Kaleidoscope 1105 by LOT Polish Airlines

ZABIERZ MNIE|TAKE ME HOME

05/2011

egzemplarz bezpłatny/free copy magazyn pokładowy polskich linii lotniczych lot ISSN 0239-9032

Rzym

Wieczne Miasto, Wieczny Zachwyt

Rome

Eternal City, Eternal delight 001_KA_05_Okladka-kor.indd 1

11-04-14 14:41

SAFE FORMULA: NO EthANOLAMiNES NO PEG, SLES, ALS, SLS NO SyNtEtic DyE NO MiNERAL OiL

NO PhtALAtES NO PARAFFiN & DERivAtivES NO PARAbENS

EDYTORIAL ■ EDITOR’S NOTE

Zdjęcia/Credits: Adam Kardasz; Okładka/Cover: Sime Photo/Free

zanowni Państwo! Serdecznie witam na łamach majowego wydania Kaleidoscope’u. Choć ten numer obfituje w pasjonujące teksty, w pierwszej kolejności zapraszam do obejrzenia naszej mapy połączeń w dziale LOT Info, która powiększyła się o kolejną zagraniczną destynację. Już niebawem, bo od 3 czerwca, będą Państwo mogli polecieć z nami do Doniecka, o którym piszemy na str. 14. To dynamiczna metropolia, idealne miejsce zarówno do robienia biznesu, jak i spróbowania ukraińskiej kuchni. Donieck to także doskonała baza wypadowa do wyjazdu na ciepłe wybrzeże Morza Azowskiego. Otwarcie tego połączenia jest kolejnym krokiem w realizacji naszej strategii „Wschód spotyka Zachód”. Dzięki takiemu rozwojowi siatki połączeń maksymalizujemy możliwości transferowe warszawskiego hubu, aby sprostać oczekiwaniom naszych Pasażerów coraz częściej podróżujących z nami w coraz dalsze zakątki świata. Latając LOT-em na trasach długodystansowych, z pewnością dostrzegli Państwo, że w większości naszych boeingów 767 zakończona została modernizacja kabin pasażerskich. Jestem pewien, że przeprowadzona renowacja i udogodnienia uprzyjemnią Państwu dalekie podróże. Będąc przy temacie floty, nie mogę nie wspomnieć o nowym embraerze 195, który od kwietnia obsługuje europejskie połączenia LOT-u, oraz o samolocie ATR-42 latającym w barwach Eurolotu. Ze szczegółami technicznymi obu maszyn mogą się Państwo zapoznać w dziale LOT Info. 1 maja miała miejsce beatyfikacja Jana Pawła II. Dla tych, którzy tego dnia nie mogli przybyć na uroczystości do Wiecznego Miasta, przygotowaliśmy materiał o największych atrakcjach Rzymu (str. 22). Maj to także pierwszy ciepły miesiąc, więc to najwyższy czas, by wyruszyć na łono przyrody. Nie ma to jak majówka na Jurze (str. 30) – tajemniczej krainie pełnej zamków zbudowanych na wapiennych skałach. Pragnę również przypomnieć Państwu, że zarówno loty do Doniecka, jak i do już istniejących destynacji dostępne są w nowej, promocyjnej taryfie First Minute. W zależności od dostępnych miejsc taryfa ta łączy wszystkie kierunki PLL LOT jedną wspólną ceną. Bilety można kupić na stronie lot.com, w biurach sprzedaży, u agentów LOT-u oraz za pośrednictwem naszego call center. ☐

ear Readers! Welcome to the May issue of Kaleidoscope, a veritable cornucopia of compelling articles. But first, I would like to encourage you to take a look at our flight map in the LOT Info section as it features a new foreign destination. From 3 June, you will be able to travel with us to Donetsk, a city you can read about on page 14. This dynamic city is a perfect place to do business and try Ukrainian cuisine. Donetsk is also an excellent springboard for excursions to the warm Sea of Azov. The new connection is another step towards putting our new “East Meets West” strategy into effect. Expanding our flight schedule enables us to maximise the transfer capabilities of hub to meet the expectations of our Passengers who are more and more frequently choosing our airline to travel to the most distant parts of the world. Flying LOT on long-haul flights, you have probably noticed that most of our Boeing 767s have had their passenger compartments upgraded. I am confident that the upgrade and the new amenities will make distant journeys even more enjoyable. And talking about our fleet, I should mention the new Embraer 195, which is supporting LOT’s European connections from April, and the ATR-42, flying under the EuroLOT banner. You will find the technical specifications of both aircraft in the LOT Info section. The beatification of Pope John Paul II will take place on 1 May. For those of you who are unable to join in the celebrations in the Eternal City, we have prepared a feature about Rome’s greatest attractions (page 22). As May is also the first warm month of spring, it’s time to commune with nature. Nothing compares to a spring outing in Jura (page 30) – a mysterious region abundant in castles standing atop limestone rocks. Let me just remind you that both flights to Donetsk as well as to all existing destinations are available at new promotional First Minute rates. Depending on seating availability, tickets to all PLL LOT destinations are offered at the same price. You can purchase them at lot.com, our ticket offices, from LOT agents or our call centre. ☐

prezes PLL LOT/PLL LOT CEO Marcin Piróg 3

003_KA_05_Edytorial-kor.indd 3

11-04-14 14:42

SPIS TREŚCI ■ CONTENTS

LIST PREZESA PLL LOT 3 A NOTE FROM LOT CEO FELIETON LECHA WAŁĘSY 6 LECH WAŁĘSA’S COLUMN

REZERWACJE 8 SAVE THE DATE

WYRUSZ W PODRÓŻ SEE THE WORLD

ROZMAITOŚCI MISCELLANEA

5 POWODÓW, BY ODWIEDZIĆ CHICAGO 12 5 REASONS TO VISIT CHICAGO

WĘGORZEWSKA: POWIEM PRAWDĘ O OPERZE 64 WĘGORZEWSKA: I REVEAL THE TRUTH ABOUT THE OPERA

DONIECK, MIASTO PRZEMYSŁU I RÓŻ 14 DONETSK, A CITY OF STEEL AND ROSES RZYM KOLENDY-ZALESKIEJ 22 ROME AS SEEN BY REPORTER KATARZYNA KOLENDA-ZALEWSKA

TERAZ POLSKA POLAND’S WONDERS

JAK GRYCAN POLSKI RYNEK LODÓW ZDOBYŁ 68 HOW GRYCAN CONQUERED THE POLISH ICE CREAM MARKET

GRUPA MOCARTA BAWI, UCZĄC 70 MOZART GROUP PRESENTS

WSPINAJ SIĘ NA JURZE! 30 CLIMBING IN THE JURA

KULTURA 74 CULTURE

OLEJ LNIANY – REAKTYWACJA 38 FLAX SEED OIL RELOADED

MODA & URODA 78 FASHION & BEAUTY

WIEDZIEĆ WIĘCEJ DID YOU KNOW?

GWIAZDOZBIÓR 80 OUT & ABOUT KRZYŻÓWKA 84 CROSSWORD

NIL O WIELU OBLICZACH 48 THE MANY FACES OF THE NILE CO PILOT ROBI W KOKPICIE? 58 THE SECRETS OF THE COCKPIT PERŁY – ŁZY ANIOŁÓW 60 PEARLS – ANGELS’ TEARS

ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa tel. 22 360 39 60 e-mail: kaleidoscope@guj.pl Martyna Wojciechowska redaktor naczelna Agnieszka Franus zastępca redaktor naczelnej Marcin Pieszczyk, redaktor prowadzący Tomasz Cholaś, korekta TŁUMACZENIA: Agnieszka Chrościcka

Magdalena Szwedowska Stephen Canty, red. wersji angielskiej DZIAŁ GRAFICZNY: Anna Angerman, projekt Ewa Borowska, graﬁk prowadzący Maciej Murański, fotoedytor Iza Idziak, fotoedytor Joanna Kopka, kartograf Krzysztof Stypułkowski, DTP PRODUKCJA: Marek Szpunar (dyr.) Robert Jeżewski KOORDYNATOR LOT: Karolina Gościniak

INFO I–XXII

CORPORATE MEDIA POLAND

G+J CORPORATE MEDIA: Agnieszka Wierzbicka-Baxter, dyrektor G+J Corporate Media 692 444 293 Aneta Nowakowska, 601 298 629 Olga Sztąberska, 502 369 430 Magdalena Świć, 692 440 120 BIURO REKLAMY G+J CM: Anna Karasińska, dyrektor reklamy G+J Corporate Media 607 605 699 Anna Dembska, 695 321 353 Ewa Kuchta, 603 099 936 Monika Łodej, 505 272 880

Wydawnictwo Gruner+Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka komandy towa tel. 22 360 36 68, www.guj.pl Magdalena Malicka, prezes Agata Materkowska, wydawca Małgorzata Nocuń, dyrektor promocji i wydawniczy Anna Piszczadowska, marketing Marcin Kozioł, multimedia (dyr.) Jerzy Janczak, dystrybucja i obsługa klienta (dyr.) Tomasz Kostecki, dyrektor pionu ﬁnansowo-operacyjnego: Agata Linek, prenumerata 22 360 377 77

Zdjęcia/Credits: Corbis, M.P. (2), Sime Photo/Free, Vis a Vis, Laif/Ek Pictures

MIASTO MALOWANE Z PUSZKI 42 SPRAY-PAINTED CITY

GADŻETY 76 GADGETS

004_KA_05_Spis tresci-kor.indd 4

11-04-15 10:38

54901145_18Kalejdoscope_190x249v1o.indd 1

3/21/11 2:33 PM

FELIETON ■ COLUMN

Majowe święto Spring Time

he moment long awaited by Poles and many people worldwide has finally come - the beatification of John Paul II. For me, the sanctification of the Polish Pope marks a great personal experience for I am both a son of the Church and a man who personally got to know the Holy Father and comprehended his contribution in regaining the Polish independence. The assistance and the spiritual support of John Paul II paved the way for the great revolution of Solidarity. The Pope united us, made us feel big and powerful. He said: “Do not fear” and “Change the face of this world”. Prior to his memorable pilgrimage to Poland in 1979, communists used to defeat us by demonstrating masses that allegedly “supported” them. Even the biggest protests of the opposition were always covered up by countermanifestations. They did not manage to manipulate papal masses. We, the democratic opposition, took over crowds gathered by the Holy Father around prayers and led them to the great victory. We always had his moral support and kind words. I also have to admit that I used to wonder and quarrel with God about his decision to deprive us of the Holy Father in such challenging times for the world. In times when eras are changing and we long for true authorities who will tell us where to go and what to do. The answer came very quickly. Is there something John Paul II failed to discuss? Didn’t he give us advice on how to live and behave? Beating my breast, I understood that everything has been said and written by Him. It’s now up to us what we do with it, whether or not we will make use of his legacy. Follow the earthly trail of Karol Wojtyła, explore his teachings while visiting Wadowice, Kraków and Rome and enjoy Polish and alpine nature. I want to encourage you not only to read his works, but also to act in line with his teachings. This will be the best way of commemorating this Great Pole. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA O/Warszawa 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760

e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

Zdjęcie/Credits: Damian Kramski / Agencja Gazeta

adszedł moment, na który czekali Polacy, a także wielu ludzi na całym świecie – beatyfikacja Jana Pawła II. Dla mnie wyniesienie na ołtarze Papieża Polaka to jest wielkie osobiste przeżycie i jako dla syna Kościoła, i jako dla tego, który znał Ojca Świętego i rozumiał jego wkład w odzyskanie przez Polskę wolności. Dzięki pomocy i duchowemu wsparciu Jana Pawła II powiodła się wielka rewolucja Solidarności. Papież nas zjednoczył, pozwolił się policzyć i poczuć siłę. Powiedział: Nie lękajcie się i Zmieniajcie oblicze tej ziemi. Przed jego pamiętną pielgrzymką do Polski w roku 1979 komuniści zwyciężali z nami, pokazując „popierające” ich masy. Nawet największe protesty opozycji przykrywane były kontrmanifestacjami. Mszy papieskich nie udało się im zmanipulować. My, opozycja demokratyczna, przejęliśmy te tłumy zgromadzone przez Ojca Świętego w modlitwie i poprowadziliśmy do wielkiego zwycięstwa. Zawsze mieliśmy jego moralne wsparcie i dobre słowo. Jednocześnie muszę Państwu powiedzieć, iż zastanawiałem się i wadziłem się z Panem Bogiem, dlaczego zabrał nam Ojca Świętego w momencie tak trudnym dla świata. W momencie, kiedy zmieniają się epoki i potrzebne są prawdziwe autorytety, które powiedzą nam, gdzie zmierzać i jak działać. Odpowiedź przyszła bardzo szybko. Czy jest coś, o czym Jan Paweł II nie mówił? Czy nie dał nam wskazówek, jak żyć i jak postępować? Uderzając się w piersi, zrozumiałem, iż wszystko zostało przez Niego powiedziane i napisane. Teraz to od nas zależy, co z tym zrobimy, czy sięgniemy do tego, co pozostawił. Warto pójść też ziemskim szlakiem Karola Wojtyły, zgłębiać jego naukę, odwiedzając Wadowice, Kraków i Rzym (o którym w tym numerze Kaleidoscope’u piszemy na str. 22), ciesząc się polską i włoską przyrodą. Namawiam Państwa, byście nie tylko sięgali jak najczęściej do papieskich tekstów, ale także byście postępowali zgodnie z Jego nauką. To zapewne byłoby najlepsze upamiętnienie tego Wielkiego Polaka. ☐ 6

006_KA_05_Felieton Walesa-kor.indd 6

11-04-14 14:44

Potęga smaku i aromatu. Nowa era dla koneserów kawy.

Ekspresy EQ.7 Plus i EQ.5 otwierają nowy rozdział w kulturze picia kawy. Ich zadaniem jest precyzyjne spełnianie najbardziej wyszukanych potrzeb miłośników kawowych specjałów. Służą temu innowacje w ekspresie EQ.7 Plus: individualCup Volume, aromaDouble Shot, czy oneTouch-Function®. Te profesjonalne rozwiązania dostarczają nowych doznań ściśle według indywidualnych wymagań. Również ekspres EQ.5 bez trudu zrealizuje wszelkie oczekiwania użytkowników dzięki funkcji aromaDouble Shot z dokładną regulacją mocy kawy oraz wbudowanemu systemowi autoWhirl Plus, wytwarzającemu idealną mleczną piankę. Przyjemność delektowania się aromatycznymi napojami potęguje też komfort obsługi oraz ekskluzywny design. Wejdź na www.siemens-kawa.pl i zobacz, co znaczy smak, aromat i styl.

SIEMENS_EKSPRESY_KALEIDOSCOPE.indd 1

4/12/11 1:51 PM

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE

Jeśli urządzasz mieszkanie albo urządzanie domów innych to twoja profesja, na pomoc przyjdą ci targi wnętrzarskie w RPA. Wystawcy zaprezentują nowatorskie rozwiązania, najmodniejsze meble, ale także dodatki, które poprawią komfort mieszkania albo je upiększą. W tym roku organizatorzy zajmą się także ogrodami, pokazując, jak urządzić modny ogród na małej powierzchni i jak sprawić, by tętnił życiem przez cały rok. www.granddesignslive.co.za Whether you are an interior designer or just doing up your apartment, this decorating and design fair has something for you. Exhibitors present innovative solutions and the latest in furniture as well as accessories that offer greater creature comforts or simply make your home more beautiful. There will also be a focus on gardens this year. Find out how to design a trendy and lush garden in a modest space and make it thrive whatever the season.

20.05–05.06, Festiwal Sztuki, Reykjavik, Islandia Arts Festival, Reykjavik, Iceland Wschodząca gwiazda muzyki islandzkiej Ólöf Arnalds oraz znakomity kompozytor i gitarzysta Skúli Sverrisson otworzą festiwal, na którym królować będą wszelkiej maści dźwięki: od muzyki klasycznej, przez pop i world music, po jazz i ﬂamenco. Dla antymelomanów są przedstawienia teatralne, pokazy tańca i wystawy, gdyż ideą organizatorów jest pokazywanie współpracy artystów różnych dziedzin sztuki. www.listahatid.is/en Ólöf Arnalds , the rising star of Icelandic music, and Skúli Sverrisson, a celebrated composer and bassist, present a festival celebrating various tunes ranging from classical through pop and world music to jazz and ﬂamenco. And if you want to take a break from music, there are theatrical performances, dance shows and exhibitions that showcase the collaboration between artists pursuing different areas of art.

21.05–28.08, Festiwal Operowy, Glyndebourne, Anglia Opera Festival, Glyndebourne, UK Opera kojarzy się z Włochami, ale czemu nie poznawać jej w Wielkiej Brytanii, a dokładniej w hrabstwie Sussex? Najpierw coś na ząb w pięknych ogrodach, potem zaś uczta dla duszy. Na dobry początek melomani zobaczą Śpiewaków norymberskich, potem będzie jeszcze ciekawiej, bo w programie m.in. Don Giovanni Mozarta, Rusałka Dvořaka i Napój miłosny Donizettiego. Organizatorzy proszą o stroje wieczorowe, ale również coś na wypadek deszczu. http://glyndebourne.com Opera is associated with Italy but why not explore it in the United Kingdom, or Sussex to be exact? Have something to eat in the picturesque garden surroundings before feeding your soul though. The festival opens with Wagner’s The Mastersingers of Nuremberg. The programme gets even more exciting later with Mozart’s Don Giovanni, Dvořák’s Water Nymph, Donizetti’s The Elixir of Love and Britten’s Taming of the Shrew. We have good news for latecomers: the opera fest lasts almost until the end of summer. This is a black tie affair, but make sure you come prepared for rainy weather.

Zdjęcia/Credits: Shutterstock, M.P., AGE Fotostock

20–22.05, Grand Designs Live, Johannesburg, RPA Grand Designs Live, Johannesburg, South Africa

24–26.05, Targi Kosmetyczne, São Paulo, Brazylia FCE Cosmetique, São Paulo, Brazil FCE Cosmetique to największe wydarzenie w branży kosmetycznej w Ameryce Łacińskiej. Kosmetolodzy i producenci prześcigają się w prezentacji wszystkiego, co pomoże nam stać się jeszcze piękniejszymi. O tym, że temat jest niezwykle ważny, najlepiej świadczy liczba 23 tys. odwiedzających. Choć wystawcy zaprezentują także solaria, nie sądzimy, by jakoś szczególnie przydały się one właśnie w tej części globu. www.fcecosmetique.com.br FCE Cosmetique is held at the São Paulo expo centre and is the biggest cosmetic industry event in Latin America. Cosmetologists and manufacturers display everything there is to make us even more beautiful. The importance of beauty is best illustrated by the 23,000 people who come here. Solariums will also be on display but somehow we don’t ﬁnd them all that practical in this part of the world.

008_KA_05_Rezerwacje-kor.indd 8

11-04-14 14:45

REZERWACJE ■ SAVE THE DATE

Urodę Lazurowego Wybrzeża przyćmi jak co roku w maju Międzynarodowy Festiwal Filmowy, a zwłaszcza dziesiątki gwiazd ściągających na święto X muzy. Jury pod przewodnictwem Roberta De Niro obejrzy i nagrodzi produkcje ﬁlmowe z całego świata. Festiwal otworzy najnowszy obraz innego Amerykanina – Woody’ego Allena – zatytułowany Midnight in Paris. Czy jednak prestiżowa Złota Palma także traﬁ do rąk amerykańskich? www.festival-cannes.com Every May, the beauty of the French Riviera is overshadowed by the Cannes International Film Festival, and especially by the dozens of stars who attend this prestigious event. The jury, this year chaired by Robert de Niro, reviews and awards movie productions from all over the world. Woody Allen’s Midnight in Paris is opening this year’s festival. Will the American pick up the prestigious Palme d’Or? The special Quinzaine des Réalisateurs award this year will go to Iranian director Jafar Panahi.

12–15.05, Festiwal Komiksowa Warszawa Comic Book Festival, Warsaw, Poland W stolicy nadarza się doskonała okazja do sprawdzenia, co nowego w komiksowym świecie piszczy. W Pałacu Kultury obejrzymy komiksy z najrozmaitszych zakątków globu oraz spotkamy twórców i miłośników tego coraz popularniejszego gatunku. Tegoroczną imprezę odwiedzą m.in. Meksykanin Tony Sandoval (autor Trupa i sofy oraz Nocturno) czy Hiszpan Alfonso Zapico, którego sztandarowy tytuł Café Budapeszt zapowiadany jest w Polsce na kwiecień. www.komiksowawarszawa.pl Warsaw is offering a great opportunity to see what’s new on the cartoon scene. The Palace of Culture is showing cartoons from different parts of the world and giving people a chance to meet writers, illustrators and fans of this increasingly popular graphic genre. Special guests this year include Mexican cartoonist Tony Sandoval (the author of The Corpse and the Sofa and Nocturno) and Spanish artist Alfonso Zapico whose best known title Café Budapest is to come out in Poland this April.

28.05–01.06, Święto Arbuza, Daxing, Chiny Watermelon Festival, Daxing, China Że arbuz jest wart święta, wydaje się oczywiste – nie ma chyba bardziej soczystego symbolu lata. Dlaczego jednak odbywa się ono na przedmieściach Pekinu? Bo to tu oprócz wielu plantacji znajduje się także muzeum tego przepysznego owocu. Arbuzy mają nie tylko rozmaite kształty i kolory, ale także... smaki nadawane przez hodowców. Oprócz okazów miejscowych prezentowane są także arbuzy importowane. www.chinahighlights.com/festivals/beijing-daxing-watermelon-festival.htm The watermelon is indisputably worthy of its own festival as it is the juiciest symbol of summer. But why does said festival have to be held in the suburbs of Beijing? The answer is simple – the area is not only home to lots of watermelon plantations but also has a museum dedicated to this delicious fruit. Watermelons come in different shapes, colours and ﬂavours. Local exhibits will be displayed alongside those from other countries, including Japan. The melons will be tested for sweetness and weight.

7–21.05, Giro d’Italia, Włochy Giro d’Italia, Italy Start w Venaria Reale, skąd trasa poprowadzi m.in. przez Turyn, Parmę, Messynę, Rawennę, Bergamo aż po metę w Mediolanie. Kolarze mają do pokonania dystans 3498 km. Liderowi przysługuje prawo do założenia różowej koszulki, natomiast ostatni zawodnik w klasyfikacji otrzyma już nie koszulkę, jak bywało dawniej, a czarny numer. W tym drugim co do wielkości wyścigu na świecie, organizowanym od 1909 r., brali udział także Polacy. W 1991 r. Zenon Jaskuła zdobył 9. miejsce. www.gazzetta.it/Speciali/Giroditalia/2010/it The race starts at Venaria Reale and passes through Torino, Parma, Messina, Ravenna and Bergamo before finishing in Milan. The cyclists cover a distance of 3,498 kilometres. The leader in the general classification has the right to wear a pink shirt, while the last to cross the finish line in the general classification gets a black number instead of the traditional black jersey. The Giro d’Italia has been held annually since 1909 and is the world’s second biggest bicycle race. The best performance of Poles has so far come from Zenon Jaskuła who came 9th in 1991.

Zdjęcia/Credits: Shutterstock, AFP/Forum, M.P., Reuters/Forum

11–22.05, Festiwal Filmowy, Cannes, Francja Film Festival, Cannes, France

008_KA_05_Rezerwacje-kor.indd 10

11-04-15 10:38

Tarasy. Ogrody. Ścieżki. Place.

Sztuka kształtowania przestrzeni

Więcej informacji: www.semmelrock.pl

Płyty Pastella

Sem_PL_ad_190x249_Kaleidoscope_5_11_RZ.indd 1

Kostka brukowa Appia Antica

System ogrodzeniowy Sonnblick

15.03.11 11:58

NASZ KIERUNEK ■ OUR DESTINATION

powodów, żeby odwiedzić Chicago reasons to visit Chicago Tomasz Kondr

Trzecia pod względem wielkości metropolia USA. Miasto hot dogów z warzywnym dressingiem i pizzy na grubym cieście. Mieszka tu ponad milion obywateli polskiego pochodzenia.

POLSKA WIOSKA ŚW. JACKA Amerykanie zwą tę dzielnicę Avondale albo Polską Wioską, ale wszyscy Polacy znają ją jako Jackowo. Nazwa pochodzi od kościoła pod wezwaniem św. Jacka. Liczne sklepy, biura i restauracje kuszą nie tylko polskimi produktami, ale też polskimi napisami i takąż obsługą. Znajduje się tu również siedziba Kongresu Polonii Amerykańskiej. I choć w ostatnich latach Polonia ta przenosi się do innych dzielnic, a Jackowo zaludnia się emigrantami z Ameryki Środkowej, nadal ma się wrażenie, że to kawałek Polski.

THE POLISH VILLAGE OF ST JACEK The Avondale district is generally known as the Polish Village but Poles refer to it as Jackowo. The name originates from the patron saint of the local church, St Jacek. Many shops, ofﬁces and restaurants not only offer Polish products but have Polish-speaking staff and signs. The district is also the home of the Polish American Congress. And although the Polish diaspora has recently been moving out of Jackowo to other districts, and are being replaced by immigrants from Central America, you still feel as if you’re in Poland.

Zdjęcia/Credits: Hemis/East News, Kamil Krzaczyński/AG, Laif/EK Pictures (2), Getty Images, Sime Photo/Free

The third largest city in the United States. The city of hot dogs with a sweet pickle dressing and tomatoes and deep-dish pizza. Over a million people with Polish origins live there.

012_KA_05_5PowodowChicago-kor.indd 12

11-04-15 10:42

NASZ KIERUNEK ■ OUR DESTINATION

MAŁA WIEŻA

Wieża ciśnień zbudowana w 1869 r. jest niewątpliwym symbolem miasta. To jeden z niewielu budynków, który ocalał, paradoksalnie, po pożarze w Chicago w 1871 r. Wyróżnia się nie tylko kolorem żółtego wapienia, ale też nieoczekiwaną wśród drapaczy chmur „zamkową” architekturą.

THE LITTLE TOWER The Chicago Water Tower, erected in 1869, is one of the city’s most important landmarks. One of the few buildings which survived the Great Chicago Fire of 1871. It stands out on account of the yellow hue of the limestone blocks, but even more because of its unusual architecture which sets it apart from the adjacent skyscrapers. It looks more like a castle with towers than a water reservoir.

WIELKA WIEŻA Willis Tower, znany wcześniej jako Sears Tower, jest obecnie najwyższym budynkiem w USA, a drugim co do wielkości (licząc anteny telewizyjne na dachu) na świecie. Wybudowany na początku lat 70. posiada 110 kondygnacji. Na 103. piętrze znajduje się taras widokowy, z którego widać miasto i jezioro Michigan. Ciekawostka: budynek ma ponad 16 tys. okien. Kto je myje? Wszystko odbywa się automatycznie!

THE HUGE TOWER Willis Tower, formerly known as Sears Tower, is the tallest building in the USA and the second tallest (including the television antennas on the roof) structure in the world. The building erected in the early 1970s has 110 ﬂoors. The 103rd ﬂoor has an observation deck that looks out over the city and Lake Michigan. Here’s a piece of trivia for you: the tower has over 16,000 windows. Ever wondered who washes them? Everything is done automatically.

LANIE WODY

Do Millennium Parku warto przyjść już o 6 rano, a wyjść z niego o 23. Króluje tu zarówno sztuka, jak i sport – park można zwiedzać na rowerze wypożyczonym na miejscu. Idealne miejsce na majówkę, pardon, piknik, ale jeśli nie lubicie gotować, znajdziecie tu dziesiątki punktów gastronomicznych. Jedną z wielu atrakcji jest Crown Fountain – połączenie fontanny i wideo-artu: w dwie 15-metrowe wieże z przezroczystego materiału wmontowano ekrany z twarzami mieszkańców miasta. Z ich ust wylewa się woda, więc lepiej obserwować je z boku.

WYJŚCIE PRZEZ SKLEP Z...

Instytut Sztuki to ogromna instytucja wystawiennicza i edukacyjna działająca od końca XIX w. Muzeum słynie z bogatych zbiorów malarstwa amerykańskiego (z najsłynniejszym obrazem Edwarda Hoppera Nocne jastrzębie) i światowego, rzeźby, graﬁki i fotograﬁi, zbrojowni, rzemiosła artystycznego. Przed dwoma laty otwarto nowe skrzydło mieszczące sztukę współczesną. W świetnie zaopatrzonym sklepie kupić można nie tylko reprodukcje, ale także designerskie zegary czy lampy.

EXIT THROUGH THE GIFT SHOP The Art Institute is a huge exhibition and educational centre that has been operating since the late 19th century. The museum is famous for its extensive collection of American art (including Edward Hopper’s “Nighthawks“) and international art, sculptures, graphic art and photographs, crafts and armoury. Two years ago, a new wing housing contemporary art was opened. Great museum shop.

WATER, WATER EVERYWHERE The Michigan Millennium Park, open from 6 am until 23 pm, since its launch in 2004 has been a sanctuary for art and sport. This is the perfect spot for a picnic but if home cooking doesn’t do it for you, there are dozens of restaurants to choose from. One of the greatest attractions is the Crown Fountain – an installation combining a fountain with video art. Two 15-metre towers ﬁtted with screens displaying the faces of Chicago citizens. Water ﬂows out of their mouths so don't stand too close.

Laif/EK Pictures (2), Getty Images, Sime Photo/Free

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–ORD 12.10–15.20 pon.–nd. 16.30–19.40 wt., śr., pt., nd. ORD–WAW (przylot następnego dnia) 17.25–9.55 pon.–nd. 21.50–14.15 wt., śr., pt., nd. Cena w obie strony – 1529 zł. Podano czas lokalny. Taryfa First Minute łączy wszystkie loty do Ameryki Północnej jedną wspólną ceną. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com w Taryﬁe First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może ulec zmianie w zależności od terminu zakupu biletu.

WAW–ORD 12.10–15.20, Mo.-Su.. 16.30–19.40 Tue., Wed., Fri., Su. ORD–WAW (arrival on the following day) 17.25–9.55, Mo.-Su. 21.50–14.15 Tue., Wed., Fri., Su. Return ticket at PLN 1529. Local time given. In the First Minute fare all North American ﬂights are available at one price. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may differ depending on the date of purchase of the ticket.

012_KA_05_5PowodowChicago-kor.indd 13

11-04-15 11:11

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS

NA GÓRZE RÓŻE, NA DOLE KOPALNIE ROSES ARE RED, MINES ARE BLACK W bezgranicznych stepach między Dnieprem a Donem rozłożyła się przemysłowa stolica Ukrainy, milionowa aglomeracja górników – Donieck. Za rok stanie się futbolową stolicą, tutaj na stadionie Donbass-Arena będą rozgrywane mecze Euro 2012. The industrial capital of Ukraine with a million-plus population of miners, sits right in the middle of the vast steppe that stretches from the Dnieper to the Don. Next year it is set to become the country’s football capital as well with the Donbass-Arena stadium hosting Euro 2012 football championship matches.

Zdjęcia/Credits: Focus/EK Pictures

Wiktor Warmiński

014_KA_05_SzerokieDonieck-kor.indd 14

11-04-14 15:00

ZdjÄ&#x2122;cia/Credits: Focus/EK Pictures

014_KA_05_SzerokieDonieck-kor.indd 15

11-04-14 15:00

Najsłynniejszym górnikiem z okolic Doniecka jest Aleksiej Stachanow. Od jego nazwiska powstał wyraz „stachanowcy”, czyli przodownicy pracy. Donetsk's most famous miner was Alexey Stachanov who paved the way for other "Udarniks" or superproductive Soviet workers.

rzyjeżdżając do Doniecka, przenosimy się w dziwny świat. W centrum miasta, na placu Lenina, powita nas – oczywiście! – pomnik Lenina. Wspaniały park wokół stadionu Donbass-Arena nosi imię Leninowskiego Komsomołu, po mieście będziemy spacerować ulicami nazwanymi na cześć bohaterów dawnego ZSRR, jedna ma nawet za patronów Politbojcow (czyli komisarzy i propagandzistów). W sumie nic w tym dziwnego, Donieck powstał co prawda w połowie XIX w., ale rozwinął się dopiero w ZSRR (od 1924 do 1961 r. miastu zmieniono nazwę na Stalino). Donieck budowany był w latach 20. ubiegłego wieku jako wzorcowe miasto proletariatu, co widać i dziś. Główna część miasta (i najładniejsza) leży na wzgórzu pomiędzy dwoma akwenami – stawami w parku Szczerbakowa na zachodzie i brzegiem rzeki Kalmius na wschodzie. Nad obu rozciągają się śliczne parki, a na brzegach można znaleźć wypożyczalnie sprzętu wodnego.

PALMA Z SZYNY

Śródmieście to równa siatka ulic przecinających się pod kątem prostym (jak, dajmy na to, w Chicago) i mnóstwo zieleni. Patrząc na różane rabaty (a róż rośnie w donieckich parkach i na skwerach ponad milion), trudno zorientować się, że jesteśmy w centrum „ukraińskich Katowic”. Tylko widoczne na horyzoncie wieże kopalń przy-

Stadion Donbass-Arena pomieści ponad 50 tys. widzów Euro 2012. The Donbass-Arena can accommodate over 50,000 Euro 2012 spectators.

hen you arrive at Donetsk, you instantly enter a strange world. In Lenin Square, in the centre of the city, is a statue of – wait for it - Lenin. The magnificent park around the “Donbass-Arena” stadium bears the name “Lenin Komsomol”, and you can stroll down streets named after the heroes of the former Soviet Union, one of which is called after the “Politbojcy” (commissars and propagandists). This is not all that surprising given that Donetsk was only founded in the mid 19th century and developed most rapidly under Soviet rule. The city was named Stalino between 1924 and 1961. Donetsk was built up in the 1920s as a model proletarian city and this is only too obvious today. The main – and prettiest – part of the city lies on a hill between two water reservoirs – the ponds in Shcherbakov Park in the west and the banks of the Kalmius river in the east. Both the ponds and the river are surrounded by beautiful parks and you can hire equipment for water sports along the banks.

