Kaleidoscope 1103 by LOT Polish Airlines

ZABIERZ MNIE|TAKE ME HOME

03/2011

egzemplarz bezpłatny/free copy magazyn pokładowy polskich linii lotniczych lot ISSN 0239-9032

TRÓJMIASTO: ATRAKCJE POMNÓŻ RAZY TRZY THE TRI-CITY: THREE TIMES AS MANY ATTRACTIONS 30 NA LUDOWO ZNACZY ŚWIATOWO FOLK ART IS EN VOGUE 42 NOSTALGICZNIE ŻEGNAMY PROMY KOSMICZNE NOSTALGIC FAREWELL TO SPACE SHUTTLES 50

001_KA_03_Okladka-kor.indd 1

Saint

PETERSBURG 11-02-16 08:23

Zywiec_K_17.02.indd 1

2/17/11 10:59:23 AM

EDYTORIAL ■ EDITOR’S NOTE

udze chwalicie, swego nie znacie – mówi stare polskie przysłowie. A my Polacy, jak na złość, nadal wpatrujemy się w obce kultury z zachwytem i uwielbieniem. „Światowo” jest wystąpić na imprezie w arabskiej tunice albo z afrykańską biżuterią, w kowbojskim kapeluszu czy z indyjskim szalem. I koniecznie powiedzieć (nawet jeśli to nieprawda): „Ach, wiesz, kupiłam to za grosze od przydrożnego sprzedawcy w takiej wiosce na krańcu świata, gdzie w ogóle nie bywają turyści…”. Z kolei wzory naszych wycinanek łowickich robią furorę w… Tokio, bo Japonki obecnie bardzo chętnie kupują torebki z motywem kogucików i pawich piór. Kiedy zapytacie kogoś ze Stanów Zjednoczonych, jaki prezent przywieźć mu z Polski, to zapewne zapragnie mieć kryształowy wazon lub korale z bursztynu… Zanim więc zagraniczne wycieczki zaczną ogołacać nasze sklepy z ludowych mebli, masowo kupować bieliznę z Koniakowa (ceny wtedy z pewnością wzrosną!) czy podrobią naszego oscypka, sami doceńmy w końcu to, co mamy najlepszego. Chwalmy i kupujmy nasze własne, bo polskie i z tradycją! ☐

Zdjęcia/Credits: Kaśka Frydrych, Adam Kardasz; Okładka/Cover: Almidi.net/White Star/Monica Gumm

he grass is greener on the other side, says a popular saying. And we Poles have always looked up to other cultures in awe. It is en vogue to arrive at a party wearing an Arab tunic, African jewellery or an Indian shawl. If asked about the origin of the item, the thing to utter (even if utterly untrue) is “I picked it up for a couple of pennies from some street vendor in a small village in the middle of nowhere, way off the tourist track...”. Curiously enough, our own patterns, based on the old Polish papercutting tradition, are bestsellers in Tokyo. Ask somebody from the United States what they would most like from Poland and they’ll probably opt for a crystal glass vase or some amber beads. So, before hordes of overseas tourists start storming our souvenir shops in search of folk furniture, lace lingerie from Koniaków (that’ll drive prices up like nothing else!) or oscypek cheese, why don’t we appreciate the best of what we have to offer! Let’s sing our own praises and purchase our own products! Because they’re Polish and rich in tradition! ☐

redaktor naczelna/Editor in Chief Martyna Wojciechowska

rodzy Czytelnicy, w minionym roku otworzyliśmy rekordową liczbę dziewięciu zagranicznych kierunków, dzięki czemu jesteśmy znów obecni na czterech kontynentach. 4,5 mln Pasażerów to nasz największy sukces 2010 r. – oznaka zaufania, jakim nas Państwo obdarzyli. Bieżący rok to kolejne ambitne plany podwyższania standardu usług i uatrakcyjniania naszej oferty. Dla Państwa wygody wprowadziliśmy usługę „Mobile check-in”, która znacznie usprawnia odprawę. W marcu do LOT-owskiej floty dołącza embraer 195, do końca roku przyjmiemy jeszcze dwie takie maszyny. Planujemy też otwarcie nowych, wschodnich kierunków, które z pewnością spotkają się z Państwa zainteresowaniem. Patrzymy więc na rok 2011 z dużym optymizmem. Tymczasem zapraszam do trzech europejskich miast, do których dotrą Państwo na pokładach naszych samolotów. Petersburg kusi zbiorami Ermitażu. Po swoim Paryżu oprowadzi Państwa uznany aktor Wojciech Pszoniak. Genewy zaś nie może ominąć żaden fan motoryzacyjnych nowinek…☐

ear Readers, in the past year we have added an unprecedented nine new foreign destinations and are now present on four continents. The impressive figure of 4.5 m Passengers is our greatest success for 2010. This is a symbol of the trust you have placed in us. Our plans for the current year are to improve the quality of our services and make our offer even more attractive. For your convenience, we have introduced a “Mobile check-in” option to streamline the check-in process. LOT will be welcoming an Embraer 195 to its fleet in March and we’ll be purchasing two more before the year is out. We are also planning to open new Eastern destinations and are very optimistic about what 2011 will bring. Let me take this opportunity to invite you to three European cities which you can reach onboard our planes. Saint Petersburg is very tempting with its Hermitage Museum. Famous Polish actor Wojciech Pszoniak will show you his favourite spots around Paris. And Geneva should be on the “Cities to see” list of all motoring enthusiasts. ☐

prezes PLL LOT/PLL LOT CEO Marcin Piróg 3

003_KA_03_Edytorial-kor.indd 3

11-02-16 12:19

SPIS TREŚCI ■ CONTENTS

WIEDZIEĆ WIĘCEJ DID YOU KNOW?

LIST PREZESA 3 EDITOR’S NOTE FELIETON LECHA WAŁĘSY 6 LECH WAŁĘSA’S COLUMN

KONIEC EPOKI PROMÓW KOSMICZNYCH 50 THE END OF THE SPACE SHUTTLES’ ERA

REZERWACJE 8 SAVE THE DATE

BOGACZE WSZECH CZASÓW 56 THE RICHEST MEN OF ALL TIME LEĆ ZDROWO! 62 HEALTHY FLYING

WYRUSZ W PODRÓŻ SEE THE WORLD

5 POWODÓW, BY ODWIEDZIĆ GENEWĘ 12 5 REASONS TO VISIT GENEVA PETERSBURG – MIASTO WYDARTE MORZU 14 ST PETERSBURG – CITY RECLAIMED FROM SEA PARYŻ WOJCIECHA PSZONIAKA 22 WOJCIECH PSZONIAK’S PARIS

ROZMAITOŚCI MISCELLANEA PROF. PASTWA: RZEŹBĘ Z AKADEMII WYPROWADZIĆ 64 ANTONI PASTWA TAKES ART BEYOND THE ACADEMY

TERAZ POLSKA POLAND’S WONDERS TRÓJMIASTO: ATRAKCJE RAZY TRZY 30 TRI-CITY: THREE TIMES AS MANY ATTRACTIONS

POLEGAĆ NA VOLVO 68 YOU CAN COUNT ON VOLVOS KULTURA 72 CULTURE

KASZA GRYCZANA 40 BUCKWHEAT MODA NA LUDOWOŚĆ 42 FOLK IS EN VOGUE

GADŻETY 74 GADGETS

MODA & URODA 76 FASHION & BEAUTY

50 42 56 Redakcja tel. +48 22 360 39 60 e-mail: kaleidoscope@guj.pl Martyna Wojciechowska redaktor naczelna Agnieszka Franus zastępca redaktor naczelnej Marcin Pieszczyk, redaktor prowadzący Tomasz Cholaś, korekta TŁUMACZENIA: Agnieszka Chrościcka

KRZYŻÓWKA 82 CROSSWORD

INFO I–XVI Magdalena Szwedowska Stephen Canty, red. wersji angielskiej DZIAŁ GRAFICZNY: Anna Angerman, projekt Ewa Borowska, graﬁk prowadzący Maciej Murański, fotoedytor Iza Idziak, fotoedytor Joanna Kopka, kartograf Krzysztof Stypułkowski, DTP PRODUKCJA: Marek Szpunar (dyr.) Robert Jeżewski REKLAMA: Elżbieta Hołubka, dyr. biura reklamy G+J

Żaneta Lis-Stryczewska, dyr. reklamy Kaleidoscope +48 664 950 424 Agnieszka Rosiak, +48 501 822 477 Anna Olszewska, +48 22 360 36 03 Edyta Kielak, +48 503 124 171 Anna Dembska, +48 695 321 353 Katarzyna Dębicka, +48 509 548 666 KOORDYNATOR LOT: Karolina Gościniak Wydawnictwo Gruner+Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka komandy towa ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. +48 22 360 36 68, www.guj.pl

Magdalena Malicka, prezes Agata Materkowska, wydawca Małgorzata Nocuń, dyrektor promocji i wydawniczy Anna Piszczadowska, marketing Marcin Kozioł, multimedia (dyr.) Agnieszka Wierzbicka-Baxter, sprzedaż i rozwój biznesu (dyr.) Jerzy Janczak, dystrybucja i obsługa klienta (dyr.) Tomasz Kostecki, dyrektor pionu ﬁnansowo-operacyjnego: Agata Linek, prenumerata i sprzedaż wysyłkowa +48 22 360 377 77

Zdjęcia/Credits: EK Pictures, Wojciech Franus, Volvo, Jacenty Dędek, Bew, Corbis, M.P.

GWIAZDOZBIÓR 78 OUT & ABOUT

004_KA_03_Spis tresci-kor.indd 4

11-02-16 12:31

Untitled-2 1

2/10/11 2:10:22 PM

FELIETON ■ COLUMN

Gdańsk, miasto wolności Gdańsk, City of Freedom

have often told you about my travels in Kaleidoscope. There are very few spots on the globe that I haven’t visited. Yet I have never told you about the one city with which my life has been inextricably bound. I have never told you about Gdańsk (read more about this city on page 30—ed.note). And there is so much to tell. Gdańsk is a constantly developing city, historically located on the crossroads where east meets west. The city’s history has been marked out by the Hanseatic league, the wealth generated by trade, and its hundred or so years of dependence on Poland. Let us not forget that the first engagements of World War II took place in Gdańsk in 1939 and that the city played a major role in the division of Europe after 1945. And 35 years later, in the August of 1980, it was here that the new integration of the continent began. Apart from the dynamic development of the city, the number of tourists and cultural and entertainment venues has been growing dramatically. Two large projects proclaiming Poland’s national heritage are also being erected in Gdańsk, namely the World War II Museum and the European Centre for Solidarity. The second is particularly close to my heart. The construction of these two institutions is not just a domestic issue, but is of crucial importance to all Europeans. I am very happy to be able to tell you that work begins on the Centre for Solidarity at the Gdańsk Shipyard in a couple of months. This commemorates our struggle and victory of 1980. I like to refer to our struggle in my work and, during the many talks I give around the world, to remind people that it was Poland that knocked the teeth out of the Soviet bear’s head so that the way was open to end the Cold War. I have made Gdańsk the place where I do what I can to support those promoting freedom by awarding the Lech Walesa Award on 29 September each year at the historic interiors of Artus Court and the Green Gate. Gdańsk is a city where history meets progress... A City of Freedom… A City of Solidarity… Gdańsk is my city. Please come and visit! ☐

Lech Wałęsa FUNDACJA INSTYTUT LECHA WAŁĘSY

Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA O/Warszawa 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760

e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

Zdjęcie/Credits: Damian Kramski / Agencja Gazeta

iele razy opisywałem w Kalejdoskopie moje podróże – białych plam na mojej mapie świata jest z każdym rokiem coraz mniej. Jeszcze nigdy nie pisałem o mieście, z którym bardzo ściśle połączyły się moje losy – o Gdańsku [o mieście czytaj też na str. 30 – red.]. A jest o czym pisać. Gdańsk to stale rozwijające się miasto, historycznie położone na skrzyżowaniu szlaków, gdzie Zachód spotyka się ze Wschodem. Hanzeatyckie korzenie, bogactwo płynące z handlu i wiekowe układanie zależności od Rzeczypospolitej naznaczyły jego losy. Nie zapominajmy, że to właśnie Gdańsk w 1939 r. był areną wydarzeń rozpoczynających II wojnę światową i leżących u podstaw podziału Europy po 1945 r. Tutaj też rozpoczynał się proces ponownej integracji kontynentu w sierpniu 1980 r. Obok dynamicznie zmieniającego się dzisiaj obrazu tego miasta, milionów turystów, bardzo szybko wzrasta liczba miejsc związanych z kulturą i rozrywką. Także tu powstają dwie duże inwestycje promujące polskie dziedzictwo narodowe: Muzeum II Wojny Światowej i bliskie memu sercu Europejskie Centrum Solidarności. Budowa tych dwóch wielkich placówek nie jest jedynie sprawą polską, ale stanowi swoisty żywy pomnik dla mieszkańców całej Europy. Bardzo cieszy mnie, że już za parę miesięcy pierwsze łopaty zostaną wbite na terenie Stoczni Gdańskiej i powstanie centrum upamiętniające naszą walkę i zwycięstwo w sierpniu 1980 r. W swoich działaniach pragnę nawiązywać do naszej walki i podczas licznych wykładów na całym świecie przypominam ludziom, że to właśnie Polacy wybili sowieckiemu niedźwiedziowi zęby, co dało szansę na zakończenie zimnowojennych podziałów. Gdańsk uczyniłem miejscem, gdzie na swój skromny sposób staram się wspierać współcześnie działających na rzecz wolności, wręczając co roku 29 września Nagrodę Lecha Wałęsy w zabytkowych salach Dworu Artusa i Zielonej Bramy. Gdańsk to miasto historii i nowoczesnego rozwoju… Miasto Wolności… Miasto Solidarności… Gdańsk – moje miasto. Zapraszam Państwa do jego odwiedzenia! ☐

006_KA_03_Felieton Walesa-kor.indd 6

11-02-16 12:32

00231 SkodaOctaviaS 190x249 Kaleidoscope.indd 1

2/11/11 10:44:10 AM

17.03, Dzień świętego Patryka, Dublin St Patrick’s Day, Dublin Jeśli gdzieś świętować 17 marca, to tylko w Irlandii. W dniu św. Patryka obowiązkowo nosi się zielone ubrania, a przynajmniej przypiętą doń koniczynkę. Jeśli akurat nie ma cię na Zielonej Wyspie i nie możesz dołączyć do fetujących w Dublinie, możesz przysiąść się do Irlandczyków w Nowym Jorku, Bostonie, Dublinie (w stanie Ohio!) albo przynajmniej w swoim lokalnym pubie. Nie bij tylko rekordów Guinnessa w piciu. www.dublin.oh.us/events/stpats Ireland is the only place to celebrate on 17 March. A green outﬁt or at least a shamrock pin is a must on St. Patrick’s Day. And if you can’t make it to the Emerald Isle to join in the Dublin celebrations, you can hook up with the Irish communities in New York, Boston, Dublin (in Ohio!). Failing that, there’s always your local pub. Gently on the Guinness though.

1–5.03, Międzynarodowe Targi Łodzi, Dubaj International Boat Show, Dubai Kochacie żeglarstwo? Oszczędziliście trochę pieniędzy zimą? A może dostaliście ogromny spadek? Nadarza się okazja, by zrobić coś z fortuną i z fantazją: łodzie, jachty, żaglówki. Do wyboru, do koloru na międzynarodowej ekspozycji w doskonałym na natychmiastowe przetestowanie sprzętu miejscu – Zatoce Perskiej. Obywatele polscy muszą pamiętać o wcześniejszym wyrobieniu wiz. www.boatshowdubai.com Does sailing ﬂoat your boat? Managed to sock away some cash this winter? Come into a sizeable inheritance perhaps? Here’s your chance to spend your readies and indulge your fantasies: lash out on a boat, yacht, or sailboat. And you can give it a spin straight away – in the Persian Gulf. If you’re a Polish citizen, get a visa ﬁrst.

9–11.03, Targi Turystyczne ITB, Berlin ITB Tourist Fair, Berlin Największe na świecie międzynarodowe targi turystyczne (11 tys. wystawców, 200 tys. zwiedzających), które bez wątpienia w tym roku należeć będą do Polski. Promować się będziemy przez zabawne stworki na billboardach oraz przy pomocy najnowocześniejszych technik trójwymiarowych. Polska ma się zaprezentować jako kraj kreatywny i nowoczesny, a także w dobrym stylu. „Porusz swoją wyobraźnię” – to naczelne hasło naszej promocji. W Hali Polskiej polecamy szczególnie stoisko LOT-u. www.itb-berlin.com Poland is going to take centre stage at the world’s biggest tourist fair this year (11,000 exhibitors and 200,000 visitors). Berliners are going to see a lot more than funny creatures on billboards this time round. The most sophisticated three-dimensional technologies have been pressed into service to paint Poland as a creative, modern and stylish country. Our promotional slogan is, ﬁttingly, “Move your imagination”. Be sure to visit the LOT stall.

Zdjęcia/Credits: Corbis, Visum/Forum, AFP/East News, Shutterstock

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE

26–28.03, BEMF, Bruksela BEMF, Brussels Co? Trzecia edycja trzydniowego maratonu muzyki elektronicznej. Gdzie? Głównie w wyłożonym marmurami zabytkowym hallu Palais des Beaux-Arts. Kiedy? Pierwsze popisy VJ-ów i DJ-ów zaczynają się o 22.30, kończą wspólnym miksowaniem o 6 nad ranem. A jeśli wolisz słuchać muzyki na żywo, wpadnij do klubu Terarken, gdzie wystąpią m.in.: Luis Flores, Drumcell & CPU, Paravoice, Cluster, D*Fuse, Chris De Luca, Aufgang. Za ile? Karnet na wszystkie wydarzenia tylko 35 euro! wwww.bemf.be What? This three-day electro music marathon is now in its third year? Where? Mainly in the marble-lined historic hall of the Palais des Beaux-Arts. When? First VJ and DJ shows begin at 22.30 and culminate in a joint mixing at 6.00 in the morning. What if you prefer live music? Pop into the Terarken Club and check out Luis Flores, Drumcell & CPU, Paravoice, Cluster, D*Fuse, Chris De Luca, and Aufgang. What’s the damage? Just EUR 35 will get you into all events!

008_KA_03_Rezerwacje-kor.indd 8

11-02-16 12:33

Lista Dystrybutorów rosyjskich zegarków w PoLsce

saLon Firmowy: Warszawa C.H. Promenada Sklep Poljot Euro 22 611 75 75 CzęstoChowa: Salon JanuSzEwScy SwiSS cEntEr al. NMP 12c • Dąbrowa GórniCza: C.H. Pagoria aurEa • GDańsk: C.H. Manhattan timElESS • gorzów wLkP: C.H. Park 111 Jubiler KaźmierczaK • katowice: C.H. Silesia City Center W. Krzyś • kraków: C.H. Krokus HQ; Salon tiw StroJny ul. Sławkowska 10; C.H. BONARKA Salon Jubilerski JuBitom; Galeria Krakowska Salon JubilerSKi W. śliWińSKi • kraPkowice: zegarmiStrz SmyKała ul. Rybacka 1 • Lubin: C.H. Real ul. Jana Pawla II JuBilEr Grain • ŁóDź: Salon a&a ul. Piotrkowska 63 • MikoŁajki: złoto Srebro burSztyn ul. 3 Maja 2a • PŁoCk: zEGarmiStrz ludomir lEwandowSki ul. Nowy Rynek 1/16 • rybnik: Sklep artiS ul. Sobieskiego 5 • rzeszów: C.H. Rzeszów Plaza zEGariS • warszawa: C.H. Arkadia ExCElSIOR; C.H. Złote Tarasy od czaSu do czaSu ; Salon ExcElSior ul. Marszałkowska 99A; C.H. Galeria Mokotów StrEfa czaSu • wŁoCŁawek: JuBilEr Gold mini pl. Wolności 8/9 • Wolsztyn: Sklep wEmar ul. Kocha 54 skLePy internetowe: www.e-zegarek.pl; www.minuta.pl; www.skleponline-zegarki.pl; www.bizuteriazegarki.pl; www.russtime.com comPany VoLmax, marksistskaya str.34, building 8, 109147 moscow, russia, tel.:+7(495) 911 3210, tel./fax: + 7(495) 911 6874, e-mail:volmax@sovintel.ru

GagarinGocha_Kaleidoscope.indd 1

2/16/11 4:35:09 PM

1–3.03, CeBIT, Hanower CeBIT, Hannover

5.03, Zawody Ironman, Taupo Ironman New Zealand, Taupo

Najnowsze trendy w świecie cyfrowym. Nowe technologie, nowe zastosowania. Konferencje i wykłady o tym, co niedługo stanie się naszą codziennością. Warto zwrócić uwagę na najnowszą technikę do zastosowania w domu. Nie tylko ułatwia życie, podnosi poziom bezpieczeństwa, ale także w znacznym stopniu odciąża nasz budżet, redukując pobieranie energii. Partnerem głównym w tym roku jest Turcja – to jej pawilon zasługuje na szczególną uwagę. www.cebit.de

Jak zostać ironmanem bez jakiejkolwiek taryfy ulgowej, bez niczyjej pomocy? Trzeba przepłynąć w otwartej przestrzeni 3,8 km, przejechać na rowerze szosowym lub górskim 180 km i do tego przebiec 42,195 km. Wszystko bez przerw, w ciągu jednego dnia. Rekordziści pokonują wszystkie trzy konkurencje w nieco ponad 8 godzin. Wcześniej należy tylko dotrzeć do malowniczego miasteczka Taupo w Nowej Zelandii. Ciekawe, czy uczestnicy mają czas na podziwianie zapierających dech nowozelandzkich widoków – gorących źródeł, wulkanów i wodospadów? www.ironman.co.nz

The latest trends in the digital world. New technologies, new applications. Conferences and lectures in new developments that will soon become our daily reality. Pay close attention to the latest in home technologies. These are going to make your life easier and safer, and cut down on your household bills by reducing energy consumption. Turkey is the main partner of the event this year, so be sure to give the Turkish pavilion a thorough visit.

What does it take to become an ironman? Without preferential treatment or outside help? Try swimming 3.8 km in the open sea, then pedalling 180 km on a racing bike or mountain bike, and ﬁnally running 42.195 km. You’ve got just one day and there’s no stopping. A top competitor can complete all three disciplines in just over eight hours. But before you start, you have to get to the scenic town of Taupo in New Zealand. Stunning view of hot springs, volcanoes and waterfalls await ironmen and regular tourists.

25.03, Festiwal Pujllay, Tarabuco Pujllay Festival, Tarabuco Podczas dorocznego święta obchodzonego w drugim lub trzecim tygodniu marca cała boliwijska miejscowość świętuje rocznicę zwycięstwa nad hiszpańskimi konkwistadorami w 1816 r. Zaczyna się tradycyjnie od mszy przy ołtarzu udekorowanym kwiatami, chlebem, owocami i warzywami, potem następuje procesja z kolorowymi sztandarami. W miarę degustacji znanego od czasów Inków kukurydzianego napoju alkoholowego chicha pochód zmienia się w taniec i zabawę. This Bolivian town of Tarabuco celebrates its victory over the Spanish conquistadores in 1816 during the second or third week of March every year. The festivities traditionally begin with a mass. The altar is decorated with ﬂowers, bread, fruit and vegetables. This is followed by a procession with colourful banners. As the effects of chichi (a light maize-based drink) kick in, the parade gives way to dancing and partying.

Zdjęcia/Credits: AFP/East News, Reuters/Forum (2), Shutterstock

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE

15–19.03, Feicon Batimat, São Paulo Feicon Batimat, São Paulo Parque Anhembi to park z centrum wystawienniczym w samym środku największego miasta Brazylii, Feicon Batimat zaś to nazwa targów dla architektów, designerów wnętrz i ogrodów. Można tu zaprezentować, pooglądać i kupić wszystko to, co przyda się podczas wykończenia lub remontu naszego domu, poznając trendy nie tylko brazylijskie, ale i światowe. Na 85 tys. m² pokaże się 750 wystawców z 21 krajów. www.feicon.com.br Parque Anhembi is a park-cum-exhibition centre in the heart of Brazil’s biggest city, São Paulo. Feicon Batimat is the name of a trade fair for architects, interior and landscape designers. You may display, see or buy there everything needed to decorate or renovate your home, and explore Brazilian and international trends. 750 exhibitors from 21 countries showcase their offering on 85,000 sq. m.

008_KA_03_Rezerwacje-kor.indd 10

11-02-16 12:33

PEU1C1013-01 Kaleidoscope 249x190.pdf

CMY

11-02-17

11:52

NASZ KIERUNEK ■ OUR DESTINATION

powodów, żeby odwiedzić Genewę reasons to visit Geneva Piotr Skiba

Dzięki siedzibom ONZ czy Czerwonego Krzyża jest jednym z najbardziej kosmopolitycznych miast Europy – ponad połowa mieszkańców posiada zagraniczny paszport. Zwą ją kalwińskim Rzymem, bo właśnie tu żył Jan Kalwin. Przycupnięta nad jeziorem, blisko Alp, Genewa sprawia wrażenie nieco sennej, ale to tylko pozór.

JASKINIA ONZ | 1

Pałac Narodów – w olbrzymim budynku z lat 30. XX w. mieści się europejska siedziba Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wejścia głównego strzegą szpalery ﬂag państwowych. Na miejscu można wynająć przewodnika, który oprowadzi nas po sali posiedzeń plenarnych i opowie o licznych dziełach sztuki sprezentowanych przez głowy państw. Na kopulastym suﬁcie przed kilku laty hiszpański artysta Miquel Barceló umieścił kontrowersyjną, choć interesującą instalację z barwnych stalaktytów.

THE UN CAVE

Palace of Nations was the seat of the League of Nations in the 1930s. It now houses the European headquarters of the United Nations Organisation. You can hire a guide to take you on a tour of the premises and tell you about the many works of art donated by heads of state. A few years ago, the Palace dome was decorated with an intriguing installation of colourful stalactites set up by Spanish artist Miquel Barceló.

Zdjęcia/Credits: Sime Photo/Free (2), AFP/East News, Macduff Everton, AP/East News, AFP/East News

Thanks to the headquarters of the UN or Red Cross Geneva is one of the most cosmopolitan cities in Europe – over half the people there hold a foreign passport. The city is known as the “Calvinist Rome” as the great religious reformer John Calvin was born there. Geneva, hugging the shores of a lake by the Alps, gives the impression of being a sleepy town. But don’t be fooled.

012_KA_03_5Powodow-kor.indd 12

11-02-16 12:34

Macduff Everton, AP/East News, AFP/East News

ZiELONE PŁUCA

Amatorzy życia nocnego muszą koniecznie odwiedzić Carouge. Zabytkowa XVIII-wieczna dzielnica, zwana także zieloną wioską Genewy, jest pełna restauracji, barów i sklepów na każdą kieszeń. Między przepięknymi budynkami i wąskimi uliczkami mkną urokliwe tramwaje. Warto zatrzymać się w restauracji i bistro Dix Vins (rue Jacques-Dalphin 29) – bardzo dobra kuchnia i wysokiej jakości wina.

18Th CENTURY ChARm Carouge is the place to go for nightlife. Once a city in its own right, this picturesque 18th century district, nicknamed the Greenwich Village of Geneva, is

chock-a-block with restaurants, bars and every kind of shop imaginable. Charming trams rattle down the narrow streets that wind between the beautiful old

buildings. Be sure to stay for a meal at the Dix Vins bistro (rue Jacques-Dalphin 29) for excellent cuisine and top quality wines.

WiELKA WOdA Jezioro Genewskie to największe alpejskie jezioro. Tuż u ujścia Rodanu działa największa fontanna świata. Słup wody wznosi się na wysokość 140 m od marca do października i jest symbolem miasta. Warto popłynąć statkiem do Vevey, gdzie zmarli Charlie Chaplin i nasz noblista Henryk Sienkiewicz i gdzie znajduje się chyba najbardziej oryginalna rzeźba świata, czyli wbity w dno jeziora ogromny widelec.

WATER, WATER, EvERYWhERE

Lake Geneva is the largest Alpine reservoir. The world’s largest fountain sits right at the mouth of the Rhone. This 140-metre column of water shoots into the air from March till October and is a symbol of the city. It is also worth taking a cruise to Vevey, where British comedian Charles Chaplin and Polish Nobel prize winning writer Henryk Sienkiewicz spent their last years and which boasts the most original sculpture anywhere – a giant fork sticking out of the lake.

WiELCY REFORmATORZY

W Parc des Bastions, vis-à-vis głównego gmachu uniwersytetu, znajduje się pomnik Reformacji z 1909 r. upamiętniający największych przedstawicieli tego ruchu religijnego. Pięciometrowej wysokości posągi związanych z Genewą Wilhelma Farela, Jana Kalwina, Teodora de Bèze oraz Johna Knoxa stanowią centralną część pomnika. Nieco z boku znaleźć można także m.in. Marcina Lutra i Jana Łaskiego, najwybitniejszego polskiego działacza Reformacji.

GRAT REFORmERs At the Parc des Bastions, opposite the main University building, stands the Reformation Monument. Erected in 1909, this commemorates the leading figures of the Protestant Reformation. Five-metre statues of Wilhelm Farel, John Calvin, Theodor Beza and John Knox – all associated with Geneva – stand at the centrepiece of the monument. Marthin Luther and Jan Łaski, a reformer of Pińczów in Poland, are less prominent.

