniałymi rolami Moore i Bening, oraz faworyt do tegorocznych Oscarów.

Wszystko w porządku, reż. Lisa Cholodenko, Gutek Film, premiera 18 lutego The Kids Are All Right, dir. Lisa Cholodenko, Gutek Film, premieres 18 February

IT RUNS IN THE FAMILY You can only think to yourself “It’s so complicated” as you watch Jules (Julianne Moore) and Nic (Anette Bening), who’ve been raising two children together for 20 years. Each gave birth to a child whose father is – or was until recently – the same anonymous sperm donor. The fun begins when the now adolescent children find their biological father and invite him to dinner. Already a favourite for this year’s Oscars, the movie is one of the funniest comedies of the season with excellent performances by Moore and Bening.

AMERYKAŃSKI SEN

SWOBODNY JAK PTAK

Jeśli tu mi się powiedzie, uda mi się wszędzie, śpiewał o Nowym Jorku Frank Sinatra. Polskiemu pisarzowi Jerzemu Kosińskiemu (Malowany ptak) udało się zrobić karierę w intelektualnej stolicy USA, którą nie cieszył się jednak zbyt długo – zmarł w 1991 r. Był legendarną postacią nowojorskiego światka artystycznego, słynął z zamiłowania do rozrywek i pięknych kobiet. Jego historii, charyzmie i tajemnicy przygląda się inny polski pisarz, który również żył i pracował w Nowym Jorku. Nie jest to jednak typowa biografia, prędzej podróż jednego twórcy przez sny, koszmary i obsesje innego.

Podróż samolotem ma ten plus, że możemy poczuć się jak ptaki. Co jednak, gdy chcielibyśmy obejrzeć ziemię z góry, lecz akurat nie wybieramy się w podróż? Piękny album Lot rozwiąże ten problem. Zdjęcia Wiktora Wołkowa pokażą nam świat nie tylko oczami ptaków, ale i same ptaki – od chwili, gdy wzbijają się z lustra wody, aż po „lądowanie” w gnieździe. Bogaty materiał ilustracyjny uzupełniają wiersze noblisty Czesława Miłosza oraz esej Andrzeja Strumiłły na temat marzeń człowieka o lataniu.

AMERICAN DREAM “If I can make it there, I’ll make it anywhere” sang Frank Sinatra about New York. The Polish writer Jerzy Kosiński (the author of “Painter Bird”) did make it in the intellectual capital of America, but had a short-lived career, dying in 1991. A legendary figure in the New York artistic community, Kosiński was famous for his love of entertainment and beautiful women. His story, charisma and secrets are now revived by Janusz Głowacki.

FREE AS A BIRD Janusz Głowacki Good night, Dżerzi, Świat Książki Janusz Głowacki Good night, Dżerzi, Świat książki

On top of its other advantages, flying can make you feel like a bird for a while. But what do you do when you find yourself stuck on the ground when you want to look down on the world? The answer is the beautifully edited Lot (Flight) album. Wiktor Wołkow’s photos depict an aerial view of the world and zoom in on birds – taking off from the surface of the water or landing in their nests. These many photographs are accompanied by poems by Nobel Prize-winning poet Czesław Miłosz and an essay on the human dream of flying by Andrzej Strumiłło.

Strony: Kultura, Gadżety oraz Uroda, przygotowała Ola Salwa – dziennikarka, pisze o wzornictwie, modzie, filmie, współpracuje z Przekrojem, Filmem, Elle oraz Polityką.

Journalist and blogger Ola Salwa writes about design, fashion and culture in Kaleidoscope.

She is a contributor to Przekrój, Film, Polityka and Elle. .

072_KA_02_Kultura-kor.indd 72

Wiktor Wołkow, Andrzej Strumiłło Lot, IW Kreator Wiktor Wołkow, Andrzej Strumiłło “Lot”, IW Kreator

Zdjęcia/Credits: East News, M.P.

DAWNO TEMU NA DZIKIM ZACHODZIE...

11-01-18 10:41

TEATR|THEATRE NIENĘDZNY MUSICAL Gdy w XIX w. Wiktor Hugo opisywał losy galernika Jeana Valjeana, skazanego na lata życia w ciężkich warunkach za kradzież chleba, nie przypuszczał, że ponad sto lat później staną się one kanwą musicalu. A jednak – W Londynie Les mis, jak nazywają go fani, grano ponad 10 tys. razy. W warszawskim teatrze muzycznym ROMA licznik dopiero wystartował, ale od premiery wciąż trudno kupić bilety.

Główne role grają Janusz Kruciński, Łukasz Dziedzic i Edyta Krzemień.

ANYTHING BUT MISERABLE When Victor Hugo was describing the reformed convict, Jean Valjean, in the 19th century, little did he suspect that his story would be adapted into a musical a hundred years later. Les Misérables has

WYSTAWA|EXHIBITION

been performed over 10,000 times (and counting) in London. Warsaw’s Roma Music Theatre has a lot of catching up to do, but tickets have been notoriously hard to come by ever since the show premiered here.

Les Misérables stars Janusz Kruciński, Łukasz Dziedzic and Edyta Krzemień.

Les Miserables, Teatr Muzyczny ROMA, ul. Nowogrodzka 49, Warszawa Les Misérables, ROMA Music Theatre, ul.

Nowogrodzka 49, Warsaw

MUZYKA|MUSIC ROCKOWE TRIO

ZACHWYCA NAWET FRAGMENT W zeszłym roku instalacja Mirosława Bałki How it is zrobiła furorę w Hali Turbin londyńskiej galerii Tate Modern. Ci, którzy nie zdążyli jej obejrzeć (metalowy kontener Polaka został już rozebrany), powinni w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej obejrzeć najpełniejszą do tej pory retrospektywę prac wideo artysty.

Wśród nich Bambi i Pond, Carrouse oraz Winterreise.

Wizyta obowiązkowa!

Kto nie zna (i nie podśpiewuje pod prysznicem) piosenki Living Next Door To Alice wylansowanej przez Smokie? Choć od czasów świetności brytyjskiego zespołu minęły ponad trzy dekady, grupa wciąż ma się dobrze. Udowodni to na koncertach w trzech miastach, gdzie wystąpi razem z dwoma innymi legendarnymi grupami: Slade i Sweet. Obie zasłynęły pod koniec lat 60. dzięki mocnym prze-

A DELIGHTFUL FRAGMENT Polish artist Mirosław Bałka’s installation “How it is” was a sensation at the Tate Modern’s Turbine Hall last year. If you missed it (the steel structure has been disassembled), then pay a visit to the Warsaw Centre for Contemporary Art and take a look at Bałka’s most comprehensive video retrospective to-date. Exhibits include “Bambi and Pond”, “Carrouse” and “Winterreise”.

Absolutely awe-inspiring!

Zdjęcia/Credits: East News, M.P.

Mirosław Bałka Fragment.

Do 3 kwietnia, CSW, ul. Jazdów 2, Warszawa Mirosław Bałka “Fragment”, until 3 April, CSW, ul.

Jazdów 2, Warsaw

bojom i charakterystycznej, glamrockowej stylistyce. Co z niej zostało, zobaczcie (i posłuchajcie) sami. Szczegóły: www.makroconcert.com.

THE ROCK TRIO Does anybody not know “Living Next Door To Alice”, a song successfully covered by Smokie? Everyone must have sang it at least once in the shower. Three decades on and the British band is still rockin’. Check them out in Gdynia, Poznań and Warsaw, where they will be appearing with two other glam rock legends Slade and Sweet. Both groups came to fame in the late 1960s thanks to its characteristic glam rock style. You can see (and hear) for yourself what hey sound like now.

Gdynia 28 lutego, Poznań 1 marca, Warszawa 3 marca Gdynia 28 February, Poznań 1 March, Warsaw 3 March.

ODKODOWAĆ PARADŻANOWA Filmową twórczość tego radzieckiego reżysera o ormiańskich korzeniach trudno podsumować w jednym zdaniu. Zawsze starał się przekraczać granice kina, szukać własnego sposobu ekspresji. Jego filmy – malarskie, oniryczne, czerpiące często z legend – to niezwykła wyprawa w świat wyobraźni, której nic nie było w stanie skrępować. Nawet sowiecka władza nienawidząca Paradżanowa za samodzielność i artystyczną odwagę. W boksie DVD znajduje się pięć fabuł i tyle samo dokumentów o reżyserze.

PARAJANOV DECODED It’s difficult to encapsulate the films of Soviet director of Aremenian origin Sergei Parajanov in a single sentence. Parajanov consistently overstepped the bounds of filmmaking in his quest for an original means of expression. His movies – pictorial, oneiric, and often inspired by legends

– frequently delved into a world of imagination run riot. The Soviet authorities detested Parajanov for his independence of mind and artistic courage and suppressed his work. The DVD box set features five films by Parajanov and five documentaries about his life and work.