A PALM MADE OF RAILS

The city centre is a network of streets criss-crossing at right angles (like Chicago) and is immersed in greenery. Looking at all those rose bushes (and there are over a million roses in the many parks and squares of Donetsk), you have to keep reminding yourself that you are in the middle of an indus-

Zdjęcia/Credits: Reuters/Forum

SZEROKIE HORYZONTY ■ BROAD HORIZONS

014_KA_05_SzerokieDonieck-kor.indd 16

11-04-15 10:44

Lenin still haunts Donetsk observing the city from one of its main squares.

Arte m a

Dubrawna

pominają nam o rzeczywistości. Ponieważ metryka metropolii jest dość świeża, nie szukajmy tu starych zabytków. Jeśli nawet były (jak Sobór Uspienski), to zostały zniszczone przez bolszewików budujących nowe miasto proletariatu. Nawiasem mówiąc, sobór, wysadzony w powietrze w 1931 r., został odbudowany w latach 90. ubiegłego wieku. Jeśli ktoś nie widział prawosławnej świątyni, powinien koniecznie do niego wstąpić. Nawet w tych stosunkowo świeżych murach czuć i widać tysiące lat prawosławnej tradycji. Ale Donieck to miasto świeckie, co na każdym kroku podkreślają wytwory ludzkich rąk, głównie z metalu. Zacznijmy od najstarszych. Przed siedzibą władz obwodu donieckiego stoi kopia (niestety oryginał jest w petersburskim InstytuOgród botaniczny cie Górnictwa, który nie chce go oddać) tzw. U K R A I N A Palmy Miercałowa. W Donieck 1896 r. doniecki kowal Aleksander Miercałow a ow nifl Park Kutych Figur wykuł z jednego kawałPa ka szyny palmę. Twór o Chmielnickow był (i jest) tak zdumiewający, że w 1900 r. na T e a t r a ln y j Paryskiej Wystawie Światowej dostał nagrodę, a w latach 50. władze prowadziły śledztwo, Sta dio nna czy w kapitalistycznych Delfinarium czasach można było j ski nin wykuć palmę z jednej Le 0 szyny. Można było. Nie-

Puszkina

W Doniecku Lenin jest wiecznie żywy. Koń by się uśmiał...

trial city, not out in the country. The chimney stacks from the mines in the distance should snap you back into reality though. The city’s history being so brief, you will be hard pressed to find any historical buildings. Whatever the city had (such as the Dormition Cathedral) was destroyed by the Bolsheviks while building their new proletarian city. We should add that the Cathedral, blown up in 1931, was rebuilt in the 1990s. If you have not yet visited an Orthodox church, then you should. Even a relatively young church like this reeks of the thousand-year history of Orthodox Christianity in Ukraine. But Donetsk is a secular city which is emphasised by the many landmarks built by human hands, mainly from metal. Let us begin with the oldest sites. Outside the head office of the Donetsk Oblast Council stands a copy (the original is at the St Petersburg Mining Institute which refuses to return it) of the “Mercalov Palm”. In 1896, a Donetsk blacksmith Alexander Mercalov forged a palm from a single piece of rail. The creation was (and still is) so amazing that it won a medal at the Paris Expo in 1900. In the 1950s the authorities launched an investigation as to whether it was even possible to forge a palm from just one rail. It was. Forged Figures Park is nearby. Every year, Donetsk hosts an international festival of blacksmithing and the winners leave their works in the city. The park now has a collection of 64 statues. One particularly interesting corner of the park is Fairy Tales Alley with figurines carved in wood. AnPark other statue outside the Komsomołu “Lokomotiv” stadium deStadion picts a living Donetsk resiDonbass-Arena Miru dent, the legendary Sergey Bubka, ten-time world poleSobór Uspienski vaulting champion. His 1994 Szewczenka and 1995 records (indoor and open stadium) still Iljicza stand! But track athlete Bubka is an exception in Donetsk. This is a football town and Dzierżynskowo the “Donbass-Arena” stadium, opened in 2009, is hallowed turf. Its construction 800 m (along with the huge adjacent

Zdjęcia/Credits: Focus/EK Pictures

Szerokie horyzonty ■ broad horizonS

014_KA_05_SzerokieDonieck-kor.indd 18

11-04-14 15:01

NARODOWY SPIS POWSZECHNY LUDNOŚCI I MIESZKAŃ 2011 1 kwietnia – 30 czerwca

INFOLINIA

Jeżeli jesteś obywatelem Polski i przebywasz czasowo poza granicami kraju – spisz się przez Internet!

+4822 4444-777 numer dla osób dzwoniących z telefonów komórkowych (cena za minutę zgodna z cennikiem operatora)

Więcej informacji na: www.spis.gov.pl lub www.stat.gov.pl Pytania możesz kierować na adres: spis@stat.gov.pl

SAMOSPIS INTERNETOWY trwa od 1 kwietnia do 16 czerwca

SPISZ SIĘ I TY!

• wejdź na stronę www.spis.gov.pl lub www.stat.gov.pl • wybierz FORMULARZE SPISOWE • wypełnij formularz identyfikacyjny w celu zalogowania się • przystąp do wypełnienia formularza spisowego • formularz możesz wypełniać etapami przez 14 dni od pierwszego zalogowania • podaj informacje według stanu na dzień 31 marca 2011 r.

PAMIĘTAJ! Wszystkie dane zebrane podczas spisu są poufne i podlegają szczególnej ochronie. GUS_Kaleidoscope.indd 1

4/8/11 11:52:50 AM

Szerokie horyzonty ■ broad horizonS

Donetsk is a city of night clubs and... hard work. You can spend the evening at one of the casinos but you have to get to work in the morning.

daleko znajdziemy Park... Kutych Figur. Co roku w Doniecku odbywa się festiwal kowalstwa i laureaci pozostawiają swe wyroby do ozdoby miasta. Dziś w parku jest już 64 figur. W głębi znajduje się Polana Baśni, zapełniona przez tłumy bohaterów dziecięcych bajek, na szczęście tym razem wyrzeźbionych w drewnie. Pomnik stoi również przed stadionem Lokomotiw, tym razem przedstawia on człowieka, wciąż w Doniecku mieszkającego. To dziesięciokrotny mistrz świata w skoku o tyczce, legendarny Sergiej Bubka. Jego rekordów z 1994 i 1995 r. (halowy i na stadionie) nie pobito do dzisiaj! Ale lekkoatleta Bubka to w Doniecku wyjątek. Górnicza metro-

park) cost USD 400 million. Despite the all-pervasive Soviet ambience, though, Donetsk is a city where capitalism reigns supreme. The Centre is full of luxurious shops, restaurants, hotels and business centres. There are dozens of night clubs in the city proper. You could restaurant and bar hop for days on end here. Why would you want to visit so many eateries? Because Ukrainians love to eat and know how to cook. Some dishes may be familiar to Poles but they taste much better over there. You are up for a true feast! ☐

Zdjęcia/Credits: Bew, Anzenberger/Forum

Donieck to miasto nocnych klubów i... ciężkiej pracy. Wieczorem można się rozerwać w jednym z kasyn, ale rano trzeba iść do biura.

polia kocha piłkę nożną, której świątynią jest otwarty w 2009 r. stadion Donbass-Arena. Jego budowa (wraz z wielkim parkiem, oczywiście pełnym róż) kosztowała 400 mln dolarów. Mimo widocznej na każdym kroku tradycji radzieckiej Donieck to miasto kapitalizmu. Centrum zajmują restauracje, eleganckie sklepy, hotele oraz centra biznesowe. Samych klubów nocnych jest kilkadziesiąt. Jedna tylko wędrówka po restauracjach i barach może zająć kilka dni. A po co po nich wędrować? Dla kuchni, bo Ukraińcy lubią dobrze zjeść, co widać w menu. Część potraw znamy i my, na przykład barszcz ukraiński. Ale taki barszcz na Ukrainie to nie to samo co w Polsce, o nie. Czym się różni? Spróbujcie sami! ☐

014_KA_05_SzerokieDonieck-kor.indd 20

11-04-15 12:10

XXX_

Co jeszCze warto zobaCzyć | More to see

warto wIeDzIeć | CIty INFo ■

Obywatele RP jeżdżą na Ukrainę bez wiz, wystarczy paszport.

■

Waluta to ukraińska hrywna (2,75 UAH = 1 zł). Warto zabrać ze sobą trochę euro i/lub dolarów, bowiem na miejscu kurs jest korzystniejszy.

■

Nocleg w dwuosobowym pokoju kosztuje 250–330 zł. Można znaleźć i za 100 zł, ale komfort będzie problematyczny. Obiad w niezłej restauracji zjemy za 25–35 zł.

■

Polish citizens do not need visas to go to Ukraine, just a passport.

■

The Ukrainian currency is the hryvnia (PLN 1 = 2.75 UAH). Take some EUR/ USD with you because the exchange rate is better and some lower standard hotels do not accept credit cards.

■

A double room costs UAH 700-90; you can find cheaper accommodation but be prepared for poorer quality. Dinner at a good restaurant EUR 7-8.

■

Delfinarium – oprócz patrzenia na pokazy 2–3 razy dziennie można samemu popływać z delfinami! Jedno okrążenie basenu kosztuje 50 zł, trzy – ok. 80 zł. Można też z nimi nurkować; opłata za sprzęt i opiekę instruktora – ok. 290 zł.

■

Dolphinarium – apart from the 2-3 daily shows, you can go for a swim with the dolphins! One lap around the pool costs approx. EUR 12, three for EUR 20. Diving with the dolphins with equipment and assistance: EUR 73.

■

artimowskij zawod szampanskich win – 25 h podziemnych korytarzy, 60 km od miasta, czyli wytwórnia słynnego Sowieckoje Szampanskoje.

■

the artemivsk winery – 60 km from Donetsk sits this plant of sparkling wines that spans 25 hectares of underground tunnels.

INFo o LotaCH | FLIGHt INFo WAW–DOK 22.30–1.40 pon., śr., pt. (czas trwania lotu 2 godz. 10 min) DOK–WAW 4.50–6.20 wt., czw., sb. (czas trwania lotu 2 godz. 30 min) Cena w obie strony – 329 zł. Podano czas lokalny. Taryfa First Minute łączy wszystkie loty w Europie jedną wspólną ceną. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może ulec zmianie w zależności od terminu zakupu biletu.

WAW–DOK 22.30–1.40, Mo., Wed., Fri. (flight duration 2 h 10 min) DOK–WAW 4.50–6.20, Tue., Thur., Sat. (flight duration 2 h 30 min) Return ticket at PLN 329. Local time given. In the First Minute fare all European flights are available at one price. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may differ depending on the date of purchase of the ticket. REKLAMA

Zapraszamy do eleganckiego, ciepłego i niezobowiązującego miejsca, w którym delikatna i lekka kuchnia polska codziennie zaskakuje nowymi specjałami. To jedyne takie miejsce w Warszawie...

Warszawa, ul. Chocimska 7, tel. 22 848 12 25 www.restauracjarozana.com.pl

014_KA_05_SzerokieDonieck-kor.indd 21 XXX_KA_1105_Rozana.indd 1

11-04-15 12:23 4/12/11 2:20:22 PM

MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS

Rzym: mówią wieki Rome: history speaks Magdalena Rigamonti

022_KA_05_Moje miejscaRzym-kor.indd 22

11-04-15 10:50

Bazylika św. piotra to miejsce, które k ażdy pielgrzym musi odwiedzić. o miejscach, gdzie wielu turystów nie może wejść, a także o swojej ulubionej rzymskiej lodziarni Della Palma opowiada nam znana dziennik ark a K atarzyna Kolenda-Zalesk a.

Kolumnada Berniniego pozwala zaznać trochę cienia pod mocnym rzymskim słońcem. Na str. obok: pod ołtarzem bazyliki znajduje się grób św. Piotra. Bernini's colonnade offers a pleasant shadow in sun-scorched Rome. Page opposite: St Peter's grave sits under the altar of the Basilica.

st peter's basilica is the place every pilgrim must see. Reporter k atarzyna kolenda-zalesk a told us about other places in rome no tourist can enter and about her favourite roman ice cream parlour, the della palma.

Zdjęcia/Credits: Corbis, Getty Images/FPM

Rzymie nie czuje się jak turystka. Wie, że jest u siebie, prawie jak w domu, w mieście, w którym każdy zaułek, każda ulica, kamienica, kościół wzbudza jej zachwyt. Przez ostatnich dziewięć lat była tam... – Nie dam rady policzyć, ale na pewno kilkaset razy. I będę znowu. Na uroczystościach beatyfikacyjnych – mówi Katarzyna Kolenda-Zaleska, dziennikarka Faktów TVN. Na temat Watykanu, papiestwa wie bardzo dużo. W redakcji jest oczywiste, że papieskie wydarzenia obsługuje właśnie ona. Pierwszy raz pojechała do Rzymu w 2002 r. Tuż po ostatniej pielgrzymce Jana Pawła II do Polski. Jeszcze w czasie pielgrzymki napisała książkę zatytułowaną po prostu Pielgrzymka 2002. W kilka dni po wizycie Ojca Świętego książka była już w księgarniach. – A kardynał Stanisław Dziwisz zaproponował, bym przyjechała do Watykanu i osobiście ją wręczyła Janowi Pawłowi II. Zdziwił się przy tym bardzo, że nigdy wcześniej nie byłam w Rzymie – wspomina. Z papieżem spotkała się w Castel Gandolfo. Nie było to jej pierwsze spotkanie. – Przecież w Polsce wielokrotnie go widziałam i miałam okazję z nim rozmawiać. Jednak w tak kameralnym gronie (było nas tam kilka osób), w dodatku w osobistych apartamentach papieskich, nigdy wcześniej nie byłam – opowiada. Dała mu swoją 23

026_KA_05_Moje miejscaRzym-kor.indd 23

11-04-14 15:16

MOJE MIEJSCA ■ My fAvOurItE hAuntS

książkę. Nie był wtedy w najlepszej formie, ale się uśmiechnął. Podarowała też papieżowi to mik wierszy Wisławy Szymborskiej. – Pogła skał okładkę, a po chwili wiersze. Wiedziałam, że kocha poezję, i wówczas tę miłość było po prostu widać. Przypuszczałam też, że większą przyjemność mogą mu sprawić wiersze niż książ ka o nim samym, bo on nie bardzo pomniki lu bił – opowiada dziennikarka. A sam Rzym, Wa tykan to było dla niej oszołomienie, zachwyt

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–FCO 13.10–15.30 pon.–nd., dodatkowy rejs 3 maja 15.05–17.25 FCO–WAW 16.20–18.45 pon.–nd., dodatkowy rejs 3 maja 18.15–20.40

Cena w obie strony – 329 zł. Taryfa First Minute łączy wszystkie loty w Europie jedną wspólną ceną. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu.

WAW–FCO 13.10–15.30, Mo.-Su., additional flight on 3 May. 15.05–17.25 FCO–WAW 16.20–18.45, Mo.-Su., additional flight on 3 May. 18.15–20.40 Return ticket at PLN 329. Local time given. In the First Minute fare all European flights are available at one price. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may differ depending on the date of purchase of the ticket.

i wielkie przeżycie. – Chodziłam po Rzymie, po Watykanie jak w jakimś amoku. I mogę śmiało powiedzieć, że dotknęło mnie coś, co nazywane jest syndromem Stendhala, a polega na tym, że od nagromadzenia zabytków, dzieł sztuki i prze żyć z nimi związanych miałam zawroty głowy, a serce szybciej biło. Czułam się zdezorientowa na, momentami przytłoczona. Ale szczęśliwa – wspomina. Zapewnia, że za każdym razem, kiedy przyjeżdża do Rzymu, czuje się odświęt nie, niesamowicie, niecodziennie. – I niespe cjalnie przeszkadzają mi tłumy japońskich tu rystów, którzy przesiadują na Schodach Hiszpańskich czy przed fontanną di Trevi. Do ceniam nawet to, że chcą poznać zabytki i wielkie dzieła naszej cywilizacji – mówi i szyb ko ze śmiechem dodaje: – Przy nich czuję się jak rzymianka.

WATYKAN ZA ZAMKNIĘTYMI DRZWIAMI

Jako jedna z nielicznych cywilnych osób była w Watykanie w miejscach, do których zwykli śmiertelnicy nie mają dostępu. – Nawet jadłam kolację z kardynałem Dziwiszem w kuchni pa

Zdjęcia/Credits: EK Pictures, FPM

026_KA_05_Moje miejscaRzym-kor.indd 24

11-04-14 15:17

he never feels like a tourist when she’s in Rome. There’s something familiar about it, almost like home, a city whose every street, laneway, house and church is enthralling. During the past decade, she has visited Rome... “No, I can’t count all my visits, but there were definitely hundreds of them. And I’m going there again. For the beatification”, says Katarzyna Kolenda-Zaleska, TVN’s Fakty news reporter. Her vast knowledge of the Vatican and the papacy makes her the natural choice to cover events in the Holy See. Kolenda-Zaleska first visited the Eternal City in 2002. Shortly after John Paul II’s last visit to Poland. It was during this pilgrimage that she wrote a book simply entitled 2002 Pilgrimage. The book came out a few days after the visit. Cardinal Stanisław Dziwisz suggested she visit the Vatican and personally give John Paul II a copy. “He was very surprised that I had never visited Rome before”, Kolenda-Zaleska recalls. And so she went to meet John Paul II at Castel Gandolfo. It wasn’t their first encounter. “I had met him in Poland on several occasions and had an opportunity to talk to him, shake hands, and kneel in front of him. But I’d never attended a meeting in such a narrow circle (there were only a few participants), especially at a private papal apartment”, she adds. She gave him the book. He wasn’t the best, but he smiled. She also gave the Pope a volume of poetry by Wisława Szymborska. “He took it in his hand, caressed the cover, and then the poems. I knew he loved poetry and this love became apparent then. I assumed that he would have been happier with poetry than a book about

himself for he was never fond of such monuments”, says the journalist with a smile. Seeing the Vatican was an amazing experience for her. “I walked around Rome and the Vatican in a craze. I can honestly admit that I suffered from the so-called Stendhal syndrome, a psychosomatic illness causing rapid heartbeat, dizziness and confusion when one is exposed to art, especially if the art is particularly beautiful, which was certainly the case with Rome. But I was elated despite all this”, she says. There is so much to see there.

THE VATICAN BEHIND CLOSED DOORS

Being one of the few lay visitors to the Vatican, she

1|Plac św. Piotra wraz z prowadzącą do Tybru via della Conciliazione tworzy wyjątkowe założenie urbanistyczne. St Peter's Square with the via della Conciliazione leading to the Tibre make an exceptional architectonic site. 2|W czasie gdy mężowie stanu są na audiencji, pierwsze damy zwiedzają Ogrody Watykańskie. While the Heads of State are at an audience with the Pope, the First Ladies visit the Vatican Gardens.

2| REKLAMA

026_KA_05_Moje miejscaRzym-kor.indd 25

11-04-14 15:17

MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS

Mam sentyment do Panteonu. Siadam przy fontannie i kontempluję. Blisko, w lodziarni przy via della Maddalena 19, podają najlepsze lody w Rzymie. I like to return to the Pantheon. I sit by the fountain and contemplate the world. The best ice cream in Rome is served nearby, at a parlour at via della Maddalena 19.

pieskiej – mówi. Wspomina, jak to księża, którzy wówczas tam pracowali, oprowadzili ją po Watykanie. – Pamiętam, jak szliśmy długim korytarzem, a ksiądz Paweł Ptasznik mówił: tu Rafael i tu Rafael, i tam Rafael... Ja otwierałam coraz szerzej oczy, a dla nich ta wielka sztuka była codziennością. Weszliśmy po schodach na górę i znalazłam się przy tym oknie, w którym zawsze papież się pokazywał wiernym. I zobaczyłam plac św. Piotra z zupełnie innej perspek2|

tywy. Monumentalny, piękny! Robi ogromne wrażenie. Kolenda-Zaleska przyznaje jednak, że największe wrażenie robi na niej Bazylika św. Piotra. I z nią związane ma piękne wspomnienia. – Byłam w Watykanie z wizytą prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Audiencja papieska odbyła się wcześnie rano, potem była audiencja generalna na placu św. Piotra. Dziennikarzy obsługujących to wydarzenie przeprowadzono wraz z prezydentem przez bazylikę. A ja wcześniej musiałam zadzwonić do redakcji, więc stanęłam gdzieś na tyłach Watykanu. Po chwili zaczęłam iść tą samą drogą, którą przeszła prezydencka delegacja. Znalazłam się w bazylice, gdzie nikogo nie było! Cisza tylko. Przypuszczam, że nigdy w życiu już mnie to nie spotka. To miejsce, mimo swej monumentalności, wydało mi się bardzo przyjazne – opowiada. – Nie ciągnie mnie już tak do Ogrodów czy Muzeów Watykańskich [zdjęcie na okładce – red.]. Do tych ostatnich trzeba zawsze stać w wielkiej kolejce. Byłam w nich dwa razy. Pierwszy właśnie w 2002 r. To był czas amoku, więc w zasadzie niewiele pamiętam. Drugi wiąże się z przygodą. Ksiądz Konrad Krajewski kiedyś zaprosił mnie na nieszpory do Kaplicy Sykstyńskiej. Wcześniej obiecał, że zaprowadzi mnie do muzeów,

Zdjęcia/Credits: James L. Stanﬁeld/National Geographic/Getty Images, Corbis

026_KA_05_Moje miejscaRzym-kor.indd 26

11-04-14 15:17

Cesi

Via

P. za del Tribunali

i Pan

Pal. Gabrielli

itt

Via della Scrof a

S. Luigi d. Francesi

S. Agnese

Via

Piazza d. Chiesa Nuova

c Ve

a gar Lun

lia Giu Via

Pal. Gov. Vecchio

lG . Ve cch

Fontana dei Quattro Fiumi

i ch

P. za Pasquino

P. za S. Eustacchio

Teatro Valle

Museo di Roma

Via

G Via

iuli

on tse rr a t

les o Sa

Vi a

R dei

Cristina di Svezia ORTO Palazzo BOTANICO Torlonia

P. za S. Vincenzo Pallotti

Via

e nt Po isto S

P. za Trilussa

ala . Sc

Via P.ta S. Pancrazio

P. za Quercia

d Via

Museo Torlonia

ldi

Gall. Palazzo Corsini L. go

Museo d. Folclore

Via

d. R

e ne

P. za S. MariaVia della in Trast.

G. G a ri b

P. za S. Pietro in Montorio

Teatro Argentina

Palazzo Pio

P. za Farnese

Pal. Farnese

Pal. Spada

a gar Lun

iari

Pal. Falconieri

Pal. Vidoni

Piazza Campo dei Fiori

Via

S. alla lo Via Pao

la del

Via

G. Ga riba

Sales

cesc Fran

Via

co Frances

. di S Via

di M

lle

Zoc

c o l e t te

P. za Cairoli d. S pec chi Via A ren ula

e i nt zin PoMaz G.

ellate

S. Via di

le Mant

a ld

n J a

visited places normally off-limits to mere mortals. “I even had a dinner with Cardinal Dziwisz in the papal kitchen”, she says. She recalls that the priests working there took her on a tour around the Holy See. “I remember we were walking along a longVILLA corridor, and Father Paweł Ptasznik said: a RafaelCORSINI here and a Rafael there... I was opening my eyes wide, but they were used to great art. We took the

P. za Andrea della Valle

Pal. della Cancellaria

2|Na pamiątkę ostatniej wieczerzy papież myje stopy dwunastu mężczyznom. The Pope washes the feet of twelve men in a gesture commemorating the Last Supper.

P. za Cenci

Ponte Garibaldi

aso

Circo n. Tr ionf ale

d. A quin o

e Viale Pla ton

S. T om m Via

a dell

Piazza Navona

C. del Rinascimento

orio

Via

u ov i

P. za in Campo Marzio

S. Agostino

1|Forum Romanum było tym dla antycznego Rzymu, czym dla chrześcijańskiego jest plac św. Piotra. The Forum Romanum was to Ancient Rome what St Peter's Square is to Christians.

ViaViadi Arenula T. Argentina

Vi a

V rso Co

Via d. Filippini

elli ard Zan Via

Via della Orso

Via dei Coronari

Lg. L. Perosi

t liber i d'A . Ort Via d

Via del

P. za S. di Lauro

Via del Pellegrino

S. Onofrio

P. za Nicosia

M. Napoleonico

P. za Coronari

Via B

P. za Porta Ripetta

te Pon erto b Um

itt

S. Giov. d. Fiorentini

Ponte Cavour

ria na

azz a

Via Plauttoo

Via del Fallco co

Via Pallinne

o nian

V te

Pr. Amadeo Savoia Aosta

200 m

Palazzo di Giustizia

P. za Ponte Umberto

Ponte S. Angelo V. B. S. Spirito

n Po

Ponte

Lgt. in Augusta

Via Cossa

Via M. Dionigi

Via V. Colonna

zza Adri ana

Zamek Êw. Anio∏a

P. za Pia

lli

iano Ulp Via

VVia ia di di P.P ttaa Ang Anggel elica lica

e G. B

Teatro Adriano

o Trib

V. Posta V.

nti isco O. V

Via

Pia

PARCO ADRIANO

Pio

leggeri aval ta C

i Savo

b e r T y

io Enn

Via

rone

Val

Via

Via Cassidoro

Largo di Porta Castello

V. F. d

i ellin .M Lg t

r adie

Ch. Valdeze

Borg rgo A ngelli ico

Ponte ita er Margh

P. za della Liberta

Cice

Tacit

V ia l e Va

i Via de

Via

Via Boezio

o Orazi

ilio

Via Via CCre resc sceenci ncio

Via

Via Plinio

P. za ddella ella Unita nita

Piazza del Popolo

i Gracch

rnese A. Fa

nna

Ezio Via

Cip ro

Via

Colo

P. za Cola di Rienzo

rg Via Vi

ge lo E

Or sin

. V. M

Via

gelo

ioni

no Mag mpeo ia Po

stairs to go to the next floor and I found myself in front of the window in which the pope would appear to meet the faithful. And I saw St Peter’s Square from a whole different perspective. Monumental, beautiful! It makes an unforgettable imPiazza pression”. Kolenda-Zaleska does add that it is St Cavour Peter’s Basilica that she is most impressed with. t Pra And she’s got beautifulLgt. memories associated with o l l e t s Lgt. Ca Holy See during the visit of Presiit.tica“I was in the no . Va Lgt dent Aleksander Kwaśniewski. The audience with the Pope was held early in the morning and was followed by the General Audience in St Peter’s Square. All journalists covering the event were ushered with the president across the Basilica. I had to call my Coeditorial office before the thing rso V ittorio Em ele I I kicked off, so I stoppedanusomewhere at the back of the Vatican. After a while, I followed the same route taken by the presidential delegation. And I entered the Basilica. It was completely empty! Just silence. I guess I will never be given an opportunity like this again. Despite its monumental grandeur, the place seemed to be extremely friendly. I stopped for a while to soak up the atmosphere, the sense of solitude”, Kolenda-Zaleska reminisces.

P. za dei Quiriti

idio Via Ov

elan Mich Lgt.

giena V. Vi

nto epa V. L

i Scip

Via

P. za Via della Conciliazione Św. Piotra Pio XII to Borgo S. Spiri Palazzo Sant‘ Uffizio

P. za di S. Maria alle Formaci

P. za Cinque Giornate

V. Fornovo

rrari lle

S. Gioachino

RZYM

Via Corrid or i

e Milizi

gl Via de

ilio olo Em Via Pa

Via

e G. F de Viale

W Ł O C H Y

BBoorgo rgo

ette Via mbri ni

ta Damia rio BrofVifea

Milizi

aniicco Germ Via

la lllla VViia Si

. P. Vd

rdin . Mo

n. Via Ge iesa Ch Dalla

delle

Kaplica Sykstyńska Plac

i a le Vaticano V Via Nicolo

eri Borsi V.ziP.i oz

o llic Pe S.

ollo G. Bet

WATYKAN Bazylika Św. Piotra

V. A

. Via A

Via

WATYKAŃSKIE

ngelo

Biblioteka

Muzea Watykańskie Pinakoteka

OGRODY

Saint Bo

Michela

igo ocen

ndia

iero . Ven Via S ano Vatic Viale

V. Cam

osta Famag

V. le B. di

Via M

a Via C

S. De

Viale

i am

Via

a a Dori Andre

ticano

Via

e IV

Via

P. za Giovine Italia

li Lant Grazio

Morin

Via Leon Giuliana le nfa Trio

Ca Via T.

Piazzale degli Eroi

Via i o ar leBusicc

o Brun

lla mpane

ardo

Via C.

Via

Te Via B.

Via della

cc dia Ri V. RoVi

vio

S. Giuseppe

Via G.

Me Viale da de gli lle ed 'Or o

ntida

le nfa rio aT

V. Cu

Via G. B o

Palu a a G. udVi uno a di Br ilio Fa Via Em

em Via Pr

lla

P. za G. Belli P. za S. Sonnino

V ia

REKLAMA

meli . Ma Via G

P. za di S. Cosimato

TRASTEVERE

022_KA_05_Moje miejscaRzym-kor.indd 27

11-04-15 10:50

MOJE MIEJSCA ■ MY FAVOURITE HAUNTS

The Coliseum, the place of suffering of the early Christains, hosts the annual Way of the Cross lead by the Popes.

bo chciałam zobaczyć jakiś obraz. Szliśmy długimi korytarzami i on na chwilę otworzył drzwi i usłyszałam potworny harmider, jak w ulu... Te odgłosy dochodziły z Kaplicy Sykstyńskiej. Później byłam tam na nieszporach – skupienie, modlitwa i wówczas można zobaczyć i docenić piękno tego miejsca. A co do muzeów, to powszechnie wiadomo, że by zobaczyć wszystkie dzieła, trzeba tam spędzić osiem lat bez bez przerwy. Obiecuję sobie, że następnym razem, kiedy będę się tam wybierać, wyselekcjonuję, co chcę zobaczyć. – Co krok mam olśnienia, zachwyty. I nawet Koloseum oglądane nocą wydaje mi się czymś zaskakującym. Zresztą co krok ten Rzym jest zadziwiający. Choć myślę, że go znam, to wciąż wydaje mi się nieodkryty – tłumaczy i ponownie wspomina Jana Pawła II: – Był dla mnie po prostu dobrym człowiekiem. Zdeterminował moje myślenie o bardzo wielu sprawach. Nauczył mnie, że wątpliwości nie są niczym złym. Poza tym zawsze mi się wydawało, że przepraszanie i przebaczanie jest pokazywaniem swojej słabości. Dzięki niemu zrozumiałam, że to raczej okazywanie szacunku i zrozumienia dla drugiego człowieka. ☐

Katarzyna Kolenda-Zaleska – dziennikarka telewizyjna, radiowa, prasowa. W TVP relacjonowała pielgrzymki Jana Pawła II do Polski i na Ukrainę. Autorka książek: Pielgrzymka 2002, Zrozumieć papieża. Rozmowy o encyklikach, Benedykt XVI – Pielgrzymka do Polski 2006. Dwa lata temu zrealizowała dokument o Wisławie Szymborskiej. Pracuje w TVN.

“I no longer feel the urge to go to the Vatican Gardens or the Vatican Museum (photo on the cover of this issue of Kaleidoscope - ed.), especially since visiting the latter means having to stand in a long queue. I’ve visited them twice. The first time was in 2002. It was a hectic time, so I don’t remember very much. The second visit brought a little adventure. Once, Father Konrad Krajewski invited me to the Sistine Chapel for vespers. He promised to take me to the museums because there was a painting I wanted to see. We were walking down halls that seemed to stretch for miles and then, he opened a door for a minute – I heard a loud noise, like in a beehive... Those sounds were coming from the Sistine Chapel. I went there later for vespers – focus, prayer and I could also see and appreciate its beauty. And about museums – it’s common knowledge that it would take a solid eight years to see all the works from their collections”, said the reporter. “Every step brings illumination and rapture. Even the Coliseum at night can be astonishing. Apart from that, every moment and every inch of Rome surprises me with something new, and although I like to think I’m familiar with it, it seems to be undiscovered. And I feel I somehow belong to this ancient world”, she explains. And when I ask her about John Paul II, she only says: “For me, he was simply a good man. He determined my way of thinking Television and radio reporter, covered about many things. He taught me the Pope John Paul II's pilgrimage to that wondering and doubt are not Poland and Ukraine for public televibad things. Apart from that, I alsion. She is the author of a documentary about Nobel prize winner Wisława ways thought that apologies and Szymborska and books: To Underforgiveness are signs of weakness. stand the Pope. Conversations About He made me understand that it’s a the Encyclicals, Benedict XVI - Pilgrimage to Poland of 2006. Works for TVN. demonstration of respect and understanding for other people”. ☐

Zdjęcia/Credits: Sime Photo/Free, Robert Laska/Forum

Koloseum, miejsce męki pierwszych chrześcijan, jak żadne tworzy podniosłą scenograﬁę prowadzonej przez papieży drogi krzyżowej.

022_KA_05_Moje miejscaRzym-kor.indd 28

11-04-15 10:50

JURAJSKI WSPIN JURA HIGH

REGIONY ■ REGIONS

What does the name Jura KrakowskoCzęstochowska call to mind? If you answered “the legend-enshrouded castles known as ‘Eagles’ Nest’”, you are right on the money. But there is no shortage of people who will unhesitatingly say “climbing”.