INFO O LOTACH FLIGHT INFO

CZTERY KÓŁKA

Międzynarodowy Salon Samochodowy odbędzie się po raz 81. w dniach 5–6 marca. Zawsze wzbudza niemałe emocje i oczekiwania, bo publiczność wypatruje na nim nowych rozwiązań technicznych i designerskich. W tym roku z pewnością gwiazdą będzie minagi, najmłodsze dziecko koncernu mazda.

dRivE mY CAR The Geneva Motor Show, now in its 81st year, opens on 5-6 March 2011. This is the largest event of its kind in Europe and never fails to generate loads of excitement and anticipation as the world’s leading automakers slug it out for top honours. The public storms in every year to see the latest in design and technology, like Mazda’s most recent Minagi.

cena w obie strony od 436 zł return flights from PLN 436

WAW–GvA 16.35–18.45 pon.-nd. 6.35–8.50 wt., pt., nd. GvA–WAW 19.30–21.45 pon.-nd. 9.35–11.50 wt., pt., nd. WAW–GvA 16.35–18.45, Mo.-Su.. 6.35–8.50 Tue., Fri., Su. GvA–WAW 19.30–21.45, Mo.-Su.. 9.35–11.50 Tue., Fri., Su. 13

012_KA_03_5Powodow-kor.indd 13

11-02-16 08:31

ZdjÄ&#x2122;cia/Credits: Alexander Petrosyan/ASK Images/EK Pictures

Szerokie horyzonty â&#x2013; broad horizonS

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 14

11-02-16 13:53

Zdjęcia/Credits: Alexander Petrosyan/ASK Images/EK Pictures

NAD NEWĄ NIE MA NUDY

YOU’LL NEVER BE BORED IN SAINT PETERSBURG

Joanna Woźniczko-Czeczott

Ten tekst nie jest wyciągiem z przewodnika po jednym z najpiękniejszych miast świata. Znajdziesz tu za to parę pomysłów, jak jedno z najpiękniejszych miast świata oswoić. This is no extract from a guide book to one of the world’s most beautiful cities. What you’ll ﬁnd here is a handful of suggestions on how to come to grips with this enchanting city. 15

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 15

11-02-16 13:54

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS

Katedra św.Izaaka. Temperatura mroźna, doznania gorące. St Isaac's Cathedral. Despite the icy temperatures you will get a warm welcome.

ajlepiej zacząć od bani: na targu przy placu Siennym znajdź pęk brzozowych witek i filcową czapę do ochrony głowy przed przegrzaniem. Potem poszukaj miejskiej łaźni. Ja chodziłam do takiej na Wyspie Wasylewskiej, gdzie głównym punktem programu był seans w łaźni parowej. Mistrzyni ceremonii polewała piec. Panie siedziały dookoła w skupieniu i dyszały. – Wystarczy? – pytała. – Nie, jeszcze troszeczkę. – A teraz? – Jeszcze, jeszcze! – krzyczały. A gdy żar nie dawał już oddychać, one nagle wyciągały witki. I dalej jedna drugą okładać! Jeśli zafundujesz sobie taki seans, a potem, orzeź-

Podobno kręcenie sceny szturmu na Pałac Zimowy do filmu Siergieja Eisensteina Październik pochłonęło więcej ofiar niż prawdziwy szturm z 1917 r., który jest symbolem rewolucji. Allegedly there were more casualties during the filming of the scene of the Winter Palace siege in Sergei Eisenstein's film October than during the actual event that took place during the 1917 revolution.

wiony lodowatym basenem, wyjdziesz na ulice miasta – poczujesz się tu błogo i swojsko. A to uczucie nie do przecenienia. Bo Petersburg potrafi przytłoczyć. Ogromem. Surowym pięknem. Legendą. Ba, choćby pogodą. Jeśli trafisz tu między październikiem a marcem, prawdopodobnie niebo zastaniesz nisko i gęsto zasnute szarymi chmurami, a ulice pełne kałuż lub śnieżno-solnej brei. To nie znaczy, że miasta należy unikać zimą, bo gdy chwyci siarczysty mróz i zaświeci słońce – stojąc na brzegu Newy, zobaczysz panoramę zapierającą dech. Pałace wyłaniają się wtedy znad skrzących lodowych oparów, a złote kopuły lśnią nad nimi jasno i czysto. Jeśli przyjedziesz latem, doświadczysz słynnych białych nocy. Oblewają ulice oniryczną poświatą, ale i nie dają spać. Bo Petersburg jest wspaniały, ale i trudny. Za pierwszym razem mnie też przytłoczył. Z głową pełną literatury – bo niewiele jest miast tak wnikliwie sportretowanych przez wybitnych pisarzy – wylądowałam tam, gdzie zwykle trafia osoba po raz pierwszy odwiedzająca Petersburg: na środkowym odcinku Newskiego Prospektu. Ulica ciągnie się w obie strony kilometrami. Przy niej po horyzont

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 16

11-02-16 12:28

our best bet is to start with a banya: in Sienny Square get yourself a bunch of birch twigs and a felt cap to protect your head from overheating. Next, you have to find a public bath house. The one I visited was on Vasilyevsky Island where the highlight of the day was a steam bath session. The mistress of ceremonies was pouring water over the fire box while focused females were sitting around panting. “Enough?” “No, just a little bit more”. “And now?” “Once more!” “When the heated air became unbreathable, they finally reached for their twigs. And began to beat each another! Once you’ve pampered yourself with a banya session, you can cool off in an icy swimming pool and strut out on to the city streets with your endorphins blazing. Saint Petersburg can be more than a little daunting with its sheer size, raw beauty and magical folklore. Even the weather has attitude here but there is no reason for shunning the city in winter for even amid the biting frost and shining sun the view from the banks of the Neva River will take your breath away. Palaces emerge from a glittering icy haze, their gilded onion domes and spires shining clear and clean. Come in summertime to experience the famous white nights where the streets are blanketed with a dream-like gleam that prevents you from falling asleep. Saint Petersburg is a magnificent but challenging city. It overwhelmed me, too, first time I went there. With my head packed with literature – few cities have been so insightfully described by eminent writers – I ended up where the first-time visitor to Saint Petersburg usually ends up, viz. the central section of the city’s main thoroughfare, Nevsky Prospect. From here, the street stretches for several kilometres in either direction, lined with palaces and tenement houses as far as the eye can see. Museums. Bridges. And canals. And churches. Take a hundred steps and there will be a great writer standing atop a pedestal. This was during the mid1990s and some buildings had already been renovated and repainted in bright fuchsia pink, canary yellow and pistachio green, while others, still grey and gloomy, were desperately crying out for refurbishment. As soon as you entered the gate, you’d be confronted with a dreary, crumbling courtyard. That’s why your first stop should be a banya. Next, tank up with a good solyanka, a thick filling Russian meat or fish soup. And finally, make sure you catch a glimpse of Saint Petersburg from the Strelka before you set off to see the sights.

Zdjęcia/Credits: Focus/EK Pictures (3)

LOOK AND ADMIRE

Strelka is what the locals call the easternmost tip of Vasilyevsky Island. Known as the Venice of the North, Saint Petersburg straddles several islands reclaimed from the Gulf of Finland by order of tsar Peter I. Even today, the city’s districts are circled by winding canals and branches of the Neva River. Vasilyevsky, the biggest island, cuts its pointed arrow (“Strelka” in Russian) into the fork formed by the splitting of the Neva into the Malaya (little) and Bolshaya (big) Neva. From here, you look out onto the most beautiful part of the city. Look and admire! The golden onion dome on the right is Saint Isaac’s Cathedral, the biggest church in the city and one of the tallest in the world. The Bronze Horseman, a monument to Peter I, stands in front of it, looking out. Right next to it is the yellow Admiralty building crowned with golden spires. The golden spire to your left is the brick tower of the Peter and Paul Fortress. And the green-white-and-golden back façade of the Winter Palace is right in front of you. Its reflection in water makes it even more im-

1|Restauracja Szlacheckie gniazdo podaje ulubione dania Puszkina. Stąd poeta wyjechał na pojedynek, podczas którego zginął. The "Dworianskoje gniezdo" restaurant still serves Pushkin's favourite dishes. This is where the poet dined before he left for the duel he was killed in. 2|Cerkiew Zbawiciela na Krwi (Spas-na-krowi) przegląda się w Kanale Gribojedowa. The Church of the Saviour on Blood is reﬂected in the Griboyedov Canal.

1| 2|

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 17

11-02-16 12:29

Szerokie horyzonty ■ broad horizonS pałace i kamienice. Muzea. Mosty. A jeszcze kanały, a jeszcze cerkwie. A co sto metrów któryś ulubiony autor na cokole. Był środek lat 90., więc niektóre budowle już odrestaurowano, nie żałując jaskrawych różów, żółci i pistacji. Inne, szare i ponure, rozpaczliwie domagały się remontu. Wystarczyło wejść w bramę, żeby zobaczyć rozwalające się podwórze. Dlatego najpierw idź do bani. Potem na dobrą solankę, rosyjską sycącą zupę mięsną albo rybną. A zanim zaczniesz zwiedzać, ogarnij Petersburg z perspektywy Striełki.

Patrz i Podziwiaj 1|Projekt Pałacu zimowego wzorowany był na wersalu. the designer of the winter Palace was greatly inspired by the Palace of Versailles. 2|Na razie teatr Maryjski należy do tancerzy, ale zaraz widownię wypełni żywiołowy tłum. the Mariinsky theatre will soon be filled with an anthusiastic audience.

Tak mieszkańcy nazywają wschodni kraniec Wyspy Wasylewskiej. Miasto bowiem leży na wyspach: do dziś dzielnice oplatają liczne kanały i odnogi rzeki Newy. Wasylewska to największa z petersburskich wysp, wbijająca się ostrą strzałką w rozgałęzienie Newy na Małą Newę i Wielką. Ta strzałka to Striełka właśnie. Gdy na niej stoisz, przed sobą masz to, co w mieście najpiękniejsze. Patrz i podziwiaj! Złota kopuła po prawej to sobór św. Izaaka. Największa cerkiew w mieście i podobno najwyższa na świecie. Przed nią przodem do ciebie wzbija się na koniu Jeździec Miedziany, czyli pomnik Piotra I. Obok, zwieńczone złotymi iglicami, żółte budynki Admiralicji. Kolejną złotą iglicę masz po lewej: wieńczy ceglastą wieżę Twierdzy Pietropawłow-

skiej. A na wprost pyszni się zielonobiałozłota tylna fasada Pałacu Zimowego. Wyda się jeszcze bogatsza, jeśli odbija się akurat w rzece. Teraz możesz zdecydować, w którą stronę ruszyć. Chcesz zwiedzać chronologicznie? Zacznij od twierdzy. To najstarsza budowla miasta: wzniesiono ją w 1703 r. i ten rok uważa się za datę jego założenia. Trzon Petersburga powstał w następnych dwóch wiekach i to tłumaczy jego elegancką jednorodność i architektoniczną spójność. Jeśli chcesz wyobrazić sobie, jak car z linijką wytyczał ulice – zrób w tył zwrot i przespaceruj się po Wyspie Wasylewskiej. Jej uliczki, doskonale równoległe i prostopadłe, były kiedyś kanałami. Do dziś nazywa się je liniami: pierwsza, druga, trzecia, aż do 27. Może nie ma tu najbardziej znanych zabytków, ale jest klimatycznie i przytulnie. Gdy mosty na Newie podnosi się na noc, aby udostępnić ją żegludze, Wasylewska zostaje odcięta od miasta. Może dlatego wyczuwa się jej kameralną odrębność. Przejście ze Striełki mostem na stronę Wybrzeża Pałacowego oznacza, że wsiąkłeś. Przygotuj się na zachwyty i daj sobie sporo czasu na oswajanie krok po kroku zabytków. W Pałacu Zimowym mieści się największe muzeum sztuk pięknych w Rosji. I jeśli nie masz na Ermitaż tygodnia, nie omiń przynajmniej carskich komnat, sali z imponującymi zbiorami Rembrandta ani trzeciego piętra ze sztuką

Zdjęcia/Credits: Contrasto/EK Pictures, ASK Images/EK Pictures

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 18

11-02-16 12:29

posing. Now you may contemplate the local “the best of” from a distance and decide which way to go with the guidebook. Fancy a chronological tour? The fortress is the place to start. This, the oldest structure in the city, was erected in 1703, the year Saint Petersburg was founded. Turn back and take a stroll around Vasilyevsky Island and you can picture the tsar, ruler in hand, marking out the streets, a perfectly parallel and perpendicular grid on what were once canals. This district might be poorer in landmarks, but it has a lot of character. As you cross the bridge that takes you from Strelka to the waterfront, you can feel the city casting its spell on you. Brace yourself to be lost in wonder and allow plenty of time to explore the city’s heritage. If you don’t have the entire week it takes to explore the Hermitage (housed in the Winter Palace), at least take a look at the imperial chambers, a room featuring an impressive Rembrandt collection, and the third floor, which is packed with 20th century art. Sightseeing done. There’s more to exploring a city than seeing the sights. We began with a banya, so let’s terminate our journey in grand style – with a visit to the theatre.

The greaT balleT

tion. The best place to go is the famous Mariinsky Theatre, affectionately known as the Marinka. Tickets are affordable and Russians are truly passionate about ballet and often go to performances. There are many double-bill performances, so an exciting “dance-session” can take up almost an entire evening, from 7 pm until past midnight. Once you leave the theatre and stroll around the city you are bound to reach Nevsky Prospect once again. Tomorrow you’ll submerge yourself in it. And it won’t seem so alien anymore. ☐

What else can you say about the good people of Saint Petersburg, apart from the fact that they read books in the underground en masse? Just that there is a huge number of theatres in the city and that they are all enormous popular. Every now and then, you’ll come acrossKrążownik a long queue outside a poster-clad theatre box office. If „Aurora” you don’t understand Russian, a ballet is your best op250 m

Wyspa Pietrogradzka

Mała

eże brz Na

Striełka 0

st y Mo rcow o Dw

wa Ne a k Admiralicja iel

Pomnik Piotra I

jsk tie ral mi d A

Katedra św. Izaaka Dom Nabokova

Twierdza Pietropawłowska

N e wa

Wyspa Wasylewska

REKLAMA

Pałac Zimowy Ermitaż pl. Pałacowy

ros ij P

News

u Kut

zow

250 m

Dom Puszkina Cerkiew Zbawiciela na Krwi

Wyspa Admiralicji

ki Pros pekt

Dom Achmatowej Mo

jka

Dom Dostojewskiego

a dow oje rib G ł

Pałac Jusupowa ow wa Teatr Maryjski

Petersburg

pl. Teatralny

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 19

11-02-16 12:29

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS

1|Wnętrze Cerkwi Zbawiciela na Krwi jest równie spektakularne, co bryła świątyni. The interior of the Church of the Saviour on Blood is as spectacular as the church building.

XX w. Po zwiedzaniu wyjdziesz na plac Pałacowy, spojrzysz w prawo i jękniesz: tu dopiero się zaczyna! Sobór Izaaka! I Admiralicja! Za placem Pałacowym można też wejść na wspomniany już Newski Prospekt. Mam jednak inną propozycję. W końcu poznawanie miasta to nie tylko jego zwiedzanie. Skoro zaczęliśmy od bani, zakończmy po pańsku – w teatrze.

2|Piotr I zasłużył na pomnik i miano „Wielki”: zbudował miasto na terenach wydartych Zatoce Fińskiej. Peter I earned the nickname "The Great" and deserves to have his own monument: he built the city on land reclaimed from the Gulf of Finland.

NIEZŁE BALETY

Co może powiedzieć o petersburżanach więcej niż masowe czytelnictwo książek w wagonikach metra? Chyba tylko ilość i popularność teatralnych kas. Oblepione afiszami i oblegane przez widzów kioski z biletami są co krok. Dla osoby nieznającej rosyjskiego obowiązkowym punktem programu jest więc balet. Najlepiej wybierz się do Teatru Maryjskiego, czyli słynnej Marinki. Nie tylko po to, aby zobaczyć tancerzy. Balet jest tu widowiskiem, które chłonie się jak igrzyska. Bilety są dla Rosjan tanie, więc ludzie przychodzą tu często i baletem naprawdę się pasjonują. Przed przedstawieniem z wypiekami komentują: ten tancerz ma udany sezon, tamta

studentka wygląda na przyszłą primabalerinę. Czekają na ukazanie się na scenie swoich gwiazd. Okrzykami nagradzają udane pas i piruety. Przedstawienia często są łączone i na pełnym emocji dance session można siedzieć od 7 wieczór niemal do północy. Wychodzisz na plac Teatralny. W głowie brzmi jeszcze Święto wiosny Strawińskiego, a ty ruszasz na nocny spacer wzdłuż Kanału Gribojedowa. W oddali zobaczysz kolorowe cebulaste kopuły Cerkwi Zbawiciela na Krwi. W ten sposób okrężną drogą dojdziesz wreszcie do Newskiego Prospektu. Jutro się w niego zanurzysz. I nie będzie już taki obcy. ☐

Zdjęcia/Credits: Bew, EK Pictures

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 20

11-02-16 12:30

XXX_

Co jeszCze warto zobaCzyć | More to see

warto wieDzieć | City iNFo ■

Transport miejski działa sprawnie, choć są korki. Bilet (ok. 20 rubli = 2 zł) kupuje się u konduktorki.

■

Pokój w hotelu (trzy gwiazdki) w centrum kosztuje od 1800 rubli. Obiad w niezłej knajpie na Newskim – ok. 500 rubli. Tradycyjne menu to bliny, pielmieni lub zupa solanka.

■

W wielu miejscach obowiązują podwójne ceny. Za wstęp do Ermitażu Rosjanin zapłaci 100 rubli, cudzoziemiec – 400. Municipal transport is efficient but streets are jammed. Buy tickets (approx. 20 rubles) from the ticket inspector. A hotel room (three stars) in the city centre costs approx. 1,800 rubles. Lunch at a restaurant in Nevsky Prospect costs 500 rubles. Traditional dishes: blinies, pelmeni and solyanka soup. Many attractions have double pricelists. The Hermitage charges Russians 100 rubles and foreigners 400 rubles.

■

Pałac jusupowa – a w nim komnaty jednej z najznakomitszych rodzin książęcych. Aby poczuć, jak żyła dawna arystokracja.

■

Muzeum Historii Petersburga – dla pamiątek z czasów blokady. Podczas II wojny światowej miasto było przez 872 dni oblężone i ten fakt jest wciąż żywy w pamięci petersburżan.

■

Domy Puszkina, Dostojewskiego, Nabokowa, achmatowej. Bo Petersburg jest stolicą literatury rosyjskiej, a to wielcy pisarze i poeci byli.

■

Metro. Bo jest tanie i szybkie. No i nikt tak nie zdobi stacji jak Rosjanie.

■

yusupov Palace with the chambers of one of the finest ducal families. Get a feel for the lifestyle of the old aristocracy.

■

Museum of st Petersburg housing the siege memorabilia. The city was besieged for 872 days during World War II. This experience is still alive in the memories of inhabitants of the city.

■

Pushkin, Dostoyevsky, Nabokov, akhmatova houses. Petersburg was the capital of Russian literature.

■

Underground is cheap and quick. And no one can beautify an underground station like the Russians.

cena w obie strony od 612 zł, czas lokalny return tickets from PLN 612, local time WAW–LED 10.45–14.45 pon. śr., pt., sb., nd. (czas trwania lotu 2 godz.) LED–WAW 15.30–15.35 pon. śr., pt., sb., nd. (czas trwania lotu 2 godz. 5 min) WAW–LED 10.45–14.45, Mo., Wed.,Fri., Sat., Su. (flight duration 2 h). LED–WAW 15.30–15.35, Mo., Wed.,Fri., Sat., Su. (flight duration 2 h 5 min). REKLAMA

014_KA_03_Szerokie Petersburg-kor.indd 21 XXX_KA_1103_Rozana.indd 1

11-02-16 13:24 2/10/11 11:35:02 AM

MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS

Paryżanin z wyboru Le Parisien byChoice Magdalena Rigamonti

Zdjęcia/Credits: Heimo Aga/EK Pictures, maksymilian Rigamonti

Urodził się we Lwowie, dorastał w Gliwicach, studiował w Krakowie, gdzie też grał w teatrach. Potem Warszawa i w końcu Paryż. Od ponad 30 lat Wojciech Pszoniak, którego możemy właśnie oglądać w ﬁlmie Wiesława Saniewskiego Wygrany, mieszka w Paryżu. He was born in Lwów, was raised in Gliwice and studied in Kraków. He performed in Kraków theatres, before moving to Warsaw and eventually settling down in Paris. Wojciech Pszoniak, now starring in Wiesław Saniewski’s The Winner, has been living in Paris for over 30 years. 22

024_KA_03_Moje miejsca-kor.indd 22

11-02-16 08:36

WOJCIECH PSZONIAK aktor teatralny i filmowy (69 l.), fani kina znają go m.in. ze Strajku Volkera Schlöndorffa o strajku w Stoczni Gdańskiej, tytułowej roli w obrazie Andrzeja Żuławskiego Diabeł, przede wszystkim zaś z niezapomnianych kreacji w filmach Andrzeja Wajdy: Dziennikarza i Stańczyka w Weselu, Moryca w Ziemi obiecanej, Robespierre'a w Dantonie i Janusza Korczaka w Korczaku. 18 marca wejdzie na ekrany naszych kin polsko-amerykańska produkcja Wygrany z jego udziałem.

(69) stage and film actor, cinema goers remember him from Volker Schlöndorff's Strike about the famous Gdańsk shipyard strike, Andrzej Żuławski's Le Diable where he played the title role and for his unforgettable performances in Andrzej Wajda's films: as Journalist and Stańczyk in Wesele, Moryc in The Promised Land, Robespierre in Danton and Janusz Korczak in Korczak. His latest film entitled The Winner, a Polish-US co-production premieres in Polish cinemas on 18 March.

Upiór w operze? Nie, to paryżanka w modnym kapeluszu. The Phantom of the Opera? Rest assured it is only a Parisian lady wearing a hat.

024_KA_03_Moje miejsca-kor.indd 23

11-02-16 12:35

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS

2|Przed odwiedzeniem Centre Pompidou warto przysiąść koło pobliskiej fontanny. Before you visit Centre Pompidou take a rest near the fountain outside it.

o jest moje miasto. Więcej, ja się po prostu czuję paryżaninem – mówi na dzień dobry i szybko wyjaśnia: – Ten Paryż chyba zastą pił mi Lwów. Tam się urodziłem, ale nie chcę od wiedzać tego miasta. Bałbym się. W Paryżu mam wszystko, co mi potrzebne do życia.

Hulajnoga, Hulaj duSza

Mieszka w 16. dzielnicy. Najbogatszej, najelegant szej i podobno najnudniejszej. – To pozory – zapew nia Pszoniak. – Tu tętni życie. Ja się nie nudzę – do daje ze śmiechem. Ma porównanie, bo mieszkał już w wielu miejscach Paryża. – Zbudowałem sobie nawet loft w starej fabryce. Było świetnie, pięknie, niesamowicie. Ale daleko od centrum. Pamiętam, jak kiedyś spieszyłem się na spektakl. No i utkną łem w korkach. A pani wie, że aktor na spektakl ze swoim udziałem nie może się spóźnić. Zaparkowa łem więc samochód, a w zasadzie go porzuciłem, wyciągnąłem z bagażnika moją hulajnogę i do te atru zdążyłem. Od tamtej pory hulajnoga to mój paryski środek lokomocji. Mam takie dwie: jedna na prąd dla leniwych, druga klasyczna. Loft Wojciech Pszoniak sprzedał. Teraz mieszka w dostojnej kamienicy. Tu są korty tenisowe Rolanda

Garrosa, Lasek Buloński, do którego śmiga na hu lajnodze. Z okna widzi wieżę Eiffla, w okolicy jest wszystko, co trzeba. – Mam tu taką serownię – roz marza się – wyróżnioną najwyższym odznacze niem. Jakie sery przepyszne, wspaniałe. A jaki targ nieopodal! Wszystko tu można dostać, świeże. Trzy razy w tygodniu. Jeszcze do niedawna były takie sklepy prowadzone przez wschodnich Ży dów, w których można buło kupić kapustę kiszoną i śledzie. Teraz królują tam kuskus i inne arabskie smakołyki, a właścicielami są Żydzi sefardyjscy.

MiaSTo wielowarSTwowe

Sam Pszoniak, o którym właśnie powstał film do kumentalny, słynie z zamiłowania do gotowania i biesiadowania, o czym napisał w swojej książce Pszoniak&Co., czyli Towarzystwo Dobrego Stołu. Zaprasza przyjaciół do siebie, gdzie przygotowuje wyszukane potrawy. – Jestem miłośnikiem dobrego jedzenia i dobrego towarzystwa – mówi. A w Pary żu w prawie w każdej restauracji serwowane są przysmaki. – Zresztą tu są restauracje, które pa miętają czasy Diderota. Na przykład taka Procope przy Ancienne Comédie 13, do której zachodził autor Kubusia fatalisty i jego pana. Wie pani,

Zdjęcia/Credits: Na poprzednich stronach: Heimo Aga/EK Pictures; Maksymilian Rigamonti, Corbis, Laif/EK Pictures

1|Bazylika Sacré Coeur króluje nad wzgórzem Montmartre. The Sacré Coeur Basilica towers over Montmartre.

024_KA_03_Moje miejsca-kor.indd 24

11-02-16 12:35

his is my city. Moreover, I simply feel Parisian”, he says and explains hastily, “Paris has probably replaced Lwów. That was my birthplace but I don’t want to go back there. I’d be afraid. Paris gives me everything I need to live”.

Scooting into town

Pszoniak lives in the 16th arrondissement – the wealthiest, poshest and allegedly the dullest. “These are only appearances”, he says. “It is bustling with life. I never get bored there”, he adds laughing. Having lived in many places around Paris, he’s got a point of reference. “I even built myself a loft in an old factory. It was excellent, beautiful and awesome. But far away from the city, far away from the centre. I remember I was once hurrying to a performance and got stuck in a traffic jam. And you know that an actor can be never late for his show. I parked my car, I practically abandoned it, and took a scooter out of the boot so I could make it to the theatre on time. I’ve been scooting around Paris ever since. I’ve got two of them – an electric one for lazy days, and a classic one. And I sold the loft. I now live in a stately tenement building.” He scoots his way to the nearby Roland Garros tennis court and the Bois de Boulogne. He has a view of the Eiffel Tower and the neighbourhood offers everything he needs. “There is a local fromagerie”, he says dreamily, “distinguished with the highest honours. The cheese there is delicious, magnificent. Simply the best. And the local market! It offers everything. Good, fresh produce. Three times a week”, he recalls and adds “Until recently, there were stores run by eastern Jews selling sauerkraut and herrings. They have been replaced by couscous and other Arab delicacies, as they are now owned by Sephardic Jews”.

A multi-lAyered city

Pszoniak has just had a documentary made about himself. He is renowned for his passion for cooking and feasting, which he describes in his book Pszoniak & Co or the Good Table Company. He often dines with friends, serving sophisticated dishes. “I am a gourmet with a passion for good company”, he says. And almost every restaurant in Paris serves exquisite cuisine. “There are restaurants here dating back to the times of Denis Diderot. For instance, Procope in Ancienne Comédie 13 was frequented by the author of Jacques the Fatalist. Every nook and corner in Paris has a story to tell. And I continue to explore this city. It is multi-layered, beautiful and structured. Like no other. And other cities seem to be uglier, less

interesting, less fascinating. I simply adore Paris!” he says. We are talking in Warsaw, in a small restaurant on the corner of Mokotowska and Piękna St. “This place is close to the Współczesny Theatre where Piotr Fronczewski and I are performing in The Socks opus 124. I brought this play from Paris, where it was very successful”, he explains and adds that he always misses Paris and that even now his thoughts are wandering around the Place du Trocadéro, whose beautiful waters fountains face the Eiffel Tower. “It’s close to where I live”, he says and adds with a smile, “Trocadéro is one of over 800 landmarks in Paris. Because, wherever you go there, there is something worth visiting or looking at.”

wAiting for VenuS

And when I ask him about the Louvre, one of the world’s biggest art museums, he says that he sometimes goes there on his scooter. “I try to go there when there are few visitors rushing to see the Mona Lisa and the Venus de Milo. Do you know how difficult that is?! You have to lurk around waiting and staying on the lookout to have any chance of communing with art without being swamped by hordes of tourists. But only then does it make any sense”, he says and adds that he is a member of a larger group of people who seek peaceful contemplation, and ordinary admiration and sightseeing at the Louvre. “By the way, you might come across them at other museums, too. At least I hope so”, he adds. And there we are at Montmartre, the arrondissement of the artistic boheme. “I used to live here once. Not on the hill where it’s swarming with painting artists all day. It’s become too touristy for me. The place has lost its ambience and is now teeming with people. But if you’ve never been there, you have to see it”, he explains. The famous Sacré Coeur Basilica was built on top of the hill in the late 19th century, while St. Jean-de-Montmartre, the first church anywhere to be constructed of rein2|

024_KA_03_Moje miejsca-kor.indd 25

11-02-16 12:35

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS

1| 2|

Marble tabletops and these typical French café chairs are what makes Paris so charming.

w Paryżu każdy kąt ma swoją historię. Ja to miasto forced cement, stands nearby. “Those places are packed ciągle odkrywam. Ono jest wielowarstwowe, piękwith people, but I still like them. But the Champsne i uporządkowane. Jak żadne inne. Ba, wszystkie Élysées, the most famous avenue in Paris, is not for me, inne wydają mi się brzydsze, mniej interesujące. Ja even though it abounds in exquisite restaurants, luxury po prostu kocham Paryż! – opowiada. Rozmawiastores and trendy theatres. I prefer the Latin Quarter”, my w Warszawie, w knajpce u zbiegu ulic MokoPszoniak admits openly. “It is home to universities, intowskiej i Pięknej. – Stąd mam niedaleko do Tecluding the famous Sorbonne, considered to be the atru Współczesnego, w którym gram z Piotrem heart of the district. Its rival landmark is the Panthéon, Fronczewskim w spektaklu Skarpetki opus 124. a church converted into the Temple of Fame during the Przywiozłem tę sztukę z Paryża. Tam była wielkim Great French Revolution. And Marais with the Picasso sukcesem – wyjaśnia i przyznaje, że zawsze tęskni Museum and the Georges Pompidou Centre, the faza Paryżem i nawet teraz myślami jest na placu mous contemporary art museum. But I like to return to Trocadero, którego piękne fontanny zwrócone są my Paris home in the evening. It’s always been that way. w stronę wieży Eiffla. – To niedaleko od mojego I’ve always been able to feel comfortable anywhere in domu – informuje i szybko dodaje: – Trocadero to Paris. I’d never change this city for any other. Just look jeden z ponad 800 charakterystycznych punktów at me, sitting in front of you. Voilá le Parisien! ☐ Paryża. Bo tu, gdzie się człowiek obejrzy, jest coś wartego odwiecena w obie strony od 481 zł dzenia, zobaczenia. INFO O LOTACH

Wyczekać na Wenus

I kiedy pytam go o Luwr, jedno z największych muzeów świata, mówi, że czasami tam zajeżdża swoją hulajnogą. – Staram się trafić na taki moment, kiedy jest mało zwiedzających, gnających zobaczyć Mona

FLIGHT INFO

return flights from PLN 481

WaW–cDG 8.40–11.10, 16.15–18.45 pon.–nd. Mo.-Su. WaW–cDG 13.00–15.30 pon., śr., czw., pt. Mo., Wed., Thur., Fri. WaW–cDG 19.55–22.25 pon., śr., czw., pt., nd. Mo., Wed., Thur., Fri., Su. cDG–WaW 7.15–9.40 pon., wt., czw., pt., sb. Mo., Tue., Thur., Fri., Sat. cDG–WaW 12.00–14.20, 19.30–21.50 pon.–nd. Mo.-Su. cDG–WaW 16.20–18.40 pon., śr., czw., pt. Mo., Wed., Thur., Fri.

Zdjęcia/Credits: Wojciech Franus

Marmurowe blaty stolików i krzesła z plecionki – bez tego nie ma Paryża!

024_KA_03_Moje miejsca-kor.indd 26

11-02-16 12:36

MakroKonc_K_11.02.indd 1

2/11/11 1:16:54 PM

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS

Na pomysł piramidy na dziedzińcu Luwru wpadł sam prezydent François Mitterrand.

Champs Élysées żyją przez całą dobę. The Champs Elysees bustling wih life night and day.

Lizę i Wenus z Milo. Wie pani, jakie to trudne?! Trzeba się czaić, czekać i czasami się udaje poobcować ze sztuką nie w tłumie. Wtedy to ma sens – opowiada. I przyznaje, że takich jak on łowców spokojnej kontemplacji, zwyczajnego podziwiania, oglądania jest w Luwrze więcej... – Zresztą w innych muzeach też – dodaje i już jesteśmy na Montmartrze, dzielnicy bohemy artystycznej. – Mieszkałem tam kiedyś. Nie na samej górze, tam gdzie całymi dniami siedzą artyści i malują. Teraz tam

jest dla mnie zdecydowanie za bardzo turystycznie. Tłumy ludzi i w zasadzie atmosfera gdzieś się ulatnia. Ale ten, kto nie był, musi przyjść i zobaczyć – tłumaczy. Pod koniec XIX w. na szczycie wzgórza Montmartre zbudowano słynną bazylikę Sacre Coeur, a nieopodal znajduje się pierwszy kościół żelbetonowy St. Jean de Montmartre. – Mimo ścisku bardzo lubię te miejsca. Ale już Pola Elizejskie, najsłynniejsza ulica Paryża, to zupełnie nie dla mnie. Wolę Dzielnicę Łacińską – rzuca bez ogródek Pszoniak. To rejon uniwersytetów, to tu mieści się słynna Sorbona uznawana za serce dzielnicy. Konkuruje z nią Panteon, kościół zamieniony podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej w Świątynię Sławy, w której chowano słynnych Francuzów. – Lubię też Marais, gdzie mieści się Muzeum Picassa i Centre Pompidou, słynne muzeum sztuki współczesnej, centrum kulturalne i perła nowoczesnej architektury zaprojektowana w latach 70. przez Renzo Piano i Richarda Rogersa. Ale lubię też wieczorem wrócić do swojego paryskiego domu. Zawsze tak było, bo w Paryżu wszędzie mi się dobrze mieszkało. Bo to jest miasto, którego nie zamienię na żadne inne. Niech pani na mnie spojrzy. Przed panią siedzi paryżanin! ☐

Zdjęcia/Credits: Hemis/East News, Wojciech Franus

President François Mitterand was the brains behind the pyramid in front of the Louvre.

