Kaleidoscope 1111

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

11/2011

11/2011

Paryż/Paris

KIERUNEK MI˜SK | PARYŻ NA JESIEŃ | LAS VEGAS PIOTRA RUBIKA | PŁOCK | POLACY POTRAFI° ROBI˛ WINA! | MATERIAŁY PRZYSZŁOŚCI | ROMAN PASZKE WYPŁYWA NA KATAMARANIE| PREZENTY NA ŚWIĘTA

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

11-10-13 16:45

001_KA_11_Okladka12345.indd 1

Bądź zdrów i korzystaj z uroków jesieni i zimy!

W tym roku ten okres wzmożonych zachorowań na grypę, przeziębienia i inne ostre infekcje będzie dla ciebie zdrowy i pogodny, bo zbudujesz silną odporność.

Silną odporność buduj z liderem, a zbudujesz trwale!

Siła dwóch odporności, naturalnej i nabytej.

Mój styl - moje zdrowie!

Badania kliniczne

Siła dwóch odporności, naturalnej i nabytej.

Mój styl - moje zdrowie!

Układ odpornościowy, w tym szpik kostny NIE MOŻE skutecznie działać bez swoich, naturalnych lipidów.

To oznacza, że od ich jakości i ilości zależy nasze zdrowie!

Gdziekolwiek idziesz, biegniesz, czy lecisz, BioMarine®1140 daje Ci najwyższej klasy komfort odporności.

PRODUCENT:

93-446 Łódź, ul. Placowa 4

www.marinex.com.pl

Dział Obsługi Klienta tel.: 801 00 25 50

NASZĄ PASJĄ JEST ZDROWIE, NASZĄ INSPIRACJĄ SĄ LUDZIE

kaleidoscope.indd 1

2011-10-18 13:00:23

S

© ADAM KARDASZ; OK ŁADKA/COVER: SIME PHOTO/FREE

anowni Państwo, już po raz kolejny z rzędu czytelnicy brytyjskie go magazynu Business Traveller docenili PLL LOT, przyznając nam tytuł najlepszej linii lotniczej Europy Środkowo-Wschodniej. Takie wyróżnienie jest dla nas niezwykle motywujące – będąc dowo dem na to, że zmierzamy w dobrym kierunku, tym bardziej mobi lizuje nas do konsekwentnej realizacji kolejnych z założonych celów. Dlatego chciałbym podziękować Państwu, naszym Pasażerom, za uznanie, zaufanie i uczestnictwo w procesie przemian.

Jestem pewien, że nasze kolejne projekty spotkają się z Państwa aprobatą i ugruntują postrzeganie LOT-u jako firmy nowoczesnej, umiejącej reagować na zmiany na dynamicznym rynku, jako linii aspirującej do światowej czołówki.

Mówiąc o wyróżnieniach czasopisma Business Traveller,nie sposób nie wspomnieć o szóstym z rzędu triumfie sojuszu Star Alliance, którego LOT jest członkiem od 2003 r., w kategorii najlepszy so jusz linii lotniczych. Nagrody przyznawane przez naszych Pasażerów mają dla nas szczególne znaczenie.

Nasz magazyn pokładowy został natomiast wyróżniony przez Polskie Stowarzyszenie Dziennikarzy Naukowych. To właśnie w Kalejdoskopie ukazał się najlepszy według PSDN tekst medyczny mija jącego roku w polskiej prasie – Zwierzęta, które leczą autorstwa Piotra Kossobudzkiego.

W tym miesiącu polecamy podróż z PLL LOT do Mińska oraz Paryża. Spośród stolic europejskich Mińsk jest z pewnością stolicą najbardziej tajemniczą i jednocześnie najmłodszą – funkcje stołecz ne pełni dopiero od 1991 r. Do podróży do Paryża zaś nikogo nie trzeba chyba zachęcać, bo obraz nadsekwańskiej aglomeracji jak żadnej innej został utrwalony przez setki literatów, malarzy, foto grafów czy filmowców. My proponujemy zwiedzanie miasta szla kiem XIX- i XX-wiecznych inwestycji, z których ostatnia – Musée du quai Branly – zachwyci wielbicieli sztuki prymitywnej. ☐

Po raz kolejny czytelnicy magazynu Business Traveller przyznali PLL LOT tytuł najlepszej linii lotniczej Europy Środkowo-Wschodniej.

Readers of the British magazine Business Traveller have voted LOT the best airline in Central and Eastern Europe for yet another consecutive year.

EDYTORIAL

Editorial

Dear Passengers, Readers of the British magazine Business Travellerhave voted LOT Polish Airlines the best airline in Central and Eastern Europe for yet another consecutive year. This distinction is a great incentive to us as it shows that we are heading in the right direction. We are now more motivated than ever to consistently meet the goals we have set for our company. I would like to take this opportunity to thank you, our Passengers, for your appreciation, your trust and your willingness to be part of the changes. I am sure you will be satisfied with our latest plans and that you will continue to see LOT as a modern, dynamic business that can readily adapt to a volatile market – as an airline determined to rank high among the world’s best. Speaking of the Business Traveller awards, it gives me great pride to say that the Star Alliance, which LOT has been part of since 2003, was voted best airline alliance. We treasure those awards our Passengers grant us more than anything.

Our in-flight magazine Kaleidoscope was distinguished by the Polish Association of Science Journalists. The “Therapy Animals” story by Piotr Kossobudzki, published in the April 2011 issue of the magazine, was voted best science story of the year. This month, we can recommend a LOT flight to Minsk and Paris. Minsk would have to be the most mysterious, as well as the youngest (having become the capital of Belarus in 1991), capitals in Europe. And Paris needs no special recommendation, having been depicted by hundreds of painters, writers, photographers and filmmakers. Our idea of a stay in Paris is to follow the trail of 19th and 20th century building developments, the latest of which – Musée du Quai Branly – is guaranteed to leave all naïve art lovers standing in awe. ☐

Prezes PLL LOT/PLL LOT CEO Marcin Piróg

3

003_KA_11_Edytorial12345.indd 3

11-10-13 17:00

Contents SPIS TREŚCI

NA DOBRY POCZĄTEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 6 FELIETON LECHA WAŁĘSY / Lech Wałęsa’s column 8 BEN WYATT O MUZYCE STADIONU / Ben Wyatt on football chants 10

WYRUSZ W PODRÓŻ / SEE THE WORLD REZERWACJE / Mark your calendar 12 MIŃSK: 5 NAJ / Top 5 of Minsk 16 PARYŻ, MON AMOUR / Paris, mon amour 18 LAS VEGAS RUBIKA / Rubik in Las Vegas 28 PŁOCK NA SKARPIE / Płock and its wonders 34

POLSKA DBA O PODNIEBIENIA / POLISH CUISINE NASZE BARDZO WIELKIE WINO / Our wondeful wines 42

84

ROGAL NIE TYLKO DLA MARCINA / Delicious crescent rolls 50 CZYM UGOŚCIMY KIBICÓW EURO / Food for football fans 52 UCZMY SIEBIE I INNYCH JEŚĆ / Learn how to eat well 54

78

28

18

42

WIEDZIEĆ WIĘCEJ / DID YOU KNOW? PRZYSZŁOŚĆ TWORZONA DZIŚ / The future is being born as we speak 56 JAK ONEGDAJ KROJONO / The history of surgery 66 PASZKE POPŁYNIE / Paszke at sea 74 KULTURA / Culture 78

ROZMAITOŚCI / MISCELLANEA SALON / Events 80 ZDROWIE / Health 82 PREZENTOWNIK / Gifts 84 KRZYŻÓWKA / Crossword 114

INFO 89-112

© AGENCE VU/AGENCJA GAZETA, EAST NEWS, FORUM, M.P.

TZMO: DO RANY PRZYŁÓŻ / TZMO: Good as gauze 64

4

004_KA_11_Spis tresci12345.indd 4

11-10-13 17:08

LISTA DYSTRYBUTORÓW ROSYJSKICH ZEGARKÓW W POLSCE SALON FIRMOWY: C.H. Promenada Sklep Poljot Euro 22 611 75 75 Gdańsk: C.H. Manhattan Timeless • GORZÓW WLKP: C.H. Park 111 Jubiler Kaźmierczak • KALISZ : Galeria Tęcza Carre ul. Nowy Rynek • KIELCE: Galeria Echo Zegarmistrz Fijałkowski ul. Świętokrzyska 20 • KATOWICE: C.H. Silesia City Center W. Krzyś • KRAKÓW: C.H. Krokus HQ, TiW Strojny ul. Sławkowska; C.H. Bonarka Jubitom • KRAPKOWICE: Zegarmistrz Smykała ul. Rybacka 1 • LUBIN: C.H. Real ul. Jana Pawla II Jubiler Grain • Łódź: Salon A&A ul. Piotrkowska 63 • MikoŁajki: Złoto Srebro Bursztyn ul. 3 Maja 2a • OSTRÓW WIELKOPOLSKI: Galeria Ostrovia Carre ul.

Kaliska 120 • PŁock: Zegarmistrz Ludomir Lewandowski ul. Nowy Rynek 1/16 • RYBNIK: Sklep Artis ul. Sobieskiego 5 • RZESZÓW: CH Millenium Hall Zegaris ul. Rejtana • WARSZAWA: Salon Excelsior ul. Marszałkowska 99a; C.H. Galeria Mokotów Strefa Czasu; C.H. Złote Tarasy Od Czasu Do Czasu; C.H. Arkadia Excelsior • WŁocŁaWek: Jubiler Gold Mini pl. Wolności 8/9 • WOLSZTYN: Sklep WEMAR ul. Kocha 54 SKLEPY INTERNETOWE: www.e-zegarek.pl; www.minuta.pl; www.skleponline-zegarki.pl; www.bizuteriazegarki.pl; www.russtime.com; www.plar.pl

COMPANY VOLMAX, Mraksistskaya str.34, building 8, 109147 Mocsow Russia, tel +7(495) 911 3210, tel/fax. +7(495) 911 6874, Email: volmax@sovintel.ru

Gagarin_Kaleidoscope_07.indd 1

10/12/11 1:20:09 PM

Note from the Editor

Pięć faz

Five Phases

Choć po drodze mam wiele wątpliwości, ostatecznie najbardziej lubię być właśnie w podróży!

And although en route I encounter numerous doubts – it is being on the road that I like most.

*Tekst pochodzi ze zbioru felietonów z podróży Zapiski (pod)różne. / *This editorial first appeared in a collection of travel columns Zapiski (pod)różne.

006_KA_11_EdytorialMartyna12345.indd 6

Zauważyłam, że każdą moją podróż, mam na myśli te trwające dłużej niż tydzień, mogę podzielić na pięć faz. Faza Pierwsza, którą nazywam roboczo Podekscytowaniem Wielką Przygodą, czyni mnie najszczęśliwszą na lotnisku, kiedy wiem już, że to SIĘ DZIEJE NAPRAWDĘ. Mam mnóstwo energii. Faza Druga to Irytacja. Pojawia się mniej więcej po tygodniu. To przez rutynę – codzienne powtarzanie tych samych czynności. Nagle nie mogę sobie przypomnieć, po co właściwie TU JESTEM. Faza Trzecia – tęsknota.

Ogarnia mnie po około dwóch tygodniach. To wszystko, co dzieje się wokół mnie, jest co prawda wspaniałe, ale uświadamiam sobie, że tak naprawdę chcę być już w domu, w moim wygodnym życiu, któremu to ja nadaję rytm. Potem nadchodzi Faza Czwarta, kiedy znowu WSZYSTKO MA SENS. Budzę się o świcie, patrzę na wschód słońca i uśmiecham się do siebie szeroko. W tej prostocie zwykłego życia odkrywam ogromną radość i spokój. Nigdzie już się nie spieszę, cieszę się banalnym rytmem dnia… Uwielbiam ten moment! Większość dóbr materialnych, którymi otaczam się, harując na nie zawzięcie, teraz wydaje mi się zbędna. Jedyne czego potrzebuję, to koszulka, jakiekolwiek miejsce do spania, niewyszukane jedzenie… Po jakimś czasie przychodzi ostatnia faza – wracam do rzeczywistości. I choć po drodze mam wiele wątpliwości, ostatecznie najbardziej lubię być właśnie w podróży!* ˜

I have noticed that all my journeys, I mean those which last more than a week, may be roughly split into five phases. Phase One is what I call Excitement with Great Adventure. It makes me the happiest person at the airport as I know by then IT’S FOR REAL. I’m bursting with energy. Phase Two is Frustration. It surfaces more or less after a week. It’s triggered by routine – daily recurrence of the same activities. Suddenly, I can’t remember what I CAME here for.

Phase Three – longing. It seizes me after about two weeks. It’s true that everything what is happening around me is wonderful, but I realise then I really want to be back at home, return to my comfortable life whose rhythm I set myself. Then, comes Phase Four when everything HAS MEANING again. I wake up at dawn, look at the sun rise and smile to myself. I discover great joy and calmness in the simplicity of ordinary life. I don’t rush anymore, I savour the daily reality, the rhythm of the day … I love this moment! Most material goods I surround myself with, toiling for them, now seem to be unnecessary. The only thing I need is a T-shirt, a place to sleep, unsophisticated food … Some time later, comes the final phase – I return to reality. And although en route I encounter numerous doubts – it is being on the road that I like most.* ˜

REDAKTOR NACZELNA / EDITOR IN CHIEF Martyna Wojciechowska

© KAŚKA FRYDRYCH, M.P.

OD NACZELNEJ

11-10-13 17:08

Kaleidoscope 190x249.indd 1

10/7/11 2:40 PM

FELIETON

Column

Być patriotą Being a Patriot

W polskiej tradycji wolnościowej listopad jest miesiącem obcho dów Święta Niepodległości. Zawsze przy tej okazji zastanawiam się nad pojęciem współczesnego patriotyzmu. Na czym on ma dziś polegać? Dla młodych ludzi ta symboliczna rocznica z 1918 r. może nie być czytelna. Żyjemy w świecie globalizacji i zmieniającej się rzeczywistości.

Czy powinniśmy skupiać się na naszym patriotyzmie lokalnym, hołdując naszym zwyczajom i naszej kuchni? Jak żyć, nie zapomi nając o bogactwie historii, kiedy ledwo nadążamy za nowinkami i zalewa nas morze informacji? Czy powinniśmy przyjmować za nasz narodowy tryumf sukcesy, jakie odnoszą na świecie polskie firmy i polscy sportowcy? Czy mamy czerpać satysfakcję ze zwięk szającej się masy turystów odwiedzających dziś Polskę? Jak rozumieć słowo „narodowy” w XXI w.? Odpo wiedź jest bardzo trudna. W świecie indywidualistów każdy z nas ma własną. Ja jestem dumny i z tego, co lokalne, narodowe, i z sukcesów globalizacji. Cieszę się okresem pokoju i stabilności, tak wyjątkowym na mapie dziejów mojej ojczyzny.

Dziś patriotyzm to przede wszystkim od powiedzialność. Demokracja wymaga od nas dopisania do praw obowiązków. Nie może być tak, że ponad 50 proc. rodaków nie bierze udziału w wyborach. Nie może być też tak, że młode pokolenia nie znają historii i nie potrafią odnieść się do tradycji.

Zachęcam wszystkich Państwa do zastanowienia się nad tym, bo strażnikami naszej tożsamości jesteśmy my sami i co się z nią sta nie, zależy od nas. Jaki ma dziś być patriotyzm? Zastanówmy się i działajmy, żeby za kilka lat nie zauważyć, że coś nam umknęło. ☐

In the Polish tradition of freedom, November is the month we celebrate our day of independence. This always makes me think about the concept of modern patriotism. What does it actually mean these days? Young people may find this symbolic anniversary of events that took place in 1918 hard to fathom. We live in a rapidly changing world of globalisation. Should we focus on our local patriotism and cultivate our customs and our cuisine? How can we not forget our wealth of history when it is such a struggle to keep up with the latest trends and cope with all the information with which we are bombarded? Should we celebrate the international achievements of Polish companies and Polish athletes as national victories? Should we be happy to see more tourists coming to Poland? How should the word “national” be interpreted in the 21st century? The answer is extremely difficult. In a world of individualists, everyone has a different response. The local, the national and the success of globalisation are all things that I am proud of. I am enjoying this period of peace and stability that is such an aberration on the historical timeline of my country. Today, patriotism is mainly about accountability.

Democracy requires us to add responsibilities to the rights we enjoy. We cannot have a situation where over 50 per cent of the Polish population does not vote in elections. We cannot have a younger generation that is ignorant of history and cannot refer to it. I would like to encourage you to think about this. After all, we are the guardians of our identity and hold its fate in our hands.

What should contemporary patriotism look like? If we think about that and act on it now, we will not find ourselves looking back on what we have missed out on in the years to come. ☐

Lech Wałęsa Al. Jerozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

© AGENCJA GAZETA

Dziś demokracja wymaga od nas dopisania do praw także obowiązków.

Democracy requires us to add responsibilities to the rights we already enjoy.

8

008_KA_11_FelietonWalesa12345.indd 8

11-10-13 16:54

Odkryj hotel Hilton Garden Inn.

zarówno tu w Krakowie, jak i w innych miastach na całym świecie, hotele Hilton garden inn™ zapewnią państwu udany pobyt w trakcie podróży biznesowych i weekendowych wyjazdów rekreacyjnych.

• Bezpłatny dostęp do internetu Wi-Fi • Bezpłatny dostęp do centrum BiznesoWego 24/7 • Bezpłatny dostęp do siłoWni • restauracja i Bar z pełną oBsługą • Śniadania przygotoWyWane na zamóWienie • łóŻKa garden sLeep system™ z samoreguLacją KraKóW • rzeszóW juŻ WKrótce +48 012 399 90 00

HGI.com ©2011 Hilton Worldwide

Hilton_K_14.10.indd 1

10/14/11 1:36:40 PM

FELIETON

Column

Ostoja wolności słowa Bastions of Free Speech

TEKST/BY:

Ben Wyatt

Stadiony piłkarskie to coś więcej niż trybuny, gdzie zasiadają kibice. Fani piłki nożnej zmierzają na boisko niczym wierni do świątyni, by potwierdzić swoją przynależność do „plemienia”. Widok jednostek łączących się w jednym celu, przypominających tłum w Koloseum w antycznym Rzymie, jest niezwykły i trudno nie poddać się emocjom, obserwując 10 tys. osób zjednoczonych w pieśni.

To właśnie dlatego sport, a w szczególności piłka nożna, jest tak atrakcyjnym tematem dla telewizji – emocjonujące chwile na boisku i emocjonalne reakcje tłumu wciągają widza w wir gry i przeżyć, nawet jeśli ten znajduje się setki mil od miejsca gry. Stadiony to idealne forum do wiwatowania i ganienia, co czyni mecze świętem sportu i jedności, a niektórzy twierdzą nawet, że stadiony to prawdziwa ostoja wolności słowa. W Hiszpanii Franco barcelońska arena Camp Nou była jednym z niewielu miejsc, w którym można było bezkarnie rozmawiać po katalońsku. W Egipcie sprzeciw wobec Mubaraka gorliwie wyrażali wierni kibice kairskich klubów Zamalek i Al-Ahly, zanim tłumy wkroczyły na plac Tahrir.

Złośliwości boiskowe przeplatane ciętymi ripostami tworzą wartką i zabawną językową walkę, która ma swój niepowtarzalny urok.

Wolność słowa na boisku wymaga jednak oceny tego, co można powiedzieć. Niektóre przyśpiewki mają na celu obrażenie przeciwnika, a nie tylko wsparcie swojej drużyny. Problem zrobił się na tyle poważny, że szkockie władze rozważają wprowadzenie przepisów zakazujących obraźliwych śpiewów. Karą za złamanie tego prawa byłoby pozbawienie wolności na pięć lat. Pozostaje jeszcze kwestia oceny, czy dana pieśń jest już obraźliwa, czy po prostu dowcipna. A ilu kibiców może z ręką na sercu powiedzieć, że nigdy nie przekroczyli tej cienkiej granicy poprawności? ˜

Przyśpiewki futbolowe to nie tylko nośnik tożsamości, ale też wyraz humoru i inteligencji.

Football chants not only provide a vehicle for identity but also for the expression of wit and humour.

© CNN INTERNATIONAL

Autor jest producentem sportowym CNN.com. / The author is a sports producer at CNN.com.

Football stadiums can be more than just arenas for the many who frequent the stands to watch their team. Like a church for believers of the faith, supporters flock to the communal ground to reaffirm identity with their “tribe”. The sight of individuals acting as a collective is as awe-inspiring in 2011 as one imagines it was in the Coliseum in Ancient Rome; when 10 thousand souls sing in unison it is hard, nigh on impossible, not to be affected.

It is why sport, and football in particular, creates such a compelling spectacle for television – the drama on the pitch and the reaction of the crowd spilling forth from the screen to corrupt and convert the viewer, who may well be on the other side of the planet, with the significance of the event. The forum which stadia provide to cheer, chastise and chant has long made football matches special; some argue such arenas are true bastions of free speech. In Franco-era Spain, Barcelona’s Camp Nou home ground was one of the few places it was possible to speak Catalan without fear of punishment. Dissent towards the Mubarak regime in Egypt existed among the ultra fans of Cairo clubs Zamalek and Al-Ahly long before it spilled into Tahrir Square.

Playground banter is mixed with wry comment to generate entertaining, if sometimes crude, repartee which has a magic of its own. But with expression comes an evaluation of what is fair to express and what is not. Some songs go beyond mere support and are there to cause offence. The problem has become so serious that the Scottish government is currently considering a law that would ban the singing of offensive songs at football matches. A five-year sentence could follow for anyone found guilty. The difficulty with the precedent for football more widely is in the determination of what constitutes an offensive song and a passionate, if witty, chant? How many soccer fans could honestly say they have never crossed the line? ˜

10

010_KA_11_Felietonsport12345.indd 10

11-10-13 16:54

311093-Ogl-Saeco-Kaleidoscope-190x249.indd 1

11-10-12 12:06

REZERWACJE

Mark your Calendar

Zabawy sprzed wieków v Wicked games

Zabawa w corridę czy malcy na huśtawce – to scenki z cyklu Francisca Goi Zabawy dziecięce, który zobaczymy w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Autor, kojarzony z mrocznymi obrazami wojny, zaskoczy odwiedzających optymistyczną wizją. Partnerem strategicznym wystawy są PLL LOT. / Children playing bullfighters, toddlers on swings and boys fighting over chestnuts are some of the scenes depicted by Francisco Goya in his Children’s Games series now on show at the National Museum in Gdańsk. LOT is a strategic partner of the exhibition.

12.11˜12.02.2012, 12.11–12.02.2012, Francisco de Goya, ZABAWY DZIECIĘCE, Gda˙sk, Polska / Francisco Goya, CHILDREN’S GAMES, Gda˙sk, Poland Gdańsk,

Jak widać z

Ujarzmić śmierć c

As you can see

Conquering death

Na najważniejszym na świecie festiwalu operatorów nagrodę za całokształt twórczości odbiorą Andrzej Wajda oraz autor oscarowych zdjęć do filmu Angielski pacjent John Seale. W Opera Nova spotkamy także Hala Hartleya (dwukrotnego zdobywcę Złotej Palmy) oraz odbędziemy warsztaty z dokumentalistą Albertem Mayslesem. / During the world’s most prestigious festival of cinematography, lifetime achievement awards will be presented to Andrzej Wajda and John Seale. The Opera Nova will also be hosting Hale Hartley (two-time Palme d’Or winner) and workshops delivered by documentary fi lmmaker Albert Maysles.

26.11˜03.12, www.pluscamerimage.pl, PLUS CAMERIMAGE, Bydgoszcz, Polska / PLUS CAMERIMAGE, Bydgoszcz, Poland

Wspominanie tych, którzy odeszli, ma tu bardzo bogatą tradycję. Na początku listopada wypieka się chleb zmarłych.

W sklepach pojawiają się czaszki z cukru czy plastikowe kościotrupy.

Przed wejściami do nekropolii ustawia się stoły z jedzeniem, gdzie przy muzyce odbywają się radosne spotkania całych rodzin. / Commemorating the dead has long traditions and rich settings in Mexico. Special “bread of the dead” is baked in early November, and traditional symbols of death – sugar skulls and plastic skeletons – are displayed in stores and in the streets. Tables laden with food are arranged outside the entrances to cemeteries, where joyful all-family get-togethers are accompanied by music.

1˜2.11, www.dayofthedead.com, °WI˝TO ZMARŁYCH W MEKSYKU / FESTIVAL OF THE DEAD IN MEXICO

Szybko, wbrew zegarkowi

c

Brazylia kusi jesiennym rajdem Formuły 1 odbywającym się w São Paulo na torze Interlagos – jednym z dwóch na świecie, po których kierowcy jeżdżą w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara. Podczas projektowania architekci współpracowali z kierowcą Ayrtonem Senną. / Autumn is nigh and Brazil beckons with the Formula 1 Grand Prix raring to go on São Paulo’s Interlagos racetrack. The 4,309-metre F1 circuit was built in the 1930s and is one of only two to run anti-clockwise. The designers worked with Formula 1 driver, Ayrton Senna, when redesigning the track.

25˜28.11, www.gpbrasil.com, WY°CIG FORMUŁY 1 , São Paulo, Brazylia / BRAZIL GP,

São Paulo, Brazil

© M.P., SHUTTERSTOCK, CORBIS

Racing against the clock

12

012_KA_11_Rezerwacje12345.indd 12

11-10-13 17:03

CreditAgri_K_14.10.indd 1

10/14/11 12:49:21 PM

REZERWACJE

Mark your Calendar

Azja pstryka

v

Strach się bać x

Focus on Asia

Scary movies

Po raz siódmy artyści z całego świata wystawią swoje prace w Siem Reap – mieście w pobliżu ruin Imperium Khmerskiego, Angkoru. W tym roku na 110 artystów aż 60 pochodzi z Azji. Organizatorzy zwracają szczególną uwagę na serię zdjęć wykonanych po japońskim tsunami. / Artists from all over Eurasia are displaying their works in Siem Reap, a city not far from the ruins of Angkor Wat, Cambodia, for the seventh time. This year, there will be 110 photographers, including 60 from Asia. The organisers are putting the spotlight on a series of photographs depicting the aftermath of the recent tsunami in Japan. The programme features twelve indoor and outdoor exhibitions for photography enthusiasts. There will also be photography workshops for children.

Komu mało wrażeń na imprezach halloweenowych, może się przestraszyć przy horrorach.

Jeśli zaś horrory, to tylko w tajemniczej Walii: mrożące krew w żyłach filmy, sztuki teatralne, książki i spotkania z twórcami (można zdobyć autografy, ale czy aby na pewno wykonane atramentem?). / If Halloween parties aren’t scary enough for you, you can always try horror movies.

And there’s nowhere like mysterious Wales to watch them. Spine-chilling pictures, theatrical plays, books and meetings with authors are all in store for courageous visitors.

19–26.11, www.photographyforchange.net/festivalhome. html, Festiwal Fotogra FiCzny, s iem r eap, Kambodża / PHotogra PHy Festival , s iem r eap, Cambodia

8–13.11, www.abertoir.co.uk, Festiwal Horrorów aB ertoir , Ceredigion, w . Brytania / aB ertoir Horror Festival, Ceredigion, UK

Kobiety na ulice

Międzynarodowy Festiwal Twórczości Kobiet odbywa się pod hasłem Ulice są nasze i właśnie na ulicach będzie się działo: dyskusje o roli i miejscu kobiety, akcja sadzenia drzew czy nietypowa masa krytyczna – zamiast rowerów centrum opanują dziecięce wózki. Do Poznania zawita Agata Olek – mistrzyni szydełka i włóczki oraz Joanna Kuźma z koncertem projektem Asia i Koty. / The tagline of the International Festival of Women’s Creativity is “ The streets belong to us” and indeed, there will lots of street activity: discussions on the role of women, a tree-planting initiative, and a critical mass with a difference (it’ll be prams, not bikes, bringing the city to a standstill this time). Among the artists invited is crochet master Olek.

17–22.11, www.nowomen-noart.pl, n o w o Man, n o a rt , Poznań, Polska / n o w o Man n o a rt, Poznań, Poland

Pogłówkuj x

Wrack your brain

Muzyka, performance art, video art, instalacje audiowizualne, malarstwo, fotografia, a nawet film królować będą na bydgoskim święcie współczesnej sztuki. Nad Brdą pojawią się artyści o ugruntowanej pozycji oraz ci zdobywający dopiero widzów i słuchaczy: Essi Kausalainen (Finlandia), Trevor Watts & Veryan Weston (Wielka Brytania) oraz Igor Boxx & VJ Spectribe (Polska). / Music, performance art, video art, visual and audiovisual installations, painting, photography and even film will all be on show during this modern art festival in Bydgoszcz. This beautiful city on the banks of the Brda will be hosting celebrated artists and new talents, including Essi Kausalainen (Finland), Trevor Watts & Veryan Weston and Igor Boxx & VJ Spectribe (Poland).

17–19.11, festiwal.mozg.pl/index.php/pl, Festiwal Mózg, Bydgoszcz, Polska / Brain Festival, Bydgoszcz, Poland

© SHUTTERSTOCK (2), AGATA OLEK, MIKE SCHREIBER

z The streets belong to women

14

012_KA_11_Rezerwacje12345.indd 14

11-10-13 17:03

HUBLOT GENEVE

King Power Dwayne Wayde

BOUTIQUE HUBLOT WARSAW Plac Piłsudskiego 2 • 00-078 Warszawa • tel. +48 22 8210101, fax +48 22 8210102

Hublot TV on: www.hublot.com.pl

NASZ KIERUNEK

Our Destination

1

Socrealizm wiecznie żywy Socialist realism at its best

Na gruzach zniszczonego podczas wojny Mińska Stalin postanowił wybudować wzorcowe miasto. Dlatego dziś socrealizm jest tu wciąż żywy. Siedziba urzędu miasta, plac Przydworcowy z dwoma budynkami zwanymi „wrotami miasta” czy plac Zwycięstwa z trzymetrowym obeliskiem i wejściem do parku Gorkiego to obowiązkowe punkty wycieczki. / World War II left Minsk almost completely devastated and Stalin decided to build an exemplary Soviet city on its ruins. The Town Hall, Station Square with its two “gateway to the city” buildings, and Victory Square its three-metre obelisk and the entrance to Gorky Park should all be on your itinerary.