Siergiej Paradżanow, Kolekcja filmów, 35 mm, w sklepach od 28 stycznia Siergei Parajanov, Film collection, 35 mm, in stores from 28 January

73

072_KA_02_Kultura-kor.indd 73

11-01-18 13:18

GADŻETY ■ GADGETS

Polskie przysłowie kojarzy luty z podkutymi butami. Jeśli jednak jesteśmy obuwniczo zabezpieczeni, skierujmy uwagę na Dzień Zakochanych i poszukajmy prezentu dla naszej walentynki.

A Polish proverb urges us to hobnail our boots in February. Since everything is probably fine in the shoe department, let’s focus on St Valentine’s Day in search for the perfect gift for our Valentine.

PANNA MIGOTKA

LUSTERECZKO, POWIEDZ PRZECIE...

Nie tylko diamenty przyjaźnią się z kobietami. Bliskie ich sercom są też inne kamienie szlachetne: topaz, ametyst, granat albo opal (na zdj.). Szczególnie jeśli występują w miłym towarzystwie białego złota. Dość zagadek, połączenie tych wspaniałości znajdziecie w pierścionkach firmy Pomellato, które noszą bardzo walentynkową nazwę – Colpo di Fulmine, czyli „miłość od pierwszego wejrzenia”. Cena: ok. 7,6 tys. zł

...kogo najbardziej kocham na świecie? Prezent z okazji Dnia Zakochanych musi być efektowny, lecz niekoniecznie drogi. W przypadku lusterka Cracked Heart Compact Marca Jacobsa łączymy praktyczne zastosowanie, ładną formę i przekaz, który brzmi „nie łam mi serca”. Złożone, płaskie zwierciadełko zamknięte w pudełku zmieści się w każdej, nawet najmniejszej damskiej torebce. Pewniejsi siebie mogą kupić całe serduszko, bez pęknięcia.

Cena: ok. 21 zł

GLITTER AND GLITZ Not only diamonds are a girl’s best friend.

Girls find other precious stones – topaz, amethyst, garnet or opal (right) – equally lovable. Especially if they come with the endearing white gold in tow. Enough riddles, you will find a combination of both in Pomellato’s ring range with a very Valentine name – "Colpo di Fulmine", or "love at first sight". Price: approx. PLN 7,600

MIRROR, MIRROR ON THE WALL... ... who in the world is most loved of all? A St Valentine’s Day gift must be stunning, but not necessarily expensive. Marc Jacobs’s Cracked Heart Compact mirror has it all – functionality, cool design and “don’t break my heart” message. This ultimately flat looking glass will fit into even the tiniest purse. And if you have tons of confidence, choose a whole heart without a crack. Price approx. PLN 21.

ZAWSZE TAM, GDZIE TY

EVERYWHERE YOU GO

Jeśli twój ukochany często podróżuje, przenośne radio Tivoli Audio SongBook chętnie wyruszy razem z nim! Zasilane przez baterie, odbiera większość stacji radiowych w Europie i Ameryce Północnej. Wspaniałe na samotne podróże samochodem oraz pociągiem – posiada wejście na słuchawki, gdyby trzeba się było wyizolować ze swoją audycją lub serwisem wiadomości. Do tego ma wbudowany budzik, żeby nikt nie zaspał na umówione spotkanie.

Cena: ok. 800 zł

If your sweetheart travels a lot, Tivoli Audio SongBook portable radio will become the perfect travel companion! Powered by batteries, it receives most European and North American radio stations. Excellent for lonely journeys by car or train. Its integrated headset port will enable you to stay focused on the programme or news headlines. With its clock you’ll be never late for an appointment. Price approx. PLN 800.

BIJĄCE SERCE... ...nie tylko możesz poczuć, ale też zobaczyć i usłyszeć. A to dzięki specjalnemu wycięciu w tarczy zegarka Tissot Lady Heart Automatic. Precyzyjny, automatyczny szwajcarski mechanizm najwyższej jakości uchyla rąbka tajemnicy w miejscu godziny dwunastej. Cena: 2 280 zł

THUMPING HEART... ...you can not only feel it but also see and hear it thanks to a special “happy window” fitted in the face of Tissot Lady Heart Automatic timepiece. Its top-end precise automatic Swiss movement reveals a secret at twelve o’clock.

Price: PLN 2,280 74

074_KA_02_Gadzety2-kor.indd 74

11-01-18 13:52

ZAPACH MIŁOŚCI Truskawki z bitą śmietaną to idealny deser na walentynkową kolację. A co jeśli para się odchudza i na talerzu jest tylko sałata lub kasza? Wtedy stawiamy na stole słoik Strawberry Buttercream Yankee Candle jednej z najbardziej znanych amerykańskich firm produkujących świece. Marka słynie z intensywnych naturalnych zapachów.

Czas palenia świecy to 110–150 godzin. Cena: ok. 93 zł (duży słoik)

THE SCENT OF LOVE Strawberries topped with whipped cream are the perfect dessert for a St Valentine’s Day dinner. But what if a couple is on a diet and their plates reveal simply a salad or grouts? In such case, decorate the table with a jar of Strawberry Buttercream Yankee Candle, one of the most sought-after US candle brands renown for long-lasting natural scents. Burning time is 110150 hours. Price: approx. PLN 93 (large jar)

W-SPA-NIAŁE WALENTYNKI Romantyczna kolacja z okazji walentynek to bardzo miły zwyczaj, lecz co zrobić, jeśli wszystkie stoliki w mieście są zajęte? Może lepszym pomysłem na wspólne spędzenie tego wyjątkowego wieczoru będzie masaż w Instytucie Zdrowia i Urody Feniks? Tu również czeka na was blask świec, jednak zamiast nabywania kolejnych kalorii wasze ciała zyskają okazję do odprężenia. W końcu hasło „W zdrowym ciele zdrowy duch” nie traci na aktualności nawet 14 lutego. www.spafeniks.pl

A ST VALENTINE'S DAY SPA A romantic dinner on St Valentine's Day is a nice idea but what to do when all restaurants in the city are booked? Why not treat yourself and your loved one to a massage at the Instytut Zdrowia i Urody Feniks spa?

Here too you can spend a romantic candlelit get together but instead of consuming new calories your bodies will be given an opportunity to relax.

The Roman proverb "Healthy mind in a healthy body" applies to all days in the year, including 14 February. advertise_POL_composit.pdf 1 2011.01.05. 12:59:17

REKLAMA

PARYŻ NA USTACH Czerwona szminka to absolutny niezbędnik kobiecej kosmetyczki. Jeśli jesteś singielką, nie udawaj, że walentynki nie istnieją, tylko sama zrób sobie prezent. Wybierz jeden z dziesięciu czerwonych odcieni pomadki Rouge Coco. Już same nazwy – Ballet Russe, Rivoli, Vendome – pobudzają wyobraźnię. Ale i pielęgnują – dzięki kompleksowi Hydratender usta będą nawilżone przez 8 godzin.

Cena: ok. 75 zł

Zdjęcia/Credits: M.P., DR

WE’LL ALWAYS HAVE PARIS

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Red lipstick is a must in a lady’s vanity case. If you are single, don’t pretend that St Valentine’s Day does not exist, but pamper yourself with a gift. Choose one of the ten red shades of Rouge Coco lipstick. Their very names – Ballet Russe, Rivoli, Vendome, Paris – ignite imagination and indulge your senses. The Hydratender complex will replenish and hydrate your lips for 8 hours. Price: approx. PLN 75

074_KA_02_Gadzety2-kor.indd 75

11-01-18 13:52

MODA & URODA ■ FASHION & BEAUTY

Niektórzy zimą najchętniej zamieniliby się w niedźwiedzie i przespali ten okres. Ponieważ i tak nie możemy liczyć na nadmiar snu, postawmy przynajmniej na jego jakość.

Some of us would love to turn into bears in winter to sleep the season through from autumn until spring. Since long sleeping hours are out of question, let’s work on the quality of sleep.

MIEJSKI SEN

Niby wiemy o tym wszyscy: sen regeneruje umysł, zdrowie i urodę, a marzenia podsuwają twórcze rozwiązania codziennych problemów. Chętnie przeznaczylibyśmy minimum osiem godzin na nocny odpoczynek, ale rzeczywistość weryfikuje te fantazje. Śpimy tyle, ile się da, bo raport, tekst albo prezentacja dla zarządu nie poczeka. Rano zaprzyjaźniamy się z kolejnym kubkiem kawy i jak zwykle obiecujemy sobie, że od jutra będziemy spać więcej. Nawyki możemy zmienić już dziś i na zachętę (lub – w nagrodę) otoczmy się kuszącymi przedmiotami, które uprzyjemnią nam wieczorną regenerację lub umożliwią ją w podróży – na przykład lotniczej.

JEDWABNY SZLAK O tym, że sen jest luksusem, nie trzeba nikogo przekonywać. Najlepszym dowodem na słuszność tego powiedzenia jest zestaw podróżny Lanvin składający się z jedwabno-satynowych kapci, maseczki na oczy oraz woreczka do ich przechowywania. Czerń podkreśla elegancję pasażerki.

