Kaleidoscope 1112 by LOT Polish Airlines

ZABIERZ MNIE / TAKE ME HOME

12/2011

egzemplarz bezpłatny / free copy magazyn pokładowy Polskich Linii Lotniczych LOT ISSN 0239-9032

Perfumy / Perfume

pachniemy przez wieki / the history of fragrances JERZY BUZEK O POLSKIEJ PREZYDENCJI

TEL AWIW˝JAFA: INNA TWARZ IZRAELA

POLSKA WABI PODZIEMNYMI TRASAMI

BRACIA MNIEJSI ROBI˙ WI˜ KSZE PRZEKR˜ TY

JERZY BUZEK ON POLISH PRESIDENCY

TEL AVIV˝YAFO: THE OTHER FACE OF ISRAEL

POLAND'S UNDERGROUND TOURIST ROUTES

ANIMALS AT THEIR MOST MISCHIEVOUS

001_KA_12_Okladka12345.indd 1

11-11-18 11:21

100

reklama_k每每每每ka_021111_kalejdoscope_q_BIT 3 listopada 2011 09:00:23

anowni Państwo, grudniowa aura jednych skłania do zamiany klimatu na cieplejszy, innych zachęca do zimowych narciarskich eskapad. Niezależnie od preferencji mają Państwo teraz okazję, by do rozmaitych zakątków świata polecieć z nami 20 proc. taniej. Mamy nadzieję, że naszą zimową ofertę przyjmą Państwo równie ciepło jak „K ampanię Wietnam”, za którą PLL LOT zostały wyróżnione prestiżową nagrodą Eﬃe. Brązowa statuetka za najefektywniejszą kampanię 2010 r. stawia nas w szeregu najskuteczniejszych komunikacyjnie usługodawców. A skuteczni jesteśmy nie tylko na tym polu. Z aprezentowane podsumowanie wyników po trzech kwartałach 2011 r. pokazuje, że prowadzone działania przynoszą bardzo konkretne efekty. Systematyczna poprawa wyników, którą obserwujemy, świadczy o skuteczności prowadzonej strategii i pozwala z otuchą patrzeć w przyszłość. Z e szczegółami podsumowania mogą się Państwo zapoznać na stronach LOT Info. T am też mogą Państwo poznać całą załogę rejsu LO 016 – ludzi, których postawa, umiejętności i profesjonalizm napawają nie tylko LOT , ale wszystkich Polaków dumą. Grudzień to ostatni miesiąc polskiej prezydencji w R adzie Unii Europejskiej. C hoć nasze przewodnictwo w UE przypadło na okres sporych zawirowań na rynkach finansowych, to jednak już dziś możemy śmiało powiedzieć, że niepozbawione było sukcesów. R ównież o nich rozmawiamy z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego Jerzym Buzkiem – byłym premierem R P, który jako pierwszy polityk z Europy Środkowo-Wschodniej objął w strukturach unijnych tak wysokie stanowisko. W tym numerze Kalejdoskopu zapraszamy Państwa do T el A wiwu, dynamicznej metropolii nad Morzem Śródziemnym. Izraelczycy często mówią, że to nie miasto, ale państwo w państwie – żyjące tak, jakby było wyspą, bardziej przypominające zachodnie metropolie niż Bliski Wschód. T ym bardziej warto tam zajrzeć. ☐

Po raz pierwszy LOT otrzymał prestiżową nagrodę komunikacji marketingowej Effie: za „Kampanię Wietnam” promującą nowe połączenie Warszawa–Hanoi. LOT has for the first won the prestigious Effie marketing communication award for the “Vietnam Campaign” promoting the Warsaw-Hanoi destination.

edytorial

Editorial

D ear Passengers, D ecember drives some to swap our climate for something warmer while others rejoice in the opening of the ski season. R egardless of where your preferences lie, you can now to fly to different parts of the world for 20 per cent less. We hope that you like our winter flights schedule and that it will prove as popular as our “Vietnam C ampaign”, for which LOT Polish A irlines picked up a prestigious bronze Eﬃe A ward for the most successful campaign of 2010. T his is proof positive that we can count ourselves among the world’s most effective service providers. A nd it is not just our advertising campaigns that are run efficiency and effectively. T he aggregate revenue for the first three quarters of 2011 demonstrates that our operations are yielding positive results. T his systematic improvement in our bottom line testifies to the effectiveness of our strategy and gives us every reason to face the future with confidence. You can read more about our business results in the LOT Info section. A nd be sure to read the story on the LOT F light LO 016 crew. T heir presence of mind, proficiency and professionalism have made the whole nation – not just LOT – very proud. D ecember is the last month of Poland’s presidency of the C ouncil of the European Union. A lthough our EU leadership coincided with a turbulent period for financial markets, we can confidently say it was very successful. We discuss the presidency with European Parliament President and former Polish PM Jerzy Buzek, the first politician from Eastern and C entral Europe to hold such a high-ranking position in the EU hierarchy. In this issue of Kaleidoscope we would like to invite you to take a trip to T el A viv, an exciting metropolis on the Mediterranean. Israelis like to say that it is not so much a city as a country within a country, behaving as if it were an island, and more like a Western city than a typical Middle Eastern one. D efinitely worth a visit. ☐

Prezes PLL LOT /PLL LOT CEO Marcin Piróg

003_KA_12_Edytorial12345.indd 3

11-11-18 14:36

Contents SPIS TRE˜ CI

NA DOBRY POCZ˜ TEK / OFF TO A GOOD START LIST PREZESA PLL LOT / Note from the CEO 3 OD NACZELNEJ / Note from the Editor 6 FELIETON LECHA WAŁ˛ SY / Lech Wał˙ sa’s column 8 MESSI PIŁKARZEM ROKU / Messi to win Ballon d’Or? 10 JERZY BUZEK O POLSKIEJ PREZYDENCJI / Jerzy Buzek on Polish presidency 12

WYRUSZ W PODRÓˆ / SEE THE WORLD REZERWACJE / Mark your calendar 20 CHIˇ SKI FRYZJER / The Chinese barber 24 GRUZJA: 5 NAJ / Georgia’s Top 5 28 TEL AWIW WBREW TRADYCJI / Tel Aviv: In spite of tradition 32 DÜSSELDORF WABI ARCHITEKTUR˜ / Düsseldorf and its architecture 40

TERAZ POLSKA / POLAND’S WONDERS

TURY˘ CI SCHODZ˜ P OD ZIEMI˛ / Tourists go underground 48 TYKOCIN: MAŁE MIASTO, WIELKA HISTORIA / Tykocin – A town with a past 56 NIECH WAS G˛ ˘ Z ACHWYCI / Geese are great! 64 WŁOCŁAWKI REAKTYWACJA / China from Włocławek 68

WIEDZIEĆ WI˛ CEJ / DID YOU KNOW? ZWIERZ˛ TA OSZUKUJ˜ / Animals cheat too 70 WIEKI PACHN˜ / Fragrant history of perfume 78 DR SZCZYT POPRAWIA / Doctor Szczyt fixes bodies and faces 86 KULTURA POLECA / What’s new in culture 92 PILOCI LATAJ˜ Z P ASJ˜ / Pilots love their work 96 KATAMARANY OL˘ NIEWAJ˜ / Those amazing catamarans 98

ROZMAITO˘ CI / MISCELLANEA GADˆ ETY / Gadgets 102 PREZENTOWNIK / Gift ideas 104 METKA ROSATI / The Rosati label 106 SALON / Events 110 ROZRYWKA / Puzzle time 138

INFO 113–136

ZDROWIE NADCHODZI / Healthy living 90

004_KA_12_Spis tresci12345.indd 4

11-11-18 14:46

kaleidoscope 3.pdf 2011-11-13 22:13:58

CMY

Note from the Editor

Smak tradycji

Flavours of Tradition

Z dala od rodzinnego domu okazało się, że tradycja jest dla mnie ważniejsza, niż kiedykolwiek sądziłam! While away from home it became painfully clear that tradition meant more to me than I had ever suspected.

N ie uważam się za osobę szczególnie tradycyjną, rzadko bywam na imprezach rodzinnych, bo wiecznie jestem w rozjazdach. R aczej mam skłonność do płynięcia pod prąd niż postępowania tak, jak inni tego ode mnie oczekują… T ak przynajmniej sądziłam. T rzy lata temu, kiedy moja córka Marysia miała siedem miesięcy, postanowiłam wyjechać na A ntarktydę, żeby zdobyć Masyw Vinsona – mój szósty szczyt w Koronie Ziemi. Sezon wspinaczkowy trwa tam od listopada do stycznia, bo w pozostałe miesiące temperatura spada nawet do –80°C . – Będzie ci przykro, jeśli nie będzie mnie na święta? – zapytałam moją Mamę. – Daj spokój, w naszej superrodzinie święta są każdego dnia! Jak chcesz jechać, to się nie wahaj! – powiedziała. I tak zrobiłam. W igilię spędziłam w miasteczku Punta A renas w C hile, czekając na wylot w kierunku Białego Kontynentu. Dołączyłam do niemieckiej grupy wspinaczy, którzy na uroczystą kolację zamówili... krwiste steki z frytkami i popili je winem. Byłam zdruzgotana... N agle okazało się, że tradycja jest dla mnie ważniejsza, niż sądziłam! Zabrakło mi czerwonego barszczu, pierogów, karpia i jego łusek, które Mama wkłada nam do portfeli (co gwarantuje powodzenie w finansach), a przede wszystkim – podniosłej atmosfery, rozmów w rodzinnym gronie i mojej córeczki. Mam nadzieję, że W y w tym szczególnym dniu będziecie w gronie najbliższych, a w każdym razie – że nie będziecie żałowali swoich wyborów... Do zobaczenia w przyszłym roku! ☐

I don’t see myself as a particularly traditional person. I’m always on the road and rarely make it to family dos. I tend to swim against the tide rather than do what others expect from me … Or at least that’s what I’ve always thought. T hree years ago, when my daughter Marysia was seven months old, I decided to travel to A ntarctica to ascend my sixth C rown of the Earth summit – Vinson Massif. T he local climbing season lasts from N ovember until January, as the mercury plummets to an excruciating -80°C for the rest of the year. “Do you mind if I don’t come home for C hristmas?” I asked my Mother. “Forget it, our superfamily has C hristmas everyday! If you want to go, don’t give it another thought”, she said. So off I went. I spent C hristmas Eve in the C hilean town of Punta A renas, waiting for my flight to the W hite C ontinent. I fell in with a group of German mountaineers who ordered blue steaks with fries and washed them down with wine. I was devastated. It suddenly became painfully clear that tradition meant more to me than I had ever suspected. I missed the red borsch, the pierogi, the carp and its scales that my Mother always puts in our wallets (for financial success), and above all, the festive atmosphere, the family conversations, and my baby girl. I hope that you will be able to spend this special day with your nearest and dearest. In any case, may the choices you make give you no cause for regret. See you next year! ☐

r eda kt or n a c zel n a / Edit or i n C h ief Martyna W ojciechowska

006_KA_12_EdytorialMartyna12345.indd 6

od naczelnej

11-11-18 11:42

Samsung_Kaleidoscope_190x249.indd 1 Process CyanProcess CyanProcess MagentaProcess MagentaProcess YellowProcess YellowProcess Black

10/28/11 12:01:04 PM

felieton

Column

Mija kolejny rok Another year ends

Grudzień to miesiąc końca roku i podsumowań, lecz również miesiąc planów i rozważań o przyszłości. W tym roku w Polsce i na świecie to czas politycznie gorący. Przynosi nam z jednej strony nadzieję, a z drugiej – wiele pytań i obaw. Europa i świat są w czasie burzy i tylko jedność i wspólne solidarne działanie może nam pomóc. J ako rewolucjonista i lider pokojowego ruchu Solidarności często mówię, że chciałbym pozostać ostatnim rewolucjonistą. Dziś czasem zastanawiam się, czy to będzie możliwe, ale wciąż pozostaję optymistą. N ie ma teraz przecież potrzeby tak wielkiego geopolitycznego przeorganizowania świata, jak proces obalenia komunizmu i zerwania żelaznej kurtyny ponad 20 lat temu. Potrzeba zmiany myślenia, sprawiedliwego dzielenia dóbr, ale nie musimy obalać systemu – wystarczy, gdy jego funkcjonowanie skorygujemy. Są dziś również optymistyczne zjawiska. Bardzo cieszy mnie kondycja Polski i optymizm Polaków. Muszę przyznać, iż pozwoli mi to z nadzieją patrzeć w przyszłość i zasiąść wraz z rodziną do wieczerzy wigilijnej. C hcę wierzyć, że przyszły rok przyniesie nam nie tylko podtrzymanie tej dobrej passy, lecz pozwoli jeszcze szybciej się rozwijać. Mamy po temu powody, choćby mistrzostwa Euro 2012, które zbliżają się wielkimi krokami. J aki będzie przyszły rok? Z tym pytaniem Państwa zostawiam. Pamiętajmy jednak, że odpowiedź zależy również od nas. ☐

December, being the last month of the year, is a time for taking stock, but also a time for planning and thinking about the future. T his year has been a politically tense one in Poland and around the world. It has raised hope but has also brought a lot of doubt and uncertainty. Europe and the rest of the world are going through a stormy period and only unity and joint actions in solidarity can pull us through. Having been a revolutionary and leader of the Solidarity peace movement, I often say that I hope to be the last revolutionary. T hese days, I sometimes wonder whether that would be possible, but I continue to hope. T here is no longer the same need to reshuffle the world geopolitically that there was over 20 years ago when we abolished communism and took down the “iron curtain”. We need to change our way of thinking and distribute goods more fairly, but we don’t have to abolish the system – just correct the way it works. T here have some positive developments as well though. I am very pleased to see that Poland is in good shape and that Poles are becoming more optimistic. I have to admit that this will make it easier for me to face the future with optimism and sit down to C hristmas Eve dinner with my family. I would like to believe that our run of good luck will continue next year and that we will be able to grow even faster. T here is no reason why we shouldn’t – just think of the Euro 2012 football championships in summer. What will next year be like? I will leave you, ladies and gentlemen, with this open question. Let’s just keep in mind that the answer will also depend on us. ☐

Lech Wałęsa A l. J erozolimskie 11/19, 00-508 Warszawa, tel. +48 (22) 622 22 20, faks +48 (22) 625 14 14 Konto: BPH PBK SA 15 1060 0076 0000 3200 0084 6760 e-mail: biuro@walesa.org www.walesa.org

Dziś nie musimy obalać systemu – wystarczy, że go skorygujemy. Today we don’t have abolish the system – just correct the way it works.

008_KA_12_FelietonWalesa12345.indd 8

11-11-18 11:49

Kaleidoscope 190x249.indd 1

11/8/11 3:09 PM

FELIETON

Column

Messi wart złota Messi is Number One

TEKST/BY:

Pedro Pinto

Nie mam w° tpliwo˛ci, ˝ e Leo Messi wygra tegoroczny plebiscyt FIFA Złota Piłka, którego rozstrzygniˆ cie odbˆ dzie siˆ w styczniu w Zurychu. Co prawda mo˝ na by pospekulowaˇ , kto jeszcze mógłby zdobyˇ złote laury, lecz szczerze mówi° c, nie ma to najmniejszego sensu. Messi jest obecnie poza zasiˆ giem wszystkich graczy. To najpewniej, oprócz Diego Maradony, Pelego i Zinedine’a Zidane’a, jeden z najlepszych piłkarzy w historii. A co z Cristiano Ronaldo? – zapytacie. Z pewno˛ci° jest fenomenalnym piłkarzem, ale fakt, ˝ e Real Madryt od jakiego˛ czasu gra drugie skrzypce za Barcelon° , oznacza, ˝ e nie ma on wielkich szans na nagrodˆ w tym roku. Znam Cristiano i wiem, ˝ e chciałby byˇ najlepszym graczem na ˛wiecie, wiˆ c brak wyró˝ nienia z pewno˛ci° go boli. Dlatego tak wcze˛nie przychodzi na trening i zwykle opuszcza boisko jako ostatni. Moim zdaniem tym, czego brakuje w jego karierze, jest ˝ yciowy gol, który na zawsze zdeÿ niowałby jego wielk° moc. Wszyscy pamiˆ tamy słynny slalom Messiego przeciwko Getafe w pucharze kilka lat temu. Od tego czasu zdobył kilka spektakularnych bramek, a Ronaldo dał siˆ poznaˇ jako ˛wietny ko˘ cz° cy, o niezwykłej skuteczno˛ci, choˇ jego drybling nie jest tak czˆ sty ani tak dobry jak niskiego Argenty˘ czyka. Je˛li chodzi o nagrodˆ dla najlepszego trenera na ˛wiecie, to z pewno˛ci° zwyciˆ zc° zostanie Pep Guardiola. Nie chodzi o to, co Barcelona wygrywa, ale w jaki sposób to robi – ich styl grania jest wrˆ cz hipnotyzuj° cy. Podanie za podaniem, potem kolejne podanie i zanim siˆ wszyscy obejrz° , piłka ju˝ jest w bramce. Moim zdaniem to najlepsza dru˝ yna, jaka kiedykolwiek istniała, a ich osi° gniˆ cia s° w z nacznej mierze zasług° w ła˛nie Guardioli. ˜

Plebiscyt FIFA na najlepszego piłkarza wygra Argentyńczyk Leo Messi, a na trenera Pep Guardiola. Lionel Messi will win the FIFA best player competition and Pep Guardiola will be voted best coach of 2011.

Autor jest dziennikarzem sportowym CNN International. / Pedro Pinto is a sports reporter for CNN International.

There is little doubt in my mind that Leo Messi will be the FIFA Ballon d’Or winner when the award is handed out in Zurich in January of next year. As much as it would be interesting to speculate about who else could win it, there is no point. Messo is head and shoulders above everyone else in the world of football right now. This is someone who is probably, along with Diego Maradona, Pele and Zinedine Zidane, one of the best players who has ever walked the earth. What about Cristiano Ronaldo, you ask? Well he is a phenomenal footballer, but the fact that Real Madrid have been playing second ÿ ddle to Barcelona for the last few years, means he doesn’t have much of a chance to win the award right now. I know Cristiano reasonably well and I know he wants to be the best player in the world so badly it hurts. That’s why he arrives early and leaves training late so often. What I think is missing from Ronaldo’s CV is a career-deÿ ning goal. Messi had the slalom against Getafe a few years ago in the cup. He has since scored some unbelievable solo goals while Ronaldo has become more of a ÿ nisher who, though deadly, does not dribble as much or as well as the little Argentine. As far as the prize for best coach in the world is concerned, that has to go to Pep Guardiola, hasn’t it? It’s not what Barcelona win, it’s how they win it – with a brand of football that leaves everyone hypnotized. Pass after pass after pass and before you know it, the ball is in the back of the net. In my mind this is the best team the world has ever seen, and Guardiola has to get a lot of credit for their acheivements. ˜

010_KA_12_Felietonsport12345.indd 10

11-11-18 14:47

HUBLOT GENEVE

King Power Dwayne Wayde

BOUTIQUE HUBLOT WARSAW Plac Piłsudskiego 2 • 00-078 Warszawa • tel. +48 22 8210101, fax +48 22 8210102

Hublot TV on: www.hublot.com.pl

POLSKA prezydencj a

Polish Presidency of the EU

012_KA_12_Buzek12345.indd 12

11-11-18 12:53

Zarażamy entuzjazmem We Infect Others with our Enthusiasm w c z a s a c h k r y z ys u t o w ł a ś n ie Po l s k a po z y t y w n ie z a r a ż a s w o im en t uz j a z mem Eu r o pę. Dz is ia j t a k iego w ł a ś n ie pa l iwa Eu r o pa po t r z ebuj e – mó w i pr z ew o dn ic z ą c y pa r l a men t u eu r o pej s k iego , był y pr emier r p, j er z y buz ek . / Po l a n d’s en t h u s ia s m is i n f ec t in g t h e r es t o f Eu r o pe in t h is t ime o f c r is is . T h is i s t h e f u el t h at Eu r o pe n eeds mo s t r ig h t n o w – s ays j er z y buz ek , pr es iden t o f t h e Eu r o pea n pa r l ia men t . r oz maw ia /in t er v iew ed BY: Rafał

Kostrzyński, Rzeczpospolita

Panie przewodniczący, czy w Brukseli ktoś bawi się polskimi bączkami (fot. str. 14) rozdawanymi z okazji naszej prezydencji? T ak, mogę pokusić się o żart, że nawet w tej chwili mój zespół prasowy nadaje sprawom pozytywny obrót. Polak od pół roku słyszy słowo „prezydencja” i nie wie, co ono dla niego oznacza. Oznacza coś w ogóle? T o jest tak jak z kierowcą samochodu. Polska przez sześć miesięcy była takim właśnie kierowcą. T ak jak w samochodzie wiele zależy od kierowcy, tak samo w UE wiele zależało od Polski. W ytyczaliśmy trasę, tempo, pasażerowie na nas patrzyli, gdy był problem

Does anyone actually play with those Polish tops that were distributed in Brussels to celebrate the Polish Presidency? Yes they do, and to put it metaphorically, my press team tell me that the spin is positive right now. Here in Poland, we’ve been hearing the term “presidency” a lot over the past six months but we don’t really know what it means for us. Does it mean anything for us? It’s like a car driver. Poland has effectively been a driver for the past six months. J ust as a lot depends on the steering wheel in a car, a lot is hanging on Poland in the European U nion. We set the

012_KA_12_Buzek12345.indd 13

11-11-18 12:54

Polish Presidency of the EU

do rozwi° zania.˛Prawie cała polska prezydencja za nami. Z wielu stron słysz˙ same pochwały. Prezydencja była aktywna, dobrze zorganizowana i jak do tej pory potraÿ ła sprostaˇ wszystkim wyzwaniom, mimo ˘ e czasy s° trudne. Wystarczy wspomnieˇ głosowanie nad tzw. sześciopakiem – wielkim antykryzysowym pakietem ustaw wzmacniaj° cym dyscyplin˙ bud˘ etow° i pogł˙ biaj° cym integracj˙ gospodarcz° w UE – który jest wspólnym sukcesem Parlamentu Europejskiego i polskiej prezydencji. Ten kompromis to namacalne osi° gni˙ cie polskiego rz° du i jego zdolności negocjacyjnej. W ten sposób polska prezydencja na trwałe zapisała si˙ w h istorii UE.˛ Wa˘ nym i udanym wydarzeniem był te˘ szczyt Partnerstwa Wschodniego z końca września w Warszawie. UE potwierdziła aspiracje naszych wschodnich partnerów i gotowośˇ do ściślejszej integracji.˛ Widaˇ wyraźnie, ˘ e polski rz° d starannie przygotował si˙ do obj˙ cia sterów w Radzie. To dobre przygotowanie procentuje. Polska sprawnie przewodniczyła ju˘ licznym radom ministerialnym, na przykład Radzie ds. Ogólnych w Sopocie czy Radzie ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN) we Wrocławiu, na obrady której przyjechał sekretarz skarbu USA Timothy Geithner. Polska miała bez w° tpienia trudne zadanie, bo jej prezydencja przypadła na czas kryzysu, z którym zmagała si˙ strefa euro. Wielkim wyzwaniem dla nas było dopilnowanie, aby nie została zagro˘ ona jednośˇ UE. To dlatego broniliśmy tzw. metody wspólnotowej bior° cej pod uwag˙ wspólny interes i ograniczaj° cej wszelkie plany podziału na Europy dwóch pr˙ dkości. W drugiej połowie października z inicjatywy prezydencji i PE odbyła si˙ w Brukseli du˘ a konferencja z udziałem parlamentów narodowych na temat przyszłego bud˘ etu wieloletniego. To była wa˘ na dyskusja o tym, jak widzimy ÿ nansowanie ambicji unijnych do końca obecnej dekady.˛ Jak na razie jestem pewien, ˘ e wykonamy swoj° prac˙ dobrze, gdy˘ w ci˙ ˘ kich czasach kryzysu to właśnie Polska pozytywnie zara˘ a swoim entuzjazmem Europ˙ . Dzisiaj takiego właśnie paliwa Europa potrzebuje.˛ Jak z perspektywy siedmiu lat, które sp˜ dził pan w Brukseli i Strasburgu, ocenia pan rozwój roli, jak˛ Polska odgrywa w UE? Czy odzwierciedla ona nasze ambicje i mo˝ liwo˙ ci, czy te˝ j est co˙ , co powinni˙ my poprawiˆ ? Polska ka˘ dego dnia uczy si˙ tego, co to znaczy byˇ członkiem UE. Ucz° si˙ obywatele, urz˙ dnicy, politycy czy nasze ÿ rmy. Nabieramy wiary w siebie. Wiemy coraz lepiej, jak Unia funkcjonuje. Widaˇ te˘ , ˘ e odnosimy na unijnym polu sukcesy. Nasi partnerzy nas doceniaj° . Widz° , ˘ e Polska to powa˘ ny, przewidywalny i świadomy swoich interesów kraj. W UE jesteśmy wyrazicielem opinii nie tylko swoich, ale równie˘ wszystkich państw z naszego regionu. Dzisiaj wykonujemy zadania kraju sprawuj° cego prezydencj˙ w Radzie UE nie gorzej ni˘ niejeden kraj o du˘ o dłu˘ szym sta˘ u w Unii Europejskiej.˛ ˛ ˛

route and the speed and the passengers count on us to take care of any problems that crop up. The Polish presidency is nearly over. I hear a lot of praise from many parts of the continent. Our presidency has been proactive , well organised and we’ve so far managed to handle whatever problems have arisen despite this being a difficult time. Let me just mention the vote on the so-called six-pack, the huge set of anti-crisis measures aimed at strengthening budget discipline and intensifying economic integration within the EU. This is a joint success for the European Parliament and the Polish presidency. This compromise is a tangible achievement of the Polish government and its negotiating skills. All this has written the Polish presidency into the annals of the European Council. The Eastern Partnership summit held in Warsaw in late September was another important and successful event. The EU addressed the aspirations of our Eastern partners and expressed their readiness to expand the integration. Clearly, the Polish government had planned their presidency of the Council down to the last detail. This meticulous preparation will pay dividends. Poland has effectively headed many ministerial councils, such as the General Affairs Council in Sopot and the Economic and Financial Affairs Council (ECOFIN) in Wrocław to which US Treasury Secretary Timothy Geithner was invited. Poland has undoubtedly been faced with a difficult task as it assumed the presidency at a critical time for the euro zone. It has been a major challenge to ensure that the integrity and unity of the European Union has not been jeopardised. That’s why we defended the “community method”. This takes common interest into account and restricts the division of Europe into different speed zones.

POLSKA PREZYDENCJA

012_KA_12_Buzek12345.indd 14

11-11-18 14:47

Odkryj hotel Hilton Garden Inn.

zarówno tu w Krakowie, jak i w innych miastach na całym świecie, hotele Hilton garden inn™ zapewnią państwu udany pobyt w trakcie podróży biznesowych i weekendowych wyjazdów rekreacyjnych. • Bezpłatny dostęp do internetu Wi-Fi • Bezpłatny dostęp do centrum BiznesoWego 24/7 • Bezpłatny dostęp do siłoWni • restauracja i Bar z pełną oBsługą • Śniadania przygotoWyWane na zamóWienie • łóŻKa garden sLeep system™ z samoreguLacją KraKóW • rzeszóW juŻ WKrótce +48 012 399 90 00

Hilton_K_14.10.indd 1

10/14/11 1:36:40 PM

POLSKA PREZYDENCJA

Polish Presidency of the EU

Polacy coraz lepiej oceniają rolę Polski w UE. A jak widzi nas statystyczny Europejczyk? Czy udało się nam zmienić nasz obraz w innych krajach? Sukces rodzi sukces. Prężność polskiej gospodarki wynikająca z członkostwa Polski w UE, ale przede wszystkim ciężkiej pracy milionów Polaków, bardzo się przyczyniła do postrzegania nasze go kraju jako pewnego siebie i dynamicznego państwa człon kowskiego. W Europie to, że Polska jako jedyne państwo uniknęła kryzysu, nie przeszło niezauważone. Jeszcze ze dwie dekady temu np. w Niemczech „Polnische Wirtschaft” było określeniem jak naj bardziej pejoratywnym. Dzisiaj to już przeszłość. Obecnie Polska i Polacy to już inny kraj i inne społeczeństwo niż dwie dekady

In late October, the presidency and the European Parliament held a large conference in Brussels, with the participation of the national parliaments, over the long-term EU budget. There was an important discussion on how we all see the financing of European Union ambitions until the end of the decade. I have no doubt that we’ll do a great job. Poland’s enthusiasm is infecting the rest of Europe in this time of crisis. This is the fuel that Europe needs most right now. How would you assess the role that Poland plays in the EU having spent seven years in Brussels and Strasbourg? Does it reflect our ambitions and capabilities or is there something that needs to be improved? Poland is learning more about what it means to be an EU member every day. Everyone is learning: society, civil servants, politicians, and even private companies. We are beginning to feel more confident. We can now see how the Union operates more clearly. And we have notched up a few wins in the European arena. Our partners appreciate this. They can see that Poland is a serious, predictable country that is aware of its own interest. In the EU, we not only express our own opinion but that of all the countries in the region. Today, our presidency of the European Council is no worse than that of many of states with a much longer EU history. Polish people now have a much higher opinion about the role of Poland in the EU. How does the average European see us? Have we managed to change the image of Poles in other countries? Success begets success. The vitality of the Polish economy stemming from Poland’s EU presidency, but mostly from the hard work of millions of Poles, has had a massive impact on our country being perceived as a confident and dynamic member state. The fact that Poland was the only country not to suffer from the economic crisis did not go unnoticed in Europe. Two decades ago, the term “Polnische Wirtschaft” (Polish Economy) was a pejorative oxymoron in Germany. Not anymore. Poland and Poles are a completely different country and society than we were twenty years ago when our transformation began. This change has also been positively reflected in the image we enjoy outside Poland. Can Poland, as the country in charge of the presidency, do anything about the turmoil on the financial markets? Or does being a non-euroezone country mean that we can only watch what happens? Let me once again refer to the example of the six-pack which is one of the successes of the Polish government. It should be added that work is currently underway on a package of 12 legislative solutions aimed at unblocking the bottlenecks on the common market. Commissioner Michel Barnier spoke about this

Jerzy Buzek w obozie uchodźców libijskich w Tunezji. Jerzy Buzek in the Libyan refugee camp in Tunisia.

temu, kiedy rozpoczynał się przełom. Ta zmiana również jest po zytywnie odzwierciedlona w naszym wizerunku na zewnątrz. Czy Polska jako kraj sprawujący prezydencję może coś zro bić w sprawie obecnego zawirowania na rynkach finansowych, czy też jako kraj poza strefą euro jest raczej skazany na pozycję obserwatora? Znowu przywołam przykład sześciopaku, jednego z sukcesów polskiego rządu. Warto dodać, że w przygotowaniu jest też pakiet 12 rozwiązań legislacyjnych mających na celu odblokowanie „wąskich gardeł” we wspólnym rynku. Na początku października mó wił o tym komisarz Michel Barnier podczas Forum Wspólnego

W Europie zauważono to, że Polska jako jedyne państwo uniknęła kryzysu. Europe noticed that Poland was the only country not to suffer from the crisis.

012_KA_12_Buzek12345.indd 16

11-11-18 14:47

POLSKA PREZYDENCJA

Polish Presidency of the EU

at the Single Market Forum in Cracow in October. Accepting and implementing this package will have a positive impact on JERZY BUZEK making the European economy more competitive and especially polski polityk (71 l.), absolwent Politechniki Śląskiej (specjalizacja: inżynieria on creating new workplaces. Poland is about to open talks on chemiczna), profesor nauk technicznych, specjalista ds. ochrony powietrza. W latach the EU Multiannual Financial Framework for 2014-2020. 80. działacz Solidarności, w latach 1997–2001 poseł na Sejm i premier RP. Od 2004 r. Should we replace the złoty with the euro? poseł do Parlamentu Europejskiego (do którego dostał się z najlepszym w Polsce I believe that Poland should adopt the common currency as we wynikiem), a od 2009 r. przewodniczący PE – pierwszy z państw byłego bloku wschodniego. Jego córka, Agata, jest znaną i cenioną aktorką. agreed when we signed the Treaty of Accession. But this does not have to happen today or tomorrow. We will join the euro zone when Poland meets the Maastricht criteria and when the Rynku w Krakowie. Przyjęcie tego pakietu i jego wprowadzenie situation in the zone has settled down. The process is advantaw życie będzie miało korzystny wpływ na wzrost konkurencyjno geous to Poland as well. That’s why we should aspire to get ści europejskiej gospodarki, ale przede wszystkim na tworzenie involved in economic integration. nowych miejsc pracy. Polska rozpoczyna również negocjacje nad You went to Libya and Tunisia in late October. While there, tzw. MFF – czyli budżetem UE na lata 2014–2020. you met a group of refugees from Libya who were trapped Powinniśmy zastąpić naszą złotówkę euro? at the Libyan-Tunisian border and had nowhere to go. Uważam, że Polska powinna przyjąć wspólną walutę, do czego się What’s going to happen to those 4,000 or so people now? zobowiązała w traktacie akcesyjnym. Ale to nie musi nastąpić ani While in Northern Africa, I visited the Shusha refugee camp in dziś, ani jutro. Powinniśmy wejść do strefy euro, kiedy po pierwsze Tunisia. Nearly 4,000 people from Sub-Saharan Africa, who had Polska spełni kryteria z Maastricht oraz kiedy sytuacja w strefie się been working in Libya, have sought refuge there. There is uspokoi. Musimy pamiętać, że pokłosiem dzisiej nowhere for them to return to now. Their living szego kryzysu jest zacieśnianie integracji gospo conditions are very hard. We have to give them darczej w ramach strefy euro. To jest proces kosome hope, no matter how small, for a better rzystny również dla Polski. Dlatego powinniśmy future. That is why I called on the member states aspirować do uczestnictwa w tej integracji go of the European Union to take these people into spodarczej. their countries. This is not beyond our resources. Był pan pod koniec października w Libii i Tu It would be well worth our while to assist the Klub Przyjaciół nezji. Spotkał pan się przy okazji z grupą Tunisian authorities who are making an Polskiej Prezydencji uchodźców z Libii, którzy są trochę w pułap enormous effort to maintain this refugee camp. ce na granicy libijsko-tunezyjskiej, nie mają This would be a beautiful gesture of much się gdzie podziać. Jaki będzie los tych prawie 4 tys. ludzi? needed solidarity. Podczas wizyty w Afryce Północnej odwiedziłem obóz uchodź Will you be returning to Poland next year for the European ców w miejscowości Schusha, w Tunezji. Schronienie znalazło tam football championships? prawie 4 tys. osób z Afryki Subsaharyjskiej, którzy wcześniej pra The Euro 2012 will be an extension of sorts to our Presidency – at cowali w Libii. Dzisiaj nie mają dokąd wrócić. Mieszkają w bardzo least as regards international mass media interest in our country. ciężkich warunkach. Trzeba dać im choćby małą nadzieję na lep But there will also be thousands of regular people hungry for szą przyszłość. Dlatego zaapelowałem do państw członkowskich an amazing football spectacle. Like everyone else in Poland, I Unii Europejskiej o przyjęcie ich do siebie. To nie jest ponad nasze can’t wait for the first whistle to sound at the National Stadium in siły. Warto, abyśmy wsparli władze tunezyjskie, które podejmują Warsaw in June next year. I hope the Polish team proves that ogromny wysiłek, utrzymując ten obóz na swoim terytorium. To a bright future lies ahead of Polish football as well. ☐ byłby piękny gest tak potrzebnej solidarności. W przyszłym roku wraca pan do kraju na ME w piłce nożnej? Mistrzostwa Europy to będzie swego rodzaju przedłużenie prezy JERZY BUZEK dencji, jeżeli chodzi o zainteresowanie naszym krajem ze strony Polish politician (71). Professor of Technical Sciences, expert on air defense. In the 1980s światowych mass mediów, ale też tysięcy zwykłych ludzi spra he was an active member of the Solidarity movement, in the years 1997-2001 he was a gnionych świetnego widowiska sportowego. Tak jak wszyscy deputy to the Polish lower house of Parliament and Prime Minister of the Republic of w Polsce nie mogę się doczekać pierwszego gwizdka na Stadio Poland. Since 2004, an euro deputy to the European Parliament (having won the most nie Narodowym w Warszawie w czerwcu przyszłego roku. Mam votes in Poland) and since 2009 the President of the European Parliament - the first politician from the Eastern Block to hold such a prestigious position. też nadzieję, że Polacy pokażą, że ich triumfy w piłce to nie tylko kwestia przeszłości, ale że potrafią grać również za Smudy. ☐ patronatPL_eu.indd 7

04/05/2011 17:01:36

012_KA_12_Buzek12345.indd 18

11-11-18 14:47

REZERWACJE

Mark your Calendar

Polska Małgosia w Metropolitan Opera c Polish Gretel at Metropolitan Opera

Amerykańscy i brytyjscy krytycy nazwali ją „nową Marią Callas”. Jest pierwszą Polką, która podpisała kontrakt z renomowaną wytwórnią fonograficzną DECCA. Ci, którzy jeszcze nie słyszeli Aleksandry Kurzak na żywo, mogą to nadrobić, wybierając się do Nowego Jorku, gdzie na deskach prestiżowej Metropolitan Opera śpiewaczka wystąpi w operze Humperdincka w roli Małgosi. / US and British critics have hailed her as the “new Maria Callas”. She is the first Polish operatic singer to sign a contract with the iconic label company DECCA. Those of you who haven’t heard Aleksandra Kurzak live are now able to see her starring Gretel in Humperdinck’s opera staged by the prestigious Metropolitan Opera in NYC. 16.12, www.metoperafamily.org, JAŚ I MAŁGOSIA, Nowy Jork, USA / HANSEL AND GRETEL, NYC, USA 16.12,

Światło, pączki Światło, pączki i prezenty prezenty c

Light, doughnuts and gifts

20˜28.12, CHANUKA ˛WI˝TO ˛WIATŁA, 20–28.12, CHANUKA ˜–°YDOWSKIE ŻYDOWSKIE ŚWIĘTO ŚWIATŁA, Izrael / HANUKKAH ˆ THE JEWISH CELEBRATION OF LIGHT

Mężczyźni na „latających” maszynach

Men and their “flying” machines

Salto w tył (backflip) czy obrót na motocyklu w locie o 90 stopni (chip) – mistrzowie z całego świata udowodnią, że jazda na motorze jest chyba najbardziej banalną czynnością. Czyżby? / Want to see a backflip and a chip (rotating the motorcycle in the air by 90°) performed by motorcross masters from all over the world? Go to the FMX Motocross Show in Prague. 3.12, www.fmxgladiatorgames.com, POKAZY MOTOKROSOWE FMX, Praga, Czechy / FMX MOTOCROSS SHOW, Prague, Czech Republic

Biodra w ruch z Shake your hips

Karnawałowa zabawa jeszcze przed Bożym Narodzeniem? Przygotujcie tylko biodra i przepony. Sambę tańczy się i podziwia na scenach w całym mieście. Dla kompletnie zielonych przygotowano ekspresowe szkoły tańca. Najwięcej imprez związanych z tym narodowym tańcem odbędzie się w Rio, ale sambę świętuje się jak Brazylia długa i szeroka. / Carnival party before Christmas? Why not! Just warm up your hips and diaphragm. You may dance and admire samba performed on numerous stages across the city. Beginners may enrol to crash dancing courses. The biggest number of events celebrating this truly national dance will be staged in Rio, but samba festival will be revelled all around Brazil. 2.12, www.brazilcarnival.com.br, DZIEˇ SAMBY, Rio de Janeiro, Brazylia / NATIONAL SAMBA DAY, Rio de Janeiro, Brazil

Chanuka trwa osiem dni; co dzień głowa rodziny zapala o jedno światło więcej i ustawia je najczęściej w oknie. Wszyscy mogą najadać się do woli latkes – plackami ziemniaczanymi oraz innymi wypiekami. Dzieci dostają prezenty. / Hanukkah lasts eight days and each day the head of the family lights one new light. Everyone can eat latkes – potato pancakes and other cakes to the full. Children are given presents.

