Kaleidoscope 1104 by LOT Polish Airlines

ZABIERZ MNIE|TAKE ME HOME

04/2011

egzemplarz bezpłatny/free copy magazyn pokładowy polskich linii lotniczych lot ISSN 0239-9032

ZIEMIA ŚWIĘTA KRZYSZTOFA ZIEMCA

THE HOLY LAND FOR PILGRIMS AND TOURISTS

ICE WARRIORS SCALE THE PEAKS

LODOWI WOJOWNICY ZDOBYWAJĄ SZCZYTY

ANIMALS AS DOCTORS AND CURES

ZWIERZĘTA LEKARZAMI I LEKARSTWEM

Stambuł

Między Azją a Europą

Istanbul

Between Asia and Europe 001_KA_04_Okladka-kor.indd 1

11-03-15 17:36

Dla nas, wybrałam najlepszą ochronę przed UVA –UVB

Ochrona przeciwsłoneczna Avène

FOTOSTABILNE BEZ PARABENÓW BARDZO WODOODPORNE

NOWOŚĆ

Refleks słoneczny

Uzdrowisko Dermatologiczne w Avène

www.avene.com.pl

EDYTORIAL ■ EDITOR’S NOTE

olacy nie są mistrzami świata w piłce nożnej. Nie odnosimy sukcesów w grze w golfa. Jest jednak dyscyplina, w której od lat utrzymujemy się w światowej czołówce – wspinaczka wysokogórska. W Nepalu i Pakistanie nazwiska Wielicki, Kukuczka czy Rutkiewicz są cenione, bo dokonaliśmy tam wielu trudnych przejść, ale przede wszystkim stworzyliśmy nową dyscyplinę – himalaizm zimowy. Kiedy zdobywano ośmiotysięczniki, w Polsce panował komunizm i nijak nie można się było wyrwać z kraju. Pierwsze poważne wyprawy ruszyły do Azji dopiero w latach 70., a już 10 lat później udowodniliśmy, że NIEMOŻLIWE NIE ISTNIEJE – Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy jako pierwsi na świecie stanęli na Mount Evereście zimą (17.02.1980). Od tamtej pory tylko podnosiliśmy poprzeczkę, zdobywając kolejne szczyty w skrajnym zimnie. Polecam tekst o „lodowych wojownikach” na str. 44. PS. A teraz zamknijcie oczy i wyobraźcie sobie, że siedzicie przez trzy miesiące w namiocie rozbitym na śniegu, a na zewnątrz panuje temperatura –70°C. I jak? Nie wiem jak Wy, ale ja GORĄCO dopinguję polskim wspinaczom! ☐

Zdjęcia/Credits: Archium Prywatne, Adam Kardasz; Okładka/Cover: East News

oles are not world champions in football or golf. However, we have been in the vanguard of one discipline for many years now – mountaineering. In Nepal and Pakistan, the names Wielicki, Kukuczka and Rutkiewicz command the utmost respect, associated as they are with many difficult climbs but more importantly, though, we initiated a new sporting discipline – winter Himalayan mountaineering. The first serious climbing expeditions in Asia were organised in the 1970s. Ten years later we proved that the IMPOSSIBLE IS POSSIBLE – Wielicki and Cichy were the first people to climb Mount Everest in winter (17 Feb 1980). Since then we have continued to raise the bar by climbing more summits in extremely low temperatures. I strongly recommend the story on the “ice warriors“ on page 44. PS. Now close your eyes and imagine what it would be like to spend three months in a tent on the snow with an outside temperature of -70°C. Well? I don’t know about you but my heart goes out to those brave Polish climbers! ☐

redaktor naczelna/Editor in Chief Martyna Wojciechowska

rodzy Czytelnicy, marzec przyniósł szereg nowości w naszej firmie. Przyjęta przez PLL LOT strategia, o której szerzej mówię na str. 12, kładzie duży nacisk na stałą poprawę komfortu Państwa podróży. Aspirując do grona linii najbardziej przyjaznych, otworzyliśmy w marcu dwa stanowiska LOT Transfer Center, które znacznie ułatwią podróżowanie naszym tranzytowym Pasażerom, umożliwiając sprawne załatwienie wielu spraw bez konieczności opuszczania strefy transferowej. Tym zaś z Państwa, którzy planują podróże z wyprzedzeniem, proponujemy nową taryfę First Minute, dzięki której będą Państwo mogli latać z nami do wszystkich europejskich miast, na kierunkach bliskowschodnich i na rejsach długodystansowych w stałych, atrakcyjnych cenach. Tymczasem zapraszam do lektury artykułów o dwóch miastach, Wilnie i Stambule, które od wieków wspaniale łączą kultury Zachodu i Wschodu. Korzystając z okazji, życzę Państwu spokojnych, radosnych i rodzinnych świąt Wielkiej Nocy. ☐

ear Readers, March has brought a lot of changes to our company. LOT Polish Airlines has adopted a new strategy, you can read more about on page 12, that emphasises the need to constantly make your journeys more comfortable. As part of our goal to be numbered among the world’s most friendly airlines, we opened two LOT Transfer Centres in March to streamline the transfer process for our transit passengers enabling them to take care of a lot of matters at a single desk without having to leave the transfer zone. We are now also offering our new First Minute fare to those passengers who plan their trips well in advance. The First Minute fare offers attractive fixed rates to all European cities, Middle East destinations and long-haul flights. But now I would like to invite you to read about two cities connected with our greatest poet. Adam Mickiewicz studied in Vilnius and died in Istanbul. These two cities are perfect links between East and West. I would also like to take this opportunity to wish you all Happy Easter. ☐

prezes PLL LOT/PLL LOT CEO Marcin Piróg 3

003_KA_04_Edytorial-kor.indd 3

11-03-15 18:18

SPIS TREŚCI ■ CONTENTS EDYTORIAL 3 EDITOR’S NOTE FELIETON LECHA WAŁĘSY 6 LECH WAŁĘSA’S COLUMN

WIEDZIEĆ WIĘCEJ DID YOU KNOW?

ZWIERZĘTA POTRAFIĄ LECZYĆ 52 ANIMALS CAN TREAT PEOPLE

REZERWACJE 8 SAVE THE DATE

LAPTOPY, PRAKTYCZNY LUKSUS 60 LAPTOPS, A PRACTICAL LUXURY

PREZES MARCIN PIRÓG O NOWEJ STRATEGII PLL LOT 12 CHAIRMAN MARCIN PIRÓG ON LOT’S NEW STRATEGY

JAK PRZEWOZIĆ ZWIERZĘTA 64 HOW TO TRANSPORT ANIMALS

WYRUSZ W PODRÓŻ SEE THE WORLD

5 POWODÓW, BY ODWIEDZIĆ WILNO 16 5 REASONS TO VISIT VILNIUS

ROZMAITOŚCI MISCELLANEA

STAMBUŁ – EUROAZJA NAD BOSFOREM 18 ISTANBUL – EURASIA UPON THE BOSPHORUS ZIEMIA ŚWIĘTA KRZYSZTOFA ZIEMCA 26 THE HOLY LAND FOR TOURISTS AND PILGRIMS

NOBILE, INTERES W DECHĘ 66 NOBILE’S EXCELLENT GEAR

TERAZ POLSKA POLAND’S WONDERS

NASZE JEROZOLIMY 34 POLISH JERUSALEMS

JERZY SKOLIMOWSKI SZEFEM JURY OFF PLUS CAMERA 68 JERZY SKOLIMOWSKI PRESIDES OVER THE OFF PLUS CAMERA JURY KULTURA 72 CULTURE

POLSKIE SERY 42 POLISH CHEESES

GADŻETY 74 GADGETS

ZIMOWY HIMALAIZM JEST MOŻLIWY! 44 WINTER HIMALAYAN CLIMBING IS POSSIBLE!

MODA & URODA 76 FASHION & BEAUTY GWIAZDOZBIÓR 78 OUT & ABOUT

KRZYŻÓWKA 82 CROSSWORD

44 ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. 22 360 39 60 e-mail: kaleidoscope@guj.pl Martyna Wojciechowska redaktor naczelna Agnieszka Franus zastępca redaktor naczelnej Marcin Pieszczyk, redaktor prowadzący Tomasz Cholaś, korekta TŁUMACZENIA: Agnieszka Chrościcka

INFO I–XXIV Magdalena Szwedowska Stephen Canty, red. wersji angielskiej DZIAŁ GRAFICZNY: Anna Angerman, projekt Ewa Borowska, graﬁk prowadzący Maciej Murański, fotoedytor Iza Idziak, fotoedytor Joanna Kopka, kartograf Krzysztof Stypułkowski, DTP PRODUKCJA: Marek Szpunar (dyr.) Robert Jeżewski KOORDYNATOR LOT: Karolina Gościniak

CORPORATE MEDIA POLAND

G+J CORPORATE MEDIA: Agnieszka Wierzbicka-Baxter, dyrektor G+J Corporate Media 692 444 293 Aneta Nowakowska, 601 298 629 Olga Sztąberska, 502 396 430 Magdalena Świć, 692 440 120 BIURO REKLAMY G+J CM: Anna Karasińska, dyrektor reklamy G+J Corporate Media 607 605 699 Anna Dembska, 695 321 353 Ewa Kuchta, 603 099 936 Monika Łodej, 505 272 880

Wydawnictwo Gruner+Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka komandy towa tel. 22 360 36 68, www.guj.pl Magdalena Malicka, prezes Agata Materkowska, wydawca Małgorzata Nocuń, dyrektor promocji i wydawniczy Anna Piszczadowska, marketing Marcin Kozioł, multimedia (dyr.) Jerzy Janczak, dystrybucja i obsługa klienta (dyr.) Tomasz Kostecki, dyrektor pionu ﬁnansowo-operacyjnego: Agata Linek, prenumerata 22 360 377 77

Zdjęcia/Credits: Wojciech Franus, Bew, M.P., Rafał Siderski/Forum, polskihimalaizmzimowy.pl, Stock Food/Free, FPM

004_KA_04_Spis tresci-kor.indd 4

11-03-15 18:52

Simple_Kaleidoscope_190x249.indd 1

11-03-14 15:39

FELIETON ■ COLUMN

Czas wiosny Spring Time

very year, spring follows winter in Poland. My frequent journeys and trips to different parts of the world have heavily distorted the rhythm of the four seasons, but even when I stay home I notice that nature is changing. This time of year is also marked by Easter in Poland. Literally and metaphorically, we observe new life awakening from the darkness of winter to be born again in the rays of the sun. The four seasons set the rhythm of life in my country. The storks that arrive from Africa symbolise fertility and spring in Poland. This year, they assume an additional symbolic meaning. Apart from the undeniable attractions of good weather and sunshine, spring should also inspire reflections on the breakthroughs we have experienced in life. This year’s spring reminds us of the memorable year of 1989 when, following the Round Table Talks in Poland, Eastern Block countries began to break free from their Communist dictatorships. Today, we are witnessing a transition to democracy in North Africa. This gives cause to reflect on the impact of these political changes on our common history. I admire the determination of those who can peacefully democratise their own countries for the common good, in the broad sense of the term. Words cannot express my gratitude to those governments that have acknowledged the grievances of the protesters and thus avoided bloody clashes. Obviously, spring in Poland is an invitation to visit our beautiful country and explore its many regions renowned for their enchanting nature. Recently, I was happy to be able to contribute to promoting tourism in Poland. I have to say that even I was staggered by the wealth of what this country has to offer. I would like to encourage you to make the most of these natural attractions. I have recently discovered a new passion I refer to as “walking with sticks”, although the correct term is Nordic Walking. This has even let people as ancient as me get out and get some exercise. So now I am happier than ever to welcome spring – walking is set to become more enjoyable and there will be time for reminiscing. Why not combine physical activity with mental activity and work. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA O/Warszawa 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760

e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

Zdjęcie/Credits: Damian Kramski / Agencja Gazeta

ak co roku po zimie, w Polsce nadchodzi wiosna. Przez częste podróże mój rytm pór roku jest mocno zaburzony, ale podczas pobytu w domu nie sposób nie zauważyć, że przyroda się zmienia. Tradycyjnie wiosna to również czas świąt Wielkiej Nocy. Obserwujemy i wokoło, i w przenośni, jak z mroków zimy w promieniach słońca rodzi się nowe życie. Cztery pory roku w mojej ojczyźnie wyznaczają puls funkcjonowania kraju. Przylatujące z Afryki bociany, które stały się w naszej kulturze symbolem wiosny i przychodzenia dzieci na świat, mają w tym roku dodatkowe symboliczne znaczenie. Obok niewątpliwych uroków przyjemnej pogody czas wiosenny powinien nas również natchnąć do refleksji nad wszelkimi przełomami, jakie przyszło nam przechodzić w życiu. Wiosna tego roku przypomina pamiętny rok 1989, gdy począwszy od obrad Okrągłego Stołu w Polsce, kraje bloku wschodniego zaczęły zrzucać jarzmo komunistycznej dyktatury. Dzisiaj obserwujemy demokratyzację krajów Afryki Północnej i zastanawiamy się nad znaczeniem tych zmian politycznych dla naszej wspólnej historii. Jestem pełen podziwu dla determinacji ludzi, którzy dla szeroko pojmowanego dobra wspólnego w sposób pokojowy potrafią wpływać na demokratyzację w swoich krajach. Nie mogę nie wyrazić również wdzięczności dla tych rządów, które uznały racje protestujących i nie dopuściły do krwawych starć. Wiosna w Polsce jest naturalnym zaproszeniem do odwiedzenia naszego pięknego kraju i poznania jego zakątków słynnych m.in. z pięknej przyrody. Ostatnio mogłem się włączyć w promocję turystyki w Polsce i muszę przyznać, że sam nie spodziewałem się, jak bogata jest polska oferta turystyczna. Chcę Państwa zachęcić do korzystania z uroków natury. Ja odkryłem swoją nową pasję, czyli jak mówię, „chodzenie z kijkami”, fachowo nazwane nordic walking. Nawet taki wiekowy człowiek jak ja może się dzięki temu trochę poruszać. Wiosną maszerować będzie znacznie przyjemniej. Taki spacer to też dobry czas, by powspominać. Aktywność fizyczna niech pociągnie za sobą aktywność myśli i działania. ☐ 6

006_KA_04_Felieton Walesa-kor.indd 6

11-03-15 17:30

Warszawa. Leica Store & Gallery

Leica M9 Titan + Summilux-M 1.4/35. Limited edition by Walter de Silva

LEICA STORE WARSZAWA A home of Art & Technology.

A camera shop, a bookstore, a gallery. Addicted to photography. Perfect tools, right people, beauty of image... Step by for a coffee...

Blue City Shopping Mall, Warszawa, Al. Jerozolimskie 179, T: +48 22 311 7197

Leicastore Kaleidoskop.indd 1

www.leicastore.pl

2011-03-16 13:24:20

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE

Nowozelandzka Wanaka i okoliczne miejscowości ożywają co dwa lata za sprawą tamtejszego Festiwalu Koloru. Spektakle teatralne i taneczne (m.in. duży show muzyki latynoskiej), koncerty – np. jednej z najsłynniejszych piosenkarek nowozelandzkich Anny Coddington, przegląd ﬁlmów przyrodniczych, a to wszystko w pięknych okolicznościach przyrody. Czego chcieć więcej? www.festivalofcolour.co.nz New Zealand’s Wanaka and surrounding towns come alive every two years with the Festival of Colour. Theatre performances, dance shows (including a major Latin dance show), concerts – including a performance by one of New Zealand’s most celebrated singers, Anna Coddington – and a screening of environmental ﬁlms set among pristine nature. What more do you want?

30.4–1.05, Festiwal Grzybów, Irvine Mountain Mushroom Festival, Irvine Jeśli zjawimy się w Kentucky (USA), to nie zdziwmy się, że pod koniec kwietnia królują tu grzyby! Na początek należy sobie sprawić T-shirt, już dostępny na stronie organizatora. Jedną z największych atrakcji – choć luźno związaną z grzybami – jest parada pojazdów: można przyjechać, na czym kto chce, ale po wcześniejszym zarejestrowaniu się. Przewidziano kursy przyrządzania grzybów, targ z grzybami jadalnymi i ozdobnymi, a także bieg. http://mountainmushroomfestival.org/ If you ﬁnd yourself in Irvine, Kentucky, in late April, don’t be surprised to ﬁnd a mushroom extravaganza in full swing. You start out by getting a Tshirt from the organisers’ website. One of the biggest attractions of the festival – albeit one whose connections with mushrooms are tenuous at best – is a car parade. You can cruise in whatever you happen to own so long as you register in advance. Some of the more a propos events include a mushroom cook-off, an edible and decorative mushroom market and a fungus run.

1–3.04, Strawberry Festival, Poteet Strawberry Festival, Poteet

18.04, maraton, Boston, Paryż, Londyn Marathon, Boston, Paris, London

A może by tak spędzić weekend na największym teksaskim festiwalu farmerskim w miasteczku Poteet? Na 14 scenach zaprezentują się muzycy countrowi i performerzy, odbędzie się mnóstwo konkursów i parada. Każda szanująca się impreza w tej okolicy musi mieć rodeo. Nie inaczej będzie tutaj. Kowboje, ale również kowbojki powalczą o cenne trofea. www.strawberryfestival.com

Najbardziej prestiżowy jest maraton w Bostonie. Jest też najstarszą tego typu imprezą na świecie. Biec może każdy – przewidziano osobną punktację dla poruszających się na wózkach. Choć najszybsi dostaną nawet 5 tys. dol., organizatorzy nie zapomną też o najwolniejszych i nie zamkną imprezy, zanim ostatni maruderzy nie pojawią się na mecie. Wiosenne maratony w wielkich miastach Europy i Stanów Zjednoczonych to wieloletnia tradycja. Dystans – jak zwykle, czyli nieco ponad 42 km. http://media.baa.org/BostonMarathon/default.asp

How about spending a weekend in Poteet for Texas’s biggest farming festival? Country singers and performers come at you from 14 stages, and there is a galore of contests and a parade. No respectable do in these parts would be complete without a rodeo and this one is no exception. The local cowboys and cowgirls will be slugging it out for the festival’s coveted trophies.

The world’s oldest and most prestigious marathon is held in Boston. Anyone can enter – a special wheelchair division has even been established. The winners take home up to USD 5,000 but those who come last have not forgotten. The event comes to an end once the ﬁnal stragglers have crossed the ﬁnish line. The spring marathons held in big cities in Europe and the US have long traditions. The distance, as always, is just over 42 kilometres.

Zdjęcia/Credits: M.P., Shutterstock (3), Reuters/Forum

12–17.04, Festiwal Koloru, Wanaka Festival of Colour, Wanaka

008_KA_04_Rezerwacje-kor.indd 8

11-03-15 16:28

Klinika Dr Grzesiak jest jedyną placówką w Polsce posiadającą nowoczesne oprogramowanie Mirror Software. Jest to program pozwalający na podstawie zdjęcia fotograficznego pacjenta przeprowadzić symulację efektów planowanych zabiegów, co ułatwia pacjentowi podjęcie decyzji o operacji.

•

LIKWIDACJA OZNAK STARZENIA poprzez: lift twarzy, chirurgię powiek, lift czoła, szybkie leczenie zmarszczek, delikatne leczenie skóry, peeling, laser i dermabrazję skóry.

•

Dr Monika JachnaGrzesiak jest chirurgiem plastycznym II stopnia, członkiem Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej. Od 20 lat zajmuje się dziedziną chirurgii plastycznej uzyskując dodatkowe dyplomy i kursy na całym świecie. Brazylia, a potem USA stały się głównym źródłem wiedzy pogłębionej każdego roku na kongresach. Liczne dyplomy świadczą o przygotowaniu do prowadzenia kliniki na najwyższym poziomie wiedzy w zakresie chirurgii plastycznej i estetycznej. 75 lat

przed

65 lat

przed

PODKREŚLENIE KONTURÓW TWARZY poprzez: kształtowanie nosa, powiększenie brody i policzków, powiększenie ust oraz chirurgię uszu.

•

KSZTAŁTOWANIE KONTURÓW CIAŁA poprzez: odsysanie tkanki tłuszczowej, powiększenie piersi, podniesienie piersi, zmniejszenie piersi, chirurgię brzucha.

Centrum Chirurgii Plastycznej ul. Czerniakowska 178a, Warszawa tel/fax +48 22 407 33 07 www. drgrzesiak.pl info@drgrzesiak.pl

CCPlast do Kaleidoscope.indd 1

3/11/11 10:45:39 AM

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE 26.04–01.05, Międzynarodowy Festiwal Sztuk, Harare International Festival of the Arts, Harare Stolica Zimbabwe co roku gości największy na kontynencie afrykańskim festiwal kulturalny. Impreza trwa tydzień i prezentuje wszystkie rodzaje sztuki – od teatru, tańca, poprzez sztuki piękne, po poezję. Organizowane są pokazy uliczne i warsztaty. Idealne miejsce dla fotografów pragnących zatrzymać w kadrze jak najwięcej różnorodnych plemion afrykańskich w ich świątecznych strojach. http://blazzooh.com/categories/art _ craft/hifa-festival-of-arts/ The Zimbabwean capital hosts the biggest annual cultural festival in Africa. This weeklong event presents all types of art, including theatre, dance, ﬁne arts and poetry. There are also street shows and workshops. A perfect spot for photographers eager to capture the abundance of African tribes decked out in festive costumes.

21.04, Birmański Nowy Rok Burmese New Year Śmigus na Nowy Rok? Birmańczykom polewanie wodą kojarzy się z Nowym Rokiem, tak bowiem świętują rokrocznie jego nadejście w połowie kwietnia podczas festiwalu zwanego Thingyan. Święto trwa nawet pięć dni, a oblewanie to wyraz szacunku dla innych. Podczas schnięcia koniecznie należy spróbować narodowej potrawy – zupy rybnej z makaronem vermicelli. www.intellasia.net/news/articles/society/111262566 _ printer.shtml April showers on New Year? Pouring water is the hallmark of the Burmese New Year celebrations held in mid April during the Thingyan Festival. The festivities last up to ﬁve days and water throwing is considered a mark of respect for others. After you’ve dried yourself up, you might want to try the local national dish – ﬁsh soup served with rice vermicelli.

18–24.04, Wielki Tydzień Holy Week Uroczystości Wielkiego Tygodnia w krajach iberoamerykańskich to zapewne najbardziej spektakularne i widowiskowe obchody siedmiu dni poprzedzających Wielkanoc. Procesje z krzyżami i figurami świętych, nabożeństwa, przedstawienia męki Chrystusa, w czasie których aktorzy mieszają się z tłumem wiernych. Dla widzów szczególnie żądnych wrażeń polecamy wizytę w hiszpańskiej wiosce San Vicente de la Sonsierra, gdzie odziani w białe habity pątnicy biczują się w plecy do krwi. The Holy Week celebrations held in Latin America would have to be the most spectacular and dramatic festivities marking the final week leading up to Easter. These feature processions with crosses and figures of saints, services, and Passion Plays where the actors mix with the faithful. If you would like to see something out of the ordinary here in Europe, we recommend the Spanish village of San Vicente de la Sonsierra. Penitents clad in white habits flagellate their backs until they bleed.

Jedno z najważniejszych wydarzeń muzycznych w Polsce (niegdyś krakowskie, teraz stołeczne) to uczta dla melomanów z całego świata spędzających Wielki Tydzień w Polsce. Choć to impreza głównie dla miłośników Beethovena, w repertuarze tegorocznego, 15. już festiwalu znalazły się również utwory m.in. Mozarta, Schuberta, Mahlera. Dla profesjonalistów przygotowano kursy mistrzowskie. www.beethoven.org.pl Once held in Kraków, one of Poland’s biggest music highlights is now staged in Warsaw. This is a veritable feast for music lovers from all over the world who are spending Holy Week in Poland. Although primarily dedicated to Beethoven, this year’s Festival will also feature performances of works by Mozart, Schubert, and Mahler. Professionals can take part in master classes.

Zdjęcia/Credits: AFP/East News, Anzenberger/Forum, Corbis, M.P. Shutterstock

9–22.04, Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena, Warszawa Ludwig van Beethoven Easter Festival, Warsaw

008_KA_04_Rezerwacje-kor.indd 10

11-03-15 18:46

SamantaJ_K_10.03.indd 1

3/10/11 3:05:14 PM

WYWIAD ■ INTERVIEW

Połączymy Wschód z Zachodem Connecting the East with the West ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: EWA SMOLIŃSKA-BORECKA

Pracował z ﬁrmami, które są w Polsce ikonami: Wedel, Okocim, Ruch. Marcin Piróg, od listopada ub.r. prezes Polskich Linii Lotniczych LOT, opowiada nam, dlaczego podjął się kolejnego wyzwania i dlaczego głównym hasłem nowej strategii narodowego przewoźnika jest „Wschód spotyka Zachód”.

Czy człowiek, który stoi na czele linii lotniczych, może bać się latania? Trudno mi to sobie wyobrazić. Ja w czasie ćwierć wieku mojej zawodowej kariery odbyłem ponad tysiąc lotów. I tu zdradzę tajemnicę – najbardziej wytrwałym towarzyszem moich podróży służbowych były... buty do biegania. Wiele miast poznawałem o świcie, podczas joggingu, przed spotkaniami biznesowymi. Bieganie od lat

Can someone who runs an airline be afraid of flying? I find it hard to imagine. I have taken over a thousand flights in the 25 years of my professional career. And I’ll let you in on a secret – my best travel companion on those business trips has been my running shoes. I’ve explored many cities at dawn while going for a jog before a business meeting. Running has for years let me maintain harmony, also between my professional and personal life.

012_KA_03_Wywiadprezes-kor.indd 12

11-03-16 11:47

Zdjęcie/Credits: Adam Kardasz

He worked for companies which enjoy iconic status in Poland: Wedel, Okocim, Ruch. Marcin Piróg, CEO of LOT Polish Airlines since November last year, tells us why he agreed to undertake a new challenge and why the core slogan of the national carrier's strategy is "East Meets West".

Zdjęcie/Credits: Adam Kardasz

pozwala mi utrzymywać harmonię – również między Your career path has been amazing. Early eighties, a życiem zawodowym a prywatnym. Wrocław University of Technology student goes to NanPana ścieżka kariery jest fascynująca. Początek lat cy to study at the Lorraine Polytechnic, gets his diplo80., student Politechniki Wrocławskiej wyjeżdża do ma, works in France as a petrochemical engineer, and Nancy, by studiować na Politechnice Lotaryńskiej. not before long he is appointed operations manager of a Dyplom, praca we Francji: inżynier w petrochemii, paint factory. wkrótce dyrektor operacyjny w fabryce farb. As a young engineer I used to manage 150 people and earn Jako początkujący inżynier zarządzałem 150 osobami, USD 2,000 a month – a fortune at the time. I was made a zarabiałem 2 tys. dol. miesięcznie. Wówczas majątek. Dydirector three and a half years after graduation. At the rektorem zostałem już trzy i pół roku po studiach. Firma time, Total, the company I was working for, acquired a Total, w której pracowałem, kupiła wówczas nowy zanew plant and was planning to expand. It was a challenge kład, przygotowywała ekspansję. To było dla mnie wyfor me. zwanie. ... and you jogged on to more successes. Expansion is the …i bieg po kolejne sukcesy. Ekspansja to słowo klucz key word in your career. Later, you always came to orw pana karierze. Później zawsze zjawiał się pan w firganisations just as they were about to be reinvented. mach przed przekształceniami. I’ve always been open to change. The mere fact that I left Zawsze byłem otwarty na zmiany. Już Poland with ten dollars in my pocket is sam fakt, że wyjechałem z Polski z 10 dol., proof of that. France gave me an educao tym świadczy. Francja mnie wykształtion and taught me not only my profesciła i nauczyła nie tylko zawodu, ale taksion but also tolerance, openness and an że tolerancji, otwartości i docenienia appreciation for those values which have Poprzez Star wartości, które pozwalają cieszyć się i koallowed me to enjoy myself and make the Alliance, sojusz, rzystać z życia. Pokazała mi, jak ważne most of my life. It also showed me how w którym jesteśmy, jest, by mieć cel i utrzymać tempo na important it was to have a goal and keep mamy możliwość całym dystansie – tak w bieganiu, jak a steady pace over the entire distance, dolecieć wszędzie. w biznesie. Wyjeżdżając, nie myślałem, both in business and jogging. When I left że kiedykolwiek wrócę do Polski. MiaPoland, I never thought that I’d ever The Star Alliance, of łem bardzo dobrą pozycję zawodową, come back. I had an excellent position, a which we are a duży dom, urodził mi się syn. Chciałem big house and a newborn son. I wanted member, enables us awansować, ale zdawałem sobie sprawę, to get ahead but I realised that operating to reach just about że aby dojść do najwyższych pozycji experience is not enough to get promotany destination. w firmie, doświadczenie operacyjne nie ed to top executive positions in an orwystarczy. Brakowało mi wiedzy ekoganisation. I lacked economic and finannomicznej i finansowej. Postanowiłem cial knowledge, so I decided to enrol in ukończyć studia MBA. an MBA programme. Wysoko pan mierzył. Potrzebna była You aimed high. Did it take courage? odwaga? Courage and determination. Becoming Odwaga i determinacja. Aby zostać studentem, musiaa student meant resigning my managerial position and łem zrezygnować z zajmowanego stanowiska dyrektora giving up certain stability. My family and I had to live on i pewnej stabilizacji. Przez rok musieliśmy z rodziną żyć our savings for a year. PepsiCo offered me a job in Poland z oszczędności. Kiedy kończyłem studia MBA, PepsiCo just as I was completing my MBA. This was 1993, just after zaproponowało mi pracę w Polsce. Był rok 1993, zaraz they’d acquired Wedel. I was appointed board member po przejęciu przez ten koncern Wedla. Zostałem członresponsible for organisational growth. This was my next kiem zarządu odpowiedzialnym za rozwój firmy. To challenge. było dla mnie kolejne wyzwanie. In 2000, you began your eight-year beer adventure with W 2000 r. zaczęła się pana ośmioletnia przygoda z piOkocim and later Carlsberg. And the word “expansion” wem: Okocimiem, a potem Carlsbergiem. I znowu cropped up again. pojawia się słowo „ekspansja”. Yes, this was a period of consolidation when regional Tak, to był okres konsolidacji, przejmowania regionalbreweries were being acquired. It was possible for Okocim nych browarów. Z Okocimia, który w 2000 r. tracił to go from being a company that was losing market share udziały w rynku i generował wielomilionowe straty and that had run up millions in losses on its operating acz działalności operacyjnej, udało się zrobić w ciągu tivities in 2000, to becoming a gigantic and well-struc13

012_KA_03_Wywiadprezes-kor.indd 13

11-03-16 11:48

kilku lat wielką, dobrze poukładaną firmę. Dlaczego odszedłem? Zaczęły doskwierać mi rutyna i do pewnego stopnia brak wyzwań. Lubię bieg z przeszkodami. Potem była własna firma i uzdrawianie Ruchu. We wrześniu 2010 r. LOT ogłosił konkurs. Pomyślał pan: „To coś dla mnie?”. Wszystkie firmy, z którymi w Polsce współpracowałem, to były ikony – marki, które przechodziły przemiany: Wedel, Okocim, Ruch. I tutaj pojawia się LOT – najpotężniejsze wyzwanie. Zacząłem się tym interesować, wcześniej jednak upewniłem się, że firma będzie prywatyzowana. To był warunek konieczny. W lutym ogłosił pan strategię firmy... Pierwsze jej zarysy powstały na początku grudnia, pod koniec stycznia była dopracowana, ale pewne elementy trzeba było bardziej szczegółowo określić. Teraz czas na szeroką komunikację w całej organizacji oraz skuteczne jej wdrażanie. Strategii w LOT nie brakowało, ale one zostawały w szafach, bo brakowało organizacji, wytrwałości i wiary w sukces. Żeby zmienić firmę i żeby zaczęła być dochodowa, trzeba czasu. Określenie strategii to pewien wybór rozwoju i dla firmy tak samo ważne są decyzje, co robić, jak i te, czego nie robić. Niektórzy zarzucają panu, że nie ma pan doświadczenia w tej branży. To typowe stwierdzenie, które zresztą słyszę przy każdej zmianie. Szef jakiejkolwiek firmy musi być przede wszystkim liderem i organizatorem. Wiedza o branży jest oczywiście ważna, ale świeże spojrzenie z zewnątrz i doświadczenie z innych biznesów pozwalają dostrzec wiele możliwości zmian i rozwoju firmy. Warto czasem po prostu zmienić dyscyplinę. Co w tej strategii jest najważniejsze dla Pasażerów? Czy to, że LOT będzie łączył Wschód z Zachodem? Bardzo dużą wagę przywiązuję do Klienta. Powinniśmy dołożyć wszelkich starań, by ten, kto kupuje bilet i wsiada do naszego samolotu, miał jak najlepsze doświadczenia z LOT-em. Chcielibyśmy, by każdy nasz Pasażer zapytany, jaka była podróż, powiedział: „Super!”. Bo była bezpieczna, otoczony był życzliwością, przyleciał na czas. Nasza strategia „Wschód spotyka Zachód” to rozwój siatki połączeń i możliwości transferów, aby sprostać oczekiwaniom naszych Pasażerów. Poprzez Star Alliance, sojusz, w którym jesteśmy, mamy możliwość dolecieć właściwie wszędzie. A sam LOT zaprosi w czerwcu na swój kolejny nowy kierunek – do Doniecka. ☐

tured organisation. Why did I leave? I’d become tired of the routine and was hungry for new challenges. I enjoy meeting obstacles along the way. Later, you started your own business and revived Ruch. In September 2010, LOT announced a competition. Were you thinking: “this is for me?”. All the Polish organisations I’ve worked for have been iconic brands going through transitions: Wedel, Okocim, Ruch, and now LOT – the biggest challenge of all. The position captured my attention but first I had ascertained that the company was going to be privatised. That was non-negotiable. You announced the new strategy in February... It began to take shape in early December, and was rounded up in late January though there were certain elements which had to be specified in greater detail. Now, it has to be effectively communicated within and implemented. What LOT was lacking was not so much strategy as execution, persistence and belief in success. It takes time to turn an organisation around and make it profitable. Defining a strategy means choosing the way forward, but deciding what should and shouldn’t be done are just as important. Some would argue that you have no industry experience. I hear that sort of thing every time an organisation is going through change. A boss of any organisation has to lead and organise. Obviously, industry knowledge is important but so is a fresh perspective. An outsider brings experience from other sectors and can identify many new opportunities for change and organisational growth. It is a good idea to change the discipline once in a while. What parts of the strategy are most relevant to passengers? Is connecting East with West the most important issue? I put the customer in the spotlight. We should be pulling out all stops to ensure that anyone who buys a ticket and boards one of our planes will come away with the best possible impression of LOT. We would like all our passengers to respond “Awesome!” when asked what they thought of their trip. We want them to be able to say that it was safe, the atmosphere was friendly and the plane arrived on time. Our “East Meets West” strategy will see us expanding our connections and transfer options to meet the expectations of our passengers. The Star Alliance, of which we are a member, enables us to reach just about any destination. In June, LOT will be opening up another new destination –Donetsk. ☐

Zdjęcie/Credits: Adam Kardasz

wywiad ■ interview

012_KA_03_Wywiadprezes-kor.indd 14

11-03-16 11:48

Tarasy. Ogrody. Ścieżki. Place.