024_KA_03_Moje miejsca-kor.indd 28

11-02-16 08:37

100

RAGE AGE kaleidoskop 16 lutego 2011 14:20:24

Zdjęcia/Credits: K. i A. Rabij/Press Photo

Gotycko-renesansowy Gdańsk. Pensjonatowy Sopot jak z belle époque. Modernistyczna Gdynia. Są jak trzy siostry – każda inna, ale żyć bez siebie nie mogą. Gothic and Renaissance Gdańsk. Sopot with its fin-de-siècle villas. Modernist Gdynia. Just like three sisters – strikingly different but unable to live apart.

2| 3|

ieprzypadkowo Travel, turystyczny dodatek do prestiżowego dziennika The New York Times, wśród 41 miejsc, które w tym roku trzeba zobaczyć, wymienia Gdańsk i Sopot. Te dwa zaskakujące miasta oraz Gdynia jakby przycumowały do wybrzeża Bałtyku, tworząc długą na 70 km aglomerację. Kojarzą się głównie z morzem i letnim wypoczynkiem, ale wszystkie trzy mają do zaoferowania turystom znacznie więcej i to przez

t is no coincidence that “Travel”, the tourist insert to the prestigious New York Times listed Gdańsk and Sopot among its 41 places to visit this year. Three astonishing cities (the third one being Gdynia) form an agglomeration that stretches along the Baltic coast for 70 kilometres. Mainly associated with the sea and summer holidays, all three have a great deal more to offer throughout the year. You can find a rich array of cultural events, muse31

030_KA_03_Regiony-kor.indd 31

11-02-16 16:48

REGIONY ■ REGIONS

TRZY SIOSTRY THREE SISTERS

1|Pozujący do zdjęć pirat Andrzej był przez wiele lat jedną z głównych atrakcji Głównego Miasta. Pirate Andrzej posing for images was for many years one of the biggest and most appreciated attractions of the city of Gdańsk. 2|Na Długim Targu można prowadzić lekcje architektury: barokowa fontanna Neptuna na tle gotycko-renesansowego ratusza. You could give lectures on architecture in Długi Targ street, one ﬁne example being the Baroque fountain of Neptune with the Gothic and Renaissance Town Hall behind it.

Zdjęcia/Credits: K. i A. Rabij/Press Photo

Tomasz Kondr

030_KA_03_Regiony-kor.indd 30

11-02-16 16:47

regiony ■ regions

ze schodkami do domów ulica Mariacka przy kościele nMp w Gdańsku wygląda jak dzielnica amsterdamu.

okrągły rok. Znaleźć tu można niezwykle bogaty wachlarz imprez kulturalnych, muzea i galerie, ale także urocze oliwskie zoo czy aquapark w Sopocie. Trójmiejski Park Krajobrazowy, parki: Oliwski, Brzeźnieński i Jelitkowski z plażami, Wyspa Sobieszewska, rezerwaty: Kępa Redłowska, Kacze Łęgi, Cisowa, sprawiają, że mają tu co robić także wielbiciele natury.

Gdańsk – bursztynowa perła

Turyści zazwyczaj pierwsze kroki kierują na starówkę. My też tam zajrzymy, ale zacznijmy nietypowo – od dzielnicy Przymorze. Warto tam pojechać, by zobaczyć falowce. Swą nazwę wzięły od monstrualnych rozmiarów (najdłuższy, 860-metrowy, zamieszkuje prawie 6 tys. lokatorów) oraz murów w kształcie fali. W 2006 r. artystka Julita Wójcik wydziergała makietę falowca z białej i różowej włóczki. Dzieło tyle zabawne, co nostalgiczne: na wystawie w jednej z trójmiejskich galerii widziałem dwie mieszkanki Gdańska pochylone nad tym nietypowym dziełem sztuki, zawzięcie dyskutujące, kto ze znajomych mieszkał w której części bloku. Wracając do centrum, warto pamiętać, że Gdańsk to miejsce, gdzie narodziła się wolna Polska – mia-

sto było inicjatorem wielu protestów przeciwko reżimowi komunistycznemu. Przy Bramie nr 2 Stoczni wznosi się pomnik Poległych Stoczniowców – trzy, ponad 40-metrowe krzyże z kotwicami, upamiętniające ofiary Grudnia 1970 r. To właśnie tutaj w 1980 r. narodziła się Solidarność, której przewodniczącym został Lech Wałęsa. Wkrótce powstanie tu nowoczesna siedziba Europejskiego Centrum Solidarności z obiektami wystawowymi oraz promenadą. Zwiedzanie starej części miasta zacznijmy od ulicy Długiej. Koniecznie trzeba na niej zwrócić uwagę na renesansowy Dom Schumannów i Lwi Zamek – kamienicę z 1569 r. Inna architektoniczna perełka – Dom Uphagena z drugiej połowy XVIII w. – zachowała swój pierwotny charakter dzięki zapisowi właściciela, który w testamencie zabronił jakichkolwiek zmian w wystroju domu. Przedłużeniem Długiej jest Długi Targ. Przy tej ni to ulicy, ni to rynku (tradycyjnego rynku w mieście nie ma) znajdują się gotycki Ratusz Głównego Miasta, obecnie siedziba Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, oraz Dwór Artusa z połowy XIV w. z największym w Europie renesansowym piecem kaflowym, kolekcją rzeźb, rękodzieła i modeli okrę-

Zdjęcia/Credits: Agencja Piękna, Łukasz Głowala/Forum

the Mariacka street in Gdańsk brings to mind amsterdam with the picturesque stairways leading up to the houses..

030_KA_03_Regiony-kor.indd 32

11-02-16 16:48

ums and galleries, a scenic zoo in Oliwa and an aqua park in Sopot. The Tri-City Landscape Park, Oliwski, Brzeźnieński and Jelitkowski parks all look out onto beaches, and the Sobieszewska Island, Kępa Redłowska and Kacze Łęgi reserves are guaranteed to keep nature enthusiasts equally busy.

Gdańsk – the amber pearl

Not surprisingly, most visitors make a beeline for the old town. We’ll take a peek there too, but let’s begin our tour in an offbeat fashion – with the Przymorze district. This is worth a visit for its “wavy blocks” (falowce). The name refers to the buildings’ monumental size (the largest is 860 m long and has around 6,000 residents) and wavy shapes. In 2006, artist Julita Wójcik knitted a scale model from white and pink yarn. The work is as humorous as it is nostalgic. As we head back to the city, it is worth keeping in mind that Gdańsk is the birthplace of free Poland – numerous protests against the communist regime were held here. Facing Gate no 2 of the Shipyard, the Monument to the Fallen Shipyard Workers with its three crosses – each more than forty metres tall – and anchors commemorates the victims of December 1970. This is where “Solidarity”, under the leadership of Lech Wałęsa, was born in 1980. The headquarters of the European Centre of Solidarity, complete with exhibition facilities and a promenade, is going to be built here in the nearest future. We’re going to begin our scenic tour of the old part of the city in Długa Street. Take a look at the Renaissance Schumann House and Lion Castle dating

JARMARK ŚW. DOMINIKA I St DOMINIc FAIR ■ W sierpniu niemal całe Główne Miasto w Gdańsku opanowuje Jarmark Dominikański – jedna z największych i najstarszych tego typu imprez w Europie. Komu uda się przecisnąć do stoisk, kupi tu wyroby rzemieślnicze, biżuterię, wszelakiej maści pamiątki, ubrania, starocie i przedmioty kolekcjonerskie. Nie brakuje także punktów gastronomicznych. Polecam szczególnie Czerwone Drzwi – restaurację przy ulicy Piwnej, w pobliżu kościoła Mariackiego. W karcie znaleźć można przede wszystkim regionalne przysmaki z rybami w roli głównej i tradycyjne polskie zupy oraz pierogi. ■ One of the biggest and the oldest markets in Europe, St Dominic’s Fair dominates almost the entire Gdańsk Main City in August. Elbow your way to the stalls to shop for handicrafts, jewellery, souvenirs large and small, clothes, antiques and collectibles. Or visit any of the many eateries. I wholeheartedly recommend Czerwone Drzwi, a restaurant in Piwna Street, close to St Mary’s Church. The menu features regional delicacies starring fish. Plus traditional Polish soups and pierogi.

back to 1569. Another architectural pearl – the late 18th century Uphagen House - has retained its original character thanks to a clause in its owner’s will that prohibited any changes to its decoration. Długi Targ is the extension of Długa Street. This street-cum-square (there is no genuine square in the old town) reveals the Gothic Gdańsk Main Town Hall and mid-14th century Artus Court with Europe’s biggest Renaissance tiled stove, a collection of sculptures, crafts and ship models. Immediately outside, you will find another attraction and a de facto symbol of the city – Neptu-

Zdjęcia/Credits: Agencja Piękna, Łukasz Głowala/Forum

REKLAMA

030_KA_03_Regiony-kor.indd 33

11-02-16 17:08

REGIONY ■ REGIONS

Na Bohaterów Monte Cassino, czyli Monciaku, tłumy, ale w bocznych uliczkach można poczuć urok Sopotu.

WŁADYSŁAWOWO W ŁADYSŁAWOWO

Grobla IV

ian ka

Oł ow

Słomiana

ielna

Chm

Star

Krowi a

Grząska

Pow różn icza

Kale tnicz a

Ław nic za

Dług ie Po brzeż aM e otła wa

Grobla I

ka K ozia

ykars

Lekt

Pocz tow a

Podwale P rzed mie jski e

Tandeta

rn ian a

Wę gla rsk a

We łnia rska

Tka c

Kład ki

Pruszcz Pr P Pru ruusz szc szc zcz Gd. Gd. Gd d.

Garb ar

ławs kieg o

g us

ORUNIA

Ra d unia

ŁOSTOWICE

Szafarnia

STOGI SOBIESZEWO

Pomnik Wyspa Bo Poległych Stoczniowców Sobieszewska

ska Motław

JASIEŃ

WRZESZCZ

OKOPOW A

ŻUKOWO Ż UKOWO UK W

KARTUZY K RTUZY Y

KO K OK O K KOKOSZKI

Motła

GDAŃSK

Targ Węglowy

Brama Wyżynna

Nowa

ZASPA

Oł o wia n

Szklary

OLIWA

ań

NBP

R RĘBIECHOWO

PRZYMORZE

Grobla II I

Pańska

Pod mu rze

Lawendowa

Kępa Redłowska Aquapark Molo G Ergo Arena d

WLK. KACK

Mokra

lska Kowa

Stragan iarska

Pl.

Grobla

Z Gdańska najlepiej się tu dostać pociągiem Szybkiej Kolei Miejskiej. Wnętrze SKM-ki – surowe i pokryte kolorowymi graffiti – jednych nieco przestraszy, innym pozwoli wywołać kolejną falę wspomnień. Ci, którzy wolą wybiegać w przyszłość, szczególnie tą technologiczną, mogą od stycznia 2011 ściągać na komórkę specjalny program i płacić za bilety w całej aglomeracji przez telefon. Na granicy łaGdańska i Sopotu od maja 2010 r. wa ot wznosi się MErgo Arena – hala widowiskowo-sportoBałtycka Brama wa. Obiekt młody, ale już nawiedzony przez dwie Spichrz Królewski Św. Jana królowe popu: światową – Lady Gagę, i polską Wyspa Brama Świętojańska – Dodę.Ołowianka W 2013 r. odbędą się tu mistrzostwa EuroHanza py w piłce siatkowej mężczyzn, a rok Św. Szero Duc ka ha później podobne mistrzostwa o randze Żuraw Św. D Piw ucha na Bazylika światowej. Najświętszej Marii Panny Maria O ile Gdańsk nazwać można monuck a Ratusz mentalnym, o tyle Sopot jest miastem Długa Głównego PRZEBRNO PRZEBR PR PRZEB Dom Chlebni Miasta kameralnym o innym, choć równie cka Uphagena Dwór Oga r na Fontanna Neptuna Artusa niepowtarzalnym uroku. Naszym ceDług i Tar Wyspa g M Spichrzów lem będzie najdłuższe w Europie drewZIELOST ONY GDAŃSK Za Mur Og a rna ami niane molo, ale po drodze zatrzymamy 100 m 0 się przed tablicą pamiątkową na domu Szero

SOPOT Krzywy Domek Park Oliwski Zoo

SOPOT – ODETCHNĄĆ PEŁNĄ PIERSIĄ

Zdjęcia/Credits: Marek Skorupski/Forum, East News, Krystyna i Aleksander Rabij/Press Photo

tów. Przed dworem stoi nieformalny symbol miasta – fontanna Neptuna. Stąd już blisko do malowniczego brzegu Motławy, przy którym wznosi się jeKUŹNICA KUŹ NICA A PUCK PU den z bardziej znanych polskich budynków, JASTARNIA A XV-wieczny dźwig zwany żurawiem. Panoramę JURATA TA A Gdańska najlepiej podziwiać z wieży drugiej pod względem wielkości świątyni w Polsce, czyli kościoła Najświętszej Marii Panny, a kto lubi pieHEL ELL sze wędrówki, może też wspiąć się na Górkę Rumia Biskupią. Spomiędzy czerwonych dachów BABIE DOŁY OKSYWIE starych kamienic wyglądają nowe budynki CHYLONIA GDYNIA A – przypominając o zburzeniu Gdańska DEPTOWO Kośc. ORP Błyskawica WITOMINO w 1945 r. i powojennej odbudowie REDŁOWO Szero ka Rezerwat miasta. WICZLINO CHAŁUPYY

ROZEWIE JASTRZĘBIA JASTRZĘĘBIA JASTR GÓRA CHŁAPOWO CH O

Dzian

WIA

There are always crowds on the main street of Sopot, so turn into the side streets to ﬁnd beautiful old houses and peace. and quiet.

NW.. DWÓR NW N WÓ WÓR GDAŃSKI GDA G ŃSKI K

ła Wis Toruń

030_KA_03_Regiony-kor.indd 34

NW.

11-02-16 16:49

Zdjęcia/Credits: Marek Skorupski/Forum, East News, Krystyna i Aleksander Rabij/Press Photo

ne’s Fountain. The picturesque strand of the Motława River featuring one of the best known Polish buildings – the 15th century crane – is just a short walk away. For the best view of the Gdańsk skyline – and especially the panorama of the Old and Main Town – climb the tower of Poland’s second biggest church, St Mary’s Church, or if you don’t mind a hike, Bishop’s Hill.

SOPOT – TAKE A DEEP BREATH

Sopot is best reached from Gdańsk by the Rapid Urban Railway (SKM). For some, the raw and graffitied interiors can be a trifle intimidating; for others, it’s a trip down memory lane. And if you’d like to go back to the future, especially the technological one, you can now download special software on to your mobile and pay for tickets by phone anywhere in the Tri-City. Ergo Arena, a new concert and sports hall, was built on the border of Gdańsk and Sopot in May 2010. This young venue has already hosted two pop queens – international diva Lady Gaga and Polish star Doda. The Men’s European Volleyball Championships will be staged here in 2013, and the world championships a year later. Neighbouring monumental Gdańsk, Sopot is a city with a cosy feel and an unparalleled ambience. Our destination is Europe’s longest wooden pier, but en route we are going to stop by the house at 10 Kościuszki St. This bears a memorial plaque marking it as the birthplace of the eccentric German actor Klaus Kinski, best known from Werner Herzog movies. Nearby, but far away from the tourist bustle, we can find one of the most atmospheric places in the city – Cafe Józef K. (Kościuszki 4/1 b). Period photographs, lamps, tons of bric-a-brac, and a tiled stove. Order mead on a cold day, or take a delicious coffee on the veranda when the weather is warmer. Other places worth visiting include Sierakowski Mansion (ul. Czyżewskiego 12), now the office of the Friends of Sopot Po wizycie w pubie Krzywy Domek w Sopocie wygląda na prosty...

Na sopockim molo oddychajcie głęboko! Jod jest za darmo! Take a deep breath on the Sopot pier. Iodine is on the house!

Society and a venue for concerts, soirees, exhibitions, and the home of the Teatr przy Stole. While in Haffner Street, named after the founder of Sopot spa, take a stroll down to Cafe Zaścianek to order the best drinking chocolate on the Baltic Coast and contemplate time standing still. “Monciak”, the city’s main mall, will soon snap you out of your reverie. Stores, cafes, restaurants and thronging with tourists all year round. Tourists have been descenREKLAMA

One 4★★★★ boutique hotel, two styles

Granary (18th century)

and Yachting (21st century)

After a visit to the pub the Crooked House of Sopot might seem to be quite normal...

4 modern conference rooms

On site mini brewery Brovarnia Gdansk

Hotel Gdansk & Hotel Gdansk Yachting, Szafarnia 9 at the yacht marina www.hotelgdansk.pl

rezerwacja@hotelgdansk.pl, tel. +48 58 300 1735 17

030_KA_03_Regiony-kor.indd 35

11-02-16 17:11

ding on the Crooked House in company strength for seven years now. Some meekly accept its blurred rippling shape as evidence of having spent long hours in the pub, while others get dizzy just by looking at it and decide to adjust their senses by repairing to a … pub. If you are not on a diet, try the delicious Sopot waffles served with whipped cream and a variety of toppings (don’t forget to wipe your face!). An evening visit to the local SPATiF club is a must. The glory days of this meeting place of the artistic boheme might be over, but it’s well worth popping in for a drink (or two) and reflecting that over the past 50 years its patrons have drunk 2.5 million glasses of vodka and eaten 720,000 of Ms Dzidzia’s ruskie pierogis. Batteries recharged, let’s head for the pier but first, take some time out to admire the Institute of Balneology – Sopot is, after all, a spa resort. The complex was built in the early 20th century and is adorned with numerous art nouveau sculptures and tinted glass. The Institute offers balneotherapy and inhalations. The tower, which doubles as a lighthouse, offers a magnificent view of the city, the sea and the Hel Peninsula. Drink some curative water (brine) from the fountain standing in front of the Institute – just the shot for that long walk down the over 500 metre long pier. Remember to take deep breaths – the iodine content in the air is higher than that on land. Take a look back at the mainland and you cannot help but notice the stately façade of the neo-Baroque Grand Hotel. Greta Garbo, Marlene Dietrich and Charles de Gaulle are among prominent guests who who have stayed here in the past.

Gdynia – boats on land

Flat and low wharves, deep water, and its proximity to the Hel Peninsula which shield it from the wind make Gdynia an ideal location for a port. Gdynia was built at a dizzying pace – work began in 1920 and 14 years later the city was the biggest port on the Baltic and one of the most modern in Europe. One of Poland’s youngest and most exciting cities, Gdynia is enchanting with its beautiful modernist buildings: simple, functional and extremely modern by the standards of the interwar period. The buildings and their architectonic components showcase an abundance of marine motifs: bridges, hulls, rounded noses and roundels. Perhaps that is why walking down a Gdynia street is like pacing around a large ship. Whenever I visit Gdynia, I always pop in to the Strych café, snugly tucked into a small fisherman’s hut in Kaszubski Square. The building is more than 100 years old and its magnificent interior is permeated with the scent of coffee and tea. In the evening, go out and see the Music Theatre’s production of Lalka. Poland has few musicals, especially ones based on its classic novels. Wojciech Kościelniak’s show has the audience enthralled with swinging (yes!) music by Piotr Dziubka, top-notch acting performances and sensational set designs. You don’t have to be Polish to love this. ☐ REKLAMA

030_KA_03_Regiony-kor.indd 37

11-02-16 16:49

regiony ■ regions Pokrzepieni wyruszamy na molo, ale wcześniej zwróćmy uwagę na budynki Zakładu Balneologicz nego – Sopot to także uzdrowisko. Obiekt powstał na początku XX w., kiedy to ozdobiono go liczny mi rzeźbami i secesyjnymi witrażami. Zakład ofe ruje kąpiele lecznicze i inhalacje. Z wieży, służącej jako latarnia morska, rozciąga się wspaniały widok na miasto, morze i Półwysep Helski. Z fontanny przed zakładem można zaczerpnąć leczniczej wody (solanki) i delektować się nią podczas spaceru po ponadpółkilometrowym molo. Warto oddychać głęboko i świadomie – zawartość jodu w powietrzu jest tu większa niż na lądzie. Patrząc na ląd, nie spo sób nie zauważyć dostojnej fasady Grand Hotelu. Gośćmi tego neobarokowego przybytku byli Greta Garbo, Marlena Dietrich czy Charles de Gaulle. Na drugim końcu Monciaka, a właściwie jego prze dłużeniu, warto odwiedzić Operę Leśną. W sceno grafii lasu od 1964 r. odbywał się tu Międzynarodo wy Festiwal Piosenki – jedna z nielicznych okazji poznania przez Polaków „zachodniej” rozrywki. teatr na plaży w Gdyni-Orłowie. a theatre performance on the beach in Gdynia-Orłowo.

Gdynia – statki na lądzie

Płaskie i niewysokie nabrzeże, głębokie morze, a także bliskość Półwyspu Helskiego stanowiącego osłonę przed wiatrem sprawiło, że miejsce idealnie nadawało się na port. Budowa Gdyni trwała w za wrotnym tempie – pierwszą łopatę wbito w 1920 r., a 14 lat później miasto było już największym portem na Bałtyku i najnowocześniejszym w Europie. To jedno z najciekawszych i najmłodszych polskich miast do dziś zachwyca pięknem modernistycznych budynków: funkcjonalnych, prostych, a zarazem bardzo jak na dwudziestolecie międzywojenne no woczesnych. Ich bryły i elementy architektoniczne mają wiele cech marynistycznych: mostki kapitań skie, kadłuby, zaokrąglone narożniki, a nade wszystko okrągłe okna. Może dlatego, gdy spaceruje się ulicami Gdyni, ma się wrażenie obcowania z monumentalnymi statkami. Ilekroć jestem w Gdyni, nie mogę sobie odmówić wizyty w kawiarni Strych w przeszło stuletniej ry backiej chacie przy placu Kaszubskim. We wspania łym wnętrzu pachną na przemian kawa i herbata, można przebierać w ich gatunkach, a także zamó wić kawałek domowego ciasta. Wieczorem pozycją obowiązkową jest Lalka w Teatrze Muzycznym. Nieczęsto się zdarza polski musical, zwłaszcza oparty na klasycznej powieści. Spektakl Wojciecha Kościelniaka oczarowuje swingującą (tak!) muzyką Piotra Dziubka, doskonałym aktorstwem i fan tastyczną scenografią. To pozycja nie tylko dla Polaków. ☐

■ Gdańsk: w pierwszym tygodniu sierpnia odbywa się Festiwal Szekspirowski organizowany przez Gdański Teatr Szekspirowski i fundację Theatrum Gedanense. Wiosną Gdański Festiwal Muzyczny propaguje muzykę klasyczną. Nie można pominąć również Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA.

■ Gdańsk - n the first week of August, Gdańsk hosts the Shakespeare Festival brought by the Gdańsk Shakespeare Theatre and Theatrum Gedanense Foundation. Spring brings the Gdańsk Music Festival and lots of fine classical music. Another notable event is the FETA International Street & Open-Air Theatre Festival.

■ Gdynia: podczas Festiwalu Filmów Fabularnych rozdawane są Złote Lwy – najcenniejsze trofeum polskiej branży filmowej. Open'er to jeden z największych festiwali muzycznych dla młodzieży, organizowany na przełomie czerwca i lipca. W kwietniu odbywa się Ogólnopolski Festiwal Teatrów Muzycznych, a w lipcu: festiwal muzyki etnicznej Globaltica, Gdynia Summer Jazz Days oraz R@port – Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych.

■ Gdynia: Golden Lions – the most prestigious awards in the Polish film industry are awarded during Gdynia’s Feature Film Festival. Open'er is one of the nation’s biggest musical festivals for young people and is held at the turn of June and July. The Music Theatre hosts the National Music Theatre Festival in April, while in July, Gdynia is the venue of the Globaltica ethnic music festival, Gdynia Summer Jazz Days and the R@port Polish Contemporary Arts Festival.

■ Sopot: poza Międzynarodowym Festiwalem Piosenki miasto proponuje także Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji „Dwa teatry”. Na molo odbywa się m.in. sierpniowy Sopot Molo Jazz Festival dla fanów jazzu, bluesa i muzyki alternatywnej.

■ Sopot: In addition to the International Song Festival, the city hosts the Polish Radio and Television Theatre Festival - Two Theatres. The city’s iconic pier is the venue of Sopot Molo Jazz Festival in August, a genuine treat for jazz, blues and indie music fans.

Zdjęcia/Credits: Krzysztof Mystkowski/KFP

TrójmiaSTo feSTiwalami SToi Tri-CiTY feSTiValS

030_KA_03_Regiony-kor.indd 38

11-02-16 16:50

regiony ■ regions

ORP „Błyskawica” (po prawej), najstarszy na świecie wciąż istniejący niszczyciel, to dziś muzeum.

Oceanarium w Gdyni pokazuje też gatunki nieobecne w Bałtyku. The Gdynia Oceanarium also exhibits species absent from the Baltic sea.

przy ulicy Kościuszki 10, z której dowiemy się, że tutaj urodził się znany z filmów Wernera Herzoga ekscentryczny niemiecki aktor Klaus Kinski. Nieopodal, z dala od ruchu turystycznego, znajduje się jedno z najbardziej klimatycznych miejsc w mieście – Café Józef K. (ul. Kościuszki 4/1 b). Stare fotografie, lampy, dziesiątki bibelotów, piec kaflowy. W zimniejsze dni warto tu zamówić miód pitny, w cieplejsze – wyjść z pyszną kawą na werandę. Inne warte odwiedzenia miejsce to Dworek Sierakowskich (ul. Czyżewskiego 12), siedziba Towarzystwa

Przyjaciół Sopotu. Odbywają się tu koncerty, wieczory autorskie, wernisaże, działa Teatr przy Stole. Z kolei przy ul. Haffnera – założyciela sopockiego uzdrowiska – koniecznie trzeba zajść do Café Zaścianek. Zamawiam najlepszą czekoladę nad Bałtykiem i czuję, jakby czas zatrzymał się w miejscu. Monciak, czyli główny deptak miasta, na takie doznanie nam nie pozwoli. Sklepy, kawiarnie, restauracje i tłumy turystów o każdej niemal porze roku. Od siedmiu lat turyści przystają przy Krzywym Domku – jedni pryzmują z pokorą rozmyte, falujące kształty, które w ich oczach powstały na skutek długiego przebywania w pubach, drudzy doznają zawrotów głowy na sam widok i idą je uleczyć do… pubu. Niedbający o linię mogą skosztować słynnych sopockich gofrów. Na bitej śmietanie lądują wszelakie dodatki (nie wolno zapomnieć o wytarciu słodkich wąsów!). Wieczorem punktem obowiązkowym jest wizyta w tutejszym SPATiF-ie – legendarnym miejscu wieczornych spotkań bohemy artystycznej, które wprawdzie lata świetności ma już za sobą, ale warto wstąpić na drinka i powspominać na przykład o tym, że przez ostatnie 50 lat wypito tutaj 2,5 mln kieliszków wódki i zjedzono 720 tys. pierogów ruskich Pani Dzidzi.

Zdjęcia/Credits: AGE Fotostock, Krystyna i Aleksander Rabij/Press Photo (2)

The ORP Błyskawica (right), the oldest existing destroyer, is now a museum.

030_KA_03_Regiony-kor.indd 36

11-02-16 16:49

KUCHNIA ■ CUISINE

Nasza kasza Buckwheat is Neat Ola Lazar, Gastronauci.pl

Polacy nie są osamotnieni w miłości do kaszy gryczanej, ale bodaj jako jedyni jej ziarna lubią w całości. Uprażone bądź nie, gotują je na tyle krótko, żeby się nie rozpadły i na tyle długo, by były jędrne. Poles are not the only people to have taken a liking to buckwheat but apparently they are the only ones who like to eat the whole grains. Roasted or not, they cook it lightly so that the grains stay ﬁrm and do not burst.

040_KA_03_Kuchnia-kor.indd 40

11-02-16 12:36

Zdjęcie/Credits: Jerzy Nogal/Agencja Gazeta, Shutterstock

zeleści w japońskich poduszkach medytacyjnych zafu używanych w praktyce zazen. W polskich przedszkolach wypełnione nią woreczki dzieci kładą na głowie i maszerując, ćwiczą prostą postawę. Można ją zemleć na pył i uzyskać szarobrązową mąkę – zbawienie dla osób uczulonych na gluten, którego gryka nie zawiera. Suflet z kaszy gryczanej z kawałeczkami czekolady (na zdj. obok) to zdrowy deser dla malucha. Kasza gryczana to polska specjalność, której historia sięga średniowiecza, kiedy to gryka, zwana też tatarką, trafi ła do nas ze Wschodu za sprawą wojsk tatarskich. Do czasu rozpowszechnienia się ziemniaków wszelkie kasze, proso (czyli jaglana), orkisz czy manna, były podstawą wyżywienia polskiego chłopstwa. W Wielkim Poście kaszę gryczaną podawano sauté, bez dodatków. W pozostałe dni smażono ją, okraszano skwarkami, masłem, sosami grzybowymi czy podawano z kwaśnym mlekiem. Pod tym względem niewiele się zmieniło, bo współczesne polskie gospodynie w piątki podają kaszę w wersji light, a kiedy indziej z roladami wołowymi lub pieczoną karkówką, sosem grzybowym i ogórkiem kiszonym. Gryczanym zagłębiem od zawsze jest Lubelszczyzna. W tamtejszych kaszarniach ziarna pali się w specjalnych piecach, dzięki czemu zyskują fantastyczny orzechowy posmak i charakterystyczną chrupkość. Żeby poczuć różnicę, wystarczy rozgryźć kilka ziaren na surowo. Biłgorajskie gospodynie ugotowaną kaszę mieszają z tłuczonymi ziemniakami oraz białym serem, doprawiają i zapiekają w drożdżowym cieście. Gotowy pieróg kroi się na grube plastry, odsmaża na maśle i podaje z kwaśną śmietaną. W ostatnich latach kasza gryczana zyskuje nową etykietkę. Już nie jest przaśna, stała się eko, bio i organic. Sprzyja obniżeniu ciśnienia krwi, wzmacnia naczynia krwionośne, dostarcza błonnika, lekkostrawnego białka, magnezu, żelaza i witaminy B. ☐

uckwheat is used to stuff the zafu meditation cushions used in Zen practice. Go to any Polish kindergarten and you’ll fi nd it inside those little bags the kids put on their heads when they try walking with their backs straight. You can mill buckwheat to powder and get buckwheat flour, which is perfect for people who are allergic to gluten. A buckwheat soufflet with chocolate chips (image left) is a nutricious and healthy snack for kids. Buckwheat is a Polish specialty dating back to the Middle Ages when the wheat, also known as “Tatar wheat”, came to Poland from the East along with the Tatar hordes. Before potatoes were introduced as a staple food, the basic diet of the Polish peasant was made up of various kinds of wheat, including millet (millet gruel), spelt and semolina. Buckwheat was eaten without sauce and garnish during Lent. During the rest of the year, it was fried and served with pork rind, butter, mushroom sauce or sour milk. The modern Polish housewife also serves a lighter version of buckwheat on Fridays, while for the rest of the week, it is eaten with beef roulades or baked pork neck, mushroom sauce and sour pickle. People are especially partial to buckwheat in the Lublin region. In the local buckwheat mills, the wheat is roasted in special ovens. Th is is what gives it that fantastic nutty flavour and characteristic crispiness. The cooks of Biłgoraj like to combine cooked buckwheat with mashed potatoes and curd, season it to taste and bake it wrapped in yeast dough. The ready dish, which resembles an Italian calzone, is then cut into thick slices and fried in butter. It is served with sour cream. In recent years, buckwheat has been given a reappraisal. No longer is it looked down upon as mere peasant fodder. Buckwheat is now prized as an eco-friendly, bio and organic crop. It helps lower blood pressure, strengthens blood vessels, provides lots of dietary fibre and light protein, and is rich in magnesium, iron and vitamin B. ☐

GDZIE ZJEŚĆ | WHERE TO FIND IT PLATTER, ul. Emilii Plater 49, Warszawa; pierożki z pieczoną kaczką, upaloną kaszą gryczaną zatopione w maślanej emulsji. PLATTER, ul. Emilii Plater 49, Warsaw; dumplings with baked duck, roasted buckwheat in a butter sauce.