020_KA_12_Rezerwacje1234.indd 20

11-11-18 12:14

Lavazza_K_13.09.indd 1

9/13/11 3:08:46 PM

REZERWACJE

Mark your Calendar

Nie liczę godzin

Prawdziwe święto gór v

Don’t count the hours Walka z czasem trwa na rozmaitych frontach. Jedni prowadzą ją w gabinetach kosmetycznych, inni... palą zegary. Przez najsłynniejszy nadmorski kurort Wielkiej Brytanii przejdzie kolorowa procesja przebierańców z zegarami lampionami. Nad morzem nastąpi spalenie zegarów. / The battle against time is fought on various fronts. Some fight time in beauty parlours, while others... simply burn clocks. A colourful procession of costumes and lantern-clocks will march in Brighton on one December evening. The pageant makes its way to the seafront where clocks are burnt.

Mountain Festival

Najlepsi wspinacze, wybitne górskie osobowości, podróżnicy, świetni fotograficy i doskonałe kino górskie – to może oznaczać tylko jedno: kolejną edycję KFG. Festiwal od lat mocno angażuje się w edukację górską – także w tym roku odbędą się warsztaty i szkolenia z bezpiecznego poruszania się po górach. / The best mountaineers, personalities, travellers, mountain photographers and superb mountain movies – this may only mean one thing: another edition of KFG. The festival has been committed to mountain education for several years.

21.12, www.burningtheclocks.co.uk, PALENIE ZEGARÓW, Brighton, Wielka Brytania / BURNING THE CLOCKS, Brighton, UK

2˛4.12, www.kfg.pl, KRAKOWSKI FESTI˝ WAL GÓRSKI, Kraków, Polska / CRACOW MOUNTAIN FESTIVAL, Cracow, Poland

Grzane wino i Mikołajowie c Mulled wine and Santa Claus multiplied

Targi bożonarodzeniowe to częsty widok na głównych placach europejskich miast. Ten nad Łabą uznawany jest za jeden z najstarszych na świecie – pierwszy odbył się w 1434 r. Dziś do Drezna przybywa prawie 2 mln turystów. / Christmas bazaars are a frequent sight in main squares of European cities. The fair in Dresden in believed to be one of the oldest ones worldwide – the first market was held in 1434. The city attracts almost two million tourists each year. Do 24.12, www.germany-christmas-market.org.uk, TARG BO˙ONARODZE˝ NIOWY, Drezno, Niemcy / CHRISTMAS BAZAAR, Dresden, Germany

Medytacja dla ciała i duszy v

Jeśli w połowie grudnia znajdziecie się na południu Turcji, nie zapomnijcie odwiedzić miasta Konya. Będziecie tam mogli podziwiać derwiszów, którzy wirują, przez pokolenia rzecz jasna, od ponad 700 lat. / If you are in southern Turkey in mid-December, don’t forget to visit the city of Konya to admire dervishes who have been whirling for generations, over 700 years to be exact. The town will attract almost one million visitors eager to join these spectacular celebrations. 10–17.12, ˜ FESTIWAL WIRUJ°CYCH DERWISZY, Konya, Turcja / WHIRLING DERVISHES FESTIVAL, Konya, Turkey

Meditation for body and soul

020_KA_12_Rezerwacje1234.indd 22

11-11-18 12:14

54901195_05Kalejdoskop_190x249v3o.indd 1

13/10/11 5:33 PM

KONKURS

Competition

Chiński fryzjer The Chinese Barber Stefaniak

Kolega wspomniał o swoim chińskim odkryciu – fryzjerze z masażem. Ach! Od razu stanęły mi przed oczami moje wizyty u fryzjera w Chinach kilka lat temu. Jeśli się strzyc, to tylko w Chinach! Tak to było w moim przypadku:

A friend of mine mentioned his Chinese discovery – a barber that offered massages. Oh! I instantly visualised my visits to a barbershop in China several years ago. There is nowhere like China to get your hair done! And here is what I experienced:

19.11.2000, NIEDZIELA, HUANGPU Teraz mogłem zgodnie z planem udać się do fryzjera. Mając możliwość, do fryzjera powinno się chodzić wyłącznie w Chinach. Jest to cały rytuał, w którym główna przyczyna wizyty, strzyżenie włosów, wydaje się jakimś mało znaczącym elementem. Mój wybór padł na salon L’Oréal w jednym z owych nowoczesnych wysokościowców. Był to niemal kombinat, hala prawie, z mnóstwem foteli i łóżek oraz licznym personelem. Wolne fryzjerki czekały przy drzwiach – natychmiast po tym, gdy przekroczyłem próg owego przybytku, zaopiekowała się mną jedna z nich. Do szafki zamykanej na kluczyk odłożyłem swoje rzeczy i wolny zostałem poprowadzony prosto na... łóżko. Kiedy ułożyłem się wygodnie, panienka włączyła wibratory, które masowały mi całe ciało, a sama zajęła się głową. Jej mycie i masowanie zajęło jej dobre 20 min.

SUNDAY, 19 NOVEMBER 2000, HUANGPU I could now go to the barbershop as I had planned. If possible, you should only ever have your hair done in China, where it is an all-embracing ritual in which the ostensible reason for your coming – to get your hair cut – plays an ancillary role. I opted for a L’Oréal salon in a modern high-rise building. The place was virtually a factory, a gigantic hall with countless chairs, beds and hordes of personnel. Free hairdressers were waiting by the door and one of them took charge of me as soon as I entered. I put my stuff in a locker and was gently ushered straight to a bed. Once I had made myself comfortable, the lady hairstylist activated a set of vibrators to massage me all over while she got to work on my head. It took her over twenty minutes to wash my hair and massage my head. Not a single inch of my head was left unrubbed. The temple massage was soothing, the eyelid massage was

TEKST/BY: Dariusz

024_KA_12_Konkursfryzjer12345.indd 24

11-11-18 13:26

Żaden fragment głowy nie pozostał niewymasowany. Masaż skroni przynosił ulgę, masaż powiek był jakiś dziwny, ale masaż żuchwy to prawdziwa rozkosz. Po tym wszystkim fryzjerka zaprowadziła mnie na fotel i zapytała, jak chcę być ostrzyżony. Nie miałem w tym względzie jakichś specjalnych wymagań. Króciutko na jeża, maszynką, i to wszystko. Profan. Fryzjerka najpierw podcięła mnie nożyczkami, co zajęło jej jakieś 5 min, a potem kazała przejść na następny fotel, na którym... kontynuowała masaż. Tym razem ramion, karku, pleców i rąk. Pomijając szarpanie za palce i moje obawy, że wyrwie mi je ze stawów (panienka robiła to z taką siłą i zaparciem, że coś tam aż chrupało), cała reszta była baaaardzo przyjemna, a szczególnie masaż ramion i karku. Potem dziewczyna miała 5 min odpoczynku, bo przyszedł pan z maszynką i rachu-ciachu zrealizował moje żądanie odnośnie fryzury. Kiedy potwierdziłem, że to jest to, o co mi chodziło, odprowadzono mnie ponownie na wibrujące łóżko i na mycie głowy z masażem. Ta powtórka nie trwała już jednak tak długo i wkrótce było po wszystkim. Spojrzałem na zegarek: wizyta tutaj zajęła mi 50 min, z czego strzyżenia było co najwyżej 10.

sort of bizarre, but having my mandible massaged was a sheer delight. Later, the stylist seated me in an armchair and asked me how I’d like to have my hair cut. I had no special preferences. I wanted a simple buzz cut and that was it. Nothing special. The stylist first trimmed my hair with scissors, which took her some five minutes, and then asked me to sit in another armchair where she continued the massage. This time she focused on my shoulders, neck, back, arms and hands. Apart form having my fingers jerked and being scared that they were going to be yanked out of their sockets (the young lady was going at it with such force and vigour that I heard crunching sounds), the whole thing was very pleasant, especially the neck and shoulders massage. The girl then took a five minute timeout while a gentleman with a hair clipper materialised and – snip-snip – quickly cut my hair into the style of my choice. Once I had confirmed that I got what I wanted, I was ushered back to the vibrating bed to have my head washed and massaged. The replay did not take long. I glanced at my watch – my visit had lasted fifty minutes but it had taken no more than ten to clip my hair.

KON KUR S

28.01.2001, NIEDZIELA Salon fryzjerski był wielki, z kilkunastoma fotelami, z których prawie wszystkie były zajęte. Młoda dziewczyna zajęła się mną, to znaczy myciem i masowaniem głowy, które wyglądało identycznie jak to w listopadzie w Huangpu, z tą tylko różnicą, że tutaj nie mieli wibrującego łóżka. Chińczycy to naród niezwykle ciekawski. Od razu więc zainteresowali się klientem odmieńcem. Fryzjerka mnie masowała, a jej kolega po fachu przysiadł się na chwilę i z wielkim trudem, powoli sklecił zdanie: – Where are you from? – Było to i tak dużym sukcesem, ponieważ znajomość angielskiego wśród Chińczyków jest znikoma. – I am from Poland – odpowiedziałem prosto i wyraźnie. – Aha – podsumował rozmowę młody fryzjer i wrócił do swoich zajęć. Po chwili niosło się po sali „Poland... Poland... Poland...”. Wszyscy przekazywali sobie wiadomość i zaspokoili pierwszą ciekawość. Trwała ożywiona dyskusja, z której nic nie rozumiałem, aż w końcu podszedł inny fryzjer i w podobny sposób wydukał: – Where are you from? – I am from Poland – powtórzyłem. Znów słówko „Poland” powędrowało z ust do ust aż do najdalszych zakamarków salonu. Lecz po chwili przyszedł trzeci gość i ponownie zapytał o to samo. – I am from Poland – odpowiedziałem cierpliwie. – Aha, from Foland – kiwnął ze zrozumieniem tamten. – No Foland! Poland! – poprawiłem go. – Poland!? – zaakcentował pierwszą sylabę trochę zdziwiony. – Yes, Poland! – Aha – odszedł zamyślony, czegoś niezbyt pewny. Wtedy wrócił mój pierwszy rozmówca i bardziej stwierdził, niż zapytał: – You are from France!? – No France! Poland! – i znów poniosło się szemrane „Poland” po sali.

SUNDAY, 28 JANUARY 2001 The hairdressing salon was huge, with a dozen armchairs, most of which were occupied. I was handled by a young girl who washed my hair and massaged my head, the same as had been done in Huangpu in November. The only difference was that there was no vibrating bed. The Chinese are a very curious people and they immediately took an interest in their outlandish client. The hairstylist was massaging my head while her colleague walked up to me and very slowly struggled to throw together the sentence: - Where are you from? This was a major feat as most Chinese speak no English at all. - I am from Poland – I responded simply and clearly. - Oh – summed up our conversation and the young hairstylist resumed his duties. Shortly after, the hall was echoing with “Poland... Poland... Poland...”. The news was spreading around to satisfy initial curiosity. A lively discussion was underway, but I could not understand a word of it. I was eventually approached by another hairstylist who faltered in a similar way: Where are you from? - I am from Poland – I repeated. And once again the word “Poland” was on everyone’s lips in the salon. But then, a few minutes later, yet another man came up and asked me the same thing. - I am from Poland, I responded patiently. - Oh, from Foland, he nodded with understanding. - No Foland! Poland! – I corrected him - Poland!? – he accented the first syllable, slightly surprised. - Yes, Poland! Oh – he walked away lost in thought, uncertain of something. The, my first interlocutor reappeared to rather state then ask: - You are from France!? - No France! Poland! And once again the word “Poland” was buzzing all around the parlour.

Tekst „Chiński fryzjer” zwyciężył w konkursie PLL LOT „Z notesika podróżnika”. Powyższe wpisy pochodzą z bloga www.mojaszuflada.blox.pl.

“The Chinese Barber” is the winner of PLL LOT’s “From Traveller’s Diary” competition. These texts come from the blog www.mojaszuflada.blox.pl

024_KA_12_Konkursfryzjer12345.indd 25

11-11-18 13:43

Lancia Kalejdoskop 190x249.indd 1

11-11-14 17:20

Lancia Kalejdoskop 190x249.indd 2

11-11-14 17:20

NASZ KIERUNEK

Our Destination PODOBNO OBOWIĄZUJĄ TU PRZEPISY RUCHU DROGOWEGO, ALE JA BYM W TO NIE WIERZYŁ. PORZUĆMY WIĘC AUTO I USIĄDŹMY Z ŻYCZL IWYMI GRUZINAMI PRZY STOL E! / ALLEGEDLY T HERE ARE SOME TRAFFIC RULES IN OPERATION HERE BUT I WOULD NOT BET ON IT. SO LEAVE THE CAR IN THE PARKING LOT AND SIT DOWN TO FOOD AND DRINKS WITH THE FRIENDLY GEORGIANS! TEKST I ZDJĘCIA/TEXT AND PHOTOS: Wojciech

naj

GEORGIA GRUZJA

top

Franus, National Geographic

Architektura z duszą Architecture with soul

Dosyć wcześnie, bo już w 317 r., władca Kartlii we wschodniej Gruzji, król Mirian III, przyjął chrześcijaństwo. Religii w wydaniu gruzińskim blisko do prawosławia, ale ma odrębne obrządek i hierarchię, a architektura sakralna – własny, niepodrabialny styl. Bodaj najważniejsza świątynia kraju, katedra Sweti Cchoweli (fot. obok), znajduje się w Mcchecie. Powstała w XI w. na miejscu pierwszego kościoła w państwie za wskazaniem samej św. Nino, patronki Gruzji. Jej ściany są bogato zdobione freskami oraz średniowiecznymi ikonami. Licznie przybywają tu pielgrzymi, ale i zwykli turyści, bo jak głosi tutejsze porzekadło: „Nie widziałeś Gruzji, jeśli nie widziałeś Mcchety”. / King Mirian III of Kartli in eastern Georgia adopted Christianity in 317 A.D. Christianity in Georgia has much in common with Orthodox Christianity, but has its own rite and hierarchy, and a highly distinctive and inimitable sacred architecture. Svetitskhoveli Cathedral (photo) in Mtskheta is arguably the largest church in the country. It was built in the 11th century on the site of the first Georgian temple which was chosen by St Nino, the patroness of Georgia. The walls are richly decorated with frescos and medieval icons. The cathedral is a favourite with pilgrims and ordinary tourists who subscribe to the local adage “You haven’t seen Georgia unless you’ve been to Mtskheta.”

028_KA_12_5powodow12345.indd 28

11-11-18 14:48

ul. Chocimska 7, Warszawa, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90

Wesołych i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku. Merry Christmas and Happy New Year! Due to the closure of the Tradycja restaurant on Belwederska Street, we invite you to our second restaurant Rozana on Chocimska 7 Street in Warsaw. w w w. r e s t a u r a c ja r o z a n a . c o m . pl

XXX_KA_1112_Rozana.indd 1

11/9/11 2:01:07 PM

NASZ KIERUNEK

Our Destination

Miasto ze światłami The city of lights

Tbilisi (fot. str.28) leży w górskiej dolinie, stąd jego kształt – jest długie na 45 km i szerokie na 5. Każdy okupant odcisnął na nim swoje piętno; miejscami czujemy się więc jak w Stambule, gdzie indziej zaś jak w Petersburgu albo w kołchozowym osiedlu. Kryzys energetyczny lat 90. odszedł w niepamięć – nocne Tbilisi to chyba najbardziej iluminowane miasto na świecie! / Tbilisi (image on page 28) is located in a mountain valley, hence its peculiar shape – the city is 45 km long and 5 km wide. Tiblisi’s many invaders have all left their mark – there are times when you could be in Istanbul, Saint Petersburg or a Soviet housing estate. The energy crisis of the 1990s has been long forgotten – Tbilisi at night is probably the most brightly illuminated city in the world!

Stół z toastem Table with toast

Przekąski z bakłażana i orzechów, mięsa pieczone i duszone, sery (słony sulugumi), placki serowe chaczapuri i chinkali – gruzińska kuchnia ma wiele cech dyskwalifikujących ją w „dietetycznym” świecie. I bardzo dobrze! / Aubergine and walnut starters, roast and simmered meats, cheese (salty sulugumi), khaczapuri and khinkali cheese-filled breads – Georgian cuisine is strictly off limits to anyone on a diet. Good!

3 Trunek z rodowodem A beverage with a past

Gdyby nie Gruzja, nie byłoby wina. I to nie tylko dlatego, że kraj ten znany jest z produkcji trunku ze sfermentowanych winogron, ale też dlatego, że starożytni Gruzini wymyślili nazwę „chvino”. Okolicznym ludom spodobał się poprawiający humor napitek, a z braku innego pomysłu wprowadzili do swoich języków nazwy o podobnym brzmieniu. Pijąc zatem włoskie „vino”, kalifornijskie „wine” czy francuskie „vin”, pamiętajmy o genezie tych terminów. / There would be no wine without Georgia. The country is not only renowned for producing alcohol made from fermented grapes, but it was the ancient Georgians who coined the term “chvino”. Neighbouring tribes soon took to the new pick-me-up, and having no better ideas of their own, borrowed the word as well. You might want to think about this next time you’re sipping your Italian “vino”, Californian “wine” or French “vin”.

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO

Muzeum z tezą Museum with a point

Wielu pewnie nie wiedziałoby o istnieniu Gruzji, gdyby nie najbardziej znany syn tej ziemi, Józef Stalin. Jego muzeum w Gori (fot. powyżej) to ewenement na skalę światową, gdyż na kilkuset metrach kwadratowych dowiemy się o „wielkim” Gruzinie wszystkiego – poza tym, że był zbrodniarzem. / Many people would probably be unaware of Georgia were it not for its most famous citizen, Joseph Stalin. The Joseph Stalin museum in Gori (above) is in a class of its own – it spans hundreds of square metres and contains all sorts of information about this “great” Georgian, except his criminality.

WAW–TBS 22.30–4.50 pon., śr., sb. TBS–WAW 5.40–6.20 wt., czw., nd. Cena w obie strony – 399 zł. Cena biletu zakupionego na Lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Podano czas lokalny. Lot trwa 3 godz. 20 min – 3 godz. 40 min. W okresie świąt rozkład lotów nieznacznie się zmienia. Wszystkie zmiany są już widoczne w systemie rezerwacyjnym.

WAW–TBS 22.30–4.50, Mo., Wed. , Sat. TBS–WAW 5.40–6.20 Tue., Thu., Su. Return ticket at PLN 399. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date of purchase. Local time. Flight duration: 3 h 20 min - 3 h 40 min. During Christmas season the flight schedule might differ. All changes are already visible in the booking system.

028_KA_12_5powodow12345.indd 30

11-11-18 11:52

ESPRESSO & CAPPUCCINO

P E R F E T TO by Philips Saeco

DTP number: B001

Czas na kawę Perfetto w Twoim domu! Ekspresy do kawy Philips Saeco* jako pierwsze na świecie wśród ekspresów domowych wyróżniono włoskimi certyfikatami jakości nadanymi przez Centro Studi Assaggiatori Italian Tasters. Z tej okazji przygotowaliśmy PREZENT – Zestaw do kawy Perfetto dla wszystkich, którzy kupią jeden z certyfikowanych ekspresów Philips Saeco. Więcej informacji oraz regulamin promocji na www.philips.pl/perfetto. Promocja trwa od 4 listopada do 31 grudnia 2011 r. * ekspresy z linii Xelsis, Exprelia, Syntia i Intelia

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

032_KA_12_Szerokie horyzonty12345.indd 32

11-11-18 14:00

Wiwat Tel Awiw! Long Live Tel Aviv!

MA ENERGIĘ NOWEGO JORKU, SKLEPY I KLUBY BARCELONY, PLAŻE RIO DE JANEIRO, TARGOWISKA KAIRU I WDZIĘK WARSZAWSKIEJ SASKIEJ KĘPY. NA DODATEK TEL AWIW WSZYSTKO TO ZGRABNIE ŁĄCZY. I POZOSTAJE SOBĄ. / IT HAS NEW YORK’S ENERGY, BARCELONA’S SHOPS AND CLUBS, RIO DE JANEIRO’S BEACHES, CAIRO’S BAZAARS AND THE CHARM OF WARSAW’S SASKA KĘPA DISTRICT. TEL AVIV MANAGES TO COMBINE ALL THIS IN ONE INTRIGUING CITY. TEKST/BY: Anita

Czech

032_KA_12_Szerokie horyzonty12345.indd 33

11-11-18 14:00

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Dla większości turystów Tel Awiw-Jafa to przede wszystkim naj większe izraelskie lotnisko i punkt przesiadkowy do oddalonej zaledwie o 60 km Jerozolimy czy nad Morze Martwe. Nie zatrzymują się tu dłużej niż kilka godzin, uważając, że młodziutkie mia sto (pierwsze osiedle powstało w 1909 r.) nie ma wiele do zapro ponowania turystom. Tak naprawdę na docenienie Tel Awiwu potrzeba przynajmniej jednego dnia. I jednej nocy. Zacznijmy od plaż. Gdy nadlatuje się nad Tel Awiw, to właśnie je widać jako pierwsze, i to wzdłuż nich usytuowane są najlepsze (ale i najgorsze) hotele w metropolii. Plaże ciągną się wzdłuż miasta przez 8 km i można nimi przejść od Nowego Portu, gdzie roi się od klubów i dyskotek, aż do zabytkowej Jafy. Najbardziej znane i najładniejsze plaże znajdują się gdzieś pośrodku, na wysokości ulic Gordon i Frishman (i tak też się nazywają: Gordon i Frischman). Co w telawiwskich plażach jest wyjątkowego? Może dostępność i czystość? Może drobniutki piasek, z którym kontakt dla bosej stopy jest prawdziwą pieszczotą. A może to, że bez zgrzytu łączą się z gęstą zabudową miasta? Rano spotyka się tu ludzi uprawiają cych jogging czy streching, w czasie lunchu menedżerów w gar niturach (tyle że z podwiniętymi nogawkami), po południu rodziny z dziećmi, a wieczorem i w nocy młodzież, która szykuje się na podbój klubów albo właśnie z nich wyszła. Wejdźmy w głąb. Pieszo, bo w blisko półmilionowym Tel Awiwie wszystkie najciekawsze miejsca są w zasięgu spaceru. Zatrzymaj-

my się na niepozornym skrzyżowaniu ulic Allenby, Ha-Karmel oraz Sheinkin. To punkt, w którym najlepiej można poczuć klimat i róż norodność miasta. Teraz wszystko zależy od tego, w którą stronę pójdziemy. Jeśli w Sheinkin, zobaczymy najmodniejszą twarz metropolii. Znajdują się tu bowiem butiki telawiwskich projektantów, choćby zadzior nej, ale wciąż eleganckiej Dorin Frankfurt. To także chyba najlep sze miejsce na Bliskim Wschodzie na zakup butów. I to tu warto się pokazać w najnowszej, koniecznie nonszalanckiej kreacji. Jeśli

Piątek wieczorem to czas szabasu, ale nie na plaży w Tel Awiwie! Friday nighr is Sabbath time but not on a beach in Tel Aviv.

Most tourists think of Tel Aviv as Israel’s largest airport and their gateway to Jerusalem, 60 km away, and the Dead Sea. They seldom spend more than a few hours in Tel Aviv in the mistaken belief that this young city, whose first housing estates were erected in 1909, has little to offer. But to really appreciate Tel Aviv, you have to have at least one whole day – and night there. Let us begin with the beaches. As the plane starts to descend, it is the beaches – lined with the best (and the worst) hotels in the metropolis – that will grab you first. These span some eight kilometres from New Port, with its busy clubs and discos, to old Jaffa. The most well known and most beautiful beach sits somewhere in the middle of the strip, near Gordon and Frishman street. What is so special about Tel Aviv’s beaches? Is it their accessibility and cleanliness? Perhaps it’s their extra fine sand which caresses your bare feet? Or maybe it’s the way they blend in with the city architecture? You can see lots of people jogging, playing badminton and limbering up in the morning. At lunchtime, the place fills up with businessmen in suits and rolled-up trouser legs. These, in turn, make way for families with children in the afternoon.

Tel Awiw-Jafa to na świecie jeden z ważniejszych ośrodków Bauhausu – funkcjonalnego stylu w architekturze lat 20. i 30. XX w. Tel Aviv-Yafo is one of the most important centres of Bauhaus architecture, the functional style popular in the 1920s and 1930s.

032_KA_12_Szerokie horyzonty12345.indd 34

11-11-18 14:00

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–TLV 23.50–4.35 nd. (do 18.12) 22.50–3.35 pn., czw.–sb. (do 3.12), pn., czw., sb. (5–17.12), pn., czw., pt. (19-30.12) TLV–WAW 7.20–10.25pn. (do 19.12) 6.00–9.05 wt., pt.–nd. (do 4.12), wt., pt., nd. (6–18.12), wt., pt., sb. (20-31.12) Cena w obie strony – 650 zł. Cena biletu zakupionego na Lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. Podano czas lokalny. Lot trwa 3 godz. 45 min – 4 godz. 5 min. W okresie świąt rozkład lotów nieznacznie się zmienia. Wszystkie zmiany są już widoczne w systemie rezerwacyjnym.

WAW–TLV 23.50–4.35 Su. (until 18 Dec) 22.50–3.35 Mo., Thu.–Sat. (until 3 Dec), Mo., Thu., Sat. (5-17 Dec), Mo., Thu., Fri. (19-30 Dec). TLV–WAW 7.20–10.25Mo. (until 19 Dec) 6.00–9.05 Tue., Fri.–Su. (until 4 Dec), Tue., Fri., Su. (6-18 Dec), Tue., Fri., Sat. (20-31 Dec) Return ticket at PLN 650. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date of purchase. Flight duration: 3 h 45 min–4 h 5 min. During Christmas season the flight schedule might differ. All changes are already visible in the booking system.

www.cityrugs.co

REKLAMA

...go beyond be unique...

www.cityrugs.co

CH „Panorama”, ul. Al. Witosa 31, 22 640 11 36,

CH „Panorama” ul. Al. Witosa 31 Warszawa tel.22 640 11 36

032_KA_12_Szerokie horyzonty12345.indd 35

CitiRugs do Kaleidoscope_12.indd 1

11-11-18 14:48 10/26/11 3:47:44 P

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Wariacje na temat tradycyjnych ciastek pieczonych na ˜wi°to Purim. Modern versions of the traditional cakes baked for Purim.

wybierzemy Ha-Karmel, to poczujemy się jak na tradycyjnym bliskowschodnim suku. Trzeba tylko chwili cierpliwości, by przedrzeć się przez część targowiska z chińskimi ubraniami. Nagrodą będą znajdujące się w głębi stragany z oliwkami (we wszelkich odmianach i kolorach), chałwą (choćby tą z makiem), rodzynkami, daktylami, solonym i smażonym bobem, oliwą, owocami, warzywami i ziołami, pieczywem (od środkowoeuropejskich bajgli, poprzez francuskie rogaliki, aż po arabskie chleby pita). To ulubione miejsce telawiwczyków na codzienne zakupy. Nie dość, że wszystko jest świeże, to jeszcze tanie (jeśli umiemy się targować). Ulica Allenby oznacza natomiast zabawę. To tu, a także przy najbardziej reprezentacyjnym bulwarze Rothschilda, znajdują się naj-

In the evening, the beaches are the domain of youngsters leaving schools and offices or making for the clubs. Now let’s venture into the city – on foot: all the interesting sites in Tel Aviv are within walking distance. Our first stop is the seemingly inconspicuous intersection of Allenby, Ha’carmel and Sheinkin streets. Here, you can get an inkling of the diversity of the city. Now we just have to decide which street to take next. If we take Sheinkin St., we’ll see the most fashionable face of the metropolis as the street is lined with the boutiques of Tel Aviv’s leading fashion designers, such as the cocky but chic Dorin Frankfurt. This would have to be the best place in the Middle East to go shopping for shoes. You can parade that new outfit of yours here too. Just make sure that it’s hip and nonchalant. Ha’Carmel St. looks for all the world like a traditional Middle Eastern souk. However, you will have to push your way past stalls selling Chinese clothes to get to the stalls memor olives (in all varieties and colours), halva, raisins, dates, salted and fried broad

ZOBACZ TEŻ / MORE TO SEE Kikar Yitzhak Rabin – największy plac w Tel Awiwie, którego patronem jest premier Izraela Icchak Rabin zastrzelony tu przez żydowskiego fanatyka w 1995 r. Dziś na placu odbywają się obchody najważniejszych świąt. / Kikar Yitzhak Rabin – the largest square in Tel Aviv is named after former Israeli Prime Minister Yitzhak Rabin. Rabin was assassinated here by a right-wing Israeli radical in 1995. Today it is a venue for national celebrations.

Shlomo

Pr omen ada

D Dallal

h i ld

Sheinki n el arm Bazar Ha-Karmel B a-K

Ro t hsc

Samue l

by Allen

a zi Shab

i ern Tch nby All e

NEVE NE E E EVE TS TSE SE ED DEK D E

B al ik ow

Morze Śródziemne

Retsif Herber t

IZRAEL

Frishmann

Plac Kikar Yitzhak Rabin

Ibn Gabirol

Tel Awiw-Jafa

Gordon

Dizengoff

Plaża Gordonaa Plaża Frishmanna

Dom Ben Gordona

ar Bulw

500 m

beans, olive oil, fruits and vegetables, herbs, bread (everything from European bagels, to French croissants to Arabic pita bread). This is where the locals do their day to day shopping. Not only is everything fresh but it’s also cheap (if you know how to haggle). Allenby St. means fun. The best nightclubs in the city can be found in the spectacular Rothschild Boulevard. Obviously, the best time to come here is after dark – even on the Sabbath. While the rest of Israel is spending Friday evening at home celebrating (even the public transport comes to a halt and all the restaurants and shops put the shutters up), Tel Aviv is partying the night away! But there is another intriguing street near the intersection we just left. It is very short, very verdant and says a lot about modern Tel Aviv. I speak of Bialik street. This is named after Chaim Nach-

Bauhaus – bezpłatne wycieczki z angielskojęzycznym przewodnikiem szlakiem architektury Bauhausu: zbiórka przy bulwarze Rothschilda 11, sb., godz. 11. / Bauhaus – a free tour of Tel Aviv’s Bauhaus architecture with an English-speaking guide. Meeting place: 11 Rothschild Boulevard on Saturdays at 11 am.

032_KA_12_Szerokie horyzonty12345.indd 36

11-11-18 14:01

Zabytkowa Jafa od 1949 r. tworzy ze stolicą duopolis Tel Awiw-Jafa. / Old Jaffa has formed the Tel Aviv-Yafo municipality since 1949.

lepsze kluby w mieście. Oczywiście najlepiej tu przyjść po zmro ku, nawet w szabas. Gdy prawie cały Izrael świętuje piątkowy wieczór w domu (nie działa nawet komunikacja publiczna, nie mówiąc o sklepach i restauracjach), Tel Awiw się bawi na całego. Ale niedaleko wspomnianego skrzyżowania znajduje się jeszcze jedna interesująca uliczka. Bardzo krótka, pełna zieleni i chyba sporo mówiąca o współczesnym Tel Awiwie. To Bialik. Jej nazwa pochodzi od nazwiska Chajma Nachmana Bialika, narodowego wieszcza, jednego z pierwszych poetów tworzących w nowożyt nym hebrajskim, który – co za tym idzie – przyczynił się do przy wrócenia hebrajskiemu funkcji języka potocznego. Zanim doj dziemy do jego domu przy ul. Bialik 22, w którym mieszkał na przełomie lat 20. i 30. XX w., miniemy kilkanaście domów w stylu Bauhausu. Trzypiętrowe, proste, z długimi balkonami i zaokrąglo nymi narożnikami wciąż wyglądają nowocześnie i świeżo. Nurt ten zrodził się w Weimarze w 1919 r. i zrewolucjonizował nie tylko architekturę, ale i wzornictwo przemysłowe. Wielu twórców Bauhausu osiedliło się wówczas w powstającym właśnie Tel Awiwie. Dziś znajduje się tu blisko cztery tysiące budynków w tym stylu (najwięcej przy bulwarze Rothschilda oraz przy ulicach Dizengoff i Bialik właśnie) i to spowodowało, że miasto zostało wpisane nie dawno na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

man Bialik, the national poet and a pioneer of Modern Hebrew. It was largely due to Bialik that Hebrew became the everyday language of Israel. Before we get to his house at No. 22, where he lived in the late 1920s and early 1930s, we have to pass several Bauhaus buildings. These still come across as fresh and modern with their three storeys, simple forms, long balconies and rounded corners. This architectural style was born in Weimar in 1919 and it revolutionised industrial design. Many Bauhaus designers fled to the new city of Tel Aviv. Today, there are nearly 4,000 Bauhaus style buildings (most are along Rothschild, Dizengoff and Bialik streets) which earned the city a spot on the UNESCO world heritage list. Bialik St. begins with a charming café serving delicious cappuccino. Right next to Tchernihovski St. there is a street stall selling authentic Iraqi sabich sandwiches (with fried eggplant, eggs, vegetables and hot spices). Actually, the food here is another reason to spend a little more time in Tel Aviv as it has plenty of excellent food to suit every budget. You can dine at the elegant Dallal restaurant in the artistic district of Neve Tzedek, although Shtsupak at 256 Ben Yehuda St. offers the highest taste to price ratio. Ben Yehuda specialises in fish and, as per the plaque on the wall says, was founded in 1900.

032_KA_12_Szerokie horyzonty12345.indd 37

11-11-18 14:01

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Jafa spodoba się każdemu: oprócz odnowionych zabytków jest tu tętniący życiem pchli targ. Jaffa will make an impression on all: it has both restored monuments and a flea market. But to savour the real deal, you want to head for the oldest part of the metropolis. Jaffa’s many Arabic restaurants and bars serve hummus in the morning, and falafels and grilled meat for the rest of the day, and are popular with tourists and locals alike. Jaffa is one of those places that everyone who comes here – whether they love order or chaos – immediately takes to. In addition to its many well-polished monuments, e.g. the Clock Tower in Kedumim Square, Jaffa has a bustling flea market that sells everything from plastic 1970s telephones to antiques, furniture, jewellery and ceramics. Israelis like to say that Tel Aviv is a country within a country. It seems oblivious to the nation’s problems and carries on as it were an island. It is more like a large Western city than a Middle Eastern town. I have to admit there is something to it. ☐

Bulwarem Rothschilda warto przejść się dla zabytków Bauhausu. Many of the Bauhaus monuments can be found along Rothschild Boulevard.