Sztuka kształtowania przestrzeni

Więcej informacji: www.semmelrock.pl

Płyty Pastella

Sem_PL_ad_190x249_Kaleidoscope_4_11_RZ.indd 1

Kostka brukowa Appia Antica

System ogrodzeniowy Sonnblick

15.03.11 11:03

NASZ KIERUNEK ■ OUR DESTINATION

powodów, żeby odwiedzić Wilno reasons to visit Vilnius Tomasz Kondr

Rzadko które miasto jest tak silnie związane z polską historią, ale też rzadko które stanowi żywe świadectwo wielokulturowości tej części Europy. Współczesne Wilno to nie tylko prężna stolica Litwy, ale także centrum biznesowe i ﬁnansowe krajów bałtyckich.

A IMIĘ JEGO CZTERDZIEŚCI I CZTERY

Najsłynniejszym Polakiem związanym z Wilnem jest Adam Mickiewicz. Poeta studiował na tutejszym uniwersytecie (na zdj. obok), tu wraz z grupą przyjaciół założył Towarzystwo Filomatów, tu był więziony w klasztorze bazylianów, gdzie toczy się trzecia część Dziadów (do dziś można obejrzeć celę Konrada). W pobliżu kościoła bernardynów wznosi się pomnik autora Pana Tadeusza, a przy zaułku bernardyńskim, gdzie mieszkał, znajduje się jego muzeum.

AND HIS NAME WILL BE: 40 AND 4 The most famous Polish resident of Vilnius was undoubtedly Adam Mickiewicz. The great poet studied at the local university where he founded the Philomaths Society with a group of friends. He was imprisoned in the Basilian Monastery and set the third part of Dziady here (you can still visit the protagonist Konrad’s cell). A statue of the author of Pan Tadeusz stands near the Bernardine church and his museum is located in Bernardine Alley where he lived.

Zdjęcia/Credits: Sime AGE Fotostock/East News, Stock Food/Free, Laif/EK Pictures (3), Maciej Skawiński/Forum

Few cities are so inextricably entwined with Polish history and few can match it as a living witness to the multicultural make-up of this part of Europe. The Vilnius of today is not only the capital of Lithuania, it the business and ﬁnancial centre of the Baltic States.

016_KA_04_5PowodowWilno-kor.indd 16

11-03-15 18:23

Stock Food/Free, Laif/EK Pictures (3), Maciej Skawiński/Forum

kolor i woń cudna

Stare dzieje

Kindziuk, czyli twarda sucha wędlina, i kibiny, rodzaj pierogów nadziewanych baraniną, to zapewne najbardziej znane miejscowe przysmaki. Odwiedzając Wilno, nie da się nie spróbować kwasu chlebowego, pszenicznego piwa, a latem chłodnika. Kuchnia litewska słynie także z babki ziemniaczanej (na zdj. obok) oraz blinów – placków z ugotowanych ziemniaków z nadzieniem grzybowo-mięsnym.

Wileńska starówka została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1994 r. Na powierzchni prawie 1,5 mln m² znajdują się budowle gotyckie, renesansowe, barokowe i neoklasycystyczne. Szczególnie cenny jest zespół zamkowy z bazyliką archikatedralną św. Stanisława Biskupa i św. Władysława (na zdj. poniżej), gdzie w 1547 r. miał miejsce potajemny ślub Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny. Symbolem miasta jest Baszta Giedymina, w której można obejrzeć schemat bitwy pod Grunwaldem, a z tarasu podziwiać panoramę miasta.

don’t go hungry! The best known local delicacies are skilandis (kindziukas), a type of hard dried sausage with a strong, distinctive taste, and kibinai, a type of pierogi stuffed with mutton. There is no excuse for not trying kvass, wheat beer and, in summer, cold borsch. Lithuania is also famous for its blintzes. These are similar to crêpes only they are made from cooked potatoes and have mushroom and meat fillings.

w oStrej świeci Bramie

Ostra Brama – gotycka brama na starówce – przynależała niegdyś do fortyfikacji obronnych i jako jedyna z wież ocalała do dziś. Samą kaplicę zbudowano w stylu klasycystycznym w 1829 r. Znajduje się tu jeden z najsłynniejszych obrazów maryjnych namalowany w XVII w. przez anonimowego autora i uznawany za cudowny. Od 1671 r. zakrywa go złocona koszulka i dwie korony nałożone jedna na drugą. U dołu umieszczono charakterystyczny srebrny sierp z napisem wotywnym.

the gate of dawn The Gate of Dawn, a Gothic gate in the Old Town, used to be part of the city’s defensive fortifications and is the only tower that has survived. The chapel was built in the Classicist style in 1829 and houses one of the world’s most famous paintings of the Blessed Virgin Mary. The icon was painted in the 17th century and is believed to have miraculous powers. Since 1671 it has been clothed in gold there is a distinctive silver sickle with a votive inscription at the bottom.

gŁucho wSzĘdzie

Malownicze wileńskie nekropolie, położone na wzgórzach porośniętych wiekowymi drzewami, należą do najpiękniejszych w Europie. Szczególną urodą wyróżnia się cmentarz Na Rossie. Cmentarze chrześcijańskie i żydowskie, cmentarz muzułmański i karaimski świadczą o krzyżowaniu się tu wielu kultur.

cloSe the chapel door The picturesque necropolises of Vilnius can be found on hills overgrown with age-old trees and are among the most beautiful in Europe. Rasos Cemetery and the Bernardine cemetery in Užupis are particularly enchanting. You can find many graves of Polish people who made substantial contributions to the city.

in dayS of old The Old Town in Vilnius was added to the UNESCO World Heritage list in 1994. The Vilnius Castle Complex covers nearly 1.5 million square metres and consists of Vilnius Cathedral and a host of Gothic, Renaissance, Baroque and Neo-Classicist buildings, some of which have been rebuilt many times. Gediminas Tower is the symbol of the city. Inside, you can see plans for the battle at Grunwald and can climb up to the terrace which offers a beautiful panoramic view of the city.

INFO O LOTACH FLIGHT INFO cena w obie strony od 329 zł; podano czas lokalny return flights from PLN 329; local time waw–Vno 11.45–14.10, 22.35–1.00 pon.–nd. (lot trwa 1 godz. 25 min) Vno–waw 14.50–15.15, 6.25–6.30 pon.–nd. (lot trwa 1 godz. 25 min) waw–Vno 11.45–14.10, 22.35–1.00 Mo.-Su. (flight duration 1 h 25 min Vno–waw 14.50–15.15, 6.25–6.30 Mo.-Su. (flight duration 1 h 25 min) 17

016_KA_04_5PowodowWilno-kor.indd 17

11-03-15 15:52

ZdjÄ&#x2122;cia/Credits: Ian Cumming/Axiom/Forum

Szerokie horyzonty â&#x2013; broad horizonS

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 18

11-03-15 15:58

Miałaś, Azjo, Złoty Róg The Golden Horn of Asia Tadeusz Olszewski

Chaos i zgiełk, zabytki i tradycyjne stroje nie pozwalają zapomnieć o azjatyckości Stambułu. Ale „zachodnie” sklepy i nowoczesne budynki dowodzą, że metropolia nad Bosforem, podobnie jak cała Turcja, coraz bardziej zwraca się ku Europie.

Zdjęcia/Credits: Ian Cumming/Axiom/Forum

The chaos and the commotion, the historic buildings and the traditional dress are constant reminders of the Asianness of Istanbul. The western shops and modern buildings, however, are a sign that this city straddling the Bosphorus is becoming more closely aligned with Europe – just like the rest of Turkey.

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 19

11-03-15 15:58

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS

Zwiedzając meczet Hagia Sophia, trudno uwierzyć, że powstał jako świątynia chrześcijańska.

W labiryncie uliczek Wielkiego Bazaru pod jednym dachem działa 3,5 tys. sklepów, warsztatów rzemieślniczych i restauracji. In the labyrinth of streets and alleys of the Great Bazaar you will ﬁnd 3,500 shops, craft stalls and restaurants.

ozmach placu Taksim, na którym autobus 96T jadący z Atatürk Airport kończy bieg, zdaje się nie różnić Stambułu od miast Europy. Zresztą europejskie korzenie dzielnicy Beyoğlu, której Taksim jest centralnym punktem, sięgają połowy XIX w., kiedy to sułtan Abdülmecid I przeniósł swój dwór z pałacu Topkapi do wybudowanego w latach 1842– –1853 Dolmabahçe Sarayi wzorowanego na Wersalu i na londyńskim Buckingham Palace. 285 komnat pałacu Dolmabahçe wyposażono w meble z Paryża, ozdobiono obrazami francuskich i włoskich malarzy, podkreślając w ten sposób nie tylko geograficzną, ale i kulturową więź Turcji z Europą. W latach 30. XX w. pałac pełnił funkcję rezydencji Mustafy Kemala Atatürka, twórcy i pierwszego prezydenta świeckiej Republiki Tureckiej. Beyoğlu nie traci jednak orientalnego charakteru. Główna arteria dzielnicy, Istiklâl Caddesi, to deptak pełen nie tylko eleganckich sklepów, ale również kawiarni, w których można zapalić sziszę, restauracji serwujących najlepszy kebab na

świecie i nocnych klubów, gdzie tancerki brzucha przyprawiają widzów o zawrót głowy. Spacer po Istiklâl kończę na placu Tünel. Chwilę później stoję na wypełnionym tłumem ludzi i rozbrzmiewającym dźwiękami setek klaksonów nabrzeżu Złotego Rogu, wąskiego przesmyku stanowiącego głęboko wciętą w ląd zatokę cieśniny Bosfor, i staram się wtopić w pulsujący rytm Stambułu. To Galata, część miasta administracyjnie przynależna do Beyoğlu, lecz zdająca się żyć na swój własny, odrębny sposób. Próżno tu szukać klimatu Europy. Zewsząd dobiegają zapachy Orientu: smażonych ryb, kebabu, ziół, gorących kasztanów. Na wodzie, tak jak na bulwarze, panuje nieustanny ruch. Łodzie rybackie, kutry i promy pasażerskie non stop kursują z jednego brzegu cieśniny na drugi. Do Sultanahmet, gdzie skupiły się najważniejsze zabytki Stambułu, nie popłynę jednak promem. Pójdę pieszo, przez most Galata. Ten most to atrakcja sama w sobie, niemal w całości opanowany przez wędkarzy. O tym, że to dobre miejsce na połów, najlepiej świadczą wiadra wypeł-

Zdjęcia/Credits: Wojciech Franus (3), AGE Fotostock

When visiting the Hagia Soﬁa mosque you may ﬁnd it hard to believe that it was erected as an Orthodox Christian temple.

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 20

11-03-15 15:59

he architectural impetus of Taksim Square, where the 96T bus from Atatürk Airport terminates, gives the impression that Istanbul is just another modern Western European city. The European roots of the Beyoğlu district of which Taksim is the central point date back to the mid-19th century when Sultan Abdülmecid I relocated the royal court from the Topkapi Palace to the Dolmabahçe Palace, erected in 1842-1853 and modelled partly on the Versailles Palace and partly on Buckingham Palace. Dolmabahçe Palace’s 285 rooms were decorated with furniture from Paris, and adorned with paintings by French and Italian masters 1| in a bid to emphasise Turkey’s geographic and cultural ties to Europe. During the 1930s, the palace was the residence of Mustapha Kemal Atatürk, the founder and first president of the modern, secular Turkish Republic. The Beyoğlu district has not completely shed its Turkish identity. The district’s major thoroughfare, Istiklâl Caddesi, now a pedestrian mall, is lined with fashionable shops, cafes where you can smoke hookahs, restaurants that serve the world’s best shish kebabs, and night clubs with head turning belly dancers. I finish my stroll along Istiklâl at Tünel Square. A little while later, I find myself walking along the busy promenade that hugs the Golden Horn, a natural bay formed by a long estuary that joins the Bosphorus, and try to blend in with the pulsating rhythm of Istanbul. Beyoğlu’s Galata precinct has a life of its own. You would be hard pressed to find anything European about this neighbourhood. The smells of the Orient – fried fish, kebabs, herbs, hot chest-

nuts – come at you from every nook and corner. The waters are as busy as the boulevards. Fishing boats, cutters, and large passenger ferries commute back and forth from one bank of the strait to the other, taking people to Sultanahmet. This is where you will find Istanbul’s most important historic sites. But I’m not going to take the ferry this time. I’m going to walk across the Galata Bridge. The bridge is an attraction in itself as it is almost entirely occupied by anglers. The buckets and baskets full of wriggling fish are the best proof that this is a good angling spot. The bridge is also an interesting architectonic structure. It is a 468 m bascule bridge seated on 114 steel stakes whose central span can be raised to let large ships sail into Golden Horn Harbour. Sultanahmet is a forest of minarets when viewed from the bridge. Six of them top the largest Muslim temple in Istanbul, the Blue Mosque. Construction began in 1609 by order of the 19-yearold Sultan Ahmed I. The Blue Mosque was to outshine the neighbouring Hagia Sofia, an Orthodox Christian basilica that once symbolised the majesty of the Roman Empire in the Middle East. Although Hagia Sofia was converted into a mosque (today a museum) when Istanbul, then known as Constantinople, was conquered by Mehmed II the Conqueror in 1453, the memory of its Christian past lingers on. The grandeur of the Blue Mosque was supposed to have erased this memory. The mosque was erected on a 51.6 m x 53.4 m square plan and is covered with a 22.4 m diameter dome. The architecture can only be described as stupendous. In contrast to the sombre Hagia Sofia, it is filled with light via 260 win-

1|Znamy „kawę po turecku”, teraz czas poznać herbatę po turecku. Ale mocna! If you are not a fan of Turkish coffee go for Turkish tea instead. It's very strong but very good too. 2|Od tańca derwiszy może się zakręcić w głowie nie tylko derwiszom, ale też widzom. The dancing of the dervishes can make their and the audience's heads spin. 3|Przyprawy na Bazarze Egipskim wyglądają jak barwny kobierzec. Spices offered at the Egyptian Bazaar look like a colourful carpet.

Zdjęcia/Credits: Wojciech Franus (3), AGE Fotostock

2| 3|

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 21

11-03-15 15:59

Szerokie horyzonty ■ broad horizonS

1|Hagia Sophia nie bez powodu zwana jest Wielkim Kościołem: sama średnica kopuły wynosi 32,8 m. The Hagia Sofia is called the Great Church for a reason. Its dome has a diameter of 32.8 m. 2|W Stambule na pewno nie będziesz głodny; tzw. mała gastronomia jest co krok. You will never go hungry in Istanbul, food can be found on every corner. 3|Restauracje w dzielnicy Sultanahmet oferują nie tylko dobrą kuchnię, ale też wygodne siedziska. The restaurants in the Sultanahmet district offer good food and comfortable seating.

nione trzepocącymi się rybami, które szybko znajdują nabywców i równie szybko lądują na patelniach pobliskich restauracji. Sam most, wsparty na 114 stalowych filarach i długi na 468 m, w środkowej części ma zwodzone przęsła umożliwiające dużym statkom swobodne wejście do portu nad Złotym Rogiem. Spoglądając z perspektywy mostu na Sultanahmet, przede wszystkim widzi się las minaretów. Aż sześć z nich zwieńcza największą islamską świątynię Stambułu, Błękitny Meczet. Jego budowę z wielkim rozmachem rozpoczęto w 1609 r. na polecenie 19-letniego wówczas sułtana Ahmeda I. 2| Zgodnie z ambicją młodego władcy Błękitny Meczet miał przyćmić sąsiadującą z nim, starszą o blisko 11 wieków i symbolizującą potęgę Cesarstwa Rzymskiego na Bliskim Wschodzie, chrześcijańską bazylikę Hagię Sophię. Wprawdzie w 1453 r. po zdobyciu Stambułu, wtedy jeszcze zwanego Konstantynopolem, przez Mehmeda II Zdobywcę Hagia Sophia została przekształcona w meczet (obecnie muzeum), jednak pamięć o jej chrześcijań-

skiej przeszłości wciąż trwa. Błękitny Meczet miał tę pamięć ostatecznie zatrzeć. Zbudowany na planie niemal kwadratu o wym. 51,6 na 53,4 m, nakryty kopułą o średnicy 22,4 m, imponuje monumentalną architekturą. W przeciwieństwie do mrocznej Hagii Sophii wypełnia go światło wpadające przez 260 okien. Jego wnętrze zdobi ponad 20 tys. ceramicznych płytek pokrytych błękitnymi ornamentami roślinnymi, od których wziął nazwę. Turyści mają prawo wstępu tylko do wydzielonej dla nich części. Ale i to wystarcza, by docenić jej potęgę. Stąpając boso po miękkich dywanach (buty trzeba zostawić przed wejściem), mam wrażenie, że obcuję z magią całego Orientu. To uczucie potęguje wizyta w niedalekim pałacu Topkapi. Tu Orient jawi się w pełnej krasie przepychu. Wejście prowadzi przez potężną Bramę Imperialną. Wewnątrz mniejsze bramy oddzielają od siebie cztery dziedzińce, z których każdy pełnił inną funkcję. Wokół najokazalszego z nich, trzeciego w kolejności, mieszczą się prywatne komnaty sułtana, biblioteka, skarbiec i olśniewająca sala

Zdjęcia/Credits: Wojciech Franus (2), East News

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 22

11-03-15 16:00

dows. The internal walls are covered with over 20,000 ceramic tiles decorated with floral ornaments. In fact, the mosque takes its name from the hue of the tiles. Tourists only have access to a designated part of the temple. But this is more than enough to appreciate its sheer majesty. Having taken my shoes off outside, I walk barefoot along the soft carpeted floor feeling as if I were experiencing the magic of all the Orient. This impression is intensified during my visit to the nearby Topkapi Palace. Here the East can be seen in all its splendour. The entrance passes through the massive Imperial Gate. Inside, there are smaller gates leading to four patios, each of which once served a different function. Around the most prominent yard (the third you come to), are the sultan’s private quarters, a library, a treasury and the magnificent throne room. This contains a reliquary where the prophet Muhammad’s coat, his bow, two swords, a fragment of a tooth, 60 hairs from his beard, and his footprint are stored. This is a sacred place for Muslims. I was most intrigued by the treasury, which contains an exquisite china set that King Stanisław August Poniatowski of Poland presented to Sultan Abdul Hamid I in 1778. The Divan Yolu, or the main

street of old Istanbul, starts outside Hagia Sofia and ends at the Grand Bazaar, also known as the Covered Bazaar (Kapali Çarşi). The bazaar can trace its beginnings date back to the 15th century and is actually a city within a city. This labyrinth of streets and alleys has 3,500 shops, craft stalls and restaurants all under one roof. You can buy anything imaginable here, from antique furniture, through exquisite rugs and jewellery to socks and toothpaste. Needless to say, you have to haggle. The prices at the Egyptian Bazaar, or Spice Bazaar REKLAMA

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 23

11-03-15 16:52

Szerokie horyzonty ■ broad horizonS

ło

d de si

(Misir Çarşisi) as it is known, are more stable and cannot be cut by more than 10-15%, but you can try the foods for free. And there is a whole host of things to taste as the market specialises in food products, mainly all sorts of cheeses, cookies and desserts, fruit and lots of herbs, spices and vegetables. Be sure to try as much as you can. At night I return to the hotel by ferry. The sky is lit with the brightness of a new moon. Just like the one on the Turkish flag. ☐

dü

Defte rdar Yoku şu

İstikl âl Ca d

desi

tronowa z relikwiarzem, gdzie przechowywany jest płaszcz proroka Mahometa, jego łuk i dwa miecze, a także fragment zęba, 60 włosów z brody i odcisk stopy. Dla muzułmanów to miejsce święte. Moją uwagę Stambuł przykuł porcelanowy pl. Taksim T U R C J A i des d serwis w skarbcu, poa lC klâ BEYOĞL BE BEY OĞL OĞ ĞLU LU İsti darowany w 1778 r. sułtanowi Abdülhmidowi Z lt i l ez a r I przez naszego króla e el Paş Dolmabahçe K em aC pl. Tünel . Sarayi Cad r Stanisława Augusta Poala a nk Tersne C Ba a niatowskiego. r . fo Przy Hagii Sophii bieos p B Gü mü rze początek Divan şp Przystań a la C a dd i e s So Eminönü ba c Yolu, główna arteria i l a r C a d. Bazar Korzenny starego Stambułu wioDZIELNICA D IELNICA IEL EL LNICA L NICA BAZARÓW B BA AZARÓW A ZA ARÓW A ÓW Topkapı dąca wprost do WielCYPEL YPEL YP L Wielki PAŁ PA AŁA ŁA Ł ACOWY ACO A AC CO COWY OW OWY WY Y Bazar kiego Bazaru zwanego Ordu Caddesi Yeniçeriler Caddes i Hagia Sophia Divan Yol u także Krytym (KapalI Türk Cysterna Bazylikowa SULTANAHMET SULTAN S SULTANA ULT LTAN TANA T NAHME MET ET T eli C add esi ÇarşI). Istniejący od Błękitny Meczet Florya Sahil Yolu XV w. bazar jest wła(Kennedy Cadde si ) 250 m 0 ściwie miastem w mieMORZE MARMARA ście. W labiryncie uliczek i alejek pod jednym dachem działa 3,5 tys. sklepów, warsztatów rzemieślniczych i restauracji. Można tu kupić dosłownie wszystko, poczynając od antycznych mebli, wspaniałych ty

Ró

si de ad

Mo st

Ak sa ka l

Reşadiye Cad.

ATA TÜ

BU LVA RI

Gala

g Ra

dywanów i złotej biżuterii, a kończąc na skarpetkach i paście do zębów. I oczywiście należy się targować. Na Bazarze Egipskim, czyli Korzennym (MIsIr ÇarşIsI) ceny są bardziej stabilne, udaje się je zbić najwyżej o 10–15 proc., za to degustacja jest bezpłatna. A jest czego próbować, ponieważ handluje się tutaj wyłącznie produktami spożywczymi: serami, różnego rodzaju ciasteczkami z niesamowicie słodką baklawą na czele, owocami, a także masą rozlicznych ziół, przypraw i warzyw. Po intensywnym zwiedzaniu zabytków i pełnych emocji zakupach wracam do hotelu promem. Na niebie jaśnieje sierp księżyca w nowiu. Taki sam jak na tureckiej fladze. ☐ Morza szum, ptaków śpiew, a w tle minarety – to możliwe tylko przy przystani Eminönü. The blue of the sea, the cry of the seagulls and minarets is what makes Eminönü port such a beautiful place.

Zdjęcia/Credits: Wojciech Franus

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 24

11-03-15 19:08

XXX

Co jeszCze warto zobaCzyć | More to see

warto wIedzIeć | CIty INFo ■

Wiza (10 euro) wydawana jest od ręki na wszystkich przejściach granicznych.

■

Lira turecka (TRY) = ok. 0,5 euro.

■

W hotelu trzygwiazdkowym ceny zaczynają się od 50 euro za pokój dwuosobowy, w hostelach – od 12 euro.

■

Taksówki są tańsze niż w Polsce, ale cenę za przejazd warto ustalać z góry.

■

Ceny wynajęcia samochodu na jedną dobę zaczynają się od 26 euro.

■

Visas are issued at all border crossings for EUR 10.

■

Turkish lira (TRY) = approx. EUR 0.5.

■

Accommodation at 3-star hotels from EUR 50 per double room and at EUR 12 in hostels.

■

Taxis are cheaper than in Poland but be sure to reach an agreement on the fare before you take off.

■

Daily car rental fees from EUR 26.

■

wyspy Książęce (Kızıl adalar), czyli dziewięć niewielkich wysepek na Morzu Marmara. Cztery z nich mają połączenie promowe z odległym o 20 km Stambułem i stanowią popularne miejsce wypoczynku mieszkańców.

■

Kilyos – miejscowość wypoczynkowa na wybrzeżu czarnomorskim, 30 km na północ od Stambułu. Słynie z długiej piaszczystej plaży i licznych restauracji (pyszne ryby i owoce morza).

■

Polonezköy – założona w połowie XIX w. przez Adama Czartoryskiego wieś po azjatyckiej stronie Bosforu. Kiedyś zamieszkiwali ją wyłącznie Polacy.

■

the Princes’ Islands (Prens adalari) an archipelago consisting of nine small islands in the Marmara Sea. Four have ferry connections to Istanbul, 20 km away. They are a popular weekend destination for the people of Istanbul.

■

Kilyos is a Black Sea resort known as the Blue Gate to the Black Sea and is 30 km from Istanbul. It is famous for its long sandy beach and many seafood restaurants.

■

Polonezköy is a village near Istanbul on the Asian side of the Bosphorus established by Adam Czartoryski. Once inhabited by Poles only.

cena w obie strony od 329 zł, podano czas lokalny return tickets from PLN 329, local time WAW–IST 13.05–16.30 wt., czw., sb., nd. (lot trwa 2 godz. 30 min) IST–WAW 17.30–19.00 wt., czw., sb., nd. (lot trwa 2 godz. 30 min) WAW–IST 13.05–16.30, Tue., Thu., Sat., Su. (flight duration 2 h 30 min). IST–WAW 17.30–19.00, Tue., Thu., Sat., Su. (flight duration 2 h 30 min). REKLAMA

Zapraszamy do eleganckiego, ciepłego i niezobowiązującego miejsca, w którym delikatna i lekka kuchnia polska codziennie zaskakuje nowymi specjałami. To jedyne takie miejsce w Warszawie...

Warszawa, ul. Chocimska 7, tel. 22 848 12 25 www.restauracjarozana.com.pl

018_KA_04_SzerokieStambul-kor.indd 25 XXX_KA_1104_Rozana_02.indd 1

11-03-15 16:00 3/8/11 5:24:29 PM

MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS

Tu wszędzie jest historia

Surrounded by history Marcin Cichoński

Wyprawy do Ziemi Świętej nie zapomnicie do końca życia – przekonuje gospodarz telewizyjnych Wiadomości Krzysztof Ziemiec. Jeśli kiedykolwiek tu jechać, to najlepiej na Wielkanoc – dodajmy. “Your journey to the Holy Land will be unforgettable”, argues Krzysztof Ziemiec, who anchors the TV newscast “Wiadomości”. And Easter is the best time to go there.

026_KA_04_Moje miejscaziemiec-kor.indd 26

11-03-15 17:31

Krzysztof Ziemiec – dziennikarz (44 l.), karierę zaczynał w Programie III Polskiego Radia, gdzie prowadził m.in. audycję Zapraszamy do Trójki, następnie przeszedł do stacji telewizyjnej TVN 24. Obecnie pracuje dla 1 Programu TVP, w którym prowadzi Wiadomości oraz cykl Niepokonani – niezwykłe historie. 11 marca wszedł do kin ﬁlm dokumentalny Jan Paweł II. Szukałem Was, w którym ekipa podąża tropami papieża, a Ziemiec wcielił się w rolę narratora. Laureat ostatniej edycji najważniejszej polskiej nagrody telewizyjnej Telekamery w kategorii Informacje – Osobowość. Journalist (44), he began his career with Polish Radio Channel 3, where he hosted the "Zapraszamy do Trójki" programme before taking up a position with the TVN 24 network. He now works for TVP Channel One where he anchors the "Wiadomości" newscast and hosts "The Invincible – Unusual Stories". The documentary feature “John Paul II. I Was Looking For You” which follows the path of the Polish pope is narrated by Ziemiec. The ﬁlm premiered at movie theatres on 11 March. Last year Ziemiec won the Poland’s most prestigious Telekamera award in the News Headlines – Personality category.

