Kaleidoscope 1110

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

10/2011 KIERUNEK MADRYT | POLSKA OCZAMI CNN | WIOSKI TEMATYCZNE | PODLASIE OTWARTYCH OKIENNIC | MIRAŻE – ŻART NATURY | DIETA CUD: POWRÓĆMY DO JASKINI | SZYCIE PREZYDENCJI

10/2011

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

001_KA_10_Okladka1234.indd 1

Berlin

11-09-15 18:13

PEU1C2803-03 508SW Kaleidoscope 190x249.pdf

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

1

11-09-08

10:16

S

© ADAM KARDASZ; OKŁADKA/COVER: BEW

zanowni Państwo, jeśli uroki polskiej jesieni, która w tym roku zawitała do nas nadzwyczaj wcześnie, chcieliby Państwo zamienić na nieco cieplejszy klimat, zapraszam na południe Europy. Szczególnym czarem o tej porze roku odznacza się Madryt, często niesłusznie uważany za miasto mniej ciekawe niż inna iberyjska metropolia – Barcelona. Flamenco, tapas, wspaniałe zbiory sztuki – każdy znajdzie tu coś dla siebie. Madryt to chyba jedyne miasto Starego Kontynentu, które nigdy nie zasypia i w którym możemy trafić na uliczny korek w środku nocy. Nigdzie poza Plaza Mayor nie smakuje tak churro, tradycyjny hiszpański wypiek maczany w gorącej czekoladzie.

Październik to też pierwszy miesiąc pory suchej w Hanoi – mieście nęcącym turystów z całego świata nie tylko egzotycznym klimatem, lecz przede wszystkim odmiennością kulturową, która dla nas, ludzi z zachodniej półkuli, często bywa trudna do wyobrażenia.

Trzecią z naszych destynacji, którą proponujemy poznać w jej jesiennej odsłonie, jest Berlin – do niedawna podzielony, symbol zimnej wojny, który stał się najbardziej dynamiczną stolicą w UE. Zagraniczne podróże w ramach siatki LOT-u są tej jesieni wyjątkowo atrakcyjne ze względu na dodatkowe mile premiowe, które można gromadzić, latając z nami w klasie biznes. Również dla firm przygotowaliśmy nową odsłonę programu LOT dla Firm, który umożliwiając obniżenie kosztów podróży służbowych, daje jednocześnie szeroką gamę możliwości wykorzystania zebranych punktów. Szczegóły obu programów znajdą Państwo w dodatku LOT Info, w którym na bieżąco prezentujemy nowości w naszej ofercie i najistotniejsze wydarzenia z życia firmy. W tym miesiącu polecam zwłaszcza lekturę tekstu o kapitanie Jerzym Makuli, najbardziej utytułowanym pilocie w akrobacji szybowcowej na świecie, siedmiokrotnie już sięgającym po mistrzostwo świata, którego LOT ma szczęście mieć w szeregach swoich pilotów. ☐

Podróże z LOT-em są tej jesieni wyjątkowo atrakcyjne – latając w klasie biznes, można gromadzić dodatkowe mile premiowe.

Travelling abroad via LOT is very attractive this season, thanks to the extra premium miles that Business Class passengers can collect.

EDYTORIAL

Editorial

Dear Passengers, if you would like to swap your Polish autumn (which has arrived unexpectedly early this year) for a slightly sunnier clime, then let us take you to the South of Europe. Madrid is magic at this time of year. Do not let anyone tell you that it has been eclipsed by Barcelona. Madrid has whatever you are looking for, be it flamenco, tapas or amazing art collections. This is the only city on our continent that never sleeps and the only one in which you are likely to find yourself stuck in a traffic jam in the middle of the night. And nowhere else on Earth will you find churros (a traditional Spanish pastry dipped in hot chocolate) like those served on Plaza Mayor.

October also signals the start of the dry season in Hanoi, a city that is drawing tourists from all over the world with its exotic climate and completely foreign culture. For us inscrutable Westerners, it can be a pretty heady mix at times. The third destination we would like to recommend this autumn is Berlin. Once a divided city and a symbol of the cold war, Berlin is now one of the most rapidly growing capitals in the EU. Travelling to foreign destinations via LOT is more attractive than ever this season, thanks to the extra premium miles that Business Class passengers can collect. Business travellers might also want to take a look at our redesigned LOT for Business program. This lets companies cut down on business travel costs and offers a wide range of products and services in exchange for accumulated points. For details of both these customer programmes go to the LOT Info section of Kaleidoscope. This month, we would especially like to encourage you to read the article on Captain Jerzy Makula, the most awarded acrobatics aviation pilot in the world and seven-time world champion whom LOT is honoured to have among its team. ☐

Prezes PLL LOT/PLL LOT CEO Marcin Piróg

3

003_KA_10_Edytorial12345.indd 3

11-09-15 18:11

Contents SPIS TRE˘ CI

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 6 FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 8 FIONNUALA SWEENEY KOCHA POLSKĘ / Fionualla Sweeney loves Poland 10 PEDRO PINTO LICZY NA EURO / Pedro Pinto is counting on Euro 2012 12 GADŻETY / Gadgets 14

68

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD REZERWACJE / Save the date 18 MADRYT: 5 NAJ / Top 5 of Madrid 22 BERLIN, PODWÓJNE MIASTO / Berlin, a double city 24

TERAZ POLSKA / POLAND’S WONDERS WIOSKI TEMATYCZNE / Themed villages 32 SPORT TO TEŻ BIZNES / Sport is a business 38 KRAINA OTWARTYCH OKIENNIC / Shutters wide open 40

78 24

62

32

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? PRADIETA ZDROWIA DODA / Ancient diets might come back 48 MONIKA JAKUBIAK ZSZYWA EUROPĘ / Monika Jakubiak sews for Europe 62 KULTURA / Culture 66

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA WIECZNE PIÓRA SĄ WIECZNE / Fountain pens forever 68 TWÓJ STYL / Your style 72 ZDROWIE / Health 74 NOWE MENU LOT-U / LOT’s new menu 76 SALON / Events 78 KRZYŻÓWKA / Crossword 106

INFO 81-104

© EK PICTURES, MAKSYMILIAN RIGAMONTI, FORUM, EAST NEWS

MIRAŻE: MAMY ZŁUDZENIA / Mirage – an optical phenomenon 54

4

004_KA_10_Spis tresci12345.indd 4

11-09-15 18:10

LISTA DYSTRYBUTORÓW ROSYJSKICH ZEGARKÓW W POLSCE SALON FIRMOWY: C.H. Promenada Sklep Poljot Euro 22 611 75 75 Gdańsk: C.H. Manhattan Timeless • GORZÓW WLKP: C.H. Park 111 Jubiler Kaźmierczak • KATOWICE: C.H. Silesia City Center W. Krzyś • KRAKÓW: C.H. Krokus HQ, TiW Strojny ul. Sławkowska; C.H. Bonarka Jubitom • KRAPKOWICE: Zegarmistrz Smykała ul. Rybacka 1 • LUBIN: C.H. Real ul. Jana Pawla II Jubiler Grain • Łódź: Salon A&A ul. Piotrkowska 63 • MikoŁajki: Złoto Srebro Bursztyn ul. 3 Maja 2a • PŁock: Zegarmistrz Ludomir Lewandowski ul. Nowy Rynek 1/16 • RYBNIK: Sklep Artis ul. Sobieskiego 5 • RZESZÓW: C.H. Rzeszów Plaza Zegaris • WARSZAWA: Salon Excelsior ul. Marszałkowska 99a; C.H. Galeria Mokotów Strefa Czasu; C.H. Złote Tarasy Od Czasu Do Czasu; C.H. Arkadia Excelsior • WŁocŁaWek: Jubiler Gold Mini pl. Wolności 8/9 • WOLSZTYN: Sklep WEMAR ul. Kocha 54 SKLEPY INTERNETOWE: www.e-zegarek.pl; www.minuta.pl; www.skleponline-zegarki.pl; www.bizuteriazegarki.pl; www.russtime.com; www.plar.pl

COMPANY VOLMAX, Mraksistskaya str.34, building 8, 109147 Mocsow Russia, tel +7(495) 911 3210, tel/fax. +7(495) 911 6874, Email: volmax@sovintel.ru

Gagarin_Kaleidoscope_07.indd 1

6/10/11 3:28:14 PM

Note from the Editor

W drodze On the Road

Nie można tkwić w jednym miejscu, jeśli człowiek pragnie się rozwijać. Dlatego zachęcam Was do otwarcia się na Nowe.

You cannot stay in the same place if you want to grow.

That’s why I would like to encourage you to open yourselves up to the New.

Większość z nas czuje opór przed zmianą, bo lepsze jest Cokolwiek, co znamy, niż Nowe, Inne. Każdy człowiek trzyma się kurczowo starych, dobrze znanych rozwiązań. Tak się bowiem czujemy najbezpieczniej! Tymczasem siedzicie w samolocie, a esencją Podróży i przemieszczania się jest… zmiana. Po prostu nie można tkwić w jednym miejscu, jeśli człowiek pragnie się rozwijać. Krajobraz powoli przewija się za oknem samolotu, w miejscu przeznaczenia ludzie nieustannie przesiadają się przy moim stole, każdego dnia idę spać w innym miejscu… Ja to kocham i wiem, że aby obudzić się na Krańcu Świata, muszę pewnego dnia podjąć decyzję o Podróży i wykazać gotowość na nowe doznania.

Na Ziemi jest nas blisko 7 mld, a z tego tylko 16 proc. stanowią ludzie podobni do nas – raczej wykształceni, mieszkańcy Europy i reszty cywilizowanego świata. Dlaczego więc uważamy, że nasza wizja życia, pogląd na małżeństwo, sposób wychowania dzieci czy religia są jedynymi obowiązującymi? Nie jesteśmy pępkiem świata i nie mamy monopolu na wiedzę. Dlatego zachęcam Was do otwarcia się na Nowe i Inne. Dziś jest to zmieniony magazyn pokładowy PLL LOT Kaleidoscope, który oddajemy w Wasze ręce.

A jutro? To zależy od Was. I od Waszej gotowości na Zmiany! ☐

Most of us resist change. The familiar is always more reassuring than the new and the different. We all keep to the well worn paths where we feel safe. At the same time, you are now travelling by plane and change is the very essence of a journey. You cannot stay in the same place if you want to grow. Landscapes roll by outside the window of the plane, and at my destination people are always changing places at my table, every day I go to sleep in a different place … I love it and I know that if I’m going to wake up on the edge of the world, I’m going to have to decide one day to set off on a journey and be open to new experiences.

There are almost 7 billion people on Earth, of which only 16 per cent are like us – reasonably well educated, and living in the developed world. So what makes us so sure that our views on life, marriage, parenting and religion are the only legitimate ones?

We are not the centre of the world and have no monopoly on knowledge. I would like to encourage you to open yourself up to the New and the Different. Today, we are presenting a revamped version of PLL LOT Kaleidoscope in-flight magazine. And tomorrow? That depends on you. And your openness to Change! ☐

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

© MAŁGORZATA ŁUPINA

OD NACZELNEJ

6

006_KA_10_EdytorialMartyna12345.indd 6

11-09-15 18:10

vw-Kaleidoscope-190x249-Tiguan.ai

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

1

11-09-12

14:08

FELIETON

Column

Nagroda

The Award

W tym roku po raz kolejny w Gdańsku odbyła się ceremonia wręczenia Nagrody Lecha Wałęsy, którą ustanowiłem, by wyróżnić osoby działające na rzecz porozumienia i solidarnej współpracy narodów oraz wolności i poszanowania podstawowych praw człowieka. Poprzez to wyróżnienie chcę podziękować tym, którzy mają odwagę walczyć o pokojowy rozwój świata, a przez swoje działanie dają nadzieję oraz stwarzają szansę na zmiany.

Dzisiejszy świat stoi na rozdrożu, kryzysy gospodarcze i polityczne pokazują, iż nie ma jednoznacznych pomysłów na ich rozwiązanie i w skali globalnej nie opieramy się na wartościach, na których powinniśmy budować. Staram się wyszukiwać tych, którzy zmieniają świat na lepsze. Stąd nagrodzenie króla Arabii Saudyjskiej za wysiłki na rzecz pogłębiania dialogu międzyreligijnego i międzykulturowego; stąd nagroda dla irańskich działaczek walczących o prawa kobiet i godność obywatelską w ich kraju czy dla Polskiej Akcji Humanitarnej w roku obchodów 30-lecia Solidarności.

Laureat tegorocznej nagrody, były prezydent Brazylii Luiz Inácio Lula da Silva, jest osobą, która przez całe życie walczyła o godność człowieka i postęp cywilizacyjny swojej ojczyzny. W czasie prezydentury znacznie wzmocnił on Brazylię, ugruntowując jej rolę jednego z najważniejszych państw na świecie. Choć nie zawsze popierałem jego wybory polityczne, przyznaję, iż w swoim postępowaniu pozostał wierny wartościom, o które walczył. Dzięki temu zniwelował obszary biedy w Brazylii, a na arenie międzynarodowej potrafił upomnieć się o prawa krajów zapomnianych przez dotychczasowe potęgi światowe. ☐

As every year this year in Gdansk we held the awards ceremony of the Lech Wałęsa Award I have founded to recognise people acting for better understanding and solidarity among the different nations as well as advocates of freedom and respect for basic human rights. Through the award I want to express my gratitude to those who have the courage to fight for the world to be able to grow in peace and who, via their work, create opportunity for change, both social and political. The world of today seems to be standing at the crossroads and the economic and political crises demonstrate that there are no simple solutions to these and other problems and that we do not seem to be drawing on the right values as far as global thinking is concerned. My aim is to award people who are changing the world for the better. That is why in the past we have awarded the king of Saudi Arabia for his struggle to intensify the inter-religious and intercultural dialogue, Irani activists fighting for women’s rights and dignity in their country and the Polish Humanitarian Organisation which received the award in the year that marked the 30th anniversary the Polish Solidarity movement. This year’s laureate is former President of Brasil Luiz Inácio Lula da Silva who has been fighting for human dignity and the civilisational progress of his country. During his presidency term he empowered Brasil, confirming its position of one of the most important countries in the world. Although I have not always agreed with him on political issues I admit he stayed faithful to the values he fought for. Thanks to the policies enacted by him he managed to diminish poverty in Brasil and widely spoke up for the rights of countries forgotten by the existing world pow-

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

© AGENCJA GAZETA

Wraz z moim Instytutem wspieram przemiany demokratyczne w Azji, Afryce i Ameryce Płd.

My Institute and I support the democratic change in Asia, Africa and South America.

8

008_KA_10_FelietonWalesa12345.indd 8

11-09-15 18:59

Lavazza_K_13.09.indd 1

9/13/11 3:08:46 PM

FELIETON

Column

Polska jest najfajniejsza Poland is Simply the Best

TEKST/BY:

Fionnuala Sweeney

To moja piąta wizyta nad Wisłą w ciągu ostatnich kilku lat i według mnie na tle obecnej sytuacji polityczno-finansowej w Europie trudno o intensywniej rozwijający się kraj niż Polska. Dzięki młodzieńczemu zapałowi i dynamice zmian Polska mogła w pełni wykorzystać szanse, które pojawiły się po upadku komunizmu oraz po jej przystąpieniu do NATO i UE. Kluczowe położenie geograficzne czyni Polskę ważnym łącznikiem między Europą Zachodnią a Wschodnią, nadając jej pozycję ważnego gracza na arenie europejskiej; gracza o mocnych kulturowych korzeniach. Cieszy mnie, że kraj ten podniósł się po zeszłorocznej tragedii lotniczej, w której zginęła jego elita polityczna.

W ciągu najbliższych kilku miesięcy Polska będzie miała okazję wzmocnić jeszcze swoją obecność w Europie, a to dzięki prezydencji w Radzie UE oraz współorganizacji przyszłorocznych mistrzostw Europy w piłce nożnej.

Podczas poprzednich wizyt w Polsce większość czasu spędziłam w Warszawie, Gdańsku i Krakowie, a widok pięknego pomnika Chopina w Łazienkach jest jednym z najmilszych moich wspomnień. Na południu Polski zachwyciłam się Krakowem, który do dzisiaj pozostaje w mojej pamięci, przypominając mi Watykan, nie tylko dzięki osobie papieża Jana Pawła II. Tym razem udało mi się spędzić większość mojego pobytu na Wybrzeżu – odwiedziłam Gdańsk, Gdynię oraz Sopot, skąd poprowadziłam specjalny program „Eye on Poland”. W mojej pamięci pozostanie obraz Polski jako pięknego kraju pełnego kontrastów, kraju bogatej historii i niezwykłego rozwoju. ˜

This is my fifth time to Poland in recent years and given the current political and financial climate in Europe, it is hard to imagine a more energetic country at the moment as it continues to buck the wider economic trend.

Its youthful, dynamic outlook has allowed Poland to build on the changes wrought by the end of communism as well as membership of the EU and NATO. Its pivotal logistical position makes Poland a focal point between western and eastern Europe and as such, a player on the continent’s stage; a position bolstered by its deep cultural roots. And all this despite the awful air tragedy of last year which saw the country’s political hierarchy wiped out in one fell swoop.

The next few months will see Poland further establish itself on the European stage when it assumes the EU Presidency and of course co-hosts the UEFA Euro 2012 football championships next year.

On previous visits to Poland, I’ve spent most of my time in Warsaw, Gdansk and Cracow; the beautiful bronze statue of Chopin in Łazienki Park is one of the more memorable highlights. As was the rebuilt Old Town in Warsaw which was destroyed during the Second World War and rebuilt afterwards. To the South, I was enchanted with Cracow and it remains vivid in my memory, not least because of its association with the Vatican through Pope John Paul the Second.

This time, I have been fortunate enough to spend most of the week on the Baltic Coast - Gdynia, Gdansk and Sopot from where I hosted Eye on Poland; a special week of programming. All of which serves as a reminder of the vivid and beautiful contrasts in this land of history and progress. ˜

Autorka jest prezenterką i korespondentką kanału CNN International, pracuje w centrali stacji w Atlancie. / The author is an anchor and correspondent of CNN International and is based in the channel’s main o† ce in Atlanta.

© CNN INTERNATIONAL

W Unii Europejskiej trudno o intensywniej rozwijający się kraj niż Polska.

In the EU it is hard to imagine a more energetic country than Poland.

10

010_KA_10_FelietonSweeney12345.indd 10

11-09-15 18:08

SALVATORE FERRAGAMO

MONCLER RALPH LAUREN SALVATORE FERRAGAMO TOD’S

Moliera_K_9.09.indd 1

9/9/11 4:35:34 PM

no-

Column

Euro to szansa!

The Euro is a Great Opportunity

Autor b˘ dzie relacjonował w kanale CNN w listopadzie losowanie grup Euro 2012. / Pedro Pinto will cover the UEFA Euro 2012 ÿ nal draw in November for CNN.

TEKST/BY:

Pedro Pinto

Moje najwcześniejsze wspomnienie związane z mistrzostwami Europy w piłce nożnej sięga roku 1984. Drużyna Portugalii dotarła do półfinału i grała przeciwko Francuzom. Mimo przewagi naszych, przegraliśmy z gospodarzami 3:2 po rewelacyjnym golu Michela Platiniego. Wiele godzin potem byłem w rozpaczy.

Cieszę się na przyszłoroczne Euro organizowane przez Polskę oraz Ukrainę i wierzę, że będziemy świadkami wielu magicznych chwil – dzięki Hiszpanom grającym w fantastycznym stylu, Niemcom z ich cudowną drużyną oraz większości finalistów z całą rzeszą świetnych graczy. Na Euro czekam z tym większym zainteresowaniem, że po raz pierwszy gospodarzami mistrzostw będą państwa z Europy Wschodniej. Gdy stanowisko szefa UEFA w 2007 r. objął Michel Platini, obiecał temu regionowi, że jego znaczenie na arenie międzynarodowej piłki wzrośnie. Słowa dotrzymał. Zmienił zasady kwalifikacji do fazy grupowej Ligi Mistrzów, tym samym zwiększając szanse tych państw na organizację wydarzeń piłkarskich. W tym sezonie finały Ligi Europejskiej odbędą się w Bułgarii, gospodarzem meczów z serii Superpucharu UEFA będą Czechy.

Sceptycy wciąż nie są przekonani, czy państwa Europy Wschodniej mogą dobrze zorganizować tak wielkie przedsięwzięcie jak mistrzostwa Europy, podkreślają braki infrastrukturalne i problemy z transportem częste w tej części kontynentu. Pamiętam, jak wiele osób przed Mistrzostwami Świata 2010 zapewniało mnie, że Republika Południowej Afryki kompletnie nie poradzi sobie z organizacją tak dużej imprezy. Moim zdaniem wszystko się doskonale udało, udowadniając, że ludzie potrafią się zmobilizować, gdy tylko ich kraj dostanie szansę. ˜

My very first UEFA European Championship memory dates back to 1984. My national team, Portugal, made the semi-finals and played hosts France. Even though we had the lead, we were beaten 3-2 in extra time by a magnificent Michel Platini goal.

I cried inconsolably for hours. I look forward to next year’s Euro in Poland and Ukraine and expect many more magic moments.

With Spain playing their fantastic brand of football, Germany building an extraordinary squad, and most finalists boasting a plethora of quality players, it should be a thrilling tournament.

I am especially looking forward to this event because it is taking place in Eastern Europe for the first time. When UEFA president Michel Platini took office in 2007 he promised some of the lower profile countries a slice of the European football cake, and he has lived up to it. He changed the qualifying rules for the Champions League group stage, giving smaller nation teams a better chance of making it into the continent’s elite competition, and he has given European countries a chance to host important matches and events. This season’s Europa League final will be held in Bulgaria, the next European Club Super Cup is scheduled to take place in the Czech Republic and of course Poland and Ukraine will be in the centre of attention during the UEFA Euro 2012.

Sceptics have questioned whether Eastern Europe can host a successful tournament, speculating about infrastructure and transportation uncertainties. Leading up to the 2010 FIFA World Cup, do you know how many people told me South Africa was going to make a mess of the tournament? Yet I thought it was absolutely fantastic and showed how people pull together when their country is given an opportunity to shine. ˜

Na zwycięzcę Euro 2012 typuję Niemców; najlepszym graczem będzie według mnie Mesut Özil.

My guess is that Germany will win the Euro 2012 and Mesut Özil will be voted best player.

© CNN INTERNATIONAL

ym

FELIETON

12

012_KA_10_Felietonsport12345.indd 12

11-09-15 18:51

GORE-TEX® WEWNĄTRZ PRODUCTS

PEŁEN KOMFORT NA ZEWNĄTRZ

Poznań, 12°C.15°C. Monachium, Pochmurne Pochmurne i chłodne i chłodnepopołudnie. popołudnie.

Chodniki pokryły Chodniki pokryły sięsię kałużami. kałużami.

Pogoda Pogoda w samwraz sam na spacer raz na po mieście. spacer po mieście.

Pod warunkiem, Pod warunkiem, że masz właściwe że masz buty. właściwe Obuwie ® ® zapewnia najlepsze zawykonane buty.

Obuwie w technologii wykonane GORE-TEX w technologii GORE-TEX pewnia połączenie najlepsze wysokiej połączenie "oddychalności" wysokiej "oddychalności" i trwałej iwodoszczelności trwałej wodoszczelności dającedające komfort komfort odkrywania odkrywania każdego każdego zakamarka zakamarka miasta. miasta.

Odwiedź Odwiedź www.gore-tex.com www.gore-tex.comi przeżyj więcej... p

Wysoka oddychalność ść

Trwała wodoszczelność

Motive Hi GTX

Przeżywać więcej... www.clarks.com © 2011 W. L. Gore & Associates GmbH. GORE-TEX, GUARANTEED TO KEEP YOU DRY, GORE i logo są znakami towarowymi należącymi do W. L. Gore & Associates

N107594GOR_Kal10_10100.indd 1

15.09.11 12:23

GAD˝ ETY GADŻETY

Gadgets

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

Złotouszni x

Golden Ear

Gadżet przydatny w pracy oraz w podróży, np. gdy chcemy w trakcie naszego lotu obejrzeć odcinek ulubionego serialu lub film. W słuchawkach Audio-Technica ATH-PRO700GD Monitor Headphones dobrze usłyszymy każdy dźwięk, a po użyciu można je złożyć, dzięki czemu zajmą mało miejsca w bagażu podręcznym. / This will come in handy when you need to watch one of your favourite films or TV shows while travelling or when you are at work. The Audio-Technica ATH-PRO700GD Monitor Headphones you let you hear every sound perfectly and can be folded up after use so as to take up almost no luggage space.

CENA: 570 ZŁ/PRICE: PLN 570

Zapachy pełne emocji z Scents bursting with passion

Ambra o nutach ciepłych i żywicznych krzyżująca się z szafranem, delikatne opary z kadzidła i aromatów szlachetnych drzew wydłużające tę zmysłową podróż, gdzieś w nieznane… Spośród 83 francuskich zapachów Aromanti wybierz odpowiednią dla siebie kompozycję perfum do wnętrz. / Ambergis with a warm and resinous scent combined with saffron, delicate incense and tree aromas are guaranteed to add a new spark to your life. Select your favourite interior fragrance from among a range of 83 Aromanti scents. www.aromanti.pl

Disco drzemka c Projektanta Kila Arensa zainspirował pop-art z lat 70. Wzory na jedwabnej poduszce są jak żywcem wyjęte z tej kolorowej i nieco psychodelicznej dekady. Miękka i przytulna rzecz z pewnością zapewni komfortowy wypoczynek przed gorączką sobotniej nocy i po niej. / Designer Kil Arens was inspired by 1970s pop art and the pattern on this silk cushion seems to have leapt straight out of that colourful and psychedelic decade. But it is soft and cuddly enough to give you a good night’s sleep before you party Saturday night away.

WZÓR/SAMPLE

014_KA_10_Gadzetypop12345.indd 14

© M.P., DR

Disco nap

11-09-15 18:29

MASZ TO COŚ ALBO NIE MASZ NIC. POCZUJ W SOBIE MOC. WEŹ UDZIAŁ W

1.4 T–JET 160 KM

1.4 TURBO MULTIAIR 180 KM

1.4 T–JET 160 KM

Maksymalny moment obrotowy: 230 Nm przy 3000 obr./min

Maksymalny moment obrotowy: 270 Nm przy 2500 obr./min

Maksymalny moment obrotowy: 230 Nm przy 3000 obr./min

Przyspieszenie (0–100 km/h) w 7,4 sek.

Przyspieszenie (0–100 km/h) w 7,5 sek.

Przyspieszenie (0–100 km/h) w 7,6 sek.

Emisja CO2: 155 g/km Zużycie paliwa: 6,5 l/100 km (cykl mieszany)

Emisja CO2: 142 g/km Zużycie paliwa: 6,9 l/100 km (cykl mieszany)

Emisja CO2: 151 g/km Zużycie paliwa: 6,5 l/100 km (cykl mieszany)

WWW.ABARTH–DRIVING.PL

Zapraszamy do salonów Abartha: CARSERWIS Warszawa ul. Połczyńska 33 tel. (22) 532 02 82

14015101 Kaleidoscope.indd 1

POL-CAR Poznań ul. Gorzysława 9 tel. (61) 873 21 01

VIAMOT Kraków ul. Zakopiańska 288 tel. (12) 269 12 26

11-09-13 14:56

Podręcznik do gier x

Game manual

Tylko dwa kilo wagi, procesor Intel Core i7 640 UM, układ graficzny NVIDIA GeForce GT 335M z 4 GB pamięci RAM, jedenastocalowy ekran. Po co to wszystko? Oczywiście, żeby grać i wygrać. Notebook Alienware M11x firmy Dell został stworzony z myślą o często podróżujących wielbicielach platformówek, przygodówek i strzelanek. / This baby has an Intel Core i7 640 UM processor, NVIDIA GeForce GT 335M graphics, 4 GB of RAM, an 11” screen, and weighs in at just 2 kg. All in aid of what? Computer games of course. The Alienware M11x Dell notebook was specially designed for frequently travelling fans of platform, adventure and shooting games.

Cena: 3700 ZŁ/PriCe: PLN 3,700

Ekokorrida z Eco-corrida

Wbijanie w byka ostrych narzędzi nie zawsze musi oznaczać korridę.

Kitchen Bull firmy Toro Legno jest jednocześnie stojakiem na noże, półką na książki kucharskie, a w przypadku wizyty niezapowiedzianych gości może zamienić się w deskę na sery. / Sticking sharp items into a bull does not necessarily imply animal cruelty. The Kitchen bull by Toro Legno is a knife block, cook book shelf and cheese board that may come in useful when friends drop in unexpectedly.

WZÓR/SAMPLE

Światło od nogi v Intrygujące połączenie małego taboretu, wazonu i żarówek, czyli lampa Glass Series No. 4 autorstwa Brandona Morrisona z amerykańskiego studia projektowego WhyrHymer. Nogi lampy są wykonane z kosztownego drewna orzechowego.

Dyskretnie rozjaśni ona pokój, w którym chcemy obejrzeć telewizję albo po prostu się zrelaksować. / An intriguing combination of a small stool, vase and light bulb or the Glass Seried No. 4 lamp by Brandon Morrison of the US design studio WhyrHymer. The lamp’s legs are made of expensive walnut wood. It will light up your room with a mild light perfect for watching TV or just lazing out on the couch.

WZÓR/SAMPLE

iPhone’a moc z Enchance your iPhone

W tym przedmiocie spotykają się sprzęty grające dwóch pokoleń: dziadka i wnuczka. Ozaki iSuppli Gramo iPhone to ładowarka i głośnik dla iPhone’a 4, przez który można prowadzić też rozmowy telefoniczne, nie odrywając się od komputera lub… od gotowania kolacji. / This object combines music players used by two generations: that of the grandfather and grandson. The Ozaki iSuppli Gramo iPhone is a charger and speaker for the iPhone 4 which can also be used as a calling device that does not require you to leave the computer or stop cooking dinner.