Bialik zaczyna się uroczą kawiarenką serwującą świetne cappucci no , tuż obok przy Tchernihovskiego jest uliczna knajpka sprzeda jąca oryginalnie irackie kanapki sabich (ze smażonym bakłaża nem, jajkiem, warzywami i ostrymi przyprawami). Zresztą jedzenie to kolejny powód, dla którego warto zatrzymać się w Tel Awiwie na dłużej. Jeść tu można bowiem świetnie, i to za każde pieniądze. Ci zamożniejsi powinni wybrać się do eleganckiej restauracji Dal lal w artystycznej dzielnicy Neve Tzedek. Ci szukający najlepszej relacji ceny do smaku – do miejsca o nazwie Shtsupak (lub: Shcho pak ), wymawianej jak „szczupak”, przy Ben Yehuda 256, specjali zującego się w daniach z ryb i owoców morza. Założyciel restau racji urodził się w Polsce w 1900 r. i to tę datę można zobaczyć dziś na szyldzie. Nazwa tworzonego lokalu wzięła się z tęsknoty za ulubionymi szczupakami, których w Izraelu szef po prostu nie mógł nigdzie dostać. Nazwa była na tyle chwytliwa, że nie zmie nili jej także nowi właściciele. Chyba słusznie, bo na wolny stolik zawsze trzeba tu poczekać. ☐

032_KA_12_Szerokie horyzonty12345.indd 38

11-11-18 14:01

certina_190x249+5mm_spad.pdf 2011-11-08 14:51:10

My Favourite Haunts

MOJE MIEJSCA

040_KA_12_Moje miejsca12345.indd 40

11-11-18 12:04

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

Wieś nad rzeką Düssel Village over the Düssel

W DÜSSELDORFIE NIEMAL NA KAŻDYM KROKU WIDAĆ STYL ZBIGNIEWA PSZCZULNEGO, ARCHITEKTA, KTÓRY W WARSZAWIE ZAPROJEKTOWAŁ MIĘDZY INNYMI STADION LEGII I STADION NARODOWY. / DÜSSELDORF ABOUNDS IN SHOWCASES OF THE DISTINCTIVE STYLE OF ZBIGNIEW PSZCZULNY, THE ARCHITECT WHO DESIGNED THE LEGIA ARENA AND THE NATIONAL STADIUM IN WARSAW. TEKST/BY: Magdalena

Rigamonti

040_KA_12_Moje miejsca12345.indd 41

11-11-18 14:51

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

iger Danz

Lotniskoo

Düsseldorf

Str.

NIEMCY

Esprit Arena E

He in

str. rs t r. Kaise

G Gap 15

r he rat Erk Str.

FFrriedrich Str.

dawny port (MedienHafen)

T Thyssenhaus

K Königsallee

ck brü

Rhein knie

rich str .

Kru pp str.

ler St r.

uss -He dor cke o e h Brü

Brüsse

t ker S löric

Niede r

Ul m e n

Re n

Na początek proponuję sporządzić mapę architektonicznych punktów w Düsseldorfie autorstwa Zbigniewa Pszczulnego, który w stolicy Nadrenii Północnej-Westfalii mieszka od 30 lat. – Przyjechałem tu w 1981 r. na staż, do pracowni prof. Helmuta Hentricha. Na 16 grudnia miałem bilet powrotny do Polski, ale jak wiadomo, wybuchł stan wojenny i wszystkie loty do kraju zostały odwołane. Zostałem i nie żałuję – mówi architekt i wspomina, jak to tuż po przybyciu ogromne wrażenie zrobił na nim Thyssenhaus. Autorem projektu powstałego na przełomie lat 50. i 60. jednego z pierwszych szklanych biurowców w Europie był właśnie prof. Hentrich. – Nie tak dawno zaprojektowałem wieżowiec Gap 15, który niejako koresponduje z Thyssenhaus. Mieści się na Königsallee porównywanej do paryskich Pól Elizejskich. Dostał wiele wyróżnień i jest w tej chwili uważany za jeden z najciekawszych wieżowców w Düsseldorfie i w całych Niemczech. Pszczulny twierdzi, że Düsseldorf to wymarzone miejsce do życia, przyjazne, otwarte. No i wszędzie stąd blisko. – Do Holandii, do Belgii, a po pięciu godzinach jazdy samochodem można się zna leźć w Paryżu. I to ma pewnie wpływ na kosmopolityczny charak ter tego miasta. Poza tym jest tu jedna z większych kolonii Japoń czyków w Europie – opowiada. A my zgadujemy, że również najlepsze sushi na naszym kontynencie. Pełno tu też dobrych na -

Leżakowanie nad Renem, w tle wieża zamkowa i kościół św. Lamberta. Weekday lunch at the bank of the Rheine river.

Miasto pełne jest zieleni i nowoczesnej architektury (fot. na str. 40 – budynek proj. Franka Gehry’ego). The city if sull of lush greenery and modern architecture. (Image on page 40 – building designed by Frank Gehry)

040_KA_12_Moje miejsca12345.indd 42

11-11-18 12:04

Na MŚ w piłce nożnej w 2006 r. Pszczulny współprojektował w Düsseldorfie Esprit Arenę. Pszczulny was one of the designers of the Esprit Arena in Düsseldorf for the 2006 FIFA World Cup.

rodowych restauracji. Niestety nie ma ani jednej polskiej. – A ja właśnie na taką dobrą polską czekam i na razie chodzę na sushi. Wyśmienite, wychwalane przez znawców, jest w sieci KI Ka Ku. Ich restauracja działa też na lotnisku, a z racji tego, że często podróżuję, często też wstępuję tam na pyszne sushi – wyjaśnia. Spieszymy donieść, że warto dokładnie przyjrzeć się lotnisku w tym mieście. Ciepłym klimatem przypomina raczej wielki living room niż zimną halę. Stoi za tym Pszczulny. – Po pożarze lotniska moja firma została poproszona o przygotowanie projektu przebudowy i rozbudowy tego portu lotniczego. I starałem się zrobić

I would like to begin by drawing up a map of all the architectural sights in Düsseldorf that can be attributed to Zbigniew Pszczulny. The Polish architect has been living in the North Rhine-Westphalia capital for 30 years. “I first arrived here in 1981 as a trainee seconded to Prof. Helmut Hentrich’s architectural studio. I was supposed to fly back to Poland on 16 December, but as you know, martial law was declared and all flights were cancelled. I stayed and I don’t regret it”, he admits, recalling that the Thyssenhaus building really made an impression on him when he first arrived. The structure dates back to 1960 and was one of the first glass and steel high-rise office towers in Europe. And it was designed by Professor Hentrich. “I recently designed the Gap 15 building which sort of corresponds to Thyssenhaus. It is located in Königsallee, the local answer to the Champs-Élysées in Paris. It has garnered numerous awards and is currently considered to be one of the most exciting high rises in Düsseldorf and all Germany.” Pszczulny believes that friendly Düsseldorf is the perfect place to live. And it’s close to everywhere. “To the Netherlands, Belgium, and it’s only a five hour drive to Paris. The city’s location has naturally given it a cosmopolitan feel. Düsseldorf is also home to one of the biggest Japanese expatriate communities in Europe”, he adds. Our guess is that it’s probably the best sushi destination in Europe too. But while Düsseldorf has any number of good naREKLAMA

Relax. The Cloud is Working. POCZUCIE KOMFORTU dla ŚWIATA BIZNESU. Wirtualizacja przesuwa problemy IT z firmy na dostawcę usługi. Codzienne kłopoty, angażujące pracowników na długie godziny, są eliminowane zanim się jeszcze pojawią. Działania rutynowe są zautomatyzowane. Spadki wydajności spowodowane awariami zostają znacznie ograniczone. Stres wywołany problemami technicznymi zmniejsza się. Efektywność rośnie. Zapewnienie komfortu pracy to jeden z wielu sposobów, w jaki Chmura pracuje dla świata biznesu. Dowiedz się więcej o Hostingu Wirtualnym GTS na GTSworkingworld.com

for the WORKING WORLD

040_KA_12_Moje miejsca12345.indd 43

11-11-18 14:51

My Favourite Haunts

W rankingu firmy Mercer z 2010 r. najlepszych miast do życia Düsseldorf zajmuje 6. miejsce na świecie! A 2010 ranking by Mercer names Düsseldorf the sixth best city to live in in the world.

tak, żeby to przede wszystkim mnie, częstemu użytkownikowi, było wygodnie. Bo dla mnie ważne jest, by człowiek na lotnisku w sposób intuicyjny znalazł swoją drogę, a do tego przebywał w przyjemnym otoczeniu. To oczywiście sprzyja bezpieczeństwu. Ten efekt przyjemnego klimatu uzyskaliśmy m.in. poprzez obniże nie oświetlenia – wyjaśnia Po lotnisku architekt zabiera nas nad rzekę, bo nazwa „ Düsseldorf” dosłownie znaczy „wieś nad rzeką Düssel”. Ta wieś przez wieki rozrosła się do 650 tys. mieszkańców i leży nie tylko nad Düssel, ale także przy prawym brzegu Renu. – To dla mnie, człowieka wycho wanego w Toruniu, mieście nad Wisłą, jest bardzo istotne – mówi. Zresztą udowodnił, że potrafi świetnie wykorzystać w swojej pra cy nadrzeczne tereny. Od niedawna w porcie stoi zapierający

ZBIGNIEW PSZCZULNY architekt, autor projektów lotnisk, stadionów i innych obiektów użyteczności publicznej. – Lubię znać kontekst, bo projektowanie w kontekście jest zdecydowanie ciekawsze niż budowanie czegoś na pustej łące – mówi. Może dlatego w projekcie Stadionu Narodowego w Warszawie wykorzystał elementy jego poprzednika, Stadionu Dziesięciolecia. / Architect. Designer of airports, stadiums and other public sites. “I like to know the context as designing in context is much more interesting than erecting something in the middle of nowehere”, he says. Perhaps that is why he incorporated elements of the old stadium into the new Polish National Stadium.

Düsseldorf to też miasto kultury. Tu mieszkał m.in. ojciec sztuki nowoczesnej Joseph Beuys. Düsseldorf is also a cultural city. It was the home town of Joseph Beuys.

tional restaurants, Polish cuisine is unfortunately not represented. “I’m waiting for a good Polish restaurant but I’ll make do with sushi in the meantime. The KI Ka Ku chain serves excellent sushi and the experts rave about it. They have a restaurant at the airport, and as I often travel, I frequently drop in and treat myself”, he explains. We should point out that it is definitely worth taking a good look around Düsseldorf airport. The place has the warm ambience of a giant living room rather than the cold feel of a public concourse. And Pszczulny was behind it all. “There was a fire at the airport and my company was commissioned to come up with a design to rebuild and extend it. And, as a frequent flyer, I wanted the place to be comfortable. What matters most to me is being able to find my around intuitively and finding myself in a friendly environment. We managed to create a friendly vibe by lowering the lighting”, he explains and takes us to the banks of the Düssel ( “Düsseldorf” literally means “village on the Düssel”). Over the centuries, the population of this village has ballooned to 650,000 and the city now not only overlooks the Düssel, but the right bank of the Rheine as well. “This means a lot to me, having been raised in Toruń on the Vistula”, he says. There can be no denying that what Pszczulny does with waterfront sites is nothing short of amazing. He recently designed a breathtaking hotel and office complex with a pedestrian bridge that blends in seamlessly. “It’s paved with wood and terraced. It has become a popular picnic venue in the summer. The locals have taken quite a shine to the place and although the picnics have surpassed my expectations, I feel that this shows a genuine appreciation of my work … I believe that a city’s architecture effects the mood of those who live there”, he explains and adds that Düsseldorf has been laid out in such a way that traffic jams are rare. “I’m sure this has an impact on people’s wellbeing – as do the two rivers, the lush greenery and the buildings being lit up at night”. ☐

MOJE MIEJSCA

040_KA_12_Moje miejsca12345.indd 44

11-11-18 14:51

Eko-Park Grazioso prasa 190x249.ai

CMY

10/12/11

4:19:27 PM

MOJE MIEJSCA

My Favourite Haunts

INFO O LOTACH | FLIGHT INFO WAW–DUS 7.40–9.35, 17.00–18.55 pn.–pt., nd. DUS–WAW 10.15–12.05, 19.35–21.25 pn.–pt., nd. Cena w obie strony – 399 zł. Cena biletu zakupionego na Lot.com w Taryfie First Minute zawiera wszystkie podatki i opłaty. Cena może się zmienić w zależności od terminu zakupu biletu. W okresie świąt rozkład lotów nieznacznie się zmienia. Wszystkie zmiany są już widoczne w systemie rezerwacyjnym.

WAW–DUS 7.40–9.35, 17.00–18.55 Mo.–Fri., Su. DUS–WAW 10.15–12.05, 19.35–21.25, Mo.–Fri., Su. Return ticket at PLN 399. The total price of the ticket purchased at lot.com in the First Minute fare includes all fees and taxes. The price may vary depending on the date of purchase. During Christmas season the flight schedule might differ. All changes are already visible in the booking system.

dech kompleks hotelowo-biurowy autorstwa Pszczulnego. W ten obiekt wkomponowany jest tzw. wolny, czyli zamknięty dla ruchu samochodowego, most. – Wyłożony jest drewnem, ma też tarasy. I okazało się, że latem ludzie wykorzystują to miejsce do pikniko wania. Przynoszą wino, bagietki i ucztują wpatrzeni w wodę. Po lubili to miejsce i choć piknikowanie przeszło moje oczekiwania, to czuję, że właśnie na tym polega docenienie mojej pracy… Myślę, że architektura miasta wpływa na nastrój jego mieszkań ców – tłumaczy i dodaje, że cały Düsseldorf jest tak zaprojektowa ny, że w zasadzie nigdy nie tworzą się tu korki. – To na pewno ma wpływ na samopoczucie ludzi. Podobnie jak dwie rzeki, dużo zie leni czy wieczorna iluminacja obiektów. Najbliższe plany architekta to przebudowa ponadstuletniego bu dynku na obiekt hotelowo-biurowo-mieszkalny. Przez lata mieścił się w nim sąd, a więc i sama bryła budynku musiała budzić re spekt, sprawiać wrażenie ważnej, niedostępnej. – Mamy ją zmie nić na przyjazną i otwartą – Pszczulny już cieszy się na to wyzwa nie, przyznając, że pociąga go łączenie starego z nowym. ☐

Najdłuższy bufet świata znajduje się podobno w Düsseldorfie. Warto przy nim spróbować legendarnego piwa górnej fermentacji Alt. The world’s longest bar is said to be located in Düsseldorf. But you can try the legendary top fermented Alt beer at this and any bar in the city.

W dawnym porcie (Düsseldorf- Hafen) siedzibę znalazły firmy mediowe. The revitalized port buildings now house the offices of media companies.

040_KA_12_Moje miejsca12345.indd 46

11-11-18 14:51

MakroPopr_K_17.11.indd 1

11/17/11 1:21:19 PM

Polish Hits

POLSKIE PRZEBOJE

048_KA_12_Polskie przebojetrasy12345.indd 48

11-11-18 14:04

Polska podziemna Polish Underground

CÓRKA KRÓLA WĘGIER KINGA, W 1247 R. POŚLUBIONA KSIĘCIU KRAKOWSKO-SANDOMIERSKIEMU, CHYBA NIE PRZYPUSZCZAŁA, ŻE ZA SPRAWĄ JEJ PIERŚCIENIA 2012 ROK POLACY BĘDĄ MOGLI POWITAĆ W SALI BALOWEJ 250 METRÓW POD ZIEMIĄ. / KINGA, DAUGHTER TO THE KING OF HUNGARY, MARRIED THE PRINCE OF KRAKÓW AND SANDOMIERZ IN 1247, AND SHE LITTLE SUSPECTED THAT HER RING WOULD ENABLE POLAND TO WELCOME THE YEAR 2012 IN A BALL ROOM 250 METRES UNDERGROUND. Tadeusz Olszewski

TEKST/BY:

048_KA_12_Polskie przebojetrasy12345.indd 49

11-11-18 14:52

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

W XiX-wiecznej kaplicy św. Kingi w Wieliczce wszystkie rzeźby wykonano z soli. Zdj. z Wieliczki też na str. 48. All the sculptures in the 19 th century chapel of St Kinga in the Wieliczka mine were made of salt. There is another image from Wieliczka on page 48.

Białe Złoto Tyle legenda. W rzeczywistości pierwsza w Polsce kopalnia soli powstała w X w. na terenie dzisiejszej Wieliczki i działała nieprzerwanie przez blisko 1000 lat. Eksploatacji złóż zaprzestano dopiero w 1992 r. Kopalnia jednak nadal istnieje i stanowi niepowtarzalną atrakcję turystyczną. W Kra-

The story of the ring goes as follows: the 13-year old princess asked her father to add salt to her dowry. This request was not as modest as it sounds; salt was more valuable than gold in the 13 th century. Her generous father duly endowed the happy princess with a salt mine in Transylvania. Kinga threw her engagement ring down one of the mine shafts before setting off for Kraków. When she commissioned salt exploration near Kraków a few years later, her ring turned up in the very first lump of salt extracted in Bochnia. White gold So much for the legend. The first salt mine in Poland was actually established in the 10th century in what is now Wieliczka and operated continuously for almost a thousand years. Extraction was discontinued in 1992, but the mine continues to thrive as a tourist attraction. Visiting Kraków without seeing the Wieliczka salt mine is like going to Rome and not seeing the pope. I take the commuter train and find myself walking around the main square of Wieliczka half an hour later. The inconspicuous administration building gives no hint of

Kopalnia w Wieliczce to też sanatorium, gdzie leczy się alergie, schorzenia dróg oddechowych, choroby skóry czy zaburzenia metaboliczne. The Wieliczka mine is also a health resort where allergies, respiratory tract illnesses, skin diseases and metabolic disorders are treated.

A było to tak: 13-letnia królewna zażyczyła sobie w wianie ślubnym… soli. Nie było to życzenie przesadnie skromne, w X III w. bowiem przyprawa ta była cenniejsza od złota. Szczodry ojciec podarował jej całą, położoną w Siedmiogrodzie kopalnię. Szczęśliwa królewna do jednego z szy bów wrzuciła swój pierścień zaręczyno wy i wkrótce wyruszyła do Krakowa, gdzie została żoną polskiego księcia. Niebawem, na jej polecenie, w podkrakow skich okolicach rozpoczęto poszukiwa nia soli. W pierwszej wykopanej w Bochni bryle górnicy znaleźli ów pierścień, który w niewytłumaczalny sposób przy wędrował pod Kraków!

048_KA_12_Polskie przebojetrasy12345.indd 50

11-11-18 14:05

kowie wsiadam więc do podmiejskiego pociągu i pół godziny później jestem go towy na poznanie tej tajemnicy. Gdy 360 schodami zejdziemy na głębo kość 64 m, staniemy na początku 2-kilo metrowej trasy prowadzącej przez cały podziemny świat złożony z 20 połączo nych korytarzami komór, z których każda jest dziełem sztuki. Na mnie największe wrażenie zrobiła kaplica św. Kingi. Już jej rozmiary – 54 m długości, 15–18 m szerokości i 10–12 m wysokości – są imponujące. Solne płaskorzeźby przedstawiające sceny z Nowego Testamentu, główny ołtarz z wykutą w soli postacią patronki świątyni i ogromne kryształowe żyran dole olśniewają kunsztem budowni czych, którzy w 1896 r. przekształcili nie czynne już wyrobisko w miejsce kultu religijnego, czynne zresztą do dziś. Kopalnia soli w Bochni, odległej od Wie liczki zaledwie o 20 km, oferuje wczasy zdrowotne dla osób ze schorzeniami ukła -

what is to come. The excitement begins to build up as I descend 360 steps to find myself 64 metres below the surface. This is the beginning of a two-kilometre tourist route whose corridors wind their way through a subterranean world of twenty chambers – each one a stunning work of art. What impressed me most was the huge St Kinga’s Chapel (54 m long, 15-18 m wide and 10-12 metres high). The chapel is dazzling with its salt reliefs depicting New Testament scenes, its main altar with a figure of the patroness of the chapel fashioned in rock, and its gigantic crystal chandeliers, all of which bespeak the fine craftsmanship of the builders who turned this former excavation pit into a place of religious worship in 1896. The Bochnia salt mine, just 20 km from Wieliczka, is a health resort that skilfully combines therapy and tourism. The mine has health, treatment and rehabilitation programmes for people suffering from respiratory and musculoskeletal disorders. For the tourist, there is a two-hour walk beginning with a ride down the 18th century Sutoris shaft which descends 223 metres underground. This is the beginning of a route which follows narrow corridors connecting a variety of chambers. But Bochnia’s biggest attractions are its New Year parties. These are held in a sophisticated ballroom 250 metres below the surface. Black gold Salt is known as white gold and the term “black gold” has become synonymous with coal in Poland . Most of Poland’s coal mines are in Upper Silesia, with the oldest, “Queen Louise”, being established in Zabrze in 1791. After almost 200 years of mining, the mine’s deposits were so depleted that further exploitation was unprofitable. But you cannot simply shut down an ancient coal mine which has become part of the nation’s technological heritage. The “Queen Louise” was converted into a mining museum in 1991. If you luck out, you just

REKLAMA

048_KA_12_Polskie przebojetrasy12345.indd 51

11-11-18 14:05

POLSKIE PRZEBOJE

Polish Hits

Nad (a właściwie pod) Chełmem czuwa dobry duch Bieluch. Bieluch is the host Chełm’s underground route.

Kopalnia Soli „Wieliczka” Wieliczka, ul. Daniłowicza 10 / Wieliczka Salt Mine Uzdrowisko Kopalnia Soli „Bochnia” Bochnia, ul. Solna 2 / Bochnia Salt Mine Spa Skansen Górniczy „Królowa Luiza” Zabrze, ul. Wolności 410 / “Queen Louise” Mining Museum Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga Tarnowskie Góry, ul. Gliwicka 2 / Historical Silver Mine and Black Trout Drift Kopalnia Złota Złoty Stok, ul. Złota 7 / Gold Mine Chełmskie Podziemia Kredowe Chełm, ul. Lubelska 55A / Chełm Chalk Tunnels

might come across Skarbek, the legendary ruler of the underworld somewhere along the 1.5-kilometre underground tourist route. But before coal mining, Upper Silesia was famous for silver and lead. The first small standalone shafts were sunk in the Tarnowskie Góry region, approx. 40 km from Zabrze, in the 13th century. Around 20,000 shafts were drilled over the next several centuries. Some were buried and others connected by underground corridors. The underground network spanned 150 km by the early 20th century. Some sections of this maze now form a 1,700-metre underground tourist route. The trail runs 40 metres below the surface, down corridors and through chambers which now exhibit old mining tools. You can cover the 270-metre long section between the God Bless You and Viper shafts by boat. An integral part of the mine in Tarnowskie Góry is the Black Trout Drift, or a narrow (1.2 to 2.5 m) 600 metre corridor filled with water teeming with trout.

Pure gold Silver and lead were mostly mined in Upper Silesia while gold was mined in Lower Silesia. In the 16 th century, approx. 60 kg of gold was extracted in the settlement of Złoty Stok – 8 per cent of European production. The deposits eventually became depleted and the mine fell into ruin. What was left was restored in the late 20th century and the former excavation pits were converted into a 1.5 km tourist route. The greatest attraction of Złoty Stok is the only underground waterfall in Poland. And the town of Chełm was once famous for extracting a less precious, yet extremely popular mineral – chalk. Medieval developments were built on the tops of slopes formed by chalk deposits. Initially, the residents of Chełm drilled cellars underneath their houses as safe rooms during the all-too-frequent robberies, wars and invasions. Chalk was extracted commercially later. Over the centuries, dozens of drifts and a maze of interlinked galleries that stretches for several kilometres were slowly built under the oldest part of the town. The local tourist route (duration – 1 hour) presents the history and technologies used in chalk extraction as well as its many applications. Tourists and locals are guarded by the benign spirit Bieluch. Tourism is one thing and technology another. No underground story would be complete without a touch of the metaphysical. ☐

Wino z o chli w l ubuskiem, Złota Kropla – wybór polskich win jest coraz większy. Wine from Ochla in Lubuskie Province Złota Kropla. The selection of Polish wines is getting bigger every year.

W Złotym Stoku turystów nie odstraszy nawet gnom broniący skarbów. Not even a gnome protecting the treasures will scare away the tourists in Złoty Stok.

048_KA_12_Polskie przebojetrasy12345.indd 52

11-11-18 14:52

Sylwester 2011

w Kopalni Soli „Wieliczka” z 2-dniowym pobytem

w Hotelu Grand Sal****

Pakiet obejmuje: 30 grudnia 2011 kolację z lampką wina * 31 grudnia 2011 zwiedzanie Kopalni Soli „Wieliczka” * * lunch w hotelowej restauracji * Bal Sylwestrowy w niepowtarzalnej scenerii Komory Warszawa 125 m pod ziemią 1 stycznia 2011 * śniadanie Hotel Grand Sal**** Wieliczka, Park Kingi 7, Tel. 12 289 81 10, e-mail: hotel@kopalnia.pl www.grandsal.pl

7 stycznia 2012 godz.18.00

Alicja Węgorzewska

Wieliczka_K_10.11.indd 1

mezzosopran

Jolanta Kowalska

sopran

Tomasz Kuk

tenor

Jacek Ozimkowski

bas

11/10/11 2:38:54 PM

Polish Hits

du oddechowego i narządów ruchu. Natomiast turyści znajdą tu okazję do 2-godzinnego spaceru. Ten zaczyna się od zjazdu XIII-wiecznym szybem Sutoris na głębokość 223 m, gdzie bierze początek wędrówka wąskimi korytarzami łączącymi poszczególne komory. Ale największą bodaj bocheńską osobliwość stanowią bale sylwestrowe w wytwornej sali bankietowej położonej na głębokości 250 m. CZARNE ZŁOTO O ile sól nazywano niegdyś białym złotem, o tyle nazwa „czarne złoto” stała się synonimem węgla kamiennego. Najstarsza z kopalni, Królowa Luiza w Zabrzu, powstała w 1791 r. Po blisko 200 latach wydobywania węgla zasoby Królowej stopniały tak dalece, że dalsza eksploatacja stała się nieopłacalna. Ale też nie sposób było ot tak po prostu zlikwidować staruszkę, która zdążyła stać się zabytkiem techniki. W 1991 r. została więc przekształcona w skansen górniczy. Przy odrobinie szczęścia spacer 1,5-kilometrową trasą turyści mogą zakończyć spotkaniem z legendarnym władcą podziemi, Skarbkiem. Zanim na Górnym Śląsku zaczęto wydobywać węgiel, z powodzeniem szukano tu srebra i ołowiu. Już w XIII w. w rejonie Tarnowskich Gór powstały pierwsze niewielkie, pojedyncze szyby. Przez następne kilkaset lat wydrążono ich ok. 20 tys., z czasem niektóre zasypano, inne połączono podziemnymi korytarzami. Na początku XX w. podziemna sieć liczyła już 150 km długości. Dziś niektóre odcinki te-

WARSZAWA RSZAWA RSZAWA Chełm Złoty Złoty Tarnowskie owskie ow skie Góry Stok Zabrze br brze Wieliczk eliczk eliczka Bochnia

W Tarnowskich Górach poznacie proces wydobycia i transportu kopalin. You can find out more about the process of excavation and transport of minerals in Tarnowskie Góry.

go labiryntu tworzą 1700-metrową trasę, która biegnie na głębokości 40 m. 270-metrowy odcinek między szybami Szczęść Boże i Żmija zwiedzający pokonują na łódkach. Integralną część zabytkowej kopalni w Tarnowskich Górach stanowi Sztolnia Czarnego Pstrąga, czyli wąski (od 1,2 do 2,5 m) korytarz o długości 600 m, wypełniony wodą, w której żyją pstrągi. PO PROSTU ZŁOTO O ile na Górnym Śląsku wydobywano przed wiekami srebro i ołów, o tyle na Dolnym Śląsku z powodzeniem poszukiwano złota. W XVI w. tylko w osadzie Złoty Stok pozyskiwano rocznie około 60 kg tego drogocennego kruszcu, co stanowiło 8 proc. ówczesnego europejskiego wydobycia złota. Z czasem jednak złotonośne pokłady wyczerpały się, a kopalnia popadła w ruinę. Jej fragmenty odrestaurowano dopiero

w ostatnich latach XX w. Ciekawostką jest jedyny w Polsce podziemny wodospad. Z wydobycia mniej cennej, lecz bardzo popularnej kopaliny, kredy, słynął niegdyś Chełm. Średniowieczna zabudowa miasta koncentrowała się na zboczach kredowego wzgórza. Początkowo chełmscy mieszczanie drążyli pod swoimi domami piwnice, które służyły im za schronienie podczas wojen i grabieży. Później kredę eksploatowano w celach handlowych. W efekcie w ciągu kilku stuleci pod najstarszą częścią miasta powstały dziesiątki wyrobisk i wielokilometrowy labirynt łączących je korytarzy. Poprowadzona w chełmskich podziemiach trasa turystyczna pozwala zwiedzającym poznać historię i technikę wydobywania kredy oraz jej różnorodne zastosowanie. I tu czeka na nas duch, Bieluch, bo turystyka turystyką, technika techniką, ale w każdej podziemnej historii musi być element metafizyki. ˜

POLSKIE PRZEBOJE

048_KA_12_Polskie przebojetrasy12345.indd 54

11-11-18 14:05

R E G I O N Y Regions

Miasto na medal

The City that Deserves an Order

Charakterystyczna bryła kościoła Świętej Trójcy i mgła nad Narwią. The characteristic shape of the Saint Trinity church and a fog over the Narew river.

056_KA_12_Regiony12345.indd 56

11-11-18 13:24

WŁAŚNIE W TYM MIEŚCIE AUGUST II MOCNY USTANOWIŁ ORDER ORŁA BIAŁEGO – NAJSTARSZE I NAJWYŻSZE POLSKIE ODZNACZENIE. POZORNIE SKROMNY TYKOCIN KRYJE BOGACTWO NIESPODZIANEK. COŚ TU WABI, PRZYCIĄGA I OMAMIA NICZYM CZARODZIEJSKI PYŁ. / IT WAS IN TYKOCIN THAT AUGUSTUS II THE STRONG SET UP THE ORDER OF THE WHITE EAGLE, THE OLDEST AND HIGHEST STATE DECORATION IN POLAND. THERE IS SOMETHING ABOUT THE CITY THAT DRAWS YOU IN AND CAPTIVATES YOU. IT’S AS IF THERE WAS AN INVISIBLE MAGIC POWDER IN THE AIR.

TEKST/BY: Joanna

Lamparska

056_KA_12_Regiony12345.indd 57

11-11-18 13:25

REGIONY

Regions

Każdy chyba marzył choć raz, żeby zamieszkać w małej osadzie, sennej i leniwej, gdzie wszyscy się znają i nikt nigdzie się nie śpieszy. Czas płynie tam inaczej, a bywa, że nawet on zapomina o swoich obowiązkach. O takich miejscach mówi się, że jest w nich jak u Pana Boga za piecem. Ciepło i bezpiecznie. Taki właśnie wydaje się Tykocin. Miasto schowane wśród zieleni w Kotlinie Biebrzańskiej nad Narwią, na malowniczym Podlasiu. Ja K zame K z popiołów Miasteczko bajeczka – mówiła o Tykocinie Agnieszka Osiecka, słynna poetka oraz autorka tekstów, dla której było to ulubione miejsce na Ziemi. W Tykocinie zakochał się też Włodzi mierz Puchalski, przyrodnik i fotograf. Ze swojej starej chaty w Morusach pod Tykocinem wyruszał ku rozlewiskom Biebrzy i Narwi na bezkrwawe łowy. Wystarczyło wyjść na próg, żeby natychmiast zespolić się z naturą. Widziałem w swoim życiu wiele jezior, rzek, rozlewisk, ale nieodparty urok tych bezkresnych wód (...) należy w moich wspomnieniach do najpiękniej -

pchli targ w Kiermusach pod t ykocinem. A flea market in Kiermusy near Tykocin.

Everyone has dreamt at least once of moving to a small sleepy and languid town where everyone knows each other and the pace of life is slow. Time flows unhurriedly and even tends to stand still at times. We like to say that such places are paradises on earth. This is exactly what Tykocin appears to be: a town on the banks on the Narew, nestled among the greenery of the Biebrza Valley in the picturesque region of Podlasie. LiKe a cast Le from the ashes “A little dream town” is how the famous poet and lyricist Agnieszka Osiecka used to describe her favourite place on earth. Photographer Włodzimierz Puchalski also fell hopelessly in love with Tykocin. Puchalski would set off from his old cottage in Morusy near Tykocin and make for the overflows of the Biebrza and Narew rivers to engage in his bloodless hunting sprees. No sooner was he out the front door than he was communing with nature. “I have seen many lakes,

Klasztor pobernardyński to przykład barokowego oblicza miasta. The former Bernardine monastery is an example of the Baroque architecture.

056_KA_12_Regiony12345.indd 58

11-11-18 14:53

rivers, floodplains in my life, but the irresistible charm of those boundless waters (....) is the most enchanting of all my memories. There were legions of birds around. The distant banks and the Tykocin skyline would be drowning in the morning fog”, he recalled later. King Sigismund Augustus (1520-1572) developed a special fondness for Tykocin. The king loved to hunt in the Biebrza

Figura Stefana Czarnieckiego na rynku to po kolumnie Zygmunta w Warszawie najstarszy świecki pomnik w Polsce. The statue of Stefan Czarniecki in the Market Square is the second oldest (after Sigismund’s Column in Warsaw) secular monument in Poland. Tykocin

Zamekk

Warszawa B A GNO T Y K OC IN Puchalskiego

Szkolna

Klasztorna

Kościół Świętej Trójcyy Zagumienna

Ogrodowa

Zagumienna

Glogera

Bernardyńska

11 Listopada Zace rk iewna Kocha nowskiego

Kozia

Narew na Poświęt

Górnickiego

Stary Rynek

Jordyka

go dskie Kaczorowska Piłsu

Sokołowsk a

Pomn. Stefana Czarneckiego Wielka Synagoga/ Browarna Złota Muzeum Kultury Żydowskiej Nadkanalna

szych. Wokoło roiło się od ptactwa. Odległe brzegi i sylwetka Tykocina tonęły we mgle porannej – pisał potem Puchalski. Szczególnym uczuciem darzył jednak Tykocin król Zygmunt August. Uwielbiał polować na biebrzańskich błotach i polach wokół starorzecza Narwi. Tu wzniósł obronny zamek, po którym w XX w. zostały jedynie zarysy fundamentów. Ale Tykocin pokazał, że potrafi przyciągać ludzi niezwykłych i bardzo romantycznych. Znalazł się bowiem człowiek, który postanowił królewską siedzibę odbudować od podstaw. Jacek Nazarko, przedsiębiorca z Białegostoku, zauroczony Tykocinem, przekopał petersburskie archiwa i natrafił w nich na dawne plany zamku. Na ich podstawie opracował całą dokumentację i w 2002 r. kosztem ponad 12 mln zł postawił zupełnie nową warownię. Jej ozdobą są wielkie komnaty

Klasztor pobernardyński K

marshlands and the fields adjoining the old bed of the Narew. It is here that he had a fortified castle erected, although only the outline of the foundations was visible by the end of the 20th century. But Tykocin attracts the unusual and the romantic like nowhere else. Someone eventually came along and decided to rebuild the royal residence from scratch. Bewitched by Tykocin, Jacek Nazarko, a businessman from Białystok, scoured the archives in Saint Petersburg for the castle REKLAMA

Jarmarki, festyny, festiwale sztuk sztuk sztuk.

SETKI POMYSŁÓW NA WEEKEND www.pieknywschod.pl

Kazimierz Dolny, lubelskie Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013

056_KA_12_Regiony12345.indd 59

11-11-18 13:25

REGIONY

Regions

z gotyckimi, łukowymi sklepieniami. W jednej z nich, zwanej salą szklaną, stoi wyjątkowy piec. Został zbudowany na podstawie fragmentów kafli, które archeolodzy wydobyli z ruin, i dziś jest największym zamkowym piecem w Polsce. I choć zamek jest „zabytkiem na niby”, szybko stał się jedną z głównych atrakcji miasteczka. Potężne mury i wieże współgrają z „prawdziwymi” zabytkami, których w Tykocinie jest po nad setka. Większość starych budynków obejrzymy przy ulicy Złotej i wokół Starego Ryn ku, czyli w najpiękniejszych punktach miasta. Tykocin można oglądać, można godzinami zwiedzać, przede wszystkim jednak od razu odczuwa się jego niezwykłą atmosferę. Nazywany miastem dwóch kultur, przed II wojną światową był jednym z głównych ośrodków żydowskich w Polsce. Żydzi przybyli tu w 1522 r. Od tamtego czasu wciąż istnieje ich cmentarz, obecnie najstarszy w Polsce. Na ulicach do dziś przetrwał klimat dawnego żydowskiego miasteczka. Wystarczy zamknąć oczy, żeby wyobrazić sobie konne wozy jadące z turkotem na targ, który od wieków był żywiołem

To w Tykocinie urodził się Marek Zamenhof, ojciec Ludwika, twórcy języka esperanto. Sam Ludwik pochodzi z pobliskiego Białegostoku. Tykocin is also the birthplace of Marek Zamenhof, the father of Ludwik, the inventor of Esperanto. Ludwik was raised and lived in nearby Białystok.

blueprints. Nazarko was able to replicate the originate construction and in 2002 built a brand-new stronghold at a cost of over PLN 12 million. The pride of the castle are its huge chambers with their Gothic arched vaults. One of the chambers, known as the Glass Chamber, has a unique stove partially built from fragments of tiles unearthed by archaeologists in the ruins. It also happens to be the biggest castle stove in Poland. The castle might be a “mock historical monument” but it immediately became one of the most popular sights in the town. It has not met with everyone’s approval as some have reservations about rebuilding castles from scratch, but there is no denying its majesty. The castle’s imposing walls and towers blend in seamlessly with Tykocin’s “bona fide” historical buildings of which there are more than a hundred. Most of the old buildings are clustered around Złota St and the Old Square – the most charming

Wielka Synagoga z 1642 r. była „pierwszą po krakowskiej w Koronie”. The Great Synagogue of 1642 was the “second only to Cracow in Poland”.

056_KA_12_Regiony12345.indd 60

11-11-18 13:25

Wielka Synagoga to widoczny już z daleka element miasta. The Great Synagogue is one of the city’s landmarks.