5

naj

MINSK MIŃSK

NAJBARDZIEJ TAJEMNICZA STOLICA EUROPY. TO, ŻE NIE WIEMY O NIEJ NIC, NIE ZNACZY, ŻE NIE MA NIC DO ZAOFEROWANIA. PRZEKONAJCIE SIĘ SAMI! / THE MOST MYSTERIOUS EUROPEAN CAPITAL. WE MAY KNOW LITTLE ABOUT IT BUT IT HAS QUITE A LOT TO OFFER. SEE FOR YOURSELVES! TEKST/BY: Tomasz

Kondr

2

Jedzie pociąg z daleka Downtown train

Przy stacji metra Park Czeluskińców znajduje się 78-hektarowy park, a w nim nie lada atrakcja dla najmłodszych: kolej wąskotorowa. Ponad 3 km pociąg pokonuje w 35 min.

W pobliżu jest ogród botaniczny. / Next to Chelyuskinites Park station is a 78-ha park with many attractions, including a narrow gauge children’s railway. A round trip takes 35 minutes and the train has three stops. The journey is over 3 km.

© FORUM (3), BEW, SHUT TERSTOCK

top

16

016_KA_11_5powodow12345.indd 16

11-10-13 20:22

3

Przekładaniec i gramatka Food you will remember

Pierekaczewnik, czyli przekładaniec, to zapiekane bardzo cienkie ciasto z nadzieniem z mięsa, warzyw lub sera. Piecze się je w okrągłych formach, wcześniej układając tak, by przypominało muszlę ślimaka. Koniecznie spróbować należy tradycyjnej gramatki, czyli polewki na bazie piwa, do którego dodaje się ser, żółtka, śmietanę, a nawet chleb. Dawniej napój pito na śniadanie, obecnie wyparła go kawa. / The perekavechnyk is a pastry with a minced meat, vegetable or curd filling and is popular in Belarussian and Tatar cuisine. Perekavechnyks are baked in round baking tins and resemble snails’ shells. You should also give the traditional gramatka a try. This is a beer-based beverage with curd, egg yolks, cream and even bread. Gramatka used to be served for breakfast until it was conquered by coffee.

4 Zabytki sakralne Sacred monuments

Cerkiew św. Aleksandra Newskiego to jedna z niewielu ocalałych w całości budowli Mińska. Archikatedrę Najświętszej Maryi Panny – po latach funkcjonowania jako garaż, a następnie jako klub sportowy – ponownie konsekrowano w 1997 r. / Alexander Nevsky Orthodox Church is one of the few buildings in Minsk that survived the war unscathed. Also be sure to visit the Cathedral of the Virgin Mary which once served as a car park, and then a sports club before being reconsecrated in 1997.

5

Pamiątki po narodzie Mementoes

© FORUM (3), BEW, SHUT TERSTOCK

Synagogi to jedyny ślad po Żydach zamieszkujących Mińsk przed 1939 r.

Synagogę Chóralną, dziś teatr, przebudowano w latach 50. XX w., pozbawiając ją mauretańskiej fasady; synagoga Kitajewska mieści obecnie Muzeum Przyrodnicze, synagoga Zalcmana zaś – centrum szachowe. / The synagogues are the only remnant of Jewish culture dating back to before WW2. The Choir Synagogue, which now houses a theatre, was rebuilt in the 1950s and stripped of its Mauritanian façade while the Kitayevska Synagogue now houses the Nature Museum.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–MSQ 11.25–13.40 wt., czw., pt., nd.

22.30–0.45 nd.

MSQ–WAW 14.40–14.55 wt., czw., pt., nd.

6.30–6.45 pn.

Cena w obie strony – 405 zł. Całkowita cena biletu zakupionego na Lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty.

Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Podano czas lokalny. Lot trwa 1 godz. 15 min.

WAW–MSQ 11.25–13.40, Tue., Thu., Fri., Su. 22.30–0.45 Su. MSQ–WAW 14.40–14.55, Tue., Thu., Fri., Su. 6.30–6.45 Mo. Return ticket at PLN 405. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date of purchase of the ticket. Local time. Flight duration: 1 h 15 min.

17

016_KA_11_5powodow12345.indd 17

11-10-13 20:23

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

18

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 18

11-10-13 16:59

Wszyscy mówią: kocham cię!

Everybody Says I Love You

19

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 19

11-10-13 20:23

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons Widok z Łuku Tryumfalnego na plac Gwiazdy. Promienie to 12 ulic.

The view form the Arc de Triomphe on Place Charles de Gaulle.

PARYŻ TO ŚWIAT, RESZTA GLOBU TO PRZEDMIEŚCIA – NAPISAŁ PIERRE DE MARIVAUX TRZYSTA LAT TEMU. DLA TYCH, KTÓRZY KOCHAJĄ PARYŻ, TE SŁO WA SĄ AKTUA LNE I DZIŚ. / “PARIS IS THE WORLD AND THE REST OF THE EARTH IS NOTHING BUT ITS SUBURBS”, WROTE PIERRE DE MARIVAUX IN THE 18TH CENTURY. THIS STATEMENT STILL RINGS TRUE FOR ANYONE WHO LOVES PARIS.

chet

Ne wYor k

de

u Pr esid ent Ken ne

ard d e

Gren

Bou

leva

dre

art in

MONTPARNASSE M MO ONTP ONTPARN ON NT TP RNA AS SSE SS S

VICENNES

Gare de Lyon

ernSek

CMENTARZ MONTPARNASSE

rd Lefe bvre

Boul

Boule vard

ard

d Vin evar

Cours de Vincen

nes

ol Auri cent

Brune Avenue d’Italie

20 Boule vard Jourda n

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 20

St. -M

Q OGRÓD LUKSEMBURSKI

na

or

n

CMENTARZ

LLE MARAIS MARA MA AS

PÈRE-LACHAISE Ru e S t.-An Place V to des Vosges oltaire Place de Katedra la Bastille Opéra de la Place de Bastille Notre-Dame LASEK la Nation

wa

re Fau

rmai

du F Rue du Place de la République Avenue de lla Rép ubliqu Bo e Centrum ule var Pompidou d

-B i St ua

x Feli enue Av

ST-G ST-GERMAIN ST S T-GERM GER ERM MA N DE D E PRÉS PRÉS ÉS S

urbe ard Leco ir Rue de Vaug Rue ue de R la C onve ntion

Vers aille s

Av. d

Avenue Emile Zola

elle

FRANCJA

astop ol

de Se b

B ou

Boul evar d Su

Moza rt

Lag ac

he

Boul evar d Mur at

Avenu e

e

Raspail

ard on

nu Ave

Gare de LL’Est ’Est

vout Boulevard Da

dy

Paryż

Mortier

Rivo lii

La Géode

rd Bouleva

Biblioteka Nar.

Boulevard

Rue Ch

y e Clich

bes her

levar d Vict

Bd St.-M artin

Luwr Musée Musée du d’Orsay Quai Branly La Samaritaine Wieża Saint Germaine St.-G Eiffla e

o

de

B ou

les Ma

e

Gare du Nord

Galeries Lafayette

Printemps

LASEK BULOŃSKI r u me

Mandel

D Paul nue Ave

MONTMARTRE M MO NTMA T ARTRE ART A TRE E

Sacré-Cœur

R ue d

d var

r Victo

le v

Bou levar d E

nu Ave

Łuk Triumfalny

rcelles du Cou

Place de Avenu Opera Garnier Charles de Gaulle e des Cha Plac (dawniej plac Gwiazdy) mps Vendôme -Ely sées Rue de Cours Albert 1er Foch

Avenue

Av. George s

ans

vard Boule

LA A DÉFENC FENCE FEN ENCE ENCE

ue Aven

xel m

ule Bo

Avenue

Bou

Stolica Francji potrafi przybysza obezwładnić. Nadmiar atrakcji może wywołać tzw. syndrom Stendhala (notabene pisarza przez większość życia mieszkającego w Paryżu) – architektoniczne wspaniałości, muzea i zgromadzone w nich dzieła sztuki po kilku dniach intensywnego zwiedzania wywołują nie tylko obojętność, ale wręcz objawy chorobowe! Zamiast więc z przewodnikiem w ręku zaliczać kolejne atrakcje, warto ustalić własną trasę, przy siąść w kawiarnianym ogródku, na plecionym krześle, przy stoliku z marmurowym blatem, i napić się café crème? Albo puszczać łódki w basenie Ogrodu Luksemburskiego? Każda metoda będzie dobra na oswojenie tego miasta, które często trudno pokochać od pierwszego wejrzenia. Wielu mówi, że Paryż jest jak Catherine Deneuve – piękny, lecz zimny. Wszystko przez to, że w XIX w. zbu-

CMENTARZ MONTMARTRE

© EK PICTURES, NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: EK PICTURES

Boulevard

s rd ssiere leva Bou

Fla n

Szary

levar d

TEKST/BY: Piotr

n rman Boulev a rd Kelle

sk tow onia rd P leva Bou

Bo

i

a ssen d Ma u l e va r

11-10-13 16:59

XXX_

© EK PICTURES, NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: EK PICTURES

rzono całą jego średniowieczną substancję i dziś trzeba się nieźle nachodzić, by znaleźć urokliwe wąskie uliczki. W tym mniej więcej czasie rodziło się najnowocześniejsze miasto Europy – z szerokimi bulwarami (najsłynniejszy to oczywiście Champs Élysées) i układem gwiaździstych placów. Zresztą wiele współczesnych symboli stolicy Francji (jak wieża Eiffla, Opera czy bazylika Sacré-Cœur) pochodzi właśnie dopiero z XIX w., choć tak wrosły z pejzaż Paryża, że wydaje się, jakby były tam od zawsze.

Nad całością prac czuwał prefekt Sekwany, baron Haussmann, od nazwiska którego wziął nazwę typ domów charakterystycznych dla metropolii – ze sklepem czy restauracją na parterze, wielkim apartamentem na pierwszym piętrze, mieszkaniami, których me -

Śmierć średniowiecznego miasta w XIX w. opisał Victor Hugo w powieści Notre Dame de Paris .

The death of medieval Paris in the 19th C. was described by Hugo in The Hunchback of Notre-Dame .

Paris can be overwhelming for visitors – and not just first-timers.

The city’s surfeit of attractions can trigger what is known as the Stendhal syndrome (the writer spent most of his life in the French capital) – a few days of intensive sightseeing can have the effect of not only making you blasé to its many architectural wonders, museums and collections, but even positively ill.

Instead of ticking off your list of sights to see with a guidebook in hand, why not draw up your own itinerary, pull up a wicker chair at a marble-top table in a café garden and indulge in a little cafécrème… or help the children launch their boats in the pool at the Luxembourg Gardens. Whatever approach you take will make it easier to come to grips with this city that so many find difficult to love at first sight. Many people say that Paris is like Catherine Deneuve – beautiful but cold. This is probably because the entire medieval city was pulled down in the 19th century and finding a picturesque narrow street nowadays (they still exist) can take quite a bit of legwork. It was around that time that the most modern city in Europe was buit; one whose hallmarks were wide avenues (including the famous Champs-Elysees) and star-shaped public squares. Many of the symbols we inextricably associate with Paris, e.g. the Eiffel Tower, the Opera house and the Sacré Coeur Basilica, are actually 19th century additions, although they blend in with the cityscape so seamlessly, they might have been there forever. This REKLAMA

W związku z zamknięciem Restauracji Polskiej „Tradycja” przy ul. Belwederskiej zapraszamy do naszej drugiej restauracji - Restauracja Polska przy ul. Chocimskiej 7 w Warszawie, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 w w w. r e s t a u r a c j a r o z a n a . c o m . p l

XXX_KA_1111_Rozana.indd 1 018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 21

21

9/30/11 11:30:24 AM 11-10-13 16:59

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

traż maleje wraz z kolejnymi piętrami, aż po pokoje dla służby na mansardzie. Taki rodzaj budynku jest w mieście tak rozpowszechniony, że podczas spaceru po Paryżu często ma się wrażenie, że chodzi się wciąż po tych samych ulicach!

Plusem takiej zabudowy jest bez wątpienia skala nadsekwańskiej aglomeracji – w porównaniu z Londynem czy Moskwą Paryż nie przytłacza szklanymi wieżowcami. Aleje, które przerażały współ-

Moulin Rouge lepiej wygląda wieczorem. Za dnia rozczarowuje.

Moulin Rouge looks much better at night and may be a disappointment if seen in the sunlight.

massive urban renewal was overseen by Baron Haussmann, Prefect of the Seine Department. The name Haussmann has become synonymous with those façades so typical of Paris and other French cities – stores or restaurants on the ground floor, a spacious apartment on the first floor, progressively smaller flats on higher floors, and servants’ quarters in the attic. Haussmann houses are so pervasive in Paris that you often get the impression that you’ve been walking around in circles. The unquestionable advantage of this sort of urban development is the more human scale of the buildings overlooking the Seine – compared to London and Moscow, Paris has few skyscrapers and those it does have are only found in the Front du Seine and La Défense arrondissements. Paris has not only been made more hygienic, but many people have access to sunlight and traffic jams are a rare sight. The city is full of tree-lined multi-lane thoroughfares, parking places and café gardens. But if you thought that remaking the city ended with the “Haussmann revolution”, you would be very wrong. Paris experienced a development boom after World War II, largely driven by presidents who wanted to be remembered as patrons of prestigious cultural and architectural projects, as well as effective politicians. Everyone is familiar with the Centre George Pompidou in the Marais district and Valery Giscard d’Estaing’s brainchild, the Museum d’Orsay – this converted railway station now holds the world’s most famous works of impressionist art. But François Mitterand topped them all. Mitterand’s Parisian legacy includes the National Library, the La Défense district with the new Arc de Triomphe in the Champs Élysées axis, the Bastille Opera, and last but not least, the Great Louvre. It was during his term that the wings of the former royal residence were vacated by the Ministry of Finance and many of the canvasses that had been kept in warehouses were given new exhibition rooms. The pyramid in the courtyard was constructed as a much expanded main entrance with a restaurant just below it.

The concept of a gigantic indigenous art museum was born at the Louvre in early 2000. President Jacques Chirac envied the legacy of previous heads of state and six years later opened the world’s biggest indigenous art museum near the Eiffel Tower. The Musée du quai Branly (named after the street it is in) has approximately 3,500 artefacts from Africa, Asia, Oceania and the Americas in its permanent collection, while its warehouses contain ten times more works or art and everyday objects displayed during temporary exhibitions. There have been many discussions in France over whether the concept of the museum was inspired by a slightly racist urge to satisfy the west’s ethnic curiosity about other cultures. However, it is now accepted that the museum’s exhibitions are emphatically not “freak shows” and aesthetic merit is the sole

© EAST NEWS, CORBIS

Wieża domu towarowego Printemps, w tle dach Opery Garnier.

The tower of Printemps department store and the roof of the Opera Garnier in the background

22

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 22

11-10-13 16:59

1206

© EAST NEWS, CORBIS

WARTO WIEDZIEĆ / GOOD TO KNOW Wieża Eiffla w sezonie przeżywa oblężenie. Zamiast windy wybierzcie schody – co prawda nie wejdziecie na 3. piętro, tylko na 2., za to będziecie tam szybciej i... taniej! / The Eiffel Tower is stormed by tourists in peak holiday season. Instead of taking the lift take the stairs as it’s cheaper and quicker, although you can only walk as far as the 2nd floor.

Bateaux-Mouches – w ciepłe dni warto zafundować sobie rejs statkiem. / Treat yourself to a cruise in fine weather.

Targi staroci: Saint-Ouen, Porte de Vanves. / Flea markets: Saint-Ouen, Porte de Vantes. czesnych Haussmanna swoją szerokością (nawet 30 m!), okazały się bardzo praktyczne. Nie dosyć, że dzięki przebudowie życie w Paryżu stało się znacznie bardziej higieniczne, a wiele mieszkań zyskało dostęp do światła słonecznego, to dziś rzadko tworzą się tu korki. Auta mają po kilka pasów ruchu, a po bokach jest jeszcze miejsce na szpalery drzew, parking i kawiarniane ogródki.

Wielkie zmiany w mieście nie zatrzymały się jednak na „rewolucji Haussmanna”. Prawdziwe budowlane szaleństwo rozpoczęło się

Musée du quai Branly: sztuka prymitywna, ekspozycja high-tech.

Musée du quai Branly: naïve art in a high-tech exhibition environment.

criterion for selection. So what can you expect to see? Objects from the Papuan House of Spirits, items related to Siberian and Nepalese shamanism, burnt clay sculptures from 600-100 BC, and an Aztec mountain crystal skull, probably representing the god of death, Mictlantecuhtli. The art here was created by almost 70 per cent of the world’s population, despised and even intentionally destroyed for centuries, and finally appreciated by anthropologists in the late 19th century finally received the setting it deserves.

REKLAMA

Nasze hotele są

zaprojektowane na miare twojego sukcesu.

Szybkie i bezpłatne łącze internetowe dostępne dla wszystkich uczestników spotkania.* 100% gwarancji satysfakcji gości, nowoczesne rozwiązania oraz idealne lokalizacje naszych hoteli to wszystko czego potrzebujesz do udanego spotkania. Na najbliższą konferencję zapraszamy do hoteli w Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu, Warszawie i Szczecinie. Wybierz jedną z ponad 200 lokalizacji naszych hoteli w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce.

*Aby uzyskać pełną listę hoteli sprawdź www.radissonblu.com/freebroadband

00800 353 1265 radissonblu.com 120658 Ad FPP II Kaleidoscope PO (190x122).indd 1 018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 23

23

12/08/11 12.36 11-10-13 16:59

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

dopiero po II wojnie światowej, a to dzięki prezydentom, którzy chcieli zapisać się w pamięci Francuzów nie tylko jako sprawni gracze polityczni, ale też mecenasi wielkich projektów kulturalno -architektonicznych. Obecnie każdy paryżanin i turysta zna cen trum George’a Pompidou w dzielnicy Marais czy wymyślone przez Valéry’ego Giscard d’ Estaing Muzeum d’Orsay – w przerobionym dworcu kolejowym można dziś oglądać najsłynniejsze obrazy impresjonistów. Poprzedników przebił jednak François Mitterrand, który ofiarował Paryżowi Bibliotekę Narodową, dziel nicę La Défense z nowym Łukiem Tryumfalnym, Operę Bastille, a przede wszystkim – projekt Wielkiego Luwru. To za jego prezy dentury ze skrzydeł dawnego pałacu królewskiego wyprowadziło się ministerstwo finansów, wyciągnięte z magazynów obrazy zy skały nowe sale, a turyści – dzięki Piramidzie na dziedzińcu – re stauracje, butiki oraz wejście o dużo większej przepustowości.

To właśnie w Luwrze na początku 2000 r. otwarto zalążek wielkie go muzeum sztuki prymitywnej. Prezydent Jacques Chirac poza zdrościł wcześniejszym głowom państwa i 6 lat późnej otworzył niedaleko wieży Eiffla największe na świecie muzeum sztuki pry mitywnej. Stała ekspozycja Musée du quai Branly (nazwa od ulicy, przy której się znajduje) to około 3,5 tys. eksponatów z Afryki, Azji,

For liFe More than any other city, Paris has become the backdrop of, or even a hero in, countless paintings, movies, books and records.

You need go no further than Woody Allen’s latest production Midnight in Paris (by the way, the credits of this sworn New Yorker include the music comedy Everybody says I love you shot near the river Seine). For the more musically inclined, there is the Malcolm McLaren double album “Paris Paris”, blending music with recitations by Catherine Deneuve and the buzz of a Paris café. But if only the real thing will do, you will have to visit Paris yourself and work out your own way around. Any “student” route would inevitably take you down charming streets lined by bookstores and eateries, and the Latin Quarter through which runs the Boulevard SaintMichel. Admittedly, you won’t see many students there in summer and the Sorbonne, having been split into several universities, has lost much of its former splendour but you can still sense the overpowering air of intellectual ferment of 1968. You can also explore the “shopping” side of the French capital by visiting its countless boutiques and giant department stores. The grands magazins (Galeries la Fayette, Printemps, La Samaritaine) are must-see sights not only because they are shopping emporiums, but mainly for

© SIME PHOTO/FREE

Nowy łuk tryumfalny, l’Arche, zbudowano na osi Champs Élysées.

L’Arche, or the new arc de triomphe, was built on the axis of Champs Élysées.

24

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 24

11-10-13 16:59

© SIME PHOTO/FREE

Oceanii i obu Ameryk, ale magazyny mieszczą dziesięć razy więcej dzieł sztuki i przedmiotów codziennego użytku, które sukcesywnie ujrzą światło dzienne na wystawach czasowych.

Co w muzeum zobaczymy? Np. obiekty związane z papuaskim Domem Duchów czy syberyjskim i nepalskim szamanizmem, rzeźby z palonej gliny powstałe 600–100 lat p.n.e. czy aztecką czaszkę z górskiego kryształu przedstawiającą prawdopodobnie boga śmierci Mictlantecuhtli. Sztuka tworzona przez ok. 70 proc. światowej populacji, przez stulecia pogardzana, a nawet celowo niszczona, doceniona przez antropologów i malarzy dopiero pod koniec XIX w., nareszcie doczekała się właściwej oprawy!

Na całe życie Paryż, jak żadne inne miasto, stał się bohaterem lub tłem niezliczonej liczby obrazów, filmów, książek czy płyt. Fani stolicy Francji mogą wybrać się na ostatni film Woody’ego Allena O północy w Paryżu (zresztą ten zaprzysięgły nowojorczyk już kiedyś nakręcił nad Sekwaną komedię muzyczną Wszyscy mówią: kocham Cię). Ci, którzy oczekują na ekranie obrazu miasta w pigułce, powinni obejrzeć Zakochany Paryż – zbiór 20 nowel różnych reżyserów, z których każdy opisuje jedną z dzielnic miasta. Melomani mogą posłuchać jednej z dwóch płyt Malcolma McLarena Paris, Paris, gdzie z warstwą muzyczną przeplatają się recytacje Deneuve czy

iNFO O LOTacH | FLiGHT iNFO WAW–CDG 8.40–11.10, 16.15–18.45 pn.–niedz., 13.00–15.30 pn., śr.–pt., 19.55–22.25 pn., śr.–pt., niedz.

CDG–WAW 7.15–9.40 pn., wt., czw.–sb., 16.20–18.40 pn., śr.–pt., 12.00–14.20, 19.30–21.50 pn.–niedz.

Cena w obie strony – 405 zł. Taryfa First Minute łączy wszystkie loty w Europie jedną wspólną ceną. Całkowita cena biletu zakupionego na lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty.

Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Lot trwa 2 godz. 20 min–2 godz. 30 min.

WAW–CDG 8.40–11.10, 16.15–18.45 Mo.–Su. 13.00–15.30, Mo., Wed.–Fri. 19.55–22.25, Mo., Wed.–Fri., Su. CDG–WAW 7.15–9.40, Mo., Tue., Thu–Sat., 16.20–18.40 Mo., Wed.–Fri., 12.00–14.20, 19.30–21.50 Mo.–Su. Return ticket at PLN 405. In the First Minute fare all European flights are available at one price. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date of purchase of the ticket. Flight duration: 2 h 20 min–2 h 30 min.

REKLAMA

Relax.

The Cloud is Working.

POCZUCIE KOMFORTU dla ŚWIATA BIZNESU. Wirtualizacja przesuwa problemy IT z firmy na dostawcę usługi. Codzienne kłopoty, angażujące pracowników na długie godziny, są eliminowane zanim się jeszcze pojawią. Działania rutynowe są zautomatyzowane. Spadki wydajności spowodowane awariami zostają znacznie ograniczone.

Stres wywołany problemami technicznymi zmniejsza się. Efektywność rośnie. Zapewnienie komfortu pracy to jeden z wielu sposobów, w jaki Chmura pracuje dla świata biznesu.

Dowiedz się więcej o Hostingu Wirtualnym GTS na GTSworkingworld.com

for the WORKING WORLD

25

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 25

11-10-13 20:23

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

odgłosy z paryskiej kawiarni. Ci jednak, którym nie wystarczają namiastki, muszą wybrać się do Paryża osobiście i wytyczyć tam swój własny szlak.

Trasa „studencka” wiodłaby urokliwymi uliczkami Dzielnicy Łaciń skiej oraz jej kręgosłupem – pełnym księgarni i knajpek bulwarem Saint-Michel. Choć w wakacje nie spotkacie tu za wielu studen tów, a i Sorbona, od kiedy podzielono ją na kilka uniwersytetów, straciła swój dawny nimb, to nadal czuje się tu powiew intelektu alnego fermentu z 1968 r.

Można zwiedzać stolicę Francji shoppingowo, w licznych butikach (odzież na rue Saint-Honoré, biżuteria na place Vendôme) oraz wielkich domach towarowych. Grands magasins (Galeries Lafayet-

their magnificent 19th century “commercial” architecture. But there is still much more to see in Paris. The picturesque Canal St. Martin will take you to La Vilette where the young can experiment at the science centre and the not so young can see a film at La Géode – a cinema housed in a spherical building. And then there is the Opéra Garnier whose basements are haunted by the famous phantom, the opera in Bastille Square, and a nearby old flyover that has been converted into a park. And don’t forget the Bois de Boulogne and the Bois de Vincennes with its fairytale castle and the unique Picasso Museum and probably the most beautiful square in Paris – Place des Vosges and and Bercy Arena where there is bound to be a concert whenever there are no sporting events and historic railway stations like Gare du Nord, Gare de Lyon and Gare de l’Est… and... we could go on forever. To say that a weekend or even a week is not enough time to explore Paris is an understatement. Often, not even a lifetime is long enough to come to grips with this city. ☐

© NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK, BEW

Najpiękniejsza paryżanka, Mona Liza, to bohaterka wielu pamiątek.

The most beautiful Parisian, the Mona Lisa, is a hit at souvenir shops.

Katedra Notre Dame na wyspie Cité – serce Paryża.

The Notre-Dame Cathedral on Cité island is the heart of Paris.

WARTO ZOBACZYĆ / MORE TO SEE

Intelektualistom polecamy spacer bulwarem Saint-Germain i wizytę w ulubionych kawiarniach Jeana-Paula Sartre’a i Simone de Beauvoir – Les Deux Magots oraz Café de Flore. / Intellectuals should go for a stroll along the Saint-Germain boulevard and stop for coffee and croissants at Jean-Paul Sartre and Simone de Beauvoir’s favourite haunts – Les Deux Magots oraz Café de Flore.

Wielbiciele historii na pewno odwiedzą cmentarz Père-Lachaise. Nie mniej ciekawe, za to mniej oblegane przez turystów, są dwie inne zabytkowe nekropolie: Montparnasse i Montmartre. / Fans of famous people should plan a trip to the Père-Lachaise cemetery. Two other old burial grounds: Montparnasse and Montmartre, are equally interesting and less crowded.

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Miłośnicy średniowiecza powinni zwiedzić Muzeum Wieków Średnich w XIII-wiecznym opactwie Cluny, gdzie wisi najsłynniejsza tapiseria świata Dama z jednorożcem. Gdy macie sporo czasu, wybierzcie się też do podparyskiego Saint-Denis, by zobaczyć gotycką bazylikę o tej samej nazwie z grobami francuskich królów. / Those interested in the Middle Ages should visit the National Museum of the Middle Ages in the 13th century town of Cluny which boasts having the most famous tapestry in the world “The Lady and the Unicorn”. If you are not short on time visit Saint-Denis near Paris to see a Gothic church with the tombs of French kings.

26

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 26

11-10-13 20:23

Broad Horizons

te, Printemps, La Samaritaine – ten ostatni obecnie w remon cie) warto odwiedzić nie tylko dla zakupów, ale też, by obej rzeć wspaniałą XIX-wieczną architekturę „handlową”.

A przecież to nie wszystko. Jest jeszcze urokliwy Canal St. Mar tin, który zaprowadzi nas do La Villette, gdzie młodsi mogą poeksperymentować w centrum naukowym, a starsi obejrzeć film w La Géode – sferycznym kinie w kształcie kuli. Jest jesz cze Opera Garnier, w podziemiach której mieszka upiór, i ope ra na placu Bastylii, niedaleko której stary wiadukt kolejowy przerobiono na... park. A Laski Buloński i Vincennes z bajko wym zamkiem? A stadion Bercy, gdzie zawsze dzieje się coś ciekawego: jak nie wydarzenie sportowe, to koncert? A zabyt kowe dworce: Północny, Lyoński, Wschodni? A metro z secesyjnymi wejściami, które często wyjeżdża spod ziemi i biegnie po żeliwnych wiaduktach, z których łatwo obserwować życie ulicy? A dzielnica Le Marais pełna małych sklepików z koszer nym jedzeniem, zjawiskowym muzeum Picassa i najpiękniej szym chyba placem Paryża – place des Voges? A... – taką wy liczankę można by ciągnąć w nieskończoność. Bo weekend czy tydzień to za mało, by poznać Paryż. Na to trzeba życia. ☐

REKLAMA

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

© NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK, BEW

SZEROKIE HORYZONTY

27

018_KA_11_Szerokie horyzonty12345.indd 27

11-10-13 17:00

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

Miasto nieustającej imprezy

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Where the Party Never Ends

28

028_KA_11_Moje miejsca12345.indd 28

11-10-13 16:52

TUTAJ KAŻDY, NAWET DOROSŁY, MOŻE ZNOWU POCZUĆ SIĘ DZIECKIEM. TO MIASTO JEST JAK WIELKA KRAINA ZABAWEK – PRZEKONUJE PIOTR RUBIK, KOMPOZYTOR, MUZYK, KTÓRY Z PODRÓŻY PO ŚWIECIE CZERPIE ARTYSTYCZNE INSPIRACJE. / “EVERYONE, EVEN ADULTS, CAN CONNECT WITH THEIR INNER CHILD HERE. THIS CITY RESEMBLES A GIANT TOYLAND”, ARGUES PIOTR RUBIK, A COMPOSER AND MUSICIAN FOR WHOM TRAVELLING AROUND THE WORLD IS A SOURCE OF ARTISTIC INSPIRATION. Rigamonti

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY: Magdalena

29

028_KA_11_Moje miejsca12345.indd 29

11-10-13 16:52

My Favourite Haunts

Najnowszy krążek Rubika Opisanie świata ukaże się już w listopadzie, a artysta przekonuje, że zabierze słuchaczy w niezwykłą, pełną uczuć podróż. Nas zabrał do Las Vegas. Na cztery dni. – Tyle w zupełności wystarczy, by poczuć klimat tego miasta. Myślę, że dłuższe wizyty mogą być trudne do zniesienia, bo ileż można się bawić? – pyta retorycznie i namawia, by pierwszy raz do tego miasta wjeżdżać nocą. – Jedzie się przez prawdziwą pustynię, głęboka ciemność i nagle z daleka widać pulsującą świetlną łunę – wygląda jak wielka dyskoteka, nieustająca impreza. Zresztą z bliska w zasadzie nic się nie zmienia. Tam zabawa na najwyższych obrotach trwa okrągłą dobę. Vegas jest jak wielki lunapark, z gwarem, głośną muzyką i roześmianymi ludźmi. I jeśli ktoś ma ochotę, to bawić się może bez przerwy – zachwala.