Cena: ok. 1380 zł

THE SILK ROAD We all know well that sleep is a luxury, what is best testified by Lanvin’s travel set revealing silk satin slippers, an eye mask and a holder bag. All in black to enhance sophistication of its owner.

Price: approx.

PLN 1,380

CITY SLEEP Counting sheep is no longer valid today. We are more likely to count pedestrians as the sound that puts us to sleep is not a lullaby anymore but the quiet buzz of the city. If feeling lonely you can bring the city into your bedroom with this Hetkiä/Moments bedding set by Marimekko.

Made of light cotton it will assure you a good night's sleep. Price: approx. PLN 400.

WIECZORNA KĄPIEL Pamiętacie, co odprężało przed snem Monicę z serialu „Przyjaciele”? Aromatyczna kąpiel w wannie. A co odprężało jej męża? To samo, tylko z pływającymi między pianą statkami, dzięki którym nie czuł się „jak baba”. Korek do wanny jak Tubtanic byłby dla każdego skrytego wielbiciela kąpieli wymarzonym gadżetem. Cena: ok. 48 zł

EVENING BATH Do you remember what it was that made Monica of Friends relax in the evening? An aromatic bubble bath. And her husband liked the same thing only he needed little ships to be floating on the foam not to feel like a girl. Here is the Tubtanic bath plug - the perfect gift for all bath lovers. Price: approx. PLN 48

KOJĄCY MASAŻ Najlepsza terapia przed snem to aromaterapia. W jej trakcie stosujemy krem firmy Bath&Body Works Eucalyptus Spearmint. Zawarte w nim wyciągi z eukaliptusa i mięty mają właściwości odstresowujące i kojące. Bonus? Nawilżają skórę.

Cena: ok. 40 zł

SOOTHING MASSAGE Aromatherapy is the best therapy before sleep. Test out Bath&Body Works Eucalyptus Spearmint cream with eucalyptus and mint extracts demonstrating de-stressing and calming properties. A bonus? They leave your skin hydrated.

Price: approx. PLN 40

Zdjęcia/Credits: M.P., DR, net-a-porter.com

It seems to be a general truth: sleep regenerates your mind, health and beauty, whereas dreams reveal creative ways of solving daily problems. Most of us would love to spend at least eight hours in bed, but reality harshly revises such fantasies. We sleep as much as we can because all those reports, features or executive presentations cannot wait. In the morning we treat ourselves to another cup of coffee and usually promise ourselves that starting from tomorrow we will be getting more sleep. You can change your habits today and as an incentive (or a reward) treat yourself with alluring objects that will brighten up evening regeneration or make it easier during travel – for instance, aboard a plane.

Liczenie baranów to pieśń przeszłości, dziś liczymy przed snem pieszych, dziś usypia nas raczej cichy szum miasta. Żeby to wrażenie odtworzyć w sypialni, możemy włożyć kołdrę i poduszki w poszewki Hetkiä/Moments firmy Marimekko. Uszyte z lekkiej białej bawełny będą stać na straży bezpiecznego zasypiania i marzenia. Cena: ok. 400 zł

76

076_KA_02_ModaUroda2-kor.indd 76

11-01-18 10:43

DRAPIEŻNE PANTOFLE Wykonane z delikatnej, mięciutkiej skóry kapcie z lamparcim nadrukiem marki Deena&Ozzy to coś dla domowych tarzanów. Stylowe i wygodne, mają dość solidną podeszwę, więc idealnie nadają się na wieczorne spacery z łazienki do kuchni, z kuchni do sypialni, z sypialni do... Cena: ok. 180 zł

WILD SLIPPERS Made of fine and soft leather, Deena & Ozzy leopard-print slippers are a true snatch for domestic Tarzans. Stylish and comfortable, they come with a solid sole. A perfect choice for evening walkthroughs from bathroom to kitchen, from kitchen to bedroom, from bedroom to... Price: approx. PLN 180

JAPOŃSKI RELAKS Bądźmy szczerzy: nie da się na rozkaz paść do łóżka i zasnąć. Przyda się relaksująca gra wstępna, w której główną rolę powierzamy zmysłowemu szlafrokowi Kiki firmy bieliźniarskiej Agent Provocateur.

Krój przypominający kimono oraz mięciutki jedwab będą wprowadzać powoli w świat marzeń i odpoczynku.

W świat marzeń i odpo...

Cena: ok. 3,4 tys. zł

JAPANESE RELAXATION

Podstawą nocnego wypoczynku jest wygodna piżama, która nie będzie nieproszona okręcać się wokół nóg. Haleczka (szara) lub minikombinezon (różowy) firmy Juicy Couture doskonale spełniają te warunki. Wykonane z cienkiego poliestru są nie tylko praktyczne, ale też seksowne. Dobrej nocy!

Cena: ok. 580 zł

SLEEPING BEAUTY

Let’s be frank: you can’t just lie down in your bed and fall asleep. What you need is a relaxing foreplay starring sensuous Kiki dressing gown from Agent Provocateur lingerie emporium.

Kimono cut and soft silk will slowly take you into the world of dreams and rest. Dreams and rezzzzz.....

Price: approx. PLN 3,400

KAPCIOSZKI-ESKIMOSKI Coś na rozgrzanie wiecznie zmarzniętych stóp. Nic tak przecież nie przeszkadza zasnąć, jak lodowate kończyny, których nie rozgrzeje nawet najcieplejsza kołdra. Kapcie Doroty Perkins doskonale wykonają swoje zadanie – mają nie tylko ciepłe wnętrze, ale także rozgrzewający wzór i pompony. Cena: ok. 75 zł

ESKIMO FEET

Zdjęcia/Credits: M.P., DR, net-a-porter.com

ŚPIĄCA KRÓLEWNA

Something to warm up ever-frozen feet. There is nothing worse in bed than ice-cold limbs resistant to even to the warmest of quilts. Dorothy Perkins slippers are an example of heavyduty footwear – their lining is warm, and they come in a warming up pattern and pompons.

Price: approx.

PLN 75

Comfortable pyjamas which will not twist and turn around your legs are the staple of night relaxation. Juicy Couture gown (grey) or mini-jumpsuit (pink) meet all those requirements. Made of gossamer-fine polyester, they are not only practical but also sexy. Good night!

Price: approx. PLN 580

KASZMIROWY ODLOT Holly Golightly, bohaterka Śniadania u Tiffany'ego, miała napisane na wizytówce „panna w podroży” i gdyby żyła dziś, w podróżnym kuferku miałaby ciepły pled i maskę do spania. Spodobałby się jej więc zestaw Sofia Cashmere, której trzecim elementem jest torebka zamieniająca się w samolocie w poszewkę na poduszkę. Całość jest wykonana z lekkiego kaszmiru. Cena: ok. 900 zł

CASHMERE INDULGENCE Breakfast at Tiffany’s protagonist, Holly Golightly had “Miss Holiday Golightly. Travelling” written on her card.

Had she lived today, she would surely have a warm blanket and a sleep mask in her travel suit. She would probably be intrigued by Sofia Cashmere set featuring a drawstring bag which can be transformed into a pillow case aboard a plane. The set is made of fine cashmere.

Price: approx. PLN 900 77

076_KA_02_ModaUroda2-kor.indd 77

11-01-18 13:18

GWIAZDOZBIÓR ■ OUT AND ABOUT

Elegancja nawet na Wyspie Elegance on the Island Płaszcz z krainy deszczowców modny nawet latem.

Raincoats will be en vogue in the summer too.

Panowie na czarno, ale panie w bieli.

Men in black and the ladies in white.

Magii „wyspiarskiej kolekcji” Mariusza Przybylskiego (z prawej) uległ aktor Maciej Zakościelny.

Actor Maciej Zakościelny was enchanted with the magic of the "island collection" by Mariusz Przybylski (right).

Mariusz Przybylski’s spring-summer collection took the audience from the cold and austere interiors of Soho Factory in Warsaw’s Praga district to the “Island”. Przybylski believes that an unowned and uninhabited place lets us create our own aesthetics. Survivor-models presented traditional suits and summer-time variations teamed up with shorts. Openwork sweaters, transparent shirts and pants with pleated frills are addressed to bold males with a bent for experimenting in fashion. Definitely Przybylski’s best show yet.

Projektanci: Paprocki &Brzozowski, Przybylski, Jacyków.

Designers: Paprocki&Brzozowski, Przybylski , Jacyków.

078_KA_02_Gwiazdozbior-kor.indd 78

Pierwszy raz Przybylski zaprojektował też buty.

Przybylski debuted as a shoe designer.

Rafał Cieszyński, Elżbieta Leńska, Tamara Arciuch, Bartosz Kasprzykowski. .

Bohater wieczoru nie byłby bohaterem bez modeli.

The star of the night would not shine as bright without his models.