CY its places in town. You can spend hours exploring Tykocin, but special ambience will hit you instantly. Known as the town of CMY two cultures, Tykocin was one of the key centres of Jewish K culture before World War II. The first Jews arrived there in 1522 and the old Jewish cemetery – the oldest in Poland – has (unbelievably) survived. The streets have retained their distinct feel of a Jewish shtetl. You need only close your eyes to imagine horse-drawn carts rattling along to the market, once a feature of Jewish life here for centuries. The Great Synagogue is the central point of Kaczorowo, the former Jewish quarter. The synagogue was built in 1642 and was soon recognised as “second only to Cracow in Poland”. It is a distinctive landmark of the town seen from far away. Together with the nearby Beth Midrash (House of Learning), it now houses the Jewish Culture Museum. The restored interi ors reveal an original stone bimah, an elevated platform from where the Torah is read and on which the Torah ark or Aron Kodesh is placed. The walls of the synagogue bear Hebrew inscriptions, among them a dedication written by Chaim Herzog, a former President of Israel born in this region. You can often purchase souvenirs outside, e.g. knitted hens for covering boiled eggs to keep them warm longer. Although the holocaust irrevocably altered the character of the city, rabbis come here several times a year to pray and to celebrate the exodus of the Jews from bondage in Egypt during the seven-day Sukkot festival. A symbolic sukkah is built in front of the synagogue in autumn and the faithful share challah, raisins and honey after the service. December is the month of Hanukkah, the eight-day festival of lights, and February is sometimes marked by Purim, a festival commemorating the deliverance of the Jewish people from destruction in the wake of a plot hatched by the Persian noble Haman.

the enchanting beauty of tykocin This town is a genuine pearl of 18th century architecture. This was when the Branicki family acquired the town and founded its most impressive structures – the Holy Trinity Church and the Bernardine Monastery. The imposing church and its two

REKLAMA

056_KA_12_Regiony12345.indd 61

11-11-18 13:25

REGIONY

Regions

Żydów. Centralne miejsce Kaczorowa, dawnej dzielnicy żydowskiej, zajmuje Wielka Synagoga. Podobnie jak w pobliskim domu talmudycznym znajduje się w niej Muzeum Kultury Żydowskiej. Odrestaurowane wnętrze kryje oryginalną kamienną bimę – podium z pulpi tem do czytania Tory, i szafę do jej przechowywania – aron ha-kodesz. Ściany bożnicy zdobią hebrajskie inskrypcje, pośród których na honorowym miejscu umieszczono dedy kację Chaima Herzoga – pochodzącego z tych stron byłego prezydenta Izraela. Często przy wejściu można kupić oryginalne pamiątki, jak chociażby charakterystyczne kokoszki robione na drutach. Kładzie się je na ugotowane jajka, aby te dłużej trzymały ciepło. Choć zagłada wyznawców wiary mojżeszowej w czasie II wojny światowej zmieniła oblicze miasta, wciąż kilka razy do roku przyjeżdżają tu rabini, aby odprawiać modlitwy. Na pamiąt kę wyprowadzenia Żydów z egipskiej niewoli obchodzi się, trwające siedem dni, święto Sukot. Jesienią przed synagogą powstaje symboliczny szałas, a po wspólnej modlitwie jej uczestnicy dzielą się chałką, rodzynkami i miodem. Grudzień to czas Chanuki – ośmiodniowego święta świateł, luty zaś jest czasem Purimu – święta upamiętniającego uchronienie Żydów od zagłady z rąk perskiego ministra Hamana. RĘCE, KTÓRE PRZYCIĄGAJĄ Urokliwą atmosferę Tykocina łatwo odnaleźć w Białej sukience, filmie Michała Kwiecińskiego z 2005 r. Jego akcja rozgrywa się w trakcie przygotowań do procesji Bożego Ciała. W kierunku miasta jedzie młody, pewny siebie yuppie i wyciszony, pełen pokory ksiądz. W Tykocinie kościelny gubi mikrofon, pożyczają go członkowie zespołu, którym z Panem Bogiem nie bardzo po drodze. Takie cuda mogą się zdarzyć tylko w tym miejscu, w iście barokowej scenografii, bo Tykocin to prawdziwa perła XV III-wiecznej architektury. Jej najwspanialszym przykładem jest ko ściół Świętej Trójcy. O jego dwóch zaokrąglonych, zakończonych wieżami galeriach zamykających Duży Rynek Witold Roszkowski, autor książki o Tykocinie, pisze, że „sprawiają wrażenie wyciągniętych rąk przyciągających wszystkich ku sobie”. ☐

W sierpniu Tykocin to kraina miodem płynąca, gdyż gości Podlaską Biesiadę Miodową. In August, Tykocin attracts tourists with a sweet tooth as it hosts the annual Podlasie Honey and Mead Fest.

arched towered galleries form the eastern wall of the Large Market at one end and are beautifully reflected in the Narew at the other. Tykocin’s beauty was showcased in Michał Kwieciński’s film Biała Sukienka (White Dress). And Witold Roszkowski, a tourist guide and the author of a book about Tykocin wrote that it “resembles outstretched hands drawing everyone towards them”. ☐

Tykocin wita turystów taką piękną bramą. Tykocin welcomes tourists with a beautiful gate.

W Muzeum Mazowieckim wiernie zrekonstruowano secesyjne wnętrza mieszczańskie. In the Mazovian Museum of Płock art nouveau style interiors have been beautifully reconstructed.

056_KA_12_Regiony12345.indd 62

11-11-18 13:25

Ecc_K_10.11.indd 1

11/10/11 12:36:32 PM

KUCHNIA

Cuisine

Przywitaj się

The Glorious Goose

z gąską

064_KA_12_Kuchnia12345.indd 64

11-11-18 11:26

KTO RAZ SPRÓBUJE GĘSINY, NIE BĘDZIE MÓGŁ BEZ NIEJ ŻYĆ. A KTO KOCHA – TĘSKNI I CZEKA CIERPLIWIE DO JESIENI. / ONCE YOU’VE TRIED GOOSE, YOU WON’T BE ABLE TO LIVE WITHOUT IT. AND LOVING MEANS PATIENTLY YEARNING AND WAITING. UNTIL AUTUMN.

TEKST/BY:

Monika Kucia, www.monikakucia.pl

Sezon na gęsinę trwa zaledwie od listopada do Bożego Narodzenia. Niegdyś w okresie jesienno-zimowym niemal cała Polska zajadała się daniami z gęsią w roli głównej, które pojawiły się na naszych stołach już w XVII w. W staropolskiej kuchni były obowiązkową pozycją na szlacheckich uroczystościach. Mięso przyrządzano na różne sposoby, m.in. pieczono z jabłkami, serwowano z czerwoną kapustą lub z grzybami i śmietaną. Sporym uznaniem cieszyły się również półgęski wędzone, czyli pierś z tłuszczem i skórą wędzoną w dymie drzew liściastych, najlepiej owocowych, jak jabłoń czy śliwa. Dawniej chętnie jadano także gęsie pasztety. Dziś w Polsce hoduje się m.in. gęś rasy biała kołudzka, tzw. gęś owsianą. Instytut Zootechniki w Kołudzie Wielkiej na Kujawach jest właścicielem genotypu, a kołudzka ferma zarodowa w Krajowym Ośrodku Badawczo-Hodowlanym Gęsi jest jedyną taką fermą na świecie. Gęsi chodzą po wybiegach, łąkach, pastwiskach, nieużytkach czy korzystają z oczek wodnych. Ptactwo karmi się tam naturalnymi paszami, a przez ostatnie trzy tygodnie życia wyłącznie ziarnem owsa, dzięki czemu mięso z tego gospodarstwa jest zdrowe, czyste i bez chemii. Dla konesera najistotniejszy jest oczywiście niezwykle delikatny smak gęsiego mięsa oraz jego przyjemny, bogaty aromat. Uczcie przy stole sprzyja jednak również świadomość, że gęsina jest jednym ze zdrowszych rodzajów mięsa. Zawiera dużo cennego białka oraz cały zestaw witamin i związków mineralnych, między innymi fosfor, żelazo i magnez. Choć mięso to nie należy do chudych, to ze względu na dużą zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych zawiera najzdrowszy z tłuszczów drobiowych. Mimo że w hodowli tych ptaków Polska jest potentatem, Polacy jedzą ich mało. Lwia część na-

The goose season only lasts from November until Christmas. Goose has been a feature of Polish cuisine since the 17th century and at one time dominated Polish tables in autumn and winter. In old Polish cuisine, no aristocratic feast was complete without it. Goose could be presented in any number of ways and was often roasted with apples and then served with red cabbage, mushrooms and cream. A special favourite was “smoked half-goose”, a breast of goose with the fat and skin smoked in deciduous wood, preferably from a fruit tree, e.g. an apple or plum tree. Goose pâtés were also very popular. The White Kołuda Goose, or oat goose, is one of the varieties currently being bred in Poland. The Zootechnical Institute in Kołuda Wielka in Kujawy owns the genotype and the breeding farm at the National Goose Research and Breeding Centre in Kołuda Wielka is the only facility of its kind in the world. The geese wander around pens, meadows, and pasture and fallow land, and swim and splash around in ponds. The birds are given natural feeds until their final three weeks when they are fed exclusively on oat grain. This ensures that the meat produced at the farm is clean and wholesome, and free of chemicals. What matters most to the connoisseur is that the goose has a tender taste and a rich, savoury fragrance. Goose is also one of the healthiest kinds of meat there is. It is rich in protein and has lots of vitamins and minerals, including phosphorus, iron and magnesium. And while it is not a lean meat, its high content of unsaturated fatty acids makes its fat the healthiest of the entire poultry range. Poland might be big on goose breeding, but Poles are not exactly big goose eaters. The bulk of our production, approx 20,000 tonnes annually, is exported to Western Europe, mainly Germany and France, with barely 700 tonnes consumed here. “The best goose is on St Martin’s Day” is a social campaign funded by Kujawsko-Pomorskie Province to promote the region via its superb product, the Polish oat goose. Every year, more restaurants

Tegoroczny Kujawsko-Pomorski Festiwal Gęsiny odwiedziło 7 tys. osób (www.czasnagesine.pl). This year’s Kujawy and Pomerania Goose Festival was visited by 7,000 people (www.czasnagesine.pl). 65

064_KA_12_Kuchnia12345.indd 65

11-11-18 11:27

Cuisine

szej gęsiny wędruje na Zachód, głównie do Niemiec i Francji. Do naszych zachodnich sąsiadów wysyłamy rocznie około 20 tys. ton tego mięsa. Tymczasem na naszych stołach gęsina pojawia się rzadko – rocznie Polacy zjadają jej zaledwie około 700 ton. „Najlepsza gęsina na św. Marcina” to społeczna akcja promocyjna realizowana z funduszy województwa kujawsko-pomorskiego w ramach promocji regionu poprzez produkt, jakim jest wyśmienita polska gęś owsiana. Z roku na rok coraz więcej restauracji z całej Polski uczestniczy w akcji, wprowadzając do karty sezonowe menu zawierające gęsinę. Restauratorom ułatwiono dostęp do świeżego produktu, zachęcano do eksperymentów kulinarnych z gęsiną, oferując szkolenia i warsztaty. Co można z gęsią zrobić? Można ją upiec w całości natartą solą, pieprzem i majerankiem oraz roztartym czosnkiem. Gęś jest aromatycznym mięsem i nie warto stosować do niej zbyt dużej ilości przypraw, które mogłyby zanadto dominować. Ptaka można piec np. w garnku zwanym schlemmertopf, który służy do opiekania bez tłuszczu (wystarczająco wycieka go z gęsi podczas pieczenia). Gar wykonany jest z gliny, a przed każdym użyciem trzeba go przez kwadrans moczyć. Glina nasiąka wodą, która podczas pieczenia zmienia się w parę, przez co potrawa jest smaczna i soczysta. W Polsce znane są także specjalne brytfanki do pieczenia drobiu, tzw. gęsiarki z ciężką żeliwną pokrywką. Gęś piecze się długo, zwykle potrzeba około trzech godzin na upieczenie sztuki średniej wielkości. Pod koniec pieczenia zdejmujmy pokrywkę, aby mięso ładnie się przyrumieniło. Specjał podajemy pokrojony w plastry, z marynatami i żurawiną. Gęś jest uniwersalna. Nadaje się do przyrządzania tradycyjnych, regionalnych dań, jak salceson z żołądków gęsich czy smalec. Można ją także wykorzystywać w nowoczesnych wydaniach i podać carpaccio z piersi gęsi, żołądki panierowane w orzechach pistacjowych czy zrobić sałatkę z gęsią piersią i gruszką marynowaną w czerwonym winie. Pieczona pierś świetnie łączy się z kozim twarożkiem oraz pestkami dyni. Problemem może być dostępność mięsa gęsiego w polskich sklepach. No i cena – gęsina jest nawet dwukrotnie droższa od kurczaków z fermy. Ale tak smaczna, że nie warto na niej oszczędzać. ˜

SIELANKA W STOLICY / DOWNTOWN IDYLL Uwagę spacerujących ulicą Belwederską pod numerem 18a przyciąga zatopiona w ogrodzie przedwojenna willa z charakterystycznym zegarem słonecznym na elewacji. Jeszcze ciekawsze są jej wnętrza mieszczące restaurację Biała Gęś. Budynek ma wiele pokoi, pokoików, a każdy utrzymany w innej temperaturze barw i smaków. Jest romantycznie, ogrodowo i sielankowo. Właścicielka restauracji Magda Gessler częstuje gości gęsią z gęsiarki, tak chrupiącą jak skórka od bochna chleba. Jej gęś, przykryta pierzynką z puchu tłuczonych białych bulw korzeni selera i pasternaku, przywołuje smaki dawnej Warszawy. / As you walk past 18a Belwederska St, you cannot help but notice a pre-war villa in a lush green setting with a distinct sundial on the façade. Its interiors are even more interesting as they happen to house the Biała Gęś (White Goose) restaurant. The building abounds in rooms large and small with each maintaining its own temperature of tones and flavours. The ambience is romantic, garden-like and idyllic. Magda Gessler, the owner, serves goose roast in a special roasting tin, deliciously crisp like bread crust. Her goose, topped with mousse of mashed white celery and parsnip bulbs, evokes the flavours of old Warsaw.

from all over Poland are joining the campaign by giving goose pride of place on their seasonal menus. Restaurateurs now have ready access to fresh goose meat and are encouraged to experiment during training courses and workshops. What can you do with goose? You can rub it in salt, pepper, marjoram and crushed garlic and roast the whole bird. Goose is a highly aromatic meat so it’s inadvisable to add lavish portions of spices to offset its natural flavour. You can also roast it in a pot known as a schlemmertopf, specially designed for fat-free cooking. This earthenware pot needs to be soaked for a quarter of an hour before use. The water absorbed by the earthenware turns into vapour during roasting. This makes the dish delicious and succulent. Special goose roasting tins with heavy cast-iron lids are also available in Poland. Roasting a goose is a slow process; a medium-sized bird takes about 3 hours. You need to remove the lid during the final stage to make sure the meat is nice and brown. Goose is best served with pickles and cranberries. Goose is quite versatile. It is the perfect ingredient for traditional regional dishes such as brawn made of goose stomachs and goose lard. Goose has also made its way into modern cuisine as goose breast carpaccio, goose stomachs coated in pistachio nuts, and delicious salads with goose breasts and pears marinated in red wine. Roast goose goes beautifully with fresh goat cheese and pumpkin seeds. The only problem is the lack of goose meat available in Poland. The price can put people off too – goose costs twice as much as farm-bred chicken. But the taste makes it all worthwhile. ˜

KUCHNIA

064_KA_12_Kuchnia12345.indd 66

11-11-18 11:27

POLSKA MARKA

Polish Brand

W składzie fajansu Fine Floral Faience

SERWISY CZY WAZONY Z CHARAKTERYSTYCZNĄ KOBALTOWĄ RÓŻĄ – FIRMOWY ZNAK WŁOCŁAWSKIEJ FABRYKI FAJANSU – ZNÓW STAJĄ SIĘ MODNE. / SERVICE SETS, PLATES AND VASES WITH THAT DISTINCT COBALT ROSE – THE TRADEMARK OF A CERTAIN WŁOCŁAWEK EARTHENWARE FACTORY – ARE BACK IN VOGUE. Agnieszka Fiedorowicz, Przekrój

Filiżanki w czerwone róże czy talerzyki w kobaltowe ptaszki przywodzą na myśl ciepły babciny kredens. Przy zalewie taniej produkcji te ręcznie odlewane i wypalane części serwisu wracają na nasze półki jako synonim wysokiej jakości. – To typowa manufaktura, każdy z naszych wyrobów jest ręcznie malowany. A tradycyjne wzory w „kobalcie” czy „brązie” są dziś chętnie kupowane nie tylko przez turystów z zagranicy, ale także przez młodych Polaków – zauważa Ewa Szanowska, właścicielka włocławskiej Fabryki Fajansu, dzięki której charakterystyczne wyroby od 10 lat znów kojarzą się z Włocławkiem. Początki produkcji fajansu sięgają tu roku 1873, gdy założona została fabryka Teichfeld i Asterblum. Obok powstawały kolejne, które po II wojnie światowej weszły w skład państwowych Włocławskich Zakładów Fajansu im. Rewolucji 1905 r. Malowane w ludowe wzory wyroby stały się nie tylko peerelowskim hitem eksportowym, ale w latach 70. były ozdobą niemal każdego polskiego domu. Nad nowymi projektami w przyfabrycznej wzorcowni pracowali artyści plastycy, ich pomysły, np. ceramika z tzw. kolekcji picassowskiej, mają dziś wartość kolekcjonerską i zachwycają unikalną formą oraz zdobnictwem. Fabryczne malarki także zachęcano do inwencji, a ich prace wystawiano i nagradzano na konkursach. Szanowska we włocławskim zakładzie przepracowała 15 lat m.in. jako brygadzistka w odlewni, tu poznała męża Janusza. – Cała nasza rodzina była mocno emocjonalnie związana z produkcją wyrobów fajansowych. Gdy w wyniku zmian gospodarczych po 1989 r. zdecydowano o zamknięciu fabryki, postanowiliśmy z mężem, że zrobimy wszystko, aby produkcję reaktywować.

TEKST/BY:

068_KA_12_Polskamarka12345.indd 68

11-11-18 13:17

W 2002 r., po 10 latach przerwy, Szanowscy zainwestowali oszczędności swego życia i w budynkach starej cegielni przy ul. Falbanka ponownie rozpoczęli produkcję. – To już nie jest sprzedaż wagonami, dziś fabryka wytwarza ok. 5 tys. sztuk fajansu miesięcznie, stale poszerzając sieć dystrybucji – tłumaczy właścicielka. Zakład regularnie promuje swoje produkty m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru w Zakopanem oraz na Targach Szkła i Ceramiki VITREL. O promocję kojarzonego z Włocławkiem fajansu dba też urząd miejski. – Regularnie zamawia u nas wazony, serwisy i skrzynie kujawskie, które trafi ają do gości odwiedzających miasto, oraz zabiera je na targi turystyczne m.in. w Berlinie – dodaje Szanowska. ˜

Tradycyjne „włocławki” są dziś chętnie kupowane nie tylko przez turystów, ale też młodych Polaków The tradtional Włocławek patterns are very popular with foreign tourists and young Polish people.

To think of cups decorated with purple roses or plates with hand-painted motifs of cobalt birds is to go back in your mind to a cosy sideboard in your grandmother’s house. After years of being crowded out by cheap pottery made in China, those hand-cast, hand-burnt and hand-painted service sets are now regaining their rightful place on our shelves as a symbol of top quality and luxury. “This is classic manufacturing and each of our products is hand-painted. Traditional patterns in “cobalt blue” and “purple” are very popular with foreign tourists and young Polish people”, stresses Ewa Szanowska, the owner of the Faience Factory in Włocławek whose distinct products have once more become the signature of the city. Production got underway at the then newly-founded “Teichfeld und Asterblum” factory in 1873 and new works were quickly established nearby. After World War II, they all became part of the state-owned 1905 Revolution Włocławek Faience Factory. The factory’s hand-painted folk motifs became a popular export during the communist period and its vases and ornamented plates could be found in almost every Polish household in the 1970s. New patterns were drawn up at the factory studio by professional designers. Many of these works, including the “Picasso” collection, are now highly sought after collectors’ items. Their unique shapes and ornamentation have lost none of their charm. In-house painters were encouraged to be creative, and their works were exhibited and showered with awards at various competitions. Szanowska spent 15 years as a forewoman in the moulding shop. She even met her husband, Janusz, at the factory. “My entire family had strong emotional ties to earthenware production. When the factory was shut down following the economic transformations of 1989, my husband and I decided to do what we could to reactivate it”, says Szanowska. Ten years later, in 2002, the Szanowski family invested their life’s savings and relaunched production in the old brickyard buildings in Falbanki St. “Output is measured by the pallet-load rather than the truckload, but we’re continuing to expand our distribution network”, she adds. The factory regularly promotes its range at the International Folklore Festival in Zakopane and the VITREL Glass and Pottery Fair. ˜

068_KA_12_Polskamarka12345.indd 69

11-11-18 13:18

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Maskarada zwierząt

Animal Masquerade

070_KA_12_Swiat i ludzie12345.indd 70

11-11-18 12:49

NA TYM ZDJĘCIU NIE ODRÓŻNIACIE GEKONA LIŚCIOOGONOWEGO OD ROŚLINY? I O TO CHODZI – W PRZYRODZIE AŻ ROI SIĘ OD OSZUSTÓW! MUSIMY KŁAMCOM WYBACZYĆ – CHCĄ PO PROSTU (PRZE)ŻYĆ. / CAN YOU SEE A GECKO IN THIS IMAGE? NO? THAT’S THE IDEA. NATURE ABOUNDS IN CREATURES PASSING THEMSELVES OFF AS SOMETHING OR SOMEONE ELSE. TEKST/BY:

Wojciech Mikołuszko 71

070_KA_12_Swiat i ludzie12345.indd 71

11-11-18 12:49

People and the World

Femmes fatales czatują nocą. Kryją się wśród traw, skąd uważnie obserwują świat. Ich wzrok przyciągają głównie samce drobnych chrząszczy, świetlików, które na przemian zapalają oraz gaszą swe latarenki. Każdy gatunek świetlika ma niepowtarzalny wzór tych sygnałów. Skierowany jest do samic, które po świetlnych „pie śniach” rozpoznają potencjalnych partnerów. Na męski zew odpowiadają swoim, damskim sygnałem. Nie jest on tak skomplikowany jak pieśń samca, ale również ma odmienną strukturę u każdego gatunku. Najczęściej jej wyróżnikiem jest czas, jaki upływa od wysłania sygnału przez samca do odpowiedzi samicy. Jeśli pan świetlik dostrzeże, że wśród trawy pojawiło się światełko po od powiadającym mu okresie, zniża się i ląduje. Zwykle znajduje tam samicę chętną do miłosnych uścisków. Czasem jednak zamiast przyjemności czekają go ból i śmierć. Samice północnoamerykańskich świetlików z rodzaju Photuris nauczyły się bowiem dwóch rodzajów sygnałów. Jeśli widzą sam ca swego gatunku, zapalają mu światełko w ich własnym języku. Partner ląduje i dokonuje konsumpcji związku. Gdy jednak samice Photuris dostrzegą pieśń obcego świetlika z rodzaju Photinus,

The night is alive with femmes fatales lying in wait, warily scrutinising the world from their hidden vantage points in the leaves and grass. They are particularly interested in male fireflies, small beetles that turn their built-in lanterns on and off. Each species of firefly emits its own unique pattern of light signals to eligible females who, for their part, can identify potential partners by their flickering “serenades”. The females respond to the male call with their own luminescent password. While not as elaborate as the male song, it nevertheless demonstrates its own species-specific melodic structure. The main distinction is the time delay between the signals emitted by the male in response to the female call. Should a male firefly spot a light in the grass after the appropriate time interval, he will descend and touch down. What he usually finds, is a female firefly ready for mating. What he sometimes encounters, however, is pain and death. The female of the Northern American Photuris firefly has learnt to emit two types of signals. When she spots a male of her own species, she emits a flickering signal in her own language. Hopefully, a partner will descend and their relationship be consummated. But when she hears the song of an alien firefly, she alters her signal to that of the female of the other species. Photinus fireflies are very easily duped. Convinced that an aroused female is

Zwierzęta maskują się, by uchronić się przed wzrokiem drapieżnika lub by podejść bliżej do ofiary. Animals use camouflage to shield themselves from predators, or to get closer to their prey. waiting down below, the randy male will land right next to her. Instead of giving him a roll in the hay, though, his hot femme fatale date hastily kills and devours him. Even though male Photinuses are deadly poisonous. In fact, research conducted by Professor Thomas Eisner of Cornell University indicates that the female plays this deadly charade precisely to acquire the poison. When they devour male Photinuses, female Photurises do not poison themselves, but simply absorb the toxin from their bodies. Not only does this make them poisonous, it is also used to coat their eggs making them less prone to fall victim to predators. Nanorurki z nitek węglowych są blisko 50 razy mocniejsze od stali i mogą przewodzić prąd o natężeniu tysiąc razy większym niż mirurki z nitek węglowych są blisko 50 razy mocniejsze od stali i mogą przewodzić prąd o natężeniu tysiąc razy większym niż miedź.

Nie tylko kameleon: modliszka Creobroter sp. jak pręciki kwiatu. Mantids such as the Creobroter sp. change colours like chameleons.

©MINDEN PICTURES/FPM, AGE FOTOSTOCK; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: MINDEN PICTURES/FPM

ŚWIAT I LUDZIE

070_KA_12_Swiat i ludzie12345.indd 72

11-11-18 14:53

zmieniają znaki. Zaczynają nadawać sygnały samic innego gatunku. Świetlik Photinus szybko daje się nabrać. Przekonany, że czeka go tam podniecona samica, ląduje obok niej. Zamiast wybranki spotyka jednak femme fatale. Ta rzuca się na niego i szybko pożera. I to mimo, że samiec Photinus jest śmiertelnie trujący. Badania prof. Thomasa Eisnera z Uniwersytetu Cornella wykazały, że cała maskarada jest po to, by zdobyć tę właśnie truciznę. Zjadając samców Photinus, samice Photuris nie zatruwają się, lecz przejmują z ich ciała toksynę. Dzięki temu nie dość, że same stają się trujące, to jeszcze toksyną powlekają swoje jaja. Tak zaopatrzone potomstwo rzadziej jest niszczone przez drapieżców. MODA NA SZARO˜CI LUB ZIELENIE Umiejętności samic świetlików to w świecie zwierząt jeden z najbardziej pomysłowych przykładów oszustw, ale oczywiście nie jedyny. Pustynne jaszczurki i węże często przybierają piaskową barwę. Ich leśni krewni stawiają raczej na szarości, brązy lub zielenie. Lisy i niedźwiedzie polarne dzięki białej szacie zlewają się z otaczającym ich śniegiem. Patyczaki, jak zresztą sugeruje ich polska nazwa, kształtem i ubarwieniem kopiują gałązki. Gąsienica ogłodzianki (Phlogophora meticulosa) ma przezroczyste ciało, przez które prześwituje zawartość jelit. Dzięki temu świetnie odzwierciedla kolor liści, na których siedzi i którymi akurat się żywi.

Motyl przeziernik osowiec broni si° wygl˛dem szerszenia. Hornet moths protect themselves by pretending to be hornets.

THE EVERGREEN GREY AND GREEN The female firefly is a fine example of the ingenious treacheries perpetrated in the animal kingdom. Desert lizards and snakes are often decked out in sandy hues, while their forest cousins go more in for greys, browns and greens. The white coats of arctic foxes and polar bears blend in seamlessly with the omnipresent snow. Stick insects, as the name suggests, look like sticks with their shape and colouring. The larvae of the Angle Shade (Phlogophora meticulosa) have transparent bodies which reveal the contents of their intestines. This faithfully replicates the colours of the leaves the larvae happen to be sitting and feeding on. There are many

©MINDEN PICTURES/FPM, AGE FOTOSTOCK; NA POPRZEDNICH STRONACH/PREVIOUS PAGES: MINDEN PICTURES/FPM

REKLAMA

070_KA_12_Swiat i ludzie12345.indd 73

11-11-18 14:53

ŚWIAT I LUDZIE

People and the World

Mała kukułka świetnie naśladuje wołanie o pokarm innych ptaków i to nie jednego, ale wielu. Dostaje więc większą porcję. A young cuckoo can imitate the calls for food made by other species and not just one voice but many. And it gets more food.

Liczne zwierzęta udają nie tło, na którym przebywają, lecz inne gatunki. Za wzór wybierają często stworzenia niesmaczne, trujące lub niebezpieczne. Toksyczne zwierzęta zazwyczaj informują o swoich odrażających obyczajach jaskrawą barwą. W Polsce drapieżników odstraszają na przykład boleśnie żądlące osy i szerszenie. Mają więc widoczne z daleka, żółto-czarne paski. Ten wzór naśladują zupełnie niegroźne owady. Np. mucha zwana bzygiem pospolitym ( Syrphus ribesii) do złudzenia przypomina osę. Nawet duże różnice w budowie między wzorem a kopią nie stanowią przeszkody w naśladowaniu. Afrykański pasikonik upodobnił się na przykład do... jadowitej mrówki. Miał problem, bo jego pierwowzór jest cienki w talii, a on sam dość krępy. Rozwiązał to przez dodanie białego barwnika po bokach. Dzięki temu jego cia-

animals which can not only blend in with their own surroundings but those of other species as well. They make themselves out to be unpalatable, poisonous or dangerous. Toxic creatures usually communicate their perniciousness by means of bright warning colours. For instance, predators here in Poland are repelled by painfully stinging wasps and hornets whose yellow and black stripes are visible from afar. This winning pattern is often copied by completely harmless insects. The innocuous hoverfly (Syrphus ribesii) is the spitting image of the wasp. Not even major anatomical differences can deter the copycat. The African Myrmecophana fallax cricket, for example, manages to mimic a poisonous ant. The challenge here lies in the fact that the ant has a wasp-like waist while the cricket is fairly stout. This was

Te zielone esy-˜ oresy wykre°liły °wietliki wabione przez samice lub... przez °wietlikowych oprawców. The green lines are the flight paths of male fireflies attracted by females or... firefly assassins.

070_KA_12_Swiat i ludzie12345.indd 74

11-11-18 12:49

ło z pewnej odległości wygląda na przewężone jak u mrówki. Prawdziwi mistrzowie udawania idą jednak o wiele dalej. Starają się wyglądać, pachnieć lub brzmieć jak to, co inni kochają najbardziej w świecie. Po co? A, to zależy od gatunku.

solved by adding a dash of white pigment to its sides so that it appears to have a trim waistline. But the true champions of mimicry to imitate the look(s), smell(s) and/or sound(s) of what others most love. What for? Well, it all depends on the species.

MAŁA, A ROBI DU°O HAŁASU Opis kukułczych obyczajów już dawno temu wszedł do codziennego języka. Stwierdzenie, że podrzucają swe jaja innym ptakom, by przejęły uciążliwy obowiązek opieki nad potomstwem, nie jest więc niespodzianką. Mniej oczywiste są sposoby, jakimi udaje im się przekonać przybranych rodziców do wychowania pasożyta. Zaczyna się od jaj, które kolorem starają się naśladować jaja gospodarza. Niektóre ptaki nie dają się nabrać i wyrzucają podrzutka, zanim wykluje się z niego pisklę. Jeśli nie zdążą, jest już za późno. Nigdy bowiem nie obserwowano, by ptaki wyrzuciły kukułcze pisklę ze swego gniazda. I to pomimo tego, że jego wygląd wyraźnie różni się od typowego potomstwa przybranych rodziców – młody pasożyt jest znacznie większy i rozwija się dłużej. Zabiegane dorosłe ptaki skupiają się więc na dokarmianiu wiecznie głodnego intruza. Zespół prof. Nicka Daviesa z Uniwersytetu Cambridge odkrył, że kluczem do rozwiązania tej zagadki jest głos małej kukułki. Świetnie naśladuje on wołanie o pokarm prawowitych mieszkańców gniazda.

SO MUCH NOISE FOR SUCH A SMALL CREATURE The cuckoo’s habits became part of our everyday language centuries ago. The benefits of planting one’s eggs in the nests of other species so as to burden them with all the hardships of rearing are obvious. Why the foster parents would bother raising these impostors is much less obvious. We have to start with the eggs as their shells have the same colour as those of the host. Some are birds do not fall for these shenanigans and ditch the foundling before it hatches. For the rest, it’s too late. Observations show that foster parents never throw a cuckoo nestling from the nest – no matter how much it differs in appearance from the typical brood . First of all, the young impostor is much bigger, takes more time to grow and kicks legitimate eggs and nestlings out of the nest. The hard-pressed adult birds continue to do their best to feed the ever-hungry intruder. A team led by Professor Nick Davies of Cambridge University has discovered that the key to this mystery lies in The beguiled birds will take a single cuckoo nestling for several of their own children – and feed the fraud accordingly. REKLAMA

Zarabiaj efektywnie 250

195 mln zł aktywa netto

0 3Q2010

4Q2010

1Q2011

2Q2011

3Q2011

Fundusz

sub

111

Dłużnych Papierów Korporacyjnych 110,68 zł

wartość Jednostki Uczestnictwa 100 12M

070_KA_12_Swiat i ludzie12345.indd 75

* Stopa zwortu za 12 miesięcy. Towarzystwo i Subfundusz nie gwarantują osiągnięcia celów inwestycyjnych subfunduszu oraz osiągnięcia podobnych wyników w przyszłości. Inwestycja w Subfundusz jest obarczona ryzykiem inwestycyjnym a Uczestnik musi się liczyć z możliwością utraty części zainwestowanych środków. Indywidualna stopa zwrotu nie jest tożsama z wynikiem inwestycyjnym Subfunduszu i jest uzależniona od wartości JU w momencie zbycia i odkupienia przez Subfundusz oraz od wysokości pobranych opłat manipulacyjnych i należnych podatków. Szczegółowe informacje o Subfunduszu dostępne są w Prospekcie Informacyjnym i na stronie Towarzystwa www.copernicus.pl.

11-11-18 12:49

People and the World

Miło Sne Perfu My Pająka Zapachem posługuje się inny mistrz oszustwa – pająk Mastophora hutchinosi. Jego sieć to tylko dwie nici. Na jednej, poziomej, pająk siedzi. Drugą trzyma w odnóżach. Na jej końcu znajduje się lepka kulka. Polowanie odbywa się nocą. Gdy w pobliżu pająka znajdzie się ćma, ten rzuca swą broń w jej kierunku. Jeśli trafi – nocny mo tyl przykleja się do lepkiej kuli, a drapieżca szybko przyciąga ofiarę do siebie. Sztuką jest oczywiście namówić ćmę, by przelatywała w pobliżu pająka. Drapieżnik nie zdaje się tu na przypadek, lecz na swe umiejętności maskarady. Wydziela woń łudząco podobną do zapachu samic ćmy. Zwabia to samce, które szukają partnerki do rozrodu. A gdy krążą, coraz bardziej podniecone, wokół miło snych perfum pająka, wpadają w jego pułapkę. Drapieżnik jest przy tym na tyle sprytny, że potrafi wydzielać dwie kompletnie różne mieszaniny zapachów. Jak odkrył zespół prof. Kennetha Haynesa z Uniwersytetu Kentucky, na początku nocy, gdy gody odbywa ćma Lacinipolia renigera, pająk wonieje jak samica tego gatunku. Kiedy na miłosne igraszki rusza Tetanolita mynesalis, pająk również zmienia markę perfum. Jak widać, w świecie zwierząt oszustwo naprawdę popłaca. A o tym, jakie zapachy stosują ludzie, by zwabić osobników płci przeciwnej, przeczytacie na str. 78. ☐ Podrzucone pisklę kukułki wyrzuca z gniazda prawowite jajo. Planted cuckoo chicks get rid of the rightful eggs from the nest.

Gąsienica modraszka adoptowana przez mrówkę wścieklicę. Ants feeding the larvae of Alcon Blue butterflies.

Gąsienice motyli modraszków wydzielają odpowiedni zapach, dzięki któremu mrówki traktują je jak własne larwy i dokarmiają. The larvae of Alcon Blue butterflies excrete a scent that makes ants treat them as their own larvae. SPider’ S love fra Grance The Bolas spider, another master fraudster, likewise resorts to olfactory legerdemain. The cobweb is reduced to two threads. The spider lurks on one horizontal silk, and holds the other with its legs. The end is coated with a sticky blob. Hunting takes place at night. When a moth is flying nearby, the spider throws its weapon in its direction. If it hits the target, the moth sticks to the blob and the predator quickly snags its prey to kill and devour it. The hard part is getting the moth to fly into range so the predator puts its mimicry skills to good use. It emits an odour very similar to that produced by female moths. This lures males on the prowl for a mate. As they fly around, increasingly aroused, they begin to circle above the spider’s love fragrance and fall prey to its sticky bolas. The predator is extremely cunning for it is able to emit two completely different mixtures of scent. A team led by Professor Kenneth Haynes of Kentucky University has found that early in the night, when the Bristly Cutworm moth (Lacinipolia renigera) is mating, the spider emits the scent of the female of the species. Later on, when Smoky Tetanolita (Tetanolita mynesalis) moth appears the spider changes fragrance and begins to emit the scent of the female of the second species. Apparently, imposture does pay in the animal kingdom. To find out what fragrances humans use to attract the opposite sex, read our article on page 78. ☐

070_KA_12_Swiat i ludzie12345.indd 76

ŚWIAT I LUDZIE

11-11-18 14:53

Dor_K_21.10.indd 1

10/21/11 3:54:11 PM

A Look Back in Time

W niektórych rejonach świata fabryka perfum wciąż przypomina pracownię alchemika, jak tu – w stanie Uttar Pradeś, na północy Indii. In some regions of the world perfume manufactories still resemble the workshops of alchemists. Above a perfume maker Uta Pradesh in northern India.