Sam do miasta hazardu wybrał się z żoną i małą córeczką. Bo tam nikomu nie przeszkadza obecność dzieci. To tylko w Europie Las Vegas przez wielu ludzi identyfikowane jest z siedliskiem rozpusty i ciemnych interesów. W Stanach jest synonimem rozrywki i zabawy dla całych rodzin. I choć do kasyn dzieci się nie zaprasza, mia-

Rien ne va plus, czyli przyjemność wydawania.

Rien ne va plus, or the pleasure of spending money.

Rubik’s latest album Opisanie świata will be released in November, and the artist has promised to take his fans on a unique and exciting journey. Such as Las Vegas, for instance, where he took us. For four days. “That’s enough time to soak up the ambience of the city. I think it might become unbearable if you stay longer than that, because how long can you party?” he asks rhetorically, encouraging us to catch the first glimpse of the city at night.

“You drive across a genuine desert where nothing is happening, in complete darkness, and from a distance you notice a bright pulsating glow – it resembles a giant disco, a never-ending party.

And as you get closer, you get the same impression. A party in full swing continues around the clock. Las Vegas is like a giant funfair, with bustle and hum, loud music and smiling people.

And if you can party non-stop if you want”, he adds.

Rubik has visited this gambling city with his wife and infant daughter. Because no one minds having children around. It’s only in Europe that Las Vegas is perceived as a hotbed of debauchery and shady business. In the US, it is the epitome of entertainment and fun for the whole family. And although children are not welcome at casinos, the city provides them with so many attractions that they can easily wait for adulthood before they start gambling. Adults visiting Las Vegas are instructed about the relevant regulations, including the one that bars minors from the gaming rooms. “And I can tell you that everyone complies with it. Families with children stroll through casinos, but never stop (laughs). The law comes first in Las Vegas, which makes me feel very safe. There are plenty of amenities for parents with infants in buggies, and every now and then you see baby care rooms. It’s also important that wheelchairs have easy access everywhere in Las Vegas.”

I ask Rubik whether he has ever gambled and, if so, whether he won or lost, but he bursts out laughing: “I’m not a gambler, so I felt very safe there. Naturally, I blew some petty cash on roulette and Black Jack and had a really great time losing it. There are kilometres of casinos in Las Vegas, so if you want to gamble and have the means to do so, it’s the best place on earth”, he says.

What grabbed Rubik’s attention was not the gaming machines, but the imposing stores and hotels. By comparison, Warsaw’s Palace of Science and Culture looks like a log cabin.

Rubik recommends one of the awesome hotels lining the main street of the city – Las Vegas Boulevard. The musician has some good news for us: Las Vegas hotels, even the most famous ones, are relatively cheap. A room at the plush Wynn Hotel costs approx, USD 160 per night. ”We only stayed there four days but we wanted to stay in different hotels so see what they are really like”, Rubik says. “We first checked in to Caesars Palace where the

Mamma mia! – zakrzyknie od nadmiaru atrakcji nie tylko gość z Włoch.

Mamma mia! –is what all not just Italians will want to shout out in Vegas.

© EK PICTURES, BEW, AGENCE VU/AGENCJA GAZETA; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: 4 CORNERS/FREE

MOJE MIEJSCA

30

028_KA_11_Moje miejsca12345.indd 30

11-10-13 16:53

© EK PICTURES, BEW, AGENCE VU/AGENCJA GAZETA; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: 4 CORNERS/FREE

Stroje plażowe z lat 50. mogą mylić. To festiwal Viva Las Vegas 2011.

The 1950s-style swimsuits may be misleading, it’s 2011 and this is the Viva Las Vegas festival.

sto oferuje im tyle atrakcji, że na gry hazardowe mogą spokojnie poczekać do osiągnięcia pełnoletności. Dorośli odwiedzający Las Vegas są instruowani o obowiązujących zasadach, jak choćby tej, że osoby niepełnoletnie nie mogą się zatrzymywać przy miejscach gry. – I proszę sobie wyobrazić, że wszyscy tego przepisu przestrzegają. Rodzicie z dziećmi przechadzają się po kasynach, ale nigdy się nie zatrzymują (śmiech). Tam prawo jest najważniejsze i może dlatego czuję się tam bardzo bezpiecznie. Wszystko też jest przystosowane dla rodziców z małymi dziećmi w wózkach, na każdym kroku są pokoje do przewijania pociech. Ważne też, że niepełnosprawni na wózkach inwalidzkich mogą bez problemów dotrzeć w każdy zakątek Las Vegas.

Podpytuję Piotra Rubika, czy zagrał, przegrał, a może coś wygrał, ale muzyk ucina ze śmiechem: – Nie jestem hazardzistą, więc czułem się tam bezpiecznie. Miałem oczywiście przeznaczoną niewielką kwotę, którą mógłbym przegrać w ruletkę i Black Jacka i z przyjemnością ją przegrałem. Tam kasyna ciągną się kilometrami, więc jeśli ktoś chce grać i ma do tego możliwości, to jest do tego najlepsze miejsce na ziemi – mówi. Jednak bardziej niż automaty do gry interesowały go sklepy czy monumentalne hotele,

W Las Vegas chodzi o to, żeby się zrelaksować. Tam wszystko jest po to, by ludziom było przyjemnie.

Because you should just relax and let yourself be entertained in Las Vegas. Everything there has been made for your enjoyment.

The Hangover was shot. The ancient Roman styling is very impressive. By the way, every hotel has a different theme. Obviously, Treasure Island speaks for itself. The Venetian has over 7,000 rooms, houses the Wax Figures Museum and looks for all the world like Venice. “I do realise that everything is tacky and kitsch. But if you can rid yourself of that European notion that everything has to be genuine and original, you will have won-

31

028_KA_11_Moje miejsca12345.indd 31

11-10-13 16:53

My Favourite Haunts

Jeśli ślub, to tylko w LV, do tego z Elvisem Presleyem jako drużbą.

If you plan to marry, do it in Las Vegas with Elvis Presley as best man.

W centrum popływamy gondolą, ale to przedmieścia są jak Wenecja.

You can ride a gondola downtown but it’s the suburbs that look like Venice.

przy których warszawski Pałac Kultury i Nauki wygląda jak chatka na kurzej łapce. Muzyk ma dla nas dobrą wiadomość: hotele w Las Vegas, nawet te najsłynniejsze, są relatywnie tanie. Pokój w hotelu Wynn, zaliczanym do najwyższej półki, kosztuje ok. 160 dol. za dobę. – Byliśmy tam tylko cztery dni, ale mieszkaliśmy w dwóch hotelach – po to, żeby zobaczyć je od środka, pożyć ich życiem, poczuć panujący tam klimat. Najpierw zameldowaliśmy się w Ceasars Palace, w którym kręcono głośny fi lm Kac Vegas. Robi ogromne wrażenie, bo wystylizowany jest na starożytny Rzym – wyjaśnia. Zresztą każdy hotel to jest oddzielny temat. Treasure Island to wariacja na temat wyspy skarbów. The Venetian liczy ponad siedem tysięcy pokoi, ma Muzeum Figur Woskowych i wygląda jak Wenecja. Można tu nawet popływać gondolą. Luxor natomiast to starożytny Egipt z piramidą wysokości 106 m i repliką grobowca Tutanchamona. – Mam świadomość, że to jest zabawkowe, kiczowate.

Jednak wystarczy odrzucić europej-

skie myślenie, że wszystko musi być prawdziwe, oryginalne, a będziemy się świetnie bawić – tłumaczy i dodaje: – Mimo że mam 42 lata, w tym mieście poczułem się jak mały chłopiec w krainie wielkich zabawek. Największe wrażenie zrobił na mnie wspaniały pokaz fontann przed hotelem Bellaggio, w którym kręcono Ocean’s Eleven…

Fontannę zaprojektowano na sztucznym jeziorze liczącym, bagatela, osiem hektarów. Co pół godziny strumienie wody „występują” w rytm znanych piosenek, m.in. Céline Dion czy Franka Sinatry.

Po zmroku efekt tych „tańców” wzbogacony jest przez świetlne iluminacje. Rubik zachęca, by sprawdzić repertuar hotelowych sal koncertowych, w których prawie codziennie występują największe gwiazdy światowej muzyki. – Wiem, że Las Vegas zostało stworzone, by zostawić tam jak najwięcej pieniędzy. Jednak te pieniądze wydaje się z przyjemnością, jak nigdzie na świecie. ˜

PIOTR RUBIK Polski muzyk, kompozytor (42 l.). Największą popularność przyniosły mu utwory Tu es Petrus czy Psałterz wrześniowy łączące elementy muzyki oratoryjnej z aranżacjami pop. 8 listopada do sklepów trafiła jego nowa płyta Opisanie świata, na której twórca do orkiestry symfonicznej i fortepianu dołączył gitarę elektryczną oraz perkusję. / Polish musician and composer (42). His greatest musical success were the songs “Tu es Petrus” and “Psałterz wrześniowy” combining oratorical and popular music. His new record Opisanie świata on which the artist has added the electric guitar and the drums to his set of instruments will be out ins tores on 8 November.

derful time”, he explains and adds, “I’m 42 years old, but I felt like a little boy in a land of giant toys. I was most impressed by the magnificent fountain show in front of Bellaggio Hotel, which was the location for Ocean’s Eleven.

The fountain was designed on an artificial lake spanning an impressive eight hectares. Streams of water “perform” to the rhythm of Celine Dion and Frank Sinatra every thirty minutes.

After dark, illumination takes the water feature to another dimension. Rubik encourages us to review the event schedules at hotel concert rooms as the biggest names in music appear almost every day. “I know that Las Vegas was built to rake in as much money as possible, but it’s also a place where you can enjoy spending it like nowhere else in the world. ˜

© EK PICTURES, BEW, MAKSYMILIAN RIGAMONTI

MOJE MIEJSCA

32

028_KA_11_Moje miejsca12345.indd 32

11-10-14 13:19

POLSKIE REGIONY

Polish Regions

Gród, co trwa

The City That Lives On

RZADKO KTÓRY TURYSTA ZMIERZAJĄCY Z WARSZAWY NAD MORZE ZATRZYMUJE SIĘ W PŁOCKU. A SZKODA, BO TO ZDECYDOWANIE JEDNO Z NAJCIEKAWSZYCH I NAJWAŻNIEJSZYCH MIAST MAZOWSZA. / PEOPLE RARELY STOP IN PŁOCK ON THEIR WAY TO THE COAST FROM WARSAW. THIS IS A PITY AS PŁOCK IS ONE OF THE MOST IMPORTANT AND FASCINATING CITIES IN MAZOVIA. Marcin Cichoński

Oryginał Drzwi Płockich znajduje się w Rosji. W Płocku obejrzymy ich kopię.

The original Doors of Płock is in Russia. Płock only has a replica.

The Polish sovereign once resided in Płock and key decisions concerning the state used to be taken here. The magnificent cathedral, where the sarcophagi of Princes Władysław Herman and Bolesław the Wrymouth are kept, is a reminder of those days, viz. the turn of the 12th century. But the city boasts a much longer history. Archaeological excavations reveal that Wzgórze Tumskie (Tumskie Hill) used to be one of the most prominent pre-Christian places of worship in Mazovia. The influences of pre-Christian religions were so pervasive that in the 15th century Płock found itself at the epicentre of a pagan rebellion and a short-lived secession that was bloodily suppressed.

Płock was given its next break after the war when a huge oil refinery was built here. The city was a crucial point on the “Friendship” oil pipeline, one of the flagship investments of the former Comecon states. Building one of the biggest crude oil processing centres in Europe was never going to be a hit with tourists, but oil breathed new life into Płock and made it one of the most beautiful cities in Mazovia.

No matter how you approach the city, you will be in the centre of town in a few minutes. Leave your car in one of

© MARZENA HMIELEWICZ,

TEKST/BY:

34

034_KA_11_Regiony12345.indd 34

11-10-13 20:25

© MARZENA HMIELEWICZ,

Katedra z elementami z XII w., pięknie iluminowana w nocy.

The Płock cathedral beautifully illuminated at night.

35

034_KA_11_Regiony12345.indd 35

11-10-13 17:12

POLSKIE REGIONY

Polish Regions Malownicze rozlewiska Narwi. Na str. 40 cerkiew w Puchłach. amfiteatr wtopiony w skarpę, tle page molo40 nathe pylonach.

The picturesque backwater of the Narwia river.wOn The Płock amphitheatre and the pier supported on pylons.

Orthodox Church of Puchły.

Stary rynek z klasycystycznym ratuszem z XiX w.

Old Town Square with a classisist 19 th century town hall.

the main streets (Bielska, Kobylińskiego, Jachowicza) and take a stroll down to the Vistula river, passing through the picturesque old town as you go. The best times to visit the renovated Old Market Square are around noon and after 6 pm – this is when the bugler, in full dress uniform, plays his call from the tower of the monumental city hall.

During major events, the people of Płock sing, “Płock, our town atop Cathedral Hill /Our town, you mount the guard. Overlooking the Vistula, you live on”, which clearly point up the historical and geopolitical importance of the city.

WarM cliMate, WarM WelcoMe Having the lowest precipitation rate of all Polish cities definitely makes Płock tourist-friendly. Its many hotels and restaurants are proof positive that visitors are well catered for and made to feel welcome. And being the third big-

© DR, MARZENA HMIELEWICZ

Był czas, gdy w Płocku rezydowali polscy władcy i gdy właśnie tutaj podejmowano naj ważniejsze decyzje o losach kraju. Po tamtych czasach – przełomie XI i XII w. – w mieście pozostała wspaniała bazylika katedralna, w której do dziś znajdują się sarkofagi książąt Wła dysława Hermana i Bolesława Krzywoustego. Jednak historia tego miasta jest zdecydowa nie dłuższa. Badania archeologów wykazały bowiem, że Wzgórze Tumskie było jednym z najważniejszych na Mazowszu ośrodków kultu dawnych bóstw. Wpływy przedchrześci jańskich religii były tak silne, że Płock w XI w. stał się nawet głównym ośrodkiem pogańskie go buntu, a nawet krótkiej, krwawo stłumionej secesji. Drugą wielką szansę od historii Płock dostał po wojnie, gdy zbudowano tu wielką rafinerię. Zakład był kluczowym punk -

36

034_KA_11_Regiony12345.indd 36

11-10-14 10:49

UmW

St.

Króle wie ck

ka Pie

J.K a lsk Stary . Kw B ie S i Ma R Rynek atka ł ac ho G ws rodz kie k go a alna Teatr

H. S

moloo W IS

Katedraa Ł

oleg

ialn a

Muzeum Diecezjalne D

WZGÓRZE TUMSKIE A

ow a Most

Warszawa

przystań Amfiteatr ppr jjachtowa ja

icza

Muzeum Mazowieckie K

a

Płock

rsk

R

yb a ki

ienk iew

ka

go

a

Jacho wicza

Nowy Rynek

B ie lska

Świątynia Miłosierdzia i Miłości

200 m

Tum s

Nowow iejski ego

a ńsk e Zdu iel ki W erza

Ciepły klimat, Ciepłe przyjęCie Ze względu na klimat – a konkretnie najniższą sumę opadów z dużych polskich miast – Płock jest zdecydowanie przyjazny turystom. Infrastruktura – liczne hotele i restauracje – to najlepszy dowód na to, że o przyjezdnych myśli się tu dużo i ciepło. Choć jest trzecią co do wielkości metropolią Mazowsza, to pozostaje miejscem nieco sennym i w pozytywnym tego słowa znaczeniu prowincjonalnym – można tu swobodnie poruszać się po centrum, unikając wielkomiejskiego zgiełku. Tym łatwiej zobaczyć wszystkie najważniejsze płockie zabytki. A jest co oglądać. Zachwycić może nawet nie taka stara, bo pochodząca z początku XX w., świątynia Miłosierdzia i Miłości. Wybudowana w stylu angielskiego neo-

gest city in Mazovia has not deprived it of its sleepy vibe. We mean this in the positive “provincial ” sense of the word – you can leisurely stroll through the heart of the city without being caught up in the usual big city hubbub. All the eminent historical monuments of Płock are right at your fingertips. And there is

imi Ka z

tem na szlaku jednego z najważniejszych przedsięwzięć państw RWPG – rurociągu Przyjaźń. I choć industrialny wygląd jednego z największych w Europie ośrodków przerobu ropy naftowej nie budzi u turystów szczególnych wzruszeń, to dzięki naftowemu biznesowi Płock znów rozkwitł i stał się jednym z najpiękniejszych miast Mazowsza.

Z któregokolwiek kierunku by się do niego wjeżdżało, po kilku minutach znajdziemy się w ścisłym centrum. Samochód warto zostawić przy jednej z głównych ulic (Bielskiej, Kobylińskiego, Jachowicza) i stąd spacerkiem ruszyć w stronę Wisły. W ten sposób na pewno trafimy na piękną starówkę. Na odnowiony elegancki Stary Rynek warto przyjść koło południa lub o godz. 18.00 – wtedy to z wieży monumentalnego ratusza hejnalista ubrany w paradny mundur odgrywa hejnał. Podczas ważnych uroczystości dodatkowo mieszkańcy śpiewają słowa Płock, grodzie nasz z Tumskich Wzgórz, / trzymasz straż, grodzie nasz. / Patrząc w Wisły toń, ty trwasz, ty trwasz, które dobitnie pokazują zarówno historyczne, jak i geopolityczne znaczenie miasta.

Ry ba ki

© DR, MARZENA HMIELEWICZ

REKLAMA

37

034_KA_11_Regiony12345.indd 37 UmWawa11_K_3.10.indd 1

11-10-13 17:13 10/3/11 2:33:00 PM

POLSKIE REGIONY

Polish Regions

gotyku jest najważniejszym kościołem mariawitów w Polsce. Kolosalne wrażenie robi też gotycki zamek książąt mazowieckich. Ponieważ zbudowano go na miejscu romańskich budynków z XII i XIII w., w ścianach można dostrzec fragmenty starych murów. Niepodobna ominąć także Muzeum Mazowieckiego. Odnowiona kamienica przy ul. Tumskiej 8 mieści największą w kraju ekspozycję sztuki secesyjnej. Autorzy wystawy nie zamknęli obiektów w szklanych gablotach, lecz stworzyli w stylu art nouveau kilka w pełni wyposażonych pomieszczeń, które wyglądają, jakby ich mieszkańcy opuścili je zaledwie przed chwilą.

WIsły toń Dziś Płock otwiera się na rozrywkę i turystykę. Bardzo aktywnie zagospodarowywane są brzegi Wisły. Od sześciu lat co lipiec na plaży odbywa się znany festiwal muzyki elektronicznej Audioriver. Ogromne wrażenie robi wtopiony w nadrzeczną skarpę amfiteatr,

Warto odwiedzić Muzeum Diecezjalne, które posiada zbiór ponad stu pasów kontuszowych przechowywanych w specjalnej szafie.

When in Płock visit the Diocesan Museum which has a collection of Polish noblemen’s sashes stored in a special cabinet.

no shortage of places to visit. For starters, there is the early 20 th century Temple of Mercy and Charity. Built in the English Gothic Revival style it is the most important Mariavite church in Poland. Equally impressive is the Gothic castle of the Mazovian dukes founded

by Casimir the Great. The building was erected on the site of two 12th and 13th century Romanesque temples and its walls feature “built in” fragments of the old walls.

Another must-see in the city is the Mazovian Museum of Płock. The massive renovated tenement house at 8 Tumska St houses the biggest art nouveau collection in Poland. The creators of the exhibition have eschewed the done to death norm of locking art away in glass cabinets. Instead, they have recreated several fully furnished rooms in Art Nouveau style which almost look as if they were still lived in. The museum always has a number of temporary exhibitions on show.

© MARZENA HMIELEWICZ

Makieta Płocka z przełomu XVIII i XIX w. w Muzeum Mazowieckim.

The model of Płock at the turn of the 18th and 19th centuries at Mazovian Museum.

38

034_KA_11_Regiony12345.indd 38

11-10-13 20:25

Eko-Park Grazioso prasa 190x249.ai

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

10/12/11

4:19:27 PM

Polish Regions

W Muzeum Mazowieckim wiernie zrekonstruowano secesyjne wnętrza mieszczańskie.

In the Mazovian Museum of Płock art nouveau style interiors have been beautifully reconstructed.

w którym koncertują najważniejsi polscy wykonawcy. Jedną z najbardziej fascynujących budowli jest mierzące 358 m, wchodzące łukiem w głąb Wisły molo. Wstęp na nie przez cały rok jest bezpłatny. Często zwiedzają je studenci architektury, by podziwiać jego nie zwykłą, opartą na 20 pylonach konstrukcję. Stąd można podziwiać nie tylko panoramę miasta i piękno jednej z ostatnich wielkich dzikich rzek w Europie. Nieopodal mieszczą się port rzeczny oraz przystań jachtowa. Ta ostatnia ma być w najbliższych latach intensywnie rozwijana. Po drugiej stronie rzeki rozciąga się Puszcza i Pojezierze Gostynińskie – ulubione miejsce odpoczynku płocczan. Wystarczy 20 min jazdy na rowerze, by móc wykąpać się w pierwszym z jeziorek, a ponad pół godziny, by dotrzeć do jezior Łąckiego Dużego i Małego.

Wracając do miasta, warto poszukać rarytasów wśród miejscowej gastronomii. Płock jest miastem, który posiada aż dwa browary restauracyjne, o czym mało kto wie. Pierwszy po łożony jest przy Hotelu Płock i ma w stałej ofercie piwa jasne, ciemne oraz smakowe. To ostatnie, w zależności od sezonu, może być miodowe, pszeniczne albo wiśniowe. Z kolei Browar Tumski przy Starym Rynku to typowa klimatyczna piwnica. Pasjonatów piwa ucieszą tak rzadko dostępne w Polsce smaki jak stout (rodzaj portera) czy marcowe (mocne piwo sezonowe dolnej fermentacji typu lager). W obydwu lokalach bez obaw możemy próbować wszystkich dań – kucharze doskonale znają się na swoim fachu. ☐

Płock znany jest w kraju głównie z petrochemii.

Niesłusznie – ma wspaniałe Stare Miasto!

Płock is most known for its oil refinery. But it has an amazing Old Town few are aware of.

The depThs of The VisTula Today, Płock has opened itself up to entertainment and tourism and there are a lot of new developments along the banks of the Vistula. For the past six years, the local beach has been the venue of the celebrated Audioriver electro music festival which takes place in July. The line-up is always exciting and the turnout never fails. Seamlessly blending in to the river escarpment, the Płock amphitheatre makes an unforgettable impression and every major star in Poland has performed here.

One of the most fascinating structures in the city is the 358-metre pier, which cuts a swath into the Vistula River. Admission is free all year round. Architecture students often come here to examine its unique structure, which is supported by twenty pylons. The pier is an excellent vantage point from which to see the city skyline and admire the beauty of one of the last untamed rivers in Europe. A river harbour and a marina (slated for extensive redevelopment in the near future) are located nearby.

Gostynińska Forest a and the Lake District stretch out on the other side of the river. This is the most popular recreational area in Płock. A 20-minute bike ride will take you to one of the nearby lakes and 30 minutes will get you to Łącki Duże and Małe Lakes.

Once you get back to town, you simply must try the local food and local beverages. Few people realise that Płock is home to two restaurant breweries. One of them is right next to the Hotel Płock and has light beer, ale and flavoured beers. Depending on season, these last can be honey, wheat or cherry flavoured. Browar Tumski in the Old Town Square is a classic climatic cellar. Beer enthusiasts can treat themselves to such hard to find rarities in Poland as stout (a type of porter) or märzen (strong lagertype seasonal bottom-fermenting beer).

Don’t be afraid to experiment – the local chefs know their business. ☐

© MARZENA HMIELEWICZ, M.P.

POLSKIE REGIONY

40

034_KA_11_Regiony12345.indd 40

11-10-14 13:21

ADVERTORIAL

Now and Then on the Vistula River Płock is best viewed from across the Vistula. The Old Town is situated atop a high escarpment and the city’s many centuries of having been the capital of Mazovia Region are still very much in evidence. The buildings on Tumskie Hill, including the monumental towers of Płock Mazovian Dukes Castle and Płock cathedral, which dates back to the turn of the 12th century, loom above the lush greenery. Inside the cathedral, you can see a replica of the famous mid-12th century Płock doors and the Royal Chapel. The remains of the Polish kings Władysław I Herman and Bolesław III Wrymouth are buried in its cellars, along with many Mazovian dukes.

However, there is more to the Vistula valley than history. For six years now, the local river beach has been hosting the famous Audioriver electronic music festival. Many of Poland’s greatest electronic musicians have performed here. The amphitheatre, which is built into the river embankment, makes quite an impression on visitors and locals alike. One of the most intriguing buildings in the city is the 358-metre pier arching into the Vistula. The pier is a beautiful albeit unusual structure supported by 20 pylons. It gives a wonderful view of the city and you can enjoy the beauty of one of the last rivers in Europe which banks are unregulated. There is a river port and yacht marina nearby. The marina has been slated for extensive redevelopment over the next few years.

The two sides of the river are connected by a road and rail bridge built in 1938 (and illuminated in the yellow, red and blue of the city flag at night), and the 2007 Solidarity Bridge, supported by two 65-metre pylons.

Płock City Hall

Art Nouveau Comes Alive

© MARZENA HMIELEWICZ, M.P.

Be sure to visit The Mazovian Museum in Płock. This houses the largest collection of Art Nouveau in Poland. In addition to paintings and sculptures, there are numerous exhibits of period furniture, textiles and other artefacts. Interestingly, the exhibits are displayed in fully furnished rooms decked out in Art Nouveau style. The interior gives the impression of having just been vacated.

We can recommend also the Jerzy Szaniawski Dramatyczny Theatre for your evening. The building was renovated 4 years ago, thanks to funds from the Mazovian Local Government, so you might be taken aback by its bold glass-paned structure.

The theatre has something for both children (Pinocchio) and adults (Molière’s The Bourgeois Gentleman).

www.mazovia.pl

The Amphitheatre in Płock

034_KA_11_Regiony12345.indd 41

11-10-14 11:45

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Wino biało-czerwone

White and Red Wine

CZAS PRZEGNAĆ PRE CZ STEREOTYP DEGUSTOWANY CH ONGIŚ KWAŚNYCH TRUNKÓW. DZIŚ POLSKIE WINO JEST GODNE KUBKÓW SMAKOWYCH BARDZIEJ WYMAGAJĄCYCH KONESERÓW. / TIME TO CAST OFF OUR SOUR WINE STEREOTYPES. POLISH WINES CAN NOW DELIGHT EVEN THE MOST DISCERNING CONNOISSEURS Zofia Kwiecińska

Winnica Golesz w Podkarpackiem.

The Golesz Vineyard in the Podkarpackie province.

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

TEKST/BY:

42

042_KA_11_Polskie przebojewina12345.indd 42

11-10-13 17:15

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

43

042_KA_11_Polskie przebojewina12345.indd 43

11-10-13 17:15

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Najlepsze białe wino 2007 r. powstało tu, pod Suwałkami.

The best wine of the year 2007 was made here near Suwałki.

Wino można robić nawet na zimnej północy.

Wine can be produced even in the cold north.

Produkcja przyzwoitego wina gronowe go to w Polsce zadanie dla nałogowych pionierów. Najpierw trzeba wziąć się za bary z klimatem. Na naszej półkuli liczące się winnice leżą między 30. a 50. równo leżnikiem: francuskie, portugalskie, nie mieckie, czeskie czy amerykańskie. Nawet kanadyjskie, gdzie na niewielką skalę produkuje się wina z kiści zmrożonych na

Producing a decent wine in Poland is a real challenge. First, you have to wrestle with the climate. All the notable vineyards in our hemisphere are located between the 30 th and the 50 th parallels. All the French, Portuguese, German, Czech and American wineries fit into this zone as do even those Canadian ones that produce wines on a small scale from bunches chilled to the bone. The British ones too, although Cornwall and the area around Eastbourne, where you will find most of them, have such a mild climate that even palm trees grow there. Still, our local wines are not exactly taking palates by storm. Polish plantations are the only ones to go beyond the 50th parallel, save for a handful of vineyards around Leeds. But have you ever heard of Leeds wine?

© FORUM (3); NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: ADAM BRZOZA

Roman Myśliwiec nalewa własne wino już 30 lat.

Roman Myśliwiec has been drinking his own wine for 30 years now.

44

042_KA_11_Polskie przebojewina12345.indd 44

11-10-13 17:15

But climate is the least of our worries. Our biggest problem is tradition, or rather lack thereof. Poland was indeed once a wine-producing country, but that was centuries ago. Almost four hundred years of non-production have taken their toll.

Those who took it upon themselves to reintroduce winemaking to Poland in the late 20 th century did not have the benefit of any knowledge handed down from generation to generation – they had to learn everything from scratch and only had their own mistakes to learn from. Take Polish winemaking trailblazer, Roman Myśliwiec, who has been carrying on his oenological experimentation for almost 30 years.

It is only recently that he has had any success.

If your grapevines escape being ravaged by frost and you manage to squeeze a decent drop out of them, the next gauntlet to pick up is trying to sell your wine. Polish vineyards are the province of the hobbyist; volume production is out of question. And on top of that, the legal barriers are almost insurmountable. The upshot of all this is that Polish wines are only available from upmarket stores at steep prices. But if you make the decision to splurge, you can rest assured that you’re buying the fruits of hard labour. Is that sufficient reason to buy? No, but most Polish wines are of excellent quality.

The norTh pole of wine “Good Polish wine can compete with the medium European segment”, argues Roman Myśliwiec. In 1982, he planted a vine of Ontario grapes on a sunny slope overlooking the Wisłoka River near Jasło (a Polish town located below the 50 th parallel). In doing so, he inaugurated the Golesz vineyard and reintroduced Polish viticulture. Today, Golesz has five thousand vines covering over 1.5 hectares, and a winemaking cellar. And Myśliwiec? He is busy picking up medals at international competitions and has earned the moniker Dionysus of Jasło. “But even good Polish wine”, he continues, “will always be different than that from the south of Europe.

Our grapes contain less sugar, which makes the wine lighter, and gives it a more refreshing aroma and a higher organic acid content. I like this sort of wine very much. I prefer it to Slovakian or Moravian wine.”