040_KA_03_Kuchnia-kor.indd 41

11-02-16 12:37

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

NA LUDOWO ZNACZY ŚWIATOWO FOLK IS EN VOGUE

Polski pawilon na EXPO w Szanghaju ze ścianami jak łowicka wycinanka tak spodobał się gospodarzom, że jego kopię wybudują w trzech innych chińskich miastach. Polska sztuka ludowa wkracza na rodzime i światowe salony. Fantazyjnie i z przytupem. The Polish pavillon at the World EXPO in Shanghai with walls resembling a Łowicz papercut decoration so enchanted the hosts that three such buildings will be erected across China. Polish folk art has made it to the spotlight and that’s where it intends to stay.

Zdjęcia/Credits: PAP/Photoshot

Milena Rachid Chehab

042_KA_03_Polskie przeboje-kor.indd 42

11-02-16 13:32

polskie przeboje ■ polish hits

Polski pawilon odwiedziło więcej gości niż pawilony Niemiec, Hiszpanii czy Włoch. The Polish pavillon was visited by more people than the pavillons of Germany, Spain or Italy. 43

042_KA_03_Polskie przeboje-kor.indd 43

11-02-16 15:30

Ubiegłoroczna kolekcja Joanny Klimas udanie wykorzystuje koronki i łowickie pasy. Poniżej: bielizna wydziergana przez beskidzkie góralki. Joanna Klimas's last year's collection combines Łowicz-style stripes and lace. Below hand-made crochet lace lingerie.

entrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego, jak głosi oficjalny skrót, lub „sklep ze świątkami”, jak podpowiadają słowniki krzyżówkowicza. O Cepelii można wiele powiedzieć, ale na pewno nie to, że to popularna i nowoczesna marka. Na szczęście już dawno przestała mieć monopol na promowanie sztuki ludowej. Zaczęło się od projektantów mody. Gdy na świecie do łask wrócił styl etno z afrykańskimi koralikami czy indiańskimi frędzlami, także polscy projektanci mody przestali wstydzić się naszych ludowych korzeni i przeprosili się z rodzimą sztuką etno.

STRINGI Z KONIAKOWA

Trudno powiedzieć, kto był pierwszy (może Arkadius, który zaprezentował suknię ze słomy?), ale dziś już niemal każdy projektant stawia sobie za punkt honoru nawiązanie do papierowych wycinanek, góralskich korali czy łowickich pasów. Efekt ich pracy widać nie tylko na coraz liczniejszych imprezach, pokazach tematycznych i targach (EtnoDesign, Polki Folki), ale też w naszych szafach. Miejski folk to propozycja Joanny Klimas. Bufiaste rękawy białych bluzek, kolorowe kokardki, kwiatowe wzory i marynarki

w charakterystyczne ludowe wzory to zestaw, którego nie może zabraknąć nie tylko na potańcówce w domu ludowym, ale też wielkomiejskim spotkaniu towarzyskim czy biznesowym. – Coraz trudniej sięgać po motywy ludowe i etniczne, bo są wyeksploatowane do bólu. Dlatego tak ważne było dla mnie, żeby stworzyć coś oryginalnego i świeżego, nie popadając jednocześnie w dosłowność – mówiła Joanna Klimas po pokazie, na którym dowiodła, że przepych sztuki ludowej świetnie sprawdza się w zestawieniu z minimalistycznym krojem żakietów, spódnic czy płaszczy. Oprócz projektantów, którzy nawiązują do sztuki ludowej od czasu do czasu, są i tacy, którzy czerpią

FOLK ONLINE ■ laskowscydesign.pl – modern desks and coffee tables, mirrors and coat hangers made of metal with papercut ornamentation. ■ beskidartdeco.pl – crocheted Easter eggs and angel Christmas decorations. ■ galeriadada.pl – a shop with old and renovated furniture, jewellery, folk cushions and lots more. ■ Galeriaodrzeczy.pl – hand-made arts and crafts. ■ MakesCakes.blogspot.com – the place to order Englishstyle decorated cakes. Confectionary artist Marta Kapica says her best seller is the one with the folk ornaments. ■ ludowomi.pl – folk-inspired hand-made clothes, jewlery, home decor items, umbrellas, etc.

Zdjęcia/Credits: PAP/Stach Leszczyński (3), PAP/Roman Jocher, M.P., Andrzej Sidor/Forum

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

042_KA_03_Polskie przeboje-kor.indd 44

11-02-16 12:46

he Central Office of the Folk and Art Industry is the official name of the company that has for many years been operating the “Cepelia” chain of stores that specialise in traditional arts and crafts. A lot can be said about Cepelia but no way can it be described as a popular or modern brand. Luckily, its monopoly on promoting folk art has long been broken. It all began with fashion designers. When the ethno 1| style with African beads, Indian fringes and furred Eskimo accessories took the international catwalks by storm, Polish designers ran with the idea, seeking inspiration in domestic folk art, previously rejected as démodé, to create an ethno style of our own.

LACE THONGS FROM KONIAKÓW

It is hard to say who was first to the punch (maybe Polish designer Arkadius when he showcased his straw dress?), but today, every designer feels compelled to refer to the papercut ornaments and traditional striped patterns of Łowicz and the red beads of the highlanders. We can admire the results of their work, not only at the now frequent events, thematic shows and trade fairs (such as EtnoDesign and Polki Folki), but also in clothes shops and even in our

Some designers occasionally find 1|Ludowe aniołki czuwają nad inspiration in folk art; others Jarmarkiem have made it their trade mark. Dominikańskim w Gdańsku, który Accessory producer Goshico is a rok temu obchodził case in point. Goschico makes 750-lecie. felt wallets, but their core prodFolk angels guard the St Dominic Fair ucts are richly embroidered bags held in Gdańsk each which come in many sizes from summer for the past clutches, through laptop sleeves 750 years. to travel bags and have already 2|Marzysz o takiej conquered Poland and Japan. Inpoduszce? Zamiast haftować, wejdź na terestingly, we owe the transposiGaleriaodrzeczy.pl. tion of ethnic patterns onto modFancy such a ern fashion and design not so cushion? If you are not the crafty type much to designers traversing the globe in search of get one at inspiration, but to the lace makers of the southern Galeriaodrzeczy.pl. Polish village of Koniaków. These artists were the 3|Zuzanna Gwarek, first to realise that the plummeting interest in folk koronczarka– products was due largely to the fact that their art was rewolucjonistka z Koniakowa. becoming more and more irrelevant to everyday life. Zuzanna Gwarek, a However, the issue of whether lace products should lace maker and reflect the needs of today’s consumers divided the revolutionary from Koniaków. denizens of Koniaków into two implacably opposed camps. One claimed that Koniaków lace belonged in churches and palaces, while the other was equally

wardrobes. “City Folk” is the name of the latest collection of well-known Polish fashion designer Joanna Klimas. Puff y sleeved white blouses, Łowicz-style stripes, colourful bows, floral fabrics and jackets adorned with distinctive folk patterns are all musthaves, not just for parties in the countryside, but also in urban social and business settings. “It’s getting harder and harder to draw on folk and ethnic motifs because the whole thing has been overdone to the nth degree. That’s why it was crucial for me to design original and fresh pieces without falling prey to literalism”, said Joanna Klimas after a fashion show in which she proved that the sumptuousness of folk art can blend in brilliantly with the minimalist cuts of jackets, skirts and coats. 45

042_KA_03_Polskie przeboje-kor.indd 45

11-02-16 08:42

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS z niej pełnymi garściami i z tego właśnie uczynili swój znak firmowy. Do takich należy specjalizująca się w akcesoriach marka Goshico. Filcowe portmonetki, a przede wszystkim bogato haftowane torby dostępne w różnych rozmiarach – od wieczorowych „bombonierek”, przez torby na laptopy, po kufry podróżne – podbiły nie tylko Polskę, ale i Japonię. Co ciekawe, przeniesienie wzorów ludowych do sztuki użytkowej zawdzięczamy w dużym stopniu nie podróżującym po świecie projektantom, ale… koronczarkom z Koniakowa. To one właśnie, choć hołubione latami przez Cepelię, jako pierwsze zorientowały się, że spadek sprzedaży „wyrobów folklorystycznych” spowodowany jest tym, iż ich sztuka ma coraz mniejszy związek z codziennym życiem. Ilu bowiem znajdzie się chętnych na kolejne – siłą rzeczy bardzo drogie – obrusy; tym bardziej że są tak dobrej jakości, że nie trzeba ich wymieniać co kilka lat? I choć Koniaków podzielił się na strażników 400-letniej tra-

dycji szydełkowania, którzy nie mają wątpliwości, że miejsce koronki koniakowskiej jest w kościołach i pałacach, i na tych, którzy uważają, iż pójście z duchem czasu nie jest żadną hańbą, to zmiany w sztuce z beskidzkiej wsi stały się faktem.

WYCINANKA NA PIŁCE

Koniakowskim koronczarkom zawdzięczamy więc rewolucję. Zbiegło się to w czasie z faktem, że regiony – zasilone zastrzykiem unijnych funduszy – zaczęły w nowoczesny sposób promować swoją kulturę, chociażby wypuszczając na rynek nietypowe gadżety nawiązujące do lokalnej sztuki ludowej. Kto by jeszcze 10 lat temu pomyślał, że słynna wycinanka łowicka może trafić gdzieś indziej niż na ścianę, oprawiona w eleganckie ramki? A dzięki Centrum Kultury, Turystyki i Promocji Ziemi Łowickiej trafiła nie tylko na T-shirty czy kubki, ale też na piłkę nożną czy kolorowanki dla dzieci (także w wersji internetowej). Nawet zwykłe sklepy z pamiątkami, niezasilane samorządowymi pieniędzmi, przeżywają głęboką metamorfozę. Coraz trudniej trafić w nich na mosiężne figurki z lokalnymi zabytkami, talerze z motywami ludowymi, kiczowate ciupagi, wyroby bursztynopodobne czy pamiętające złote lata 70. lalki w strojach regionalnych. Może dlatego w nasze folkowe gadżety zaopatrują się już nie tylko spragnieni suwenirów z Polski cudzoziemcy, ale i „autochtoni”. Folklor przestał być obciachem, więc w dobrym tonie jest mieć kubek termiczny z kolorowymi wycinankami, nawiązującą do stylu kaszubskiego narzutę na kanapę czy etui na komórkę, którego nie powstydziłby się zarówno góral spod Giewontu, jak i bywalec wielkomiejskich imprez.

Z książki Alicji Nikolskiej Polska sztuka ludowa nie dowiesz się, jak nosić broszkę w kształcie koguta czy ﬁlcową torbę Goshico, ale innych ciekawych rzeczy – owszem. Po lekturze zanurz się w dźwięki płyty Na swojskie klimaty, popijając zsiadłe mleko z termicznego kubka Galeriaodrzeczy.pl. A book on Polish folk art (in Polish but with lots of illustrations), a Goshico felt handbag, a cock brooch, papercut earings and a thermal jug in a felt sleeve are just some of cool folk-inspired souvenirs.

W ślad za małymi sklepami-galeriami idą wielkie sieci. Vox, specjalizująca się w meblach i wystroju wnętrz, wypuściła właśnie linię New Folk z charakterystycznymi, choć jednocześnie bardzo dyskretnymi motywami folklorystycznymi. Nowoczesny wzór, nawiązujący do „sędziwej” wycinanki ludowej, ozdabia zarówno zastawę kuchenną, jak i fotele. Jeszcze dalej idą folkowe sklepy internetowe, z Folkstar.pl na czele, który w ostatnim roku zanotował wzrost sprzedaży o połowę. Założycielka sklepu Marta Wróbel postanowiła udowodnić całemu światu, że polska sztuka ludowa może być równie atrakcyjna, co motywy z Ameryki Południowej. – Mamy naprawdę fantastyczne, bezpretensjonalne wzornictwo, które świat kupi i pokocha, tylko pyta-

Zdjęcia/Credits: PAP/Rafał Nowakowski, M.P., Marta Kapica

PROMOCJA WŚRÓD SWOICH

042_KA_03_Polskie przeboje-kor.indd 46

11-02-16 08:43

nie, co z tym zrobimy. Dużo ludzi w Polsce nad tym pracuje, marka „polski folklor” nie jest niczyją własnością, dlatego wymaga współdziałania wielu osób, przede wszystkim przedstawicieli sztuki i biznesu. Pierwszy i najważniejszy cel, jaki musimy obrać, to promocja polskiego folkloru wśród Polaków – podkreśla Marta Wróbel. W oczekiwaniu więc, aż galerie z polską sztuką ludową zaczną się otwierać na Champs Élysées, sami promujmy i kupujmy nasz folk. ☐

adamant that a little modernity was hardly going to threaten the 400-year-old old lace-making tradition of the village. Change, however, was inevitable.

PAPERCUT DECORATIONS ON BALLS

We owe the revolution in modern folk-inspired design to the lace-makers of Koniaków. Not only did they start the trend of using folk motifs in modern art, they popularised it as well. Ten years ago, no one would have believed that the famous Łowicz papercut decoration, called wycinanka (read: veecheenANkah) in Polish, would one day be framed and occupy pride of place in refined living rooms. And thanks to the unflagging efforts of the Łowicz Regional Centre for Culture, Tourism and Promotion, it has now made an appearance on T-shirts, mugs and a football and even appears in colouring books for kids. Even regular souvenir shops, without any financial assistance from local government, are currently undergoing a massive makeover. All this has resulted in a boost in sales and interest among both Poles and visitors to the country. Folklore is no longer passé.

PROMOTING THEIR OWN

Large retail chains are following the example of small shops. Vox, which specialises in furniture and home decoration accessories, has just launched its New Folk collection featuring distinctive yet subtle folk ornaments. Modern ornaments hinting at traditional papercut decorations adorn dining accessories, armchairs and poufs. Online stores selling folk art and new products inspired by folk art have gone a step further. One such store is www.sklep.folkstar.pl (which has regular points of sale in Łowicz and Nowy Targ) whose sales have doubled over the past year. Founder Marta Wróbel set out to show the world that Polish folk art can be as attractive as that of South America. “We have really fantastic unassuming designs which the world is bound to love and purchase. The only question is ‘what are we going to do about

Sebastian Karpiel-Bułecka z zespołu Zakopower promuje nie tylko ludową muzykę, ale i zbójnickie pasy. Singer Sebastian Karpiel-Bułecka of Zakopower band promotes their folk-inspired music and highlander traditional attire.

it?’” she says. “Many people in Poland are working on promoting this art and, as the ‘folk art’ label is not owned by anyone, a lot of people can contribute to its success – especially people from the artistic and business communities. However, our primary and most important goal should be promoting Polish folklore among Poles.” So, while we’re waiting for galleries with traditional Polish folk arts and crafts to start springing up along the Champs Élysées, Regent Street and 5th Avenue, lets all chip to promote and buy our folk art. ☐

W SIECI LUDOWOŚCI ■ laskowscydesign.pl – ławy, lustra, stoliki i wieszaki z motywem ludowej wycinanki ■ beskidartdeco.pl – ręcznie szydełkowane pisanki i aniołki na choinkę ■ galeriadada.pl – Salon Twórczości Swobodnej. Tęsknisz za kredensem, jaki stał w domu prababci? Tu na pewno znajdziesz podobny ■ Galeriaodrzeczy.pl – internetowa wersja lubelskiej galerii. Zwróć uwagę na kieliszki tulipany i lampy ■ MakesCakes.blogspot.com – tu zamówisz najbardziej wymyślny tort. Artystka cukierniczka Marta Kapica zdradza, że te z wycinanką łowicką (na zdj. obok) należą do najbardziej rozchwytywanych ■ ludowomi.pl – ciuchy, biżuteria, rzeczy do domu

042_KA_03_Polskie przeboje-kor.indd 47

11-02-16 08:43

TWOJE FINANSE ■ YOUR MONEY

Grajmy i inwestujmy! Let's Play and Invest! ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Krzysztof

Szczepaniak

To sport dla odważnych, ale i dla tych, którzy cierpliwie trenują – im ta gra potraﬁ dać najwięcej satysfakcji. O podobieństwach gry w squasha i inwestowania w fundusze akcyjne rozmawiamy z Jarosławem Lisem, zarządzającym funduszami Union Investment TFI.

Squash to gra bardzo szybka. Czasem nie sposób nadążyć za piłką. Niemal identycznie jest w funduszach akcji, zdarza się, że ich stopy zwrotu nagle zaczynają lecieć na łeb na szyję. Dlaczego w ogóle warto inwestować w fundusze akcji? Tak jak szybkość gry i częstotliwość uderzeń w squashu jest bardzo duża, tak jest również na rynkach akcji. O powodzeniu bądź porażce inwestycji decyduje wiele czynników. I ten właśnie fakt najbardziej wpływa na trudność, ale i atrakcyjność zarówno gry na korcie, jak i inwestowania w fundusze akcyjne. To zajęcie raczej dla osób akceptujących większe ryzyko. Warto powiedzieć, że im większe ryzyko, tym większy potencjał zysku! Na rynkach akcji, szczególnie w dobrze zdywersyfikowanych (inwestujących w wiele różnych sektorów i spółek) funduszach akcyjnych, ryzyko oznacza najczęściej ponadprzeciętne zyski, choć okupione krótszymi okresami utraty kapitału. W squashu najważniejsza jest precyzja. Chyba nawet ważniejsza niż w wielu innych dyscyplinach. To prawda. I jedynym sposobem na jej poprawę jest odpowiedni trening. Tu znów można zauważyć podobieństwa do inwestycji na rynku akcji. Doświadczenie to jedna z cenniejszych cech inwestora. Wiele bowiem schematów zachowań na rynkach się powtarza. Mówiąc inaczej: okresy, kiedy widzimy nadmierny pesymizm inwestorów lub przesadny optymizm, powtarzają się cyklicznie. Ale doświadczony inwestor nie ulega chwilowym emocjom i dokonuje właściwego wyboru

Squash is an extremely fast game. Sometimes, it is hard to keep pace with the ball. The same goes for equity funds. The return on investment rates can start plummeting without warning. So what makes investing in equity funds such a good idea? Along with speed, there is a similar frequency of hits in an equity fund market as there is in a game of squash. Many factors can influence the success or failure of the investment. And this is what makes squash and investing in equity funds both attractive and challenging. They are both recommended to anyone willing to accept the higher risks involved. It should be said that the higher the risk the higher the potential return! When it comes to equity markets, especially well diversified equity funds (i.e. those that invest in many different sectors and companies), this risk can translate into exceptionally high profits at the expense of short periods of capital losses. Precision is crucial in squash. More than in other disciplines? Yes. And practice is the only way to improve. Here too, you can trace some similarities between this game and investing in equity markets. Experience is one of the most valuable assets an investor can have. Many of the behavioural patterns seen on the market mechanisms tend to recur. In other words, those periods where investors exhibit excessive pessimism or optimism recur in cycles. But experienced investors are not swayed by transitory fads

Zdjęcia/Credits: Dariusz Iwański/UI

This is a sport for those who know no fear and who train persistently. These people will derive the most satisfaction from the game. We talked to Jarosław Lis, fund manager at Union Investment TFI, about the similarities between squash and investing.

048_KA_03_Finanse-kor.indd 48

11-02-16 12:16

Zdjęcie/Credits: xxx

Artykuł sponsorowany/Sponsored article w najlepszym do tego czasie. Tak właśnie jest z wybo- and make the right choice at the right time. That’s exrem spółek – doświadczenie pozwala na precyzyjny actly how it is when selecting companies. Experience is wybór i osiąganie wyższych zysków. what lets us make the right choices and generate the Pamiętajmy jednak, że to nie klient inwestujący w fun- highest profits. dusze musi śledzić wyniki giełdowe spółek i czytać We should not forget, however, that it is not the client skomplikowane dokumenty finansowe. Robi to za niego that has to monitor stock exchange figures and pore zarządzający funduszem. Poza tym pieniądze klientów over complex financial documents. That’s all done by ulokowane w jednym funduszu inwestowane są tak na- the fund manager. Besides, a client’s money deposited in prawdę w wiele różnych spółek. W ten sposób udaje się any one fund is actually invested in many different comzminimalizować ryzyko ewentualnej straty. Dlatego in- panies. That way the risk of loss is minimised. westycja w fundusze akcji nie jest aż tak ryzykowna jak That’s why investing in equity funds is not as risky as na przykład bezpośrednia gra na giełdzie! Wracając do investing in the stock market directly! To bring it back porównań sportowych, fundusze to nie boks, gdzie na- to sport, a fund is not like a boxing match, where a king wet jeden cios może powalić nas na kolana. hit can have you down for the count. Ale i w boksie, i w squashu nietrudno o kontuzję. Jest But you can take a beating in both games. Do you have jakaś rada, by tego uniknąć? any advice how to avoid the pitfalls? O kontuzjach najczęściej decyduje ogólne wytrenowa- A lot depends on how long you’ve been training. The nie organizmu. Im dłuższy trening i im dłużej czekamy longer the training and the longer the wait for the trainna efekty tych treningów, tym lepiej. Jeśli chodzi o squa- ing to take effect the better. As regards squash, there is sha, to nie ma rady: jeśli nie uprawiamy regularnie żad- no advice to give. If you don't play regularly, you’ll be nego sportu, nietrudno będzie nam o skręcenia czy za- more prone to twisting a joint. kwasy. Jeśli chodzi o akcje, jest podobnie: im dłuższy The same goes for equity investments, the longer the inmamy horyzont inwestycyjny, tym większe szanse na vestment horizon, the greater the chance of avoiding uniknięcie przykrych niespodzianek. Przykład? Inwe- any unpleasant surprises. Example? If you had invested stując w sierpniu zeszłego roku w fundusz UniKorona PLN 10,000 in the UniKorona Akcje Fund in August Akcje 10 tys. zł, dziś mielibyśmy już ponad 800 zł wię- 2010, you’d have an extra PLN 800 today. If that same cej. Gdybyśmy tyle samo pieniędzy zainwestowali rok amount had been invested a year earlier, the profit temu, nasz zysk wyniósłby 2,4 tys. zł. would be PLN 2,400. After two years, we Po dwóch latach mielibyśmy dodatkowe would have gained an extra PLN 9,000. (UI 9 tys. zł! (obliczenia własne UI TFI SA TFI S.A. own computation as at 08 Feb Doświadczony na dzień 08.02.2011). inwestor nie ulega 2011). Czy perspektywy rynku akcji na najHow’s the outlook for the equity market chwilowym emobliższe lata są na pewno dobre? over the next couple of years? cjom i dokonuje Jesteśmy w okresie zdecydowanej popraWe’re currently going through an economwyboru w najlepwy gospodarczej. Od początku 2009 r. ic boom. Since the beginning of 2009, we've szym czasie. mamy do czynienia z szybkim wzrostem been watching stock exchange indices rise indeksów giełdowych. Od tego czasu na rapidly. You could have earned a profit of Experienced funduszach akcyjnych można było zaro100% on equity funds during this period! investors are not bić nawet do 100 proc.! Oczywiście nie Obviously, we cannot assume that the reswayed by transitory można zakładać, że taką stopę zwrotu turn on investment will be as high as that fads and make the over the next two years. osiągniemy w następnych dwóch latach. right choice at the Faktem jest jednak to, że polska gospoThe fact remains, however, that the Polish right time. darka radzi sobie coraz lepiej. I wszystko economy is steaming ahead. And we have wskazuje, że wyniki spółek w najbliżevery reason to believe that company perszych kwartałach będą się poprawiać. formance will continue to improve over the Rozpocząć grę na korcie jest chyba trochę trudniej, next few quarters. niż zacząć inwestować w akcje… It might be a little more difficult to take up squash Żeby zacząć inwestować, wystarczy wejść na naszą stro- than to invest in equities. nę internetową (www.unifundusze.pl). Na kort trzeba All you have to do to get started is go to our website dojechać, a potem jeszcze zmęczyć się rozgrzewką. (www.unifundusze.pl). To play squash, you have to get Inwestowanie wymaga mniej wysiłku, ale jest w stanie to a squash court. Investing requires much less effort dostarczyć porównywalnych emocji i korzyści. ☐ and it may bring you just as many thrills and benefits. ☐ 49

048_KA_03_Finanse-kor.indd 49

11-02-16 12:16

nauka extreme ■ extreme science

No to czas się pożegnać. Jeszcze jeden lot, może dwa, i amerykańskie promy kosmiczne powędrują w odstawkę. To koniec pewnej epoki, po której wielu uroni łzę. Przecież niejedno promom zawdzięczamy. It’s time to say goodbye. After another flight or two America’s space shuttles will be retired from service. This will be the end of an era that many of us are going to miss. We have a lot to thank space shuttles for.

050_KA_03_Nauka-kor.indd 50

11-02-16 08:46

PA, PA, PROMY FAREWELL SHUTTLES! Olga Woźniak

050_KA_03_Nauka-kor.indd 51

11-02-16 08:46

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE

Prom Atlantis (latał w latach 1985–2010) widziany z ISS. The Atlantis shuttle (operational in 1985-2010) as seen from the ISS.

awno temu, kiedy komputery przypominały szafy z rozumem żaby, a marzenie o tym, by ludzie latali w kosmos, było kwestią udowodnienia tym z drugiej strony żelaznej kurtyny, kto tu tak naprawdę rządzi, spełnieniem snu o dominacji był start pierwszego w historii amerykańskiego wahadłowca Columbia (12–14 kwietnia 1981 r.). Po nim przyszły kolejne: Challenger, Discovery, Atlantis i Endeavour. Mózgami tych niezwykłych maszyn były komputery o pamięci ok. 1,3 megabajta (trochę mniej niż mieściła dyskietka), a cały program sterowania promem miał 700 kilobajtów. I to była chyba jedna z niewielu naprawdę prostych rzeczy związanych z promami. Całkiem inaczej niż śniło się kosmicznym ekonomistom. Bo założenie było takie, że prom to czysta oszczędność – dzięki możliwości wielokrotnego wykorzystania miał umożliwić znaczną redukcję kosztów związanych z wynoszeniem na orbitę ładunków i pasażerów. Praktyka okazała się inna.

KOSMICZNE JEDNORAZÓWKI

Kluczowe stało się niestety wymaganie „wielokrotnego wykorzystania”. By prom powrócił bezpiecznie na Ziemię, a potem znów nadawał się do użytku,

trzeba było wyłożyć ogromne pieniądze na zapewnienie bezpieczeństwa powrotu, przegląd techniczny i naprawy przed kolejnym startem. Okazało się, że paradoksalnie dużo taniej produkować „kosmiczne jednorazówki” w typie rosyjskich małych Sojuzów. Tych ostatnich schodzi z taśmy pięć rocznie, na Ziemię ma wrócić jedynie moduł pasażerski. Reszta statku po wykonaniu misji zasila spory śmietnik krążący po ziemskiej orbicie. Tymczasem jeden lot promu kosztuje ok. 1,3 mld dol. (dla porównania – koszt wystrzelenia Sojuza to 40 mln dol.). Nic więc dziwnego, że budżet programu wahadłowców sporo przekroczył już 150 mld dol. No ale promy to prawdziwe giganty! Gdyby nie one, nie dałoby się (lub trwałoby to nieporównanie dłużej) zbudować Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Maksymalny ciężar ładunku, jaki może zostać dostarczony na niską orbitę okołoziemską przez wahadłowiec, to 28 800 kg (najcięższa dostępna dziś rakieta, Delta IV Heavy, ma udźwig 23 040 kg). I właśnie stacja kosmiczna to dzisiaj jeden z głównych pretekstów utrzymywania promowej floty. Do zakończenia jej budowy potrzebne będą jednak jeszcze tylko dwa loty wahadłowców. Wahadłowce umożliwiają istnienie stacji, stacja przedłuża życie

050_KA_03_Nauka-kor.indd 52

11-02-16 08:50

t all began conventionally enough, way back in the days when computers resembled wardrobes with the brain of a frog, and the dream of space flight was all about showing the other side of the iron curtain who called the shots. This dream of world domination was fulfilled with the take off of Columbia, the first shuttle in US history (12–14 April 1981). Columbia was the first of many: Challenger, Discovery, Atlantis and Endeavour. Those amazing machines were steered by computers fitted with approx. 1.3 megabytes of memory (slightly less than a floppy disc) and 700 kilobytes of software. And it was one of the few simple things it had. This was contrary to the dreams of space economists, who assumed that the shuttle would offer pure savings as the reusable craft would contribute to significant reductions in the costs related to the deployment of payloads and passengers into orbit. Reality proved otherwise.

1| 12|| 2|

Zdjęcia/Credits: Na poprzednich stronach: NASA; Shutterstock (2), NASA, Corbis

SPACE DISPOSABLES

Unfortunately, the “reusability” requirement became the priority. Bringing a shuttle safely back to Earth and reusing it required massive additional outlays to ensure a safe return, and to perform technical checks and repairs before relaunch. Paradoxically, “space disposables” resembling small Russian Soyuz craft turned out to be much more economic to produce. Five Soyuz craft are rolled out every year. Only the reentry module returns to Earth, and the rest of the spaceship joins the impressive collection of rubbish orbiting our planet. A single space shuttle flight costs around USD 1.3 bn, compared with USD 40 m to launch a Soyuz. Not surprisingly, the space shuttle budget has already blown USD 150 bn. Shuttles are true giants! But without them, we would not be able (or it would take considerably more time) to build the International Space Station (ISS). The maximum payload carried by a space shuttle to the low Earth orbit stands at 28,800 kg (Delta IV Heavy, the heaviest currently manufactured rocket has a payload of 23,040 kg). The space station is one of the main reasons behind keeping the shuttle fleet. But completion is only one or two shuttle flights away. Space shuttles make its operations possible and it prolongs their life cycle. And so the circle closes. There are many indications, however, that this circle is a vicious one. “ISS is the technology of yesterday. We already know that another decade of processing urine into water aboard the space station will bring no new benefits”, argues

physicist Robert Park from the University of Maryland, expressing the opinion of a large number of scientists disappointed with the station's research capacity.

SPACE GREYHOUND

They were supposed to have rosy prospects. Space shuttles were meant to fly into orbit at least once a week, i.e. “Space Greyhounds”. Maintenance and flight preparation was to have taken another two weeks. Cost depreciation was to have set off the high production costs. But halfway through the 80s, all these plans turned out to be unrealistic. Nine flights per year was the record set in 1985. Servicing space shuttles costs a billion dollars per year. This mainly covers the wages of the 25,000 workers. Preparing the thermal protection system turned out to be extremely time-consuming – the shuttle is lined with 35,000 ceramic plates and each one needs to be checked separately. The main engine units also wore out much faster than expected. This situation was aggravated by inflation – be-

1|Ten adres elektryzuje miłośników promów – centrum NASA, przylądek Canaveral, Floryda. This address electriﬁes all space shuttle fans – NASA headquarters at Canareval, Florida. 2|Codzienność na promie – podziwiać widoki za oknem czy łapać jedzenie? A typical day aboard a space shuttle – an austronat at lunch.