026_KA_04_Moje miejscaziemiec-kor.indd 27

11-03-15 17:31

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS

2|w Jerozolimie warto się targować, zarówno na bazarze, jak i z ulicznym sprzedawcą. you should definitely haggle in Jerusalem, both at the bazaar and with street sellers. 3|złoty dach muzułmańskiej świątyni kopuła na skale to świetny punkt orientacyjny. the golden roof of the Dome on the rock temple is a good orientation point.

ereny, na których dziś leżą Izrael i Palestyna, od lat przyciągają zarówno miliony pielgrzymów, jak i turystów. Obydwie grupy kraina ta oczarowuje od chwili przybycia. – Tu wszystko od razu urzeka: zapachy, smaki, kolor nieba. Wizyta w Ziemi Świętej w każdym pozostawia ślad – stwierdza z przekonaniem Krzysztof Ziemiec. – Po raz pierwszy jako dziennikarz obsługiwałem pamiętną pierwszą pielgrzymkę Jana Pawła II do Izraela – wspomina. Wrażenia związane z wizytą papieża były tak silne, że rok temu Ziemiec powrócił do Izraela, by ponownie przeżyć to, czego doświadczył w marcu 2000 r. – W 2010 r. kręciliśmy tam film dokumentalny Jan Paweł II. Szukałem Was – opowiada.

Dla wszystkich: Jerozolima

Co poleciłby na początek podróży? Dziennikarz bez wahania wskazuje Jerozolimę. Warto pamiętać, że to co prawda konstytucyjna stolica Izraela, ale nieuznawana przez wiele państw, które mają swoje przedstawicielstwa w Tel Awiwie. – To nie tylko niezwykle istotne miejsce dla ludzi wierzących, ale i jedno z najważniejszych w historii świata – rekomenduje. Większość Polaków ma ukształtowany obraz Jerozolimy w oparciu o przekazy biblijne. Na tej

podstawie w wyobraźni widzimy ją jako niezwykle rozległe miasto. Dlatego wielu turystów jest zaskoczonych, że spacer z Góry Oliwnej (najlepszy punkt widokowy) do Bazyliki Grobu Świętego, położonej na miejscu Golgoty, zajmie zaledwie może godzinę. Idąc do bazyliki, na pewno trafimy na biblijną drogę krzyżową prowadzącą starymi wąskimi uliczkami. – Wiele osób zdziwi się, że ta święta dla katolików trasa biegnie przez arabskie bazary, na których ciężko o jakiekolwiek skupienie religijne – tłumaczy Ziemiec. – Ale właśnie taka, wielokulturowa jest Jerozolima. Przyjeżdżając tu, nie bójmy się innych religii, innych kultur. Przecież nigdy nie zrozumiemy tego, czego nie poznamy – tłumaczy. Dlatego w Jerozolimie chrześcijanie powinni zobaczyć nie tylko miejsca ważne dla nich, ale także Ścianę Płaczu czy meczet Al-Aksa oraz Kopułę na Skale. Budując tę ostatnią świątynię, muzułmanie uczcili miejsce, gdzie według ich religii Mahomet wstąpił do nieba. – Obowiązkowo poddajmy się też poszukiwaniom kulinarnym – zachęca Ziemiec. – Smaku tutejszych świeżych owoców i warzyw nie jestem w stanie opisać słowami. Spróbujmy też wspaniałych humusów i falafeli, sięgnijmy po bardzo dobre izraelskie wina.

Zdjęcia/Credits: Na poprzednich stronach: National Geographic/Getty Images/FPM; East News (2), Corbis (3)

1|Ściana Płaczu, jedyny zachowany fragment Świątyni Jerozolimskiej, najważniejszego miejsca dla judaizmu. the western or wailing wall, the only preserved fragment of the temple in Jerusalem, is the most important sites for Jews.

026_KA_04_Moje miejscaziemiec-kor.indd 28

11-03-15 17:32

2| 3| 2|

his land, home to modern Israel and Palestine, has long hosted millions of pilgrims longing for a religious experience and holiday makers in search of history and relics. Both groups are enchanted as soon as they set foot in the place. “Everything there is bewitching – the scents, flavours, and the colour of the sky. The Holy Land leaves a strong impression on everyone”, claims Ziemiec. “I first arrived there on a very special oc-

casion – as a journalist covering the memorable first pilgrimage of John Paul II to Israel”, he recalls. Ziemiec returned a year ago to experience what he had first felt in March 2000. “We shot the documentary feature on the Pope here in 2010”, he adds.

For everyone: Jerusalem

“Jerusalem”, Ziemiec instantly replies when asked where he would recommend we start our journey. REKLAMA

026_KA_04_Moje miejscaziemiec-kor.indd 29

11-03-15 17:33

MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS

Wielu z Polaków podróż do Izraela i Palestyny traktuje jako pielgrzymkę do najważniejszych miejsc chrześcijaństwa. Jednym z nich jest na

Ś r ó d z i e m n e

D o l i n a Jo r d a n u Jordan A I

wa O

M. Ma r t we A N

r z e

Bazylika Grobu Świętego szczególnie licznie odwiedzana jest na Wielkanoc. The Church of the Holy Sepulchre is packed with pilgrims every Easter.

Zdjęcia/Credits: Laif/EK Pictures

DLA PIELGRZYMÓW: BETLEJEM

It’s worth remembering that the Hajfa constitutional capital of Israel is Góra Tabor Nazaret not recognised by many states Bet Sze’an who have their representations in Tel Aviv. “It’s not Nabulus Zach odni only a very special place Tel Awiw-Jafa for the faithful, but also Brzeg Jerycho Aszdod Jerozolima one of the most imBetlejem Aszkelon portant cities in the Jorda nu Gaza Hebron history of the world,” Strefa Gazy he argues. The overwhelming majority of Poles have a preconceived notion of what the Pustynia EGIPT Negew city looks like from biblical sources. We imagine old EUROPA AZJA Jerusalem as a sprawling IZRAEL metropolis. And many AFRYK A tourists are surprised that even a novice walker can get 30 km from the Mount of Olives (the best Elat vantage point and the most recomZat. mended springboard for any sightsee- Akaba ing tour) to the Church of the Holy Sepulchre located on the site of Golgotha in just a couple of hours. You are bound to come across the biblical Way of the Cross along the narrow old streets on o

Te ostatnie cieszą się na świecie coraz większym uznaniem. Do jednych z najbardziej poszukiwanych zaliczają się szczepy chardonnay z Galilei. Jeśli na tropie tego naprawdę wyjątkowego białego wina zawędrujemy do tej krainy, koniecznie zobaczmy dwa ważne geograficznie i religijnie miejsca. Oprócz góry Tabor, zwanej też Górą Przemienienia Pańskiego, odwiedźmy jezioro Galilejskie. Stąd też rozpościera się widok na jedno z najczęściej wymienianych miejsc w serwisach informacyjnych ostatnich dziesięcioleci – wzgórza Golan. Galilea, podobnie jak Tel Awiw–Jafa, to zupełnie inny świat. – Po Jerozolimie, gdzie na ulicach widać wielu ortodoksyjnych Żydów, podróż do Hajfy albo Tel Awiwu będzie dla nas szokiem. Ostatnie z tych miast zdaje się nigdy nie zasypiać – opowiada dziennikarz. To prawda, bo w dzień to tętniące życiem centrum biznesu; wieczorem zaś nietrudno znaleźć klub, gdzie zabawa trwa do białego rana.

Ha-A ra

In Bethlehem’s Church of the Nativity many pilgrims are surprised that Christ was not born in a shed but in a grotto called the Grotto of the Nativity.

DLA KLUBOWICZÓW: TEL AWIW

W Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem wielu pielgrzymów jest zdziwionych, że Chrystus nie przyszedł na świat w stajence, ale w grocie, zwanej dziś Grotą Narodzenia.

LIBAN Wzgórza Golan SYRIA GALIL EA J. Galilejskie Tyberiada

026_KA_04_Moje miejscaziemiec-kor.indd 30

11-03-15 17:33

Autosalon_K_18.03.indd 1

3/18/11 4:14:57 PM

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS

1| 2|

your way to the church. “Many people will probably be surprised that this route, sacred to Catholics, cuts through Arab souks where religious reflection does not come easily”, explains Ziemiec. “But this is the real face of multi-ethnic Jerusalem. If you come here, especially for the first time, don’t be intimidated by other religions or cultures. We never comprehend anything unless we explore it.” That’s why Christians should visit the Western Wall, the alAqsa mosque and the Dome of the Rock, as well as the landmarks of their own religion when they come to Jerusalem. The latter was built by Muslims to commemorate the site where, according to their religion, Muhammad ascended into heaven. “Culinary explorations are yet another item to add to your to-do list”, says Ziemiec. “No words can describe the flavour of the local fresh fruit and vegetables. Look out for their delicious hummus and falafel and try some excellent Israeli wines”, he says.

For clubbers: Tel Aviv

2|morze martwe pełne jest soli i turystów. The Dead sea is abundant in salt and tourists.

INFO O LOTACH FLIGHT INFO

pewno położone na terenach palestyńskich Betlejem.– Dla wszystkich będzie to też wyprawa geopolityczna – opowiada Ziemiec. – Już dojeżdżając do granicy Autonomii Palestyńskiej, dostrzegamy wielki betonowy mur, który rozdziela dwa narody. Niestety po drugiej stronie widać, jak bardzo życie Arabów różni się od życia Izraelczyków. W samym Betlejem najważniejszym miejscem jest Bazylika Narodzenia Pańskiego. W krypcie ołtarza znajduje się Grota Narodzenia uważana za symboliczne miejsce narodzin Chrystusa. ☐

cena w obie strony od 629 zł, podano czas lokalny return flights from PLN 629, local time

WAW–Tlv 22.55–3.40 pon.–nd. (lot trwa 3 godz. 45 min) Tlv–WAW 6.00–9.00 pon.–nd. (lot trwa 4 godz.) WAW–Tlv 22.55–3.40 Mo.–Su. (flight duration 3 h 45 m) Tlv–WAW 6.00–9.00 Mo.–Su. (flight duration 4 h)

For pilgrims: beThlehem

Many Poles see a journey to Israel and Palestine as a pilgrimage, a visit to the holiest sites of Christianity. One such is Bethlehem, which is located in Palestine. “This is an educational and a geopolitical journey for everyone”, says Ziemiec. The most important site for pilgrims is Bethlehem’s Church of the Nativity whose crypt reveals the Grotto of the Nativity, believed to be the symbolic birthplace of Christ. Eilat reveals yet another face of Israel featuring a magnificent resort whose infrastructure, hotels and beautiful coral reefs are the envy of many a rarefied European holiday spot. ☐

Zdjęcia/Credits: Sime Photo/Free, Bew

1|W pobliżu bazyliki grobu Świętego toczy się normalne życie. Normal life goes on just outside the church of the holy sepulchre.

The local wines are gaining more and more recognition on the international scene. Chardonnay from Galilee is one of the most sought after varieties. And if this is what has brought you to this land, be sure to visit two immensely important geographical and religious sites. Apart from Mount Tabor, also known as the Mount of Transfiguration, you must visit the Sea of Galilee. This gives a view of that part of the country which has received the most news coverage over the past few decades – the Golan Heights. But Galilee, like the rest of northern Israel, is a completely different world. “After Jerusalem, where devout orthodox Jews are a frequent sight on the streets, a visit to Haifa or TelAviv may come as a shock”, recalls Ziemiec. “Tel Aviv is a city that never seems to sleep”, he adds.

026_KA_04_Moje miejscaziemiec-kor.indd 32

11-03-15 17:33

Lista Dystrybutorów rosyjskich zegarków w PoLsce

saLon Firmowy: Warszawa C.H. Promenada Sklep Poljot Euro 22 611 75 75 CzęstoChowa: Salon JanuSzEwScy SwiSS cEntEr al. NMP 12c • Dąbrowa GórniCza: C.H. Pagoria aurEa • GDańsk: C.H. Manhattan timElESS • gorzów wLkP: C.H. Park 111 Jubiler KaźmierczaK • katowice: C.H. Silesia City Center W. Krzyś • kraków: C.H. Krokus HQ; Salon tiw StroJny ul. Sławkowska 10; C.H. BONARKA Salon Jubilerski JuBitom; Galeria Krakowska Salon JubilerSKi W. śliWińSKi • kraPkowice: zegarmiStrz SmyKała ul. Rybacka 1 • Lubin: C.H. Real ul. Jana Pawla II JuBilEr Grain • ŁóDź: Salon a&a ul. Piotrkowska 63 • MikoŁajki: złoto Srebro burSztyn ul. 3 Maja 2a • PŁoCk: zEGarmiStrz ludomir lEwandowSki ul. Nowy Rynek 1/16 • rybnik: Sklep artiS ul. Sobieskiego 5 • rzeszów: C.H. Rzeszów Plaza zEGariS • warszawa: C.H. Arkadia ExCElSIOR; C.H. Złote Tarasy od czaSu do czaSu ; Salon ExcElSior ul. Marszałkowska 99A; C.H. Galeria Mokotów StrEfa czaSu • wŁoCŁawek: JuBilEr Gold mini pl. Wolności 8/9 • Wolsztyn: Sklep wEmar ul. Kocha 54 skLePy internetowe: www.e-zegarek.pl; www.minuta.pl; www.skleponline-zegarki.pl; www.bizuteriazegarki.pl; www.russtime.com comPany VoLmax, marksistskaya str.34, building 8, 109147 moscow, russia, tel.:+7(495) 911 3210, tel./fax: + 7(495) 911 6874, e-mail:volmax@sovintel.ru

GagarinGocha_Kaleidoscope.indd 1

2/16/11 4:35:09 PM

REGIONY ■ REGIONS

Polskie Jerozolimy Polish Jerusalems Anna i/and Krzysztof Kobusowie, Travelphoto.pl

W Wielką Noc według chrześcijan dokonuje się największa oﬁara i śmierć zostaje zwyciężona. Święto poprzedza Niedziela Palmowa przypominająca wjazd Jezusa do Jerozolimy, gdy tłum pozdrawiał Go liśćmi palm. According to the Christian tradition, the greatest sacriﬁce is made and death is conquered on Easter. Its coming is heralded by Palm Sunday, which commemorates the entry of Jesus into Jerusalem where he was greeted by crowds holding olive branches and palm leaves.

034_KA_04_Regiony palmy-kor.indd 34

11-03-15 18:46

034_KA_04_Regiony palmy-kor.indd 35

11-03-15 18:47

1| 1|Konkurs na najwyższą palmę ściąga do Lipnicy kilka tysięcy gości. The tallest Easter palm contest in Lipnica attracts several thousand visitors. 2|Aby postawić niektóre palmy, potrzeba dziecięciu silnych lipniczan. Ten strong men are needed to help a palm stand upright.

almy nawiązują nie tylko do historii chrześcijaństwa, ale także do słowiańskich wierzeń, gdzie bazie uważano za symbol odrodzenia życia po zimowym śnie, zaś ich poświęcenie miało dawać im szczególną moc. Robienie palm to w wielu miejscowościach w Polsce tradycja wciąż żywa. A do tego – bardzo barwna.

LIPNICA MUROWANA – GDZIE PALMY SIĘGAJĄ NIEBA

– Cały sekret tkwi w proporcjach – mówi Andrzej Leszczyński, który aż siedem razy wygrywał konkurs na najwyższą palmę w Lipnicy Murowanej. – Bo trzeba wielkiego wyczucia, by zrobić palmę, która sięgałaby nieba, a jednocześnie by się nie złamała pod własnym ciężarem. Punkty w istniejącym od 1958 r. konkursie przyznaje się za wysokość, lecz także smukłość, zdobienie i wiązanie. Sekret budowy najwyższych z nich to pilnie strzeżona tajemnica przekazywana z pokolenia na pokolenie. I dziś dzieci chętnie w budowę palm się włączają, przynosząc na konkursy swoje dzieła: najpierw niewielkie, z czasem zaś takie, które mogą pobić rekord rodziców. A jest do czego aspirować, bo najwyższa palma miała ponad 35 m!

Palma w całości powinna być wykonana z naturalnych materiałów. Żadnych plastikowych dodatków! Trzon tworzy drewniana tyczka – w najwyższych są to aż cztery tyczki połączone metalowymi rurkami lub świerkowe drągi. Następnie okłada się je wiklinowymi witkami, które przy takiej wysokości ważą do 40 kg! Na koniec nakłada się dekoracje, zaś na szczycie tworzy się pióropusz z trzciny wodnej. Przygotowanie dekoracji co zapobiegliwsi zaczynają nawet pół roku wcześniej. W wolnych chwilach kobiety szykują kwiaty z bibuły i wstążek, zaś dwa tygodnie przed Niedzielą Palmową mężczyźni przystępują do składania gotowych elementów. Przeniesienie palm na rynek to prawdziwa operacja logistyczna, jako że największe ważą nawet 150 kg! Najtrudniejszy moment to stawianie palmy. Dziesięciu mężczyzn z pomocą podpórek, wideł i lin podnosi ją ostrożnie, by się nie złamała. Te najwyższe, oparte o drzewa wokół rynku, kołyszą się na wietrze. Niższe, ustawione przy posągu św. Szymona z Lipnicy, zdają się otulać go kolorowym szpalerem. Z rozebranej palmy robi się krzyżyki; w Wielki Piątek umieszcza się je w obejściu gospodarstwa, by mieszkańców chroniły przed nieszczęściem i chorobami.

Zdjęcia/Credits: Na poprzednich stronach: Michał Tuliński/Forum Travelphoto (2), Shutterstock

REGIONY ■ REGIONS

034_KA_04_Regiony palmy-kor.indd 36

11-03-15 16:04

rekla

Travelphoto (2), Shutterstock

alms are not restricted to Christian traditions but echo ancient Slavic beliefs where catkins were held to symbolise rebirth after winter sleep, and their blessing was supposed to have conferred special powers. Colourful palmmaking traditions are still very much alive in many Polish towns.

WHERE EASTER PALMS REACH THE SKY

“The secret lies in the proportions”, says Andrzej Leszczyński, a seven-time winner in the tallest Easter palm contest in Lipnica Murowana. “It takes a lot of intuition to make a 'palm tree' that will reach the sky without collapsing under its own weight”, he adds. Points in the contest held since 1958 are awarded for height, slenderness, decorations and binding. The secret of constructing the tallest Easter palms is closely guarded and passed on from generation to generation. The main thing is that today’s children are eager to join in. They start with palms that are a few metres tall and eventually go on to break their parents’ records. And they have some high (literally) standards to meet as the

tallest palm stood at a whopping 35 metres! The palm has to be made entirely of natural materials. No plastic elements are permitted! The core is a wooden pole – the tallest Easter palms have had up to four poles connected by metal tubes or spruce bars. They are wrapped around with wicker twigs, which can weigh up to 40 kg on such a tall structure! The final stage is decoration, and the palm is topped with a reed plume. Decorative work can begin as early as six months before Easter. The women make paper and ribbon floREKLAMA

Na Zielnej,

the only restaurant in Warsaw which uses the most refined Polish products recommended by the Polish Slow Food Organization, invites you to the world of culinary wonders.

Na Zielnej 37 Zielna St. 00-108 Warsaw reklama_na zielnej.indd 2 034_KA_04_Regiony palmy-kor.indd 37

Phone 22 338 63 33 Phone 22 338 63 53 Fax 22 338 63 55 E-mail biuro@nazielnej.pl

Opening Hours Mon - Sat 12.00 - 24.00 Sun 12.00 - 22.00

www.nazielnej.pl

11-03-08 16:05 19:40 11-03-15

REGIONY ■ REGIONS ŁYSE – KALEJDOSKOP BARW

Palmy w Łysych mają „tylko” od 1 do 10 m, ale są najbarwniejsze w Polsce. The Easter palms in Łyse are 'only' 1 to 10 metres tall, but are among the most colourful in Poland.

Kościółek w niewielkiej miejscowości Łyse podczas Niedzieli Palmowej przeżywa prawdziwe oblężenie. Mimo tłumu warto jednak wcisnąć się do środka, by zobaczyć niezwykłe kurpiowskie palmy. Tradycja ich tworzenia przetrwała dzięki zaangażowaniu miejscowego proboszcza, ks. Adolfa Pogorzelskiego, będącego jednym z inicjatorów konkursu na Palmę Kurpiowską. Gdy tworzono go w 1969 r., zapewne nikt nie spodziewał się aż takiego sukcesu: dziś ściągają tu tysiące turystów. Sukces konkursu najlepiej widać w liczbach: do pierwszego zgłoszono 25 palm, w ostatnich latach przeciętnie zgłaszanych jest blisko 150, zaś przez 40 lat wystawiono ok. 5 tys. palm! Także i tu są budowane wokół kija – niekiedy

wręcz wybiera się całe drzewko sosnowe, oplatając je leśnymi roślinami: jałowcem, bukszpanem czy borowiną. Choć tradycja niekiedy przegrywa z wymogami współczesności: niegdyś w palmy wplatano cis i widłaka, dziś próżno ich szukać, bo jako rośliny objęte ochroną są zakazane w regulaminie... Bardzo często zostawia się też na końcu rozwidlone gałęzie sosnowe, które zdobi się kwiatami i wstążkami z bibuły. Jako że tylko tutaj stosuje się taką ozdobę, kurpiowskich palm nie sposób pomylić z żadnymi innymi. W Niedzielę Palmową w Łysych warto też odwiedzić kiermasz ludowej sztuki: najlepszą pamiątką jest oczywiście miniaturowa kurpiowska palemka.

wers in their spare time and the men begin to assemble completed components two weeks before Easter Sunday. Getting the Easter palm to the town square is a challenging logistical exercise as the tallest can weigh up to 150 kilos! The moment of truth arrives when the palm has to be stood upright. Ten men, with the aid of supports, forks and ropes, have to stand it up without breaking it. The tallest are propped against trees and sway in the wind. The shorter ones form a colourful hedge around the statue of St. Simon of Lipnica. Tradition dictates that the disassembled components of the Easter palms are used to make crosses.

The diminutive church in the small town of Łyse is besieged by visitors on Easter Sunday. It’s worth braving the crowds to see the unique Easter palms from the Kurpie region. The tradition has mainly been preserved in the parish of Łyse. For this, we can thank the commitment of the local parish priest, Adolf Pogorzelski, who helped devise the Kurpie Easter Palm competition. The event now attracts thousands of tourists. Its popularity is best illustrated by figures: 25 Easter palms were entered in the first year, almost 150 (!) in the years that followed, and some 5,000 palms have vied for top honours during its 40-year history! They also have poles – and sometimes a whole pine tree embellished with forest plants like juniper, box or cowberry leaves – at their core. Tradition occasionally gives way to modernity. For example, palms used to be decorated with yew twigs and clubmoss, but these are now protected species and their use is proscribed. Many Easter palms have forking pine branches decorated with

Zdjęcia/Credits: Travelphoto, Shutterstock

ŁYSE – A KALEIDOSCOPE OF COLOURS

034_KA_04_Regiony palmy-kor.indd 38

11-03-15 16:06

VILLEROY & BOCH Warto się Wyróżnić Idealne rozwiązanie dla hoteli i restauracji porcelana Villeroy & Boch sprawi, że każde wnętrze i spędzone w nim chwile będą niezapomniane.

Tomasz Miszczak

Dajar HoReCa

Florentyna

ul. Kutrzeby 14/4

ul. Poznańska 129/133

ul. Kazimierza Wielkiego 6

61-719 Poznań

05-850 Ożarów Mazowiecki

63-300 Pleszew

tel. + 48 (61) 670 62 04

tel. + 48 (22) 434 37 39

tel. + 48 (62) 742 74 33

fax + 48 (61) 847 01 45

fax + 48 (22) 434 37 40

fax + 48 (62) 742 74 17

www.miszczak.biz

www.horeca.dajar.pl

www.gastro.florentyna.com.pl

VilleroyBoch kalejdoskop.indd 1

www.villeroy-boch.pl

7.3.2011 12:57:21

REGIONY ■ REGIONS KALWARIA ZEBRZYDOWSKA – THEATRUM SACRUM

Już w XVII w. w Misterium Męki Pańskiej brało udział kilka tysięcy osób.

crepe paper flowers and ribbons. This sorts of décors are the unmistakeable hallmark of local Easter palms.

KALWARIA ZEBRZYDOWSKA'S SACRED THEATRE

When a former courtier of Mikołaj Zebrzydowski returned from the Holy Land (that was some trip in 1599!), he brought some gypsum models of the Chapel of the Crucifixion and the Holy Sepulchre with him and decided to have both structures rebuilt on his land. At the time, construction of such sites was very popular throughout Europe but Zebrzydowski made the route longer, convinced that “for every step Christ took, we should be taking ten”. 41 chapels seamlessly blending with the landscape were built on an area of almost 6 sq. km. In 1999, his project (one of almost a thousand calvaries in Europe!) became a UNESCO World Heritage site. Kalwaria Zebrzydowska is famous for the Passion plays that have been staged there since the first half of the 17th century. Initially, these accompanied Good Friday celebrations, but as time went by, they evolved into the theatrum sacrum, which lasts several days. This unique spectacle forcers onlookers to take part in the play, pray and reflect on life. Numerous references to the calvary were made by Pope John Paul II who participated in the Passion play as a young boy and kept coming back throughout his life. ☐

Zdjęcia/Credits: Janek Skarżyński/AFP/East News

The Passion of Christ plays were attended by several thousand people back in the 17th century.

W XVII w. Mikołaj Zebrzydowski jako pamiątkę przywiózł z Ziemi Świętej gipsowe modele kaplic Ukrzyżowania i Grobu Chrystusa, po czym postanowił odtworzyć je na swych ziemiach. Wtedy budowanie takich miejsc było nader popularne w Europie, tutaj jednak Zebrzydowski wydłużył trasę, postanowiwszy, iż „za jeden krok Chrystusa my powinniśmy robić 10”. Na obszarze blisko 6 km² powstało 41 kaplic doskonale wtopionych w otaczający je krajobraz. Od 1999 r. miejsce to (jako jedyne spośród blisko tysiąca kalwarii w Europie!) zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Kalwaria Zebrzydowska zasłynęła też z odgrywanego tu Misterium Męki Pańskiej. Początkowo misteria towarzyszyły obchodom Wielkiego Piątku, z czasem stając się kilkudniowym theatrum sacrum. Wielokrotnie nawiązywał do tego miejsca papież Jan Paweł II, który już jako mały chłopiec uczestniczył w misterium kalwaryjskim. Od 1947 r. wzbogacono obchody Wielkanocy o Niedzielę Palmową i odtworzenie sceny wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Śpieszy osiołek, Chrystus (którego postać odgrywa zawsze jeden z opiekujących się tym miejscem bernardynów) wznosi dłoń w geście błogosławieństwa. Wokół entuzjazm. Jakże zmienne są uczucia tłumu: ci, którzy teraz Go tak witają, za kilka dni domagać się będą Jego śmierci... ☐

034_KA_04_Regiony palmy-kor.indd 40

11-03-15 16:06

Spomlek_K_11.03.indd 1

3/11/11 3:42:30 PM

KUCHNIA ■ CUISINE

Dał nam przykład Bonaparte... Choose your Cheese Ola Lazar, Gastronauci.pl

De Gaulle powiedział, że Francuzami trudno rządzić, bo znają kilkaset gatunków sera. A jak rządzić Polakami, którzy nawet nie wiedzą, ile serów w ich kraju się produkuje? De Gaulle said it was difﬁcult to rule the French because they knew hundreds of cheeses. So how to govern over Poles when they can't even say how many types of cheese are produced in Poland? 42

042_KA_04_Kuchnia-kor.indd 42

11-03-15 16:22

Zdjęcie/Credits: Stock Food/Free, M.P.

latach 80. poczęstowałam znajomego z Lyonu polskim camembertem. Miał co prawda, nieuzasadnione zresztą, wątpliwości, czy polski ser może nosić francuską nazwę, ale już do jego smaku zastrzeżeń nie zgłaszał. Miękkie sery z porostem pleśni udają nam się od lat, ale mało kto wie, że w 1927 r. camembert Słupski Chłopczyk zdobył złoty medal na targach w Paryżu. Większość z wytwarzanych rocznie 4,5 mln krążków tego sera trafiała wówczas na półki berlińskich sklepów. Wstrzymaną po II wojnie produkcję wznowiono w 2007 r., dzięki czemu charakterystyczne opakowania z chłopcem w czerwonym kubraczku wracają do polskich delikatesów. Międzynarodowe sukcesy polskich serów to nie tylko pieśń przeszłości. Podczas ubiegłorocznych wyborów najlepszego sera świata w Birmingham, World Cheese Awards, brązowe medale otrzymały w swoich kategoriach dwa gatunki sera marki Old Poland. Karierę w Polsce i na slow foodowych targach Salone del Gusto w Turynie zrobił oscypek (na zdj. obok), ser pasterski z owczego mleka. A że sława ma swoje blaski i cienie, szlachetny oscypek doczekał się wielu imitacji, bo oryginał rozchodzi się jak ciepłe bułeczki i produkowany jest tylko od maja do września. Natomiast prawdziwą furorę robią w ostatnim czasie „sery nie do podrobienia”, czyli sery z osobowością. Nazywane serami zagrodowymi produkowane są przez małe gospodarstwa, pasjonatów serowarów, nierzadko mieszczuchów, którzy porzucili metropolie dla życia na wsi, a pracę przy biurku dla pracy na roli. Mazurskie Ranczo Frontiera prowadzone przez Sylwię Szlandrowicz i Rusłana Kozyrko znają miłośnicy wszelkich serów owczych – dojrzewających, typu pecorino i ręcznie robionego sera blue z przerostem niebieskiej pleśni oraz serów dżersejowych, np. sera robionego na podobieństwo parmezanu. Sery praslickie, np. te od małżeństwa Symonowiczów w Praslitach na Warmii, to gratka dla fanów nut maślanych zrównoważonych łagodną ostrością i kwaśnością. Gieno Mientkiewicz, ekspert od polskich serów zagrodowych i autor bloga serypolskie.blox.pl, mówi, że średnio raz w tygodniu odkrywa nieznaną mu dotąd rzemieślniczą serowarnię. I jak tu zarządzać Polakami? ☐

n the 1980s I treated a friend from Lyon to our local camembert. He had his doubts – unfounded as it turns out – as to whether the Polish cheese could bear the French name but he had no reservations as to the taste. We have always had the knack for making soft cheeses with mouldy crusts and a lot of you may not know that our “Słupski Chłopczyk“ (“Boy from Słupsk”) camembert took out the gold medal at the 1927 Paris International Agricultural Show. Most of the 4.5 million pieces of camembert we produced annually back then found their way to Berlin. Production was suspended after World War II and was not resumed until 2007. Polish cheeses are successful still today. At last year's World Cheese Awards in Birmingham two types of Old Poland cheese won bronze medals in two categories. Also oscypek, a Polish smoked cheese made from sheep’s milk, has taken Poland, and now the Salone del Gusto slow food fair in Torino, by storm. Alas, fame has its drawbacks and the noble oscypek has no shortage of imitators, not least because the original is only available from May until September. But the most sought after exemplars these days are “inimitable cheeses”, or cheeses with character. These are produced locally on small farms by cheese makers who are passionate about what they do. The Frontiera Ranch in Masuria is known to lovers of sheep’s cheese everywhere for its mature cheeses, pecorinos, handmade blue cheeses and Jersey cheeses, including one that resembles Italian parmesan. The Praslity cheeses in Warmia are a real treat for those who like butter cheese with a mild pungency taste and sourness. The fried goat’s milk cheese from Krupocin is not for everybody but frying cheese is a very popular in Greater Poland. Gieno Mientkiewicz, who runs a blog on Polish cheeses, says that he comes across a new local cheese making plant once a week on average. So how on earth are Poles supposed to be governed? ☐

Najmodniejszy ostatnio jest podpuszczkowy ser koryciński. Nie trzeba go zamawiać korespondencyjnie, bo jest dostępny w wielu sklepach ze zdrową żywnością. Koryciński, a rennet cheese, is the most fashionable of cheeses. You do not have to order it online as it is available in health foods stores.

Sery Old Poland, w tym zwycięski Bursztyn oraz Grand Radamer. Old Poland cheeses, including the winning Bursztyn and Grand Radamer.