REKLAMA

© FORUM (3); NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: ADAM BRZOZA

kość. I angielskie, ale w Kornwalii i okolicach Eastbourne, gdzie jest ich najwięcej, klimat jest tak łagodny, że rosną tam palmy – a i tak tamtejsze trunki podniebień nie podbijają. Powyżej 50. równoleżnika na mapie winnic są tylko polskie plan tacje. I kilka wokół Leeds. Ale kto słyszał o leedskim winie?

Klimat to w sumie drobiazg. Większym problemem jest trady cja, a właściwie jej brak. Polska wprawdzie była kiedyś produ centem wina, ale wieki temu. Prawie czterysta lat winnej po -

45

042_KA_11_Polskie przebojewina12345.indd 45

11-10-14 15:55

Polish Hits

suchy zrobiło swoje; ci, którzy pod koniec XX w. postanowili restytuować produk cję win w Polsce, nie mieli wiedzy prze kazywanej z pokolenia na pokolenie, musieli uczyć się wszystkiego na wła snych błędach. Jak choćby Roman Myśliwiec, który co prawda jest pionierem polskiego winiarstwa, ale dopiero nie dawno zaczął odnosić na tym polu pierwsze sukcesy.

A komu nie zmarznie winorośl i kto wy tłoczy z niej porządne wino, musi się zmierzyć z kolejnym wyzwaniem god nym pioniera: jak to sprzedać? Polskie winnice to poletka hobbystów, nie ma mowy o masowej produkcji. No i jeszcze te bariery prawne, które nie każdy jest w stanie pokonać. W efekcie polskie wino można kupić tylko w najlepszych sklepach, zresztą słono za nie płacąc. Ale kto zapłaci, może być pewien, że nabywa owoc ciężkiej pracy. Czy to wystarczy, by mieć szacunek do takiego trunku? Nie, ale większość z nich broni się jakością.

Północny biegun wina Dobre polskie wina mogą konkurować ze średnią klasą europejską – przekonuje Roman Myśliwiec. W 1982 r. niedaleko Jasła (a więc na tym niewielkim kawałku Polski, który znajduje się poniżej 50. rów noleżnika) posadził krzew winny odmia ny Ontario na opadającym ku Wisłoce dobrze nasłonecznionym stoku, inaugurując w ten skromny sposób winnicę Golesz i nową erę polskiego winiarstwa.

Dziś Golesz to półtora hektara upraw, 5 tys. krzewów i piwnica do wyrobu wi-

Zakończenie zbioru winogron świętuje cała Zielona góra.

The whole city of Zielona Góra celebrates the end of grape picking.

Polish wine is not for faultfinders. Malcontents will no doubt be determined to find impure shades in the colour, animal or mouldy notes in the bouquet, or a non-Portuguese, non-Italian or even non-German acidity in the flavour. “This is wine for refined palates”, explains Wojciech Bońkowski, a wine taster and author of a wine blog. “Poland is the northern bridgehead of viticulture, the home of high acidity wines. I have a very high opinion of them, and others share my view. These wines sell very well, despite not being cheap. They get better every year and many of them are good by European standards. If you don’t believe me, try them for yourself. A Pinot Noir Prestige from the Jaworek winery costs over PLN 120, but it’s Poland’s best red wine. Bońkowski goes on to mention Riesling, Pinot Gris (both whites from Jaworek) and Seyval Blanc (a table wine from the Płochocki winery). “The last one even impressed Minister Sikorski”, he adds.

Medal-winning wine The Foreign Affairs Minister raised the hackles of Polish winemakers in June when he announced that Hungarian wine would be served during the Polish presidency. He tried Polish wine, but as he stated: “how to put it … this tasting did not end up an unqualified success”. But winemakers have finally managed to convince the Minister that Polish wine is indeed drinkable. This is best confirmed by the medals garnered by Polish wines in international Vinoforum wine competitions. In 2009 and 2010, Regent or Jutrzenka liqueur wine (a variation developed by Roman Myśliwiec) impressed the jury so much that the competition came to Poland (to Krynica Zdrój) this year for the first time ever.

There were 318 wines from 16 countries, including such viticulture heavyweights as Italy, Portugal and Spain, vying for top honours. Polish wines won four silver medals in acknowledgment for having exceeded 85 points. Samples were not labelled, so there can be no question of making any gestures to the host country. Not surprisingly, Polish wine is starting to attract a following. Wine events held in wine-growing regions (International Wine Days in Jasło or Grape Harvest in Zielona Góra) are the best evidence of that.

wino z ochli w lubuskiem, Złota Kropla – wybór polskich win jest coraz większy.

Wine from Ochla in Lubuskie Province Złota Kropla. The selection of Polish wines is getting bigger every year.

© AGENCJA FOTORZEPA (2)

POLSKIE PRZEBOJE

46

042_KA_11_Polskie przebojewina12345.indd 46

11-10-13 20:25

Kalejdoskop 12 pa

dziernika 2011 08:04:40

Polish Hits

na. A sam Myśliwiec? Zdobywa medale na międzynarodowych konkursach i nosi wiele mówiące przezwisko Dionizos z Ja sła. – Ale nawet dobre polskie wina – kontynuuje „Dionizos” – zawsze będą się różnić od tych z południa Europy. Tutejsze winogrona wytwarzają mniej cukru, więc wino jest lżejsze, ma bardziej świeży aromat i wyższą zawartość kwasów orga nicznych. Bardzo lubię takie wina, wolę je od słowackich czy morawskich.

Polskie wino to nie jest trunek dla malkontentów. Malkontent będzie szukał w barwie nieczystych odcieni, w aromacie – nuty zwierzęcej czy pleśni, a wreszcie zupełnie nieportugalskiej, niewłoskiej czy nieniemieckiej nawet kwaskowości w smaku. – Ono wymaga wyrobionego podniebienia – wyjaśnia Wojciech Bońkowski, degustator, autor bloga poświę conego winom. – Polska stanowi pół nocny przyczółek winiarstwa, tu się robi wina o wysokiej kwasowości. Mam o nich bardzo dobre zdanie. I nie tylko ja. Te wina świetnie się sprzedają, choć nie są wcale tanie. Z roku na rok są coraz lepsze, wiele z nich to już porządna europejska klasa. Kto nie wierzy, niech sam sprawdzi.

Pinot Noir Prestige z winnicy Jaworek kosztuje ponad 120 zł, ale to najlepsze polskie wino czerwone.

Bońkowski wymienia jeszcze Riesling, Pi not Gris (oba białe, oba od Jaworków) i Seyval Blanc (wino stołowe z winnicy Płochockich). – To ostatnie podobało się nawet ministrowi Sikorskiemu – dodaje.

Wina na medal Minister podpadł w czerwcu polskim producentom, bo obwieścił, że podczas polskiej prezydencji będzie serwowane wino z Węgier. Próbował polskiego wina, ale – jak się wyraził – „jakby to powie dzieć… ta degustacja nie skończyła się pełnym sukcesem”. Winiarzom udało się jednak ostatecznie przekonać szefa na szej dyplomacji, że polskie wino nadaje się do picia. Najlepiej świadczą o tym medale dla polskich win na międzynaro dowych konkursach winiarskich Vinofo -

Śpieszmy się degustować polskie wina! Na początku jesieni zwykle kończą się zapasy...

Don’t miss the wine tastings of Polish wine as the wineries usually run out of stock in early autumn.

Podczas święta Winobrania w Zielonej Górze nie może zabraknąć boga wina, Bachusa.

The Winobranie festival in Zielona Góra could not do without Bacchus, the god of wine.

© EAST NEWS

POLSKIE PRZEBOJE

48

042_KA_11_Polskie przebojewina12345.indd 48

11-10-13 17:16

© EAST NEWS

rum. W 2009 i 2010 r. wina likierowe Regent czy Jutrzenka (odmiana opracowana przez Romana Myśliwca) zdobyły takie uznanie wśród jurorów, że tegoroczna jubileuszowa 20. edycja konkursu po raz pierwszy odbyła się w Polsce (w Krynicy-Zdrój). Startowało 318 win z 16 krajów, w tym z takich potęg winiarstwa jak Włochy, Portugalia czy Hiszpa nia. Polskie wina zdobyły cztery srebrne medale przyznawane za przekroczenie 85 punktów. Próbki były nieoznakowane, więc nie ma sensu dopatrywać się prze sadnej uprzejmości wobec gospodarzy.

Nic dziwnego, że polskie wino zyskuje coraz większe grono sympatyków. Winiarskie imprezy w winogronowych za głębiach (Międzynarodowe Dni Wina w Jaśle czy Winobranie w Zielonej Górze) są na to najlepszym dowodem.

Something for oenotouriStS “Recently, I had guests from Alsace, who are also winemakers with a 10-hectare plantation”, says Mariusz Pacholak of Cantina winery in Mozów near Zielona Góra (52nd parallel).

“They tried our riesling and were delighted, as it was exactly like the wine they make. It turns out that it is possible to make good quality wine in Poland but only in Lubusz and Lower Silesia. Only base varieties can be successfully cultivated in Podkarpackie. They are more resistant. I also have them on my plantation, but my genuine pride is vitis vinifera.

Wines made of them, just like anywhere in Poland, have slightly higher acidity than wines from the south of Europe, but I don’t mind. But they are definitely more organic, and unlike their southern cousins, don’t contain the entire periodic table. We spray our grapes four times a year at most, compared with over a dozen times in France and Germany. Our young wine is eight months not eight weeks old. And it’s not filtered, which gives it a natural bouquet”, Pacholak adds.

Polish winemakers generate their profits not really on sales to Polish stores alone but on tasting sessions organised at their wineries. And we think this is the beginning of a beautiful friendship of Poles and wine. ☐ REKLAMA

Coś dla enoturyStów Ostatnio byli u mnie goście z Alzacji, też winiarze, mają 10-hektarową plantację – mówi Mariusz Pacholak z winnicy Can tina w Mozowie niedaleko Zielonej Góry (52. równoleżnik). – Spróbowali naszego rieslinga i byli zachwyceni, bo niczym nie różnił się od ich wina. Okazało się, że w Polsce można zrobić dobre wino jakościowe. Ale tylko w Lubuskiem i na Dol nym Śląsku. Na Podkarpaciu sprawdzają się jedynie odmiany nieszlachetne. Są bardziej odporne. Ja też mam je na swo jej plantacji, ale moją prawdziwą chlubą są vitis vinifera (winorośl właściwa). Wina z nich, jak wszędzie w Polsce, mają nieco wyższą kwasowość od tych z południa Europy, ale to mi nie przeszkadza. Za to na pewno są bardziej ekologiczne, w od różnieniu od tamtych win nie zawierają całej tablicy Mendelejewa. Rocznie wykonujemy najwyżej cztery opryski. Nasze młode wino ma 8 miesięcy, a nie 8 tygo dni. I nie jest filtrowane, co oznacza, że ma naturalny bukiet.

Niewielkie zyski winnic niekoniecznie pochodzą ze sprzedaży, częściej z orga nizowania degustacji. Na naszych oczach rodzi się polska turystyka winna. ☐

49

042_KA_11_Polskie przebojewina12345.indd 49

11-10-13 20:25

KUCHNIA

Cuisine

Tuczył Marcin Marcina...

© ANDRZEJ KRASOWSKI/AGENCJA GAZETA

St Martin Crescent Rolls

50

050_KA_11_Kuchnia12345.indd 50

11-10-13 16:56

W RACJONALNEJ WIELKOPOLSCE NA POCZĄTKU LISTOPADA DOSTOJNI MĘŻOWIE WAŻĄ, MIERZĄ I SMAKUJĄ ROGALE. 11 LISTOPADA ODCHODZI JUŻ PRAWDZIWE SZALEŃSTWO: Z NAT URY OSZCZĘDNI POZNANIACY NIE LICZĄ JUŻ ANI PIENIĘDZY, ANI KALORII. / COME EARLY NOVEMBER AND THE PRACTICAL PEOPLE OF WIELKOPOLSKA ( GREATER POLAND) ARE BUSY BAKING WHITE POPPYSEED CROISSANTS FOR ST MARTIN’S DAY ON 11 NOVEMBER. EVEN THE THRIFTY FOLK OF POZNAŃ PUT THEIR PENNY AND CALORIE COUNTING ON HOLD.

© ANDRZEJ KRASOWSKI/AGENCJA GAZETA

TEKST/BY:

Maciej Kucharski, Radio Eska Poznań

Rogala marcińskiego w Poznaniu traktuje się bardzo poważnie!

Zamieszanie wokół tego regionalnego przysmaku zaczyna się już na początku listopada. Wówczas kilkadziesiąt poznańskich cukier ni przesyła swoje wyroby do Kapituły Poznańskiego Tradycyjnego Rogala Świętomarcińskiego. Komisja, niczym grupa czarnoksięż ników, skrupulatnie mierzy, waży i obwąchuje ciastka. Ocenia wy gląd, zapach i smak rogali, ale także rodzaj nadzienia, jakość wy pieczonego ciasta oraz wygląd polewy. Wszystko po to, by przyznać specjalistyczne certyfikaty zezwalające na wypiek oraz sprzedaż rogali 11 listopada. Tego właśnie dnia główną ulicą Poznania, czyli Świętym Marcinem, przechodzi barwny korowód z obowiązkowym świętym na białym koniu. Poznaniacy zaś zjada ją prawie 400 ton ukochanego przysmaku.

Ci, którzy próbują oszukiwać na gramaturze czy nadzieniu, nie mają szans na zdobycie upragnionego zezwolenia. Certyfikat do stają tylko rogale wykonane z ciasta półfrancuskiego i wypełnio ne nadzieniem z białego maku, wanilii, mielonych daktyli lub fig, cukru, śmietany, rodzynek, masła i skórki pomarańczowej. Wszystkie składniki muszą być odpowiedniej jakości, a ich ilość określają dokładnie... europejskie przepisy! Zgodnie z zapisem w 51. tomie Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej ścisłą ochroną otoczone są „nazwa rogala, wygląd, receptura i miejsce wytwarzania”.

Oznacza to m.in., że rogali nie można produkować nigdzie poza Wielkopolską.

Według etnografów rogalowa tradycja wywodzi się jeszcze z cza sów pogańskich, gdy jesienią składano bogom ofiary z wołów lub ze zwijanego ciasta w kształ cie wołowych rogów. Kościół katolicki przejął ten zwyczaj, łącząc go z postacią św. Marcina. Kształt rogala ma przypominać podkowę, którą zgubił koń dobrotliwego świętego. W Poznaniu oficjalnie do wypieku rogali przystąpiono w listopadzie 1891 r. Proboszcz parafii św. Marcina zaapelował do wiernych, aby wzorem patrona zrobili coś dla biednych. Podobno miejscowy cukiernik Józef Melzer wpadł na pomysł wypieków, które kupowaliby bogaci, a ubodzy otrzymywali za darmo. Od tamtego czasu przysmak łączy wszystkich poznaniaków. ☐

St. Martin crescent rolls are taken very seriously in Poznañ. The buzz surrounding the regional delicacy starts up in early November when dozens of local bakeries submit their crescent rolls to the Poznań Chapter of the Traditional St Martin Crescent Roll. The committee spend the day measuring, weighing and smelling the entries with all the ritualistic solemnity of a coterie of alchemists.

Appearance, smell, taste and filling are all evaluated, as are the quality of the baked dough and the appearance of the icing on top. All this has to be done before specialist certificates that permit the production and sale of these rolls on 11 November can be granted. This is when the main street of Poznań, St Martin St., hosts a colourful parade led by the eponymous saint on a white horse.

The people of Poznań consume nearly four hundred tonnes of their beloved treat every year. The rolls have to be baked from puff-yeast pastry and have a filling of white poppy seed, ground dates or figs, sugar, cream, raisins and candied orange peel to be eligible for a certificate. Anyone caught cutting corners on weight or filling is disqualified. All the ingredients must be of the highest quality. This is verified with the utmost precision according to European standards. As per the provisions in the 51st volume of the Official Journal of the EU the “name of the crescent roll, its appearance, recipe and place of production” are all protected. What this means in practice is that these pastries cannot be baked anywhere but in Greater Poland.

According to ethnographers, the crescent roll tradition goes back to Pagan times when people used to sacrifice oxen or pastries in the shape of ox horns to the gods in autumn. The Catholic Church borrowed this custom and associated it with St Martin.

The shape of the roll is supposed to resemble the horseshoe that the saint lost. Poznanians started baking the pastry in November 1891. The St Martin parish priest called on his congregation to do something charitable for the poor as did the patron saint of the parish. Józef Melzer, a local baker, apparently came up with the idea of having rich people buy pastries and give them to the poor.

Since then the crescent roll has become the city’s sweet symbol. ☐

Prezydent miasta wręcza rogala najważniejszym gościom oraz zagranicznym delegacjom.

The Mayor of Poznań presents the roll to distinguished guests and official visitors.

51

050_KA_11_Kuchnia12345.indd 51

11-10-13 16:56

KUCHNIA

Cuisine

Nie samą piłką...

More Than Just Football

PODCZAS EURO 2012 DO POLSKI PRZYJADĄ NAJWIĘKSZE POTĘGI PIŁKARSKIE, A WRAZ Z NIMI SETKI TYSIĘCY KIBICÓW. PONIEWAŻ NIE SAMĄ PIŁKĄ CZŁOWIEK ŻYJE, MISTRZOWIE CATERINGU JUŻ DZIŚ ZASTANAWIAJĄ SIĘ, CO PRZYGOTOWAĆ IM DO JEDZENIA. / SOME OF THE BIGGEST NAMES IN FOOTBALL, ALONG WITH HUNDREDS OF THOUSANDS OF SUPPORTERS, WILL BE COMING TO POLAND FOR THE EUROPEAN FOOTBALL CHAMPIONSHIPS NEXT YEAR. AND BECAUSE MAN CANNOT LIVE ON FOOTBALL ALONE, OUR MASTER CATERERS ARE BUSY WORKING OUT WHAT TO PUT ON THE MENU. Jacek Grzędowski

O to, że kibice, którzy przyjadą do Polski i na Ukrainę, nie będą chodzić głodni, możemy być spokojni. W naszym kraju oferta gastronomiczna z zarówno polską, tradycyjną kuchnią, jak i z wszelkiego rodzaju kuchnią międzynarodową jest niezwykle bogata. Bez problemu obok siebie znajdziemy restauracje serwujące kartacze, sushi, pizzę

We can tell you this much – no football supporter who comes to Poland or Ukraine will go hungry. Here in Poland, the culinary selection is extraordinarily rich with traditional Polish dishes and every kind of international cuisine available. You should be able to find any number of restaurants serving potato dumplings, sushi, pizza and Russian soljanka soup right next to each other. Understandably, once pre-match fever kicks in, the

© REUTERS/FORUM

TEKST/BY:

52

052_KA_11_Kuchnia12345.indd 52

11-10-13 17:04

© REUTERS/FORUM

Kibice chcą zjeść szybko, konkretnie i smacznie.

Umożliwi im to firma DO&CO. Football fans want fast, filling and tasty meals. The Do & Co catering company will make sure they get what they want.

czy rosyjską zupę soljankę. Jednak w momencie sporto wej gorączki kibice muszą liczyć głównie na to, co znaj dzie się nieopodal stadionów. A tam swoje kramy rozsta wi jedna z najbardziej doświadczonych firm w branży, która od 20 lat przygotowuje catering na wielkie, między narodowe imprezy – DO&CO. To ona zapewnia posiłki dla kibiców podczas niemal wszystkich wyścigów Formuły 1, a jej wyspecjalizowany zespół pracowników podróżuje z kraju do kraju – dokładnie tak samo, jak wszystkie startu jące w serii F1 teamy.

Na przełomie czerwca i lipca 2012 r. do Polski przyjadą ki bice z krajów o bardzo odmiennej kulturze kulinarnej – już wiemy, że będą to np. Holendrzy, Niemcy, Włosi i Hiszpanie. Zaspokojenie gustów każdej z nacji może się okazać bardzo trudnym zadaniem. – Podczas Euro 2012 DO&CO zaoferuje bardzo zróżnicowane menu, które na zwaliśmy Najlepsze smaki świata – mówi Petra Gold, przedstawicielka firmy. Jak jednak podkreśla, goście chcą cy spróbować, jak smakują tradycyjne polskie przysmaki, nie będą zawiedzeni. – Polska kuchnia znana jest na ca łym świecie z bogactwa wspaniałych potraw – opowiada – dlatego już dziś mogę powiedzieć, że wiele z nich znajdzie się w naszym menu. Jakie to będą konkretnie przy smaki? To okaże się przed marcem 2012 r.

Przygotowanie menu i cateringu w ośmiu polskich i ukraińskich miastach wydaje się niezwykle trudnym organiza cyjnie zadaniem. Warto przypomnieć, że z Gdańska, gdzie 22 czerwca zostanie rozegrany mecz ćwierćfinałowy, do Doniecka, gdzie piłkarze będą walczyć dokładnie dzień później w kolejnym ćwierćfinale, jest ponad 1800 km!

– Przygotowania do Euro 2012 ruszyły już ponad rok temu – opowiada Petra Gold. – Zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie działają już nasze biura, które zgodnie z planem pro wadzą prace organizacyjne i kompletują ekipy. Dzięki temu będziemy gotowi do mistrzostw Europy na długo przed startem imprezy, bo już w marcu 2012 r. ☐

football supporter blots everything else out. In this case, there is nothing for it but to make do with whatever happens to be on hand at the stadium.

Do & Co, one of the world’s leading caterers, will be setting up stalls around all the stadiums.– Do & Co has been catering to big international events for twenty years. The company is a fixture at Formula 1 races, and its specialists follow the F1 teams from country to country. Supporters from countries with very different culinary cultures – the Netherlands, Germany, Italy and Spain – will be descending on Poland in June and July 2012, and satisfying all their requirements is going to be a huge challenge. “Do & Co is designing a highly diversified menu for Euro 2012. We called it ‘The best world flavours”, says company spokeswoman Petra Gold. Gold stresses that traditional Polish dishes will be well represented. “Polish cuisine is recognised worldwide for its wealth of wonderful dishes”, she says. “And I can tell you right now that you will find a lot of them on our menu.” So what exactly are we going to find? All will be revealed before March 2012. Devising menus and catering in eight Polish and Ukrainian host cities seems to be an extraordinary logistical challenge. Just to give an idea: a quarter final is being played in Gdańsk on 22 June and another in Donetsk - over 1800 km away - the next day. “The preparations for Euro 2012 were launched over a year ago”, adds Petra Gold. “We have offices in Poland and Ukraine which are conducting preparations and completing their teams on schedule.

We’ll be ready for the European Championships long before the tournament begins in March 2012.” ☐ REKLAMA

53

052_KA_11_Kuchnia12345.indd 53

11-10-13 18:03

KUCHNIA

Cuisine

Uczmy (się) jeść!

Learning to Eat

GDZIE SPRÓBOWAĆ DAŃ RÓŻNORODNYCH KUCHNI, NAUCZYĆ SIĘ ZE ZNAJOMOŚCIĄ RZECZY KOSZTOWAĆ I OCENIAĆ JEDZENIE CZY WINO, PRZY OKAZJI ŚWIETNIE SIĘ BAWIĄC? W WARSZAWIE, PRZY UL. OBOŹNEJ 9! / WHERE CAN YOU TRY MEALS FROM DIFFERENT CUISINES, AND LEARN HOW TO TASTE AND EVALUATE FOOD AND WINE COMPETENTLY WHILE ENJOYING YOURSELF? IN WARSAW, AT OBOŹNA ST 9!

Monika Kucia

We all eat, so everyone has the right to opine on food. But do they really? Methinks not. Professional tasting requires a great deal of knowledge, experience, sensory sensitivity and specific skills. The programme “Become a culinary expert! Develop a taste for Oboźna 9” was designed as a response to the keen interest that Poles take in cooking. Budding gourmets are taught to describe flavours, review dishes and acquire the necessary skills for professional meal and alcohol tasting, and are given culinary and cooking courses by experts. The programme is being rolled out by three restaurants located at Oboźna 9 in

Warsaw: Klimaty Kulinarne Czyli Chilli whose signature cuisine evinces various levels of piquancy; Babooshka, which specialises in Russian food; and the Austrian winery C.K. Oboźnia. All three galvanise Varsovians around the culinary hub recently established near Warsaw University. Psychologist Dorota Minta comments on the rise of similar culinary centres, “When we think of a ‘city’, many of us see its centre or a city square. A venue where social life is thriving. I like the idea conceived by restaurateurs from Oboźna 9 who wanted to create a place with a “personality”. At the end of the day, getting together at the table satisfies

© KAROLINA I KRYSTIAN PONIKOWSCY

TEKST/BY:

54

054_KA_11_Kuchnia12345.indd 54

11-10-13 20:26

our deepest needs - physiological and social – such as our urge for the sense of belonging.Hence the idea for thematic meetings in Oboźna St to bring people (including complete strangers) together around shared meals or random dinners with menus drawn by lot.

The culinary programme began with a competition for a culinary review whose winners took part in courses from Kurt Scheller’s Cooking Academy as well as tasting and food writing workshops. The main themes on the agenda in November are the goose and the pumpkin. This will shift to national festive specialties in December.

Activities in Oboźna St include demonstrations, wine tasting events, and Russian, Italian and Austrian activities for children. ˜

KO

LP

OR

TA Ż

UL

OT

EK

REKLAMA

LEA

F

E I N A IE

W

POSTER

I

www.akmedia.pl, INFOLINIA: 792 111 111

PRO

DO FESJO NAL ST NIE AR CZ AM Y IB

EZ

AD

RE

SO

WE

054_KA_11_Kuchnia12345.indd 55

N

WEUROP O T I A SCE K L O A P NG

D T E L

PL

I

IB R ST

IO T U

UK

Śpiewać każdy może, trochę lepiej lub trochę gorzej, śpiewał przed laty Jerzy Stuhr. Wydawać by się mogło, że z mówieniem o tym, co komu smakuje, jest jeszcze łatwiej. Przecież wszyscy jemy, więc każdy ma prawo wypowiadać się na temat jedzenia. Czy rzeczywiście? Chyba nie. Ważne są rozległa wiedza, doświadczenie, wrażliwość sensoryczna i specyfi czne umiejętności przydatne przy profesjonalnej degustacji.

W odpowiedzi na zainteresowanie Polaków kuchnią powstał program Zostań ekspertem kulinarnym! Zasmakuj w Oboźnej 9.

Dzięki niemu smakosze uczą się opisywać smaki, recenzować dania, zdobywają umiejętność profesjonalnej degustacji dań i alkoholu oraz uczestniczą w kursach nauk kulinarnych i gotowania pod okiem ekspertów. Program realizują wspólnie trzy restauracje przy ul. Oboźnej 9 w Warszawie: Klimaty Kulinarne Czyli Chilli z kuchnią autorską o różnym poziomie pikanterii, Babooshka z kuchnią rosyjską oraz winiarnia austriacka C.K. Oboźnia. Lokale te integrują warszawiaków wokół zagłębia kulinarnego, którym od niedawna jest budynek położony obok Uniwersytetu Warszawskiego. Powstawanie podobnych centrów kulinarnych psycholog Dorota Minta komentuje następująco: – Wielu z nas, myśląc „miasto“, widzi jego centrum. Miejsce, gdzie kwitnie życie towarzyskie. Podoba mi się pomysł właścicieli restauracji z Oboźnej 9, czyli wykreowania miejsca z „osobowością“. W końcu spotkania przy stole zaspokajają nasze najgłębsze potrzeby. I te fi zjologiczne, i te społeczne, jak poczucie przynależności do grupy.

Stąd wziął się pomysł na organizowanie na Oboźnej tematycznych spotkań jednoczących ludzi (także sobie obcych) wokół wspólnych półmisków z daniami do podziału czy na kolacje Chybił Trafi ł z losowanym menu. Początkiem programu kulinarnego był konkurs na recenzję kulinarną, którego zwycięzcy uczestniczyli w kursach zorganizowanych przez Akademię Gotowania Kurta Schellera oraz wzięli udział w warsztatach degustacyjno-foodwriterskich. W listopadzie bohaterkami spotkań degustacyjnych są gęś i dynia, w grudniu będą nimi świąteczne specjały narodowe. W ramach programu Oboźna odbywają się pokazy, degustacje win oraz zabawy dla dzieci w stylu rosyjskim, włoskim i austriackim. ˜

DR

© KAROLINA I KRYSTIAN PONIKOWSCY

Unikalne produkty, uprawiane lub wytwarzane od wieków na terenie Polski, są bohaterami książki dziennikarki kulinarnej Moniki Kuci Cusine PL. Każdy z zaproszonych przez nią 16 najlepszych szefów kuchni w Polsce wziął na warsztat jeden produkt. Jak mówi Kucia, jest polsko, ale i nowocześnie, w każdym razie bez „cepeliady”. Publikacja jest podarunkiem dla zagranicznych delegacji wręczanym przy okazji spotkań w ramach polskiej prezydencji w UE. / Unique products cultivated or made in Poland over the centuries are the main topic of a book entitled Cuisine PL by food writer Monika Kucia. Kucia invited 16 of Poland’s top chefs to focus on a selected product. The recipes are very Polish, very modern and not in the least touristy. The publication is handed out to foreign delegations at meetings as a souvenir during Poland’s EU Presidency.

55

11-10-13 17:02

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Taniec cieczy na spirali

CZEKA NA NIE PRZEMYSŁ LOTNICZY, KOSMICZNY, SAMOCHODOWY, ENERGETYKA, BUDOWNICTWO ORAZ OCHRONA ŚRODOWISKA. MATERIAŁY PRZYSZŁOŚCI – TO WŁAŚNIE O NICH PÓŁ TYSIĄCA UCZESTNIKÓW KONFERENCJI FUMAT DYSKUTOWAŁO WE WRZEŚNIU W WARSZAWIE. / THE AVIATION INDUSTRY, THE MOTOR INDUSTRY, THE ENERGY SECTOR AND THE ENVIRONMENT PROTECTION INDUSTRY ARE ALL WAITING FOR NEW MATERIALS. THEY ARE WHAT 500 PARTICIPANTS OF A RECENT CONFERENCE IN WARSAW DISCUSSED. TEKST/BY:

Andrzej Hołdys

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

Liquid Dancing on a Spiral

56

056_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 56

11-10-13 18:56

© WOJCIECH FRANUS, CORBIS, BEW, M.P.,FORUM

57

056_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 57

11-10-13 18:56

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World W mysz wstrzyknięto nanodrobiny selenku kadmu. Dzięki takim badaniom pokonamy raka bez atakowania zdrowych komórek.

Na str. 56: naukowiec na tle modelu molekuły, którą odkrył.

Nanoparticles of cadmium selenide were injected into the mouse. Such research will help us fight cancer without destroying healthy cells. Image on page 56: scientists with a model of a molecule he discovered.