050_KA_03_Nauka-kor.indd 53

11-02-16 12:47

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE wahadłowcom i tak koło się zamyka. – ISS to wczorajsza technologia. Kolejnych 10 lat przetwarzania moczu na wodę na pokładzie stacji kosmicznej nie przyniesie nam więcej, niż już wiemy – fizyk Robert Park z University of Maryland wyraża opinię sporej części naukowców rozczarowanych możliwościami badawczymi, jakie oferuje stacja.

1| 2|

A miało być tak pięknie. Wahadłowce niczym kosmiczne pekaesy miały latać na orbitę przynajmniej raz w tygodniu. Ich przegląd i przygotowanie do kolejnego lotu powinny zająć zaledwie dwa tygodnie. Amortyzacja kosztów miała wyrównać wysoki koszt ich produkcji. Jednak już w połowie lat 80. okazało się to nierealne. Dziewięć lotów rocznie – to był absolutny rekord w 1985 r. Koszt obsługi promów wyniósł 1 mld dol. na rok, na co w dużej mierze składały się pensje 25 tys. robotników. Pracochłonne było choćby przygotowanie termicznej osłony statków – na jeden wahadłowiec składa się 35 tys. ceramicznych płytek. Każdą trzeba było sprawdzać oddzielnie. Także główne silniki promów okazały się wcale nie tak wielorazowe, jak początkowo zakładano. Na to wszystko zaś nałożyła się jeszcze inflacja – od 1972 r., kiedy podjęto decyzję o budowie promów, do pierwszego startu w 1981 r. w jej wyniku koszty wzrosły o 200 proc.! Potem było już tylko gorzej. Totalną wpadką był długi przestój w lotach po nieudanym starcie promu Challenger (1986 r.). Kolejna porażka – promu Columbia (2003) – bardzo ochłodziła stosunek polityków do kosztownych gigantów. Od tego czasu wciąż narasta krytyka programu niewspieranego zbytnio przez prezydenta USA. Na osłodę Barack Obama wytyczył inne cele: w 2025 r. lądowanie astronautów na planetoidzie, a w połowie lat 30. tego wieku – na Marsie. I dosypał nieco pieniędzy do budżetu NASA. Agencja ma się zająć konstrukcją nowej ciężkiej rakiety zdolnej ponieść astronautów baaaaaardzo daleko.

KOSMICZNE ZYSKI

Epoka promów dobiega końca. Co im zawdzięczamy? Do czasów kosmicznego wyścigu komputery miały rozmiary garażu. Żądania NASA, by urządzenia te stały się na tyle małe, aby można je wysyłać w kosmos, zaowocowały rozwojem technologii mikroukładów elektronicznych. Pragnienie uczonych, by na bieżąco badać kondycję fizyczną astronautów, doprowadziło z kolei do skonstruowania

Zdjęcia/Credits: Miłosz Rusiecki, Sebastian Jankowski/Newspix.pl

KOSMICZNY PEKAES

050_KA_03_Nauka-kor.indd 54

11-02-16 08:50

Zdjęcia/Credits: NASA (2), Corbis, Shutterstock

lekkich czujników, obecnie używanych w każdym szpitalu. Dające się ponownie ładować kardiostymulatory, które regulują tętno pacjentów chorych na serce, to jeszcze jeden bezpośredni skutek badań kosmicznych w dziedzinie mikroelektroniki. Jednak jedną z największych zasług programu wahadłowców było wyniesienie teleskopu Hubble'a w 1990 r. (oraz jego późniejsze naprawy). Zwłaszcza kiedy okazało się, że teleskop przygotowany kosztem 1,5 mld dol. ma źle wypolerowane główne lustro. Po długich przygotowaniach opracowano instrumenty obserwacyjne pozwalające zniwelować zakłócenia. Podczas trwającej 10 dni, trudnej misji ich wymiany w grudniu 1993 r. załoga promu Endeavour aż pięć razy wychodziła w przestrzeń. Promy wyniosły też na orbitę sondy międzyplanetarne Magellan i Galileo, wojskowe i cywilne satelity komunikacyjne oraz teleskop Chandra pracujący w zakresie promieni rentgenowskich. Prowadzono na nich wiele badań naukowych: hodowano kryształy krzemu w warunkach mikrograwitacji, obserwowano rozwój roślin i zwierząt w stanie nieważkości. Dzięki temu dowiedzieliśmy się na przykład, że nieważkość podnosi o 200 proc. wydajność bakterii wytwarzających antybiotyki. Co zastąpi wahadłowce? Prywatna rakieta? Bezzałogowy kosmiczny dron? Cokolwiek to będzie, po promach z pewnością zapłaczą nie tylko tysiące robotników z Houston tracących właśnie pracę. ☐

tween 1972, when the decision to develop space shuttles was made, and 1981, when the first shuttle was launched, costs ballooned by 200 per cent. And things only got worse. One distaster was the unsuccessful Challenger launch and another the Columbia shuttle, both considered to be costly behemoths that were obsolete before they were built. Ever since 2003, the programme has drawn increasing criticism and only receives lukewarm support from the US president. As a consolation, Barack Obama has set other goals: landing astronauts on a planetoid in 2025, and a flight to Mars in the mid-2030s. And he has thrown a little extra into NASA’s budget. The Agency will now focus on developing a new rocket that will be able to fly really long distances.

COSMIC PROFITS

The shuttle era is coming to an end. What benefits did it bring us? Before the space race era, computers were the size of a garage. NASA’s requirement that

those devices be downsized so they could be sent into space contributed to the development of the microchip. The desire of scientists to continuously monitor the physical condition of space crews has led to the development of light sensors, now used in every hospital. Those easily reprogrammed rechargeable cardiostimulators used to regulate the pulses of cardiac patients are yet another direct benefit of space research in the field of microelectronics and telemetry. But the greatest benefit of the shuttle development programme was the deployment of the Hubble Telescope into orbit in 1990. Especially, when it turned out that the telescope, which cost USD 1.5 bn to build, was fitted with a flawed main mirror. After lengthy preparations, observation instruments able to correct distortions were developed. During an extremely challenging ten-day mission in 1993, the Endeavour crew went out into space five times. Shuttles were also used to carry the interplanetary Magellan and Galileo space probes, several military and civilian telecom satellites, and the Chandra X-ray telescope used to conduct a wide range of scientific research, including growing silicon crystals in microgravitation conditions, and monitoring the growth of plants and animals in a weightless environment. What is going to replace worn-out space shuttles? A private rocket? An unmanned space drone? Whatever it is, space shuttles will be missed by the thousands of workers in Houston who are now going to lose their jobs, by space production sites and by the rest of us too. ☐

1|Każdą z 35 tys. ceramicznych płytek tworzących termiczną osłonę statku trzeba sprawdzać oddzielnie. Each of the 35,000 ceramic plates must be checked separately. 2|Kosmos sferą oszczędzania? Tak, jeśli wypuszcza się tam „jednorazówki” jak ten Sojuz TMA-7. Savings in space? This would be possible if more disposable shuttles like the Soyuz TMA-7 were produced. 3|Układ prawie idealny: prom Atlantis łączy się z Międzynarodową Stacją Kosmiczną. A nearly perfect couple: the Atlantis shuttle docks at the International Space

050_KA_03_Nauka-kor.indd 55

11-02-16 08:50

LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME

POGODA DLA BOGACZY

054_KA_03_Lot w przeszlosc-kor.indd 56

RICH MAN, POOR MAN

Zdjęcia/Credits: Bew, Hemis/East News

Agata Brandt

11-02-16 15:47

Kochali pieniądze. A one kochały ich i lgnęły do nich jak oswojone pieski. Co prawda tylko część dorobiła się bogactw uczciwą pracą, inni odziedziczyli majątek albo oszukiwali, by go zdobyć. Oto kilku z najbogatszych ludzi, jacy kiedykolwiek chodzili po naszej planecie. Bill Gates ze swoimi 100 mld dol. to przy nich początkujący dorobkiewicz... They loved money. And money reciprocated by tagging along like a pet dog. Admittedly, not all of them made their fortunes through hard, honest toil – some inherited their wealth while others simply swindled their way to the top. We now present our exclusive collection of the richest people ever to have trodden the Earth. This set make Bill Gates look like a wannabe parvenu with his measly USD 100 billion. Mieli przebłysk inwestycyjnego geniuszu, bogatych rodziców albo wielką ambicję. Cokolwiek stało się zalążkiem ich bogactwa, to właśnie dzięki posiadanemu majątkowi zapisali się na kartach historii. Dzieje największych ziemskich fortun to krew, pot i łzy. A także dużo szczęścia.

CIĘŻKĄ PRACĄ LUDZIE SIĘ BOGACĄ

John Rockefeller (na zdj. obok na tle Rockefeller Center) nie miał za dużo szczęścia. W XIX w. trudno było urodzić się w rodzinie mniej zamożnej niż Rockefellerowie – jego ojciec był handlarzem sprzedającym eliksir rzekomo leczący raka, matka przykładną żoną baptystką niezarabiającą ani grosza. Dodajmy do tego sześcioro rodzeństwa i częste przeprowadzki wymuszane skandalicznymi przygodami ojca rodziny... Być może dlatego mały John tak lubił uciekać w przewidywalny świat cyferek – od małego zapisywał każdy zarobiony i wydany pieniądz (nawet jednocentowe datki na kościół). Handlowanie musiał mieć we krwi, bo już mając 7 lat, zrobił pierwszy biznes – na sprzedaży indyków, których pisklaki dostał od matki. Podczas gdy jego koledzy uganiali się za dziewczynami albo popijali poncz, on marzył o karierze w buchalterii. Gdy miał 16 lat, dostał swoją wymodloną posadę – został asystentem księgowego z pensją 50 centów dziennie. W tym samym czasie podobne sumy zarabiał w tkalni 13-letni Szkot Andrew Carnegie, który razem z rodzicami przypłynął do Ameryki za chlebem. Johna i Andrew, przyszłych dwóch najbogatszych ludzi w historii świata (majątek Rockefellera ocenia się na 318 mld dol., Carnegie – 298 mld), łączyło nie tylko ubogie i praco-

They were possessed of investment genius, wealthy parents or great ambitions. Whatever their beginnings, it is thanks to their fortunes that they have gone down in history. Behind the biggest earthly fortunes is a history of blood, sweat and tears – with a generous helping of luck.

ALL WORK AND NO PLAY

John D. Rockefeller (left) was not exactly over endowed with luck. In fact, back in the 19th century, you would have been hard put to find a less well-to-do family than the Rockefellers to get yourself born into. His father was a travelling salesman and charlatan who peddled a quack cancer cure. His mother was a devout Baptist whose virtues, however, did not bring in a penny. Add to that six siblings and the frequent relocations and you get the idea. This might explain why little John loved to flee into the predictable world of numbers. He began recording every penny earned and spent (including one cent donations to the church) in childhood. He must have had selling in his blood for he struck his first deal at the age of seven when he sold turkeys raised from hatchlings his mother had given him. He was 16 when he took up his dream position and became an assistant bookkeeper, earning 50 cents a day. Meanwhile, a 13-year old Scot, Andrew Carnegie, who had come to America with his parents to find work, was earning a similar princely sum. John and Andrew, who were to become two of the wealthiest men in the history of the world (Rockefeller’s fortune is estimated at USD 318 bn in today’s money, and Carnegie’s at USD 298 bn), also shared poor and hardworking childhoods 57

054_KA_03_Lot w przeszlosc-kor.indd 57

11-02-16 15:47

and great faith in their own ability. Not to mention vaulting ambition. It is this that drove young Rockefeller to quit his first job when he did not receive a rise he thought he deserved. Unable to live without business, John founded (with savings and a loan from his father – at 10 per cent interest!) a grain trading company. He later invested in an oil refinery and after several failures established the Standard Oil Company. Deeply religious, his business methods were taken straight from the Old Testament – he intimidated his competitors, schemed and connived, and single-mindedly bought companies and people. At the age of 42, he was chairman of the Standard Oil Trust which controlled 95 per cent of the US oil industry and employed 60,000 people. John retired after his 60th birthday so that he could devote himself to his favourite pastime after making money – giving money away. He endowed the University of Chicago with USD 45 m, and founded the Medical Research Institute and the General Education Board. He set up the philanthropic Rockefeller Foundation with a lavish budget of USD 250 m. Andrew Carnegie was meanwhile beavering away as a bobbin boy in a cotton mill and then as a telegraph messenger before working his way up to the position of secretary to the telegraph director and finally becoming the famous steel tycoon (Carnegie Steel Company) that would challenge Rockefeller for the title of most generous billionaire of all time. The thrifty Scot was loathe to give money away, believing that transferring knowledge was the only way to help others. He allocated over USD 350 m to establish 2,500 public libraries, founded the famous Carnegie Hall, a giant school of technology, and an institute of natural science and physics in Washington. The two billionaires were modest and eschewed a lavish lifestyle. Rockefeller preferred church services, during which he would

pray for the health of his beloved wife and their five children, to parties. Carnegie, father to one daughter treated his work religiously saying “Anything in life worth having is worth working for”. He even continued working in retirement – he wrote books.

A KING’S INHERITANCE

The pathologically industrious Rockefeller and Carnegie stand out as rather commendable exceptions on our list of the world’s wealthiest. Bil-

ZABAWKI BOGACZY THE RICH AND THEIR TOYS

■ Dom: ma 174 m wysokości, stoi w Bombaju i jest wart 1 mld dol. Postawił go dla swojej rodziny Mukesh Ambani. Ma 27 pięter, trzy lądowiska dla helikopterów, baseny, kino, salę gimnastyczną, salę balową i garaże dla 160 samochodów. Pracuje w nim 600 osób służby.

Oto pięć „dóbr luksusowych”, na które stać tylko prawdziwych milionerów: Here are ﬁve luxurious goods only true millionnaires can afford:

■ The house: it is 174 m tall, is located in Mumbai and is worth USD 1 billion. It was erected by Mukesh Ambani for his family. It has 27 ﬂoors, three heliports, swimming pools, a cinema, a gym, a ballroom and parking spaces for 160 cars. There are 600 servants working in the house.

054_KA_03_Lot w przeszlosc-kor.indd 59

11-02-16 13:16

LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME 1|Bill Gates nawet bez okularów potraﬁł nieźle liczyć, w tym na siebie. Bill Gates could count well even without his glasses and he could certainly count on himself. 2|William Henry Vanderbilt mówił, że posiadanie 200 mln dol. „wystarczy, żeby zabić najsilniejszego”. Jego nie zabiło ponad 200 mld! William Henry Vanderbilt once said that USD 200 m was "too great a load for any back or brain to bear". Not for him, obviously, as he accumulated much more.

wite dzieciństwo, ale również wielka wiara we własne siły. I nieziemska ambicja. To ona kazała młodemu Rockefellerowi rzucić pierwszą posadę – gdy nie otrzymał podwyżki, która, jak uważał, mu się należała. John, niemogący już żyć z dala od biznesu, założył (dzięki oszczędnościom i pożyczce od ojca – na 10 proc.!) spółkę handlującą zbożem, potem zainwestował w rafinerię i po kilku niepowodzeniach stworzył Standard Oil Company. Głęboko religijny, stosował w biznesie iście starotestamentowe metody – zastraszał konkurentów, snuł intrygi, korumpował, przejmował inne spółki. Mając 42 lata, stał już na czele Standard Oil Trust, który kontrolował 95 proc. przemysłu rafineryjnego w USA i zatrudniał 60 tys. ludzi. W wieku 60 lat John odszedł na emeryturę i zajął się swoim drugim, po zarabianiu pieniędzy, hobby – rozdawaniem ich. Ofiarował 45 mln dol. Uniwersytetowi w Chicago, stworzył Instytut Badań Medycznych i Radę Edukacyjną, która otworzyła sieć szkół dla najbiedniejszych, a także filantropijną Fundację Rockefellera (budżet 250 mln dol.). Andrew Carnegie – który w tym czasie zdążył być „szpulowym” w przędzalni bawełny, roznosicielem telegramów, sekretarzem dyrektora telegrafu i wreszcie królem stalowego impe-

rium (Carnegie Steel Company) – rywalizował z Rockefellerem o miano najbardziej hojnego miliardera wszech czasów. Oszczędny Szkot nie lubił rozdawać pieniędzy – uważał, że pomóc można tylko, przekazując wiedzę. Za ponad 350 mln dol. założył m.in. 2,5 tys. bibliotek publicznych, sfinansował słynną salę Carnegie Hall, kompleks szkół technicznych i instytut przyrodniczo-fizyczny w Waszyngtonie. Obu miliarderów łączyła także skromność i niechęć do ostentacji. Rockefeller nie pił i nie palił, za jedyną rozrywkę uznawał golfa, a zamiast przyjęć wolał msze, na których modlił się za zdrowie ukochanej żony i pięciorga dzieci. Carnegie, który dochował się NAJBOGATSI I ICH FIRMY DZIŚ (W MLD DOL.) z żoną tylko jednej córki i traktował THE RICHEST AND THEIR BUSINESSES TODAY (IN USD BILLION) pracę jak religię, mawiał, że „wszystko, co w życiu jest warte posiadania, Carlos Slim Helu, América Móvil (Meksyk/Mexico) 53,5 jest warte, żeby na to zapracować”, i pracował nawet na emeryturze – piBill Gates, Microsoft (USA) 53 sząc książki o biznesie. Warren Buffett, grupa Berkshire Hathaway (USA)

Mukesh Ambani, Mukesh Ambani Group (Indie/India)

28,7

Lakshmi Mittal, Arcelor Mittal (Indie/India)

Larry Ellison, Oracle Corporation (USA)

27,5 27

Bernard Arnault, koncern LVMH: Louis Vuitton, Moët Hennessy (Francja/France) Eike Batista, holding EBX, spółka OGX Petróleo e Gas Participações (Brazylia/Brazil)

Amancio Ortega, koncern Inditex (Hiszpania/Spain)

23,5

Karl Albrecht, Aldi Süd (Niemcy/Germany) Według amerykańskiego magazynu Forbes According to Forbes magazine

KRÓLEWSKI SPADEK

Szaleńczo pracowici Carnegie i Rockefeller są raczej chlubnymi wyjątkami na liście najbogatszych ludzi. Wśród miliarderów więcej jest tych, którzy fortuny odziedziczyli, a dopiero potem, ewentualnie, je pomnożyli – niczym William Henry Vanderbilt, który dostał w spadku po ojcu, Korneliuszu „Komandorze” Vanderbilcie, 95 mln dol. (jako jedyny z synów, reszta została wydziedziczona, a córki i żona „Komandora” dostały po 500 tys. dol.). William stał się głównym spadkobiercą dlatego,

Zdjęcia/Credits: Corbis, AKG Images, Reuters/Forum

054_KA_03_Lot w przeszlosc-kor.indd 58

11-02-16 13:16

LOT W PRZESZŁOŚĆ ■ A LOOK BACK IN TIME

2|Marek Licyniusz Krassus potrafił gasić pożary w domowym budżecie. Gorzej szło mu z pożarami domów w Rzymie. Marcus Licinius Crassus set up a fire brigade for Rome and would not start putting out the fire before he purchased the burning house along with the land from its legal owner at a fire-sale price.

że jako jedyny z potomków był równie bezwzględny jak tatuś, który przygotowywał syna do bycia biznesmenem, krzycząc, że młody Vanderbilt do niczego w życiu nie dojdzie. Junior zawziął się, że udowodni, kto tu naprawdę umie robić pieniądze, i tak rozkręcił rodzinne imperium transportowe (statki parowe i koleje), że umierając w 1885 r., pozostawił majątek szacowany dziś na ponad 230 mld dol. Choć wreszcie zasłużył na szacunek ojca i sam dorobił się ósemki dzieci, nie był szczęśliwy. Mawiał, że już troska o 200 mln dol. to za dużo jak na jednego człowieka. Nie wiadomo, czy ostatni car Rosji, Mikołaj II, zgodziłby się z Williamem, ale jest pewne, że majątek przyczynił się do jego śmierci. I polityka oczywiście – Romanow wraz z rodziną został zabity 16 lipca 1918 r. na rozkaz Ogólnocentralnego Komitetu Wykonawczego Rad. Car miał szczęście odziedziczyć wart, wedle dzisiejszych szacunków, ponad 240 mld dol. majątek Romanowów, ale i nieszczęście spotkać na swej drodze Lenina. Paradoksalnie za młodu carewicz nie interesował się polityką, raczej życiem towarzyskim. Odreagowywał zapewne surowe wychowanie – jako dziecko spał na twardym łóżku i mył się w zimnej wodzie – jego ojciec, car Aleksander, mawiał, że chce „mieć normalne rosyjskie dzieci, a nie cieplarniane roślinki”. Ulubione rozrywki car Mikołaj też miał proste: uwielbiał rąbać drewno, jeździć konno i polować. Władcą był miernym, pozwolił Rosji przegrać z Japonią, dał się omotać Rasputinowi i słynął z braku hojności. A przynajmniej tym ostatnim mógł się wykazać – jego osobiste posiadłości obejmowały 700 tys. km², czyli ponad dwa razy więcej niż ma powierzchnia Polski.

PRAWO TO JA

Nie wszyscy bogacze mają czyste ręce – przekonują o tym wyciągane co i rusz przez media afe-

■ Jacht: „Annaliesse” wygląda jak krążownik, ale służy relaksowi. Należy do Nigela Burgessa i jest wyceniany na blisko 103 mln dol. ■ The yacht: Annaliesse looks like a cruiser but it is used for resting. It belongs to Nigel Burgess and its value is estimated at USD 103 m.

ry korupcyjne i podatkowe. W starożytności miliarderzy mieli lepiej – gdyby jakiś pismak śmiał wypomnieć Markowi Licyniuszowi Krassusowi niemoralne sposoby zbijania majątku, zostałby ścięty, nim skończyłby pisać pierwsze zdanie. Ten rzymski generał i polityk żyjący sto lat przed naszą erą był bowiem nie tylko słynnym pogromcą Spartakusa, ale także bogaczem, który dorobił się majątku wartego dziś prawie 170 mld dol. Zdobył go w sposób niemający nic wspólnego z ciężką pracą czy spadkiem, za to wiele ze spekulacjami i nieczystymi interesami. Stworzył m.in. z własnych niewolników oddział straży pożarnej dla Rzymu i gdy zjawiał się z nimi na miejscu pożaru, najpierw... odkupywał od właściciela płonący budynek wraz z ziemią (za bezcen, oczywiście), a potem dopiero go gasił. Był też stronnikiem

■ Sukienka: choć kreacja Faisola Abdullaha kosztuje 30 mln, ale to raczej zbiór 751 diamen-

Zdjęcia/Credits: AGE Fotostock, Bew, Forum, East News, M.P.

1|Ostatni car Rosji Mikołaj II odziedziczył majątek wart 240 mld dol. Lenin lepiej wiedział, jak je wydać. The last Tsar of Russia Nicholas II inherited an estate worth USD 240 billion. Lenin had a better idea on what to spend it on.

tów. Cena sukni Jada Ghandoura (zdj. obok) to „tylko” 1,5 mln dol. Strach prać. ■ The dress: a gown by Faisol Abdullah at USD 30 m is made of 751 diamonds. The price of this dress by Jad Ghabdour is USD 1.5 m. Wash with care!

054_KA_03_Lot w przeszlosc-kor.indd 60

11-02-16 13:17

Sulli i podczas krwawych rządów tego dyktatora przejmował majątki jego skazanych na banicję przeciwników. Handlował również niewolnikami, miał kopalnie kruszców i pomagał Cezarowi w regulacji długów, cokolwiek to oznaczało... Zginął śmiercią godną miliardera – zwycięzcy Partowie wlali mu do gardła płynne złoto. Jak widać, pieniądze, nawet wielkie, szczęścia nie dają... ☐

lionaires generally start out by inheriting a fortune and only later do they increase it. Maybe. This was the case with William Henry Vanderbilt who inherited UD 95 m dollars from his father, Cornelius “Commodore” Vanderbilt. The Commodore’s other sons were disinherited and his wife and daughters each received USD 500,000. William was named the main beneficiary because he was the only progeny to have inherited the ruthlessness to go with it. Cornelius toughened up the future tycoon by calling him a “sucker” and by yelling that the young Vanderbilt would never amount to anything. William was determined to prove that he knew what making money was all about and continued to expand the family transport empire (steam boats and railways). Before his death in 1885, his assets were estimated at over USD 230 bn in today’s money. He eventually managed to earn his father’s respect and raise eight children, but happiness was to elude him. He used to say that caring for USD 200 m was too great a burden for one man. We will never know whether Nicolas II, the last Russian tsar, would have agreed with William. What we can say, however, is that his wealth definitely contributed to his death. Naturally, politics did play a role – Romanov and his family were executed on 16 July 1918 by order of the AllRussian Central Executive Committee. The tsar

■ Zegarek Zegarek: Patek Philippe z roku 1933, należący kiedyś do amerykańskiego bankiera Henry'ego Gravesa, sprzedany został na aukcji w Sotheby's za 11 mln dol. ■ The watch: a 1933 Patek Philippe which used to belong to American banker Henry Graves was sold for USD 11 million at a Sotheby's auction.

054_KA_03_Lot w przeszlosc-kor.indd 61

was lucky in that he inherited the Romanov fortune – worth over USD 240 bn in today’s money – and unlucky in that Lenin crossed his path. Paradoxically, the young tsarevich was not interested in politics but was keen to explore social life. This was probably a reaction to his strict upbringing – as a child he used to sleep on a hard bed and wash in cold water. Tsar Nicolas had a taste for simple pastimes: he loved chopping wood, horse riding and hunting. As a leader, he was mediocre at best. He presided over a humiliating Russian defeat at the hands of Japan, allowed Rasputin to twist him around his finger, and was notoriously miserly. And if anyone could have opened up a little, Nicholas could – after all, his personal estates covered 700,000 square kilometres.

A LAW UNTO HIMSELF

Not all men of means have clean hands. Just look at the daily corruption and tax scandals in the media. Ancient billionaires had it easier – if any hack had dared to remind Marcus Licinius Crassus of the immoral means by which he came by his fortune, he would have been beheaded before finishing the first sentence. This Roman general and politician is not just famous for having crushed the Spartacus revolt, but also for having possessed a fortune estimated at almost USD 170 bn in today’s money. This affluence had nothing to do with hard work or inheritance, and everything to do with speculative ventures and shady dealings. Crassus also supported Sulla and, during that dictator’s bloody reign, acquired the assets of his exiled opponents. His death was worthy of a billionaire – the victorious Parthians poured molten gold into his mouth. Money cannot buy happiness – no matter how much you have. ☐

■ Samochód: koenigsegg trevita wart 5 mln dol. Wyprodukowano tylko trzy sztuki, ma w sobie wszystko to co najlepsze, najnowocześniejsze i najdroższe w motoryzacji: silnik o mocy 1018 KM, przyspieszenie: 8,75 sekundy – od 0 do 200 km na godzinę. ■ The car:: a Koenigsegg Trevita worth USD 5 m. Only three such cars were produced and they embody the best, the most modern and the most expensive there is in the car world: a 1018 Bhp engine: acceleration: 0-200 km/h in 8.75 seconds.