Zdjęcia/Credits: East news (6), Forum, Shutterstock, FPM (5), Glinka Agency

Wiosenno-letnia kolekcja Mariusza Przybylskiego przeniosła gości z zimnych i surowych wnętrz Soho Factory na warszawskiej Pradze na Wyspę. Zdaniem Przybylskiego miejsce niczyje i niezamieszkałe daje możliwość stworzenia własnego estetycznego gatunku. Modele rozbitkowie zaprezentowali tradycyjne garnitury, w wersji letniej także z szortami. Ażurowe swetry, przezroczyste koszule czy spodnie z plisowaną falbaną to propozycja zdecydowanie dla mężczyzn odważnych, lubiących modne eksperymenty. Z pewnością w dorobku Mariusza Przybylskiego był to najlepszy pokaz.

11-01-18 10:45

Zdjęcia/Credits: East news (6), Forum, Shutterstock, FPM (5), Glinka Agency

Nie wiadomo, która piękniejsza: z plakatu czy prawdziwa?

Which of the Jolies is more stunning: the one on the poster or the real one?

Turysta objeżdża miasta The Tourist on Tour Angelina Jolie jest ponoć załamana miażdżącą opinią krytyków, którzy na filmie Turysta nie zostawili suchej nitki. Choć u jej boku wystąpił bożyszcze kobiet Johnny Depp, mówi się, że w filmie nie wykorzystano jego talentu. O samej Jolie wspomina się zaś głównie w kontekście jej strojów. Nic dziwnego, na premierach w Nowym Jorku i Madrycie wystąpiła w kreacji od Versace, a w Rzymie zaskoczyła czarną marynarką Salvatore Ferragamo. Produkcja filmu pochłonęła 100 mln dol. Po 20 mln otrzymali odtwórcy głównych ról. Najseksowniejsi aktorzy świata – Depp i Jolie – promują film na całym świecie. Na razie obraz zarobił jedyne 60 mln dol., co na hollywoodzkie warunki jest marnym wynikiem.

Angelina Jolie is said to be devastated by the scathing reviews of her latest film The Tourist. Jolie stars alongside international heartthrob Johnny Depp whose talent is said to have been wasted on this movie. Jolie is mainly mentioned for her costumes. This is hardly surprising given that she appeared at the New York and Madrid premieres wearing a Versace gown and turned up in Rome in a black Salvatore Ferragamo jacket. The production cost USD 100 million and Jolie and Depp each received USD 20 million. Both are now busy promoting The Tourist around the world. The box office has so far raked in just over USD 60 million – petty cash by Hollywood standards.

RK O Y NEW

Brad, Jolie i ta trzecia, czyli kreacja Versace.

Brad, Jolie and the Versace gown.

D MADRI

Depp, podobnie jak Jolie, dostał za film 20 mln dol.

Depp (and Jolie too) earned 20 million dollars for the film.

Projektantka Betsey Johnson.

Designer Betsey Johnson.

ROMA

Johnny Depp, Nino Frassica, Christian De Sica, Florian Henckel von Donnersmarck, Daniele Pecci.

79

078_KA_02_Gwiazdozbior-kor.indd 79

11-01-18 10:48

W CHMURACH ■ UP IN THE AIR

Zrealizuj swoją pasję z PLL LOT Pursue Your Passion with LOT Ewa Rudomino

Aeroklub Polskich Linii Lotniczych LOT istnieje już ponad 30 lat i dzięki niemu swoje marzenia o lataniu spełniać mogą nie tylko osoby związane z przewoźnikiem, ale wszyscy miłośnicy lotnictwa i pasjonaci przemierzania podniebnych przestrzeni.

Established over 30 years ago, the LOT Polish Airlines Flying Club is where people connected with LOT, aviation enthusiasts and anyone passionate about taking to the skies can make their flying dreams come true.

T

he 2010 season may be deemed a success. Pilots continued to perfect their flying techniques and we have also finalised the basic training for glider and aeroplane pilots, including a group of candidates for further jet aircraft training as part of a selection course for those willing to pursue a flying career at the Polish Airforce Academy in Dęblin.

We also ran a few night flights in September and this proved to be a perfect opportunity for pilots to gain additional skills and experience. We managed to achieve all this by drawing on the commitment of our instructors, many of whom are top-notch LOT and EuroLOT pilots. The flying season was traditionally culminated by the accuracy landing competition.

Although the autumn and winter season is not the perfect time for leisure flying, committed pilots know how to make good use of even such poor weather. Gliders go to the mountains to take advantage of lee waves, or air currents, which let them achieve better results.

Mountain flying can be a source of unforgettable experiences as it offers exquisite views and thrills that flying over a flat terrain cannot compete with.

Everyone who would like to begin their aviation adventure, join the aviation family and share their passion for flying, is welcome to enrol in a theoretical course conducted by the LOT Polish Airlines Flying Club in Warsaw. Members may choose from three C152s Wilga and Gawron aircraft plus 12 gliders perfect for basic training and competitive flying. The course ran in the autumn and winter months allows participants to begin training in spring. ☐ More information at: www.aeroklubplllot.pl.

Zdjęcia/Credits: Tomasz Zawadzki/PLL LOT

S

ezon 2010 możemy zaliczyć do udanych. Piloci doskonalili technikę pilotażu, w podstawowym zakresie wyszkolona została grupa szybowników i samolociarzy, w tym kandydaci do dalszego szkolenia na samolotach odrzutowych w ramach selekcyjnego kursu dla aspirantów do Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. We wrześniu realizowaliśmy nocne loty, które były świetną okazją do zdobycia dodatkowego doświadczenia. Wszystkie te inicjatywy udało się zrealizować dzięki zaangażowaniu kadry instruktorskiej, wśród której jest wielu pilotów PLL LOT i EuroLOT. Sezon lotniczy tradycyjnie zakończyły zawody na celność lądowania.

Choć jesienno-zimowe miesiące nie sprzyjają aktywnemu lataniu sportowemu, to zapaleni lotnicy umieją wykorzystać atuty tej specyficznej aury. Szybownicy udają się w góry, by skorzystać z pojawiającej się tam tak zwanej fali albo żagla, czyli ruchu powietrza, który umożliwia osiąganie jeszcze lepszych wyników. Latanie w górach dostarcza wielu niezapomnianych wrażeń estetycznych i emocji związanych z nieco innym sposobem latania niż nad płaskim terenem. Wszystkich, którzy chcieliby rozpocząć przygodę z lotnictwem, serdecznie zapraszamy na kursy teoretyczne organizowane w Warszawie. Do dyspozycji członków Aeroklubu są trzy samoloty C-152, jedna wilga oraz gawron. Mamy również 12 szybowców wykorzystywanych zarówno do szkolenia podstawowego, jak i lotów wyczynowych. Kurs organizowany w miesiącach jesienno-zimowych umożliwia rozpoczęcie szkolenia wraz z nadejściem wiosny. ☐ Więcej informacji: www.aeroklubplllot.pl.

80

080_KA_02_aeroklubnew-kor.indd 80

11-01-18 12:22

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

LOT info LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI CONTENTS POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

OUR FLEET

MILES & MORE

MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS

LOT NEWS

BAGAŻ

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

II IV VI VII VIII X XII XIV

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

LUTY | FEBRUARY 2011

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 1

11-01-17 11:15

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NOWE POŁĄCZENIA Z WARSZAWY JUŻ W SPRZEDAŻY

Toronto New York Chicago

Hambur Amsterdam

NEW DESTINATIONS FROM WARSAW NOW AVAILABLE

TALLINN BRATISLAVA BEIRUT KALININGRAD YEREVAN TBILISI CAIRO DAMASCUS HANOI

London

from 10 May/ od 10 maja from 17 May/ od 17 maja from 16 June/ od 16 czerwca from 28 June/ od 28 czerwca from 1 July/ od 1 lipca from 15 Sep/ od 15 września from 27 Oct/ od 27 października from 2 Nov/ od 2 listopada from 13 Nov/ od 13 listopada

Brussels Düsseldorf Frankfurt

Paris

Zürich Geneva Milan Turin

Grenoble Nice Lisbon

POŁĄCZENIA CZARTEROWE

Madrid

Barcelona

LOT CHARTERS

WARSZAWA

Grenoble, Taba, Warna, Krabi, Cagliari, Sharm el Sheik, Split, Lizbona, Lanzarote, Tel Aviv

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 2

Cagliari

11-01-17 11:15

Helsinki

St. Petersburg

Tallinn Stockholm

Riga Copenhagen Kaliningrad

Hamburg Szczecin Gdańsk Berlin Poznań dam Bydgoszcz Warszawa s Wrocław üsseldorf Katowice Kraków Rzeszów Frankfurt Prague Munich Vienna

Zürich

Moscow

Vilnius Minsk

Lviv

Kiev

Bratislava

Budapest

Hano

i

Odessa

Milan Bucharest Belgrade

Tbilisi

Split Roma

Varna Sofi a Istanbul

Yerevan

Athens

Damascus

m ar Sh ba kh Ta hei S el

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 3

ro

i Ca

LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET

Larnaca

Beirut

Tel Aviv

III 11-01-17 11:15

nasza flota our fleet

BOeIng 787 DreamLIner w PLL LOT LOT już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach LOT-u już w 2012 r.

Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach.

Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z zewnątrz.