Cena: 210 ZŁ/PriCe: PLN 210

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Glass and walnut gem

16

014_KA_10_Gadzetypop12345.indd 16

11-09-15 18:28

SonyVaio_K_13.09.indd 1

9/14/11 12:25:29 PM

REZERWACJE

Save the Date

Strunowce na Śląsku

Dzieci Belfastu c

Guitar Madness in Silesia

Belfast’s Children

Przez cztery dni w Kinoteatrze Rialto, Klubie Marchołt i w chorzowskiej Leśniczówce posłuchamy brzmienia gitary elektrycznej.

Mistrzowie pokażą, w jaki sposób muzyczną wyobraźnię wesprzeć doskonałą techniką.

Dla stawiających pierwsze kroki przewidziano warsztaty. / The Rialto Cinema Theatre, the Marchołt Club, and the Leśniczówka in Chorzów will all be ringing to the strains of electric guitars for four days. The masters will be demonstrating how to expand your music imagination with unparalleled techniques. Beginners will be invited to take part in workshops.

Muzyka współczesna, taniec oraz teatr. Kiri Te Kanawa, Elvis Costello i bułgarski chór Le Mystère des Voix Bulgares. Imprezy odbywać się będą w ponad 20 miejscach, jest więc okazja poznania Ulsteru niezwykle gruntownie. Polski akcent to występ Chóru Kobiet – feministyczny projekt Marty Górnickiej z Instytutu Teatralnego w Warszawie. / Contemporary music, dance and theatre. Kiri Te Kanawa and Elvis Costello and Bulgarian group Le Mystère Des Voix Bulgares are headlining this year. There are over twenty venues so you will have every opportunity of exploring the city. The Polish connection comes courtesy of the Women’s Choir from Warsaw.

25–29.10, www.guitar-silesia.pl, ŚLĄSKI feStIwaL GItary eLeKtrycznej, Katowice, Polska / SILeSIan eLectrIc GuItar feStIvaL, Katowice, Poland

14–30.10, www.belfastfestival.com, BeLfaSt feStIvaL, Irlandia / BeLfaSt feStIvaL, northern Ireland

Jedź i jedz! x

Feast for the Body and Soul

Illuminated Capital

Jesienią nie przegapcie w Berlinie iluminacji kilkudziesięciu najważniejszych budynków. Otwarcie show na Potsdamer Platz. Kto chce spróbować swoich sił w fotografowaniu, może stanąć do konkursu na najciekawsze zdjęcia z imprezy.

(Więcej o stolicy Niemiec na str. 24). / During your autumn trip to Berlin don’t miss the grand light show where dozens of landmark buildings are lit up. After the opening ceremony at Potsdamer Platz, the entire city comes alive in amazing colours.

(More about Berlin on page 24).

12–23.10, festival-of-lights.de/en/, feStIwaL ŚwIateł, Berlin, niemcy / LIGht feStIvaL, Berlin, Germany

1–2.10, cravesydney.com, MIędzynarodowy feStIwaL jedzenIa, Sydney, australia / crave InternatIonaL food feStIvaL, Sydney, australia

© M.P., EAST NEWS

Rozświetlona stolica z

Na antypodach będzie gorąco, i to nie z powodu upałów, a dużej dawki przysmaków z Ameryki Południowej oraz z kuchni hiszpańskiej, japońskiej i francuskiej. Osoby na diecie mogą na stronie organizatora obejrzeć choćby fotografie ułożonych z jedzenia flag. / It promises to be hot Down Under and not just because of the weather.

The Crave International Food Festival boasts an extraordinary line-up of celebrity chefs this year and the organisers are promising generous helpings of Latin American, Spanish, Japanese and French delicacies.

18

018_KA_10_Rezerwacje12345.indd 18

11-09-15 19:23

2030 : time of prosperity.

Already today Warsaw is catching up with the leaders The luxury real estate market in Warsaw is headed for a stable growth generated by dynamic economic development in the nearest future.

Each day we are bombarded by the media with information about the crisis – the next aid tranches for Greece, Portugal or the likely aid for Italy, not to mention the worrying reports coming from the USA. However, there is a country – which if we were to look at it from a distance – has defied the crisis and, according to many international experts, may become a local super power. This country is Poland.

The eighteenth economy in the world and the eighth economy in Europe, which is developing at the rate of about 4 per cent a year despite the crisis, is an example to follow for many countries. In the troubled times there are not many experts willing to make forecasts for more than a year or two ahead. However, the famous expert in political sciences – George Friedman, author of, inter alia, a book entitled „The next decade” sees Poland as one of the few regional super powers, capable of creating permanent alliances and defying threats within the next 20 years. This is a country, the economy of which will be placed alongside the economies of such countries as Germany or France and whose GDP per capita will reach the average EU level. This is a country where agglomeration centers will be developing, which – according to the strategy prepared by the Minister M. Boni – will be one of the propellers of development. Warsaw is the largest of such centers.

The Warsaw GDP already equals approximately 160% of the EU GDP and the companies registered in the capital city generate over 13% of the Polish GDP now. It is in the Warsaw agglomeration where about 2.5 million people live. And it is here, with the involvement of such institutions as the Warsaw Stock Exchange, local and international investment banks and governmental administration, where a regional economic-financial center is being created. This is where global financial institutions, such as, inter alia: JP Morgan, BNP Paribas, Deutsche Bank, Citigroup or Merrill Lynch have their headquarters. It is Warsaw that has outdistanced such cities as Moscow, Budapest and Athens in the World Financial Centers 2010 ranking.

According to all the estimates the trends of the last years will be continued. The latest Cushman & Wakefield European Cities Monitor report shows that Warsaw (next to Moscow) will be a city, where next large international companies are planning to open their offices within the next five years. As many as thirty of them are planning such a strategic move.

What does it mean for the inhabitants, for investors and for business? Influx of people from other parts of Poland and the beginning of an immigration wave, so much necessary for the quickly developing country, will cause that the Warsaw metropolis may become a multi-cultural organism whose number of inhabitants will exceed 3 million. In the city, and also in its very center, several new high-rise buildings will be built, where a few – several thousand of the newcomer experts will work.

It means that the plans of adding new skyscrapers to the “Warsaw skyline” may be revived. Such facilities as Lilium Tower, Caleidoscope or Liberty Tower may once again become a part of the capital city’s skyline. Only the already built Złota 44 will be exclusively an apartment building without any office space.

In every quickly developing country real estate prices were one of the factors allowing to measure its growth. A similar phenomenon applies to unique and exceptional real estate – this market is developing alongside the GDP growth. According to experts, prices of real estate on the Warsaw market – within the next few up to several years – may reach the EU level. For instance, apartments in prestigious locations in the capital cities of France, Russia or Great Britain may cost even EUR 150 million. A similar scenario is very likely in Warsaw. Prices of the exceptional apartments in the Złota 44 building start from EUR 390.000, however it may be expected that together with Poland’s development and the ever more important role of Warsaw in the economic European space, real estate prices will be approaching the average European levels.

WERSJA POLSKA NA STRONIE 21

Tel. +48 22 595 49 44 Fax +48 22 652 32 03 ORCO Tower Al. Jerozolimskie 81 02-001 Warszawa www.zlota44tower.com

REZERWACJE

Save the Date

Ironia na scenie v

Konie rzędem x

Irony on the Stage

Horses in Full Colour

W krzywym zwierciadle to hasło kolejnej edycji „Demoludów”. Pełen absurdu świat zobaczymy m.in. w spektaklach Węgrów Zoltána Balázsa i Viktora Bodó. Z Rumunii przyjadą głośne przedstawienia Gianiny Cărbunariu i Radu Afrima.

Festiwal wyprodukuje „Zaginioną Czechosłowację” Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk. / “Demoludy” is a festival celebrating theatre from the former Eastern Block presenting this year plays by Hungary’s Zoltán Balázs and Viktor Bodó, Romania’s Ganina Cărbunariu and Radu Afrima. The festival will also produce the latest play

by Małgorzata Sikorska-Miszczuk The Lost Czechoslovakia.

Choć z Indiami kojarzy się kult krów, to co roku Hindusi oddają też cześć symbolizującym wierność i siłę koniom. Głównym elementem obchodów święta jest procesja przystrojonych zwierząt oraz śpiewy i modły. Wśród gości są turyści, wierni, a nawet zagraniczni dygnitarze. / Although India is best known for its cow cult, Hindus also worship horses which symbolise loyalty and power. The most spectacular element of the festival held in October is the procession of decorated horses accompanied by singing and praying. Foreign dignitaries are among the audience of tourists and devotees.

5.10, ŚWIęTO AShWA POOjAN, Udajpur, Indie / AShWA POOjAN FESTIVAL, Udaipur, India

17–22.10, www.demoludy.art.pl, FESTIWAL DEMOLUDY, Olsztyn, Polska / DEMOLUDY FESTIVAL, Olsztyn, Poland

Cały ten zgiełk x

All That Jazz

7–8.10, www.caribbeanseafoundation.com, FESTIWAL MORZA KARAIBSKIEGO, Aruba / CARIBBEAN SEA jAZZ FESTIVAL, Aruba

Głodny? Nie czekaj! v Hungry? Book your tickets!

Już od 10 lat w stolicy Georgii próbom poddaje się szefów kuchni, barmanów, a także najważniejsze restauracje i ich dostawców żywności. Jeśli nie jesteście głodni, możecie wziąć udział w warsztatach kulinarnych prowadzonych przez mistrzów. Dla głodnych, którzy nie mogą się wyrwać z domu, przygotowano sklep on-line. / Atlanta has been putting chefs, bartenders, restaurants and their suppliers through their paces for ten years now. Feel free to take part in cooking workshops run by master chefs whenever you are not hungry.

Be sure to visit their on-line store.

22–23.10, tasteofatlanta.com, SMAK ATLANTY, Atlanta, USA / TASTE OF ATLANTA, Atlanta, US

© M.P., SIME PHOTO/FREE

Każdy wie, że sercem karaibskiej kultury jest muzyka i taniec. Tym razem jednak zapraszamy nie na reggae, rumbę czy salsę, lecz na jazz. Na festiwalu w Cas di Cultura Plaza znajdzie się także coś dla mniej zaawansowanych jazzowo: Angie Stone, Eddie Palmieri i Candy Dulfer. / We all know that music and dance are crucial in Caribbean culture.

But this event is celebrating jazz – not reggae, rumba, calypso or salsa. This year’s festival has no shortage of options for those of you who go in for light jazz: Angie Stone, Eddie Palmieri and Candy Dulfer.

20

018_KA_10_Rezerwacje12345.indd 20

11-09-15 19:23

2030 : czas prosperity.

Już dziś Warszawa goni liderów Rynek nieruchomości luksusowych w Warszawie w najbliższych latach czeka stabilny wzrost generowany przez dynamiczny rozwój gospodarczy.

Każdego dnia media bombardują nas informacjami o kryzysie – kolejnych transzach pomocy dla Grecji, Portugalii czy prawdopodobnej pomocy dla Włoch, nie mówiąc już o niepokojących doniesieniach z USA. Jest jednak kraj, który – gdy patrzeć na niego z oddalenia – opiera się kryzysowi, a według wielu ekspertów międzynarodowych, może stać się lokalnym mocarstwem. Ten kraj to Polska.

Osiemnasta gospodarka na świecie i ósma w Europie, rozwijająca się – mimo kryzysu w tempie ok. 4 procent rocznie, dla wielu krajów jest przykładem do naśladowania.

W czasach zawirowań niewielu jest ekspertów, którzy byliby skłonni kreślić prognozy dłuższe niż na rok-dwa. Jednak słynny politolog George Friedman, autor m.in. książki „Następna dekada” widzi Polskę wśród kilku mocarstw regionalnych, zdolnych w perspektywie 20 lat tworzyć trwałe alianse i przeciwstawić się zagrożeniom. To kraj, którego gospodarka będzie stawiana w jednym rzędzie z ekonomiami takich państw jak Niemcy, Francja, a PKB na głowę osiągnie średni poziom unijny.

To kraj, w którym rozwijać się będą aglomeracyjne centra, będące – wg strategii nakreślonej przez zespół ministra M. Boniego – jednymi z lokomotyw rozwoju. Największym takim centrum jest już Warszawa.

Warszawa wypracowuje PKB równe już ok.

160 procentom unijnego PKB, firmy zarejestrowane w Stolicy tworzą już dziś ponad 13 procent polskiego PKB. To w aglomeracji warszawskiej mieszka około 2,5 miliona osób.

I to tutaj, przy udziale instytucji takich jak Giełda Papierów Wartościowych, lokalnych i międzynarodowych banków inwestycyjnych i administracji rządowej, tworzone jest regionalne centrum gospodarczo-finansowe. To tu mają biura światowych instytucji finansowych takich jak np.: JP Morgan, BNP Paribas, Deutsche Bank, Citigroup czy Merrill Lynch.

To Warszawa wyprzedziła w rankingu regionalnych centrów finansowych World Financial Centers 2010 takie miasta jak jak Moskwa, Budapeszt i Ateny.

Wszystko wskazuje na to, że trendy ostatnich lat będą kontynuowane. Najnowszy raport Cushman & Wakefield European Cities Monitor pokazuje, że Warszawa (obok Moskwy) będzie miastem, w którym kolejne duże firmy międzynarodowe planują otwarcie biura w najbliższych pięciu latach. Aż trzydzieści spośród nich planuje taki strategiczny ruch.

Co to oznacza dla mieszkańców, dla inwestorów, dla biznesu? Napływ ludności z innych części Polski oraz początek fali imigracji, tak niezbędnych dla szybko rozwijającego się kraju, spowodują, że metropolia Warszawska może stać się organizmem wielokulturowym, którego liczba mieszkańców przekroczy poziom 3 milionów. W mieście, także w jego centrum powstanie kilkanaście kolejnych wysokościowców, głównie biurowych, które będą miejscem pracy dla kilku- kilkunastu tysięcy spośród nowoprzybyłych specjalistów. Oznacza to, że plany wzbogacenia „warszaw-skiego skyline” o nowe wieżowce mogą zostać odświeżone. Takie obiekty jak Lilium Tower, Caleidoscope czy Liberty Tower na nowo mogą wpisać się w skyline Stolicy. Wśród nich jedynym budynkiem w całości apartamentowym będzie budowana już Złota 44.

W każdym szybko rozwijającym się kraju ceny nieruchomości były jednym z mierników wzrostu.

Podobne zjawisko dotyczy nieruchomości unikalnych, wyjątkowych – ich rynek rozwja się wraz ze wzrostem PKB. Według specjalistów, można oczekiwać, że ceny nieruchomości na rynku warszawskim w ciągu kilku- kilkunastu lat osiągną poziom unijny. Przykładowo, apartamenty w prestiżowych lokalizacjach w stolicach Francji, Rosji czy Wielkiej Brytanii osiągają poziom do 150 mln euro. Podobny scenariusz jest wielce prawdopodobny w Warszawie.

Dziś ceny wyjątkowych mieszkań w budynku Złota 44 zaczynają się od 390.000 euro, jednak można spodziewać się, że wraz ze rozwojem Polski i wzrostem roli Warszawy w ekonomicznej przestrzeni Europy, ceny nieruchomości będą zmierzały w kierunku średniej europejskiej.

EnGliSh vERSion on PAGE 19

Tel. +48 22 595 49 44 Fax +48 22 652 32 03 ORCO Tower Al. Jerozolimskie 81 02-001 Warszawa www.zlota44tower.com

N ASZ K I E R U N E K

Our Destination

3

5

naj

maDriD maDryt top

SKĄD POWIEDZENIE „ŻYCIE JAK W MADRYCIE”?

PEWNIE Z ZAMIŁOWANIA MIESZKAŃCÓW STOLICY DO ŻYCIA TOWARZYSKIEGO, CAŁONOCNEGO CLUBBINGU ORAZ DO TAŃCA I DOBREGO JEDZENIA. / THE POLISH PHRASE “LIFE LIKE IN MADRID” (LIVING LA DOLCE VITA) PROBABLY REFLECTS THAT CITY’S PASSION FOR GETTING TOGETHER, ALL-NIGHT CLUBBING INDULGING IN FINE FOOD, AND DANCING. TEKST/BY: Tomasz

Park Retiro Bueno Retiro Park

120 hektarów wytchnienia od zgiełku stolicy i miejsce odpoczynku po wizycie w pobliskim Prado. Niegdyś wielki ogród królewski, od XIX w. dostępny dla wszystkich. Rośnie tu najstarsze drzewo w Madrycie – zasadzony w 1633 r. cypryśnik meksykański. W parku warto zwiedzić Pałac Kryształowy – przepiękną budowlę ze stali i szkła. / One hundred and twenty hectares of respite from the relentless hubbub of Madrid. Originally a royal garden, it has been open to the public since the 19th century.

The Montezuma Cypress was planted in 1633 and is the oldest tree in Madrid. The Crystal Palace – a charming steel and glass construction – is another must-see.

© FPM, BEW, CORBIS, EK PICTURES, EAST NEWS, DR

1

Kondr

22

022_KA_10_5powodow12345.indd 22

11-09-15 19:00

© FPM, BEW, CORBIS, EK PICTURES, EAST NEWS, DR

2 Plaza Mayor Plaza Mayor

Jeden z najbardziej znanych placów na świecie (fot. obok), to prostokąt o wym. 129 na 94 m, otoczony zwartą zabudową, z konnym pomnikiem króla Filipa. Miejsce koronacji królów, egzekucji, walk byków, meczów piłkarskich i występów trup teatralnych. / One of the most famous squares in Madrid and the world. This 129 x 94 metre rectangle is built around a monument of King Philip III on horseback. The square has witnessed coronations, executions, bull fights, football matches and theatrical performances over the years.

3

Śladami Pedra Almodóvara In the footsteps of Almodóvar

Reżyser jest dla Madrytu tym, kim dla Rzymu Fellini, a dla Nowego Jorku Woody Allen.

W „Czym sobie na to wszystko zasłużyłam?” Almodóvar pokazał przedmieścia, w „Kwiecie mojego sekretu” – Plaza de la Paja i Plaza Mayor. Puerta de Alcalá i Puerta de Europa pojawiają się w „Drżącym ciele”. / It is often said that Almodóvar is to Madrid what Fellini is to Rome or Woody Allen is to New York. In What Have I Done to Deserve This? he focused on the suburbs, while in The Flower of My Secret, he put the spotlight on the Plaza de la Paja and the Plaza Mayor. Puerta de Alcalá and the Puerta de Europa also make an appearance in Live Flesh.

Puerta de Europa Puerta de Europa

Bliźniacze budynki Wrót Europy przy Plaza de Castilla mają po 26 pięter i 114 m wysokości, a ich pochylenie wynosi 15 stopni. Wewnątrz zbudowanej w 1996 r. połyskującej czarnej konstrukcji z metalu, granitu i szkła mieszczą się biura. Na obu dachach znajdują się lądowiska dla helikopterów. / These twin towers in Plaza de Castilla known as the Gate of Europe are 114 metres tall, have 26 floors and are inclined at 15 degrees. The two glittering black structures built in 1996, are made of metal, granite and glass and house office space.

4

5

Mistrzowie pędzla Art Masters

Muzeum Królowej Zofii w dawnym szpitalu mieści głównie współczesną sztukę hiszpańską – płótna Salvadora Dali, Joana Miró czy Pabla Picassa, którego słynną „Guernicę” o wym. 8 na 3,5 m podziwiać można w sali nr 206. / The Queen Sofia museum is housed in a former hospital and its collection consists primarily of contemporary Spanish art by such renowned painters as Salvador Dali, Joan Miró or Pablo Picasso whose famous 8 x 3.5 metre Guernica is displayed in Room 206.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–MAD 11.40–15.30 pn.–niedz.

MAD–WAW 16.30–20.05 pn.–niedz.

Cena w obie strony – 345 zł. Taryfa First Minute łączy wszystkie loty w Europie jedną wspólną ceną.

Całkowita cena biletu zakupionego na Lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty.

Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Lot trwa 1 godz. 35 min–1 godz. 50 min.

WAW–MAD 11.40–15.30, Mo.–Su. MAD–WAW 16.30–20.05, Mo.–Su. Return ticket at PLN 345. In the First Minute fare all European flights are available at one price. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date of purchase of the ticket. Flight duration: 1 h 35 min–1 h 50 min.

23

022_KA_10_5powodow12345.indd 23

11-09-15 17:57

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Znowu razem Together Again!

BERTOLT BRECHT CZY LIZA MINNELLI JAKO SALLY BOWLES W FILMIE KABARET? NOBLIWA WYSPA MUZEÓW CZY WIELOETNICZNY KREUZBERG, CENTRUM KULTURY ALTERNATYWNEJ? GWAR TĘTNIĄCEJ OD ŚWITU DO NOCY KURFÜRSTENDAMM CZY PUSTE PRZESTRZENIE ALEXANDERPLATZ? MOŻLIWOŚCI BERLINA SĄ NIESKOŃCZONE! / BERTOLT BRECHT, OR PERHAPS LIZA MINNELLI AS SALLY BOWLES IN CABARET? THE REFINED MUSEUM ISLAND OR THE MULTIETHNIC KREUZBERG, THE CITY’S ALTERNATIVE CULTURE HUB? THE BUSTLE AND HUM OF KURFÜRSTENDAMM PULSATING WITH LIFE FROM DAWN TILL DUSK OR THE VAST OPEN SPACES OF ALEXANDERPLATZ? PROSPECTS IN BERLIN SEEM TO BE ENDLESS. Olszewski

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY: Tadeusz

24

024_KA_10_Szerokie horyzontypop12345.indd 24

11-09-15 17:53

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

25

024_KA_10_Szerokie horyzontypop12345.indd 25

11-09-15 17:53

Broad Horizons

H Zwiedzając meczet Hagia Sophia, trudno uwierzyć, że powstał When visiting the Hagia Sofia mosque you may find it hard to

Brama Brandenburska – kiedyś dzieliła Berlin, dziś go łączy. n iżej: nostalgia za komunizmem? n ie, gwiazda to tylko modny motyw graffiti.

The Brandenburg Gate once separated the East and West Berlins and today is the city’s primary landmark. Nostalgia for communism? No, the star is a popular mural theme.

Berlin jest miastem o dwóch centrach – jedno to skupisko drogich hoteli, kin i sklepów wokół Gedächnitskirche, roziskrzone źródło światła niczym sztuczny brylant w ubogim miejskim półmroku, a drugie to świadome swego znaczenia centrum administracyjne, złożone ze starannie rozplanowanych budynków wokół Unter den Linden – tak o niemieckiej stolicy lat 30. XX w. pisał Christopher Isherwood w powieści Pożegnanie z Berlinem, która kilka dekad później posłużyła za kanwę filmowego Kabaretu.

Geografia współczesnego Berlina kształtuje się nieco inaczej, niemniej Gedächnitskirche (kościół Pamięci Cesarza Wilhelma) nadal stanowi ważny punkt, od którego turyści zaczynają zwiedzanie miasta. Wypalone fragmenty świątyni, zbudowanej pod koniec XIX w., a w 1943 r. zbombardowanej, pełnią dziś funkcję pomnika symbolizującego okrucieństwo wojny. Kilkadziesiąt kroków dalej zaczyna się Kurfürstendamm (Ku’damm, jak mówią berlińczycy).

Tu próżno szukać śladów wojny. Szeroka aleja znów, jak w czasach Isherwooda i Dietrich, jest „roziskrzonym źródłem światła” wyznaczającym rytm współczesnego Berlina. Drugie centrum, w o kó ł Un t er d en Lin d en , dawny blask zaczęło odzyskiwać dopiero w latach 90. ubiegłego stulecia. Powojenna historia nie była bowiem dla Berlina łaskawa.

W 1949 r. zakończyła się aliancka okupacja Niemiec, kraj został podzielony na dwa odrębne państwa: NRF i NRD. Podziałowi uległ również Berlin, jego wschodnia część stała się stolicą Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Berlińczykom, którzy znaleźli się po socjalistycznej stronie miasta, trudno było pogodzić się z tym faktem. Toteż wielu z nich podejmowało próby ucieczki na Zachód.

Proces ten nasilał się w miarę szybko postępującej zimnej wojny.

Aby mu ostatecznie zapobiec, władze NRD podjęły decyzję o budowie muru oddzielającego obie części miasta. Ceglana budowla o długości 45 km powstała w ciągu jednej nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 r., później umocniono ją betonowymi zaporami i zasiekami z drutu kolczastego, a na niektórych odcinkach zaminowano. Ale jak nagle mur powstał, tak równie nagle przestał istnieć. Jego zburzenie 9 listopada 1989 r. stało się symbolem upadku komunizmu.

Historię muru obrazuje muzeum Checkpoint Charlie urządzone na dawnym przejściu granicznym przy Friedrichstrasse.

Po powojennym podziale Berlina reprezentacyjna Unter den Linden, a także większość najważniejszych zabytków i główne muzea, znalazły się w sektorze wschodnim. Nie sposób wyobrazić sobie stolicy Niemiec bez Wyspy Muzeów. Na niewielkim obszarze, ze wszystkich stron oblanym wodami Sprewy, skupiły się placówki takie jak Pergamonmuseum z imponującymi zbiorami sztuki antycznej i słynnym Wielkim Ołtarzem Zeusa z Pergamonu; sztukę dalekowschodnią i egipską można podziwiać w Bode Museum, zaś europejskie i niemieckie malarstwo okresu secesji i ekspresjonizmu – w Galerii Narodowej.

Od ponad 20 lat Berlin na powrót jest jednym organizmem a jednak gdy wysiadam z S-bahnu (naziemnej szybkiej kolei miej-

© EK PICTURES, BEW; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: BEW

SZEROKIE HORYZONTY

26

024_KA_10_Szerokie horyzontypop12345.indd 26

11-09-15 19:01

XXX_

© EK PICTURES, BEW; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: BEW

“Berlin is a city with two centres – the cluster of expensive hotels, bars, and shops around the Memorial Church, a sparkling nucleus of light, like a sham diamond, in the shabby twilight of the town; and the self-conscious civic centre of buildings around the Under den Linden, carefully arranged,” was how Christopher Isherwood described the German capital during the 1930s in his short novel Goodbye to Berlin (adapted as Cabaret a few decades later).

The geography might have changed but the Gedächtniskirche (Kaiser Wilhelm Memorial Church) is still a major attraction for tourists, especially those who arriving by train at the nearby Zoo station. The charred fragments of the 19th century church, bombed in November 1943, stand as a monument to the cruelty and absurdity of war. A little further on, we reach the beginning of the Kurfürstendamm, or Ku’damm as the locals call it. You will not find a single trace of war here. This broad boulevard is once more “the sparkling nucleus of light” it was in the days of Isherwood and Marlena Dietrich and taps out the rhythm of modern Berlin.

Ar oun d u n t er d en L in d en This second centre regained its pre-war splendour in the 1990s.

History was not kind to Berlin after the war. When the Allied occupation came to an end in 1949, the country was divided into West and East Germany. Berlin was also split into two and its eastern

in Fo o Lot ACH | FLiGHt in Fo WAW–TXL 6.46–8.00 pn.–pt., 17.20–19.00 pn.–pt., niedz.

TXL–WAW 8.40–9.55 pn.–pt., 20.10–21.45 pn.–pt., niedz.

Cena w obie strony – 345 zł. Taryfa First Minute łączy wszystkie loty w Europie jedną wspólną ceną. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Lot trwa 1 godz. 15 min–1 godz. 40 min.

WAW–TXL 6.46–8.00, Mo.–Fri., 17.20–19.00 Mo.–Fri., Su. TXL–WAW 8.40–9.55, Mo.–Fri. 20.10–21.45, Mo.–Fri., Su. Return ticket at PLN 345. In the First Minute fare all European flights are available at one price. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date of purchase of the ticket. Flight duration: 1 h 15 min–1 h 40 min.

part became the capital of the latter state. Berliners who found themselves in the eastern, socialist part of the city found it difficult to come to terms with the fact. Many attempted to flee to the West and the process was intensified after the escalation of the “cold war”. To prevent what would have been an exodus, the East German authorities decided to build a wall separating the two parts of the city. The 45 km brick wall was erected overnight on REKLAMA

W związku z zamknięciem Restauracji Polskiej „Tradycja” przy ul. Belwederskiej zapraszamy do naszej drugiej restauracji - Restauracja Polska przy ul. Chocimskiej 7 w Warszawie, tel. 22 848 12 25 w w w. r e s t a u r a c j a r o z a n a . c o m . p l 27

XXX_KA_1110_Rozana1.indd 024_KA_10_Szerokie horyzontypop12345.indd 1 27

9/8/11 11-09-15 12:04:31 17:54 PM

Bar 25 – liczba to nie limit wieku, wszyscy są tu mile widziani!

Bar 25 – the number is not the age limit though, everyone is welcome!

Berlin

500 m

NIEMCY nst lide Inva

Charlottenburg burgg

Karl -M

TIE R GA R TEN

Kościół Pamięci Cesarza Wilhelma mm

Kurfü rsten strass e

Poczdam

Brama Brandenburska B 5 Bar 25 Plac Poczdamski

dri hstrasse ieddric Frie

Galeria Narodowaa

telewizyjna

den Unt U er den Lin

i

Strasse des 17. Jun

ZOO Z Kur f ürste nda

Bode m Museum

rasse lmst Wilhe

se Bismarckstras

Reichstag

Alexanderplatz arx-Ale m W Muzeum e Wyspa Pergamońskie Muzeów Wieża W

re w a

i Strasse des 17. Jun

e rass

Potsd ame r Str asse

Sp

Torstras se

Checkpoint Charlie C Orani

enstr a

sse

KREUZBERG REUZ REU EU G Tropical Island

skiej) na Alexanderplatz, nie mam wątpliwości, że znalazłem się w dawnej NRD. Wrażenie to potęguje spacer Karl-Marx-Alee, szeroką arterią zabudowaną monumentalnymi blokami w stylu czystego socrealizmu. Niewiele tu sklepów i kawiarni, a i przechodniów znacznie mniej niż na Ku’dammie. Podobno sami berlińczycy twierdzą, że mimo formalnego zjednoczenia wciąż istnieje niewidzialna granica między wschodnim i zachodnim Berlinem.