Zdjęcia/Credits: Krystian Bielatowicz/vis a vis

Monika Witkowska

Z czym ci się kojarzy Jura Krakowsko-Częstochowska? Odpowiedź, że z owianymi legendami zamkami Szlaku Orlich Gniazd, jest jak najbardziej prawidłowa. Ale jest liczna grupa osób, które nie mają wątpliwości: ze wspinaniem!

030_KA_05_RegionyJura-kor.indd 30

11-04-15 11:28

ZdjÄ&#x2122;cia/Credits: Krystian Bielatowicz/vis a vis

032_KA_05_RegionyJura-kor.indd 31

11-04-14 15:22

o jak? Flaszka, Dziewica, a może Biblioteka? – domawiamy plany na weekend. Zanim wysuniecie fałszywe wnioski, wyjaśniam: tak nazywają się zlokalizowane na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej wapienne ostańce, na których można się powspinać. Do niektórych skał czasem trudno się dopchać. W pogodne weekendy w najpopularniejszych miejscach Jury, zwłaszcza w okolicach wiosek Podlesice i Rzędkowice, panuje atmosfera pikniku. Na skałach widać przypominające pająki postacie, podczas gdy pozostali ich dopingują („Z prawej masz chwyt! Załóż przelot!”). Inni porządkują sprzęt wspinaczkowy, czyli szpej. Reszta opala się, zajada wiktuały, jakiś rodzic uczy swoje pociechy wiązania węzłów i zakładania uprzęży.

Klasztor Koszalin czy Podwójna asPiryna?

1|ruiny zamku w ojcowie, czyli perła ojcowskiego Parku narodowego. the ruins of the ojców castle are the pride of the ojców national Park. 2|niezbędnik wspinacza, czyli karabińczyki zawsze pod ręką, a raczej pod pasem. carabiners are a climber's best friend.

Dobiegające zewsząd okrzyki dla laików nie zawsze są zrozumiałe. „Mam auto!” wcale nie oznacza, że ktoś chwali się swoim pojazdem, lecz informuje partnera, że może już puścić linę. Ktoś inny, widząc stojącą na skalnym występie zgrabną blondynkę, rzuca komentarz: „Ale telegraf!” – chodzi o trzęsące się łydki, czasem ze strachu, czasem ze zmęczenia. Tymczasem obok mnie jakaś dwójka uzgadnia: „Wolisz wędkę czy z własną?”. „Wędka” to najprostszy sposób asekuracji, kiedy partner trzyma lekko naprężoną, zahaczoną na górze linę, natomiast własna asekuracja to już wyższy stopień wtajemniczenia. Najbardziej ceni się wyznaczenie nowej drogi. Nagrodą jest możliwość nadania jej nazwy. Rzut oka na przewodniki udowadnia, że inwencji wspinaczom nie brakuje. Niektóre nazwy świadczą o nastawieniu do życia („Dzień jak co dzień”, „Lekcja pokory”, „Mała rzecz, a cieszy”), inne o umiłowaniu różnorakich

o what’s it going to be? Bottle, Virgin or Library? We need to finalise our plans for the weekend. And before you make any rash assumptions, let me explain – these are three of the limestone monadnocks most popular with climbers in Jura Krakowsko-Częstochowska. Jura’s most popular climbing destinations, especially the tourist villages of Podlesice and Rzędkowice, have a real picnicky vibe on weekends. People watch, cheer on, and give all sorts of free advice (“The grip is on the right! Use the chock!”) to the spidery figures clambering up the rocks. Others, waiting their turn, are busy tidying their climbing gear, known as szpej. The rest are basking in the sun on blankets or snacking. A dedicated dad is showing his children how to tie basic knots and put the harness on.

Koszalin Monastery or double asPirin?

The all-pervading shouting does not make a lot of sense to the uninitiated. “I’ve got an auto!” does not mean that the climber is a proud car owner – just that his or her partner can release the rope. “What a telegraph”, says someone referring to a shapely blonde standing on a rocky ledge. Her trembling calves – not necessarily from fear, sometimes it’s just ordinary fatigue – are what is being referred to. Meanwhile, a twosome standing next to me reaches an agreement: “Do you prefer a fishing rod or free soloing?”. “Fishing rod” is the most basic belay technique – the partner holds a slightly pre-tensioned rope attached to the top of the rock. “Free Solo” requires a little more skill. Those who find a new way up win the most plaudits – along with the right to name the route. A cursory glance through any climbing guide should convince that boulderers are a truly creative

1| 2|

Zdjęcia/Credits: Andrzej Kryza, Roman Lipczyński/Forum, Dariusz Bartoszewski

regiony ■ regions

030_KA_05_RegionyJura-kor.indd 32

11-04-15 11:30

Zdjęcia/Credits: Andrzej Kryza, Roman Lipczyński/Forum, Dariusz Bartoszewski

Jaskinia Studnisko, najgłębsza na całej Jurze (77,5 m). The Studnisko Cave is the deepest in all of Jura (77.5 m). 33

030_KA_05_RegionyJura-kor.indd 33

11-04-15 10:54

REGIONY ■ REGIONS

Casimir the Great transformed the little castle in Olsztyn into a huge building. All there is left of the castle today is in ruin.

przyjemności („Dżin z tonikiem”, „Porozmawiajmy o kobietach”). Sporo jest też nazw filmowych, związanych z bohaterami książek czy piosenkami („Gang Olsena” czy humorystyczny „Klasztor Koszalin”), jeszcze inne brzmią dość abstrakcyjnie i tylko ich autorzy wiedzą, co mieli na myśli („Czerstwe bułeczki”, „Podwójna aspiryna”). Wspinać się po skałach Jury (wznoszących się co najwyżej 300–500 m n.p.m.) może praktycznie każdy, tym bardziej że zawsze można dobrać odpowiednią trudność skalnej drogi (w Polsce stosuje się zwykle tzw. skalę Kurtyki mającą rozpiętość od I do VI, przy czym najtrudniejsze drogi „szóstkowe” mają jeszcze dodatkowe podziały). Siła w jakimś stopniu jest istotna, bardziej jednak liczy się technika i nastawienie. Jak czasem wygląda wspinaczka, najlepiej streszcza nazwa jednej z jurajskich dróg: „Krew, pot i łzy”, ale są też drogi łatwe i przyjemne, na których śmiało mogą zaczynać przygodę ze wspinaniem nawet kilkuletnie dzieci. Nikt przy wspinaczce skałkowej nie pyta o uprawnienia, niemniej dla samego siebie warto zrobić kilkudniowy kurs uznany przez Polski Związek Alpinizmu. Sprzęt zapewnią instruktorzy – kursant musi mieć jedynie przypominające ciasne ciżemki buty do wspinaczki. Od pewnego czasu, dzięki rozpropagowanej przez grono zapaleńców akcji „Nasze skały”, wspinanie stało

się bezpieczniejsze. Zaczęto dbać o fachowe mocowanie w skałach specjalnych ringów i spitów, do których można wpinać liny asekuracyjne. Zawsze gotowa do pomocy jest też Grupa Jurajska GOPR.

NIEDŹWIEDZIA CZY ZEGAR?

Techniki wspinaczkowe przydają się nie tylko na eksponowanych, kilkunasto- czy kilkudziesięciometrowej wysokości skałach. Jura, ze względu na zjawiska krasowe, to także teren pełen jaskiń. Są wśród nich takie, do których wejść może każdy. Najsłynniejsza to Jaskinia Łokietka będąca jednym z symboli Ojcowskiego Parku Narodowego. Jej nazwa nawiązuje do legendy, wedle której w końcu XIII w. przez 6 tygodni chronił się w niej przyszły polski król ścigany przez wojska czeskiego władcy Wacława II. Tę akurat jaskinię ogląda się z przewodnikiem, chodząc po oświetlonych chodnikach, w wielu jednak nie liczmy na żadne udogodnienia, a zwiedzanie trzeba zorganizować sobie samemu. Zanim jednak zdecydujemy się na zejście pod ziemię, lepiej sprawdzić stopień trudności danej jaskini. Są wśród nich takie, które poleca się wyłącznie doświadczonym speleologom i gdzie nie obejdzie się bez sprzętu, po części takiego jak przy wspinaczce na powierzchni. Wiele jaskiń owianych jest legendami. Na przykład w jaskini o nazwie Zegar według XIX-wiecznych

Zdjęcia/Credits: Jacenty Dędek

Kazimierz Wielki zastał zamek w Olsztynie mały, a zostawił ogromny. Obecna ruina wypatruje nowego Kazimierza.

030_KA_05_RegionyJura-kor.indd 34

11-04-15 10:54

rekla

i sł a

Wa rta

sła

ina

Zdjęcia/Credits: Jacenty Dędek

starting out. You don’t need a licenSzlak Orlich Gniazd (samochodowy) ce to go bouldeskałki ring but you Częstochowa C W would be well Olsztyn WARSZAWA w Janów advised to comJaskinia Studnisko S plete a course acCzęstochowa y Niedźwiedzia wiieed wie wi dzia dzi dz ziia zia ia sto ż. Kr i ch akow W credited by the Poow skoska Kraków Rzędkowice Rzzęd R Rzę Rzęd zę zęęddkkow kowi ow owi w ce wi ce lish Mountaineering Association first. This will take a few days. The gear will Pilica Pilica Oggrr Og Ogrodzieniec be provided by the instructors. Jaskinia Zegar You just need to make sure that you have a pair of climbing shoes. Dł Olkusz ub For some time now, thanks to the “Our Boulders” campaign run by Pieskowa Skała Skała Jaskinia Łokietka Ojców rock climbing enthusiasts, bouldering Ojcowski Park Narodowy has become much easier and safer. Krzeszowice Special rings and spits for attaching Jaskinia Twardowskiego J safety ropes have been expertly fixed Kraków to outcrops. In addition to these stanWisł a 5 km 0 dard safety measures, there is always the Jura GOPR Group – the Volunteer Mountain Rescue Team. W ę z -C

bunch. Some of the names reflect their attitude to life (“Just another day”, “Think positive”, “A lesson in humility” and “Tiny thing, great joy”), some testify to their other passions (“Gin and tonic”, “Let’s talk about women”, and “Forty five minutes of jazz”). There are also numerous “movie” names alluding to literary or song characters (“The Olsen Gang”, “Four Tank Men”, “One flew Over the Cuckoo’s Nest”, and the humorous “Koszalin Monastery”), and others that will only make sense those who came up with them (“Stale buns”, “Double aspirin”). Basically anyone can scale Jura’s crags (300-500 m above sea level at its highest), especially since you can always match the grading of the route to your skill level. Poland uses the “Kurtyka” grading system. This has a scale of 1 to 6 with the most challenging (grade 6) routes being assigned additional sub-grades. Strength is important up to a point, but technique and attitude (willpower, conquering fear, and determination) are what count most. One of Jura’s routes, “Blood, sweat and tears”, encapsulates what bouldering is all about. Still, you can always opt for easy and enjoyable trails that are suitable for kids just

REKLAMA

Na Zielnej,

the only restaurant in Warsaw which uses the most refined Polish products recommended by the Polish Slow Food Organization, invites you to the world of culinary wonders.

Na Zielnej 37 Zielna St. 00-108 Warsaw reklama_na zielnej.indd 2 032_KA_05_RegionyJura-kor.indd 35

Phone 22 338 63 33 Phone 22 338 63 53 Fax 22 338 63 55 E-mail biuro@nazielnej.pl

Opening Hours Mon - Sat 12.00 - 24.00 Sun 12.00 - 22.00

www.nazielnej.pl

11-03-08 15:23 19:40 11-04-14

regiony ■ regions

2|Ogród w stylu francuskim na Zamku w Ojcowie. A French-style garden at the Castle in Ojców. 3|Niewielkie wzniesienia Jury to idealne miejsce na rowerową majówkę. Its mild slopes make Jura the perfect spot for a cycling trip.

TwArdOwskI Or The ClOCk?

Climbing techniques are not just useful for weathered boulders rising dozens of metres. Being a karst region, Jura Krakowsko-Częstochowska is abundant in caves. Some of them are accessible to all ty-

1| 2|

pes of visitors. The most famous is Łokietek Cave, a symbol of Ojców National Park. The name refers to a legend which has it that in the late 13th century, the future Polish king, Władysław Łokietek, sheltered here for six weeks while being pursued by the troops of Czech ruler, Václav II. The guided tour of the cave takes visitors through illuminated passages, but there are also caves that offer no amenities, where you have to find your own way around by torchlight. But before you go underground, remember to check the grade of the site. Some caves are only recommended for experienced spelunkers and require specialist gear, similar to that used in bouldering. Many of the caves are featured in legends. For instance, according to 19th century legends, the cave known as the Clock echoes with the ticking of a mysterious clock and strikes the hours on Midsummer Eve and Christmas. Local Robin Hoods hid their booty in a cave in Okiennik Wielki (Giant Window). The name Twardowski Cave is very telling – according to the folk lore, the famous Polish sorcerer practised his magic in its abyss. There are also caves where remains of prehistoric animals have been found. Niedźwiedzia (Bear) Cave revealed bones of cave bears plus remains of woolly rhinoceros, mammoths and reindeer. How do climbers and spelunkers spend their evenings? They usually talk about their hobbies, boast about who climbed what route, and exchange opinions about gear. It doesn’t matter whether they’ve ever met before – the conditions of the accommodation foster team spirit. You can come alone and find a “climbing partner” during a get-together over a barbeque or bonfire, or meet up in a bar. ☐

Zdjęcia/Credits: Jacenty Dędek, Bew

1|Ojcowską kapliczkę na wodzie zbudowano w 1901 r. w stylu uzdrowiskowym. The "church on the water" in Ojców was built in 1901 in the architectural style of spa resorts.

podań w noc świętojańską oraz Boże Narodzenie można usłyszeć tajemniczy zegar, który wybija godziny. Z kolei w jaskini w Okienniku Wielkim miejscowi zbójnicy chowali zdobyte skarby. Nietrudno się też domyślić, do czego nawiązuje nazwa Jaskini Twardowskiego – według miejscowych opowieści czarnoksiężnik odprawiał tu swoje magiczne praktyki. Są też jaskinie, w których natrafiono na szczątki prehistorycznych zwierząt. Tak było na przykład w Niedźwiedziej, gdzie oprócz kości niedźwiedzi jaskiniowych znaleziono też ślady nosorożca włochatego, mamutów czy reniferów. Pewnie zastanawiacie się, co robią wspinacze i speleolodzy, gdy zrzucą uprząż? Zwiedzają choćby słynny Szlak Orlich Gniazd, gdzie na długości 163 km znajduje się 12 zamków lub ich ruin. Wzniesione zwykle na wzgórzach budowle obronne w czasach średniowiecza strzegły ówczesnej granicy Polski. Szczególnie polecam zamek w Bobolicach, gdzie od pewnego czasu sporo się dzieje, a to za sprawą starań rodziny Laseckich, czyli ich właścicieli. Tuż koło odnowionych murów, w których jest muzeum, wybudowali także karczmę (otwarcie wkrótce). A wieczorami? Spotkania przy grillu, ognisku, ewentualnie w knajpce, sprawiają, że nawet jeśli ktoś przyjedzie sam, następnego dnia ma szansę znaleźć partnerów „do liny”. ☐

032_KA_05_RegionyJura-kor.indd 36

11-04-14 15:23

PROMOCJA

uż od ponad 35 lat ﬁrma Baldowski dostarcza swoim klientom obuwie najwyższej klasy. Dzięki 60 osobowej załodze mistrzów rzemiosła obuwniczego czuwających nad nowoczesnym parkiem maszyn, nasze wyroby spełniają oczekiwania najbardziej wymagających odbiorców. Nasi projektanci dokładają wszelkich starań by obuwie, które tworzymy od podstaw, podążało za modą w każdym sezonie. Chcemy również, by nasze produkty wyznaczały kierunki rozwoju estetycznego. Kreując własne trendy staramy się zaspokoić wciąż rosnące zapotrzebowanie na nowe, unikalne i wyjątkowe produkty. Niezwykle udaną inicjatywą w tym zakresie jest z pewnością, ciesząca się dużym powodzeniem, elegancka kolekcja z ozdobami Swarovskiego. Kluczem do sukcesu jaki udało się osiągnąć na przestrzeni lat są z pewnością dobre decyzje, oraz sprawne zarządzanie wewnątrz rodzinnej działalności. Jest to efekt doskonałego skomunikowania, w pełni zaangażowanych i oddanych ﬁrmie członków rodziny Baldowskich. W trosce o dobro naszych klientów, zawsze zapewniamy kompleksową obsługę i pomoc w zakresie zarówno skomplikowanych, jak i najprostszych problemów, które mogą zdarzyć się w czasie zakupu bądź podczas użytkowania naszych produktów.

Jesteśmy dumni z tego, że „Baldowski” to jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek obuwia w Polsce. „Nasza ﬁrma z roku na rok stale się rozrasta a dynamiczny rozwój to nasz cel, cel który pozwoli nam tworzyć obuwie dla wielu następnych pokoleń.” Wiesław Baldowski

Baldowski do Kaleidoscope.indd 2

4/13/11 11:21:28 AM

KUCHNIA ■ CUISINE

Olej lniany – reaktywacja Flax Seed Oil Reloaded Ola Lazar, Gastronauci.pl

Kiedy mówimy „len”, myślimy najpierw o surowej, ale szlachetnej tkaninie, która idealnie nadaje się na obrusy i letnie ubrania. Tymczasem dwieście odmian lnu oznacza setki jego zastosowań. Z jednych korzysta przemysł włókienniczy, z innych farmaceuci, smakosze i gospodynie domowe. When we say ﬂax (aka linseed) we probably think of the beautiful coarse but noble fabric, perfect for tablecloths and summer attire. However, the plant’s two hundred varieties equal hundreds of applications. It is used in the textile industry, the pharmaceutical sector, and by chefs and housewives.

en pochodzi prawdopodobnie z terenów Azji Mniejszej, ale bardzo dobrze udaje się w klimacie umiarkowanym, np. w Polsce czy Kanadzie. U nas kwitnie zwykle na niebiesko, gdzie indziej na różowo, żółto i biało. Żeby zobaczyć kwitnący len, trzeba

lax most likely originates from Asia Minor but it is easily cultivated in temperate climates e.g. Poland and Canada. It blossoms with blue flowers in Poland, but may have pink, yellow and white blossoms. You’ve probably never seen flax in bloom as the blossoming period only lasts several hours. The flower which opens up in the morning will droop in the evening of the same day. A plant with several flowers will not blossom for more than a few days. Flax seeds change their consistency to resemble setting jelly when combined with boiling water and are used as a home cure to treat coughs, sore throats and stomach ailments. Brewed flax seed may also be

038_KA_05_Kuchnia - kor.indd 38

11-04-14 15:24

Zdjęcie/Credits: Corbis, AGE Fotostock, Shutterstock

mieć sporo szczęścia, bo okres kwitnienia trwa zaledwie kilka godzin. Kwiat, który otwarł się z rana, opada pod wieczór tego samego dnia. Roślina z kilkoma kwiatami kwitnie nie dłużej niż kilka dni. Nasiona lnu zalane wrzątkiem zmieniają się w gęsty kisiel i w takiej postaci są znanym w medycynie domowej lekarstwem na kaszel, podrażnione gardło i żołądek. Zaparzone siemię lniane to też wzmacniająca, a zarazem zmiękczająca maseczka na włosy lub środek opatrunkowy na skaleczenia. Lekko uprażone i zmielone siemię lniane doda charakteru sałatkom czy kanapce z białym serem. Natomiast prawdziwym przebojem kulinarnym, ale i leczniczym ostatnich lat jest olej lniany. Ma piękną złotą barwę i charakterystyczny aromat przywołujący na myśl prażone orzechy laskowe. Śledzie w oleju lnianym to istny rarytas! Na lata zapomniany, bo kojarzony z biedną chłopską kuchnią i religijnymi postami, kiedy to był jedynym dozwolonym, bo niezwierzęcym tłuszczem, olej lniany dziś wraca na polskie stoły. Byłabym w siódmym niebie, jeśli wkrótce stałby się popularny na tyle, by śródziemnomorska oliwa z oliwek znalazła w nim poważnego konkurenta. Zwłaszcza że lekarze medycyny naturalnej cenią go wyżej od oliwy, a ze względu na wysoką zawartość nienasyconych kwasów omega-3 każą dodawać do posiłków w ilości kilku łyżek dziennie. Na niekorzyść oleju lnianego przemawia to, że jest to substancja bardzo wrażliwa i wymagająca. Aby był pełen smaku i wartości odżywczych, tłoczyć go należy na zimno i w chłodzie, czyli w temperaturze nie wyższej niż 5 st. C. Olej lniany to raczej przyprawa, a nie pierwszy lepszy tłuszcz. Nie należy go podgrzewać, a co dopiero na nim smażyć, bo zgorzknieje, a dobroczynne nienasycone kwasy tłuszczowe się utlenią. W Wielkopolsce, gdzie olej lniany tłoczy się od kilku stuleci, doprawiano nim twaróg z cebulą i z solą. W Beskidzie Niskim podlewa się nim postną kapustę. Na Podhalu przyrządza się tzw. bryjkę, zupę z mąki na maślance lub serwatce, którą doprawia się olejem lnianym. Po takim posiłku zdrowie murowane! ☐

used as a strengthening and softening hair mask and as a salve to treat cuts. Toasted and ground flax seed makes a tasty addition to salads and is perfect with curd. But the true culinary and medicinal star of the season is flax seed oil. This has a beautiful golden colour and a distinctive smell somewhat redolent of toasted hazelnuts. Herrings in flax seed oil are a mouth-watering treat. Long passed over for its reputation as peasant food and its associations with Lent (when it was the only permissible fat as it did not come from animals), flax seed oil is now making a grand come back to the dinner tables of Poland. I’d really like to see it give that Mediterranean olive oil a run for its money. Medicinally, it is already held in higher esteem than olive oil, largely on account of its high content of unsaturated omega-3 fatty acids. It is recommended to add a couple of spoons to your daily meals. One drawback of flax seed oil is that it can be an extremely moody and demanding product. To keep it full of flavour and nutritious it has to be obtained via cold pressing at a temperature below 5°C (41°F). Flax seed oil is more a seasoning than a regular cooking oil. In fact, it should not be heated or used for frying, as it will go bitter and the beneficial properties of the fatty acids will oxidise. In the Greater Poland region, where flax seed oil has been pressed for centuries, it was used to flavour curd with onions and salt. In Beskid Niski, flax seed oil is served with cabbage in Lent. In Podhale, in the mountains, housewives cook bryjka, a soup made of flour with buttermilk or whey flavoured with flax seed oil. You can’t get a healthier dish than that! ☐

Ma piękną złotą barwę i swoisty aromat przywołujący na myśl prażone orzechy laskowe. Śledzie w oleju lnianym to istny rarytas! It has a beautiful golden colour and a distinctive smell somewhat redolent of toasted hazelnuts. Herrings in ﬂax seed oil are a mouthwatering treat.

GDZIE KUPIĆ I JEŚĆ | WHERE TO BUY AND EAT KARCZMA NA WOLI, Wola Duża 26, Biłgoraj; Śledź w oleju lnianym. SKLEPY: sieć Organic Farma Zdrowia. EMBASSY, plac Trzech Krzyży 3, Warszawa; Kapusta z borowikami i olejem lnianym. KARCZMA NA WOLI, Wola Duża 26, Biłgoraj; Herring in ﬂax seed oil. SKLEPY: the Organic Farma Zdrowia chain stores. EMBASSY, plac Trzech Krzyży 3, Warsaw; Cabbage with boletus and ﬂax seed oil.

038_KA_05_Kuchnia - kor.indd 39

11-04-14 15:24

KUCHNIA ■ CUISINE

Zjedzmy jak za dawnych lat Let’s Eat Like We Used To Anna Danielak

„Sum I Sekretarza”, „Kołduny Breżniewa”, „Kurczak Mao” i kultowa „Seta z galaretą” – to tylko niektóre z propozycji menu warszawskiej Oberży pod Czerwonym Wieprzem. “First Secretary’s catﬁsh”, “Mao-style chicken” and the iconic “Vodka shot with pickled pigs legs in aspic” are just some of the dishes you can ﬁnd on the menu of Warsaw’s Inn Under the Red Hog.

okal, w którym można odbyć kulinarną podróż do PRL-u, nie ma nic wspólnego z bylejakością głębokiej komuny. Swojskie, obfite dania przygotowywane według tradycyjnych receptur smakują przyjezdnym z całego świata. Gwarna atmosfera, stare przeboje i przestronne wnętrza z portretami znanych komunistów sprawiają, że Oberża jest nie lada atrakcją turystyczną. Według legendy jej korzenie sięgają XIX w., kiedy to w robotniczych środowiskach warszawskiej Woli zaczynały tworzyć się nowe siły polityczne: socjaliści i komuniści. W 1909 r. w drodze do Poronina gościł tu sam W.I. Lenin. Za komuny był w tym miejscu Bar Magda – siermiężny jak cały PRL, za to tajemniczy. Bywalcy opowiadali sobie historie, jakoby w podziemiach znajdował się ukryty luksusowy lokal dla partyjnych dygnitarzy. Goście przysięgali, że widywali tu Gierka, Bieruta, a nawet samego Breżniewa. Dowodzi tego wiszący do dziś obraz przedstawiający ówczesnych komunistycznych przywódców ucztujących przy wspólnym stole. Dzisiejsza Oberża to modna restauracja, gdzie oprócz turystów można spotkać osobistości polskiej polityki, mediów, biznesu oraz celebrytów. ☐

his culinary trip down memory lane into what went under the misnomer of the Polish People’s Republic is a far cry from the Communist shabbiness. International visitors can’t get enough of the generous servings of those all-too-familiar dishes made according to traditional recipes. The noisy crowd, the hits of yesteryear and the spacious interiors featuring portraits of legendary communists make the Inn a mustvisit for any self-respecting tourist. Bar Magda used to operate there during the

communist period. The regulars used to spread the word about a luxury spot for party dignitaries hidden in its cellars. They used to swear it was frequented by Gierek, Cyrankiewicz, Bierut, and even Brezhnev. This is somewhat borne out by an exhibited painting depicting former Communist leaders feasting at the table. Nowadays, the Inn is a trendy restaurant serving the most sought after delicacies of socialist cuisine. Apart from tourists, guests include political, business and media personages and celebrities. ☐

OBERŻA POD CZERWONYM WIEPRZEM ul. Żelazna 68, Warszawa; tel. 22 850 31 44 www.czerwonywieprz.pl

040_KA_05_Wieprz nowy- kor.indd 40

11-04-14 15:25

KUCHNIA ■ CUISINE

Kuchnia piknikowa Picnic Food

iknik jako forma spędzania wolnego czasu została trochę zapomniana. Z racji wykonywanego zawodu stwierdziłem, że nie wypada mi zaprosić Państwa na kanapki i grillowaną kiełbaskę, postanowiłem więc przygotować nieco bardziej wyszukane menu. Długo zastanawiałem się, co powinno się w nim znaleźć, aby nie było problemu z dowiezieniem jedzenia na miejsce i aby moje propozycje trafiły w gusta zaproszonych osób. Świetnymi i łatwymi do przygotowania przekąskami będą na pewno szaszłyki z kurczaka z sosem z mango i żurawiny amerykańskiej. ☐

icnicking has become a slightly forgotten pastime. As a chef, I can hardly recommend sandwiches and grilled sausage, so I’ve decided to prepare a slightly more refined menu. I’ve put a lot of thought into how to get the food to the picnic spot in one piece and how to make sure it’s to everybody’s taste. Chicken skewers with mango and cranberry sauce are an excellent and easy to make snack. ☐

SZASZŁYKI Z KURCZAKA Z SOSEM

Z MANGO I ŻURAWINY

berries z 1 limonki • 50 g suszonych cran Składniki: • 1 dojrzałe mango • sok imbiru łek kawa • chili zielona papryczka (żurawin amerykańskich) • 1 mała • 2 łyżki zaka kurc i piers z w filetó g 400 • wielkości orzecha włoskiego • sól selera naciowego oleju • według upodobania kilka łodyg ki. oddzielić miąższ od włóknistej pest ć, obra o Sposób przygotowania: Mang no drob ską ykań amer winę Żura ki. m z limon Miąższ zmiksować na purée z sokie posiekać. Imbir obrać no drob e takż i umyć ścić, oczy posiekać. Papryczkę chili mango es, chili i imbir dodać do purée z i pokroić w drobną kostkę. Cranberri i przyprawić szczyptą soli. je meuż na cienkie plastry. Nadziewać Filety z piersi kurczaka pokroić wzdł wodą. Olej rozgrzać one zwilż w złykó szas do czki todą harmonijkową na paty ić solą z obu stron po 2–3 min. Przypraw na patelni. Smażyć na nim szaszłyki i pieprzem. obania o i cranberries oraz – według upod Szaszłyki podawać z sosem z mang . wego – z łodygami selera nacio

Zdjęcia/Credits: M.P.

AND CHICKEN SKEWERS WITH MANGO

REKLAMA

CRANBERRY SAUCE

•1 of 1 lime • 50 g dried cranberries Ingredients: • 1 ripe mango • juice r • salt • 400 g ginge of el mors zed ut-si waln a • small green chilli pepper sticks ns oil • pepper • several celery chicken breast fillets • 2 tablespoo to taste Mix the rate the pulp from the fibrous pit. Preparation: Peel the mango, sepa and rinse n, Clea es. berri e. Finely chop cran pulp with lime juice to make a pure berries, chilli cran Add it. dice nely fi and r finely chop chilly pepper. Peel ginge pinch of salt. and ginger to mango puree, add a skewers fine slices. Thread folded meat on Cut chicken breast lengthwise in sides both on oil in ers skew a frying pan. Fry moistened with water. Heat oil in er. pepp and salt for 2–3 minutes. Season with celery berries sauce and – if you like – Serve skewers with mango and cran sticks.

041_KA_05_Sowa-kor.indd 41

11-04-14 15:26

Miasto malowane z puszki Spray-Painted City Agata Brandt

Zdjęcia/Credits: Ccezariusz Andrejczuk

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

044_KA_05_Polskie przebojeStreetArt-kor.indd 42

11-04-14 15:28

Polski street art wszedł na salony – 15 marca odbyła się pierwsza aukcja dzieł naszych twórców ulicznych. Afera, która wybuchła dwa tygodnie później, po zamalowaniu graffiti na murze stołecznych wyścigów, pokazała, że środowisko to jest liczne i ma rzeszę wiernych fanów. Polish street art has officially entered the realm of high art – the first auction of works by Polish street painters was held in April. Condemned as anarchists and vandals in the not-so-distant past, they are now revered as artists. Their works are sought after by municipal authorities as well as domestic and foreign merchants.

Zdjęcia/Credits: Kaca, M.P., Shutterstock

odczas aukcji w warszawskiej galerii Senatorska było tłoczno i głośno. Na ścianach wisiał przekrój tego, co polska sztuka uliczna ma najciekawszego do zaoferowania: 58 prac 27 artystów, część na płótnie, inne na papierze, płytach wiórowych i płytach mdf. Największe emocje wzbudził skromny obraz Petera Fussa (większość streetartowców posługuje się pseudonimami, nazwiska niektórych z nich są nieznane) Art is a good deal. Licytujący najwyraźniej znali tę maksymę, bo akryl na płótnie został sprzedany za 8 tys. zł. Nic dziwnego, bo trójmiejski artysta jest popularny na Zachodzie, gdzie obrazy sprzedaje za kilka tysięcy euro, a czaszka jego autorstwa For the Laugh of God została kupiona na londyńskiej aukcji Phillips de Pury za 19 tys. funtów (w przeciwieństwie do czaszki Hirsta For the Love of God Fuss swoją ozdobił fałszywymi diamentami i ze szczęki wyrwał górną trójkę). – Sprzedaliśmy ponad połowę wystawionych prac, co jak na sztukę współczesną jest bardzo dobrym wynikiem – mówi Joanna Dziewulska, historyk sztuki i inicjatorka aukcji. – Największe sukcesy to sprzedaż Fussa i pary portretów autorstwa Pikasa. Prace obu artystów kupiono za sumy pięciokrotnie wyższe od ceny wywoławczej, co według Dziewulskiej świetnie rokuje: – Było bardzo duże zainteresowanie. Planuję więc zrobienie kolejnej aukcji, pod koniec tego roku albo w następnym. Polski street art najwyraźniej złapał wiatr w żagle. Działają dwie galerie sprzedające sztukę uliczną: Viuro na warszawskiej Pradze i internetowa galeria Zero Zer, która zapowiada przenosiny z wirtualnego świata do realnego. Wyszedł też pierwszy album Polski street art z ponad tysiącem zdjęć najciekawszych przykładów sztuki ulicznej z całej Polski. Festiwale streetartowe odbywają się we Wrocławiu (Out of STH), Gdańsku (Monumental Art), Łodzi (Outline Fest) i Warszawie (City Art Doping). Ocknęli się też urzędnicy, do których dotarło, że mazanie po murach może być prawdziwą sztuką. Miasta zaczynają zamawiać okazjonalne murale u streetartowców – można oglądać je m.in. w Muzeum Po-

Oto ironiczna odpowiedź Petera Fussa na czaszkę Damiena Hirsta. Na str. obok: mural stworzony przez grupę w składzie: Chazme718, Sepe, Lump, Sainer.