Wilgotniejsze powietrze w kabinie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.

BOeIng 787 DreamLIner jOIns LOT lot will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights. Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and soundproof system mean a better mood for passengers during the flight.

BOEING 767-300 ER *** liczba sztuk | number 6 długość | length rozpiętość | wing span 47,57 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

BOEING 737-400 54,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229

BOEING 737-500 liczba sztuk | number 4 długość | length rozpiętość | wing span 28,88 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

31,01 m 793 km/h 2200 km** 36/72

793 km/h 3000 km** 48/99

liczba sztuk | number 13* długość | length rozpiętość | wing span 26 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

31,68 m 793 km/h 2600 km** 82

EMBRAER 145 29,90 m 793 km/h 2400 km** 70

ALENIA ATR-72 liczba sztuk | number 8 długość | length rozpiętość | wing span 27,05 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

36,45 m

EMBRAER 175

EMBRAER 170 liczba sztuk | number 10 długość | length rozpiętość | wing span 26 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

liczba sztuk | number 7 długość | length rozpiętość | wing span 28,88 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

liczba sztuk | number 5 długość | length rozpiętość | wing span 20,04 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

29,87 m 772 km/h 1700 km** 48

ALENIA ATR-42 27,17 m 478 km/h 1200 km** 64

liczba sztuk | number 2 długość | length rozpiętość | wing span 24,57 m pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

26,67 m 532 km/h 1000 km** 46

*w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu | *including two aircraft at the government disposal ** dla kompletu pasażerów | ** for the full of passengers *** w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC | *** including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane

IV LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 4

LOT info | nasza fLOTa | our fleet

11-01-17 11:16

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 5

11-01-17 11:16

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY MILES & MORE MILES & MORE PROGRAMME

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY

MILES & MORE

JAK TO ZROBIĆ

Należy wypełnić aplikację, która dostępna jest w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów.

Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy.

Aplikacja dostępna jest również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl

Liczy obecnie 18 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie. Stworzony został dla osób często podróżujących Polskimi Liniami Lotniczymi LOT. Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na wszystkich połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance i wielu innych.

Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.

HOW TO JOIN

Miles & More has 18 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe.

The Miles & More Programme has been created for those who frequently travel with LOT Polish Airlines.

By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on all Star Alliance flight connections likewise on many others.

The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.

First, fill in the application form available at LOT offices, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information.

The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl

Triple miles in Business Class

Teraz można zgromadzić aż trzy razy więcej mil na połączeniach LOT-u między Polską a Amsterdamem, Atenami, Barceloną, Bejrutem, Belgradem, Berlinem, Bratysławą, Budapesztem, Bukaresztem, Damaszkiem, Düsseldorfem, Erewanem, Frankfurtem, Hamburgiem, Hanoi, Istambułem, Kairem, Kaliningradem, Kopenhagą, Larnaką, Londynem, Madrytem, Mediolanem, Mińskiem, Monachium, Niceą, Odessą, Paryżem, Pragą, Rzymem, Sofią, Sztokholmem, Tbilisi, Tel-Awiwem.

Dodatkowe mile można zgromadzić, korzystając z tych połączeń w okresie od 7 lutego do 30 kwietnia 2011 r.

Aby wziąć udział w promocji, należy zarejestrować się na stronie www.miles-and-more.pl.

Szczegóły oferty dostępne są również w centrum obsługi programu pod numerem +48 22 5 777 222.

Now you can earn triple miles on LOT Polish Airlines flights between Poland and: Amsterdam, Athens, Barcelona, Beirut, Belgrade, Berlin, Bratislava, Budapest, Bucharest, Damascus, Düsseldorf, Yerevan, Frankfurt, Hamburg, Hanoi, Istanbul, Cairo, Kaliningrad, Copenhagen, Larnaca, London, Madrid, Milan, Minsk, Munich, Nice, Odessa, Paris, Prague, Rome, Sophia, Stockholm, Tbilisi, Tel-Aviv.

The additional miles will be credited for flights flown from 7 February to 30 April 2011.

To participate in the promotion, please register at www.miles-and-more.pl.

For more information about the offer, call the Programme Service Centre at +48 22 5 777 222.

Pod numerem telefonu +48 22 5 777 222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekają na pytania. Dokonają rezerwacji przelotu, sprawdzą stan Twojego konta milowego oraz udzielą odpowiedzi na wszelkie pytania w języku polskim lub angielskim.

Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777 222.

They will book your flight, check how many miles you’ve earned and answer questions in Polish or English.

PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM/PARTNERS IN POLAND

Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl For more details please visit our website www.miles-and-more.pl

VI LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 6

LOT info | MILES & MORE

11-01-17 11:16

fot.: Tomasz Zawadzki/PLL LOT

Trzy razy więcej mil w klasie biznes

LOT NEWS LOT NEWS

LOT JOINS THE GREAT ORCHESTRA OF CHRISTMAS CHARITY FOR THE FOURTH TIME

fot.: Tomasz Zawadzki/PLL LOT

ORKIESTROLOT PO RAZ CZWARTY Z WIELKĄ ORKIESTRĄ ŚWIĄTECZNEJ POMOCY

9 stycznia podczas XIX Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy specjalnie przygotowany na tę okazję embraer 145 oklejony czerwonymi sercami przewiózł na trasie Katowice– –Warszawa szefa WOŚP Jurka Owsiaka.

Gościem specjalnym rejsu był Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek.

To już czwarty rok, kiedy lecieliśmy z Jurkiem Owsiakiem na otwarcie Finału WOŚP. Jesteśmy dumni, że możemy w ten sposób uczestniczyć w tym niezwykłym wydarzeniu i dodać swoją „uskrzydloną” cegiełkę do zbiórki na rzecz potrzebujących dzieci – powiedział Marcin Piróg, Prezes Zarządu PLL LOT. Nasz OrkiestroLOT pozwala Jurkowi Owsiakowi na osobisty udział w akcjach wolontariuszy i darczyńców w innych miastach Polski – dodał Marcin Piróg.

W poprzednich latach PLL LOT wielokrotnie wspierały akcję WOŚP, oferując bilety lotnicze na potrzeby organizatorów lub na aukcje.

W tym roku przedstawiciele PLL LOT z Wiceprezes Zarządu Wiesławą Musiał i załogą OrkiestroLOT-u przekazali Jurkowi Owsiakowi na licytację czapkę pilota PLL LOT oraz modele samolotów w barwach LOT-u.

Na aukcji WOŚP znalazły się również oferty wybitnych pilotów LOT-u: przelot szybowcem z wielokrotnym mistrzem świata w sportach lotniczych Jerzym Makulą oraz przelot balonem z wielokrotnym mistrzem w tej dyscyplinie Witoldem Filusem.

LOT info | NEWS | NEWS

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 7

On 9 January, during the finals of the 19th Great Orchestra of Christmas Charity (GOCC), a LOT Embraer 145 emblazoned with the Orchestra’s distinctive red heart logo carried GOCC head Jurek Owsiak from Katowice to Warsaw. European Parliament President Jerzy Buzek was a special guest on the flight.

This is the fourth year running that we have flown Jurek Owsiak to the GOCC finals. “We are proud to be part of this amazing event and to have made this “airborne” contribution to the raising of funds for children in need”, said Marcin Piróg, President of the Management Board of LOT Polish Airlines. “Our Orchestra Plane makes it possible for Jurek Owsiak to personally take part in the various events being conducted by volunteers and benefactors across Poland”, he added. In previous years, LOT Polish Airlines frequently supported the GOCC by offering tickets for LOT flights to the organisers or putting them up to auction to raise funds. This year, representatives of LOT, together with the Executive Vice President of the Management Board of LOT Polish Airlines, Wiesława Musiał, and the crew of the Orchestra Plane, presented Jurek Owsiak with a LOT Polish Airlines pilot’s hat and models of LOT aircraft to be auctioned as part of the fundraising drive. Other GOCC auctions included offers from LOT’s outstanding pilots such as a glider flight with six-time World Glider Aerobatic Champion, Jerzy Makula, and a balloon ride with a many-time champion in the discipline, Witold Filus.

VII 11-01-17 11:16

bagaż

your luggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE SAMOLOTU CARRY ON LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH FREE LUGGAGE ALOWANCES FOR CHILDREN UP T0 2 YEARS OF AGE

Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie.

Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 165 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 40 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 50 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 60 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady.

Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 115 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady.

On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage.

All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee.

On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches).

The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 165 in the case of flights from Poland, • 40 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 50 in case of flight from the U.S.A., • CAD 60 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 115 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łączne wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg.

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*.

Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki.

On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds).

The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*.

Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight).

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***.

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.

* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. *** Rates may differ on various markets

viii LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 8

LOT info | news | news

11-01-17 11:16

CitiB

Pami´taj, ˝e z Kartà Kredytowà Citibank-LOT mo˝esz mieç ubezpieczenie w podró˝y

Ubezpieczenie Pakiet Podró˝ny z Kartà Kredytowà Citibank-LOT obejmuje: • ubezpieczenie kosztów leczenia powypadkowego i nagłego zachorowania • pomoc assistance • pomoc prawnà • ubezpieczenie odpowiedzialnoÊci cywilnej za szkody wyrzàdzone osobom trzecim lub w ich mieniu • ubezpieczenie utraty i opóênienia baga˝u • ubezpieczenie opóênienia odlotu.