Różnorodność Berlina sprawia, że aby ułożyć sobie to miasto w jedną całość, trzeba by tu spędzić co najmniej tydzień. Tym, którym się śpieszy, pozostaje Berlin w pigułce, czyli godzinna podróż autobusem nr 100. Jego trasa wiedzie od dworca Zoo do Alexan-

12 – 13 August 1961, and later reinforced with concrete sections, barbed wire fences, and minefields in several sections. The wall came down as quickly as it was put up. Its demolition on 9 November 1989 came to symbolise the fall of communism. The history of the Wall is depicted at the Checkpoint Charlie Museum.

After the post-war division of Berlin, the stately Unter den Linden – along with most of the city’s key historical monuments and museums – fell into the eastern sector. It would be hard to image the German capital without Museum Island. This tiny stretch of land, surrounded on all sides by the river Spree, is home to several such institutions. The Pergamon Museum houses an impressive collection of antiquities, including the iconic Pergamon Altar, while Far Eastern and Egyptian art is on display at the Bode Museum, and German art nouveau and expressionist painting can be seen at the National Gallery.

Berlin might have been reunified for over 20 years but when I get off the S-bahn in Alexanderplatz, I am obviously in the former East Germany. This impression is reinforced during the walk along Karl-Marx-Alee, a broad boulevard lined with monumental blocks of flats in pure socialist realist style. Berliners themselves will tell you that despite the formal unification, East and West Berlin are still separated by an invisible barrier. Berlin’s diversity makes it difficult to crunch the city; you need to spend at least a week here.

You can always do Berlin in a nutshell by taking Bus 100. The bus leaves Zoo station and arrives at Alexanderplatz an hour later after taking in all the landmarks of the city. But this is not my way of exploring Berlin. Once we get to Tiergarten, I get off and continue on foot. Contrary to what Isherwood wrote, Tiergarten is not a

© EK PICTURES

Broad Horizons

SZEROKIE HORYZONTY

28

024_KA_10_Szerokie horyzontypop12345.indd 28

11-09-15 17:55

© EK PICTURES

derplatz i jest tak wytyczona, że z okien można zobaczyć wszystko, co w Berlinie najważniejsze.

Ale co innego zobaczyć, a co innego dotknąć. Kiedy więc dojeżdżamy do Tiergarten, robię przerwę w podróży i dalej idę pieszo.

Bo Tiergarten, wbrew temu, co pisał Isherwood, to nie „mały, wilgotny czarny lasek”, ale rozległy i piękny park przecięty szeroką Strasse des 17 Juni wiodącą aż do Bramy Brandenburskiej, czyli swoistego łuku triumfalnego. Ten w czasach komunizmu był dla wschodnich berlińczyków bramą do szczęścia, tyle że szczelnie zamkniętą i strzeżoną przez uzbrojonych policjantów i żołnierzy.

Ale to przeszłość, dziś po całym Berlinie można poruszać się bez żadnych ograniczeń. Korzystam więc z tej swobody jak dzień długi, a wrażenia zmieniają się niczym w kalejdoskopie, Berlin bowiem ma wiele twarzy. 368-metrowa wieża telewizyjna (Fernsehturm) na Alexanderplatz jest dla Berlina tym, czym dla Paryża wieża Eiffla. Z tarasu widokowego w wielkiej kuli na wysokości

“small damp black wood” but a beautiful sprawling park dissected by the broad Strasse des 17 Juni which leads to the Branderburg Gate, the local answer to the Arc de Triomphe. In communist times, this was the East Berliner’s gateway to happiness; a gateway slammed firmly shut and duly guarded by armed police and soldiers. But this is now history – nowadays you can move around Berlin without any restrictions at all. I spend all day strolling around.

The 368 metre tall television tower (Fernsehturm) in Alexanderplatz is to Berlin what the Eiffel Tower is to Paris. Standing on the visitor platform in the great sphere 204 metres above ground, I can pick out all the major landmarks: the Brandenburg Gate, the massive Reichstag building where the German parliament sits, and Potsdamer Platz with its futuristic glass and steel buildings (see image on page 24). Later, I proceed to the restaurant which rotates slowly to reveal different fragments of the city. I feel as if REKLAMA

WARTO ZOBACZYĆ / MORE TO SEE Brandenburg – położona ok. 60 km na północ od Berlina dawna stolica Marchii Brandenburskiej szczęśliwie uniknęła większych zniszczeń podczas II wojny światowej i stanowi dziś jeden z najlepiej zachowanych zespołów średniowiecznej architektury w Niemczech. / A city located approx. 60 km to the north of Berlin, boasting having one of the best preserved complexes of Medieval architecture in Germany

ODKRYJ ÂWIAT BEZ GRANIC Z NOWÑ KARTÑ KREDYT BANK WORLD MASTERCARD®

Poczdam – miasto pod Berlinem ze wspaniałym zespołem pałacowo-parkowym Sanssouci. Warto też zwiedzić pałac Cecilienhof, gdzie w 1945 r. odbyła się słynna konferencja poczdamska z udziałem Stalina, Roosevelta i Churchilla. / A city near Berlin with the magnificent Sanssouci Palace and its surrounding park. Schloss Cecilienhoff is another popular palace which became the venue of the famous Potsdam Conference in 1945 where Stalin, Roosevelt and Churchill decreed the new political order ofin post-war Europe.

Tropical Islands – zespół rozrywkowo-wypoczynkowy 60 km na południe od stolicy, w pobliżu autostrady A4 Berlin–Drezno. Na obszarze 6,6 ha są m.in.: las tropikalny, plaże mórz południowych, wioska z wyspy Bali i strefa saun. / Tropical Islands. A giant entertainment and leisure resort located 60 km southbound of the capital, close to the A4 Berlin to Dresden highway. The 6.6 ha complex houses a tropical forest, sandy beaches, a Bali village and a sauna section.

• Prze˝yj niesamowite emocje! Wymieniaj punkty za płatnoÊci kartà i produkty bankowe na ekscytujàce nagrody w programie World MasterCard Rewards.

• Zyskaj bezpłatny pakiet ubezpieczeƒ podró˝nych i Przedłu˝onà Gwarancj´ na zakupiony sprz´t RTV oraz AGD. Przyjdê do najbli˝szego Oddzia∏u Kredyt Banku lub zadzwoƒ do nas!

29

024_KA_10_Szerokie horyzontypop12345.indd 29

11-09-15 19:01

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Most Oberbaum – mekka rowerzystów z Kreuzbergu.

Oberbaum Bridge – the mecca of cyclists from Kreuzberg.

Szklana kopuła Reichstagu symbolizuje przejrzystość polityki.

The glass dome of the Reichstag symbolises the transparency of politics.

204 m rozpoznaję najważniejsze obiekty: Bramę Brandenburską, potężny gmach Reichstagu – siedziby niemieckiego parlamentu, Potsdamer Platz z futurystyczną zabudową ze szkła i metalu (zdj. na str. 24). Potem przechodzę do restauracji, która obraca się powoli, z każdym ruchem odsłaniając inny fragment miasta. Mam wrażenie, że oglądam film o Berlinie. Filmowy obraz łatwo zamienić na realny, wystarczy wrócić na dół.

Decyduję się na Charlottenburg, rokokową rezydencję królewskiego rodu Hohenzollernów. Podczas drugiej wojny światowej ten wspaniały zespół pałacowo-parkowy został niemal całkowicie zrujnowany. Pieczołowicie odbudowany, dziś znów zachwyca pełnym blaskiem XVIII-wiecznej architektury i urokiem starannie utrzymanych ogrodów.

Do centrum miasta mogę wrócić S-bahnem, U-bahnem (metrem) lub autobusem. Wybieram jednak najmniej konwencjonalny środek lokomocji – statek. Z jego pokładu, płynąc Szprewą i jej kanałami, widzę Berlin zupełnie inaczej. Wieczór w Berlinie

I am watching a movie about Berlin. I decide to visit Charlottenburg, the Rococo residence of the royal house of Hohenzollern.

This magnificent palace and its park were almost completely ruined after the Second World War. Meticulously restored, it glows with the grandeur of its 18th century architecture and delights in its charming manicured gardens. To return to the city centre, I choose the least conventional means of transport – a boat. Sailing down the Spree and its canals, I see a different Berlin.

WARTO WIEDZIEĆ / GOOD TO KNOW Pokój dwuosobowy w hostelu: od 40 euro, w hotelu trzygwiazdkowym: od 90 euro. / Prices at 3-star hotels start from EUR 90, hotels from EUR 40.

Bilet jednorazowy na wszystkie środki transportu: 2,30 euro, bilet całodniowy: 6,30 euro. / Municipal transport: one-way ticket for all means of transport - EUR 2.30, dailyone-day travel card - EUR 6.30.

Taksówki są średnio trzykrotnie droższe niż w Polsce. / Taxis are on average three time more expensive than in Poland.

© EK PICTURES, SIME PHOTO/FREE

Ku Si Set Ka Mi ROz Ry we K. Co wybrać? Amatorów lekkiej muzy z pewnością zauroczy bajecznie kolorowa rewia we Friedrichstadtpalace, miłośników nowoczesnego teatru przyciąga Berliner Ensemble, założony przez Bertolta Brechta w 1949 r. i wciąż mający w repertuarze jego sztuki.

Eksperymentalne teatry offowe skupiły się głównie na Kreuzbergu. Tam też długo w noc otwarte są kluby muzyczne i dyskoteki.

Po intensywnym zwiedzaniu miasta i nocnych szaleństwach trzeba wreszcie odpocząć. Najlepiej na… plaży któregoś z kilkunastu berlińskich jezior lub w ciszy i zieleni lasów dzielnicy Grunwald, gdzie łatwo zapomnieć, że tuż obok intensywnym życiem tętni 3,5-milionowa, wielokulturowa stolica. ☐

BeRLiN NiGHt LiFe Light music lovers will go for the rainbow-coloured show at the Friedrichstadt Palast, while modern theatre enthusiasts will opt for a visit to the Berliner Ensemble founded by Bertolt Brecht in 1949.

Experimental fringe theatres are mainly located in Kreuzberg where music clubs and discos are well into the small hours. As for R&R the best place to go is a beach of one of the dozen or so of Berlin’s lakes or amid the peaceful greenery of its Grunewald district where you can forget that you are just outside a multicultural capital teeming with 3.5 million people. ☐

30

024_KA_10_Szerokie horyzontypop12345.indd 30

11-09-15 19:01

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Robią niezłą

New village Villagepeople People The new

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

wioskę

32

032_KA_10_Polskie przeboje12345.indd 32

11-09-15 17:49

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

GDY MIEJSCOWOŚCI DALEKO DO KURORTU, JEJ MIESZKAŃCY BIORĄ SPRAWY W SWOJE RĘCE. DZIĘKI FUNDUSZOM UNIJNYM I ORGANIZACJOM POZARZĄDOWYM TWORZĄ WIOSKI TEMATYCZNE, DO KTÓRYCH TURYSTÓW PRZYCIĄGA UNIKALNY POMYSŁ. / WHEN A VILLAGE HAS NO HOPE OF EVER BECOMING A RESORT, THERE IS NOTHING FOR IT BUT TO REINVENT ITSELF. BUT WITH A LITTLE HELP FROM THE EU AND AN NGO OR TWO, A THEMED VILLAGE CAN BE SET UP AND IT WILL HAVE THE TOURISTS POURING IN. TEKST/BY:

Milena Rachid Chehab 33

032_KA_10_Polskie przeboje12345.indd 33

11-09-15 17:49

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits Kto mi dał skrzydła?

Who gave them wings?

Mieszkańcy Aniołowa przekonują, że ich wieś powstała, kiedy Bóg zmęczony trudem tworzenia świata zdrzemnął się, a do działania wkroczyły aniołki. Te usypywały górki i kopały doły, tworząc idealne miejsca do zabawy.

Dziś tym budowniczym poświęcony jest Szlak Aniołów wiodący przez najbardziej malownicze zakątki wsi. Na organizowanych na zamówienie warsztatach zwiedzający mogą nabyć takie anielskie umiejętności, jak taniec z ogniem, koronkarstwo, wypalanie ceramiki czy rzeźbienie. W świetlicy „Pod Dobrym Aniołem” czy w gospodarstwie agroturystycznym „Anielska Dolina” można zaś spróbować niebiańskich przysmaków. Od aniołowian dzieci nauczą się, jak rozpoznać rzadkie gatunki ptaków.

The residents of Poland’s one and only Aniołowo (Angel Village) are convinced that their village was designed when God, exhausted from having created the world, took a nap and let his angels get to work. They built hills and dug valleys to create the perfect place to play. Today, the Angelic Trail, which takes in the most picturesque sites in the area, pays homage to the creators of the village.

If you wish, you can take part in workshops that will equip you with such quintessential angelic skills as dancing with fire, making lace, firing pottery and carving. Visit “The Good Angel” centre or the “Angel Valley” agrotourist farm and treat yourself to heavenly delicacies .

Children can learn how to recognise rare species of bird and to make their own ceramics and wooden angels.

Gdzie: okolice Elbląga Pomysł: Wioska Aniołów Kontakt: Stow. na Rzecz Rozwoju Wsi Aniołowo Where: near Elbląg The concept: Angel Village Contact: Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Aniołowo

Skoszonym rumiankiem pachnie już kilka kilometrów wcześniej – okolica Hołowna to prawdziwe rumiankowe zagłębie. Odkąd członkinie Stowarzyszenia na rzecz Aktywizacji Mieszkańców Polesia Lubelskiego zorganizowały tam sześć lat temu rumiankowy festyn, podczas którego kąpiel w wywarze z rumianku zrobiła furorę, wioska wyspecjalizowała się w okamgnieniu. Dziś w stuletnich spichlerzach działa wiejskie spa oferujące m.in. masaże, saunę syberyjską i oczywiście kąpiele.

Po wizycie tam warto zgłosić się po wiklinowy koszyk i wybrać na zbieranie ziół w towarzystwie lokalnych znawczyń.

Podczas wyprawy poznamy nie tylko łąkowe gatunki roślin leczniczych, ale także ich działanie odchudzające, upiększające czy pobudzające oraz receptury na maści, kremy i nalewki. Sprawdźcie też, kiedy w Hołownie odbywa się piknik zielarski, bo wtedy przyjeżdżają tu ze swoimi specjałami producenci z całej Polski. W wiosce warto zostać na noc i następnego dnia odwiedzić sąsiednie Zaliszcze, gdzie można poznać sto sposobów na wykorzystanie dyni. W Dyniowej Wiosce znają się na tym jak mało kto.

Gdzie: okolice Parczewa, Polesie Lubelskie Pomysł: Kraina Rumianku Kontakt: www.edureg.com.pl Where: near Parczew The concept: Camomile Land Contact: www.edureg.com.pl

Flowers in your hair Freshly cut camomile can be smelt for miles around and Hołowo just happens to be in the middle of a camomile-growing region. Six years ago, when the female members of the Association for Activation of Inhabitants of Polesie Lubelskie held a camomile fair, their camomile extract baths were a sensation. The future direction of the village was decided there and then. Hundred year old granaries have now been converted to places that offer massages, Siberian saunas and (needless to say) baths. Once you’ve been treated, you can get yourself a wicker basket and go herb collecting with the locals. You will be able to examine the different species of medicinal plants and get an insight into their slimming, beautifying and invigorating properties. You can also learn how to make ointments, creams and cordials. And if you don’t want to concoct your own potions, look out for when Hołownia hosts its next herbal picnic. Producers of herbal products from all Poland will flock here. Stay overnight and then visit nearby Zaliszcze to see a hundred ways to use a pumpkin. The Pumpkin Village knows all there is to know about it.

© PAP, M.P., DR; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES:FORUM

Kwiaty we włosach

34

032_KA_10_Polskie przeboje12345.indd 34

11-09-15 17:49

Labirynt z mchu i paproci Mieszkańcy Paprot nie mają wątpliwości: ich wioska z krętymi drogami, na których potrafią się zgubić nie tylko przyjezdni, to wymarzony teren na stworzenie labiryntów. Część z nich ma charakter umowny – to po prostu bardziej skomplikowana trasa gry terenowej, oznaczona siecią tajemniczych znaków – ale na jednej z łąk powstaje prawdziwy labirynt z charakterystycznych dla okolicy wsi Paproty wierzb.

Przygotowane przez paprocian ścieżki wiodą przez piec chlebowy, poniemiecki cmentarz, dawny bunkier, kopalnię żwiru i piasku szklarskiego wprost do domostw mieszkańców pamiętających dawne gry i zabawy. Po drodze dzieciaki szukają skarbów strzeżonych przez lokalne potwory.

A labyrinth of moss and ferns The winding roads in and around Paproty are not only difficult to navigate, they make an ideal setting for labyrinths. Some are symbolic, i.e. they are merely complicated and cryptically signposted routes for role-playing games. Yet, a genuine labyrinth made of willow trees typical for the area is being grown in a local meadow. You can follow pathways to a fully operational bread oven, an old German cemetery, an old bunker, an open pit gravel and glass sand mine, and no end of homesteads and people who can recall days gone by. Children can search for treasures guarded by monsters. With its undulating landscape, Paproty offers extra-long sleigh rides in winter.

Paprot proty proty Aniołowo Sierakow Sierak o Anioł Sławieńskie Sławieński

WARSZA ARSZAWA WA WARSZA

Hołow Hoł owno

Bałtów

Gdzie: okolice Koszalina Pomysł: Wioska Labiryntów i Źródeł Kontakt: iwonarybicka@wp.pl Where: near Koszalin The concept: Labyrinth and Source Village Contact: iwonarybicka@wp.pl

© PAP, M.P., DR; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES:FORUM

REKLAMA

35

032_KA_10_Polskie przeboje12345.indd 35

11-09-15 17:50

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Park jurajski

Jurrasic park

Odkąd w latach 70. XX w. w Bałtowie znaleziono szczątki dinozaura, wyobraźnia okolicznych mieszkańców zaczęła pracować na przyspieszonych obrotach. Założyli tu park tematyczny, który z lokalnej ciekawostki stał się jedną z największych atrakcji województwa świętokrzyskiego. A to za sprawą kilkudziesięciu figur dinozaurów, stojących w miejscach, gdzie naukowcy znaleźli ślady ich życia sprzed 150 mln lat. Największy z modeli, sejsmozaur, ma długość prawie 50 m, ale niewiele ustępuje mu tyranozaur atakujący stado rogatych triceratopsów.

Wszędzie poprowadzono ścieżki edukacyjne, dzięki którym można prześledzić dzieje Ziemi od kambru do dziś. W Juraparku szczególnie warto odwiedzić Sabathówkę. To dawny kamieniołom, w którym zebrano kilkadziesiąt bloków skalnych z zachowanymi śladami wczesnojurajskich gadów. W Kąciku Młodego Paleontologa goście mogą samodzielnie znaleźć skamieniałość lub odkopać szkielet prehistorycznego stwora.

Back in the 1970s, when the remains of a dinosaur were found in Bałtów an idea was born; an idea that just would not go away. The locals set up a theme park which has since grown from being a local curiosity to become one of the major draws of Świętokrzyskie province.

The park features dozens of full-size models of dinosaurs standing where the traces they left behind 150 million years ago were recently discovered. The biggest dinosaur – diplodocus – is almost 50 metres long and the nearby tyrannosaurus attacking a flock of triceratopses is only slightly smaller. The park abounds in educational paths which give an insight into the history of the Earth and its inhabitants from the Cambrian Age right up to modern times.

Sabathówka, an old quarry where dozens of rocks bearing well-preserved traces of Jurassic reptiles are exhibited, is a must-see. Visitors at the Young Palaeontologist Corner can find a fossil on their own, excavate a skeleton of a prehistoric reptile, do a dinopuzzle or put their prehistoric knowledge to the test.

Gdzie: okolice Kielc Pomysł: Wioska Dinozaurów Kontakt: www.jurapark.pl Where: near Kielce The concept: Dinosaur village Contact: www.jurapark.pl

MAKOWY ARMSCHLAG / POPPY ARMSCHLAG Idea wiosek tematycznych to XX-wieczny pomysł Europejczyków, którzy w ten sposób postanowili walczyć z kryzysem lat 80. i brakiem perspektyw dla małych miejscowości. Pionierem było austriackie Armschlag, które utrzymywało się z upraw maku, i dziś ta roślina patronuje wszystkiemu, co można tu znaleźć. Armschlag odwiedza ok. 40 tys. turystów rocznie – mniej więcej tyle co Vasles, francuską Wioskę Owiec, która najpierw postawiła na hodowlę ekologicznej jagnięciny, a potem rozwinęła ofertę o owcze zoo i kursy produkcji wełny. / The modern concept of themed villages was

incepted by the Europeans as a way of fighting the economic depression of the late 1980s and of making up for the lack of prospects that smaller localities faced. One of the first themed villages was Austria’s Armschlag which once relied on growing poppies. Today, this plant is omnipresent in the village. Armschlag has an annual footfall of approx. 40,000 visitors, more or less the same as Vasles, the French Mouton Village which, in the face of Australian and New Zealand competition, reinvented itself to focus on organic lamb production and later added a sheep zoo and wool making classes.

Jak z bajki

Fairy-tale land Imagine a village peopled with hobbits, elves and dwarves and centred around an Elves Tower, Dragon’s Den and a Hobbit’s House overlooking a pond. You can visit all these places during a role playing game staged at Hobbit Village. First, you don your “local” outfit. Next, you are given a map whose landmarks allude to J. R. R. Tolkien’s novel and a list of fascinating assignments.

Gdzie: prawie nad morzem, okolice Koszalina Pomysł: Wioska Hobbitów Kontakt: sierakowo.wioskitematyczne.org.pl Where: at the seaside The concept: Hobbit Village Contact: sierakowo.wioskitematyczne.org.pl

© EAST NEWS (2), SHUTTERSTOCK

Wyobrażacie sobie wieś, której mieszkańcy chodzą przebrani za hobbity, elfy czy krasnoludki, a w centrum stoi Wieża Elfów i Smocza Jama? To Sierakowo Sławieńskie. Tuż za rogatkami należy się przebrać w „lokalny” strój, potem dostajemy mapę, która nawiązuje do twórczości Tolkiena, i wykonujemy powierzone nam zadania (gra ma też wariant rowerowy i nocny).

36

032_KA_10_Polskie przeboje12345.indd 36

11-09-15 17:50

Polish Capital Market

Don’t miss the opportunity

Warsaw Stock Exchange

- The Leader of Regional Capitalism

Largest stock exchange in Central, Eastern and Southern Europe: by market capitalization: USD 182bn 1 by liquidity: USD 450m average daily trading volume

1

by number of domestic IPOs: 25 IPOs on main market / 117 IPOs on alternative market in 2011

2

by number of non-domestic IPOs: 8 IPOs on main market / 4 IPOs on alternative market in 2011 3 Over USD 11bn privatisation proceeds raised via capital markets in 2008-2011 YTD Source: 1 Federation of European Securities Exchanges (FESE), August 2011 2 Warsaw Stock Exchange, January - August 2011 3 Warsaw Stock Exchange, January - August 2011, country of origin: Czech Republic, Cyprus, United Kingdom, Hungary, Lithuania, Netherlands, Luxembourg, Slovenia, Ukraine

www.msp.gov.pl/en

INVESTOR RELATIONS CENTRE e-mail: investor@msp.gov.pl

MSP_kalejdoscope_Ma1.indd 1

9/15/11 2:30:19 PM

SPORT

Sport

JEDEN Z NAJSŁYNNIEJSZYCH POLSKICH PIŁKARZY JERZY DUDEK WRACA DO POLSKI, BY PODZIELIĆ SIĘ SWOIMI DOŚWIADCZENIAMI. PRZYDADZĄ SIĘ NAM PRZED EURO 2012. / ONE OF THE BEST POLISH FOOTBALLERS JERZY DUDEK RETURNS TO POLAND TO SHARE HIS EXPERIENCE BEFORE EURO 2012.

Robert Korzeniowski: Proponuję rozmowę, w której najmniej będzie o samym sporcie. Ostatnie lata grałeś w Realu Madryt, który stawiany jest za wzór przedsięwzięcia biznesowego.

Robert Korzeniowski: I would like to propose an interview that’s going to be least concentrated on the sport itself. For the last couple of years, you have been playing with the smashing Real Madrid – a club which is presented as a model business enterprise.

Jerzy Dudek: Real Madrid employs as many as 400 persons such as: accountants, managers, match organizers, presenters etc… In short, there are 400 individuals – players, coaches and club managers included – who work together on the image of the club.

R.K.: Do you think that in Poland there is a club which follows the path of Real Madrid, or at least is capable of following it in the future?

J.D.: Of course there is a chance that some of the Polish clubs will be functioning this way. After all, Euro 2012 will give us new stadiums and new spaces for sports and business. If these venues and clubs are managed well, their offer will reach numerous groups of football fans. We are, or – to be more precise – we will soon be capable of satisfying the needs of both the well-off and the less wealthy football supporters.

R.K.: The model that you’re talking about is the one according to which you, the players, create the performance and the atmosphere, while the club management provides you with the right conditions. Let us evolve then – just as the business spectators’ expectations do.

J.D.: A business football fan can spend on a match ticket as much as EUR 2,000. He is the one to whom we address the special corporate packages.

© M.P.

Przed Before Euro 2012 Euro

38

038_KA_10_AAA1345.indd 38

11-09-15 18:57

© M.P.

Jerzy Dudek: Real Madryt zatrudnia 400 osób związanych z księgowością, managementem, oprawą meczu, spikerów… Wszyscy ci, którzy pracują na wizerunek klubu, w tym sami piłkarze, trenerzy i kierownicy zespołu, to 400 osób.

R.K.: Sądzisz, że w Polsce jest taki klub, który zmierza ścieżką, jaką od lat podąża Real Madryt, albo że są ku temu przesłanki?

J.D.: Oczywiście, że są możliwości, by któryś z polskich klubów tak prosperował. Euro 2012 da nam przecież nowe stadiony, nową przestrzeń dla sportu i biznesu. Jeśli te obiekty i kluby będą dobrze zarządzane, to dotrą z ofertą do wielu grup kibiców. Mamy, a właściwie za chwilę będziemy mieć, wszelkie możliwości ku temu, by zadowolić tak mniej, jak i tych bardziej zamożnych kibiców.

R.K.: Opisywany przez ciebie model to taki, w którym wy, piłkarze, robicie widowisko, tworzycie klimat, a management klubu tworzy odpowiednie do tego warunki. Ewoluują też oczekiwania kibiców, szczególnie tych biznesowych.

J.D.: Taki kibic może wydać na bilet nawet 2 tys. euro. Dla niego są tworzone specjalne pakiety biznesowe.

R.K.: Ale w takim pakiecie nie może znaleźć się jedynie bilet…

J.D.: Taki pakiet naturalnie obejmuje specjalne miejsce w biznesowej loży i np. kolację po meczu. Kibic, który go kupi, ceni sobie głównie komfort i bezpieczeństwo na stadionie. Powinien czuć się tam tak dobrze, jak u siebie w domu. Tak zawsze było w Realu i tak, w co wierzę, będzie też u nas w Club Prestige podczas Euro 2012.

R.K.: Wy robicie widowisko, tworzycie klimat, a management klubu zapewnia odpowiednie do tego warunki.

J.D.: Właśnie tak jest. Wiążą się z tym lata doświadczeń, tak było też w Holandii w Feyenoordzie Rotterdam, gdzie grałem mecze na skalę meczów warszawskiej Legii czy Wisły Kraków, ale w Realu Madryt my, piłkarze, tworzyliśmy skromną grupę, która była dodatkiem do tego wszystkiego, co tam się działo na boisku i wokół niego.

R.K.: Uważam, że nieprzypadkowo zostałeś ambasadorem wolontariatu, jesteś przyjacielem Euro otwartym na rozwój naszej piłki i wrażliwym na problemy społeczne.

Takich jak ty ludzie zechcą słuchać, ale też będą od ciebie czegoś oczekiwać. Nie obawiasz się tego?

J.D.: Absolutnie nie, tym bardziej że piłkarzy, którzy będą wracać do Polski, jest coraz więcej. Jeżeli będą mieć taką samą chęć podzielenia się swoimi doświadczeniami, to naprawdę może być to z korzyścią dla nas wszystkich.

Gdy mówimy o biznesie, to sądzę, że standardy zostaną u nas podniesione i może zaczniemy się uczyć, bo my musimy się zacząć uczyć… ☐

038_KA_10_AAA1345.indd 39

R.K.: But such packages cannot comprise just the tickets...

J.D.: Of course. The package also includes a special seat in a business lounge and e.g. dinner after the game. A Business football fan appreciates mostly comfort and safety. At the stadium, he should feel as good as at home. It has always been like that in Real, and I strongly believe that it will be the same in our Euro 2012 Club Prestige.

R.K.: You do the show and create the atmosphere and the club management takes care for proper conditions.

J.D.: That’s right. This takes years of experience, that’s how it was arranged also in Feyenoord Rotterdam, where I played matches comparable to those of Legia Warszawa or Wisła Kraków. However, in Real Madrid the footballers, were a small group of people who constituted only an addition to what was happening on and around the pitch.