Here is Peter Fuss's ironic answer to Damien Hirst's skull. Opposite page: mural created collectively by: Chazme718, Sepe, Lump and Sainer.

he auction at Warsaw’s Senatorska Gallery was crowded and noisy. The best of Polish street art was displayed on its walls – 58 works by 27 artists, some painted on canvass, others on paper, chipboards and MDF boards. The most heated emotions were roused by Peter Fuss’ inconspicuous painting “Art is a good deal” – the bidders were apparently of the same mind as the acrylic on canvass was sold for PLN 8,000. This is hardly surprising as this Tri-city artist is already well-known in the West where his paintings sell at thousands of euros GWIAZDY MURÓW a piece. His skull “For the Laugh STREET ART STARS of God” was sold at London’s Phillips de Pury auction house for GBP 19,000 (this was Fuss’ answer to Damien Hirst’s diamond skull “For the Love of God”. Fuss encrusted his skull M-CITY (MARIUSZ WARAS) with just under a thouAutor kilkuset czarno-białych industrialnych murali, którymi ozdobił ulice sand imitation diarodzinnego Gdańska, a także wielu miast monds and extracted Europy i São Paulo. the upper canine). He has painted hundreds of murals, mostly black and “We’ve sold more white, depicting industrial and urban themes. His works have been exhibited in Warsaw, Gdańsk, than half the lots, Berlin, Paris, Budapest, London, São which is a good rePaulo and Prague. sult for contemporary art”, said Joan43

044_KA_05_Polskie przebojeStreetArt-kor.indd 43

11-04-14 15:28

naczki

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS

2| Wrony na murze Muzeum Powstania Warszawskiego maluje Andrzej Pągowski (1). Goro tu był i zostawił swoją vlepkę na skrzynce gazowej (2). Street art dla dzieci autorstwa NeSpoona (3). Polscy artyści tworzą często w grupie i oswajają opuszczone przestrzenie, jak tę w niemieckim Görlitz (4).

1| 4|

wstania Warszawskiego. Twórcy uliczni malowali też ścienne obrazy na zamówienie stołecznego klubu piłkarskiego Polonia i organizatorów Roku Marii Skłodowskiej-Curie, a TVN zaprosiła Zbioka, by zaprojektował jej ramówkę. Powstał portal Puszka.pl dokumentujący uliczną sztukę Warszawy. I pomyśleć, że wszystko zaczęło się od krasnoludka...

POMARAŃCZOWE ULICE TRUTH (KRYSTIAN CZAPLICKI) Absolwent wrocławskiej ASP. Tworzy malarsko–rzeźbiarską „miejską sztukę interwencyjną” w Polsce, Londynie i Amsterdamie. Graduate of the Wrocław Academy of Fine Art, creates “urban intervention art” in Poland, London and Amsterdam.

Jeśli miałoby się wymienić tylko jednego twórcę street artu, na pewno byłby to Banksy – brytyjski artysta, który rozsławił sztukę uliczną i którego prace sprzedawane są w galeriach za setki tysięcy funtów. I choć dziś wielu streetartowcom, także polskim, zarzuca się kopio-

wanie jego stylu, nadwiślańskie tradycje malowania murów sięgają czasów, gdy Banksy dopiero uczył się odróżniać kolory. – Według mnie prawdziwym źródłem polskiego street artu jest Pomarańczowa Alternatywa. To Waldemar „Major” Fydrych i jego koledzy z Katedry Malarstwa Taktycznego w 1982 r. zaczęli malować krasnoludki na plamach farby pozostawionych przez milicjantów zamalowujących antykomunistyczne napisy – mówi Marcin Rutkiewicz, prezes Fundacji Sztuki Zewnętrznej zajmującej się dokumentacją i promocją obecności sztuki w przestrzeni publicznej. – Później aktywiści Pomarańczowej Alternatywy stworzyli ikoniczne znaki wyśmiewające komunę, m.in. słynnego Lenina z irokezem czy napis ZOMO – bijące serce partii. Z takiej absurdalnej działalności wyrósł polski street art. Podczas gdy w USA i Europie Zachodniej grafficiarze tagowali ściany farbami w sprayu, w szarej komunistycznej rzeczywistości polscy twórcy radzili sobie za pomocą farby, pędzla i szablonu.

Zdjęcia/Credits: Dominik Pisarek/Fotorzepa, M.P., Shutterstock

Crows on the walls of the Warsaw Uprising Museum were painted by Andrzej Pągowski (1). Goro was here and he left his sticker (2). Street art for kids by NeSpoon (3). Polish artists often work in groups and they pick deserted spaces like the one in Görlitz (4).

044_KA_05_Polskie przebojeStreetArt-kor.indd 44

11-04-14 15:29

Kal95-249

4/12/11

4:41 PM

Page 1

CHAZME718 Z wykształcenia architekt. Jego prace można oglądać w stolicy (m.in. portret Piłsudskiego na moście Śląsko-Dąbrowskim – w duecie z Sepe), Gdańsku, Łodzi, Krakowie, Berlinie, Pradze, Lille. Graduate of Architecture. His works may be seen in Warsaw (including the image of Marshal Piłsudski – cocreated with Sepe), Gdańsk, Łódź, Kraków, Szczecin, Berlin, Prague, and Lille.

na Dziewulska, an art historian who organised the auction. “Our biggest success is the sale of Fuss’ work and a couple of images by Pikaso”, said Dziewulska. Both artists’ works fetched more than five times their reserve prices, a very promising result. “The exhibition attracted enormous interest. We’ve had over 300 guests, and many buyers and observers. I plan to organise another one at the end of the year or next year.” Polish street art has apparently come into its own. Two galleries specialise in it – Viuro in the Warsaw district of Praga and the on-line Zero Zer gallery which plans to leave the virtual world for the real one. The first Polish album entitled Polish Street Art presenting a thousand of the most exciting examples of street art from all Poland was released recently. Street art festivals are held in Wrocław (Out of STH), Gdańsk (Monumental Art), Łódź (Outline Fest) and Warsaw (City Art Doping). Municipal officials have recently realised that scribbling on walls may be bona fide art and some cities are now commissioning street artists to paint anniversary murals. The murals at the Warsaw Uprising Museum and the Fryderyk Chopin Museum are just two examples. Street artists have also been hired by the Polonia football club in Warsaw and the organisers of 2011: The Year of Maria Skłodowska-Curie. The TVN network has even invited Zbiok to design the visuals for its new programming line-up. A newly-created website puszka.pl documents street art in Warsaw. And to think that it all began with a dwarf.

Doradzamy ii rekomendujemy rekomendujemynajlepsze najlepszerozwiàzania rozwiàzania ••Doradzamy Planujemy transfer transfer mi´dzypokoleniowy mi´dzypokoleniowy ••Planujemy Oferujemy otwartà otwartà platform´ platform´produktowà produktowà ••Oferujemy – mo˝liwoÊç nabywania papierów wartoÊciowych – mo˝liwoÊç nabywania papierów wartoÊciowych na wszystkich wa˝niejszych gie∏dach na Êwiecie na wszystkich wa˝niejszych gie∏dach na Êwiecie • Zarzàdzamy portfelem na zlecenie

• Zarzàdzamy portfelem na zlecenie • Posiadamy szeroki zakres produktów

szeroki zakres produktów • Posiadamy inwestycyjnych inwestycyjnych • Opracowujemy indywidualne strategie inwestycyjne

indywidualne inwestycyjne • Opracowujemy na bazie kilku tysi´cy funduszystrategie zagranicznych na bazie kilku tysi´cy funduszy zagranicznych • Oferujemy zakup funduszy Allianz TFI, ING TFI,

funduszy AllianzTFI, TFI,Investors ING TFI, • Oferujemy Millennium zakup TFI, Union Investment TFI Millennium TFI,bez Union Investment TFI, Investors TFI oraz BPH TFI pobierania prowizji oraz BPH TFI bez pobierania prowizji • Osiàgamy dobre wyniki w zarzàdzaniu aktywami.

Nasza Strategia uzyska∏a w aktywami. 2010 roku dobreBezpieczna wyniki w zarzàdzaniu • Osiàgamy najwy˝szà na rynku stop´ zwrotu - 8,3%w 2010 roku Nasza Strategia Bezpieczna uzyska∏a (ranking dziennika Parkiet, 31.01.2011 najwy˝szà na rynku stop´ zwrotur.)- 8,3% (ranking dziennika Parkiet, 31.01.2011 r.)

ORANGE STREETS

044_KA_05_Polskie przebojeStreetArt-kor.indd 45

CZ¸ONEK GRUPY KBL REKLAMA

If you were asked to mention just one name of a street artist, the answer would have to be Banksy. This British artist has made street art famous all over the world and his works are sold by galleries for hundreds of thousands of pounds. And although many street artists, including Polish ones, are accused of imitating his style, Polish mural traditions date back to when Banksy was only learning to tell colours apart. “I believe that the Orange Alternative gave rise to Polish street art. It was Waldemar “Major” Fydrych and his acolytes who began

www.kblpolska.pl KBL European Private Bankers S.A. Spó∏ka Akcyjna, Oddzia∏ w Polsce, ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa KBL European Private Bankers S.A. Tel. (22) 530 67 00

Spó∏ka Akcyjna, Oddzia∏ w Polsce, ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Tel. (22) 530 67 00

11-04-14 15:29

POLSKIE PRZEBOJE ■ POLISH HITS – Odbijać szablon na murze mógł nawet Brał udział w festiwalu Europe XXI ten, kto nie umiał w Lille 2009, Secret Wars – Glasgow/ rysować. Szablon roMalmö/Bristol/Warszawa 2010. Poza Polską bił ktoś inny, a odjego prac szukajcie w Oslo, Pradze, Berlinie i Monachium. ważni trzaskali go Has taken part in various street art festivals, w nocy na ścianach including “Europe XXI” in Lille in 2009, and – mówi Rutkiewicz. “Secret Wars” in Glasgow/Malmö/Bristol/ Do dziś szablon jest Warsaw 2010. Look out for his artwork in Oslo, Prague, Berlin, siłą polskiego street Munich. artu, specjalizuje się w nim m.in. Czarnobyl, którego hybrydy ludzi i futurystycznych maszyn sprzedały się na warszawskiej aukcji. Czarnobyl, w przeciwieństwie do większości ulicznych twórców, jest samoukiem. Okazuje się bowiem, że jedną z charakterystycznych cech polskiego street artu jest to, iż obrazy – przez niektórych nadal z uporem nazywane „ściennym chuligaństwem” – tworzą często absolwenci i uczniowie najbardziej szacownych uczelni artystycznych w Polsce. Ale polski street art to nie tylko graffiti, ścienne obrazy i murale. Kolektyw artystyczny Massmix robi formy wyklejane z folii, rodzaj abstrakcyjnych vlepek, Pan Jarema klasyczne linoryty rozkleja jako plakaty, Truth ustawia styropianowe belki i przykleja domom „huby”, Pener w swoich pracach wykorzystuje gazety, tkaniny i elementy budowlane. Np. na warszawskiej aukcji sprzedane zostały dwie prace NeSpoon – artystki łączącej street art i ceramikę warsztatową. Pamiętajmy, że cechą sztuki ulicy to jej ulotność, warto więc przyglądać się murom – dzięki artystom to coraz częściej darmowa galeria sztuki. ☐ SEPE

A mural painted collectively on the wall of a tenement building in Warsaw's Tamka street in celebration of the Chopin Year.

were made by someone else and all the bravehearts would come out at night to paint them on the walls”, says Rutkiewicz. Even today, stencilled graffiti work is the hallmark of Polish street art – it is certainly the calling card of Czarnobyl (Chernobyl) whose hybrid people and futuristic machines were sold at the Warsaw auction. Unlike most street painters, Czarnobyl is self-taught. Curiously, these paintings that some people persist in calling “mural vandalism” are often the work of graduates and students of Poland’s most respected art schools. But transience is one of the distinct features of street art which continues to change and evolve like the urban fabric. So keep an eye on the walls – artists are transforming them into a free art gallery. ☐

ZBIOK (SŁAWOMIR CZAJKOWSKI) Kurator BWA we Wrocławiu. Maluje wielkie kolorowe ﬁgury, przekształcając stylistykę popkultury. Jego prace zdobią mury m.in. Warszawy, Londynu i Rzymu. Curator of the BWA Contemporary Art Gallery in Wrocław His giant colourful ﬁgures are variations on the pop-culture theme adorns the walls of Warsaw, London, Rome and more.

Zdjęcia/Credits: Shutterstock, M.P., Bartosz Krupa/East News

Elżbieta Dymna, Marcin Rutkiewicz Polski street art, carta blanca 2010.

drawing dwarves on walls during happenings in 1982 – over spots of paint left by militia men covering up anti-communist slogans”, says Marcin Rutkiewicz, president of Outdoor Art Foundation, which documents and promotes public art. “Later, Orange Alternative activists began to design iconic symbols that made fun of the Communist regime, including the famous one of Lenin with a Mohawk hairstyle and the slogan “ZOMO the beating heart of the party”. Their ludicrous activities ridiculing the Communism gave rise to Polish street art”. While Western graffiti painters were spraying walls with cans of paint, Polish artists, trapped in their drab little Communist sphere, had to resort to brushes and stencils. “You could copy a stencil on the wall even if you didn’t know how to paint. The stencils

Mural z okazji Roku Chopinowskiego na warszawskiej Tamce, praca zbiorowa.

044_KA_05_Polskie przebojeStreetArt-kor.indd 46

11-04-15 10:57

KALEJDOSCOPE_krzywe.indd 1

11-04-06 14:24

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE

W PUSTYNI I W PUSZCZY IN DESERT AND WILDERNESS Andrzej Hołdys

Na mapie wygląda jak roślina: na dole plątanina korzeni, na górze – pojedyncza łodyga zwieńczona wspaniałym kwiatem. Nil zbiera wodę z niezliczonych strumieni i rzeczek, następnie przedziera się samotnie przez pustynie, by na końcu stworzyć wspaniałą, pełną życia deltę. It resembles a plant drawn on the map: a muddle of roots on the bottom and a solitary stem crowned with an exquisite ﬂower on top. The Nile collects water from countless streams and rivulets and wends its solitary way across the desert to form a magniﬁcent delta bustling with life. 48

048_KA_05_NaukaNil-kor.indd 48

11-04-14 15:31

Po zbudowaniu wielkiej Tamy Asuańskiej powstało jezioro Nasera, które zalało dwie z sześciu katarakt. The sreat Aswam Dam gave birth to Lake Nasser which ﬂooded two of six catarcts.

048_KA_05_NaukaNil-kor.indd 49

11-04-15 12:14

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE MORZE ŚRÓDZIEMNE

E UROPA

Aleksandria E

AZJA

AFRYKA OCEAN INDYJSKI

RÓWNIK

KAIR E Pu

sty

Asuan E

Tama Asuańska

t o

Jezioro Nasera

S u

Nil

Sahra Bajjuda

k a

ba At

Nil

ERYTREA

Chartum R

Asmara

Nil Bia ły

(AlB

So b

Jezioro Nil B ł Tana

itny ęk

ahr al-Abja d)

y kitn ak ) Błę l-Azr N ila r a

-B (Al

Wyżyna Abisyńska Addis Abeba

E T I O P I A

dud S u ski

s - Gór żabal) il l- D ra ah (B

Dżuba Nil Alberta

U G A NDA Kampala

J. Edwarda

Jezioro Kivu

Kigali BURUNDI

Bużumbura

Kikizi

Ka ger a

RWANDA

Jinja

Jezioro Wiktorii

Nairobi

bu Ruvuronza Ruvyi

Jezioro Tanganika

PUSTYNNA RZEKA

J. Kioga

l Ni rii to Wik

Ruw enz ori

l rii o

WiktNi

Wodospady Murchisona Jezioro Alberta

DEM. REPUBLIKA KONGA

Jezioro Turkana

T A N Z A N I A

a długość około 6700 km i jest uznawany za najdłuższą rzekę świata, choć niektórzy są zdania, że i w tej kategorii prymat należy się Amazonce. Z pewnością ta druga prowadzi znacznie więcej wody niż on. Nil pod tym względem do olbrzymów nie należy. Nic dziwnego, skoro od połowy biegu nie spływa do niego nawet kropla wody. Za to jest jedyną afrykańską rzeką, której udaje się pokonać Saharę. Wielu odkrywców próbowało dotrzeć do jego źródeł. Znaleziono je dopiero kilkadziesiąt lat temu. Długo uważano, że Nil bierze początek w olbrzymim Jeziorze Wiktorii, jednym z największych na świecie, położonym w samym centrum afrykańskiego lądu. Później zorientowano się, że jezioro jest zasilane licznymi rzekami i strumieniami spływającymi z wulkanicznych pasm górskich leżących 200–300 km na zachód od niego. Największa z tych rzek nazywa się Kagera. Jednym z jej dopływów wędrował w latach 30. XX w. niemiecki odkrywca Burckhard Waldecker. Ustalił, że źródła Nilu znajdują się w pobliżu góry Kikizi, na południu Burundi. Wypływa stamtąd strumień, który wpada do rzeczki Ruvyironza. Ta z kolei wpada do rzeki Ruvubu, jednej z dwóch dających początek Kagerze. Rzecz nie jest jednak ostatecznie rozstrzygnięta. Parę lat temu grupa odkrywców z Wielkiej Brytanii i Nowej Zelandii podążyła innym dopływem Kagery, ogłaszając, że właściwe źródła Nilu znajdują się w górach południowo-zachodniej Rwandy.

Niezależnie od tego, kto ma rację, jedno jest pewne: Nil potrafi pokonać Saharę za sprawą obfitych deszczów padających przez większość roku w górach zarówno Rwandy, jak i Burundi, a także kilku innych państw równikowej Afryki. Dzięki tym regularnym opadom rzeki zmierzające od zachodu do Jeziora Wiktorii są zawsze bogate w wodę. Kagera ma początkowo charakter górski, choć jej nurt zwalnia dość szybko po dotarciu do sawannowych wyżyn. W środkowym odcinku rzeka stanowi granicę pomiędzy Rwandą i Tanzanią. Rozlewa się, tworząc wspaniały labirynt dziewiczych jezior i mokradeł zamieszkanych przez ponad 500 gatunków ptaków. Potem skręca w prawo i, wijąc się nieśpiesznie pomiędzy pastwiskami, polami i bagnami, dociera

Zdjęcie/Credits: Na poprzednich stronach: Corbis; Sime Photo/Free, Corbis

Luksor E

048_KA_05_NaukaNil-kor.indd 50

11-04-15 10:58

pproximately 6,700 km in length, the Nile is thought to be the world’s longest river, although some argue for the Amazon. When it comes to volume of discharge, the Amazon wins. This is hardly surprising given the Nile has no tributaries during the second half of its course. Yet, it is the only river in Africa that manages to cross the Sahara. Many explorers sought to discover its source and, in fact, its ultimate source was only determined a couple of decades ago. Lake Victoria, which sits in the heart of the African continent and is one of the world’s largest lakes, was long thought to have been the headwaters of the Nile. It was later discovered that the lake, in turn, is fed by several rivers and streams tumbling down volcanic mountain ranges 200-300 km to the west. Its biggest inflow is the Kagera. Explorer Burckhard Waldecker travelled down one of its tributaries in the 1930s and discovered that the Nile has its source in the vicinity of Mount Kikizi in southern Burundi. The area gives rise to a stream which empties into the Ruvyironza – a tributary of the Ruvubu, one of the two rivers from which the Kagera originates. But a few years ago, explorers from the UK and New Zealand travelled down another Kagera tributary to announce that the true source of the Nile is located in the south-west Rwanda.

DESERT RIVER

Zdjęcie/Credits: Na poprzednich stronach: Corbis; Sime Photo/Free, Corbis

No matter who is right, one thing is certain: the Nile can cross the Sahara courtesy of the heavy rains that fall in the mountains of

Rwanda, Burundi and several other African states for most of the year. Regular precipitation means that the rivers that flow into Lake Victoria from the west are always abundant in water. Kagera is initially a mountain river but its course swiftly decelerates as it reaches the savannah uplands. The middle section of the river forms a natural frontier between Rwanda and Tanzania. It overflows its banks, forming a picturesque maze of virgin lakes and wetlands inhabited by over 500 bird species. Later, the river diverts eastward and veers gingerly across pastures, fields and swamps to reach Lake Victoria after approximately 200 km. The Nile proper starts on the northern shore of this giant expanse of open water, in the vicinity of the Ugandan town of Jinja. In 1862, the source was discovered by the British explorer John Speke who saw a rocky ledge flooded with lake waters which formed a rapid river. Today, the site features a monument to Speke and a dam housing a giant hydropower plant. The

Dzięki Nilowi Błękitnemu w Etiopii można spotkać i takie obrazki: wodospady w pobliżu miasta Bahar Dar i jezioro Tana (na str. obok). The waterfalls near Bahar Day and Tana lake (image left) owe their beauty to the Blue Nile ﬂowing across Ethiopia.

048_KA_05_NaukaNil-kor.indd 51

11-04-15 10:58

NAUKA EXTREME ■ EXTREME SCIENCE

Afryka żyje nie tylko dzięki Nilowi, ale też jego dopływom – jak ta wioska nad rzeką Sobat w Sudanie. Africa survives not only thanks to the Nile but also thanks to its tributaries, as is the case in the village above.

Wodospad Murchisona powstał w miejscu, w którym Nil dociera do Wielkiego Rowu Afrykańskiego – potężnej doliny tektonicznej ciągnącej się na długości wielu tysięcy kilometrów przez wschodnią część kontynentu. Jezioro Alberta leży na dnie tego rowu. Nil jest jedyną rzeką, która wypływa z tego rozległego zbiornika, ale nie jedyną, która do niego wpada. Trafiają tu wody licznych strumieni i rzek odwadniających potężne masywy górskie, z których najpotężniejszy jest Ruwenzori. Jego ośnieżone wierzchołki, zwane Górami Księżycowymi, wznoszą się na wysokość ponad 5000 m n.p.m.

PIONOWA RZEKA

Zasilony równikowymi dopływami, znacznie już potężniejszy Nil opuszcza Jezioro Alberta, kierując się na północ. Płynie majestatycznie przez równiny północnej Ugandy. Na tym odcinku jest już żeglowny. Przed nim jednak przeprawa przez góry południowego Sudanu. Zwęża się i przyspiesza bieg. Znów staje się górską rzeką, tyle że niosącą dziesiątki razy więcej wody. Na dystansie ok. 150 km pokonuje ok. 200 m w pionie. Arabowie nazwali go Bahr al–Dżabal, czyli Nilem Górskim. Jednak to nie skalne przeszkody są dla niego największym wyzwaniem, ale znajdujące się poniżej gór wielkie bagna As-Sudud. Ich powierzchnia przekracza 100 tys. km² (jedna trzecia Polski!). Rzeka zwalnia, jakby zgubiła kierunek pomiędzy mo-

Zdjęcie/Credits: Panos Pictures/EK Pictures, NGS/FPM

po ok. 200 km do Jeziora Wiktorii. Właściwy Nil zaczyna się na północnym brzegu tego olbrzymiego zbiornika, blisko ugandyjskiego miasta Jinja. W 1862 r. dotarł do tego miejsca brytyjski podróżnik John Speke. Zobaczył próg skalny, przez który przelewały się wody jeziorne, tworząc rwącą rzekę. Dziś znajduje się tu jego pomnik oraz zapora z dużą elektrownią wodną. Takich progów, bystrzy i wodospadów jest wiele na kolejnych kilkuset kilometrach – aż do Jeziora Alberta. Rzeka, zwana na tym odcinku Nilem Wiktorii, pędzi na złamanie karku, przeciskając się przez wąskie bramy skalne. Najsłynniejszą z nich są wodospady Murchisona. Jest to rynna o wysokości 40 m i szerokości zaledwie 7 m. Poniżej tej gardzieli rozciąga się najcenniejszy i największy w Ugandzie park narodowy, w którym przy odrobinie szczęścia można zobaczyć tzw. wielką piątkę, czyli słonia, lwa, bawołu, nosorożca i lamparta. 52

048_KA_05_NaukaNil-kor.indd 52

11-04-14 15:33

Zdjęcie/Credits: Panos Pictures/EK Pictures, NGS/FPM

next few hundred miles – as far as Lake Albert – abound in ledges, rapids and waterfalls. The section known as the Victoria Nile rushes on to force its way across narrow rocky gorges. The most famous are the Murchinson Falls. The gorge is 40 metres high and barely 7 metres wide. Uganda’s biggest and best national park extends below. With a bit of luck, you might even spot the “big five” – the elephant, the lion, the buffalo, the rhinoceros and the leopard. The Murchison Falls were formed where the Nile reaches the Great Rift Valley – a massive tectonic valley that stretches thousands kilometres across the eastern part of the African continent. Lake Albert sits at the bottom. The Nile might be the only outflow of this gigantic water reservoir but it is far from being its only inflow. The lake is supplied by countless rivers and streams discharging water from gigantic mountain ranges whose biggest massif is the Rwenzori. Its snow-capped peaks, known as Mountains of the Moon, rise above over 5,000 m above sea level.

verTical river

Fed by equatorial tributaries, the much mightier Nile leaves Lake Albert to head north. It flows majestically across the plains of northern Uganda. This section of the river is navigable. Now, the Nile has to cross the mountains of southern Sudan where it narrows and picks up speed. It becomes a mountain river once more, only this time it’s carrying ten times as much water. It falls around 200 m over a distance of about 150 km. The river is known as the Bahr al Jabal or the Mountain Nile in Arabic. The greatest challenge is not the boulders but the enormous Sudd wetlands at the foot of the mountains. Sudd covers more than 100,000 sq. km. The river slows down as if it has lost its direction in the swamps and loses water at lightning speed in the blazing equatorial sun. This dramatic evaporation is not compensated for by the infrequent rains which fall every few months. The Nile finally finds its way out as the White Nile and heads north. Precipitation becomes scarcer with each kilometre. The river is now only fed by right-bank tributaries coming from the Ethiopian Highlands. Its key inflow is the Blue Nile. The two rivers join in Khartoum.

fourth cataract will perish as soon as Sudan completes a dam currently under construction.

Tamed river

Above Aswan the river floods many kilometres of land, and its valley is 20 km wide. The soil here has been irrigated and farmed for thousands of years. “Egypt is the gift of the Nile” wrote the Greek historian Herodotus. The Pharaohs frequently used armed force against any neighbour so foolhardy as to dare deplete the river’s resources. The ancient Egyptians believed the gods had granted them exclusive rights to the Nile. Anyone who did not go along with this version of events was treated as a mortal enemy who threatened the economic foundations of the state. All subsequent rulers of this land have adopted a similar view. The Nile culminates in a delta that stretches 200 km north of Cairo to the shores of the Mediterranean. Being formed by silt carried by the river, the delta is much younger than the river. Scientists estimate that it only began to build up 6,000-7,000 years ago, filling in what was once a shallow sea. The new land was almost immediately occupied by farmers. Today, the delta has an area of 25,000 sq. km and around 35 million inhabitants, making it one of the most densely populated areas in the world and thanks to the Aswan Dam it is also one of the most attractive parts for tourists all year round. ☐

changing river

The Blue Nile originates in Lake Tana, 1,800 m above sea level in the Ethiopian Highlands. The river carries copious quantities of water in summer when the humid monsoon winds come in from the Indian Ocean. It becomes a rapid river which shrinks dozens of times during the dry season, which lasts from January until May. Water in May is so scarce that, without the White Nile, the river would be dry during spring. The Blue Nile floods regularly, supplying the fertile silt that gave rise to the Egyptian civilisation. From Khartoum until the estuary – a distance of approximately 3,000 km – the world’s longest river has to fend for itself, save for intermittent streams. The Nile first veers along giant meanders to bypass the lava fields of the Bayuda Desert, which is a part of the Sahara. Its valley becomes narrow and inhospitable. ntic Nasser Dam, built in the 1950s after the erection of the Aswan Dam. The

Krokodyl nilowy może mieć 5,5 m długości i ważyć 1 tonę. The nile crocodile may be up to 5.5 metres long and weigh 1 tonne.

048_KA_05_NaukaNil-kor.indd 53

11-04-14 15:33

nauka extreme ■ extreme science

There are plenty of tourists on the nile near Luxor. no wonder as the city is called the largest open-air muesum on earth.

kradłami. W zwrotnikowym słońcu błyskawicznie traci wodę. Intensywnego parowania nie są w stanie zrównoważyć opady deszczu, który zjawia się tutaj tylko na kilka miesięcy. W końcu Nil, teraz już nazywany Białym, odnajduje drogę. Wiedzie ona na północ. Z każdym kolejnym kilometrem opady deszczu będą coraz rzadsze. Teraz może liczyć tylko na prawostronne dopływy docierające z Wyżyny Abisyńskiej. Najważniejszym z nich jest Nil Błękitny. Obie rzeki spotykają się w Chartumie.

Zmienna rZeka

Nil Błękitny wypływa z górskiego jeziora Tana leżącego na wysokości 1800 m n.p.m. Niesie mnóstwo wody w sezonie letnim, kiedy to nad Wyżynę Abisyńską docierają wilgotne wiatry monsunowe znad Oceanu Indyjskiego. Zmienia się wtedy w rwącą rzekę. Za to w porze suchej trwającej od stycznia do maja jest kilkadziesiąt razy mniejszy niż latem. W maju wody w nim jest tak mało, że gdyby nie płynąc y od równika Nil Biały, rzeka wysychałaby na kilka wiosennych miesięcy. Z kolei bez Nilu Błękitnego

nie byłoby regularnych wylewów dostarczających żyznych namułów, na których wyrosła cywilizacja egipska. Od Chartumu aż do ujścia, czyli na długości ok. 3 tys. km, najdłuższa rzeka świata może liczyć już tylko na siebie, jeśli nie liczyć okresowo funkcjonujących cieków. Nil najpierw zatacza wielkie meandry, omijając lawowe pola pustyni Bajjuda będącej częścią Sahary. Jego dolina jest tu wąska i niegościnna.

OkiełZnana rZeka

Poniżej Asuanu rzeka rozlewa się, miejscami na wiele kilometrów, a jej dolina osiąga szerokość nawet 20 km! Ziemia jest tu nawadniana i użytkowana rolniczo od tysięcy lat. Egipt jest darem Nilu – pisał grecki historyk Herodot. Faraonowie nieraz orężnie upominali sąsiadów, aby ci nie ważyli się umniejszać zasobów wodnych rzeki. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że otrzymali ją od bogów na wyłączność, a każdy kto nie zgadzał się z tą opinią, był traktowany jak śmiertelny wróg zagrażający fundamentom ekonomicznym państwa. Zwieńczeniem Nilu jest delta rozpoczynająca się na północ od Kairu, a kończąca 200 km dalej, na brzegu Morza Śródziemnego. Powstała z namułów niesionych przez rzekę, od której jest znacznie młodsza. Naukowcy oceniają, że zaczęła się tworzyć dopiero 6–7 tys. lat temu. Wcześniej było tu płytkie morze. Niemal natychmiast na tym nowym lądzie pojawili się rolnicy. Dziś delta ma powierzchnię 25 tys. km² i jest zamieszkała przez blisko 35 mln ludzi. To jeden z najgęściej zaludnionych regionów świata, a dzięki tamie w Asuanie również jeden z najbardziej atrakcyjnych turystycznie – i to bez względu na porę roku. ☐

Zdjęcie/Credits: Laif/EK Pictures

nil pod Luksorem pełen jest turystów. nic dziwnego, skoro miasto zwie się największym muzeum świata na wolnym powietrzu.

048_KA_05_NaukaNil-kor.indd 54

11-04-14 15:33

CMY

Warsaw Złote Tarasy

Arkadia

Klif

Galeria Mokotów

Promenada

Wola Park

Domoteka

BIZNES – INSPIRACJE ■ BUSINESS – INSPIRATIONS

Nadciąga chmura innowacyjności ROZMAWIA: Marcin

Cichoński

Wielu czytelników z hasłem „cloud” ma w tym momencie do czynienia po raz pierwszy. Wytłumaczmy, na czym polega przełomowość tego rozwiązania, jakie są plusy w stosunku do tych dotychczas znanych. Na początek proszę powiedzieć, czym „chmura” jest i na czym polega korzystanie z niej? Na początek sądzę, że warto odczarować termin cloud – czyli po prostu chmura, a precyzyjnie: obliczanie w chmurze. Pojawił się on już parę lat temu. Najmocniej funkcjonuje oczywiście w branży IT. Natomiast w tej chwili zaczyna przybliżać się do użytkownika końcowego, do firm, do nas wszystkich. Dotychczasowy sposób korzystania z oprogramowania polegał na tym, że instalowaliśmy coś na lokalnym komputerze lub własnych serwerach. Cloud computing zwalnia w tej chwili użytkowników końcowych i firmy z posiadania oprogramowania u siebie, a także kupowania drogich serwerów. Dziś mała firma może – a nawet powinna – korzystać z rozwiązań informatycznych, które były dostępne dotychczas tylko dla dużych korporacji. Ograniczenie dostępności wynikało przede wszystkich z wysokich kosztów zakupu infrastruktury i licencji. Dziś przedsiębiorca wynajmuje to wszystko od dostawcy. Cloud jest chwalony przez wielu właścicieli firm. Proszę powiedzieć, co zyskają, przechodząc na tę formę organizowania pracy? Przedsiębiorcy zyskują praktycznie natychmiast. Firma staje się bardziej elastyczna i może szybko re-

agować na własne potrzeby. A co najistotniejsze, koszty stają się dużo niższe dzięki systemowi subskrypcji usług. O tym, że jest to dobry sposób funkcjonowania dla biznesu, mówią same liczby. W przypadku 52 największych gospodarek świata rozwój tego nowego modelu dostępu do zasobów informatycznych może w latach 2009–2013 wygenerować nawet 800 mld dol. dodatkowego dochodu. Suma ta przełoży się nie tylko na dodatkowe przychody podatkowe, ale stanie się fundamentem rozwoju dla całkiem nowych modeli biznesowych i segmentów. Pracodawcy zapytają w pierwszej kolejności o to, jakie są koszty chmury. Oczywiście decydują realia biznesowe. Cloud computing to oszczędności zarówno dla małych, jak i dużych firm. Zamiast płacić za całą licencję na jedno stanowisko, można ją zamówić w postaci chmury. Wtedy zamiast jednorazowego, dużego wydatku miesięcznie płacimy dużo mniej. A w sytuacji, gdy nie będziemy potrzebowali tej licencji, po prostu z niej zrezygnujemy. Kupując rozwiązanie pudełkowe, musielibyśmy pogodzić się z tym, że ta licencja przez pewien czas nie będzie dla nas zarabiać. Szybkość wymiany informacji i stały dostęp do niezbędnych danych, bez względu na fizyczną lokalizację pracownika, są obecnie jednym z kluczowych czynników wpływających na zwiększanie konkurencyjności firmy na rynku. Pakiet firmy Microsoft, Business Productivity Online Standard Suit oferuje firmom elastyczne zarządzanie pakietem usług w niego wchodzących w zależności od ich aktualnych potrzeb. W jego skład wchodzą znane cztery programy: Exchange, SharePoint, Live Meeting oraz Office Communications. A za całość pakietu w ramach jednej licencji – można też kupować osobno poszczególne elementy – firma płaci tylko 8,5 euro.