GDZIE ZJEŚĆ | WHERE TO FIND IT YE GOODE FOODE, ul. Krucza 16/22, Warszawa; kanapki z chleba na naturalnym zakwasie z serem korycińskim RESTAURACJA MONOPOL, ul. Modrzejewskiej 2, Wrocław, deska serów zagrodowych YE GOODE FOODE, ul.Krucza 16/22, Warszawa; sourdough bread sandwiches with Koryciński cheese RESTAURACJA MONOPOL, ul.Modrzejewskiej 2, Wrocław, Polish cheese platter

042_KA_04_Kuchnia-kor.indd 43

11-03-15 16:23

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

BARDZO

WYSOKA

POPRZECZKA SETTING THE BAR

HIGH

Zdjęcia/Credits: Ccezariusz Andrejczuk

Barbara Żukowska

044_KA_04_Polskie przeboje-kor.indd 44

11-03-15 18:53

Gdyby się zastanowić, w jakich dyscyplinach sportowych Polacy odnoszą sukcesy, należy wymienić skoki narciarskie (Adam Małysz), biegi narciarskie (Justyna Kowalczyk) i, co już nie jest wiedzą powszechną, himalaizm zimowy. Za sprawą osiągnięć w najwyższych górach w latach 80. polscy wspinacze zyskali przydomek „Ice Warriors” – „lodowych wojowników”. If we were to say which sporting disciplines Poles shine at we should list ski jumping (Adam Małysz), cross country skiing (Justyna Kowalczyk), and what few realise, winter Himalayan mountaneering. Polish mountaineers were nicknamed “Ice warriors” in the 1980s in recognition of their achievements among the world’s highest mountains.

olacy udowodnili, że mimo skrajnie nieprzyjaznych warunków, m.in. silnych mrozów i huraganowych wiatrów, człowiek jest w stanie wejść zimą na wysokość ponad 8000 m n.p.m. Otwarty przez nich nowy rozdział w dziejach światowego himalaizmu nie został jeszcze zamknięty. Do zdobycia w sezonie zimowym pozostały cztery z 14 ośmiotysięczników. Liczba ta może w najbliższym czasie się zmniejszyć, gdyż właśnie trwają próby zdobycia Broad Peaku i Gaszerbrumu I .

PRZEKROCZYĆ GRANICE

Polacy pojawili się w Himalajach późno, bo dopiero w latach 70., kiedy komunizm w Polsce nieco zelżał. Wszystkie szczyty ośmiotysięczne były dawno zdobyte, co jednak nie znaczyło, że w górach wysokich nie ma już nic do zrobienia. Pozostały piękne ściany, filary, powtórzenia dróg pierwszych zdobywców i wyznaczanie nowych. A także działalność zimowa, o której himalaiści z Zachodu mówili, że wykracza poza granice zdrowego rozsądku, zaś Polacy uważali za możliwą. Skąd taka rozbieżność ocen? Po wojnie Polacy, nie mając możliwości opuszczania granic kraju, skupili się na Tatrach. – W Tatrach latem nie ma śniegu i lodowców, w przeciwieństwie np. do Alp, stąd Polacy widzą wyraźną różnicę między wspinaczką letnią i zimową. Naszą tradycją było zdobywanie szczytów w obu tych sezonach – mówi Artur Hajzer, himalaista. Pionierem w zimowym taternictwie był Andrzej Zawada – geofizyk, himalaista i kierownik wielu wypraw w góry najwyższe. Już w 1974 r. podczas je-

olish mountaineers have proved that people can reach summits of above 8,000 m. a.s.l. in winter, despite harsh conditions, including biting frost and hurricane force winds. We have begun a new chapter in the history of international Himalaism, a chapter which is still being written. There are still four of the 14 eight-thousanders waiting to be climbed in winter. The number may decrease in the nearest future as attempts to climb Broad Peak and Gasherbrum are under way.

BEYOND THE BOUNDS

Poles didn’t arrive at the Himalayas until the 1970s when the Communist regime in Poland loosened up a little. All the 8,000-metre peaks had been climbed by then, but that did not mean that there was nothing left to do. There were still beautiful walls and pillars to be scaled, and the paths of the first climbers had to 45

044_KA_04_Polskie przeboje-kor.indd 45

11-03-15 18:53

siennej wyprawy na Lhotse (8501 m) razem z Zygmuntem Heinrichem zdołali przekroczyć granicę „strefy śmierci”, czyli wysokość 8000 m n.p.m. Ze względu na rozrzedzone powietrze (zawartość tlenu wynosi tam tylko ok. 7 proc., czyli jedną trzecią tego, co na poziomie morza) gwałtownie maleją tam szanse przeżycia. Do szczytu zostało im zaledwie 260 m, gdy nadciągający huragan zmusił ich do odwrotu. Choć wierzchołek nie został zdobyty, jedno nie pozostawiało wątpliwości – Polacy byli gotowi rzucić wyzwanie zimowym Himalajom.

StraSznie tu zimno...

W 1979 r. Andrzej Zawada dokonał rzeczy, zdawało się, niemożliwej. Przekonał rząd Nepalu do wydania pozwolenia na wyprawę na Mount Everest w sezonie zimowym. Był to precedens, bo dotychczas nepalskie władze uznawały tylko dwa sezony wspinaczkowe: przedmonsunowy (wiosenny) i pomonsunowy (jesienny). 17 lutego 1980 r. pierwsze zimowe wejście na ośmiotysięcznik stało się faktem. Dwóch wspinaczy: Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki, stanęło na szczycie najwyższej góry świata.

na zdj. powyżej: Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy w obozie bazowym po wejściu na everest. Po prawej: Wanda rutkiewicz (choć nie wspinała się zimą, ale jako pierwsza kobieta na świecie zdobyła K2) oraz Jerzy Kukuczka, jeden z najwybitniejszych himalaistów na świecie. above: Krzysztof Wielicki and Leszek Cichy in the base camp after scaling mount everest. right: Wanda rutkiewicz (she did not climb in winter but was the first woman in the world to scale K2) and Jerzy Kukuczka, one of the greatest Himalayan climbers of all time.

– Strasznie tu zimno, trudno… Gdyby to nie był Everest, chybabyśmy nie weszli – mówił Cichy podczas rozmowy przez radiotelefon z obozem bazowym. W noc poprzedzającą wejście słupek rtęci spadł do –42°C, wiał też silny wiatr. Czy można sobie wyobrazić takie zimno? Hajzer przyrównał te warunki do kriokomory, w której ktoś włączył wentylator. Odmrożenia są wliczone w ryzyko, a to rośnie wraz z wysokością. Niedotlenione z powodu rozrzedzonego powietrza komórki ciała są bardzo wrażliwe na niszczycielskie działanie mrozu. A przy silnym wietrze temperatura odczuwalna może wynosić nawet –70°C. Nie bez powodu Wojciech Kurtyka, jeden z czołowych polskich wspinaczy, określił kiedyś zimową wspinaczkę w Himalajach „sztuką cierpienia”. Polacy opanowali ją do perfekcji. Ich łupem padały kolejne najwyższe himalajskie szczyty. W ciągu dziewięciu lat od wejścia na Everest zdobyli połowę z 14 gór ośmiotysięcznych. Zimowe próby podejmowały także inne zespoły, ale bez powodzenia. Dla Polaków wyzwaniem było już samo zebranie funduszy i przygotowanie ekspedycji. Do budżetu narodowych wypraw państwo dokładało zaledwie kilka procent, resztę himalaiści musieli zorganizować na własną rękę. To jeszcze nie były czasy, gdy mogli szukać sponsorów, malowali więc kominy fabryczne i przemycali z Polski sprzęt ekspedycyjny i sprzedawali go w Nepalu. Pewność finansową dawało też zapraszanie na wyprawy himalaistów z Zachodu, którzy zasilali ekspedycyjną kasę potrzebnymi dewizami. Nie mniej karkołomną kwestię stanowiło zaopatrzenie – w Polsce lat 80. wiele pro-

Zdjęcia/Credits: Na poprzednich stronach: polskihimalaizmzimowy.pl; Bogdan Jankowski/Forum, Laif/EK Pictures, archiwum rodzinne Jerzego Kukuczki / Forum (2)

polskie przeboje ■ polish hits

044_KA_04_Polskie przeboje-kor.indd 46

11-03-15 17:38

be followed and new ones marked out. Not only that, but western himalaists had ruled out mountain climbing in winter as being so far beyond the bounds of common sense as to be tantamount to suicide. We Poles, though, reckoned it was doable. What brought about this disparity of views? Being denied permission to travel abroad after the war meant that Polish mountaineers focused on the Tatras, the highest mountains in Poland. “Unlike the Alps, there is no snow or glaciers in the Tatras in summertime. We have a tradition of climbing in both seasons”, says Artur Hajzer, a himalaist and “ice warrior”. The pioneer of winter climbing in the Tatras was Andrzej Zawada – a geophysicist and high-altitude climber. From as early as 1974, during his autumn ascent of Lhotse (8,501 m. a.s.l.) with Zygmunt Heinrich, he managed to go beyond the “death zone”, which starts at 8,000 m. a.s.l. They were only 260 metres from the peak, when an approaching hurricane forced them to retreat. They may not have made it to the top, but they had served notice that Poles were ready to take on the Himalayas in winter.

It’s freezIng up here

In 1979, Andrzej Zawada achieved the impossible. He managed to convince the government of Nepal to is-

sue him a permit to attempt Mount Everest in winter. It was an unprecedented decision as the Nepalese authorities used to recognise only two climbing seasons: pre-monsoon (spring) and post-monsoon (autumn). On 17 February 1980, Polish mountaineers made it to the summit of an eight-thousander. Two climbers – Leszek Cichy and Krzysztof Wielicki, scaled the summit of the world’s highest mountain. “It’s very cold and trying here … If this wasn’t Everest, we would never have made it”, said Cichy to the base over the radiotelephone. The night before their summit push, the mercury plunged to –42°C (–43.6°F) and there was a strong wind blowing. Artur Hajzer has compared conditions like these to being inside a cryochamber with the ventilation on. Frostbite is the most obvious risk whose likelihood increases with altitude. The body’s cells suffer from hypoxia in the thin air and become extremely sensitive to the destructive impact of frost. Add a galeforce wind and the perceptible temperature can be as low as –70°C (–94°F) Not surprisingly, Wojciech Kurtyka, one Poland’s leading mountaineers, once referred to winter ascents in the Himalayas as “the art of suffering”. Poles soon became masters and began conquering one 8,000-metre peak after another. Nine years after their pioneering conquest of Mount Ever-

Wojciech Kurtyka (z lewej) i Anglik Alex MacIntyre podczas wspinaczki na Makalu w 1981 r. Wojciech Kurtyka (poland) (left) and Alex McIntyre (uK) during the climb up Makalu in 1981.

044_KA_04_Polskie przeboje-kor.indd 47

11-03-15 17:38

polskie przeboje ■ polish hits

1| 2|

2|Obóz zakończonej sukcesem polskiej wyprawy zimowej 1979/1980 na everest. drugi od lewej andrzej zawada. the camp of the successful of the polish mount everest winter expedition of the season 1979/1980. andrzej zawada second from the left. 3|Wojowniczka martyna Wojciechowska wśród lodowych wojowników na konferencji prasowej o wyprawie na Broad peak 2010/2011. Warrior martyna Wojciechowska with ice warriors at a press conference about the 2010/2011 Broad peak expedition.

duktów było reglamentowanych. Mimo wszystkich tych trudności Polacy regularnie jeździli w Himalaje i odnosili w nich sukcesy. Paradoksalnie wszystko zawaliło się w 1989 r., gdy w Polsce zmienił się ustrój. Od ostatniego sukcesu minęło 17 lat, zanim powtórzyło go nowe pokolenie lodowych wojowników. W styczniu 2005 r. świat obiegła wiadomość, że została zdobyta Sziszapangma – ósma góra wysokości ponad 8000 m należała do Polaków, a także do pierwszego w historii zimowego himalaizmu nie-Polaka, Włocha Simone Moro. Była to zapowiedź przełamania polskiego monopolu w tej dziedzinie, co ostatecznie stało się faktem w 2009 r., kiedy Moro w zespole z Kazachem Denisem Urubko weszli na szczyt Makalu. Dodajmy, że obaj wspinacze zdobywali zimowe doświadczenie podczas polskich wypraw.

NajtrudNiejsze przed Nami

Po ich wyczynie do pokonania pozostało pięć szczytów ośmiotysięcznych – Nanga Parbat, Broad Peak, Gaszerbrum I i Gaszerbrum II oraz K2. Można by powiedzieć: „tylko” pięć, ale trzeba pamiętać, że poza Nanga Parbat wszystkie znajdują się w paśmie Karakorum w Pakistanie, gdzie warunki są dużo trudniejsze niż w Himalajach. Średnie temperatury są niższe o 10°C, a huraganowe wiatry dmą z prędkością nawet 200 km/godz. 3|

W grudniu zeszłego roku do Pakistanu wyruszyło kilka zespołów. Losy wypraw właśnie się rozstrzygają – zespół austriacko-kanadyjski działa na Gaszerbrumie I, zaś Polacy pod kierownictwem Hajzera mierzą się z Broad Peakiem. Lodowi wojownicy zaplanowali zdobycie zimą pozostałych ośmiotysięczników w ciągu pięciu najbliższych lat. Ale to nie im przypadło w udziale pierwsze zimowe wejście w Karakorum. 2 lutego 2011 r. media przekazały elektryzującą wiadomość – Moro i Urubko w towarzystwie amerykańskiego alpinisty Cory'ego Richardsa stanęli na wierzchołku Gaszerbrumu II. Lodowym wojownikom przybywa konkurencji, zaś liczba celów się zmniejsza. Ale nawet jeżeli to nie oni zdobędą pozostałe szczyty Karakorum, historia się nie zmieni – to Polacy udowodnili, że zimowa eksploracja gór najwyższych jest możliwa. ☐

est, they had climbed seven of the world’s 14 highest mountains. Other teams, including some led by Reinhold Messner, the first man to have scaled all 14 eight-thousanders, have failed in their winter ascents.

straNglehOld BrOkeN

Raising the necessary funds and putting expeditions together was a major challenge for Polish mountaineers in those days. The climbers had to raise nearly all the money for national expeditions themselves as the state’s contribution was trifling. And sponsors were not exactly thick on the ground back then. The climbers used to smuggle expedition equipment out of Poland and sell it to Nepalese tourist agencies. By inviting Western climbers to join the expedition, they gained much neekded foreign currency and some financial certainty. No less problematic was the issue of securing supplies. You have to keep in mind that many products – not just foods – were rationed in Poland at the time. Despite all these hardships, Poles

Zdjęcia/Credits: Archiwum Piotra Morawskiego, Bogdan Jankowski/FORUM, Leszek Szymański/PAP

1|piotr morawski w 2005 r. stanął zimą na szczycie sziszapangmy. piotr morawski climbed the peak of shishapangma in 2005.

044_KA_04_Polskie przeboje-kor.indd 48

11-03-15 17:39

MakroPopr_K_14.03.indd 1

3/14/11 10:36:42 AM

K2 (8611 m)

Broad Peak (8047 m)

Niezdobyty zimą. Polacy podjęli dotychczas dwie próby zdobycia (w sezonach 1987/1988 oraz 2002/2003). Kolejną wyprawę planują w sezonie 2011/2012.

Niezdobyty zimą. W chwili oddawania tego numeru do druku trwała jeszcze polska wyprawa pod kierownictwem Artura Hajzera. Not scaled in winter yet. When this issue was going to print, the Polish expedition led by Artur Hajzer (Poland) was still under way.

Not scaled it in winter yet. Poles attempted ascents twice (in the winter seasons 1987/1988 and 2002/2003). Next expedition is planned for 2011/2012.

Gaszerbrum I/Gasherbrum I (8068 m) Niezdobyty zimą. W chwili oddawania tego numeru do druku trwała wyprawa w składzie: Gerfried Göschl (Austria), Alex Txikon (Hiszpania) i Louis Rousseau (Kanada). Not scaled in winter yet. When this issue was going to print, the expedition of Gerfried Göschl (Austria), Alex Txikon (Spain) and Louis Rousseau (Canada) was still under way.

Nanga Parbat (8126 m) Niezdobyty zimą. Odbyło się kilkanaście wypraw, w tym aż sześć polskich – ostatnio w sezonie 2008/2009. Not scaled in winter yet. Several expedition took place including six by Poles, the last one in the winter season 2008/2009.

Gaszerbrum II/Gasherbrum II (8035 m) 2 lutego 2011 r. – Simone Moro (Włochy), Denis Urubko (Kazachstan), Cory Richards (USA). 2 February 2011 – Simone Moro (Italy), Denis Urubko (Kazakhstan), Cory Richards (USA).

PIERWSZE ZIMOWE WEJŚCIA NA

Dhaulagiri (8167 m)

OŚMIOTYSIĘCZNIKI

21 stycznia 1985 r. – Andrzej Czok, Jerzy Kukuczka. Kukuczka jest uważany za himalaistę wszech czasów – jako drugi, po Reinholdzie Messnerze, zdobył Koronę Himalajów.

THE FIRST

21 January 1985 – Andrzej Czok, Jerzy Kukuczka (Poland). Kukuczka is considered to be the greatest Himalayan climber of all time having succeeded in climbing all 8,000-metre peaks, following Rheinold Messner.

SUCCESSFUL WINTER ASCENTS OF EIGHT-THOUSANDERS

Annapurna I (8091 m) 3 lutego 1987 r. – Artur Hajzer, Jerzy Kukuczka. 3 February 1987 – Artur Hajzer, Jerzy Kukuczka

044_KA_04_Polskie przeboje-kor.indd 50

11-03-15 18:55

managed to get to the Himalayas fairly regularly and racked up some genuinely impressive achievements there. Paradoxically, this all fell apart in 1989, when the communist system that had made everything so difficult collapsed. Our mountaineers found it difficult to come to terms with the new reality. It would be 17 years before a new generation of ice warriors managed to replicate their achievements. In January 2005, news of the conquest of Shishapangma went around the world. The eighth eight-thousander was climbed by a group of Poles, along with the first non-Polish climber in the history of winter Himalaism – Italian Simone Moro. This was the harbinger of the impending breaking of Poland’s stranglehold, which became reality in 2009 when Moro teamed up with Kazakh Denis Urubko, and climbed Makalu. It is probably no coincidence that both mountaineers had earned their winter stripes with Polish expeditions.

Manaslu (8156 m) 12 stycznia 1984 r. – Maciej Berbeka, Krzysztof Gajewski. Wejście bez pomocy tragarzy wysokościowych oraz bez użycia butli tlenowych.

OUR GREATEST CHALLENGE LIES AHEAD

After this feat, five eight-thousanders remained to be climbed in winter – Nanga Parbat, Broad Peak, Gasherbrum I and Gasherbrum II and K2. We were tempted to write “only” five, but we would not have been more wrong. Apart from Nanga Parbat, all these peaks are located in the Karakoram range in Pakistan, where conditions are much harsher than in the Himalayas. Average temperatures are 10°C lower and wind speeds can reach up to 200 km/h and are rarely less than half that. It was obvious that anyone who managed to climb a Karakoram peak in winter would be written down in the history of Himalaism. In December last year, several teams determined to scale various peaks made their way to Pakistan. An Austrian-Canadian team is still somewhere on their way up Gasherbrum I. A Polish team led by Artur Hajzer are challenging Broad Peak. Our ice warriors plan to scale all the remaining 8,000-metre peaks over the next five years. But whether or not they climb the remaining Karakoram peaks first, nothing can ever change the fact that they were the ones who proved that the world’s highest mountains could be challenged in winter. ☐

12 January 1984 – Maciej Berbeka, Krzysztof Gajewski (Poland). Climbed the peak without the help of porters and oxygen masks. Czo Oju/Cho Oyu (8201 m) Sziszapangma/Shishapangma (8013 m) 14 stycznia 2005 r. – Piotr Morawski, Simone Moro (Włochy). Po kilkunastoletniej przerwie Polacy znów stanęli zimą na szczycie ośmiotysięcznika. Po raz pierwszy dokonał tego nie-Polak. 14 January 2005 – Piotr Morawski (Poland), Simone Moro (Italy). After a several-year break Poles scaled an 8,000-metre peak once again. First non-Pole to succeed in the climb.

12 lutego 1985 r. – Maciej Berbeka, Maciej Pawlikowski. 12 February 1985 – Maciej Berbeka, Maciej Pawlikowski

Mount Everest (8850 m) 17 lutego 1980 r. – Krzysztof Wielicki, Leszek Cichy. Początek eksploracji Himalajów w sezonie zimowym. 17 February 1980 – Krzysztof Wielicki, Leszek Cichy (Poland). The beginning of winter exploration.

Lhotse (8511 m) 31 grudnia 1988 r. – Krzysztof Wielicki. Wszedł samotnie, bez tlenu, w gorsecie ortopedycznym (parę miesięcy wcześniej miał wypadek).

Makalu (8463 m) 9 lutego 2009 r. – Simone Moro (Włochy), Denis Urubko (Kazachstan). Przełamanie polskiego monopolu w zimowym himalaizmie. Polacy trzykrotnie podejmowali próbę zdobycia Makalu. 9 February 2009 – Simone Moro (Italy), Denis Uribko (Kazakhstan). The stranglehold of Poles in winter Himalayan climbing is broken. Poles made three attempts to scale Makalu.

31 December 1988 – Krzysztof Wielicki scaled the peak on his own, without oxygen and in a back brace (having suffered in an accident a few months earlier).

Kanczendzonga/ Kangchenjunga (8586 m) 11 stycznia 1986 r. – Jerzy Kukuczka, Krzysztof Wielicki. 11 January 1986 – Jerzy Kukuczka, Krzysztof Wielicki

044_KA_04_Polskie przeboje-kor.indd 51

11-03-15 18:58

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE

Zwierzęta, które leczą Therapy animals

Tekst: Piotr Kossobudzki, rysunki: Grażyna Rigall

Hipoterapia, jad żmii – niektóre zwierzęta w służbie medycyny wykorzystywane są nie od dziś. Ale psy, które diagnozują nowotwory albo ryby dermatolodzy? Przyznajcie, o to naszych braci mniejszych nie podejrzewaliście! Hippotherapy, adder venom – some animals have been used in medicine for centuries. Have you heard of dogs able to diagnose cancer or ﬁsh-dermatologists? I bet you’ve never suspected our “lesser” brothers to be so adroit!

052_KA_04_Naukazwiarzeta-kor.indd 52

11-03-15 17:28

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE

wierzęta nas karmią, ubierają i bronią. Ale mogą też stanowić ważny element terapii i bynajmniej nie chodzi tu o babciny rosół z kury. Wykorzystanie zwierząt w medycynie zaczęło się tysiące lat temu i rozwija się do dziś. Wciąż dokonuje się w tej dziedzinie nowych odkryć, ale nierzadko wraca się do pomysłów zarzuconych na fali fascynacji chirurgią i lekami.

CZTERY ŁAPY KONTRA RAK

Jednym z pierwszych przykładów, jaki przychodzi na myśl, jest terapia z użyciem psów. Impulsem do jej rozwoju była historia kaprala z czasów II wojny światowej. Williamowi Wynne pozwolono na przyjmowanie wizyt jego ukochanego yorkshire teriera podczas pobytu w szpitalu w lipcu 1944 r. Okazało się, że pies był ogromną atrakcją nie tylko dla samego kaprala, ale i innych rannych żołnierzy. Tak zaczęła się jego 12-letnia kariera pierwszego psa terapeutycznego niosącego pacjentom ulgę i uśmiech. Z czasem terapia z udziałem psa stała się uznaną metodą wspomagającą leczenie. Doczekała się porządnej metodologii, standardów doboru i szkolenia psów oraz certyfikacji samych dogoterapeutów. Co mogą lecznicze psy? W odróżnieniu od koni (pomagających przy zaburzeniach neurologicznych i ruchowych) swe największe sukcesy osiągają w rehabilitacji problemów ze sfery psychiki. Najczęściej pomagają dzieciom i osobom starszym; chorym na autyzm, porażenie mózgowe, cierpiącym na dolegliwości centralnego układu nerwowego, zaburzenia rozwoju i choroby przewlekłe. Głaskanie i przytulanie zwierzęcia, wydawanie mu komend i wspólne ćwiczenia w zdumiewający sposób otwierają pacjentów. Nawiązują oni dużo lepszy, bardziej aktywny kontakt z otoczeniem, więcej mówią i szybciej uczą się nowych słów, mają też mniej problemów z koncentracją. Znikają lęk i agresja, poprawia się pamięć i rośnie motywacja do udziału w pozostałych elementach terapii. Ba, chorzy stają się bardziej aktywni fizycznie i obniża się u nich ciśnienie krwi. Psy potrafią jednak dużo więcej. Zdumiewające badania przeprowadzili naukowcy z Pine Street Foundation w Kalifornii we współpracy z prof. Tadeuszem Jezierskim z Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu. Udało im się tak wytresować psy, że w próbkach powietrza wydychanego przez pacjentów potrafiły diagnozować… raka! Zaledwie po kilkutygodniowym treningu zwierzęta nie myliły się niemal nigdy. Na do-

nimals feed, dress and defend us. They might also become a vital element of therapy and we are not talking about folk remedies here. Animals were first employed in medicine thousands of years ago and they are only getting better today. This field is witnessing many new advances and concepts relinquished as a result of our fascination with surgery and pharmacology are frequently being revisited.

FOUR LEGS AGAINST CANCER

Dog therapy is one of the most obvious examples. This gained momentum when one Corporal William Wynne, hospitalised during World War II, was allowed to see his beloved Yorkshire terrier in July 1944. The dog was not just a major diversion for the corporal, but for other ill and injured soldiers as well. This was how the 12-year career of the first therapy dog began. The animal brought relief and cheered patients up. As time went by, dog therapy grew to become a recognised method of reinforcing medical treatment with its own solid methodology, dog selection and training standards, and dog therapist certification. What can therapy dogs do? Unlike horses, which assist in the treatment of neurological and motor disorders, dogs are at their best in rehabilitating mental conditions. They usually assist children, elderly people, and patients suffering from autism, cerebral palsy, central nervous system disorders, and chronic diseases. Stroking and hugging, giving commands and doing exercises together opens up patients in an amazing way. They begin to initiate much better and active interactions with the environment, speak more, learn new words more quickly, and concentrate better. Anxiety and fear disappear, memory improves, and there is more motivation to participate in 53

052_KA_04_Naukazwiarzeta-kor.indd 53

11-03-15 17:28

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE datek na jakość ich „pomiaru” nie wpływało palenie przez pacjentów papierosów czy posiłek zjedzony tuż przed pobraniem próbki oddechu. Psy „wykrywały” nawet rodzaj nowotworu – płuc, piersi albo jajników.

TRIUMFALNY POWRÓT PIJAWKI

O ile psy ubóstwiamy, to inne wykorzystywane w medycynie zwierzę do sympatycznych nie należy. Jak można wnioskować ze staroegipskich malowideł, pijawki stosowano już ponad 3,5 tys. lat temu. Później święciły triumfy w starożytnej Grecji, Chinach i krajach arabskich, wysysając z pacjentów „złą krew”, a wraz z nią bóle, gorączki, ogólną słabość, ale także lecząc problemy dermatologiczne i te wynikające z zaburzeń krążenia. Popularność przystawiania pijawek na całym świecie doprowadziła w końcu do znacznego wzrostu cen tego „lekarstwa”, a w połowie XIX w. postawiła je niemal na skraju wyginięcia. Do dziś wiele gatunków pijawek uznawanych jest za zagrożone, a pijawka lekarska (Hirudo medicinalis) jest chroniona w większości krajów. I słusznie, bo ten i pokrewne gatunki pijawek po ponadstuletniej przerwie znowu podbijają medycynę. Badania potwierdziły ich skuteczność w leczeniu ran, zwłaszcza tych, w których doszło do rozległego uszkodzenia naczyń krwionośnych. Są stosowane np. przy przeszczepach skóry albo

przyszyciu utraconych w wypadku kończyn. Przystawianie pijawek może uratować je przed martwicą. Mogą też wspomagać leczenie krwiaków, zapalenia stawów czy przerostu języka. Wszystko za sprawą substancji przeciwzakrzepowych, przeciwbólowych i przeciwzapalnych obecnych w ślinie pijawek. Trzeba tylko pamiętać, że aby spełnić wymogi higieniczne współczesnej medycyny – teraz leczniczy krwiopijcy nie są wyławiani ze stawów i rzek, tylko z certyfikowanych hodowli. W wodzie żyją też bardziej przyjaźni zwierzęcy doktorzy. Gorące wody termalne w miejscowości Kangal we wschodniej Turcji słyną z ryb dermatologów. Dwa gatunki niewielkich (5–10 cm) rybek z rodziny karpiowatych leczą tam uciążliwe choroby skóry, na przykład łuszczycę. Pacjent zanurza się w basenach wypełnionych ciepłą, bogatą w selen wodą i natychmiast zostaje otoczony stadami rybich lekarzy. Rybki skubią łuszczący się naskórek, ułatwiając dostęp do skóry leczniczej wodzie, jednocześnie zapewniając relaksujący masaż. Efekty są naprawdę zdumiewające. Porównując w naukowych publikacjach zdjęcia pacjentów przed i po terapii, trudno uwierzyć, że są na nich te same osoby.

ŚWINIA PRZYSZŁOŚCI

Dla medycyny mogą mieć znaczenie zwierzęta, które znamy z talerza. Z mleka kóz, poza nabiałem, można także wytwarzać leki ratujące życie. Pod warunkiem że koza zostanie najpierw zmodyfikowana genetycznie. Do jej DNA zostaje wstawiony ludzki gen kodujący np. hormon, przeciwciało albo konieczny w leczeniu hemofilii czynnik związany z krzepliwością krwi. Do takiego ludzkiego genu dodaje się odpowiedni „włącznik” sprawiający, że koza będzie ludzki produkt wydzielać właśnie do mleka. Potem tylko dojenie, oczyszczanie – i do apteki albo szpitala. Nie trzeba chyba dodawać, że tego typu kozy należą do najdroższych na świecie. Również świnie nie muszą skończyć wyłącznie w formie kotleta. Ich narządy są zaskakująco podobne do ludzkich. Gdyby tylko udało się je zmodyfikować, tak by organizm człowieka nie odrzucał ich jako ciała obcego, to może przestałby istnieć problem braku organów do przeszczepów? Takie badania prowadzi się m.in. w Instytucie Zootechniki w podkrakowskich Balicach.

PASOŻYTY, WRÓĆCIE!

Jeśli łatwo w was wzbudzić obrzydzenie, lepiej omińcie ten akapit. Okazuje się bowiem, że ratunek chorym mogą nieść nie tylko sympatyczne psy czy świnki, ale także najrozmaitsze paskudztwa! Niedawno do stawiających zapachowe diagnozy psów dołączyły… szczury. A konkretnie ich gigantyczni bracia – wielkoszczury 54

052_KA_04_Naukazwiarzeta-kor.indd 54

11-03-15 17:28

other elements of therapy. Patients even become more physically active and their blood pressure goes down. But dogs can do a lot more than that. Some astonishing research was conducted by the Pine Street Foundation in California in conjunction with Prof. Tadeusz Jezierski of the Institute of Genetics and Breeding at the Polish Academy of Science in Jastrzębiec. Dogs were trained to diagnose cancer in samples of air exhaled by patients! After a few weeks, the animals were almost never wrong! Additionally, the quality of their “measurement” was not affected by the patient having smoked or eaten immediately prior to having the sample taken. Dogs were even able to “detect” the type of cancer – lung or breast neoplasm – and could distinguish other cancer types.