R.K.: I think it’s no coincidence that you became the Ambassador of UEFA EURO 2012 Volunteers Programme. You are a Friend of Euro who is open to the development of our football and sensitive to social problems. People will listen to you, but they will also have their expectations. Aren’t you afraid of this?

J.D.: Absolutely not, especially taking into account that more and more Polish footballers playing abroad are coming back to their home country.

If they are all willing to share their experience, it can really turn out to be beneficial for everyone. We are talking about business; the standards will be improved and maybe we will come to understand certain things... ☐ REKLAMA

11-09-15 18:57

040_KA_10_Regiony12345.indd 40

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Shutters Wide Open

Okiennice szeroko otwarte REGIONY

Regions

40

11-09-15 16:53

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

41

040_KA_10_Regiony12345.indd 41

11-09-15 16:54

REGIONY

Regions Malownicze rozlewiska Narwi. Na str. 40 cerkiew w Puchłach.

The picturesque backwater of the Narwia river. On page 40 the Orthodox Church of Puchły.

PODLASIE TO OSTOJA DREWNIANEJ ARCHITEKTURY I ŚWIĘTEGO SPOKOJU. TUTAJ POPOŁUDNIA SPĘDZA SIĘ NA POGAWĘDCE Z SĄSIADAMI, A CZAS PŁYNIE LENIWIE, ODMIERZANY RYTMEM PÓR ROKU I PIANIEM KOGUTÓW. / PODLASIE IS A LAND OF WOODEN ARCHITECTURE AND UNDISTURBED TRANQUILLITY. THE AFTERNOON IS WHILED AWAY CHATTING WITH NEIGHBOURS AND TIME MEANDERS ALONG, MARKED BY THE CROWING OF COCKS AND THE CHANGING SEASONS OF THE YEAR. TEKST I ZDJĘCIA/STORY AND IMAGES BY: Anna

i Krzysztof Kobusowie, Travelphoto.pl

Kraina Otwartych Okiennic na turystycznych mapach Polski pojawiła się całkiem niedawno. Gdy przewodnicy z Północnopodlaskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków zauważyli, jaki zachwyt budzą tutejsze wioski u zagranicznych ornitologów, zrozumieli, że warto się nimi pochwalić przed światem. Chaty z malowniczymi okiennicami i dekoracjami ścian okazały się skarbem, o który należało zadbać. Chwycono za piły, młotki i pędzle. Wkrótce odnowiono drewniane elementy, tworzone często przez pradziadków, dzięki czemu Trześcianka, Soce i Puchły stały się jednymi z najpiękniejszych wiosek na Podlasiu. Skąd pomysł na takie ozdabianie domów? Przywędrował tu z „bieżeńcami”, mieszkańcami pod-

laskich wsi, których w 1915 r. rosyjskie wojsko zmusiło do wyjazdu w głąb Rosji. Na zsyłce mieli dosyć czasu, by przyjrzeć się dekoracjom rosyjskich chat. Gdy wrócili, zaczęli je odtwarzać u siebie.

Inspiracji dostarczyła im też otaczająca przyroda: w narożnikach chat przycupnęły drewniane ptaszki, nad oknami pojawiły się roślinne wicie.

Ro s yj s kie Mo tywy Dziś podobne chaty zobaczyć można także w Kaniukach, Ciełuszkach czy też wiosce Gramotne. W regionie nie tylko domy, lecz i świątynie zachwycają oryginalną urodą. Cerkiew Opieki Matki

42

040_KA_10_Regiony12345.indd 42

11-09-15 19:02

The Land of Open Shutters is a recent addition to the tourist map of Poland. When guides from the North Podlasie Society for the Protection of Birds saw how fascinated foreign ornithologists were with the local villages, they realised they had something worth sharing with the rest of the world. The cottages were quaint with their picturesque shutters and intricately carved walls but were badly in need of renovation. People set to work with handsaws, hammers and brushes and it was not long before the timber components – many of which had been crafted by their greatgrandfathers – were renovated to reveal just what had made the villages of Trześcianka, Soce and Puchły one of the most picturesque settlements in Podlasie.

Rus s ia n mot if s The decors of these homes were imported by bieżeńcy, local villagers who had been forcibly relocated to the interior of Russia in 1915. They studied the ornamentation of Russian cottages while in exile and began to reproduce them when they got back home.

They were also inspired by their natural surroundings, hence the wooden birds perched in corners and the plant runners winding above the windows. Similar cottages can now be found in Kaniuki, Ciełuszki and Gramotne. Podlasie churches are just as uniquely beautiful and appealing. The Orthodox Church of the Pokrov in

NOCLEGI / ACCOMMODATION Gramotne: agroturystyka U Sienkiewiczów / Agritourism U Sienkiewiczów Wspaniałe miejsce w środku lasu z banią na podwórku. Gospodarze chętnie nauczą robić tradycyjną kiełbasę! Cena za nocleg od osoby 20–30 zł. Obiadokolacja 18–25 zł.

Info: www.gramotne.w.interia.pl / A wonderful place in the middle of the forest with a banya in the courtyard. The owners will be keen to teach you how to make traditional sausage. Price per night per person stands at PLN 20-30. Dinner - PLN 18-25. www.gramotne.w.interia.pl Puchły: agroturystyka Raduha / Agritourism Raduha Raducha znaczy „radość”. Gospodarz Mirosław Stepaniuk znakomicie zna się na ptakach i miejscowych tradycjach. Cena za nocleg od osoby 35 zł. Regionalna obiadokolacja 25 zł. / Raducha means “joy”. The owner Mirosław Stepaniuk is an expert in birds and local traditions. Price per night per person is PLN 35. Regional dinner costs PLN 25.

Dwór Czarneckiego / Czarnecki’s Manor Położony przy wjeździe do Białegostoku od strony Warszawy, jest miejscem znacznie bardziej luksusowym, gdzie na gości czekają jazda konna i zabiegi w spa. Cena za pokój dwuosobowy 210 zł, apartament 260 zł. Info: www.dworczarneckiego.pl / Located by the access road to Białystok from Warsaw. This is an upmarket establishment that offers horse-riding and spa treatments. Price per double room - PLN 210, apartment - PLN 260. www.dworczarneckiego.pll

REKLAMA

43

040_KA_10_Regiony12345.indd 43

11-09-15 19:02

REGIONY

Regions kolorowy cmentarz w d ubiczach Cerkiewnych jest pełen życia.

A colourful cemetary in Dubicze Cerkiewne seems full of life.

chołku drzewa obraz Matki Bożej. Za swą pobożność został uzdrowiony. Wieść o tym szybko się rozniosła, a miejsce nazwano Puchły – od „opuchli”, gwarowej nazwy opuchniętych kończyn.

Trześcianka, okiennice nie dość, że otwarte, to też pomalowane.

Trześcianka, not only are the shutters open, they are also painted.

Boskiej w Puchłach wygląda niczym ilustracja z rosyjskiej bajki.

Ogromna, zwieńczona strzelistymi baniami, zupełnie nie pasuje do otaczającej ją sennej wioski. Wedle legendy wzniesiono ją w miejscu, gdzie pod ogromną lipą zamieszkał staruszek cierpiący na obrzęk nóg. Gdy modlił się o wyleczenie, zobaczył na wierz-

Gw ia z da i kr z y ż Z kolei nazwa osady Soce ściśle wiąże się z jej położeniem. Na pierwszy rzut oka jest to wioska jak każda inna, lecz gdy przyjrzeć się jej uważniej, widać, że wyróżnia ją nietypowy układ domów.

Równolegle do niepozornej rzeczki Rudni wybudowano dwa rzędy chat. Część położoną niżej nazywa się Mokrawy, tę na wyższym brzegu – Suchlany. Pochodzenie nazw łatwo zrozumieć podczas wiosennych i jesiennych roztopów. A dlaczego Soce?

Ano o ledwie ciurkającym tu źródle pierwsi osadnicy mawiali: „Soce eta wada iz ziemli, ino soce” (Sączy się ta woda z ziemi, ino sączy). Przy wjeździe do wsi przybyszy witają krzyże. Ustawione obok siebie katolickie i prawosławne, sprawiedliwie obdzielone sztucznymi kwiatami i wstążkami. Te najstarsze datowane są na 1895 r., kiedy to we wsi panowała straszliwa zaraza. Gdy nie nadążano z grzebaniem zmarłych i wydawało się, że już nic nie ocali mieszkańców, w nocy jeden z mężczyzn usłyszał we śnie głos. Polecenie niebios było jasne: mężczyźni mieli w ciągu doby postawić na krańcach wsi kamienne krzyże, zaś kobiety połączyć je

44

040_KA_10_Regiony12345.indd 44

11-09-15 16:55

1206

Puchły looks like something out of a Russian fairy tale. This imposing structure, crowned with soaring domes, seems curiously out of place in this sleepy little village. According to legend, it was built where an old man suffering from a swollen leg had once lived. While praying for relief, he saw a vision of the Virgin Mary on top of a tree. His piety was rewarded with recovery. News of the miracle soon spread and the place was named Puchły – from opuchla, a dialect word for swollen limbs.

Th e s Ta r a n d Th e c r o ss The name Soce is closely linked with the location of the settlement. What at first appears to be just another village turns into an uncanny layout of houses on closer inspection. Two rows of cottages run parallel to the inconspicuous Rudnia river. The lower part is called Mokrawy (wetland), and the higher part Suchlany (dryland). You can easily see where the names come from during the spring and autumn thaws. But where does Soce come into all this? Well, the locals used to describe the small nearby spring by saying “Soce eta wada iz ziemli, ino soce” (this water is trickling from the ground). Visitors are greeted with Roman Catholic and Russian Orthodox crosses standing side by side along with a fair share of plastic flowers and ribbons. The oldest ones date back to 1895 when the village was ravaged by plague. When the corpses

JAK DOJECHAĆ? / HOW TO GET THERE? Kraina Otwartych Okiennic znajduje się ok. 30 km na południe od Białegostoku; najprościej dojechać tu własnym samochodem. Między wioskami istnieją szlaki piesze i rowerowe. Bliskość granicy bardzo wzbogaca tutejszą kuchnię. Warto spróbować regionalnych specjałów: babki ziemniaczanej, litewskich kartaczy lub pierogów ruskich. Choć to dania dość kaloryczne, jesienią wspaniale rozgrzewają! Więcej informacji na www.wrotapodlasia.pl / The Land of Open Shutters is located about 30 km southbound of Białystok and it’s easiest to get there by car. There are pedestrian and cycling routes between villages. The vicinity of the border adds a multiethnic twist to the local cuisine. Try some of the local specialities, like potato pie, Lithuanian grated potato dumplings, and potato-cheese pierogi. These dishes are rather high on calories, but they will warm you up in autumn. www.wrotapodlasia.pl.

were too many to bury and it seemed that nothing could save the town, a man heard a voice in his sleep. The command of the heavens was clear: the men had to erect stone crosses on the outskirts of the village, and the women had to connect them with a thread.

You can find another very curious cross in the village of Ciełuszki.

Erected to commemorate the heroic liberators of this land, it also features the Red Army star. This is probably the only instance when the socialist star and the Russian Orthodox Cross coexist.

REKLAMA

Nasze hotele są

zaprojektowane na miare twojego sukcesu.

Szybkie i bezpłatne łącze internetowe dostępne dla wszystkich uczestników spotkania.* 100% gwarancji satysfakcji gości, nowoczesne rozwiązania oraz idealne lokalizacje naszych hoteli to wszystko czego potrzebujesz do udanego spotkania. Na najbliższą konferencję zapraszamy do hoteli w Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu, Warszawie i Szczecinie. Wybierz jedną z ponad 200 lokalizacji naszych hoteli w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce.

*Aby uzyskać pełną listę hoteli sprawdź www.radissonblu.com/freebroadband

00800 353 1265 radissonblu.com 120658 Ad FPP II Kaleidoscope PO 040_KA_10_Regiony12345.indd 45(190x122).indd 1

45

12/08/11 12.36 11-09-15 19:04

REGIONY

Regions wie. Pokierowany w śpiewnej, kresowej mowie szutrowymi drogami, wedle przydrożnych krzyży i kapliczek, zastępujących tu często drogowskazy. Gdy docieramy na miejsce, życzliwi gospodarze od razu pytają, czy zabraliśmy ze sobą kosze na grzyby. Bo przyjechać tutaj bez nich to wielki błąd! Wczesnym rankiem zamiast wylegiwać się w puchowej pościeli, warto porzucić ciepłą izbę i wyruszyć na spacer. Las pachnie mokrym igliwiem. W pierwszych promieniach słońca krople rosy nanizane na pajęczyny wyglądają niczym skrzące się diamenty, w ptasie koncerty wplatają się postukiwania dzięciołów. Grzybów zaś jest tyle, że wkrótce kosze zapełniają się podgrzybkami, kurkami i koźlakami! Wieczorem człowiek staje przed trudnym dylematem, czy rozkoszować się ciepłem ogniska, czy może jednak wziąć się do marynowania grzybów. Bez pośpiechu! Jeśli nie dziś, to może jutro. Wszak praca nie ucieknie, a urodę życia warto smakować w każdej chwili. ☐

piękno rzeczy prostych – tym podlasie czaruje najbardziej.

The beauty of simple things is what Podlasie will charm you with.

uprzędzoną w tym czasie nicią. Zaraza ustąpiła, zaś krzyże pozostały do dzisiaj. Inny krzyż, nader osobliwy, znajdziemy w wiosce Ciełuszki. Ustawiony dla upamiętnienia bohaterskich oswobodzicieli tych terenów, zawiera także gwiazdę Armii Czerwonej – to chyba jedyny przypadek, gdy socjalistyczna gwiazda i prawosławny krzyż spotkały się na jednym pomniku!

Ra j d l a g Rz ybia Rzy Choć wioski Gramotne na większości map nie ma, warto tu przyjechać, by poczuć się jak u Pana Boga za piecem. Zresztą cykl słynnych filmów z serii „U Pana Boga…”, pokazujących z przymrużeniem oka codzienne życie podlaskiej wioski, kręcono właśnie w tych okolicach. Jeżdżąc bocznymi drogami, widzi się tu świat żyjący na przekór zabieganej współczesności. Przed drewnianymi domami toczą się niespieszne sąsiedzkie rozmowy. Kobiety z obowiązkowo narzuconymi na głowy chustkami wymieniają się ploteczkami. A czasem tak po prostu siedzą na ławkach, by w milczeniu pobyć razem. Jeśli trafi się obcy, zostanie przyjęty życzli-

Mush Roo M pic keR’s pa Rad is e You will not find the village of Gramotne on most maps, but it is worth visiting if only for its homely atmosphere. Take a trip down some of the back roads around here and you will see a style of life that looks nothing like the modern ratrace. Neighbours chat leisurely in front of their timber houses. Women with scarves wrapped around their heads exchange gossip or simply sit together on benches in silence. Out-of-towners are given a warm welcome and, in the lilting local dialect, directed to gravel roads where roadside chapels and crosses often serve as road signs.

Once we get to where we are going, our friendly hosts immediately ask us whether we have brought our mushroom baskets.

Not having one is a big negative. You are supposed to go mushrooming early in the morning – instead of lazing under a nice warm quilt.

The forest smells of wet needles. Seen in the first rays of the sun, dewdrops on cobwebs look like sparkling diamonds, while the warbling of birds mingles with the knocking of woodpeckers. With so many mushrooms around our baskets are filled with bay boletes and chanterelles in no time. And a ride in a horse-drawn carriage requires nerves of steels as every now and then you see a boletus on the side of the road or a parasol mushroom sticking out from the grass. The evening poses a tough dilemma of whether to enjoy 20 km the warmth of a bonfire or start Białystok marinating mushrooms to take home. But there is no need to hurry.

Soce Trześcianka Tomorrow is another day. Why not Ciełuszki enjoy life – work will always be Puchły Gramotne ew Nar waiting. The joy of the simple things Kaniuki in life is perhaps the best thing Bielsk Podlaski Podlasie has going for it. ☐

46

040_KA_10_Regiony12345.indd 46

11-09-15 16:56

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

Dieta z jaskini

Stone Age Diet

OTYŁOŚĆ, CUKRZYCA, CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA – OTO WYNIK DOSTATKU, W JAKIM ŻYJEMY. WCIĄŻ POJAWIAJĄ SIĘ DIETY, KTÓRE MAJĄ BYĆ LEKIEM NA CAŁE ŻYWIENIOWE ZŁO. MOŻE WARTO POWRÓCIĆ DO MENU NASZYCH ZDROWYCH PALEOLITYCZNYCH PRZODKÓW? TYLKO CZY TO DZIŚ MOŻLIWE? / OBESITY, DIABETES AND CARDIOVASCULAR DISEASES ARE WHAT WE HAVE TO SHOW FOR OUR LIFE OF PLENTY. NEW DIETARY REGIMES THAT CLAIM TO HAVE THE ANSWERS TO ALL OUR DIETARY ILLS ARE CONSTANTLY BEING DEVISED. PERHAPS WE SHOULD GO BACK TO WHAT OUR (HEALTHY!) PALAEOLITHIC ANCESTORS ATE? BUT COULD WE? TEKST/BY:

Karolina Sawicka, RYSUNKI/ILLUSTRATIONS: Adam Pękalski

48

048_KA_10_Lot w przeszlosci12345.indd 48

11-09-15 18:53

Jak jeść, by nie tyć, a do tego nie głodować?

Gdyby komuś udało się obmyślić taką dietę, byłby murowanym kandydatem do Nobla.

Trwają poszukiwania jadłospisu idealnego, a jednym z pomysłów jest powrót do naszych ewolucyjnych źródeł, a więc paleolitycznego menu naszych przodków.

Tylko o których przodkach mowa? Na pewno o tych sprzed rewolucji przemysłowej, kiedy jedzenie było jeszcze nieprzetworzone. No, ale przecież nie ewoluowaliśmy na polach pełnych pszenicy i pasących się krów, tylko na sawannie, gdzie jadaliśmy to, co sobie sami zebraliśmy lub upolowaliśmy.

Cofnijmy się zatem do czasów przedrolniczych – i mamy gotowy przepis na dietę idealną, do której organizmy naszych praprzodków przystosowały się przez miliony lat ewolucji. Proste? Niekoniecznie.

– Człowiek epoki paleolitu żył krócej niż my, ale nie umierał z winy nieprawidłowego odżywiania – zapewnia prof. Mark Thomas z University College London. – No, chyba że w wyniku niedożywienia, co naszym praprzodkiom zdarzało się dość często – dopowiada w książce o znamiennym tytule Na początku był głód prof. Marek Konarzewski z Instytutu Biologii Ssaków PAN. GARNEK PEŁEN WARZYW Na śniadanie borówki, jadalne kłącza i orzechy, na obiad pieczeń z dziczyzny, a na kolację podpłomyk z mąki z nasion dzikich zbóż. Tak mógłby wyglądać nasz dzienny jadłospis, gdyby tylko udało nam się zgromadzić niezbędne składniki – identyczne z tymi, jakimi dysponowali nasi praprzodkowie z epoki paleolitu żyjący między 2,5 mln a 12 tys. lat temu. To ich sposób żywienia zdecydował o tym, jak dziś działają nasze przewody pokarmowe. Ostatnie 10 tys. lat istnienia rolnictwa nie zrobiło na nas większego wrażenia. No, może ułatwiło większości ludzi trawienie krowiego mleka, do czego nasi praojcowie nie byli zdolni, ale to wszystko. Tak naprawdę wciąż jesteśmy dwunożnymi zwierzętami przystosowanymi do życia na afrykańskiej sawannie.

I właśnie to skłoniło grupę żywieniowców pracujących na zlecenie koncernu Unilever

How to eat without growing fat or starving? Anyone who could devise such a diet would be a shoo-in for the Nobel Prize.

The quest for the perfect menu continues and a return to our evolutionary sources, i.e. the Palaeolithic menu of our ancestors has not been excluded. But which ancestors are we talking about? We definitely need to go back to before the industrial revolution when food was unprocessed.

But even then we did not evolve in fields full of wheat and grazing cows, but in the savannah where we subsisted on whatever we could hunt or gather. Let us go back to pre-farming times and see if we can find a ready-to-use formula for the perfect diet to which the human bodies of our ancestors had adapted themselves to over millions of years of evolution.

Easier said than done. “Palaeolithic man may have died earlier than we do now, but he didn’t die of bad nutrition”, says Prof. Mark Thomas of University College London. “Unless it was the result of malnutrition, which was often the case among our ancestors,” he adds in his book, which bears the telling title In The Beginning Was Hunger by Marek Konarzewski of the Institute of Mammal Biology of the Polish Academy of Science.

This has encouraged a group of nutritionists working for Unilever to recreate the diet of our ancestors. The “Caveman diet” team are trying to find out whether a return to the past is possible and, if so, whether our forefathers led a healthier but less affluent lifestyle. The answer is turning out to be more complex than was first thought. “The main hallmark of the Palaeolithic diet was a huge great diversity of plants,” says team leader Dr Mark Berry.

“Nowadays we try our best to eat five portions of fruit and vegetables a day.

They ate 20-25 plant-based foods a day”.

Contrary to the common belief that our forefathers were carnivores hunting down mammoths and sabre-toothed tigers every other day, we are an omnivorous species with a primarily vegetarian diet.

Genetic, anthropological, botanical and nutritional studies have confirmed that the staple diet of our forefathers consisted of vegetables, fruit, nuts and roots. Meat was a rare treat. To make matters worse (and we can back this up with hard evidence), the ancient Homo sapiens and his ancestors were not averse to offal.

I would like to reassure our more sensitive readers that the meat they ate had usually recently been killed by predators and was relatively fresh. Luckily, our digestive

200 SPECIES IN A POT Bilberries, edible roots and nuts for breakfast, roast game for lunch, and a wild cereal pancake for dinner. This could be our daily diet if we could only manage to get all essential ingredients – identical to those used by our Palaeolithic ancestors 2.5 million to 12,000 years ago. What they ate determines how our digestive tracts function today. The past 10,000 years of agriculture have yet to make a major impression on us.

Well, perhaps it has facilitated the digestion of cow’s milk for the majority of people – something beyond the capacity of our forefathers – but that’s about it. Deep inside, however, we are still two-legged animals adapted to life on the African savannah.

49

048_KA_10_Lot w przeszlosci12345.indd 49

11-09-15 18:54

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

do odtworzenia diety naszych przodków.

Badacze skupieni wokół projektu Dieta jaskiniowca starają się odpowiedzieć na pytanie, czy powrót do przeszłości jest możliwy i czy rzeczywiście naszym prapradziadkom żyło się może nie tyle dostatniej, co zdrowiej. Odpowiedź okazała się, niestety, bardzo skomplikowana.

– Główną cechą diety paleolitycznej była wielka różnorodność roślin – mówi kierujący badaniami dr Mark Berry. – Obecnie staramy się jadać pięć porcji owoców i warzyw dziennie, a nasi przodkowie co dzień spożywali 20–25 produktów roślinnych.

Wbrew powszechnie panującemu przekonaniu o mięsożerności naszych praojców – ponoć ubijających co drugi dzień mamuty i tygrysy szablozębne – jesteśmy gatunkiem wszystkożernym, z naciskiem na dietę jarską. Badania z zakresu genetyki, antropologii, botaniki i nauki o żywieniu pokazały, że nasi praprzodkowie żywili się głównie warzywami, owocami, orzechami i korzeniami, a mięso pojawiało się w ich menu sporadycznie. Co gorsza, dawny Homo sapiens i jego przodkowie nie gardzili też padliną. Bardziej wrażliwego czytelnika pragnę zapewnić, że było to raczej świeże mięso, dopiero co upolowane przez drapieżniki.

Do takiego, które zaczęło się już rozkładać, nasz przewód pokarmowy nie jest na szczęście przystosowany.

JADŁOSPIS NA MIARĘ HOMO SAPIENS Pradawny jadłospis uzupełniały ziarna dzikich zbóż, zioła i ryby. Żywienie opierało się więc na produktach roślinnych oraz znacznie mniejszej niż dziś ilości węglowodanów i tłuszczów. – W diecie naszych przodków można było znaleźć 100–200 gatunków roślin i właśnie tyloma żywią się współczesne ludy żyjące z łowiectwa i zbieractwa. My jadamy ich najwyżej kilkanaście – mówi prof. Konarzewski. – W dodatku jest to dieta uproszczona pod względem składu, bo wysoko przetworzona.

Przez wieki rozwoju rolnictwa dążyliśmy do tego, by w jak największym stopniu ułatwić sobie życie. Dlatego pozbawiliśmy rośliny tego, co jest niestrawne i co nam nie smakuje, a więc np. błonnika, bez którego nasze jelita nie chcą prawidłowo pracować. Z drugiej strony tak selekcjonowaliśmy rośliny, aby smakowały najlepiej, a więc przede wszystkim były jak najsłodsze. – Współczesne owoce zawierają kilkakrotnie więcej cukrów niż ich dzicy przodkowie – mówi prof. Konarzewski.

Aby więc jeść jak jaskiniowcy, powinniśmy mieć do dyspozycji składniki pożywienia przypominające te z epoki przedrolniczej. Naukowcy z projektu Dieta jaskiniowca właśnie starają się je odtworzyć w laboratorium. – Chcemy zidentyfikować składniki odżywcze kluczowe dla diety jaskiniowców, na których mogą skorzystać współcześni – mówi dr Berry. – Dzięki tym badaniom moglibyśmy otrzymać żywność i napoje w pełni kompatybilne z tym, do czego przygotowała nas ewolucja.

Jeśli wyniki tych prac ujrzą światło dzienne, możemy mieć szansę skosztowania naprawdę paleolitycznego, uszytego na naszą miarę menu. Można jedynie spekulować, czy zdoła ono zaspokoić nasze podniebienia. Jednak na razie, aby wdrożyć w życie jaskiniową dietę, musielibyśmy się

posiłkować tym, co mamy. A to nastręcza całej masy problemów.

BEZ MLEKA, CHLEBA I ZIEMNIAKÓW Nasi przodkowie nie jadali bowiem tego, co jest podstawą dzisiejszego wyżywienia, a więc ziemniaków, chleba i mleka. Pełne skrobi ziemniaki i pieczony z mąki zbożowej chleb to nic innego jak źródła węglowodanów, które spożywamy dziś w nadmiarze. Stąd nasze liczne kłopoty, jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy choroby układu krążenia. Dawniej, gdy częstsze były okresy niedostatku niż urodzaju, choroby te były „przywilejem” bogaczy. Tycie stało się szerszym problemem dopiero w XIX w., kiedy upowszechniły się mechaniczne żarna.

– Musimy zmniejszyć nasze uzależnienie od rafinowanego cukru i diety opartej na węglowodanach – apeluje biorąca udział w badaniach Unileveru prof. Monique

KRÓLEWSKI TRUN

EK

się, zastanawialiście Cz y kiedykolwiek h ac as cz h w dawnyc co też właściwie tek , se d rze sp no wi i pijano? Cz y piwo , któ pr zypominało to a może tysięc y lat na iem an ad wi po Od re kupujemy dziś?

Go Mc ck uje się Patri takie py tania zajm Munia lva sy nn Pe of vern z University ropo ology and Anth seum of Archae reszte lki ze ws on pi logy. Zawzięcie tro wakry od ją na dnie ki, jakie pozosta bo , yń cz na w gó olo nych pr zez arche uć cz po ala dów pozw analiza tych śla To ie. ow dk zo pr si na i smak tego, co pil ntru i ztk res badając nie pr zenośnia – p.n.e., r.

0 74 z ie ob gr m ków w królewski odGordion, zdołał w ruinach miasta ziwd Pra j. pó na y zn yc twor zyć prehistor rej któ z ę, pt za że kry wy skarb, zwłaszc dasa.

Mi em ob gr o an pochodzi, nazw ko na nie pozostało tyl By jego odkrycie arem ow br z t ak nt ko ał papierze, nawiąz się je izu jal ec który sp Dogfish Head, próelu wi Po h. ac nk w niezw ykłych tru ze ot yk Midasa” – szc bach powstał „D nego pit u od mi a, piw gólna mieszanka dzipój stał się praw i białego wina. Na nagród ele wi ył ob zd , wym pr zebojem edaje. I jak tu nie wi i świetnie się sprze ? ów dk zo rzyć w mądrość pr

50

048_KA_10_Lot w przeszlosci12345.indd 50

11-09-15 18:55

system is not fit to cope with decomposing meat.

HOMO SAPIENS MENU This ancient diet was supplemented by wild cereals, herbs and fish. It therefore consisted of more plant products and contained far fewer carbohydrates and fats than ours today. “Our ancestors subsisted on 100-200 plant species – the same number that contemporary tribes living off hunting and gathering eat. We eat between ten and twenty plant products at most,” says Prof. Konarzewski. “On the top of that, our diet is simplified in terms of composition as a result of being highly processed.”

Centuries of agricultural development have had the single goal of making life as easy as possible. That’s why we have deprived plants of anything inedible or tasteless, e.g. the fibre essential for the proper functioning of our intestines. On the other hand, we have selected plants on the basis of taste, and especially to make them as sweet as possible. “Modern fruit contain several dozen times more sugar than their wild counterparts,” concludes Prof. Konarzewski. If we are going to eat like cavemen, we need to have access to food that resembles that of the

Berry. “We’re only at the start of our journey, but the scientific leads and new insights generated from this could potentially deliver a range of foods and drinks that are specifically designed to be compatible with what evolution has prepared us for.” If the results of this research are ever made public, we just might get a chance to savour a truly Palaeolithic menu tailored to our needs. How pleasing it will be to the palate is a matter for conjecture. For the time being, we can only whip up a caveman diet with what we have available. And this would cause all sorts of headaches.

Wkrótce może skosztujemy paleolitycznego menu. Tylko czy zaspokoi ono nasze gusta?

We might soon be given a chance to savour a truly Palaeolithic menu. Will we enjoy it? pre-agricultural era.