Zdjęcia/Credits: M.P.

O tym, co to jest chmura, a raczej obliczanie w chmurze, czy ﬁrmy będą mogły zrezygnować z posiadania u siebie oprogramowania, a także kupowania drogich serwerów, rozmawiamy z dyrektorem działu Business & Marketing Organization ﬁrmy Microsoft, Przemysławem Szuderem.

056_KA_05_Microsoft-kor.indd 56

11-04-15 10:59

Tekst powstał przy współpracy Microsoftu Klienci zapytają też o bezpieczeństwo. W szczePrzedstawiciele mniejszych firm często do innogólności w korporacjach posiadających setki rozwacji informatycznych podchodzą bardzo scepsianych po całym kraju punktów sprzedaży i kotycznie. Mówią: ani my, ani nasi pracownicy nie operatorów dba się o to, by żadne informacje będziemy w stanie szybko i sprawnie nauczyć się wrażliwe nie trafiły do konkurencji. nowego systemu. Klient korzystający z chmury MiAplikacje w chmurze są tym samym crosoft dostaje gwarancję bezpieoprogramowaniem co oprogramoczeństwa w umowie, która spoCloud computing to wanie zainstalowane na komputerządzona jest w języku polskim. rze. System w praktyce jest taki sam oszczędności i dla Większość centrów Microsoftu dla – po prostu sposób dotarcia do niego małych, i dla dużych jest inny. Rozumiemy obawy dotyusług online przeszło certyfikację ﬁrm. Zamiast płacić za czące zmiany. Bo oznacza to też 27001: 2007. całą licencję, można ją zmiany w sposobie funkcjonowania Dodatkowo Microsoft jest jednym zamówić w postaci działu IT przedsiębiorstwa. Ale staz sygnatariuszy porozumienia Safe chmury. Szybkość ramy się wskazywać przede wszystHarbor o przesyłaniu danych mięwymiany informacji, kim, że cloud computing jest tak dzy USA a Unią Europejską. Oznacza to, że dane składowane w nich bez względu na naprawdę szansą dla firmy wejścia są w pełni bezpieczne i nie mogą lokalizację pracownika, w zupełnie nowy wymiar funkcjobyć udostępniane innym osobom to obecnie kluczowy nowania całego biznesu. poza ich właścicielami, czyli firmaczynnik decydujący Jakie są wymagania organizacyjne mi, które je składują w ramach o sukcesie ﬁrmy. i sprzętowe przed implementacją umowy z Microsoftem. Zazwyczaj chmury i ile czasu musi upłynąć od dane te ze względów bezpieczeńpodjęcia decyzji o przejściu na ten stwa przechowywane są w dwóch miejscach – czasystem do realnego rozpoczęcia pracy na nim? sami, by podwyższyć standardy zabezpieczeń, są Firma musi po prostu podjąć decyzję. W przypadku trzy takie miejsca. Gdy dane trafiają do centrum daprostego rozwiązania BPOS Microsoft potrzebuje nych, mogą opuścić je bez zgody właściciela tylko 15 minut, by przenieść firmę w chmurę. W sytuacji w jeden sposób – w postaci pyłu, na który mielone bardziej skomplikowanego rozwiązania czas ten są dyski po zakończeniu ich trwałości technologiczoczywiście się wydłuża. Ale liczymy go w dniach, nej. Ze względów logistycznych Microsoft przechoa nie jak w przypadku tradycyjnych wdrożeń wuje dane po rozwiązaniu umowy przez 3 miesiące. – w tygodniach czy miesiącach. Po tym okresie, jeżeli migracja danych z chmury Cała filozofia chmury skupia się na tym, że każMicrosoft do innego dostawcy przebiegła pomyślda firma może z niej korzystać – bez wzglęnie, dane te są usuwane. du na jej rozmiar. ☐ REKLAMA

056_KA_05_Microsoft-kor.indd 57

11-04-14 15:34

W CHMURACH ■ UP IN THE AIR

Rejs, czyli koncert na dwa fortepiany A Flight, or a Sonata for Two Pianos Krzysztof Krawcewicz

Co robią piloci, gdy drzwi od kokpitu są zamknięte? Najkrótsza odpowiedź brzmi: grają koncert. What do pilots do once the cockpit doors are closed? The short answer is that they play a sonata.

The Embraer 145 cockpit. LOT has ﬁve such aircraft in its ﬂeet.

asażer rzadko ma okazję do kontaktu z pilotami w czasie rejsu. Kapitana widuje jedynie przez okno, wsiadając do samolotu, gdy ten, bardzo zajęty, przegląda jakieś papiery. Z kolei wychodząc z samolotu, gdy drzwi kokpitu są uchylone, możemy zobaczyć drugiego pilota. On też jest bardzo zajęty, wypełniając druki. Czy ten kokpit to jakieś biuro? Jak to możliwe, że samolot rejsowy (nawet gdy jest to olbrzymi airbus 380 z 800 osobami na pokładzie) prowadzi tylko dwóch ludzi? Przecież kilkanaście lat temu latały jeszcze na trasach europejskich samoloty, których załogę stanowiło pięć

assengers rarely get to see the pilot during a flight. On rare occasions, while boarding the plane, they catch a glimpse of the captain browsing through some papers in the window. And as they are leaving the deck, and the cockpit doors are ajar, they may see the second pilot who is equally busy filling in forms. Is the cockpit some kind of office? How is it possible that a liner (even the giant Airbus 380 which carries 800 passengers) can be flown by only two people? Only a decade ago, European flights were supported by five-man crews of two pilots, a mechanic, a navigator and a radio operator. Technological progress has whittled

Zdjęcia/Credits: East News

Kokpit embraera 145. PLL LOT mają pięć takich maszyn.

058_KA_05_W chmurach-kor.indd 58

11-04-15 10:59

osób: oprócz pilotów – mechanik, nawigator i radiooperator. Postęp techniki sprawił, że dziś dwaj piloci w zupełności wystarczają. A dają radę dzięki temu, że każda ich czynność i ruch są dokładnie przewidziane i opisane w instrukcjach (manuals) oraz w listach kontrolnych (check-lists), w myśl zasad współpracy w załodze wieloosobowej (Multi Crew Cooperation). Piloci są jak muzycy grający w duecie na dwa fortepiany, z których każdy musi wykonać bezbłędnie swoją partię nut. Gdy pasażer sadowi się na swoim miejscu, nie zna na ogół osoby, w sąsiedztwie której spędzi ten lot. Wszystkim rządzą systemy rezerwacji – decyduje przypadek. Nie uwierzycie, ale z pilotami jest podobnie! Załogi już dawno nie latają w stałych zespołach. Kapitan dowiaduje się, kto będzie jego drugim pilotem, na krótko przed lotem. Dwaj piloci pracujący w jednej dużej linii na tym samym typie samolotu mogą latami nie trafić na siebie dwa razy! Jak to się dzieje, że ten „koncert na dwa fortepiany”, jakim jest rejs, zawsze się udaje, mimo że muzycy spotykają się na scenie po raz pierwszy? Wszystko dzięki procedurom kokpitowym, które piloci mają opanowane do perfekcji. Gdy oklaskujemy artystę za udany koncert, nie myślimy o tym, że to był tylko mały wycinek jego pracy, za którym stoi wiele godzin codziennych mozolnych ćwiczeń. Podobnie jest z pilotami. To, co wykonują w trakcie lotu, to tylko zwieńczenie wielogodzinnych, wyczerpujących treningów symulacyjnych przeprowadzanych po to, by nie stracili biegłości i płynności ruchów. W symulatorze piloci też spotykają się w różnym składzie, bez możliwości przećwiczenia z konkretnym partnerem danego scenariusza lotu. A tych scenariuszy jest bardzo wiele... Rosnący stopień komputeryzacji współczesnego samolotu skłania do snucia wizji samolotu bez pilota, a przynajmniej marginalizowania jego roli. Bo skoro wszystkie niezbędne podczas rejsu czynności są rozpisane na cztery ręce, to czy nie można ich po prostu zautomatyzować? Ale załóżmy, że raz w całej karierze pianisty zdarzy się, że nuty, z których ma grać koncert, zwieje mu wiatr. Jeżeli jest prawdziwym artystą, to koncertu nie przerwie. Tak samo jest z pilotem. Sens jego pracy nie polega na tym, że „umie latać” samolotem, lecz na tym, by w tej jednej sytuacji, kiedy wszystkie procedury nie znajdą zastosowania, potrafi ł zaimprowizować i to w duecie. Panie i Panowie, brawa dla artystów po każdym locie są w pełni uzasadnione! ☐

Jak to możliwe, że nawet ogromny samolot prowadzi tylko dwóch ludzi? Dają radę dzięki temu, że każda ich czynność i ruch są dokładnie przewidziane i opisane. How is it possible that even a huge aircraft can be ﬂown by only two people? It is because everything the pilots do is accurately anticipated and described by manuals. that down to the two pilots. Everything they do is accurately anticipated and described by manuals and check-lists in line with the Multi Crew Cooperation principle. Just like musicians playing a concerto for two pianos, each pilot has to play his part flawlessly. Passengers seldom know the people sitting next to them. Their fellow travellers are the fortuitous outcome of reservation systems and seating arrangements. Believe it or not, the same goes for pilots! The days of fi xed flight crews are long gone. The captain finds out who the second pilot is shortly before the flight. Two pilots flying the same type of aircraft for a major airline may never get to fly together again! So how is it that the “sonata for two pianos”, or the flight, is always a success despite the fact that the musicians are often meeting onstage for the first time? The key to success are the cockpit procedures which the pilots have mastered to perfection. When we applaud an artist for his or her fabulous performance, we don’t see it as a tiny fragment of his or her work, the fruit of long hours of laborious daily practice. The same goes for pilots. Their performance during the flight is the culmination of many hours of exhausting simulations conducted to reinforce their skills and fluency of movements. Pilots are paired up at random during flight simulations. This way, they cannot rehearse possible flight scenarios – of which there are many. Given the progressive computerisation of modern aircraft, we might be tempted to envision an unmanned plane or an aircraft which at least minimises the role of the pilot. Couldn’t we simply automate all the essential flight activities now scored for four hands? A true artist can go on playing, even when the wind blows the music away. So can a true pilot. The essence of their work is not so much that they “know how to fly a plane” but that they can improvise as a duo when they encounter a situation not provided for in the procedures. Ladies and gentlemen, give these artists the applause that is their due! ☐ 59

058_KA_05_W chmurach-kor.indd 59

11-04-15 10:59

SMAK LUKSUSU ■ TASTE OF LUXURY

Łzy aniołów Angels’ Tears Joanna Lamparska

Diamenty najlepszymi przyjaciółmi kobiet? Być może, choć inne powiedzenie mówi, że diamenty noszą panie „tylko” bogate, zaś perły – bogate i eleganckie. Are diamonds really a girl’s best friend? Perhaps, but another saying claims that diamonds are worn by rich women and pearls by women who are both rich and chic.

060_KA_05_Smak Luksusu-kor.indd 60

11-04-14 15:37

ystarczy ich subtelny sznur, żeby szarą myszkę zamienić w damę. Perły zawsze były symbolem luksusu. Nosiły je królowa Wiktoria i caryca Katarzyna. Najsłynniejsze perły starożytności należały do Kleopatry. To właśnie władczyni Egiptu, aby pokazać Markowi Antoniuszowi siłę swojej miłości, ale też okazać wzgardę dla bogactwa, rozpuściła w winie jedną ze swoich cennych pereł. Tak przygotowaną miksturę wypiła, robiąc może wrażenie na Rzymianinie, ale nie na swoich kapłanach. Magowie wiedzieli bowiem, że rozpuszczone perły to cudowny środek na zachowanie urody.

TEŻ ZE SŁODKICH WÓD

Perły są delikatne. Trzeba je przechowywać osobno, najlepiej w jedwabnych woreczkach. Ale ta delikatność powstaje z bólu. Kiedy do wnętrza muszli wpadnie obce ciało, najczęściej ziarnko piasku, mięczak zaczyna się bronić. Pokrywa intruza taką samą substancją, jaka tworzy muszlę. Tak rodzi się perła. Zwykle ma ok. 8–11 mm średnicy – jeśli jest większa, ponad 14-milimetrowa, od razu zyskuje na cenie. Dawniej wierzono, że rodzicami pereł były anioły, których łzy, wpadając do morskiej wody, zamieniały się w klejnoty. Stąd też określenie „diamenty morza”, mimo że perły naturalne, nazywane prawdziwymi, występują również w zbiornikach słodkowodnych. Zazwyczaj są białe lub kremowe, bywają jednak również zielone, różowe, niebieskie i brązowe. Najrzadsze są perły czarne. W Persji wierzono, że są owocem burzowego nieba. Znaczenie ma też kształt. Choć niemal każdemu kojarzą się ze sznurem okrągłych, regularnych kremowych kulek, to anielskie łzy mogą mieć mnóstwo kształtów. Jubilerzy najbardziej cenią oczywiście te kuliste, ale jak na ironię, pełen przepychu kierunek w sztuce, barok, wziął swoją nazwę od nieregularnego kształtu perły – barocco.

Zdjęcia/Credits: East News (2), Bew

PRAWIE CZYNI RÓŻNICĘ

Aż 87 proc. wszystkich naturalnych pereł pochodzi z Zatoki Perskiej. Odłowy prowadzi się również u wybrzeża Morza Czerwonego, Sri Lanki, Haiti, Florydy oraz Japonii, a także na wysokości Madagaskaru. Urzędy odpowiedzialne za gospodarkę morską poszczególnych krajów udzielają specjalnych licencji na połowy. Coraz częściej jednak nurkowie zamiast pereł

PIĘKNA PANI MIAŁA PECHA Najsłynniejszy, przeklęty sznur pereł nosiła Daisy Hochberg von Pless, jedna z najpiękniejszych kobiet przedwojennej Europy. Pani na zamku Książ i w Pszczynie podczas podróży poślubnej dostała od męża naszyjnik z pereł, który miał sześć metrów długości. Ciążyła na nim klątwa poławiacza pereł, który zginął podczas nurkowania. Daisy całe życie wierzyła, że perły stają na drodze jej szczęścia. Nie była szczęśliwa w małżeństwie, o mało nie umarła podczas trzeciego porodu, losy jej dzieci były tragiczne. Choć rzadko wkładała perły, kazała się z nimi pochować. Może nieszczęścia Daisy wynikały z tego, że zapomniała o tradycji – według tej każdy, kto chciałby perły nosić, musi kupić je sobie sam. Inaczej przynoszą pecha.

Od XVI wieku perły pozyskiwano również na terenach obecnej Polski, z rzeki Kwisy. Piękne, niebieskawe perły obrabiano do XVIII wieku w Miłoszowie.

szukają perłopławów do ich hodowli. Romantyczne tradycje podtrzymują poławiacze z Polinezji, którzy nurkują na głębokość 25–30 m, po prostu wstrzymując oddech. Robią to czasami kilkanaście razy dziennie. Niestety z 8 tys. naturalnych pereł zaledwie około 20 sztuk nadaje się do wykorzystania w wyrobach jubilerskich, stąd ich wysoka cena. Jednak odkąd w 1893 r. Kokiti Mikimoto wyprodukował wysokiej jakości perły hodowlane, rynek się zmienił. Japońskie kamienie są prawie nie do odróżnienia od naturalnych i znacznie tańsze. Ale to „prawie” czyni ogromną różnicę. Podczas gdy sznur sztucznych pereł można kupić już za kilkaset złotych, te prawdziwe mają ceny z kilkoma zerami. Najdroższa perła to Lao-tze. Wyłowił ją w 1934 r. filipiński poławiacz. Ważyła aż 6,4 kg i została wyjęta z 450-letniej muszli prawie 3-tonowego małża giganta. W 1999 r. wartość perły szacowano na 40 mln dol. ☐

Since the 16th c. pearls were also harvested in the territory of today’s Poland, from the Kwisa river. Beautiful bluish pearls were processed in Miłoszowiec until the 18th c..

2| 1|Coco Chanel, matka współczesnej elegancji, nie zapominała o perłach. Coco Chanel, the godmother of modern fashion, never forgot her pearls. 2|Trwoniąc pieniądze na perły, Maria Antonina zdobyła przydomek Madame Deﬁcit. Wasting money on pearls earned Marie Antoinette the nickname 'Madame Deﬁcit'.

060_KA_05_Smak Luksusu-kor.indd 61

11-04-14 15:37

smak luksusu ■ taste of luxury marbles, they may have lots of colours and shapes. Jewellers find the spherical ones most attractive. Ironically, the most intricate and refined art movement, the Baroque, took its name from an irregularly shaped pearl called barocco.

AlmosT buT noT quiTe

Farms such as the one above located along the Australian coastline are not very romantic but make pearl harvesting more economical.

pearl necklace is enough to transform a plain Jane into a lady. Pearls have always been a success symbol. Great ladies like Marie Antoinette, Queen Victoria and Catherine the Great have all donned pearls. Yet the most famous pearl necklace of all time belonged to Cleopatra. This ancient Egyptian empress dissolved one of her precious pearls in wine to prove her love for Mark Antony and demonstrate her disdain for wealth. She then drank the solution. This might have impressed the Romans but almost certainly not her priests. Magicians knew very well that dissolved pearls had miraculous beautifying properties.

FreshWATer Gems

Pearls are fragile. They have to be stored separately and are best kept in silk bags. But this delicateness is born of suffering. Whenever a foreign body, most often a grain of sand, gets inside the shell, the mollusc begins to defend itself by covering the intruder with the substance that lines the shell. A pearl is born. Pearls typically have a diameter of 8-11 mm. Should the diameter exceed 14 mm, the value will skyrocket. It used to be believed that angels' tears transformed into pearls when they fell in sea water. Hence the term “sea diamonds” for pearls, although natural, or real, pearls can also be produced in fresh water reservoirs. They are most often white or off-white but also come in green, pink, blue and brown hues. Black pearls are the most rare. In Persia, they were believed to be the fruit of a stormy sky. Shape is also of crucial importance. Although people associate pearls with strings of round regular shaped off-white

one unlucky lady The most expensive and cursed pearl necklace was worn by Daisy Hochberg of Pless, one of the most beautiful women in Europe before the war. The lady of Schloss Fürstenstein and of the town of Pless received a six-metre string of pearls from her husband during their honeymoon. Alas, it had been cursed by a pearl diver who died while harvesting pearls. Daisy was certain the pearls were the source of all the bad luck she experienced. She had an unhappy marriage, nearly died in labour, and a tragic destiny awaited all her children Although she very rarely wore the pearls, she requested to be buried wearing them. Few know her place of burial. She must have forgotten about the tradition that if you want to wear pearls you have to get your gem yourself, otherwise they bring bad luck.

Zdjęcia/Credits: Getty Images/FPM

Takie farmy jak ta u wybrzeży Australii są może i mało romantyczne, ale połów z nich dużo tańszy.

Up to 87 per cent of all natural pearls come from the Persian Gulf. Pearls are also harvested in the Red Sea, Sri Lanka, Haiti, Florida and Japan, and near Madagascar. Harvesting licenses are granted by the individual countries. Pearl divers have recently taken to fishing for pearloysters instead of pearls. This is so that pearl production plants can be set up. The romantic traditions are still kept by the pearl divers in Polynesia who dive 25-30 metres underwater while holding their breath. They sometimes do this a dozen or so times a day. Unfortunately, only 20 out of 8,000 natural pearls may be used by jewellers, hence the high price. However, Kōkichi Mikimoto changed the industry forever when he began producing top quality cultured pearls in 1893. The Japanese stones are almost indistinguishable from natural pearls and much cheaper. But that “almost” makes a huge difference. While a string of synthetic pearls can be purchased for a few hundred zlotys, you will need to add at least three zeros for the real deal. The most expensive pearl in the world is the Lao-tze. This gem was fished out of the sea in 1934 by a Filipino diver. The stone weighs 6.4 kg and was harvested out of a shell of a 450-yearold giant-mollusc which weighed nearly 3 tons. The pearl was worth USD 40 million in 1999. ☐

060_KA_05_Smak Luksusu-kor.indd 62

11-04-14 15:37

WYWIAD ■ INTERVIEW

Czołgam operę po ziemi I Turn the Opera Inside Out ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Magdalena

Rigamonti

064_KA_05_Wywiad-kor.indd 64

11-04-14 15:38

Najpierw zaśpiewa w Watykanie na koncercie z okazji beatyfikacji Jana Pawła II, dwa dni później w Wadowicach, gdzie przyszły papież przyszedł na świat. A już 9 czerwca mezzosopranistka Alicja Węgorzewska-Whiskerd w warszawskim Teatrze Polonia da premierę monodramu Diva For Rent. First, she will sing at a concert held in Vatican City to celebrate the beatification of Pope John Paul II, and two days later she will perform in the Pope's home town Wadowice. On 9 June premieres the mezzosoprano Alicja Węgorzewska-Whiskerd's one-character play in Teatr Polonia Diva For Rent. Zobaczyłam siebie w telewizji i wiem, że chociaż kamera poszerza, to i tak uznałam, że czas zadbać o siebie. Cztery kilogramy w trzy tygodnie. I nie złamie się pani? Nie, ja mam strasznie silny charakter. Jak się zaprę, to nie odpuszczam. We wszystkim tak pani ma? We wszystkim. Kiedy sobie wymyśliłam, że będę śpiewaczką, to zostałam. Kiedy chciałam wyjechać za granicę, tam zadebiutować, tam śpiewać, robić karierę, to pojechałam. Nigdy nie tupałam nóżką, nie histeryzowałam, tylko ciężko pracowałam. Wiedziałam, że bez wysiłku niewiele można osiągnąć. Rozumiem, że mogłaby pani leżeć i pachnieć? Mogłabym. Jednak jestem pewna, że byłabym wówczas bardzo nieszczęśliwa. Bo przecież ja mam pracoholizm w genach. Moje życie od czwartego roku życia wyglądało tak: rano normalna szkoła, potem muzyczna, wieczorem do godz. 22 ćwiczenia, a potem odrabianie lekcji. Kiedy poszłam na studia, czułam się jak na wakacjach. Na drugim roku wzięłam sobie przedmioty z trzeciego, bo już się nudziłam. Patrzyli na mnie jak na psychola. Teraz też ma pani wrażenie, że ludzie za panią nie nadążają? Mam wrażenie, że przeganiam siebie, bo nigdy się z nikim nie ścigam, tylko z samą sobą. Aczkolwiek mąż mi niedawno powiedział: zastanów się, czy przez ten swój tryb życia nie wpadniesz w jakąś chorobę. A jak ten pani tryb życia wygląda? Spektakularnie (śmiech). W Teatrze Polonia przygotowuję specjalnie dla mnie napisany monodram Diva For Rent, o tym że artysta to jest człowiek do wynajęcia. Zamierzam odrzeć ope-

I've seen myself on TV and I know that, although people always look fatter onscreen, it’s high time I lost some weight. Four kilograms in three weeks! And you’re not going to give up? No way. I’m extremely strong-willed. I never give up once I’ve set my mind on something. Are you like this about everything? Everything. Once I made up my mind to become a singer, I went ahead and did it. When I wanted to debut abroad and pursue a career outside Poland, I went ahead and did it. No foot stamping, no hysterics, just plain, hard work. I knew I wouldn’t get far without effort. You could just lie in bed and smell nice? I could. But I’m sure this would make me very unhappy. I’m a born workaholic. Since I was 4, my life has been: regular school in the morning, music school in the afternoon, practice until 10 pm, and finally homework. When I went to university, I felt as if I were on vacation. I took third year subjects in second year out of boredom. People treated me like some sort of freak. Do you still get the impression that people can’t keep up with you? I get the impression that I’m outrunning myself. I’m only competing with myself. However, my husband recently asked me to stop and think about whether this hectic lifestyle risked making me sick in some way. How does your lifestyle look? It’s spectacular (laughs). I’m currently rehearsing a one-character play at Teatr Polonia entitled Diva For Rent. It’s about artists being people who can be hired to do different things and it was written especially for me. My intention is to show opera in a more contemporary way. I crawl onstage and do lots of unexpected things. But before the play premieres, on 29 April I will be performing at a concert at the Hole See to celebrate the beatification of Pope John Paul II for RAI television, and later on 1 May in Wadowice 65

064_KA_05_Wywiad-kor.indd 65

11-04-14 15:39

Śmieszy mnie, gdy ktoś dzwoni do mnie o godz. 11 i pyta, czy mnie obudził. Codziennie wstaję o 7 rano i działam. It makes me laugh when people call me at 11 am and ask if they had not woken me up. I am up and running at 7 am.

rę z patyny i koturnowości. Czołgam ją po ziefor the Polsat channel. And after the theatre premi, odkrywam wszystkie kulisy. miere, I’ll be singing at the concert to launch PoAle przed premierą, 29 kwietnia, śpiewam w Waland’s presidency in the European Union. tykanie na koncercie z okazji beatyfikacji Jana Do you have a helping hand, a personal assistPawła II dla telewizji RAI, a 1 maja w Wadowiant perhaps? cach dla telewizji Polsat. A po premierze – konI do but I’m difficult to work for, as I demand as cert na rozpoczęcie polskiej prezydencji. much from others as I do from myself. And I alA jakąś pomocną dłoń, asystentkę pani ma? ways feel that I can do everything better myself. Mam, ale ja jestem dość trudna, bo dużo wymaI feel the need to sing after rehearsing because, gam od siebie i tyle samo od innych. I zawsze well, because I’m an opera singer. My 9-year-old dochodzę do wniosku, że sama zrobię najlepiej. daughter comes home from school in the Po próbie muszę pośpiewać, bo przecież jestem evening and it’s the same educational mill I went śpiewaczką operową. Wieczorem ze szkół wraca through. I get to be a mother for a few hours and moja 9-letnia córka, która jest w takim samym when my daughter goes to bed I sit down at the edukacyjnym kieracie, w którym ja byłam kiecomputer and become a business woman. My dyś. Przez kilka godzin jestem matką, a kiedy StartSmart foundation runs a crèche and a kincórka idzie spać, ja siadam do komputera, bo dergarten and will soon begin building a school jestem przecież jeszcze bizneswoman. Moja in Warsaw's Wilanów district. fundacja StartSmart prowadzi żłobek, przedWhy did you become involved in education? szkole i zaraz zaczyna budowę szkoły. My daughter is bilingual and when I was looking Dlaczego się pani edukacją zajęła? for a kindergarten for her I realised there was no Bo moja córka jest dwujęzyczna i kiedy zaczękindergarten that would satisfy all my needs and łam szukać dla niej przedszkola, okazało się, że expectations. nie ma takiego miejsca, z którego byłabym zaDo you still travel a lot? dowolona. I sure do. I’ve recently been to Kuwait, Qatar, Ale jeździć pani nie przestała? Bahrain, New York city, and all these places in A gdzież tam. Ostatnio Kuwejt, Katar, Bahrajn, just five weeks. People associate suitcases with Nowy Jork – wszystko w ciągu pięciu tygodni. vacations but for me a suitcase means work. Ludziom walizka kojarzy się z wakacjami, Do you feel you are on a mission to promote a mnie z pracą. Poland around the world? Czy pani czuje, że ma jakąś misję, że Polskę na I never used to think like that. But people kept tellświecie promuje? ing me that I made a great ambassador for Poland. Kiedyś zupełnie o tym nie myślałam. Ale luI speak four languages so I dzie zaczęli mi powtarzać, że jestem can communicate with Alicja Węgorzewska-Whiskerd świetną ambasadorką Polski. Mówię just about anyone. It w czterech językach, więc w zasamakes no differŚpiewaczka operowa, edukację muzyczną dzie ze wszystkimi się komunikuence to me who rozpoczęła od nauki gry na fortepianie. Zagrała w serialu Dom nad Rozlewiskiem. Nagrała ścieżkę ję. Nie ma dla mnie różnicy, dla my audience is. dźwiękową do ﬁlmu Wiedźmin, za którą otrzymała Złotą kogo śpiewam, czy to najwiękIt could be the Płytę. Wystąpiła w programach TVP: Jaka to melodia? sza śmietanka towarzyska, czy world elite or oraz (jako jurorka) Bitwa na głosy. ludzie w małej miejscowości. people in a Opera singer and actress. Starred in a popular TV show Dom Stała się pani popdiwą? small town. nad rozlewiskiem. She recored the soundtrack to Polish hit Niektórzy zazdrośnicy zarzucaHave you beThe Witcher for which she won a golden record. Took part in a number of TV entertainment shows as a juror ją mi, że się rozdrabniam, bo biocome a pop (Bitwa na glosy) and performer in rę udział w programach telewimusic diva? Jaka to melodia? on TVP. zyjnych, w popowych koncertach. ZaSome jealous people wsze im mówię, że Pavarottim nie jeaccuse me of doing too stem, ale przecież on też śpiewał ze Spice many things at once beGirls i nikt nie uważał, że to grzech. Kiedy po cause I take part in television shows moich koncertach albo po programach, w któand perform at pop concerts. I always say that I’m rych biorę udział, ktoś choć trochę zainteresuje no Pavarotti, but he sang with the Spice Girls and się operą, to przecież tylko dobrze. ☐ nobody called it a sin. ☐

Zdjęcie/Credits: Maksymilian Rigamonti

WYWIAD ■ INTERVIEW

064_KA_05_Wywiad-kor.indd 66

11-04-14 15:39

Przekraczamy granice

W SPRZEDAŻY OD 9 MAJA!

❚ PODRÓŻ ŻYCIA DO NEPALU ❚ ODKRYWAMY NIEDOSTĘPNE SZLAKI EUROPY ❚ AKCJA TRAVELERA: JEŹDZISZ NA WÓZKU – RUSZAJ W ŚWIAT! DOŁĄCZ DO NAS! www.facebook.com/ngtraveler

NGT_0511 do Kaleidoscope.indd 1

4/11/11 4:16:37 PM

POLSKA MARKA ■ POLISH BRAND

Lody od pokoleń i na pokolenia Ice Cream for All Generations Krzysztof Szczepaniak

To nie międzynarodowe ﬁrmy, ale Zbigniew Grycan (na zdj. obok) wyznacza kierunki zmian na polskim rynku lodów. Jak on to robi? „Połączyliśmy rzemiosło z przemysłem” – tłumaczą jego pracownicy. It’s not the large multinationals that set the trends on the domestic ice cream market, it’s Zbigniew Grycan. How does he manage it? “We’ve combined craftsmanship with industry”, explain his employees.

MOCNE WEJŚCIE

W 2001 r. Grycan postanowił sprzedać swoje pierwsze dziecko, Zieloną Budkę. Wówczas wszystko wskazywało na to, że odchodzi na emeryturę, tymczasem on postanowił zainwestować w stworzenie marki lodów pod własnym nazwiskiem. Jako pierwszy w Polsce zaczął sprzedawać lody premium (lepszej jakości, w wyższych cenach) na skalę masową w rozwijanej sieci własnych lodziarni oraz w supermarketach. Dziś nie sposób zaprzeczyć, że to właśnie dzięki jego marce Polacy dużo chętniej kupują na spotkania rodzinne lody w pojemnikach. Okazało się bowiem, że lody z hipermarketu nie muszą smakować gorzej niż te z lodziarni – też można znaleźć w nich dużo owoców czy spore kawałki czekolady. Grycan postanowił nie robić lodów impulsowych ani tanich lodów z proszków i koncentratów. Choć wie, że w sieciowych sklepach litr lodów można kupić już za 3 zł, to akurat o ten rynek bić się nie zamierza. – Dla mnie lody są całym życiem,

STRONG ENTRANCE

In 2001 Grycan decided to sell the Zielona Budka (Green Box), the first brand he had created and popularised. While everyone was waiting for him to retire, Grycan decided to invest in creating a new brand under his own name. He was the first in Poland to begin selling premium ice cream (a high-end product at a slightly higher price) available on the mass market, including supermarkets. Few would argue that it is thanks to Grycan that Poles are much more willing to purchase ice cream in half-litre and litre boxes to eat at home. What Grycan understood was that ice cream from the supermarket could taste just as good as ice cream from the ice cream parlour and that it could have just as high a content of fruit and chocolate. Grycan decided not to produce ice cream that was purchased on impulse or cheap ice cream produced with the use of instant powder and concentrates. Although he is well aware that a litre of ice cream can be purchased for PLN 3 in chain stores, he has no intention of fighting for a share of this sector of the market. “Ice cream is my life and my professional passion and I know how to make ice cream

Zdjęcia/Credits: M.P.

iedy 7 lat temu otwierał fabrykę lodów w Majdanie pod Warszawą, wielu nie wierzyło, że jego nowa firma przetrwa. Bo rynek lodów był już podzielony między zagraniczne koncerny.

even years ago, when Grycan opened his ice cream plant in Majdan near Warsaw, few believed that the new producer stood any chance on the market. At the time, the international ice cream giants had carved the domestic market up between them.