LOT W PRZESZŁOŚĆ

078_KA_12_Lot w przeszlosc12345.indd 78

11-11-18 13:20

Z tysiąca i jednej woni A Thousand and One Fragrances

SKŁADANO JE W OFIERZE BOGOM, WYKLINANO Z AMBON, TRUTO NIMI I UWODZONO. HISTORIA PERFUM JEST RÓWNIE DŁUGA JAK HISTORIA LUDZKOŚCI. I RÓWNIE PEŁNA NAMIĘTNOŚCI. / OFFERED TO THE GODS, CONDEMNED BY PRIESTS, USED TO POISON AND SEDUCE. THE HISTORY OF PERFUME IS AS LONG AS MANKIND ITSELF. AND JUST AS PASSIONATE. Agata Brandt

TEKST/BY:

078_KA_12_Lot w przeszlosc12345.indd 79

11-11-18 14:54

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

Lawend° wykorzystuje si° m.in. do produkcji olejków eterycznych. Lavender is used to produce essential oils and many more products.

PACHN˜CE NOGI W antyku w wonnościach lubowały się wszystkie wielkie cywilizacje. Egipcjanie nakładali na włosy niewielkie stożki z nasączonego aromatem zwierzęcego tłuszczu, które roztapiając się, uwalniały woń (i spływały po twarzy, co raczej nie dodawało uroku modnisiom). Pachnidła stosowali też do balsamowania zwłok; gdy w 1992 r. odkryto grobowiec Tutenchamona, pośród wielu skarbów znaleziono także naczynie z pomadą. Po otwarciu nadal pachniała – nie zwietrzała przez 3 tys. lat. Grecy uważali, że piękny zapach pochodzi od bogów i po kąpieli w łaźni publicznej namaszczali swoje ciała pachnącymi olejkami – każdą część innym. Uwielbienie dla

wonności przejęli od nich Rzymianie: trzy razy dziennie skrapiali własne ciała, ubrania, sztandary, ściany domów i zwierzęta, wlewali perfumy do fontann, a spali na materacach wypełnionych płatkami róż. Zapewne dogadaliby się z Chińczykami, którzy wkładali do łóżek perfumowany proszek w saszetkach, a po suto zakrapianych przyjęciach rozdawali gościom kawałki papieru nasączone jaśminową wonią, wierząc, że jego zapach niweluje skutki opilstwa. Mieszkańcy Państwa Środka perfu-

mowali również drukowane na jedwabiu pieniądze. A jeśli już przy środkach płatniczych jesteśmy – Izraelitki miały prawo wydać na pachnidła aż jedną dziesiątą posagu. Co bardziej wyrafi nowane nosiły na sandałach mikroskopijne skórzane rozpylacze; wystarczył ruch palca u nogi i dama była spowita obłokiem wonności. Przepisy na pachnidła można znaleźć już w Starym Testamencie i Talmudzie. W starożytności najbardziej lubiano woń cynamonu, mirry, lilii, róży i ambry, którą ceniono na

Nazwa „perfumy” pochodzi od łacińskiego terminu per fumum („przez dym”), co określa ofiary dla bogów z wonności palonych na ołtarzach. The word “perfume” comes from the Latin term per fumum meaning “by smoke“ which alludes to burning fragrant offerings for the gods.

Pierwsze pachnidła były słanym do bóstw komunikatem: „wielbimy was”. Gdy ludzie zaczęli używać ich do własnych potrzeb, komunikat zmienił się na: „wielb mnie” – od zarania dziejów rolą perfum było bowiem głównie uwodzenie. A w tej sztuce wszystkie chwyty są przecież dozwolone.

Docu

078_KA_12_Lot w przeszlosc12345.indd 80

11-11-18 13:21

Perfume was originally a way of telling the gods “we worship and adore you”. But once people began to use fragrances for themselves, the message became “worship and adore me”. The role of perfume from time immemorial has thus mainly been a seductive one. And there are no holds barred in this contest. SCENTED LEGS All the great civilisations of antiquity were partial to perfume. The Egyptians used to put tiny cones made of animal fat soaked in fragrances in their hair. The fragrances would be released by the melting grease (although the fat dripping down the face and neck did nothing to enhance the appearance of these primeval fashionistas). Perfume was also used to embalm bodies – when the tomb of the King Tutankhamen was opened in 1892, a pot of unguent was among the numerous treasures discovered. And it 13:22 had lost none of its Document1 11/10/11 Page 1

olfactory properties after 3,000 years. Believing that beautiful aromas came from the gods, the Greeks rubbed fragrant oils into their bodies – each body part had its own oil. The Romans developed a penchant for perfume and outdid themselves by applying fragrances to their bodies three times a day as well as rubbing it into

their clothes, banners, house walls and animals, and pouring it into fountains and sleeping on mattresses stuffed with rose petals. They would have hit it off with the Chinese who used to put sachets of fragrant powder in their beds and give their guests pieces of paper soaked in jasmine fragrance after boozy dinners in the belief that the scent would stave off hangovers. The Middle Kingdom also added fragrances to the money they printed on silk. And while on the subject of legal tender, Israeli women were allowed to spend up to a tenth of their dowries on fragrances. The more sophisticated used to have miniscule sprayers on their sandals – a twitch of the toe would have the wearer bathed in a cloud of scent. Perfume recipes are found in the Old Testament and the Talmud. The ancients were particularly fond of cinnamon, myrrh, lilies, rose and ambergris, which was worth its weight in gold. They adored the scent of nard oil (an essential

REKLAMA

078_KA_12_Lot w przeszlosc12345.indd 81

11-11-18 13:21

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time kiego sukcesu mogą pozazdrościć jej dzisiejsi perfumiarze, których produkty są popularne zazwyczaj przez najwyżej trzy sezony… FRANCJA ELEGANCJA Perfumiarską sławę Paryż zawdzięcza Katarzynie Medycejskiej, która w 1533 r. poślubiła francuskiego króla i z Włoch zabrała słynnych fl orenckich perfumiarzy (jeden z nich produkował dla niej nasączone trucizną, aromatyzowane rękawiczki, którymi unieszkodliwiała wrogów). Przez kolejne stulecia modne były głównie ciężkie zapachy, takie jak ambra, cybet i piżmo – tylko one dawały radę przytłumić naturalną woń niemytych ciał. Ekskluzywne perfumy zaczęto kupować dopiero od 1828 r., gdy Pierre Guerlain otworzył w Paryżu pierwszą perfumerię z prawdziwego zdarzenia (prowadzoną do dziś przez jego spadkobierców). Guerlain produkował zapachy na indywidualne zamówienie, a jego bogaci klienci skrapiali nimi stroje, chusteczki i pantofelki – perfum nie stosowano wówczas na ciało. Pod koniec XIX w. perfumy przestały być luksusem dostępnym tylko bogaczom. Dzięki syntezie chemicznej odkryto sztuczne odpowiedniki drogich naturalnych aromatów, co spowodowało rozwój perfumiarstwa. Ale to już temat na inną opowieść. ˜

Pojemniki na perfumy: egipska waza (u góry) i rzymski ˜ akon (po prawej). Perfume containers: Egyptian case (top) and a Roman bottle (right).

Przy pisaniu tekstu korzystałam z książki Andrei Hurton „Erotyka perfum, czyli tajemnice pięknych

pie w 1370 r. Jego powstanie zawdzięczamy naszej rodaczce, Elżbiecie, córce Władysława Łokietka, która mając 15 lat, poślubiła króla Węgier Karola Roberta Andegaweńskiego. Elżbieta, ówczesna celebrytka, znana była w całej Europie z uwielbienia dla podróży, romansów oraz drogich kosmetyków. Na jej cześć skomponowano słynną Wo dę Królowej Węgier pachnącą pomarańczą, różą, miętą, melisą, cytryną i rozmarynem. Woda ta była przebojem rynku perfumiarskiego przez parę stuleci – ta-

zapachów”, Real Press 1994.

równi ze złotem. Uwielbiano też zapach olejku nardowego (olejek z takich roślin jak np. kozłek lekarski lub lawenda) – to nim Maria Magdalena namaściła Jezusa. Gdy zapanowało chrześcijaństwo, perfumy zostały wyklęte. Dosłownie – jako pobudzające zmysły uznawane były za narzędzie Szatana i zakazywane z ambon. Autorami wonnego renesansu na Starym Kontynencie byli... krzyżowcy, którzy przywozili arabskie wonności. Wcześniej arabscy alchemicy wynaleźli metodę destylacji alkoholowej. Pierwsze pachnidło na bazie alkoholu wyprodukowano w Euro-

078_KA_12_Lot w przeszlosc12345.indd 82

11-11-18 13:21

LOT W PRZESZŁOŚĆ

A Look Back in Time

oil extracted from plants like Valerian and lavender) – the same oil that Mary Magdalene used to anoint Jesus. All-time fAvourite Perfume was anathematised once Christianity began to dominate the western world Its sensual properties were condemned as a tool of Satan and proscribed by the clergy. We can thank the Arab alchemists (the Crusaders used to import Arabic perfume), who had discovered how to distil alcohol, for Europe’s olfactory renaissance. Europe’s first alcohol-based fragrance was produced in 1370. The perfume was designed at the behest of our compatriot, Elizabeth, daughter of King Władysław the Elbow-high, who married King Charles I of Hungary at the tender

age of 15. Elizabeth, one of the guiding lights of the day, was famous all over Europe for her passion for travel and romance as well as fondness for expensive attire, cosmetics and, needless to say, perfume. The famous Queen of Hungary Water was composed in her honour and had notes of orange, rose, mint, sweat balm, lemon and rosemary. This fragrance remained the number one bestseller for centuries while modern perfume usually stay in vogue for three seasons. f r AGr Ant f r Ance Paris, the contemporary perfume capital of the world, owes its olfactory fame to Catherine de Medici who married the King in 1533 and brought two famous perfumers from Florence to the French court (one

Ukochana Napoleona Józefina zlewała buduar w pałacu Malmaison taką ilością piżma, że pachniał jeszcze pół wieku po jej śmierci. Napoleon’s first wife, Josephine, perfumed her boudoir at Malmaison with so much musk that its scent still lingered half a century after her death.

used to make fragrant but poisonous gloves to incapacitate her enemies). During the next few centuries, it was mainly heavy scents, containing ambergris, vivierra civetta extract and musk that were celebrated as only these sorts of fragrances were able to mask the stench of unwashed bodies. Exclusive perfume became popular in 1828 when Pierre Guerlain opened the world’s first genuine perfumery in Paris. By the end of the 19th century, perfume had ceased to be the preserve of the rich. Chemical synthesis contributed to the invention of artificial equivalents of natural (and expensive) aromas. But this is a whole different story. ☐ Based on Andrea Hurton’s “Erotik des Parfüms. Geschichte und Praxis der schönen Düfte”

Płatki róż w dawnej fabryce perfum w Grasse, światowej stolicy aromatów. Płatkiinróż dawnej fabrycefactory perfum Grasse, stolicy aromatów. Rose petals thewformer perfume inwGrasse, theświatowej world capital of fragrances. Rose petals in the former perfume factory in Grasse, the world capital of fragrances.

W indiach wybrane perfumy wlewa się w sklepie. In India the chosen perfume is poured into bottles in the shop.

078_KA_12_Lot w przeszlosc12345.indd 84

11-11-18 13:21

Untitled-10 1

11/14/11 3:35:25 PM

ZDROWIE

Health

Spodobać się To Like Yourself

samemu sobie

PRZYCHODZI DO MNIE PACJENTKA I MÓWI: „PANIE DOKTORZE, MAM WNĘTRZE 40-LATKI, A WYGLĄDAM JAK 60-LATKA. PROSZĘ MI POMÓC”. I JA MOGĘ ZROBIĆ TAK, ŻE TA KOBIETA BĘDZIE WYGLĄDAŁA TAK, JAK SIĘ CZUJE – O CHIRURGII PLASTYCZNEJ I ESTETYCZNEJ OPOWIADA DR MAREK SZCZYT. / A PATIENT COMES TO ME AND SAYS: “DOCTOR, I FEEL 40 BUT LOOK 80. PLEASE HELP ME.” AND I CAN MAKE HER LOOK THE WAY SHE FEELS. DR MAREK SZCZYT TALKS ABOUT THE POSSIBILITIES AND ACHIEVEMENTS OF POLISH PLASTIC SURGERY. ROZMAWIA/INTERVIEWED BY:

Wojciech Mikołuszko

086_KA_12_Zdrowie Szczyt12345.indd 86

11-11-18 12:52

Przed spotkaniem z panem rozmawiałem ze znajomą, która stwierdziła, że nie warto poddawać się operacjom plastycz nym, bo są wbrew naturze. Potrafiłby ją pan przekonać? Nawet bym nie próbował. Jeśli ta pani jest zadowolona ze swoje go wyglądu, to nie powinna się poddawać żadnej operacji. Jeśli natomiast czuje dyskomfort z powodu piętna, jakie odciska na niej upływający czas, to jestem od tego, by ją z tego uleczyć. Poza tym czasami czytam w gazecie takie wypowiedzi jak pana znajo mej, a potem na zdjęciu widzę swoją pacjentkę! Dlatego nie do końca bym wierzył tym, którzy potępiają chirurgię plastyczną. Tym bardziej że często mówią tylko o medycynie estetycznej. Co więc oznacza pojęcie chirurgia plastyczna? Chirurgia plastyczna zajmuje się przede wszystkim rekonstrukcja mi, czyli zabiegami odtwórczymi u osób po urazach, poparze niach, nowotworach. To również zabiegi naprawiające wady wro dzone: rozszczepy, niedorozwinięte ręce, uszy, nosy, cofnięte brody, zniekształcone twarze. W tej dziedzinie mamy w Polsce wybitnych specjalistów. Swoje szlify zdobywałem przez siedem lat w szpitalu w Polanicy u prof. Kazimierza Kobusa przy wyjątko wo trudnych zabiegach: zmniejszanie i powiększanie czaszek, przemieszczanie oczodołów, zabiegi odtwórcze. Pamiętam, kiedy specjaliści z całego świata przyjeżdżali do Polanicy, by pogratulo wać profesorowi osiągnięć i zespołu. Praktykę i umiejętności, jakie

Before coming here, I spoke with a friend who said that plastic surgery was not worth it as it is against nature. Do you think you can change her mind? I wouldn’t even try. If your friend is happy with the way she looks, then she should not have any surgery done. If, however, she feels some sort of discomfort because of signs of ageing, then I am here to treat her. And sometimes I read in the newspaper claims such as your friend’s but when I take a closer look at the picture I recognise one of my patients! That’s why I wouldn’t give too much credence to people who denounce plastic surgery – all the more so as they’re usually only talking about cosmetic surgery. So what does the term “plastic surgery” really mean? Plastic surgery primarily deals with reconstructions, i.e. restoration treatments after severe trauma, burns and cancer. This branch of medicine also repairs congenital defects: clefts, underdeveloped limbs, noses, ears, receding chins, eyes toward the side of the head, and so on. We have outstanding reconstructive surgeons here in Poland. For seven years, I worked in a hospital in Polanica under Professor Kazimierz Kobus and we performed amazing surgery: enlarging and decreasing the skull, moving the eye-sockets, reconstructing entire limbs, and separating digits. I’ve often seen foreign experts come to Polanica to congratulate the professor on his excellent team and their achievements. I still draw on the experience gained in Polanica. What have you been doing since you moved to Warsaw? I help people who want to be fulfilled and happy and not perceive the world via their complexes. Why do people undergo cosmetic surgery? To like the way they look. A patient will come to me and say: “Doctor, I feel 40 but I look 80. Please help me.” And I do help. I’d like to stress that patients undergo spectacular makeovers, both physically and mentally. What are the most frequent problems that patients come to you with? We mostly do nose and ear corrections, breast augmentation surgeries and rejuvenation procedures. Breast enlargement does not come as a surprise but why so many noses? Nose jobs account for nearly half of all treatments. We make them smaller, we fix hooked noses and help patients with breathing problems and also correct the nasal septum. Do younger patients have the same problems as older ones? Younger people are most often interested in body shaping treatment while patients over 40 usually come to me for beautifying procedures such as upper eyelids, tummy tucks, breast lifts ansd other rejuvenating treatements. Most of your patients are women, aren’t they? Yes, between 80 and 90 percent of all patients. What do men come to you for then?

Chirurgia plastyczna zajmuje się głównie rekonstrukcjami u osób po urazach, poparzeniach, nowotworach. Plastic surgery primarily deals with reconstruction treatments after severe trauma, burns and cancer. tam zdobyłem, wykorzystuję z powodzeniem do dziś. Czym się Pan teraz zajmuje po przenosinach do Warszawy? Pomagam ludziom, którzy chcą być spełnieni i szczęśliwi, a nie odbierać świat przez pryzmat swoich kompleksów. Po co więc poddawać się zabiegom estetycznym? By spodobać się samemu sobie. Przychodzi na przykład do mnie pacjentka i mówi: „Panie doktorze, mam wnętrze 40-latki, a wy glądam jak 60-latka. Proszę mi pomóc” – zatem pomagam. Warto podkreślić, że pacjenci przechodzą spektakularne metamorfozy, nie tylko fizyczne, ale i psychiczne. Z jakimi problemami najczęściej zgłaszają się pacjenci? Najwięcej wykonujemy korekcji nosów, uszu, powiększeń piersi i zabiegów odmładzających. Piersi to bym się spodziewał, ale nosy?!

086_KA_12_Zdrowie Szczyt12345.indd 87

11-11-18 12:52

ZDROWIE

Health

To correct noses, protruding ears... sometimes for liposuction procedures. With men, it’s most often droopy or flabby eyelids that give their age away. We fix – lekarz (50 l.), specjalista chirurgii plastycznej, absolwent AM w Białymstoku. Pracował w Centrum those too. Zdrowia Dziecka i w Szpitalu Chirurgii Plastycznej w Polanicy-Zdroju, gdzie zajmował się przede wszystkim chirurgią rekonstrukcyjną osób z wadami wrodzonymi oraz poważnymi uszkodzeniami You seem to have many patients from abroad. Are twarzy i ciała. W Warszawie założył Klinikę Chirurgii Plastycznej. / Plastic surgeon (50). Graduate of the lower fees one of the reasons? Medical Academy in Białystok. He has worked in the Children’s Memorial Health Centre and in the Plastic Not necessarily. Our price is around two thirds of what Surgery Hospital in Polanica-Zdrój where he performed reconstructive operations on people with you have to pay in Britain or the USA. The people who congenital defects and after serious trauma and injury to the face and body. He founded the Plastic come usually know me by reputation. I often get Surgery Clinic in Warsaw. patients whose nose procedures did not go well. Fixing up other people’s mistakes must be harder To prawie połowa wszystkich zabiegów. Zmniejszamy je, prostuthan straightening a crooked nose which has never been jemy, usuwamy garby, a gdy pacjent ma kłopoty z oddychaniem, touched before? dokonujemy korekcji przegrody nosowej. Absolutely! But I like it that way. The harder the better. I had Czy młodzi i starsi zgłaszają się z tymi samymi problemami? patients after three or four procedures that had gone wrong and Ludzie stosunkowo młodzi najczęściej przychodzą po zabiegi no one left my surgery dissatisfied with the final result. modelujące sylwetkę, natomiast u pacjentek po 40. roku życia za Have you ever refused to perform plastic surgery? czynają się zabiegi odmładzające: plastyka powiek, brzucha, pod Many times. I’m a doctor who treats sick people and the key word noszenie piersi. is treatment. I have no time for cranks. I said no to a couple who Mówi pan „pacjentki”. Czy to oznacza, że większość osób asked me to give them elf ears and I also refused to help a man przychodzących do pana to są kobiety? who looked perfectly fine but wanted to look exactly like Brad Pitt. Tak, od 80 do 90 proc. What lies ahead for plastic surgery? A po co przychodzą mężczyźni? An attractive look is like a passport to a better life: better pay, Po korekcję nosów, odstających małżowin usznych. Zdarza się odhigher self-esteem, improved relationships, and unfortunately the sysanie tłuszczu. U mężczyzn stosunkowo często wiek objawia się youth visa will expire one day. Plastic surgeons can prolong its w postaci opadających powiek. I to też naprawiamy. validity. That is why we founded the Plastic Surgery Clinic of the Podobno ma pan wielu pacjentów z zagranicy. Dzięki cenie? New Millennium, the largest in Poland, and one of the largest in Niekoniecznie. Nasza cena to jakieś dwie trzecie ceny w Anglii czy Europe. It will have both a cosmetic surgery and reconstructive USA. Raczej przyjeżdżają osoby, które o mnie słyszały. Często zda surgery wards. There will also be a Plastic Surgery Information Cenrzają się np. pacjenci po nieudanych operacjach nosa. tre where we’ll be holding conferences, symposia and meetings. ☐ Naprawa cudzych błędów jest chyba trudniejsza niż wypro stowanie nosa, którego nikt wcześniej nie ruszał? Zdecydowanie! Ale ja to lubię. Im trudniej, tym lepiej. Miałem pacjentki po trzech, czterech nieudanych operacjach nosa i nie zda rzyło się, by któraś opuściła mój gabinet niezadowolona. Czy kiedyś odmówił pan wykonania operacji plastycznej? O, nie raz! Jestem lekarzem, granicą zawsze jest leczenie. Nie ak ceptuję szaleństwa. Gdy np. przyszli do mnie ludzie i poprosili: „Niech pan nam zrobi uszy jak u elfa”, odmówiłem. Podobnie gdy pojawił się u mnie mężczyzna, który chciał mieć twarz Brada Pitta. Jaką przyszłość widzi pan dla chirurgii plastycznej? Atrakcyjny wygląd to paszport do lepszego życia: lepiej płatnej pracy, wyższej samooceny, pełniejszych relacji z ludźmi, niestety wiza w postaci młodości kiedyś każdemu się skończy. Zadaniem chirurgów plastyków jest w miarę możliwości ją przedłużyć. Dlatego założyliśmy Klinikę Chirurgii Plastycznej Nowego Tysiąclecia, największą w Polsce i jedną z większych w Europie. Będzie tam miejsce i na chirurgię estetyczną, i rekonstrukcyjną. W Centrum Informacji o Chirurgii Plastycznej planujemy konferencje, sympo zja, spotkania. ☐

DR MAREK SZCZYT

086_KA_12_Zdrowie Szczyt12345.indd 88

11-11-18 14:55

Rekl

Oferta medyczna LOT LOT’s Medical Offer

Pasażerom podróżującym do Polski na zabiegi medyczne PLL LOT umożliwiają skorzystanie z: • 20 proc. zniżki na loty z USA i Kanady do Polski, • 15 proc. zniżki na loty z Europy i Bliskiego Wschodu do Polski, Z WYŁĄCZENIEM WSZYSTKICH TARYF PROMOCYJNYCH (w klasach rezerwacyjnych: W, S, L, V, T, Z, O, U, P). Warunki oferty: • Pasażerowie uprawnieni do skorzystania ze zniżki: podróżujący do Polski w celach medycznych wraz z jednym opiekunem. • Zniżka dotyczy opublikowanej ceny biletu (nie dotyczy podatków i opłat lotniskowych). • Zniżka dotyczy wyłącznie lotów obsługiwanych przez samoloty PLL LOT. • Cały bilet musi być wykupiony wyłącznie na rejsy PLL LOT. • Nie pobiera się opłat za zmianę rezerwacji, jeśli zmiana terminu lotu spowodowana jest komplikacjami medycznymi. Wymagane potwierdzenie stanu zdrowia Pasażera. • Zniżki nie można łączyć z innymi rabatami z wyjątkiem zniżki dotyczącej dzieci w wieku 2–11 lat na podstawie listu potwierdzającego planowany zabieg wystawionego przez szpital/klinikę/spa. • Atrakcyjny limit bagażu: na rejsy europejskie lub z Bliskiego Wscho du – 30 kg, na rejsy z USA lub Kanady – dwie sztuki, każda po 23 kg.

Lot Polish Airlines enables passengers travelling to Poland for medical purposes to • 20% discount for travel from USA and Canada to Poland. • 15% discount for travel in from Europe and Middle East to Poland – EXCLUDING ALL PROMOTIONAL FARES (in W, S, L, V, T, Z, O, U, P classes). Terms and Conditions: • Eligible passengers: the person travelling to Poland for medical treatment and one accompanying caretaker. • Discount applies to published fare (does not apply to taxes and fees). • Discount is permitted on flights operated by PLL LOT. • Whole ticket must be on PLL LOT flights only. • When change of reservation is required by medical complica tions, then no penalty applies. Required medical confirmation. • Discount cannot be combined with other discounts except the discount for children aged 2-11 on the basis of an acceptance letter from hospital/clinic/SPA. • Attractive baggage limit for European flights and flights from the Middle East – 30 kg, for flights from the USA and Canada two pieces, 23 kg each.

REKLAMA

ALCHEMY DAY SPA BY ALQVIMIA WARSZAWA NATURAL LUXURY IS NEW LUXURY Holistic aromatherapy massage, Rituals and ceremonies, Spa treatments for the face, body, hands and feet, Massage and treatments for two in one room, Spa Gift Cards.

We focus on customers’ needs, provide an enchanting atmosphere, excellent spa professionals and a relaxing interior.

Alchemy Day Spa ul. Klonowa 20 lok 1 (plac Unii Lubelskiej Warszawa centrum) Tel: 0048 22 8493256, Tel: 0048 502 224 723, Tel: 00 48 502 178 075 www.dayspa.pl mail: alchemy@dayspa.pl

086_KA_12_Zdrowie Szczyt12345.indd 89 Reklama_K_1211_v3.indd 1

11-11-18 12:52 11/14/11 2:31 PM

ZDROWIE

Health

Przyjemne z pożytecznym c

Combine health and pleasure

Aksamitna pleśniowa skórka i maślany wilgotny miąższ to atuty serów Lazur Złocisty i Lazur Srebrzysty. Obydwa sery, oprócz tego, że są smaczne, zawierają też bakterie probiotyczne mające korzystny wpływ na nasze zdrowie. Lazur Srebrzysty został wzbogacony o Bifidobakterium BB-12®, Lazur Złocisty zaś – o Lactobacillus acidophilus LA-5®. / A velvety white crust and a moist buttery centre are the most obvious assets of Lazur Złocisty and Lazur Srebrzysty cheese. But these two varieties also contain probiotic bacteria which are beneficial to our health. Lazur Srebrzysty has been enriched with Bifidobacterium BB-12®, and Lazur Złocisty with Lactobacillus acidophilus LA-5® www.lazur.pl

Buduj swoją odporność v

Build your immunity

Nawadniaj ze smakiem z

Delicious hydration

Orsalit to jedyny na polskim rynku doustny płyn nawadniający, który zapewnia uzupełnienie płynów i elektrolitów w warunkach domowych. Jest dostępny w trzech ulubionych przez dzieci smakach oraz orzeźwiającym smaku dla dorosłych; posiada także miarkę ułatwiającą komfortowe przygotowanie i precyzyjne podanie. / Orsalit is the only oral rehydration fluid available in Poland to supplement fluids and electrolytes in domestic conditions. Orsalit comes in three flavours that children are bound to love. The formula comes with a measuring cup so that it can be prepared easily and administered accurately.

Większość chorób typu infekcje, alergie, astma, cukrzyca czy miażdżyca powstaje i rozwija się z powodu osłabionych lub nieaktywnych mechanizmów obronnych, których podstawę stanowi układ odpornościowy. Idealnym i przebadanym u ludzi źródłem substancji budulcowych tego układu jest naturalny preparat BioMarine®570. / Most medical conditions, such as infections, allergies, asthma, diabetes develop as a result of the weakened or inactive natural defences that make up our immune system. BioMarine®570 natural formula is an ideal, medically tested source of substances that will bolster your immune system. CENA: 2,5 ZŁ (4 TABL.) / PRICE: PLN 2.5 (4 TABLETS)

CENA: 14 ZŁ (10 SASZETEK) / PRICE: PLN 14 (10 SACHETS)

Śpij dobrze x

Siła i bezpieczeństwo z

Stres związany z pracą oraz problemami dnia codziennego powoduje, że wiele osób ma trudności z zasypianiem lub ich sen jest niespokojny. W takiej sytuacji idealnym rozwiązaniem jest Lunapret zawierający ekstrakty z korzenia waleriany i szyszek chmielu. / The stress triggered by work and everyday problems can lead to sleeping disorders and disturbed sleep. Lunapret, with valerian root and hops extract, is the best way to avoid this sort of discomfort.

Próbujesz pozbyć się bólu, jednak dotychczasowe metody nie pomagają? Nurofen Ultima to pierwszy i jedyny środek wykorzystujący technologię Synchro-Tech do połączenia ibuprofenu i paracetamolu, które razem działają silniej niż stosowane osobno. / Trying to alleviate pain? The old tried and trusted methods not working? Nurofen Ultima is the only formula based on Synchro-Tech technology. It combines the effects of ibuprofen and paracetamol to achieve a much higher efficacy than can be obtained by using the two substances separately.

CENA: 18,84 ZŁ (20 TABL.) / PRICE: PLN 18.84 (20 TABLETS)

Strength and security

CENA: 8,90 ZŁ (12 TABL.) / PRICE: PLN 8.90 (12 TABLETS)

Sleep tight

090_KA_12_Zdrowie12345.indd 90

11-11-18 14:56

Rezydencja Naruszewicza. Dla Tych, którzy widzą różnice. Zachwycające i niebanalne wnętrza rezydencji zaprojektowane zostały przez Macieja Zienia w ramach jego autorskiej kolekcji Zień Home. Wszystkie aranżacje oparte zostały na kontrastowym zestawieniu czerni i bieli. Oryginalne nawiązania do stylu retro, sztukaterie na ścianach oraz imponujące mozaiki na podłogach dodają przestrzeniom ponadczasowej elegancji. Nowoczesne formy i niepospolite, oryginalne materiały sprawiają, że całość wykracza poza ramy klasycznego wystroju wnętrz.

Rezydencja Naruszewicza to nowoczesny apartamentowiec położony w najbardziej prestiżowej części Mokotowa, u zbiegu ulic Naruszewicza i al. Niepodległości, w odległości 50 m od stacji metra Wierzbno. Jej inwestorem jest Platinum Properties Group S.A.

Biuro sprzedaży: al. Niepodległości 58, 02-626 Warszawa, tel. +48 22 397 70 70, kom. +48 512 376 299, www.rezydencjanaruszewicza.pl

RN-Kalejdoskop_190x249_101011.indd 1

11-10-11 17:07

TEKSTY/BY:

Culture

Patrz i kupuj Look before you buy

Jeśli nie macie jeszcze pomysłu na prezent świąteczny albo po prostu szukacie sposobu na przyjemne spędzenie mikołajek, 9. edycja projektu Fotografi a Kolekcjonerska to doskonały kierunek wyprawy. Na wystawie obejrzymy wyśmienite prace autorstwa między innymi Ryszarda Horowitza, Wojciecha Wieteski, Jerzego Kosińskiego, Natalii LL czy Maurycego Gomulickiego. Na zakończenie fotografie zostaną wystawione na aukcję. / If you are stuck for ideas for Christmas presents or are simply looking forward to enjoying St Nicholas Day (6 December in Poland), the 9th edition of the Collector’s Photography project is for you. This exhibition will be showcasing outstanding works by Ryszard Horowitz, Wojciech Wieteska, Jerzy Kosiński, Natalia LL and Maurycy Gomulicki. All pieces will be auctioned after the end of the exhibition. Do 6.12, FOTOGRAFIA KOLEKCJONERSKA , Galeria DAP, Warszawa / Until 6 December, Collector’s Photography, DAP Gallery, Warsaw

Legenda opery

KONCERT / CONCERT

Operatic legend

DVD / DVD

Ludzkie ciepło Human warmth

Bez scenariuszy Stawińskiego nie byłoby zjawiska polskiej szkoły fi lmowej – to on napisał skrypty Kanału Wajdy i trzech dzieł Andrzeja Munka. Teraz jest okazja, aby poznać jego reżyserską twórczość. W wydanym właśnie zestawie znalazły się Pingwin, Wieczór przedświąteczny oraz Rozwodów nie będzie. To ciepłe, pełne humoru opowieści o zwyczajnych ludziach. / There would have been no Polish film school without the screenplays of Jan Stefan Stawiński. Stawiński wrote the scripts for Wajda’s Kanał (Sewer) and three Andrzej Munk films. Now, it’s time to get a feel for his directing ability. This recently released box set features Pingwin, Wieczór przedświąteczny and Rozwodów nie będzie. Comforting and humorous stories about ordinary people.

Madame Montserrat Caballé to jedna z najwybitniejszych sopranistek świata, a wykonywana przez nią aria Vissi d’Arte z Toski Pucciniego przeszła do historii opery. Śpiewaczka odniosła też sukces komercyjny, bo ma na swoim koncie ponad 80 wydanych albumów! Co zaśpiewa podczas dwóch koncertów w Polsce? Już można zacząć marzyć. / Madame Montserrat Caballé is one of the world’s foremost sopranos. Her interpretation of the aria “Vissi d’Arte ” from Puccini’s “Tosca” is legendary. With over 80 albums to her credit, Caballé has also enjoyed massive commercial success. What is she going to sing during her two concerts in Poland? Start dreaming now. 21.12, Pozna˜; 22.12, Warszawa, www.makroconcert.pl / 21 December, Poznań, 22 December, Warsaw

KULTURA

FOTOGRAFIA / PHOTOGRAPHY

Jerzy Stefan Stawi˜ski, boks trzech filmów, Wydawnictwo Kino Polska / Jerzy Stefan Stawinski, box set of 3 DVDs, Wydawnictwo Kino Polska

Ola Salwa

092_KA_12_Kulturanowa12345.indd 92

11-11-18 12:51

Ethno electronic music

Poczuj bluesa Still got the blues

Trzecia część Antologii polskiego bluesa intryguje i kusi samymi tytułami płyt: 6 strun i palce, Bluesy na różne instrumenty, Czarodziejskie harmonijki, Pogromcy gitary. Wśród wykonawców są między innymi Tadeusz Nalepa, Janusz Popławski, Wojciech Karolak i Jacek Skubikowski. Do wsłuchania się w bluesowe brzmienia zachętą jest też informacja, że w zestawie znalazły się niepublikowane dotąd nagrania. / Part three of the Polish Blues Anthology features intriguing and irresistible titles: “Six strings” and fingers, “Blues for various instruments”, “Magic harmonicas”, “Guitar tamers”. Performers include Tadeusz Nalepa, Janusz Popławski, Wojciech Karolak and Jacek Skubikowski. The biggest allure of this collection are its previously unreleased tracks. Antologia polskiego bluesa, 4 Ever Music

Nie ustaje moda na wykorzystywanie rytmów etno. Ta fala przykryła niejednego śmiałka, lecz w przypadku Goorala (pod którym to pseudonimem kryje się Mateusz Górny) raczej można mówić o wyniesieniu na powierzchnię. Gooral udanie wykorzystuje znane (i oryginalne – bo dźwięki często nagrywał w wioskach na południu Polski) motywy góralskiej muzyki. W jego aranżacjach takie evergreeny jak Zbójnicki czy Krywaniu brzmią naprawdę świeżo. Jakby powstały tylko po to, by je grać w klubach. / Ethno rhythms are still hip. Gooral (alias Mateusz Górny) is valiantly riding a wave that has wiped out many a foolhardy musician before him. Gooral deftly weaves familiar highlander folk themes (this is original in its own right – he has made many field recordings in southern Poland). What he does with evergreens like “Zbójnicki” and “Krywaniu” makes them sound as if they had just been mixed especially for clubbing. Gooral Ethno Elektro, S.P. Records

Nastrojowo

EK OT UL TA Ż

LEA

T S I D

U B I R

N O I T

E I N A IE

WEUROP O T I A SCE K L O A P NG

T FLE

OR LP KO

check out his latest album Nie dotykaj (Don’t Touch) – and not just because Mika Urbaniak belts out a revamped funk-and-hip hop version of the song. If you’re often in the mood yourself, you’ll love the lyrical feel of the album, where Igor Przebindowski, Robert Cichy and Tomasz Ordaszewski’s musical compositions are the perfect counterpoise for Wasik’s lyrics.

POSTER

www.akmedia.pl, INFOLINIA: 792 111 111

DO ROFESJO NAL ST NIE AR CZ AM Y IB

Tych, którzy pamiętają przebój Jarosława Wasika Nastroje, powinien usatysfakcjonować jego nowy album Nie dotykaj. I to nie tylko dlatego, że znajdą na nim nową funkowo-hiphopową wersję tej piosenki w wykonaniu Miki Urbaniak. „Nastrojowcom” spodoba się liryczny – zarówno w tekstach Wasika, jak i kompozycjach Igora Przebindowskiego, Roberta Cichego i Tomasza Ordaszewskiego – charakter krążka. / If you can remember Jarosław Wasik’s hit “Nastroje” (Moods), you might want to

REKLAMA

Jarosław Wasik Nie dotykaj, Cytryna

©PAWEŁ PIERŚCIŃSKI, RAFAŁ MILACH, M.P., BARTEK KLIMAS

In the mood

Góry elektroniki

PŁYTY / MUSIC

092_KA_12_Kulturanowa12345.indd 93

11-11-18 14:57

KULTURA

Culture KSIĄŻKA POD CHOINKĘ / XMAS BOOK IDEAS

Ziemia nieobiecana Unpromised land

Vicky Ward Gracze, Kuhaus Publishing / Vicky Ward, The Devil’s Casino: Friendship, Betrayal, and the High Stakes Games Played Inside Lehman Brothers

Upadek banku Lehman Brothers wstrząsnął nie tylko środowiskiem Wall Street, ale także tych, którzy wierzyli, że prosperity może trwać w nieskończoność. Książkę znanej amerykańskiej dziennikarki czyta się jak najlepszy kryminał, bo nie jest opisem ekonomicznych zawiłości, lecz historią przyjaźni założycieli megabanku LB. / The collapse of Lehman Brothers didn’t just rattle Wall Street, it made anyone who thought that prosperity was going to last forever think again. If this book from the celebrated US journalist Vicky Ward reads like a thriller, that’s because it is a story of the friendship between the founders of LB rather than a discourse on the ins and outs of economics.