Scientists working on the “Caveman diet” are now trying to recreate the proper ingredients in the lab. “We hope to unlock the secrets of the past and, in doing so, potentially identify key nutrients in the diet of cavemen which might offer nutritional benefits to people today,” says Dr

NO MILK, BREAD AND POTATOES Our ancestors did without the staples of our modern diet, viz. potatoes, bread and milk. The potatoes (rich in starch) and bread baked from corn flour that we eat to excess are nothing more than a source of carbohydrates. This is the root cause of many problems, including obesity, type 2

diabetes and cardiovascular diseases. In the past, when scarcity was the rule and abundance the exception, these sorts of disorders were the “privilege” of the wealthy few. Obesity only became a problem in the 19th century with the advent of the mechanical quern which made white bread affordable to everybody. “We need to decrease our reliance on refined sugar and a heavy carbohydrate diet,” says Prof.

Monique Simmonds of Royal Botanic Gardens, Kew, a contributor to the Unilever research project.

The best solution would be to eliminate all those ingredients (e.g. cow’s milk) that were unknown to our ancestors from our diet. “Milk is rich in calcium which is beneficial, but compared to hunters and gatherers, we consume it in excess,” says Prof. Konarzewski. “On the other hand, we eat insufficient amounts of magnesium, abundant quantities of which can be found in legumes. The calcium to magnesium ratio in the Palaeolithic diet stood at 1:1. Nowadays, it’s 1:5 in favour of calcium.”

Drinking milk is not as beneficial for adults

51

048_KA_10_Lot w przeszlosci12345.indd 51

11-09-15 18:55

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

Simmonds z Kew Botanic Garden. Najlepiej byłoby te składniki z diety wykluczyć, podobnie jak mleko krowie, którego nasi praprzodkowie nie znali. – Mleko zawiera wiele korzystnego dla nas wapnia, którego jednak, w porównaniu z dietą ludów łowiecko-zbierackich, spożywamy zbyt wiele – mówi prof. Konarzewski. – Z kolei za mało jemy magnezu, którego spore ilości zawarte są w roślinach zielonych.

W diecie paleolitycznej stosunek wapnia do magnezu wynosił 1:1. Dziś jest to 1:5 na korzyść wapnia.

Picie mleka nie jest dla organizmu dorosłego człowieka tak oczywiste, jakby się wydawało, choć dzieci na ogół świetnie sobie z tym radzą. Powód? Gdy kończymy trzy lata, osłabia się u nas aktywność enzymów odpowiedzialnych za przyswajanie laktozy, cukru zawartego w mleku, co powoduje zaburzenia trawienia. Nie wszystkich jednak ten problem dotyczy. Aż 95 proc. dorosłych osób rasy kaukaskiej dobrze radzi sobie z trawieniem mleka, ale laktozy nie przyswaja aż 80 proc. Azjatów i dwie trzecie populacji rasy czarnej.

TRUCHTEM PO MIĘSO Nie bez znaczenia jest również rodzaj mięsa goszczącego na naszych stołach o wiele częściej niż dziczyzna, którą raczyli się z rzadka nasi praojcowie. – Żyjące na sawannie zwierzęta są znacznie chudsze niż zja-

ROYAL BEVERAG E

Have you ever wondered what the “in” drink us hundreds of ye ed to be like? ars ago look an Did the beer an ything like what University of Pe d wine of we consume to nnsylvania Mus day? Patrick McG eum of Archae tention to this overn of ology and Anth very question. ropology has tu McGovern exam of vessels exca rned his atines the remain vated by archae s discovered on ologists. Analyse our ancestors us the bottom s of residues he ed to drink. Th lp us to get a ta is is not a metap of alcoholic be ste of what ho r – McGovern’s verages found in a royal buria analyses of the BC have contrib l in the ruins of residues uted to the recr the cit y of Gord eation of a preh where this treas ion dated 740 istoric beverage ure was found . Coincidentally is known as Mid fish Head Brew , the cr ypt as Tumulus. McG ing, a firm that overn teamed up specialises in un Many trials later with Dogus ua l beverages, to and we have “M put theory into idas Touch” – a “Midas Touch” ha prac tice. unique blend of s garnered seve beer, honey an ral awards and d white wine. gone on to beco me a very popu lar drink.

dane przez nas obecnie gatunki strefy umiarkowanej – mówi prof. Konarzewski.

– Reminiscencją ewolucyjną jest to, że my ten tłuszcz wciąż lubimy.

Gdybyśmy jednak naprawdę chcieli wdrożyć menu jaskiniowców, nie możemy zapomnieć o jeszcze jednym jego elemencie.

– Aby utrzymać organizm w formie zbliżonej do kondycji naszych przodków, musielibyśmy codziennie przetruchtać kilkanaście kilometrów lub uprawiać ćwiczenia, dzięki którym przy umiarkowanym wysiłku spalamy duże ilości energii – twierdzi prof. Konarzewski. – Na tego rodzaju aktywność musielibyśmy poświęcać dwie, trzy godziny dziennie. Kto ma dziś na to czas? To odpowiedź na pytanie, dlaczego lawinowo rośnie liczba ludzi z nadwagą. ˜

as you might think, although children seem to cope well enough. Why is that? As soon as we turn three, the enzymes responsible for assimilating lactose, the sugar contained in milk, become less active and this leads to digestive disorders. This problem does not affect everybody. As many as 95 per cent of Caucasian adults can digest milk comfortably, but 80 percent of Asians and two-thirds of Africans are lactose intolerant.

CHASING MEAT No less important is the type of meat that we eat so much more frequently than the game consumed by our forefathers.

“The animals of the savannah our ancestors ate are much leaner than the moderate climate species we subsist on,” says Prof. Konarzewski. “The fact that we still have a taste for fat is an evolutionary reminiscence. if we really wanted to make the caveman diet work, however, we would have to bear something else in mind. To keep our bodies in shape as our ancestors did, we would have to jog over a dozen kilometres or do workouts every day to burn huge amounts of calories with moderate effort,” adds Prof. Konarzewski.

“You would need to set aside two or three hours per day for such activities. Who’s got time for that today?” That answers the question as to why we see a ballooning number of obese people. ˜

52

048_KA_10_Lot w przeszlosci12345.indd 52

11-09-15 18:56

EkoparkPopr_K_14.09.indd 1

9/14/11 12:49:03 PM

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Nie miejmy złudzeń!

Abandon All Illusion!

CZY MOŻNA ZOBACZYĆ WYSPĘ ODLEGŁĄ O PONAD 700 KM? NATURA DRWI Z NAS, PRZEKONUJĄC, ŻE TAK. W JAKI SPOSÓB? PRZEZ MIRAŻE. DZIĘKI NIM ODKRYLIŚMY ISLANDIĘ CZY GRENLANDIĘ. / IS IT POSSIBLE TO SEE AN ISLAND OVER 700 KM AWAY? NATURE DECEIVES US INTO THINKING IT IS. HOW? BY A CLEVER LITTLE RUSE KNOWN AS THE MIRAGE. THIS IS WHAT LED TO THE DISCOVERY OF ICELAND AND GREENLAND. Andrzej Hołdys

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY:

54

054_KA_10_Nauka extreme12345.indd 54

11-09-15 19:05

In 1906, the famous American polar explorer, Robert Peary, who later reached the North Pole, travelled to the northern outreaches of the Canadian Arctic, an archipelago made up of thousands of islands large and small. The gigantic Ellesmere Island and the smaller Axel Heiberg Island to the west are its two northernmost limits.

Peary could see Ellesmere while standing on Axel Heiberg, which the Norwegians had discovered a few years earlier. The air was crisp and crystal clear, and visibility was excellent. Peary had a perfect view of snow-capped mountain peaks glittering in the distant sun. Suddenly, to his astonishment, Peary noticed another large, mountainous island on the horizon. Despite the considerable distance, he could make out its rocky valleys and icy peaks quite clearly. What other surprises did the Canadian Far North have in store? A few minutes later, the island vanished into the mist.

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

W 1906 r. sławny amerykański polarnik Robert Peary, późniejszy zdobywca bieguna północnego, dotarł do północnego skraju kanadyjskiej Arktyki. Składa się ona z tysięcy wielkich i małych wysp.

Najbardziej wysunięte ku biegunowi są dwie: olbrzymia Wyspa Ellesmere’a i leżąca na zachód od niej, mniejsza Wyspa Axela Heiberga. Podróżnik stał na tej drugiej, odkrytej parę lat wcześniej przez Norwegów, spoglądając w kierunku pierwszej. Powietrze było krystalicznie czyste, a widoczność wspaniała. Widoczne były odległe szczyty górskie pokryte błyszczącymi w słońcu lodowcami. Nagle ku własnemu zdumieniu Peary dostrzegł na horyzoncie jeszcze jedną wyspę. Miała znaczne rozmiary i górzysty krajobraz.

Mimo dużej odległości wyraźnie widać było jej skalne doliny oraz szczyty z białymi czapami lodowców. Czyżby kanadyjska Arktyka kryła jeszcze jakieś niespodzianki? Po paru minutach wyspa roz-

55

054_KA_10_Nauka extreme12345.indd 55

11-09-15 16:46

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Gdy nad zimne morze napływa ciepłe powietrze, rodzi się miraż.

A mirage is created when warm air gathers over a cold sea.

n ie Da ć s ię n a br a ć Wiosną 1913 r. na poszukiwanie nowego lądu wyruszył inny łowca przygód Donald MacMillan. Wysłało go National Geographic Society. Wyprawa zakończyła się niepowodzeniem, choć także MacMillan, stojąc tam, gdzie wcześniej Peary, dostrzegł na horyzoncie Ziemię Crockera. Opowiadał potem, że on i jego towarzysze widzieli wzgórza, doliny i pokryte śniegiem szczyty. Pomagający wyprawie Innuici mówili wprawdzie, że jest to jedynie iluzja, lecz mimo to MacMillan i jego towarzysze wyruszyli w drogę. Musieli sprawdzić, czy rzeczywiście mają do czynienia z mirażem. Wędrowali pięć dni po lodzie, który pod wpływem wiosennego ciepła stawał się coraz bardziej kruchy. Pokonali 200 km, zanim dali za wygraną.

Na początku XX w. dość dobrze wiedziano już, że w regionach polarnych natura lubi robić żeglarzom i wędrowcom takie niespodzianki. W latach 1914–1916 uczestnicy wyprawy antarktycznej, którą kierował inny sławny odkrywca Ernest Shackleton, przez prawie rok dryfowali na statku „Aurora”. Zachowały się ich relacje opisujące górzysty ląd, który to pojawiał się, to znikał. Nie dali się jednak zwieść. Z map, już wówczas dość dokładnych, wynikało, że znajdują się ok. 300 km od najbliższych brzegów Antarktydy. Doszli do wniosku, że właśnie je oglądają za sprawą zdumiewających załamań i odbić światła słonecznego. l ew y l ą D z l ew ej bu r t y Podobną przygodę mieli w 1902 r. uczestnicy rosyjskiej wyprawy naukowej na Daleki Wschód. W pobliżu granicy z Koreą ujrzeli górzystą wyspę, która wyrosła z Morza Japońskiego, a następnie za-

Peary named it Crocker Land after the sponsor of his expeditions.

Do n ’t be f o o l eD In the spring of 1913, another adventurer, Donald MacMillan set off in search of new land, in an ill-fated expedition sponsored by the National Geographic Society. MacMillan sighted Crocker Land on the horizon from where Peary had stood. He later recalled that he and his fellow explorers clearly saw hills, valleys and snow-capped peaks. The Inuits assisting the expedition tried to convince him that it was an illusion, but MacMillan and his companions were not to be deterred. They had to make sure that it really was a mirage.

For five days, they trudged across ice that became increasingly brittle in the spring heat. They covered 200 km before finally giving up.

By the early 20th century, it was common knowledge that nature likes to play tricks on travellers in arctic regions. In 1914-1916, the Antarctic expedition led by another celebrated explorer, Ernest Shackleton, spent nearly a year drifting aboard their ship “Aurora”.

They gave accounts of a mountainous land which would periodically appear and disappear. But they were not deceived. Their maps were reasonably accurate and told them they were about 300 km from the nearest shore in Antarctica. The crew concluded that what they were seeing was the result of some amazing refractions and reflections of sunlight.

Ph o n ey l a n D t o Po r t A similar experience was reported in 1902 by the Russian scientific expedition to the Far East. Somewhere near the Korean border, they sighted a mountainous island which emerged from the Sea of Japan and plunged back into it at sunset. The astonished researchers studied their maps and concluded that what they had seen was

© EAST NEWS; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: EK PICTURES

płynęła się w delikatnej mgiełce. Peary nazwał ją Ziemią Crockera na cześć sponsora jego wypraw.

56

054_KA_10_Nauka extreme12345.indd 56

11-09-15 16:46

Miraż to załamanie światła przechodzącego przez warstwy powietrza o różnej gęstości.

A mirage occurs when light refracts as it passes through layers of air having differing densities. nurzyła się w nim o zachodzie słońca. Zdumieni badacze zaczęli analizować mapy i doszli do wniosku, że zobaczyli japońską wyspę Honsiu odległą o ponad 700 km!

Podobnie oszukany przez naturę został John Ross, brytyjski admirał szukający w 1818 r. Przejścia Północno-Zachodniego, czyli drogi do Azji przez kanadyjską Arktykę. Zawrócił, dochodząc do wniosku, że drogę zagradzają mu potężne góry. Rok później tym samym szlakiem popłynął inny odkrywca. Żadnych gór nie zobaczył. Ross padł ofiarą mirażu. Jeszcze wcześniej, pod koniec XVI w. angielski żeglarz John Davis, jeden z pierwszych nowożytnych odkrywców Arktyki, popłynął na północ wzdłuż zachodniego brzegu Grenlandii. Z pewnym momencie ujrzał ląd zarówno po

the Japanese island of Honshu over 700 km away!

Nature also fooled British admiral John Ross, who set off to find the Northwest Passage to Asia from the Far North of Canadia in 1818.

He retreated when he concluded that the passage was blocked by massive mountains. A year later, another explorer took the same route and never sighted any mountains. Ross had been hoodwinked by a mirage. Much earlier, English sailor John Davis, one of the first modern Arctic explorers, had sailed to the north along the western coast of Greenland in the late 16th century. At one stage, land appeared to port and starboard of his ship. This led cartographers to draw a narrow strait and name it after Davis. Only in the 19th century was the “narrow passage” discovered to have been over 300 km wide. This means that Davis could not have seen both its shores at the same time.

Ho w d o es it w o r k?

This optical phenomenon occurs when sunrays are refracted as they pass through layers of air having differing densities in the atmosphere. Mirages which appear to show lands hidden behind the horizon are usually seen when masses of warm air gather above a cold sea. The air higher up is less dense than the cool air in the lower layers. Large differences in density bend the rays towards the Earth. In such conditions, observers may see mountain ranges

© EAST NEWS; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: EK PICTURES

REKLAMA

57

054_KA_10_Nauka extreme12345.indd 57

11-09-15 16:46

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

prawej, jak i lewej burcie swojego okrętu. Od tego czasu kartografowie przez kolejne dwa wieki rysowali tu wąską cieśninę, którą nazwano jego imieniem. Dopiero w XIX w. odkryto, że ów wąski kanał ma w rzeczywistości ponad 300 km, co oznacza, że Davis nie mógł widzieć równocześnie obu jego brzegów!

Ja k t o dz ia ł a ?

Zjawisko to powstaje w wyniku załamania światła przechodzącego przez atmosferę składającą się z warstw powietrza o różnej gęstości. Te miraże, dzięki którym można oglądać skryte za horyzontem lądy, powstają zazwyczaj wtedy, gdy nad zimne morze napływa ciepłe powietrze. Jest ono znacznie rzadsze niż wychłodzone powietrze na dole. Duża różnica gęstości sprawia, że światło silnie odchyla się w kierunku Ziemi. Obserwator może wtedy zobaczyć odległe o setki kilometrów pasma górskie lub strome klify, a w przypadku miraży o mniejszym zasięgu – dojrzeć ze statku płaską plażę odległą o 20 km. Przy normalnej pogodzie jest to niemożliwe z powodu krzywizny Ziemi.

Pierwszą obserwację mirażu zawdzięczamy Arystotelesowi, który w dziele „Meteorologika” pisał: „Kiedy wieje południowo-wschodni wiatr, przylądki wydają się uniesione i wszystko jest jakby większe”. Opis powstał prawdopodobnie w momencie, gdy wiejący znad Sahary wiatr niósł rozgrzane powietrze ponad chłodniejszym Morzem Śródziemnym. Za sprawą podobnego mirażu mieszkańcy Lazurowego Wybrzeża mogą czasami obserwować Korsykę odległą o 200 km. Szczególna forma śródziemnomorskiego mirażu zwana fatamorganą opisana została po raz pierwszy w Cieśninie Messyńskiej oddzielającej Sycylię od Półwyspu Apenińskiego. Fatamorgana składa się z wielu zaburzonych i pionowo rozciągniętych obrazów przeciwległego brzegu. Im dalej na północ, tym takie odległe miraże, podczas których widać lądy uno-

Nazwa „fatamorgana” pochodzi od imienia wróżki Morgany Le Fay, przyrodniej siostry króla Artura, która ponoć wyoływała miraże.

The term “ fata morgana” originates from the name of sorceress Morgana Le Fay, the half-sister of King Arthur, who is said to have created mirages. or steep cliffs hundreds of kilometres away, or, in the case of shortdistance mirages, see a shallow beach 20 km from the deck of the ship. In normal weather conditions, the curvature of the Earth makes mirages an impossibility. The earliest account we have of a mirage comes from Aristotle, who wrote in Meteorology: “So promontories in the sea ‘loom’ when there is a south-east wind, and everything seems bigger.”. This was probably written at a time when the wind from the Sahara was shifting colder air towards the Mediterranean Sea. These sorts of mirages enable Corsica to be seen from Côte d’Azure – 200 km away – on certain days. The distinctive Mediterranean variation of the mirage known as a “fata morgana” was first observed in the Strait of Messina, which separates Sicily from the Italian Peninsula. A fata morgana consists of numerous distorted and vertically stretched images of the opposite shore. The further north you go, the more images of land drifting above the horizon you will see. It is frequently possible to see the tall cliffs of Normandy from the other side of the English

© BEW

W baśniach podczas fatamorgany ukazywała się oaza, teraz – miasta.

In fairy tales the typical illusion in a fata morgana was the oasis, today it is a city.

58

054_KA_10_Nauka extreme12345.indd 58

11-09-15 19:06

H JUŻ OD WRZEŚNIA

Wspaniałe wakacje

WENEZUELA! ESKLUZYWNE HOTELE ● WSPANIAŁE DESTYNACJE ● NIEZAPOMNIANE CHWILE

NewB_ITAKA&GALA_billboard_190x122mm_b17.indd 1

9/9/11 4:39:38 PM

Pierwszy krok w alergii pokarmowej Alergia na pokarmy (mleko, jaja kurze, soja, itp.) najczęściej objawia się atopowym zapaleniem skóry (AZS).

Charakter zmian w AZS: zaczerwienienie suchość swędzenie skóry

Po zastosowaniu

:

zmniejszenie rozległości i nasilenia zmian skórnych zmniejszenie świądu

polakierowane policzki

poprawa snu M5LAT05081

zmiany grudkowo-wysiękowe

Poprawa stanu klinicznego u 93 % dzieci po 3 miesiącach stosowania

LATOPIC® stosuje się w postępowaniu dietetycznym w alergii pokarmowej i w atopowym zapaleniu skóry.

Przeznaczony jest dla niemowląt, dzieci i osób dorosłych. Dawkowanie: Podawać 1 raz dziennie 1 saszetkę rozpuszczoną w niewielkiej ilości letniego płynu. Zalecany czas stosowania 3 miesiące. Producent: IBSS BIOMED S.A., Al. Sosnowa 8, 30-224 Kraków.

059_KA_10_Reklamy_01.indd 3

www.latopic.pl 11-09-15 18:15

People and the World

Przykłady typowego mirażu dolnego: nagrzany asfalt odbija niebo i auto jedzie „w powietrzu” oraz „rozciągnięte” słońce.

Examples of inferior mirages: the sky is reflected by the hot asphalt which creates an illusion that the car is driving in the air and a stretched sun.

szące się ponad linią horyzontu, powstają częściej. Z Anglii często zdarza się zobaczyć wysokie klify Normandii po drugiej stronie zimnego kanału La Manche. Z brzegu Bałtyku można dostrzec wybrzeże Szwecji odległe o 200 km. Trzeba tylko poczekać, aż nad jego zimne wody napłynie ciepłe powietrze.

Spore doświadczenie z mirażami mają Skandynawowie. W norweskich legendach powraca motyw zaczarowanych wysp, które wyrastają z morza o świcie, po czym rozpływają się w ciągu dnia. Ci, którzy dokładnie analizowali te opowieści, zwrócili uwagę, że takie właśnie miraże nieodległego lądu często powstają u wybrzeży Norwegii, kiedy rankiem Słońce zaczyna ogrzewać powietrze wiszące ponad zimnym morzem. Niektórzy badacze uważają też, że dzięki mirażom normańscy żeglarze odkryli Islandię. Wcześniej obserwowali ją z Wysp Owczych odległych o prawie 400 km.

W podobny sposób mogło dojść do odkrycia przez nich Grenlandii oddalonej z kolei od Islandii o 300 km.

O tym, że takie cuda się zdarzają, świadczy niezwykłe zdarzenie, jakie miało miejsce w 1939 r. na północnym Atlantyku. Z okrętu płynącego w odległości 500 km od wybrzeży Islandii dostrzeżono

wznoszący się na tej wyspie wulkan Snæfellsjökull (1446 m n.p.m).

Dwa wieki wcześniej uznano by go za wyspę i jako taką naniesiono na mapę – na dawnych mapach północnego Atlantyku wiele jest nieistniejących wysp. Zostały umieszczone nie dlatego, że kartografów poniosła wyobraźnia – obserwacje były bowiem prawdziwe, tyle że lądy znajdowały się setki kilometrów dalej. ☐

Channel. And we occasionally get a glimpse of Sweden, 200 km away, from the southern shores of the Baltic. Scandinavians have a lot of experience with mirages. The motif of enchanted islands which emerge from the sea at dawn and vanish in the mist during the day is a recurring one in Norwegian legends. A careful analysis reveals these to be referrences to mirages usually seen in the morning when the sun heats the air above the cold sea. Some researchers argue that it was mirages that led the Norsemen to discover Iceland, which they could see from the Faroe Islands, almost 400 km away. Similarly, a mirage may have been a major contributing factor to the discovery of Greenland, 300 km north of Iceland.

An unusual event which took place in the Northern Atlantic in the summer of 1939 lends credence to these suppositions. The Icelandic shoreline and the volcano Snæfellsjökull (1446 m asl) were seen from 500 km away. The maps would have been redrawn had they been sighted two centuries earlier. Ancient maps of the Northern Atlantic featured a galore of non-existent islands and narrow straits.

This was not because cartographers had let their imaginations run riot – the observations were accurate enough, but the sighted lands were actually hundreds of kilometres away. ☐

© CORBIS, EAST NEWS, DR

ŚWIAT I LUDZIE

60

054_KA_10_Nauka extreme12345.indd 60

11-09-15 16:47

W CZTERY OCZY

One on One

Szwaczka dziwaczka Sewing Bee

POD WODZĄ PROJEKTANTKI MODY MONIKI JAKUBIAK Z POŁYSKLIWYCH ATŁASÓW, WYTWORNYCH PEPITEK, ŻORŻET Z SECOND-HANDU I ORGANICZNEJ BAWEŁNY W 12 STOLICACH ŚWIATA POWSTAJĄ KONFEKCYJNE CUDA, KTÓRE UKŁADAJĄ SIĘ W NAPIS I, CULTURE – KULTURALNE HASŁO POLSKIEJ PREZYDENCJI. / UNDER THE WATCHFUL EYE OF FASHION DESIGNER MONIKA JAKUBIAK, SHIMMERING SATINS, SOPHISTICATED CHECKS, PRETTY GEORGETTES AND ORGANIC COTTON ARE REWORKED IN TWELVE WORLD CAPITALS INTO AMAZING GARMENTS WHICH MAKE UP THE I, CULTURE CATCHPHRASE – THE MOTTO OF THE POLISH PRESIDENCY. Rigamonti

Co pani wymyśliła z tym szyciem?

Jestem artystką, a nie szwaczką dziwaczką (śmiech). Mówię to, bo w Polsce termin szwaczka jest wymawiany z pogardą… A jeśli chodzi o szycie, to na początku była nazwa – Ja, kultura, która miała uświadomić ludziom, że każdy może brać aktywny udział w tworzeniu kultury. Samo szycie przyszło później. Najpierw chciałam, by uczestnicy zbadali, jaka jest relacja ubranie–skóra, ja–moje ubranie, ja–presja społeczna i moje ubranie. Nie chcę, żeby to brzmiało górnolotnie, ale wygląda mi to na nowy ruch społeczny. (śmiech). W 12 stolicach, ostatnio w Kijowie, ludzie po prostu szyją.

Tak bez powodu?

Nie. W wielu ludziach tkwi głęboka potrzeba wytwarzania czegoś samemu. I ja wychodzę im naprzeciw. Najpierw daję ogłoszenie, że w danym mieście szukam wolontariuszy, dla których szycie, rzemiosło w ogóle, jest czymś istotnym. Kiedy już się tacy znajdują, a gwarantuję, że chętnych nie brakuje, to proponuję im, by zanim się ze mną spotkają, poznali rzemieślników i sprawdzili, na czym polega ich praca.

Po co? Żyjemy w czasach, kiedy kolekcje w sklepach sieciowych zmieniają się co sześć tygodni i można kupić tam tysiące bluzek, spódnic, płaszczy. Podobnie jest w sklepach z meblami, butami, torbami i czym tam jeszcze. Kupujemy i w ogóle nie zdajemy sobie sprawy, ile czasu, pracy wymaga wykonanie takiego na przykład płaszcza czy sandałów. Nie myślimy o tym, kto to robi, z czego, gdzie to powstaje. Ten projekt jest też złożeniem hołdu ciężko pracującym ludziom, zwróceniem uwagi na to, ile oni dla nas robią. Mój

How did you come up with the sewing concept?

I am an artist, not a freak seamstress (laughs)… And talking about sewing, first there was the motto – I, Culture –which was meant to make people realise that anyone can actively contribute to creating culture. Sewing came later. Initially, I wanted people to explore the relationship between clothes – skin, I – my clothes, I – social pressure and my dress, I – my second skin. I don’t want to make it sound overblown, but it looks like a new social movement to me. (laughs) People are simply sewing in twelve world capitals, recently in Kiev.

For no particular reason?

Oh, no, no. Many people feel a deep urge to create something by themselves, with their own hands. I satisfy those needs. First, I place and ad in a given city saying that I’m looking for volunteers who find sewing and craftwork important. Once I find them, and I can assure you there are lots of people who want to join me, I give them an assignment – before we get together, they should meet up with craftsmen to find out what their work is about.

Why is that?

Because in this day and age, the collections in the giant high street chains change every six weeks, and you can buy thousands of tops, skirts, and coats there. The same goes for stores selling furniture, shoes, bags and everything else. We just buy the stuff without realising how much work goes into making the clothes.

We don’t think about who’s made it, what it is made of, or where it was made. This project is also a tribute to working people; it strives to focus our attention on how much they do for us. This

© MAKSYMILIAN RIGAMONTI

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Magdalena

62

062_KA_10_W cztery oczypuzzle12345.indd 62

11-09-15 17:43

© MAKSYMILIAN RIGAMONTI

63

062_KA_10_W cztery oczypuzzle12345.indd 63

11-09-15 17:43

W CZTERY OCZY

One on One

projekt jest naprawdę o czymś więcej niż tylko o szyciu… Mnie project tackles much more than just sewing. I want people to chodzi o to, żeby ludzie wiedzieli, że rzemiosło to jest trudna spraknow that crafts are a challenge, and that they take years of wa, to lata nauki, praktyki. Żyjemy w szybkich czasach, w których learning and practice to master. Today few people seem to care o tym się zapomina. I wydaje się, że nikogo nie obchodzi, że ktoś that someone actually has to design the frock, take the measuretę kieckę projektuje, bierze miarę, szyje, a potem są przymiarki… ments, sew it, make all the fittings … Fortunately, there are people Na szczęście są ludzie, których to interesuje. Którzy chcą wiedzieć, who do care, who want to know and are often eager to sit at a a często także chcą sami usiąść do maszyny i sprawdzić, jak to jest sewing machine themselves.

– mieć przed sobą namacalny efekt swojej pracy.

And what are they sewing?

A co szyją?

Basically everything. I don’t impose any constraints on them. There W zasadzie wszystko. Nic im nie narzucam. W Kijowie był chłopak, was a boy in Kiev who only made bow ties. Beautiful, unique! który szył tylko muszki. Przepiękne, oryginalne! Inny uszył świetną Another boy made a fabulous purse trimmed with lining. There torebkę wykładaną podszewką. Jedna dziewczyna szyła zabawki was a girl who sewed toys and headdresses, for instance one was i stroiki na włosy, na przykład w kształcie kawałka shaped like a piece of cake with a strawberry on tortu z truskawką. I wszystkim tym ludziom spratop. And people derived enormous satisfaction wiało to ogromną satysfakcję. from it.

Bo zrobili coś dla siebie, coś oryginalnego?

Because of making something unique?

Właśnie tak. Myślę, że coraz więcej ludzi, nie tylko Exactly. I think more and more people – and not młodych, zdaje sobie sprawę, że nie chcą chojust young people – are coming to realise they dzić w tym samym co inni. Obserwuję ich w różdon’t want to dress like everybody else. I see it in Klub Przyjaciół nych krajach i wiem, że organizują oddolne inicjadifferent countries, in different cities and this gives Polskiej Prezydencji tywy, do których zaliczam również tę moją. rise to grassroots initiatives, such us my project.