068_KA_05_Polska markaGrycan-kor.indd 68

11-04-15 11:00

pasją zawodową i ja wiem, jak je trzeba zrobić, żeby smakowały każdemu. Lody robił mój dziadek, mój ojciec i robię ja, moja żona i córka – tłumaczy Grycan.

JESTEM TRADYCJONALISTĄ

Dziś wielu w tej branży mówi, że jest szaleńcem. Śmietana kremówka do jego lodów przywożona jest codziennie do zakładu w cysternach w postaci płynnej. Owoce takie jak kiwi czy ananasy pracownicy obierają ręcznie. Na sorbety zamiast esencji wyciska się sok z dziesiątków ton cytryn. Dziś mało kto produkuje lody tak jak on, wyłącznie na naturalnych składnikach. Jeden z pracowników o tym systemie produkcji mówi: myśmy połączyli rzemiosło z przemysłem. Czy to rzeczywiście możliwe przy produkcji lodów na całą Polskę, w firmie zatrudniającej tysiąc osób? – Mamy zaufanie do ludzi, którzy pracują z nami od lat, ale też wszystkiego doglądamy sami. Ja, żona, córka codziennie kosztujemy lodów i sprawdzamy jakość obsługi w naszych lodziarniach – wyjaśnia Grycan. Taka taktyka się sprawdza. Firma dostaje dziesiątki próśb, by to w ich mieście stworzyć firmową lodziarnię. Prezes w takiej sytuacji rozkłada ręce i mówi: – W tym roku będziemy mieli już sto lodziarni, ale nie możemy być wszędzie. Są też ciągłe zapytania o wejście na rynki zagraniczne, nawet z takich krajów jak Chiny, Emiraty Arabskie czy Angola. Planując zdobycie tych rynków, firma chce wcześniej ugruntować swoją pozycję w kraju. Niebawem wprowadzi nowy produkt w kubeczku – „Porcyjka z łyżeczką”. Grycan tłumaczy, że przedsiębiorstwo musi się rozwijać, ale naczelną zasadą zawsze pozostanie jakość i wierność tradycji: – Zaczynaliśmy od siedmiu smaków, dziś mamy ponad 60. Choć widziałem w życiu wiele: i lody cebulowe, i groszkowe w Chinach, to myślę sobie, że Polacy, podobnie jak ja, są tradycjonalistami i to ich oczekiwaniom chciałbym wychodzić naprzeciw. ☐

GRYCAN W PIGUŁCE: ■ Firma posiada 92 lodziarnie w całej Polsce. ■ W ofercie ponad 60 smaków lodów – ponad 30 produktów dla rynku detalicznego. ■ Właścicielem jest Zbigniew Grycan (70 lat) wraz z żoną Elżbietą.

GRYCAN'S KEY FACTS: ■ The company has 92 ice cream parlours in Poland. ■ Over 60 ice cream ﬂavours/over 30 products for the retail market. ■ Zbigniew Grycan (70) and his wife Elżbieta are the owners of the Grycan brand.

that will be liked by everyone. My grandfather made ice-cream, so did my father, so do I, so does my wife, and so does my daughter”, says Grycan.

I AM A TRADITIONALIST

A lot of people in the industry think he’s a madman. The crème fraiche used to make ice-cream is delivered to his plant in liquid form daily. Fruits such as kiwi or pineapples are peeled by hand. Lemon juice is squeezed out of tonnes of fruit to be used for sherbets instead of artificial essences. Very few producers these days manufacture ice cream exclusively from natural ingredients. Is this really possible when the plant needs to produce ice cream for the entire country using modern machinery and over 100 people? “We trust the people who have been working for us for years now. Besides, we personally oversee the process. My wife, my daughter and I all taste the ice cream every day, and we check the quality of client service at our ice cream parlours”, explains Grycan. These tactics have paid dividends. The company receives numerous requests from cities around the country to set up parlours. “This year we will have opened 100 ice cream parlours, but we can’t be everywhere”, he says. We also get requests from such distant countries as China and Angola. We are planning to expand internationally but we want to consolidate our position on the domestic market first.” Soon the company will launch a new product in a cup called “A portion with a spoon”. Grycan explains that the company needs to grow but the core business premise will be to remain true to quality and tradition. “We started offering just 7 flavours and now have over 60. Although I have seen a lot in my time: such as onion and pea-flavoured ice cream in China, I believe Poles are traditionalists just like me, and I would like to satisfy their expectations above all.” ☐

Mały Zbigniew Grycan z rodzicami oraz ich współpracownikami, Wrocław, 1947 r. Little Zbigniew Grycan with his parents and their colleagues, Wrocław 1947.

068_KA_05_Polska markaGrycan-kor.indd 69

11-04-15 11:00

WYWIAD ■ INTERVIEW

Bo my jesteśmy na przekór We Like to Stand Out ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Magdalena

Rigamonti

O sole mio śpiewane wspólnie z prawdziwym kowbojem, szpagat na scenie, cytaty nie tylko z muzyki klasycznej, ale też rocka, jazzu, popu – dla Grupy MoCarta nie ma zadań niemożliwych. Zespół od ponad 15 lat podbija serca w Polsce. Szturmem zdobywa też sceny na świecie. O sole mio performed onstage with a real cowboy, cello players doing splits, citations from classical, pop, rock and jazz music. Nothing is impossible for the MozArt Group. The string quartet has been entertaining the Polish audiences for 15 years. It is now conquering the rest of the world. Michał Sikorski

Paweł Kowaluk

Filip Jaślar Bolek Błaszczyk

070_KA_05_WywiadMozart-kor.indd 70

11-04-15 11:00

Zdjęcie/Credits: M.P.

Widziałam film z wizyty panów na Tajwanie. Szał, jakbyście byli Beatlesami. Filip Jaślar: Tam o to nietrudno. Wystarczy, że ktoś ma uprawnienia do tego, żeby wychodzić na scenę, a już jest gwiazdą. Oj, krygujecie się, panowie... Michał Sikorski: Genialna publiczność. Choć inna niż w Europie. Bardzo czujna. Najsilniejsza reakcja urywa się gwałtownie, gdy tylko widzowie zauważą, że coś nowego dzieje się na scenie. A po koncercie pewnie 80 proc. widzów chce podejść, pogadać, podać rękę, wziąć autograf. Kolejka jest ogromna. Czyli tam czekają na panów? Filip: Tak. Choć kiedy tam jechaliśmy, to nie wiedzieliśmy, czy nasze poczucie humoru będzie kompatybilne z tajwańskim. Paweł Kowaluk: Czy będziemy zrozumiani... Michał: W Japonii na przykład graliśmy utwór, w którym pojawia się postać sąsiada uderzającego kijem od szczotki w sufit i krzyczącego, żebyśmy przestali grać. Na widowni była kompletna cisza. Nikt nawet cichutko się nie zaśmiał. Filip: Bo dla nich jest po prostu nie do pomyślenia, żeby zwrócić komuś uwagę. Ale z czegoś, co robicie na scenie, się śmieją? Filip: Jak się okazało, Japończycy nie znają najsłynniejszego riffu gitarowego świata, czyli początku Statisfaction Stonesów. Kankana także słyszeli po raz pierwszy. Kiedy na zakończenie cały nasz kwartet zrobił szpagat, bardzo się śmiali, ale w żaden sposób nie łączyli tej figury z melodią kankana. Rozumiem, że czujecie się jak polski towar eksportowy grający w dużych salach koncertowych. Filip: Sala na 1,5 tys. osób na Tajwanie uważana jest za kameralną (śmiech). W Europie oczywiście za dużą. Według nas 1,5 tys. osób to jest maksymalna liczba na naszych występach. Widzowie jednak muszą widzieć, co się dzieje na scenie. Lubimy mieć kontakt z publicznością. Po koncercie w Idaho Falls do tej pory dostajemy listy. Michał: Gramy taki utwór, który nazywamy Trzech tenorów, a polega on na tym, że zapraszamy jednego dżentelmena z widowni na scenę, ubieramy go we frak i śpiewamy razem z nim O sole mio. Bolek Błaszczyk: Zobaczyłem na widowni kowboja i pomyślałem, że musi to z nami zaśpiewać. Michał: Dostał tekst refrenu słynnej pieśni neapolitańskiej i zaśpiewał: o sole majoł...

I saw footage from your performance in Taiwan. You got a reception worthy of The Beatles. Filip Jaślar: It’s not that hard over there. All it takes is having the credentials to go on stage and you’re an instant star. Aren’t you being a little too modest? Michał Sikorski: Taiwanese audiences are perfect. Very different from European crowds. The people are very vigilant. A strong reaction will die down instantly once they see that the musicians are starting to play something else. But after the show, some 80% of the crowd come up to us, to talk, and have their albums signed. The queue is enormous. So the people are waiting for you over there? Filip: Yes, they are. Although when we were going there we had no idea whether our sense of humour would be compatible with the Taiwanese. Paweł Kowaluk: We were not certain we would be understood. Michał: For instance, in Japan we performed a number which features a neighbour hitting the ceiling with a broomstick shouting at us to stop playing. The audience was silent. Nobody laughed. Filip: This was because the Japanese cannot even imagine bothering anyone like that. But they do laugh about some of the things you do onstage, don’t they? Filip: It turned out that the Japanese do not know the most famous guitar riff of all time, namely the intro to the Rolling Stones “Satisfaction”. They were also hearing the can-can for the first time. When we all did the splits at the end of the show, they laughed a lot but they didn’t associate it with the can-can. I understand that you feel like an export good performing at large concert halls. Filip: A room with 1,500 seats is not considered a large concert hall in Taiwan (laughs). In Europe it certainly is. We believe that 1,500 is the absolute maximum number of people at our shows. The viewers must see what goes on onstage. We like to establish contact with the audience. We still get letters from people who saw our concert in Idaho Falls. Michał: There is a number we perform called “The Three Tenors” and in it we invite a gentleman from the audience onstage, dress him in a tux and sing “O sole mio” together. Bolek Błaszczyk: I spotted a cowboy among the audience and I knew he would be the one. Michał: We handed him the lyrics of the chorus of the famous song of Naples and he sang it in

Ludzie w Poznaniu reagują na nas inaczej niż ci w Białymstoku, a co dopiero na Tajwanie! People in Poznań react differently to those in Białystok, let alone Taiwan!

070_KA_05_WywiadMozart-kor.indd 71

11-04-14 15:42

WYWIAD ■ INTERVIEW

We sometimes feel like a brigade of parachutists. They ﬂy us to some place and we have to secure the area and pacify the locals.

Grupa MoCarta | MozArt Group Kwartet smyczkowy o ambicjach kabaretu muzycznego. Istniejący od 1995 r. zespół tworzy czterech absolwentów Akademii Muzycznej w Warszawie i Łodzi. W tym roku wydali zestaw DVD/CD Zamach na MoCarta – zapis spektaklu Teatru Syrena, w którym grupa wystąpiła ze Zbigniewem Zamachowskim. A string quartet with a cabaret ﬂair. Founded in 1995 by four graduates of the Music Academies of Warsaw and Łódź. This year they published a DVD/CD set entitled Zamach na MoCarta (MozArt's Assasination) which is a recording of their performance in Teatr Syrena.

American, pronouncing “mio” as in “mayo”. Paweł: We realised the song is hardly known in the States and certainly cannot be called a cult piece of music as is the case in Europe. What happens when you go to Łódź? Paweł: It’s also a challenge, although we have some idea of what might make the audience laugh. But somewhere like Idaho Falls is a blank page for us. As regards flying, thanks to our friend Krzysztof, we get to sit in the back of the plane. Bolek: And my cello can sit comfortably there too. I even get a meal for it. The cello won't fit in the luggage compartment. Usually it has its own ticket issued in the name Cello Blaszczyk. As if the cello were my wife. Michał: And it has to occupy the window seat because it is safer that way. We have to fasten its seatbelts too. Bolek: Did you know that we’ve flown 127 times over the past three years?! Michał: Because we’re constantly flying, we decided to shoot our video onboard a plane. Your motto: in spite of music lovers, rock fans... Michał: We are a little perverse, musically speaking. But what we mean to say with the motto is that music is universal and it cannot be locked up in the philharmonic or in a club. Filip: Music is a mass medium. Gentlemen, who is the brains behind all the gags you perform on stage? Filip: We come up with them on our own. Michał: We have to surprise people with new jokes all the time. Because people get bored quickly? Paweł: We have ourselves in mind as well (laughs). Anyway, it’s a long time from an idea to the premiere. Filip: And we perfect the songs afterwards. The audience have a say in that. ☐

Zdjęcie/Credits: M.P.

Czujemy się jak brygada spadochroniarzy. Rzucają nas w jakieś miejsce, musimy zabezpieczyć teren i spacyﬁkować ludność.

Paweł: Okazało się, że ten kawałek w ogóle w Stanach jest nie bardzo popularny, a już na pewno nie ma statusu utworu kultowego. A jak jedziecie panowie do Łodzi? Paweł: To też wyzwanie, choć wiemy mniej więcej, z czego publiczność będzie się śmiać. A takie Idaho Falls to przecież dla nas zupełna nowość. A co do latania, to spotykamy już te same stewardesy, a na lotnisku w Chicago mamy zaprzyjaźnionego pana Krzysztofa, dzięki któremu możemy na przykład siedzieć z tyłu samolotu. Bolek: I moja wiolonczela może sobie wygodnie siedzieć. A nawet dostaję dla niej posiłek. Wiolonczela nie mieści się do luku bagażowego. Często na bilecie jest napisane Cello Blaszczyk. Tak jakby ta wiolonczela była moją żoną. Michał: I jeszcze ona musi siedzieć przy oknie, bo tak jest bezpieczniej. Trzeba też przypiąć ją pasami albo wielkimi siatami. Bolek: Wie pani, my przez ostatnie trzy lata przelecieliśmy samolotami 127 razy! Michał: Przez to, że ciągle latamy, postanowiliśmy na miejsce akcji naszego teledysku wybrać samolot. Czytałam panów motto: na przekór melomanom, fanom rocka... Michał: Bo my jesteśmy na przekór. A tak naprawdę to motto mówi o tym, że muzyka jest czymś uniwersalnym, ponad podziałami, nie daje się zamknąć w filharmonii czy klubie. Filip: Muzyka jest środkiem przekazu. Panowie, kto wam wymyśla te wszystkie gagi? Filip: No, my wymyślamy. Michał: Musimy robić ciągle coś nowego. Bo ludziom się nudzi? Paweł: Myślimy raczej o sobie (śmiech). Zresztą od pomysłu do premiery jest długa droga. Filip: A i potem utwory szlifujemy. Publiczność nam je „wychowuje”. ☐

070_KA_05_WywiadMozart-kor.indd 72

11-04-14 15:42

W NAJNOWSZYM NUMERZE:

Era chrześcijaństwa – Kościół na przestrzeni 2000 lat W świecie dzikich szympansów – przełomowe badania Jane Goodall Pustoszenie lasów i mórz – jak działa wielki biznes handlu zwierzętami Już w sprzedaży!

XXX_NG_05 do Kaleidoscope_0511.indd 1

4/15/11 1:13:51 PM

KULTURA ■ CULTURE FILM|MOVIES

Między światami, reż. John Cameron Mitchell, Kino Świat, premiera 29 kwietnia Rabbit Hole, directed by John Cameron Mitchell, Kino Świat, premieres 29 April

DVD|DVD UZIEMIENI W CHMURACH Tylko jeden duet w polskim kinie mógł wygrać pieniądze na loterii i wszystkie wydać na krajowe bilety lotnicze, co było znakomitą metaforą absurdu komunizmu i uziemienia obywateli PRL-u. Mowa oczywiście o Zdzisławie Maklakiewiczu i Janie Himilsbachu oraz komedii Andrzeja Kondratiuka Wniebowzięci. Ta sama para aktorów wciela się w role cwaniaków w satyrze Jak to się robi. Pierwszy gra reżysera, drugi pisarza, obaj marzą o zrobieniu arcydzieła, na które żaden z nich nie ma pomysłu.

THE TRIUMPH OF WASTRELS

PO DRUGIEJ STRONIE

ON THE OTHER SIDE

Kto zna poprzednie dwa ﬁlmy Mitchella, czyli obyczajowo odważne Cal do szczęścia i Shortbus, może być zaskoczony. W Między światami reżyser opowiada o zamożnym małżeństwie, które osiem miesięcy wcześniej straciło małego syna. Gdy pierwszy okres żałoby minął, Becca (nominowana do Oscara Nicole Kidman) i Howie (Aaron Eckhart) mogą zacząć układać na nowo życie, ale tylko jedno z nich naprawdę tego chce. Becca odcina się od znajomych, nie chce chodzić na spotkania swojej grupy wsparcia. Choć temat i bohaterowie są jak na Mitchella konwencjonalni, reżyser znów mistrzowsko portretuje samotność, izolację i poczucie pustki. Czy dwa światy małżonków znajdą po tragedii wspólny język?

If you’ve seen John Cameron Mitchell’s two previous ﬁlms – the morally daring Hedwig and the Angry Inch and Shortbus – his latest production might come as a surprise. Rabbit Hole tells the story of a wealthy couple who had lost a baby son eight months earlier. Once the initial mourning period is over, Becca (Nicole Kidman) and Howie (Aaron Eckhart), can start rebuilding their life, but only one of them really wants to. The topic and characters are very conventional by Mitchell’s standards, but the director presents a compelling insight into loneliness, isolation, and the sense of emptiness of 21st century people.

There was only one duo in the history of Polish cinema that could win the lottery and blow it all on domestic ﬂights. This was a superb metaphor of the absurdity of Communism. The infamous twosome in Andrzej Kondratiuk’s comedy On Cloud Nine were Zdzisław Maklakiewicz and Jan Himilsbach. The two actors play a couple of streetwise con men in another comedy How Is It Done. Maklakiewicz plays a director and Himilsbach a writer whose dream is to create a masterpiece for which they have no concept or talent. The third title in the ﬁlm box is Superman-themed comedy Hydrozagadka. Andrzej Kondratiuk (3 DVD), TiM Film Studio

WYSTAWA|EXHIBITION PRAWDA I PÓŁPRAWDA PŁÓTNA

Mapuche („Ludzie Ziemi”) to jedno z najstarszych plemion andyjskich zamieszkujących Amerykę Południową. W przeciwieństwie do innych ludów stawiało długotrwały opór najeźdźcom z Europy – podporządkowało się władzy konkwistadorów dopiero w XIX w. Na wystawie (opisy eksponatów są po polsku i angielsku) można obejrzeć broń, rękodzieło oraz przedmioty użytku codziennego Indian Mapuche, a także posłuchać nagrań tradycyjnego języka mapudungun.

EXOTIC JOURNEY The Mapuche (“People of the Earth”) are one of the oldest Andean tribes in Latin America. Unlike other indigenous peoples, they resisted the European invaders for a long time before being ﬁnally subdued by the conquistadors in the 19th century. The exhibition (with bilingual Polish and English captions) presents Mapuche arms, crafts and daily objects. Mapuche: Ziarno Chile, Muzeum Etnograﬁczne, wystawa czynna do 4 czerwca Mapuche: The Seed of Chile exhibition, Ethnographic Museum in Warsaw, until 4 June.

074_KA_05_Kultura-kor.indd 74

Neo Rauch – Begleiter. Mit realizmu, Zachęta, wystawa czynna do 15 maja Neo Rauch: Begleiter – The Myth of Realism, Zachęta, until 15 May

Zdjęcia/Credits: M.P.

EGZOTYCZNA WYPRAWA

Prawie 30 prac najwybitniejszego przedstawiciela lipskiej szkoły malarstwa to świetna zachęta, aby odwiedzić wystawę Neo Rauch – Begleiter/Mit realizmu w, oczywiście, stołecznej galerii Zachęta. Rauch urodzony w 1960 r. w Lipsku fascynuje się byłą NRD, symbolizmem i ekspresjonizmem. Niedawno, z okazji jego 50. urodzin, odbyły się w Niemczech wystawy retrospektywne prac, z których większość możemy oglądać teraz w Warszawie.

THE TRUTH AND UNTRUTH OF THE CANVAS Almost thirty works by the most eminent representative of the Leipzig school of painting is a great incentive to visit the Neo Rauch: Begleiter – The Myth of Realism exhibition at Warsaw’s Zachęta Gallery. Born in 1960 in Leipzig, Rauch is fascinated with the former East Germany, symbolism and expressionism. Recently, retrospective exhibitions of his works were held in Germany to celebrate his 50th birthday.

Strony: Kultura, Gadżety oraz Uroda przygotowała Ola Salwa – dziennikarka, pisze o wzornictwie, modzie, ﬁlmie, współpracuje z Przekrojem, Filmem, Elle oraz Polityką. Journalist and blogger Ola Salwa writes about design, fashion and culture in Kaleidoscope. She is a contributor to Przekrój, Film, Polityka and Elle. .

11-04-15 11:01

MUZYKA|MUSIC GRECHUTA 2.0 Liryczna Niepewność (słowa Adama Mickiewicza i muzyka Jana Kantego Pawluśkiewicza) w mocniejszej, rockowej wersji? Tak, to świetny pomysł! Zespół Plateau przy pomocy Wojciecha Waglewskiego zaaranżował na nowo 10 utworów onegdaj śpiewanych przez Marka Grechutę, w tym Będziesz moją panią i Ocalić od zapomnienia. Efekt znakomity, idealny na wiosenne imprezy, nie tylko w stylu retro. Na płycie gościnnie pojawia się aktorka Sonia Bohosiewicz, która razem z zespołem śpiewa Wiosna, ach to ty.

Plateau Projekt Grechuta, Warner Music Poland

GRECHUTA 2.0 A louder rock version of Uncertainty (lyrics by Adam Mickiewicz, music by Jan Kanty Pawluśkiewicz) with lyrics? It’s deﬁnitely a great idea! Plateau has teamed up with Wojciech Waglewski and rearranged ten legendary songs performed by Marek Grechuta and the results are spectacular and perfect for spring parties – and not just retro ones. The album features Sonia Bohosiewicz fronting the band to sing Spring, Oh, It’s You.

KSIĄŻKA|BOOK

Gdy staję przed białą płaszczyzną płótna, rodzi się specyﬁczny stan ducha i świadomość rozpoczynania pewnego misterium, którego początek daje pierwsza plama na nim położona. Potem następują cisza, samotność i z wolna płynący czas – tak początek procesu twórczego opisuje malarz Eugeniusz Gerlach, absolwent krakowskiej ASP. Czesław Czapliński, autor dwujęzycznego albumu o nim, przekonuje, że twórczość polskiego artysty pomaga lepiej zrozumieć wielkich mistrzów malarstwa, ale także kompozytorów: Chopina, Mozarta, Beethovena. W jaki sposób? Odpowiedzi szukajcie w albumie prezentującym obrazy Gerlacha z lat 1959–2009.

DIALOGUE WITH THE MASTERS “When I stand in front of the white surface of a canvas, a special state of mind and an awareness that a mystery play is about to begin are born – it starts with the ﬁrst blob of paint I put on it. Then, comes silence, solitude and time passing slowly”, is how painter Eugeniusz Gerlach, a graduate of the Kraków Academy of Fine Arts, describes the onset of the creative process. Czesław Czapliński, who made an album about Gerlach, argues that the works of this Polish artist are the key to understanding the great painters – Cezanne, Picasso, Monet, Matisse etc. – and – Chopin, Mozart, Beethoven, etc. How so? Look for the answer in the album. Czesław Czapliński Eugeniusz Gerlach. Malarstwo 1959–2009. Paintings, www.PolishArtWorld.com

REKLAMA

Zdjęcia/Credits: M.P.

DIALOG Z MISTRZAMI

074_KA_05_Kultura-kor.indd 75

11-04-14 15:45

GADŻETY ■ GADGETS

Piknik za miastem lub w pięknym parku to nasze majowe marzenie. Pakujemy zdrowe przekąski, wyborne wino i kilka gadżetów, dzięki którym relaks na zielonej trawce będzie bezstresowy. May is the time to take a picnic in the park or out of town. Pack some wholesome snacks, a bottle of wine, a handful of gadgets, and you can be sure of a carefree time. ŚWIECY JUŻ DOGASA BLASK

ZRÓB SIĘ NA SZARO!

Nigdy nie wiesz, czy popołudniowe spotkanie nie będzie tak interesujące, że nikt nie zauważy zapadającego zmroku. Szkoda przerywać pasjonującą rozmowę lub cudowną randkę z powodu niedoboru słońca. Dlatego w każdym zestawie piknikowym koniecznie muszą znaleźć się świece. Najlepiej bezzapachowe House Doctor, które ulokowano w słoiczku ozdobionym kolorowymi wiosennymi napisami. Cena: 13 zł

Gdy zorganizujemy prowiant, sztućce, naczynia oraz wszystkie inne akcesoria potrzebne do urządzenia pikniku, musimy pomyśleć o tym, w co te wszystkie dobra zapakować. Szary, nylonowy plecak Marca Jacobsa jest idealnym rozwiązaniem - pakowny, sztywny i stabilny, w razie potrzeby może zamienić się w torbę. No i dzięki neutralnemu kolorowi nie ubrudzi się, gdy go położysz na trawie. Cena: ok. 210 zł

CANDLE IN THE WIND Ever been so carried away at an afternoon get-together that you failed to notice the descending darkness? It’s annoying to have to cut short a fascinating conversation or wrap up a wonderful rendezvous before time because of failing light. Candles are a must-have in every picnic basket. We recommend odourless House Doctor candles which come in a jar decorated with colourful spring inscriptions. Price: PLN 13

ZABAWA W GANGSTERA Jeśli już zadbałeś o prowiant, nie zapomnij o piknikowych rozrywkach. Karty Piatnik są małe, lekkie i zmieszczą się do każdego plecaka lub kosza, a zapewnią przyjemność na długie godziny. Kto nie pamięta, jak się gra w tysiąca albo wojnę, zawsze może stworzyć własną grę, w której chodzi o odnalezienie karty z najgroźniejszym gangsterem lub największą gwiazdą ﬁlmową. Cena: ok. 28 zł

GANGSTER GAMES You’ve taken care of the food, now it’s time for the entertainment. Piatnik cards are small, light and easily ﬁt into a backpack or a basket for long hours of fun. And if you’ve forgotten how to play macau, bezique or ninety-nine, you can always create your own game where the winner turns up the card with the most dangerous gangster or the biggest movie star. Price: approx. PLN 28

GREY ON GREEN Once you have all your favourite picnic snacks, cutlery, crockery and other handy picnic accessories ready, you are faced with the decision what to pack all these things into. A grey nylon backpack by Marc Jacobs is the perfect choice - it is very capacious, it is stiff and stable and can be easily transformed into a handbag. And thanks to its neutral colour it will not get dirty when you put in on the grass. Price: approx. PLN 210

WINO DLA DWOJGA Filc to jeden z najmodniejszych materiałów ostatnich lat, szczególnie w dziedzinie akcesoriów i gadżetów. W przypadku pokrowca na wino Duo ﬁrmy Graf&Lantz jest także praktyczny, bo zapewnia komfort, a przede wszystkim bezpieczeństwo podróżujących z nami butelek pinot grigio. Nawet jeśli puryści woleliby zgrać kolor wina z kolorem środka, którym owo wino transportujemy. Zresztą przy dwukomorowym pokrowcu możemy zaspokoić potrzeby i jednych, i drugich. Tylko co, jeśli ktoś nagle zapragnie napić się wina... różowego? Cena: ok. 355 zł

Felt is in, especially when it comes to accessories and gadgets. The Duo wine carrier from Graf&Lantz is also very practical as it ensures that those pinot grigio bottles we’re taking to the picnic get there in one piece, although the purists among you would probably prefer to have the colour of the wine matching that of its means of transport. By the way, this double carrier can satisfy both requirements. But what if you suddenly fancy a little rosé? Price: approx. PLN 355

076_KA_05_Gadzety-kor.indd 76

Zdjęcia/Credits: M.P., DR

WINE FOR TWO

11-04-15 12:09

TNIJ I KRÓJ Oto niezbędny element wyposażenia piknikowego kosza: ostry jak brzytwa nóż Ceramic Paring Knife zaprojektowany przez Lucasa Bignona. Ceramiczne ostrze jest lżejsze od tradycyjnego, ze stali nierdzewnej, dzięki czemu nóż jest przyjazny dla podróżnych (choć oczywiście nie pakujmy go do bagażu podręcznego do samolotu!). Poza tym w dowolnej chwili można go złożyć i schować w gumowym uchwycie. Cena: ok. 90 zł

CUT AND TRIM An absolutely obligatory element of every picnic basket – a razor-sharp Ceramic Paring Knife designed by Lucas Bignon. The ceramic blade is lighter than the traditional ones made of stainless steel. This makes the knife traveller-friendly (but don’t tuck it in your hand luggage on a ﬂight!). Besides, you can always fold and hide the blade in the rubber handle. Price: approx. PLN 90

COŚ ZIELONEGO Tradycyjne menu piknikowo-wyjazdowe, które zawdzięczamy lordowi Sandwichowi, warto na wiosnę wzbogacić o sałatki. Aby nie stały się one ozdobą wnętrza naszego plecaka, dobrze je zapakujmy, na przykład zamknijmy w pudełku Box Appetit Lunch Container projektu Daniela Blacka i Martina Bluma. Jest podzielony na dwie części; posiada też wygodny pojemnik na sos i widelec w komplecie. Cena: ok. 66 zł

SOMETHING GREEN Let’s spice up the traditional picnic-cumouting menu cooked up by Lord Sandwich with some salads. Unless you want to decorate the inside of your bag with them, it’s a good idea to pack them neatly in a Box Appetit Lunch Container designed by Daniel Black and Martin Blum. Divided into two compartments, it also comes with a clever dipping well and a fork. Price: approx. PLN 66

ZŁOTE GODY Oto idealny gadżet na romantyczny piknik w stylu retro, niekoniecznie pod wiszącą skałą, bo jak pamiętamy, ﬁnał tamtej wycieczki nie był pomyślny. Kosz Shining Gold jest nie tylko ładny, ale również pojemny. Ukryty jest w nim komplet naczyń i sztućców dla dwojga, lampki do szampana, a także szczelnie zamykająca się butelka na domowe trunki lub wodę mineralną oraz pojemnik utrzymujący chłód. Cena: 580 zł

The perfect accessory for a romantic retro-style picnic, although maybe not under Hanging Rock, as we all remember how that little jaunt panned out. The Shining Gold basket is not only pretty, it’s also capacious and contains a set of tableware and cutlery for two, champagne glasses, a tight-sealed bottle for home-made drinks or mineral water plus a cooler bag. Price: PLN 580

REKLAMA

GOLDEN DAYS

076_KA_05_Gadzety-kor.indd 77

11-04-14 15:51

MODA & URODA ■ FASHION & BEAUTY

Robimy generalne porządki – do szafy zapraszamy nowe ubrania, a na półki w łazience nowe kosmetyki. A potem uciekamy na wiosenną randkę, podczas której nie wstydźmy się uśmiechać. Spring cleaning time. Time to add new clothes to our wardrobe and new cosmetics to the bathroom shelves too. And then, head off for a walk and maybe meet someone special... WYTWORNY ARYTON

CHROŃMY TWARZ!

Aryton proponuje wyjątkową kolekcję na specjalne okazje typu ceremonia, koktajl, bankiet. Cała linia bazuje na jedwabnych tkaninach, wytwornej kolorystyce łączącej alternatywne efekty – matu i lśnienia – oraz doskonałym wykończeniu. Powierzchnie tkanin i wyrobów pokryte są blaskiem cekinów lub szklanych kamieni i koralików. Lekkość, splisowania i ozdobne aplikacje to atrybuty tej kolekcji. Do tego ﬁrma proponuje wieczorowe akcesoria. www.aryton.pl

Choć cieszymy się na widok majowego słońca, pamiętajmy o ochronie skóry przed szkodliwym promieniowaniem UVA. Mamy nadzieję, że tyle samo zalet, co słów w nazwie, ma lekko koloryzujący krem Estēe Lauder Day Wear Sheer Tint Release Advanced Multi-Protection Anti-Oxidant Moisturize. Na pewno dzięki mieszance pięciu przeciwutleniaczy zmniejsza widoczność pierwszych oznak starzenia skóry. Cena: ok. 250 zł (50 ml)

SOPHISTICATED ARYTON

PROTECT YOUR FACE! As happy as you are to see the May sun, remember to protect your skin against its harmful UV-A rays. We trust this delicately tinted DayWear Sheer Tint Release Advanced MultiProtection Anti-Oxidant Moisturize cream from Estée Lauder offers a list of benefits as long and impressive as its name. This blend of five anti-oxidants makes the first signs of ageing less noticeable. Price: approx. PLN 250 (50 ml)

LUKSUS BLISKI CIAŁU

WRAP YOURSELF IN LUXURY

Van Laack od ponad 125 lat z powodzeniem działa na międzynarodowym rynku odzieżowym, specjalizując się w szyciu koszul na miarę. Pierwszy butik powstał w 1881 r. w Berlinie, potem w Tunezji, Indonezji, Düsseldorﬁe, a następnie w Monachium. Wysoka jakość koszul i dbałość o szczegóły to podstawa działania marki, która konsekwentnie od lat zaspokaja nawet najbardziej wymagające gusta klientów. Van Laack zapewnia możliwość stworzenia koszuli na każdą okazję poprzez wykorzystanie włoskich materiałów najwyższej jakości, bogatej gamy kolorów i wzorów oraz możliwość dobrania wielu modeli kołnierzyków i mankietów czy stworzenia własnego monogramu. Van Laack zadbał również o kobiety, dla których od kilku lat tworzy niezapomniane wzory koszul, spodni, dzianin oraz dodatków. W najnowszej kolekcji, którą mogą Państwo kupić w nowo otwartym salonie w Galerii Mokotów w Warszawie, dominuje sportowa elegancja, a wśród kolorów odnajdziemy m.in. biel i błękit. www.vanlaack.com

One hundred and twenty five years of bespoke shirt-making tradition – this can only be Van Laack operating internationally. The first boutique was opened in 1881 in Berlin and later in Tunisia, Indonesia, Düsseldorf and then Munich. The top quality of the shirts and attention to detail underlie the brand's core activity which has for years satisfied even the most demanding of customers. At Van Laack you can order shirts to measure for all occasions – they are made of premium quality Italian fabrics in a wide array of colours and cuts, fitted with a collar and cuffs of your choice and a custom-made monogram. Van Laack has a special offer for women, for whom for several years already it has been creating unforgettable shirts, trousers, knit tops and accessories. The latest collection, available at a newly opened boutique at Warsaw's Galeria Mokotów mall, is dominated by sporty casual elegance and the primary colours of the season at Van Laack are whites and light blues.