Zanim diabeł ubierze się u Prady Before the devil wears Prada

Sukces według Teen Vogue, Znak / Teen Vogue Handbook

Podtytuł tej książki – Praktyczne porady tych, którzy rządzą światem mody – mówi właściwie wszystko. Chcesz projektować, zostać modelką, pisać o modzie albo po prostu interesuje cię, jak ten świat działa? Na twoje pytania odpowiedzą zarówno ikony typu Karl Lagerfeld czy Marc Jacobs, jak i ci, którzy mają za sobą dopiero pierwsze sukcesy. Tajniki pracy fotografa przybliży Mario Testino, a wizażystki – Pat McGrath. Oczywiście jest też legendarna Anna Wintour. / How would you like to become a designer, a model, a fashion writer, or just get a glimpse at what goes on behind the scenes? Your questions will be answered by such iconic figures as Karl Lagerfeld and Marc Jacobs along with some of the new players in the industry. Mario Testino will show you the tricks of the photographic trade and Pat McGrath will guide you through the world of the make-up artist. The legendary Anna Wintour puts in an appearance, too.

Nowe spojrzenie na architekturę Architecture revisited

Richard Weston 100 idei, które zmieniły architekturę, tmc / Richard Weston, 100 Ideas that Changed Architecture

Przyzwyczailiśmy się, że wszelkie książki o historii architektury przedstawiają ją, idąc tropem stylów. Weston proponuje inne spojrzenie na budynki i pokazuje dzieje urbanistyki przez pryzmat materiałów, jakich używali architekci (cegła, stal, szkło), nowych wynalazków ułatwiających mieszkanie (centralne ogrzewanie, oświetlenie elektryczne), a także idei (kontekst, kolaż). Pasjonująca lektura, którą ułatwiają licznie reprodukowane zdjęcia i projekty. / We have come to accept that a book on the history of architecture is essentially going to be a book on style. Weston offers another perspective on construction and depicts its history through the materials that have been used (bricks, steel, glass etc.), the inventions that have made life easier (central heating, electric lighting etc.), and the many new ideas that have changed our perspective (context, collage). A compelling read illustrated by numerous photos and designs.

Odcisnąć swój ślad we wszechświecie

Carmine Gallo Steve Jobs. Sekrety innowacji, Znak / Carmine Gallo, The Innovation Secrets of Steve Jobs

O Jobsie po raz pierwszy było głośno, gdy z powodu ciężkiej choroby zrezygnował z kierowania firmą Apple. Po raz drugi – gdy świat obiegła wieść o jego śmierci. Jednak Jobs już znacznie wcześniej wpłynął na życie milionów, jeśli nie miliardów ludzi na całym świecie. Książka Gallo pokazuje, na czym polegał jego sukces – nie tylko jako menedżera, ale przede wszystkim wizjonera, który potrafił swą pasją zarazić innych. / People first started talking about Jobs when he stepped down from managing Apple due to terminal illness. The second time he made headlines was when news of his death was relayed around the world. But Jobs had affected the lives of millions, or even billions, of people all over the world many years before that. Gallo’s book explains the secret of his success – not just as a manager, but above all, a visionary who could communicate his zeal to others.

Making a mark on the universe

092_KA_12_Kulturanowa12345.indd 94

11-11-18 14:57

W CHMURACH

Up in the Air

Należą do nieba They belong in the sky

CZYM JEST ZAWÓD PILOTA? WBREW POZOROM NIE JEST ŁATWYM SPOSOBEM NA ZDOBYCIE DOBRZE PŁATNEJ PRACY. PRZEDE WSZYSTKIM JEST PASJĄ. / WHAT DOES IT MEAN TO BE A PILOT? CONTRARY TO POPULAR MYTH, IT’S NO GRAVY TRAIN. IT’S MAINLY ABOUT PASSION. Krzysztof Krawcewicz, Przegląd Lotniczy – Aviation Revue

Można sobie wyobrazić taką oto drogę do świetnej pracy: za 30 tys. zł wyszkolić się na samolotach, za dalsze 70 tys. zrobić licencję, za 20 tys. odbyć lot IFR (Instrument Flight Rules: lot według wskazań przyrządów), potem zdać 14 egzaminów na pilota liniowego i... mieć niewiarygodne szczęście, że jakaś linia lotnicza będzie akurat poszukiwała pierwszych oficerów i zaoferuje nam przeszkolenie na duży samolot. Potem to już bajka. Niestety wcześniej to też bajka. Poszukujący pracy piloci często widzą jedynie ogłoszenia w rodzaju: „Kapitana z type ratingiem na A320, z nalotem 20 tys. godz.”. Co wtedy? Pilot, który nie lata regularnie, traci umiejętności. Aby je utrzymać, musi za loty słono płacić. Szczęśliwy jest, gdy uda mu się załapać na dorywcze rejsy. Pasję latania porównuje się do nieuleczalnej choroby – to nie jest tak, że dwaj ludzie, którzy siedzą w kok-

It is not hard to picture this as being a path to a great job: spend PLN 30,000 on flying courses, another PLN 70,000 on getting your licence, PLN 20,000 to complete the IFR flight (Instrument Flight Rules: a flight during which the pilot has to rely entirely on instruments), then you just need to pass 14 exams to qualify as a pilot and have the unbelievable luck to be given training on large aircraft by some airline that just happens to be looking for first officers. After that, it’s all a dream. Unfortunately, a dream is all too often all it is. Job ads for pilots invariably read: “Wanted: Captain with 320 type rating and minimum 20,000 hours flying time”. What then? Your skills will deteriorate unless you fly regularly. And flying regularly to maintain your skills will cost a fortune. Consider yourself lucky if you manage to nab an occasional flight.

TEKST/BY:

096_KA_12_W chmurach12345.indd 96

11-11-18 12:08

picie, wybrali swój zawód z kalkulacji. Czy wyobrażamy sobie, że drogę taką obrał ktoś, kto odczuwa lęk przed lataniem, kołysanie w powietrzu przyprawia go o mdłości, a hałas silnika w małym sa molocie – a na takich stawia się pierwsze kroki – zagłusza własne myśli? To naprawdę niełatwe w takich warunkach nauczyć się po dejmowania decyzji, odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i innych osób na pokładzie. I jeszcze za każdą godzinę tych „przy jemności” trzeba słono płacić – mniej więcej tyle co za cały dzień gry w golfa! Tyle że te wszystkie niedogodności nie docierają do świadomości osoby nimi dotkniętej. Pilot odczuwa tylko satysfakcję, adrenalinę, a na ziemi – pragnienie powrotu w powietrze. Nalatawszy się sa molotem przy pięknej pogodzie, myśli już o lataniu w trudnych warunkach, inwestuje w szkolenie według przyrządów i na samolo ty wielosilnikowe. Perspektywa, że ktoś mu za to będzie kiedykol wiek płacić, nie gra tu zasadniczej roli. Zawód pilota to rzadki przy kład połączenia pracy z ogromną pasją. Dość powiedzieć, że większość pilotów liniowych w czasie wolnym również lata – na małych samolotach, jako instruktorzy, wyżywając się czy to w akrobacji, czy w lataniu rajdowym. Dlatego dwoje ludzi, którzy prowadzą samolot w czasie, gdy czy tasz ten magazyn, nie jest tu tylko z powodu zarobków. Oni po pro stu należą do nieba. To jest ich powołanie. ☐

The passion for flying is often compared to an incurable disease. There is no way those two people seating in the cockpit got there through clinical calculation. Can you imagine this sort of career being pursued by someone who is afraid of flying, made nauseous by swaying in the air and distracted by the deafening roar of the engines on the small aircraft in which a pilot has to start out? Under conditions like these, it is extremely difficult to learn to make decisions and become accountable for your own safety and that of your passengers. And one hour of these “pleasures” will set you back as much as a whole day of playing golf! The truth is that none of these inconveniences bother the person affected by them. A pilot only feels satisfaction and adrenaline in the air and an urge to get back there when on the ground. Flying in perfect weather conditions just turns a pilot’s mind to harsh conditions and gets him or her investing in IFR and multi-engine aircraft training. The prospect of being paid does not come into it. The profession of the pilot is a rare example of combining work with passion. Suffice to say that most airline pilots also fly in their free time – on small planes, as instructors, doing acrobatic feats or competing in air rallies. Those two people flying the plane while you read this magazine are not just in it for the money. They simply belong in the sky. It’s what they do. ☐

REKLAMA

096_KA_12_W chmurach12345.indd 97

11-11-18 12:08

Taste of Luxury

Szaleństwo na dwóch kadłubach Multihull Madness

SMAK LUKSUSU

098_KA_12_Smak luksusu12345.indd 98

11-11-18 11:41

JESZCZE 20 LAT TEMU KATAMARANY WZBUDZAŁY WIĘCEJ WĄTPLIWOŚCI NIŻ APLAUZU. DZIŚ SĄ ŚWIETNĄ – CHOĆ ZNACZNIE DROŻSZĄ – ALTERNATYWĄ DLA TRADYCYJNYCH JACHTÓW. / TWENTY YEARS AGO, CATAMARANS EVOKED MORE APPREHENSION THAN EXCITEMENT. TODAY, THEY MAKE AN EXCELLENT – ALTHOUGH SLIGHTLY MORE EXPENSIVE – ALTERNATIVE TO TRADITIONAL YACHTS. TEKST/BY:

Zofia Kwiecińska

Najprościej mówiąc, to dwie równoległe, połączone ze sobą pływające płozy. Taki sposób żeglowania wymyślili w zamierzchłych czasach rybacy z południowego wybrzeża Indii („katamaran” to wersja tamilskiego kattu, czyli „wiązać”, i maram, czyli „drzewo”). Dwukadłubowe łodzie wykorzystywali też Polinezyjczycy, docierając na nich do najbardziej odległych wysepek Oceanii. W 1662 r. taką metodę żeglowania chciał zaszczepić w Europie William Petty z Londyńskiego Towarzystwa Królewskiego na rzecz Pogłębiania Wiedzy Naturalnej – bezskutecznie. Dziś katamarany są na fali wznoszącej, a ich zalety nie budzą już wątpliwości. Po jeziorach i morzach pływają dwukadłubowce wszelkich odmian: od jednoosobowych rekreacyjnych czterometrówek, przez mniej lub bardziej luksusowe bungalowy do spędzania wczasów na falach, po szybkie jak wodoloty promy Stena Line. Coraz większą popularność zdobywają również katamarany w sporcie – zwłaszcza regaty dokoła świata, w których zresztą Polska ma swoje sukcesy. W 2001 r. Roman Paszke na jachcie „Polpharma-Warta” zajął czwarte miejsce w prestiżowej imprezie The Race.

The catamaran is a simple structure. Generally speaking, it consists of two parallel floating skates joined by a frame. This way of sailing was devised a long time ago by fishermen from the southern coast of India (“catamaran” is an Anglicisation of the Tamil words kattu, meaning “to tie” and maram, meaning “wood”). Multihulls were also used by Polynesians to reach the far-flung islands of Oceania. In 1662, William Petty, a member of the Royal Society of London for Improving Natural Knowledge sought to promote this sailing technique in Europe. To no avail. Now, 450 years later, catamarans are on the rise and their advantages are no longer questioned. Multihull boats of all shapes and sizes now ply the world’s lakes and seas. These vessels range

098_KA_12_Smak luksusu12345.indd 99

11-11-18 11:41

Taste of Luxury

Przewaga dwukadłubowca nad tradycyjnym jachtem jest ogrom na. Przy podobnych gabarytach oferuje pasażerom znacznie wię cej miejsca. Między płozami można zmieścić salon z w pełni wy posażoną kuchnią, a w kadłubach – kilka (cztery to standard) dwuosobowych kajut z podwójnymi łóżkami, każda z dostępem do indywidualnej łazienki. Standard wykończenia zależy od ceny, ale ponieważ katamarany nie są tanie, możemy być pewni, że coś takiego jak spartańskie warunki na nich nie istnieje. Zalet katamaranów jest więcej. Ze względu na swoją konstrukcję w porównaniu z innymi jednostkami pływającymi są znacznie bardziej stabilne, prawie niewywracalne (choć im krótsze, tym większe ryzyko, że na dużej fali wykonają fikołka przez dziób). Ze względu na opływowe kształty i mniejszą wagę są też dwukadłu bowce znacznie szybsze od tradycyjnych jachtów – i to tym szyb sze, im silniejszy wiatr, bo maszt zawsze stoi prosto, żagiel nie „gubi” więc wiatru, jak to się dzieje na zwykłym jachcie. Na katamarany można wydać majątek, ale można też na nich za robić. Np. firma Sailscuba proponuje kupienie własnej jednostki, którą popływamy za darmo przez dwa tygodnie, a która przez resztę roku będzie wynajmowana innym zapaleńcom. ☐

Mający skłonności do choroby morskiej docenią, że katamarany prawie nie kołyszą się na boki, lecz w dół i w górę. Many will appreciate the fact that a catamaran only moves up and down and rarely pitches sideways.

Ceny katamaranów w Polsce: od 40 tys. zł (Topcat) do 4 mln zł (Lagoon 620). Wynajem: od 1,2 do 2,5 tys. zł od osoby za tydzień. Catamaran prices in Poland: from PLN 40,000 (Topcat) to PLN 4 m (Lagoon 620). Rental fees: from PLN 1,200 to 2,500 per person per week.

from one-man recreational 4-metre vessels to holiday bungalows on the water and Stena Line ferries that are as swift as hydrofoils. Catamarans are also making a name for themselves in sport, especially in round the world races, a field in which Poland has notched up some notable successes. In 2001, PolpharmaWarta, skippered by Roman Paszke, came fourth in the prestigious “The Race”. A catamaran has much more passenger room than a yacht of similar dimensions. A living room and a fully equipped kitchen can be installed between the akas (i.e. the poles connecting the hulls), and the amas (hulls) can accommodate several (four is a standard) double cabins with double beds, each with an en suite bathroom. Finishing quality depends on price, but since catamarans are not cheap, you can rest assured of not having to rough it. But catamarans have even more going for them. Their distinctive structure makes them much more stable than other vessels – in fact, they are almost uncapsizable, although the shorter the catamaran, the greater the risk of the bow somersaulting. Their streamlined bodies and lighter weights make multihulls much faster than traditional yachts – their speed increases with wind speed, because the mast is always upright and the sail does not “lose” wind as it does on an ordinary monohull. You can spend a fortune on catamarans but you can also make a fortune on them. For instance, Sailscuba offers catamarans for sale – you can sail aboard your own ship for a fortnight for free and then charter it to other enthusiasts for the rest of the year. ☐

Brak lub namiastka kila powoduje, że można katamaranem podpłynąć pod sam brzeg. Absence of the keel makes it possible for the catamaran sail right up to the bank.

SMAK LUKSUSU

100

098_KA_12_Smak luksusu12345.indd 100

11-11-18 11:41

㄰ 㤵㜵

㈵㔀 ㄰ 㤵㜵

㈵㔀

1 633 332 886 Nasza skuteczność w przeprowadzaniu emisji obligacji korporacyjnych www.obligacje.copernicus.pl 101_KA_1112_Reklamy.indd 101

11-11-18 15:37

Gadgets

TEKSTY / BY:

Towarzysz podróży

Travel companion

Zanim twoje dziecko stanie na stoku, czeka je długa podróż, podczas której niezastąpionym towarzyszem może być przenośny odtwarzacz DVD Yarvik. Dla rodziców, którzy mają dwie pociechy, doskonałą propozycją będzie model PDV102 z dwoma 7-calowymi ekranami. / There is a long trip ahead before your child can ski down the slopes. The Yarvik portable DVD player is an indispensible travel companion. The PDV102, which comes with two 7” screens, is an excellent choice if you have two children.

Czas na dotyk x

GAD˜ETY

Ola Salwa

CENA: 299–499 ZŁ /PRICE: PLN 299–499

Touch time

Mutewatch z daleka wygląda jak silikonowa bransoletka, a cechy zegarka ujawnia dopiero wtedy, gdy muśniemy go palcem. Wówczas sprawdzimy godzinę i nastawimy dyskretny alarm, który za pomocą wibracji powiadomi nas, że oto nadszedł najwyższy czas. / Beauty and discretion are the biggest advantages of the Mutewatch. It looks like a silicon bracelet from a distance, and only reveals its horological features when you touch it to check the time or to set a discreet alarm. The vibrations will let you know that it’s time… for whatever. CENA: 800 ZŁ /PRICE: PLN 800

Zająć malucha

Games of the season

Co zrobić z dziećmi, gdy musimy pilnie porozumieć się ze Świętym Mikołajem? Zapewnić im trochę kreatywnej, bożonarodzeniowej rozrywki. Najlepsze do tego będą proste, wykonane z drewna klocki Muji. / How do you keep the children busy when you have to prepare for Christmas Eve or get in touch with Santa? Simply provide them with some creative Christmas entertainment. And there is nothing better than these simple wooden Muji building blocks. CENA: 63 ZŁ /PRICE: PLN 63

Blask w oczach

Po intensywnym maratonie świątecznym czeka nas równie obfity w wydarzenia czas sylwestrowo-karnawałowy. Pierwsze oznaki zmęczenia warto ukryć za pomocą kultowego rozświetlacza Touche Éclat firmy YSL. / After the gruelling Christmas marathon come the equally eventful New Year and carnival periods. Banish those early first signs of fatigue with the concealer the stars use – Touche Eclat from Yves Saint Laurent. CENA: 120 ZŁ/PRICE: PLN 120

Bright eyes

102

102_KA_12_Gadzety12345.indd 102

11-11-18 14:57

Zadbaj o swoją aurę x Keep your aura glowing

Rowerem na colę c

Easy rider

Ta niklowana pałeczka była kiedyś częścią ramy roweru. Czym jest teraz: śrubokrętem, narzędziem do wyciągania gwoździ ze ściany? Nie! Stylowy gadżet firmy Tät-tat to otwieracz do butelek. Swoją drogą zastanawiamy się, co jeszcze można zrobić ze zużytego roweru. Spinki do włosów? / This nickel-plated rod was once part of a bike frame. What is it now? A screwdriver? A nail puller? No! This stylish gadget from Tät-tat is a bottle opener that stands for time out from work. It makes you wonder what else you can make out of an old bike. Hairpins?

Zmysłowy błyszczyk do ust to genialny dodatek nie tylko na wieczór. W sprawach blasku najlepiej zaufać ekspertom, czyli w tym wypadku producentowi kryształów, firmie Swarovski, która rozszerza swoją działalność na branżę kosmetyczną. Perłą w kolekcji Aura jest Crystal Gloss Transparent zawierający sproszkowane kryształy. / Sensual lip gloss is a perfect accessory – and not just for a night out. When it comes to gloss, it’s best to leave it to the experts, i.e. crystal producers like Swarovski, which has recently added cosmetics to its range. The pearl of the Aura collection is Crystal Gloss Transparent lip gloss which contains micronized crystals. CENA: 250 ZŁ /PRICE: PLN 250

WZÓR /SAMPLE

REKLAMA

Telekonferencje bez granic z Teleconferences without borders

Dzięki usłudze T-Mobile przeprowadzenie telekonferencji jest teraz dziecinnie proste. Wystarczy zadzwonić pod nr +48 608 608 608 i założyć wirtualny pokój konferencyjny. Serwis działa całodobowo, dostępny jest w języku polskim oraz angielskim i obsługiwany przez wszystkie telefony posiadające wybieranie tonowe. / This new T-Mobile service makes teleconferences incredibly easy. Simply dial +48 608 608 608 to set up your virtual conference room. The service is available for tone dial phones 24 hours a day in Polish and English. www.t-mobile.pl

103

102_KA_12_Gadzety12345.indd 103

11-11-18 12:10

Gifts

TEKSTY/BY:

Ola Salwa

Słodkie święta c Sweeten up

PREZENTY

Najlepsze świąteczne prezenty są... praktyczne. Zamiast kolejnej apaszki lub krawata pod choinkę połóżmy czekoladową łyżkę Chocolate Company, która po włożeniu do kubka z gorącą wodą rozgrzeje każdego zmarzlaka. Holenderska firma ma w ofercie kilkadziesiąt smaków, w tym Tarte Citron, Lemon Mint Koriander czy Coconut Rum z prawdziwym alkoholem. / The best Christmas presents are practical, so instead of gloves, we suggest that this year’s Christmas stocking should include a Chocolate Company chocolate spoon. Just dip it into a mug of hot water and you will warm yourself up in no time. The Dutch chocolatier offers dozens of classic and exotic flavours, such as Tarte Citron, Lemon Mint Coriander and Coconut Rum with real alcohol. CENA: 25 ZŁ /PRICE: PLN 25

Serce kibica... v

A football supporter’s heart...

...zdobędzie każdy, kto wręczy mu telewizor HANNSsoccer firmy HANNspree. Sportowy wygląd to dopiero początek atrakcji. Kolejne to matryca o przekątnej 28 cali, Full HD, a także specjalne technologie X-Contrast i X-Celerate: pierwsza poprawia widoczność czarnych i białych punktów na zbliżonych kolorystycznie tłach, a druga sprawia, że barwy na ekranie nigdy się nie rozmyją. / ... will be yours if you splash out on a HANNspree HANNSsoccer TV set with a football-shaped bezel. Its sporty personality is only one of its many good points. Others include a 28” screen, Full HD and special X-Contrast and X-Celerate: the former improves the contrast of black and white points against a similar coloured background, while the latter keeps all colours sharp and never allows blurring. CENA: 1214 ZŁ /PRICE: PLN 1,214

Rock your baby!

Św. Mikołajowi polecamy w tym roku zapakować do worka bujak Dodo firmy MAGIS Me Too, który wykonano z miłego w dotyku tworzywa sztucznego. Można się na nim kołysać w domu lub w ogrodzie, więc to podarek całoroczny! / Santa never forgets the tiny tots and loves to surprise them with fun and practical presents. This year, he wants to give them a Dodo rocker from MAGIS Me Too. This is the perfect gift for house and garden all year round. CENA: 688 ZŁ /PRICE: PLN 688

Kaczka bujaczka

104

104_KA_12_Prezenty12345.indd 104

11-11-18 11:24

REKLAMA

Stylowo w centrum stolicy v Style and the city

Jeśli szukasz dań kuchni polskiej bazujących na produktach rekomendowanych przez organizację Slow Food Polska, to restauracja Na Zielnej jest dobrym adresem. W menu pyszne foie gras z polskiej gęsi, krem z bulwy słonecznika oraz stek z sezonowanej polędwicy wołowej. / The “Na Zielnej” restaurant is the place to go for Polish dishes based on products recommended by Slow Food Polska. The menu features delicious foie gras from Polish geese, Jerusalem artichoke cream and seasoned sirloin steaks. www.nazielnej.pl

Teraz Perfetto! c

HD8944/09

Perfetto!

Najlepszą kawę doceniają prawdziwi eksperci. Dlatego ekspresy do kawy Philips Saeco z linii Xelsis, Exprelia, Syntia i Intelia jako pierwsze na świecie wśród ekspresów domowych wyróżniono certyfikatami jakości nadanymi przez Centro Studi Assaggiatori Italian Tasters. Poznaj smak nagrodzonej kawy we własnym domu! / Which coffee is the best? Let the experts tell you. Philips Saeco coffee machines from the Xelsis, Exprelia, Syntia and Intelia lines are the world’s first home espresso makers to garner quality certificates from Centro Studi Assaggiatori Italian Tasters. Discover the flavour of award-winning coffee at home. www.philips.pl/perfetto

REKLAMA

105

104_KA_12_Prezenty12345.indd 105

11-11-18 11:24

One on One

W CZTERY OCZY

106_KA_12_Rosati12345.indd 106

11-11-18 11:30

Metka Rosati The Rosati Label

TERESA ROSATI WYRASTA NA ŚWIECIE NA NAJJAŚNIEJSZĄ GWIAZDĘ POLSKIEJ MODY. JEJ PAŹDZIERNIKOWY POKAZ NA FASHION AND BEAUTY WEEK W NEW JERSEY ZACHWYCIŁ PUBLIKĘ. / TERESA ROSATI IS THE BRIGHTEST STAR OF POLISH FASHION. HER SEPTEMBER SHOW AT THE FASHION AND BEAUTY WEEK IN NEW JERSEY LEFT THE AUDIENCE IN AWE.

ROZMAWIA/INTERVIEWED BY:

Magdalena Rigamonti

Podbija pani Amerykę? Nie przepadam za słowami „podbijać”, „zawojować”… A słowo „sukces” pani lubi? To już lepiej. (śmiech) W zeszłym roku brałam udział w Fashion Festi val w Beverly Hills. I wówczas moja kolekcja The Universe of Women – Wszechświat Kobiet została owacyjnie przyjęta. Z pewnością za proszenie na tegoroczny pokaz Fashion and Beauty Week w New Jersey jest konsekwencją – teraz użyję słowa, o które pani pyta – zeszłorocznego sukcesu. Czyli teraz też był sukces? Nie chciałabym jeszcze mówić o konsekwencjach tego pokazu, jednak sam sukces nie jest celem nadrzędnym, czymś najważniej szym. Może to zabrzmi banalnie, ale ja w projektowaniu, którym amatorsko zajmuję się od dzieciństwa, a zawodowo od 13 lat, od najduję wielką satysfakcję. To jest po prostu to, co uwielbiam robić. A gdyby pani suknie zaczęła nosić Michelle Obama? Tak py tam, bo naszą pierwszą damę Jolantę Kwaśniewską przecież pani ubierała. To oczywiście byłby dla mnie zaszczyt. Wyspecjalizowałam się w strojach wizytowych, eleganckich, na tak zwane wielkie wyjścia, spotkania dyplomatyczne, a nawet wizyty koronowanych głów. Odkryła pani, że to jest niezagospodarowana nisza? Nie, nie kalkulowałam. To wyniknęło po prostu z potrzeby, życie otworzyło taką niszę… Gdy mój mąż został ministrem spraw zagra nicznych, Polskę miała odwiedzić królowa Elżbieta II i okazało się, że mamy jej towarzyszyć. Wiedziałam doskonale, że na taką okazję potrzebne są konkretne stroje. Co to znaczy „konkretne”? W odpowiednich kolorach, pasujące do tych, które podczas wizyty będzie miała na sobie królowa. Poza tym niezwykle eleganckie, nie skazitelne, wspaniałe, wytworne, a jednak dyskretne. Bo strój nie może odwracać uwagi od osoby, której się towarzyszy. Miała pani takie w swojej szafie?

Are you out to conquer America? I don’t really go in for words like “conquer”… How about “success”? Do you like that? That’s much better (laughs). My “The Universe of Women” collection was given a standing ovation at the Beverly Hills Fashion Festival Last Year. I’m sure that my being invited to this year’s Fashion and Beauty Week in New Jersey in October was a result of – and now I’m going to use that word you asked me about – last year’s success. And this was a success as well? Well, I don’t want to talk about what might come out of this show but success is not the main aim; it’s not the most important thing. This might sound clichéd, but to me, designing fashion – which I’ve been doing since I was a child, although only 13 years professionally – is all about the satisfaction I get from it. This is simply what I love doing. What if Michelle Obama starting wearing your dresses? The reason I ask is that you dressed former First Lady Jolanta Kwaśniewska. Obviously this would be a great honour. My specialty is evening gowns for galas, diplomatic meetings and royal visits. Did you find this was a niche on the Polish fashion market? None of this was planned. Life opened up this niche for me… Soon after my husband became Foreign Minister, Poland hosted Queen Elizabeth II and my husband accompanied her during her stay. I knew that I needed special attire for such an occasion only too well. What do you mean by special attire? In appropriate colours, matching those of the clothes the queen would wear during the visit. Apart from that, they had to be smart, flawless, elegant, superb and yet modest. Your outfit cannot distract people from the person whom you are accompanying. Did you have anything that fit the bill in your wardrobe?

107

106_KA_12_Rosati12345.indd 107

11-11-18 11:30

W CZTERY OCZY

One on One

TERESA ROSATI

A skąd! Wiedziałam natomiast, że to powinny być kreacje, których jeszcze nigdy nie miałam na sobie, nieopatrzone. Zdałam się więc na gusta ówczesnych polskich projektantów z Mody Polskiej, ale… najogólniej mówiąc, ich pomysły mogłyby być źle przyjęte przez otoczenie królowej. Postanowiłam więc wziąć sprawy w swoje ręce i sama zaprojektowałam sobie kreacje. Pamiętam, że za uszycie za płaciłam podwójną stawkę. To chyba przez królową. (śmiech) Ile razy dziennie przebierała się pani podczas tej wizyty? Bywało, że i cztery. Teraz też wozi pani w samochodzie ubrania na różne okazje? Jeśli wychodzę rano z domu i wiem, że nie wrócę do wieczora, a zaplanowane mam różne spotkania, to oczywiście zdarza się. A zdarza się, że wskakuje pani w dresik? Publicznie, w Polsce, w dresiku chyba nigdy się nie pokazałam. Na tomiast w Stanach – bywało. Wieczorem w domu zawsze wskakuję w jakiś miękki dresik. Zdarza się nawet, że to najprzyjemniejszy mo ment dnia. Bo przez cały dzień spotyka się pani z klientkami… Ale to jest bardzo przyjemne. Spotykam się z paniami pracującymi na wysokich stanowiskach, z lekarkami, dziennikarkami. Zależy mi na tym, żeby nie czuły się przebrane, tylko elegancko ubrane. Wiem, jak ważne jest być ubranym stosownie do okoliczności. W czasie wi zyty królowej pytano mnie, skąd mam takie stroje, kto je zaprojek tował. I w zasadzie to wydarzenie utwierdziło mnie w przekonaniu, że projektowaniem powinnam zająć się na poważnie. I pewnego dnia zaczęła pani projektować swoją pierwszą kolekcję? Są tacy, którzy do tej pory sądzą, że wszystko załatwił mi mąż. Nie przeczę, że mnie wspierał, dodawał otuchy, był i jest pierwszym kry tykiem i fanem, ale to ja się zabrałam do pracy, bo on przecież miał i ma swoje liczne zajęcia. Zrozumiałam, co to znaczy przygotować kolekcję, zorganizować pokaz. Moja córka nie może się nadziwić. Dla córki zaprojektowała pani specjalną linię strojów. For Weronika. To są stroje dla młodszej generacji. Gdy jest pytana, czyjego projektu ma sukienkę, i odpowiada: mamy, Teresy Rosati, to coraz częściej nikt się nie dziwi. (śmiech) ☐

No way! But I knew that it had to be clothes that I’d never worn before. I approached the then popular Moda Polska fashion house for help, but to put it mildly, their ideas might not have been too well received by the Queen’s entourage. So I decided to take matters into my own hands and I designed the outfits myself. I remember having to pay two or three times the normal price to have them made. I guess it was because of the Queen. (laughs) How many times a day did you have to change? As many as four times I think. Do you still carry clothes for different occasions in your car? If I leave home in the morning knowing that I won’t have time to get back before evening, and I have meetings planned, I do. And do you ever put a tracksuit on? I don’t think I’ve ever worn one in public in Poland. But I did when I was in the States. I usually slip into a comfy tracksuit when I get home in the evening. Sometimes, it even turns out to be the most pleasant time of a day. Well, you do spend the whole day meeting clients… That part is really enjoyable. I meet women in senior positions in various companies, doctors and journalists. It’s important to me that they feel elegantly dressed but not overdressed. I know how crucial it is to wear the right thing for the occasion. During the queen’s visit, people would ask me where I got my gowns from, who designed them and where I bought them. That’s what convinced me to take up fashion design as a career. And one day you just started designing your first collection? There are still people who think that it was all thanks to my husband. I don’t deny that he gave me a lot of support and confidence, and was my strongest critic and number one fan, but I did it all by myself. I found out what was involved in designing and producing a collection and organising a show. My daughter Weronika doesn’t know how I manage all this on my own. You’ve designed a special collection “For Weronika”. These are clothes for the younger generation. When asked about the designer of her gowns she responds: my mother, Teresa Rosati, she finds fewer and fewer people are surprised. (laughs) ☐

– polska projektantka mody specjalizująca się w sukniach wieczorowych, koktajlowych i ślubnych. Jej debiut w 1998 r. w warszawskiej galerii Zachęta okazał się tak wielkim sukcesem, że autorka zdecydowała się otworzyć własną firmę – Studio Mody Teresa Rosati. Swoje kolekcje pokazywała m.in. w USA (na zdj. obok), Niemczech, Rosji, Grecji i na festiwalu filmowym w Cannes. Prywatnie żona Dariusza Rosatiego, byłego szefa polskiego MSZ, oraz matka Weroniki, aktorki. / Polish fashion designer specialising in evening, cocktail and wedding gowns. Her debut show in 1998 held at Warsaw’s Zachęta art gallery was such a success that the designer decided to set up her own fashion company Studio Mody Teresa Rosati. She presented her collections in, among other places, the USA (image right), Germany, Russia, Greece and at the Cannes film festival. She is the wife of Dariusz Rosati, former Foreign Affairs Minister and mother to actress Weronika Rosati.

108

106_KA_12_Rosati12345.indd 108

11-11-18 14:58

| See our all investments w w w. p o l nord .pl  +4 8 5 8 520 14 00 zobacz nasze pozosta£e inwestycje

TEKSTY/BY:

Magdalena Łyczko, Gala

Mistrz Karl Lagerfeld. Maestro Karl Lagerfeld.

Obok: Jessica Biel, poniżej: modowy potentat François-Henri Pinault z żoną Salmą Hayek. Right: Jessica Biel, Bottom: fashion business giant François-Henri Pinault with wife Salma Hayek.

Paris, je t’aime Paris, I love you

Poniżej: pokaz Louis Vuitton na karuzeli. Bottom: Louis Vuitton’s show on a carousel.

Po wybiegach Paryskiego Tygodnia Mody „chodzą” miliony, i to dosłownie, bo kreacje światowych projektantów kosztują krocie. Mimo to tuż po pokazach rusza machina zamówień. Podpowiadam: w sezonie wiosna/lato 2012 oprócz klasycznej czerni i bieli modna będzie zmysłowa czerwień, soczysta pomarańcza i romantyczny jasny błękit. Modny motyw to egzotyczne kwiaty. Poza tym, Drogie Panie, będziemy się nosić po męsku, dlatego radzę jak najszybciej zrobić przegląd szafy, nie swojej oczywiście. / Millions of dollars are quite literally walking down the runway at Paris Fashion Week – the creations of leading international designers cost a fortune. Here are a couple of practical tips for you: in addition to classic black and white, sensual red, juicy orange and romantic light blue will be en vogue in spring and summer 2012. Trendy patterns will include exotic flowers. Fashion is also set to become very masculine. So Ladies, it’s time to inspect the (i.e. his) wardrobe.

salon

Events

Wiecznie uśmiechnięta Vivienne Westwood. Vivienne Westwood wreathed in smiles. .

Sean Lennon

Powyżej: Marc Jacobs całuje Kate Moss. Top: Marc Jacobs kisses Kate Moss.

Anna Wintour

110

110_KA_12_Salon12345.indd 110

11-11-18 14:59

MakD

Magda Majewska, Szymon Majewski.

Małgorzata Niemen, Andrzej Chyra. Zdj˝cia po lewej: show na praskim podwórku to dzieło projektantki i re˙ysera Jarosława Sta°ka. Czarna sukienka z koronkˆ: mój typ w kolekcji. Left: the show staged in a Praga yard was the brainchild of the designer and director Jarosław Staniek. The black lace gown is my favourite.

Praskie pranie Praga laundry

Z powodu pokazu Gosi Baczyńskiej w stolicy zamknięto ul. Kępną. Przed show goście rozgrzewali się pyzami, gorącymi dyskusjami i herbatą z prądem. Głównym rekwizytem pokazu kolekcji Pre Collection 2012była pralka marki LG, z którą Baczyńska współpracuje od kilku lat. Po imprezie pralka z autografami gwiazd powędrowała do zakładu poprawczego w Falenicy. / Kępna St was closed during Gosia Baczyńska’s fashion show. Before it got started, people got in the mood with potato dumplings, heated discussions, and tea with vodka. The key accessory of the Pre Collection 2012 was a washing machine from LG, a company Baczyńska has been working with for a few years now.

Monika Olejnik, Dorota Williams, Maja Ostaszewska.

Gosia Baczy°ska, Magda Łyczko.

Monika Brodka REKLAMA

REZYDENCJA MANRU Sprzedaż ekskluzywnych apartamentów w Zakopanem w pobliżu Krupówek

Zrealizuj to, o czym inni tylko śnią...

Centralne biuro: Al. Niepodległości 69, Warszawa

mre@makdom.pl www.makdom.pl

110_KA_12_Salon12345.indd MakDom do kaleja_12_w.indd 111 1

22 322 70 03

601 339 139 111 11-11-18 15:00 11/10/11 2:58:55 PM

Partner medialny:

Książki dostępne w księgarniach, na www.gjksiazki.pl i w sprzedaży wysyłkowej: tel. 22 360 37 77. Znajdź nas na Facebooku: G+J Książki.