Polish scientists have developed the perfect material for a whole new generation of wound dressings. Now they want to manufacture it using a unique method which entails exciting an electric field with several thousand volts. Under these conditions, the liquid is converted into threads hundreds of times finer than human hair. The fibres are produced in very much the same way a spider’s web is spun and with very similar results. A powerful electric field creates a trickle of liquid with a diameter of one millimetre that spirals rapidly into the air. As it rotates, it becomes longer and thinner until its diameter is a fraction of a micron. Later, the liquid hardens and threads, just like two drops of water, to

Polscy naukowcy połączyli siły, aby opracować idealny materiał do produkcji opatrunków nowej generacji. Zamierzają go wytwarzać, wzbudzając pole elektryczne o napięciu kilku tysięcy woltów. W takich warunkach ciecz zmienia się w nitki setki razy cieńsze od włosa. Produkcja włókienek przypomina snucie pajęczyny.

Efekt końcowy jest zresztą podobny. Pod wpływem silnego pola elektrycznego strużka płynu o przekroju 1 mm zaczyna wykonywać w powietrzu szybki ruch spiralny. Wirując, staje się coraz dłuższa i cieńsza, aż osiąga średnicę ułamków mikronów. Potem płyn zastyga, a z kolejnych niteczek tworzy się nanowłóknina, czyli delikatny materiał podobny do pajęczyny.

Nitki wyprodukowane w takiej „elektrycznej przędzalni” mogą być idealnym surowcem do produkcji opatrunków biodegradowalnych, na które czekają miliony pacjentów. Wykonane z polimeru rozpływałyby się bez śladu w żywej tkance. Można by je nasączyć lekami przyspieszającymi gojenie, antybiotykami chroniącymi przed zakażeniem oraz środkami przeciwbólowymi. Mikstury lecznicze przenikałyby do organizmu w miarę zanikania poli-

Nasza egzystencja w przyszłości zależy nie tylko od nowych materiałów, ale także od odpowiedniego użycia tych już istniejących. W serii 100 sposobów (Wyd. G+J) autorzy Kim McKay i Jenny Bonnin pokazują, że dbać o środowisko naturalne można każdego dnia. W książce Ekologia dla każdego dają proste i praktyczne rady: załóż sweter, zamiast włączać grzejnik, nie używaj plastikowych toreb, wyłączaj urządzenia elektryczne z kontaktu, wybieraj produkty z recyklingu i korzystaj kilkakrotnie z rzeczy, które posiadasz, idź pieszo lub jedź rowerem.

Oczywiście łatwiej zadbać o naturę, gdy się o niej myśli od najmłodszych lat. Książka Ekologiczne dzieciaki pomoże ci ekowiedzę przekazać latorośli. Oczywiście ekologiczne „przykazania” warto stosować nie tylko we własnym domu ( Ekologiczny dom), ale także miejscu pracy ( Ekologiczna praca). / Our future existence depends not only on new technologies but also on adequate use of those we already have available. In the True Green series of books (National Geographic) the authors Kim McKay and Jenny Bonnin demonstrate that you can take care of the environment on a daily basis. In the True Green book they offer simple and practical tips: put on a sweater instead of switching on the heater, do not use plastic bags, unplug electric appliances, choose recycled products, reuse the things you already own, walk or cycle to work and school. Obviously it it easier to care about the planet if you learn how to do it early on. The book True Green Kids will help you teach your child how to care about the planet. Of course you should start with your own home and office and the books True Green Home and True Green at Work will help you green up your world.

© NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK/FPM; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK

BĄDŹ ZIELONY! / GO GREEN!

58

056_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 58

11-10-13 18:56

merowych włókien. Takie opatrunki nadają się również do 㤵 naprawiania uszkodzeń tkanki wewnątrz organizmu, np. le㜵 czenia ran pooperacyjnych.

Znikające opatrunki są jednym z wielu przykładów zastosowania w medycynie nowej generacji materiałów, które wy㈵ twarza się w laboratoriach na całym świecie. Np. naukowcy z Politechniki Warszawskiej i lekarze z warszawskiego Cen㔀 trum Onkologii rozpoczęli niedawno badania nad bioimplan tami, które będą wspomagały regenerację ubytków kości ㄰ twarzy powstałych w wyniku usunięcia nowotworu. Kierujący zespołem dr Wojciech Święszkowski z PW połączył polimer 㤵 i tworzywo ceramiczne, uzyskując kompozyt o dużej wytrzymałości, który – podobnie jak nanowłóknina – jest biodegra㜵 dowalny. Materiałowi temu można nadać kształt odpowiadający ubytkowi, wzbogacić w substancje przyspieszające wzrost tkanki kostnej i naczyń krwionośnych, a następnie ㈵ wprowadzić do jego wnętrza komórki kościotwórcze. Tak 㔀 przygotowany zostaje wszczepiony pacjentowi. W miarę jak kość odrasta, implant zanika.

nie tylko medycyna Nowe materiały znajdują zastosowanie nie tylko w medycynie. Badania nad nimi są uważane za jedną z trzech, obok technologii informatycznych i biotechnologii, dziedzin nauki, które mają doprowadzić do kolejnego skoku cywilizacyjnego.

Czekają na nie przemysł lotniczy, kosmiczny i samochodowy, a także energetyka, budownictwo oraz ochrona środowiska.

Można je wykorzystać na tysiące sposobów. Z polimerowej nanowłókniny poza opatrunkami można by np. wytwarzać odzież nieprzepuszczającą bakterie albo superwytrzymałe podpory mostów. Ten ostatni pomysł to wciąż bardzo odległa przyszłość.

Pod koniec września w Warszawie odbyła się wielka międzynarodowa konferencja FUMAT 2011 poświęcona materiałom przyszłości, podczas której naukowcy z całej Europy przedstaC wiali swoje osiągnięcia i zastanawiali się, jak sprostać potrzeM bom wielkich firm.

Y Jedno z takich zamówień, nad którym pracują nasi badacze, przyszło z europejskiego przemysłu lotniczego. Chodzi o nowy CM porowaty materiał z metalicznej pianki, z którego zbudowana MY zostałaby osłona dziobu samolotu. Musi ona wytrzymać udeCY rzenie ptaka o wadze 2 kg przy prędkości 180 m na sekundę.

CMY Zarazem ma być lżejsza, cieńsza i oczywiście tańsza od dotychczas stosowanych. Jeden zespół nie poradzi sobie z takim K wyzwaniem. Dlatego w badaniach nad nowymi materiałami współpracuje ze sobą zwykle kilkanaście instytutów z Europy.

Mnóstwo takich międzynarodowych projektów koordynuje założony przez polskich naukowców wirtualny instytut KMM-VIN, oficjalnie zarejestrowany przy Komisji Europejskiej w Brukseli.

advertise_POL_composit.pdf 1 2011.01.05. 12:59:17

REKLAMA

© NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK/FPM; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK

㄰

59

056_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 59

11-10-13 18:56

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Nanorurki z nitek węglowych są blisko 50 razy mocniejsze od stali i mogą przewodzić prąd o natężeniu tysiąc razy większym niż miedź.

Carbon thread nanotubes are nearly 50 times more resilient than steel and can conduct electricity 1,000 times the voltage that copper can manage.

form nanofibres, i.e. a delicate fabric resembling a cobweb.

The fibres manufactured at this unique electrospinning mill may be the perfect material for biodegradable wound dressings needed by millions of patients around the world. Being made of polymers, it would dissolve without a trace in living tissue. It could be saturated in drugs designed to accelerate wound healing, antiinflammatory antibiotics, and analgesics. The polymer fibres would degrade as the healing mixture penetrated the body. This sort of dressing could also be used to repair internal tissue damage, for instance to heal post-operative wounds. Degradable dressing is one of many examples of how practical medical applications are being found for the new-generation materials being conceived and produced in laboratories around the world, including Poland. For instance, scientists from the Warsaw University of Technology and physicians from the Curie Institute have recently launched a collaborative study on bioimplants to support the regeneration of cranial bones following neoplasm removal. The team is led by Wojciech Święszkowski PhD of the Warsaw University of Technology who combined polymer and ceramic material to obtain a highly durable composite which, like nanofibres, is biodegradable. This material may be moulded to fill gaps, saturated with substances that accelerate the growth of bone tissue and blood vessels, and later injected with bone-forming cells while its degradation would correspond to bone growth.

W baśniach podczas fatamorgany ukazywała się oaza, teraz – miasta.

In fairy tales the typical illusion in a fata morgana was the oasis, today it is a city.

Trwałość nanomateriałów bada się światłem ultrafioletowym.

The durability of nanomaterials is tested with strong ultraviolet light.

MORE THAN JUST MEDICINE New materials are also deployed in fields other than medicine.

New materials research is ranked alongside IT and biotechnology as one of the three disciplines that will take civilisation to the next level. New materials are very much in demand in the aviation, space and automotive industries as well as the energy, construction and environmental protection sectors. They may be applied in a thousand different ways. In addition to wound dressings, the polymer nanofabric may be used to produce clothing that is impermeable to bacteria and super-durable bridge abutments. This last idea will have to wait for the distant future. In late September, Warsaw hosted FUMAT 2011, a major international conference dedicated to future materials. Scientists from all over Europe presented their achievements and discussed ways to meet the de-

© UNIWERSYTET TEKSASKI, DALLAS , NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK/FPM

Przemysł niecierpliwie czeka na nowe stopy metali, kompozyty czy tworzywa ceramiczne.

The industry is waiting impatiently for new metal alloys, composites and ceramic materials.

60

056_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 60

11-10-13 18:56

Kalei

© UNIWERSY TET TEKSASKI, DALLAS , NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK/FPM

REKLAMA

Kaleidoscope_krzywe_10_10_2011.indd 056_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 1 61

10/10/2011 16:06:24 11-10-13 18:56

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World przykład nanoskali – ten nośnik mieści zawartość 12 płyt cD. Example of the nanoscale – 12 CDs can fit into this carrier.

bOHaTEROwiE pRzySzłOści Prawdziwą rewolucję w dziedzinie nowych materiałów przyniesie nanotechnologia. W skali nano, czyli milionowych części milime tra, materia zachowuje się inaczej. W tej chwili najbardziej popu larne są nanoproszki – drobiny zbudowane z najwyżej kilku tysięcy atomów. Dodaje się je do farb, kosmetyków, tkanin, materiałów budowlanych i wielu innych tradycyjnych produktów, które dzięki nowym składnikom zyskują cenne właściwości fizyczne, elek tryczne czy optyczne. Nanoproszki są tak małe, że mogą być ła two transportowane w organizmie ludzkim, np. przez krew. Próbuje się to wykorzystać w diagnostyce medycznej i transporcie leków. Na razie produkty wytworzone dzięki nanotechnologiom stanowią ułamek procenta produkcji. Jednak wkrótce będzie to rynek warty setki miliardów dolarów.

Dotyczy to również grafenu. Ta odmiana węgla o grubości jednej warstwy atomów ma strukturę plastra miodu i wiele niezwykłych cech, m.in. gigantyczną wytrzymałość przy znikomej masie i do skonałe przewodnictwo elektryczne. Grafenowe komputery będą pracowały setki razy szybciej niż współczesne, a grafenowe kom pozyty zostaną zastosowane w samolotach nowej generacji. ☐

mands of large corporations. One such order that the Polish scientists are working on came from the European aviation industry. It requires a porous metallic foam material to build nose cone covers for aeroplanes. It has to be able to withstand the impact of a bird weighing 2 kg and flying at 180 m per second. It also has to be lighter, thinner and naturally cheaper than the materials currently being used. As no one team can take on challenges of this magnitude unaided, new materials research is usually a collaborative effort involving over a dozen European institutes. Many of these international projects are coordinated by the KMM-VIN institute.

This was founded by Polish scientists under the auspices of the European Commission in Brussels.

FUTURE HEROES Nanotechnology promises a veritable revolution in new materials.

Matter behaves differently on the nanoscale, i.e. on a scale of millionths of a millimetre. The greatest success of scientists to date is nanopills – miniscule particles made up of no more than a few million atoms. These are added to paints, cosmetics, fabrics, construction materials and many other traditional products whose brand-new ingredients translate into valuable physical, electric and/or optic properties. Nanopills are so tiny they may be easily carried, e.g. by human blood vessels. Attempts are also being made to apply them in medical diagnostics and drug delivery.

Products manufactured using nanotechnologies account for only a small fraction of overall production. But this market will soon be worth hundreds of million dollars. This also applies to graphene.

This carbon allotrope exists as one-atom-thick honeycomb-lattice sheets and demonstrates a whole raft of unusual properties, including unparalleled durability, virtually no weight and excellent electric conductivity. Graphene computers will be hundreds of times faster than those we have now and grapheme composites will be used in state-of-the-art planes. ☐

© NATIONAL GEOGRAPHIC STOCK/FPM, M.P., PLL LOT

w samolocie Dreamliner aż roi się od kompozytów nowej generacji.

The Dreamliner is full of new generation composites.

056_KA_11_Swiat i ludzie12345.indd 62

11-10-13 18:56

www.germany.travel

Niemcy – Cel podróży. Rezerwujesz. Oszczędzasz.

© Tourismus+Congress GmbH Frankfurt am Main © DZT Archiwum

© DZT Archiwum

© DZT Archiwum

Witamy na jarmarkach bożonarodzeniowych

Jarmarki bożonarodzeniowe odzwierciedlają regionalne osobliwości miast, ludzi i ich zwyczajów. Spacer przy nastrojowym świetle lamp, kosztowanie kulinarnych smakołyków i przysłuchiwanie się dźwiękom muzyki dzwonników może okazać się niezapomnianym przeżyciem.

Jarmark bożonarodzeniowy we Frankfurcie rozciąga się od Liebfrauenberg przez Paulsplatz i dzielnicę Roemerberg, aż do Mainkai. W tym roku otwarty jest od 23 listopada do 22 grudnia.

Przy okazji zwiedzania jarmarków warto udać się na przejażdżkę historycznym pociągiem parowym wzdłuż nadbrzeża Menu.

Turystów z Polski szczególnie zapraszamy na jarmarki do Berlina, Frankfurtu nad Menem i Düsseldorfu.

Düsseldorf zaprasza przed świętami Bożego Narodzenia na spacer po pięknie oświetlonej „Königsallee” oraz na pełne indywidualności jarmarki do sześciu różnych części miasta: Engelcher-Markt przy Heinrich-Heine-Platz, jarmarki tematyczne wokół Königsallee czy Sternenmarkt. Ponad 230 świątecznie udekorowanych budek i lodowisko o powierzchni 450 m2 sprawią, że miasto zamieni się w bajkową krainę, tworząc fascynujący zimowy krajobraz.

Jarmarki czynne są od 17 listopada do 23 grudnia.

W blasku świateł, na około 60. tradycyjnych jarmarkach w Berlinie, gości oczarują wydarzenia kulturalne, niezliczone możliwości zakupowe i wyjątkowe, zimowe hity. Adwentem na Gendarmenmarkt, na wielkim jarmarku rozciągającym się od Alexanderstraße do Alexanderplatz i kiermaszu przed Rotes Rathaus.

Zimową zabawę dla całej rodziny zagwarantuje ponad 70-metrowy tor saneczkowy przy Placu Poczdamskim oraz lodowisko o powierzchni 500 m² na Marlene-Dietrich-Platz. Jarmarki w Berlinie otwarte są od 21 listopada do 26 grudnia.

Tylko na jarmarkach we Frankfurcie można ogrzać się przy cydrze frankfurckim – Apfelwein i nabyć lokalne regionalne tradycyjne rękodzieła i specjały kulinarne, m.in. Brenthen czy Bethmännchen. Fanem tych marcepanowych wypieków z migdałami był m. in. J. W. von Goethe.

Niemcy_1_1Kaleidoscope2012.indd 1

Kto chciałby odkryć i dowiedzieć się o nich więcej, wybór jarmarków w ponad 150 miastach i szczegółowe wskazówki znajdzie pod adresem www.germany.travel

We highly recommend and welcome tourists from Poland to visit the Christmas bazaars in Berlin, Frankfurt on the Main and Düsseldorf.

Over 60 traditional bazaars scattered across Berlin, all breathtakingly illuminated, offer a host of cultural events, immense shopping opportunities and many winter gems. Be sure to visit the Advent Bazaar in the Gendarmenmarkt or the huge market stretching between Alexanderstrasse and Alexanderplatz or the bazaar in front of the Rotes Rathaus. Winter family fun can be found at the over 70-metrelong sledge track near Potsdamer Platz and the 500 sq m ice rink in Marlene-DietrichPlatz. The Berlin bazaars are open from 21 November until 26 December.

Only the Frankfurt Christmas bazaars offer you a unique opportunity to get warmed up with a glass of Frankfurt cider called Apfelwein and buy regional hand-made craft works and culinary specialities such as the Brenthen or Bethmännchen. One prominent fan of these marzipan and almond pastries was J.W.Goethe. The Christmas bazaar in Frankfurt stretches from the Liebfrauenberg through Paulsplatz and the Roemerberg district up to Mainkai. This year it will be open from 23 November until 22 December Apart from the bazaar visitors should definitely go for a ride in a historic steam train along the Main river bank.

Düsseldorf invites you for a stroll along the beautifully illuminated Königsallee and a number of Christmas bazaars with an edge in six different parts of the city: Engelcher-Markt at Heinrich-Heine-Platz and the themed bazaars around Königsallee or Sternenmarkt. Over 230 decorated stalls and a 450 sq m ice rink will transform your stay into a trip to wonderland in a pretty winter setting. The city’s bazaars are open between 17 November and 23 December.

For more information and directions to Christmas bazaars in over 150 cities across Germany please visit: www.germany.travel

The traditional Christmas bazaars reflect the regional features of cities, their people and customs. A stroll along the beautifully lit stalls where you can taste local specialties and listen to the chime of bells can be an exquisite winter experience.

10/11/11 4:10:03 PM

POLSKA MARKA

Polish Brand

Do rany przyłóż As Good as Gauze

PRZEZ 60 LAT ISTNIENIA TORUŃSKIE ZAKŁADY MATERIAŁÓW OPATRUNKOWYCH SA STAŁY SIĘ MIĘDZYNARODOWYM KONCERNEM Z ODDZIAŁAMI W 16 KRAJACH, OD ROSJI PO INDIE. / DURING ITS 60 YEARS OF OPERATIONS, TORUŃSKIE ZAKŁADY MATERIAŁÓW OPATRUNKOWYCH SA (TZMO) HAS GROWN TO BECOME AN INTERNATIONAL ORGANISATION WITH SUBSIDIARIES IN 16 COUNTRIES – FROM RUSSIA TO INDIA. Agnieszka Fiedorowicz, Przekrój

Polacy kojarzą toruńskie „Opatrunki” z ich flagowym produktem – podpaskami Bella, które mają 60-procentowy udział w polskim rynku. Jednak markę firmy budują na świecie też artykuły medyczne: materiały opatrunkowe Matopat czy bielizna dla dorosłych Seni.

TZMO powstały w 1951 r. jako zakład produkujący bandaże dla wojska.

Pierwsze polskie podpaski wytwarzały już w latach 70., wykorzystując... odpad po produkcji gazików.

064_KA_11_Polskamarka12345.indd 64

Poles mainly associate “Opatrunki” (as TZMO is known ) with its flagship product – Bella sanitary pads. This is hardly surprising as Bella pads claim 60% of the Polish market, but the brand is also well known around the world for its medical products, especially Matopat wound dressings and Seni adult diapers. TZMO was founded in 1951 as a manufacturer of wound dressing products for the army. By utilising the waste from gauze pad production, the company became Poland’s first sanitary pad producer in the 1970s. CEO Jarosław Józefowicz convinced his staff to vote for an employee share option plan instead of having the company priva-

© M.P.

TEKST/BY:

11-10-13 20:28

© M.P.

Zamiast sprywatyzować w 1991 r. firmę rękami zachodnich kon cernów, prezes Jarosław Józefowicz przekonał załogę do akcjona riatu pracowniczego. 80 proc. zatrudnionych oraz lekarze współ pracujący z firmą zainwestowali w akcje prawie 3 mln zł, niejednokrotnie oszczędności całego życia. Wysiłek się opłacił. Dziś kon cern zatrudnia ponad 7 tys. osób i sprzedaje swoje produkty na ponad 60 rynkach świata. – Była to jedna z największych udanych prywatyzacji pracowniczych w Polsce – opowiada Agnieszka Sobkowiak, dyrektor ds. PR w TZMO. Jakim cudem polska firma poradziła sobie na rynku międzynaro dowym opanowanym przez takich gigantów jak Procter & Gamble

TZMO organizują Toruńskie Dni Opieki Długoterminowej; w 2010 r. w panelu wzięło udział 1200 osób.

TZMO are the organisers of the Toruń Long-Term Care Days which had 1,200 participants in 2010. czy Johnson & Johnson? – Nie mamy do dyspozycji takich funduszy na reklamę jak konkurencja, więc postawiliśmy na najwyższą jakość i szybkie wdrażanie ciekawych pomysłów – mówi prezes Józefowicz. W 2005 r. we wszystkich produktach higienicznych folię zastąpiono „oddychającym” laminatem. – Ten materiał, przez innych stosowany tylko w produktach premium, u nas jest stan dardem – wyjaśnia Agnieszka Sobkowiak. Firma stawia na nowe technologie: w dorobku laboratorium koncernu, firmy Tricomed, są m.in. syntetyczna skóra czy łaty naczyniowe. W 2011 r. firma uruchomiła pierwszy w Europie ciąg do produkcji chłonnej bielizny, tzw. pull-ups. – To produkty wytwarzane głównie na ry nek niemiecki, dotąd importowane z Japonii – mówi Józefowicz.

Firma, która rozwój sieci dystrybucji zaczynała od czterech samo chodów marki Opel, a sprzedaż za granicę od rynków wschod nich, dziś ma fabryki w Rosji, Indiach i na Ukrainie, a aż 40 proc. produkcji eksportuje.

Sprzedaż swoich produktów TZ MO wspierają rozwojem usług.

Firma otworzyła Policealną Szkołę Opiekunów Medycznych, a w 2001 r. toruński Szpital Specjalistyczny MATOPAT. W Łodzi, Bydgoszczy, Krakowie i Szczecinie działają firmowe punkty steryli zacji oraz pralnie – szpitalom bardziej opłaca się zlecić usługę pra cującemu 24 godz. na dobę centrum, niż utrzymywać własną sterylizatornię pracującą zaledwie kilka godzin dziennie. Od 17 lat koncern sponsoruje kobiecy turniej tenisa BELLA CU P, a od 11 lat międzynarodową ligę piłki nożnej dla niepełnosprawnych inte lektualnie mieszkańców domów pomocy społecznej. ☐

tised and sold off to western interests back in 1991. Eighty percent of the staff , along with physicians associated with the company, bought shares worth almost PLN 3 million, in many cases investing their life savings. It was money well spent. Today, the company employs over 7,000 people and its products are sold in over 60 countries. “It was one of the most successful ESOP privatisations in Poland”, recalls Agnieszka Sobkowiak, PR Manager at TZMO. So how did a Polish company manage to succeed on an international market dominated by behemoths like Procter & Gamble and Johnson & Johnson? “Since we can’t match the advertising budgets of our competitors, we decided to focus on premium quality and on quickly implementing promising concepts”, admits CEO Józefowicz. In 2005, the outer film in all hygiene products was replaced with “breathable” laminate. “We use this material, which other manufacturers reserve for their premium products, across our entire range”, explains Agnieszka Sobkowiak. TZMO also focuses on new technologies: its central in-house research laboratory Tricomed has developed synthetic skin and vascular patches.

In 2011, it launched the first production line of absorbent pull-up adult diapers in Europe. “The range is mainly manufactured for the German market and then reexported to Japan”, says Józefowicz.

The company, now runs production facilities in Russia, India and Ukraine and as much as 40 percent of output is earmarked for export. The TZMO Group has a wide range of services to support its sales. The company founded a Postgraduate School for Medical Caregivers and in 2001, the MATOPAT Specialist Hospital in Toruñ.

Its sterilisation centres and laundries are based in Łódź, Bydgoszcz, Kraków and Szczecin – it is much more economical for hospitals to outsource services to a centre working 24 hours per day than to maintain an in-house sterilisation unit that is only open for a few hours per day. The company has been organising an International Football League for teams comprising intellectually disabled residents of welfare nursing homes for 11 years and women’s tennis tournament BELLA CUP for 17 years now. ☐

Prezes TZMO Jarosław Józefowicz i komisarz ds. budżetu UE Janusz Lewandowski podczas gali z okazji 60-lecia firmy.

TZMO CEO Jarosław Józefowicz and the UE Budget Commissioner Janusz Lewandowski during the 60th anniversary gala.

65

064_KA_11_Polskamarka12345.indd 65

11-10-13 16:50

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

Chirurdzy, sezon pierwszy Grey’s Anatomy, Season 1

66

066_KA_11_Lot w przeszlosc1234.indd 66

11-10-14 13:17

PRÓBOWANO JEJ JUŻ W CZASACH PREHISTORYCZNYCH. NIEŹLE RADZILI Z NIĄ SOBIE STAROŻYTNI. ALE DOPIERO W XIX W. CHIRURGIA ZACZĘŁA BYĆ POWAŻNYM DZIAŁEM MEDYCYNY, A CHIRURGÓW PRZESTANO OBDARZAĆ DŹWIĘCZNYMI PRZEZWISKAMI W RODZAJU „OPRAWCA“. / SURGERY HAS BEEN WITH US SINCE PREHISTORIC TIMES. INDEED, THE ANCIENTS MANAGED SURPRISINGLY WELL. BUT THIS BRANCH OF MEDICINE HAS ONLY BEEN TAKEN SERIOUSLY SINCE THE 19TH CENTURY. PRIOR TO THAT, SURGEONS WERE LABELLED WITH CHARMING EPITHETS LIKE “BUTCHER”.

TEKST/BY:

Agata Brandt,

RYSUNKI/ILLUSTRATIONS:

Adam Pękalski

Pierwsi chirurdzy nosili skóry zwierząt i myli się tylko wtedy, gdy padał deszcz. Dowodem na ich istnienie jest rysunek naskalny liczący ok. 20–30 tys. lat, odnaleziony w Hiszpanii, a przedstawiający „człowieka leczącego rany”. Metodą prób i błędów odkrywali, że zakrycie ran zmniejsza krwawienie, a wywary ziołowe przyspieszają gojenie. Błędów musiało być sporo, bo jaskiniowcy używali do zabiegów m.in. żywic, gliny i smoły, a jako klamerek szyjących... szczęk mrówek. Średniowieczna chirurgia miała wiele wspólnego z karzącym ramieniem sprawiedliwości i religią zarazem: amputacje traktowano jako część rytuałów lub karę za przestępstwo.

Ale jej pierwszy rozkwit nastąpił w antyku.

Early surgeons wore animal skins and only showered when it rained. Their existence is evidenced by an approx. 2,000-30,000year-old drawing of a man healing wounds discovered on a rock in Spain. Learning from their mistakes, our forebears discovered that dressings staunch bleeding and herbal extracts accelerate healing. And mistakes must have been rife given the caveman’s medicine chest contained resins, clay and tar and ant mandibles were used as sewing clips. Medieval surgery had much in common with justice and religion – amputations featured in religious rituals and were a common punishment meted out for crime. Yet, surgery had its first golden age in ancient times.

OKO ZA OKO Chirurg w czasach Hammurabiego był zawodem wysokiego ryzyka. Owszem, za zoperowanie i wyleczenie pacjenta otrzymywał aż 10 szekli srebra (niewolnik kosztował wówczas 15 szekli, wół 30, a dzban wina 1 szekel). Ale jeśli pacjent umarł mu na stole, lekarzowi ucinano rękę, a czasem obie (ciekawe, czy robił to inny chirurg?).

Mimo takich restrykcji chirurgia w Babilonie kwitła: leczono zaćmę, cewnikowano pęcherze, usuwano kamienie nerkowe i trepanowano czaszki. Ci, których nie stać było na wysokie opłaty za wizytę u lekarza, wystawiali rany na widok publiczny, a przechodnie udzielali im rad, jak się leczyć. Cenili się również chirurdzy w starożytnym Rzymie, a także ich ceniono, przede wszystkim Greków. Taki Archaga-

AN EYE FOR AN EYE Back in Hammurabi’s times, surgery was a very risky profession. While a surgeon could receive up to 10 shekels of silver for a successful operation (a slave cost 15 shekels, an ox 30 shekels and a jug of wine 1 shekel), he would have one or both hands cut off if the patient died (whether this was done by another surgeon or an executioner is not known). Despite these constraints, surgery flourished in Babylon: cataracts were removed, bladders catheterised, kidney stones removed and skulls trepanned. People who could not afford medical fees would expose their wounds in public so that passers-by could advise on how to heal them. Surgeons valued themselves highly in ancient Rome and were greatly esteemed by the public.

67

066_KA_11_Lot w przeszlosc1234.indd 67

11-10-14 13:18

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

tus w 219 r. p.n.e. otrzymał w Wiecznym Mieście gabinet wyposażony na koszt publiczny. Niestety nie poczuwał się do wdzięczności – publika nadała mu z czasem przydomek „Oprawca”, z lubością bowiem kroił pacjentów. Rzymianie nie powinni jednak postponować swych chirurgów, bo ci świetnie sobie radzili.

Jako środka przeciwbólowego używali opium, gotowali przed zabiegami narzędzia, znali opaski uciskowe, usuwali migdałki, nastawiali kości i amputowali kończyny.

Ale tak naprawdę chirurgia zawdzięcza najwięcej pewnemu Grekowi. Hipokrates, bo o nim mowa, jako pierwszy docenił znaczenie wywiadu lekarskiego i badania

pacjenta – do tej pory wierzono, że to bogowie sprowadzają niemoc. Hipokrates był internistą i chirurgiem, rozumiał negatywny wpływ infekcji na procesy gojenia – rany polewał winem (eliminowało to bakterie, m.in. E. coli), stosował pobudzający procesy krzepnięcia krwi sok z liści figowca. Jego greccy następcy byli bardzo cenieni – Rzymianie na czas wypraw wojennych zatrudniali tylko greckich chirurgów. Jako pierwsi spisali też ich wiedzę po łacinie w dziele De Medicina Celsusa zawierającym m.in. klasyfikację ran i ich leczenia, a także spis narzędzi chirurgicznych. I wszystko byłoby pięknie, gdyby któregoś dnia do Rzymu nie przybył kolejny Grek: Klaudiusz Galen. Były lekarz gla-

diatorów opisał – chwała mu za to – nerwy czaszkowe, zastawki serca i różnice między żyłami i tętnicami, a także zdrowotny wpływ ćwiczeń fizycznych. Niestety stworzył również teorię, w myśl której obecność ropy była niezbędna do gojenia rany, a koncepcje ludzkiej anatomii wymyślał, dokonując sekcji… małp. Był jednak tak przekonywający, że jego poglądy stały się wykładnią europejskiej medycyny przez następnych kilkaset lat.