THE LEECH RETURNS IN TRIUMPH

The dog might be “man’s best friend” but the same definitely cannot be said of a certain other critter whose medicinal service is one of the longest standing. Ancient Egyptian murals attest to leeches having been used over 3,500 years ago. Deployed to suck out the “bad blood” responsible for pain, fever, malaise, skin and circulation problems, they were also extremely popular in ancient Greece, China and Arabic countries. Leeching was so widespread all over the world that eventually the price of this “remedy” went up several fold, so much so that leeches were faced with extinction in the mid 19th century. Today, many leech species are endangered and the medicinal leech (Hirudo medicinalis) is protected in most countries. This is just as well as it is making a triumphant comeback – along with other species of leech – to conventional medicine after a break of more than a hundred years. Research has confirmed the efficacy of leeches in healing wounds, especially where blood vessels are largely damaged. Hirudotherapy is deployed in skin transplants, finger microsurgery, and reattaching limbs, as leeching prevents the risk of necrosis. It also reinforces the treatment of haematoma, joint inflammation, and tongue enlargement. All this is due to the blood thinning, pain relieving and anti-inflammatory substances found in the saliva of leeches. The hygienic requirements of modern medicine are such that the creatures are not fished out of ponds or rivers but bred in sterile certified colonies. Nor are leeches the only aquatic therapy animals. The hot thermal waters in the town of Kangal in eastern Turkey are famous for their fish-dermatologists. Two small species of fish (5-10 cm) from the carp family heal bothersome skin diseases, including psoriasis. The patient is submerged in a pool filled with warm selenium-rich water and the fish nibble flaking cuticle to facilitate the access of the medicinal water to the skin

and provide a relaxing massage. The results are truly amazing. Looking at the “before” and “after” patient photos in scientific publications, it’s hard to believe that these are the same people.

THE PIG OF THE FUTURE

It’s worth remembering that some of the animals we recognise from the plate also have medical uses. Did you know that goat milk can also produce a life-saving medicine? Just so long as the goat is genetically modified first. A human protein-coding gene has to be added to its DNA. This may be a hormone, an antibody or a blood coagulation agent essential in the treatment of haemophilia. The human gene is supplemented with an appropriate “activator” to secrete the human product into the goat’s milk. The goat is milked, the milk is purified and dispatched to a pharmacy or hospital. But pigs needn’t end up as pork chops either. Their organs have an amazing affinity to ours. If only they could be modified to avoid being rejected by the human body, we could solve the painful issue of transplant organ shortage! This research is now being conducted in several places, including the Institute of Zootechnology in Balice near Kraków, Poland.

PARASITES, COME BACK!

The squeamish are advised to skip this section. It just so happens that the most repulsive creatures – and not just 55

052_KA_04_Naukazwiarzeta-kor.indd 55

11-03-15 17:28

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE

gambijskie. Te ogromne gryzonie już wcześniej udawało się przyuczać do wykrywania zapachu środków wybuchowych. Kopiąc w ziemi, sygnalizowały np., gdzie ukryto miny. Tym razem naukowcy z Tanzanii nauczyli je rozpoznawać gruźlicę. Gdy wąchana przez gryzonia próbka ludzkiej śliny pochodziła od osoby chorej, zwierzę miało na chwilę zamrzeć w bezruchu. W nagrodę dostawało kawałek banana. Po krótkim treningu wielkoszczury potrafiły diagnozować chorobę skuteczniej niż laboranci z mikroskopami. Trafność ich wskazań oscylowała wokół 90 proc. – Wykorzystanie szczurów może trącić średniowieczem, ale to naprawdę działa – mówił dr Alan Poling, koordynator badania. – Nasze wyniki mogą mieć olbrzymie znaczenie dla krajów rozwijających się, gdzie zaawansowane metody diagnostyczne nie są łatwo dostępne, a gruźlica jest przyczyną co czwartego zgonu wśród dorosłych. Mimo trudnych warunków życia mieszkańcy krajów rozwijających się mają w niektórych dziedzinach przewagę zdrowotną nad bogatszą częścią świata. Rzadziej chorują na alergie czy choroby układu pokarmowego, jak nietolerancja glutenu, zespół jelita drażliwe-

go albo choroba Crohna. Jedna z hipotez wiąże to z obecnością w ich otoczeniu (i organizmach) wielu pasożytów. Ludzie z Europy czy Ameryki Północnej żyją w sterylnym świecie, gdzie np. tasiemce czy glisty trafiają się naprawdę rzadko. Sęk w tym, że ludzki układ odpornościowy tego nie wie. I ciągle trzyma w gotowości bojowej cały arsenał do walki z pasożytami. Arsenał ten, nie mając swojego naturalnego wroga, zaczyna atakować nieszkodliwe cząsteczki w rodzaju pyłków traw, wyzwalając reakcje mogące nawet zabić cały organizm. Jak temu zapobiec? Z powrotem zasiedlając nas pasożytami! To brzmi szokująco, ale w Australii i USA przeprowadzono już zgodne z wszystkimi wymogami próby kliniczne, podczas których pacjentów w kontrolowany sposób zarażano tasiemcami lub nicieniami albo podawano im ich jaja. Obrzydliwe? Nie dla chorych... Zwierzęta leczą więc na potęgę. Skuteczne zarówno w czasach faraonów, jak i w dobie inżynierii genetycznej. Polskie przysłowie mówi, że „kto ma morgi, krowy, świnie – tego głód i bieda minie”. Można by jeszcze dorzucić do tego choroby, które dzięki bliskości zwierząt też powinny obchodzić nas z daleka. ☐

052_KA_04_Naukazwiarzeta-kor.indd 56

11-03-15 17:29

Stockholm Kopenhaga Helsinki

Stockholm Karlskrona

052_KA_04_Naukazwiarzeta-kor.indd 57

Rostock

Gdynia

Sopot

London, Bristol, Edinburgh, Dublin, Cork

Gdansk

Szczecin

R om e

Barc elon

Paris rt kfu Fran in rl Be

Poznan

POLAND

Warsaw

Wroclaw

Katowice

Krakow

We create the right atmosphere for your business.

Rental ofﬁce spaces from 150 s.q.m. 5 modern ofﬁce buldings - class A The Conference – Exhibition Centre Over 2000 parking spaces 4 star Hotel Investor, Commercialization,

REKLAMA

cute little dogs and pigs – can bring relief to the sick. We have already mentioned dogs detecting cancer, but the rat joined the happy band of scent-diagnosing animals a few weeks ago. Or their gigantic cousin, the Gambian giant pouched rat, to be precise. These massive rodents have been trained to detect the scent of explosives. They can signal the location of mines when they burrow into the ground. Now, Tanzanian scientists have trained them to detect tuberculosis. When a sample of human saliva was taken from a TB patient, the animal would freeze for a while. Its efforts were rewarded with a morsel of banana. After a brief course, Gambian giant pouch rats were able to make more accurate diagnoses than lab technicians armed with microscopes. The accuracy of their indications stood at around 90 per cent. “Deploying rats might sound mediaeval, but it really works”, says Dr. Alan Poling, the research coordinator. “Our findings may have enormous significance for developing countries where advanced diagnostic methods are not readily available, and where tuberculosis is the cause of one in four avoidable adult deaths”. Despite their challenging living conditions, the inhabitants of developing countries enjoy certain health advantages over their more affluent counterparts in the West. They rarely suffer from allergies or alimentary tract diseases, such as gluten intolerance, irritable bowel syndrome or Crohn’s disease. One hypothesis attributes this to the abundance of parasites in their environment (and bodies). Europeans and Northern Americans live in a sterile world where tapeworms and roundworms are a rarity. The problem is that the human immune system is unaware of the fact and continues to maintain a rich arsenal to fight parasites and is in a constant state of high alert. Deprived of its natural enemy, it begins to attack such harmless particles as pollen. In doing so, it can trigger reactions capable of killing the entire organism. What can be done to prevent this? By bringing parasites back into our bodies! This may sound shocking, but during fully compliant clinical trials conducted in Australia and the U.S., patients were infested with tapeworms or roundworms or their eggs under medical supervision. Sounds hideous? Not for people exhausted by interminable diarrhoea or nausea triggered by an immune system that has nothing better to do. The results of worm therapy seem to be very promising with many subjects having experienced significant relief. As we can see, animals heal mightily – in the world’s most underprivileged and most affluent countries. They are as effective in this era of genetic engineering as they were in the age of the pharaohs. There is a Polish proverb that says: “whoever has land, cows, and pigs will never be hungry or poor”. Or sick, provided there are animals close by. ☐

Helsinki

Rental of Ofﬁce Spaces: Bałtyckie Centrum Biznesu Sp. z o.o. Polanki Street 112, 80-306 Gdańsk, Poland 57 Phone: + 48 58 352 17 26, www.bcb.com.pl 11-03-15 17:29

BIZNES – INSPIRACJE ■ BUSINESS – INSPIRATIONS

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Krzysztof

Szczepaniak

Era chmury, czyli czas elektryﬁkacji ROZMAWIA: Krzysztof

Szczepaniak

O cloud computingu mówi dziś cały biznesowy świat – że „do chmury” mogą być przeniesione dane firm telekomunikacyjnych, handlowych, a nawet banków, czyli dane o stanie kont i wszelkich transakcjach. Czy to realna i bliska przyszłość? Cloud computing to już nie tylko przyszłość, ale i teraźniejszość. To model biznesu, który rośnie w tempie 30 procent rocznie i jest dziś najszybciej rozwijającą się częścią biznesu informatycznego. Ogromny fenomen chmury obliczeniowej wynika z tego, że obniża ona ekonomiczną barierę wejścia małych przedsiębiorstw na rynek i w inwestycje informatyczne. Oznacza to, że oprogramowanie, które dotąd było zarezerwowane dla dużych firm, inwestujących w tworzenie własnych centrów przetwarzania danych i zaawansowanych systemów IT, teraz – za dużo niższe kwoty – jest dostępne także dla małych firm. Wytłumaczmy więc, w jaki sposób chmura może zmienić współczesną informatykę?

Model cloud computing najlepiej porównać do energii elektrycznej. Dziś, gdy podłączamy do gniazdka lampkę, nie zastanawiamy się, czy w piwnicy mamy generator i paliwo. Ale pod koniec XIX w. w każdej fabryce był generator oparty na maszynie parowej zasilanej węglem. Nawet niektóre prywatne budynki posiadały własne generatory. Trochę czasu musiało minąć, by przejść na wszechobecną energię elektryczną dostarczaną przez wyspecjalizowane elektrownie i sieć przesyłową. Podobnie jest z chmurą obliczeniową. Po co dziś tworzyć infrastrukturę wewnątrz przedsiębiorstwa do obsługi naszych klientów czy pracowników, skoro możemy jak największą jej część „wynająć” w centrach danych prowadzonych przez profesjonalne firmy. Koszty będą nieporównywalnie niższe, podobnie jak tańsza jest energia z elektrowni niż z domowego generatora. Może pan podać jakiś przykład, jak chmura może wspomóc mniejszą firmę?

Zdjęcia/Credits: M.P.

O cloud computingu i jego wpływie nie tylko na sposób korzystania z komputerów, ale i przyszłość światowej gospodarki rozmawiamy z Jackiem Murawskim, szefem polskiego oddziału Microsoftu.

058_KA_04_Microsoft-kor.indd 58

11-03-15 18:17

Tekst powstał przy współpracy Microsoftu Załóżmy, że tworzymy przedsiębiorstwo, które w domu. W dużych przedsiębiorstwach jest to zusprzedaje pizzę przez internet. Musimy kupić serpełnie naturalne, że pracownik na swoim laptopie, wer, opłacić informatyków, którzy będą dbać o ingdziekolwiek jest, może korzystać ze wszystkich frastrukturę, jej bezpieczeństwo. Biorąc pod uwagę, aplikacji korporacyjnych. Małe firmy w takiej sytuże pizza zamawiana jest głównie w godzinach poacji wysyłają do siebie dokumenty mailami. Nie południowych, w modelu chmury skalujemy serwemają swojego środowiska intranetowego, bo jego ry pod największe obciążenia. W godzinach niezbudowanie, a następnie utrzymywanie do niego wielkich zamówień i małego obciążenia, serwery te serwerów jest drogie. w ogóle nie pracują albo co najwyżej na kilka proJuż w czerwcu pojawi się na naszym rynku Office cent mocy. W modelu chmury płacimy więc za rze365, czyli pakiet znanych wszystkim programów, czywiste wykorzystanie serwerów w centrach oblido którego dostęp będziemy mieli właśnie online czeniowych, czyli na przykład za ich wzmożoną z chmury. Mamy też wiele innych bardziej zaawanpracę tylko od godz. 16 do 21, kiedy to pizzeria ma sowanych rozwiązań dostępnych w formie usług, najwięcej zamówień. Zaletą chmury jest to, że nie jak choćby oprogramowanie pozwalające organizomusimy się martwić o infrastrukturę, o miejsce wać wideokonferencje (Live Meeting) czy zarząw biurze, o zasilanie, o to, że trzeba zabezpieczyć dzać portalami (Share Point). system na wypadek awarii serweDane trafiają do data center, czyli rów. A to wszystko dzięki temu, że Dzięki cloud tak naprawdę gdzie? przenosimy odpowiedzialność za te computingowi małe W naszym przypadku są to ogromkwestie do profesjonalnego operane, o wielkości kilku boisk piłkarﬁrmy mogą podejść do tora, choćby Microsoftu. skich, pilnie strzeżone obiekty zawielu zagadnień wierające setki tysięcy serwerów. Czyli płacimy za same wykorzystyzarezerwowanych Microsoft posiada 13 takich centrów wane przez nas cykle procesora? wcześniej dla dużych na świecie plus dodatkowo te, któDokładnie tak. Przy opłatach za przedsiębiorstw, jak rych lokalizacji nie ujawniamy. Dwa popularne usługi, na przykład za systemy z nich znajdują się w Europie – w Irpocztę czy Office’a, sensowniejszy odpowiedzialne za landii i Amsterdamie. jest system subskrypcyjny, na przykład za miesiąc korzystania z usług relacje z klientami, Jednak pracując w chmurze, oddapocztowych i wspomagających praoprogramowanie jemy dane firmy w opiekę obcym cę grupową płacimy 10 dol. za użytbusiness intelligence firmom. Czy największą przeszkokownika. Ale przy wielu rozwiązaczy programy do dą w rozwoju tej technologii nie są niach biznesowych można rozliczać analizowania danych. kwestie bezpieczeństwa danych? się na podstawie billingów, wyłączPamiętajmy, że korzystając z Hotnie za zużycie procesora. Na przymaila, Facebooka czy YouTube’a, nakład w Warszawie, gdy wprowadzono internetowy sze dane również przechowywane są w chmurze. system zapisywania dzieci do szkół, od razu system A przecież otwierając skrzynkę pocztową online, ten się załamał. Przy tego typu rozwiązaniach konie zastanawiamy się, co dzieje się z tymi danymi nieczne jest bowiem wybudowanie dużego data i gdzie są przechowywane. center, a przecież miałoby działać tylko raz w roku. Dane umieszczone w centrach danych firm takich Wiąże się to z ponoszeniem ogromnych i niepojak Microsoft, o czym świadczy wiele testów, są trzebnych kosztów. Dużo bardziej opłacalne byłoby dużo bezpieczniejsze niż przechowywane we wławykorzystanie zewnętrznego centrum oraz technosnym zakresie. Zresztą chyba każdy z nas miał sytulogii cloud. ację, w której zginęło mu coś na komputerze, bo np. W cloud computingu chodzi więc głównie o odzepsuł mu się dysk. ciążenie komputerów? Na ataki hakerskie narażeni są wszyscy, ale poziom Nie tylko. Małe firmy mogą teraz zwiększyć swoją zabezpieczeń w dużych wyspecjalizowanych firkonkurencyjność i podejść do wielu zagadnień bizmach informatycznych jest bardzo wysoki. Ponadto nesowych zarezerwowanych wcześniej dla dużych dane w chmurze przechowywane są zawsze w dwóch przedsiębiorstw, takich jak systemy odpowiedzialniezależnych od siebie centrach danych na świecie. ne za relacje z klientami, oprogramowanie business Czyni się to także po to, aby zabezpieczać dane na intelligence czy programy do analizowania danych. wypadek wszelkich kataklizmów. Trudno o więkProszę popatrzeć na takie choćby zjawiska jak praca sze bezpieczeństwo. ☐ 59

058_KA_04_Microsoft-kor.indd 59

11-03-15 18:17

SMAK LUKSUSU ■ TASTE OF LUXURY

Na kolana i w drogę On your laps, ready, steady go Antoni Szewczyk

Dziś, żeby zadowolić rynek, nie wystarczy zrobić dobrego laptopa. W cenie jest unikalny design, nieprawdopodobna wydajność i superwytrzymałość. Nowadays it’s not enough to make a good laptop to satisfy the market. Design, performance and resilience are what count most.

060_KA_04_Smak Luksusu-kor.indd 60

11-03-15 17:22

tworzyć komputer na tyle mały, aby bez problemu można go było używać, trzymając na kolanach – z takiej idei zrodził się laptop. Stąd jego nazwa: od angielskich słów lap (kolano) i top (wierzch). Pierwszy tego typu komputer wypuściła Osborne Computer Corporation w 1981 r. Maszyna miała całe... 64 kilobajty pamięci i ważyła 12 kg! Dziś rynek multimediów wygląda zupełnie inaczej. Od kilku lat na naszych kolanach dużo lepiej czują się mniejsze netbooki (przekątna poniżej 12 cali). Ostatnio o ciężarze możemy w ogóle zapomnieć, o ile wejdziemy w posiadanie iPada. Sprzęt ważący 730 g pozwala zarówno surfować po sieci, jak i pracować na wielu różnych dokumentach. Czy zatem w erze coraz bardziej funkcjonalnych małych urządzeń mobilnych korzystanie z laptopów nie traci sensu? Wielu użytkowników przekonuje, że nie. Laptop wciąż jest niezastąpiony, gdy wyjeżdżamy w delegację, podczas której czeka nas profesjonalna prezentacja. Korzystanie z laptopa jest też dużo wygodniejsze, jeśli w podróży musimy popracować nad plikami Excela albo odtworzyć coś z płyty DVD. Dlatego rynek laptopów wciąż się rozwija. Ostatnio widać dwie tendencje: z jednej strony jest coraz więcej coraz tańszych modeli, z drugiej coraz więcej ekskluzywnych. Wśród tych ostatnich można wyróżnić trzy kategorie:

KOLOSY

Nie chodzi tu o maszyny megaduże, a raczej megawydajne. I tak na przykład model Clevo X8100 wyglądem raczej nie zachwyca, no i waży aż 5,6 kg! Łatwo to zrozumieć, skoro w środku znalazło się miejsce na dwie karty graficzne, trzy oddzielne dyski twarde i chyba wszystkie możliwe złącza. Do tego model ten posiada ekran 18,4 cala full HD i nowoczesny procesor Intel Core i7-920 XM. Jeszcze cięższy, bo ważący 6 kg, jest model firmy Dell Alienware M17x wymyślony głównie dla graczy. Sprzęt z dyskiem o pojemności 1,2 terabajta pozwala grać na najszybszych grach na rynku w jakości HD oraz przy maksymalnych ustawieniach poziomu szczegółowości.

Zdjęcia/Credits: Corbis, N.P., DR

uilding a computer small and handy enough 1|Panasonic Toughbook CF31 to sit on a person’s lap while working was the przeżyje upadek idea behind the laptop. The first portable comz wysokości 2 m. A Panasonic puter was launched by Osborne Computer CorporaToughbook CF31 will tion in 1981. It came with 64 KB memory and weightsurvive a two-metre ed 12 kilos. But the multimedia market has come a droptest. long way since then. For several years now, we have 2|Ego Otazu been using much lighter and smaller netbooks (screen obciągnięto strusią skórą i dodano < 12”). Weight is not even an issue for iPad owners. mu specjalną You can use the 730 gram device to surf the net or chromowaną rączkę. work on various documents, including text docuEgo Otazu is trimmed with ostrich ments. So does it still make sense to have a laptop in leather and has a this day and age of über-functional small portable dechrome-plated vices? Many users argue that it does. The laptop is still handle. required on business trips where professional presen3|W nazwie tations have to be delivered and is more convenient for wykonanego prawie wyłącznie z drewna some office work. This is why the market continues to laptopa Luvaglio One expand. Recently, two trends have become apparent Million Dollar kryje – a wider range of more economic models and more się cena. The Luvaglio One upscale and luxury machines for the more discerning Million Dollar made user. The latter group covers three categories: nearly entirely from wood costs exactly

that. GIANTS Not so much in terms of size as performance. The Cle- 4|Grasz w nocy? Dell Alienware M17x vo X8100 does not turn heads and weighs in at 5.6 kg. z podświetlaną The reason for this is that it comes with two klawiaturą jest dla video cards, three separate hard drives and ciebie! Do you like to play at every conceivable type of port. It also boasts a night? Then the Dell full HP 18.4” screen and a state-of-art Intel Core Alienware M17x is i7-920XM processers. Dell’s Alienware M17x, buyour perfect choice. ilt especially for games, belongs to an even heavier category. Sporting a multicolour illuminated keyboard (just the ticket for night

060_KA_04_Smak Luksusu-kor.indd 61

11-03-15 17:23

SMAK LUKSUSU ■ TASTE OF LUXURY gaming) and a 1.2 terabyte hard drive, the M17x range adds a whole new dimension to high-performance gaming in HD quality.

1|Cienki, platynowy, po prostu MacBook Air Supreme Platinum Edition. It is thin, it is made of platinum, it is a MacBook Air Supreme Platinum Edition. 2|HP ENVY 17 to dobry przykład równowagi między designem a osiągnięciami technicznymi. Na rynku od 26 maja. The HP ENVY 17 is a good example of an equilibrium between excellent design and technological novelties. Available from 26 May.

PANCERNIAKI

Druga grupa to modele bardzo wytrzymałe i przydatne głównie podróżnikom, dziennikarzom i… budowlańcom. W formie walizki magnezowej z dodatkowo zabezpieczonym i odpornym na wstrząsy dyskiem sprzedawany jest model Getac A790. Obudowę skonstruowano tak, by sprzęt wytrzymał upadek z wysokości 1 m, wibracje i przeciążenia większe niż w samolocie myśliwskim. Inny mistrz w tej kategorii to Panasonic Toughbook CF31. Jego wytrzymałość producent udowadnia filmem, na którym sprzęt ciągnięty jest na łańcuchu przez quada. Po kilkuminutowej jeździe urządzenie nadal działa! Model jest też w stanie wytrzymać zanurzenie w wodzie, wejście na niego pełnym ciężarem ciała, temperaturę –20°C. Mało zachwycająca wydaje się jedynie pojemność twardego dysku: 160 GB.

PIĘKNOŚCI

Trzecia grupa to modele o nietypowym designie, co oznacza zwykle unikalność użytego materiału. I tak przedstawiany kilka miesięcy temu na moskiewskich targach dla milionerów Classic Bespoke firmy Munk Bogballe wykonany został głównie z aluminium, z dodatkiem skóry i złota, ramka okalająca ekran jest z mahoniu a przycisk ON/OFF z perły. Z kolei MacBook Air Supreme Platinum Edition zrobiono z 7 kg platyny. Każdy z pięciu egzemplarzy kosztował 480 tys. dol! Wśród pięknych laptopów są też modele o dziwnym kształcie. Przypominający damską torebkę z obudową pokrytą diamentami jest Tulip E-Go Diamond. Są też laptopy dzieła sztuki. Do nich należy komputer stworzony przez japońskiego artystę o pseudonimie UFO-Hayashi. Dzieło z kwiatowymi ornamentami, wykonane tradycyjną japońską sztuką zdobniczą, wyprodukowano niestety tylko w jednym egzemplarzu. ☐

BEAUTIES The third and the largest group are those models whose appearance is striking. For instance, the Classic Bespoke by Munk Bogballe is mainly made of aluminium accented with leather and gold trim. It also has a mahogany screen frame and a pearl ON/OFF button. The MacBook Air Supreme Platinum Edition is made of 7 kilos of platinum. Each of the five units offered for sale were priced at a hefty $480,000! Some laptops are distinguished by their shape. The round Otazu Ego Diamond is trimmed in ostrich leather, encrusted with 470 diamonds and comes with a special chrome-plated handle. There are also laptops with leather palm rests, such as the Asus Lamborghini VX5 and other portable devices that resemble objects of art. The latter category is proudly represented by a computer designed for Acer by a Japanese artist known as UFO-Hayashi. Unfortunately, only one copy was made. ☐

2| Zdjęcia/Credits: M.P.

ARMOURED LAPTOPS The second group are extremely rugged machines, very practical for travellers, journalists and construction workers. The Getac A790 comes in a magnesium alloy case with an additionally secured and shockprotected hard drive. The case was built to sustain a fall of one metre and to safeguard the device against vibrations and overload higher than those encountered on a fighter plane. Another champion in the indestructible laptop category is the Panasonic Toughbook CF31 whose endurance is showcased by the manufacturer in a movie that shows the machine being dragged on a chain behind a quad. The machine is still working after several minutes. It can withstand being submerged in water, having a full body weight placed on top of it, a temperature of – 20°C, and a fall of almost 2 metres.

060_KA_04_Smak Luksusu-kor.indd 62

11-03-15 17:23

OTWIERAMY DROGĘ NA CZERWONY DYWAN W CANNES Electrolux partnerem 64-tego Festiwalu Filmowego w Cannes. Atmosfera przepełniona dźwiękami i obrazami, błysk ﬂeszy, strzelające korki od szampana i kuszący czerwony dywan – trudno się oprzeć magii tego wydarzenia. Postanowiliśmy więc uczestniczyć w jego tworzeniu.

Reklama_190x249.indd 1

Szczegóły na: www.electrolux.pl/cannes

2011-03-11 17:04:14

W CHMURACH ■ UP IN THE AIR

Te, co skaczą, też latają Animals in Space Krzysztof Moczulski

Chyba każdy zapytany o zwierzę w przestrzeni powietrznej pomyśli o Łajce, która na pokładzie Sputnika 2 jako pierwsze żywe stworzenie poleciała w kosmos. Dzisiaj zwierzę na pokładzie samolotu to codzienność. Sam doskonale wiem, jak trudno się rozstać z ukochanym pupilem. The phrase “animals in space” instantly conjures up images of Laika, the dog sent into the upper atmosphere onboard Sputnik 2 as the ﬁrst living creature ever to orbit the earth. Today, animals are not such an uncommon sight on planes. And I can tell you ﬁrsthand how hard it is to part with your favourite pet.

f you’re planning to take a dog or cat with you, a few simple guidelines will make the trip as stressfree as possible for both you and your four-legged companion. Firstly, you should notify the airline that you intend to travel with an animal as soon as possible. This is because the plane can only take a limited number of animals. You also need to remember that, apart from guide dogs, animals have to travel in cages. When selecting a cage for your pet, make sure that it has plenty of room – especially on long flights. The animal has to be able to move about and lie down. Buy a suitable cage well in advance and give your pet time to get used to it. Also check the carrier’s maximum cage dimensions. These will depend on the type of plane. At LOT Polish Airlines, the dimensions are as follows: up to 55x40x20 cm for Boeing 767 and 737 craft and 45x30x20 cm for ATR and Embraer 170/175 craft. Be sure to check the type of plane used on your flight (you can find this information when booking your ticket at lot.com in the flight details section). Larger animals are transported in a special compartment under the passenger deck. This may not sound

Zdjęcia/Credits: Corbis, AGE Fotostock

rzewożąc psa czy kota, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach, dzięki którym podróż przebiegnie maksymalnie bezstresowo zarówno dla nas, jak i dla naszego czworonożnego przyjaciela. Przede wszystkim jak najwcześniej musimy powiadomić linię lotniczą o zamiarze podróży ze zwierzakiem, ponieważ ich ilość na pokładzie samolotu jest ściśle ograniczona. Trzeba również wiedzieć, że z wyjątkiem psów przewodników wszystkie zwierzęta muszą być przewożone w klatkach. Dobierając klatkę dla swojego pupila, należy pamiętać, żeby zapewnić mu podczas podróży, często wielogodzinnej, odpowiednio dużą przestrzeń. Zwierzę powinno swobodnie się poruszać i położyć. Klatkę lepiej kupić wcześniej, aby zwierzak zdążył się do niej przyzwyczaić. Pamiętajmy, że każdy przewoźnik ma limity wielkości klatek, jakie można wnieść na pokład. Są one uzależnione od typu samolotu. W PLL LOT jest to: maksymalnie 55 x 40 x 20 cm dla boeingów 767 i 737 oraz 45 x 30 x 20 dla samolotów typu ATR i Embraer 170/175. Warto więc przed podróżą sprawdzić, jakim samolotem będziemy lecieć (rezerwując bilet na lot.com, w zakładce „Szczegóły lotu” 64

064_KA_04_W chmurach-kor.indd 64

11-03-16 11:04

możemy sprawdzić typ samolotu). Większe zwierzęta są przewożone w specjalnym luku bagażowym pod pokładem. Może to brzmieć niezbyt zachęcająco, ale spieszę uspokoić – w luku jest światło, a temperatura powietrza i ciśnienie są dokładnie takie jak na pokładzie. Od momentu odebrania klatki przy odprawie nasz pupil znajduje się pod opieką obsługi naziemnej. W dokumentach dotyczących lotu znajduje się również specjalna adnotacja, tak aby załoga samolotu wiedziała, że na pokładzie przebywa „specjalny” pasażer. Oczywiście nie możemy zapomnieć o ulubionej zabawce psa czy kota na czas podróży. Warto również skonsultować z lekarzem podanie łagodnych środków uspokajających. Tutaj ważna uwaga – większość tzw. przewoźników niskokosztowych nie oferuje usługi przewozu innych zwierząt niż psy przewodniki. Niezależnie od tego, dokąd lecimy, pamiętajmy o aktualnej książeczce szczepień oraz o zaświadczeniach od lekarza uwzględniających specyfikę wymagań kraju docelowego. Lecąc poza obszar Unii Europejskiej, upewnijmy się, czy wwóz zwierząt do tego kraju jest w ogóle możliwy. W ramach UE oraz podczas podróży do Andory, Islandii, Liechtensteinu, Monako, Norwegii, San Marino i Szwajcarii trzeba również zabrać paszport zwierzęcia. Poza tym zwierzę musi posiadać wszczepiony mikroczip lub tatuaż identyfikacyjny. ☐

CMY

REKLAMA

overly appealing but you can rest assured as the space is lit and the temperature and pressure are exactly the same as on the passenger deck. From the moment the cage is checked in, our pet will be taken care of by an on-ground staff member. The flight dossier contains a special annotation notifying the crew of a “special“ passenger on board. Needless to say, there is no excuse for forgetting to bring your pet’s favourite toy so that he or she has something to do during the flight. You might want to consult your vet about administering mild sedatives too. Please note that most budget airlines will not allow dogs – apart from guide dogs – onboard. Regardless of your destination, you must remember to bring your pet’s medical record with all the necessary vaccines and veterinary certificates legally required by the country you are flying to. If you are travelling outside the European Union, check whether animals can be brought into the country at all. If you are travelling within the European Union or Andorra, Iceland, Liechtenstein, Monaco, Norway, San Marino, Switzerland and the Vatican, you will need a passport for the animal as well. Apart from that, the animal has to have a microchip or identification tattoo. ☐ 65

064_KA_04_W chmurach-kor.indd 65

11-03-15 16:31

POLSKA MARKA ■ POLISH BRAND

INNOWACJA W DECHĘ INNOVATIVE BOARDS Krzysztof Szczepaniak

śród producentów desek do kiteboardingu (pływanie na desce z wykorzystaniem latawca) Nobile jest numerem dwa na świecie. Produkuje też rocznie 80 tys. desek snowboardowych, większość pod zachodnimi markami. Ale co najistotniejsze, firma z Bielska-Białej od kilku lat wprowadza zmiany technologiczne, które natychmiast naśladują inni producenci. – Firmę stworzył ojciec w roku 1995 – opowiada Małgorzata Rosiak-Brawańska, była wi-

They know the tricks of the board manufacturing trade like nobody else. They mainly produce kiteboards and snowboards but are already planning to conquer the world skiing market.

obile is the world's second largest producer of kiteboards, i.e. boards for the sport that involves surfi ng on water with the aid of a kite. The company produces 80,000 snowboards annually, most of which are sold under Western brand names. Most important, though, is the fact that over the last few years, Nobile has been introducing technological improvements which are being copied by other manufacturers. "The company was established by my father in 1995", says Nobile CEO Małgorzata Rosiak-Brawańska, former snowboarding world number two. "He went to a winter sports fair in Munich with the fi rst skis he manufactured at the

Zdjęcia/Credits: M.P.