Zdjęcia/Credits: M.P.

Aryton presents a unique collection for special occasions, such as galas, cocktail parties and receptions. The collection boasts silk fabrics, sophisticated tones featuring non-standard combinations – mat and shine – plus perfect ﬁnishing touches. Clothes and accessories glitter with shiny sequins or glass beads. Lightness, pleats and fancy appliqués are the signature of this latest collection. Coordinate it with Aryton’s evening accessories.

078_KA_05_ModaUroda2-kor.indd 78

11-04-15 12:16

REKLAMA

ROMANTYZM W BUTELCE

ZAPACH MĘŻCZYZNY

Marka Balenciaga to synonim elegancji, luksusu, romantyzmu i zwiewności. Jak te skojarzenia zamknąć we ﬂakonie perfum? Trzeba połączyć zapach ﬁołków, bergamotki, pieprzu (nuta bazowa), goździka, kory dębowej (nuta serca) z wonią cedru, wetiwerii, paczuli i labdanum (nuta bazowa). Dzięki temu Balenciaga Paris to idealne dopełnienie wiosennej garderoby i kropla luksusu, na którą stać każdą z nas. Cena: ok. 280 zł (50 ml)

Świeży jak morska bryza, zdecydowany jak różowy pieprz i imbir, czasem delikatny jak biały cedr i wetiweria – dokładnie taki jest zapach F by Ferragamo. Olivier Polge stworzył go specjalnie z myślą o mężczyznach, którzy uwielbiają podróżować. Nawet jeśli cały dzień siedzą w biurze. Cena: ok. 210 zł (50 ml)

THE SCENT OF A MAN As fresh as an ocean breeze, as resolute as pink pepper and ginger, and sometimes as delicate as white cedar and vetiver – it sounds exactly like the scent of... F by Ferragamo pour Homme Free Time. Olivier Polge has created the perfect fragrance for men who love travelling. Even if they never leave the ofﬁce. Price: approx. PLN 210 (50 ml)

PROSTOTA NA CZASIE

BOTTLED ROMANCE

Sukienka na bal, party, wernisaż lub choćby tylko dla Ciebie? Wybór ogromny, bo fasonów jest wiele, a wszystkie w bardzo krótkich seriach, czyli raczej nie spotkasz swoich koleżanek w identycznych kreacjach. Tworzeniu nowej kolekcji Simple przyświecała idea dobrej zabawy, dlatego wiele sukienek uzupełniono fantazyjnymi dodatkami – kotylionami, koralami czy kamieniami Swarovskiego. www.simple.pl

Balenciaga is synonymous with elegance, luxury, romanticism and airiness. Can all those associations be captured and bottled? Combine the scent of violets, bergamot, pepper (base note), clove, oak bark (middle note) with hints of cedar, vetiver, patchouli and labdanum (base notes). Balenciaga Paris is the perfect drop of luxury all of us can afford. Price: approx. PLN 280 (50 ml)

SIMPLY TIMELESS A dress for a ball, party, exhibition or simply for you? The choice is enormous as there is a galore of cuts which all come in very short series, which means you are not likely to run into a friend wearing an identical number. The latest collection from Simple has been inspired by the notion of good time – that’s why so many of the frocks come with advertise_POL_composit.pdf 1 2011.01.05. 12:59:17 fancy accents – rosettes, beads or Swarovski crystals. REKLAMA

TWORZENIE UŚMIECHÓW Dzięki systemowi Insignia pacjenci z niedoskonałym uśmiechem mogą teraz skorzystać z zaawansowanej technologii 3D oraz indywidualnie projektowanych dla nich zamków, aby szybko i komfortowo stworzyć piękny uśmiech. C W skład w pełni spersonalizowanego rozwiązania wchodzą aparaty i druty, które zwiększają komfort, redukują ilość poprawek oraz przyspieszają leczenie. M www.polorto.com.pl Y

DESIGNING SMILES

Zdjęcia/Credits: M.P.

MY Thanks to the Insignia system patients with an imperfect smile can now take advantage of the state-of-the-art 3-D technology and tailor-made brackets CY to help them get a brand new smile in a quick and comfortable way. The cusCMY tomised solution emcompasses braces and wires which inmprove comfort, reduce the number of corrections and speed up the teeth alignment process. K http://insigniasmile.com/ormco/insignia/

078_KA_05_ModaUroda2-kor.indd 79

11-04-14 15:53

GWIAZDOZBIÓR ■ OUT AND ABOUT

Lexusowa noc do innych niepodobna Lexus Night Like No Other Goście zaproszeni na szóstą galę Lexus Fashion Night w warszawskiej hali EXPO XXI podzielili się na dwie grupy. Pierwszą interesowała strona motoryzacyjna wieczoru, czyli premiera Lexusa CT 200h, drugą przyciągnął pokaz kolekcji finalistek konkursu Lexus Fashion Award. Projektując swoje kolekcje, trzy laureatki: Karolina Gleguła, Monika Sabat i Olga Szynkarczuk, inspirowały się nowym autem. Trzeba przyznać, że to kreacje idealnie pasujące do eleganckiego wozu. Gościem specjalnym wieczoru była Milla Jovovich. Przedstawiciele marki ogłosili, że ambasadorem luksusowego auta został jeden z ulubionych aktorów Polek Paweł Małaszyński.

The invitees to the sixth Lexus Fashion Night held in Warsaw's EXPO XXI hall consisted of two groups. The first was interested in the car-themed part of the evening, namely the premiere of the Lexus CT 200h, and the other was eagerly waiting for the fashion show of the finalists of the Lexus Fashion Award competition. The collections of the three winners: Karolina Gleguła, Monika Sabat and Olga Szynkarczuk were inspired by the new Lexus model. You have to admit that the gowns were perfectly suited to the elegant car. Actress Milla Jovovich was the gala's special guest. Lexus representatives introduced the new ambassador of the car make, popular actor Paweł Małaszyński.

Polska top modelka Kasia Struss. Francis Ford Coppola, Polish top model Eli Wallach, Kevin Brownlow. Kasia Struss

Piękna i dwie bestie: Jovovich, Małaszyński i Lexus. Beauty and two beasts: Jovovich, Małaszyński and a Lexus. Joanna Horodyńska (na zdj. z lewej) wie, jaką kreacją zaskoczyć. Joanna Horodyńska knows how to impress the crowd. Ewa Pacuła z partnerem. Ewa Pacuła with her partner.

Krzysztof Ibisz, Paulina Piosik.

Magdalena Różczka, Milla Jovovich.

080_KA_05_Gwiazdozbior-kor.indd 80

Zdjęcia/Credits: Forum (6), Glinka Agency, Bew (2)

Monika Richardson z mężem Jamiem Malcolmem. Monika Richardson with husband Jamie Malcolm.

Ania Wyszkoni, Maciej Durczak.

11-04-15 11:01

Moda na Oscary Fashion Oscars W warszawskim klubie Soho Factory po raz dwunasty rozdano nagrody dla najlepiej ubranych Polaków. Wśród aktorów tytuł otrzymali Małgorzata Socha oraz Filip Bobek. W kategorii moda zwyciężyli: stylistka Joanna Horodyńska oraz projektant Dawid Woliński. Joanna Przetakiewicz i Kazimierz Herba to najlepiej ubrane osoby w biznesie, zaś w kategorii media nagrodzeni zostali Monika Olejnik i Marcin Prokop. Doda okazała się niepokonana w kategorii muzyka. Odbierając statuetkę, bez cienia skromności wyznała: – Jestem wielbicielką swojego stylu już od lat i cieszę się, że i wam się podoba.

Doda w trampkach, ale na wysokich obcasach. Doda in high-heeled sneakers.

Warsaw's Soho Factory club hosted the twelfth competition for best dressed Poles. Małgorzata Socha and Filip Bobek ranked first among the actors. In the fashion celebrities category, the awards went to stylist Joanna Horodyńska and fashion designer Dawid Woliński. Joanna Przetakiewicz and Kazimierz Herba were thought to be the best dressed business people. Journalists Monika Olejnik and Marcin Piróg won in the media people Małgorzata category. Pop singer Socha, Filip Bobek. Doda proved invincible among musicians. She accepted the award saying, "I have been a fan of my own style for years and I am thrilled that you like it too".

Żółte szpilki Natalii Lesz. Yellow stilletos on Natalia Lesz.

Monika Olejnik w modnej żółci. Monika Olejnik in hot yellow.

Radzimir Dębski.

Katarzyna Kultys-Jabłońska, Dawid Woliński. REKLAMA

NOWA TERAZ CO DWA TYGODNIE DUŻO WIĘCEJ STRON PRAWDZIWE HISTORIE SZCZERE OPINIE UCZCIWE ROZMOWY MNÓSTWO SZCZEGÓŁÓW NIEZWYKŁE ZDJĘCIA www.gala.pl 81

080_KA_05_Gwiazdozbior-kor.indd 81

11-04-14 16:00

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

LOT info LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI CONTENTS POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

OUR FLEET

MILES & MORE

MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS

BAGAŻ

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

II IV VI VIII XV XVI XVIII XX

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

MAJ | MAY 2011

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 1

11-04-14 14:49

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

Toronto New York Chicago

NOWE POŁĄCZENIE JUŻ W SPRZEDAŻY

Hambur Amsterdam London

Brussels Düsseldorf

NEW DESTINATION AVIABLE NOW

DONETSK FROM 3 JUNE/OD 3 CZERWCA

Frankfurt

Paris

Zürich Geneva Milan Turin Nice

POŁĄCZENIA CZARTEROWE

Madrid

Barcelona

LOT CHARTERS

WARSZAWA

Corfu, Paphos, Kos, Heraklion, Zakynthos, Rodos, Tel Aviv, Taba, Marsa Alam

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 2

11-04-14 14:49

Helsinki

St. Petersburg

Tallinn Stockholm

Riga Copenhagen Kaliningrad

Hamburg Szczecin Gdańsk Berlin Poznań dam Bydgoszcz Warszawa s Wrocław üsseldorf Katowice Kraków Rzeszów Frankfurt Prague Munich Vienna

Zürich

Moscow

Vilnius Minsk

Lviv

Kiev

Bratislava

Donetsk

Budapest

Hano

Odessa

Milan Bucharest Belgrade Roma

Tbilisi Sofi a Istanbul

Yerevan

Corfu Athens Rodos Kos

Zakynthos

am Al sa ar a b Ta

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 3

i Ca

LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET

Larnaca

Heraklion

Damascus Beirut

Paphos Tel Aviv

III 11-04-14 14:50

nasza flota our fleet

BOeIng 787 DreamLIner w PLL LOT lot już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach lot-u już w 2012 r. Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach. Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z zewnątrz. Wilgotniejsze powietrze w kabinie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.

BOeIng 787 DreamLIner jOIns LOT lot will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights. Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and a soundproof system translate into a better ambience for passengers during the flight.

*w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu | *including two aircraft at the government disposal ** dla kompletu pasażerów | ** for the full of passengers *** w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC | *** including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane

IV xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 4

BOEING 737-400 54,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229

36,45 m 793 km/h 3000 km** 48/99

EMBRAER 175 31,01 m 793 km/h 2200 km** 36/72

31,68 m 793 km/h 2600 km** 82

EMBRAER 170

EMBRAER 190-200

29,90 m 793 km/h 2400 km** 70

ALENIA ATR-42 27,17 m 478 km/h 1200 km** 64

26,67 m 532 km/h 1000 km** 46

LOT info | nasza fLOTa | our fleet

11-04-14 14:50

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 5

11-04-14 14:51

MILES & MORE PROGRAMME

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY

MILES & MORE

JAK TO ZROBIĆ

Należy wypełnić aplikację, która dostępna jest w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów. Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy. Aplikacja dostępna jest również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl

Liczy obecnie 20 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie. Stworzony został dla osób często podróżujących Polskimi Liniami Lotniczymi LOT. Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na wszystkich połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance i wielu innych. Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.

HOW TO JOIN

Miles & More has 20 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe. The Miles & More Programme has been created for those who frequently travel with LOT Polish Airlines. By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on all Star Alliance flight connections likewise on many others. The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.

KARTĘ PODSTAWOWĄ pasażer otrzymuje pocztą po zgromadzeniu już jednej mili. Karta umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil w programie Miles & More. BASIC CARD Issued once a passenger earns the first air mile. The card is used for earning and spending air miles on Miles & More Programme.

Pod numerem telefonu +48 22 5 777 222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekają na pytania. Dokonają rezerwacji przelotu, sprawdzą stan Twojego konta milowego oraz udzielą odpowiedzi w języku polskim lub angielskim na wszelkie pytania. Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777 222 .They will book your flight, check how many miles you’ve eraned and answer questions in Polish or in English.

SREBRNĄ KARTĘ FREQUENT TRAVELLER uzyskasz po zgromadzeniu 35 tys. mil w ciągu jednego roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do wstępu do Business Lounge z biletem PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines, odprawy przy stanowisku klasy biznes tych linii oraz daje wysoki priorytet na liście oczekujących. FREQUENT TRAVELLER SILVER CARD. Issued once a passenger earns 35,000 air miles within one calendar year. With the Silver Card and a LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines ticket you can use business lounges as well as business class check-in. You also gain high priority on stand-by lists.

First, fill in the application form available at LOT offices, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information. The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl

ZŁOTĄ KARTĘ SENATOR otrzymujesz po zgromadzeniu 100 tys. mil w roku kalendarzowym. Posiadacze tej karty korzystają m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godzin przed rozpoczęciem podróży, a także 50% zniżki na bilet – nagrodę dla osoby towarzyszącej w podróży na rejsach PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines. SENATOR GOLDEN CARD Issued once a passenger earns 100,000 air miles within one calendar year. Among other privileges the Golden Card offers a booking guarantee in business class up to 48 hours before the journey begins, and a 50% discount on a ticket - a companion award for an accompanying person for flights with LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines.

KARTA HON CIRCLE przysługuje pasażerom, którzy w ciągu dwóch kolejnych lat kalendarzowych zgromadzili 600 tys. mil HON. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty HON Circle są m.in.: wstęp do First Class lounge we Frankfurcie, karta Senator dla małżonka lub partnera, gwarancja rezerwacji w klasie biznes do 24 godzin przed odlotem oraz najwyższy priorytet na liście oczekujących. HON CIRCLE CARD Issued once a passenger earns 600,000 HON miles withing two consecutive calendar years. The privileges for HON Circle Card holders include admission to the First Class lounge in Frankfurt, a Senator Card for a spouse or partner, a booking guarantee in business class up to 24 hours before the flight, and the highest priority on stand-by lists.

PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM/PARTNERS IN POLAND

Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl For more details please visit our website www.miles-and-more.pl

VI xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 6

LOT info | MILES & MORE

11-04-14 14:51

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY MILES & MORE

PBS DGA sp. z o.o. i CBM INDICATOR sp. z o.o. – raport z badania konsumenckiego, grudzień 2010 r. BlackBerry®, RIM®, Research In Motion® oraz pokrewne znaki towarowe, nazwy i logotypy stanowią własność firmy Research In Motion Limited i są zastrzeżone i/lub wykorzystywane jako znaki towarowe w Stanach Zjednoczonych i innych krajach na całym świecie. Użytek w ramach licencji udzielonej przez firmę Research In Motion Limited. Sprawdź także inne oferty dla Twojej firmy w punktach sprzedaży sieci Era. Szczegóły oferty na www.era.pl/biznes. Podane ceny nie zawierają podatku VAT.

OBNIŻ RACHUNKI NAWET O 30% Według badań „Rynek telekomunikacyjny w Polsce w 2010 roku” klienci instytucjonalni Ery płacą średnio najniższe rachunki za każdy numer. Ty też przenieś swój biznes do Ery, a dodatkowo otrzymasz: nielimitowany dostęp do e-maila i internetu oraz BlackBerry® Messenger ■ największy wybór nowoczesnych smartfonów już od 1 zł ■

nowy system operacyjny 6 OS ■ pojemnościowy wyświetlacz dotykowy 3,2” oraz wysuwana pełna klawiatura QWERTY ■ szybka przeglądarka ■

1ZŁ

BlackBerry® Torch™ 9800 smartfon

nowy system operacyjny 6 OS aparat fotograﬁczny 5 Mpix z możliwością nagrywania wideo ■ BlackBerry® Messenger, Facebook, BlackBerry App World™ ■ ■

1ZŁ

BlackBerry® Bold™ 9780 smartfon

BlackBerry® Messenger darmowy komunikator internetowy

Przy zakupie urządzenia w promocji z taryfą Pakiet dla Biznesu 400 lub Pakiet dla Biznesu 240 otrzymasz 10 000 mil w programie Miles & More.

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 7

11-04-14 14:51

LOT NEWS LOT NEWS

LOT RECEIVES MORE AWARDS

Polskie Linie Lotnicze LOT, powtarzając sukces z zeszłego roku, triumfowały w tegorocznym plebiscycie portalu Pasazer.com oraz portu lotniczego Karków-Balice. W ostatni weekend marca narodowy przewoźnik otrzymał także wyróżnienia w plebiscycie Lotnicze Orły 2010 oraz statuetkę Superbrands 2011. W VII już edycji plebiscytu Najlepsza Linia Lotnicza 2010 LOT zajął I miejsce w kategorii „Najlepsza tradycyjna linia lotnicza”, a LOT Charters zdobył podium w kategorii „Najlepsza czarterowa linia lotnicza”. Nagrody są dla polskiego przewoźnika tym cenniejsze, że zwycięzców wybrali sami Pasażerowie, którzy głosowali na swoich faworytów za pośrednictwem portalu internetowe-

go Pasazer.com. W tym roku oddano rekordową w plebiscycie liczbę 22 tys. głosów. LOT może pochwalić się także dodatkowymi wyróżnieniami przyznanymi przez Kapitułę Plebiscytu. W jej składzie znaleźli się m.in. specjaliści z branży lotniczej, ale i osoby, które często podróżują. To ich zdaniem polski przewoźnik okazał się bezkonkurencyjny w kategorii „Najlepsza trasa”, którą wybrano połączenie do Hanoi uruchomione w listopadzie 2010 r. LOT odebrał także z rąk Kapituły nagrodę za I miejsce w kategorii „Najlepsza kampania reklamowa”. Doceniono działania promocyjne Spółki w ramach kampanii „Zamień dziury na chmury”, która zachęcała do rezygnacji z samochodu na rzecz częstszego korzystania z lotów krajowych. Podczas VIII Paragiełdy – targów branży lotniczej, uroczyście wręczono statuetki zwycięzcom I edycji plebiscytu Lotnicze Orły organizowanego przez portal www.lotniczapolska.pl. Polski przewoźnik został nagrodzony w kategorii „Linia lotnicza roku”, uzyskując 41,8 proc. głosów poparcia. Wyróżnienie odebrał także pilot LOT-u, kapitan Jerzy Makula, który został doceniony za swoją pracę w kategorii „Człowiek Roku – Lotnictwo Komunikacyjne”,

VIII xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 8

LOT Polish Airlines repeated last year’s success and took this year’s poll organised by the “Pasazer.com” portal and the Kraków-Balice Airport’ by storm. The last weekend of March it was also recognised in the Lotnicze Orły 2010 poll and was awarded with the Superbrands 2011 statue. In the 7th Best Airline 2010 poll LOT ranked first in the “Best Traditional Airline” category while LOT Charters was voted the “Best Charter Airline”. LOT is thrilled to have won the distinction as in both categories it was the passengers who voted for their favourite carriers via the Pasazer.com website. This year 22,000 people took part in the poll. LOT also received additional distinctions awarded by the Poll Chapter which consisted of both aviation experts and frequent flyers. They found the Polish carrier to have the “Best route” and as that

Fot. Tomasz Zawadzki/ PLL LOT oraz Mariusz Miskiewicz

LOT ZEBRAŁ KOLEJNE NAGRODY

was selected the Hanoi destination launched in November 2010. LOT also received an award from the Chapter for ranking first in the “Best Advertising Campaign” category. The company’s publicity campaign “Exchange holes for clouds” which encouraged people to pick domestic flights over car travel across Poland. During the 7th Paragiełda Aviation fair was held the gala awards ceremony of the 1st Lotnicze Orły poll organised by the www. lotniczapolska.pl portal. The Polish carrier was awarded in the Airline of the Year category with 41.% votes cast in its favour. LOT info | NEWS | NEWS

11-04-14 14:52

oraz kapitan Marek Szufa – zwycięzca w kategorii „Człowiek Roku – General Aviation”. LOT został również nagrodzony statuetką Superbrands 2011. Tym prestiżowym wyróżnieniem mogą poszczycić się najsilniejsze marki na świecie, które oferują swoim Klientom najwyższe standardy obsługi, mają dobrą reputację i wyróżniają się na tle konkurencji. O przyznaniu nagrody decyduje niezależna organizacja The Superbrands Ltd., która działa w ponad 80 krajach na całym świecie.

Also, captain Jerzy Makula was recognised for his work winning in the “Man of the Year – Passenger Aviation” and captain Marek Szufa won in the “Man of the Year – General Aviation” category. LOT also received the Superbrands 2011 statue. Recipients of this prestigous award are the strongest brands in the world which offer their clients top quality services, enjoy an excellent reputation and stand out from among the competition. The award is given by an independent organisation The Superbrands Ltd., operating in over 80 countries all over the world.

LOT aT The BerLin TOurism Fair

LOT nA TARGACh TuRYSTYCznYCh W BeRLInIe 45. Międzynarodowe Targi Turystyczne ITB w Berlinie odbyły się w marcu, a Polska była krajem partnerskim tegorocznej edycji. Podczas targów zaprezentowana została kampania pod hasłem „Move Your Imagination”, której celem jest pokazanie nowego oblicza Polski jako miejsca o niezwykłej różnorodności kulturowej i krajobrazowej, ale także jako kraju dynamicznego, nowoczesnego i zamieszkanego przez kreatywnych ludzi. Siedem etiud filmowych przybliża Polskę przez pryzmat młodości, miłości, romantyzmu, muzyki, kreatywności, pasji i wolności. Prezentacja w technice 3D powstała pod kierunkiem reżysera Tomasza Bagińskiego w studiu postprodukcyjnym Platige Image. Polska prezentacja zawierała prócz elementów wizualnych również coś dla ciała. Serca gości specjalnym poczęstunkiem podbił szef kuchni i honorowy prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Szefów Kuchni i Cukierni Robert Sowa. Gościem honorowym gali był prezydent Lech Wałęsa. Organizatorem gali była Polska Organizacja Turystyczna, a jednym z jej partnerów Polskie Linie Lotnicze LOT. Stoisko, na którym zaprezentowana została oferta przewoźnika, cieszyło się dużym zainteresowaniem, odwiedziło je kilka tysięcy osób. LOT info | news | neWS

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 9

The 45th ITB International Tourism Fair was held in Berlin in March and Poland was a partner country of this year’s trade show. During the fair Poland presented its “Move Your Imagination” campaign aimed at presenting the new face of Poland as a place of immense cultural and landscape variety but also as a dynamic, modern and creative country. Seven short films about Poland from focusing on youth, love, romanticism, music, creativity, passion and freedom were the highlight of the campaign. The 3D show was created under the watchful eye of director Tomasz Bagiński at the Platige Image post-production studio. The presentation of Poland offered a visual treat and also something special for the body. Guests were treated to a special meal cooked by renowned chef and honorary President of the Polish Association of Chefs and Pâtissiers Robert Sowa. Lech Wałęsa was a special guest of the gala organised by the Polish Tourism Organisation. LOT Polish Airlines was one of the partners of the event. The carrier’s stall showcasing its offer was very popular among visitors having enjoyed a few thousand visits.

Ix 11-04-14 14:52

Lot News lot news

LOT POLish AirLines And COnTinenTAL AirLines AnnOunCe COdeshAre AgreemenT

Pll lot I ContInentAl AIrlInes ZAwArły UMowę CoDe-sHAre PLL LOT i Continental Airlines, członkowie sojuszu star Alliance, zawarły umowę o wspólnym oznakowaniu na wybranych połączeniach lotniczych w europie i UsA (tzw. code-share). od 2 kwietnia kod Polskich linii lotniczych lot „lo” widnieje na lotach obsługiwanych przez Continental Airlines między nowym Jorkiem (lotnisko newark liberty) a Bostonem, los Angeles, Miami, orlando, san Francisco i waszyngtonem (lotnisko Dulles) z przesiadką na transatlantyckie rejsy lot-u między warszawą i nowym Jorkiem (lotnisko newark liberty). Jednocześnie Continental Airlines umieściły swój kod „Co” na transatlantyckich połączeniach lot-u między hubem amerykańskiego przewoźnika w nowym Jorku (newark liberty International Airport) a warszawskim lotniskiem oraz na połączeniach lot-u pomiędzy warszawą a londynem (Heathrow), Frankfurtem i Amsterdamem, z przesiadką na samoloty linii Continental na trasie do lub z nowego Jorku (lotnisko newark). Po uzyskaniu wymaganej zgody rządowej Continental Airlines umieści swój kod również na lotach obsługiwanych przez lot na trasie Paryż (lotnisko Charles’a de Gaulle’a)–warszawa zsynchronizowanych z rejsami Continental Airlines na trasie nowy Jork/newark–Paryż. – Bardzo cieszę się z nawiązania współpracy z Continental Airlines. lot od wielu lat jest obecny na amerykańskim i kanadyjskim rynku, który z punktu widzenia polskiego przewoźnika stwarza duże możliwości ekspansji. Dotychczas na kontynent północnoamerykański lot latał bezpośrednio do Chicago, nowego Jorku, newark oraz toronto – mówi Marcin Piróg, prezes zarządu Pll lot sA. – Dzięki podpisanemu porozumieniu z partnerem ze star Alliance – Continental Airlines, możliwe będzie dotarcie Pasażerów lot-u do innych części stanów Zjednoczonych, co znacznie wpłynie na konkurencyjność naszej oferty dla podróżujących z europy i z UsA – dodaje Marcin Piróg. Podpisana umowa to powód do zadowolenia również dla Continental Airlines. – Dzięki niej podróż naszych klientów do Polski stanie się prostsza – mówi Jim Compton, wiceprezes i chief revenue officer w United Continental Holdings, Inc. – to kolejny ważny krok w naszej rozwijającej się współpracy z partnerami ze star Alliance.

X xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 10

LOT Polish Airlines and Continental Airlines, both star Alliance members have entered into a codesharing agreement on flights between select destinations in the United states and europe effective 2 April 2011, lot is placing its “lo” code on Continental Airlines-operated flights between new york (newark liberty airport) and Boston, los Angeles, Miami, orlando, san Francisco and washington (Dulles airport) with a tranfer to lot’s trans-Atlantic flights between warsaw and new york (newark liberty Airport). At the same time Continental Airlines are placing its “Co” code on lot’s trans-Atlantic flights between Continental’s new york hub (newark liberty International Airport) and lot’s warsaw hub, as well as on lot-operated flights linking warsaw with london (Heathrow), Frankfurt and Amsterdam that connect with Continental flights between those airports and new york (newark airport). subject to government approval, Continental will also place its code on lot-operated flights between warsaw and Paris (Charles de Gaulle airport) that connect with Continental’s new york/newark-Paris flights. “It gives me great pleasure to enter into cooperation with Continental Airlines. For many years now, lot has been active in the American market which, from the perspective of a Polish air carrier, creates tremendous opportunities for growth. Up until this time, lot has had direct connections to the north American cities of Chicago, new york, newark, and toronto,” said Marcin Piróg, Chairman of the Management Board of lot Polish Airlines. “Thanks to the signed agreement with our star Alliance partner Continental Airlines, it will be possible for lot passengers to reach other parts of the United states, which will significantly impact the competitiveness of our offer for travellers from both europe and the United states ”, Piróg added. The signed agreement is source of satisfaction for Continental Airlines as well. “we are pleased to partner with lot and sign this codeshare agreement, which provides Continental customers improved access to Poland,” said Jim Compton, executive Vice President and Chief revenue officer of United Continental Holdings, Inc. “It’s another significant step in our growing cooperation with fellow star Alliance members”, Compton added. LOT info | news | news

11-04-14 14:52

Z Kartą Kredytową Citibank-LOT w następną podróż leć za mile!

✆ 19009 www.citihandlowy.pl

Bank Handlowy w Warszawie S.A. Citi Handlowy, Citibank oraz Citi never sleeps są zastrzeżonymi znakami towarowymi należącymi do podmiotów z grupy Citigroup Inc.

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 11

11-04-14 14:53

LOT NEWS LOT NEWS

BEST PRICE FINDER AT LOT.COM

„ZNAJDŹ NAJLEPSZĄ CENĘ” NA LOT.COM Osoby zainteresowane wyszukaniem biletów w najniższych cenach na połączenia Polskich Linii Lotniczych LOT mogą już korzystać z wygodnej aplikacji dostępnej na stronie internetowej lot.com w zakładce „Znajdź najlepszą cenę”. Korzystając z zamieszczonej tam wyszukiwarki, można sprawnie znaleźć najtańsze ceny na połączenia z Warszawy do wszystkich destynacji oferowanych i w całości wykonywanych przez PLL LOT. – Nowa wyszukiwarka umożliwiająca sortowanie wyników według ceny przyda się zwłaszcza osobom, które dysponują konkretnym budżetem i chcą sprawnie i wygodnie znaleźć oferty, które spełniają ich finansowe oczekiwania. Wystarczy wybrać kontynent, który chcemy odwiedzić, a zobaczymy wszystkie dostępne w jego obrębie połączenia i ich najniższe w skali roku ceny – mówi Paweł Kornosz, pełnomocnik zarządu PLL LOT. – Po wybraniu konkretnego kierunku wyszukiwarka wskaże nam najniższe ceny na wybrane połączenie w poszczególnych miesiącach. Wskazując miesiąc naszej podróży, uzyskamy dostęp do informacji o konkretnych datach i godzinach lotów w najatrakcyjniejszych cenach. Liczymy, że ta wyszukiwarka znacznie usprawni planowanie podróży LOT-em naszym Pasażerom. Dodatkowym ułatwieniem dla użytkowników lot.com jest rozszerzenie płatności przelewem za bilet lotniczy o banki: ING Bank Śląski, Eurobank i Lukas Bank. Nowa wyszukiwarka „Znajdź najlepszą cenę” jest, po wprowadzeniu mobilnej karty pokładowej, kolejnym krokiem w unowocześnianiu i podnoszeniu funkcjonalności strony internetowej polskiego przewoźnika. LOT zapowiada też kolejne ciekawe wdrożenia.

As of April, the Internet site of the Polish carrier, lot.com, offers a new “Best Price Finder” function. It will allow passengers to search for the best prices for tickets on all of the connections carried out directly by LOT. Those interested in searching for tickets at the lowest prices on LOT Polish Airlines Connections can now take advantage of the convenient application available on the lot.com website under the ”Best Price Finder” tab. By using the search engine located there, passengers can easily and efficiently find the lowest prices on connections from Warsaw to every destination offered and carried out entirely by LOT Polish Airlines. “The new search engine will allow the sorting of results according to price which will prove especially useful to people who are on a specific budget and want to easily find offers that fit their financial expectations. It’s as simple as choosing the continent that you want to visit, and all of the connections available are displayed with the least expensive tickets for the year”, said Paweł Kornosz, Representative of the Management Board of LOT Polish Airlines – “Choose the specific route and the search engine displays all of the lowest fares for the given connection by month. By selecting the month, the customer gains access to information on particular dates and times of flights with the best prices. We believe that the search engine will significantly streamline travel planning for LOT passengers”. An additional convenience for lot.com users is the expanded payment system, now allowing payment by bank transfer from ING Bank Śląski, Eurobank, and Lukas Bank. Following up the introduction of a mobile boarding pass, the new ”Best Price Finder” represents the latest step forward in the modernisation and increase in functionality of the Polish carrier’s site. LOT announced more exciting features are to come in the future.

Strona internetowa polskiego przewoźnika lot.com wzbogaciła się w kwietniu o nową funkcjonalność – „Znajdź najlepszą cenę”.

XII xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 12

LOT info | NEWS | NEWS

11-04-14 14:53

Fot. Tomasz Zawadzki/PLL LOT oraz Mariuasz Adamski/air2air.net

Strona internetowa polskiego przewoźnika lot.com wzbogaciła się w kwietniu o nową funkcjonalność – „Znajdź najlepszą cenę”. Dzięki niej Pasażerowie mogą wyszukać najatrakcyjniejsze cenowo bilety na wszystkie połączenia realizowane bezpośrednio przez LOT.