Ubezpieczenie jest dost´pne opcjonalnie dla posiadaczy Karty Kredytowej Citibank-LOT. Ochrony ubezpieczeniowej udziela Europ Assistance Holding S.A. Szczegółowe zasady udzielania ochrony ubezpieczeniowej sà okreÊlone w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia Pakiet Podró˝ny oraz w Regulaminie Ochrony Ubezpieczeniowej Pakiet Podró˝ny.

✆ 19009 Bank Handlowy w Warszawie S.A. z siedzibà w Warszawie, ul. Senatorska 16, 00-923 Warszawa, zarejestrowany przez Sàd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sàdowego, pod nr. KRS 000 000 1538; NIP 526-030-02-91; wysokoÊç kapitału zakładowego wynosi 522.638.400 złotych, kapitał został w pełni opłacony. Citi Handlowy, Citibank sà zastrze˝onymi znakami towarowymi nale˝àcymi do podmiotów z grupy Citigroup Inc.

CitiBank_Kaleidoscope_190x122-sierpien.indd 1

10/8/10 17:19:57

PŁyNy w BaGaŻU PoDRĘCZNyM

LIQUIDs IN yoUR HaND LUGGaGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

BEZPIECZEństwo

safEty

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE tELEfoNujEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis„Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

No SMoKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.

No CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers.

If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

LOT info | bagaż | your luggage

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 9

ix 11-01-17 11:17

DEKLARACJE CELNE DO KANADY LOT DO KANADY

DEKLARACJE CELNE DO KANADY POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.

Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji można uzyskać

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie. Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem.

X LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 10

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki lub butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l).

(Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony).

200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad.

Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol.

Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad.

Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

7 dni: 750 dol. kanad.

Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT info | DEKLARACJE CELNE DO KANADY

11-01-17 11:17

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 11

11-01-17 11:17

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA LOT DO USA

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

Z wszelkimi pytaniami dotyczącymi przedmiotów podlegających zgłoszeniu lub ocleniu należy zwracać się do pracowników Służby Celnej.

XII LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 12

OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTANĄ PAŃSTWO RÓWNIEŻ DEKLARACJĘ WIZOWĄ I-94.

Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające Zieloną kartę lub wizę imigracyjną.

Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę.

Jednakże podróżny, który wywozi lub wwozi do Stanów Zjednoczonych więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy

WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

1. Nazwisko 2. Imię 3. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płeć (męska – M, żeńska – F) 6. Data wydania paszportu: dzień/miesiąc/rok 7. Data ważności paszportu: dzień/miesiąc/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpoczęcia międzynarodowej podróży lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzień/miesiąc/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowość i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym można Pana/Panią zastać 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imię 20. Data urodzenia: dzień /miesiąc/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)

LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

11-01-17 11:17

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem.

Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 13

w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż, lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp., nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować.

Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

XIII 11-01-17 11:17

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

03

ZRELAKSUJ SIĘ Z: CHOPIN SIT AND RELAX: CHOPIN POLONEZ AS-DUR OP. 53

JANUSZ OLEJNICZAK

PRELUDE OP. 28 NR 15 DES-DUR SOSTENUTO

04

RÓŻNE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI – WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PAŃSTWA PRZYJEMNOŚCI I RADOŚCI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC - OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT

RAFAŁ BLECHACZ

PRELUDE OP. 28 NR 24 LAND OF PROMISE D-MOLL – ALLEGRO APPASSIONATO NAS/DAMIEN MARLEY CONGRATULATIONS MGMT CELLO SONATA IN G MINOR, OP. 65 – IV. FINALE! ALLEGRO MR. INCREDIBLE ALEXANDER KNIAZEV (CELLO) MS. UNFORGETABLE & NIKOLAI LUGANSKY (PIANO) LEELA JAMES ETUDES OP. 10, 12. C-MOLL AM I CRAZY NIKOLAI LUGANSKY MARC EVANS PIANO CONCERTO NO. 2 THIS CITY MEANS NO LOVE IN E MINOR OP. 21 II LARGHETTO RAFAŁ BLECHACZ

ELISABETH LEONSKAYA, CZECH PHILHARMONIC ORCHESTRA

J VIEWZ

POLONEZ A-DUR OP. 40 NR 1

ROYKSOPP

JANUSZ OLEJNICZAK

PRELUDE OP. 28 NR 4 E-MOLL - LARGO

RAFAŁ BLECHACZ

PRELUDE OP. 28 NR 8 FIS-MOLL – MOLTO AGITATO

THE GIRL AND THE ROBOT HEAVY IN YOUR ARMS

FLORENCE AND THE MACHINE

STOP AND STARE

FENESH SOLER

W PIĘCIU SMAKACH

RAFAŁ BLECHACZ

MONIKA BRODKA

CELLO SONATA IN G MINOR, OP. 65 II. ALLEGRO CON BRIO

BREAKBOT

ALEXANDER KNIAZEV (CELLO) & NIKOLAI LUGANSKY (PIANO)

BALLADE NO. 3 IN A FLAT, OP. 47

NIKOLAI LUGANSKY

CONCERTO NO. 1 IN E MINOR OP. 11 II – ROMANCE; LARGHETTO

ELISABETH LEONSKAYA, CZECH PHILHARMONIC ORCHESTRA

BABY I’M YOURS WE ARE THE PEOPLE

EMPIRE OF THE SUN

05

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND MOVIE THEMES X NICHT RASCH WALTZER

06

ROCKOWE SMACZKI LETS ROCK

HARRY BELAFONTE

KINGS OF LEON

MY HEART WILL GO ON.WAV

ARCADE FIRE

SONATA IN E MAJOR K. 380 ANDANTE COMODO

EVERYTHING EVERYTHING

YUJA WANG (SCARLATTI)

WE USED TO WAIT MY KYZ’ UR BF

THE DEVIL IN STITCHES

BAD RELIGION

VINCERO

ROCK YOU LIKE A HURRICANE

AMAURY VASSILI

SCORPIONS

CANON IN D

ORDINARY PEOPLE – (PACHELBEL)

SYMPHONY NO.5 IN B FLAT MAJOR – II. ANDANTE CON MOTO

SINFONIA JUVENTUS (SCHUBERT)

VI WALTZER

PACIFIC COAST HIGHWAY

HOLE

LIKE IT’S HER BIRTHDAY

GOOD CHARLOTTE

EARLY MORNING WAKE UP CALL

THE HIVES

AEROPLANE

RED HOT CHILI PEPPERS

YUJA WANG (MAURICE RAVEL)

TRAIN OF CONSEQUENCES

BANG BANG BANG

MEGADETH

TING RINGS

SKUNK ANANSIE

EVERYTHING EVERYTHING

WEEZER

MARK RONSON HANDS

MY UGLY BOY MEMORIES

AMANECER FELIZ

LUIS LUIS

DON MATIAS

IN SPIRIT GOLDEN

SINFONIA JUVENTUS (SCHUBERT)

SING SING SING

FLETCHER HENDERSON

U-BA

THE CATALYST

I BLAME COCO

SYMPHONY NO. 5 IN B FLAT MAJOR IV. ALLEGRO VIVACE LA VALSE

YOU REALLY GOT ME

LINKIN PARK

AMAURY VASSILI

THE BEARDED LADY THEME

FREE THE ROBOTS

ANDY KORG/DANI CARGO

RAY DAVIES / METALLICA

PARLA PIU PIANO

THE BRASILIAN HIPSTER

FORT KNOX FIVE

SAX AND SODA

END OF ME

TOCCATA & FUGUE IN D MINOR BWW 565 FUGUE

NINO ROTA

DAMN THAT BEAT

DJ MAESTRO

JOJO EFFECT

APOCALYPTICA

SPEAK SOFTLY LOVE

SAHIB BALKAN

BUSCEMI

SO WHAT

TWIN FLAMES

KLAXONS

LEOPOLDINUM, DIR. ERNST KOVACIC (SCHOENBERG) THE AVIATOR (BACH)

JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ BANANA BOAT

RADIOACTIVE

LEOPOLDINUM, MICHAL MICKER, DIR. ERNST KOVACIC (SCHOENBERG) JAMES HORNER

07

LA RAIE O MILIEU

MINIMATIC

MOVIN’ NICELY

MODERN JAZZ QUARTET

KISS OF KALI

MOP MOP

DONKEY RIDE

MR SCRUFF/QUANTIC

CUIDAD DEL SWING

QUANTIC/FLOWERING INFERN

RUN / FEDIME’S FLIGHT

SONAR KOLLEKTIV ORCHESTE

I’LL BE RIGHT BACK

US3

MY KYZ’UR BF

IN SPIRIT GOLDEN

I BLAME COCO

WHITE KNUCKLE RIDE

JAMIROQUAI

I LIKE

THE DIVINE COMEDY

SOMETHING ABOUT US

DAFT PUNK

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA, ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży, obejmujących audio, wideo oraz marketing.