Na produkowaniu desek ﬁrma Nobile zna się jak mało kto. Na razie głównie desek do snowboardu i kiteboardingu, ale już przymierza się do podbicia światowego rynku narciarskiego.

066_KA_03_Polska marka-kor.indd 66

11-03-15 15:54

cemistrzyni świata w snowboardzie, dziś prezes Nobile. – Z pierwszymi nartami wyprodukowanymi w dawnej fabryce Polsportu pojechał na targi sportów zimowych do Monachium, gdzie zdobył pierwszych kontrahentów. Dziś Nobile jest już na tyle znany w branży, że ma zlecenia na deski od 24 zagranicznych firm. Na sprzęcie z Bielska-Białej jeździ obecnie ok. 7–8 proc. snowboardzistów na świecie. Dużo większe udziały Nobile ma w rynku desek kiteboardowych. W pewnym momencie nawet połowa desek do pływania pochodziła z polskiej fabryki. Skąd ten boom na polskie kite’y? – Gdy zacząłem pływać na deskach, zobaczyłem, że przydałaby się im większa elastyczność. Wykorzystywane do kite’ów deski windsurfingowe były zbyt grube i sztywne. Postanowiłem więc drewno zastąpić pianką i zrezygnować z krawędziowania, po czym deskę prototypową pokazałem austriackiej firmie North, która podpisała z nami umowę – opowiada Dariusz Rosiak. Technologię Polaków podchwycili konkurenci i dziś na rynku nie ma już innych kiteboardów niż te przypominające deski snowboardowe. Ostatnio Polacy zdecydowali się wprowadzić kolejną innowację, tym razem w deskach snowboardowych. Spostrzegli, że jeżdżenie na desce z latawcem (snowkiteboarding) wymaga zarówno elastyczności, jak i sztywności – tak by można na desce wykonywać ewolucje, nie ślizgając się po oblodzonym stoku. W przeciwieństwie do rynku, który oferuje deski płaskie, wymyślili deski faliste. Dzięki zastosowaniu fal o głębokości zaledwie 0,3 mm (w obszarze pomiędzy wiązaniami) udało się uzyskać produkt niezwykle uniwersalny. Dlatego już zimą tego roku Nobile wchodzi na rynek z nartami wykonanymi w technologii fal opatentowanej pod nazwą Snake Transition. To będą narty, na których pojeździmy i w głębszym śniegu, poza wyznaczonymi trasami, i na twardym podłożu. Firmie pozostaje tylko dopracowanie kształtu i dynamiki. ☐

old Polsport factory. He managed to secure his fi rst orders during the fair". Nobile is now an established business and has ongoing orders for boards from 24 other foreign companies. Approximately 7-8% of all snowboarders in the world use Nobile boards. The company has an even larger share of the kiteboard market. At one point, up to half the world's kiteboards had come out of the Polish production plant. What was the reason for this Polish kiteboard boom? "When I began to surf with kites, I realised that they could have done with a little more flexibility. The windsurfi ng boards initially used for kitesurfi ng were too thick and too stiff. So, I decided to replace the wood with foam and pass on the edging. Once I'd made my prototype I took it to the large Austrian company, North, which signed up with us", says Dariusz Rosiak. The technology developed by the Poles was instantly copied by competitors and today kiteboards that don't look like snowboards have all but disappeared. Nobile recently decided to introduce another innovation, this time the novelty concerns snowboards. They noticed that snowkiteboarding requires both flexibility and rigidness so that manoeuvres can be easily performed without the board sliding on the icy slope. Nobile is bucking the market trend by launching a line of wavy boards. Applying waves of no more than 0.3 mm deep in the area between the bindings makes the product extremely versatile. It is this versatility that will make Nobile a force to be reckoned with on the skiing market as it is launching its wave technology skies, patented as Snake Transition, this winter. These skis will be perfect for skiing in deeper snow, off ski routes and on hard surfaces. The only thing left now is to perfect the shape and dynamics. ☐

■ Nobile oprócz desek sprzedaje latawce, odzież sportową, a także skimboardy (płaskie deski, bez uchwytów na stopy, do pływania po falach) czy waveboardy (deskorolki na dwóch kółkach). Twarzą firmy i jej promotorem na świecie jest Mark Shinn, wielokrotny mistrz świata w kiteboardingu. Deski Nobile tak mu się spodobały, że sam zaproponował polskiej firmie produkcję desek sygnowanych jego nazwiskiem. Od kilku lat roczne obroty firmy oscylują wokół 10 mln zł. Mimo że deski snowboardowe stanowią więcej niż połowę produkcji, to 90 proc. zysku pochodzi ze sprzedaży ekskluzywnych desek kiteboardowych. Jedna kosztuje średnio 850 euro.

Dariusz Rosiak nie tylko produkuje sprzęt sportowy, sam również uprawia sport – jest byłym mistrzem Polski w snowboardzie. Dariusz Rosiak not only produces sporting gear but is a sportsman himself, being a former Polish snowboarding champion.

■ Apart from boards, Nobile also sells kites and sports apparel and skimboards (flat boards without bindings for feet for surfing waves) and waveboards (skateboards on two wheels). The company is endorsed and promoted around the world by many-time world kiteboarding champion Mark Shinn. He liked Nobile boards so much that he approached the company with a proposal for a line of boards signed with his name. For the past few years annual turnover has been roughly PLN 10 m. Although snowboards constitute more than half the company's output, 90 per cent of the profits are generated on the sale of its exclusive kiteboards. These cost approx. EUR 850 each.

066_KA_03_Polska marka-kor.indd 67

11-03-15 15:54

WYWIAD ■ INTERVIEW

Sędzia niezależnych Indie Juror ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Ola

Salwa

■ Kraków, 8–17 kwietnia – to już 4. edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmów Niezależnych OFF Plus Camera. W programie ponad setka ﬁlmów wyselekcjonowanych z najważniejszych światowych festiwali, w tym Sundance.

■ On 8-17 April Kraków will host the 4th OFF Plus Camera International Festival of Independent Cinema. The programme features over a hundred ﬁlms selected at world festivals, including Sundance.

068_KA_04_Wywiad-kor.indd 68

11-03-15 17:21

Jerzy Skolimowski odebrał we wrześniu za Essential Killing specjalną nagrodę jury na festiwalu w Wenecji. Teraz sam będzie przyznawał wyróżnienia jako szef jury 4. Międzynarodowego Festiwalu OFF Plus Camera.

Zdjęcie/Credits: Rafał Siderski/Forum

Jerzy Skolimowski’s Essential Killing garnered the Special Jury Prize at the Venice Film Festival in September. Now, the director will be sitting on the other side of the bench, having agreed to become a juror at the 4th International OFF Plus Camera Festival. Co sprawiło, że przyjął pan „posadę” przewodniczącego jury? Festiwal cieszy się świetną renomą, mimo iż jest tak młody. Pokazywane są na nim bardzo interesujące filmy, przyjeżdżają uznani twórcy, a i skład jury jest zawsze ciekawy. Co jest największym wyzwaniem dla jurora? Obejrzenie tej ilości filmów! Na ogół są to dwie– –trzy produkcje dziennie, takiej dawki kina dobrowolnie samemu sobie się nie aplikuje. To stwarza pewien problem, bo podczas trzeciej projekcji bywa się trochę zmęczonym. Oczywiście podejmując obowiązek jurora, mam tego świadomość i przygotowuję się fizycznie oraz psychicznie. A już w samym procesie decyzyjnym? Na ogół werdykt jest wypośrodkowaniem gustów całego jury; nieczęsto się zdarza, aby jakiś film tak górował nad innymi, by decyzja była jednogłośna. Zasiadałem w przynajmniej dwudziestu kilku składach jury na różnych festiwalach i taka jednomyślność zdarza się raz na kilka lat. Skoro mowa o werdyktach – co pan sądzi o werdykcie amerykańskiej Akademii Filmowej? Zgadza się pan z Oscarem dla Jak zostać królem? Był to niewątpliwie jeden z najlepszych filmów, podobały mi się szczególnie akcenty komediowe i rola Colina Firtha. Może jedyne zastrzeżenie, jakie mam, to takie, że forma filmu jest szalenie klasyczna, nie ma w niej żadnej awangardy, eksperymentu ani ryzyka. To nie był najmocniejszy rok oscarowy, stawka była dość wyrównana, żaden film się nie wybijał. Festiwal Off Plus Camera jest poświęcony trochę innemu kinu niż oscarowe, królują tu produkcje niezależne. Ale co to właściwie znaczy? Dość ważnym czynnikiem jest budżet, w filmach niezależnych jest on kilka razy mniejszy niż w filmach studyjnych. Nie znajdziemy też

Why did you agree to take on the “position” of leading the jury? The festival enjoys a worldwide reputation that belies its youth. The productions are exciting, and there are established filmmakers in the audience and fascinating people on the jury. What is the biggest challenge for a juror? Watching so many movies! There are usually two or three screenings a day – more than anybody would care to watch voluntarily. This can be a problem as you tend to get a little weary during the third screening. Naturally, I knew what I was letting myself in for when I agreed to be a juror, so I’m getting myself ready physically and mentally. What can you tell us about the decision-making process? The verdict usually balances out the tastes of the entire jury. Unanimous decisions are rare as it seldom happens that any particular film stands head and shoulders above the rest. I’ve sat on at least twenty juries at various festivals and I’ve almost never witnessed unanimity. Talking about verdicts, what do you think of the decision of the American Film Academy? Do you think The King’s Speech should have been awarded the Oscar for Best Directing? It was undoubtedly one of the best films, I really liked the accent on comedy and I was very impressed with Colin Firth's performance. My only reservation is that the format is extremely traditional. There is nothing avant-garde, experimental or adventurous about it. The field for last year’s Oscars wasn’t the strongest; the entries were fairly balanced and no one film really stood out. The Off Plus Camera Festival, being an indie fest, is dedicated to films that differ from the typical Oscar contender. But what does all that really mean? Budget is a major factor – an indie film only has 69

068_KA_04_Wywiad-kor.indd 69

11-03-15 17:21

Granica między kinem niezależnym a studyjnym będzie się z biegiem lat zacierać. The division between independent cinema and Hollywood productions will begin to blur over time.

w obsadzie wielkich gwiazd, na których opiera a fraction of the budget of a studio film. None się kino hollywoodzkie. Myślę, że ta granica bęof the big name stars that Hollywood depends dzie się z biegiem lat zacierać. on are in the cast. I think this division will beDlaczego? gin to blur over time. W kinie studyjnym, poza szalenie kosztownymi Why’s that? produkcjami typu Avatar, będzie tendencja do Leaving aside mega-budget productions like zmniejszania budżetu, bo studia przekonały się, Avatar, film studios will be downsizing their że za mniejsze pieniądze można zrobić film, któbudgets as they’ve learnt that movies that don’t ry nie będzie specjalnie różnił się od tego, co jest differ all that much from their standard prostandardowym produktem studia. Co się z tym ductions can be made very easily and with a lot łączy, aktorzy zaczną grać za mniejsze stawki, less money. Studio actors will find their earnzbliżone do tych, jakie mogą dostać, grając w kiings approaching those of actors who play in nach niezależnych. indie movies. To zatarcie granic wpłynie też na tematykę filWill this blurred division be reflected in the mów? W Hollywood nadal themes of the movies? Holkrólują konwencjonalne hilywood continues to focus on Jerzy Skolimowski storie... conventional stories... Już wpływa, czego najlepszym This is already happening and – reżyser, aktor i scenarzysta filmowy, malarz (72 l.). W kinie zadebiutował przykładem jest dla mnie film is best illustrated by David jako współscenarzysta Niewinnych Davida Finchera Social NeFincher’s The Social Network. czarodziejów Andrzeja Wajdy, potem twork. Bardzo go cenię. I really appreciate Fincher’s napisał jeszcze dla Romana Polańskiego Nóż w wodzie. Wczesne A sam ma pan konto na fawork. filmy Skolimowskiego – Rysopis, cebooku? Do you have an active faceWalkower, Bariera – były zaliczane Nie. book account? do tak zwanej polskiej nowej fali. Gdy cenzura zatrzymała kolejny film Jaki będzie pana następny No, I don't. reżysera: Ręce do góry, ten wyjechał film? What’s your next film? z Polski. Na Zachodzie zrealizował Jeszcze nie mam pomysłu. Co I don’t know yet. What’s między innymi Krzyk i Fuchę, oba nagrodzone w 1982 r. w Cannes. więcej, pojęcia nie mam, czy more, I’m not even sure that I Po realizacji Ferdydurke w 1991 r. w ogóle będę jeszcze robił filwant to make another film. I zajął się malarstwem, grał małe role u Tima Burtona i Davida Cronenberga. my, bo stęskniłem się bardzo really miss my painting which Do kina wrócił Czterema nocami za malowaniem, które jest is my greatest passion. Makz Anną w 2007 r. Za ostatni film: moją wielką pasją. W związing Essential Killing forced me Essential Killing, otrzymał specjalną nagrodę jury w Wenecji. ku z produkcją Essential Kilto put the brush away for ling odłożyłem pędzel na dwa whole two years. Before that, I director, actor, screenwriter and lata. Z kolei wcześniej zrobitook a 16-year break from painter . He debuted as a screenwriter łem sobie 16-letnią przerwę making movies and dedicated in Andrzej Wajda’s Innocent Sorcerers and later wrote the od kina i w całości poświęcimyself entirely to painting. I screenplay for Roman Polański’s łem się malarstwu. Miałem had a lot of international exKnife in the Water. Skolimowski’s liczne wystawy na całym świehibitions, and my paintings early credits, including Identification Marks: None, Walkover, and Barrier cie, moje obrazy kupowały were purchased by museums epitomise the Polish New Wave. The muzea oraz słynni prywatni and celebrated private collecdirector left Poland when the censors kolekcjonerzy. Dopiero kiedy tors. I only returned to filmwithheld distribution of Hands Up. In the West, he directed The Shout and wyszumiałem się w malarmaking when I’d fulfilled myMoonlighting – both of which won stwie i osiągnąłem sukces, któself as a painter and achieved awards at Cannes in 1982. After ry mnie satysfakcjonował, what I wanted to achieve. making Ferdydurke in 1991, he focused on painting and made cameo wróciłem do filmu. Where can we see your appearances in films by Tim Burton Gdzie obecnie można zobaworks? and David Cronenberg. He returned to czyć pana obrazy? There is an exhibition in Oslo. filmmaking with Four Nights with Anna in 2007. His recent production W zeszłym roku miałem wieLast year, I had numerous exEssential Killing was awarded the le wystaw: w Berlinie, Belgrahibitions in European capiSpecial Jury Prize at the Venice Film dzie, Bukareszcie. W tej chwitals: in Berlin, Belgrade, BuFestival. li trwa wystawa w Oslo. ☐ charest. ☐

Zdjęcie/Credits: Rafał Siderski/Forum

WYWIAD ■ INTERVIEW

068_KA_04_Wywiad-kor.indd 70

11-03-15 17:21

Wieliczka_K_14.03.indd 1

3/14/11 1:12:57 PM

KULTURA ■ CULTURE FILM|MOVIES TWOJE ŻYCIE BEZ CIEBIE

YOUR LIFE WITHOUT YOU

Michał (Tomasz Kot) ma 34 lata, stałą pracę, żonę i syna, który zaraz pójdzie do Pierwszej Komunii. Wyjeżdża w podróż służbową do rodzinnego Szczecina, skąd uciekł zaraz po maturze przed despotycznym ojcem. Resztę życia ułożył sobie w opozycji do niego. Konfrontacja dorosłego syna i starzejącego się rodzica będzie szansą na nowe otwarcie dla nich obu. Marek Lechki, nagrodzony za Erratum przez dziennikarzy na ostatnim festiwalu w Gdyni, prowadzi swoją opowieść subtelnie i dyskretnie. Jego bohater to facet, który utknął na mieliźnie, w rozleniwiającej małej stabilizacji. Bardzo łatwo przegapić moment, gdy twoje życie płynie dalej bez ciebie – zdaje się mówić reżyser. Warto się zanurzyć w tę historię.

34-year old Michał (Tomasz Kot) has a job, a wife and a son who is about to have his ﬁrst communion. He visits his home town of Szczecin, the city he ﬂed after his A-levels to escape his despotic father. Michał has chosen a different life from his father. This confrontation between an adult son and his ageing parent is an opportunity to re-establish broken bonds. Marek Lechki, whose Erratum picked up the critics’ award at last year’s Gdynia Polish Film Festival, spins his narrative in a subtle and understated way. His protagonist is a man whose life has become stuck in a comfortable rut. The director seems to be saying that it’s easy to miss the point when you lose control of your life. Immerse yourself in this story.

ONA TU URZĄDZI Po pierwsze: Catherine Denevue. Po drugie: Gérard Depardieu. Po trzecie: François Ozon. Troje francuskich ﬁlmowców zaprasza na lekką komedię obyczajową, której tytułową bohaterką jest Suzanne, typowa żona przy bogatym mężu. Gdy pracownicy tego ostatniego – właściciela fabryki – buntują się i biorą go jako zakładnika, jego piękniejsza połowa musi przejąć stery rządów. Co zaskakujące, Suzanne okazuje się doskonalą menedżerką, silną i stanowczą. Rozrywka doskonała.

SHE’S THE BOSS

Erratum, reż. Marek Lechki, Best Film, premiera 8 kwietnia

Firstly: Catherine Denevue. Secondly: Gérard Depardieu. Thirdly: François Ozon. These three French cinematic heavyweights treat us to a light-hearted comedy about a typical trophy wife named Suzanne. When the workers at her husband’s factory revolt and take him hostage, Suzanne has to take over the helm. Surprisingly, the “better half” actually turns out to be an excellent manager with a strong and decisive personality. Ozon’s latest production guarantees superb entertainment.

Erratum, directed by Marek Lechki, Best Film, premieres on 8 April

Potiche: Żona doskonała, reż. François Ozon, Gutek Film, premiera 8 kwietnia Potiche, directed by François Ozon, Gutek Film, premieres in Poland on 8 April

KSIĄŻKI|BOOKS ZBIÓR OLŚNIEŃ

ŻOŁNIERKI Malcolm Gladwell Co widział pies i inne przygody, Znak Malcolm Gladwell What the Dog Saw: and Other Adventures

Obecność radzieckich kobiet na frontach II wojny światowej to nic zaskakującego – wszyscy wiemy o dzielnych sanitariuszkach. Ale o tym, że same strzelały do wrogów, były saperkami, dowodziły oddziałami, już się nie mówi. Znakomita reporterka Swietłana Aleksijewicz wysłuchała opowieści kilkuset kobiet, które służyły w radzieckiej armii. Mówiły jej o wszystkim: okrucieństwie wojny, miłości, przyjaźni. Wstrząsająca i pochłaniająca lektura.

AN ENLIGHTENING COLLECTION

FEMALE SOLDIERS

Why are there so many varieties of mustard and only one ketchup? Can hair dye commercials acquaint us with the history of the 20th century? What can we learn from home shopping? Gladwell, a columnist with The New Yorker leaves us gaping again. In this, his latest book, he showcases his brilliant ability to observe reality, draw astonishing conclusions and tell amazing stories. Gladwell explodes the myth of those brilliant FBI forensics and explains the reasons behind the Enron collapse.

That Soviet women were present on all fronts during World War II should come as no surprise – we’re all familiar with brave nurses tending courageous soldiers. Their roles as soldiers, minesweepers and commanders, however, have never been discussed. Reporter Svetlana Alexievich has listened to the stories of hundreds of women who served in the Soviet Army. They conﬁded everything to her: the atrocities of war, love, friendship and the grim day-to-day reality.

072_KA_04_Kultura-kor.indd 72

Strony: Kultura, Gadżety oraz Uroda, przygotowała Ola Salwa – dziennikarka, pisze o wzornictwie, modzie, ﬁlmie, współpracuje z Przekrojem, Filmem, Elle oraz Polityką. Journalist and blogger Ola Salwa writes about design, fashion and culture in Kaleidoscope. She is a contributor to Przekrój, Film, Polityka and Elle. .

Swietłana Aleksijewicz Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, Czarne Svetlana Alexievich. War’s Unwomanly Face, Czarne

Zdjęcia/Credits: M.P., Merlin.pl

Dlaczego jest tak wiele rodzajów musztardy, a tylko jeden keczupu? Czy z reklam farb do włosów można poznać historię XX w.? Czego możemy nauczyć się z teleshopu? Gladwell, publicysta New Yorkera, znów zadziwia. W najnowszej książce olśniewa czytelników zarówno swoim talentem obserwowania rzeczywistości i wyciągania zaskakujących wniosków, jak i umiejętnością opowiadania zaskakujących historii.

11-03-15 17:26

MUZYKA|MUSIC DZIECKO TĘCZY

RAINBOW CHILD

Czy można osiągnąć międzynarodową karierę, nie śpiewając po angielsku, nie udzielając wywiadów i do tego, gdy jest się niewidomym? Gurrumul dowodzi, że tak. Niewielu słuchaczy rozumie dialekt yolngu, ale przekaz artysty z Australii jest tak emocjonalny, że poruszy każdego. Kto nie lubi etnofolkloru i łatwego reggae, a poszukuje ciekawych rozwiązań gospel, tego debiut 40-letniego artysty powinien zachwycić.

Is it possible to build an international career if you don’t sing in English, don’t give interviews, and are blind to boot? Gurrumul proves it is. Not too many of us can claim proﬁciency in the Yolngu languages but the message conveyed by this Australian artist is so emotionally powerful that nobody can listen unmoved. More gospel than ethno-folk or easy reggae, this 40-year old musician’s ﬁrst outing is hauntingly beautiful.

ROCK IDZIE NA WOJNĘ

THE LUCKY EIGHT

Po drapieżnym debiucie Dry w 1992 r. krytycy szybko okrzyknęli PJ Harvey największą nadzieją brytyjskiego rocka. Szczupła brunetka nie zawiodła ich oczekiwań. Jej najnowszy album to przełom w śpiewaniu o wojnie. Media porównały tę płytę do tego, co w tym temacie dla literatury zrobił Ernest Hemingway, a dla ﬁlmu Francis Ford Coppola. W tekstach piosenek 41-letnia Brytyjka przejmująco opowiada o krwawym pokłosiu konﬂiktów zbrojnych i o rozczarowaniu ojczyzną, która się w nie wikła. Mocne, poruszające.

After a breathtaking debut album Dry released in 1992 critics enthusiastically hailed PJ Harvey the greatest rising star of British rock music. The skinny brunette has not been a disappointment since. Her latest album has taken the war song to the next level and has made Harvey what Francis Ford Coppola is to the war movie and Ernest Hemingway to the war novel. Harvey claims the lyrics contained in Let England Shake reﬂect the bloody aftermath of armed conﬂicts and her disillusionment with her country’s involvement in them. Powerful and moving.

PJ Harvey Let England Shake, Universal Music Group

POSKROMIENIE ZŁOŚNIKA

TAMING OF THE HE-SHREW

Po całej masie seriali „szpitalnych” wydawało się, że temat lekarzy jest w telewizji zgrany do cna. Dr House dowiódł, że wcale nie i że naszą sympatię może nawet budzić lekarz niezbyt miły dla pacjentów! House nie może żyć bez dwóch rzeczy: zagadek medycznych oraz tabletek Vicodinu, które uśmierzają ból w jego kulawej nodze. Na początku 6. sezonu lekarz będzie obu przyjemności pozbawiony, bo traﬁa na odwyk do szpitala psychiatrycznego. Oczyszczony z nałogu wraca do Princeton Plainsboro i rutyny: uprzykrza życie swojemu zespołowi medycznemu oraz przełożonej Lisie Cuddy.

After so many hospital-based TV shows it seemed medical themes on television are all dried up. House M.D. has proven, though, that even a doctor who can hardly be called pleasant as regards doctor-patient contacts can win people's hearts. House is unable to live without two things – medical puzzles and the Vicodin tablets that ease the pain in his lame leg. As season six opens, we ﬁnd the good doctor deprived of both, having been sent to a psychiatric hospital for rehab. He returns clean to Princeton Plainsboro and his routine – and is soon making the lives of his medical team and his boss, Lisa Cuddy, a misery.

Geoffrey Gurrumul Yunupingu Gurrumul, Skinnyﬁsh Music Pty Ltd.

DVD|DVD Dr House, sezon 6., reż. David Shore, CD Project House M.D. Season 6, directed by David Shore, CD Project

Zdjęcia/Credits: M.P., Merlin.pl

WYSTAWA|EXHIBITION STOLIK JAK ZA GOMUŁKI

OLD YET MODERN DESIGN

To nieprawda, że wzornictwo w PRL było ubogie i nieciekawe, a największym jego osiągnięciem była meblościanka Kowalskich. Wspaniała ceramika, meble, tkaniny w charakterystyczne wzorki „picassy” i liczne przedmioty użytku codziennego co prawda powstały, tyle że w pojedynczych egzemplarzach tworzonych przez projektantów, po czym traﬁały do magazynów. Dziś, odkurzone i wyniesione na światło dzienne sal Muzeum Narodowego w Warszawie, zachwycają nie mniej niż dzieła współczesnych awangardowych diesignerów. Polski design 1955–1968 jest dowodem, że nawet w czasach realnego socjalizmu możliwe było odejście od wytycznych partii. Proste, organiczne formy dowodziły, że Polacy też chcą być nowocześni.

Not all design was drab and unexciting during the communist period and the dreaded wall unit was far from being its greatest achievement. Some wonderful ceramics, furniture, textiles and a galore of everyday objects were made. However, these were one-offs that never made it to the warehouse. Now, dusted down and brought into the daylight of the exhibition rooms of the National Museum in Warsaw, they are as alluring as anything that any contemporary avant-garde designer could come up with. Polish design created in the period 1955-1968 is proof that even in the era of social realism it was possible to ignore the recommendations of the ruling party.

Chcemy być nowocześni, Muzeum Narodowe w Warszawie, do 17.04 We want to be modern, National Museum in Warsaw, al. Jerozolimskie 3 open until 17 April

072_KA_04_Kultura-kor.indd 73

11-03-15 17:26

GADŻETY ■ GADGETS

Wreszcie można zadbać o formę! Przyjemne temperatury, brak śniegu, rozpierająca ciało energia? Zabieramy się do sportu! Wyjazd za miasto i ruch na świeżym powietrzu – tego żąda nasze ciało. At last we can get back into shape! The temperatures are mild, there’s no snow around, and the bod’s raring to go – out of town and into the fresh air for a spot of physical activity. WSKOCZ W FORMĘ!

PALCEM PO MAPIE

Myli się ten, kto uważa, że ta skakanka jest zabawką małych dziewczynek. Takie skojarzenia może podsuwać jej różowy kolor. Przypomnijmy zatem, że sznurek zakończony twardymi uchwytami jest jednym z najważniejszych narzędzi treningu bokserów. Skakanka PUMP 81214 ma linkę o długości 286 cm oraz dwa obciążniki po 200 g każdy, które można w każdej chwili usunąć. Cena: 19,90 zł

Kluczowym gadżetem podczas treningu lub dalekiej wyprawy jest bidon z wodą lub napojem izotonicznym. Map Water Bottle ma pojemność 600 ml, jest zrobiony ze stali nierdzewnej i będzie doskonałym towarzyszem przy wszelkiej aktywności ﬁzycznej. Namalowana na nim mapa odległych kontynentów będzie inspirować do jeszcze dalszych podróży i eksplorowania granic wytrzymałości ﬁzycznej. Cena: ok. 70 zł

JUMP INTO SHAPE! If you think that skipping rope is strictly for prep school pupils and little girls, think again. Maybe the pink colour is responsible for these associations, but just remember that this is an essential training tool for boxers. The PUMP 81214 comes with an almost 286 cm rope and two 200 gram weights which can be easily removed. Price: PLN 19.90

KLEJNOT NA KÓŁKACH Rower Jantar S 2010 ﬁrmy Kross jest idealny na dojazdy do pracy lub długie miejskie wycieczki. Lżejszy od typowego miejskiego „holendra” łatwo daje się wnosić po schodach, wprowadzać na balkon lub do wózkarni. Przyczepiony do kierownicy kosz to ekologiczna torba na zakupy, szczególnie te robione na targu. No to w drogę! Cena: 648 zł

WORKOUT'S LITTLE HELPER A bottle of mineral water or isotonic drink is a must during a workout or distant expedition. With a capacity of 600 millilitres and a stainless steel casing, the Map Water Bottle is the perfect companion for every type of physical activity. The map of distant continents painted on it should inspire new travels and further explorations of the limits of physical endurance. Price: approx. PLN 70

A JEWEL ON WHEELS The Jantar S 2010 from Kross is the perfect bike for commuting or long urban excursions. This is lighter than the classic Dutch city bike, and is easy to carry up the stairs and wheel out onto the balcony or in to the utility room. The basket attached to the frame makes an environmentally-friendly shopping bag, especially if you shop at the organic market. Time to hit the road! Price: PLN 648

DROGOWE BEZPIECZEŃSTWO Jazda rowerem to ryzyko, choć niekoniecznie związane z przekraczającymi dozwoloną prędkość współuczestnikami ruchu. Nasz środek transportu pozostawiony na miejscu postojowym może z niego zniknąć w nagłych i tajemniczych okolicznościach. Aby tego uniknąć, należy go zabezpieczyć – choćby za pomocą blokady HALO ﬁrmy Trek, wyposażonej w kartę Eye-Fi, która wyśle ostrzeżenie na naszego smartphone'a, gdy tylko ktoś niepowołany zacznie majstrować przy rowerze. Cena: wzór

The risks of cycling are not confined to the antics of other road users. Bikes can sometimes disappear from bike racks as if by magic. To avoid nasty surprises, its best to protect your bike with a Trek HALO lock fitted with an Eye-Fi card that will send a warning to your smartphone whenever an intruder starts fiddling with your bike. Price: sample

074_KA_04_Gadzety-kor.indd 74

Zdjęcia/Credits: M.P., DR

ROAD SAFETY

11-03-15 16:24

FAMILIA W LINII FAMILY XXI WIEK W STYLU RETRO Pierwsze wiosenne spacery warto jakoś upamiętnić. Weźmy więc ze sobą Leicę X1 – niby kompakt, ale z matrycą od lustrzanki, oferujący wysoką jakość obrazu, a jednocześnie kieszonkowe gabaryty, 12,2 mln pikseli połączone z bezkompromisowym reporterskim obiektywem 36 mm Elmarit 2.8. Wzornictwo tego cudeńka nawiązuje do legendarnych, klasycznych aparatów z początku XX w., ale proste linie to już odniesienie do współczesnych trendów. www.leicastore.pl

21 CENTURY RETRO ST

Make your first spring excursion or long walk something to remember – bring your Leica X1 along. This is a compact digital camera that has a reflex camera matrix. It has a high image quality of 12.2 megapixels and an uncompromising Elmarit 2.8 36 mm reportage lens. The design was inspired by the legendary classic cameras of the early 20th century, although the simple fluent lines pander to contemporary trends. www.leicastore.pl

Wycieczka za miasto może być nie lada problemem, jeśli auto musi pomieścić czteroosobową rodzinę, ukochanego czworonoga, a do tego sprzęt sportowy i koszyk z prowiantem. Nowa linia marki Škoda – Family, to doskonałe samochody dla tych, którzy cenią sobie jakość i bogate wyposażenie w korzystnej cenie. Poszczególne modele są oparte na różnych wariantach wyposażenia: Classic i Ambiente dla Škody Fabii oraz Ambiente dla Škody Octavia. Oferta dotyczy zarówno wersji pięciodrzwiowej hatchback, jak i combi w modelach Fabia oraz Octavia. Np. wybierając Škodę Octavia Family Plus, kierowca otrzyma wyposażenie bagażnika w postaci torby oraz dwóch siatek w jego komorze, a także mocowanie ISOFIX na siedzeniu pasażera, dzięki któremu przymocuje fotelik pociechy. Cena zależna od modelu.