Która zmieni współczesny świat?

Which will change the modern world?

Ależ ja nie robię tego, żeby zmieniać świat. Pokazuję, że młodzi Well, I’m not doing it to change the world. I’m simply demonstrati starzy mogą się spotkać na wspólnym miejscu i czerpać z siebie ing that young and old can meet somewhere, share things and nawzajem. W Hiszpanii jedna z pań miała 82 lata i była naszą królearn from each other. In Spain, one of the ladies was 82 years old lową! Myślę, że u podstaw tego ruchu leży to, że w ludziach tkwi and she was our queen! I believe that this movement is driven by podstawowa potrzeba spędzania czasu z innymi. the fundamental human need to spend time with other people.

Widzi pani jakieś różnice między szyjącymi w Kijowie, MińDo you see any differences between people sewing in Kiev, sku czy Madrycie?

Minsk or Madrid?

Dla tych w zachodniej Europie szycie jest czymś bardziej egzoSewing definitely has a more exotic feel to it in Western Europe. It tycznym. Tam w zasadzie od kilku pokoleń w domach już się nie has not been practised for several generations as local stores have szyje, bo sklepy oferują taki wybór towarów, że się nie chce, szkohad so much to offer that it seems to be a waste of time and da czasu i pieniędzy. Nawet jeśli coś się porwie, pęknie na szwie, money. If something is torn or a seam breaks, it is not mended but to nadaje się od razu do wyrzucenia. Natomiast na Ukrainie, na thrown away … On the other hand, in Ukraine, Belarus, and even Białorusi czy nawet w Polsce w wielu domach są jeszcze maszyny Poland, there are still sewing machines in many houses and almost do szycia i prawie każdy ma kogoś w rodzinie, kto potrafi szyć. ☐ everyone I talked to has someone in the family who can sew. ☐ patronatPL_eu.indd 7

04/05/2011 17:01:36

Od 1 lipca pod patronatem Instytutu Adama Mickiewicza w 12 stolicach świata ma miejsce 400 polskich imprez kulturalnych: wystaw, spektakli, koncertów czy innych akcji. Na przykład takich jak Puzzle I, Culture, czyli zbiorowe szycie wielkich puzzli układających się w napis I, Culture. Na jego stworzenie zużywa się ok. 600 m2 materiału, 2 km nici i 500 guzików. / Starting 1 July 400 Polish cultural events (exhibitions, performances, concerts and more) will be held in 12 world capitals under the auspices of the Adam Mickiewicz Institute. One such event is the I, Culture Jigsaw sewing bee with participants making jigsaw elements which will be arranged into the I, Culture catchphrase.

Roughly 600 sq. m of fabric, 2 km of thread and 500 buttons will be used in the project.

© STUDIO PANATO

TAŃCOWAŁA IGŁA Z NITKĄ / HOW IT’S DONE

64

062_KA_10_W cztery oczypuzzle12345.indd 64

11-09-15 17:44

Makrokonc_K_9.09.indd 1

9/9/11 3:37:05 PM

Ola Salwa

Bez tajemnic, reż. Jacek Borcuch, Anna Kazejak, HBO, od 17.10 / Bez tajemnic, directed by Jacek Borcuch, Anna Kazejak, HBO from 17 October

FILM / MOVIES

Uwierz w Daas Believe in Daas

Jeden z ciekawszych debiutów dekady. W XVIII w. żydowski przechrzta Jakub Frank zakłada sektę i obiecuje wiernym, że nigdy nie umrą. Jakub Goliński, dawny wyznawca, czuje się przez Franka oszukany, więc pisze skargę do Wiednia. Zaczyna się dochodzenie. Reżyser tak prowadzi historię, że także widz staje się detektywem i z podrzucanych tropów musi zbudować obraz Franka. Daas to na wskroś nowoczesne kino kostiumowe. / One of the most interesting debuts of recent years. Back in the 18th century, a Jewish convert, Jakub Frank, formed a sect and promised his followers eternal life. A former member of the group, Jakub Goliński, feels cheated by Frank and complains to the Vienna authorities. His letter reaches Councillor Henryk Klein who launches an investigation. “Daas” is a fascinating and very modern costume drama.

Daas, reż. Adrian Panek, premiera 7.10 / Daas, directed by Adrian Panek, premieres on 7 October

Zapraszamy na kozetkę...

Sit back on the couch...

...którą stawiamy przed telewizorem. I śledzimy losy terapeuty (Jerzy Radziwiłłowicz) oraz jego pięciu pacjentów, m.in. małżeństwa przechodzącego kryzys, komandosa i piekielnie zdolnej nastoletniej skrzypaczki. Bez tajemnic, wzorowany na amerykańskim In Treatment, to pierwszy polski serial wyprodukowany przez HBO. / ...and switch on the telly to follow the ups and downs of a therapist (Jerzy Radziwiłłowicz) and five of his patients, including a married couple in crisis, a paratrooper and an incredibly talented violinist. Adaptation of the excellent TV series In Treatment, Bez tajemnic is the first Polish original TV series from HBO.

Jesień w kinie Autumn in the movies

Na 27. WFF będzie sporo polskich akcentów. Zobaczycie tam wspaniałą Różę Wojtka Smarzowskiego, Wymyk Grega Zglińskiego, a także współprodukowaną przez Polskę Znieważoną ziemię o ofiarach wybuchu w Czarnobylu. Okraszą one bogaty program złożony z filmów wyszperanych na całym świecie. / The 27th Warsaw Film Festival has a strong Polish focus. Wojtek Smarzowski’s Rose, Greg Zgliński’s Wymyk and the Polish co-production Land of Oblivion about the victims of the Chernobyl explosion are all on the bill. The programme also features some of the best new movies from all over the world.

Warszawski Festiwal Filmowy, 7–16.10 / Warsaw Film Festival, 7-16 October

© M.P., JOANNA SWIDERSKA, PHOTOHOLIC STUDIO

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

66

066_KA_10_Kultura12345.indd 66

11-09-15 19:06

TEATR / THEATRE

Waiting for a train

Gdy ktoś zarządził przesiadkę i część pasażerów wysiadła, pociąg odjechał. Na stacji nie sposób się niczego dowiedzieć, w poczekalni można jedynie doczekać dnia. O ile Europejski Kongres Kultury to jedno z ważniejszych wydarzeń kulturalnych polskiej prezydencji, to nowe przedstawienie mistrza sceny było z pewnością najważniejszą imprezą EKK. Powstaniu przedstawienia towarzyszył skandal – z pracy zrezygnowała Dorota Masłowska. / Somebody instructs the passengers to change and some of them get off the train – which promptly departs. It’s impossible to get any information at the station and so there is nothing for it but to sit in the waiting room until morning. Held in September, the European Culture Congress was one of the key cultural highlights of the Polish presidency, and this new play from the theatrical maestro became the “it” event of the ECC. The drama was born amid scandal – Dorota Masłowska resigned from writing the play.

MODA / FASHION

Hip art

Sukienka jak dzieło sztuki? Obraz jako część mody? Czemu nie! Poznański festiwal Art & Fashion już od pięciu lat lansuje modę jako dziedzinę sztuki oraz kultury. Do tego edukuje, bo w trakcie imprezy odbywają się wykłady oraz warsztaty dla młodych projektantów, dziennikarzy i fotografów.

Tam trzeba być! / The Poznań Art & Fashion Festival has been promoting fashion as a discipline of art and culture for five years. The festival is also educational with plenty of lectures and workshops for young designers, journalists and photographers.

Art & Fashion Festival, 11–22.10, Stary Browar, Poznań / Art & Fashion Festival, 11-22 October, Stary Browar, Poznań

Poczekalnia.O, reż. Krystian Lupa, Teatr Polski we Wrocławiu, premiera 8.09 / Poczeklania.O, directed by Krystian Lupa, Teatr Polski in Wrocław, premieres on 8 September.

EK

REKLAMA

UL

OT

Łódź Design Festival, 20–30.10

TA Ż

DIZAJN / DESIGN

Modna sztuka

PL

E I N A IE

WEUROP O T I A SCE K L O A P NG

T E L F

OR LP KO

LEA

IST

U B I R

N O I T

D

W

I R E T S O P

Łódź pełna projektów

www.akmedia.pl, INFOLINIA: 792 111 111

W tym roku impreza odbywa się pod hasłem „Change!”.

O tym, jak dizajn może zmienić przestrzeń, a przez to jakość życia, będzie można się przekonać podczas trwającego aż 10 dni festiwalu. W programie, obok wystaw, są też wykłady i warsztaty związane z projektowaniem. / The catchphrase this year is “Change!”. You can see how design changes space and thus quality of life during the ten days of the Festival. There are lectures and design workshops as well as exhibitions.

DO FESJO NAL ST NIE AR CZ AM Y

Łódź Design Festival

PRO

DR

UK

IB

EZ

AD

RE

© M.P., JOANNA SWIDERSKA, PHOTOHOLIC STUDIO

Stoją na stacji...

SO

WE

066_KA_10_Kultura12345.indd 67

67

11-09-15 17:41

SMAK LUKSUSU

Taste of Luxury

Pióra wciąż wieczne

Aurora Diamante – platyna plus 30-karatowe diamenty równa się cena: milion euro.

The Aurora Diamante pen – platinum plus 30-carat gold equals a very high price: EUR 1 m.

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Fountain Pens Forever

68

068_KA_10_Smak luksusu12345.indd 68

11-09-15 17:23

TEKST/BY:

Antoni Szewczyk

Tylko mały „wypadek” sprawił, że wraz z rozwojem długopisów pióro wieczne nie przeszło do lamusa. Był rok 1883, gdy agentowi ubezpieczeniowemu Lewisowi Watermanowi atrament zalał polisę ubezpieczeniową, za co ten musiał zapłacić potężne odszkodowanie. Waterman natychmiast opracował nowatorski prototyp pióra wiecznego z systemem „zasilania kanalikowego”.

Do zbiornika z atramentem dochodziło powietrze, dzięki czemu w piórze nie powstawała próżnia i ciecz mogła wypływać w ilości niezbędnej do pisania.

Pióro wieczne było potem jeszcze wielokrotnie udoskonalane. George Parker wprowadził do niego rozwiązanie zapobiegające kapaniu ze stalówki, a firma Omas stworzyła stalówkę pozwalającą pisać z różną siłą nacisku. Dzięki tym wynalazkom pióra – w przeciwieństwie do tych gęsich – stały się bardzo praktyczne i mogły być używane do codziennego, szybkiego pisania.

Choć dziś tak naprawdę nie są już używane na co dzień. To zwykle dzieła sztuki, które trafiają do gabinetów polityków, prawników czy prezesów.

© EAST NEWS

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

OD MODELI DLA MIŁOŚNIKÓW SPORTOWYCH AUT PO EGZEMPLARZE, KTÓRE ZACHWYCĄ INWESTORÓW. PIÓRA WIECZNE POWINNY BYĆ DOSTOSOWANE ZARÓWNO DO OKAZJI, W JAKIEJ BĘDZIEMY JE WYKORZYSTYWAĆ, JAK I DO NASZEJ OSOBOWOŚCI. / WHETHER YOU ARE A MOTOR SPORT ENTHUSIAST OR A COLLECTOR, YOUR CHOICE OF FOUNTAIN PEN HAS TO BE THE RIGHT ONE FOR THE OCCASION AND SHOULD MATCH YOUR PERSONALITY.

Cz ek a j w ko l ej Ce! Obecnie jednym z bardziej pożądanych jest stworzone z okazji 25-lecia pontyfikatu Jana Pawła II pióro Papa Aurora z pozłacaną skuwką, na której wygrawerowano dwa papieskie herby. Do historii przeszło też dzieło z serii „Lech Wałęsa” z wyrytym podpisem byłego prezydenta, które firma Omas wydała w 1999 r., w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Egzemplarz z numerem dwa kosztował 6100 zł. Dziś na aukcjach internetowych wart jest ok. 10 tys. zł.

Ale jak na dobre pióro to i tak niewiele. Najdroższy obecnie seryjny model Meisterstuck Solitaire Royal, wytwarzany ręcznie z 18-karatowego złota i ozdobiony 4810 malutkimi brylantami o łącznej

The fountain pen might well have lost out against the ball-point, which took the market by storm in the 20 th century, were it not for a little “accident”. In 1883, an insurance broker named Lewis Waterman lost a client to a competitor when he spilled ink over an insurance policy he was signing. A frustrated Waterman soon came up with a prototype for his “capillary feed” fountain pen which supplied air to the ink reservoir so that the right amount of ink could flow to the nib.

Many subsequent improvements were made to the fountain pen. For instance, George Parker invented a way of preventing the nib from dripping and OMAS designed a nib that could write when different degrees of pressure were exerted on it. These inventions meant that the fountain pen, as opposed to the dip pen, which had to be dipped in an inkwell, became very practical and could be used for everyday writing. Fountain pens are no longer used every day. Rather, they are works of art that grace the offices of politicians, lawyers and CEOs. w a it in l in e!

The Aurora Papa, made to commemorate the 25th anniversary of the pontificate of Pope John Paul II, with a gold plated nib and two papal coats of arms engraved on it is now one of the most sought after fountain pens in the world. Another historical pen is the one from the Lech Wałęsa series with an engraved signature of the former president which OMAS produced in 1999 to mark the 10 th anniversary of the end of communism in Poland. The second in the series cost PLN 6,100. And that it is not an inordinate amount to pay for a good fountain pen. The most expen-

Pióro Ferrari Annual Edition ma korpus ze stopu metalu, jakiego używa się we włoskich autach.

The Ferrari Annual Edition pen has a body produced from a metal alloy used in the Italian cars.

69

068_KA_10_Smak luksusu12345.indd 69

11-09-15 17:24

SMAK LUKSUSU

Taste of Luxury

wadze 22 karatów, kosztuje 125 tys. dol. Myślicie, że można go kupić od ręki? Niestety, po zamówieniu na odbiór czeka się pół roku! Nie szybciej zdobędziemy pióro Geneve (100 tys. dol.) szwajcarskiej firmy Caran d’Arche wysadzane 4147 brylantami oraz 108 rubinami.

Jeśli nie stać cię na „aż tyle”, poszukując pióra, zwróć uwagę przynajmniej na to, z jakich materiałów jest wykonane i czy jest to ręczna robota.

W luksusowych egzemplarzach najczęściej używa się srebra, złota lub laki; korpusy zaś ozdabiają brylanty lub szmaragdy. Istotny jest też numer serii – im niższy, tym pióro cenniejsze.

Pióro warto „dopasować” do naszej osobowości.

Na przykład miłośnicy sportów mogą wybierać z całej gamy piór wykonanych z materiałów stosowanych w konstrukcjach samochodów. Z kolei wyroby firmy Kawuska to coś dla tradycjonali-

Wieczne pióra bywajš dziełami sztuki.

Fountain pens can be exquisite works of art.

shopping for a that perfect writing utensil. The more luxurious pens are usually made of silver, gold or lacquer, and sometimes the bodies are adorned with diamonds or emeralds. Pay special attention to the number on the pen: the lower the number, the greater the value. Fountain pens are often selected to match the personality of the owner. For instance, sports lovers may choose from a range of pens made of materials used in cars. As for Kawuska pens, these are favoured by traditionalists. Founded in Warsaw in 1895 by Konrad Wasilewski, Kawuska offered a 25-year warranty on its products.

Collectors say that writing with a fountain pen is like taking pictures with an analogue camera in that it requires time, thought, precision and patience. Perhaps that explains why fountain pens are making a comeback around the world? ˜

Poni˙ ej: na piórze genewskiej ÿ rmy Caran d’Ache zmieściła się mapa Jeziora Genewskiego. Powy˙ ej: pióro z podpisem Lecha Wałęsy.

Below: a fountain pen by Swiss company Caran d’Ache adorned with the map of Lake Geneva. Above: a fountain pen with an engraved signature of Lech Wałęsa.

© FPM, EAST NEWS, M.P.

stów, bo mają bogatą, a do tego polską historię.

Kawuska była bowiem pierwszą firmą nad Wisłą produkującą wieczne pióra. Założona w Warszawie w 1895 r. przez Konrada Wasilewskiego, dawała na swoje produkty aż 25 lat gwarancji.

Jak mówią kolekcjonerzy, pisanie piórem jest jak robienie zdjęć aparatem analogowym – wymaga czasu, namysłu, precyzji i cierpliwości. Może właśnie dlatego w naszym bardzo szybkim świecie na pióra wraca moda? ˜

sive mass produced pen today is the Meisterstück Solitaire Royal from Montblanc. This model is hand crafted from 18-carat gold ornamented with 4,810 tiny diamonds weighing a total of 22 carats, and it costs USD 125,000. Just in case you are thinking about heading off to the nearest stationer, we should warn you that there is a six month waiting list. Even if this is out of your price range, you still need to pay attention to the materials a fountain pen is made of and whether it is hand-made when

70

068_KA_10_Smak luksusu12345.indd 70

11-09-15 17:24

ENJOY, SAIL & SCUBA

MALEDIWY ARCHIPELAG ZYSKÓW WŁASNY LUKSUSOWY KATAMARAN!

Dołącz do Inwestycji Sailscuba i wypoczywaj we własnej firmie na rajskich Malediwach.

Projekt jest realizowany przez SAILSCUBA PVT LTD z siedzibą w Male. Liczba Inwestorów limitowana, a kwota Inwestycji to 50.000 USD za udział. Szacowany zwrot: ponad 25% w skali roku. Dodatkowe profity: raz w roku darmowe dwutygodniowe wakacje na katamaranie, pobyty last minute bez ograniczeń.

www.SAILSCUBA.com (+48) 601 375 306

scuba.indd 1

2011-07-11 17:33:58

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

Your Style

Nie wszystko złoto v All that glitters

Bransoletki z rzemieni w kolorze burgundu, rdzawym i cappuccino łączone z ceramicznymi koralikami i złotymi charmsami – jesienna kolekcja I love By dziubeka zachwyci cię wzorami. Serduszka, ptaszki, czterolistna koniczyna, wzory hinduskie, a może skrzydła anioła – sprawdź, który motyw najbardziej pasuje do twoich ulubionych stylizacji. / Bracelets made of leather straps in burgundy, copper and cappuccino colours combined with ceramic beads and gold charms are just part of the I love By dziubeka autumn collection. Love, birds, four-leaf clover, Indian patterns and the wings of an angel – decide which best suits your style.

Mocny dotyk c

A firm hand

W trakcie prowadzenia auta najważniejszy jest kontakt: wzrokowy z trasą i fizyczny z kierownicą.

Rękawiczki w lamparci wzór Agent Provocateur są zrobione z miękkiej cielęcej skórki i przeznaczone właśnie do jazdy samochodem. Jest tylko jeden problem: patrzenie na nie wydaje się atrakcyjniejsze niż obserwowanie szosy! / The most important thing to remember when driving is to keep your eyes on the road and your hands on the wheel.

Agent Provocateur’s leopard-print soft calfskin gloves were made with drivers in mind. Be sure not to let them take your eyes off the road!

Atak ciepła z Heat wave

Tej jesieni królują zdecydowane kolory: fioletowy, bordo, szafirowy, granatowy.

Dom mody Gucci (na zdj. powyżej) proponuje je w wydaniu superkobiecym.

Grube materiały i futrzana etola gwarantują przewagę w starciu z pierwszymi przymrozkami. Będzie ciepło! / Bright colours are the in thing this autumn with violet, deep red, sapphire and navy blue dominating.

The Gucci fashion house (above) is pushing an über-feminine look this season. Heavy fabrics and a fur stole should keep the frost at bay.

It might even make you hot property!

WZÓR/SAMPLE

CENA: 1880 ZŁ/PRICE: PLN 1,880

Zapnij się! c

Cutting it!

Oto poręczna ozdoba biurowa. Bransoletkę Do Brasil zaprojektowaną przez Aurélie Bidermann wykonano z turkusowej bawełny przetykanej osiemnastokaratowym złotem. Całość wieńczy zapinka w kształcie spinacza. / Try a little turquoise office decoration. The Do Brazil bracelet designed by Aurelie Bidermann is made of turquoise cotton interspersed with 18-carat gold. Notice the clever clasp shaped as a paper clip.

CENA: 1350 ZŁ/PRICE: PLN 1,350

© M.P., DR

TWÓJ STYL

WZÓR/SAMPLE

72

072_KA_10_Twojstylb12345.indd 72

11-09-15 16:41

REKLAMA

㄰

Health

REKLAMA

ZDROWIE

Niech urlop będzie udany x 㤵

Don’t let your vacation be ruined

㜵

Podczas podróży biegunkę może spowodować wiele czynników: brak odpowiedniej higieny, spożywanie niedomytych warzyw czy owoców, picie nieprzegotowanej wody. Skutecznym i szybkim antidotum ㈵ będzie Endiex, który hamuje i leczy ostre biegunki bakteryjne. / Diarrhea which often affects travellers can 㔀 be caused by a number of factors: unhygienic conditions, eating unclean fruits and vegetables or drinking tap water. Endiex is an effective and fast cure to this annoying ㄰ problem as it stops and cures heavy diarrhea. 㤵 㜵

㈵

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem i farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

REKLAMA

© M.P., DR

REKLAMA

PL.END.09.12

㔀

73

072_KA_10_Twojstylb12345.indd 73

11-09-16 11:41

ZDROWIE

Health

Starość? Może później...

Old age? Maybe later...

TEKST/BY:

Joanna i Dariusz Brzezińscy*

Aging to termin opisujący procesy zachodzące w ludzkim organizmie wraz z wiekiem, np. zmiany w regulacji hormonalnej czy osłabienie funkcji układu immunologicznego, czego wynikiem jest większa podatność osób starszych na infekcje. Skutki starzenia się uzależnione są od wielu czynników, które można zobrazować piramidą Anti-Aging. Dopiero na niej widzimy, jak duży wpływ na zachowanie zdrowia ma sam człowiek. O ile nie może wpłynąć na genetykę, to dostarczając organizmowi witamin, minerałów oraz produktów antyoksydacyjnych (antyrakowych), znacząco oddziałuje na produkcję hormonów oraz na ich przemiany.

Opracowany przez nas catering dietetyczny Fit and eat realizuje najnowsze osiągnięcia specjalistów od diety, fitnessu i medycyny z zakresu diet antyzapalnych i antynowotworowych. Najwyższej jakości białko, w 70 proc. pochodzące z ryb, pozwala znaleźć złoty środek dla tego ważnego budulca w naszym organizmie i jednocześnie uniknąć produktów zanieczyszczonych farmakologią, chemią oraz kortyzonem. Węglowodany (główne i najszybciej dostarczane źródło energii) o niskich indeksach glikemicznych oraz duża zawartość warzyw w tej diecie dostarczą nam pełnowartościowych minerałów, witamin oraz tak wysoko cenionego przez wszystkich błonnika. Warzywa i oleje odgrywają w naszej diecie kluczową rolę antyoksydantów. Dodatkowo, dzięki dobrze zbilansowanym składnikom zestawu Fit and eat, możemy spokojnie uprawiać nasz ulubiony sport bez obaw o kontuzje. °

*Autorzy (na zdj. z piramid ) to eksperci cateringu dietetycznego Fit and eat, dieta glikemiczna, propagatorzy zdrowego odżywiania oraz aktywności ÿ zycznej. / *The authors (photo with pyramid) are experts in Fit&Eat dietary catering and the glycemic diet, and advocate healthy nutrition and physical activity.

Die

t an

dp

hys

am

i ca

Ge

in s

l ac

n et

tiv

Ho rm

one

s

it y

i cs

Ageing is a term that covers a broad range of processes related to the physical, mental and social capabilities that take place in the human body. For instance, the levels of certain hormones change and the immune system weakens. The effects of ageing are driven by many factors which are best illustrated by the Anti-Ageing Pyramid. We can see how big an influence we have on our health simply by looking at it. We obviously have no impact on genetics at the base of the pyramid, but vitamins, minerals and anti-oxidants have a significant impact on hormone production and metabolism at the top of the pyramid.

Our Fit&Eat dietary catering capitalises on the latest findings of dietary, fitness and medical experts on anti-inflammatory and anti-cancer foods. Premium quality proteins, which are 70 per cent fish-based, are the optimum compromise for the key building material for the human body. These are free of products contaminated by pharmaceuticals, chemicals and cortisone. Carbohydrates (the essential and most rapidly assimilated source of energy) combined with large doses of vegetables provide healthy and nutritious minerals, vitamins and indispensable fibre. Our diet is rich in vegetables and oils – the essential anti-oxidants in preventing cancer and inflammations. With the well-balanced composition of the Fit&Eat diet, you can practise your favourite sport and stop worrying about injuries. °

© M.P., SHUTTERSTOCK

CHOĆ PROCES STARZENIA SIĘ JEST NIEUNIKNIONY, TO TRUDNO NAM ZAAKCEPTOWAĆ, ŻE BĘDZIEMY STARZY. JEDNAK DOJRZAŁY WIEK NIE MUSI OZNACZAĆ CHORÓB I NIEDOŁĘŻNOŚCI! / AS HARD AS IT IS TO ACCEPT GROWING OLD, AGEING IS INEVITABLE. BUT OLD AGE DOES NOT HAVE TO BE SYNONYMOUS WITH SICKNESS AND INFIRMITY.

Vi t

74

074_KA_10_Zdrowie12345.indd 74

11-09-15 19:07

Czy czujesz si´ rozbity, boli ci´ g∏owa, kapie ci z nosa?

Sinus alert!

Jesień zachwyca kolorami liści, ale bywa zdradliwa. Zakażenie dróg oddechowych to najczęstsza przypadłość, której ofiarą pada nasz osłabiony organizm. Choroba, wywołana w 60–90 proc. przez wirusy, przebiega w trzech stadiach, z których każde wymaga innego leczenia. Przez kilka pierwszych dni dochodzi do nadmiernej produkcji śluzu, a pielęgnacja polega na łagodzeniu dolegliwości (głównie bólu i gorączki, a także kataru i kaszlu). W fazie drugiej (7–14 dni) mamy do czynienia z gęstnieniem śluzu, dlatego należy zapewnić odpowiednie nawadnianie, zarówno siebie, jak i wdychanego powietrza, które jest podstawowym sposobem rozrzedzania wydzieliny. Ważne są także właściwie dobrane leki: mukokinetyki oraz mukolityki. Na szczęście do wtórnego zakażenia bakteryjnego, co jest istotą trzeciej fazy, najczęściej nie dochodzi.

Niestety, medycyna wciąż nie dysponuje skutecznymi środkami przeciwko wirusom powodującym zakażenie dróg oddechowych, dlatego powinniśmy unikać źródeł zakażenia, a jeśli już zachorujemy – właściwie przeprowadzić terapię! ☐

na zatoki naturalnie Wielokierunkowe dzia∏anie, skutecznoÊç potwierdzona klinicznie1 Rozrzedza g´sty katar2 Odtyka nos i ujÊcia zatok3 Wspiera system immunologiczny w walce z zapaleniem zatok4,5

2011/03/Ul/Sin5

Autumn is enchanting with its panoply of colours but the weather can be tricky. Respiratory tract infections are the most common ailments lying in wait for our weakened bodies. Between 60 and 80 per cent of cases are caused by viruses and the disease goes through three stages of development, each requiring a different treatment. For the first few days an excess of mucus is produced. This is when you should focus on alleviating the symptoms (most frequently pain and fever as well as a cold and cough). During the second stage (7-14 days) the mucus thickens and this calls for drinking a lot of water and humidifying the air in the room to help dilute the nasal discharge. It is also important to apply the right medication: mucokinetics and mucolytics. Luckily, the third stage, where the respiratory tract is infected with bacteria, is rarely reached. Unfortunately, modern medicine has not yet come up with an effective means to treat viruses that cause respiratory tract infections. Your best course of action, then, is to avoid the sources of infection, and if you do fall ill, be sure to apply the right treatment! ☐

To mogà byç objawy zapalenia zatok

REKLAMA

© M.P., SHUTTERSTOCK

Zat-OK-i

Sinupret®.

Krople doustne, roztwór. 100 g kropli zawiera 29 g ekstraktu (stosunek lek/ekstrakt 1:11) składającego się z: Gentianae radix (korzeń goryczki), Primulae flos cum calycibus (kwiat pierwiosnka z kielichem), Rumicis herba (ziele szczawiu), Sambuci flos (kwiat bzu czarnego), Verbenae herba (ziele werbeny), w stosunku 1:3:3:3:3, ekstrahowanych etanolem (59% v/v). Tabletki drażowane. Jedna tabletka drażowana zawiera: Gentianae radix (korzeń goryczki) 6,000 mg, Primulae flos cum calycibus (kwiat pierwiosnka z kielichem) 18,000 mg, Rumicis herba (ziele szczawiu) 18,000 mg, Sambuci flos (kwiat bzu czarnego) 18,000 mg, Verbenae herba (ziele werbeny) 18,000 mg. Wskazania: Wspomagająco w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych zatok.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy i nadkwasota żołądka. Podmiot odpowiedzialny: Bionorica SE, 92308 Neumarkt, Niemcy. Informacji o leku udziela: Bionorica Polska Sp. z o.o., ul. Leszno 14, 01-192 Warszawa, tel.: (22) 886 46 06. Ref.: 1) Melzer J., Saller R., Schapowal A., Brignoli R. Systematic review of clinical data with BNO-101 (Sinupret®) in the treatment of sinusitis. Forsch Komplemennmed. 2006; 13(2): 78-87.

2) Curle et. al. The evaluation of five Bionorica drugs and Bromhexin on tracheo-bronchial phenol-red secretion in rats. Internal report.