LOT NEWS LOT NEWS

THE FIRST EMBRAER 195 JOINS LOT’S FLEET

Fot. Tomasz Zawadzki/PLL LOT oraz Mariuasz Adamski/air2air.net

PIERWSZY EGZEMPLARZ EMBRAERA 195 WE FLOCIE LOT-U

Do floty PLL LOT dołączył w kwietniu pierwszy samolot typu Embraer 190-200 (zwyczajowo nazywany Embraer 195).

The first Embraer 190-200 (commonly known as the Embraer 195) has joined the LOT’s fleet in April.

Embraer 195 jest samolotem średniego zasięgu (2600 km) o maksymalnej prędkości przelotowej 890 km/h, długości 38,65 m oraz rozpiętości skrzydeł 28,72 m. Na jego pokładzie znajduje się 112 foteli pasażerskich. Nowy samolot jest pierwszym modelem tego typu, który będzie latał w barwach polskiego przewoźnika. Przeznaczony jest do obsługi rejsów średniego zasięgu w ramach europejskiej siatki połączeń LOT-u. Obecnie LOT korzysta z 29 egzemplarzy samolotów brazylijskiego producenta. Jest wśród nich 10 modeli typu Embraer 170, 14 modeli Embraer 175, a także pięć Embraerów 145. W latach 2011–2012 flota PLL LOT wzbogaci się o trzy kolejne Embraery 195.

The Embraer 195 is a medium-range aircraft (2,600 km) with a maximum speed of 890 km/h, 38.65 m long with a wing span of 28.72 m. Its passenger cabin has seats for 112 passengers. The new aircraft will be the first model of its type to fly in the colours of the Polish air carrier. It will serve on medium-range flights in LOT’s European flights schedule. At present, LOT is using 29 of the Brazilian manufacturer’s aircraft. The Embraer fleet includes ten models of the Embraer 170, fourteen models of the Embraer 175 and five Embraer 145s. Between 2011 and 2012 the LOT Polish Airlines fleet will add three more Embraer 195s to its fleet.

LOT info | NEWS | NEWS

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 13

XIII 11-04-14 14:53

LOT NEWS LOT NEWS

DONETSK, UKRAINE – NEW ROUTE FOR LOT

DONIECK – KOLEJNY NOWY KIERUNEK LOT-U 3 czerwca Polskie Linie Lotnicze LOT otwierają nowe połączenie z Warszawy do Doniecka na Ukrainie. Polski przewoźnik uruchomił już sprzedaż biletów na tę trasę. Donieck, który znajduje się we wschodniej części Ukrainy, jest czwartym co do wielkości miastem tego kraju. W obrębie aglomeracji mieszka ok. 1,6 mln ludzi. Polski przewoźnik zakłada, że z połączenia będą korzystać głównie Pasażerowie tranzytowi podróżujący przez Warszawę do Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Otwarcie nowej trasy do Doniecka jest kolejnym punktem w realizacji nowej strategii LOT-u, która zakłada rozbudowanie siatki połączeń przewoźnika w kierunku wschodnim. Rejsy na trasie Warszawa–Donieck odbywać się będą trzy razy w tygodniu samolotami Embraer 170 lub Embraer 175. Czas lotu do Doniecka będzie wynosił 2 godz. i 10 min, zaś droga powrotna zajmie 2 godz. 30 min. Ceny biletów na trasie Warszawa–Donieck dostępne są już za 329 zł w obie strony, w taryfie First Minute (w zależności od terminu zakupu i dostępności miejsc na danym rejsie). Bilety można kupić na stronie www.lot.com, w biurach sprzedaży, u agentów sprzedaży LOT-u oraz za pośrednictwem Call Center LOT-u.

On 3 June LOT Polish Airlines is opening a new route between Warsaw and the city of Donetsk in Ukraine. The Polish carrier has already commenced ticket sales for the route. Donetsk, which is located in the eastern part of Ukraine, is the fourth-largest city in the country. The city and its suburbs count a total of about 1.6 million residents. The Polish carrier believes that the connection will be used mainly by transit passengers travelling via Warsaw to Western Europe and North America. The opening of the new route to Donetsk is the latest step in the new corporate strategy adopted by LOT Polish Airlines which assumes the extension of a network of the LOT flight schedule onto more Eastern connections. Flights on the Warsaw-Donetsk route will take place three times a week. The route will be operated by Embraer 170 and 175 aircraft. The flight time to Donetsk will be 2 hours and 10 minutes, while the return trip to Warsaw will take 2 hours and 30 minutes. Return tickets on the Warsaw-Donetsk route are available for 329 PLN in the First Minute fare offer (depending on the date of purchase and seat availability for a given flight). Tickets are available at www.lot.com and at ticket offices. They can also be purchased at LOT sales agents and through the LOT Call Centre. TRASA/ ROUTE

DNI/ DAYS

GODZINY (CZAS LOKALNY)/ HOUR (LOCAL TIME)

WAW-DOK

PONIEDZIAŁEK, ŚRODA, PIĄTEK/ MONDAY, WEDNESDAY, FRIDAY

ODLOT/ DEPARTURE: 22:30 PRZYLOT/ ARRIVAL: 01:40

DOK-WAW

WTOREK, CZWARTEK, SOBOTA/ TUESDAY, THURSDAY, SATURDAY

ODLOT/ DEPARTURE: 04:50 PRZYLOT/ ARRIVAL: 06:20

cena w obie strony 329 zł w taryfie First Minute

XIV xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 14

LOT info | NEWS | NEWS

11-04-14 14:54

bagaż

your luggage

BaGaŻ REJEstRowaNy PRZEwoŻoNy w LUKU BaGaŻowyM CHECKED LUGGaGE aLLowaNCEs

BaGaŻ PoDRĘCZNy PRZEwoŻoNy Na PoKŁaDZIE saMoLotU CaRRy oN LUGGaGE aLLowaNCEs

BaGaŻ DLa DZIECI Do Lat DwÓCH fREE LUGGaGE aLowaNCEs foR CHILDREN UP t0 2 yEaRs of aGE

Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu. Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm. Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 165 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 40 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 50 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 60 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady. Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 115 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady. On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage. All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee. On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches). The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 165 in the case of flights from Poland, • 40 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 50 in case of flight from the U.S.A., • CAD 60 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 115 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada. Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łączne wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg. Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*. Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki. On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds). The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*. Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight). Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***. Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.

* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. *** Rates may differ on various markets

BEZPIECZEństwo

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bez-

względny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free. NIE tELEfoNujEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis„Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

PŁyNy w BaGaŻU PoDRĘCZNyM

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. LOT info | Bagaż | yOur Luggage

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 15

safEty

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop. NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

LIQUIDs IN yoUR HaND LUGGaGE

Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

XV 11-04-14 14:54

DEKLARACJE CELNE DO KANADY LOT DO KANADY

DEKLARACJE CELNE DO KANADY POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji można uzyskać

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie. Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem. XVI xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 16

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki lub butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

w bazie danych Info Source (nr ref. CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca. CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego. CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT info | DEKLARACJE CELNE DO KANADY

11-04-14 14:54

How we built bridges with butterflies. Impossible you might think, but not when you bring the right global organisations together. Irina Bokova is the Director- General of UNESCO, who met with the Star Alliance network representatives in 2001 to create the Biosphere Connections partnership. This environmental initiative linked UNESCO’s network of biosphere reserves with the International Union for Conservation of Nature and the Ramsar Convention on Wetlands to conserve some of the world’s most unique locations. Being the largest airline network, Star Alliance was the natural partner for this initiative as its members were able to donate flights to scientists, field workers and educators involved in projects all over the world. The Amani Nature Reserve in Tanzania, where the Amani Butterfly project was created, was one such project. This small scheme encouraged local people to breed butterflies for exhibition around the world, helping them to earn an income from the forest far beyond their expectations, without exploiting its resources. It’s amazing how a few small butterflies have managed to build bridges between local people and their environment. Watch this story and four others that were made in partnership with National Geographic at staralliance.com

Another great example of global collaboration.

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 17

11-04-14 14:55

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA LOT DO USA

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

Z wszelkimi pytaniami dotyczącymi przedmiotów podlegających zgłoszeniu lub ocleniu należy zwracać się do pracowników Służby Celnej. XVIII xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 18

OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTANĄ PAŃSTWO RÓWNIEŻ DEKLARACJĘ WIZOWĄ I-94. Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające Zieloną kartę lub wizę imigracyjną. Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje należy wraz z paszportem przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi lub wwozi do Stanów Zjednoczonych więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy

WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

1. Nazwisko 2. Imię 3. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płeć (męska – M, żeńska – F) 6. Data wydania paszportu: dzień/miesiąc/rok 7. Data ważności paszportu: dzień/miesiąc/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpoczęcia międzynarodowej podróży lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzień/miesiąc/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowość i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym można Pana/Panią zastać 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imię 20. Data urodzenia: dzień /miesiąc/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspektorowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)

LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

11-04-14 14:55

DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem. Zgodność podanych informacji z prawdą należy poświadczyć własnoręcznym podpisem.

na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne. TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić LOT info | DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 19

w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż, lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp., nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować. Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

XIX 11-04-14 14:55

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

ZRELAKSUJ SIĘ Z: IMS POINT OF VIEW SIT AND RELAX: IMS POINT OF VIEW WILL YOU MAKE MY SOUP HOT AND SILVER

CHRISTINA DAHL

FLY WITH ME

RÓŻNE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI – WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PAŃSTWA PRZYJEMNOŚCI I RADOŚCI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC - OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT

BENNI CHAWES

ANOTHER DAY

MALENE MORTENSEN

SHOWBIZZ PEOPLE

HANNE BOEL

LAST TANGO IN PARIS

SOREN SIEGUMFELDT’S STRING SWING FEAT. RICHARD GALLIANO & JOSEFINE CRONHOLM

A TASTE OF HONEY

INGER MARIE

MAIS QUE NADA

BOBO MORENO

RHYTM SONG

ELIEL LAZO FEAT.HANNE BOEL

ON YOUR TOES

MARIE BERGMAN

DON’T LET ME BE LONELY TONIGHT

INGER MARIE

NOW SHE CAN DO IT

THE PIANO FEAT.NELLIE ETTISON AND AL AGAMI

PEEL ME A GRAPE

BENNI CHAWES

JULIE

VERONICA MORTENSEN

PIENSA EN MI

LINE KRUSE

NOTHING COULD BE WRONG

MISEN

SUMMERTIME

ETTA

SHADES OF BLACK

BREAKBOT

HOT MESS

CHROMEO

WHAT YOU KNOW

TWO DOO CINEMA CLUB

I WANNA BE YOUR LOVER

CORINNE BAILEY RAE

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND MOVIE THEMES EL GRITO (POROZMAWIAJ Z NIĄ)

ALBERTO IGLESIAS

THE KING’S SPEECH

ONLY HAPPY WHEN IT RAINS

CONCERTO IN A, BWV 1055 - ALLEGRO

R.E.M.

MINE SMELLS LIKE HONEY

JOHANN SEBASTIAN BACH

SYMPHONY NO.1, OP. 25 „CLASSICAL” - FINALE

SERGEI PROKOFIEV

SYMPHONY IN G, NO. 8, OP. 88

ANTONIN DVORAK

VARIATIONS FOR 2 PIANOS OP. 56B

MARY

IN ARMS

GIVING UP THE GUN

VAMPIRE WEEKAND

I FOLLOW RIVERS

LYKKE LI

THE WORDS THAT MAKETH MURDER

WOLFGANG AMADEUS MOZART

COMPETINE D’UN AUTRE ETE: L’APRES MIDI

TAKE ME OVER

PIANO CONCERTO IN E FLAT, NO. 5, OP. 73 „EMPEROR” - ADAGIO UN POCO MOSSO

CUT COPY

GROOVE ME

LUDWIG VAN BEETHOVEN

STAY CLOSE

CONCERTO FOR 2 PIANOS ES-DUR 2. ANDANTE

MAXIMUM BALOON/THEOPHILIUS LONDON DELOREAN

YOUNG AREN’T YOUNG

WOLFGANG AMADEUS MOZART

THE HUNDRED IN THE HANDS

THE IMMORTALS

CHEEK TO CHEEK

ARIELLE DOMBASLE

SENOR

JUMP INTO THE FOG

WOMBATS

CITY WITH NO CHILDREN

AUTUMN LEAVES

CHET BAKER

TICO TICO

ARCADE FIRE

ARIELLE DOMBASLE

WHERE DID YOU SLEEP LAST NIGHT

MATT BIANCO

THE UNFORGIVEN

SHIRLEY BASSEY

NEGASONIC TEENAGE WARHEAD

PARIS COMBO

LOVE HER MADLY

PINK MARTINI

BOOTS

BLOSSOM DEARIE

LOVE IN AN ELEVATOR

JAMES BROWN

AIN’T GOOD ENOUGH FOR YOU

ARIELLE DOMBASLE

BIG MIND

NAT KING COLE

METALLICA

SWAN LAKE OP. 20, ACT. 2, SCENE (MODERATO)

I’M ALL RIGHT

MADELEINE PEYROUX

PARIS COMBO

BEADY EYE

VIOLIN SONATA IN A - ALLEGRETTO BEN MODERATO

PETER ILYICH TCHAIKOVSKY

TOMORROW NEVER DIES

JUTTA GUCKEL

VICTORIA HART

PHOTOSHOP HANDSOME

NIRVANA

PJ HARVEY

DR. NO THEME

MISTER BOND

SUNNY AFTERNOON

TIGHTEN UP

THE BLACK KEYS

YANN TIERSEN

CESAR FRANCK

JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ

MADELEINE PEYROUX

WHITE LIES

THE ROLLER

JULES MASSENET

BLUE ALERT

BIGGER THAN US

EVERYTHING EVERYTHING

„THAIS” MEDITATION

CONCERTO FOR 3 PIANOS F-DUR, 3. RONDEAU

DAVID’S LYRE

ALL YOU NEED IS NOW

DURAN DURAN GARBAGE

JOHANNES BRAHMS

SPARKADIA

ROCKOWE SMACZKI LETS ROCK

ALEKSANDER DESPLAT

YOU BETTER LEAVE ME

LIAM BAILEY

MONSTER MAGNET

RONNIE’S SAMBA WHERE DO I BEGIN LOVE STORY JE NE SAIS QUI FUMER SYMPATHIQUE

THE DOORS

PLUS JE T’EMBRASSE

THE KILLERS AEROSMITH

BRUCE SPRINGSTEEN

COLD SWEAT C’EST MAGNIFIQUE DREAM A LITTLE DREAM

NERWOWE WAKACJE

FEVER

SARAH VAUGHAN

KINGS OF LEON

MODERN DRIFT

EFTERKLANG

KIDS

MGMT Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing. On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND

DZIEŃ DOBRY TV

Producentka telewizyjna Becky Fuller wie, jak odświeżyć formułę podupadającego programu. Zaprasza do niego atrakcyjnego prezentera – legendę telewizji Mike’a Pemeroya (Harrison Ford), który ma towarzyszyć Colleen Peck (Diane Keaton), byłej królowej piękności. Jest tylko jeden problem – jej gwiazdorzy serdecznie się nie znoszą, a ich starcie jest tylko kwestią czasu. MORNING GLORY Becky Fuller, an ambitious young TV producer, hopes to save the nation’s lowest-rated morning news show - by recruiting legendary TV anchor Mike Pomeroy (Harrison Ford) to join ex beauty queen Colleen Peck (Diane Keaton) on camera. There’s only one minor problem: the co-anchors hate each other and their on-air conflict threatens to turn nasty!

Gatunek: komedia Reżyser: Roger Michell Obsada: Harrison Ford, Rachel McAdams Długość: 107 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 12 Wersja: ang., pol. Copyright: Paramount Pictures

XX xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 20

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-04-14 14:55

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC JESTEŚ LEKIEM NA CAŁE ZŁO

KRYSTYNA PROŃKO

ŚNIADANIE DO ŁÓŻKA

ANDRZEJ PIASECZNY

RAZ PO RAZ

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSIC LOOK ME IN THE HEART

TINA TURNER

SHINY HAPPY PEOPLE

REM

HOLD ME

MUZYKA ŚWIATA WORLD MUSIC QUEDATE

MYSTIC DIVERSIONS

LES MONSTRES SACRES

EDDY DE CLERCQ

SEVENTH HEAVEN

LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT RADIO TILL THE WORLD ENDS

BRITNEY SPEARS

BORN THIS WAY

LADY GAGA

MIRRORS

PERFECT

FLEETWOOD MAC

DREAMCATCHER

NATALIA KILLS

SERCE JAK PIES

ONE

USIFE MOYO

JUST CAN’T GET ENOUGH

ELEKTRYCZNE GITARY

ZA KARĘ

JUSTYNA STECZKOWSKA

LAWENDOWY

MANCHESTER

NIE STAŁO SIĘ NIC

BEE GEES

EYE IN THE SKY

ALAN PARSONS PROJECT

SHE WORKS HARD FOR THE MONEY

DONNA SUMMER

DON’T PAY THE FERRYMAN

SUZANNA OWIYO

CORES

BATUK

WE ARE

LIVING ROOM

CAROLINA CAROL BELA

BLACK EYED PEAS

SET FIRE TO THE RAIN

ADELE

THE MAGIC

JOAN AS POLICE WOMAN

MARRY YOU

ROBERT GAWLIŃSKI

CHRIS DE BURGH

ROSALIA DE SOUZA

BRUNO MARS

NA DRZEWIE

ALL I WANNA DO IS MAKE LOVE TO YOU

MARIA MATAKATIFU

SUZANNA OWIYO

MR. MEDICINE

DISAPPEAR

JAMES BRIGHT

EASY LOVER

SUZANNA OWIYO

TOY SOLDIERS

MYSTIC DIVERSIONS

MICHAEL JACKSON

LAUTLOS

OBLIVION

ZOO

THE HIGH RISE IN THE SUNSHINE

NEO RETROS

SILENT SIGH

ANIA

CISZA JAK TA

BUDKA SUFLERA

MAŁA LADY PUNK

LADY PANK

CISZA JAK DZIŚ

MAŁGORZATA OSTROWSKA

DO PRZODU

DŻEM

WRACAJ, CZEKAM

PAULLA

A ONA TAŃCZY

ROXA

TYCH LAT NIE ODDA NIKT

HEART INXS

PHILIP BAILEY & PHIL COLLINS MARTIKA

BY YOUR SIDE NGA’TO GI MARE VALERIE

ELIZA DOOLITTLE

RUNAWAY LOVE

ALICE GOLD

MY BOY

DUFFY

HOLLYWOOD TONIGHT

KISSING A FOOL

DELADAP

ALMOST HEAR YOU SIGH

AFRICACARRIBE

I THINK WE’RE ALONE NOW

LAID BACK

JENNIFER LOPEZ (FEAT. PITBULL)

ANYANGO

LIGHTS ON

GEORGE MICHAEL ROLLING STONES TIFFANY

HANDLE WITH CARE

TRAVELLING WILLBURYS

YORUBA CHANT GROOVIN’ ON A FEELING DUB

SUZANNA OWIYO

BLUE SKY MINE

MIDNIGHT OIL

IRENA JAROCKA

MATT POKORA

IF I WAS YOU (OMG)

MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION – CHIC BEATS MAMBO BACAN

ITALIAN SECRET SERVICE

MOTHER EARTH

BARBARA LAHR

TRYING TO GET TO YOU

CAMIEL

WALTZ FOR KOOP

KOOP

BLUE

PLEJ

JAZZY JUNE

ZION LOCKWOOD

NO MORE SAND IN MY LIPBALM

MOQITA

THE MOOD IS MODAL PLUS

LES HOMMES

GHOSTS

BREAK REFORM

HEIDI BRUEHL

TOSCA

VUELVO AL SUR

GOTAN PROJECT

ANYTHING YOU SAY

MICHELLE SHAPROW

KEEP YOUR KIMI

FAR EAST MOVEMENT (FEAT. SNOOP DOGG)

HIRD

ON THE FLOOR

7 DIAMANTS

JURR & ROUSSIA

KATY B (FEAT. MS. DYNAMITE)

E.T.

KATY PERRY (FEAT. KANYE WEST)

BRIGHT LIGHTS BIGGER CITY

CEE-LO GREEN

DA DA

BLUE CAFÉ

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND

SKĄD WIESZ

Lisa, zawodniczka zawodowej drużyny baseballowej, jest w rozterce – nie może się zdecydować, komu oddać serce. Może George’owi, urodzonemu biznesmenowi? A może jednak wybrankiem powinien być Matty – pewny siebie i pełen męskiego uroku sportowiec? Obaj mają swoje zalety, więc wybór Lizy nie będzie tak oczywisty, jak początkowo mogłoby się wydawać. HOW DO YOU KNOW Lisa, a professional baseball player, finds herself in a dilemma when she can’t choose between two men. Is George the entrepreneur the man of her dreams? On the other hand, maybe she should go with the confident, charming athlete Matty. Both men have their merits, and Lisa’s decision turns out to be a lot harder than she thought it would be...

Gatunek: komedia romantyczna Reżyser: James L. Brooks Obsada: Owen Wilson, Reese Witherspoon Długość: 120 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 13 Wersja: ang., pol. Copyright: Sony

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 21

XXI 11-04-14 14:56

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE MUSIC AND MOVIES ON BOARD

XXII xxx_LOTINFO_Maj_2011(kor).indd 22

TELEDYSKI/VIDEOS Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach m.in. Alexis Jordan, Yasmin i wielu innych! Enjoy great music from artists including

SERIAL TV TV SHOW

DWÓCH I PÓŁ: CAMELE Z FILTREM I FEROMONY W prezentowanym odcinku amerykańskiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził się brat Alan z synem. In this episode, you can see further experiences in Charlie’s life, since his brother Alan and his son Jake moved in.

Alexis Jordan, Yasmin and many more!

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons ‘BOLEK and LOLEK’and Reksio.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

KONCERTY CONCERTS

KOBIETA NA KRAŃCU ŚWIATA: ETIOPIA – NADZIEJA NIEWIDOMYCH CZ. 1/ WOMAN AT THE END OF THE WORLD: ETHIOPIA - HOPE FOR THE BLIND PART 1 Martyna wybrała się tym razem do Etiopii. Półtora miliona jej mieszkańców cierpi na ślepotę, połowa z nich ma kataraktę. Choroba ta oznacza często wyrok dożywotni, i to bez względu na wiek. Martyna pozna m.in. członków charytatywnej organizacji Himalayan Cataract Project, której działalność jest dla najuboższych jedyną nadzieją na odzyskanie wzroku. In this episode Martyna travels to Ethiopia where 500,000 inhabitants are blind, half of whom suffer from cataracts. For most of these people this will mean lifelong suffering – regardless of age. Martyna meets members of a charitable organisation, the“Himalayan Project Cataract”, which supports the poorest in their struggle to regain their sight.

JAK POZNAŁEM WASZĄ MATKĘ: WESELE/HOW I MET YOUR MOTHER: THE WEDDING Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okolicznościach, w jakich poznał ich mamę. Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale i podbił serca publiczności na całym świecie! This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

EPOKA LODOWCOWA 3: ERA DINOZAURÓW Prehistoryczni bohaterzy jednego z największych przebojów kina animowanego Epoki lodowcowej powracają na ekran. Mamuty Maniek i Eli zostaną rodzicami, leniwiec Sid również pragnie założyć rodzinę i przygarnia przypadkowo znalezione jaja dinozaura, zaś tygrys szablozębny Diego musi pośpieszyć na ratunek Sidowi w tajemniczym i niebezpiecznym podziemiu. Our prehistoric friends are back in this hilarious third film of the animated Ice Age series. Having made their migration, mammoths Manny and Ellie are now expecting a baby, Sid the Sloth tries to create his own family by snatching dinosaur eggs, and Diego the sabertooth tiger feels life is getting too soft until he and his friends must save Sid from a mysterious and dangerous underground world.

TELEDYSKI/VIDEOS Zapraszamy do relaksu przy muzyce i najpopularniejszych teledyskach m.in. Plan B, Emily Osment i wielu innych! Enjoy great music from artists including Plan B, Emily Osment and many more!

SERIAL TV TV SHOW

KOBIETA NA KRAŃCU ŚWIATA: ETIOPIA – NADZIEJA NIEWIDOMYCH CZ. 2/ WOMAN AT THE END OF THE WORLD: ETHIOPIA - HOPE FOR THE BLIND PART 2 Drogi Martyny prowadzą do szkoły w Mekele, jednej z trzech etiopskich placówek, w których ociemniałe dzieci uczą się pisma Braille´a. Pracuje w niej charyzmatyczny nauczyciel, który swoją pracę traktuje jako misję. Dzięki nabytym w szkole umiejętnościom dzieci są nie tylko mniej uzależnione od swoich rodzin, ale też zaczynają marzyć o lepszym życiu. Martyna’s travels take her to a school in Mekele, one of three Ethiopian institutions in which blind children are taught to read Braille. The charismatic teacher understands his work as a mission. Thanks to the skills the children gain in the school, they can later become independent – and so begin to dream of a better life.

FILM MOVIE

WALL STREET JOURNAL TECH WATCH Wydanie zajmuje się m.in. nierównomiernym rozwojem gospodarczym Etiopii, a także przemysłem samochodowym dotkniętym globalną recesją i rosnącymi cenami paliw. Jego konstruktorzy pracują już jednak nad przyszłościowymi technologiami. A może nowym wyzwaniem dla nauki powinna być obserwacja natury i kopiowanie jej najlepszych „rozwiązań technologicznych“? This edition focuses on Ethiopia’s economic development, as well as the challenges facing the automobile industry, which has been heavily influenced by the global recession and rising fuel prices. engineers are already working on innovative technologies. But could nature’s“technological solutions”deliver the answers to the energy crisis?

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

KONCERTY CONCERTS

WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION Początek XXI wieku w Trzecim Świecie: w krajach Afryki – mimo biedy i złych rządów – powstaje stabilna klasa średnia o coraz bardziej znaczącym potencjale finansowym. Egzotyczna, zaliczana do azjatyckich tygrysów Malaysia to kraj o stabilnie rozwijającej się od lat gospodarce, umiejętnie łączący muzułmańską tradycję z nowoczesnym kapitalizmem. The beginning of the 21st century in the Third World: despite poverty and poor governance, a stable middle class with growing financial potential has arisen in Africa. And farther East, exotic Malaysia belongs to the countries that have been able to boast for years of a continuously growing economy – combining Islamic tradition and modern-style capitalism.

REJSY DO POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

LOT info | MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE | MUSIC AND MOVIES ON BOARD

11-04-14 14:56

taneczny magazyn nr 3 (5) kwiecień/maj 2011

Ulica

W obiektyWie:

Maria foryś i rafał „roofi” kamiński

YCD Marczuk Mucha rusin

parkiet

street fighter

Malitowski

Folk

Wachlarze bojoWe

– zabójczy taniec

podróże

karnaWał W Wenecji

maski włóż!

HIP HOP Miasto tańczy

od 13 kwietnia w wybranych salonikach prasowych reklama kalejdoscope.indd 1

2011-04-01 12:55:23

rozrywka ■ PUzzLE TIME

KrzyżówKa polsKo-angielsKa | polish-english crossword across:

2. urok, powab 4. imię Hazy, izraelskiej piosenkarki 7. dyscyplina sportu, dla której nie trzeba schudnąć 8. Claudia, włoska aktorka (Ucieczka na Atenę) 10. japońska marka aparatów fotograficznych 12. kot z popularnego komiksu 15. tekst dla sopranistek i tenorów 17. imię Watts, aktorki znanej z Malowanego welonu 20. duża nadrzewna małpa człekokształtna 21. niewiadome, mgliste i zwodnicze w wierszach Leśmiana 22. ptak, którego Alicja spotkała w Krainie Czarów

2. emperor of Russia until the revolution of 1917 (all letters are included in CRAZY) 4. ... Haza – Israeli singer 7. Japanese form of wrestling 8. Claudia …, starring Jill McBain in Once Upon a Time in the West 10. Japanese camera and optics manufacturer 12. James A. ... – 20th President of the United States 15. text of opera 17. … Campbell, British model 20. anthropoid ape from Borneo and Sumatra 21. one of the chipmunks from the Rescue Rangers detective agency 22. extinct flightless bird from Mauritius 23. Japanese electronics firm (anagram of NOSY)

23. firma, która wypromowała walkmany

pionowo: 1. A4 na autostradzie A4 2. Chanel, francuska projektantka mody 3. urządzenie do wykrywania obiektów 5. taniec, którego ojczyzną jest Andaluzja 6. oddział urzędu, instytucji; ekspozytura 9. imię Dickinson, aktorki znanej m.in. z Rio Bravo 11. elektroniczny instrument klawiszowy 13. imię postaci zagranej przez Kristin Scott Thomas w Czterech weselach i pogrzebie 14. ojciec Arweny (postać z Władcy Pierścieni, anagram wyrazu „rondle”) 16. duże miasto nad Loarą 18. góry z Aconcaguą 19. potrawa z małży (ukryta w wyrazie „hamulec”)

Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie.

down: 1. car from Ingolstadt 2. Broadway show based on the life of French fashion designer 3. ... O'Reilly, a character in “M*A*S*H” 5. style of music and dance from southern Spain 6. personal organizer 9. 1973 single by The Rolling Stones 11. part of typewriter 13. Shrek’s wife 14. Lord of Rivendell (played by Hugo Weaving) 16. globetrotter’s hobby 18. Warhol or Garcia 19. hybrid offspring of male donkey and female horse

autor/author: Jerzy Buczek

poziomo:

The letters from the boxes marked with dots, read from left to right, top line to bottom line, will spell out the hidden message. Rozwiązanie | Answers: MARILYN MONROE Poziomo | Across: 2. CZAR 4. OFRA 7. SUMO 8. CARDINALE 10. NIKON 12. GARFIELD 15. LIBRETTO 17. NAOMI 20. ORANGUTAN 21. DALE 22. DODO 23. SONY Pionowo | Down: 1. AUDI 2. COCO 3. RADAR 5. FLAMENCO 6. AGENDA 9. ANGIE 11. KEYBOARD 13. FIONA 14. ELROND 16. TOURS 18. ANDY 19. MULE

090_KA_05_Krzyzufka-kor.indd 84

11-04-14 16:02

POSZUKUJEMY FRANCZYZOBIORCÓW NA TERENIE CAŁEJ POLSKI: TEL. 022 621 91 44, E-MAIL: info@bagatt.pl BIELSKO BIAŁA Galeria SFERA, ul. Mostowa 5, sfera@bagatt.pl • CZĘSTOCHOWA Galeria Jurajska, Al.Krakowska 25, jurajska@bagatt.pl • GDYNIA C.H Klif, Al. Zwycięstwa 256, gdynia@bagatt.pl • KRAKÓW Główny Rynek 13, +48 (0)12-6170238, krakow@bagatt.pl • ŁÓDŹ Centrum Handlowe Manufaktura, ul. Karskiego 5, +48 (0)42-6311799, lodz@bagatt.pl • POZNAŃ-LUBOŃ OUTLET Centrum Handlowe Factory, ul. Debiecka 1, (0)61 65 23 081, poznan@bagatt.pl • SIEDLCE GALERIA S, ul.Wojskowa 3, siedlce@bagatt.pl • WARSZAWA ul. Mokotowska 42/44, centrum@bagatt.pl • WARSZAWA Galeria Mokotów, ul. Wołoska 12, (0)22-6219144, galeria@bagatt.pl • WARSZAWA Centrum Handlowe Reduta, Al. Jerozolimskie 148, reduta@bagatt.pl • WROCŁAW ul. Ruska 6, 713723156, wroclaw@bagatt.pl

Bagatt do Kaleidoscope_05.indd 1

4/12/11 4:16:39 PM

Z góry czerpiemy najlepsze pomysły

A na pewno większość z nich. Jako niezależny, skandynawski producent o lotniczych korzeniach często szukamy inspiracji kilka kilometrów nad ziemią (pierwsze A w nazwie Saab pochodzi od Aeroplane). Odnajdziesz ją w nieprzeciętnej stylistyce nowego Saaba 9-5 oraz w detalach, takich jak prędkościomierz w formie wysokościomierza. Oczywiście, większość Saabów porusza się bliżej ziemi, dlatego wyposażamy je w ekonomiczne, podwójnie turbodoładowane silniki diesla przekazujące 400 Nm momentu obrotowego na 4 koła poprzez innowacyjny układ napędowy Saab XWD. Gotowy do startu?

saab.pl

Nowy Saab 9-5 TiD już od 139 900 zł. – atrakcyjne pakiety wyposażenia do 70% taniej – pakiet ubezpieczeniowy Allianz w cenie samochodu* Zapytaj, co jeszcze możesz zyskać! BIELSKO-BIAŁA WAWROSZ, 33 827 10 49 KATOWICE M&M CARS, 32 787 33 50 POZNAŃ ELBOS, 61 876 63 96 WARSZAWA AUTO-POL-SERWIS, 22 840 70 60

BYDGOSZCZ MIKOŁAJCZAK, 52 320 31 93 KRAKÓW EUROMARKET, 12 418 42 77 SWARZĘDZ SZPOT, 61 651 44 46 WARSZAWA VIP AUTO, 22 377 70 70

GDAŃSK MOTOR CENTRUM, 58 321 88 61 ŁÓDŹ TRAX, 42 630 03 30 SZCZECIN KOZŁOWSKI, 91 433 46 60 WROCŁAW PREMIUM, 71 395 00 95

* Informacje mają charakter ogólny i nie stanowią oferty w rozumieniu zapisów Kodeksu Cywilnego. Dla samochodu Saab 9-5 Sedan zużycie paliwa w cyklu mieszanym wynosi w zależności od wersji od 5,3 do 10,6 l/100 km, a emisja CO2 odpowiednio od 139 do 244 g/km (pomiary zgodne z normą 1999/100 EC). Informacje na temat złomowania samochodów, przydatności do odzysku oraz recyklingu są dostępne na stronie www.saab.pl.