Smaki Świata w. „Życie ma wiele smakó Wystarczy na chwilę zwolnić, by móc ” je wszystkie poznać… – Evita de Gor

PAT R ON I :

xxx_Kal1211_ksiazki.indd 2

11/10/11 4:46:31 PM

MAGAZYN POKŁADOWY POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT

LOT info LOT POLISH AIRLINES IN˜FLIGHT MAGAZINE

SPIS TRE°CI CONTENTS POŁ°CZENIA MI˛DZYNARODOWE

INTERNATIONAL FLIGHTS

NASZA FLOTA

OUR FLEET

MILES

MILES & MORE PROGRAMME

LOT

LOT NEWS

NEWS

BAGA˝

YOUR LUGGAGE

DEKLARACJE CELNE DO KANADY DEKLARACJE CELNE I WIZOWE DO USA MUZYKA I FILMY NA POKŁADZIE

114 116 118 120 126 128 130 134

MUSIC AND MOVIES ON BOARD

GRUDZIE˜ / DECEMBER 2011

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 113

11-11-18 13:53

POŁĄCZENIAMIĘDZYNARODOWE

Połączenia czarterowe

International Flights

Toronto New York Chicago

Ha Amsterdam London

LOT charters

Brussels Düsseldorf

WARSZAWA

Paris

WAW-GNB-WAW (Grenoble)

Zurich

Geneva Milan Turin Nice Madrid

114

Barcelona

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 114

11-11-18 13:53

Helsinki

St. Petersburg

Tallinn Stockholm

Riga Copenhagen Kaliningrad Hamburg Szczecin Gda˜sk Berlin Pozna˜

Moscow

Vilnius

Bydgoszcz Warszawa Wrocław Katowice Frankfurt Kraków Rzeszów Prague Munich

Minsk

Lviv

Kiev

Donetsk

Vienna Budapest

Hano

Odessa

Bucharest Belgrade Rome

Tbilisi Soÿ a Istanbul

Yerevan

Athens

Larnaca Tel Aviv LOT info | NASZA FLOTA | OUR FLEET

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 115

115 III

11-11-18 13:54

NASZAFLOTA

Our Fleet

54,57 m 852 km/h 9000 km** 18/229

31,01 m 793 km/h 2200 km** 36/72

31,68 m 793 km/h 2600 km** 82

27,17 m 478 km/h 1200 km** 64

Boeing 787 Dreamliner w PLL LOT LOT już wkrótce zaoferuje pasażerom zupełnie nową jakość i komfort podróży dzięki samolotom Boeing 787 Dreamliner. Pierwsi pasażerowie polecą samolotem B787 w barwach LOT-u już w 2012 r. Innowacyjny system oświetlenia na pokładzie zmniejszy dyskomfort związany ze zmianą stref czasowych w dalekich podróżach. Dzięki zaawansowanemu systemowi przyciemniania okien pasażer będzie decydował o dopływie światła z ze wnątrz. Wilgotniejsze powietrze w ka binie, lepsze tłumienie drgań i hałasu – wszystko to oznacza dużo większy komfort pasażerów w czasie podróży.

Boeing 787 Dreamliner joins LOT LOT will soon offer the new quality and comfort of the Boeing 787 Dreamliner. The innovative in-flight lighting system will reduce the discomfort connected with the change of time zones during long flights. Thanks to the advanced window shading system, each passenger will individually decide how much light to let in from the outside. More humid air in the cabin, diminished turbulence and a soundproof system translate into a better ambience for passengers during the flight.

36,45 m 793 km/h 3000 km** 48/99

29,90 m 793 km/h 2400 km** 70

26,67 m 532 km/h 1000 km** 46

* w tym egzemplarz samolotu certyfikowany przez ULC do wykonywania rejsów w konfiguracji medycznej – MEDEVAC / * including the aircraft certified by the CAO to serve as a MEDEVAC plane ** dla kompletu pasażerów / ** for the full of passengers / ***Samoloty Eurolotu wykonujące rejsy krajowe i regionalne dla PLL LOT / ***Eurolot aircraft operating domestic and regional flights for PLL LOT.

116

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 116

11-11-18 13:54

Aelia, wiodący lider sklepów wolnocłowych na świecie, obecna jest w Polsce w portach lotniczych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Szczecinie. Dzięki bliskiej współpracy z największymi na świecie luksusowymi markami, Aelia zapewnia wysoką jakość usług i towarów dostosowanych do potrzeb każdego klienta. Aelia Duty Free oferuje nie tylko produkty wiodących międzynarodowych marek ale także selekcje najlepszych polskich towarów. Każdy klient może znaleźć coś dla siebie wśród szerokiej gamy markowych produktów takich jak: perfumy, kosmetyki, alkohol, papierosy, słodycze, tradycyjne polskie produkty spożywcze, moda i akcesoria.

Aelia, one of the leaders in the Travel Retail industry operates in Poland in Warsaw, Krakow, Poznan and Szczecin airports. The company’s close relations with the world’s biggest luxury brands ensure a high-quality retail environment that it always adapted to the needs of each traveller. Aelia Duty Free offers not only a wide range of the world’s leading international brands, but also a selection of the best traditional Polish products. Visitors can enjoy an exciting new shopping and choose from a range of prestigious brands of perfumes, cosmetics, alcohol, tobacco products, traditional Polish food, fashion and accessories.

117

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 117

11-11-18 13:54

PROGRAMMILES&MORE

Miles & More Programme

Program lojalnościowy

Jak to zrobić

Loyalty programme

Należy wypełnić aplikację, która jest dostępna w biurach LOT-u przy stanowiskach odprawy bagażowo-biletowej oraz na pokładach naszych samolotów. Wystarczy poprosić o nią nasz personel pokładowy. Aplikację można znaleźć również na stronie internetowej: www.miles-and-more.pl.

Liczy obecnie 20 mln uczestników na całym świecie i jest wiodącym tego typu programem w Europie. Uczestnictwo w nim daje możliwość gromadzenia oraz wykorzystywania mil na połączeniach linii lotniczych należących do sojuszu Star Alliance oraz wielu innych. Na atrakcyjność programu wpływa również udział licznych partnerów nielotniczych.

How to Join

First, fill in the application form available at LOT offi ces, at luggage and ticket check-in points and onboard all our planes. Just ask our flight attendants for more information. The application may also be filled in online at: www.miles-and-more.pl

Miles & More has 20 million participants all over the world and is the leading programme of this type in Europe. By joining the programme you gain the opportunity to earn and spend miles on Star Alliance flight connections likewise on many others. The Programme is attractive also thanks to an extensive list of our non-air partners.

KART˜ PODSTAWOW° pasa˜er otrzymuje poczt°, gdy posiada ju˜ jedn° mil˛. Karta umo˜liwia gromadzenie i wykorzystywanie mil w programie Miles & More. BASIC CARD Issued once a passenger earns the ÿ rst air mile. The card is used for earning and spending air miles on Miles & More Programme.

Pod numerem telefonu +48 22 5 777˜222 pracownicy Biura Obsługi w Polsce czekaj˛ na pytania. Dokonaj˛ rezerwacji przelotu, sprawdz˛ stan Twojego konta milowego oraz udziel˛ odpowiedzi w j˝zyku polskim lub angielskim na wszelkie pytania. Operators of the call centre in Poland will answer all your queries at +48 22 5 777˜222.They will book your ˙ ight, check how many miles you’ve eraned and answer questions in Polish or in English.

SREBRN° KART˜ FREQUENT TRAVELLER uzyskasz po zgromadzeniu 35 tys. mil w ci°gu jednego roku kalendarzowego. Uprawnia ona m.in. do wst˛pu do Business lounge z biletem PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines, odprawy przy stanowisku klasy biznes tych linii oraz daje wysoki priorytet na li˙cie oczekuj°cych. FREQUENT TRAVELLER SILVER CARD. Issued once a passenger earns 35,000 air miles within one calendar year. With the Silver Card and a LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines ticket you can use business lounges as well as business class check-in. You also gain high priority on stand-by lists.

ZŁOT° KART˜ SENATOR otrzymujesz po zgromadzeniu 100 tys. mil w roku kalendarzowym. Posiadacze tej karty korzystaj° m.in. z gwarancji rezerwacji w klasie biznes do 48 godzin przed rozpocz˛ciem podró˜y, a tak˜e 50 proc. zni˜ki na bilet – nagrod˛ dla osoby towarzysz°cej w podró˜y na rejsach PLL LOT, Austrian, Lufthansy, Swiss oraz Brussels Airlines. SENATOR GOLDEN CARD Issued once a passenger earns 100,000 air miles within one calendar year. Among other privileges the Golden Card oˆ ers a booking guarantee in business class up to 48 hours before the journey begins, and a 50% discount on a ticket - a companion award for an accompanying person for ˇ ights with LOT, Austrian, Lufthansa, Swiss or Brussels Airlines.

KARTA HON CIRCLE przysługuje pasa˜erom, którzy w ci°gu dwóch kolejnych lat kalendarzowych zgromadzili 600 tys. mil HON. W˙ród przywilejów dla posiadaczy karty HON Circle s° m.in.: wst˛p do First Class lounge we Frankfurcie, karta Senator dla mał˜onka lub partnera, gwarancja rezerwacji w klasie biznes do 24 godzin przed odlotem oraz najwy˜szy priorytet na li˙cie oczekuj°cych. HON CIRCLE CARD Issued once a passenger earns 600,000 HON miles withing two consecutive calendar years. The privileges for HON Circle Card holders include admission to the First Class lounge in Frankfurt, a Senator Card for a spouse or partner, a booking guarantee in business class up to 24 hours before the ˇ ight, and the highest priority on stand-by lists.

PARTNERZY NA RYNKU POLSKIM / PARTNERS IN POLAND Szczegółowe informacje o ofercie poszczególnych partnerów można znaleźć na stronie: www.miles-and-more.pl. For more details please visit our website www.miles-and-more.pl

118

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 118

11-11-18 13:54

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

119

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 119

11-11-18 13:54

LOTNEWS

Lot News

Mistrzowskie lądowanie

The Perfect Landing

7 LISTOPADA ZAŁOGA POLSKICH LINII LOTNICZYCH LOT REJSU LO 016, KTÓRA MISTRZOWSKO PORADZIŁA SOBIE Z AWARYJNYM LĄDOWANIEM, ZOSTAŁA UHONOROWANA ODZNACZENIAMI PAŃSTWOWYMI PR ZEZ BRONISŁAWA KOMOROWSKIEGO, PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. / ON 7 NOVEMBER, THE CREW OF LOT POLISH AIRLINES FLIGHT LO 016 WERE DECORATED WITH STATE HONOURS BY THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF POLAND, BRONISŁAW KOMOROWSKI, FOR THEIR SUCCESSFUL EMERGENCY LANDING.

Od lewej: Jerzy Szwarc, Maciej Szczukowski (PPL), Wojciech Winiarski, Wioletta Bugajska, prezydent RP Bronisław Komorowski, kapitan Tadeusz Wrona, prezes Marcin Piróg, Magdalena Gortat, Grzegorz Pietrzyk, Beata Sobczak, Magdalena Olędzka, Anna Michalak-Zawadzka. From left: Jerzy Szwarc, Maciej Szczukowski (PPL), Wojciech Winiarski, Wioletta Bugajska, prezydent RP Bronisław Komorowski, kapitan Tadeusz Wrona, prezes Marcin Piróg, Magdalena Gortat, Grzegorz Pietrzyk, Beata Sobczak, Magdalena Olędzka, Anna Michalak-Zawadzka.

120

he ceremony was held at the Presidential Palace in Warsaw. The entire crew of flight LO 016, along with all the airport ground service staff who took part in the operation, were in attendance. Captain Tadeusz Wrona was decorated with the Officer’s Cross of Polonia Restituta. Co-pilot Jerzy Szwarc and Chief Purser Jerzy Konofalski were decorated the Knight’s Cross of the Order of Polonia Restituta. The rest of the crew were decorated with the Gold Cross of Merit. “I would like to congratulate the entire crew for receiving the President’s highest accolades”, said LOT’s CEO Marcin Piróg. We are all extremely proud of the superior skills and the training that our pilots and flight attendants demonstrated during the landing”, he added. The crew of flight LO 016 were also recognized with the company’s highest honours - the LOT Polish Airlines 1st Class three-diamond Badge of Honour as well as the 2nd and 3rd class Badge of Honour. ☐

roczystość wręczenia odznaczeń odbyła się w Pałacu Prezydenckim w Warszawie. Podczas spotkania byli obecni członkowie załogi rejsu LO 016, a także służby lotniskowe, które brały udział w awaryjnym lądowaniu samolotu. Kapitan Tadeusz Wrona został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pierwszy oficer Jerzy Szwarc oraz szef pokładu Jerzy Konofalski otrzymali Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Pozostali członkowie załogi zostali uhonorowani Złotymi Krzyżami Zasługi. Gratuluję całej załodze otrzymania najwyższych odznaczeń Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – powiedział Marcin Piróg, prezes zarządu PLL LOT SA. Wszyscy jesteśmy nie zwykle dumni z umiejętności i doskonałego wyszkolenia naszych pilotów, stewardes i stewardów, jakimi wykazali się podczas tego lądowania. Załoga LO 016 została również wyróżniona najwyższymi odznaczeniami Polskich Linii Lotniczych LOT – honorową Odznaką I stopnia z trzema diamentami oraz Odznakami II oraz III stopnia. ☐

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 120

11-11-18 13:54

Broad Horizons

SZEROKIE HORYZONTY

121

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 121

11-11-18 13:55

LOTNEWS

Lot News

Efﬁ e dla PLL LOT!

LOT wins an Effie Award! POLSKIE LINIE LOTNICZE LOT OTRZYMAŁY PO RAZ PIERWSZY PRESTIŻOWĄ NAGRODĘ KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ EFFIE. POLSKI PRZEWOŹNIK ZOSTAŁ WYRÓŻNIONY BRĄZOWĄ STATUETKĄ ZA „KAMPANIĘ WIETNAM”, KTÓRA PROMOWAŁA NOWE POŁĄCZENIE LOT-U NA TRASIE WARSZAWA–HANOI. / POLISH AIRLINES HAVE GARNERED THEIR FIRST PRESTIGIOUS EFFIE AWARD FOR MARKETING COMMUNICATION. THE POLISH NATIONAL CARRIER TOOK OUT THE BRONZE FOR ITS “VIETNAM CAMPAIGN” PROMOTING LOT’S LATEST WARSAW-HANOI CONNECTION. THE 12TH EFFIE AWARDS CEREMONY WAS HELD AT TEATR WIELKI IN WARSAW. THE PRIZE WAS ACCEPTED BY DOROTA HALLER, MARKETING AND PRODUCT DIRECTOR, AND HER TEAM, ON BEHALF OF LOT.

122

n Effie Award in one of the most major marketing competitions is every marketer’s dream. This award recognises the superteam at PLL LOT as well as our agencies – DDB Warszawa and Universal McCann”, says Dorota Haller, Marketing and Product Director of PLL LOT S.A. “To paraphrase Effie’s tag line, effective people make effective campaigns. One aspect of the winning campaign was that it quickly and effectively raised consumer awareness of the new Warsaw-Hanoi connection among a homogenous target group, the Vietnamese community in Poland”, she adds. LOT garnered the bronze Effie Award as a result of voting by a jury chaired by Wojciech Sobieraj, the President of Alior Bank. The jury consisted of marketers, media experts, and representatives of research institutes, advertising and media agencies. The Effie Awards are presented to recognise organisations whose market success is driven by advertising campaigns. The inaugural competition was held in New York in 1968 by the American Marketing Association. Today, the Effie Awards are presented in 40 countries all over the world. The Minister of the Economy, Waldemar Pawlak, and the President of PKPP Lewiatan, Henryka Bochniarz, were the patrons of this year’s Polish edition. ˜

roczysta gala wręczenia nagród 12. edycji konkursu Effi e odbyła się w Teatrze Wielkim w Warszawie, a statuetkę w imieniu LOT-u odebrała Dorota Haller – dyrektor marketingu i produktu – wraz z zespołem. – Effi e, nagroda w jednym z najważniejszych konkursów marketingowych na świecie, to marzenie każdego marketera. To nagroda dla superteamu PLL LOT oraz naszych agencji DDB Warszawa i Universal McCann – mówi Dorota Haller, dyrektor marketingu i produktu PLL LOT SA. – Parafrazując hasło Effie,e,efektywni efektywniludzie ludzietworzą tworząefekefektywne kampanie. kampanie. Szybkie Szybkie ii skuteczne skuteczne zbudowanie zbudowanie świadomości świadomości nowego połączenia połączenia Warszawa–Hanoi Warszawa–Hanoi m.in. m.in. wśród wśród homogenicznej homogenicznej grupy docelowej – mniejszości wietnamskiej w Polsce – to jeden z aspektów sukcesu tej kampanii – dodaje Dorota Haller. LOT zdobył brązowe Effie edzięki dziękigłosom głosomjury jurypod podprzeprzewodnictwem Wojciecha Sobieraja, Sobieraja, prezesa prezesaAlior AliorBanku. Banku. W skład jury weszli marketerzy, marketerzy, eksperci eksperci ds. ds. mediów, mediów, pracownicy instytutów instytutów badawczych badawczych oraz oraz osoby osoby z agencji reklamwych i domów mediowych. Nagroda Effie eprzyznawana przyznawanajest jestfirmom, fi rmom, które odniosły sukces na rynku rynku dzięki dzięki prowadzonym kampaniom reklamoreklamowym. Konkurs po raz raz pierwszy pierwszy zorganizorganizowano w 1968 r. w Nowym Jorku przez Amerykańskie Stowarzyszenie Stowarzyszenie MarketinMarketingu. Obecnie nagrody przyznawane przyznawane są są w 40 krajach świata. Patronat nad tegorocztegoroczną polską edycją objęli minister gospodarki gospodarki Waldemar Pawlak oraz prezydent PKPP Lewiatan Henryka Bochniarz. ˜

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 122

11-11-18 13:55

Broad Horizons

SZEROKIE HORYZONTY

123

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 123

11-11-18 13:55

LOTNEWS

Lot News

Podsumowanie wyników

LOT’s 3Q Finacial Results

MARCIN PIRÓG, PRE ZES ZARZĄDU PLL LOT S.A., PRZEDSTAWIŁ POD KONIEC PAŹDZIERNIKA WYNIKI PO TRZECH KWARTAŁACH DZIAŁALNOŚCI LOT-U W 2011 R. / IN LATE OCTIOBER DURING A PRESS CONFERENCE AT THE COMPANY’S HEADQUARTERS, MARCIN PIRÓG, CEO OF LOT POLISH AIRLINES, PRESENTED THE THREE-QU ARTERLY RESULTS FOR 2011.

124

t can be seen from the results that both LOT’s rational financial management and an enormous commitment on the part of Management Board and staff alike have produced a substantial effect”, said Mr Piróg, LOT’s CEO. “I believe that this trend of improved financial results will be a continuing one and that we are set to become a fully profitable and competitive airline and leader in this part of Europe”, he added. During the first three quarters of this year, carriage on scheduled routes showed a dynamic of 111 per cent in comparison with 2010. The dynamic of domestic traffic showed growth of 21 per cent and for LOT’s medium-haul flights showed growth of 11 per cent. For long-haul flights, the figures stand at 95 per cent in comparison with last year, which is connected with a decrease in operations on routes to and from North America and Asia. LOT has not been investing in increasing its fleet of Boeing 767’s since the company is awaiting delivery of its Boeing 787’s and this is one of the underlying causes of a stagnation in the growth of its Atlantic carriage figures. The dynamics for the carriage of business class passengers for the period between January and September evinces a significant improvement of 21 per cent when set against the figures for 2010. In September alone, the growth dynamic in this area was 130 per cent. The average ratio of passenger load factor for the entire nine-month period was approximately 75 per cent and, in the high season, which is to say, the third quarter, it was 81 per cent. Income from the company’s primary operations for the three quarters rose by 6 per cent, while costs rose by just 4 per cent, despite the fact that the cost of fuel alone rose by all of 27 per cent. These higher fuel prices mean that LOT’s expenditure in this area was 221 million zloty higher than in 2010. The financial results for the first three quarters show a decrease in losses in annual terms from minus PLN 96 million in 2010 to minus PLN 52 million this year. The results thus indicate an improvement of PLN 44 million, and of PLN 225 million when

wyników widać, że racjonalne zarządzanie finansami LOT-u oraz ogromne zaangażowanie zarządu i pracowni ków przynoszą konkretne efekty – powiedział Marcin Piróg, prezes zarządu PLL LOT SA. – Wierzę, że ta tendencja poprawy wyników finansowych utrzyma się dalej i nasza spółka stanie się w pełni rentowną oraz konkurencyjną linią, liderem w naszej części Europy – dodał Marcin Piróg. W ciągu trzech kwartałów br. dynamika przewozów na połącze niach rozkładowych wyniosła 111 proc. w porównaniu do 2010 r. Przewozy krajowe wzrosły o 21 proc. Zwiększyła się również dy namika na rejsach średniego zasięgu – o 11 proc. Na rejsach długodystansowych dynamika przewozu kształtuje się na poziomie 95 proc. w porównaniu do zeszłego roku, co jest związane ze zmniejszoną liczbą operacji na trasie z/do Ameryki Północnej i Azji. LOT nie inwestuje w zwiększanie ilości swojej floty długo dystansowej samolotów Boeing 767 w oczekiwaniu na dostawy samolotów Boeing 787, stąd m.in. brak wzrostu przewozów atlantyckich. W okresie od stycznia do września br. w przewo zach Pasażerów klasy biznes nastąpiła znacząca poprawa dyna miki przewozów – o 21 proc. w zestawieniu z wynikami 2010 r. W samym tylko wrześniu dynamika przewozów w klasie biznes wyniosła 130 proc. Średni współczynnik wykorzystania miejsc pasażerskich w samolotach od początku roku do września wy niósł około 75 proc., a w szczycie sezonu letniego, czyli w trze cim kwartale 2011 r., wyniósł 81 proc. Przychody z działalności podstawowej za okres 9 miesięcy bie żącego roku wzrosły o 6 proc., zaś koszty o 4 proc., mimo że same koszty paliwa wzrosły w tym okresie aż o 27 proc. Tylko z tytułu wyższej ceny paliwa lotniczego LOT wydał o 221 mln zł więcej niż w roku 2010. Wyniki finansowe za trzy kwartały br. obrazują zmniejszenie straty w skali roku z minus 96 mln zł w 2010 r. do minus 52 mln zł w tym roku. Oznacza to poprawę wyników o 44 mln zł. Wyłączając efekt wahań cen paliwa i kursów walut poprawa wyniosła

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 124

11-11-18 13:55

SZEROKIE HORYZONTY

fluctuations in fuel prices and exchange rates are excluded. Profits of plus 67.6 million zloty were recorded for the company’s primary operations, as compared with 56.4 million for the same period last year. The post-tax result for January to September was plus 5.4 million zloty and was subject to the most recently observed and recorded fluctuations in exchange rates. Another area which should be mentioned is that of the punctuality parameters for flights. In the third quarter, LOT displayed an increase from 76 per cent to 81 per cent in comparison to last year, while for the entire nine-month period, the figure has increased from 79,6 per cent to 83.4 per cent in 2011. The regularity of flights also increased to 97.8 per cent from the beginning of this year. ☐

225 mln zł. W trzecim kwartale odnotowano zysk z działalności podstawowej na poziomie plus 67,6 mln zł w porównaniu do plus 56,4 mln zł z tego samego okresu w zeszłym roku. Wynik netto za okres od początku roku do września wyniósł plus 5,4 mln zł i podlegał ostatnio obserwowanym wahaniom notowań kursów walut. Należy wspomnieć też o parametrach punktualności rejsów wykonywanych przez LOT, która w trzecim kwartale br. wzrosła z 76 proc. do 81 proc., a w ciągu 9 miesięcy z 79,6 proc. do 83,4 proc. w porównaniu do poprzedniego roku. Poprawie uległa również regularność lotów – od początku roku wzrosła o 1,2 proc. w odniesieniu do 2010 r. i wyniosła 97,8 proc. ☐

Broad Horizons

125

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 125

11-11-18 15:01

BAGAŻ

Your Luggage

BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE SAMOLOTU CARRY ON LUGGAGE ALLOWANCES

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH FREE LUGGAGE ALOWANCES FOR CHILDREN UP T0 2 YEARS OF AGE

Na wszystkich trasach (z wyłączeniem rejsów transatlantyckich do/z USA , Kanady) obowiązuje system wagowy IATA, zgodnie z którym pasażerowie mogą bezpłatnie przewieźć: • klasa biznes – 30 kg bagażu, • klasa ekonomiczna – 20 kg bagażu. Bagaże przekraczające powyższe limity podlegają dodatkowej opłacie. Na trasach transatlantyckich obowiązuje limit bagażu liczony w sztukach, zgodnie z którym pasażerowie mogą przewieźć bezpłatnie w: • klasie biznes – 2 sztuki bagażu o wadze nie większej niż 32 kg każda, mierzące maksymalnie 158 cm,klasie • ekonomicznej – 1 sztukę bagażu o wadze 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm. Druga sztuka bagażu o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm podlega zryczałtowanej opłacie w wysokości: • 180 zł + opłata serwis*** w przypadku wylotów z Polski, • 50 euro + opłata serwis*** w przypadku wylotów z innych miast Europy, • 60 dol. + opłata serwis*** w przypadku wylotu z USA • 70 dol. kanad. + opłata serwis*** przy wylocie z Kanady. Za każdy kolejny bagaż o wadze do 23 kg i maksymalnym wymiarze 158 cm należy uiścić zryczałtowaną opłatę w wysokości: • 120 euro dla podróży pomiędzy Polską i USA (Nowy Jork oraz Chicago), • 175 dol. kanad. – w przypadku podróży z Kanady do Polski • 510 zł – w przypadku podróży z Polski do Kanady. On all routes (excluding transatlantic flights to/from the USA, Canada) where IATA weight concept applies, passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 30 kg (66 pounds) of luggage • Economy class - 20 kg (44 pounds) of luggage. All luggage exceeding these limits is charged with an extra fee. On transatlantic routes where the piece concept applies passengers are entitled to take free of charge: • Business class – 2 pieces of luggage, up to 32 kg (70 pounds) each, up to 158 cm (62 inches) • Economy class – 1 piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches). The second piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged a flat rate of: • PLN 180 in the case of flights from Poland, • 50 Euro – in case of flights from other European cities, • $ 60 in case of flight from the U.S.A., • CAD 70 in the case of flights from Canada For each successive piece of luggage up to 23 kg, up to 158 cm (62 inches) is charged with: • EUR 120 in the case of flights between Poland and USA (New York and Chicago), • 175 CAD – in the case of flights from Canada to Poland, • 510 PLN – in case of flights from Poland to Canada.

Niezależnie od limitu bagażu rejestrowanego pasażer jest uprawniony do bezpłatnego przewozu bagażu podręcznego: • klasa biznes – 2 sztuki bagażu o łącznej wadze 9 kg, • klasa ekonomiczna – 1 sztuka bagażu o wadze 6 kg. Suma wymiarów każdej sztuki bagażu (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm (55 x 40 x 23)*. Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny mogą być przewożone: mała torebka damska, płaszcz, peleryna lub koc, parasol lub laska, aparat fotograficzny, lornetka lub kamera, para kul lub w pełni składany wózek inwalidzki. On top of the checked luggage limits passengers are entitled to take on board: • Business class – 2 pieces of hand luggage up to 9 kg (20 pounds) in total • Economy class – 1 piece weighing 6 kg (13 pounds). The dimension (total of the length, width and height) of each luggage may not exceed 118 cm (55x40x23) or 47 inches (22x16x9)*. Additionally, the following items can be carried by a passenger as hand baggage: a small handbag; a coat, a cloak or a blanket; an umbrella or a cane; a camera, binoculars or a cine-camera; a pair of crutches or a fully collapsible wheelchair (if necessary during a flight).

Dzieci do lat 2 niezajmujące oddzielnego miejsca w kabinie mają prawo do bezpłatnego przewozu: • 10 kg bagażu rejestrowanego oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym**, na trasach atlantyckich: • 1 sztuki bagażu rejestrowanego, którego suma trzech wymiarów nie przekracza 115 cm, a waga 23 kg, oraz 1 sztuki bagażu podręcznego do 6 kg, zawierającego rzeczy potrzebne dziecku w czasie przelotu, oraz całkowicie składanego wózka dziecięcego lub torby-kosza do przewozu niemowląt, lub fotelika samochodowego przewożonych w luku bagażowym***. Children up to 2 years of age not occupying a separate seat are entitled to take: • up to 10 kg of checked luggage, and 1 piece carry-on luggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for baby care during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold* on transatlantic routes: • 1 piece of checked luggage up to 23 kg and maximum dimension 115 cm, and 1 piece carry-on baggage up to 6 kg (13 LBS ) containing the items necessary for the baby during the flight, and 1 fold up collapsible stroller or baby basket or car seat located in hold**.

* Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie do wielkości bagażu podręcznego. / * For certain flights operated by small size aircraft additional restrictions may apply. / ** Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. / ** A baby basket or a car seat can be transported on board if space is available. / *** Wysokość opłaty jest zależna od rynku sprzedaży. / *** Rates may differ on various markets

126

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 126

11-11-18 13:55

S Z E R O K I E H O R Y Z OB N T YA ŻBroad Horizons AG Your Luggage

BEZPIECZEństwo

safEty

NIE PALIMY Uprzejmie przypominamy, że w czasie trwania wszystkich rejsów PLL LOT obowiązuje bezwzględny zakaz palenia (dotyczy też papierosów elektronicznych) oraz picia alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w sklepie pokładowym Duty Free. NIE tELEfo Nuj EMY Podczas całego lotu obowiązuje bezwzględny zakaz używania wszelkich przenośnych urządzeń elektronicznych emitujących sygnały radiowe. Mogą one zakłócać pracę komputerów pokładowych. Ich zasilanie – jeśli znajdują się w zasięgu pasażera lub w jego bagażu rejestrowanym i podręcznym – musi być bezwzględnie wyłączone przez cały czas przebywania na pokładzie. Pasażerowie mogą natomiast korzystać z urządzeń elektronicznych nieemitujących sygnałów radiowych, a więc: przenośnych komputerów, gier elektronicznych, odtwarzaczy i kamer wideo, ale tylko wtedy, gdy wyłączony jest napis „Zapiąć pasy”. Na pokładach samolotów można korzystać z telefonów komórkowych wyłącznie przed startem, do chwili zamknięcia drzwi samolotu, i w przypadkach dłuższego oczekiwania na start po każdorazowej decyzji kapitana ogłoszonej pasażerom. Po wylądowaniu wolno używać komórek dopiero po wyłączeniu silników. Natomiast w przypadku wydłużonego kołowania samolotu na stanowisko postojowe można telefonować wyłącznie po decyzji kapitana ogłoszonej każdorazowo pasażerom.

No SMoKING We kindly remind you that smoking is strictly forbidden (including e-cigarettes) on all flights of the PolishAirlines LOT. You are also requested to refrain from drinking alcohol on our planes, either brought along on board or purchased in the duty free shop. No CALLING During the whole flight it is strictly forbidden to use any portable electronic devices emitting radio signals as they might interfere with the onboard computers. If those electronic devices are within the reach of a passenger or in his registered and hand luggage – their power supply must be absolutely turned off during the whole flight. Passengers may use the electronic devices which do not emit radio signals, such as personal computers, electronic games, CD players and video cameras, but only when “fasten seatbelts” the signal is switched off. Passengers may use their mobile phones onboard only before take-off, until the plane door is closed, and in cases of prolonged waiting for take-off, each time the captain has announced his decision to passengers. After landing mobile phones may be used only after the engines have been switched off. In case of a prolonged journey to the parking lot, the using of mobile phones is permitted only after the captain has announced his decision to the passengers.

PŁyNy w BaGaŻU PoDRĘCZNyM

LIQUIDs IN yoUR HaND LUGGaGE

Od 6 listopada 2006 r. w krajach Unii Europejskiej obowiązują nowe przepisy dotyczące odprawy pasażerów podróżujących w dowolnym kierunku z lotnisk UE oraz Norwegii, Islandii i Szwajcarii. W związku z zagrożeniem płynnymi materiałami wybuchowymi ograniczają one ilości płynów, jakie podróżni mogą wnosić na pokład samolotu. W wyznaczonych punktach każdy pasażer i jego bagaż podręczny zostają poddani kontroli. Chodzi o sprawdzenie, czy podróżny nie wnosi na pokład samolotu niedozwolonych cieczy. Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com.

Since 6 November 2006 in the European Union countries new regulations have been in force regarding the check-in of passengers travelling in any direction from EU airports as well as from Norway, Iceland and Switzerland. In connection with the risk of liquid explosives, they limit the amount of liquid which can be taken on board of the aircraft. At set points, each passenger and his or her hand luggage, undergo control. It must be checked whether the traveler does not take prohibited fluids on board of the aircraft. Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

REKLAMA

127

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 127

11-11-18 13:55

LOTDOKANADY

Deklaracje celne do Kanady POUCZENIE DEKLARACJI Wszyscy podróżni muszą podać swoje dane w Deklaracji Agencji Kanadyjskiej Służby Granicznej (CBSA). Na jednej karcie można umieścić dane najwyżej czterech osób mieszkających pod tym samym adresem. Każdy podróżujący ponosi odpowiedzialność za swoją deklarację. Zgodnie z przepisami prawa niewskazanie w deklaracji towarów, waluty i/lub środków pieniężnych wwożonych na teren Kanady może spowodować ich konfi skatę, nałożenie kar pieniężnych i/lub podlegać ściganiu karnemu. Informacje podane w deklaracji będą sprawdzane przez CBSA i mogą być udostępniane innym departamentom rządowym w celu egzekwowania prawa kanadyjskiego. Więcej informacji w bazie danych Info Source (nr ref.

TABELA ZWOLNIEŃ OD CŁA DOTYCZĄCA ALKOHOLU I TYTONIU

W czasie rejsu do Kanady otrzymaj˜ Pa°stwo od stewardesy Deklaracj˛ celn˜. Prosimy o jej czytelne (drukowanym pismem), dokładne i zgodne z prawd˜ wypełnienie. Zgodno˙ˆ podanych informacji naleˇy po˙wiadczyˆ podpisem.

128

1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki albo butelki piwa o pojemno˜ci 355 ml (razem 8,5 l). (Przysługuje tylko osobom, które s˛ pełnoletnie w prowincji, do której towar jest wwo˝ony). 200 papierosów, 200 skr˙tek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego (mo˝e obowi˛zywaˆ specjalne cło).

CBSA PPU 018) w bibliotece publicznej lub na stronie http://infosource.gc.ca. CZĘŚĆ B – OSOBY ODWIEDZAJĄCE KANAD˘ Każda osoba odwiedzająca Kanadę może wwieźć bez opłat celnych: prezenty (z wyjątkiem alkoholu i tytoniu) o wartości nie większej niż 60 dol. kanad. każdy; 1,5 l wina lub 1,14 l wyrobów spirytusowych, lub 24 puszki/ butelki piwa o pojemności 355 ml (razem 8,5 l); 200 papierosów, 200 skrętek tytoniowych, 50 cygar lub cygaretek oraz 200 g tytoniu przetworzonego. CZĘŚĆ C – REZYDENCI KANADYJSCY Każdemu rezydentowi kanadyjskiemu powracającemu do Kanady przysługuje jedno z następujących zwolnień od cła, w zależności od długości czasu pobytu poza Kanadą (co obejmuje wszystkie towary i/lub prezenty zakupione lub otrzymane za granicą): 24 godziny: 50 dol. kanad. Zwolnieniu nie podlega towar, którego wartość przekracza 50 dol. Alkohol i tytoń podlegają ocleniu. 48 godzin: 400 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok) 7 dni: 750 dol. kanad. Obejmuje alkohol i tytoń. (patrz tabela obok)

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 128

11-11-18 13:55

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Święta coraz bliżej…

Christmas is approaching … MARYNOWANY FILET ZE SZCZUPAKA Z KIEŁKAMI SŁONECZNIKA

bez skóry Składniki dla 4 osób: 600 g ﬁletu ze szczupaka wego cytryno u tymiank gałązek Kilka + + Marynata: + Czosnek do smażenia Olej + mąki łyżki 2 + smaku do Prymat biały pieprz Sól, + oleju lnianego + 100 g chrupiących kiełków słonecznika + 2 łyżki cytryna cząstki w na pokrojo 1 + cytryny + Sok z ½

części, naUmyte i oczyszczone ﬁlety ze szczupaka pokroić na równe i pieprzem, solą ć oprószy u, tymiank mi gałązka obłożyć em, czosnki trzeć odstawić na 4–6 godz. stron na złoty Po wyjęciu z marynaty rybę oprószyć mąką i usmażyć z obu nika skropionykolor. Tak przygotowaną rybę podawać z kiełkami słonecz aromatyzomi olejem lnianym i sokiem z cytryny oraz ziemniakami purée mi cytryny. wanymi świeżo tartym chrzanem. Danie udekorować cząstka

Boże Narodzenie to niewątpliwie najważniejsze, najbardziej uroczyste i tradycyjne polskie święto. Na naszych stołach w ten wyjątkowy wieczór tradycyjnie podajemy karpia smażonego lub w galarecie, śledzia w oleju, wigilijny barszcz z uszkami, kapustę z grzybami, kutię i wiele innych przygotowywanych na ten wieczór zgodnie z przekazywaną z pokolenia na pokolenie tradycją. Jednak nasze zwyczaje kulinarne powoli zaczynają się zmieniać i coraz częściej na wigilijnych stołach znajdujemy nowe potrawy – pieczony lub wędzony łosoś, zupę rybną, śledzie w wielu postaciach. W grudniowej rubryce przygotowałem dla Państwa przepis na potrawę, którą przyrządzę w tym roku dla swoich najbliższych. / Christmas is undoubtedly the most important, the most festive and the most traditional of Polish holidays. On this special evening we serve fried or jellied carp, herrings in oil, Christmas borsch with ravioli, sauerkraut with mushrooms, and boiled wheat with poppy seeds and honey prepared according to a tradition that has been passed down from generation to generation. Yet, our culinary habits are slowly beginning to change and new dishes are now being served on Christmas tables – roast or smoked salmon, fish soup, and herrings in different guises. Today, I would like to present the recipe for the dish that I will be cooking for my family this year. REKLAMA

Najnowsza książka kulinarna Roberta Sowy Życie kocha jeść już w sprzedaży.