Scientific brochure. 3) März, Ismail, Popp. WMW 1999, Ismail, HNO suppl. 2005. 4) Schmolz M., Ottendorfer D., März R.W., Sieder C. Enhanced resistance to Sendai virus infection in DBA/2J mice with a botanical drug combination (Sinupret). Int Immunopharmacol.

2001;1 (9-10): 1841-8. 5) Tcanencu I., Sandstedt K., Ismail C., Stierna P. Anti-inflammatory effect of a herbal combination preparation in a murine model of bacterial rhinitis. Phytopharmaka und Phytotherapie, Okt. 2002, Berlin.

Przed u˝yciem zapoznaj si´ z ulotkà, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczàce dzia∏aƒ niepo˝àdanych i dawkowanie oraz informacje dotyczàce stosowania produktu leczniczego, bàdê skonsultuj si´ z lekarzem lub farmaceutà, gdy˝ ka˝dy lek niew∏aÊciwie stosowany zagra˝a Twojemu ˝yciu lub zdrowiu.

Tradycyjny produkt leczniczy roÊlinny z okreÊlonymi wskazaniami wynikajàcymi wy∏àcznie z d∏ugotrwa∏ego stosowania 75

074_KA_10_Zdrowie12345.indd 75

11-09-15 19:08

W CHMURACH

Up in the Air

Niebo w gębie Heavenly Taste

WE WRZEŚNIU NA POKŁADACH SAMOLOTÓW LOT POJAWIŁO SIĘ NOWE MENU, PRZYGOTOWANE PRZEZ SAMEGO MISTRZA KUCHNI, ROBERTA SOWĘ. ŻYCZYMY SMACZNEGO! / THE NEW MENU DESIGNED BY CHEF ROBERT SOWA WAS INTRODUCED ON LOT FLIGHTS IN SEPTEMBER. ENJOY!

Racuszki z rodzynkami, smażonymi jabłkami i sosem karmelowym, quiche z warzywami i serem feta, pieczone podudzia z kurczaka z rozmarynem z gruszkami, orzechami włoskimi, sosem porzeczkowym z kluseczkami domowymi i brokułami, rolada z indyka z suszonymi pomidorami i kaparami czy duszona wołowina z cieciorką – to tylko niektóre z wielu propozycji, jakie pasażerowie znajdą na pokładach samolotów LOT. Do tej pory z dań Roberta Sowy cieszyć się mogli podróżujący w Business Class, teraz przygotowane przez niego rarytasy są dostępne dla wszystkich pasażerów. – Ponownie kreując menu, wprowadziłem wiele akcentów z nowoczesnej kuch-

Jacek Grzędowski

ni polskiej – tłumaczy Robert Sowa. – Położyliśmy bardzo duży nacisk na polskie produkty spożywcze, aby podczas polskiej prezydencji w UE i przed Euro 2012 goście z całego świata mogli spróbować i posmakować tego, co w naszej tradycji kulinarnej charakterystyczne, najlepsze i zdrowe. Postanowiłem w jak największym stopniu wykorzystać produkty regionalne oraz sezonowe, na przykład truskawki czy kurki – dodaje. Podczas dłuższych tras pasażerom serwowane będą ciepłe dania, na krótszych kanapki, ale nawet nad tak niepozorną potrawą Sowa pochylił się w sposób szczególny. – Mamy wspaniałe sery, dorodne warzywa, wyjątkowe

© TOMASZ ZAWADZKI/PLL LOT

TEKST/BY:

76

076_KA_10_W chmurach12345.indd 76

11-09-15 19:30

CY

CMY

Drip scones with raisins and fried apples in caramel sauce, K vegetable and feta cheese quiche, roast chicken shank with rosemary, pears, walnuts and red currant sauce served with home-made dumplings and broccoli, turkey roll with dried tomatoes and capers or beef stew with chick peas. No, this is not a menu from a top-end restaurant, but a selection of dishes from LOT’s new menu.

Depending on their destination, passengers will be offered a variety of warm and hot starters, all created by the celebrated Polish chef, Robert Sowa. This is not Sowa’s first stint at creating a menu for LOT. Until recently, only Business Class enjoyed the celebrated chef’s offerings; now they are available to all passengers. “I introduced quite a few features of contemporary Polish cuisine when I redesigned the menu,” explains Robert Sowa. “We have put the spotlight on Polish foods to enable international guests to try and taste the best, the healthiest and the most distinctive that the Polish culinary tradition has to offer during the Polish Presidency of the EU and prior to Euro 2012. I’ve decided to use as many regional and seasonal products as possible, for example, strawberries, asparagus and chanterelles.” Passengers will be served hot dishes on long-haul flights and sandwiches will continue to be served on shorter ones. Robert Sowa has paid special attention to this unassuming refreshment. “We want to promote our national products and showcase them to foreigners. We have excellent cheeses, impressive vegetables, and unique cold cuts. This alone is reason enough to serve them,” he adds. “Creating a new menu is a difficult and time consuming process,“ said Dorota Haller, LOT Airlines Marketing and Product Director. “We have passengers from different parts of the world, from countries with diverse culinary cultures accustomed to different flavours, spices and aromas. Their choice of dishes is very often driven by extremely restrictive dietary and even religious criteria. Working on the menu, we always make sure it is available in at least several versions,” she adds. ☐

REKLAMA

© TOMASZ ZAWADZKI/PLL LOT

wędliny. To wystarczający powód, aby je zaprezentować obcokrajowcom – nie bez racji stwierdza słynny kucharz.

– Przygotowanie takiego menu to trudny i długotrwały proces – opowiada Dorota Haller, dyrektor Marketingu i Produktu w PLL LOT. – Mamy pasażerów z krajów o bardzo różnych kulturach kulinarnych, przyzwyczajonych do od-C miennych smaków, zapachów. Wielu z nich, dokonując wy-M boru potraw, kieruje się specjalnymi, restrykcyjnymi wzglę-Y dami dietetycznymi, a nawet religijnymi. Dlatego zwracamy CM też uwagę na to, by menu można było przygotować w co MY najmniej kilku wersjach. ☐

77

076_KA_10_W chmurach12345.indd 77

11-09-15 19:40

Magdalena Łyczko

Po lewej: a l Pacino z l ucią s olą.

Z prawej: Keira Knightley oraz Gwyneth Paltrow i Matt Damon.

Left: Al Pacino and Lucia Sola.

Right: Keira Knightley, Gwyneth Paltrow and Matt Damon.

Cindy Crawford z mężem Rande Gerberem i George Clooney.

Cindy Crawford and Rande Gerber with George Clooney.

Lwy i gwiazdy na lagunie Lions and stars on the lagoon

a leksander s okurow ze swoim Złotym l wem.

Alexander Sokurov with his Golden Lion award.

Powyżej: Monica Bellucci. o bok: stalowa, motylkowa kreacja odjęła 53-letniej Madonnie lat.

Above: Monica Bellucci. Right: the steel blue gown with red butterflies made 53-year-old Madonna look much younger.

To jedyny festiwal na świecie, na którym goście, zanim przejdą czerwonym dywanem, muszą do niego dopłynąć wodną taksówką. Samodzielnie z niej wysiąść w wieczorowej kreacji trudno nawet Salmie Hayek. Jak zwykle w Wenecji pojawiła się plejada gwiazd. W konkursie walczyły 22 filmy. Swoje reżyserskie dzieła pokazali m.in.: George Clooney, Madonna i Al Pacino. Faworytem krytyków była „Rzeź” Romana Polańskiego, zwyciężył jednak rosyjski obraz „Faust” Aleksandra Sokurowa. / It’s the world’s only festival where guests must take a water taxi to reach the red carpet. Even Salma Hayek found it difficult to get off in her evening gown. Venice is traditionally studded with stars. 22 titles ran in the film competition, including productions directed by George Clooney, Madonna and Al Pacino. Roman Polanski’s Carnage was the critics favourite but the Golden Lion went to Alexander Sokurov’s Faust.

© EAST NEWS (2), CORBIS (5), PIOTR RUSINIAK (5)

sa lo n

Events

TEKSTY/BY:

78

078_KA_10_Salon12345.indd 78

11-09-15 17:28

Bar 25 – liczba to nie limit wieku, wszyscy są tu mile widziani!it wieku, wszyscy są t When visiting the Haggia Sofia mosque you may finia Sofia mosque you may find it hard to

Ach, te konie! Szarża 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich.

Those amazing horses! Charge of the 14th Regiment of Jazłowiec Ulhans.

Cywile – nie tylko na widowni, ale i na polu bitwy.

Civilians were both observers and extras.

Rekonstrukcja nad Bzurą Re-enactment on Bzura River

Rekonstrukcję bitwy w rejonie Łomianek zorganizowała Fundacja Polonia Militaris we współpracy z Klubem Wiejskim Wilczeniec. Na terenie Wilczeńca liczna publiczność obejrzała podstawowe uzbrojenie z 1939 r., m.in. słynny polski czołg 7 TP, niemiecki czołg PzKfw. 2 i działo 76,2 mm wz. 1902, samochody z epoki oraz żołnierzy w mundurach wrześniowych. / The battle near Łomianki was re-enacted by Polonia Militaris Foundation in cooperation with Wilczeniec Country Club. Crowds of people gathered in Wilczeniec to see core weapons from 1939, including the legendary Polish tank 7 TP, German PzKfw. II tank, 76.2 mm divisional gun 1902, period vehicles and soldiers clad in September 1939 uniforms.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

VALIDOL® tabletki abletki ki do ssa ssania MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU

1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego

078_KA_10_Salon12345.indd 79

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

REKLAMA

© EAST NEWS (2), CORBIS (5), PIOTR RUSINIAK (5)

Pirotechnika zsynchronizowana z nalotami samolotu i huk wystrzałów potęgowały u tysięcy widzów wrażenie autentyczności.

Pyrotechnics synced with planes and the sounds of firing arms intensified the effects and made quite an impression on thousands of viewers.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl 79

11-09-15 19:10

EKSKLUZYWNE WYDANIE

Ju˛ w sprzeda˛y!

xxx_Kaleidoscope_1011_GalaPrezydencja_2 copy copy.indd 1

9/13/11 5:02 PM

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

LOT info LOT POLISH AIRLINES IN-FLIGHT MAGAZINE

SPIS TRE CI CONTENTS POŁ˝ CZENIA MIĘDZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

OUR FLEET

MILES & MORE

MILES & MORE PROGRAMME

LOT NEWS

LOT NEWS

BAGAŻ

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

82 84 86 90 93 96 98 102

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

PA˛DZIERNIK / OCTOBER 2011

LotInfo_Pazdziernik123.indd 81

11-09-15 15:06

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

Połączenia czarterowe

International Flights

Toronto New York Chicago

Ha Amsterdam London

LOT charters

Brussels Düsseldorf

WARSZAWA Heraklion, Kos, Lamezia, Palma de Mallorca, Paphos, Rhodes, Tel Aviv, Thessaloniki, Varna, Zakynthos.

Paris

Zurich

Geneva Milan Turin Nice Madrid

Barcelona

Palma de Mallorca

82

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 82

11-09-15 19:12

Helsinki

St. Petersburg

Tallinn Stockholm

Riga Copenhagen Kaliningrad Hamburg Szczecin Gdańsk Berlin Poznań

Moscow

Vilnius

Bydgoszcz Warszawa Wrocław Katowice Frankfurt Kraków Rzeszów Prague Munich

Minsk

Lviv

Kiev

Donetsk

Vienna Budapest

Hano

i

Odessa

Bucharest Belgrade

Tbilisi

Varna

Rome

Sofia Istanbul

Yerevan

Thessaloniki Lamezia

Athens Rhodes Kos

Zakynthos

Heraklion

Larnaca

Beirut

Paphos

LotInfo_Pazdziernik123.indd 83

ro

i Ca

LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET

Tel Aviv

83 III

11-09-15 15:12

NASZA FLOTA

Our Fleet

BOEING 767-300 ER *** liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

5 54,57 m 47,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229

BOEING 737-500 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

2 31,01 m 28,88 m 793 km/h 2200 km** 36/72

EMBRAER 175 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

14* 31,68 m 26 m 793 km/h 2600 km** 82

ALENIA ATR-72 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

8 27,17 m 27,05 m 478 km/h 1200 km** 64

Boeing 787 Dreamliner w PLL LOT LOT już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach LOT-u już w 2012 r. Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach.

Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z zewnątrz. Wilgotniejsze powietrze w kabinie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.

Boeing 787 Dreamliner joins LOT LOT will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights.

Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and a soundproof system translate into a better ambience for passengers during the flight.

BOEING 737-400 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

7 36,45 m 28,88 m 793 km/h 3000 km** 48/99

EMBRAER 190-200 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

3 (docelowo 4) 38,65 m 28,72 m 793 km/h 2600 km** 112

EMBRAER 170 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

10 29,90 m 26 m 793 km/h 2400 km** 70

ALENIA ATR-42 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

3 26,67 m 24,57 m 532 km/h 1000 km** 46

*w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu / *including two aircraft at the government disposal / ** dla kompletu pasażerów / ** for the full of passengers / *** w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC / *** including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane

84

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 84

11-09-15 19:12

85

LotInfo_Pazdziernik123.indd 85

11-09-15 15:12

PROGRAM MILES&MORE

Miles & More Programme

Program lojalnościowy

Jak to zrobić

Loyalty programme

Należy wypełnić aplikację, która jest dostępna w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów. Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy. Aplikację można znaleźć również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl.

Liczy obecnie 20 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie.

Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance oraz wielu innych. Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.

How to Join

First, fill in the application form available at LOT offices, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information. The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl

Miles & More has 20 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe.

By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on Star Alliance flight connections likewise on many others. The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.

KARTĘ PODSTAWOWĄ pasażer otrzymuje pocztą, gdy posiada już jedną milę.

Karta umożliwia gromadzenie i wykorzystywanie mil w programie Miles & More.

BASIC CARD Issued once a passenger earns the first air mile. The card is used for earning and spending air miles on Miles & More Programme.

Pod numerem telefonu +48 22 5 777 222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekają na pytania. Dokonają rezerwacji przelotu, sprawdzą stan Twojego konta milowego oraz udzielą odpowiedzi w języku polskim lub angielskim na wszelkie pytania.

Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777 222 .They will book your flight, check how many miles you’ve eraned and answer questions in Polish or in English.

SREBRNĄ KARTĘ FREQUENT TRAVELLER uzyskasz po zgromadzeniu 35 tys. mil w ciągu jednego roku kalendarzowego.

Uprawnia ona m.in. do wstępu do Business lounge z biletem PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines, odprawy przy stanowisku klasy biznes tych linii oraz daje wysoki priorytet na liście oczekujących.

FREQUENT TRAVELLER SILVER CARD. Issued once a passenger earns 35,000 air miles within one calendar year. With the Silver Card and a LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines ticket you can use business lounges as well as business class check-in. You also gain high priority on stand-by lists.

ZŁOTĄ KARTĘ SENATOR otrzymujesz po zgromadzeniu 100 tys. mil w roku kalendarzowym. Posiadacze tej karty korzystają m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godzin przed rozpoczęciem podróży, a także 50 proc. zniżki na bilet – nagrodę dla osoby towarzyszącej w podróży na rejsach PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines.

SENATOR GOLDEN CARD Issued once a passenger earns 100,000 air miles within one calendar year. Among other privileges the Golden Card offers a booking guarantee in business class up to 48 hours before the journey begins, and a 50% discount on a ticket - a companion award for an accompanying person for flights with LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines.

KARTA HON CIRCLE przysługuje pasażerom, którzy w ciągu dwóch kolejnych lat kalendarzowych zgromadzili 600 tys. mil HON. Wśród przywilejów dla posiadaczy karty HON Circle są m.in.: wstęp do First Class lounge we Frankfurcie, karta Senator dla małżonka lub partnera, gwarancja rezerwacji w klasie biznes do 24 godzin przed odlotem oraz najwyższy priorytet na liście oczekujących.

HON CIRCLE CARD Issued once a passenger earns 600,000 HON miles withing two consecutive calendar years. The privileges for HON Circle Card holders include admission to the First Class lounge in Frankfurt, a Senator Card for a spouse or partner, a booking guarantee in business class up to 24 hours before the flight, and the highest priority on stand-by lists.

PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM / PARTNERS IN POLAND Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl.

For more details please visit our website www.miles-and-more.pl

86

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 86

11-09-15 19:13

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

87

LotInfo_Pazdziernik123.indd 87

11-09-15 15:14

MENU NA POKŁADZIE

Menu on board

???

???

???? / ?????

zrób zakupy za min. 100 zł

shop for a minimum of PLN 100

wybierz swoje ulubione miasto europejskie

pick your favourite European city

wypełniony kupon wrzuć do urny w Delikatesach Alma

drop the filled-in competition slip in a voting box at an Alma Delicatessen Store

wygraj wymarzoną podróż lub pakiet mil Miles & More

win your dream journey or Miles & More mile package

Czas trwania konkursu: 22.09-19.10.2011. Regulamin Konkursu dostępny na www.almamarket.pl Competition time-frame: 22.09–19.10.2011. Competition rules and regulations 88 LOT info available at www.almamarket.pl

LotInfo_Pazdziernik123.indd 88

competition organiser

competition co-organiser

11-09-15 15:14

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

89

LotInfo_Pazdziernik123.indd 89

11-09-15 15:14

LOT NEWS

Lot News

Kpt. Makula mistrzem!

Cpt Makula is a Champion

5 SIERPNIA PILOCI STARTUJĄCY W KLASIE UNLIMITED ZAKOŃCZYLI RYWALIZACJĘ O TYTUŁ MISTRZA ŚWIATA W AKROBACJI SZYBOWCOWEJ W TORUNIU. TYTUŁ MISTRZA ŚWIATA PO RAZ SIÓDMY WYWALCZYŁ POLAK, PILOT PLL LOT JERZY MAKULA, NAJBARDZIEJ UTYTUŁOWANY PILOT W AKROBACJI SZYBOWCOWEJ NA ŚWIECIE. / ON 5 AUGUST, UNLIMITED CLASS PILOTS FOUGHT IT OUT FOR TOP HONOURS AT THE WORLD AEROBATICS CHAMPIONSHIPS IN TORUŃ.

A LOT PILOT, JERZY MAKULA FROM POLAND, TOOK OUT THE CHAMPIONSHIP TITLE ONCE AGAIN.

Jerzy Makula (po lewej) z doradcą Prezydenta RP, Janem Lityńskim.

Jerzy Makula (left) with Jan Lityński, advisor to the President of Poland.

A

krobacja szybowcowa, jak żaden inny sport lotniczy, jest uzależniona od warunków pogodowych. Piloci wykonują swoje loty w strefie akrobacyjnej – 1000 m x 1000 m x 1000 m.

Dolna granica wynosi 200, a górna 1200 m. Oznacza to, że wszystkie figury akrobacyjne ułożone w poszczególne programy, nazywane przez pilotów „wiązankami”, muszą być wykonane w ściśle określonej przestrzeni. – Przekroczenie tych granic oznacza punkty karne dla zawodnika. Siła wiatru odgrywa tu ważną rolę. Zbyt silny wiatr może wypchnąć szybowiec poza strefę, przez co zawodnik otrzymuje punkty karne. Przy tak wyrównanym poziomie i minimalnych różnicach punktowych naruszenie granic strefy może skończyć się utratą punktów na wagę medalu, tym bardziej że program obowiązkowy był dość trudny do utrzymania w strefie – podkreśla Jerzy Makula.

90

PHOTO. PRZEGLĄD LOTNICZY - AVIATION REVUE

N

o aerial sport is as dependent on weather conditions as aerobatics. Pilots have to fly within a 1,000 m x 1,000 m x 1,000 m aerobatic box. The floor of the box is at 200 metres and the ceiling at 1,200 metres. All the aerobatic figures that make up the various flight sequences have to be performed within the limits of this strictly delimited cube of space.

“Going outside the boundaries results in a penalty. Wind speed is extremely important. A powerful gust can push the glider outside the box, which will result in a penalty. With such a close field and such slight differences in the number of points scored, any loss of points resulting from going outside the boundaries of the box can cost a medal, and keeping the aircraft within the limits of the box already makes the programme challenging enough,” stresses Jerzy Makula.

Captain Makula was also the acting coach of the national team during the Championships. He was enthralled and excited as he watched several Polish pilots competing at the Advanced World Championships for the first time Jerzy Makula is a member of the ROW Rybnik Aero Club and has over 2,550 aerobatic flights to his credit. He has notched up seven individual world championship titles, four silver World Championship medals, and a bronze team medal (from last year’s World Championships).

Jerzy Makula’s achievements have been recognised by the President of Poland. Presidential advisor Jan Lityński met with Makula at the Presidential Palace on 23 August. Lityński read out and presented a letter of congratulations written by President Bronisław Komorowski to Captain Jerzy Makula. The President wrote, “You are a living legend in Polish sport. It is difficult to keep count of all the trophies you have won. At the same time, you are always there for your students and are busy training a new generation of Polish glider pilots for victory. You skilfully combine your enormous passion for sport with a successful professional career – you work as a pilot flying

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 90

11-09-15 19:14

Broad Horizons

PHOTO. PRZEGLĄD LOTNICZY - AVIATION REVUE

SZEROKIE HORYZONTY

91

LotInfo_Pazdziernik123.indd 91

11-09-15 15:15

Lot News

Kapitan w mistrzostwach występował również w roli p.o. trenera Kadry Narodowej. Z uwagą i przejęciem obserwował debiutancki start polskich zawodników w mistrzostwach świata w klasie Advanced.

Jerzy Makula jest członkiem Aeroklubu ROW Rybnik. Liczba lotów akrobacyjnych, które wykonał, przekroczyła już 2550. Jego najważniejsze osiągnięcia w akrobacji szybowcowej to między innymi siedmiokrotny tytuł indywidualnego mistrza świata, cztery srebrne medale mistrzostw świata, osiem tytułów drużynowego mistrza świata oraz brązowy medal drużynowy ubiegłorocznych mistrzostw świata.

Osiągnięcia Kapitana docenił również Prezydent RP. 23 sierpnia w Pałacu Prezydenckim odbyło się spotkanie doradcy Prezydenta RP Jana Lityńskiego z Jerzym Makulą. Doradca Prezydenta odczytał i przekazał list gratulacyjny prezydenta Bronisława Komorowskiego skierowany do kpt. Jerzego Makuli. Prezydent napisał: „Jest Pan już legendą polskiego sportu. Trudno zliczyć wszystkie zdobyte przez Pana trofea. A jednocześnie znajduje Pan czas dla uczniów, przygotowując do zwycięstw nowe pokolenie polskich szybowników. Tę wielką pasję sportową umiejętnie łączy Pan z karierą zawodową, pracując jako pilot największych polskich samolotów pasażerskich i szef floty”. Jan Lityński podkreślił, że Polskie Linie Lotnicze LOT są ewenementem w skali świata. – Jako jedyne linie lotnicze na świecie posiadają tak liczne grono utytułowanych pilotów – wielokrotnych mistrzów świata i Europy w różnych sportach lotniczych. Nie ma drugiej takiej linii – zaznaczył.

92

Jerzy Makula jest kapitanem samolotu Boeing 767 oraz pilotem instruktorem w PLL LOT. Pracę pilota, instruktora i trenera kadry ł‘ czy z przewodzeniem Podkomisji Akrobacji Szybowcowej działaj‘ cej w ramach Międzynarodowej Komisji Akrobacji Lotniczej.

Jerzy Makula is a the captain of the Boeing 767 aircraft and a pilot and flying instructor at LOT Polish Airlines. He combines his work as pilot, instructor and coach of the national representation with chairing the Gliding Aerobatics Subcommittee of the International Aerobatics Committee.

Poland’s largest passenger aircraft and you are the head of the fleet”. Lityński stressed the significance of LOT Polish Airlines on the international scene. “LOT is the only airline in the world to have so many award-winning pilots – multiple World and European Champions in different airborne sports. There is no other airline like it,” he said.

BEZPIECZEŃSTWO

SAFETY

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE TELEFONUJEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis„Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

NO SMOKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.

NO CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers.

If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

PHOTO. SASHA MARV

LOT NEWS

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 92

11-09-15 19:14

PHOTO. SASHA MARV

SZEROKIE HORYZO Y ŻBroad Horizons B ANGT A Your Luggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE SAMOLOTU CARRY ON LUGGAGE ALLOWANCES BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH FREE LUGGAGE ALOWANCES FOR CHILDREN UP T0 2 YEARS OF AGE

Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie.

Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm, • klasie ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 180 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 50 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 60 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 70 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady.

Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 120 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady.

On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage.

All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee.

On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches).

The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 180 in the case of flights from Poland, • 50 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 60 in case of flight from the U.S.A., • CAD 70 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 120 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łącznej wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg.

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*.

Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki.

On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds).

The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*.

Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight).

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***.

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.

* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. / * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. / ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. / *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. / *** Rates may differ on various markets

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM

LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

93

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 93

11-09-15 19:15

94

LOT info

LotInfo_Pazdziernik123.indd 94

11-09-15 15:16

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

95

LotInfo_Pazdziernik123.indd 95

11-09-15 15:16

LOT DO KANADY

Deklaracje celne do Kanady POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfiskatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.

Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymaj Państwo od stewardesy Deklarację celn .

Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawd wypełnienie.

Zgodno‘ ’ podanych informacji należy po‘w iadczy’ podpisem.

96

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca.

CZ‰ „” B ™ OSOBY ODWIEDZAJŁ CE KANAD‰ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 gramów tytoniu przetworzonego.

CZ‰ „” C ™ REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT info

LotInfo_Pazdziernik123.indd 96

11-09-15 15:16

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Król ziemniak

Potato King ZUPA ZIEMNIACZANA Z POREM, BOBEM I MAJERANKIEM

pory (tylko Składniki dla 4 osób: 500 g obranych ziemniaków + 3–4 + 4 pokrobiałe części) + 250 g obranego ze skóry bobu + 2 cebule + bardzo jone w paski plastry bekonu + 4 łyżki masła + 1 l bulionu go (np. złoty topione serka go łagodne g 250 + bekonu plaster gruby gałka muszementaler) + 1/2 szklanki gęstej śmietany + sól, pieprz, ku majeran łyżka 1 + smaku do katołowa i zeszklić W dużym garnku rozgrzać masło. Pory umyć, pokroić w plastry ąc drewmieszaj czasu do czasu od cebulą, ną posieka z wraz maśle na i połowę ki ziemnia kostkę w ne nianą łyżką. Następnie dodać pokrojo smaku do ć doprawi , bulionem wrzącym zalać Całość bobu. obranego serek topiony, solą i pieprzem, gotować ok. 20 minut. Następnie dodać ę i dokładnie wymieszać, a gdy całkowicie się rozpuści, wlać śmietan na pazmiksować. Pozostałą część bobu podsmażyć wraz z bekonem bobem cznym aromaty posypać k, misecze telni. Gotową zupę wlać do mi pestkami prażony z ć podawa można Zupę kiem. majeran i bekonem z dyni lub słonecznika.

Bez ziemniaków trudno wyobrazić sobie współczesną kuchnię. Można z nich przygotować dziesiątki różnych potraw. Uważane są za bezwartościowe i tuczące, podczas gdy mają pięć razy mniej kalorii niż makaron czy kasza, za to dużo witamin, minerałów, błonnika i białka.

To również cenne źródło witaminy C. Jesienią możemy cieszyć się wieloma wspaniałymi odmianami. Zapiekanki z mięsem, najlepiej mielonym, z rybą, np. dorszem, czy z warzywami – chociażby z porem czy pomidorami. Jak Polska długa i szeroka, tak potraw z ziemniaków jest mnóstwo. Że wspomnę tylko jeszcze o babce ziemniaczanej, kiszce ziemniaczanej czy kartaczach.

A dziś przepis na moją ulubioną zupę ziemniaczaną.

It would be hard to image modern cuisine without potatoes. This vegetable is be used to make dozens of different dishes. Seen as valueless and fattening, they have five times less calories than pasta or groats and are rich in vitamins, fibre and proteins. Potatoes are also an essential source of Vitamin C. Many splendid varieties are available in autumn. Potato gratins may come with meat – preferably minced, fish, including cod, or such vegetables as leaks and tomatoes. The Polish cuisine offers an abundance of potato dishes such as potato pie, the potato sausage or potato dumplings. And today I’d like to present my favourite potato soup recipe.

REKLAMA

POTATO SOUP WITH LEAKS, BROAD BEANS AND MARJORAM

white Ingredients for 4: 500 g peeled potatoes + 3-4 leaks (only rashers sliced 4 + onions 2 + beans broad parts) + 250 g skinned slice of bacon + 4 spoons of butter + 1 l of stock + 1 extra thick Gold) taler Emmen (e.g. cheese ed of bacon + 250 g mild process + 1/2 cup of thick cream + salt, pepper, nutmeg to taste

+ 1 teaspoon of marjoram transparent Heat butter in a large pot. Wash and slice leaks, fry until spoon. wooden a with nally occasio in butter with chopped onion, stir Pour beans. broad skinned the half and s potatoe diced add Next, and boil for over with hot stock, season to taste with salt and pepper, it melts until mix cheese, ed process add Later, . approx. 20 minutes of broad completely, add cream and blend thoroughly. Fry the rest soup is beans in the frying pan together with the bacon. When the bacon ready, pour it into bowls, garnish with aromatic broad beans, seeds. ower sunfl or pumpkin and marjoram. Serve with roast

97

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 97

11-09-15 19:15

LOT DO USA

Deklaracje celne i wizowe do USA OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTAN⁄ PA‹ STWO RÓWNIE− DEKLARACJ‰WIZOW⁄ I„94.

Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające zieloną kartę lub wizę imigracyjną. Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej.

Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje wraz z paszportem należy przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WYJAflNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

Z wszelkimi pytaniami dotycz cymi przedmiotów podlegaj cych zgłoszeniu lub ocleniu należy zwracać się do pracowników Służby Celnej.