IN A FAMILY WAY That family getaway can become a major challenge if means cramming four family members, the obligatory beloved dog, a whole swag of sporting gear, and a picnic basket into the car. Škoda’s new Family range is perfect for those who appreciate quality, a wide range of accessories, and an attractive price tag. All models come with a choice of different trim levels: Classic and Ambiente for the Škoda Fabia and Ambiente for the Škoda Octavia. The range covers 5-door hatchback versions as well as the Fabia and Octavia estates (station wagons). The Škoda Octavia Family Plus comes with a boot (trunk) pack, including a carryall bag, a set of two luggage nets in the loading compartment, and ISOFOX attachments on the passenger seat to keep dear safe and secure. Price: varies according to model

CHROŃ SZYJĘ Szybka jazda na rowerze jest przyjemna, ale w przypadku nagłego zderzenia z samochodem lub inną przeszkodą może skończyć się tragicznie. Dlatego szwedzkie projektantki Anna Haupt i Terese Alstin stworzyły kołnierz Hövding zabezpieczający szyję oraz głowę przed urazami. Gadżet wygląda jak elegancka chusta, a działa na zasadzie poduszki powietrznej. W przypadku nagłego uderzenia wokół rowerzysty wyrasta kask. Cena: wzór

SAVE YOUR NECK Nothing beats burning along on a bike, but the fun can turn tragic with a sudden collision with a vehicle or stationary object. Swedish designers Anna Haupt and Terese Alstin have created the Hövding collar as a way of preventing head and neck injuries. The collar looks like a ﬁne scarf but works like an airbag. It inﬂates on impact to form a helmet that protects the cyclist’s head and neck. Price: sample

PAMIĘĆ CHWILI Osiąganie coraz lepszych wyników sportowych to niezła frajda. Opowiadanie o nich to frajda już średnia – szczególnie dla słuchających. Dzięki ukrytej w okularach przeciwsłonecznych kamerze Cyber Eye HD ﬁrmy Manta możesz zarejestrować każdą sekundę skoku ze spadochronem, jazdy rowerem górskim lub wspinaczki. Odpowiednio zmontowany ﬁlm będzie wspaniałą pamiątką oraz hitem każdego wieczornego spotkania z przyjaciółmi albo... YouTube'a! Cena: 109,99 zł

MEMORY OF THE MOMENT There is nothing like accomplishing more impressive sporting achievements. Talking about them, though, is not so exciting – especially for your listeners. The Manta Cyber Eye HD is a camera hidden in sunglasses that records every second of your parachute jump, mountain bike excursion or climb. The footage (when edited) will make a great souvenir and is guaranteed to be a favourite with your friends and... YouTube! Price: PLN 109.99 75

074_KA_04_Gadzety-kor.indd 75

11-03-15 16:24

MODA & URODA ■ FASHION & BEAUTY

Kwiecień to sam środek wiosny, więc cały świat budzi się do życia. Zakwitnijmy więc i my, korzystając z roślinnych inspiracji. To będzie soczysty miesiąc! April is the quintessence of spring, the time when the whole world is waking up to life. So why not blossom out with some ﬂoral motifs. It’s going to be a juicy month! Według projektantów nadchodzące miesiące będą wyjątkowo barwne. Mocne kolory królują na wybiegach u Christiana Diora, Giambattisty Valli, a nawet Jil Sander. Włoszka Muccia Prada proponuje wibrujący oranż, szlachetny kobalt, a nawet spódnicę i koszulę z tkaniny w banany. W tym ostatnim przypadku projektantka odsyła do Afryki i jej pełnych energii i zmysłowości mieszkanek, których podobiznę nadrukowuje na bawełnianych tunikach należących do tej samej kolekcji. Inny rodzaj soczystości proponuje nam Stella McCartney, która stawia na cytrusy: limonki, pomarańcze i cytryny. Odświeżająca kompozycja tropikalnych owoców zdobi u niej torebki, bluzki i sukienki. A więc wyciskajmy z tych inspiracji, ile się da!

Owocowe mikstury mogą być owocne, jeśli podczas zabiegu pielęgnacyjnego nasza twarz otrzyma maseczkę opartą na naturalnych ekstraktach z truskawek, malin, jagód i porzeczek z nutką pomarańczy. Mają one niezwykłe właściwości kojące i odświeżające, łagodzą podrażnienia i przywracają jednolity wygląd. Owoce są też wykorzystywane przy masażach czy peelingach. www.feniks.pl

EVE’S APPLE A fruity treatment can be fruitful if during a session – for example, a facial for delicate and sensitive skin – it is seriously reinforced or hydrated. The mask is based on natural extracts of strawberry, raspberry, blueberry and currants with notes of orange. These ingredients evince special soothing and refreshing properties that alleviate irritations and produce an even skin tone. The treatment brings instant relief and comfort leaving the skin hydrated.

W POSZUKIWANIU OWOCÓW Zamiast iść do warzywniaka albo na targ, można skoczyć do perfumerii. W nucie głowy perfum Lola Marca Jacobsa znajdziemy aromat gruszek, grejpfrutów i różowego pieprzu. Aromat owoców wspaniale dopełniają ukryte w nucie serca róża, peonia i pelargonia oraz korzenna wanilia, kremowe piżmo i tonka składające się na nutę bazową. Cena: ok 345 zł (100 ml)

O LOLA! Ever dreamt of immersing yourself in a world of fruit? Just visit your local greengrocer, organic market or perfumery. Lola by Marc Jacobs is a juicy fragrance packed in a Baroque-style bottle. Its top notes are reminiscent of pears, grapefruit and pink pepper. These fruity ﬂavours are rounded out by heart tones of geranium, spicy vanilla rose, peony, and cream musk and tonka in the base notes. Price: approx. PLN 345 (100 ml)

DRINK NA OBCASIE Brytyjka Joanne Stoker, która uczyła się szewskiego fachu m.in. u Jimmy'ego Choo, doskonale wie, co jest potrzebne kobietom po długiej zimie, gdy noga była uwięziona w ponurych kozakach lub UGG-ach. Zmysłowy kształt buta, soczysty kolor i wysoki obcas stanowią odświeżającą odmianę i idealne dopełnienie stroju na wiosenną randkę lub drinki w damskim gronie. Szczególnie drinki, bo żółty pantofelek nazywa się Martini. Cena: wzór

SPRINGTIME DRINK British shoe designer Joanne Stoker learned her craft from Jimmy Choo and knows better than anyone what women need after spending a long winter with their feet cooped up in gloomy boots or UGGs. Sensuous shapes, bright colours and high heels add a breath of fresh air and make the perfect choice for a springtime date or a drink with the girls. Price: sample

Zdjęcia/Credits: M.P., DR, net-a-porter.com

SMAKOWITE ZABIEGI

The new few months are going to be extremely colourful, according to Europe’s designers. Bright tones are dominating the catwalk at shows by Christian Dior, Giambattista Valli, and even Jil Sander. Italian Muccia Prada puts the spotlight on vibrating orange, ﬁne cobalt and presents a banana-print skirt and a shirt inspired by Africa and its energetic and sensual women whose images are printed on cotton tunics from the same collection. Stella McCartney indulges us with another type of juiciness, sending a serious dose of citrus: limes, oranges and lemons down the runway. A refreshing blend of tropical tutti frutti appears on her bags, tops and dresses. Squeeze the most out of these inspirations!

076_KA_04_ModaUroda-kor.indd 76

11-03-15 17:24

Zdjęcia/Credits: M.P., DR, net-a-porter.com

REKLAMA

WISIENKA NA DEKOLCIE Gdy już zadbaliśmy o wspaniałą kondycję, strój i torebkę, czas na błyskotki! Nie ma w końcu nic przyjemniejszego niż kupowanie nowej biżuterii, szczególnie gdy jest to mieniący się na czerwono wisiorek ﬁrmy Swarovski. Wisienka będzie idealnie pasowała do wczesnowiosennych kreacji, szczególnie tych z głębokim dekoltem. Poza tym cierpko-słodkie owoce symbolizują radość i szczęście, czyli to, czego sobie na wiosnę życzymy. Cena: wzór

CHERRY ON THE DÉCOLLETAGE Having taken care of our stamina, clothes, shoes and bags, it’s time to put on the glitz! There is nothing more indulging than buying new jewellery, especially if you’ve set your sights on this glittering red Swarovski pendant. This cherry-shaped jewel goes well with breezy early spring numbers and complements a low décolletage perfectly. Besides, this bitter-sweet fruit symbolises joy and happiness – which is exactly what we want in spring. Price: sample

WIŚNIOWY SAD Skóra, aby godnie i atrakcyjnie się prezentować, potrzebuje odpowiedniego nawilżenia oraz natłuszczenia. Masło do ciała Wild Cherry z Body Shopu jest bogate w witaminy A i E, więc doskonale sprosta temu zadaniu. Dzięki regularnie stosowanemu preparatowi skóra stanie się jędrna i dobrze odżywiona. A soczysty, owocowy zapach pobudzi zmysły. Cena: 65 zł

REKLAMA

THE CHERRY ORCHARD Your skin needs good hydration and nutrition if it’s going to feel smooth and look attractive during summer. Rich in Vitamins A and E, Body Shop Wild Cherry body butter is best geared to satisfy those needs. Apply regularly for supple, soft and well nourished skin. The juicy fruity fragrance will arouse your senses. Price: PLN 65

TRZY MARCHEWKI Nieoczywiste połączenie 18-karatowego złota i pomarańczowych marchewek w pierścionku Solange Azagury-Partridge ma swoje źródła w pop-arcie. Najbliższym krewnym warzywa jest oczywiście banan Andy'ego Warhola. Fankami emaliowanej biżuterii, znaku rozpoznawczego projektantki, są Sarah Jessica Parker, Madonna, Kate Moss i Tilda Swinton. Cena: ok. 20 tys. zł

THREE CARROTS This subtle combination of 18 carat gold and orange carrots in a ring by Solange Azagury-Partridge has been inspired by pop-art. Naturally, this vegetable’s closest kin is Andy Warhol’s banana. Fans of enamel jewellery – the hallmark of the designer – include Sarah Jessica Parker, Madonna, Kate Moss and Tilda Swinton. Price: approx. PLN 20,000 77

076_KA_04_ModaUroda-kor.indd 77

11-03-16 11:07

GWIAZDOZBIÓR ■ OUT AND ABOUT

Królewskie Oscary The Royal Oscars Tradycyjnie w Kodak Theatre wręczono najbardziej prestiżowe nagrody filmowe. Melissa Leo, odbierając statuetkę, była tak rozemocjonowana, że wymsknęło jej się niecenzuralne słowo, za co szybko przeprosiła. Triumfatorem 83. gali został film Jak zostać królem. Statuetki otrzymał w czterech najważniejszych kategoriach: najlepszy film, aktor, reżyseria oraz scenariusz. Uroczysta gala to jedynie wstęp do afterparty, gdzie gwiazdy pokazują swoją prawdziwą twarz. I tak Colin Firth (na zdj. w lewym dolnym rogu) był tak „upojony szczęściem”, że cenne trofeum zostawił w toalecie, a znaną ze zdrowego trybu życia Jane Fondę przyłapano na paleniu marihuany. Kodak Theatre was once again the venue of the Academy Awards ceremony. One of this year’s winners, Melissa Leo was so moved that she said a swear word she had to apologise for in her thank you speech. The most triumphant film of the 83rd gala was The King’s Speech with 4 Oscars for Best Film, Best Actor, Best Directing and Best Screenplay. The awards ceremony is actually only an introduction to the after parties where the stars reveal their real selves. And so, Colin Firth was so taken with happiness that he left the golden statue at the restroom, while the actress-cum-healthy lady Jane Fonda was caught smoking marihuana.

Steven Spielberg, Iain Canning, Emile Sherman, Gareth Unwin.

Najlepszy reżyser Tom Hooper. Best Director Ted Hooper.

Christian Bale, najlepszy aktor drugoplanowy. Christian Bale, Best Supporting Actor.

Zdjęcia/Credits: DR, Getty Images/FPM (7), Corbis (2)

Twórcy Jak zostać królem, to był ich wieczór. The night belonged to the crew behind The King's Speech.

Natalie Portman, Jeff Bridges.

Geoffrey Rush w szampańskim nastroju. Geoffrey Rush in a splendid mood.

078_KA_04_Gwiazdozbior-kor.indd 78

Francis Ford Coppola, Eli Wallach, Kevin Brownlow.

Helena Bonham Carter jest Brytyjką! Helena Bonham Carter is a true Brit!

11-03-15 17:00

RZ_AZ Aero Lot Magazine_0311_for print- 08.03.11 17:10 Seite 1

VAN LAACK STORE WARSZAWA GALERIA MOKOTÓW · PHONE 022-5413427 WWW.VANLAACK.COM

KUCHNIA ■ CUISINE

Święto nowego życia The Festival of Life

ielkanoc to święto radości. Po długim poście nasze domy wypełniają przygotowania do wielkiego ucztowania. Aromat potraw miesza się z zapachem porządków i budzącej się wokół wiosny. W Wielką Niedzielę wypada najważniejsze śniadanie w roku. Przy stole spotykają się domownicy i goście, by przy wspólnym posiłku świętować Zmartwychwstanie. A wszystko zaczęło się od jajka – symbolu nadziei i rodzącego się życia. Kiedy już podzielimy się święconym, na stole powinien pojawić się żur. ☐

ŻUREK WIELKANOCNY Z BIAŁĄ KIEŁBASĄ I JAJKAMI Składniki: • 1 l bulionu warzywnego • 200 g wędzonego boczku • 200 g białej kiełbasy • 2 rozgniecione ząbki czosnku • 1 średnia cebula zrumieniona na ogniu • kilka suszonych grzybów, umytych i namoczonych • 500 ml zakwasu • 100 g tartego chrzanu • 500 ml śmietany 36% • 8 jajek przepiórczych ugotowanych na twardo • przyprawy: sól, pieprz, majeranek, ziele angielskie, liść laurowy, lubczyk Sposób przygotowania: W garnku zagotować bulion z boczkiem, kiełbasą, czosnkiem, cebulą, suszonymi grzybami, liściem laurowym, zielem angielskim i lubczykiem. W trakcie gotowania (po blisko 20 min) wyjąć kiełbasę, wystudzić i pokroić w plastry. Następnie do żurku wlać zakwas i dodać chrzan oraz majeranek. Gdy się zagotuje, zupę zabielić śmietaną i doprawić do smaku solą oraz pieprzem. Podawać z pokrojoną kiełbasą oraz cząstkami jajek. Zakwas: Do kamiennego naczynia wsypać 2 szklanki żytniej lub razowej mąki i zalać gorącą, przegotowaną wodą, tak aby uzyskać konsystencję rzadkiego ciasta. Następnie wlać litr letniej wody, dodać skórkę razowego chleba oraz 4–6 ząbków czosnku. Naczynie przykryć gazą i pozostawić w ciepłym miejscu na 3–4 dni.

aster is a festival of joy. After the long period of Lent, our households come alive with preparations for the great feast. Easter Sunday witnesses the most important breakfast of the year when family members, relatives and guests sit down together to celebrate the Resurrection. Everything begins with the egg – a symbol of hope and budding life and is followed by an Easter favourite: żurek. ☐

REKLAMA

EASTER ŻUREK SERVED WITH WHITE SAUSAGE AND EGGS Ingredients: • 1l vegetable stock • 1,200 g smoked bacon • 200 g white sausage • 2 crushed garlic cloves • 1 medium size onion browned on fire, several dried mushrooms, washed and soaked, • 500 ml of rye leavening, • 100 g ground horseradish, • 500 ml of 36% cream, • 8 hard boiled quail eggs, • spices: salt, pepper, marjoram, pimento, bay leaf, and lovage. Preparation: Put vegetable stock with bacon, sausage, garlic, onion, dried mushrooms, bay leaf, pimento and lovage in a pot, bring to boil and let simmer for approx. 20 minutes. Remove sausage, let it cool and then slice it. Pour rye leavening to żurek, and add horseradish and marjoram. Bring the soup to boil, add cream, and season to taste with salt and pepper. Serve with sliced sausage and chopped eggs. Rye leavening: Put two glasses of rye or wholemeal ﬂour into a stone pot and pour over with hot boiled water. Mix until it resembles thin dough. Add one litre of lukewarm water, a crust of wholemeal bread and 4-6 cloves of garlic. Cover the pot with gauze and leave in a warm place for 3-4 days.

080_KA_04_Sowa-kor.indd 80

11-03-15 19:13

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

LOT info LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI CONTENTS POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

OUR FLEET

MILES & MORE

MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS

BAGAŻ

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

II IV VI VIII XVI XVIII XX XXII

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

KWIECIEŃ | APRIL 2011

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 1

11-03-15 15:03

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

Toronto New York Chicago

NOWE POŁĄCZENIE JUŻ W SPRZEDAŻY

Hambur Amsterdam London

Brussels Düsseldorf

NEW DESTINATION AVIABLE NOW

DONETSK FROM 3 JUNE/OD 3 CZERWCA

Frankfurt

Paris

Zürich Geneva Milan Turin

Grenoble Nice Lisbon

POŁĄCZENIA CZARTEROWE

Madrid

Barcelona

LOT CHARTERS

WARSZAWA

Grenoble, Taba, Warna, Krabi, Cagliari, Sharm el Sheikh, Split, Lizbona, Lanzarote, Tel Aviv

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 2

Cagliari

11-03-15 15:03

Helsinki

St. Petersburg

Tallinn Stockholm

Riga Copenhagen Kaliningrad

Hamburg Szczecin Gdańsk Berlin Poznań dam Bydgoszcz Warszawa s Wrocław üsseldorf Katowice Kraków Rzeszów Frankfurt Prague Munich Vienna

Zürich

Moscow

Vilnius Minsk

Lviv

Kiev

Bratislava

Donets’k

Budapest

Hano

Odessa

Milan Bucharest Belgrade

Tbilisi

Split Roma

Varna Sofi a Istanbul

Yerevan

Athens

Damascus

m ar Sh ba kh Ta hei S el

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 3

i Ca

LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET

Larnaca

Beirut

Tel Aviv

III 11-03-15 15:04

nasza flota our fleet

BOeIng 787 DreamLIner w PLL LOT LOT już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach LOT-u już w 2012 r. Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach. Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z zewnątrz. Wilgotniejsze powietrze w kabinie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.

BOeIng 787 DreamLIner jOIns LOT lot will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights. Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and a soundproof system translate into a better ambience for passengers during the flight.

BOEING 737-400 54,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229

31,01 m 793 km/h 2200 km** 36/72

793 km/h 3000 km** 48/99

31,68 m 793 km/h 2600 km** 82

EMBRAER 145 29,90 m 793 km/h 2400 km** 70

36,45 m

EMBRAER 175

29,87 m 772 km/h 1700 km** 48

ALENIA ATR-42 27,17 m 478 km/h 1200 km** 64

26,67 m 532 km/h 1000 km** 46

*w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu | *including two aircraft at the government disposal ** dla kompletu pasażerów | ** for the full of passengers *** w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC | *** including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane

IV 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 4

LOT info | nasza fLOTa | our fleet

11-03-15 15:04

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 5

11-03-15 15:04

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY MILES & MORE MILES & MORE PROGRAMME

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY

MILES & MORE

JAK TO ZROBIĆ

Należy wypełnić aplikację, która dostępna jest w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów. Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy. Aplikacja dostępna jest również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl

Liczy obecnie 20 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie. Stworzony został dla osób często podróżujących Polskimi Liniami Lotniczymi LOT. Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na wszystkich połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance i wielu innych. Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.

HOW TO JOIN

Miles & More has 20 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe. The Miles & More Programme has been created for those who frequently travel with LOT Polish Airlines. By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on all Star Alliance flight connections likewise on many others. The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.

KARTĘ PODSTAWOWĄ pasażer otrzymuje pocztą po zgromadzeniu już jednej mili. Karta umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil w programie Miles & More. BASIC CARD Issued once a passenger earns the first air mile. The card is used for earning and spending air miles on Miles & More Programme.

Pod numerem telefonu +48 22 5 777 222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekają na pytania. Dokonają rezerwacji przelotu, sprawdzą stan Twojego konta milowego oraz udzielą odpowiedzi w języku polskim lub angielskim na wszelkie pytania. Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777 222 .They will book your flight, check how many miles you’ve eraned and answer questions in Polish or in English.

SREBRNĄ KARTĘ FREQUENT TRAVELLER uzyskasz po zgromadzeniu 35 tys. mil w ciągu jednego roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do wstępu do Business Lounge z biletem PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines, odprawy przy stanowisku klasy biznes tych linii oraz daje wysoki priorytet na liście oczekujących. FREQUENT TRAVELLER SILVER CARD. Issued once a passenger earns 35,000 air miles within one calendar year. With the Silver Card and a LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines ticket you can use business lounges as well as business class check-in. You also gain high priority on stand-by lists.

First, fill in the application form available at LOT offices, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information. The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl

ZŁOTĄ KARTĘ SENATOR otrzymujesz po zgromadzeniu 100 tys. mil w roku kalendarzowym. Posiadacze tej karty korzystają m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godzin przed rozpoczęciem podróży, a także 50% zniżki na bilet – nagrodę dla osoby towarzyszącej w podróży na rejsach PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines. SENATOR GOLDEN CARD Issued once a passenger earns 100,000 air miles within one calendar year. Among other privileges the Golden Card offers a booking guarantee in business class up to 48 hours before the journey begins, and a 50% discount on a ticket - a companion award for an accompanying person for flights with LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines.

KARTA HON CIRCLE przysługuje pasażerom, którzy w ciągu dwóch kolejnych lat kalendarzowych zgromadzili 600 tys. mil HON. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty HON Circle są m.in.: wstęp do First Class lounge we Frankfurcie, karta Senator dla małżonka lub partnera, gwarancja rezerwacji w klasie biznes do 24 godzin przed odlotem oraz najwyższy priorytet na liście oczekujących. HON CIRCLE CARD Issued once a passenger earns 600,000 HON miles withing two consecutive calendar years. The privileges for HON Circle Card holders include admission to the First Class lounge in Frankfurt, a Senator Card for a spouse or partner, a booking guarantee in business class up to 24 hours before the flight, and the highest priority on stand-by lists.

PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM/PARTNERS IN POLAND

Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl For more details please visit our website www.miles-and-more.pl

VI 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 6

LOT info | MILES & MORE

11-03-15 15:05

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY MILES & MORE MILES & MORE PROGRAMME

TRIPLE YOUR MILES WITH LOT!

LATAJ LOT-EM I ZBIERAJ POTRÓJNE MILE! Teraz podróżując w klasie biznes, można zgromadzić aż trzy razy więcej mil na wszystkich połączeniach LOT–u . Aby wziąć udział w promocji, należy zarejestrować się na stronie miles-and-more.pl. Szczegóły oferty dostępne są również w centrum obsługi programu pod numerem +48 22 5 777 222. Prawdziwy komfort podróżowania w klasie biznes i potrójne mile czekają na Państwa już teraz! Oferta ważna do 30.04.2011. Now, traveling in Business Class you can earn triple miles on all LOT Polish Airlines flights! To participate in the promotion, please register online at miles-and-more.pl. For more information please call the Service Center at +48 22 5 777 222. True comfort of traveling in Business Class and triple miles are waiting for you right now! Offer valid until 30/04/2011.

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 7

11-03-15 15:05

Lot News lot news

Directions of Development of lot polish Airlines

Zarząd PLL LOT s.A. przedstawił w marcu nową strategię oraz kierunki rozwoju spółki na najbliższe lata. Podstawowymi założeniami są stworzenie z warszawskiego lotniska im. Chopina głównego punktu tranzytowego przewoźnika oraz wdrożenie strategii „wschód spotyka Zachód”. Podczas specjalnie zorganizowanej konferencji prasowej w siedzibie lot-u Marcin Piróg, prezes zarządu firmy, przedstawił aktualną sytuację oraz prognozy w branży lotniczej, na których została oparta strategia spółki. według danych AeA (stowarzyszenie europejskich linii lotniczych), IAtA i innych źródeł przewoźnicy odnotowują stopniowy wzrost globalnego ruchu, głównie z kierunków wschodnich. Rośnie udział przewoźników niskokosztowych bezpośrednio konkurujących z tradycyjnymi liniami, w szczególności na trasach europejskich. w odpowiedzi na zmiany na rynku zarząd Pll lot s.A. przedstawił podstawowe założenia nowej strategii spółki: ● zabezpieczenie przychodów poprzez optymalizację obecnej siatki połączeń, ekspansję geograficzną oraz atrakcyjną politykę cenową; ● stworzenie dla lot-u portu tranzytowego (tzw. hubu) na linii wschód–Zachód na lotnisku im. Chopina w warszawie; ● dalszy rozwój siatki połączeń w kierunku wschodnim i dalekowschodnim; ● budowanie hybrydowego modelu biznesowego opartego na niskich kosztach działalności przy równoczesnym zachowaniu wysokiej jakości obsługi Pasażerów. najważniejszym celem Zarządu Pll lot s.A. jest wzrost udziałów rynkowych lot-u, podniesienie wartości spółki i zapewnienie płynności finansowej. – lot ma zaakceptowaną nową strategię, której wdrożenie pozwoli szybko wyjść na prostą – powiedział Marcin Piróg, prezes zarządu Pll lot s.A.

viii 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 8

The Management Board of LOT Polish Airlines has presented its new strategy and development directions for the next few years. The key assumptions underlying the document are that warsaw Chopin Airport will be the carrier’s main transit hub and that its “east Meets west” strategy will be successfully implemented. During a special conference at lot head office, Management Board Chairman Marcin Piróg detailed the current state of the company and presented the prognosis for the aviation sector on which the Company strategy was based. According to data provided by AeA (Association of european Airlines), IAtA and other sources, carriers have been recording a steady increase in air traffic, mainly from eastern destinations. Budget carriers competing head to head with traditional airlines are capturing a greater market share, especially when it comes to european flights. In response to these market changes, the Management Board of lot Polish Airlines has set out the assumptions underlying the Company’s new strategy: ● securing revenue by optimising the existing flights schedule, geographic expansion and an attractive fare policy. ● Creating an east-west transit hub for lot at warsaw Chopin Airport. ● Continuing to expand the flight schedule to eastern and Far east destinations. ● establishing a hybrid business model based on low operating costs and a high quality of customer service. The Management Board of lot Polish Airlines have stated their major objectives as increasing market share and goodwill, and ensuring financial liquidity. “lot Polish Airlines now has an approved new strategy which, when implemented, will enable the company to improve rapidly”, said Marcin Piróg, Chairman of the Management Board of lot Polish Airlines.

Fot. Tomasz Zawadzki/ PLL LOT

KIeRunKI RoZwoju Pll lot

LOT info | news | news

11-03-15 17:12

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 9

11-03-15 15:05

LOT NEWS LOT NEWS

LOT TRANSFER CENTERS AT WARSAW CHOPIN AIRPORT

LOT TRANSFER CENTERS NA LOTNISKU CHOPINA PLL LOT uruchomiły w marcu dwa LOT Transfer Center na lotnisku Chopina w Warszawie. Stanowiska LTC usprawnią obsługę Pasażerów tranzytowych.

In March, LOT Polish Airlines launched two new Transfer Centres at Warsaw Chopin Airport to streamline the servicing of transit passengers.

Jedno ze stanowisk LOT Transfer Center usytuowane jest w strefie Schengen, na poziomie odlotów, w pobliżu wyjścia nr 25 i 26, drugie znajduje się w strefie non-Schengen, obok wyjścia nr 19 i 20. Dostępne są dla Pasażerów transferowych oraz lokalnych, którzy znaleźli się w strefie tranzytowej, a zmiana ich trasy podróży oraz czas oczekiwania na połączenie nie wymagają jej opuszczenia.

One of the LOT Transfer Centre desks is located in the Schengen part of the transit area in the Departures area near Gates 25 and 26 and the other is in the non-Schengen part near Gates 19 and 20. They are available for transit and local passengers who are in the transit area and who are waiting for rescheduled or connecting flights that do not require them to leave the area.

– LOT Transfer Center umożliwi naszym Pasażerom tranzytowym bardzo sprawne załatwienie wielu spraw związanych z podróżą bez konieczności przechodzenia na tak zwaną stronę miejską portu lotniczego. To oszczędność czasu, wygoda i spore ułatwienie szczególnie dla osób podróżujących na długich dystansach – mówi Marcin Piróg, prezes zarządu PLL LOT. W obu stanowiskach LTC będą też dostępne wagi i przymiary, które ułatwią Pasażerom sprawdzenie, czy ich bagaż podręczny mieści się w dopuszczalnych normach i może, bez dodatkowej opłaty, zostać wniesiony na pokład samolotu. W przypadku przekroczenia ustalonej wagi lub wymiarów bagażu podręcznego Pasażer będzie mógł uiścić opłatę na miejscu. W skład obsługi LTC wchodzą pracownicy agenta handlingowego LOT Services i pracownicy kas biletowych LOT-u. Stanowiska są czynne od godziny 5.00 do ostatniego odlotu/przylotu samolotu PLL LOT.

X 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 10

The services offered by the LOT Transfer Centres include exchanging tickets, changing flights, issuing a boarding pass for the second leg of a journey, filling in information required by the U.S. authorities and, in the event of flight cancellations or delays, passengers will be able to pick up any vouchers they may be entitled to without having to pick up their luggage and leave the transit zone. “The LOT Transfer Centres will let our transit passengers efficiently resolve any problems they might experience during the journey without having to go to the so-called city part of the airport. This means less time spent on formalities, greater convenience and easier transfer which everyone will appreciate – especially passengers travelling long distances”, said Marcin Piróg, Chairman of Management Board of LOT Polish Airlines.

Fot. TSylwester Puczen PPL

W LOT Transfer Center Pasażerowie będą mogli wymienić bilet, zmienić trasę przelotu, otrzymać kartę pokładową na dalszy odcinek podroży, uzupełnić informacje wymagane przepisami amerykańskimi, a w razie zakłóceń rejsów otrzymać także przysługujące im świadczenia bez konieczności odbierania bagażu i opuszczania strefy tranzytowej.

Both Transfer Centres will be equipped with scales and luggage templates so that passengers can check that their carry-on luggage is within the allowable limits and can be carried onboard without incurring additional fees. In the event that the luggage is too large or too heavy, passengers can pay any excess fees directly at the Transfer Centre. The Transfer Centres are staffed by the handling agent LOT Services and LOT ticket desks. The Centres are open from 5 a.m. until the last LOT flight arrival or departure on the day. LOT info | NEWS | NEWS

11-03-15 17:12

At work I donâ&#x20AC;&#x2122;t have a choice of where I sit But with Star Alliance Upgrade Awards Across 20 member airlines worldwide Now I do. Iâ&#x20AC;&#x2122;ve earned it.