WIELE RAN, MAŁO MEDYCYNY Średniowiecze nie było łaskawe dla chirurgii. Nie wiedziano nic o zakażeniach i higienie, Kościół zabraniał badań na zmarłych, anatomia również była więc wielką niewiadomą. A pacjentów przybywało: wieki średnie obfitowały w wojny, a więc także w rany cięte, kłute i szarpane, miażdżone, tłuczone i postrzałowe. Głównym sposobem leczenia była amputacja dokonywana przez cyrulików i balwierzy (wykształconymi lekarzami mogli być tylko duchowni). Inną metodą było przypalanie ran – chirurdzy polowi mieli piecyki, w których rozgrzewano specjalne żegadła. Środek znieczulający stanowiło silne uderzenie delikwenta deską w głowę. Krwawienia z ran ciętych tamowano chlebem zagniecionym z pajęczyną. Aż dziw, że tą ostatnią nie byli opleceni sami lekarze; chirurdzy pracowali w opryskanych ropą oraz krwią kaftanach wielorazowego użytku.

Popularność zyskiwali chirurdzy wędrowni, którzy operowali przepukliny, kamicę pęcherza moczowego, nastawiali złamania i leczyli rany. ŻYCIODAJNE ODKRYCIA Kolejny zwrot w historii chirurgii nastąpił na placu boju. Francuski lekarz polowy Ambroży Paré do 1537 r. lał na rany postrzałowe wrzący olej – jak wszyscy jego koledzy. Aż raz zabrakło mu tego specyfiku i obłożył chorych suchym opatrunkiem.

Ku swemu zdziwieniu spostrzegł, że niepoparzone rany goją się o niebo lepiej.

W 1545 r. ogłosił wyniki swoich obserwacji, z czasem inni lekarze uznali je za rozsądne.

68

066_KA_11_Lot w przeszlosc1234.indd 68

11-10-13 20:29

Polish Capital Market

Don’t miss the opportunity

Warsaw Stock Exchange

- The Leader of Regional Capitalism

Largest stock exchange in Central, Eastern and Southern Europe: by market capitalization: USD 182bn 1 by liquidity: USD 450m average daily trading volume

1

by number of domestic IPOs: 25 IPOs on main market / 117 IPOs on alternative market in 2011

2

by number of non-domestic IPOs: 8 IPOs on main market / 4 IPOs on alternative market in 2011 3 Over USD 11bn privatisation proceeds raised via capital markets in 2008-2011 YTD Source: 1 Federation of European Securities Exchanges (FESE), August 2011 2 Warsaw Stock Exchange, January - August 2011 3 Warsaw Stock Exchange, January - August 2011, country of origin: Czech Republic, Cyprus, United Kingdom, Hungary, Lithuania, Netherlands, Luxembourg, Slovenia, Ukraine

www.msp.gov.pl/en

INVESTOR RELATIONS CENTRE e-mail: investor@msp.gov.pl

MSP_kalejdoscope_Ma1.indd 1

9/15/11 2:30:19 PM

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

One such, Archagathus, received a fully fitted surgery courtesy of the city coffers in 219 BC. Unfortunately, he failed to reciprocate this generosity and was soon being decried a “butcher” owing to his penchant for cutting up his patients. But the Romans had little cause to complain about their surgeons. By the standards of the day, they were excellent: they used opium to alleviate pain, boiled tools before operating, were familiar with tourniquets, removed tonsils, set broken bones and amputated limbs. Yet surgery owes its greatest debt to a certain Greek. Hippocrates is known as the father of medicine. It was he who first appreciated the significance of medical consultations and examinations – up until then, it was believed that incapacity was inflicted by the Gods. Hippocrates was an internist and a surgeon. He understood that infections have a devastating effect on the healing process – he poured wine over wounds (to eliminate bacteria, including E-coli) and used fig leaf juice to stimulate blood coagulation. His Greek successors were highly valued – the Romans only took Greek surgeons with them on military campaigns.

They were also the first to record their knowledge in Latin in Celsus’s work De Medicina which contains a classification of wounds and their treatment as well as a list of surgical tools. And everything would have been fine had another Greek, Claudius Galenus, not arrived in Rome. The former physician of the gladiators first described the cranial nerves and cardiac valves, and pointed out the differences between veins and arteries as well as the heath benefits of physical exercise.

Unfortunately, he also came up with the theory that pus was essential to the healing of wounds and he created the concept of human anatomy while performing post mortems on apes. Still, he was very persuasive and his views laid the foundations of European medicine for hundreds of years.

MANY WOUNDS, LITTLE MEDICINE The Middle Ages were not exactly a high point in medicine. There was no knowledge of infections and hygiene, and the church forbade the use of cadavers, which considerably hindered the development of anatomy. The number of patients was growing – the Middle Ages was a time of constant warfare and there was no short-

age of cuts, stabbings, lacerations, contusions, crushed limbs and gunshot wounds to attend to. Most of them were treated with amputations performed by barber surgeons and barbers (only clergymen were educated physicians). Cauterising wounds was another popular method – field surgeons had stoves to heat cauteries. A blow to the head with a plank of

Jako pierwszy znaczenie wywiadu lekarskiego docenił Grek Hipokrates. Przed nim wierzono, że niemoc sprowadzają bogowie.

Hippocrates was the first to appreciate medical examinations. Up until then, it was believed that incapacity was inflicted by the Gods. wood served as anaesthetic. Bleeding from cut wounds was staunched by applying bread with cobwebs kneaded into it. Curiously, physicians did not have themselves wrapped in it – surgeons performed operations clad in reusable kaftans stained with pus and blood. Extremely popular were wandering surgeons who would travel from one city to another to operate on hernias, remove gallstones, set fractures and heal wounds.

Surgery was destined to make its next quantum leap on the battlefield. Like his fellow physicians, French field surgeon Ambroise Paré used to pour boiling oil over gunshot wounds. Then, one day in 1537, he run out of the stuff and covered a wound with a dry dressing as a stopgap. He noticed to his astonishment that unburnt wounds heal much faster. Paré announced the results of his observations in 1545, and in time other physicians accepted his view as reasonable and desisted from scalding with oil. Paré was also the first to apply ligatures to arteries (instead of cauterising them),

70

066_KA_11_Lot w przeszlosc1234.indd 70

11-10-13 18:17

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

Paré jako pierwszy zaczął też stosować metodę podwiązywania tętnic (zamiast przyżegania ich) znaną już w starożytności, ale zarzuconą w wiekach średnich.

Zyskując uznanie kolegów, miał więcej szczęścia niż kolejny wielki budowniczy podwalin nowożytnej chirurgii Ignacy Semmelweis. Ten węgierski położnik praktykujący w Wiedniu w połowie XIX w. odkrył, że gorączkę połogową roznoszą lekarze i studenci niemyjący rąk po sekcjach zwłok i badający rodzące kobiety. Wyniki jego badań zostały jednak wyśmiane, choć wydane w 1847 r. rozporządzenie Semmelweisa nakazujące mycie rąk przed badaniami spowodowało spadek śmiertelności na jego oddziale. Semmelweis nakazywał również dezynfekcję narzędzi, ale jego odkrycia stały się podstawą nowożytnej chirurgii, dopiero gdy w 1867 r.

Joseph Lister (zafrapowany pracami Louisa Pasteura dowodzącego, że to mikroby odpowiadają za procesy gnicia) postanowił utrudnić bakteriom dostęp do ran. Lister wielbił karbol – robił z niego opatrunki, mył w nim ręce i instrumenty chirurgiczne, rozpylał go w salach operacyjnych. Jego miłość do karbolu ocaliła wiele istnień.

Kiedy jeszcze Robert Koch odkrył laseczkę wąglika i ostatecznie udowodnił istnienie mikrobów, William Stewart Halsted wprowadził do praktyki chirurgicznej gumowe rękawiczki nadające się do sterylizacji, a Aleksander Fleming odkrył penicylinę, wizyta na sali operacyjnej przestała być dla pacjenta równie wielkim zagrożeniem jak sama choroba. Przestała także wiązać się z bólem – a to dzięki odkryciu znieczulających właściwości eteru, jakiego dokonał Charles Jackson właściwie przypadkiem.

W 1841 r. Jackson znalazł w laboratorium nieprzytomnego laboranta – ów zemdlał, gdy usuwał pęknięty zbiornik z eterem.

Znając wagę antyseptyki i dysponując narkozą, chirurdzy mogli w końcu wniknąć ze skalpelem w głąb ludzkiego organizmu. ˜

a method known in the days of Celsus but which fell into disuse during the Middle Ages. Paré won the acclaim of his fellow physicians but another important contributor to the foundations of modern surgery, Ignaz Semmelweis, was not so lucky. Semmelweis was a Hungarian obstetrician who practised in Vienna in the mid-19th century. He discovered that puerperal fever was spread by physicians and students who failed to wash their hands after post mortems and then went to examine women in labour. The results of his research were ridiculed even though his policy of having physicians wash their hands before examinations led to a decline in the mortality rate at his ward. Semmelweis also had medical instruments disinfected before use. His discoveries became the backbone of modern surgery when, in 1867, Joseph Lister became interested in the work of Louis Pasteur, who hypoth-

esised that microbes are responsible for decay and advocated blocking their access to wounds. Lister was extremely fond of carbolic acid. He used it to make dressings, wash his hands and surgical instruments, and spray operating theatres. His love of carbolic acid caused a 10 per cent drop in patient mortality rate. When Robert Koch discovered Bacillus anthracis and eventually proved the existence of microbes, William Steward Halsted introduced sterilisable rubber gloves to surgical practice and Alexander Fleming discovered penicillin, patients in operating theatres no longer faced threats comparable to the diseases being treated. Medical treatment ceased to necessitate agony once Charles Jackson discovered the anethesic properties of ether. Aware of the improtance of antiseptics and having anasthesia and scalpels to their aid surgeons could finally explore the mysterious interior of the human body. ˜

Korzystałam z książek: Władysław Szumowski „Historia medycyny”, Sanmedia 1994; Jürgen Thorwald „Stulecie chirurgów”, Wydawnictwo Literackie 1996

72

066_KA_11_Lot w przeszlosc1234.indd 72

11-10-13 18:16

Bukovina_K_17.10.indd 1

10/17/11 4:31:22 PM

W CZTERY OCZY

One on One

74

074_KA_11_W cztery oczy12345.indd 74

11-10-13 19:04

W 100 DNI dookoła świata Around the World in 100 Days

W 100 DNI DOOKOŁA ŚWIATA. W DODATKU NON STOP POD WIATR I SAMEMU. KAPITAN ROMAN PASZKE BIERZE STERY W SWOJE RĘCE I JUŻ W LISTOPADZIE WYPŁYWA KATAMARANEM „GEMINI 3” W SAMOTNY REJS. ZAMIERZA POBIĆ REKORD ŚWIATA. / AROUND THE WORLD IN ONE HUNDRED DAYS. SOLO. AGAINST THE WIND. CAPTAIN ROMAN PASZKE TAKES THE HELM OF THE GEMINI 3 CATAMARAN THIS NOVEMBER. HIS GOAL? NOTHING LESS THAN A NEW WORLD RECORD. ROZMAWIA/INTERVIEWED BY: Magdalena

Rigamonti

I znowu pan wypływa?

Taki mam zawód. Pracuję na morzu. Albo inaczej – mam marzenia i staram się je zrealizować.

Ale tym razem sam. Zgadza się?

Sam. Dookoła świata. Jestem przekonany, że jeszcze w listopadzie wiatry będą mi sprzyjały i będę mógł wypłynąć z kanału La Manche.

Wierzę, że wszystko pójdzie tak, jak zaplanowałem.

A jak pan zaplanował?

Kiedyś myślałem, że dobry jacht załatwia sprawę. Wierzyłem, że wystarczy mieć superłódkę, by wygrywać, być najlepszym, pobijać rekordy. Przez lata jednak przekonałem się, że najważniejsze są umiejętności. Choć łódka też jest oczywiście ważna. Łódka?

Tak pieszczotliwie mówię na mój wielokadłubowy jacht „Gemini 3”.

Katamaran?

Tak, katamaran.

Bezpieczny?

Trudniejszy niż jacht jednokadłubowy, bo łatwiej się przewraca.

Proszę pamiętać, że ta łódka waży 10 ton i ma 28 długości.

Gdzie jest najtrudniej?

Są takie miejsca w okolicach przylądka Horn, o których mówi się, że zapomnieli o nich ludzie i Bóg. Tam żeglarz jest zupełnie sam.

Skazany tylko na siebie. Poza tym – zimno. Temperatura wody waha się od 2 do 4 st. C, a powietrza dochodzi do 10 st. C. A ja myślałam, że pan w krótkich spodenkach, okularach przeciwsłonecznych i czapce z daszkiem, skąpany w promieniach słonecznych będzie na tych morzach kontemplował…

Na kontemplację nie będzie czasu. Choć wiem, że piękna słonecz-

You’re sailing out again?

That’s what I do. I work on the sea. Or to put it differently – I have a dream and I’m trying to fulfil it.

But this time you’re going it alone. Correct?

It’s a solo trip. Around the world. I’m confident of favourable winds in November and I’ll be able to sail out from the English Channel.

Everything should go according to plan.

And the plan is...?

I used to believe that a good yacht was everything. I was convinced that having a superboat was all it took to win, to be the best and break records. But I’ve come to realise that skills are the most important things – although the boat is obviously important.

The boat?

I’m referring to my multi-hulled Gemini 3 yacht.

A catamaran?

Yes, a catamaran. is it safe?

It’s more difficult than a monohull yacht as it’s more prone to capsizing. You have to bear in mind that my boat weights 10 tonnes and is 28 metres long.

What are the most challenging legs of the trip?

There are a few places near Cape Horn that are said to be forsaken by people and God. A sailor really has to fend for himself there. On top of that, there’s the cold. Water temperature ranges from 2-4°C and air temperature never gets above 10°C. And here’s me picturing you out there on the sea in shorts, sunglasses and a peaked hat, sunbathing and contemplating the beauty of the world…

75

074_KA_11_W cztery oczy12345.indd 75

11-10-13 19:04

One on One

ROMAN PASZKE polski żeglarz, kapitan jachtowy, konstruktor (60 l.). W 1989 r. zorganizował i prowadził budowę pierwszego polskiego jachtu hi-tech klasy One Ton. „Gemini” był pierwszą jednostką pełnomorską w Polsce, której kadłub został wykonany z włókien węglowych. Dekadę później zainaugurował polski program Race 2000, czyli udział polskiej załogi w regatach dookoła świata The Race. Założyciel stoczni jachtowej Gemini International. / Polish sailor, skipper and constructor (60). In 1989, he organised and oversaw the construction of Poland’s first high-tech One Ton class yacht. Gemini was a pioneer carbon fibre craft made in Poland. A decade later, he launched the Polish edition of the Race 2000 – a Polish crew competed in the around the world The Race for the first time. Founded the Gemini International Yacht Yard.

na pogoda też na mnie czeka, np. niedaleko Karaibów. Jednak ja nie płynę na wakacje, tylko po to, żeby pobić rekord świata.

Jak długo zamierza pan płynąć?

Proszę pamiętać, że to próba bicia rekordu świata Global Challenge – Pod Wiatr, który wynosi 122 dni, 14 godz., 3 min. i 49 sek., a ustanowił go w 2004 r. kapitan Jean-Luc Den Heede na jachcie „Adrien”, dopiero po 3. próbie. Chciałbym płynąć krócej niż 100 dni.

To możliwe?

Tak, jeśli pogoda będzie mi sprzyjać. Można i krócej, jeśli płynęło by się z wiatrem, z zachodu na wschód. Obecnie rekord na łatwiej szej trasie należy do Francisa Joyona, który przepłynął ją w 57 dni.

Ale pan postanowił wybrać trudniejszą?

Tak – pod wiatr, ze wschodu na zachód, przez oceany Atlantycki, Spokojny i Indyjski, obok trzech najbardziej wysuniętych na połu dnie przylądków Ameryki Płd., Australii i Afryki.

Bez zatrzymywania?

Bez zawijania do portów. Na tym bicie tego rekordu polega. Bez wytchnienia, można powiedzieć. Odpoczywać będę po powro cie. A cała moja podróż będzie monitorowana.

Czyli będzie pan miał kontakt ze światem?

Tak, przez satelitę. Będę mógł nawet wysyłać mailem zdjęcia i fil my. Zabieram ze sobą w sumie trzy laptopy… (śmiech) Jednak żaden z nich nie będzie sterował moją łódką, nie będzie sterował żaglami. W żeglowaniu nie o to chodzi, żeby wszystko było skom puteryzowane, zautomatyzowane.

A o co?

O to, żeby być blisko natury. Poza tym przepisy nie pozwalają na takie automatyczne sterowanie. To jest dobre dla tych, którzy jachtów używają w celach rekreacyjnych.

Co pan będzie jadł i pił podczas swojego rejsu?

Zabieram 12 kg jedzenia.

Tylko? Przecież to za mało na prawie 100 dni.

Wystarczy. To specjalne liofilizowane jedzenie, do którego dodaje się wody i podgrzewa. Całkiem dobre. Przyda mi się taka dieta…

A pił będę wodę morską – zabieram ze sobą maszynkę do jej od salania. Robię to także dla tych, którzy we mnie uwierzyli i którzy cały czas mi pomagają. To nasze wspólne marzenie. ☐

There won’t be any time for contemplation. But I’m sure there’ll be spells of sunny weather, for instance, around the Caribbean. But I’m not going on holidays; I’m out to break the world record.

How long will you be sailing? it’s an attempt at breaking the Global Challenge – Upwind world record which stands at 122 days, 14 hours, 3 minutes and 49 seconds. This was set in 2004 by Luca Den Heede skippering his yacht Adrien. I would like to sail for less than 100 days.

Is that possible?

Yes, weather conditions permitting. You could make it shorter if you sailed west to east, with the wind. The current record on the easier route is held by Francis Joyon who made it in 57 days.

But you’ve decided to take a more challenging one?

Yes – upwind, east to west across the Atlantic, the Pacific and the Indian Oceans, rounding the most southerly capes of South America, Australia and Africa.

Without stopping?

Without putting into port. That’s what breaking a record is all about. You’re always on the go. I’ll be able to rest when I get back.

And the entire journey is going to be monitored.

So you’ll be in contact with the rest of the world?

Yes, via satellite. I’ll even be able to send photos and videos by email. I’m taking three laptops with me… (laughs). But none of them is going to be skippering the boat. Sailing is not about computerising everything.

What is it about?

It’s about being close to nature. The regulations do not permit for automated navigation. That’s more for people who sail for leisure.

What will you be eating and drinking?

I’m taking 12 kilos of food.

That’s all? That won’ get you through 100 days.

It’s enough. It’s special freeze dried food that you mix with water and heat. Not bad. The diet will do me good … I’ll be drinking sea water – I’m taking a desalting device with me. ☐

© PIOTR JANOWSKI/AGENCJA GAZETA; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: RENATA DĄBROWSKA/AGENCJA GAZETA

W CZTERY OCZY

76

074_KA_11_W cztery oczy12345.indd 76

11-10-13 19:03

Własny kawałek raju na Ziemi…

LUKSUSOWY KATAMARAN

Błękitne laguny, krystalicznie czyste, ciepłe wody Oceanu Indyjskiego wraz z jego niezwykłym podwodnym bogactwem, wyspy otoczone pasem białych plaż z delikatnym piaskiem oraz magiczna roślinność wysp sprawiają, że Malediwy uznawane są za jedno z najlepszych miejsc do nurkowania i wypoczynku na świecie.

J

uż dziś macie Państwo możliwość dołączyć do Inwestycji Sailscuba i wypoczywać we własnej firmie na rajskich Malediwach. Liczba Inwestorów jest limitowana, a kwota Inwestycji to 50.000 USD na udział. Szacowany zwrot z Inwestycji to 25% w skali roku. Dodatkowe profity: darmowe coroczne dwutygodniowe wakacje na katamaranie oraz nieograniczona liczba pobytów typu last minute.

Twórcami Projektu Sailscuba są pasjonaci nurkowania i podróżowania. Pomysł stworzenia floty luksusowych katamaranów zaowocował

powstaniem w 2010 roku Sailscuba Pvt Ltd z siedzibą w Male na Malediwach. Inwestycja jest w pełni przygotowana od strony prawnej, projektowej i wykonawczej.

Sailscuba to swobodne żeglowanie po najbardziej malowniczych atolach archipelagu Malediwów, nurkowanie na poziomie wysokiej klasy łodzi live-a-board oraz wysoki standard usług świadczonych przez najlepsze hotele.

Nowatorska koncepcja Sailscuba oraz współgrająca z nią nazwa tworzą markę, wkrótce rozpoznawalną jako symbol luksusowego wypoczynku na Malediwach.

www.SAILSCUBA.com (+48) 601 375 306

SailScuba_Kaleidoskop.indd 59

PROMOCJA

10/13/11 3:03:25 PM

KULTURA

Culture

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

FILM / MOVIES

Wszystkie stany stany kina kina United states of cinema

Program młodego (to dopiero druga edycja!) festiwalu dobrze oddaje amerykańską wielokulturowość i demokrację: obok retrospektywy klasyka kina Billy’ego Wildera, zobaczyć będzie można autorskie produkcje Todda Solondza, poetyckie dzieła Terrence’a Malicka oraz twórczość mało znanego niezależnego reżysera Joe Swanberga. Do tego przegląd filmów jazzowych oraz nowości: Restless Gusa van Santa i Jack Goes Boating, debiut reżyserski aktora Philipa Seymoura Hoffmana. / The programme of this young festival (it’s only in its second year) reflects American ethnic diversity and democracy: in addition to a Billy Wilder retrospective, there are auteur productions from Todd Solondz, poetic works by Terrence Malick and films by little-known indie director Joe Swanberg. The line-up is complemented by a jazz film review and new productions that include Philip Seymour Hoffman’s directing debut Jack Goes Boating.

15–20.11, www.americanfilmfestival.pl, AMERICAN FILM FESTIVAL , Wrocław / American Film Festival, 15-20 November, Wrocław

Front wschodni The eastern front

Z Wrocławia warto pojechać do Warszawy, gdzie będą królować filmy rosyjskie.

Wśród atrakcji festiwalu Sputnik są produkcje, a jakże, kosmiczne, jak Solaris Tarkowskiego i Droga ku gwiazdom Kłuszancewa. Do tego wybór premier i retrospektywa Andrieja Michałkowa-Konczałowskiego. / After Wrocław, it is well worth heading to Warsaw for a celebration of Russian cinema. The highlights of the Sputnik festival include such cosmic productions as Tarkowski’s Solaris and Klushancev’s Road to the Stars plus numerous premieres and an Andrei Konchalovsky retrospective.

11.2011–03.2012, www.sputnikfestiwal.pl, SPUTNIK NAD POLSK˜ , 40 miast / Sputnik over Poland, November-March 2012 in 40 cities across Poland.

Elektryzujący show

KONCERT / CONCERT

Electrifying show

15–26.11, www.makroconcert.pl, ELECTRIC LIGHT ORCHESTRA, 9 miast / Electric Light Orchestra, 15-26 November

© M.P.

Zespół Electric Light Orchestra w tym roku obchodzi 40. urodziny. W latach 70. byli prekursorami w łączeniu nowoczesnych brzmień z muzyką klasyczną. Dziś sami są klasykami. W trasie koncertowej, obejmującej dziewięć miast, ELO wystąpi z polską orkiestrą symfoniczną. / Electric Light Orchestra is celebrating its 40 th anniversary this year. The band pioneered the blending of modern sounds with classical music back in the seventies. Their songs are now classics in their own right. ELO will be performing with a Polish symphonic orchestra in nine cities.

78

078_KA_11_Kultura12345.indd 78

11-10-14 10:53

AgromanOk_K_17.10.indd 1

10/17/11 4:26:13 PM

Szukam

inspiracji.

Smakuję.

Smaki Świata

Grzegorz Łapanowski

ość

now

„Życie ma wiele smaków.

Wystarczy na chwilę zwolnić, by móc je wszystkie poznać…”

– Evita de Gor PATR O N I:

nowoś

ć

Znajdź nowe kuchenne inspiracje w naszych książkach.

Książki dostępne w księgarniach, na www.gjksiazki.pl i w sprzedaży wysyłkowej: tel. 22 360 37 77. Znajdź nas na Facebooku: G+J Książki. xxx_Kal_1111_ksiazki.indd 1

10/14/11 1:46:10 PM

Minka Kelly, Annie Ilonzeh, Rachael Taylor, Drew Barrymore.

Po lewej: Gwyneth Paltrow w kreacji Pucciego. Po prawej: Heidi Klum w kreacji Siriano z mężem Sealem.

Left: Gwyneth Paltrow in a Pucci gown. Right: Heidi Klum in a Siriano bold number with husband Seal.

Kate Winslet, najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym, i Claire Danes.

Kate Winslet, Best Actress in a Miniseries or Movie and Claire Danes.

Magdalena Łyczko

Sofia Vergara i Rob Lowe.

Sofia Vergara and Rob Lowe.

Gospodynią 63. gali Emmy Awards była Jane Lynch.

Jane Lynch hosted the 63rd Emmy Awards.

Telewizyjne Oscary rozdane The Television Oscars went to...

W Los Angeles, w Nokia Theatre, tłum gwiazd odebrał nagrody Emmy. Martin Scorsese został wyróżniony za najlepszą reżyserię pilotowego odcinka serialu Zakazane imperium, który zgarnął aż osiem statuetek. Pięć nagród zdobył miniserial Mildred Pierce z Kate Winslet, która otrzymała nagrodę w kategorii najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym. Za najlepszą aktorkę pierwszoplanową w serialu dramatycznym uznano Juliannę Margulies za rolę w serialu Żona idealna. Za najlepszy serial roku uznano po raz kolejny Mad Men. /The Nokia Theatre in Los Angeles hosted the awards ceremony of the Emmy awards last month.

Martin Scorsese won Outstanding Directing for a Drama Series for the pilot episode of his new show Boardwalk Empire which won a total of eight Emmys. Five Emmys went to the miniseries Mildred Pierce starring Kate Winslet who was voted Best Lead Actress in a Miniseries or a Movie. The Best Lead Actress in a Drama award went to Julianna Margulies for her performance in The Good Wife.

Mad Men once again triumphed in the Best Drama category.

© EAST NEWS (7), MA TERIAŁY PRASOWE T VN

Przystojniacy z tv: Hugh Laurie i Steve Carell.

Tv hunks: Hugh Laurie and Steve Carell.

salon

Events

TEKSTY/BY:

80

080_KA_11_Salon1234.indd 80

11-10-13 20:30

Dziewczyny na topie Top Girls on Top Model

Dzięki programowi Top Model. Zostań modelką dziewczyny marzące o karierze Anji Rubik mogą stanąć na światowych wybiegach, wcześniej jednak muszą przejść szereg zadań. Trudnym zadaniem dla uczestniczek okazał się wodny wybieg.

Dziewczyny musiały profesjonalnie zaprezentować się chodząc w kuli toczącej się po wodzie. Przyszłe modelki bardzo stresowały się występem, ponieważ oceniało je jury w składzie powiększonym o redaktor naczelną „Gali”, Izę Bartosz oraz właściciela portalu Models.com, Wayne’a Sterlinga. Dziewczyny brały tez udział w sesji zdjęciowej na wysokości, czy w pokazie mody- w przejściu dla pieszych. Z nieśmiałością walczyły podczas sesji z nagim modelem – koszykarzem Marcinem Kosińskim. Jakie będą kolejne zadania? Widzowie mogą się przekonać w każdą środę o godzinie 21:30 na antenie telewizji TVN. / Thanks to the Top Model show girls dreaming of a career like Anja Rubik’s might make it to the top but first they have to complete many assignments. One difficult task was a water catwalk the girls had to walk down in a zorb ball. The models to be were evaluated by two new guest jurors Iza Bartosz, the EIC of Gala magazine and Wayne Sterling, owner of models. com. The girls also had to pose suspended high above ground, did a fashion show staged on a zebra crossing and had to overcome their shyness posing with a nude model – basketball pro Marcin Kosiński. What other assignments await? Tune in every Wednesday at 9:30 pm on TVN.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

VALIDOL® tabletki abletki ki do ssania ssania ssa MIESZANINA MENTOLU I IZOWALERIANIANU MENTYLU

1 tabletka do ssania zawiera 60 mg mieszaniny mentolu (Mentholum) i izowalerianianu mentylu (Menthyli valeras)

łagodzi uczucie niepokoju łagodzi stany napięcia nerwowego

Optymalny efekt działania występuje po 2-4 tygodniach stosowania, dlatego produkt nie powinien być stosowany doraźnie.

Jeżeli dolegliwości utrzymują się lub nasilają po 2 tygodniach stosowania produktu, należy zwrócić się do lekarza.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą.

Jedno z zadań – zorbing w basenie. Poniżej: kulisy powstawania sesji z nagim modelem.

One of the tasks was swimming pool zorbing. Bottom: behind the scenes of the photo shoot with a nude male model.

Glamour jest partnerem medialnym programu Top Model. Zostań modelką, który jest emitowany w każdą środę o godz. 21.30 w TVN. Glamour magazine is the media partner of the Top Model. Zostań Modelką show aired on Wednesdays at 9:30 pm on TVN.

080_KA_11_Salon1234.indd 81

REKLAMA

© EAST NEWS (7), MATERIAŁY PRASOWE T VN

Jurorzy: Joanna Krupa, Anja Rubik, Dawid Woliński, redaktor naczelna Gali Izabela Bartosz oraz Wayne Sterling, właściciel portalu models.com. Na górze: uczestniczki programu w pałacu w Nieborowie.

The jury: Joanna Krupa, Anja Rubik, Dawid Woliński, Gala magazine Editor in Chief Izabela Bartosz and Wayne Sterling, owner of models.com website. Top: three of the contestants at Nieborów palace.

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Podmiot odpowiedzialny: Farmak Sp. z o.o., farmak@farmak.pl 81

11-10-14 13:26

ZDROWIE

Health

Dla czerwonoskórych

c

For redskins

Kremy na dzień, mleczko do demakijażu, koncentrat na utrwalone zaczerwienienia Antirougeurs Fort czy maseczka łagodząco-regenerująca np. po zabiegach laserowych – marka Avène zaprezentowała nową gamę dermokosmetyków do pielęgnacji cery naczynkowej – Avène Antirougeurs. / Avène has just unveiled its new line of dermo-cosmetics designed to care for skin with cuperosis – Avène Antirougeurs.