On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA, a leader and expert in new media at the point of sale, wich include audio, video and aroma marketing. www.imspolska.com 02-815 Warszawa, ul. Żołny 35

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND

TO ZNOWU TY

Marni, renomowana specjalistka PR z Nowego Jorku, przyjeżdża do rodzinnego miasta na ślub ukochanego brata i stwierdza ze zgrozą, że jego przyszła żona jest jej prześladowczynią z czasów szkolnych.

To jednak nie koniec przykrych niespodzianek. Na ślub przybywa ciotka panny młodej, która przed laty była największym wrogiem… matki pana młodego. Marni postanawia pokazać bratu prawdziwe oblicze narzeczonej.

YOU AGAIN Marni, a high-profile PR professional from New York, returns to her hometown for her brother’s wedding only to discover that his future wife is the bully who made her school years miserable. But the unwelcome surprises continue. The bride’s aunt turns up too -- and turns out to be the greatest enemy of the bridegroom’s mother! Prompting Marni to let her brother know his fiancée’s true colors...

Gatunek: komedia Reżyser: Andy Fickman Obsada: Kristen Bell, Jamie Lee Curtis, Kristin Chenoweth Długość: 105 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 6 Wersja: ang., pol. Copyright: Buena Vista

XIV LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 14

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-01-17 11:18

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

08

POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC T. TIME

09

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSIC JUST LIKE STARTING OVER

10

MUZYKA ŚWIATA WORLD MUSIC EMORIO

11

LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT RADIO WHAT’S MY NAME

SMOLIK & NOVIKA

JOHN LENNON

SERGIO MENDES

RIHANNA (FEAT. DRAKE)

JEDEN RAZ

I’M A BELIEVER

CIRCLE

WAIT TIL YOU SEE MY SMILE

BUDKA SUFLERA

NIE ZABIJĘ NOCY

WILKI

PIĘKNA I RYCERZ

ANITA LIPNICKA

W MOIM OGRODZIE

THE MONKEES

JUST LIKE JESSE JAMES

CHER

LIVING ON MY OWN

FREDDIE MERCURY

LOVE WILL TEAR US APART

LAYORI

PANDAJERO

CANTOMA

EVERYTHING’S GOING MY WAY

DEAN GRECH

OVER THE RAINBOW

ALICIA KEYS

SOUTHERN HOSPITALITY

HAL LINTON

LIGHTS

ELLIE GOULDING

RAISE YOUR GLASS

DAAB

JOY DIVISION

ISRAEL IZ KAMAKAWIWO’OLE

PINK

JEZIORO SZCZĘŚCIA

ONE MAN IN MY HEART

TIE E DIOGO POCAS

NIGHT IS YOUNG

CHŁOPCY Z PLACU BRONI

NIM STANIE SIĘ TAK

KASIA NOSOWSKA & VOO VOO

TANGO WARSZAWO

STANISŁAW SOYKA

TWÓJ CZAS

HUMAN LEAGUE

HEY NOW

CYNDI LAUPER

BLACK IS BLACK

LOS BRAVOS

OVER MY SHOULDER

FILHO MARAVILHA (FIO MARAVILHA)

IVY & GOLD

BOMBAY BICYCLE CLUB

PRAIA E SOL (MARACANA, FUTEBOL)

SERJAO LOROZA

SAN KA NA

NELLY FURTADO

ANGEL

AKON

I’M A STAR

CHRISETTE MICHELE

LOCA

KASIA KOWALSKA

MIKE AND THE MECHANICS

SALIF KEITA

SHAKIRA (FEAT. DIZZEE RASCAL)

KRYZYSOWA NARZECZONA

SHAPE OF MY HEART

FLASHBACK

BARBARA STREISAND

LADY PANK

KIEDY POWIEM SOBIE DOŚĆ

STING

BIRD OF PARADISE

O.N.A.

SNOWY WHITE

IMIĘ DESZCZU

7 SECONDS

MAFIA

FAT FREDD’S DROP

CARRIED AWAY

JAMARAM

ESSARAI

NENEH CHERRY & YOUSSU N’DOUR

CANTOMA

DUCK SAUCE

ANY WHICH WAY

SCISSOR SISTERS

WE’LL BE ALRIGHT

TRAVIE MCCOY

KAYAH

ROCKWELL

SOMEBODY’S WATCHING ME

LE LONG DE LA ROUTE ZAZ

JAMES BLUNT

POD NIEBEM

MADE IN ENGLAND

IT’S TIME

ELEVATOR

JAKAJAKAYAH

RAZ DWA TRZY

KAŻDY ODDECH TWÓJ

PERFECT

NA CAŁEJ POŁACI ŚNIEG

ANNA MARIA JOPEK & JEREMI PRZYBORA

ELTON JOHN

LAYORI

EXHALE

BELIEVE IN US

WHITNEY HOUSTON

JAY JAY JOHANSON

COME UNDONE

DURAN DURAN

SHOW ME HEAVEN

MARIA MCKEE

STAY THE NIGHT

DAVID ARCHULETA

BUTTERCUPS

FRAN HEALY

SHAME

ROBBIE WILLIAMS & GARY BARLOW

12

MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION – CHIC BEATS SMOOTHPIPE

FLAMINGO STAR

BASIC COURSE

NICK CHAMPELL

SIDEWALK SAMBA

RIOVOLT

I’M HERE

PHYSICS

INTERLUDE

D CHILL

A QUIET CONVERSATION

BLISS

MY GOD ABOVE

MEGABLAST

LA LETTRE

CATHERINE VINCENT

COGNER LE MONTRE

CORDOVAN

WINTER WINDOW

SAMPLE RATE

CIELO GRIS

TANGOTHIC

THE PROMISE

CASSIOPEE

CORCOVADO

EVERYTHING BUT THE GIRL

AFTER WORK

AK MUSIC

AND I LOVE HIM

LTJ EXPERIENCE

A MAN AND A WOMAN

45 DIP

ONLY THE YOUNG

BRANDON FLOWERS

FORGET YOU

CEE-LO GREEN

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND

OCH, ŻYCIE

Obiecująca restauratorka Holly i równie ambitny, zatrudniony w telewizji Eric mają za sobą nieudaną pierwszą randkę. Po tym koszmarnym doświadczeniu dochodzą do wniosku, że jedyne co ich łączy, to miłość do chrześniaczki Sophie. Kiedy jednak niespodziewanie stają się jej jedynymi opiekunami i muszą zająć się – chcąc nie chcąc – roczną dziewczynką, decydują się zamieszkać pod wspólnym dachem. Z jakim skutkiem?

LIFE AS WE KNOW IT Holly, a rising star in the catering branch, and Eric, an equally ambitious TV producer, have one thing in common: a disastrous blind date.

This humbling history makes it all too clear that the only thing connecting them is love for their goddaughter Sophie. But when – for better or worse – they must suddenly raise her as their own, they decide to live under one roof. What happens next?

Gatunek: dramat, komedia, romans Reżyser: Greg Berlanti Obsada: Katherine Heigl, Josh Duhamel Długość: 112 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 12 Wersja: ang., pol. Copyright: Warner

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 15

XV 11-01-17 11:18

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

XVI LOTINFO_Luty_2011-kor.indd 16

BAJKI/CARTOONS

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia.

We invite all children to meet the well-loved characters of Polish cartoons BOLEK and LOLEK’ and Reksio.

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

DOLCE & GABBANA/ DOLCE & GABBANA ON REVEALED Dolce i Gabbana, światowej sławy kreatorzy mody, zaprojektowali przed dwudziestu laty swoją pierwszą kolekcję męską. Jubileusz zainteresował ekipę telewizyjną Revealed, która nie omieszkała zajrzeć za kulisy wielkiej uroczystości zorganizowanej w Mediolanie.

Dolce & Gabbana, the world-acclaimed fashion house, designed their first male collection 20 years ago. The anniversary enticed the interest of the ‘’Revealed’’TV crew who went behind the scenes of the anniversary party held in Mailand, which was a must-event for all in the know.

KONCERTY CONCERTS

TELEDYSKI/VIDEOS

Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach – m.in. Robbie Williams, David Guetta i wielu innych!

Enjoy great music from artists including Robbie Williams, David Guetta and many more!

JAK POZNAŁEM WASZĄ MATKĘ:/HOW I MET YOUR MOTHER

Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okolicznościach, w jakich poznał ich mamę. Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale i podbił serca publiczności na całym świecie!

This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.

Copyright: Fox

Copyright: IFP

Copyright: Fremantle International Distribution

Ian i Sophie Cooper z Londynu mają wspólną pasję – interesują się wiekową architekturą. Kupują wybudowany przed dwustu laty dom i pragną urządzić go na nowo. Jednak po dwóch latach fascynacja pomysłem najwyraźniej zbladła i Sophie ma wątpliwości, czy postąpili słusznie.