98

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZ‰ CE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych.

Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspekto-

rowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I flRODKI PIENI‰ −NE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę.

Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)

1. Nazwisko 2. Imię 3. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płeć (męska – M, żeńska – F) 6. Data wydania paszportu: dzień/miesiąc/rok 7. Data ważności paszportu: dzień/miesiąc/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpoczęcia międzynarodowej podróży lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzień/miesiąc/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowość i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym można Pana/Panią zastać 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imię 20. Data urodzenia: dzień /miesiąc/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)

LOT info

LotInfo_Pazdziernik123.indd 98

11-09-15 15:18

SZEROKIE HORYZONTY

Korzystaj z darmowych rozmów w kraju i na świecie.

Broad Horizons

Samsung Galaxy S II (I9100)

Samsung Wave (S8500)

system operacyjny Android™ 2.3 wyświetlacz Super AMOLED Plus procesor dwurdzeniowy 1.2 GHz aparat 8 Mpix z nagrywaniem Full HD

system operacyjny bada wyświetlacz dotykowy Super AMOLED procesor 1 GHz dostęp do tysięcy aplikacji w Samsung Apps

1zł

HD Voice Doskonała dźwięku

jakość

1zł

Przenieś biznes do T-Mobile i ciesz się darmowymi rozmowami.

BIZNES

Rozwijaj biznes dzięki darmowym połączeniom z numerami w T-Mobile, w kraju i na świecie.

Dodatkowo w atrakcyjnej ofercie dla firm otrzymasz do 2600 minut w pakiecie i internet do 2,5 GB w abonamencie. Wybierz też jeden z nowoczesnych smartfonów za 1 zł.

Przy zakupie urządzenia w promocji z taryfą Nowa Firma 1000 lub Nowa Firma 600 otrzymasz 10 000 mil w programie Miles & More.

Więcej na www.t-mobile.pl/biznes

Dotyczy połączeń głosowych do Abonentów T-Mobile i Użytkowników T-Mobile w Polsce oraz z numerami za granicą, które zaczynają się od prefiksów wymienionych w załączniku nr 1 do warunków oferty promocyjnej „Nielimitowane rozmowy z milionami numerów T-Mobile w kraju i na świecie – biznes”.

99 Podane ceny nie zawierają podatku VAT.

LotInfo_Pazdziernik123.indd 99

11-09-15 15:18

LOT DO USA

Otrzymaną od stewardesy Deklarację celną prosimy wypełnić czytelnie (pismem drukowanym) długopisem lub wiecznym piórem.

Zgodno“ć podanych informacji z prawdą nalešy po“wiadczyć własnoręcznym podpisem.

okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obligacje, jest prawnie zobowiązany do zgłoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypełnić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy walutę lub środki pieniężne przewozi dla niego inna osoba. Niewypełnienie wymaganego kwestionariusza lub podanie niepełnej sumy przewożonych środków pieniężnych może spowodować konfiskatę całej waluty i wszystkich papierów wartościowych oraz kary administracyjne i/lub dochodzenie kryminalne.

100

TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych.

Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób).

Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytorium posiadłości zamorskich Stanów Zjednoczonych i w krajach basenu Morza Karaibskiego) podlegają ocleniu w momencie ich wwozu do USA. Wysokość opłaty celnej zostanie ustalona przez pracownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą.

Osobom niebędącym stałymi mieszkańcami USA przysługuje zwykle prawo wwozu bez cła towarów o łącznej wartości 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów powyżej wymienionych limitów. Jeśli wartość wszystkich przedmiotów zgłoszonych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. na osobę, to należy wymienić je w tabeli na drugiej stronie Deklaracji celnej, podając ich ceny w dolarach USA (przy prezentach – ich prawdziwą wartość równą cenie detalicznej).

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie, (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (definicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować.

Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

LOT info

LotInfo_Pazdziernik123.indd 100

11-09-15 15:19

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

101

LotInfo_Pazdziernik123.indd 101

11-09-15 15:19

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

03

ZRELAKSUJ SIĘ PRZY NOWEJ MUZYCE POKŁADOWEJ RELAX WHILE LISTENING TO OUR NEW ONBOARD MUSIC PRELUDE NO.15 „RAINDROP”

FRYDERYK CHOPIN

Music and Movies on Board

04

RÓ“NE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI ˜ WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PA‘ST WA PRZYJEMNO’CI I RADO’CI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC – OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT STAY YOUNG GO DANCING

DEATH CAB FOR CUTIE

PLAY IT AGAIN

OSZIBARACK

L.I.F.E.G.O.E.S.O.N.

NOAH AND THE WHALE

05

ROCKOWE SMACZKI LET’S ROCK

NYAH AND ETHAN – MISSION: IMPOSSIBLE 2

LENNY KRAVITZ

IN THE WOODS – THE GHOST WRITER

THE STROKES

HEITOR PEREIRA

ALEXANDER DESPLAT

FANTAZJA NA TEMATY IV KWARTETU SMYCZKOWEGO GRA“YNY BACZEWICZ – 2. ANDANTE

KRZYSZTOF HERDZIN

TAKE IT BACK

TODDLA T

TROUBLE

TOTALLY ENORMOUS EXTINCT DINOSAURS

CIVILIZATION

JUSTICE

EVERY TEARDROP IS A WATERFALL

COLDPLAY

TECHNO FAN

THE WOMBATS

HOLY GHOST

DEATH CAB FOR CUTIE

ILLUMINATED WAY BACK HOME

SPEAKING IN TONGUES

ARCADE FIRE

SONATA NO. 3 IN B MINOR OP. 58 – 1. ALLEGRO MAESTOSO VIOLIN CONCERTO NO. 3 IN G MAJOR, K.216 – 1. ALLEGRO

BAG RAIDERS

MACHU PICCHU

WHITE LIES

DANIL TRIFONOV

HURTS

STAND

WIDMUNG S. 566 AFTER SCHUMANN

YUNDI LI

GIRLS LIKE YOU

NAKED AND FAMOUS

06

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND MOVIE THEMES

ANNE⁄SOPHIE MUTTER/BERLINER PHILHAR⁄ MONIKER/HERBERT VON KARAJAN

THIS IS THE RECORD OF JOHN

NICO MUHLY/AURORA ORCHESTRA

UNDERNEATH THE SYCAMORE WALK

FOO FIGHTERS

PLACE YOUR HANDS

REEF

SKELETON

PRELUDE NO. 4 D⁄DUR

GLASVEGAS

DIE GESCHOPFE DES PROMETEUS OP. 43

THEOPHILUS LONDON

WOLF GANG

THE WILHELM SCREAM

JAMES BLAKE

TREASURE OF WE

GLASSER

SHINE LIKE STARS I STAND ALONE SAPPHO

TRIBES

GOOD FOR NOTHING

HARD FI

NEXT GIRL

THE BLACK KEYS

LET ENGLAND SHAKE

PJ HARVEY COLDPLAY

BRAND NEW CARPET

THE CAR IS ON FIRE

BODI BILL

BOND STREET

BURT BACHARACH

MEAN TO ME

CHET BAKER

CHITLINS CON CARNE

KENNY BURRELL

GOODNITE

MELODY GARDOT

A TIME FOR SPRING HE’S MY GUY

I DON’T WANT TO HEAR IT ANYMOR

SHELBY LYNNE

LOVER COME BACK TO ME

BRYAN FERRY

I ONLY WANT TO BE WITH YOU

SHELBY LYNNE

SOMETHING BIG

BURT BACHARACH

ALL GONE

NICOLA CONTE

THE LOOK OF LOVE

SHELBY LYNNE

EVERY TEARDROP IS A WATERFALL

COLOURS

HOT CHIP

EASY LIVING

BRYAN FERRY

SARAH VAUGHAN

KONRAD SKOLARSKI

DANCING WITH THE DEVIL

LITTLE BIRD

BILL PERKINS

−MARIE’S THE NAME‰ OF HIS LATEST FLAME

SCORPIONS

ARCADE FIRE

DISTANT DREAMS

NITIN SAWHNEY

NICOLA CONTE

RIPLEY – THE TALENTED MR. RIPLEY

SPEAKING IN TONGUES

FORCES... DARLING

KOOP

GOOD NATURED

HARRY RABINOWITZ

NICOLAS HARNONCURT

07

JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ

LAZY BOY

TRAGICOMEHDI

DJ MEHDI

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND

MY GIRLFRIEND’S BOYFRIEND Pi˛ kna Jesse stoi przed trudnym wyborem. Właściwie spotkała już m˛ żczyzn˛ swojego życia – jest nim interesujący pisarz Ethan, z którym połączyła ją miłoś’ od pierwszego wejrzenia. A jednak przypadek sprawia, że Jesse nie jest już taka pewna swojego wyboru – szarmancki i przebojowy Troy zupełnie zawrócił jej w głowie.

Kogo wybierze?

MY GIRLFRIEND’S BOYFRIEND

Beautiful Jesse faces a difficult decision. She has just met the man of her dreams – an intriguing writer Ethan – with whom she fell in love on first sight. Yet as luck would have it, now she is unsure – as the charming Troy fascinates her too. Whom will she pick?

Gatunek: Komedia romantyczna Reżyser: Daryn Tufts Obsada: Alyssa Milano, Christopher Gorham Długość: 84 min Rok prod.: 2010/ USA Od lat: 6 Wersja: ang., pol. Copyright: Captive

102

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 102

11-09-15 19:15

SZEROKIE HORYZONTY

08

POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC KOLORY TA‡CZ …W TWOICH OCZACH

KOMBII

BAB—ZESŁAŁ BÓG

RENATA PRZEMYK

BOSO

ZAKOPOWER

WITAJ W MOIM ŚWIECIE

09

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSIC CHANGE

LISA STANSFIELD

THE PROMISE YOU MADE

COCK ROBIN

COSE DELLA VITA

EROS RAMAZZOTTI

STEP BY STEP

10

MUZYKA ŚWIATA WORLD MUSIC LA FEE

ZAZ

LA REALITE

AMADOU & MARIAM

SONHO TROPICAL

BATUK

THE AUDIENCE

11

LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT RADIO I STAND ALONE

DOWN WITH THE TRUMPETS NEXT TO YOU

CHRIS BROWN †FEAT. JUSTIN BIEBER‘

IN THE DARK

NEW KIDS ON THE BLOCK

HERBERT

DEV

WHAT’S A WOMAN

FYAH FYAH

I WANNA GO

ODPŁYWAJ…KAWIARENKI

SYLWIA WIŚNIEWSKA

PARTYZANT

D⁄ EM

FILM O SOBIE

VAYA CON DIOS

SOY

GIPSY KINGS

LIFE IS LIFE

OPUS

WORDS

SELAH SUE

MAIS NO MAIS OUI

IN GRID

M’BIFE

AMADOU & MARIAM

PRENDS GARDE A TA LANGUE

READY 2 GO

KAT DELUNA

TOO FLY

THE MACK

WI…⁄—SOBIE KRAWAT

AFRO KOLEKTYW

HOLD YOUR HORSES

PATI YANG

NA J—Z YKACH

YOU DON’T FOOL ME

QUEEN

DON’T GO

YAZOO

GO WEST

CAMIONS SAUVAGES

AMADOU & MARIAM/MANU CHAO

BLACK PART LOVE

SELAH SUE

FIRE IN FREETOWN

MOVES LIKE JAGGER

MAROON 5 †FEAT. CHRISTINA AGUILERA‘

DO YOU

K NAAN

BEYONCE

I WANT YOU BACK

TAKE THE BOX

BETTER WITHOUT YOU

TO NIE TAK

PAULLA

TERAZ PŁACZ

ANDRZEJ PIASECZNY

CZEMU NIE JA

RH+

ABSOLUTE BEGINNERS

DAVID BOWIE

NO ONE CAN

MARILLION

KISS

PRINCE

AMY WINEHOUSE

TRIPTICO

GOTAN PROJECT

COULIBALY

AMADOU & MARIAM

RICO SUAVE BOSSA NOVA

JAY DEE

I LOVE YOU

T.LOVE

REAL LOVE

VON DALER

NOUVELLE VAGUE

BEST THING I NEVER HAD

PET SHOP BOYS

MY FRIEND

GROOVE ARMADA

BLUE MONDAY

IFFY THE BAD MAN

CZUJ—I WIEM

N’SYNC

OVERPOWERED

ROISIN MURPHY

MANN †FEAT. IYAZ & SNOOP DOGG‘

KAYAH

STACHURSKY

PSYCHO KILLER

BLACK MIGHTY WAX

PARTY O’CLOCK

ZAZ

DWELE

ODDITY

ZWICKER

MARTIN SOLVEIG †FEAT. KELE‘

FLYING

NICE LITTLE PINGUINS

DANCE AVEC MOI

NOZE

SAVE THE WORLD

F.R. DAVID

WATCH WHAT YOU SAY

LANGOTH

FUN FOR ME

SWEDISH HOUSE MAFIA

KING BRUCE LEE KARATE MISTRZ

SNEAKERS & THONGS

OCTET

MOLOKO

BRITNEY SPEARS

PIN

FRANEK KIMONO

KLEERUP

RIZZLE KICKS

HALO, TO JA

12

MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION – CHIC BEATS UNTIL WE BLEED

THEOPHILUS LONDON

EDYTA BARTOSIEWICZ SEXBOMBA

Broad Horizons

SOMEBODY TO LOVE

SAINT PRIVAT

JUMPIN’ JACK FLASH

RHIAN BENSON

AMAZONICS

TWIST

SO MA GUISEE

MISS 600

MO HORIZONS

RISE ABOVE 1

REEVE CARNEY †FEAT. BONO‘

EVERY TEARDROP IS A WATERFALL

COLDPLAY

I’LL BE YOUR MAN

JAMES BLUNT

I MISSED YOU

JOSHUA RADIN

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing.

On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND

THE ART OF GETTING BY

George, samotny i nieśmiały nastolatek, nigdy nie należał do najpilniejszych uczniów, ale dzięki inteligencji udało mu się dobrnąć do ostatniej klasy High School. Być może właśnie to zwróciło uwagę jego koleżanki Sally. George znajdzie w niej nie tylko nową przyjaciółkę, ale i pokrewną duszę. A jednak najtrudniejsza lekcja dopiero ich czeka...

THE ART OF GETTING BY

George, a lonely and shy teen, has never been part of the brainy student clique, yet due to his intelligence, he makes it to the final year of high school.

Maybe this is why he catches the attention of Sally. George now finds he has not just a girlfriend, but a soulmate. But the hardest lesson is still to come...

Gatunek: Romans, Dramat Reżyser: Gavin Wiesen Obsada: Freddie Highmore, Emma Roberts Długość: 83 min Rok prod.: 2011/ USA Od lat: 12 Wersja: ang., pol. Copyright: TSI

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 103

103

11-09-15 19:16

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

BOSO PRZEZ ŚWIAT: DAKAR – MIASTO BAZAR/ BAREFOOT AROUND THE WORLD: DAKAR - A MARKET TOWN Wojciech Cejrowski zaprasza tym razem do Afryki. Swoj† w—drówk— zaczyna od Dakaru. Ta afryka’ ska metropolia pulsuje “yciem – poznamy zwyczaje handlowe na bazarze Kermel, lokalne fast foody i miejscowe elegantki. Dowiemy si— równie“, kim s† tajemniczy grioci. / Wojciech Cejrowski invites us to visit Africa. His trip begins in Dakar – the capital of Senegal. In this African metropolis life is bustling – we visit the Kermel market, sample homegrown fast food and meet local ladies.

We also discover the mysterious Griots.

FILM MOVIE

RIO/RIO Samotność mo“e bardzo doskwierać, zwłaszcza gdy jest si—ostatnim z gatunku papug. Blue jest mile zaskoczony, gdy przekonuje si—,“e jednak si—mylił. By poznać urzekaj†c† Jewel, porzuca Minnesot—i udaje si—do Rio de Janeiro. Pierwsze spotkanie z pewn† siebie papuzi† dam† odbiega jednak od jego wyobra“e’ – Blue musi zdobyć serce wybranki. / Life can be quite lonely, especially if one is the last parrot of his kind! Blue is pleasantly surprised to find out he is not alone. To meet the enchanting Jewel, he leaves Minnesota and rushes to Rio de Janeiro. The first date with the bachelorette doesn’t run as planned –Blue will have to win his lady’s heart.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. / We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons ‘BOLEK and LOLEK’ and Reksio.

Copyright: Fox

Copyright: IFP

Copyright: Warner Bros.

BOSO PRZEZ ŚWIAT: EKWADOR ZNACZY RÓWNIK/ BAREFOOT AROUND THE WORLD: ECUADOR MEANS EQUATOR Szlak w—drówek Wojciecha Cejrowskiego prowadzi tym razem do Ekwadoru – pa’ stwa poło“onego po obu stronach równika w północno-zachodniej cz—ści Ameryki Łaci’ skiej.

B—dziemy wraz z nim przemierzać tropikaln† d“ungl—, poznaj†c wiele gatunków tylko tu rosn†cych drzew. Przyjrzymy si—wulkanom, by w ko’ cu traÿ ć do wioski ekwadorskich Indian. / Wojciech Cejrowski’s travels take us to Ecuador which is situated on both sides of the Equator in the north -west part of Latin America.

We will accompany him through the tropical jungle and discover many different types of trees. Visit active volcanoes to uncover a village of Equatorial Indians.

SERIAL TV TV SHOW

JAK POZNAŁEM WASZĄ MATKĘ: PRZY KARTACH/ HOW I MET YOUR MOTHER: GAME NIGHT Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okolicznościach, w jakich poznał ich mam—.Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale i podbił serca publiczności na całym świecie! / This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.

SERIAL TV TV SHOW

DWÓCH I PÓŁ: DRZEWNE SAKE/ TWO AND A HALF MEN: A BAG FULL OF JAWEA W prezentowanym odcinku ameryka’ skiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził si—brat Alan z‚synem. / In this episode, you can see further experiences in Charlie’s life, since his brother Alan and his son Jake moved in.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. / We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons ‘BOLEK and LOLEK’ and Reksio.

Copyright: Studio Filmów Rysunkowych Bielsko-Biała

Copyright: Fox

DOBRA WRÓŻKA/ TOOTH FAIRY Brutalny hokeista Derek Thompson zniszczył marzenia pewnego chłopca, za co zostaje skazany na tydzie’ pracy społecznej w charakterze Dobrej Wró“ki. Z pocz†tku Derek musi pokonać trudności zwi†zane z now† rol†, lecz wkrótce odkrywa dzi—ki niej swoje dawne, zapomniane marzenia. / When hard-charging hockey player Derek Thompson discourages a youngster’s dreams, he’s sentenced to one week’s hard labor as a real tooth fairy -complete with wings!

At first, Derek can’t handle the rigors of his new job sneaking into strangers’ homes, but soon rediscovers his own forgotten dreams.

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

Copyright: Warner Bros.

FILM MOVIE

Copyright: TVP S.A.

TECH WATCH Wydanie omawia wysiłki Chin, by zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska naturalnego.

Przedstawia plany rozwoju turystyki w Egipcie dotycz†ce odsalania wody, a tak“e projekty Nairobi zapobiegania skutkom zmian klimatycznych.

W ko’ cu analizuje „crowd funding” – nowy sposób ÿ nansowania przedsi—wzi—ć w Europie. / China is moving swiftly to address its pollution. To fill the tourism pools in Egypt, the country is looking to desalination. The new headquarters of the UN Environmental Programme in Nairobi is a blueprint for combating climate change.

In Europe, we take a look at ‘crowd funding’ a new way of helping start-ups.

Copyright: FBC

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

104

FILM MOVIE

RIO/RIO Samotność mo“e bardzo doskwierać, zwłaszcza gdy jest si—ostatnim z gatunku papug.

Blue, samczyk, jest mile zaskoczony, gdy przekonuje si—, “e jednak si—mylił. By poznać urzekaj†c† Jewel, porzuca Minnesot—i udaje si—do Rio de Janeiro. Pierwsze spotkanie z pewn† siebie papuzi† dam† odbiega jednak od jego wyobra“e’ – Blue musi zdobyć serce wybranki. / Life can be quite lonely, especially if one is the last parrot of his kind! Blue, a male parrot is pleasantly surprised to find out he is not alone. To meet the enchanting Jewel, he leaves Minnesota and rushes to Rio de Janeiro. The first date with the bachelorette doesn’t run as planned - Blue will have to win his lady’s heart.

Copyright: TVN S.A.

WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION Prezydent Kazachstanu zdecydował si—powierzyć swoj† przyszłość obywatelom, rozpisuj†c przedterminowe wybory. Kenia planuje budow— wielkiego portu, który mo“e stać si—impulsem dla gospodarki.

Wietnam musi poradzić sobie z galopuj†c† inŁ acj†, nierównomiernym rozwojem regionalnym i deÿ cytem bud“etowym. W Indiach rozwija si—natomiast outsourcing. / Kazakhstan’s president has called for a snap election to put his future in the hands of the people. Kenya plans to develop a huge port system which could provide a substantial boost to the economy, Vietnam deals with rampant inflation, regional inequality and a huge current account deficit.

India’s legal outsourcing industry has grown.

Copyright: FBC

REJSY DO POLSKI/ POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

WIADOMOŚCI NEWS

Music and Movies on Board

Copyright: FOX

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

LOT info

081_LotInfo_Pazdziernik123.indd 104

11-09-15 19:17

Komfortowe, du˜e domy jednorodzinne na działkach powy˜ej 1000m2. Osiedle zlokalizowane na pi˛knych, zadrzewionych działkach, oparte o ˝cian˛ lasu.

Charakter działek porównywalny z atrakcyjnymi terenami Konstancina czy Milanówka.

Dodatkowym atutem, stanowi˙c ym wyró˜nik jest s˙sie dztwo Zalewu (Jeziora) Zegrzyˆsk iego, jego specyÿ czny mikroklimat i dost˛p do rozbudowanej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.

Wille Zalewem nad

Wille – projekty domów, funkcjonalne, starannie zaprojektowane układy funkcjonalne z dużym salonem, częścią jadalną, kuchenną, możliwością aranżacji gabinetu, pokoju TV. Są zaprojektowane dodatkowe funkcje typu: sauna, grill na tarasie, pokój sportowy, pomieszczenia zaplecza np. pralnia.

I etap inwestycji obejmując 19 willi znajduje się na etapie realizacji, planowany termin oddania to IV kwartał 2011 roku.

nowoczesna, prywatna marina „Marina Port” w pobliżu hotelu „Marina Diana” oraz komfortowe ośrodki rekreacyjno-szkoleniowe w Ryni. To wymarzone miejsce dla osób, które chcą na co dzień mieć dostęp do swoich jachtów i możliwość uprawiania sportów wodnych pobliżu Warszawy. Wille nad Zalewem pomagają rozwijać pasje żeglarskie.

W „Willach nad Zalewem” znajdziesz ciszę i spokój dla siebie i swojej rodziny. To kameralny kompleks willi, otoczonych lasem. Będą tu mieszkać ludzie, którzy cenią spokój i życie na wysokim poziomie.

W projekcie znalazły się 3 podstawowe typy willi z możliwością indywidualnego kształtowania i rozbudowy domu o dodatkowe pomieszczenia i funkcje np. pokój sportowy na poddaszu. Układ pomieszczeń wewnętrznych może zostać dostosowany do potrzeb klienta bez dodatkowych kosztów pod warunkiem podpisania umowy na odpowiednio wczesnym etapie inwestycji.

Konstrukcja budynku uwzględnia obciążenia i niezbędne elementy instalacyjne pozwalające np. na rozbudowę wybranego domu o dodatkową sypialnię. „Wille nad Zalewem” położone są naprzeciwko największego nad Zalewem, nowoczesnego Portu Jachtowego Nieporęt i Portu Pilawa. W pobliżu zlokalizowany jest

WilleJ_K_12.09.indd Wille do BTraveler.indd 11

9/12/11 8/26/11 1:22:01 2:17:47 PM PM

ROZRYWKA

Puzzle Time

PozioMo: 1. imię Mercury’ego, wokalisty zespołu Queen 7. firma założona przez Wozniaka, Jobsa i Wayne’a 8. duży pies z kanadyjskim rodowodem 9. David, amerykański reżyser („Mulholland Drive”) 12. Phoenix ... – zespół grający w NBA 14. zielony gospodarz programu „The Muppet Show” 16. imię Casillasa, bramkarza drużyny, która wygrała mundial w RPA 18. Naomi, brytyjsko-australijska aktorka („Mulholland Drive”) 21. unosząca się w wodzie drobnica 22. gra polegająca na rzucaniu i chwytaniu gumowego pierścienia 23. sąsiad Irańczyka i Uzbeka

PionoWo:

across:

2. młody pomocnik Batmana 3. imię Défago, szwajcarskiego narciarza, mistrza olimpijskiego z Vancouver 4. „Na imię mi ...” – amerykański serial komediowy.

5. Guinness lub Baldwin 6. szkocka metropolia 10. tajemniczy mieszkaniec Himalajów 11. źródło strażaka 13. konkurencja sportowa polegająca na strzelaniu do rzutków z myśliwskiej broni śrutowej 15. przędza z wełny kóz angorskich 17. imię Melua, brytyjskiej piosenkarki urodzonej w Gruzji 19. mała imienniczka Senyszyn i Pacuły 20. krótki film reklamowy

1. Mercury, Hubbard or Highmore 7. The Big ..., New York City 8. Large peninsula in eastern Canada 9. Scott ..., American fantasy author, best known for his Gentleman Bastard series of novels 12. “A Thousand ...”’, Linkin Park album 14. ... the Frog, most famous Muppet creation 16. Basque male given name (e.g. ... Casillas) 18. Mostly residential neighbourhood in South Los Angeles 21. Organisms that drift in water 22. Beatles drummer 23. Ashgabat native 23. Christmas ..., traditionally sung in the period before Christmas

doWn: 2. One of the Gibb brothers (Bee Gees) 3. ... Drogba, Ivorian footballer 4. Nobleman 5. ... Trevelyan, GoldenEye villain 6. Largest city in Scotland 10. Abominable Snowman 11. Fire ..., water source for firefighters 13. Short comic dramatic performance 15. Yarn made from Angora goat hair 17. ... Holmes, American actress 19. World’s largest and most populous continent 20. Club, diamond, heart or spade on a playing card

AUTOR/AUTHOR: JERZY BUCZEK

Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie.

The letters from the boxes marked with dots, read from left to right will spell out the hidden message.

Rozwiązanie / Answers: DEBORAH KERR Poziomo / Across: 1. FREDDIE 7. APPLE 8. LABRADOR 9. LYNCH 12. SUNS 14. KERMIT 16. IKER 18. WATTS 21. PLANKTON 22. RINGO 23. TURKMEN Pionowo / Down: 2. ROBIN 3. DIDIER 4. EARL 5. ALEC 6. GLASGOW 10. YETI 11. HYDRANT 13. SKIT 15. MOHAIR 17. KATIE 19. ASIA 20. SPOT

CORPORATE MEDIA POLAND UL. MARYNARSKA 15

TŁUMACZENIA:

G+J CORPORATE MEDIA:

02-674 WARSZAWA

agnieszka chrościcka

agnieszka Wierzbicka-baxter DYREKTOR

WYDAWNICTWO GRUNER+JAHR POLSKA SP. Z O.O. & CO. SPÓŁKA KOMANDY TOWA

TEL. 22 360 39 60

Magdalena szWedoWska

G+J CM 692 444 293, aneta noWakoWska 601 298

TEL. 22 360 36 68, www.guj.pl

e-mail: kaleidoscope@guj.pl

stePhen canty RED. WERSJI ANGIELSKIEJ

629, olga sztąberska 502 369 430, Magdalena

Magdalena Malicka PREZES

Martyna WojciechoWska REDAKTOR NACZELNA

DZIAŁ GRAFICZNY:

śWić 692 440 120

agata MaterkoWskA WYDAWCA, Małgorzata

agnieszka Franus Z–CA REDAKTOR NACZELNEJ

eWa boroWska PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCY

BIURO REKLAMY G+J CORPORATE MEDIA:

nocuń DYREKTOR PROMOCJI I WYDAWNICZY,

Marcin Pieszczyk REDAKTOR PROWADZĄCY

iza idziak FOTOEDYTOR

Małgorzata teodorczyk DYREKTOR REKLAMY

anna PiszczadoWska MARKE TING,

karolina jabłońska KOREKTA

joanna koPka KARTOGRAF

G+J CM 605 390 972, justyna badoWska 502 089

Marcin kozioł MULTIMEDIA (DYR.),

PRODUKCJA:

krzysztoF styPułkoWski DTP

847, anna deMbska 695 321 353, Piotr derdaś

jerzy janczak DYSTRYBUCJA I OBSŁUGA KLIENTA

Marek szPunar DYREKTOR

KOORDYNATOR LOT:

728 488 860, Monika łodej 505 272 880, bożena

(DYR.), toMasz kostecki DYREKTOR PIONU

robert jeżeWski

karolina gościniak

zielnik 695 980 501

FINANSOWO-OPERACYJNEGO

106

106_KA_10_Krzyzowka12345.indd 106

11-09-15 18:12

LUBLIN ‒ DIRECTION FOR YOUR INVESTMENT L

EXPO RA2EA hall stand 101

Lublin City Hall Department of Strategy and Investor Assistance Plac Władysława Łokietka 1 20-109 Lublin, Poland phone: +48 81 466 2500 fax: +48 81 466 2501 e-mail: inwestorzy@lublin.eu www.invest.lublin.eu We look forward to working with you!

LUBELSKIE VOIVODESHIP

Advertisement co-financed from the European Regional Development Fund as part of the Lublin Voivodship Regional Operational Programme for 2007-2013.