The products available include day cream, cleansing lotion, Antirougeurs Fort concentrate treating skin redness as well as a soothing and a regenerating mask that is ideal after laser treatment. www.avene.com.pl

Alleviating irritation

prOVag żel stworzono do stosowania w okolicach intymnych w celu pielęgnacji, nawilżania, łagodzenia podrażnień, a także ochrony przed niekorzystnymi bakteriami i grzybami. Zawiera cenne dla kobiety naturalne, aktywne metabolity bakterii kwasu mlekowego. / prOVag gel is designed to treat, moisturise and soothe irritations and to protect from harmful bacteria and fungal infections. prOVag gel contains natural active metabolites of milk acid bacteria.

Jet lagowi mówimy nie! v Leave jet-lag behind

Masz problemy z jet lagiem? Melatonina pomaga przygotować się do podróży między strefami czasowymi, aby aklimatyzacja na miejscu była błyskawiczna. Preparat przeznaczony dla osób mających problem ze snem lub cierpiących na bezsenność. Nie powoduje uzależnień i można go zażywać przez długi czas. / Do you suffer from jet-lag? Melatonin helps you prepare better for travelling across time zones so that you can quickly adjust to the destination time. The product is recommended for those who suffer from insomnia and other sleep disorders.

It is not addictive and can be taken for an extensive period of time.

CENA: ok. 29 ZŁ (30 TABL.) / PRICE: APPROX. PLN 29 (30 TABLETS)

CENA: OK. 16 ZŁ / PRICE: APPROX. PLN 16

Kichaj na przeziębienie v Containing colds

Podczas podróży jesteśmy narażeni na zmienną aurę. Klimatyzowane pomieszczenia czy duże wahania temperatur w różnych strefach mogą spowodować zapalenie zatok przynosowych. Dzięki wielokierunkowemu działaniu Sinupret może być stosowany w każdej fazie choroby. / We are more susceptible to illness when travelling. Air-conditioning and frequent changes in temperature and climate can bring on sinus infections. Sinupret can be taken at every stage of the illness thanks to its many-sided activity .

CENA: 31,66 ZŁ (50 TABL.), 31,55 (100 ML) / PRICE: PLN 31.66 (50 TABLETS), PLN 31.55 (100 ML)

Bez skalpela i blizn x No scalpel no scars

Nowoczesna medycyna estetyczna pozwala zastąpić zabiegi chirurgiczne mniej inwazyjnymi procedurami, jak np. metoda liftingujących włókien kolagenowych (metoda dr. Serdeva). Długo wchłaniane szwy zwiększają skuteczność zabiegu. / Surgery can now be replaced by less invasive modern aesthetic medical procedures such as Dr Serdev’s Collagen Fibre Lifting Method. The long absorbing sutures make the treatment more effective. www.la-perla.pl

© M.P.

Łagodzenie podrażnień v

82

082_KA_11_Zdrowie12345.indd 82

11-10-13 20:30

Dobra noc 95

75

Sleep well

25

5

Kłopoty z zasypianiem, częste wybudzanie w nocy, zbyt wczesne budzenie się i niemożność ponownego zaśnię 0 cia – to typowe problemy związane ze snem. Jeśli takie noce powtarzają się częściej niż trzy razy w tygodniu i trwają dłużej niż 3–4 tygodnie, mówimy o bezsenności jako chorobie. Jakie są tego przyczyny? Np. stres, zmiany stref czasowych czy brak zachowania podstawowych za sad higieny snu (chodzenie spać o tej samej porze, spanie w przewietrzonych pomieszczeniach).

Niefarmakologiczne leczenie bezsenności można prowa dzić poprzez przestrzeganie pewnych zasad, m.in. po wstrzymanie się od drzemek w ciągu dnia, przebywanie w łóżku tylko na czas snu czy unikanie późnym wieczo rem wysiłku fizycznego i emocjonalnych działań. Gdy to nie pomoże, warto udać się do apteki. Co jednak wybrać, gdy rynek oferuje tak wiele specyfików? Opublikowany w ostatnim roku przegląd dostępnych badań, leków i me tod naturalnych stosowanych w bezsenności wskazuje na przewagę preparatów z walerianą oraz chmielem. Po nich noc na pewno będzie dobra! ☐

Finding it difficult to fall asleep, waking up frequently during the night, and waking up early and not being able to go back to sleep are just some common sleep disorders. If you have more than three nights like this a week and the problem lasts longer than 3-4 weeks, you might be suffering from insomnia. This ailment is caused by factors such as stress, changing time zones and ignoring the basic rules of hygienic sleep (going to sleep at the same time each night, sleeping in well-aired rooms etc.).

Insomnia can be treated non-pharmacologically provided that certain rules are followed, i.e. refraining from napping 100 during the day, using your bed exclusively for sleep and avoiding physical exercise and emotional stimulation95at night. If none of this helps then you should pay a visit to 75 the pharmacy but how to choose the best product from the many drugs available? A recent report on the latest research, medicines and natural methods applied in the treatment of insomnia demonstrates the crucial role 25 of products containing valerian and hops. Try them for a 5 good night. ☐

REKLAMA

© M.P.

100

0

83

082_KA_11_Zdrowie12345.indd 83

11-10-13 16:47

PREZENTY

Gifts

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

SKRZYPIĄCY POD BUTAMI ŚNIEG, PIERWSZA GWIAZDKA I NIEPOWTARZALNY ZAPACH CHOINKI. JESZCZE TYLKO PREZENTY... TYLKO? ZNALEZIENIE ODPOWIEDNIEGO PODARUNKU TO CZĘSTO NIE LADA PROBLEM. PODPOWIADAMY WIĘC, CO KUPIĆ BLISKIM. A MOŻE ZAPROSIĆ ICH DO RESTAURACJI ALBO ZABRAĆ W ALPY? / SNOW CRUNCHING UNDER YOUR SHOES, THE FIRST STAR AND THE UNMISTAKABLE FRAGRANCE OF THE CHRISTMAS TREE… ONLY THE PRESENTS ARE MISSING... ONLY? FINDING THE RIGHT GIFT IS OFTEN A MAJOR CHALLENGE. HERE ARE OUR TIPS ON WHAT TO GIVE TO YOUR NEAREST AND DEAREST. HOW ABOUT TAKING THEM OUT TO A RESTAURANT OR... TO THE ALPS?

Aromat Świąt

x

Holiday aromas

Cappuccino, latte machiato, gorąca czekolada Milka? Z Tassimo wystarczy nacisnąć jeden przycisk, aby przygotować każdą z nich. A głęboka czerwień stylowego ekspresu Tassimo T40 marki Bosch doskonale dopasuje się do świątecznego wystroju i... nastroju. / Cappuccino, latte machiato, or hot Milka chocolate? With the Tassimo coffee maker all it takes to get your favourite beverage. is pressing one button. And the deep red body of the Tassimo T40 by Bosch makes it the perfect Christmas gift!

Giganci smaku v Giants of flavour

Nawet niewielkie ilości soli i pieprzu potrafią kolosalnie wpłynąć na smak dania. Zestaw Lilliput firmy Alessi zapewni stały, a także stabilny dostęp do przypraw, bo dzięki ukrytym w nogach ludzików magnesom nie przewrócą się one nawet na stole z powyłamywanymi nogami. Pikantne duety dostępne są także w wersji pomarańczowej oraz żółtej. / Even miniscule quantities of salt and pepper can completely transform a dish. Lilliput, a set of shakers from Alessi, gives you unlimited and stable access to these essential spices. The magnets hidden in their miniature feet will keep them stable even on the shakiest of tables. Also available in orange and yellow.

CENA: 125 ZŁ /PRICE: PLN 125

CENA: 599 ZŁ /PRICE: PLN 599

Berek! v

The runaway clock

CENA: 245 ZŁ /PRICE: PLN 245

© M.P.

Zaspać jest bardzo łatwo: wystarczy wyłączyć budzik albo wciąż uruchamiać opcję „drzemka”. Z myślą o śpiochach powstał uciekający budzik Tocky: w chwili gdy zaczyna dzwonić, także ucieka. To nie koniec bajerów: można zapisać na nim ulubione piosenki albo głos osoby, który skutecznie wyrwie nas z najgłębszego snu. / It’s easy enough to sleep in instead of springing out of bed for work: all you have to do is put the alarm on half-sleep or (over)use the snooze option. Tocky, the runaway alarm clock has been designed for carefree sleepers.

It is literally off and running as soon as starts ringing. But wait, there’s more. You can upload your favourite songs or the voice of someone who can rouse you from your deepest sleep.

84

084_KA_11_Prezenty12345.indd 84

11-10-13 19:07

54901195_05Kalejdoskop_190x249v3o.indd 1

13/10/11 5:33 PM

Oto ekspres x A firm hand

Mała czarna elektryzuje. Duż biała koi.

Wykonany ze stali, trwały ekspres Otto na długo gwarantuje stały dopływ kawy.

Forma zbliżona do czajnika dowodzi, że projektanci mają nie tylko talent, ale też poczucie humoru. / A small café noir can be electrifying. Café au lait is soothing.

Otto is made of steel and is an extremely durable coffee maker. You will have no problem pouring your favourite brew for the next few decades.

Smaki wielu kultur na jesień z

Cena: 1600 ZŁ/PriCe: PLN 1,600

Cultural diversity in autumn

Grzyby, jarmuż, buraki, skorzonera – w jesiennej karcie wrocławskiej restauracji Mosaiq królują produkty sezonowe. Stolica Dolnego Śląska słynie z wielokulturowości, tak jest i w Mosaiq. Dlatego na święta właściciele przewidują potrawy nie tylko kuchni polskiej, ale też amerykańskiej czy niemieckiej. / Mushrooms, kale, beetroot, black salsify – the Mosaiq restaurant in Wrocław is celebrating seasonal produce in autumn. The capital of Lower Silesia has always had a reputation for ethnic diversity and the Mosaiq is not about to let it down. With Christmas in view, the restaurant is serving Polish as well as American, British and German cuisine. www.mosaiq.pl REKLAMA

Canon EOS 600D. Lustrzanka dla wymagających.

Wyjątkowe chwile zasługują na wyjątkową oprawę. Zamień fotografowanie w ekscytującą i twórczą zabawę z modelem EOS 600D, który łączy wyjątkową jakość obrazu z łatwością obsługi. Idealny dla wymagających adeptów sztuki fotografowania aparat pozwala na jeszcze bardziej precyzyjne ustawienie ostrości, nagrywanie wideo w standardzie Full HD czy eksperymentowanie z obrazem. Pokaż, że stać Cię na więcej z lustrzanką EOS 600D

Stal dla facetów ze stali x Steel for ironmen

Nurkujesz albo uprawiasz jakiś sport ekstremalny? Zegarek Orient M-Force jest dla Ciebie! System antywstrząsowy, automatyczny mechanizm z funkcją ręcznego naciągu, dodatkowo utwardzane szkiełko i koperta ze stali nierdzewnej powodują, że z tym zegarkiem możesz bez obaw oddać się ulubionej aktywności. / Like diving? Extreme sports? This Orient M-Force watch was made especially for you! A shock resistance system, an automatic mechanism with manual tension functionality, reinforced glass and a stainless steel case all go to make this the perfect timepiece for gruelling activities.

©M.P.

Cena: 2290 ZŁ/PriCe: PLN 2,290 SUGEROWANA CENA: 2899 ZŁ www.canon.pl/PrzygodazEOS

86

084_KA_11_Prezenty12345.indd 86

11-10-18 17:03

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Bohaterska ucieczka x

The great escape

Wciągająca lektura jest jak kometa – jeśli się przed nią nie ucieknie, może zrujnować cały świat. Nie namawiamy do nieczytania, lecz do dawkowania sobie tej przyjemności. Dlatego odkładamy czasem książkę na półkę i opieramy ją o podstawkę Art Ori Design. / A compelling read is like a comet – it will wreck your entire world and cause all sorts of backlogs in your professional and family life unless you escape in time. Far be it for us to discourage you from reading; we just advise a little moderation ... and making use of this Art Ori Design bookend.

CENA: 80 ZŁ /PRICE: PLN 80

Głęboki oddech z

Deep breath

Drobiazg dla randkowiczów, którzy chcą zrobić dobre wrażenie.

Miętówki Następnego Ranka ukryte w zabawnym pudełeczku z wiele mówiącym rysunkiem: potencjalny partner dowie się z niego, że dbasz o higienę i masz poczucie humoru. I pewnie zechce poznać cię bliżej. / Just the shot to make a good impression on a first date. Morning After Mints come in a humorously decorated tin box with a very telling picture that will leave your potential partner in no doubt that you care about hygiene and have a sense of humour.

Guaranteed to bring you together.

CENA: 25 ZŁ /PRICE: PLN 25

Mysz piaskowa c

Sand mouse

Bezprzewodowa mysz laserowa firmy Sweex w kolorze czerwonego piaskowca to gratka nie tylko dla miłośników Red Rock, ale też miesięcznika Geographic. / We have all seen photos of red sandstone, but National Geographic have you ever wondered what makes its colour unique? This wireless laser mouse from Sweex is a treat for Red Rock enthusiasts and National Geographic readers.

CENA: 99 ZŁ /PRICE: PLN 99 www.sweex.com/pl/nationalgeographic/ CENA:

Ferie pełne uśmiechu c Zima z Interhome – domy i apartamenty do wynajęcia we wszystkich regionach alpejskich i w Polsce. / Winter with Interhome – homes and apartments for rent in the Alps and in Poland. www.interhome.pl

© M.P.

Find your perfect winter home

88

084_KA_11_Prezenty12345.indd 88

11-10-13 19:08

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

LOT info LOT POLISH AIRLINES IN˜FLIGHT MAGAZINE

SPIS TREŚCI CONTENTS POŁ°CZENIA MI˛DZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA

FLOTA

OUR FLEET

MILES

&

MILES & MORE PROGRAMME

LOT

LOT NEWS

MORE

NEWS

BAGA˝

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

90 92 94 98 102 104 106 110

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

LISTOPAD / NOVEMBER 2011

089_LotInfo_Listopad123.indd 89

11-10-13 17:31

POŁĄCZENIA MIĘDZYNARODOWE

Połączenia czarterowe

International Flights

Toronto New York Chicago

Ha Amsterdam London

LOT charters

Brussels Düsseldorf

WARSZAWA

Paris

Tel Aviv

Zurich

Geneva Milan Turin Nice Madrid

90

Barcelona

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 90

11-10-13 17:32

Helsinki

St. Petersburg

Tallinn Stockholm

Riga Copenhagen Kaliningrad Hamburg Szczecin Gda˜sk Berlin Pozna˜

Moscow

Vilnius

Bydgoszcz Warszawa Wrocław Katowice Frankfurt Kraków Rzeszów Prague Munich

Minsk

Lviv

Kiev

Donetsk

Vienna Budapest

Hano

i

Odessa

Bucharest Belgrade Rome

Tbilisi Soÿ a Istanbul

Yerevan

Athens

Larnaca Tel Aviv LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET

089_LotInfo_Listopad123.indd 91

91 III

11-10-13 17:32

NASZA FLOTA

Our Fleet

BOEING 767-300 ER * liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

5 54,57 m 47,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229

BOEING 737-500 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

2 31,01 m 28,88 m 793 km/h 2200 km** 36/72

EMBRAER 175 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

12 31,68 m 26 m 793 km/h 2600 km** 82

ALENIA ATR-72*** liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

8 27,17 m 27,05 m 478 km/h 1200 km** 64

Boeing 787 Dreamliner w PLL LOT LOT już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach LOT-u już w 2012 r. Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach.

Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z ze wnątrz. Wilgotniejsze powietrze w ka binie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.

Boeing 787 Dreamliner joins LOT LOT will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights.

Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and a soundproof system translate into a better ambience for passengers during the flight.

BOEING 737-400 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

7 36,45 m 28,88 m 793 km/h 3000 km** 48/99

EMBRAER 190-200 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

3 (docelowo 4) 38,65 m 28,72 m 793 km/h 2600 km** 112

EMBRAER 170 liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

10 29,90 m 26 m 793 km/h 2400 km** 70

ALENIA ATR-42* liczba sztuk | number długość | length rozpiętość | wing span pr. przelotowa | cruising speed zasięg | range liczba miejsc BC/EC | capacity

3 26,67 m 24,57 m 532 km/h 1000 km** 46

* w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC / * including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane ** dla kompletu pasażerów / ** for the full of passengers / ***Samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT / ***Eurolot aircraft operating domestic and regional flights for PLL LOT.

92

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 92

11-10-13 17:32

93

089_LotInfo_Listopad123.indd 93

11-10-13 17:32

PROGRAM MILES&MORE

Miles & More Programme

Program lojalnościowy

Jak to zrobić

Loyalty programme

Należy wypełnić aplikację, która jest dostępna w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów. Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy. Aplikację można znaleźć również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl.

Liczy obecnie 20 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie.

Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance oraz wielu innych. Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.

How to Join

First, fill in the application form available at LOT offi ces, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information. The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl

Miles & More has 20 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe.

By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on Star Alliance flight connections likewise on many others. The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.

KART˜ PODSTAWOW° pasa˜er otrzymuje poczt°, gdy posiada ju˜ jedn° mil˛.

Karta umo˜liwia gromadzenie i wykorzystywanie mil w programie Miles & More.

BASIC CARD Issued once a passenger earns the ÿ rst air mile. The card is used for earning and spending air miles on Miles & More Programme.

Pod numerem telefonu +48 22 5 777 222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekają na pytania. Dokonają rezerwacji przelotu, sprawdzą stan Twojego konta milowego oraz udzielą odpowiedzi w języku polskim lub angielskim na wszelkie pytania.

Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777 222 .They will book your fl ight, check how many miles you’ve eraned and answer questions in Polish or in English.

SREBRN° KART˜ FREQUENT TRAVELLER uzyskasz po zgromadzeniu 35 tys. mil w ci°gu jednego roku kalendarzowego.

Uprawnia ona m.in. do wst˛pu do Business lounge z biletem PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines, odprawy przy stanowisku klasy biznes tych linii oraz daje wysoki priorytet na li˙cie oczekuj°cych.

FREQUENT TRAVELLER SILVER CARD. Issued once a passenger earns 35,000 air miles within one calendar year. With the Silver Card and a LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines ticket you can use business lounges as well as business class check-in. You also gain high priority on stand-by lists.

ZŁOT° KART˜ SENATOR otrzymujesz po zgromadzeniu 100 tys. mil w roku kalendarzowym. Posiadacze tej karty korzystaj° m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godzin przed rozpocz˛ciem podró˜y, a tak˜e 50 proc. zni˜ki na bilet – nagrod˛ dla osoby towarzysz°cej w podró˜y na rejsach PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines.

SENATOR GOLDEN CARD Issued once a passenger earns 100,000 air miles within one calendar year. Among other privileges the Golden Card oˆ ers a booking guarantee in business class up to 48 hours before the journey begins, and a 50% discount on a ticket - a companion award for an accompanying person for ˇ ights with LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines.

KARTA HON CIRCLE przysługuje pasa˜erom, którzy w ci°gu dwóch kolejnych lat kalendarzowych zgromadzili 600 tys. mil HON. W˙ród przywilejów dla posiadaczy karty HON Circle s° m.in.: wst˛p do First Class lounge we Frankfurcie, karta Senator dla mał˜onka lub partnera, gwarancja rezerwacji w klasie biznes do 24 godzin przed odlotem oraz najwy˜szy priorytet na li˙cie oczekuj°cych.

HON CIRCLE CARD Issued once a passenger earns 600,000 HON miles withing two consecutive calendar years. The privileges for HON Circle Card holders include admission to the First Class lounge in Frankfurt, a Senator Card for a spouse or partner, a booking guarantee in business class up to 24 hours before the ˇ ight, and the highest priority on stand-by lists.

PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM / PARTNERS IN POLAND Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl.

For more details please visit our website www.miles-and-more.pl

94

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 94

11-10-13 17:33

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

95

089_LotInfo_Listopad123.indd 95

11-10-13 17:32

MENU NA POKﾅ、DZIE

Menu on board

???

???

???? / ?????

96

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 96

11-10-13 17:32

Kalei

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

97

Kaleidoscope Miles & More [2011-04] 089_LotInfo_Listopad123.indd 97 04.indd 1

2011-05-04 16:37:11 11-10-13 17:33

LOT NEWS

Lot News

LOT najlepszą linią!

LOT Voted Best Airline!

POLSKIE LINIE LOTNICZE LOT JUŻ KOLEJNY RAZ Z RZĘDU OTRZYMAŁY TYT UŁ NAJLEPSZEJ LINII LOTNICZEJ EUROPY ŚRODKOWEJ I WSCHODNIEJ. POLSKI PRZEWOŹNIK OTRZYMAŁ TĘ NAGRODĘ OD CZYTELNIKÓW BRYTYJSKIEGO MAGAZYNU BUSINESS T RAVELLER. / WARSAW, 28 SEPTEMBER, 2011: THE READERS OF THE BRITISH MAGAZINE BUSINESS T RAVELLER HAVE ON CE AGAIN AWA RDED THE TITLE OF BEST EASTERN EUROPEAN AIRLINE TO LOT POLISH AIRLINES.

U

roczyste wręczenie statuetek odbyło się wczoraj w Londynie w hotelu Kensington’s Royal Garden. Zwycięzców nagrody wybrali czytelnicy magazynu, którzy w specjalnej ankiecie głosowali na linie lotnicze spełniające według nich najwyż sze standardy obsługi Klientów. Pierwszą nagrodę tego magazynu polski przewoźnik otrzymał w 1998 r.

Tytuł najlepszej linii lotniczej w Europie Środkowo-Wschodniej przyznany przez brytyjski Business Traveller wzbogaca znaczną już kolekcję wyróżnień przyznawanych LOT-owi. W poprzednich latach Pasażerowie i zara zem czytelnicy zagranicznych pism turystycz nych również doceniali poziom usług świadczonych przez polską linię lotni czą. Świadczą o tym m.in. nagrody magazynu Global Traveler, amerykańskiej edycji Business Traveller czy Reader’s Digest.

– Z ogromną satysfakcją przy jęliśmy wiadomość o przyznaniu tak prestiżowej nagrody naszej firmie – powiedział prezes Marcin Piróg. – Wyróżnienie jest dla nas tym cenniejsze, że jest ono przyznawane przez naszych Pasaże rów, a Ci już po raz kolejny z rzędu doceniają LOT. Takie nagrody dodają nam sił, szczególnie że naszym priorytetem jest, aby Pasażerowie LOT-u byli zawsze zadowoleni z podróży naszymi liniami – dodał Marcin Piróg.

Business Traveller jest jednym z ważniejszych magazynów na rynku brytyjskim w segmencie czasopism, które przeznaczone są dla podróżujących klasą biznes. Czytelni kami są przede wszystkim przedstawiciele kadry zarządzającej, kierownicy oraz eksperci z branży finansowej. Magazyn ukazuje się w nakładzie 55 tys. egzemplarzy. ☐ 98

T

he statuettes were presented at an awards ceremony held at the Royal Kensington Garden Hotel in London.

In a special survey, the magazine’s readers chose the winners by voting for the airlines which, in their opinion, meet the highest standards of customer service. LOT first received an award from the magazine in 1998.

The Business Traveller ‘Best Eastern European Airline’ title significantly enhances the collection of awards already garnered by LOT. In previous years, passengers and readers of foreign travel magazines have also shown their appreciation of the level of service delivered by the Polish airline, as can be seen in the awards received from Global Traveller magazine, the American edition of Business Traveller and Reader’s Digest, to name but a few.

“We received the news that our company had won the award with tremendous satisfaction”, said Marcin Piróg, the CEO of the LOT Polish Airlines. It’s a distinction that we appreciate all the more since it’s awarded by our passengers and this is the fourteenth time in succession that they’ve demonstrated their appreciation of LOT in this way. Awards like this one give us an added injection of energy, particularly as our priority is to ensure that, every time, our passengers are happy that they flew with us, he adds.

Business Traveller is one of the most important magazines in its sector of the British market. Its readers are primarily senior management staff, directors and experts from the financial and other sectors. It has a circulation of 55,000 copies. ☐

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 98

11-10-13 20:31

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

When showing my textile designs around the world, I always take a VIP with me. My suitcase.

Priority check-in, boarding and baggage.

I’ve earned it.

Surina Gan Meng Hui Chief Operating Of ficer at global knitwear supplier Ghim Li Ltd. And Star Alliance Gold Status.

staralliance.com

99

089_LotInfo_Listopad123.indd 99

11-10-13 17:33

LOT NEWS

Lot News

my textile designs d, I always take y suitcase.

Sojusz nr 1

, boarding and baggage.

Top Alliance

STAR ALLIANCE, KTÓREGO CZŁONKIEM OD 2003 RO KU JEST LOT, PO RAZ SZÓSTY Z RZĘDU ZOSTAŁ UZNANY PRZEZ CZASOPISMO BUSINESS TRAVELLER ZA NAJLEPSZY SOJUSZ LINII LOTNICZYCH. / THE STAR ALLIANCE THAT LOT POLISH AIRLINES HAVE BEEN A MEMBER OF SINCE 2003, W AS VOTED BY BUSINESS TRAVELLER READERS THE BEST AIRLINE ALLIANCE OF THE YEAR FOR THE SIXTH CONSECUTIVE YEAR.

t global knitwear supplier Ghim Li Ltd. tus.

????

C

hristopher Korenke, wiceprezes do spraw handlowych Star Alliance, stwierdził: – Otrzymanie tej nagrody po raz szó sty z rzędu na jednym z najbardziej konkurencyjnych ryn ków w branży lotniczej, w Wielkiej Brytanii, to prawdziwe osiągnięcie. Warto także podkreślić, że głosujący sami odbywają podróże, korzystając z naszych produktów. Przyznanie wyróżnie nia świadczy również o tym, że realizujemy nasze obietnice kon sekwentnie w całej naszej sieci globalnej.

Nagrody te w całej branży uznaje się za najwyższe wyróżnienia w dziedzinie podróży biznesowych. W ten sposób czytelnicy cza sopisma Business Traveller zyskują szansę na uhonorowanie tych linii lotniczych, lotnisk, hoteli i firm wynajmujących samochody, dzięki którym ich podróże zyskują nową jakość. ☐

C

hristopher Korenke, Star Alliance Vice President for Sales said: ”Being the recipient of this award for the sixth time this year in one of the most competetive markets in the aviation industry in Great Britain is quite an achievement. It is worth adding that the voters are travellers themselves who use our products and services. The distinction proves that we are committed to our promises and deliver them persisently across the global network”.

These awards are considered to be the highest distinction in the industry in the sector of business travel. The readers of Business Traveller are given an opportunity to reward those airlines, airports, hotels and car renting companies which add a new value to their travels. ☐

100

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 100

11-09-27 15:17

11-10-13 20:31

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Aelia, wiodący lider sklepów wolnocłowych na świecie, obecna jest w Polsce w portach lotniczych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Szczecinie.

Dzięki bliskiej współpracy z największymi na świecie luksusowymi markami, Aelia zapewnia wysoką jakość usług i towarów dostosowanych do potrzeb każdego klienta.

Aelia Duty Free oferuje nie tylko produkty wiodących międzynarodowych marek ale także selekcje najlepszych polskich towarów.

Każdy klient może znaleźć coś dla siebie wśród szerokiej gamy markowych produktów takich jak: perfumy, kosmetyki, alkohol, papierosy, słodycze, tradycyjne polskie produkty spożywcze, moda i akcesoria.

Aelia, one of the leaders in the Travel Retail industry operates in Poland in Warsaw, Krakow, Poznan and Szczecin airports.

The company’s close relations with the world’s biggest luxury brands ensure a high-quality retail environment that it always adapted to the needs of each traveller.

Aelia Duty Free offers not only a wide range of the world’s leading international brands, but also a selection of the best traditional Polish products.

Visitors can enjoy an exciting new shopping and choose from a range of prestigious brands of perfumes, cosmetics, alcohol, tobacco products, traditional Polish food, fashion and accessories.

101

089_LotInfo_Listopad123.indd 101

11-10-13 17:33

BAGAŻ

Your Luggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE SAMOLOTU CARRY ON LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH FREE LUGGAGE ALOWANCES FOR CHILDREN UP T0 2 YEARS OF AGE

Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu.

Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie.

Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm,klasie • ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm.

Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 180 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 50 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 60 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 70 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady.

Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 120 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady.

On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage.

All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee.

On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches).

The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 180 in the case of flights from Poland, • 50 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 60 in case of flight from the U.S.A., • CAD 70 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 120 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łącznej wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg.

Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*.

Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki.

On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds).

The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*.

Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight).

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***.

Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.

* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. / * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. / ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. / *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. / *** Rates may differ on various markets

102

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 102

11-10-13 17:33

S Z E R O K I E H O R Y ZBOANGTAYŻ Broad Horizons Your Luggage

BEZPIECZEństwo

safEty

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free.

NIE tELEfoNujEMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis„Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

No SMoKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop.

No CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers.

If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

PŁyNy w BaGaŻU PoDRĘCZNyM

LIQUIDs IN yoUR HaND LUGGaGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Podróżuj z Kartami Kredytowymi Citibank i zamieniaj mile w programie Miles & More na nagrody

• •

wszędzie, gdzie płacisz tą kartą za zakupy zbierasz mile w programie Miles & More mile wymieniasz na bilety lotnicze, pobyt w hotelu lub inne atrakcyjne nagrody Mile za transakcje: 5 zł = 1 mila Mile powitalne 1000 mil M&M

Mile za transakcje: 5 zł = 1 mila Mile powitalne 2000 mil M&M

Mile za transakcje: 4 zł = 1 mila Mile powitalne 3000 mil M&M

Mile za transakcje: 3 zł = 1 mila Mile powitalne 10 000 mil M&M

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania dla Kart Kredytowych Citibank-LOT wynosi od 29,73% do 37,05%, a dla karty Ultime 53,34%. Stan na dzień 1.10.2011 r.

✆ 19009 (koszt jak za połączenie lokalne wg taryfy operatora)

www.citihandlowy.pl

Bank Handlowy w Warszawie S.A. z siedzibą w Warszawie, ul. Senatorska 16, 00-923 Warszawa, zarejestrowany w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego przezSąd

Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod nr. KRS 000 000 1538; NIP 526-030-02-91; wysokość kapitałuzakładowego wynosi 522.638.400 złotych, kapitał został w pełni opłacony. Citi Handlowy oraz Citibank są zastrzeżonymi znakami towarowymi należącymi do podmiotów z grupy Citigroup Inc. Niniejszy 103 materiał reklamowy został wydany jedynie w celach informacyjnych i nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego.