Ian and Sophie Cooper from London both share the same passion – they are interested in ancient architecture. They buy a 200-year-old building and want to restore it. Two years later, their initial enthusiasm has died down and Sophie doubts her decision.

TELEDYSKI/VIDEOS

Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach – m.in. Kelly Rowland, Gossip i wielu innych!

Enjoy great music from artists including Kelly Rowland, Gossip and many more!

SERIAL TV TV SHOW

SERIAL TV TV SHOW

DWÓCH I PÓŁ: FAZA PIERWSZA ZAKOŃCZONA/ TWO AND A HALF MEN: PHASE ONE, COMPLETE

W prezentowanym odcinku amerykańskiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził się brat Alan z synem.

In this episode, you can see more of how Charlie’s life has changed since his brother Alan and his son Jake moved in.

Genre: Sitcom, Komedia / Copyright: Warner Bros.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

ŚMIAŁE PROJEKTY: SOMERSET/ GRAND DESIGNS: SOMERSET

KONCERTY CONCERTS

Copyright: IFP

Tym razem zabieramy Państwa m.in. do Sztokholmu, gdzie czeka na nas nowoczesny, komfortowy i ekologiczny środek transportu, który jest konkurencją dla samochodu. W Astanie, stolicy Kazachstanu, odwiedzimy natomiast centrum rozrywkowe Khan Shatyr mieszczące się w największym namiocie świata.

Amongst the venues visited is Stockholm, where the pod car waits for us. This modern, comfortable and eco-friendly means of transport is a competitor to the established car. In Astana, the capital of Kazakhstan, we visit the leisure centre, Khana Shatyr, found in the largest tent in the world.

Copyright: FBC

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

WALL STREET JOURNAL TECH WATCH

Starszy o dwie dekady Gordon Gekko (Michael Douglas) stwierdza po opuszczeniu więzienia, że nie należy już do świata Wall Street, w którym kiedyś dominował. Stara się więc naprawić swoje kontakty z córką i zaprzyjaźnia się z jej narzeczonym Jacobem, maklerem giełdowym.

Niedoszły zięć zaprasza Gekko do współpracy, nieświadomy jego bezwzględności i manipulacyjnych talentów.

It’s been 20 years since Gordon Gekko once dominated the world of high finance: on his release from prison he realizes that he no longer belongs to‚’Wall Street’’. When he tries to rekindle contact to his estranged daughter, he befriends her fiancé, Jacob, a young trader. His future son-in-law invites Gekko to work with him, unaware of the man’s reputation for bloodthirsty machinations.

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

Copyright: Turner Broadcasting System Europe Limited

WIADOMOŚCI NEWS

WALL STREET: PIENIĄDZ NIE ŚPI/ WALL STREET: MONEY NEVER SLEEPS

Copyright: Fox

Chiny to prawdziwy ekonomiczny potentat, wyprzedziły już nawet Japonię pod względem wzrostu gospodarczego.

Również Indonezja, dzięki swoim bogactwom naturalnym, może liczyć na zainteresowanie inwestorów, zaś Syria szykuje się do wprowadzenia społecznej gospodarki rynkowej.

China is a real economic dynamo, which even succeeded in overtaking Japan with respect to economic growth. Indonesia can also, thanks to the richness of their natural resources, hope to draw the interests of international investors. Syria is preparing for the implementation of a Western-style social market.

Copyright: FBC

REJSY DO POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION

FILM MOVIE

Copyright: Studio Filmów Rysunkowych Bielsko Biała

WIADOMOŚCI NEWS

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-01-17 11:18

256 Apartments and Penthouses environments

by menolly

The Premier River Front Development Project in Warsaw • Superb Location • 600 m to Krakowskie Przedmieście • Close to All Amenities • 56 sq.m. to 205 sq.m.

• Prices Starting From PLN 12,000 / sq.m

The chosen location for the first dedicated Bentley car showroom in Poland

Visit Us in New Sales Office

Call Now

opening hours : Mon. - Fr. 10 - 18, Sat. 11 - 15 00-347 Warsaw, 45 Wybrzeże Kościuszkowskie St.

tel. 22 698 00 00

www.nowepowisle.pl

Tego jeszcze nie było!

A brand new offer!

Roczna prenumerata Annual subscription

109PLN

Każdy numer Kaleidoscope dostarczymy pod wskazany przez Ciebie adres.

Wystarczy, że zamówisz prenumeratę!

Have every issue of Kaleidoscope delivered to your mailbox. Order your subscription now!

ZAMÓW/ ORDER:

listownie/by post: Biuro Obsługi Klienta skrytka pocztowa 39, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa 113, telefonicznie/by phone: 22 360 37 77, e-mail/ by e-mail: bok@guj.pl Oferta ważna z przesyłką na terenie Polski. Więcej ofert prenumeraty na www.guj.pl Orders shipped to addresses in Poland. P&P included.

For more magazine subscriptions visit: www.guj.pl

097_KA_02_Reklamy.indd 82 xxx_KA_0211_prenumerata1_2poziom.indd 1

11-01-21 17:10 1/20/11 2:43:26 PM

rozrywka ■ PUzzLE TIME

KrzyżówKa polsKo-angielsKa | polish-english crossword poziomo:

across:

1. graniczy z Teksasem 8. Christopher, aktor znany z roli Supermana 9. sznurek palący się w świecy 10. filmik odtwarzany przy zamykaniu gry komputerowej (skreśl niektóre litery w wyrazie „komputerowcy”) 11. Wyczółkowski lub Niemczyk 12. miara papieru równa 24, 25 lub 100 arkuszom 14. George, przyjaciółka Fryderyka Chopina 16. trzeba je dzielnie znosić 18. herbata paragwajska 19. imię Hayek, aktorki 20. imię Weißfloga, niemieckiego skoczka narciarskiego 21. szersze od ulic 22. miasto gospodarz igrzysk olimpijskich w 1976 r.

1. musical composed by Richard Rodgers 8. Christopher …, American actor known for playing Superman 9. fastening made by tying rope ends together 10. antonym of intro 11. … Spinks, American boxer 12. star sign between Virgo and Scorpio 14. small loose grains of disintegrated rock 16. … Monk, wife of Adrian 18. buddy 19. … Hayek, Mexican-American actor 20. Weißflog or Lehmann 21. Etta …, companion of Butch Cassidy and the Sundance Kid 22. largest city in Quebec

down: 2. Greg …, Am erican actor (anagram of “Rankine”) 3. ... Martin – sports car; ... Villa – football team 4. … Holmes, American folk singer and human rights activist 5. … Schwarzenegger 6. meat dish from Persia 7. Dame Nellie …, Australian opera soprano 13. building with a circular plan 14. ... of a Down, rock band 15. Horatio …, English flag officer during Napoleonic Wars 16. speed (music) 17. Karl …, actor from New Zealand (The Bourne Supremacy) 18. John …, successor to Margaret Thatcher

2. Greg, aktor nominowany do Oscara za rolę w Lepiej być nie może (anagram nazwiska Karenin) 3. dzielnica Birmingham znana m.in. dzięki piłkarskiemu zespołowi występującemu w Premier League 4. centralna postać Jeziora łabędziego 5. Nelli Rokita-...

6. potrawa kuchni orientalnej przekształcona w danie typu fast food 7. lody waniliowe z kremem i konfiturami 13. charakterystyczny budynek PKO BP w centrum Warszawy 14. licytacyjny w brydżu, dwójkowy w komputerach 15. chwyt w walce zapaśniczej (może być podwójny) 16. krakowski dziennik wchłonięty przez Przegląd Sportowy 17. Jan, piłkarz (uczestnik mundialu 1986) i trener 18. starszy od kapitana

autor/author: Jerzy Buczek

pionowo:

Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie.

The letters from the boxes marked with dots, read from left to right, top to bottom, will spell out the hidden message.

Rozwiązanie | Answers: DADDY COOL Poziomo | Across: 1. OKLAHOMA 8. REEVE 9. KNOT 10. OUTRO 11. LEON 12. LIBRA 14. SAND 16. TRUDY 18. MATE 19. SALMA 20. JENS 21. PLACE 22. MONTREAL Pionowo | Down: 2. KINNEAR 3. ASTON 4. ODETTA 5. ARNOLD 6. KEBAB 7. MELBA 13. ROTUNDA 14. SYSTEM 15. NELSON 16. TEMPO 17. URBAN 18. MAJOR

82

098_KA_02_Krzyzufka-kor.indd 82

11-01-18 10:53

od 9 lutego w wybranych salonikach prasowych

taneczny magazyn

parkiet

w obiektywie:

Janja Lesar i Krzysztof Hulboj teatr

kopciuszek

wraca do łask

20 lat metra

ulica

you can Dance

zmienia życie folk

capoeira

– taneczna sztuka walki

reklama kalejdoscope.indd 1

W karnawale króluje

samba 2011-01-24 17:02:09

Era_K_18.01.indd 1

1/18/11 1:55:25 PM