Takuma Sato International racing driver and Star Alliance Gold Status

staralliance.com

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 11

11-03-15 15:06

LOT NEWS LOT NEWS

PLL LOT AWARDED BY POLISH AIRPORTS

W Zamku Królewskim w Warszawie wręczono w lutym nagrody przyznawane przez Polskie Porty Lotnicze. PLL LOT triumfowały aż w dwóch kategoriach.

LOT Polish Airlines were honoured in two categories at an awards ceremony held by Polish Airports PPL in the Royal Castle in February.

Podczas gali zorganizowanej w Arkadach Kubickiego w Zamku Królewskim odbyło się wręczenie nagród w sześciu kategoriach. PLL LOT były jedynymi, które zostały wyróżnione aż w dwóch z nich – „Wzrost ruchu pasażerskiego na lotnisku Chopina w Warszawie w roku 2010 w segmencie przewozów tradycyjnych” oraz w kategorii „Nowe połączenia rozkładowe na lotnisku Chopina w Warszawie w 2010 roku”.

Awards were handed out in six categories at the gala event held in the Castle’s Arkady Kubickiego. LOT Polish Airlines was the only company to receive two prizes, the first for “Increased passenger traffic at Warsaw Chopin Airport in 2010 in the traditional carriers segment” and the other for “New scheduled destinations at Warsaw Chopin Airport in 2010”.

– Cieszymy się, że starania LOT-u zostały docenione. Rok 2010 był dla nas owocny ze względu na rekordową liczbę nowo otwartych połączeń, a także z uwagi na wzrost liczby pasażerów LOT-u o ponad 311 tys., którzy w tym okresie podróżowali z lotniska Chopina. Rok ten był też okresem efektywnej współpracy z PPL, której ukoronowaniem było wspólne otwarcie Business Lounge na warszawskim lotnisku – powiedział prezes Marcin Piróg – Te ostatnie osiągnięcia możliwe były przy udziale warszawskiego portu, dlatego chciałbym szczególnie podziękować władzom oraz wszystkim pracownikom lotniska Chopina za współpracę, która w ostatnim czasie z każdym dniem układa się coraz lepiej. Lotnisko Chopina jest największym lotniskiem w Polsce. Już po raz piąty przyznało nagrody swoim partnerom biznesowym.

XII 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 12

“We are very happy that LOT’s efforts have been recognised. 2010 was a good year for us because of the record number of new destinations and 311,000 more LOT passengers than the previous year flying to and from Warsaw Chopin Airport. The year also marked an excellent working relationship with Polish Airports PPL and this led to the opening of a Business Lounge at Warsaw airport”, said Marcin Piróg, Chairman of the Management Board of LOT Polish Airlines. “The latter achievement would not have been possible without the participation of Warsaw airport, so I would like to thank the authorities and all the staff at Chopin Airport for the fruitful cooperation which just keeps getting better.”

Fot. Tomasz Zawadzki/PLL LOT SA

PLL LOT NAGRODZONE PRZEZ PPL

Chopin Airport is Poland’s largest. This is the fifth consecutive year it has honoured its business partners by way of awards. LOT info | NEWS | NEWS

11-03-15 17:12

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 13

11-03-15 15:07

LOT NEWS LOT NEWS

DREAMLINER TO JOIN LOT FLEET A YEAR FROM NOW

DREAMLINER ZA ROK W PLL LOT Boeing podał oficjalny termin dostarczenia pierwszego egzemplarza B787 Dreamliner do LOT-u. Samolot ma pojawić się we flocie narodowego przewoźnika za 12 miesięcy. Pierwszy egzemplarz Dreamlinera zostanie przekazany polskiemu przewoźnikowi w kwietniu 2012 r., a kolejne cztery trafią do PLL LOT w okresie od sierpnia do listopada 2012 r. LOT będzie pierwszym europejskim odbiorcą tego typu samolotu i ósmym na świecie. – Informacja przekazana przez Boeinga jest dla nas niezwykle cenna – mówi Marcin Piróg, prezes zarządu PLL LOT – Daje nam to możliwość precyzyjnego planowania siatki połączeń na najbliższe lata. Wpisuje się ona też w strategię rozwoju spółki, która została niedawno przyjęta przez radę nadzorczą. W świetle informacji przekazanych przez Boeinga oraz aktualnych umów na samoloty B767 PLL LOT opracowują program płynnej wymiany floty dalekiego zasięgu przy jednoczesnej realizacji planów rozwoju siatki połączeń dalekodystansowych do Azji i kontynuacji rejsów do Ameryki Północnej. Dzięki innowacyjnym systemom zastosowanym w B787 zoptymalizowano zużycie energii. Dreamliner będzie spalał o blisko 20 proc. mniej paliwa niż Boeing 767 oraz wydzielał o 20 proc. mniej CO . ² Tak duża redukcja była możliwa dzięki użyciu silnika nowej generacji oraz zastosowaniu w konstrukcji B787 bardzo lekkiego i jednocześnie wytrzymałego materiału – włókna węglowego. Znaczne obniżenie poziomu hałasu, zarówno w obrębie lotniska, jak i w kabinie, było możliwe dzięki zastosowaniu obudowy silnika z dyfuzorem. Zaprojektowane na potrzeby B787 okna są o 70 proc. większe niż w obecnie operujących samolotach podobnych rozmiarów, a po raz pierwszy zastosowany w lotnictwie pasażerskim nowoczesny system przyciemniania okien pozwoli Pasażerom decydować o dopływie światła z zewnątrz i w połączeniu z zaawansowanym systemem oświetlenia wewnętrznego zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych.

Boeing has announced the official date when the first B 787 Dreamliner will be delivered to LOT Polish Airlines. The plane is due to join the national carrier’s fleet 12 months from now. The first Dreamliner will be delivered to LOT in April 2012 and four more will joining the fleet between August and November 2012. LOT Polish Airlines will be the first European carrier to have this type of aircraft and the eighth worldwide. “The announcement of Boeing is excellent news for us”, says Marcin Piróg, Chairman of the Management Board of LOT Polish Airlines. “We can now plan our flight schedule for the next few years in detail. This addition to the fleet complements our new development strategy, which was recently approved by the Supervisory Board”, he added. As per the information provided by Boeing and the contracts for the delivery of the B 787 aircraft, LOT Polish Airlines are currently working on a plan to smoothly replace their long-haul planes and increase their number of Asian destinations while maintaining their existing North American ones. The B 787 has reduced energy consumption considerably through the use of some highly innovative technologies. A Dreamliner consumes about 20% less fuel than a Boeing 767 and emits 20% less carbon dioxide. This huge reduction in consumption was made possible by a new generation engine and the light but extremely durable carbon fibre material used to make the airframe. The considerable noise reduction is due to the special diffusing cones on its engine nacelles. The windows designed especially for the B 787 are 70% larger than in aircraft of similar capacity and for the first time ever in passenger aviation a stateof-the-art window dimming system will let passengers decide on how much external light they want to let inside the cabin which, along with an advanced lighting system, will diminish the discomfort of crossing time zones.

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM

LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

XIV 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 14

LOT info | NEWS | NEWS

11-03-15 17:13

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 15

11-03-15 15:11

bagaż

your luggage

BaGaŻ REJEstRowaNy PRZEwoŻoNy w LUKU BaGaŻowyM CHECKED LUGGaGE aLLowaNCEs

BaGaŻ PoDRĘCZNy PRZEwoŻoNy Na PoKŁaDZIE saMoLotU CaRRy oN LUGGaGE aLLowaNCEs

BaGaŻ DLa DZIECI Do Lat DwÓCH fREE LUGGaGE aLowaNCEs foR CHILDREN UP t0 2 yEaRs of aGE

Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu. Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm. Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 165 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 40 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 50 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 60 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady. Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 115 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady. On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage. All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee. On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches). The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 165 in the case of flights from Poland, • 40 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 50 in case of flight from the U.S.A., • CAD 60 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 115 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada. Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łączne wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg. Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*. Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki. On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds). The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*. Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight). Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***. Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.

* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. *** Rates may differ on various markets

BEZPIECZEństwo

safEty

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free. NIE tELEfoNujEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis„Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

No SMoKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop. No CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

XVI 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 16

LOT info | Bagaż | yOur Luggage

11-03-15 15:11

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 17

11-03-15 15:11

DEKLARACJE CELNE DO KANADY LOT DO KANADY

DEKLARACJE CELNE DO KANADY POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji można uzyskać

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie. Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem. XVIII 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 18

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki lub butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca. CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego. CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT info | DEKLARACJE CELNE DO KANADY

11-03-15 15:12

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 19

11-03-15 15:12

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA LOT DO USA

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

Z wszelkimi pytaniami dotyczącymi przedmiotów podlegających zgłoszeniu lub ocleniu należy zwracać się do pracowników Służby Celnej. XX 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 20

OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTANĄ PAŃSTWO RÓWNIEŻ DEKLARACJĘ WIZOWĄ I-94. Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające Zieloną kartę lub wizę imigracyjną. Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi lub wwozi do Stanów Zjednoczonych więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy

WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

1. Nazwisko 2. Imię 3. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płeć (męska – M, żeńska – F) 6. Data wydania paszportu: dzień/miesiąc/rok 7. Data ważności paszportu: dzień/miesiąc/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpoczęcia międzynarodowej podróży lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzień/miesiąc/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowość i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym można Pana/Panią zastać 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imię 20. Data urodzenia: dzień /miesiąc/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)

LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

11-03-15 15:12

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne. TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 21

w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż, lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp., nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować. Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

XXI 11-03-15 15:12

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

ZRELAKSUJ SIĘ Z: VIOLETTA VILLAS SIT AND RELAX: VIOLETTA VILLAS AVE MARIA NO MORRO

VIOLETTA VILLAS

PRZYJDZIE NA TO CZAS

VIOLETTA VILLAS

SZCZĘŚCIA NIE SZUKAJ DALEKO

VIOLETTA VILLAS

NIE MA TAKICH OCZU

VIOLETTA VILLAS

FIGA Z MAKIEM

VIOLETTA VILLAS

DO TWARZY MI W FARTUSZKU

VIOLETTA VILLAS

JA CI NIE WIERZĘ

VIOLETTA VILLAS

BLĘKITNA TARANTELLA

VIOLETTA VILLAS

JAK NIE, TO NIE

VIOLETTA VILLAS

UŚMIECHEM MIŁOŚĆ SIĘ ZACZYNA

VIOLETTA VILLAS

SOSNA Z MEGO SNU

VIOLETTA VILLAS

WSZĘDZIE GDZIE TY

VIOLETTA VILLAS

GRANADA

VIOLETTA VILLAS

OŻEN SIĘ, JOHNY

VIOLETTA VILLAS

TAKI MRÓZ

VIOLETTA VILLAS

JA JESTEM VIOLETTA

VIOLETTA VILLAS

DO CIEBIE, MAMO

VIOLETTA VILLAS

RÓŻNE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI – WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PAŃSTWA PRZYJEMNOŚCI I RADOŚCI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC - OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT RUN

VAMPIRE WEEKAND

HOME

GLASSER

INDESTRUCTIBLE

ROBYN

GOLDEN TRAIN

PENGUIN PRISON

COMPARED TO WHAT

JOHN LEGEND

TOO MANY MIRACLES

BADLY DRAWN BOY

IT’S MY PARTY

QUINCY JONES

LITTLE LADY

GENERAL ELEKTRIKS

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND MOVIE THEMES

ROCKOWE SMACZKI LETS ROCK

PIANO CONCERTO NO. 3 IN C MINOR, OP. 37, I. ALLEGRO CON BRIO

THE WHITE STRIPES

ANDRAS SCHIFF/BERNARD HAITINK/ STAATSKAPELLE DRESDEN – L.V. BEETHOVEN

DANSES CONCERTANTES, I. MARCHE-INTRODUCTION

SEVEN NATION ARMY JAMIE MY INTENTIONS ARE BASS

!!!

SYMPHONY NO. 101 D-DUR

SLASH / FERGIE

SIR ROGER DE COVERLEY

VAMPIRE WEEKEND

VALSE OP. 39 – 15

RED HOT CHILI PEPPERS

THE PARK ON PIANO

DANZIG

SERENADE NO. 9 D-DUR „POSTHORN” – 3, CONCERT

WOLFGANG AMADEUS MOZART

LA VALSE

ASHKENAZY/VLADIMIR NOVKA - M. RAVEL

SYMPHONY NO. 2, ADAGIO

ARIEL PINK

PLUNDERED MY SOUL

THE TING TINHS

HANDS

METALLICA

BEN WESTBEECH

HANG AROUND

HIM

BETCHA WOULDN’T HURT ME

PAPILLON

EDITORS

QUINCY JONES

LENA HORNE

THE ROLLING STONES

BRUCE SPRINGSTEEN

LAST TANGO IN PARIS

SOREN SIEGUMFELDT’S STRING SWI

I WANT A LITTLE DOGGIE

OPEN YOUR EYES

GUANO APES

YOU KNOW ME BETTER

THE PINK PANTHER THEME

HENRY MANCINI

WALDECK

SOUNDGARDEN

ROISIN MURPHY

PETER GUNN

SARAH VAUGHAN

BEI MIR BIST DU SCHON

BLACK HOLE SUN

FEEL IT AROUND

WASHED OUT

CHARLESTON BUTTERFLY

PAROV STELAR TAPE FIVE

BRIGHT LIT BLUE SKIES

TEACHER

POST IT

MO CA

SUMMERTIME

RUN

BLOOD AND TEARS

JAN A. P. KACZMAREK

SERGEI RACHMANINOV

BEAUTIFUL DANGEROUS

BREAKING THE GIRL

JOHANNES BRAHMS

THAT’S SAXISM

PHYSICS

BEBO BEST

PUDDLE OF MUDD

FRANK BRIDGE

JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ

JE T’AIME BB

BLURRY

STUTTGARTER KAMMERORCHESTER/DENNIS RUSSELL DAVIES – I.STRAVINSKY JOSEPH HAYDN

(COME FROM THE) SHEA TOWN

SUNSET BLVD

HIP WALK

SUNSET BLVD

JETHRO TULL

WAITIN’ ON A SUNNY DAY

STOP THIS WORLD

DIANA KRALL

DANCE ME TO THE END OF LOVE

SAD BUT TRUE

MADELEINE PEYROUX

THE BEAT GOES ON

HEARTKILLER

JOJO EFFECT

I’M ALL RIGHT

MADELEINE PEYROUX

SEE LINE WOMAN

HYPNOTIZE YOU

RANDY CRAWFORD

NERD

SUNSHINE

RYE RYE

BOMBAY

EL GUINCHO

YOUNG AREN’T YOUNG

THE HUNDRED IN THE HAND Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing. On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND

TURYSTA

Podczas wycieczki po Europie Frank, amerykański turysta, poznaje w pociągu do Wenecji niezwykłą kobietę, Elisę. Ich niespodziewane spotkanie okaże się jednak dobrze zaplanowaną intrygą. Już wkrótce zakochany Frank musi uciekać nie tylko przed policją, ale i gangsterami, którzy najwyraźniej chcą pozbawić go życia. THE TOURIST American tourist Frank meets a very unconventional woman on the train to Venice, while travelling across Europe. Their meeting turns out to be a well-planned plot. Soon the enamoured Frank must run for his life, fleeing from the police and gangsters who apparently want to take his life...

Gatunek: dramat, thriller Reżyser: Florian Henckel von Donnersmarck Obsada: Johnny Depp, Angelina Jolie Długość: 103 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 12 Wersja: ang., pol. Copyright: Sony

XXII 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 22

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-03-15 17:13

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

MUZYKA ŚWIATA WORLD MUSIC

LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT RADIO

POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSIC

ZGODNIE Z PLANEM (MOŻE ŚWIT BŁYŚNIE)

PINK FLOYD

CIESZYŃSKA

ZUCCHERO & PAUL YOUNG

KRAINA MIŁOŚCI

CHER

PAKO SARR

ADELE

MAJOR TOM

MAYBE

HOLD MY HAND

RAZ DWA TRZY

ARTUR ANDRUS BAJM

LEARNING TO FLY SENZA UNA DONNA DOVE L’AMORE

SID I NANCY

PETER SCHILLING

WSZYSTKO KWITNIE WKOŁO (WIOSNA)

LOS LOBOS

ROBERT GAWLIŃSKI SKALDOWIE

SUWALSKIE BOLERO

DOROTA MIŚKIEWICZ & GRZEGORZ TURNAU

MAREK AURELIUSZ

KARIM MARTUSEWICZ & WOJCIECH WAGLEWSKI

ŻYCIE JAK POEMAT

SZYMON WYDRA & CARPE DIEM

WIEM, ŻE JESTEŚ TAM

LA BAMBA HEART OF GLASS

LES ETOILES

MELODY GARDOT

LISBOA, RIO E HAVANA

BETO BETUK & FERNANDO GIRAO

BEAUTIFUL WORLD

ASA

VIAGEM

VANESSA DA MATA

ONE LOVE

THE BEST THING ABOUT YOU IS ME

RICKY MARTIN & JOSS STONE

THESE ARE THE WORDS

JAMES BLUNT

ROLLING IN THE DEEP

MICHAEL JACKSON (FEAT. AKON)

I’LL BE IN THE SKY

B.O.B.

BLACK AND YELLOW (T-MIX)

BLONDIE

SARA TAVARES

WIZ KHALIFA (FEAT. T-PAIN)

SEA OF LOVE

MY VILLAGE

RAINING MEN

HONETDRIPPERS

PAKO SARR

RIHANNA (FEAT. NICKI MINAJ)

UNDER THE BRIDGE

TICKIN’ CLOCK

POISON (CAHILL RADIO EDIT)

RED HOT CHILI PEPPERS

YELLOW RIVER

CHRISTIE

A VIEW TO A KILL

FUG

COMMENT

PAKO SARR

NOS DOM

NICOLE SCHERZINGER

OH KATY

BOBBY BAZINI

BLOW

ANIA WYSZKONI

DURAN DURAN

NANCY VIEIRA

KE$HA

WIARA

THE LAND OF MAKE BELIEVE

BE MY MAN

HOLD IT AGAINST ME

IRA

BUCKS FIZZ

ASA

BRITNEY SPEARS

SPOZA NAS

MOI LOLITA

SORE

MIECZYSŁAW SZCZEŚNIAK

HALO, HALO

PATRYCJA MARKOWSKA

MAM WSZYSTKO, JESTEM NICZYM

ROBERT KASPRZYCKI

RUCHOME PIASKI

ALIZEE

HOW DO YOU DO IT

GERRY & THE PACEMAKERS

GOODBYE YELLOW BRICK ROAD

ELTON JOHN

MORE THAN WORDS

DIOGAL

HOW COULD WE BE WRONG

CHARLOTTE MCKINNON

DOM

PAKO SARR

ZULA ZULA

VARIUS MANX

EXTREME

NECO NOVELLAS

GRANDA

JEALOUS GUY

WHY CAN’T WE

BRODKA

ANIOŁ WIEDZIAŁ

KAYAH

JOHN LENNON

DESERT ROSE

STING

ASA

BLACK MAGIC WOMAN

LILA DOWNS & RAUL MIDON

USHER

TONIGHT (I’M LOVING YOU)

ENRIQUE IGLESIAS (FEAT. LUDACRIS)

ALL MY PEOPLE

MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION – CHIC BEATS BAREFOOT IN THE HEAD

A MAN CALLED ADAM

DON’T LOOK BACK

BLISS

LE VICOMTE

SOEL

WHERE WOULD I BE (SEM SEU AMOR

ADANI & WOLF

MYSTIQUE

COLLECTIVE SOUND MEMBERS

RELEASE

URSULA RUCKER

E PRECISO PERDOAR

DONATI

JANEIRO

MYSTIC DIVERSIONS

UM VIOLAO E MUITA SAUDADE

SOULEIADO

AUTUMN EVENING BREEZE

SOUND PROVIDERS

SEEING JULIE

KASKADE

TALK TO ME

INTAKT

YMA

BOOZOO BAJOU

SASHA LOPEZ

PERFECT

PINK

CRASH AND BURN

NADIA ALI

HEART AND I

ROBBIE WILLIAMS

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND

JAK ZOSTAĆ KRÓLEM

Po niespodziewanej abdykacji Edwarda VIII tron Anglii przejąć ma jego brat. Przeszkodą w wypełnianiu monarszych obowiązków nowego króla – Jerzego VI – jest jego nieśmiałość i to, że... się jąka. Z pomocą spieszy mu australijski logopeda o niekonwencjonalnych metodach pracy. Połączy ich przyjaźń, która pomoże królowi poprowadzić Anglików w walce przeciwko nazistom. THE KING’S SPEECH After the abdication of King Edward VIII, it’s up to his brother to take over England’s throne. Yet two things prevent George VI from fulfilling his royal duties – his shyness and his stutter... An Australian speech therapist with unconventional methods aids him. Friendship unites the duo and helps the British lead in the fight against the Nazis. Gatunek: biograficzny, dramat historyczny Reżyser: Tom Hooper Obsada: Geoffrey Rush, Helena Bonham Carter Długość: 118 min Rok prod.: 2010/ UK Od lat: 16 Wersja: ang., pol. Copyright: TSI

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 23

XXIII 11-03-15 15:13

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

XXIV 081_LOTINFO_Kwiecien_2011-kor.indd 24

KOBIETA NA KRAŃCU ŚWIATA: RPA – MAMA HIPOPOTAMA/ WOMAN AT THE END OF THE WORLD: SOUTH AFRICA - HIPPO MUM Podopiecznym Shirley, bohaterki odcinka z Południowej Afryki, jest 10-letni hipopotam znaleziony na brzegu rzeki w czasie powodzi. Podczas gdy miłośnicy zwierząt – jak Shirley – spieszą im z pomocą, kłusownicy nie wahają się polować nawet na zagrożone wyginięciem gatunki. Shirley is the guardian of the star in this episode from South Africa, a 10-year-old hippo, found after a flood on a riverbank. And as animal friends like Shirley rush to the hippo’s aid - others blithely continue hunting down extinct animals.

KONCERTY CONCERTS

TELEDYSKI/VIDEOS Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach m.in. Bruno Marsa, Jamesa Blunta i wielu innych! Enjoy great music from artists including Bruno Mars, James Blunt and many more!

SERIAL TV TV SHOW

DWÓCH I PÓŁ: ALAN HARPER, CHIROPRAKTYK NA POGRANICZU/TWO AND A HALF MEN: ALAN HARPER, FRONTIER CHIROPRACTOR W prezentowanym odcinku amerykańskiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził się brat Alan z synem. In this episode, you can see what Charlie has been up to since his brother Alan and his son Jake moved in.

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons ‘BOLEK and LOLEK’ and Reksio.

JAK POZNAŁEM WASZĄ MATKĘ:/HOW I MET YOUR MOTHER Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okolicznościach, w jakich poznał ich mamę. Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale i podbił serca publiczności na całym świecie! This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

T E L E DY S K I / V I D E O S Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach m.in. Take That, Taylor Swift i wielu innych! Enjoy great music from artists including Take That, Taylor Swift and many more!

SERIAL TV TV SHOW

ABSOLWENTKA/ POST GRAD Absolwentka college’u, przebojowa Ryden, znajduje apartament w centrum miasta i ma nadzieję na zdobycie wymarzonej pracy w wydawnictwie. Niestety ubiegnie ją koleżanka. Ryden nie ma wyjścia, musi znów zamieszkać z rodzicami. Nie poddaje się jednak i podejmuje się prac dorywczych, cały czas dążąc do celu. Czy odniesie sukces? College graduate Ryden finds an apartment in the city and hopes to land her dream job in publishing - only to have her college nemesis steal the job from under her nose! There is no other way and she must move in again with her parents but she doesn’t give up. With various jobs, she tries bravely to reach her goal. Will she succeed?.

Martyna dociera do kobiet Padaung w Tajlandii, których szyje spowija kilkanaście mosiężnych obręczy. Nienaturalnie długa szyja jest tutaj oznaką urody, a jednocześnie umożliwia zarobkowanie – turyści chętnie płacą za sfotografowanie kobiet żyraf. Czy Martynie uda się odkryć tajemnice tego obyczaju? Martyna visits the Padaung women in Thailand, who wear necklaces made of brass rings around their neck. Their unnaturally long necks are symbols of beauty and also a source of income – tourists pay money for a picture posing with the giraffe ladies. Will Martyna uncover the secret of this unique traditional custom?

KONCERTY CONCERTS

FILM MOVIE

KOBIETA NA KRAŃCU ŚWIATA: TAJLANDIA – KOBIETY O DŁUGICH SZYJACH/ WOMAN AT THE END OF THE WORLD: LONG-NECKED WOMEN

WYGRAĆ MIŁOŚĆ/ JUST WRIGHT Leslie, doświadczona terapeutka, zakochuje się niczym nastolatka w jednym ze swoich pacjentów, kontuzjowanym koszykarzu Scottim. On zaś, nieświadomy jej uczuć, traci głowę dla jej przyjaciółki z dzieciństwa – z wzajemnością. Oboje marzą o uroczystym ślubie, nie podejrzewając, że los przewidział dla całej trójki inne role w tej romantycznej komedii. Leslie, an experienced therapist, falls head-over-heels in love with the injured basketball star Scott. He, on the other hand, unaware of how she feels, falls for her longtime friend – who returns his feelings. Both dream of a joyous wedding, unaware, that fate will play part in this romantic comedy and their roles will be quite different to what they expected.

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

WALL STREET JOURNAL TECH WATCH Co to jest unobtainium? Jak żyją mieszkańcy afrykańskiego państwa Burkina Faso i czy można uwolnić ich od biedy? Jaka jest historia przenośnej książki elektronicznej e-reader, a jaka będzie jej przyszłość? – zachęcamy do szukania odpowiedzi nie tylko na te pytania w aktualnym wydaniu. What is a unobtainium? How do the citizens of Burkina Faso live and how can one free them of their poverty? What is the history of the electronic e-book, the E-Reader, and what is the outlook for it in the future? – In this episode you can find out lots of information about these and other interesting topics.

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

FILM MOVIE

WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION Proponujemy m.in. daleką podróż do wieloetnicznej, egzotycznej Malezji, a także do bliżej położonej Syrii, której rząd pilotuje produkcję własnego auta – modelu The Sham. Nie ominiemy również stolicy Wielkiej Brytanii przeżywającej nowy trend: coraz więcej londyńczyków woli przesiąść się na rower. We recommend, amongst others a trip to multi-ethnic, exotic Malaysia and nearby Syria, whose government is testing the production of their local car prototype, “The Sham”. The capital of Great Britain is jumping onto the bandwagon: More and more Londoners are turning to bicycles.

REJSY DO POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-03-15 15:14

BBI_Foksal_Kaleidoscope_190x249.indd 1

2011-03-11 15:01:31

rozrywka ■ PUzzLE TIME

KrzyżówKa polsKo-angielsKa | polish-english crossword poziomo:

autor/author: Jerzy Buczek

4. Księżycowa Ludwiga van Beethovena 7. potrzebne oskarżonemu 8. ojciec Pinokia 9. imię Ligety’ego, mistrza olimpijskiego z Turynu w kombinacji alpejskiej 10. największe miasto Nebraski 12. pośredniczy w zawieraniu małżeństwa 15. Adrian, detektyw z popularnego serialu 17. Tadeusz, aktor znany z programu Zulu-Gula 20. imię de Funesa 21. Pan... – postać w meloniku z czechosłowackiego serialu dla dzieci 22. Jennifer, tenisistka, mistrzyni olimpijska z Barcelony 23. imię Thigpen-Miłosz, drugiej żony Czesława Miłosza 24. nałóg związany z ryzykowaniem

pionowo: 1. kombivan Peugeota 2. system operacyjny Microsoftu 3. kopulasty szałas Indian Ameryki Płn. 5. duńskie imię męskie (skreśl trzy litery z nazwy „Nasielsk”) 6. czechosłowacka ciężarówka 11. Agnieszka, wyreżyserowała Aktorów prowincjonalnych 13. Dyliżans lub Bez przebaczenia 14. ...i Bonetti – serial telewizyjny 16. Robert, kierowca Formuły 1 18. Barack, prezydent USA 19. między Turcją a Jordanią

Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie. The letters from the boxes marked with dots, read from left to right, top to bottom will spell out the hidden message.

across:

down:

4. Hyundai model 7. defence that claims the accused was elsewhere at the time of the crime 8. Mister ..., creator of Pinocchio 9. … Turner, media mogul 10. largest city in Nebraska, USA 12. sharp blow or slap 15. Thelonious …, American jazz pianist 17. Diana …, lead singer of The Supremes 20. ... XIV, known as the Sun King 21. letter after sigma 22. Jennifer …, former WTA number one 23. Christmas ..., traditionally sung in the period before Christmas 24. George …, friend of Orry Main from TV miniseries North and South

1. one of a dancing pair 2. openings constructed in walls 3. North American Indian dwelling 4. highest singing voice of a woman or young boy 5. … Bohr, Danish physicist 6. natural border between Slovakia and Poland 11. region in the western part of the Netherlands 13. genre of film or literature (for example The Magnificent Seven) 14. “Whiskey for me, for you ...” – in Baccara’s song 16. Robert …, Polish Formula One racing driver 18. surname of current American President 19. country whose capital is Damascus

Rozwiązanie | Answers: TERRARIUM Poziomo | Across: 4. SONATA 7. ALIBI 8. GEPPETTO 9. TED 10. OMAHA 12. SWAT 15. MONK 17. ROSS 20. LOUIS 21. TAU 22. CAPRIATI 23. CAROL 24. HAZARD Pionowo | Down: 1. PARTNER 2. WINDOWS 3. WIGWAM 4. SOPRANO 5. NIELS 6. TATRA 11. HOLLAND 13. WESTERN 14. TEQUILA 16. KUBICA 18. OBAMA 19. SYRIA

106_KA_04_Krzyzufka-kor.indd 82

11-03-15 16:26

POSZUKUJEMY FRANCZYZOBIORCÓW NA TERENIE CAŁEJ POLSKI: TEL. 022 621 91 44, E-MAIL: info@bagatt.pl BIELSKO BIAŁA Galeria SFERA, ul. Mostowa 5, sfera@bagatt.pl • CZĘSTOCHOWA Galeria Jurajska, Al.Krakowska 25, jurajska@bagatt.pl • GDYNIA C.H Klif, Al. Zwycięstwa 256, gdynia@bagatt.pl • KRAKÓW Główny Rynek 13, +48 (0)12-6170238, krakow@bagatt.pl • ŁÓDŹ Centrum Handlowe Manufaktura, ul. Karskiego 5, +48 (0)42-6311799, lodz@bagatt.pl • POZNAŃ-LUBOŃ OUTLET Centrum Handlowe Factory, ul. Debiecka 1, (0)61 65 23 081, poznan@bagatt.pl • SIEDLCE GALERIA S, ul.Wojskowa 3, siedlce@bagatt.pl • WARSZAWA ul. Mokotowska 42/44, centrum@bagatt.pl • WARSZAWA Galeria Mokotów, ul. Wołoska 12, (0)22-6219144, galeria@bagatt.pl • WARSZAWA Centrum Handlowe Reduta, Al. Jerozolimskie 148, reduta@bagatt.pl • WROCŁAW ul. Ruska 6, 713723156, wroclaw@bagatt.pl

Bagatt do Kaleidoscope.indd 1

3/14/11 12:36:43 PM

Era_K_17.03.indd 1

3/17/11 10:32:54 AM