11-02-16 13:18

W CHMURACH ■ UP IN THE AIR

Latajmy zdrowo! Stay Healthy Aboard! Krzysztof Moczulski

Jet lag, „zespół klasy ekonomicznej”, kłopoty z ciśnieniem i wypadaniem plomb – z tymi problemami mogą zetknąć się pasażerowie linii lotniczych. A przecież wystarczy przestrzegać zaledwie kilku reguł, by lot stał się przyjemnością. Jet lag, “traveller’s thrombosis”, blood pressure problems and tooth ﬁllings falling out are the problems most frequently encountered by airline passengers. Yet, all you have to do to make your ﬂight a pleasant one is follow a few simple rules.

eing airborne might feel the same as being on the ground but you should bear in mind that the cabin pressure of an aircraft flying at over 10,000 metres is the same as the pressure at around 1,500-2,500 metres. Air humidity is barely 10 per cent, and is around 2 per cent lower in the cockpit. Aerospace medicine is a relative young but extremely important scientific discipline. The main goal of aerospace practitioners is to explore the impact of long-term exposure to an aerospace environment on the human body so that its potential consequences can be prevented or avoided. Naturally, all flight crew members are examined regularly. A flight attendant spends approx. 700 hours in the air (and pilots

Zdjęcia/Credits: Getty Images/Free

imo że na pokładzie samolotu czujemy się praktycznie tak jak na ziemi, warto wiedzieć, że w kabinie samolotu lecącego na wysokości ponad 10 tys. m panuje ciśnienie takie jak na wysokości ok. 1,5–2,5 tys. m. Wilgotność powietrza wynosi wtedy zaledwie ok. 10 proc., a w kabinie pilotów ta wartość spada do ok. 2 proc. Medycyna lotnicza to stosunkowo młoda, ale niezwykle ważna dyscyplina nauki. Głównym zadaniem lekarzy lotniczych jest poznanie wpływu długotrwałego przebywania w powietrzu na ludzki organizm i co za tym idzie, zapobieganie wszelkim ewentualnym jego skutkom. Oczywiście regularnie badają oni cały latający 62

062_KA_03_W chmurach-kor.indd 62

11-02-16 08:51

personel. Stewardesa lub steward rocznie przebywa w powietrzu ok. 700 godz. (pilot ok. 600). Dodając do tego częste zmiany stref czasowych i ciśnienia, łatwo się domyślić, jak istotne są odpowiednia diagnostyka i regularne badania lekarskie w przypadku tych grup zawodowych. Wśród pasażerów najczęstszymi dolegliwościami podczas lotu są właśnie te związane ze zmianą ciśnienia, niedotlenieniem i lękiem. O ile dwie pierwsze są kwestiami obiektywnymi, o tyle lęk ma podłoże psychiczne – są osoby, które po prostu źle znoszą przebywanie w powietrzu. Najbardziej odczuwalnym skutkiem zmian ciśnienia w kabinie samolotu jest uczucie zatkanych uszu, odczuwalne zwłaszcza w fazie wznoszenia i lądowania. Potencjalnym zagrożeniem dla osób odbywających podróże na długich dystansach jest „zespół klasy ekonomicznej”, czyli zakrzepica żył. Długotrwałe siedzenie na wąskim fotelu, bez możliwości zmiany pozycji, spowalnia przepływ krwi w kończynach dolnych. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia zakrzepicy, pamiętajmy o gimnastykowaniu stóp i możliwie częstych zmianach pozycji w fotelu. Przy częstych podróżach lotniczych bardzo istotną kwestią jest też profilaktyka stomatologiczna. Pamiętam, że odbywając kiedyś loty kilka razy w tygodniu, po roku musiałem wymienić wszystkie plomby. Konieczność wymiany wypełnienia przy tak częstych podróżach samolotem spowodowana jest zbieraniem się gazu pod świeżymi plombami i w ogniskach próchnicy. W rejsach międzykontynentalnych, gdzie w grę wchodzi zmiana kilku stref czasowych, powszechną dolegliwością jest jet lag, który objawia się narastającym zmęczeniem, problemami z koncentracją, a także zaburzeniami trawienia. Całkowita adaptacja do lokalnej strefy czasowej następuje po ok. 1–1,5 dnia na każdą pokonaną strefę czasową. Niezależnie od stosowania środków pomagających zniwelować efekt jet lagu trzeba pamiętać o stopniowym dostosowywaniu posiłków do nowej strefy czasowej oraz o unikaniu leków nasennych. Wyniki prowadzonych badań znajdują swoje odzwierciedlenie w projektowaniu samolotów. W dobie rozwoju technologii w przypadku nowych konstrukcji inżynierowie już na etapie deski kreślarskiej jako priorytet stawiają sobie maksymalne zbliżenie wartości ciśnienia i wilgotności powietrza do tych, które panują na ziemi. Tak jest na przykład na pokładzie Boeinga 787 Dreamlinera, który wejdzie do eksploatacji w PLL LOT w 2012 r. Komfort latania znacznie się poprawi – wystarczy wspomnieć, że ciśnienie w kabinie tego samolotu będzie takie jak w Zakopanem, a wilgotność powietrza praktycznie identyczna jak we współczesnych mieszkaniach. Jednak zanim to nastąpi, pamiętajmy, że samopoczucie w trakcie lotu i po nim zależy od nas samych. Unikajmy zbyt

obcisłych ubrań i obuwia, za mocno spiętych pasków czy noszenia odzieży ze sztucznych tkanin. Przede wszystkim zaś – ruszajmy się! Przewoźnicy często dostarczają instrukcje, jak uprawiać podniebną gimnastykę. Do tego unikanie alkoholu i picie ok. 200 ml napojów bezalkoholowych na godzinę wystarczą, aby lot był dla nas przyjemnością. ☐

around 600). Add to that the frequent time zone and pressure changes and the need for efficient diagnostics and regular medical examinations of those professional groups becomes obvious. Most passengers complain about discomfort triggered by altered pressure, hypoxia and anxiety. The first two symptoms are objective facts, whereas anxiety has a psychological basis – some people simply react negatively to flying. The most perceptible effect of pressure changes in the aeroplane cabin are blocked ears, usually experienced during take off and touch down. “Traveller’s thrombosis”, or the “economy class syndrome”, is a serious threat to passengers on long-haul flights. Sitting still in a narrow seat for a long period with no way of changing position slows down blood circulation in the lower limbs. To mitigate the risk of thrombosis, remember to exercise your feet and, if you can, change your seating position frequently. Dental treatment is essential if you often travel by plane. I remember that I had to have all my fillings replaced when I was flying several times a week. They were blown up by gas gathering under fresh fillings and in caries-infected places. Jet lag is frequent on intercontinental flights which cross several time zones. This triggers fatigue, poor concentration, and digestive disorders. Adapting to the local time zone takes approx. 1-1.5 days per time zone crossed. Whatever additional precautions you take, the best way to get over jet lag is to gradually adjust your meal times to the new time zone and avoid sleeping pills. These research results are having an impact on aeroplane design. Achieving air pressure and humidity as close as possible to those on the ground is a top priority for engineers working on new constructions as early as at the design stage. Such solutions were deployed, for instance, on the Boeing 787 Dreamliner, which PLL LOT will commission in 2012. Flying comfort will be largely improved – suffice to say that cabin pressure will correspond to that in the mountains while the humidity will be almost identical to that in modern apartments. But for the time being remember that your well-being during and after your flight depends on you. Avoid tight clothes and shoes, close-fitting belts and garments made of synthetic fibres. Also avoid alcohol and drink 200 ml of nonalcoholic beverages per hour. And let’s get moving! ☐ 63

062_KA_03_W chmurach-kor.indd 63

11-02-16 08:51

WYWIAD ■ INTERVIEW

Publiczne rzeźbienie Carving Out Public Space ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Magdalena

Rigamonti

To on wyrzeźbił Kwadrygę Apollina zdobiącą stołeczny Teatr Wielki. To pod jego wodzą studenci stworzyli nad Wisłą park rzeźby „Pastwisko sztuki”. Teraz prof. Antoni Janusz Pastwa wziął na warsztat nowoczesną Rezydencję Foksal w centrum Warszawy i zdobi ją prawdziwymi rzeźbami. He is the artist who carved Apollo’s Chariot into the façade of Warsaw’s Grand Theatre. Under his supervision, students created the “Sculpture Garden” on the embankment of the Vistula river. Now, Professor Antoni Janusz Pastwa is working on a modern residential building in downtown Warsaw. 64

064_KA_03_Wywiad-kor.indd 64

11-02-16 08:52

Panie profesorze, co to jest rzeźba? Trudne pytanie. Sam często sobie je zadaję. Kiedyś zdecydowanie łatwiej było powiedzieć, co to jest rzeźba. To była forma, przestrzeń, wyraz. Natomiast dzisiaj, jak pani pewnie zauważyła, trudno o takie definicje, bo forma przestała mieć znaczenie. A co się z nią stało? Teraz rzeźbą nazywane są różne działania artystyczne, a nawet parateatralne. Zazdroszczę trochę architektom, bo w ich dziedzinie forma wciąż ma się bardzo dobrze. Oni mają do czynienia ze znakomitą techniką, która pozwala im tworzyć niesamowite obiekty. Kwadryga Apollina – rzeźba umieszczona na Teatrze Wielkim, której pan jest współautorem, to... Kiedy robiliśmy kwadrygę, mieliśmy pewne narzucone ramy. Choć, jak się z bliska przypatrzyć koniom, to one mają wiele ze współczesnego traktowania rzeźby. Ta kwadryga nie może być przykładem mojego stosunku do rzeźby. Z drugiej strony uważam, że dobrze się stało, że ona zdobi Teatr Wielki. Przecież to decorum, którego w War-

Zdjęcie/Credits: Maksymilian Rigamonti

prof. Antoni Janusz Pastwa rzeźbiarz, dziekan Wydziału Rzeźby warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, który chce wyprowadzić sztukę poza mury ASP. Propagator zwrócenia stolicy w stronę Wisły, czemu ma służyć stworzony na bulwarze między mostem Świętokrzyskim a średnicowym park rzeźby. A sculptor, Dean of the Sculpture Department at the Academy of Fine Arts in Wasaw who would like to take art beyond the walls of the Academy. Being the advocate of Warsaw opening up to the Vistula he was the brains behind the "Sculpture Garden" created on the river embankment.

Professor, what is sculpture? That’s a difficult question. I often ask it myself. It was definitely easier to define sculpture in the past. It was form, space, expression. But today, you’ve probably noticed that it’s difficult to coin such a definition as form no longer matters. What has happened to it? The term “sculpture” is used in relation to various artistic endeavours, even quasi-theatrical ones. I envy architects because form continues to hold sway in their discipline. Apollo’s Chariot, the sculpture on the Grand Theatre you co-created is a.... We followed a few guidelines when working on the chariot. But, if you take a closer look at the horses, you will see that they represent the modern approach to sculpture. The chariot cannot serve as an example of my approach to sculpture. On the other hand, I believe it’s good that it adorns the Grand Theatre. It is a decorum rarely seen in Warsaw. Save for monuments, there are basically no sculptures in Poland. Apart from monuments to John Paul II? I’ve heard somebody counted them. Looking at some of them is a shocking experience for a sculptor (laughs). Regrettably, there is a lot of 65

064_KA_03_Wywiad-kor.indd 65

11-02-16 13:05

OKwadryga Apollina na Teatrze Wielkim w Warszawie. Apollo's Chariot on the Grand Theatre in Warsaw.

Dzięki rzeźbom budynek wybija się z anonimowości. A ludzie szybko zauważają inność. Reliefs have taken away the building’s anonymity. People quickly notice anything different.

szawie jest jak na lekarstwo. U nas w Polsce poza pomnikami prawie w ogóle nie ma rzeźb. Najwięcej jest chyba pomników Jana Pawła II? Tak, ktoś je podobno policzył. Patrzenie na niektóre to jest ciężkie przeżycie dla rzeźbiarza (śmiech). Jest niestety bardzo dużo kiczu, bo często o tym, kto ma te pomniki projektować, decydują urzędnicy, a nie ci, którzy się na sztuce znają. Przecież jeszcze przed wojną do konkursów na pomniki byli zapraszani wybitni rzeźbiarze. Efektem tego jest świetny pomnik Lotnika w Warszawie. Ale słyszałam, że trochę się w Polsce zmienia, że nawet mieszkańcy współczesnych eleganckich kamienic chcą, by ich domy się wyróżniały, były dotknięte ręką artysty. To prawda? Prawda. I powiem pani, że już na etapie projektowania kamienicy Rezydencja Foksal zaplanowano, że zostanie ozdobiona płaskorzeźbami. I zaproszono mnie do współpracy. To dla rzeźbiarza przyjemność. Architekci budynku czerpali z dobrych wzorców z początku XX w., a moim zadaniem było podbić tę architekturę i dodać do niej coś optymistycznego. Wyszedłem od motywów kwiatowych, przekształcając je w abstrakcje. To się w tej chwili kuje i sam jestem ciekawy efektu końcowego. Sam pan kuje? Nie, mam do tego specjalną ekipę. Jednak nie uprawia ona radosnej twórczości – przygotowałem modele i na ich podstawie powstaje 14 reliefów. Będą one dekorować m.in. wejścia do klatek schodowych. Myśli pan, że mieszkańcy innych budynków pozazdroszczą płaskorzeźb tym, którzy zamieszkają w Rezydencji Foksal? Aż takim optymistą to ja nie jestem (śmiech). Choć naprawdę to jest niewielki koszt w stosunku do budynku. A przecież dzięki temu budynek wybija się z anonimowości. A ludzie szybko zauważają inność. Zauważyli park rzeźby nad Wisłą, który stworzył pan ze swoimi studentami? Warszawa musi się otwierać w stronę Wisły. Moi studenci stworzyli kilka świetnych rzeźb, między innymi nad Wisłą stanął wielki wieloryb, do którego można było wchodzić. Na zimę te rzeźby zostały zdemontowane, ale mam nadzieję, że wiosną znowu wrócą nad rzekę. Myślę, że każdy, nawet ten, kto nie do końca zdaje sobie z tego sprawę, chce żyć w przyjemnym otoczeniu. ☐

kitsch out there. All too often the designer is chosen by officials, not by people who know something about art. Before the war, eminent sculptors were invited to enter competitions to build monuments. The excellent Aviator’s Monument in Warsaw is a result of that. But I’ve heard that things are changing in Poland, and residents of modern luxury apartments want to make their buildings stand out by adding an artistic touch to them. Is that true? Yes, it is. I can tell you that the bas-reliefs at Foksal Residence were planned as early as at the design stage. And I was invited to work on them. This is a pleasure for a sculptor. The architects of the building found their inspiration in fine structures dating back to the early 20th century, and my objective is to enhance their architecture and add an optimistic touch. I started off with floral motifs and transformed them into abstract forms. They are being carved right now and even I’m curious about the final result. Do you carve yourself? No, I have a special team. They follow my guidelines and are now carving 14 reliefs on the basis of models I’ve prepared for them. They’re going to decorate the entrances to the stairwells. Do you think that residents of other buildings are going to be jealous of the bas-reliefs at Foksal Residence? I’m not that optimistic (laughs). Though I have to admit the cost is miniscule compared with the building. The reliefs have taken away the building’s anonymity. People quickly notice anything different. The “Sculpture Garden” on the Vistula you and your students created last year was certainly noticed. Warsaw has to open itself up to the Vistula river. My students designed several superb sculptures – we put a giant whale on the river embankment that you could have walked into. The sculptures were disassembled for winter, but I hope they’ll come back to the riverside in spring. I see that young people and students, are keen to see the “Sculpture Garden” thrive. Our concept enables them to make a statement about a very specific space. I believe that each of us, even if we don’t fully realise it, wants to live in a pleasant and friendly environment. ☐

Zdjęcie/Credits: East News

WYWIAD ■ INTERVIEW

064_KA_03_Wywiad-kor.indd 66

11-02-16 08:53

Poleczki_K_16.02.indd 1

2/16/11 1:09:21 PM

SMAK LUKSUSU ■ TASTE OF LUXURY

I cóż, że ze Szwecji Cars from Sweden Max Suski

068_KA_03_Smak Luksusu-kor.indd 68

11-02-16 12:48

Niektóre marki samochodów mają fajniej niż inne. Wszyscy je znają i szanują, nawet jeśli nie interesują się samochodami. Do takich szczęściarzy należy Volvo. Some automotive brands enjoy a more comfortable position than others. They are publicly known and respected, even by people who take no interest in cars. Volvo is one such lucky brand.

Zdjęcia/Credits: AGE Fotostock/East News, Volvo

ie trzeba się znać na sprzętach domowych, by zobaczywszy raz u znajomych lodówkę Smeg, dobrze zapamiętać tę markę i obłe kształty jej urządzeń. Podobnie jest w biznesie motoryzacyjnym – w czasach gdy wszystko, co jeździ, zaczyna wyglądać tak samo, w naszych głowach sympatię zdobywają samochody, które służą nie tylko do transportu, ale które są „jakieś”. Dlatego nie trzeba być specjalistą ani nawet lubić samochodów, by znać się na Volvo. Bo Volvo jest wyjątkowe. Po pierwsze jest szwedzkie, co dziś jest dosyć niezwykłe. Samochody to rzeczy tak duże, skomplikowane i kłopotliwe w produkcji, że na ich wytwarzanie mogą sobie pozwolić tylko wielkie korporacje z dużych krajów. Naturalne zatem jest, że auta produkują Niemcy, Włosi, Francuzi, Amerykanie i Japończycy. Ale żeby Szwedzi? Niebywałe. Po drugie mało która marka samochodowa ma tak konkretne cechy jak Volvo. Przez lata utarło się, że toyota się nie psuje, cadillac jest elegancki, a alfa romeo piękna. A volvo? Volvo nie rdzewieje, jest mocne i solidne, do tego rodzinne, pakowne i ma śmieszną ukośną kreskę na nosie. No i oczywiście jest bezpieczne. Volvo były pierwszymi autami na świecie, w których zastosowano (w seryjnej produkcji) pasy bezpieczeństwa – i to już w 1959 r. – oraz boczne poduszki powietrzne. Dlatego nikt Szwedom specjalnie nie wypomina, że marka należy dziś do Chińczyków. Pierwsze skojarzenie na temat volvo to wciąż „szwedzka blacha”, „czołg” itp. Dotyczy to też kształtu karoserii. Przez lata te auta były duże i kanciaste, zyskując dzięki temu różne przydomki z „cegłą” na czele. Choć współczesne modele nijak się do tej kanciastości mają, to właśnie dawne, potoczne i ciepłe skojarzenia trwale ukształtowały powszechny wizerunek volvo. Z niewątpliwą dlań korzyścią. Tysiące świetnie zachowanych modeli ery „kanciastej” są najlepszą reklamą firmy. W wielu nawet obecnie kręconych filmach można zobaczyć wielkie kombi volvo 240

ou may not be an expert in household appliances but once you’ve seen a Smeg fridge, the brand name and its distinct rotund shapes will stay firmly imprinted in your memory. The same goes for cars – in this day and age of uniform design, those cars that have a certain something about them have an edge over those that are merely a means of commuting. Nor do you have to be an expert, or even to like cars, to be familiar with Volvo. No Volvo ever blends in with the background. For starters, it’s a Swedish make. That’s a little unusual in itself these days. Cars are so big, complex and difficult to produce that their manufacture is the preserve of megacorporations from large, densely populated, industrialised countries. It’s natural enough for the Germans, Italians, French, Americans and Japanese to make cars. But the Swedes? Secondly, few marques have such distinctive features as Volvo. Toyota has long been renowned for its reliability, Cadillac for its sophistication, and Alfa Romeo for its sheer beauty. But what about Volvo? It’s robust and reliable, can comfortably seat a family and carry loads of stuff, and has a funny diagonal stripe across the grille. But, most of all, it’s safe. Volvo was the first carmaker in the world where seat belts (as early as in 1959) and lateral airbags came stock standard. Perhaps, that’s why nobody likes to remind the Swedes that the brand is now owned by a Chinese group. The shape of the bodywork immediately evokes “Swedish sheet metal” and “tank”. For many years, the large and angular Volvo went by a variety of nicknames, including the “brick”. And although contemporary models eschew that traditional angularity, the association has stuck. A very beneficial association, we might add. Those thousands of surviving models from the “angular era”, many of them in mint condition, are the best advertisement the company could possibly have. In many movies, even contemporary ones, you can catch a glimpse of a hulking Volvo 240 wagon lurking outside an average American family garage. This model was a huge success on the US market in the 70s and the 80s. Production was discontinued 18 years ago, but the cult of the famous “200 series” lives on as the symbol of the perfect family car, and not just in the US. The distinctive Volvo has a cinematic quality. And indeed, the Swedish automaker has notched up an impressive list of film credits. Few of us remember that Roger Moore drove a Volvo in the popular “The Saint” TV series. Manufactured in the 1960s under

a str. obok: model N P1800, którym jeździł m.in. „Święty” Roger Moore. The image on the opposite page shows the P1800 model driven by "The Saint" Roger Moore.

068_KA_03_Smak Luksusu-kor.indd 69

11-02-16 09:03

smak luksusu ■ taste of luxury stojące w garażu przeciętnej amerykańskiej rodzi ny. W latach 70. i 80. zdobyło przebojem tamtejszy rynek. Mimo że produkcja modelu zakończyła się 18 lat temu, słynna „dwusetka” to wciąż, nie tylko dla Amerykanów, symbol idealnego auta rodzin nego. Przez swoją rozpoznawalność volvo to samo chód bardzo filmowy. Mało kto pamięta, że w popularnym serialu „Święty” Roger Moore również jeździł volvo. Produkowany w latach 60. samochód, choć nosił mało wyszukane oznaczenie P1800, wciąż pozostaje jednym z naj piękniejszych, najbardziej efektownych i orygi nalnych aut, jakie kiedykolwiek powstały. Dziś, gdy większość samochodów udanie przecho dzi najróżniejsze próby zderzeniowe, coraz trudniej się wyróżnić. Poduszki powietrzne czy ABS to oczywisty standard. Współczesny samochód musi być bezpieczny, inaczej nikt by go nie kupił; bezpie czeństwo stało się modne i pożądane. Szwedzi po 1|Model C30 – już wiecie, czemu stawili ostatnio na nowe technologie. Najnowsze niektórzy nazywają modele volvo, jak wprowadzone niedawno na rynek volvo czołgiem? The C 30 model – do V60, czuwają nad kierowcą niczym nad roztarg you see now why nionym urwisem. Człowiek zagapi się w korku na some people call sklepową witrynę – volvo zahamuje samo, nie pozwa Volvos tanks? lając stuknąć auta jadącego przed nami. Ktoś nagle 2|Oskarżana o brak wyskoczy nam przed maskę – zmyślny układ kamer finezji marka nie i radarów rozpozna ludzką sylwetkę i zatrzyma sa poddaje się. Czy takie będzie volvo mochód, zanim dojdzie do nieszczęścia. Oczywi przyszłości? ście najwięcej zależy od kierowcy, ale świadomość, Accused of not having much finesse, że w razie czego samochód jest w stanie „pomyśleć” the brand does not za człowieka, daje duże poczucie komfortu. ☐ give up. Is this what Marzysz o volvo, a nie masz czasu zajrzeć do dilera? Volvo cars will look Zajrzyj na autosalon24.pl. like in the future?

the unglamourous name of P1800, this model is definitely one of the most alluring, dashing and distinctive cars ever made. Nowadays, it is not easy to stand out when most new cars successfully complete a whole series of crash tests. Air bags and ABS have become standard. Modern cars simply have to be safe to sell. Safety is now sought after and in vogue. Volvo has recently switched its focus to new technologies. The compa ny’s latest models, including the recently launched V60, supervise the driver as if he or she were a scat terbrained nuisance. Should you take your eyes off the road turn for any reason, your Volvo will brake automatically to prevent you from crashing into the car in front. If a pedestrian suddenly jumps out in front of you, an ingenious camera and radar system will detect him or her and bring the car to a halt. Naturally, everything eventually depends on the driver but the knowledge that the car is able to “think” brings a lot of peace of mind. ☐ No time to visit showrooms? Go to autosalon24.pl.

Zdjęcia/Credits: Volvo

068_KA_03_Smak Luksusu-kor.indd 70

11-02-16 09:04

KUCHNIA ■ CUISINE

TALNY ZUPA Z GRZYBÓW LEŚNYCH PRZYGOTOWANA W ORIEN U SPOSÓB ZE ŚWIEŻĄ KOLENDRĄ I ZIARNAMI SEZAM

ków • 1 cebula • 2 pokrojone Składniki: • 200 g pokrojonych w plastry borowi paseczki (julienne) marchewka w plasterki ząbki czosnku • 1 pokrojona w cienkie soi i słonecznika • sos sojowy kiełków tacka mała 1 • imbiru • ½ łyżeczki świeżego 1 łyżeczka oleju sezamowego • • 1 l bulionu drobiowego • 2 łyżki oliwy z oliwek ych ziaren sezamu • sambal upalon łyżka 1 • y kolendr j • 2 łyżki świeżo siekane oelek • przyprawy: sól, pieprz czarny mielony z oliwek z dodatkiem oleju Sposób przygotowania: W rondlu na rozgrzanej oliwie w. Po 5 min dodać imbir, marche i k czosne , cebulę sezamowego podsmażyć borowiki, do wrzenia, a następnie zmniejadzić doprow Całość bulion. i go sojowe sosu 2 łyżki nia dodać świeże kiełki, kolenszyć ogień i gotować przez 10 min. Pod koniec gotowa smaku. do zupę ić dopraw oraz sezamu drę i ziarna

Rozgrzewające zupy Warming Up Soups

ima ma swoich wielbicieli, ale niska temperatura i szare niebo wielu wpędza w depresję. Nic tak nie poprawi nam samopoczucia jak talerz pożywnej zupy pełnej mięsa, warzyw i aromatycznych przypraw. Mam nadzieję, że polecane przeze mnie zupy nie tylko rozgrzeją Państwa w chłodne zimowe dni, ale również dzięki swoim soczystym kolorom choć na chwilę przypomną ciepłe i słoneczne lato. Jestem zwolennikiem urozmaicania znanych nam smaków, dlatego dziś proponuję wariację na temat grzybowej. ☐

ome love winter, while others are depressed by the low temperatures and grey skies. Nothing lifts the spirits like a bowl of nourishing soup packed with meat, vegetables and aromatic spices. I hope that the soups I recommend will warm you up on a cold day while their bright colours will remind you of warm and sunny summer. Today I’m going to recommend a variation on the theme of mushroom soup. ☐

REKLAMA

Zdjęcia/Credits: M.P.

ORIENTAL-ST YLE FOREST MUSHROOM SOUP WITH FRESH CORIANDER AND SESAME SEEDS

1 onion • 2 sliced garlic cloves • Ingredients: • 200 g sliced boletus mushrooms, • of fresh ginger • 1 small tray of tsp ½ • e) (julienn strips long fine 1 carrot cut into stock • 2 tbls of olive oil • chicken of l 1 soy and sunflower sprouts • soy sauce • • 1 tbls of roasted sesame er coriand d choppe freshly of tbls 2 • oil 1 tsp of sesame pepper black seeds • sambal oelek • spices: salt, ground oil in a pan and fry boletus muPreparation: Heat olive oil with a dash of sesame add ginger, 2 tablespoons of soy s minute 5 After carrot. shrooms, onion, garlic and cook for 10 minutes. Finally, add sauce and stock. Bring to boil, reduce heat and to taste. season seeds, sesame fresh sprouts, coriander and

071_KA_03_Sowa-kor.indd 71

11-02-16 09:04

Gravity, premieres 21 January

KULTURA ■ CULTURE

FILM|MOVIES WWW.SAMOTNOSC.PL

WŚCIEKŁE BYCZKI

Wyśmienity debiut Jana Komasy oczarował selekcjonerów zakończonego w lutym festiwalu w Berlinie. Głównym bohaterem jest maturzysta Dominik (znany ze Wszystko, co kocham Jakub Gierszał). Pozornie ma wszystko: bogatych rodziców, modne ciuchy, fajnych kolegów, uroczą dziewczynę, a nawet samochód z kierowcą. Gdy na studniówce tańczy poloneza ubrany w elegancki garnitur, wydaje się, że czeka go świetlana przyszłość. Tymczasem złośliwości kolegów na temat jego preferencji seksualnych wpędzają go w głęboką depresję. Dominik wagaruje, coraz więcej czasu spędza przed komputerem. W sieci poznaje Sylwię, adminkę chata sala _ samobojcow, między nimi nawiązuje się toksyczna relacja, a chłopak nie wychodzi z internetu. Co więcej, widzowie też – prawie jedna piąta ﬁlmu to animacja komputerowa. Komasa jest niezwykle wrażliwym i wyczulonym na niuanse reżyserem, w jego rękach banalna w gruncie rzeczy opowieść o targanym emocjami nastolatku zamienia się w przejmujące studium samotności XXI w.

Kino i boks to wyśmienite połączenie, a walka na pięści na ringu do upadłego – o honor i zwycięstwo – to doskonała metafora drogi życiowej bohatera. W przypadku Micky'ego Warda (Mark Wahlberg) nie jest ona usłana różami, a średnio utalentowany bokser częściej przegrywa niż wygrywa. Trenuje go brat Dicky (Christian Bale), który kiedyś otarł się o sportową chwałę, ale po porażce na ringu upadł nisko także w życiu: uzależnił się od narkotyków i wylądował w więzieniu. Wardowie jednak nie zdejmują rękawic i podejmują ostatnią walkę o jeden z najważniejszych tytułów bokserskich. Filmowy nokaut!

RAGING BULLS Movies and boxing make a superb combination, and here, slugging it out for honour and victory in the ring is the perfect allegory of the protagonist’s life story. The life of Micky Ward (Mark Wahlberg) has been no bed of roses and the mediocre boxer rarely wins in the ring. He is coached by his half-brother Dicky (Christian Bale) who had once rubbed shoulders with fame only to hit the skids after a boxing failure – he became addicted to drugs and ended up in jail. The Wards take up the challenge to compete for one of the most prestigious boxing titles. This movie will knock you out!

WWW.LONELINESS.PL Jan Komasa’s sensational debut bewitched the panel at the Berlin Film Festival in February. The main character of Suicide Room is a senior high school student Dominik who seems to have it all – wealthy parents, trendy clothes, cool friends, and a beautiful girlfriend. The future seems rosy as he dances his prom night away in a smart suit. His classmates’ cutting remarks about his sexual preferences, though, send him into a deep depression. Dominik starts spending a lot time on the computer. Surﬁng the net leads him to Sylwia, the admin of the suicide _ room bulletin board. He gets trapped in a toxic relationship he cannot escape. A gripping portrait of 20th century loneliness. Sala samobójców, reż. Jan Komasa, ITI Cinema, premiera 8 marca Suicide Room, directed by Jan Komasa, ITI Cinema, premieres on 8 March

Fighter, reż. David O. Russell, Monolith, premiera 4 marca Fighter, directed by David O. Russell, Monolith, premieres on 4 March

KSIĄŻKI|BOOKS ZAPISKI Z PIEKŁA

Jak mówić o „tych sprawach”, nie oblewając się panieńskim rumieńcem, nie nadużywając terminów medycznych ani nie będąc wulgarnym? Wystarczy podejść do sprawy nowocześnie: uznając bliskie stosunki międzyludzkie za rodzaj procesu, a ciała za sprzęty podobne do komputerów. Autorka różowej książeczki Seks... z precyzją i lekkim poczuciem humoru przeprowadza nas przez kolejne etapy znajomości – od pocałunku do...

Ludobójstwo dokonane przez Hutu na pobratymcach Tutsi to jedna z najstraszniejszych zbrodni XX w. Gdy przychodzi o niej mówić, brakuje słów, które opiszą ogrom tej tragedii. A jednak reporter Wojciech Tochman próbuje. Nie jest zdystansowanym obserwatorem, raczej archeologiem koszmaru uczestniczącym w procesie poznawania mordu oraz zrozumienia, jak wygląda sytuacja we współczesnej Rwandzie, gdzie dawni prześladowcy i niedoszłe oﬁary często mieszkają drzwi w drzwi.

LOG IN TO THE WORLD OF SEX How to discuss “the birds and the bees” without blushing girlishly, abusing medical terms or verging on the vulgar? Simply take the modern approach to sex: treat (intimate) interpersonal relationships as processes and bodies as computer devices. With great precision and a touch of humour, the author of the pink book The Sex Instruction Manual takes us through all stages of relationships – from stocking our drinks cabinet in preparation for a date to kissing instructions and advanced sexual techniques.

072_KA_03_Kultura-kor.indd 72

Felicia Zopol Seks. Instrukcja obsługi, wydawnictwo Vesper Felicia Zopol The Sex Instruction Manual: Essential Information and Techniques for Optimum Performance, Quirk Books

CHRONICLES FROM HELL The genocide inﬂicted on the Tutsis by their Hutu neighbours and compatriots is one of the most tragic crimes of the 20th C. No words can describe the enormity of this tragedy, let alone comprehend it. But reporter Wojciech Tochman is trying to do just that – not as a detached observer but rather as an archaeologist unearthing a nightmare. Tochman uncovers and describes the massacre, and examines the current situation in Rwanda.

Strony: Kultura, Gadżety oraz Uroda, przygotowała Ola Salwa – dziennikarka, pisze o wzornictwie, modzie, ﬁlmie, współpracuje z Przekrojem, Filmem, Elle oraz Polityką. Journalist and blogger Ola Salwa writes about design, fashion and culture in Kaleidoscope. She is a contributor to Przekrój, Film, Polityka and Elle. .

Wojciech Tochman Dzisiaj narysujemy śmierć, wydawnictwo Czarne Wojciech Tochman Dzisiaj narysujemy śmierć, Czarne

Zdjęcia/Credits: M.P., Merlin.pl

ZALOGUJ SIĘ DO ŚWIATA SEKSU

11-02-16 09:05

DVD|DVD OSTRE CIĘCIA

MORE FROM McDREAMY

Od traumy do traumy, czyli szósty rok wizyt w szpitalu Seattle Grace. Na początku poznamy losy George'a i Izzie, których życie zawisnęło na włosku w ostatnim odcinku piątego sezonu. W kolejnych odcinkach ktoś odejdzie z zespołu lekarskiego, ktoś do niego dołączy, a z powodu kryzysu ekonomicznego Seattle Grace czeka fuzja z konkurencyjnym szpitalem Mercy West. Nie zmieni się jedno – czarne poczucie humoru będzie odciążać nawet najtragiczniejsze wypadki. Siostro, pilot do DVD!

Season 6 at Seattle Grace Hospital lurches from trauma to trauma. The opening scenes pick up from the cliffhanger where George and Izzie left us at the end of Season 5. In subsequent episodes, someone leaves the hospital, a new staff member joins, and the global ﬁnancial crisis forces Seattle Grace to merge with Mercy West with a whole new cast of characters to love and hate. The only constant is the black humour that brightens up even the most tragic cases and the romance. Seriously.

DOJRZAŁE DŹWIĘKI

Chirurdzy, sezon 6, CD Projekt Grey’s Anatomy, Season 6, CD Projekt

MUZYKA|MUSIC

Już poprzednią płytę Adele (zatytułowaną po prostu 19) docenili zarówno krytycy, jak i szeroka publiczność. Nie inaczej jest z nowym krążkiem 21, dzięki któremu Brytyjka awansuje z klasy debiutantek do grupy dojrzałych i sprawdzonych wokalistek. Jej piosenki nasycone melancholijnym bluesem zarażają przyjemnym rodzajem smutku, a głos wokalistki długo jeszcze wibruje w uszach. Warto wybrać się na wiosenną randkę z Adele.

MATURE SOUND

Adele 21 [Limited], XL recordings Adele 21 [Limited], XL recordings

KONCERT|CONCERT

Adele’s previous album (simply entitled 19) was given the thumbs up by the critics and the public. The same fate awaits the British singer’s latest release 21. Adele now advances from the young talent category to the elite circle of mature and seasoned vocalists. Her songs are soaked in melancholy blues and infect us with a comforting kind of sadness, leaving her voice ringing in our ears for a long time afterwards. Go on a spring date with Adele.