089_LotInfo_Listopad123.indd 103

11-10-13 17:33

LOT DO KANADY

Deklaracje celne do Kanady POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfi skatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu.

Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymają Państwo od stewardesy Deklarację celną.

Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawdą wypełnienie.

Zgodność podanych informacji należy poświadczyć podpisem.

104

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które są pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwożony). 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (może obowiązywać specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca.

CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANADĘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego.

CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu.

48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 104

11-10-13 17:34

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Na jesienne dni Autumn Chill DUSZONE PODUDZIA Z INDYKA PO MYŚLIWSKU Z GRZYBAMI LEŚNYMI

z indyka Składniki dla 4 osób: 8 pokrojonych na małe kawałki podudzi po drobiu do wy przypra op.

1 + oliwek z bez skóry + ½ szklanki oliwy + 1 poboczku ego wędzon i paseczk w nego pokrojo g 100 + ku myśliws + 100 g krojona w kostkę cebula + 4 pokrojone w plastry ząbki czosnku 100 ml + ów borowik zonych oczyszc g 100 + kurek oczyszczonych miodu łyżki 2 + wina bulionu drobiowego + 200 ml czerwonego pieprz, czarny mielony grubo Sól, + oliwek z oliwy ml pszczelego + 100 tymianek, liść laurowy + 10 pomidorów cherry oliwą z oliUmyte, oczyszczone i osuszone podudzia z indyka natrzeć na oliwie wek połączoną z przyprawą do drobiu po myśliwsku. W garnku ie dodać Następn i. borowik i kurki , czosnek cebulę, podsmażyć boczek, ci. Pod koindyka. Po zrumienieniu wlać wino i bulion, dusić do miękkoś ć do smaku. niec gotowania dodać miód i pomidory cherry, całość doprawi

Kiedy za oknem szaleje deszcz i zimno, a całodzienna szaruga daje nam się we znaki, receptą mogą okazać się kulinaria… Jesienią często dopadają nas zmęczenie i senność, dlatego naszą dietę w tym okresie warto oprzeć na pożywnych mięsach, rybach i owocach morza, nie zapominając jednak o bogatych w witaminę C owocach i warzywach. Godny polecenia jest również bakteriobójczy czosnek – podniesie walory smakowe dań i wzmocni odporność organizmu. Chciałbym zaproponować Państwu danie, które nie tylko zachwyci Państwa podniebienia, ale również dzięki składnikom odżywczym pozwoli zachować siły witalne potrzebne do walki z jesiennym zmęczeniem.

When it’s raining cats and dogs outside and the weather is getting you down, why not soothe your nerves with some delicious food. We are prone to fatigue in autumn, so it is a good idea to enrich our diet with nutritious meat, fish, seafood, and needless to say, Vitamin C rich fruit and vegetables. Don’t forget about the beneficial properties of garlic either.

This considerably enhances flavour. This month, I would like to recommend a dish which will pamper your palate and give you a boost with its nutritious ingredients.

REKLAMA

BRAISED TURKEY SHANKS WITH MUSHROOMS

100 ml olive Ingredients for 4: 8 skinned and chopped turkey shanks + bacon smoked sliced g 100 + poultry for spice oil + 1 hunter’s chanterelles + 1 diced onion + 4 sliced garlic cloves + 100 g washed red wine ml 200 + broth poultry ml 100 + boletus + 100 g washed pepper, + 2 tbps honey + 100 ml olive oil + salt, coarsely ground s tomatoe thyme, laurel leaf + 10 cherry d with Rub the washed, cleaned and dried shanks with olive oil combine elles chanter garlic, onion, bacon, the Fry poultry. for the hunter’s spice wine and and boletus in a pot. Add the turkey. When brown, add the , add honey broth and braise until tender. Towards the end of the braising and cherry tomatoes. Season to taste.

105

089_LotInfo_Listopad123.indd 105

11-10-13 17:34

LOT DO USA

Deklaracje celne i wizowe do USA OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTANĄ PAŃSTWO RÓWNIEŻ DEKLARACJĘ WIZOWĄ I-94.

Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające zieloną kartę lub wizę imigracyjną. Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej.

Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje wraz z paszportem należy przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej.

WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

Z wszelkimi pytaniami dotyczącymi przedmiotów podlegających zgłoszeniu lub ocleniu należy zwracać się do pracowników Służby Celnej.

106

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych.

Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspekto-

rowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie.

WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę.

Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)

1. Nazwisko 2. Imię 3. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płeć (męska – M, żeńska – F) 6. Data wydania paszportu: dzień/miesiąc/rok 7. Data ważności paszportu: dzień/miesiąc/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpoczęcia międzynarodowej podróży lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzień/miesiąc/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowość i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym można Pana/Panią zastać 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imię 20. Data urodzenia: dzień /miesiąc/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 106

11-10-13 17:34

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

107

089_LotInfo_Listopad123.indd 107

11-10-13 17:34

LOT DO USA

TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych.

Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu).

Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób).

Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych.

Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytoOtrzymaną od stewardesy rium posiadłości zamorskich Stanów ZjedDeklarację celną prosimy wypełnić noczonych i w krajach basenu Morza czytelnie (pismem drukowanym) Karaibskiego) podlegają ocleniu w modługopisem lub wiecznym piórem.

Zgodność podanych informacji mencie ich wwozu do USA. Wysokość z prawdą należy poświadczyć opłaty celnej zostanie ustalona przez prawłasnoręcznym podpisem. cownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obli- Osobom niebędącym stałymi mieszkańgacje, jest prawnie zobowiązany do zgło- cami USA przysługuje zwykle prawo wwoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby zu bez cła towarów o łącznej wartości Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypeł- 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle nić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów walutę lub środki pieniężne przewozi dla powyżej wymienionych limitów. Jeśli warniego inna osoba. Niewypełnienie wymatość wszystkich przedmiotów zgłoszoganego kwestionariusza lub podanie nienych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. pełnej sumy przewożonych środków pie- na osobę, to należy wymienić je w tabeli niężnych może spowodować konfi skatę na drugiej stronie Deklaracji celnej, podacałej waluty i wszystkich papierów wartojąc ich ceny w dolarach USA (przy prezenściowych oraz kary administracyjne i/lub tach – ich prawdziwą wartość równą cenie dochodzenie kryminalne. detalicznej).

108

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imię, drugie imię 2. Data urodzenia: dzień/miesiąc/rok 3. Liczba członków rodziny podróżujących z Tobą 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podróży), (B) Miejscowość, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podróży bezpośrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podróży są interesy: Tak/Nie 11. Przywożę (przywozimy) (A) owoce, rośliny, żywność, owady: Tak/Nie, (B) produkty mięsne, zwierzęta, produkty pochodzenia zwierzęcego/dziczyznę: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ślimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliśmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliśmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrządzanie) ze zwierzętami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywożę (przywozimy) walutę lub środki walutowe o wartości 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (defi nicja środków walutowych znajduje się na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzedaż, próbki artykułów w celu uzyskania zamówień lub artykuły nieuważane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszkańcy USA – całkowita wartość wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granicą (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane pocztą do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartość wszystkich artykułów, które pozostaną docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Proszę przeczytać instrukcję na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które należy zadeklarować.

Stwierdzam niniejszym, że przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i że moja deklaracja jest zgodna z prawdą.

LOT Info

089_LotInfo_Listopad123.indd 108

11-10-13 17:34

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

109

089_LotInfo_Listopad123.indd 109

11-10-13 17:34

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

03

ZRELAKSUJ SIĘ PRZY NOWEJ MUZYCE POKŁADOWEJ RELAX WHILE LISTENING TO OUR NEW ONBOARD MUSIC PRELUDE NO. 15 RAINDROP

FRYDERYK CHOPIN

Music and Movies on Board

04

RÓŻNE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI ˜ WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PAŃSTWA PRZYJEMNOŚCI I RADOŚCI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC ˜ OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT STRANGE MERCY

ST VINCENT

05

06

ROCKOWE SMACZKI LET’S ROCK

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA – HANS GANSCH

PAPA ROACH

STEFANO BOLLANI

THE ADVENTURES OF RAIN DANCE MAGGIE

NORAH JONES

LIGHTHOUSE

LEMONGRASS

THE HELLCAT SPANGLED SHALALALA

CAL TJADER

JOSEPH HAYDN – TROMPETEN KONZERT ES-DUR

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA – ERNST, DANIEL, ANDREAS OTTENSAMER

W.A. MOZART – DON GIOVANNI / DIVERTIMENTO

MARIA JOAO PIRES

NO MATTER WHAT

RED HOT CHILI PEPPERS THEOPHILUS LONDON

J’AI FAIT TOUT CA POUR VOUS

CHOPIN – 2 NOCTURNES OP. 62

ARCTIC MONKEYS

ALL AROUND AND AWAY WE GO

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA – BARBARA MOSER

ARENA

MELISSA NKONDA TWIN SISTER

YOUR GUIDE

IRMA

FRANZ SCHUBERT – IMPROMPTU

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA – MATTHIAS SOUCEK

ATLAS HANDS

LUDWIG VAN BEETHOVEN – MONDSCHEIN SONATE

LET’S GO INSIDE

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA – NATASHA VELIKOVIC

BENJAMIN FRANCIS LEFTWICH DELADAP

JOSEPH HAYDN – KLAVIERKONZERT D-DUR

PICTURE THIS

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA – THOMAS ALBERTUS IRNBERGER

BONO

CALGARY

BON IVER

A LITTLE PIECE OF MY LIFE

MARIO BIONDI

THE BULL BITES BACK

JOKER’S DAUGHTER

THE OTHER WOMAN

CARO EMERALD

07

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND MOVIE THEMES

W.A. MOZART – VIOLINKONZERT D-DUR

MARIA JOAO PIRES

CHOPIN – PIANO SONATA NO. 3 IN B MINOR OP.58

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA

FRANZ SCHUBERT – QUARTETT-SATZ STREICHQUARTETT NR. 12

SUUNS

CALLED OUT IN THE DARK

SNOW PATROL

INHALER

MILES KANE

TAKE FIVE

DAVE BRUBECK

CONVERSAZIONE

ZERO SOSPIRO

BALTIMORE ORIOLE (KING VERSION)

BIG BOSS MAN

LITTLE SHOCKS

KAATEE FRITS

IRRESISTIBLE FORCE

A PLUS

GOD LOVES ONLY YOU

LINQ QUARTET

FIRE IN THE HOUSE

TITO PUENTE

OUR PERFECT DISEASE

MIUCHA

MONEY

GHITA

LOST

JEFFERSON

KAISER CHIEFS

JANE’S ADDICTION SKUNK ANANSIE

THE DRUMS

RITUAL UNION

PIGEON DETECTIVES

DEPECHE MODE/RÖYKSOPP

AVENTURA

JOSE ROBERTO

SWITCHBLADE SMILES

KASABIAN

ONE TWO THREE

PUPPETS

WALK ON BY

PAGLIA SAM

BLONDIE

WOMBATS

LITTLE DRAGON

ELLE ET MOI

WHAT I HEARD

HOT CHELLE RAE

VIRUS

HOOVERPHONIC

SUNRISE

LOREZ ALEXANDRIA

HARD FI

BJORK

A VOZ DO MORRO

TONIGHT, TONIGHT

WAITING ON A SIGN

BEN HARPER

JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ

ROOM 26

KELVIN STARDUST EASY EVIL

PUT EVERYTHING TOGETHER SWEET LITTLE APPLES HIT DE BONGO TOMARA CASTLES IN SPAIN B&C

DANCA DO DIABINHO

ESTRELA GUIA

SIEMPRE SOY MUY COOL

ELECTROCUGAT

O CEU NAS MAOS (CAN’T TAKE MY EYES)

JORGE ARAGAO

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND

MIŁOŚĆ, ŚLUB I MAŁŻEŃSTWO Urodziwa Avy (Mandy Moore) jest młodą mężatką pracującą z powodzeniem jako terapeuta małżeński. Jej życie wydaje się udane pod każdym względem, do czasu gdy dowiaduje się o rozwodowych planach własnych rodziców. Te wstrząsają nie tylko Avy, ale w końcu jej własnym małżeństwem. Lekka romantyczna komedia z happy endem.

LOVE, WEDDING, MARRIAGE

The beautiful Avy (Mandy Moore) is newly married and works as a successful marriage counsellor. Her private life seems to be as perfect as her business life – until she learns of the impending divorce plans of her own parents.

Soon not only Avy, but also her marriage is in danger. A light, romantic comedy with a happy ending.

Gatunek: komedia Re˜yser: Dermot Mulroney Obsada: Mandy Moore, Kellan Lutz Długo˛˝: 87 min Rok prod.: 2011/ USA Od lat: 12 Wersja: ang., pol. Copyright: EiM

110

LOT info

089_LotInfo_Listopad123.indd 110

11-10-13 17:34

SZEROKIE HORYZONTY

08

POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC ZA PÓŹNO

KAYAH

09

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSIC RISE

GABRIELLE

10

MUZYKA ŚWIATA WORLD MUSIC

TYLKO TAK MOGŁO BYĆ

ANNA MARIA JOPEK

FALLEN HERO

Broad Horizons

11

12

LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT RADIO

MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION – CHIC BEATS

SEXY AND I KNOW IT

NEEDED MOONLIGHT

LMFAO

KID COCONUTZ

GRZEGORZ TURNAU

ACE OF BASE

NUFREQUENCY/BEN ONONO

MICHAEL JACKSON

BEHIND THE MASK

STRANGE TRANSMISSIONS REMIX

ART BRUT

COME ALONG

C’EST BIEN MIEUX COMME CA

DEDICATION TO MY EX (MISS THAT)

POUR LA VIE

CICHOSZA

CRUEL SUMMER

THE PETER MALICK GROUP

MYSLOVITZ

TITIYO

SOHA

LLOYD (FEAT. ANDRE 3000)

NA PUSTEJ DRODZE

MMM BOP

TONIGHT TONIGHT

IT GIRL

BODY TALK

KLEMENT JULIENNE

PIN

HANSON

JEHRO

JASON DERULO

MIMO WSZYSTKO

DUB BE GOOD TO ME

RAGGAMUFFIN

SELAH SUE

HEART SKIPS A BEAT

OLLY MURS (FEAT. RIZZLE KICKS)

POISSON ROUGE

GO DON’T STOP

DON’T PLAY NO GAME THAT I CAN’T WIN

FRATELLI D’ITALIA

HEY

ZAŁOGA G

BEATS INTERNATIONAL

I FEEL THE EARTH MOVE

HURT

MARTIKA

MAT MCHUGH

POMALUJ MOJE SNY

HOTEL CALIFORNIA

MIRACLE WORKER

MALEO REGGAE ROCKERS

EAGLES

SUPERHEAVY

BOHEMA

EASY

A NEW KIND OF SOMETHING

WILKI

FAITH NO MORE

COMMON_MAMA

TYLKO TAK MOGŁO BYĆ

CORAZON ESPINADO

PIYRSO GODZINA

ANNA MARIA JOPEK & TITO PARIS

OBUDŹ SIĘ

CARLOS SANTANA

THE BOY IS MINE

GOORAL

LA REVENDERE

ODDZIAŁ ZAMKNIĘTY

BRANDY & MONICA

DUNKELBUNT

CALVADOS

IT AIN’T OVER TILL IT’S OVER

DO CIEBIE, KASIUNIU

KASIA KLICH

LENNY KRAVITZ

KAPELA ZE WSI WARSZAWA

BILLIE AND HIS GUN

LOOKING FOR LOVE

WIECNO

NEO RETROS

KAREN RAMIREZ

DO NIEBA

BLUE CAFE

Z DACHU

TWINKLE BROTHERS/TREBUNIE TUTKI

KONIK

SUSHEE

A JO SE A JO SE

LADY PANK

BACIARY

NIE CHCĘ SIĘ SPAĆ

THE WHOLE ENCHILADA

MANCHESTER

KEB_MO

PLONGE AVEC MOI

AQUALISE/JANE HENLEY

MONODELUXE

BEASTIE BOYS (FEAT. SANTIGOLD)

MIRACLE WORKER

SAINT PRIVAT

HARLEY & MUSCLE

THINGS YOU DON’T HAVE TO DO THE PETER MALICK GROUP

SUPERHEAVY

KOOP ISLAND BLUES

GLAD YOU CAME

KOOP

THE WANTED

SUNSET

YOU AND I

NITIN SAWHNEY

LADY GAGA

SHOTS ON THE HOOD OF MY CAR

KESHA

TOC TOC PAT C

LIBERTANGO

I WON’T LET YOU GO

DANIEL RODRIGUEZ PERASSI

JAMES MORRISON

SANTA MARIA (DEL BUEN AYRE)

BOOM BOOM BOOM

GOTAN PROJECT

FIREFOX AK

TAKE ON ME

YELLOW

KID COCONUTZ

COCKNBULLKID

MY SOCIETY

KISS ME SLOWLY

DE PHAZZS

PARACHUTE

STRANGE TRANSMISSIONS

STEREO HEARTS

GYM CLASS HEROES (FEAT. ADAM LEVINE)

YOU MAKE ME FEEL

COBRA STARSHIP (FEAT. SABI)

WET

THE PETER MALICK GROUP

OH-LALA

SAINT PRIVAT

MOODS

JOJO EFFECT

NICOLE SCHERZINGER

WITHOUT YOU

DAVID GUETTA (FEAT. USHER)

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing.

On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND

MONTE CARLO

Trzy przyjaciółki Meg, Grace i Emma spełniły swoje marzenie o wyjeździe do Paryża. Ledwo jednak dotarły do Europy, już zaczęło być krucho z ich urlopową kasą. Być może przeznaczenie chciało, by właśnie w tym momencie Grace została omyłkowo wzięta za bogatą arystokratkę, bo tym samym rozpoczęła się dla dziewcząt niezapomniana przygoda... w Monte Carlo!

MONTE CARLO

Three friends Meg, Grace und Emma fulfil their lifelong dream to travel to Paris.

Yet as soon as they arrive in Europe, the ladies run out of pocket money.

As fate would have it, Grace is mistaken for a wealthy member of the royal family.

For the young women, so begins an unforgettable adventure … in Monte Carlo!

Gatunek: komedia, romans Re˜yser: Thomas Bezucha Obsada: Selena Gomez, Katie Cassidy Długo˛˝: 109 min Rok prod.: 2011/ USA Od lat: 6 Wersja: ang., pol. Copyright: FOX

LOT info

089_LotInfo_Listopad123.indd 111

111

11-10-13 17:34

˜WI°TECZNE SMAKI CZASU Z KAROLEM OKRAS°/ CHRISTMAS FLAVOURS WITH KAROL OKRASA Karol Okrasa zaprasza na kulinarną podróż w czasie – przygotowane przez niego dania to pamiętane z dzieciństwa przysmaki jego gości. W tym świątecznym odcinku wystąpią Andrzej i Kamila Łapiccy. Znany aktor opowie o przedwojennej tradycji świętowania Bożego Narodzenia. / Karol Okrasa invites us on a culinary journey and revisits the childhood food memories of his guests.

In this Christmas episode, he welcomes the married couple, Andrzej and Kamila Łapicki. Andrzej Łapicki tells of the festive traditions before WWII.

FILM MOVIE

PAN POPPER I JEGO PINGWINY/MR. POPPER’S PENGUINS Pracowity biznesmen Pan Popper nie wie, co w życiu jest najważniejsze. Zmieni się to jednak, kiedy odziedziczy sześć pingwinów, które zamienią jego szykowne mieszkanko w śnieżną krainę marzeń, a jego życie postawią do góry nogami. Zabawna komedia rodzinna. / Hardworking businessman Mr. Popper is clueless when it comes to the important things in life until he inherits six penguins. Popper’s penguins turn his swanky apartment into a snowy winter wonderland – and the rest of his life upside-down. A hilarious family comedy, filmed on a refrigerated soundstage with real Emperor Penguins.

Copyright: Fox

Copyright: TVP S.A.

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. / We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons ‘BOLEK and LOLEK’ and Reksio.

Copyright: Warner Bros.

BOSO PRZEZ ˜WIAT: FATIMA / BAREFOOT AROUND THE WORLD: FATIMA Wojciech Cejrowski odkrywa zapomniane regiony naszej planety i opowiada o panującej tam kulturze, zwyczajach i wierzeniach. W tym odcinku wybrał się do Fatimy – miasta w Portugalii, miejsca religijnego kultu, sławnego z „objawień fatimskich“. Pielgrzymują tutaj wierni z całego świata. / Wojciech Cejrowski discovers the forgotten regions of our planet and tells of its cultures, morals and their beliefs. In this episode, he visits Fatima – a city in Portugal, which is famous for many for the “Appearances of Fatima”. This is destination for many Christian pilgrims, from all over the world.

SERIAL TV TV SHOW

JAK POZNAŁEM WASZ° MATK˝: BABECZKI/ HOW I MET YOUR MOTHER: CUPCAKE Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okolicznościach, w jakich poznał ich mamę. Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale podbił serca publiczności na całym świecie! / This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.

SERIAL TV TV SHOW

DWÓCH I PÓŁ: ZŁE WIE˜CI ZE SZPITALA/ TWO AND A HALF MEN: BAD NEWS FROM THE CLINIC W prezentowanym odcinku amerykańskiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził się brat Alan z synem. / In this episode, you can watch what has changed in Charlie’s life, since his brother Alan and his son Jake moved in.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. / We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons ‘BOLEK and LOLEK’ and Reksio.

Copyright: Studio Filmów Rysunkowych Bielsko-Biała

Copyright: Fox

WSZYSTKO O STEVENIE/ ALL ABOUT STEVE Wystarczyło jedno spotkanie z kamerzystą sieci CNN Stevenem, by nieco szalona Mary uznała, że jest on miłością jej życia. Nie namyślając się długo, wyrusza w trop za nim... po całych Stanach Zjednoczonych.

Steven jest przerażony – podejrzewa, że Mary jest stalkerem. Jednak zmieni zdanie… / It only takes only one blind date with CNN cameraman Steve, for the kooky Mary to believe she has found her true love!

She doesn’t think about it too long and decides to follow him through the various American states.

Steven is shocked – he believes Mary is a stalker. Yet as time and events unfold, Steve soon changes his opinion of her…

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

Copyright: Warner Bros.

FILM MOVIE

Copyright: TVP S.A.

TECH WATCH Program przedstawia najnowsze trendy świata techniki. Oglądamy testy najnowszych rozwiązań.

Przyglądamy się postępowi w najrozmaitszych dziedzinach nowoczesnego życia.

Czekają na Państwa wywiady z wpływowymi osobistościami ze świata techniki. / This looks at the latest trends in the world of technology. It reviews the latest developments and cutting-edge innovations; offering insight into the advances transforming every aspect of modern life.

The most infl uential players in technology are also interviewed and the show provides updates on new multimedia products.

Copyright: FBC

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

WIADOMO˜CI NEWS

112

FILM MOVIE

PAN POPPER I JEGO PINGWINY/ MR. POPPER’S PENGUINS Pracowity biznesmen Pan Popper nie ma pojęcia o tym, co w życiu jest najważniejsze.

Zmieni się to jednak, kiedy odziedziczy sześć pingwinów, które zamienią jego szykowne mieszkanko w śnieżną krainę marzeń, a jego życie postawią do góry nogami. Zabawna komedia rodzinna, nakręcona na lodowej scenie dźwiękowej z prawdziwymi pingwinami cesarskimi w rolach głównych. / Hardworking businessman Mr. Popper is clueless when it comes to the important things in life until he inherits six penguins.

Popper’s penguins turn his swanky apartment into a snowy winter wonderland – and the rest of his life upside-down. A hilarious family comedy and adaptation of the classic book, filmed on a refrigerated soundstage with real Emperor Penguins.

Copyright: FOX

WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION W tym programie punktem wyjścia dla zbadania wydarzeń o charakterze globalnym jest biznes. Czekają na Państwa analizy zasadniczych trendów w polityce, gospodarce, naturalnym środowisku człowieka, rozrywce i modzie.

Nie zawiodą z pewnością wywiady z politycznymi i gospodarczymi guru, do obejrzenia tylko tutaj. / This gives passengers an in-depth review of global events from a business perspective.

It investigates key trends in politics, industry, the environment, entertainment and fashion.

See interviews with political and business heavyweights from the West to emerging markets, the stories other shows don’t tell and the lighter things in life.

Copyright: FBC

REJSY DO POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

WIADOMO˜CI NEWS

Music and Movies on Board

Copyright: FOX

MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

LOT info

089_LotInfo_Listopad123.indd 112

11-10-13 17:35

Makrokoncert_K_11.10.indd 1

10/11/11 5:22:04 PM

ROZRYWKA

Puzzle Time

Pozio Mo:

Piono Wo:

a cross:

1. Shirley, największa dziecięca gwiazda w dziejach kina 4. Grzegorz, aktor (główna rola w serialu U fryzjera ) 8. na powierzchnię ziemi wydobywa się jako lawa 9. ulubiony napitek Jamesa Bonda 11. międzynarodowa marka telefonii komórkowej 14. półlegendarny książę Jutlandii kojarzący się ze słowami „być albo nie być” 17. miasto z główną siedzibą General Motors 18. Samuel (zm. 1872), prekursor telegrafii 19. kropelki wody osadzające się rankiem na roślinach 20. konkurencja narciarska z bramkami

2. dołączona do książki, w której znaleziono błędy 3. więcej niż strona internetowa 5. czasopismo reprezentujące poglądy organizacji 6. przebrzmiałe poglądy, dawne realia (w opozycji do nowego) 7. muzułmański dowódca i książę 10. model Nissana 12. bogini zorzy porannej w mitologii rzymskiej, odpowiedniczka greckiej Eos 13. Stary... – film z Jane Fondą i Gregorym Peckiem 14. ojciec poezji epickiej, twórca Iliady i Odysei 15. wzywał proletariuszy do łączenia się 16. miejsce najwyższej szczęśliwości

1. religious building 4. Korea money 8. molten rock mixture 9. cocktail 11. citrus fruit 14. tragedy by William Shakespeare 17. largest city in Michigan 18. large cope buckle 19. ... Mota, Portuguese marathon runner 20. skiing in a zigzag course

d o Wn: 2. printing errors 3. imposing entrance 5. keyboard instrument 6. intense look 7. ... Kusturica, Serbian filmmaker 10. brief record 12. goddess of dawn 13. disparaging Latin American term for foreigner 14. patriarch of the Simpsons 15. punctuation symbols 16. East of ..., novel by John Steinbeck

AUTOR/AUTHOR: JERZY BUCZEK

Litery z pól z kropką, czytane rzędami, utworzą rozwiązanie.

The letters from boxes marked with dots, read from left to right will spell out the hidden message.

Rozwiązanie / Answers: NOTTING HILL Poziomo / Across: 1. TEMPLE 4. WONS 8. MAGMA 9. MARTINI 11. ORANGE 14. HAMLET 17. DETROIT 18. MORSE 19. ROSA 20. SLALOM Pionowo / Down: 2. ERRATA3. PORTAL 5. ORGAN 6. STARE 7. EMIR 10. NOTE 12. AURORA 13. GRINGO 14. HOMER 15. MARKS 16. EDEN

CORPORATE MEDIA POLAND UL. MARYNARSKA 15

TŁUMACZENIA:

G+J CORPORATE MEDIA:

WYDAWNICTWO GRUNER+JAHR POL SKA

02-674 WARSZA WA

a gnieszka

a gnieszka Wierzbicka- baxter DYREKT OR

SP. Z O.O. & CO. SPÓŁKA KOMANDY TOWA

TEL. 22 360 39 60

Magda Lena s z Wedo Wska

G+J CM 692 444 293, a neta n o Wako Wska

TEL. 22 360 36 68, www.guj.pl

e-mail: kaleidoscope@guj.pl

s te Phen c anty RED. WERSJI ANGIELSKIEJ

601 298 629, oL ga s ztąberska

Magda Lena Ma Licka PRE ZES

Martyna

DZIAŁ GRAFICZNY:

Magda Lena Ś Wić 692 440 120

a gata Materko

eWa boro Wska PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCY

BIURO REKLAMY G+J CORPORATE MEDIA:

n ocuń DYREKTOR PROMOCJI I WYDAWNICZY,

iza idziak FOTOEDYTOR

Małgorzata

j oanna ko Pka KARTOGRAF

G+J CM 605 390 972, justyna

Wojciecho Wska REDAKTOR NACZELNA

a gnieszka Franus Z–CA REDAKT OR NACZELNEJ Marcin Pieszczyk

REDAKTOR PROWADZĄCY

to Masz cho La Ś KOREKTA

c hro Ścicka

F s ty Pułko Wski DTP

teodorczyk

502 369 430,

Wsk A WYDAWCA, Małgorzata

DYREKT OR REKLAMY

a nna Piszczado Wska MARKE TING,

bado Wska 502 089

Marcin kozioł MULTIMEDIA (DYR.),

PRODUKCJA:

k rzyszto

847, a nna d eMbska 695 321 353, Piotr derda Ś

j erzy j anczak DYS TRYBUCJA I OBSŁUGA KLIENTA

Marek s z Punar DYREKT OR

KOORDYNATOR LOT:

728 488 860, Monika ł odej 505 272 880, bożena

(DYR.), t o Masz kostecki DYREKT OR PIONU

r obert j eże Wski

k aro Lina g o Ściniak

zie Lnik 695 980 501

FINANSOWO-OPERACYJNEGO

114

114_KA_11_Krzyzowka12345.indd 114

11-10-13 16:55

Zobacz nasze apartamenty pokazowe!

ceny od

9 449 zł/m 2

Ciesz się luksusem mieszkania nad morzem

Oferujemy serwis wynajmu mieszkań kupionych w Sopockiej Rezydencjirentowność wynajmu nawet 8%* w skali roku za 2 pokojowe mieszkanie.

GOTOWE DO ZAMIESZKANIA IV kwartał 2011 Możliwość wykończenia mieszkania pod klucz przez naszego partnera - zapytaj o szczegółową ofertę.

Partnerem współpracującym przy wynajmie mieszkań kupionych w Sopockiej Rezydencji

58 520 14 00

Polnord_K_14.10.indd 1

* Gwarancja od firmy Sun&Snow.

www.polnord.pl sopockarezydencja@polnord.pl

33 l a ta do ś wi a d cz en ia

10/14/11 3:12:27 PM

Kalejdoscop 190x249 Sony.indd 2

10/13/11 5:20 PM