MARINATED PIKE FILLET WITH SUNFLOWER SPROUTS

Ingredients for 4: 600 g skinned pike fillets + Salt, + Marinade: + Garlic + A handful of lemon thyme twigs white pepper + 2 tbsp flour + Frying oil Juice of ½ + 100 g toasted sunflower sprouts + 2 tbsp linen oil + lemon + 1 lemon cut into wedges garlic, cover Cut rinsed and cleaned pike fillets into even pieces, rub in for with thyme twigs, season with salt and pepper, leave aside 4-6 hours. sides until Remove fish from marinade, coat in flour and fry on both d with sprinkle sprouts ower sunfl with golden brown. Serve pike fillets freshly with mixed s potatoe mashed and juice, lemon and oil linen . ground horseradish on the side. Garnish with lemon wedges

www.sowarobert.pl 129 113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 129

11-11-18 13:56

LOTDOUSA

Deklaracje celne i wizowe do USA OPRÓCZ DEKLARACJI CELNEJ DOSTANˆ PAˇSTWO RÓWNIE˘ DEKLARACJĘ WIZOWĄ I-94. Prosimy o dokładne i zgodne z prawdą jej wypełnienie. Każdy pasażer niebędący obywatelem USA zobowiązany jest do wypełnienia pierwszej strony tej deklaracji. Nie wypełniają jej jedynie osoby na stałe mieszkające w USA, legitymujące się paszportem kraju objętego ruchem bezwizowym z USA, posiadające zieloną kartę lub wizę imigracyjną. Przed przystąpieniem do wypełniania deklaracji prosimy o dokładne zapoznanie się z instrukcją zamieszczoną poniżej. Wszelkich informacji i pomocy udzieli Państwu personel pokładowy. Po wypełnieniu obydwie deklaracje wraz z paszportem należy przedstawić w trakcie kontroli paszportowej i celnej. WYJAŚNIENIA DODATKOWE Wszystkie osoby mogą być poddane przesłuchaniu i rewizji (także ich mienie). Nielegalny przywóz substancji zastrzeżonych (narkotyków, chemikaliów, leków dostępnych tylko na receptę, a bez dołączonej recepty itd.), bez względu na liczbę, stanowi pogwałcenie prawa Stanów Zjednoczonych.

Z wszelkimi pytaniami dotycz˜cymi przedmiotów podlegaj˜cych zgłoszeniu lub ocleniu nale˛y zwraca˝ si˙ do pracowników Słu˛by Celnej .

130

PRODUKTY ROLNE I ZWIERZĘCE Chcąc zapobiec przenikaniu niebezpiecznych szkodników i zakazanych zwierząt, ogranicza się przywóz następujących artykułów: owoców, warzyw, roślin, produktów roślinnych, gleby, mięsa, przetworów mięsnych, ptaków, ślimaków oraz innych żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych. Podróżny, który nie zgłosi wszystkich tego rodzaju artykułów celnikowi lub inspekto-

rowi rolniczemu, podlega karze, a artykuły mogą ulec konfiskacie. WALUTA I ŚRODKI PIENIĘŻNE Przewóz waluty lub środków pieniężnych jest legalny bez względu na sumę. Jednakże podróżny, który wywozi ze Stanów Zjednoczonych lub wwozi tam więcej niż 10 tys. dol. (w walucie USA albo jej równowartość w walucie obcej, lub łącznie) w postaci monet, banknotów, czeków podróżnych lub papierów wartościowych na

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZA WIZOWEGO (RUBRYKI)

1. Nazwisko 2. Imi˜ 3. Data urodzenia: dzie°/miesi˛c/rok 4. Kraj obywatelstwa 5. Płe˙ (m˜ska – M, ˆe°ska – F) 6. Data wydania paszportu: dzie°/miesi˛c/rok 7. Data waˆnoˇci paszportu: dzie°/miesi˛c/rok 8. Seria i numer paszportu 9. Numer lotu 10. Kraj zamieszkania 11. Miejsce rozpocz˜cia mi˜dzynarodowej podróˆy lotniczej (np. Kraków, Warszawa) 12. Miejsce wydania wizy, np. Kraków 13. Data wydania wizy: dzie°/miesi˛c/rok 14. Adres w USA: numer domu, ulica 15. Adres w USA: miejscowoˇ˙ i stan 16. Numer telefonu w USA, pod którym moˆna Pana/Pani˛ zasta˙ 17. Adres e-mail 18. Nazwisko 19. Imi˜ 20. Data urodzenia: dzie° /miesi˛c/rok 21. Kraj obywatelstwa (np. Polska)

D V D O

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 130

O S O S

11-11-18 13:56

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

Teraz cały świat taniej! Wielka wyprzedaż w LOT. Do 18 grudnia bilety są aż o 20% tańsze. Nie zwlekaj dłużej, miasta całego świata czekają na Ciebie.

Discover the world for less! Huge savings with LOT. Don’t miss out - 20% off until 18 December. The worlds cities are waiting for you.

Obniżka dotyczy wartości taryfy i nie obejmuje podatków, opłat lotniskowych, opłaty za wystawienie biletu i paliwowych. Sprzedaż biletów do 18.12.2011 r. na podróże 28.11-15.12.2011 r. oraz 15.01-31.03.2012 r. Oferta dotyczy rejsów obsługiwanych przez PLL LOT, z wyłączeniem połączeń do/z Hanoi. Szczegóły dodatkowych obowiązujących ograniczeń znajdują się na lot.com. Discount applies to LOT fares only and does not apply to any government or airport taxes & fees or airline fuel surcharge & ticketing fees. Valid for purchases until 18 DEC 2011 for travel 28 NOV-15 DEC 2011 and 15 JAN-31 MAR 2012. Discount applies for LOT booked and operated flights, excluding route to and from Hanoi. Other restrictions apply. More details available on lot.com

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 131

lot.com 131 11-11-18 13:56

LOTDOUSA

TOWARY Podróżni niebędący stałymi mieszkańcami USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla innych osób oraz wszystkich towarów przeznaczonych na sprzedaż lub pozostawienie w Stanach Zjednoczonych. Przedmioty te obejmują wszystkie prezenty, towary handlowe lub próbki (wyjątek: przedmioty użytku osobistego, takie jak ubranie, biżuteria osobista, sprzęt fotograficzny, bagaż itp. nie podlegają ocleniu). Stali mieszkańcy USA muszą zgłosić w punkcie 15. łączną wartość wszystkich przedmiotów nabytych za granicą, włącznie z towarami handlowymi i próbkami (niezależnie od tego, czy są to towary nowe, czy używane, obłożone cłem lub nie, nabyte w drodze kupna, otrzymane w prezencie lub nabyte w inny sposób). Dotyczy to również przedmiotów kupionych w sklepach wolnocłowych w USA i za granicą, które znajdują się w posiadaniu pasażera w momencie wjazdu do Stanów Zjednoczonych. Przedmioty nabyte w trakcie tej podróży w drodze wysyłki z innych krajów (z wyjątkiem przedmiotów nabytych na terytoOtrzyman˜ od stewardesy rium posiadłości zamorskich Stanów ZjedDeklaracj° celn˜ prosimy wypełni˝ noczonych i w krajach basenu Morza czytelnie (pismem drukowanym) Karaibskiego) podlegają ocleniu w modługopisem lub wiecznym piórem. Zgodno˙˝ podanych informacji mencie ich wwozu do USA. Wysokość z prawd˜ naleˆy po˙wiadczy˝ opłaty celnej zostanie ustalona przez prawłasnor°cznym podpisem. cownika Służby Celnej. Stali mieszkańcy Stanów Zjednoczonych mają zwykle prawo przywieźć bez cła towary o łącznej okaziciela, takich jak przekazy pieniężne, wartości 800 dol., o ile wwożą je ze sobą. czeki osobiste lub bankowe, akcje lub obli- Osobom niebędącym stałymi mieszkańgacje, jest prawnie zobowiązany do zgło- cami USA przysługuje zwykle prawo wwoszenia tej sumy na kwestionariuszu Służby zu bez cła towarów o łącznej wartości Celnej USA nr 4790. Podróżny musi wypeł- 100 dol. Opłata celna wynosi zwykle nić taki kwestionariusz nawet wtedy, gdy 10 proc. od pierwszego tysiąca dolarów walutę lub środki pieniężne przewozi dla powyżej wymienionych limitów. Jeśli warniego inna osoba. Niewypełnienie wymatość wszystkich przedmiotów zgłoszoganego kwestionariusza lub podanie nienych w punkcie 15. przekracza 1,4 tys. dol. pełnej sumy przewożonych środków pie- na osobę, to należy wymienić je w tabeli niężnych może spowodować konfi skatę na drugiej stronie Deklaracji celnej, podacałej waluty i wszystkich papierów wartojąc ich ceny w dolarach USA (przy prezenściowych oraz kary administracyjne i/lub tach – ich prawdziwą wartość równą cenie dochodzenie kryminalne. detalicznej).

132

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA DEKLARACJI CELNEJ (RUBRYKI) 1. Nazwisko, imi˜, drugie imi˜ 2. Data urodzenia: dzie°/miesi˛c/rok 3. Liczba członków rodziny podró˙uj˛cych z Tob˛ 4. (A) Adres w USA (nazwa hotelu, miejsce docelowe podró˙y), (B) Miejscowoˆˇ, (C) Stan 5. Paszport wydany przez (kraj) 6. Numer paszportu 7. Kraj stałego zamieszkania 8. Kraje odwiedzane w tej podró˙y bezpoˆrednio przed przybyciem do USA 9. Linie lotnicze/nr lotu lub nazwa statku 10. Zasadniczym celem tej podró˙y s˛ interesy: Tak/Nie 11. Przywo˙˜ (przywozimy) (A) owoce, roˆliny, ˙ywnoˆˇ, owady: Tak/Nie, (B) produkty mi˜sne, zwierz˜ta, produkty pochodzenia zwierz˜cego/dziczyzn˜: Tak/Nie, (C) czynniki chorobotwórcze, hodowle komórek, ˆlimaki: Tak/Nie, (D) próbki gruntu; (lub) Przebywałem (przebywaliˆmy) w gospodarstwie rolnym/na pastwisku: Tak/Nie 12. Byłem (byliˆmy) w bliskim kontakcie (dotykanie, obrz˛dzanie) ze zwierz˜tami hodowlanymi: Tak/Nie 13. Przywo˙˜ (przywozimy) walut˜ lub ˆrodki walutowe o wartoˆci 10 tys. dol. lub ekwiwalent w walucie obcej (deÿ nicja ˆrodków walutowych znajduje si˜ na odwrocie): Tak/Nie 14. Posiadam (posiadamy) artykuły handlowe (artykuły na sprzeda˙, próbki artykułów w celu uzyskania zamówie° lub artykuły nieuwa˙ane za osobiste): Tak/Nie 15. Stali mieszka°cy USA – całkowita wartoˆˇ wszystkich artykułów, w tym artykułów handlowych nabytych za granic˛ (w tym prezenty dla innych osób, lecz nie artykuły przesłane poczt˛ do USA) i przywiezionych do USA wynosi: kwota w dolarach. Osoby przyjezdne – całkowita wartoˆˇ wszystkich artykułów, które pozostan˛ docelowo w USA, w tym artykułów handlowych, wynosi: kwota w dolarach. Prosz˜ przeczytaˇ instrukcj˜ na odwrocie formularza. Przewidziano tam miejsce na wyszczególnienie wszystkich artykułów, które nale˙y zadeklarowaˇ. Stwierdzam niniejszym, ˙e przeczytałem informacje na odwrocie tego formularza i ˙e moja deklaracja jest zgodna z prawd˛.

LOT Info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 132

11-11-18 13:56

SZEROKIE HORYZONTY

Broad Horizons

133

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 133

11-11-18 13:56

MUZYKAIFILMYNAPOKŁADZIE

ZRELAKSUJ SI˜ PRZY NOWEJ MUZYCE POKŁADOWEJ RELAX WHILE LISTENING TO OUR NEW ONBOARD MUSIC PRELUDE NO. 15 RAINDROP

FRYDERYK CHOPIN

Music and Movies on Board

RÓ˛NE KSZTAŁTY I KOLORY MUZYKI ˜ WYBÓR DOKONANY PRZEZ NASZ PERSONEL DLA PA˝STWA PRZYJEMNO˙CI I RADO˙CI SŁUCHANIA DIFFRENT SHAPES AND COLOURS OF MUSIC ˜ OUR STAFF PICS ESPECIALLY SELECTED FOR YOUR LISTENING PLEASURE AND ENJOYMENT STRANGE MERCY

ST VINCENT

ROCKOWE SMACZKI LET’S ROCK

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA ˘ HANS GANSCH

PAPA ROACH

STEFANO BOLLANI

THE ADVENTURES OF RAIN DANCE MAGGIE

NORAH JONES

LIGHTHOUSE

LEMONGRASS

THE HELLCAT SPANGLED SHALALALA

CAL TJADER

JOSEPH HAYDN ˘ TROMPETEN KONZERT ES-DUR

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA ˘ ERNST, DANIEL, ANDREAS OTTENSAMER

W.A. MOZART ˘ DON GIOVANNI / DIVERTIMENTO

MARIA JOAO PIRES

NO MATTER WHAT

RED HOT CHILI PEPPERS THEOPHILUS LONDON

J’AI FAIT TOUT CA POUR VOUS

CHOPIN ˘ 2 NOCTURNES OP. 62

ARCTIC MONKEYS

ALL AROUND AND AWAY WE GO

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA ˘ BARBARA MOSER

ARENA

MELISSA NKONDA TWIN SISTER

YOUR GUIDE

IRMA

FRANZ SCHUBERT ˘ IMPROMPTU

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA ˘ MATTHIAS SOUCEK

ATLAS HANDS

LUDWIG VAN BEETHOVEN ˘ MONDSCHEIN SONATE

LET’S GO INSIDE

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA ˘ NATASHA VELIKOVIC

BENJAMIN FRANCIS LEFTWICH DELADAP

JOSEPH HAYDN ˘ KLAVIERKONZERT D-DUR

PICTURE THIS

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA ˘ THOMAS ALBERTUS IRNBERGER

BONO

CALGARY

BON IVER

A LITTLE PIECE OF MY LIFE

MARIO BIONDI

THE BULL BITES BACK

JOKER’S DAUGHTER

THE OTHER WOMAN

CARO EMERALD

MUZYKA KLASYCZNA I FILMOWA CLASSICAL AND FILM MUSIC

W.A. MOZART ˘ VIOLINKONZERT D-DUR

MARIA JOAO PIRES

CHOPIN ˘ PIANO SONATA NO. 3 IN B MINOR OP.58

YOUNG CLASSICAL MUSIC FROM AUSTRIA

FRANZ SCHUBERT ˘ QUARTETT-SATZ STREICHQUARTETT NR. 12

SUUNS

CALLED OUT IN THE DARK

SNOW PATROL

INHALER

MILES KANE

TAKE FIVE

DAVE BRUBECK

CONVERSAZIONE

ZERO SOSPIRO

BALTIMORE ORIOLE ˆKING VERSIONˇ

BIG BOSS MAN

LITTLE SHOCKS

KAATEE FRITS

IRRESISTIBLE FORCE

A PLUS

GOD LOVES ONLY YOU

LINQ QUARTET

FIRE IN THE HOUSE

TITO PUENTE

OUR PERFECT DISEASE

MIUCHA

MONEY

GHITA

LOST

JEFFERSON

KAISER CHIEFS

JANE’S ADDICTION SKUNK ANANSIE

THE DRUMS

RITUAL UNION

PIGEON DETECTIVES

DEPECHE MODE/RÖYKSOPP

AVENTURA

JOSE ROBERTO

SWITCHBLADE SMILES

KASABIAN

ONE TWO THREE

PUPPETS

WALK ON BY

PAGLIA SAM

BLONDIE

WOMBATS

LITTLE DRAGON

ELLE ET MOI

WHAT I HEARD

HOT CHELLE RAE

VIRUS

HOOVERPHONIC

SUNRISE

LOREZ ALEXANDRIA

HARD FI

BJORK

A VOZ DO MORRO

TONIGHT, TONIGHT

WAITING ON A SIGN

BEN HARPER

JEDWABISTY JAZZ SMOOTH JAZZ

ROOM 26

KELVIN STARDUST EASY EVIL

PUT EVERYTHING TOGETHER SWEET LITTLE APPLES HIT DE BONGO TOMARA CASTLES IN SPAIN B&C

DANCA DO DIABINHO

ESTRELA GUIA

SIEMPRE SOY MUY COOL

ELECTROCUGAT

O CEU NAS MAOS ˆCAN’T TAKE MY EYESˇ

JORGE ARAGAO

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS TO POLAND

KOCHA, LUBI, SZANUJE

Czterdziestoletni Cal Weather ma dobr˜ prac°, ładny dom, dwójk° udanych dzieci i Emily – swoj˜ młodzie˝cz˜ miło˙ˆ – za ˇon°. Jego idealny ˙wiat rozpada si° jednak niczym domek z kart, gdy dowiaduje si°, ˇe Emily zdradziła go i chce si° rozwie˙ˆ. Cal próbuje ułoˇyˆ sobie ˇycie na nowo, ale – mimo licznych podbojów – jego serce pozostaje wierne... pierwszej miło˙ci.

CRAZY, STUPID, LOVE

40-something Cal Weather has a great job, a beautiful home, wonderful kids and Emily – his childhood sweetheart – as his wife. His ideal world falls apart like a house of cards, when he learns, that Emily has cheated on him and wants a divorce. Cal tries to start his life anew – despite many attempts – his heart remains true to his first love. Gatunek: komedia, romans, dramat Re˜yser: Glenn Ficarra, John Requa Obsada: Steve Carell, Ryan Gosling, Julianne Moore, Emma Stone Długo˛˝: 118 min Rok prod.: 2011/ USA Od lat: 12 Wersja: ang., pol. Copyright: Warner Bros.

134

LOT info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 134

11-11-18 13:56

SZEROKIE HORYZONTY

POLSKIE PRZEBOJE BEST OF POLISH MUSIC ZA PÓˇNO

KAYAH

KLASYKA MUZYKI POP POP CLASSICS RISE

GABRIELLE

MUZYKA ˜WIATA WORLD MUSIC

TYLKO TAK MOGŁO BYˆ

ANNA MARIA JOPEK

FALLEN HERO

Broad Horizons

LISTA PRZEBOJÓW CONTEMPORARY HIT LIST

MODA I RELAKS FASHION & RELAXATION

SEXY AND I KNOW IT

NEEDED MOONLIGHT

LMFAO

KID COCONUTZ

GRZEGORZ TURNAU

ACE OF BASE

NUFREQUENCY/BEN ONONO

MICHAEL JACKSON

BEHIND THE MASK

STRANGE TRANSMISSIONS REMIX

ART BRUT

COME ALONG

C’EST BIEN MIEUX COMME CA

DEDICATION TO MY EX °MISS THAT˛

POUR LA VIE

CICHOSZA

CRUEL SUMMER

THE PETER MALICK GROUP

MYSLOVITZ

TITIYO

SOHA

LLOYD °FEAT. ANDRE 3000˛

NA PUSTEJ DRODZE

MMM BOP

TONIGHT TONIGHT

IT GIRL

BODY TALK

KLEMENT JULIENNE

HANSON

JEHRO

JASON DERULO

MIMO WSZYSTKO

DUB BE GOOD TO ME

RAGGAMUFFIN

SELAH SUE

HEART SKIPS A BEAT

OLLY MURS °FEAT. RIZZLE KICKS˛

POISSON ROUGE

GO DON’T STOP

DON’T PLAY NO GAME THAT I CAN’T WIN

FRATELLI D’ITALIA

HEY

ZAŁOGA G

BEATS INTERNATIONAL

I FEEL THE EARTH MOVE

HURT

MARTIKA

MAT MCHUGH

POMALUJ MOJE SNY

HOTEL CALIFORNIA

MIRACLE WORKER

MALEO REGGAE ROCKERS

EAGLES

SUPERHEAVY

BOHEMA

EASY

A NEW KIND OF SOMETHING

WILKI

FAITH NO MORE

COMMON_MAMA

TYLKO TAK MOGŁO BYˆ

CORAZON ESPINADO

PIYRSO GODZINA

ANNA MARIA JOPEK & TITO PARIS

OBUDˇ SI˘

CARLOS SANTANA

THE BOY IS MINE

GOORAL

LA REVENDERE

ODDZIAŁ ZAMKNI˘TY

BRANDY & MONICA

DUNKELBUNT

CALVADOS

IT AIN’T OVER TILL IT’S OVER

DO CIEBIE, KASIUNIU

KASIA KLICH

LENNY KRAVITZ

KAPELA ZE WSI WARSZAWA

BILLIE AND HIS GUN

LOOKING FOR LOVE

WIECNO

NEO RETROS

KAREN RAMIREZ

DO NIEBA

BLUE CAFE

Z DACHU

TWINKLE BROTHERS/TREBUNIE TUTKI

KONIK

SUSHEE

A JO SE A JO SE

LADY PANK

BACIARY

NIE CHCE SI˘ SPAˆ

THE WHOLE ENCHILADA

MANCHESTER

KEB_MO

PLONGE AVEC MOI

AQUALISE/JANE HENLEY

MONODELUXE

BEASTIE BOYS °FEAT. SANTIGOLD˛

MIRACLE WORKER

SAINT PRIVAT

HARLEY & MUSCLE

THINGS YOU DON’T HAVE TO DO THE PETER MALICK GROUP

SUPERHEAVY

KOOP ISLAND BLUES

GLAD YOU CAME

KOOP

THE WANTED

SUNSET

YOU AND I

NITIN SAWHNEY

LADY GAGA

SHOTS ON THE HOOD OF MY CAR

KESHA

TOC TOC PAT C

LIBERTANGO

I WON’T LET YOU GO

DANIEL RODRIGUEZ PERASSI

JAMES MORRISON

SANTA MARIA °DEL BUEN AYRE˛

BOOM BOOM BOOM

GOTAN PROJECT

FIREFOX AK

TAKE ON ME

YELLOW

KID COCONUTZ

COCKNBULLKID

MY SOCIETY

KISS ME SLOWLY

DE PHAZZS

PARACHUTE

STRANGE TRANSMISSIONS

STEREO HEARTS

GYM CLASS HEROES °FEAT. ADAM LEVINE˛

YOU MAKE ME FEEL

COBRA STARSHIP °FEAT. SABI˛

WET

THE PETER MALICK GROUP

OH˝LALA

SAINT PRIVAT

MOODS

JOJO EFFECT

NICOLE SCHERZINGER

WITHOUT YOU

DAVID GUETTA °FEAT. USHER˛

Autorskie programy muzyczne, specjalnie na pokłady naszych samolotów, przygotowała firma Internet Media Services SA , lider i ekspert w branży nowych mediów w miejscu sprzedaży w Polsce i Europie, obejmujących audiomarketing, Digital Signage i aromamarketing. On-board customised music programmes prepared specially by Internet Media Services SA , a leader and expert in new media at the point of sale in Poland and Europe, which include audiomarketing, Digital Signage and aromamarketing. www.ims.fm 02-844 Warszawa ul. Puławska 465

INFLIGHT MOVIES/FLIGHTS FROM POLAND

CHRISTMAS AT CASTLEBURY HALL Jules Daly opiekuje si˜ swoim osieroconym siostrze°cem Milo i siostrzenic˛ Maddie. Niespodziewanie cała trójka zaproszona zostaje przez nieznanych dot˛d krewnych na ˙wi˜ta Boˆego Narodzenia – do zamku w Europie. Ale to nie koniec niespodzianek: w pi˜knej ba˙ni pod choink˜ nie moˆe przecieˆ zabrakn˛ˇ ksi˜cia, gor˛cej miło˙ci i pełnych magii chwil!

CHRISTMAS AT CASTLEBURY HALL

Jules Daly cares for her orphaned nephew Milo and niece Maddie. All three are surprisingly invited by a distant family member to spend Christmas – in a castle in Europe! Yet this is not the end of the surprises: In this marvellous Christmas story, one musn’t forget the prince, a sizzling love story and many magic moments!

Gatunek: komedia, dramat rodzinny Re˜yser: Michael Damian Obsada: Roger Moore, Katie McGrath, Charlotte Salt Długo˛˝: 90 min Rok prod.: 2011/ USA Od lat: 6 Wersja: ang., pol. Copyright: CineSky Pictures

LOT info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 135

135

11-11-18 13:57

SERIAL TV TV SHOW

DWÓCH I PÓŁ: ZŁE WIE˜CI ZE SZPITALA/ TWO AND A HALF MEN: BAD NEWS FROM THE CLINIC W prezentowanym odcinku ameryka˛skiego serialu komediowego poznamy kolejne perypetie Charliego, do którego wprowadził si˝ brat Alan z synem. / In this episode, you can watch what has changed in Charlie’s life, since his brother Alan and his son Jake moved in.

JAK POZNAŁEM WASZ° MATK˝: BABECZKI/ HOW I MET YOUR MOTHER: CUPCAKE Telewizyjny serial komediowy, w którym Ted opowiada swoim dzieciom o zabawnych okoliczno˜ciach, w jakich poznał ich mam˝. Serial zdobył nie tylko wiele nagród, ale podbił serca publiczno˜ci na całym ˜wiecie! / This hit romantic sitcom kicks off in 2029 as Ted Mosby explains in telling flashbacks how he met the mother of his kids.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

Wszystkie dzieci zapraszamy na kolejne przygody bohaterów ulubionych polskich bajek: Bolka i Lolka oraz Reksia. / We invite all children to meet the well-loved characters of Polish classic cartoons Bolek and Lolek and Reksio.

LOT DLA DZIECI LOT FOR KIDS

˜WI°TECZNE SMAKI CZASU Z KAROLEM OKRAS°/ CHRISTMAS FLAVOURS WITH KAROL OKRASA Karol Okrasa zaprasza na kulinarn° podró˙ w czasie – przygotowane przez niego dania to pami˝tane z dzieci˛stwa przysmaki jego go˜ci. W tym ˜wi°tecznym odcinku wyst°pi° Andrzej i Kamila Łapiccy. Znany aktor opowie o przedwojennej tradycji ˜wi˝towania Bo˙ego Narodzenia. / Karol Okrasa invites us on a culinary journey and revisits the childhood food memories of his guests. In this Christmas episode, he welcomes the Andrzej and Kamila Łapicki. Andrzej Łapicki tells of the festive traditions before WWII.

FILM MOVIE

PAN POPPER I JEGO PINGWINY/MR. POPPER’S PENGUINS Pracowity biznesmen Pan Popper nie ma poj˝cia o tym, co w ˙yciu jest najwa˙niejsze. Zmieni si˝ to jednak w momencie, kiedy odziedziczy sze˜˘ pingwinów, które zamieni° jego szykowne mieszkanko w ˜nie˙n° krain˝ marze˛, a jego ˙ycie postawi° do góry nogami. / Hardworking businessman Mr. Popper is clueless when it comes to the important things in life until he inherits six penguins. Popper’s penguins turn his swanky apartment into a snowy winter wonderland – and the rest of his life upside-down.

SERIAL TV TV SHOW

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

BOSO PRZEZ ˜WIAT: FATIMA / BAREFOOT AROUND THE WORLD: FATIMA Wojciech Cejrowski odkrywa zapomniane regiony naszej planety i opowiada o panuj°cej tam kulturze, zwyczajach i wierzeniach. W tym odcinku wybrał si˝ jednak do Fatimy – miasta w Portugalii, miejsca religijnego kultu, sławnego z „objawie˛ Fatimy“. / Wojciech Cejrowski discovers the forgotten regions of our planet and tells of its cultures, morals and their beliefs. In this episode, he visits Fatima – a city in Portugal, which is famous for many for the “Appearances of Fatima”.

FILM MOVIE

CZTERY GWIAZDKI/ FOUR CHRISTMASES Szcz˝˜liw° par˝ Kate i Brada zatrzymuje na lotnisku w San Francisco g˝sta mgła, krzy˙uj°c ich plany ucieczki przed ˜wi˝tami Bo˙ego Narodzenia. Na dodatek miejscowa ekipa telewizyjna demaskuje niechc°cy ich plany. W rezultacie niedoszli uciekinierzy zmuszeni s° do sp˝dzenia ˜wi°t w rodzinnym gronie – czekaj° na nich cztery rodziny ich rozwiedzionych rodziców. / Happily unmarried Yuppie couple Kate and Brad find themselves stranded at San Francisco airport due to bad fog. Worse yet, they are caught on camera by a local news crew, revealing their whereabouts to the whole city…and to their families.

FILMY DOKUMENTALNE DOCUMENTARIES

REJSY Z POLSKI/FLIGHTS FROM POLAND

WIADOMO˜CI NEWS

TECH WATCH Program przedstawia najnowsze trendy ˜wiata techniki. Ogl°damy testy najnowszych rozwi°za˛. Przygl°damy si˝ post˝powi w najrozmaitszych dziedzinach nowoczesnego ˙ycia. Czekaj° na Pa˛stwa wywiady z wpływowymi osobisto˜ciami ze ˜wiata techniki. / The show looks at the latest trends in the world of technology. It reviews the latest developments and cutting-edge innovations; offering insight into the advances transforming every aspect of modern life. The most infl uential players in technology are also interviewed and the show provides updates on new multimedia products.

136

FILM MOVIE

WORLD BUSINESS SPECIAL EDITION W tym programie punktem wyj˜cia dla dogł˝bnego zbadania wydarze˛ o charakterze globalnym jest biznes. Czekaj° na Pa˛stwa analizy zasadniczych trendów w polityce, gospodarce, naturalnym ˜rodowisku człowieka, w rozrywce i modzie. / The show gives passengers an in-depth review of global events from a business perspective. It investigates key trends in politics, industry, the environment, entertainment and fashion.

REJSY DO POLSKI/ POLSKI/FLIGHTS TO POLAND

WIADOMO˜CI NEWS

Music and Movies on Board

MUZYKAIFILMYNAPOKŁADZIE

LOT info

113_LotInfo_Grudzien_2011(kor).indd 136

11-11-18 15:01

ROZRYWKA

Puzzle Time WYSZUKIWANKA POLSKO-ANGIELSKA / POLISH-ENGLISH WORDSEARCH

Każdy wyraz z listy da się odnaleźć w diagramie, czytany po linii prostej w dowolnym kierunku, również wspak. Jedna litera może być wykorzystana więcej niż w jednym wyrazie. Each word from the list can be found in the grid, always in a straight line in any direction including backwards. Each letter may be used in more than one word.

Piono Wo /uP or d o Wn: włoskie imię męskie (bokser Rossi, piosenkarz Paoli) / ...Vannelli, ItalianCanadian singer zespół Jensona Buttona i Lewisa Hamiltona / Malcolm …, manager of the Sex Pistols uraz / emotional wound imię Ramazzottiego, włoskiego piosenkarza / Greek god of love połączone promem z Tallinnem / capital of Finland urządzenie wyświetlające tekst dla osoby stojącej przed kamerą / reminder or cue „pudło” dla najlepszych / elevated platform for an orchestra conductor miejsce klęski Napoleona / song with which won ABBA the 1974 Eurovision Song Contest

AUTOR/AUTHOR: JERZY BUCZEK

Pozio Mo /a cross: między Kostaryką a Kolumbią / stiff straw hat with flat crown hasło zaszyfrowane obrazkami / Inspector John …, protagonist in series of novels by Ian Rankin model Toyoty / mid-size Toyota car peerelowski telewizor / an opera in three acts by Giacomo Puccini brytyjski zespół znany z przeboju Living Next Door To Alice / English rock band (known for “Mexican Girl”) Jean-Paul, aktor znany m.in. z Zawodowca Georges’a Lautnera / Stefania …, Italian former cross-country skier kowbojskie widowisko / competitive sport for cowboys indywiduum z orszaku Dionizosa / mythical creature with the pointed ears, legs, and short horns of a goat stolica Irlandii / capital of Ireland imię Brylla, poety i tekściarza / ... Hemingway, American author

u ko Śnie /d iagona LLy: pamiątkowy krążek / award for winning a championship nagroda filmowa lub sieć sklepów RTV i AGD / sixth planet from the Sun skrzypek Nigel lub prezydent John F. / John F. ... International Airport (New York City) Ringo, perkusista The Beatles / ... Report, about the Lewinsky scandal syn Homera i Marge Simpsonów / Here’s to you, Nicola and ... (lyrics by Joan Baez) język stworzony przez Ludwika Zamenhofa / most widely spoken constructed language Edwin, wybitny amerykański płotkarz (dwukrotny mistrz olimpijski, dwukrotny mistrz świata) / Hebrew prophet and lawgiver who led the Israelites out of Egypt Freddie, wokalista zespołu Queen / metallic element (symbol Hg) pokonał Francję i Szwecję na mundialu w 2002 r. / West African country

Rozwiązanie / Answers: PANAMA, REBUS, CAMRY, TOSCA, SMOKIE, BELMONDO, RODEO, SATYR, DUBLIN, ERNEST, / GINO, MCLAREN, TRAUMA, EROS, HELSINKI, PROMPTER, PODIUM, WATERLOO, / MEDAL, SATURN, KENNEDY, STARR, BART, ESPERANTO, MOSES, MERCURY, SENEGAL.

CORPORATE MEDIA POLAND UL. MARYNARSKA 15

TŁUMACZENIA:

G+J CORPORATE MEDIA:

WYDAWNICTWO GRUNER+JAHR POL SKA

02-674 WARSZA WA

a gnieszka

a gnieszka Wierzbicka- baxter DYREKT OR

SP. Z O.O. & CO. SPÓŁKA KOMANDY TOWA

TEL. 22 360 39 60

Magda Lena s z Wedo Wska

G+J CM 692 444 293, a neta n o Wako Wska

TEL. 22 360 36 68, www.guj.pl

e-mail: kaleidoscope@guj.pl

s te Phen c anty RED. WERSJI ANGIELSKIEJ

601 298 629, oL ga s ztąberska

Martyna

DZIAŁ GRAFICZNY:

Magda Lena Ś Wić 692 440 120

a gata Materko

eWa boro Wska PROJEKT, GRAFIK PROWADZĄCY

BIURO REKLAMY G+J CORPORATE MEDIA:

n ocuń DYREKTOR PROMOCJI I WYDAWNICZY,

iza idziak FOTOEDYTOR

Małgorzata

j oanna ko Pka KARTOGRAF

G+J CM 605 390 972, justyna

Wojciecho Wska REDAKTOR NACZELNA

a gnieszka Franus Z–CA REDAKT OR NACZELNEJ Marcin Pieszczyk

REDAKTOR PROWADZĄCY

to Masz cho La Ś KOREKTA

c hro Ścicka

F s ty Pułko Wski DTP

teodorczyk

502 369 430,

Magda Lena Ma Licka PRE ZES Wsk A WYDAWCA, Małgorzata

DYREKT OR REKLAMY

a nna Piszczado Wska MARKE TING,

bado Wska 502 089

Marcin kozioł MULTIMEDIA (DYR.),

PRODUKCJA:

k rzyszto

847, a nna d eMbska 695 321 353, Piotr derda Ś

j erzy j anczak DYS TRYBUCJA I OBSŁUGA KLIENTA

Marek s z Punar DYREKT OR

KOORDYNATOR LOT:

728 488 860, Monika ł odej 505 272 880, bożena

(DYR.), t o Masz kostecki DYREKT OR PIONU

r obert j eże Wski

k aro Lina g o Ściniak

zie Lnik 695 980 501

FINANSOWO-OPERACYJNEGO

138

138_KA_12_Krzyzowka12345.indd 138

11-11-18 15:00

NAJBARDZIEJ ODJECHANA KSIĄŻKA ROKU! Najnowsza książka, auto(moto)biograﬁa, w której Martyna Wojciechowska zdradza kulisy swojej pasji. Będzie więc o ucieczkach z domu, nocnych eskapadach na romecie, pierwszych miłościach, próbach bicia rekordów prędkości, jeździe bez prawa jazdy (a wszystko to w realiach PRL-u, kiedy to motocykle kupowało się w sklepie ogrodniczym) i o spełnieniu marzenia – przejechania Rajdu Dakar.

Książki dostępne w księgarniach, na www.gjksiazki.pl i w sprzedaży wysyłkowej: tel. 22 360 37 77. Znajdź nas na Facebooku: G+J Książki.

Historia bez Historia bez happy endu

happy endu Amy Winehouse rzadko schodziła z łamów prasy. Jej niezwykły talent wokalny od dawna przyćmiły wydarzenia z prywatnego życia, burzliwe relacje z mediami i toczona niemal przed kamerami walka z nałogiem. Ratując Amy to nie tylko bezstronna relacja ze zmagań Amy Winehouse z jej własnymi demonami, lecz także współczujący wgląd w życie rodziny, która musi sobie radzić z uzależnieniem bliskiej osoby.

PATRONI :

xxx_Kal1211_ksiazki.indd 1

11/10/11 4:47:14 PM

Tmobile_K_15.11.indd 1

11/15/11 10:37:59 AM