TV|TV

KSIĄŻĘ OPŁYWÓW

Na granicy przetrwania, kanał Viasat Explorer, więcej na: www.viasat.pl

W stwierdzeniu, że Edward Kennedy „Duke” Ellington należał do szlachty muzyki jazzowej nie ma krzty przesady. Amerykański pianista i kompozytor stworzył ponad dwa tysiące utworów, z których lwia część należy do jazzowo-swingowej klasyki, jak choćby It Don't Mean a Thing (If It Ain't Got That Swing) czy Sophisticated Lady. Podczas koncertu 6 kwietnia w warszawskiej Sali Kongresowej najwspanialsze kompozycje Księcia Jazzu wykona Duke Ellington Orchestra.

Edge of Existence, Viasat Explorer Channel. more at: www.viasat.pl

IN A MELLOW TONE It is no exaggeration to say that Duke Ellington was a jazz aristocrat. The American pianist, bandleader and composer wrote over two thousand songs and some of them, e.g. “It Don't Mean a Thing (If It Ain't Got That Swing)” and “Sophisticated Lady”, rank among the all-time classics of jazz and swing. Greatest hits of the master will be performed in Warsaw by the Duke Ellington Orchestra.

Zdjęcia/Credits: M.P., Merlin.pl

Warszawa, Sala Kongresowa, 6 kwietnia Warsaw, Congress Hall, 6 April

SURWIWAL NA KANAPIE

COUCH SURVIVAL

Żeby dowiedzieć się, jak przeżyć w wyjątkowo niegościnnych miejscach na Ziemi, nie musisz tego testować na własnej skórze. Wystarczy, że od 12 do 20 marca w soboty i niedziele o godz. 20 włączysz kanał dokumentalny Viasat Explorer. Wraz z prowadzącym program Na granicy przetrwania irlandzkim dziennikarzem Donaldem MacIntyre zamieszkasz z koczującymi na pustyniach Beduinami, odwiedzisz łowców krokodyli w Papui-Nowej Gwinei, przemieścisz się ostatnią na świecie karawaną lam w Boliwii czy poznasz koczujących na Borneo Cyganów.

You don’t need ﬁrsthand experience to learn how to survive on the roughest terrains on Earth. Just tune into the Viasat Explorer documentary channel on Saturdays and Sundays 12-20 March at 8 pm. Along with Edge of Existence host Irish journalist Donald MacIntyre you will explore the lifestyle of nomadic desert Bedouins, you will visit crocodile hunters in Papua New Guinea, travel with the last llama caravan in the world in Bolivia and you will meet the Sea Gypsies of Borneo. Mark your calendar! 73

072_KA_03_Kultura-kor.indd 73

11-02-16 09:06

GADŻETY ■ GADGETS

Marzec to już prawie wiosna. To „prawie” czyni wielką różnicę. Może w oczekiwaniu na ostateczny koniec zimy warto zafundować sobie trochę lazuru à la tropiki? March means almost spring. But that’s a big “almost”. How about pampering yourself with a dash of tropical azure while it’s still winter? PODRĘCZNY PAN

Z GŁOWĄ W CHMURACH

Wiosenne niebo zaskakuje częstymi zmianami pogody, które najłatwiej określić, odwołując się do tytułu słynnego bollywoodzkiego hitu Czasem słońce, czasem deszcz lub polskiej mądrości ludowej: w marcu jak w garncu. Wahania ciśnienia i temperatur mogą powodować chwilowe rozkojarzenie, dlatego do kluczy dobrze jest przyczepić kolorowy brelok MR.P. Zrobiony z przyjemnego w dotyku plastiku będzie zawsze pod ręką. Cena: 45 zł

Wiosenny spacer to jedna z najprzyjemniejszych aktywności po długiej zimie spędzonej w klimatyzowanych wnętrzach. Co zrobić, gdy z nieba pada kapuśniaczek? Sięgnąć po podnoszącą na duchu parasolkę. Ta zaprojektowana przez Tibora Kalmana i EFM specjalnie dla nowojorskiego Muzeum Sztuki Nowoczesnej nie tylko ochroni nas przed wilgocią, ale także poprawi humor. Cena: ok. 145 zł

A PORTABLE GENTLEMAN The spring sky can often surprise us with its changing weather – best described by the title of the Indian box office hit “Sometimes happiness, sometimes sorrow” or the Polish folk wisdom “March comes in like a lion and goes out like a lamb”. As fluctuating pressure and temperature may cause temporary absent-mindedness, attach this colourful MR.P ring to your keys. Made of soft plastic, it will always be at your fingertips. Price: PLN 45

HEAD IN THE CLOUDS There is nothing more pleasant than a spring walk after a long winter spent in air conditioned interiors. But what if it’s drizzing? Get an umbrella that will lift your spirits. Specially designed by Tibor Kalman and EFM for the Museum of Modern Art in New York, this one will protect you from the rain and cheer you up. Price: PLN 145

BAWEŁNA NA SZNURKU Choć niebieski kojarzy się ze smutkiem (także dzięki muzyce bluesowej), starajmy się walczyć ze schematami i rozweselić wnętrze mieszkania światłem w tym kolorze. Sznur Cable&Cotton da nie tylko jasność, ale i pozwoli na nieco zabawy: kupujemy sznur z 20 lub 35 żarówkami i dobieramy do niego białe, błękitne i granatowe miniabażurki. Gdy nam się znudzi jeden wzór, możemy bawełniane kulki przearanżować. Cena zestawu: ok. 180 zł

COTTON ON A STRING Blue is often associated with sorrow (think of blues music!), but hey, come on and blast away the stereotypes by lightening up your apartment with blue in all its shades. Cable&Cotton not only brightens things up, it’s fun to play with. Buy string lights with 20 or 35 bulbs and match it with white, blue or navy blue minishades. And you can simply rearrange the cotton beads once you get tired of them. Price of the set: PLN 180

WIOSENNE PORZĄDKI Gdy robi się coraz jaśniej i cieplej, pewne ciemne sprawki coraz trudniej ukryć. Sterty przeczytanych magazynów, zapisane kartki, prawie wypalone świeczki, puste opakowania po przeróżnych nowych sprzętach aż się proszą, by je uprzątnąć. Czynność będzie przyjemniejsza, jeśli niepotrzebne rzeczy wrzucimy w paszczę kosza na śmieci MR.P. On się nasyci, nam ulży. Cena: 35 zł

SPRING CLEANING Some dark things come to light once it starts to get brighter and warmer. Heaps of old magazines, scribbled over bits of paper, candle ends, and empty packaging are all waiting to be cleared away. Spring cleaning is more enjoyable when you can throw the waste into the jaws of an MR.P dustbin. Let its load lighten yours. Price: PLN 35

074_KA_03_Gadzety-kor.indd 74

11-02-16 12:24

CIENKA NIEBIESKA LINIA Niebieski jest tradycyjnie kolorem artystów. Symbolizuje twórczość, oryginalność i uduchowienie. Jeśli brakuje ci inspiracji, nawet przy pisaniu rutynowego raportu sięgnij po coś niebieskiego do pisania. Robienie notatek i szkiców oraz rysowanie niebieskich migdałów będzie proste i przyjemne za pomocą turkusowego ﬂamastra Marca Jacobsa. Cena: ok. 30 zł

THE THIN BLUE LINE Blue is the traditional colour of artists big and small – and not just impressionists. Blue symbolises creativity, originality and spirituality. If you ﬁnd yourself lacking inspiration while writing that routine report summarising Q1 2011, get yourself a blue pen. Whether you’re taking notes and drafts or just doodling, this turquoise pen from Marc Jacobs will make the exercise simple and enjoyable. Price: approx. PLN 30

ŁYK ZDROWIA Jednym z tradycyjnych elementów wiosennego rozkładu jazdy jest rytuał oczyszczający. Ci obdarzeni silną wolą trenują na świeżym powietrzu, odwiedzają kosmetyczkę i zaczynają dietę. Na początek proponujemy plan minimum – picie co najmniej ośmiu szklanek wody dziennie. Dzięki magii kolorów ta sączona z błękitnego kubka Koziol PURE będzie wydawała nam się czystsza i zdrowsza. Cena: 17 zł

DLA BLISKICH Kolor nieba to nie tylko znak rozpoznawczy twórców, ale także przyjaciół. Jeśli więc chcemy upewnić kogoś bliskiego, że jest dla nas ważny, koniecznie podarujmy mu gadżet w tym kolorze. Bransoletka Versace to drogocenny dar nie tylko w wymiarze symbolicznym. Połączenie turkusowego acetatu, mieniącego się kolorami tęczy kryształu i wykończeń ze złota tworzy wspaniałą, kosztowną całość. Cena: ok. 2,2 tys. zł

FOR THAT SPECIAL PERSON The colour of the sky is not the preserve of artists – it also symbolises friendship. If you want to make somebody feel special, give him or her something blue. This Versace bracelet is a very precious gift. Literally. Turquoise acetate combined with rainbow crystal and gold trim advertise_POL_composit.pdf 1 2011.01.05. 12:59:17 makes for a magniﬁ cent and expensive piece. Price: approx. 2,200 REKLAMA

DRINKING WILL GET YOU THERE The puriﬁcation ritual is a spring tradition. People blessed with strong will power exercise outdoors, visit beauty saloons and go on a diet. Try drinking at least eight glasses of water per day for starters. The magical colours of Koziol PURE blue cup water give water a purer and healthier look. Price: PLN 17

TRZY W JEDNYM Jeśli cienki pisak to za mało, walcz o inspirację, używając większej powierzchni. Etui na laptopa Marca Jacobsa w neonowym odcieniu niebieskiego ma duże pole rażenia. A dokładnie 38 cm szerokości i C29 cm długości. Z daleka będzie też widać, że jesteś osobą twórczą, więc M gadżet korzystnie wpłynie na twój wizerunek. Bezpieczny będzie też twój komputer, miękko otulony niebieściutką gąbką. Cena: ok. 250 zł Y

Zdjęcia/Credits: M.P., DR

3 IN 1 If a ﬁne pen doesn’t cut it, use some more space in your battle for inspiration. This neon blue laptop cover by Marc Jacobs has an amazing striking range. 38 cm wide and 29 cm high to be exact. It can be seen from a long way off too, so if you are a creative person, it will positively boost your image. And its secure blue padding will keep your computer safe. Price: approx. PLN 250

074_KA_03_Gadzety-kor.indd 75

CMY

11-02-16 12:25

MODA & URODA ■ FASHION & BEAUTY

Wiosna, wiosna, wiosna, ach to ty!, śpiewał dawno temu Marek Grechuta. Z radości na widok pierwszych oznak nowej pory roku umajamy naszą garderobę. “Spring, spring it’s you!”, sang Polish famous singer Marek Grechuta a long time ago. Rejuvenated by the ﬁrst signs of the new season, let’s revamp our wardrobe. Dzisiaj rano niespodzianie zapukała do mych drzwi, wcześniej, niż oczekiwałem, przyszły te cieplejsze dni – tak zaczyna się piosenka Grechuty, tak brzmi też nasze motto na marzec. Zrzucamy ciężkie czapy, robione na drutach szaliki, grube rękawiczki. Uważamy jednak na kapryśną wiosenną pogodę, która już nieraz zaskakiwała nas nagłym porywem zimnego wiatru lub przelotnym deszczem. Bierzemy przykład z Marca Jacobsa, który w obu swoich kolekcjach – „zwykłej” oraz Marc by Marc Jacobs – promuje nakrycia głowy. W tej pierwszej są to ogromne kapelusze stylizowane na lata 70., w tej drugiej bardziej przystosowane do warunków miejskich kapelusiki z wąskim rondem. “She knocked on my doors in the morning out of the blue, warmer days came much earlier than I expected” – begins Grechuta’s song which makes as a great manifesto for March. Let’s shed away thick caps, knitted scarves and heavy gloves, keeping a watchful eye on the capricious spring weather which tends to play tricks on us with gusts of freezing wind or showers. We will follow the footsteps of Marc Jacobs whose prêt-a-porter and Marc by Marc Jacobs collections avidly promote headwear. The ﬁrst one features 1970s style oversized hats and the second one urban headwear with a narrow brim.

Szyja to jedna z najbardziej wrażliwych części ciała. Trzeba szczególnie się o nią troszczyć, bo zaniedbana buntuje się, co przybiera często postać zapalenia migdałków. Otulmy ją więc przyjemną jedwabną apaszką Miu Miu. Stylizowana na męski krawat, z doszytym jabłkiem, jest idealną ozdobą na wczesne wiosenne dni, gdy stęsknieni marzymy o świeżym powietrzu i owocach. Cena: ok. 585 zł

EVE’S APPLE The neck is one of the sensitive parts of the body. Pamper and treat it well, as mistreated, it often develops tonsilitis. Wrap around it a soft silk scarf from Miu Miu. Styled after men’s tie and featuring an add-on apple, it is the perfect accessory for early spring days when we dreamily long of fresh air and fruit. Price: approx. PLN 585

Coś musimy zaoferować w zamian za zimowe czapy, więc na głowy nakładamy kapelusik. Aby nie było nudno, najlepiej w wyraziste wzory. Doskonale sprawdzi się tu charakterystyczny zygzak włoskiej ﬁrmy Missoni, rozpoznawalny na pierwszy rzut oka od przeszło trzech dekad. Czapkokapelusik ma jeszcze jeden atut – jest bardzo przewiewny, bo utkany z lekkiej bawełny, dzięki czemu można go nosić nawet do początku lata. Cena: ok. 975 zł

CHAPEAU BAS! Let’s replace the winter cap with a chic hat. With expressive design to avoid boredom. A good choice is the distinctive “zigzag”, the unmistakable Missoni pattern, which has been its hallmark for over three decades. This neat cap-cum-hat has another advantage – made of gossamer-thin cotton, its is extremely light. A perfect accessory for early summer. Price: approx. PLN 975

CUDOWNA WODA Czy można sobie wyobrazić łatwiejszą i milszą pielęgnację wygładzającą zmarszczki, poprawiającą owal twarzy i ujędrniającą skórę niż tę z dermokosmetykami Eluage? Linia firmy Avène oznacza skuteczność, wygodę i przyjemność w jednym. Dzięki połączeniu retinaldehydów i frakcji kwasu hialuronowego specyfiki intensywnie odbudowują, wygładzają i odżywiają skórę. Idealnym uzupełnieniem kuracji Eluage jest woda termalna również firmy Avène, która odświeży cerę i ukoi podrażnienia wywołane przez klimatyzowane powietrze w biurze i smog poza nim. Cena wody termalnej (150 ml): 37 zł

WONDER WATER Is there an easier and more enjoyable facial care that smoothes out wrinkles, makes skin firm and supple than Eluage dermocosmetic? Avene’s line offers efficiency, comfort and pleasure in one. A special combination of retinaldehydes and hyaluronic acid fractions effectively replenishes and nourishes the skin. Eluage treatment will be best complemented by Avene thermal water that will refresh your skin and soothe irritations caused by office air conditioning and outside smog. Price of thermal water (150 ml): PLN 37

Zdjęcia/Credits: M.P., DR, net-a-porter.com

JABŁKO EWY

CZAPKI Z GŁÓW!

076_KA_03_ModaUroda-kor.indd 76

11-02-16 13:40

WANILIOWA WANNA NOŚ I BŁYSZCZ Eugenia Kim to nowojorska specjalistka od kapeluszy i innych dodatków zdobiących głowę. Wśród jej klientek są liczne gwiazdy znane z doskonałego gustu: Gwyneth Paltrow, Kirsten Dunst czy Cameron Diaz. Na wiosnę przekornie proponuje szarość i błyszczące cekiny zarówno na opasce na włosy, jak i fedorze. Cena: fedora ok. 885 zł, opaska ok. 495 zł

Brytyjska ﬁrma LUSH słynie z produkcji wysokiej jakości kosmetyków do ciała, które wyglądają tak apetycznie, że chciałoby się je zjeść. Zrobione między innymi z naturalnych olejków roślinnych pielęgnują skórę i odprężają. Relaksująca kąpiel z dodatkiem waniliowo-karmelowej babeczki (która się rozpuszcza w wodzie) to jedna z przyjemniejszych wiosennych propozycji. Cena: ok. 18 zł

WEAR AND SHINE Eugenia Kim is a New York-based designer of hats and other headwear accessories. Her clients include stars renown for their excellent taste: Gwyneth Paltrow, Kirsten Dunst or Cameron Diaz. This spring, she puts the spotlight on grey and shimmering sequins on hair bands and fedoras. Price: fedora approx. PLN 885, headband approx. PLN 495

ZIELONO MI! Biedroneczki są w kropeczki, podobnie jak ta jedwabna apaszka Miu Miu. Stuprocentowo wiosenny kolor, czyli soczysta zieleń, poprawi wam humor oraz koloryt lekko zszarzałej po zimie cery. Jeśli nie uznajemy tego odcienia za najbardziej dla nas twarzowy, możemy dyplomatycznie zawiązać apaszkę wokół nadgarstka lub ucha torebki. Jedno spojrzenie na rękę wystarczy, aby nagle poczuć się lekko i swobodnie. Cena: ok. 735 zł

VANILLA BATH British LUSH is famous for high quality body care cosmetics which look so appetizing you’d love to devour them. Made of natural plant oils, they pamper and relax the skin. A relaxing bath with a caramel vanilla cupcake (dissolving in water) is one of the most delicious options available this spring. Price: approx. PLN 18

LEKKI KROK MAKE IT GREEN! Dots are in, just like this silk scarf by Miu Miu. It comes in vivid green, the ultimate spring colour that will lift your spirits high and revive slightly ashen winter skin. And if you think that green is not very becoming, wrap it around your wrist or handbag handle. One glance at your hand will suddenly make you feel light and free. Price: approx. PLN 735

ETNO ETRO

Zdjęcia/Credits: M.P., DR, net-a-porter.com

Jeśli nie podobają nam się cekiny oraz dzianina, możemy wybrać szarą fedorę ﬁrmy Etro z etniczną wstawką. Barwne koraliki dyskretnie przełamują zgaszoną powagę szarego kapelusza i wpuszczają trochę fantazji do naszej garderoby. Z takim dodatkiem można spokojnie iść na wiosenny spacer, a w wakacje zabrać go na plażę. Lato, lato, lato, echże ty! Cena: 1950 zł

ESKETHNO ETRO And if you don’t fancy sequins and knits, choose a grey fedora with ethnic accents from Etro. Colourful beads subtly brighten up the muted tones and sombre look of the grey hat and add some ﬂair to our wardrobe. A perfect accessory for a spring walk or a beach outing in the summer. Summer, summer, its you! Price: PLN 1,950

Najmodniejszy w tej chwili projektant, czyli Marc Jacobs, proponuje w swojej drugiej linii (Marc by Marc Jacobs) łączenie elegancji ze swobodą i oczywiście nakryciem głowy. Kolekcja idealnie nadaje się na wczesną wiosnę, gdy poranki i wieczory są jeszcze chłodne, ale środek dnia już bardzo ciepły. Jacobs doskonale zachowuje równowagę między odkrywaniem i zakrywaniem ciała, stonowanymi i ostrymi kolorami, a wszystko po to, by zaznaczyć piękną, smukłą sylwetkę. Marc by Marc Jacobs, kolekcja wiosna–lato 2011

LIGHT STEP In his second line (Marc by Marc Jacobs), the hottest designer Marc Jacobs mixes sophistication with casual style and culminates it with headdress. It’s a perfect collection for early spring when mornings and evenings are still chilly, but noon is very warm. Jacobs achieves the perfect balance between revealing and covering the body, subdued and bright colours to ﬂutter the beautiful slim silhouette. Marc by Marc Jacobs, 2011 spring-summer collection 77

076_KA_03_ModaUroda-kor.indd 77

11-02-16 13:19

GWIAZDOZBIÓR ■ OUT AND ABOUT

The Social Network – lubię to! The Social Network – Like it!

Najlepsi aktorzy: Natalie Portman (Czarny Łabędź) i Colin Firth (Jak zostać królem). Best actress and actor: Natalie Portman (Black Swan) and Colin Firth (The King's Speech).

Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej już po raz 68. przyznało swoje nagrody. Na gali rozdania Złotych Globów w Beverly Hilton Hotel w Los Angeles pojawiła się śmietanka światowego kina. Zwycięski film minionego roku to The Social Network o twórcach Facebooka. Film wygrał też w kategorii scenariusz, muzyka i najlepszy dramat. Deszcz nagród nie dziwi, w końcu na długo przed ich wręczeniem właśnie na Facebooku komentowano nominacje, a w internetowych rankingach film o twórcach portalu zdobywał najwięcej głosów...

Paprocki Przybylski, Jacyków. Designers: Pwski, Przybylski , Jacyków.

Michael Douglas po walce z nowotworem wraca na salony. Michael Douglas returns to the spotlight having recovered from cancer.

Olivia Wilde to chyba najlepiej ubrana i najładniejsza pani doktor. Tylko co na to jej przełożony, dr House? Olivia Wilde must be the best dressed and prettiest doctor ever. Her boss House MD would approve.

Angelina, szmaragdowa suknia i Brad. Angelina, the emerald gown and Brad.

Robert de Niro i statuetka za całokształt twórczości. Robert de Niro and his lifetime achievement award.

Scarlett Johansson bez nominacji. Scarlett Johansson without a nomination.

Zdjęcia/Credits: East news (3), Wire Image/FPM, Glinka Agency (3), Bew, M.P.

Hollywood Foreign Press Association presented its awards for the 68th time. The Golden Globes gala at the Beverly Hilton Hotel in Los Angeles featured the biggest names in the movie business from all over the world. Last year’s Best Motion Picture award went to The Social Network, a drama about the founders of Facebook. The movie also won in the Best Screenplay, Best Original Score and Best Director categories. This stunning success did not come as any surprise. The gala nominations had long been avidly discussed on Facebook and The Social Network was way ahead in all the Internet polls.

078_KA_03_Gwiazdozbior-kor.indd 78

11-02-16 09:07

Zdjęcia/Credits: East news (3), Wire Image/FPM, Glinka Agency (3), Bew, M.P.

Polka na paryskim bruku A Pole in Paris

„Jako wąż i nie wąż” – sukienka z paskiem na grzbiecie i tak obcisła, że jest jak druga skóra. The snake-like red gown with a stripe along the spine ﬁts like second skin.

Pomysł kolekcji inspirowanej filmem Coppoli Dracula już od dawna dojrzewał w wyobraźni Ewy Minge. Projektantka w końcu go zrealizowała i po raz pierwszy zaprezentowała podczas Paryskiego Tygodnia Mody. Teatralne show kreacji haute couture odbyło się w słynnym paryskim Hotelu Bristol. Mimo że całą kolekcję zdominowały dwa kolory, trzeba przyznać, że propozycje były drapieżne. Wszystko za sprawą stylu glam rock. Było dużo seksownych rozcięć i podkreślających kobiecą sylwetkę fasonów. Suknie ozdobiono lśniącymi grafitowymi kryształami i rubinowymi dodatkami. Stylizację przygotowała francuska ulubienica gwiazd Azadeh Zoraghi. To piąty pokaz Minge w Paryżu. Następny odbędzie się w Nowym Jorku. The idea of a collection inspired by Coppola’s Dracula had long been brewing in Ewa Minge’s imagination. The Polish couturier finally made her dream a reality and unveiled the results during Paris Fashion Week. Her grand haute couture show was held in the famous Bristol Hotel in Paris. Minge’s creations were dominated by two colours, but with their Glam Rock aesthetic they looked truly rapacious – abundant in sexy slits and cuts fluttering for the feminine figure. All numbers were decorated with shiny charcoal grey crystals and ruby accessories. Minge’s fifth Paris show was styled by the favourite French star stylist, Azadeh Zoraghi. Her next show will be staged in New York.

Czerwone i czarne – Stendhal pokochałby tę kolekcję. The Red and the Black – Stendhal would have loved the collection.

Cheech Marin z żoną Nataszą. Cheech Martin with his wife Natasha.

Ewa Minge między Wiktorią i Martą Grycan. Ewa Minge (centre) with Wiktoria and Marta Grycan.

Top modelka Adriana Karembeu. Top model Adriana Karembeu. 79

078_KA_03_Gwiazdozbior-kor.indd 79

11-02-16 09:08

reklama_Kaleidoscope.indd 1

7-02-11 16:47:18

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

LOT info LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI CONTENTS POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

OUR FLEET

MILES & MORE

MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS

BAGAŻ

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

II IV VI VII IX X XII XIV

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

MARZEC | MARCH 2011

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 1

11-02-16 09:10

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NOWE POŁĄCZENIA Z WARSZAWY JUŻ W SPRZEDAŻY

Toronto New York Chicago

Hambur Amsterdam

NEW DESTINATIONS FROM WARSAW NOW AVAILABLE

TALLINN BRATISLAVA BEIRUT KALININGRAD YEREVAN TBILISI CAIRO DAMASCUS HANOI

London

from 10 May/ od 10 maja from 17 May/ od 17 maja from 16 June/ od 16 czerwca from 28 June/ od 28 czerwca from 1 July/ od 1 lipca from 15 Sep/ od 15 września from 27 Oct/ od 27 października from 2 Nov/ od 2 listopada from 13 Nov/ od 13 listopada

Brussels Düsseldorf Frankfurt

Paris

Zürich Geneva Milan Turin

Grenoble Nice Lisbon

POŁĄCZENIA CZARTEROWE

Madrid

Barcelona

LOT CHARTERS

WARSZAWA

Grenoble, Taba, Warna, Krabi, Cagliari, Sharm el Sheikh, Split, Lizbona, Lanzarote, Tel Aviv

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 2

Cagliari

11-02-16 09:11

Helsinki

St. Petersburg

Tallinn Stockholm

Riga Copenhagen Kaliningrad

Hamburg Szczecin Gdańsk Berlin Poznań dam Bydgoszcz Warszawa s Wrocław üsseldorf Katowice Kraków Rzeszów Frankfurt Prague Munich Vienna

Zürich

Moscow

Vilnius Minsk

Lviv

Kiev

Bratislava

Budapest

Hano

Odessa

Milan Bucharest Belgrade

Tbilisi

Split Roma

Varna Sofi a Istanbul

Yerevan

Athens

Damascus

m ar Sh ba kh Ta hei S el

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 3

i Ca

LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET

Larnaca

Beirut

Tel Aviv

III 11-02-16 09:14

nasza flota our fleet

BOeIng 787 DreamLIner w PLL LOT LOT już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach LOT-u już w 2012 r. Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach. Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z zewnątrz. Wilgotniejsze powietrze w kabinie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.

BOeIng 787 DreamLIner jOIns LOT lot will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights. Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and a soundproof system translate into a better ambience for passengers during the flight.

BOEING 737-400 54,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229

31,01 m 793 km/h 2200 km** 36/72

793 km/h 3000 km** 48/99

31,68 m 793 km/h 2600 km** 82

EMBRAER 145 29,90 m 793 km/h 2400 km** 70

36,45 m

EMBRAER 175

29,87 m 772 km/h 1700 km** 48

ALENIA ATR-42 27,17 m 478 km/h 1200 km** 64

26,67 m 532 km/h 1000 km** 46

*w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu | *including two aircraft at the government disposal ** dla kompletu pasażerów | ** for the full of passengers *** w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC | *** including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane

IV 080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 4

LOT info | nasza fLOTa | our fleet

11-02-16 09:14

ODBIERAJ MILE MILES & MORE

NIE WYCHODZĄC Z DOMU! Rób zakupy w sklepach internetowych współpracujących z PAYBACK, zbieraj punkty i wymieniaj je na mile Miles & More bądź inne atrakcyjne nagrody!

JAK ZBIERAĆ PUNKTY ZA ZAKUPY W INTERNECIE? 1. 2. 3. 4.

Wejdź na www.payback.pl i wybierz zakładkę “punkty online”. Kliknij w ikonę interesującego Cię sklepu. Wpisz w odpowiednim polu numer swojej karty PAYBACK. Rób zakupy do woli – punkty naliczą się automatycznie!

5 1°mPila re

JAK ZDOBYĆ 1 500 MIL MILES & MORE?

= & Mo s Mile

Przykładowe transakcje w wybranych sklepach.

1 000 °P

Lot: 1 000 °P za każdą transakcję

Lot na Twojej trasie

Audioteka: 10 °P za 1 zł

Półroczna prenumerata wydania audio Newsweeka” “

900 °P

Photobox: 3 °P za 1 zł

Wywołanie zdjęć z wakacji

450 °P

Travelplanet: 1 °P za 1 zł

Twoje wakacje

KDC: 3 °P za 1 zł

Trylogia Millennium” Stiega Larssona “

Conrad: 4 °P za 1 zł

Czytnik e-booków ODYS

High Class: 1 °P za 1 zł

Walizka Roncato

299 °P

Czerwona Maszyna: 2 °P za 1 zł

Elegancki wizytownik

218 °P

2 040 °P

7 500 punktów PAYBACK po zamianie według przelicznika 5 °P = 1 mila daje Ci 1 500 mil Miles & More!

Nie masz jeszcze karty PAYBACK? Odwiedź jednego z naszych partnerów lub wejdź na www.payback.pl GŁÓWNI PARTNERZY

i zamów kartę.

297 °P 2 296 °P

7 500 °P

TO CI DAJE:

1 500 mil

OFICJALNI PARTNERZY

NOWY R PARTNE

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 5

11-02-16 09:15

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY MILES & MORE MILES & MORE PROGRAMME

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY

MILES & MORE

JAK TO ZROBIĆ

Należy wypełnić aplikację, która dostępna jest w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów. Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy. Aplikacja dostępna jest również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl

Liczy obecnie 18 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie. Stworzony został dla osób często podróżujących Polskimi Liniami Lotniczymi LOT. Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na wszystkich połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance i wielu innych. Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.

HOW TO JOIN

Miles & More has 18 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe. The Miles & More Programme has been created for those who frequently travel with LOT Polish Airlines. By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on all Star Alliance flight connections likewise on many others. The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.

First, fill in the application form available at LOT offices, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information. The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl

Triple your miles with LOT!

Lataj LOT-em i zbieraj potrójne mile! Now, traveling in Business Class can earn you triple miles on all LOT Polish Airlines flights!

Aby wziąć udział w promocji, należy zarejestrować się na stronie miles-and-more.pl. Szczegóły oferty dostępne są również w centrum obsługi programu pod numerem +48 22 5 777 222. Prawdziwy komfort podróżowania w klasie biznes i potrójne mile czekają na Państwa już teraz! Oferta ważna do 30.04.2011.

To participate in the promotion, please register online at miles-and-more.pl. For more information please call the Service Center at +48 22 5 777 222. True comfort of traveling in Business Class and triple miles are waiting for you right now! Offer valid until 30/04/2011.

Pod numerem telefonu +48 22 5 777 222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekają na pytania. Dokonają rezerwacji przelotu, sprawdzą stan Twojego konta milowego oraz udzielą odpowiedzi na wszelkie pytania w języku polskim lub angielskim.

Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777 222. They will book your flight, check how many miles you’ve earned and answer your questions in Polish or English.

Fot. Marta Lewandowska

Teraz podróżując w klasie biznes, można zgromadzić aż trzy razy więcej mil na wszystkich połączeniach LOT–u .

PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM/PARTNERS IN POLAND

Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl For more details please visit our website www.miles-and-more.pl

VI 080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 6

LOT info | MILES & MORE

11-02-16 09:15

Lot News lot news

What next for BaBimost airport?

Fot. Marta Lewandowska

Co DAleJ Z lotnIsKIeM w BABIMośCIe? To pytanie 28 stycznia zadawali sobie specjaliści z branży lotniczej, którzy na zaproszenie lubuskiego europosła Artura Zasady odwiedzili Port Lotniczy Zielona Góra/Babimost. w konferencji roboczej wzięli udział m.in. Krzysztof Banaszek, prezes Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, Zbigniew Mączka, wiceprezes Urzędu lotnictwa Cywilnego, dr Izabela szymajda, dyrektor ds. regulacji lotniczych Pll lot sA, Jacek Balcer, dyrektor Biura PR, Komunikacji Korporacyjnej i spraw społecznych Pll lot sA, Andrzej Ilków, dyrektor w Przedsiębiorstwie Państwowym „Porty lotnicze”, Maciej Król, prezes spółki lotnisko Zielona Góra/Babimost, i Ryszard Dobrowolski, dyrektor Portu lotniczego Zielona Góra. – Lotnisko w Babimoście jest integralną częścią Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego. I tak jak walczymy o S3, która jest kręgosłupem drogowym korytarza, tak samo musimy pamiętać o naszym porcie lotniczym. Jest on jednym z trzech, obok Szczecina i Wrocławia, który zawiera się w korytarzu, w jego polskiej części – przekonywał poseł Artur Zasada. – Nie może być tak, że nasze lotnisko nagle przestanie działać. Tutaj transportowane będą towary z północy Europy do Adriatyku, a także w drugą stronę. Przekonujemy, że mamy wiele możliwości i tylko od nas zależy, czy uda nam się je wykorzystać. Jak zdradził lubuski europoseł, w ciągu trzech miesięcy zostanie opracowana strategia marketingowa dla terenu lotniska. Dokument wskaże kierunek dalszych działań na najbliższą dekadę. na pewno w niedalekiej przyszłości zielonogórski port lotniczy doczeka się montażu Ils-u. Jego zakup sfinansuje samorząd województwa. – Wszyscy wierzymy w rozwój lotniska. Zapewniam, że pod koniec marca będzie dostępna jego strategia rozwoju. W kwietniu zapewne znów spotkamy się z fachowcami, których dziś zaprosił nasz europoseł – dodała marszałek województwa lubuskiego elżbieta Polak. wsparcie obiecali także wojewoda lubuska Helena Hatka oraz posłanka Bożenna Bukiewicz i senator stanisław Iwan. Artur Matyszczyk

This was the main topic on the agenda when aviation experts visited Zielona Góra’s Babimost Airport on 28 January at the invitation of Artur Zasada, euro-deputy for Lubuskie Voivodeship. The attendees of the working conference included Krzysztof Banaszek, President of the Polish Air navigation services Agency, Zbigniew Mączka, Vice-President of the Civil Aviation office, Izabela szymajda PhD, Air Regulations Director of Pll lot s.A., Jacek Balcer, Director of the PR, Corporate Communications and social Matters Department of Pll lot s.A., Andrzej Ilków, Director of the state-owned Polish Airports “Porty lotnicze” company, Maciej Król, President of lotnisko Zielona Góra/Babimost company, and Ryszard Dobrowolski, Director of Zielona Góra Airport. “Babimost Airport is an integral part of the Central european transport Corridor”, said Aartur Zasada. “And so, just as we are fighting for the s3 highway which is the crucial road in the region, we need to remember the airport. This is one of the three airports – the others being szczecin and wrocław – that lie within the air corridor. we cannot just allow our airport to suddenly stop operating. Goods from the north of europe are going to be transported from here to the Adriatic, and in the opposite direction as well. we need to convince the public that there are excellent development opportunities here and that it is entirely up to us to make the most of them.” The euro-deputy revealed that a marketing plan for the airport will be drawn up within the next three months. This paper will outline the plans for the airport over the next decade. Zielona Góra airport will be equipped with an Instrument landing system funded by the voivodeship government in the nearest future. “we all believe in the development of the airport”, said lubuskie Voivodeship Mayor elżbieta Polak. “I can assure you that a new strategy for developing the airport will have been prepared by the end of March. we will be meeting with the experts invited here today by our euro-deputy again in April.” lubuskie Voivode Helena Hatka, Deputy Bożenna Bukiewicz and senator stanisław Iwan all expressed their support for the project. Artur Matyszczyk

w konferencji w Babimoście wzięli udział m.in.: (od lewej) Jacek Balcer, dr Izabela szymajda, Maciej wojciechowski, Maciej Czajkowski (obaj Polska Agencja Żeglugi Powietrznej), Filip Czernicki (Przedsiębiorstwo Państwowe „Porty Lotnicze”), Artur Haładyn, Adam sikora (obaj Aeroklub Ziemi Lubuskiej).

LOT info | news | news

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 7

VII 11-02-16 09:15

LOT NEWS LOT NEWS

LOT VOTED “BEST AIRLINE IN EASTERN EUROPE”

LOT NAJLEPSZĄ LINIĄ W EUROPIE WSCHODNIEJ 17 stycznia w Nowym Jorku odbyła się uroczystość wręczenia nagród przyznawanych przez amerykański magazyn Global Traveler. W kategorii „Najlepsza Linia w Europie Wschodniej” nagrodę po raz kolejny otrzymały Polskie Linie Lotnicze LOT. Podczas uroczystej gali w Andaz 5th Avenue w Nowym Jorku wręczono nagrody w 62 kategoriach związanych z podróżami. PLL LOT już trzeci rok z rzędu triumfowały w kategorii „Best Airline in Eastern Europe”. – To dla nas wielkie wyróżnienie. Najbardziej cieszą nas nagrody przyznawane przez zadowolonych Klientów, jest to wyraz uznania dla naszych wysiłków. Bardzo dziękuję naszym Pasażerom za docenienie naszej pracy i wspaniałemu Zespołowi Pracowników PLL LOT za tak skuteczne działanie – powiedziała Dorota Haller, dyrektor Biura Marketingu i Produktu PLL LOT, która odebrała nagrodę. Global Traveler jest amerykańskim magazynem, którego nakład wynosi 100 000 egzemplarzy. Kierowany jest do grupy wysokiego stopnia menedżerów często podróżujących po USA i po całym świecie. Najlepsi w 62 kategoriach związanych z podróżami zostali wyłonieni w wyniku otwartych ankiet wypełnionych przez czytelników magazynu w okresie od 1 stycznia do 31 sierpnia 2010 r.

When Global Traveler magazine held its awards ceremony in New York City on 17 January, LOT Polish Airlines was voted “Best Airline in Eastern Europe” for the third year running. Awards in 62 categories were handed out during the gala event at the Andaz on 5th Avenue. “This is a great distinction for us”, said LOT Polish Airlines Marketing and Product Department Director Dorota Haller on receiving the award. “We are delighted to receive awards from satisfied Customers and we see it as a recognition of our efforts. I would like to thank all our Passengers for appreciating what we do and I want to congratulate the entire team of LOT Polish Airlines for putting in such an excellent performance.” Global Traveler is a US monthly travel magazine with a circulation of 100,000 copies. It is addressed to senior managers who frequently travel within the USA and internationally. The winners in all 62 categories were selected based on a reader survey in the period from 1 January until 31 August 2010.

Statuetkę odebrała Dorota Haller, dyrektor Biura Marketingu i Produktu PLL LOT z rąk Vince’a Papale, byłego gracza Philadelphia Eagles (NFL). LOT Polish Airlines Marketing and Product Department Director Dorota Haller received the award from former Philadelphia Eagles (NFL) player, Vince Papale.

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM

LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

VIII 080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 8

LOT info | NEWS | NEWS

11-02-16 09:16

bagaż

your luggage

BaGaŻ REJEstRowaNy PRZEwoŻoNy w LUKU BaGaŻowyM CHECKED LUGGaGE aLLowaNCEs

BaGaŻ PoDRĘCZNy PRZEwoŻoNy Na PoKŁaDZIE saMoLotU CaRRy oN LUGGaGE aLLowaNCEs

BaGaŻ DLa DZIECI Do Lat DwÓCH fREE LUGGaGE aLowaNCEs foR CHILDREN UP t0 2 yEaRs of aGE

Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu. Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm. Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 165 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 40 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 50 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 60 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady. Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 115 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady. On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage. All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee. On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches). The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 165 in the case of flights from Poland, • 40 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 50 in case of flight from the U.S.A., • CAD 60 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 115 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada. Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łączne wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg. Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*. Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki. On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds). The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*. Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight). Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***. Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.

* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. *** Rates may differ on various markets

BEZPIECZEństwo

safEty

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free. NIE tELEfoNujEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis„Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

No SMoKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop. No CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

LOT info | bagaż | your luggage

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 9

ix 11-02-16 09:16

DEKLARACJE CELNE DO KANADY LOT DO KANADY

DEKLARACJE CELNE DO KANADY POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji można uzyskać

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie. Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem. X 080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 10

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki lub butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca. CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego. CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT info | DEKLARACJE CELNE DO KANADY

11-02-16 09:16

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 11

11-02-16 09:17

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA LOT DO USA

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

Z wszelkimi pytaniami dotyczącymi przedmiotów podlegających zgłoszeniu lub ocleniu należy zwracać się do pracowników Służby Celnej. XII 080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 12

OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTANĄ PAŃSTWO RÓWNIEŻ DEKLARACJĘ WIZOWĄ I-94. Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające Zieloną kartę lub wizę imigracyjną. Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi lub wwozi do Stanów Zjednoczonych więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy

WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

1. Nazwisko 2. Imię 3. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płeć (męska – M, żeńska – F) 6. Data wydania paszportu: dzień/miesiąc/rok 7. Data ważności paszportu: dzień/miesiąc/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpoczęcia międzynarodowej podróży lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzień/miesiąc/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowość i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym można Pana/Panią zastać 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imię 20. Data urodzenia: dzień /miesiąc/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)

LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

11-02-16 09:17

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne. TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 13

w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż, lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp., nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować. Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

XIII 11-02-16 09:17

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

ZRELAKSUJ SIĘ Z: CHOPIN SIT AND RELAX: CHOPIN AVE MARIA NO MORRO

VIOLETTA VILLAS

PRZYJDZIE NA TO CZAS

VIOLETTA VILLAS

SZCZESCIA NIE SZUKAJ DALEKO

VIOLETTA VILLAS

NIE MA TAKICH OCZU

VIOLETTA VILLAS

FIGA Z MAKIEM

VIOLETTA VILLAS

DO TWARZY MI W FARTUSZKU

VIOLETTA VILLAS

JA CI NIE WIERZE

VIOLETTA VILLAS

BLEKITNA TARANTELLA

VIOLETTA VILLAS

JAK NIE, TO NIE

VIOLETTA VILLAS

USMIECHEM MILOSC SIE ZACZYNA

VIOLETTA VILLAS

SOSNA Z MEGO SNU

VIOLETTA VILLAS

WSZEDZIE GDZIE TY

VIOLETTA VILLAS

GRANADA

VIOLETTA VILLAS

OŻEN SIE JOHNY

VIOLETTA VILLAS

TAKI MROZ

VIOLETTA VILLAS

JA JESTEM VIOLETTA

VIOLETTA VILLAS

DO CIEBIE MAMO

VIOLETTA VILLAS

RÓŻNE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI – WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PAŃSTWA PRZYJEMNOŚCI I RADOŚCI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC - OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT RUN

VAMPIRE WEEKAND

HOME

GLASSER

INDESTRUCTIBLE

ROBYN

GOLDEN TRAIN

PENGUIN PRISON

COMPARED TO WHAT

JOHN LEGEND

TOO MANY MIRACLES

BADLY DRAWN BOY

IT’S MY PARTY

QUINCY JONES

LITTLE LADY

GENERAL ELEKTRIKS

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND MOVIE THEMES

ROCKOWE SMACZKI LETS ROCK

PIANO CONCERTO NO.3 IN C MINOR, OP.37, I. ALLEGRO CON BRIO

THE WHITE STRIPES

ANDRAS SCHIFF/BERNARD HAITINK/ STAATSKAPELLE DRESDEN – L.V.BEETHOVEN

DANSES CONCERTANTES, I. MARCHE-INTRODUCTION

SEVEN NATION ARMY JAMIE MY INTENTIONS ARE BASS

!!!

PUDDLE OF MUDD

SYMPHONY NO. 101 D-DUR

SLASH / FERGIE

SIR ROGER DE COVERLEY

VAMPIRE WEEKEND

JOSEPH HAYDN FRANK BRIDGE

BEAUTIFUL DANGEROUS

THE PARK ON PIANO

DANZIG

SERENADE NO. 9 D-DUR „POSTHORN” - 3 - CONCERT

ARIEL PINK

BLOOD AND TEARS

LA VALSE

ASHKENAZY/VLADIMIR NOVKA - M. RAVEL

SYMPHONY NO. 2, ADAGIO

SERGEI RACHMANINOV

BRIGHT LIT BLUE SKIES

PLUNDERED MY SOUL

BRUCE SPRINGSTEEN

HANDS

SAD BUT TRUE

THE TING TINHS

METALLICA

BEN WESTBEECH

HANG AROUND

HIM

BETCHA WOULDN’T HURT ME

EDITORS

QUINCY JONES

I WANT A LITTLE DOGGIE

THE ROLLING STONES

YOU KNOW ME BETTER

LAST TANGO IN PARIS

SOREN SIEGUMFELDT’S STRING SWI

LENA HORNE

GUANO APES

ROISIN MURPHY

THE PINK PANTHER THEME

HENRY MANCINI

WALDECK

SOUNDGARDEN

OPEN YOUR EYES

TEACHER

PETER GUNN

SARAH VAUGHAN

BEI MIR BIST DU SCHON

BLACK HOLE SUN

FEEL IT AROUND

WASHED OUT

CHARLESTON BUTTERFLY

PAROV STELAR TAPE FIVE

RED HOT CHILI PEPPERS

WOLFGANG AMADEUS MOZART

POST IT

MO CA

SUMMERTIME

RUN

VALSE OP.39 - 15

JAN A. P. KACZMAREK

THAT’S SAXISM

PHYSICS

BEBO BEST

BREAKING THE GIRL

JOHANNES BRAHMS

JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ

JE T’AIME BB

BLURRY

STUTTGARTER KAMMERORCHESTER/DENNIS RUSSELL DAVIES – I.STRAVINSKY

(COME FROM THE) SHEA TOWN

SUNSET BLVD

HIP WALK

SUNSET BLVD

JETHRO TULL

WAITIN’ ON A SUNNY DAY

STOP THIS WORLD

DIANA KRALL

DANCE ME TO THE END OF LOVE

MADELEINE PEYROUX

THE BEAT GOES ON

HEARTKILLER

JOJO EFFECT

I’M ALL RIGHT

PAPILLON

MADELEINE PEYROUX

SEE LINE WOMAN

HYPNOTIZE YOU

RANDY CRAWFORD

NERD

SUNSHINE

RYE RYE

BOMBAY

EL GUINCHO

YOUNG AREN’T YOUNG

THE HUNDRED IN THE HAND Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA (IMS), lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing. On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA (IMS), a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.polska.com 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND

WYGRAĆ MIŁOŚĆ

Leslie, doświadczona terapeutka, zakochuje się niczym nastolatka w jednym ze swoich pacjentów, kontuzjowanym koszykarzu Scottim. On zaś, nieświadomy jej uczuć, traci głowę dla jej przyjaciółki z dzieciństwa – z wzajemnością. Oboje marzą o uroczystym ślubie, nie podejrzewając, że los przewidział dla całej trójki inne role w tej romantycznej komedii. JUST WRIGHT Leslie, an experienced therapist, falls head-over-heels in love with the injured basketball star Scott. He, on the other hand, unaware of how she feels, falls for her long-time friend – who returns his feelings. Both dream of a joyous wedding, unaware, that fate will play part in this romantic comedy and their roles will be quite different to what they expected.

Gatunek: komedia romantyczna Reżyser: Sanaa Hamri Obsada: Queen Latifah, Paula Patton Długość: 100 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 6 Wersja: ang., pol. Copyright: Fox

XIV 080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 14

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-02-16 17:06

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

MUZYKA ŚWIATA WORLD MUSIC

LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT RADIO

POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSIC

ZGODNIE Z PLANEM (MOZE ŚWIT BŁYŚNIE)

PINK FLOYD

MELODY GARDOT

RICKY MARTIN & JOSS STONE

SENZA UNA DONNA

LISBOA, RIO E HAVANA

THESE ARE THE WORDS

RAZ DWA TRZY

LEARNING TO FLY

LES ETOILES

THE BEST THING ABOUT YOU IS ME

CIESZYŃSKA

ZUCCHERO & PAUL YOUNG

KRAINA MIŁOŚCI

CHER

SID I NANCY

PETER SCHILLING

WSZYSTKO KWITNIE WKOŁO (WIOSNA)

LOS LOBOS

VANESSA DA MATA

B.O.B.

HEART OF GLASS

ONE LOVE

BLACK AND YELLOW (T-MIX)

ARTUR ANDRUS BAJM

ROBERT GAWLIŃSKI SKALDOWIE

SUWALSKIE BOLERO

DOROTA MIŚKIEWICZ & GRZEGORZ TURNAU

MAREK AURELIUSZ

DOVE L’AMORE MAJOR TOM LA BAMBA

BLONDIE

SEA OF LOVE

HONETDRIPPERS

UNDER THE BRIDGE

BETO BETUK & FERNANDO GIRAO

BEAUTIFUL WORLD

PAKO SARR

MAYBE

ASA

VIAGEM

SARA TAVARES

MY VILLAGE

PAKO SARR

TICKIN’ CLOCK

JAMES BLUNT

ROLLING IN THE DEEP

ADELE

HOLD MY HAND

MICHAEL JACKSON (FEAT. AKON)

I’LL BE IN THE SKY

WIZ KHALIFA (FEAT. T-PAIN)

RAINING MEN

RIHANNA (FEAT. NICKI MINAJ)

POISON (CAHILL RADIO EDIT)

KARIM MARTUSEWICZ & WOJCIECH WAGLEWSKI

RED HOT CHILI PEPPERS

FUG

NICOLE SCHERZINGER

ŻYCIE JAK POEMAT

YELLOW RIVER

COMMENT

OH KATY

SZYMON WYDRA & CARPE DIEM

CHRISTIE

PAKO SARR

BOBBY BAZINI

WIEM ŻE JESTEŚ TAM

A VIEW TO A KILL

NOS DOM

BLOW

ANIA WYSZKONI

WIARA

IRA

SPOZA NAS

DURAN DURAN

THE LAND OF MAKE BELIEVE

BUCKS FIZZ

MOI LOLITA

NANCY VIEIRA

BE MY MAN

ASA

SORE

KE$HA

HOLD IT AGAINST ME

BRITNEY SPEARS

MIECZYSŁAW SZCZEŚNIAK

ALIZEE

DIOGAL

USHER

HALO HALO

HOW DO YOU DO IT

HOW COULD WE BE WRONG

TONIGHT (I’M LOVING YOU)

PATRYCJA MARKOWSKA

GERRY & THE PACEMAKERS

CHARLOTTE MCKINNON

ENRIQUE IGLESIAS (FEAT. LUDACRIS)

MAM WSZYSTKO JESTEM NICZYM

GOODBYE YELLOW BRICK ROAD

DOM

ALL MY PEOPLE

ROBERT KASPRZYCKI

RUCHOME PIASKI

VARIUS MANX

GRANDA

BRODKA

ANIOŁ WIEDZIAŁ

KAYAH

ELTON JOHN

MORE THAN WORDS

EXTREME

JEALOUS GUY

JOHN LENNON

DESERT ROSE

STING

PAKO SARR

ZULA ZULA

NECO NOVELLAS

WHY CAN’T WE

ASA

BLACK MAGIC WOMAN

LILA DOWNS & RAUL MIDON

MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION – CHIC BEATS BAREFOOT IN THE HEAD

A MAN CALLED ADAM

DON’T LOOK BACK

BLISS

LE VICOMTE

SOEL

WHERE WOULD I BE (SEM SEU AMOR

ADANI & WOLF

MYSTIQUE

COLLECTIVE SOUND MEMBERS

RELEASE

URSULA RUCKER

E PRECISO PERDOAR

DONATI

JANEIRO

MYSTIC DIVERSIONS

UM VIOLAO E MUITA SAUDADE

SOULEIADO

AUTUMN EVENING BREEZE

SOUND PROVIDERS

SEEING JULIE

KASKADE

TALK TO ME

INTAKT

YMA

BOOZOO BAJOU

SASHA LOPEZ

PERFECT

PINK

CRASH AND BURN

NADIA ALI

HEART AND I

ROBBIE WILLIAMS

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND

SECRETARIAT

Helen Chenery, gospodyni domowa i matka, przejmuje stajnię wyścigową po chorym ojcu. Wbrew oczekiwaniom specjalistów, którzy wróżą jej rychłą klęskę radzi sobie świetnie, zaś ozdoba jej stajni – koń wyścigowy Secretariat trenowany przez sędziwego trenera Luciena Laurin – zdobywa w 1973 roku niepobity do dzisiaj rekord: Potrójną Koronę. SECRETARIAT Housewife and mother Penny Chenery takes over the stable of her sick father. Defying the experts, who all predict an imminent failure, she gets to grips with the challenge, and the jewel in her racing crown – the racehorse Secretariat, trained by trainer Lauciena Laurin – beats a yet-unbeaten record in 1973: a Triple Crown.

Gatunek: dramat, familijny Reżyser: Randall Wallace Obsada: John Malkovich, Diane Lane Długość: 120 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 6 Wersja: ang., pol. Copyright: Buena Vista

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 15

XV 11-02-16 17:06

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

XVI 080_LOTINFO_Marzec_2011-kor.indd 16

KOBIETA NA KRAŃCU ŚWIATA: RPA – MAMA HIPOPOTAMA/ WOMAN AT THE END OF THE WORLD: SOUTH AFRICA - HIPPO MUM Podopiecznym Shirley, bohaterki odcinka z Południowej Afryki, jest 10-letni hipopotam znaleziony na brzegu rzeki w czasie powodzi. Podczas gdy miłośnicy zwierząt – jak Shirley – spieszą im z pomocą, kłusownicy nie wahają się polować nawet na zagrożone wyginięciem gatunki. Shirley is the guardian of the star in this episode from South Africa, a 10-year-old hippo, found after a flood on a riverbank. And as animal friends like Shirley rush to the hippo’s aid - others blithely continue hunting down extinct animals.

KONCERTY CONCERTS

TELEDYSKI/VIDEOS Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach m.in. Bruno Marsa, Jamesa Blunta i wielu innych! Enjoy great music from artists including Bruno Mars, James Blunt and many more!

SERIAL TV TV SHOW

DWÓCH I PÓŁ: ALAN HARPER, CHIROPRAKTYK NA POGRANICZU/TWO AND A HALF MEN: ALAN HARPER, FRONTIER CHIROPRACTOR W prezentowanym odcinku amerykańskiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził się brat Alan z synem. In this episode, you can see what Charlie has been up to since his brother Alan and his son Jake moved in.

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons ‘BOLEK and LOLEK’ and Reksio.

JAK POZNAŁEM WASZĄ MATKĘ:/HOW I MET YOUR MOTHER Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okolicznościach, w jakich poznał ich mamę. Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale i podbił serca publiczności na całym świecie! This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

T E L E DY S K I / V I D E O S Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach m.in. Take That, Taylor Swift i wielu innych! Enjoy great music from artists including Take That, Taylor Swift and many more!

SERIAL TV TV SHOW

ABSOLWENTKA/ POST GRAD Absolwentka college’u, przebojowa Ryden, znajduje apartament w centrum miasta i ma nadzieję na zdobycie wymarzonej pracy w wydawnictwie. Niestety ubiegnie ją koleżanka. Ryden nie ma wyjścia, musi znów zamieszkać z rodzicami. Nie poddaje się jednak i podejmuje się prac dorywczych, cały czas dążąc do celu. Czy odniesie sukces? College graduate Ryden finds an apartment in the city and hopes to land her dream job in publishing - only to have her college nemesis steal the job from under her nose! There is no other way and she must move in again with her parents but she doesn’t give up. With various jobs, she tries bravely to reach her goal. Will she succeed?.

Martyna dociera do kobiet Padaung w Tajlandii, których szyje spowija kilkanaście mosiężnych obręczy. Nienaturalnie długa szyja jest tutaj oznaką urody, a jednocześnie umożliwia zarobkowanie – turyści chętnie płacą za sfotografowanie kobiet żyraf. Czy Martynie uda się odkryć tajemnice tego obyczaju? Martyna visits the Padaung women in Thailand, who wear necklaces made of brass rings around their neck. Their unnaturally long necks are symbols of beauty and also a source of income – tourists pay money for a picture posing with the giraffe ladies. Will Martyna uncover the secret of this unique traditional custom?

KONCERTY CONCERTS

FILM MOVIE

KOBIETA NA KRAŃCU ŚWIATA: TAJLANDIA – KOBIETY O DŁUGICH SZYJACH/ WOMAN AT THE END OF THE WORLD: LONG-NECKED WOMEN

WYGRAĆ MIŁOŚĆ/ JUST WRIGHT Leslie, doświadczona terapeutka, zakochuje się niczym nastolatka w jednym ze swoich pacjentów, kontuzjowanym koszykarzu Scottim. On zaś, nieświadomy jej uczuć, traci głowę dla jej przyjaciółki z dzieciństwa – z wzajemnością. Oboje marzą o uroczystym ślubie, nie podejrzewając, że los przewidział dla całej trójki inne role w tej romantycznej komedii. Leslie, an experienced therapist, falls head-over-heels in love with the injured basketball star Scott. He, on the other hand, unaware of how she feels, falls for her longtime friend – who returns his feelings. Both dream of a joyous wedding, unaware, that fate will play part in this romantic comedy and their roles will be quite different to what they expected.

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

WALL STREET JOURNAL TECH WATCH Co to jest unobtainium? Jak żyją mieszkańcy afrykańskiego państwa Burkina Faso i czy można uwolnić ich od biedy? Jaka jest historia przenośnej książki elektronicznej e-reader, a jaka będzie jej przyszłość? – zachęcamy do szukania odpowiedzi nie tylko na te pytania w aktualnym wydaniu. What is a unobtainium? How do the citizens of Burkina Faso live and how can one free them of their poverty? What is the history of the electronic e-book, the E-Reader, and what is the outlook for it in the future? – In this episode you can find out lots of information about these and other interesting topics.

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

FILM MOVIE

WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION Proponujemy m.in. daleką podróż do wieloetnicznej, egzotycznej Malezji, a także do bliżej położonej Syrii, której rząd pilotuje produkcję własnego auta – modelu The Sham. Nie ominiemy również stolicy Wielkiej Brytanii przeżywającej nowy trend: coraz więcej londyńczyków woli przesiąść się na rower. We recommend, amongst others a trip to multi-ethnic, exotic Malaysia and nearby Syria, whose government is testing the production of their local car prototype, “The Sham”. The capital of Great Britain is jumping onto the bandwagon: More and more Londoners are turning to bicycles.

REJSY DO POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-02-16 09:19

Tego jeszcze nie było! A brand new offer!

Każdy numer Kaleidoscope dostarczymy pod wskazany przez Ciebie adres. Wystarczy, że zamówisz prenumeratę! Have every issue of Kaleidoscope delivered to your mailbox. Order your subscription now!

Roczna prenumerata Annual subscruption

109PLN

ZAMÓW/ ORDER:

listownie/by post: Biuro Obsługi Klienta skrytka pocztowa 39, ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa 113, listownie/ telefonicznie/by phone: 22 360 37 77, e-mail/ by e-mail: bok@guj.pl Oferta ważna z przesyłką na terenie Polski. Więcej ofert prenumeraty na www.guj.pl Orders shipped to addresses in Poland. P&P included. For more magazine subscriptions visit: www.guj.pl xxx_KA_0311_prenumerata.indd 1

Kat tel kat

2/16/11 2:08:02 PM

rozrywka ■ PUzzLE TIME

KrzyżówKa polsKo-angielsKa | polish-english crossword poziomo:

27. parlamentarzysta, ale nie poseł

pionowo: 2. Edward, klasyk limeryków 3. miejsce klęski floty japońskiej w czerwcu 1942 r. 4. miejsce walk bokserskich 5. indyjskie miasto znane z mauzoleum Tadż Mahal 6. muzyczny odpowiednik Oscara 10. imię Flynna, odtwórcy roli Robin Hooda 12. ratownicze – sygnalizują konieczność udzielenia pomocy (np. rozbitkom) 13. starożytny matematyk, który sformułował wzór na pole trójkąta 15. imię Cooka, autora powieściowego cyklu o Czarnej Kompanii 16. organizm z poważnymi odchyleniami budowy 18. państwo z Kampalą 21. największa w Archipelagu Wysp Toskańskich 22. postać, którą Nastassja Kinski zagrała u Polańskiego 24. portugalski piłkarz, wicemistrz Europy z 2004 r.

autor/author: Jerzy Buczek

1. Franz, narciarz, 5-krotny zdobywca Małej Kryształowej Kuli w zjeździe 7. imię reżysera Szeptów i krzyków 8. samotny jak James... i blady tak jak śnieg – śpiewał Grzegorz Markowski 9. łukowate pasemko włosów nad okiem 11. dietetyczne pieczywo 14. typ muzyki indyjskiej (szukaj w słowie „huragan”) 16. imię zdobywczyni dwóch Oscarów: za role w Sprawie Kramerów i Wyborze Zofii 17. przyprawa zawierająca m.in. kardamon i imbir 19. duńskie klocki 20. jednostka wagowo-pieniężna znana m.in. z Ewangelii 23. najdłuższy łańcuch górski na Ziemi 25. ...Wszechmogący – film ze Steve'em Carellem 26. chmura deszczowa Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie. The letters from the boxes marked with dots, read from left to right, top line to bottom line, will spell out the hidden message.

across:

down:

1. Franz …, former champion alpine ski racer 7. … Bergman, Swedish film director 8. chief of a university faculty 9. beverage 11. Alexander ... Bell 14. melodic mode in Indian classical music 16. … Davis, American ice dancer (with Charlie White) 17. Tim …, English actor (The Rocky Horror Picture Show) 19. Danish plastic bricks 20. natural endowment or ability 23. youngest brother of Barry, Robin, and Maurice Gibb 25. … Lysacek, American figure skater 26. type of broomsticks in Harry Potter 27. NHL player from Ottawa

2. King...”, tragedy by William Shakespeare 3. .The Battle of ..., an important naval battle of World War II 4. circular band of precious metal 5. city with Taj Mahal 6. music equivalent to the Emmy Awards for television 10. … Flynn, American actor 12. speed contest 13. large wading bird with long neck and legs 15. narrow and deep mountain valley 16. animal with altered genetic makeup 18. country in East Africa 21. island known for its connection to Napoleon 22. film directed by Roman Polanski 24. Brazilian-born Portuguese footballer

Rozwiązanie | Answers: KEANU REEVES Poziomo | Across: 1. KLAMMER 7. INGMAR 8. DEAN 9. BREW 11. GRAHAM 14. RAGA 16. MERYL 17. CURRY 19. LEGO 20. TALENT 23. ANDY 25. EVAN 26. NIMBUS 27. SENATOR Pionowo | Down: 2. LEAR 3. MIDWAY 4. RING 5. AGRA 6. GRAMMY 10. ERROL 12. RACE 13. HERON 15. GLEN 16. MUTANT 18. UGANDA 21. ELBA 22. TESS 24. DECO

098_KA_03_Krzyzufka-kor.indd 82

11-02-16 09:08

Terraces. Gardens. Paths. Squares.

The Art of Paving

More information on: www.semmelrock.pl

Pastella slab

Sem_PL_ad_190x249_Kaleidoscope_RZ.indd 1

Sonnblick wall system

Appia Antica paving stone

15.02.11 13:28

Era_K_15.02.indd 1

2/15/11 12:57:20 PM